HAVACILIK

TERMİNOLOJİSİ
ÖĞR. GÖR. ALPEREN AĞAÇ
DERSİN AMACI

 Bu dersin amacı öğrencilerin çalışma hayatlarında

karşılaşacakları havacılık terimleri hakkında bilgi sahibi
olmaları ve havacılık sektöründe esaslara hakim
olmalarını sağlamaktır.
DERSİN İÇERİĞİ

 İletişim ve Önemi, Havacılık alfabesi, Hava taşımacılığı

terimleri, Havalimanı terimleri, Hava terimleri, Uçak
terimlerini, Uçuş terimleri, Uçak kumanda satıhları,
Kabin & mutfak terimleri, Tuvalet terimleri, Acil durum
terimleri, İkram terimleri, Doküman terimleri, Sağlık &
ilkyardım terimleri, Yolcu terimleri, Bilet işlemleri &
yolcu alımı terimleri, Kişisel eşya terimleri.
HAFTALIK DERS KONULARI
 1-Havacılık alfabesi ve iletişimde sesli (fonetik) alfabenin doğru kullanımının
önemi ve uygunsuz kullanımında uçuş güvenliğinin nasıl olumsuz etkilenebileceği,
 2-Havalimanı terimleri
 3-Hava Terimleri
 4-Uçak Terimleri
 5-Hava Taşımacılığı Terimleri
 6-Kabin Terimleri
 7-Mutfak Terimleri
 8-Sağlık Terimleri
 9-İlkyardım Terimleri
 10-Tuvalet Terimleri
 11-Doküman Terimleri
 12-IATA 3 Harf Havalimanı Kodları
Havacılıkta Neden Özel Bir Alfabe
Kullanılır?
 Havacılık alfabesi ile kast edilen (alfabe kelimesi kullanılsa bile)
anladığımız anlamdaki bir alfabe değildir. Aslında İngiliz Latin
Alfabesi harflerinin belli kelimeler kullanılarak kodlanmasıdır.
Böylece havacılıkta kullanılan kısaltmaları (havaalanı isimleri,
havayolu şirketlerinin isimleri vb. kodlanmıştır) ifade etmek, telsizde
karşı tarafta bulunan kişiye hatasız şekilde iletmek mümkün olur.
Tüm dünyada kullanılan kodların aynı olması sayesinde, farklı
dillerde konuşan havacıların bile hava trafiği konusunda telsizde
yaptıkları konuşmalar kolay anlaşılabilir hale gelir. Havacıların yanı
sıra denizciler de aynı kodlama sistemini kullanırlar.
Peki
Kodlamalar Nasıl Yapılır ve Ne İşe Yarar?

 Bu kodlama sisteminde kullanılan harfler İngiliz Alfabesinde

kullanılan harflerdir ve kodlamalar da İngilizce telaffuza
uygun şekilde yapılır. Kodlamaya örnek vermek amacıyla,
Türk Havayollarının 3’lü kodu olarak kullanılan THY ele
alınabilir. THY kodu, Havacılık alfabesinde kullanılan ortak
kodlama sistemine göre ‘tango, hotel, yankee’ olarak
kodlanır, baş harfleri THY kısaltmasını, kodunu oluşturur.
Telsizde konuştuğu kişinin bu kodlamayı yaptığını duyan
görevli, konuştukları konunun THY hakkında yani Türk Hava
Yolları hakkında olduğunu anlar.
 Bu kodlama sisteminin kullanılmasının amacı ise havacılıkta iki tarafın
kolay şekilde anlaşmasını sağlamak ve tüm evraklarda kullanılan
kısaltmalar sayesinde işleri biraz daha kolaylaştırmaktır. Sistemin bir
diğer faydası da maliyet avantajı sağlamak olarak gösterilmelidir.
Havacılıkta tüm dünyada kullanılan mesajlaşma sistemi Sitatex isimli bir
sistemdir. Bu sistemde ücretlendirme harf başına yapılmaktadır.
Havalimanlarının isimleri, havayolu şirketlerinin unvanları, uçakların
milliyetleri gibi birçok konuda kullanılan havacılık kısaltmaları,
kullandıkları (oldukça pahalı) mesajlaşma sisteminde de önemli bir
maliyet avantajı sağlamaktadır.
 Kullanılan belirli kısaltmaların yanı sıra özel isimleri belirtmek gibi
işler için de kodlama sisteminden faydalanılır. Örneğin uçak
herhangi bir havaalanından kalktıktan sonra buradaki istasyon
(Origin) uçağın gideceği alandaki istasyona (destinasyon) kalkış
mesajı (Movement mesajı) gönderir. Böylece uçağın ulaşacağı
yerde gerekli olan hazırlıkların yapılması sağlanmış olur. Uçakta
özel hizmet verilmesi gereken, yardıma ihtiyaç duyan ya da hasta
olan yolcular (ve gerekliyse isimleri, diğer bilgileri) PSM(Passenger
Service Message) olarak kodlanan bir mesaj çekilerek bildirilir.
Örneğin uçakta ‘Ali Kaya’ isminde bir hasta varsa; alpha- lima-
india// kilo- alpha- yankee-alpha olarak kodlanan ismi, uçak
dünyanın herhangi bir yerindeki havaalanına, mesela Çin’de bir
havaalanına inse bile hatasız olarak iletilir.
Havacılık Alfabesinin Kullanım Amacı

 Havacılık alfabesi olarak isimlendirilmekten daha çok ‘Havacılık Dili’

olarak adlandırılması doğru olan bu kodlama sistemini kullanmanın
asıl amacı, dünyanın her yerindeki havacılık birimleri arasında
standardizasyon sağlamaktır. Telsiz veya telefon görüşmeleri ile
yapılan haberleşmelerde bazı anlaşmazlıklar ya da kesintiler olabilir.
Özellikle farklı dilleri konuşan havacılar arasında yapılan
haberleşmelerde bu anlaşmazlıkları önleyen Havacılık Dili ya da
Havacılık Alfabesi, kazaları önleyen çok önemli bir araç olarak kabul
edilmesinin yanı sıra, havacılık şirketlerinden hizmet alan
yolcuların/şirketlerin işlerinin aksamasını da önlemektedir.
 Kodlamada İngilizce kullanılmasının sebebi ise uluslararası
alanda en geçerli iletişim dilinin İngilizce olmasıdır. Havacılık
sektöründe görev yapan kişilerin İngilizce dil seviyeleri yeterli
olmasa bile Havacılık Alfabesi olarak adlandırılan kodlama
sistemindeki kodları bilmeleri zorunludur.
Aşağıda sıralanan uçak kazalarının
birinci sebebi iletişim hatalarıdır;
• Tenerife Airport Disaster (1977) 583 can kaybı
• American Airlines Flight 965 (1995) 159 can kaybı
• Singapore Airlines Flight 006 (2000) 83 can kaybı
• Linate Airport Disaster (2001) 118 can kaybı
Havacılık Alfabesinin Tarihçesi ve
Uluslararası Geçerliliği
 Alfabenin geçmişi 1927 yılına dayanmakta ise de gerçek kullanımı
II. Dünya Savaşı sonrasına, tam olarak 1956 yılına rastlamaktadır.
Havaalanı kodlama sistemi ilk olarak 1930’lu yıllarda iki harfli
kodlarla başladı. 1940’ların sonunda havaalanı sayısının çok artması
neticesinde bugün bilebildiğimiz üç harfli kod sistemine geçildi.
1956’da ABD silahlı kuvvetleri ve NATO, Uluslararası Radyo Telefon
Yazım Alfabesi (IRSA) veya NATO Fonetik Alfabesi olarak bilinen
ortak bir alfabeyi kabul ettiler. ICAO her bir kod kelimesini birçok
ortak lehçede test etti. Sonuç olarak, IRSA uluslararası bir standart
olarak testten geçti. IRSA, havayolları arasında yaşanan karışıklığı
önlemek için standartlaşmış bir sisteme ihtiyaç duyulduğunu
açıklayarak 1960’lı yıllarda dört harfli kod sistemi devreye soktu.
 Havacılıkta bir telsiz konuşmasında en önemli unsur açık ve
net anlaşılır olarak mesajın alıcıya ulaştırılmasıdır. Bu yüzden
ilk adım olarak havacılık dilinin tüm dünya da İngilizce
olmasına karar verildi. Daha sonrasında bazı telaffuz ve
tonlama hatalarının önüne geçilmek için harflere isimler
verildi. Harfler dünyada herkesin kendine göre kullanıp
karışıklığa sebep olmaması için bir standartta bağlandı.
HAVACILIK FONETİĞİNDEKİ VURGULAR

Koyu renkli harfler ingilizce okunuş vurgusunu göstermektedir.

Rakamlar
0 - (zee - ro) 6 - (six)
1 - (wun) 7 - (sev - en)
2 - (too) 8 - (ait)
3 - (three) 9 - (ni-ner)
4 - (fow - er)
5 - (five)
 Alfabe
A - Alpha (al – fah)
C - Charlie (char - lee)
E - Echo (eck - oh)
G - Golf (golf)
I - India (in - dee - ah)
K - Kilo (key - loh)
M - Mike (mike)
O - Oscar (oss - car)
Q - Quebec (keh - beck)
S - Sierra (see - air - ah)
U - Uniform (you - nee - form)
W - Whiskey (wiss - key)
Y - Yankee (yang - key)
B - Bravo (brah - voh)
D - Delta (dell – tah)
F - Foxtrot (foks - trot)
H - Hotel (hoh - tell)
J - Juliet (jew - lee- ett)
L - Lima (lee – mah)
N - November (no - vem - ber)
P - Papa (pah - pah)
R - Romeo (roh - me - oh)
T - Tango (tang - go)
V - Victor (vik - tor)
X - X ray (ecks - ray)
Z - Zulu (zoo - loo)
HAVALİMANI TERİMLERİ
ÖĞR. GÖR. ALPEREN AĞAÇ
AİRLİNE: HAVAALANI
AİRPORT: HAVALİMANI
AİRCRAFT: UÇAK
PİLOT: PİLOT
CAPTAİN: KAPTAN PİLOT
FİRST OFFİCER(CO- PİLOT): YARDIMCI
PİLOT
FLIGHT ATTENDANT: UÇUŞ GÖREVLİSİ
AİR STEWARD: ERKEK HOSTES
ARRIVALS: GELİŞ
DEPARTURES: GİDİŞ
INTERNATIONAL: DIŞ HATLAR
INTERNATIONAL DEPARTURES: DIŞ HATLAR GİDİŞ
INTERNATIONAL ARRIVALS: DIŞ HATLAR GELİŞ
DOMESTIC FLIGHTS: İÇ HATLAR
DOMESTIC DEPARTURES: İÇ HATLAR GİDİŞ
DOMESTIC ARRIVALS: İÇ HATLAR GELİŞ
DEPARTURES BOARD: GİDİŞ PANOSU
ARRIVALS BOARD: GELİŞ PANOSU
DEPARTURE LOUNGE: BİNİŞ BEKLEME
SALONU
TO BOARD A FLİGHT: UÇAĞA BİNMEK
BOARDİNG: UÇAĞA BİNİŞ
DEPARTURE TIME: KALKIŞ ZAMANI
FLIGHT: UÇUŞ
APPROACH LIGHTS: YAKLAŞMA IŞIKLARI
TAXIWAY: PİST GİRİŞ-ÇIKIŞ YOLLARI
EMERGENCY RUNWAY: YEDEK PİST
CONTROL TOWER: KONTROL KULESİ
AİRCRAFT STAND: UÇAK PARK YERİ
PASSENGER BOARDING BRIDGE:
UÇAĞA BİNME KÖPRÜSÜ
FINGER: YOLCU GEÇİDİ
TERMINAL BUILDING: TERMİNAL BİNASI
HANDLING BUILDING: YER HİZMETLERİ
BİNASI
CARGO TERMINAL: KARGO HİZMETLERİ
BİNASI
CATERING BUILDING: İKRAM BİNASI
MAINTENANCE HANGARS: BAKIM
HANGARLARI
FUEL STORE: TAKIT DEPOSU
TO FLY: UÇMAK
NOW BOARDING: KALKIŞA HAZIR
TO TAKE OFF(TAKE OFF): UÇAĞIN
HAVALANMASI
TO LAND: UÇAĞIN İNMESİ
LANDING: UÇAĞIN İNİŞE GEÇMESİ
RUNWAY: UÇAK PİSTİ
CONNECTING FLIGHT: BAĞLANTILI
UÇUŞ
TRANSFERS: AKTARMALAR
DELAYED: GECİKME
CANCELED: İPTAL OLDU
BOARDING PASS: UÇUŞ KARTI
SECURITY CHECK: GÜVENLİK KONTROLÜ
GATE: KAPI
GATE CLOSING: KAPI KAPANIŞI
GATE CLOSED: KAPI KAPANDI
EXIT: ÇIKIŞ
LUGGAGE: BAGAJ
BAGGAGE CLAIM CHECK: BAGAJ
TESLİM YERİ
LUGGAGE ALLOWANCE: BAGAJ LİMİTİ
CAROUSEL: YOLCU BAGAJLARININ
DAĞITILDIĞI DÖNER SİSTEM
HAND BAGGAGE: EL BAGAJI
BAGGAGE CLAIM: BAGAJ ALIM
PASSAPORT CONTROL: PASAPORT
KONTROL
INFORMATION: BİLGİ, DANIŞMA
TICKET OFFICE: BİLET OFİSİ
CHECK-İN: GİRİŞ YAPMAK
CHECK-İN DESK: KONTROL MASASI
CHECK-İN OPEN: GİRİŞ İŞLEMLERİ
BAŞLADI
CUSTOMS: GÜMRÜK
VİSA: VİZE
İMMİGRATION COUNTER: GÖÇMEN
MASASI
TIME DIFFERENCE: ZAMAN(SAAT) FARKI
TROLLEY: EL ARABASI
TOİLETS: TUVALETLER
CAR HIRE: ARABA KİRALAMA
TAX-FREE SHOPPING: VERGİSİZ ALIŞVERİŞ
DUTY FREE SHOPPING: GÜMRÜKSÜZ
ALIŞVERİŞ
LAST CALL: SON ÇAĞRI
HAVA TERİMLERİ
ÖĞR. GÖR. ALPEREN AĞAÇ
• Weather: ‘Hava durumu’ En sık duyduğunuz kelime bu olsa
gerek.
• Weather forecast: Karşılığı ‘hava tahmini’ ya da ‘hava
durumu raporu’ dur. Televizyon, radyo ve gazetelerde
bulabileceğiniz gibi telefonlara indirilebilen uygulamalar
veya internet üzerinden de günlük, haftalık, 15 günlük
periyotlar için kontrolü yapılabilir.
• Weather condition: ‘Havanın durumu’ ‘Weather
forecast’ ile eş anlamlıdır.
• Weather report: Hava raporu
Acil iniş, (Genellikle havacılıkta kullanılan İngilizce tabiri
ile: Emergency landing) bir uçağın, işleyişiyle ilgili bir
sorundan ya da en yakın havaalanına inmeyi gerektiren ani bir
tıbbi ve teknik nedenden dolayı yaptığı planlanmamış iniştir.
Apron, havaalanlarında uçakların park pozisyonlarını aldıkları, yakıt aldıkları ve
uçaklara yüklemenin yapıldığı alanlardır. Apronlar halka açık alanlar değillerdir.
Giriş özel izin gerektirmektedir. Türkiye'de bu izinler Sivil Havacılık Genel
Müdürlüğü tarafından verilmektedir. Apronda sigara içmek, alev alabilecek ya da
kıvılcım çıkarabilecek materyal taşımak, izinsiz giriş yapmak ve reflektörlü yelek
gibi gerekli önlemleri almadan dolaşmak yasaktır.
Azami kalkış ağırlığı veya maksimum takeoff ağırlığı (İng.
Maximum Takeoff Weight), uçağın kalkış sırasında
kaldırabileceği azami ağırlığı belirtir.
• Sky: Gökyüzü, gök anlamına gelir.
• Air: ‘Hava’ anlamında ‘sky’ kelimesi ile eş anlamlı olarak
kullanılır.
• Aerodynamic: ‘Aerodinamik’ Hava ve gazların hareket
yasalarını inceleyen bir bilim dalıdır.
• Celsius: Santigrat
• Degree: ‘Derece’ Hava sıcaklığını belirten birim.
• Explosive warming: Aşırı ısınma
• Humidity: ‘Nem’ Yaz aylarında sık sık duyduğumuz,
vücudumuzu yapış yapış yapan şeyin İngilizcesi.
• Temperature: Sıcaklık
Basınç elbisesi, pilotları yüksek irtifa ve düşük irtifalarda,
hatta normal basıncın olduğu yerlerde de koruyan koruyucu
bir giysidir. Giysiler her iki tip de olabilir.
Bremze, hava alanlarında ya da uçak motoru test
atölyelerinde motorun çalıştırılarak test edildiği
alanlara denir.
• Sensible temperature: Hissedilir sıcaklık
• Thermometer: Termometre
• Low pressure: Alçak basınç
• High pressure: Yüksek basınç
• Low clouds: Alçak bulutlar
• Snowfall: Kar yağışı
• Rainfall: Yağmur yağışı
• Cloud: Bulut
• Fog: Sis
• Ice sheet: Buz tabakası
• Mist: Pus
• Pressure change: Basınç değişimi
• Rain: Yağmur
• Storm: Fırtına
• Sun: Güneş
• Super cooling: Aşırı soğuma
• Snow: Kar
Cam kokpit (İngilizce: glass cockpit)
tüm anagösterge panellerinin genellikle LCD olan dijital
ekranlar ile donatıldığı kokpit tipi. Günümüzde pek
çok uçak cam kokpitli olarak üretilmektedir.
Dikey stabilize veya fin, hava araçlarında
istikamet dengesini sağlamaya yarayan dikey
düzlem. Genellikle üzerinde istikâmet
dümeni bulunur.
• Wind: Rüzgâr
• Sunlight: Güneş ışığı
• Daylight: Gün ışığı ‘Tan, seher vakti’ anlamındadır.
(günün ilk ışıkları)
• Moonlight: Ay ışığı ‘Mehtap’ olarak da adlandırılır.
• Sunshine: Gün ışığı
• Wind speed: Rüzgâr hızı
 Güdüm sistemi, bir füze, uydu, roket, uçak, helikopter, gemi veya
benzeri aracın, iki veya üç boyutlu ortamdaki bir konumdan ayrılarak
varmaya programlandığı bir başka konuma ulaşabilmesini
sağlayan elektromekanik aygıt veya aygıtlara verilen genel isimdir.
Özellikle askeri terminolojide bu söylem, herhangi bir insan kontrolü
olmaksızın otonom seyir yeteneğine sahip araçlar için kullanılır.
Operasyonunda yüksek oranda beşeri katkıya ihtiyaç duyan benzeri
sistemlere ise navigasyon veya seyrüsefer sistemleri denir ve bunlar
güdüm sistemlerinden farklı bir kategoride değerlendirilirler.
 ADS (Air Data System; Hava Veri
Sistemi), helikopter, uçak gibi atmosferin değişik yüksekliklerine ulaşabilen
araçlarda konum bulmaya yarayan navigasyon sistemidir.
 Konum bulma yöntemi DR (Dead-Reckoning) prensibine dayanır. Bu yöntemde
hava aracının ilk konumu kesin olarak bilinmektedir. Uçuş halindeki konumlar
anlık hava basınçlarının ölçülmesi ile elde edilir. Hava basınçları ölçülerek, hava
aracının yere göre hızı ve rüzgâr hızı hesaplanmaktadır. Basınç ölçümü pitot-
tube denen, kabuk yüzeyine yerleştirilmiş bir sensörle yapılmaktadır.
Kalkış mesafesi, uçakların tekerlerinin yerden
kesilmesi için gereken pist uzunluğuna verilen
isimdir.
 Kalkış mesafesi hesabı, uçağın motorunun tam güç çalıştığı
ve flap seviyelerinin kalkış seviyesinde olduğu halde yapılır. Uçağın ne kadar
süre yerde hareket ettikten sonra kalkışa başlayacağı uçağın tüm özelliklere
bağlı bir tasarım parametresidir. Örneğin, bir uçağa aynı ağırlıkta daha güçlü bir
motor takıldığı zaman kanatların uçağı kaldıracağı hıza daha kısa bir mesafede
ulaşılabilir. Ya da uçağın o anki ağırlığı kalkış mesafesine etki eder. Zira bir
tasarım parametresi olduğundan uçağın ağırlık, sürükleme ve kaldırmasına
etkiyecek her türlü değişiklik bu parametreyi de değiştirecektir.
 Bunun haricinde pistin ne kadar kusursuz olduğu, içinde bulunulan hava
koşulları, pistin bulunduğu yerin rakımı, rüzgarın yönü gibi dış etkenler kalkış
mesafesini etkiler.
Kara kutu, (İngilizce - Flight recorder), Halk arasında "kara kutu" olarak bilinen ve
uçuş esnasında bir uçakta belli verileri kaydetmeye yarayan araçtır. Hava olayları
ve kazalarının soruşturulmasında kolaylık sağlaması amacıyla hava
taşıtlarında bulunmaktadır. Çeşitli özelliklerine göre sınıflara ayırılır:

• Tip 1: Sadece kokpit ile

yer, kokpit ile diğer hava
araçları ve mürettebatın
kendi arasındaki
konuşmaları kaydeden
cihaz.
• Tip 2: Sadece uçuş
verilerini kaydeden ve
ses kaydetmeyen cihaz.
• Tip 3: Hem ses hem de
uçuş verilerini kaydeden
cihaz. Kısaca FDR/CVR
olarak bilinir.
Günümüzde en yaygın
kullanılan kara kutu
tipidir.
Kol uçuşu veya formasyon uçuşu, iki veya daha fazla hava aracının bir
lider komutasında gerçekleştirdiği disiplinli uçuş. Askerî pilotlar kol
uçuşunu, ortak savunma ve ateş gücünün konsantrasyonu amacıyla
kullanır.
Sivil havacılıkta kol uçuşu gösteri amaçlı veya hobi amaçlı gerçekleştirilir.
Bunun yanı sıra, kol uçuşunun arkadaki uçaklarda sürüklemeyi azaltması
nedeniyle yakıt tasarrufu sağladığı düşünülür.
Kuş çarpması, (İngilizce: bird strike), hava
araçları ile kuşların havada çarpışması olayı. Uçuş güvenliğini
etkileyen önemli olaylardan biridir ve büyük maddi hasara ve
bazı durumlarda can kayıplarına yol açabilir.
Mayday (/ˈmeɪˌdeɪ/), radyo iletişiminde tehlike sinyali olarak kullanılan acil
durum prosedür kelimesidir. Denizdeki veya havadaki bir taşıtın ve onun
içindeki kişilerin, yangın, patlama, çatışma, su alma, denge kaybı, karaya
oturma, yere çakılma gibi olaylara ve bunların sonuçlarına maruz kalması
veya bu olaylarla karşılaşma olasılığı durumlarında yapılan yardım
çağrısına Mayday kelimesi ile başlanır.
Overhead panel yani baş üstü panel, İngilizce bir havacılık
terimidir. Kokpit içinde pilotların üstünde olduğu için bu isim verilmiştir. Uçakta
pilotların kontrol yüzeylerinden biridir.
Farklı uçak modellerinde farklı tipte görülebilir.
Önleme, havacılıkta uçuş amacı belli olmayan ve herhangi bir hava
sahasını izinsiz bir şekilde ihlal eden hava araçlarının bu sahadan
çıkarılmaya zorlanmasıdır. Önlemeye maruz kalan hava
araçları askeri veya sivil olabilir, fakat önleme yapan hava aracı askeridir.
Bu durumlar için uluslararası standartlaştırılmış prosedürler vardır.
Pushback
Park pozisyonundaki uçakların, towcar denen araç vasıtasıyla, uçağın
interfon kulaklığından pilotla irtibat halinde olan bir görevlinin
yönetiminde taksi ya da rule hareketine başlayacağı noktaya çekilme
işlemi. Towcar aracına, towbar denen ve uçağın burun iniş takımına
bağlanan bir alet takılır. Pushback süresince, pushback görevlisi uçağın
emniyetli bir şekilde çekilmesinden sorumludur.
Meydan rutin hava
raporu veya METAR (Meteorological Terminal Air Report), aeronatik amaçlar için
belirlenen rutin ve güncel hava raporu. Uluslararası meydanlarda genellikle yarım saatte
bir, diğer meydanlarda her saat başı yayınlanır. TAF'tan farklı olarak hava tahminini
değil ilgili meydanın halihazırdaki aktüel hava durumunu özetler.

 Bir METAR raporunda aşağıdaki bilgi grupları yer alır:

• Rapor Tanımlama Grubu (METAR, METAR COR, SPECI, SATT70 vb)
• Yer Belirleyici Grup (ICAO Kodu)
• Rasat Zamanı Grubu (UTC)
• Rasat Yöntemi Grubu (AUTO, NIL)
• Yer Rüzgârı Grubu
• Rüyet Grubu (Görüş)
• RVR Grubu (Runway Visual Range - Pist Görüş Mesafesi)
• Halihazırdaki Hava Durumu Grubu
• Bulutluluk Durumu Grubu
• Hava Sıcaklığı ve İşba Grubu
• Hava Basıncı Grubu (QNH)
• Geçmiş Hava Olayları Grubu
• Alçak Seviye Rüzgâr Kesmesi Grubu (Wind shear)
• Halihazırdaki Pist Durumu
Rota, genellikle deniz ve hava taşıtları için kullanılan, taşıtın bir referans
noktasına göre (genellikle gerçek kuzey) "izlemeye çalıştığı" düz hattı
belirten bir kavram. Amerikan sistemini kullanan
ülkelerde course, Britanya sistemini kullanan ülkelerde track olarak
adlandırılır ve bu durum zaman zaman karışıklıklara yol açmaktadır.
Uluslararası standardizasyonu sağlamak
amacıyla ICAO da, track sözcüğünün kullanımını tavsiye etmektedir.
'Rüzgâr makası, (İngilizce: Wind shear; WS), rüzgârın yön ve
hızında görece kısa bir mesafede meydana gelen ani
değişiklik. Hem yatay hem de düşey düzlemde meydana
gelebilir.
Sapma, genel olarak yön değiştirme anlamına gelmektedir.
Herhangi bir referans noktasına göre belli bir açıyla seyreden
bir cismin seyir açısı değiştiğinde, o cisim sapmış olur.
Swap işlemi. Uçaklarda kullanılan bir hata
ayıklama yöntemidir. Swap işleminde, arızalı
olduğundan kuşkulanılan bir komponent,
sorunsuz bir başka uçağa takılır ve
kuşkulanılan parçanın, bu uçağın
sistemlerinde bir hataya neden olup olmadığı
gözlenir. Eğer, arıza diğer uçağa geçmişse,
kuşkulanılan komponentin arızalı olduğuna
kanaat getirilir.
Yakıt boşaltımı, (Genellikle havacılıkta kullanılan İngilizce tabirleri
ile: Fuel dumping veya fuel jettison) uçakların genellikle kalkıştan kısa
süre sonra acil iniş yapma durumunda kalması halinde uygulanan
prosedürdür. Kalkışın ardından, varış noktasına ulaşmadan önce ve
uçağın ağırlığı uçağın yapısal iniş ağırlığının altına inmediği durumlarda,
uçakta "yakıt boşaltım sistemi" bulunması halinde yakıt boşaltımı
yapılabilir. Bu sayede inişde yangın riski ve uçağın yapısal hasar görmesi
önlenir.
Yaklaşma, havacılıkta hava
taşıtlarının piste inişine yakın safhasına verilen
bir terimdir.
Yaklaşma iki şekilde yapılabilir;
-GÖREREK YAKLAŞMA(VFR)
-ALETLİ YAKLAŞMA(IFR)
Zorunlu iniş veya mecburî iniş, bir hava
aracının normal uçuşuna devam etmesinin mümkün olmadığı
koşullarda (motor veya önemli sistem arızaları, yakıt
tükenmesi, hava koşullarının uçuşa müsait olmayacacak
şekilde gelişmesi vb.) yaptığı inişi tanımlamakta kullanılan
bir havacılık terimi. Bununla birlikte gündelik konuşmada
zaman zaman uçuşa müdahale edilmesi ve pilotun inişe
zorlanması durumu (uçak kaçırma, hava sahası ihlali vs.) için
de kullanılır.
Hedef meydana veya yedek meydanlara ulaşmanın mümkün
olmadığı durumlarda zorunlu iniş pilotun seçtiği
hazırlanmamış bir yüzeye gerçekleştirilebilir. Büyük su
kütleleri üzerindeki uçuşlarda suya zorunlu iniş (ditching)
yapmak durumunda kalınabilir.
UÇAK TERİMLERİ
ÖĞR. GÖR. ALPEREN AĞAÇ
Giriş
Havayolu işletmeciliğinin temel faaliyetlerinden olan uçuş hizmetinin yerine
getirilmesinde uçak önemli bir unsurdur.
FUSELAGE: Kanatların ve kuyruk ünitesinin bağlı olduğu uçak gövdesi,
gövde.
ENGINES Uçak motorları için kullanılan terim. Uçuş için güç üretirler.
Uçağın ön yüzüne baktığımızda (yüzünüzü kokpite
döndüğünüzde) soldan sağa doğru 1.2.3.4. olarak
numaralandırılırlar.
INBOARD ENGINES Uçak gövdesinde en yakın motorlardır. Dört motorlu
uçaklarda sol kanattaki 2 nolu ve sağ kanattaki 3 nolu
motorlar iç motorlardır.
OUTBOARD ENGINES Dört motorlu uçaklarda sol kanattaki 1 no’lu ve sağ kanattaki
4 no’lu dış motorlardır.
WINGS Uçaktaki ana kaldırma gücünü geliştiren AIRFOIL’e verilen
genel bir terim. Kanadın altındaki ve üzerindeki bu hava
basıncı bu kalkışı oluşturur.
LEADING EDGE Kanatların yatay ve dikey stabilezelerin ön kesidi hücum
kenarı.
TAILING EDGE Kanatlar dikey ve yatay stabilezelerin arkada bulunan kenarı.
Firar kenarı.
FLAP Kanat üzerinde uçak gövdesine en yakın yerleştirilmiş ve
ilave kaldırma gücü olarak kullanılan kanata bağlı parça.
AILERON Kanat ucuna en yakın, firar kenarının sabit ya da hareketli
parçası. Uçağın yerde gidişine kumanda eder. (Uzunluk
ekseni etrafında sağa sola yatışı sağlar.)
SPOILER Kanat üst yüzeyinde ayrı ayrı kalkan bölümler. Kanat
kaldırma gücünü bozarak yan kontrolu güçlendirirler.
(Havada sürat azaltma, yerde de tam açılarak frenleme için
kullanılır.)
TAIL SECTION Uçağın kuyruk kısmı. Dümenin bitişik olduğu DİKEY STABİLİZE ve
elevatörün bitişik olduğu YATAY STABİLİZEDEN meydana gelmiştir.
MAIN WHEELS Ana tekerlekler.
LANDING GEAR İniş takımları.
MAIN GEAR Uçağın kanatları altına yerleştirilmiş ana iniş takımı.
STABILIZER Hareketli dengeleme yüzeyi.
NOSE GEAR Uçağın burun ucu altına yerleşik iniş takımı.
FUEL TANK Yakıt tankı deposu.
FUEL DUMP NOZZLE Yakıt atma çıkışı.
FUEL STOP Uçağın yakıt alması amacıyla yaptığı programsız iniş.
LIFT Kaldırma gücü.
THRUST İtme gücü, uçağın öne doğru gitmesini sağlayan gazların oluşturduğu,
pound ile hesaplanan güç.
DRAG Sürükleme gücü.
GRAVITY Yer çekimi.
POWER Güç, kuvvet.
MAX. TAKE OFF WEIGHT Maksimum kalkış ağırlığı.
MAX. LANDING WEIGHT Maksimum iniş ağırlığı.
MAX. ZERO FUEL WEIGHT Maksimum yakıtsız ağırlık.
PAYLOAD Taşınabilir canlı cansız yük.
VOICE RECORDER Yüksek ısıya ve çarpmaya dayanıklı ses kayıt cihazı.
FLIGHT RECORDER Uçuş seviyesi, hız, G faktörü vs. Bilgileri kaybeden yüksek ısıya ve
çarpmaya dayanıklı kayıt cihazı.
LANDING LIGHT İniş farı.
RUDDER Uçağın dönüş hareketini yapmayı sağlar.
HAVACILIK TAŞIMACILIĞI
TERİMLERİ
ÖĞR. GÖR. ALPEREN AĞAÇ
KOKPİT VE KABİN İLE UÇAK
MUTFAĞI
Uçuşun gerçekleşmesinde ve Uçağın
kullanılmasında uçuş emniyetinin sağlanması
esastır. Pilotlar kokpit bölümünde görevlidirler,
kabin memurları ise uçağın kabin bölümünde
görevlidirler. Uçuş ekibi denildiğinde sorumlu
kaptan pilot, yardımcı pilot ve kabin amiri ile
kabin memurları birlikteliğinde uçuş hizmetini
uluslararası standartlar çerçevesinde sağlayan
görevliler topluluğu söz konusudur.
Kokpit
Uçaklarda Pilotların bulunduğu kabine kokpit
denir. Uçağı yönetecek tüm cihaz ve
kumandalar burada bulunur. Uçuşa Yardımcı
olacak uçak ve hava durumu hakkındaki tüm
teknik veriler kokpitte toplanır.
Kabin
Uçakta yolcuların ve kabin ekibinin
oturtulduğu bölüme kabin denir.
Uçak Mutfağı (Galley)
Uçakların kabin bölümünde bulunan yolcu ve ekip
için yüklenen yiyecek ve içeceklerin muhafaza
edildiği ve servis için hazırlandığı bölümdür.
Uçucu Ekip
Kokpit ekibi, kabin ekibi, seyrüsefer operatörü,
yükleme görevlisi ve radyo operatöründen oluşur.
Kokpit ekibi
Hususi veya profosyonel olarak bir hava taşıtını
kullanan, sevk ve idaresini üstlenen ekiptir.
Kokpit ile ilgili terimler
CAPTAİN’S SEAT: Kaptan koltuğu
SEAT First Officer (F/O) :II. Pilot Koltuğu
STİCK: Lövye
AUTOPİLOT : Oto Pilot
CENTRAL PEDESTAL: Orta pedestal
PANEL Circuit Breaker (C/B) :Sigorta
panel
FIRE HANDLE : Yangın Kolu
LANDING GEAR LEVER: İniş Takımı
Kolu
THROTTLE : Gaz Kolu
MANUAL GEAR EXTENSION :Manual
iniş takımları Çıkarma işlemi
Kabin Ekibi
Yolcu taşımacılığı yapan hava araçlarında
gerekli emniyet ve güvenlik önlemlerinin
uygulanmasından ve yolcu konforundan
sorumlu ekiplerdir.
Bu kapsamda aşağıdaki terimlere yer
verilmiştir.
CABIN FLOOR Kabin Zemini
CABIN CEELING Kabin Tavanı
AISLE Koridor
WINDOW SHADE Güneşlik
CURTAİN Perde
CARPET Halı
CABIN PRESSURE Kabin
basınçlandırması
CABIN ALTITUDE Kabin İrtifası
DIFFENTIAL PRESSURE Basınç Farkı
PRESSURIZED CABIN Basınçlı Kabin
CABIN TEMPERATURE Kabin Isısı
FOWARD ENTRY Ön giriş Kapısı
DOOR
AFTER ENTRY DOOR Arka giriş
Kapısı
FORWARD GALLEY DOOR :Ön mutfak
kapısı
PLUG TYPE DOOR: Tapa tipi kapı
AISLE SEAT: Koridor Koltuğu
EARPHONE: Kulaklık
HOSTESS CALL BUTTON: Hostes
çağırma düğmesi
CHIME: Çağırma sesi
DOOR LOCK Kapı Kilidi
ASSIST HANDLE Dayanma Kolu
BARRIER STRAP Emniyet Bandı
VIEWING WINDOW Gözetleme
penceresi
STOWAGE BIN Kapaklı başüstü rafı
RELAX SET Dinlendirici set
RECLINE LEVER Geri yatırma kolu
AUDİO PANEL Radyo ve TV
Dinleme Paneli
AFT AIRSTAİRS Arka Merdiven
HANDRAİL Merdiven
Parmaklığı
CABİN WİNDOW Kabin penceresi
SEAT Koltuk
SEATING CAPACİTY Koltuk kapasitesi
ATTENDANT SEATS Kabin Memuru
Koltuğu
SEAT ROW Arka sıra
LEFT HAND ROW Sol Taraftaki sıra
RIGHT HAND ROW Sağ taraftaki sıra
SEAT CUSHION Koltuk Minderi
WİNDOW SEAT Pencere Kenarı
Koltuğu
FOLDING TRAYTABLE Koltuk arkasındaki
katlanan Masa
SEAT BACK POCKET Koltuk arkası cep
PAPER BAG Kağıt Torba
OVERHEAD BACK Başüstü Raf
HEADTRHACK Başüstü Raf
SEAT BELT Koltuk Kemeri
MEAL TABLE Yemek Masası
SINK Lavabo
WATER FAUCET Su Musluğu
LOTİON FOR MEN Losyon
LOTION FOR WOMEN Losyon
TOİLET SEAT COVER Hijyenik tuvalet
örtüsü
TIME TABLE Tarife
COMMENT CARD Öneri kartı
PİLLOW Yastık
HEADREST COVER LINEN Baş yastığı kılıfı
BLANKET Battaniye
GIFT Hediyelik eşya
CUTLERY SET Çatal-Bıçak
kaşık seti
GALSSWARE Bardak Takımı
SOFT DRİNK Hafif içecek
STAINLESS STEEL Paslanmaz çelik
CAVIAR Havyar
COAT HANGER Elbise askısı
LAVATORY-TOILET-WC Tuvalet
OCCUPIED Meşgul
VACANT Boş
MIRROR Ayna
MIRROR LIGHT Ayna ışığı
PAPER/PAPER TISSUE Kağıt havlu
TOILET SEAT COVER Klozet kapağı örtüsü
ROLL OF TOILET PAPER Tuvalet kağıdı
SANITARY NAPKIN Sıhhi bez
AIR SICKNESS BAG Kusmuk Torbası
FLUSH BUTTON Tuvalet temizleme
düğmesi
WASH BASİN Lavabo
SOAP Sabun
DIAPERS Çocuk bezi
BLADES Jilet
SHAVER OUTLET Priz
MAKE-UP KIT Makyaj takımı
SHELF Raf
GALLEY
GALLEY :Uçak Mutfağı
ELECTRICAL CONTROL PANEL Elektrikli kontrol
paneli
SWITCH Düğme
HEATHER Su ısıtıcısı
OVEN Fırın
LIQUID CONTAINER Termos
LIQUID CONTAINER JUG Termos
WORK TABLE Çalışma Masası
FOLDING TROLLEY Katlanan troley
WASTE CONTAINER Çöp kutusu
POTABLE WATER İçilebilir su
NON POTABLE WATER İçilmez su
DRINKING WATER FOUNTAİN İçme
suyu musluğu
CATERİNG İkram
CATERİNG OFFİCER İkram Memuru
GALLEY EQUİPMENT Mutfak donanımı
ICE BUCKET Buz kovası
REFRIGERATOR Soğutucu
NAPKIN Peçete
CIRCUIT BREAKER Sigorta
GALLEY POWER SWITCH Mutfağa elektrik
sağlayan Switch
LUNCH BOX Plastik yemek tepsisi
BUN HEATHER WARMER Ekmek vs ısıtıcı
AIR CHILLER Soğutucu sistem
TROLLEY Tekerlekli servis
arabası
HOT JUG Termos
DRAWER Çekmece
WATER FOUNTAIN Su musluğu
BOTTLE OPENER Şişe açacağı
ICE BOX Buz kabı
MENU Menü
MEAL TRAY Yemek Tepsisi
CHEESE TRAY Peynir Tepsisi
SNACK TRAY Çerez Tepsisi
FRUIT TRAY Meyve Tepsisi
CAT-OPENER Konserve açacağı
SPONGE Sünger
PLATE Tabak
BOWL Kase
SAUCER Fincan Tabağı
GLASS Bardak
PAPER CUP Kağıt bardak
FORK-KNİFE-SPOON Çatal-Bıçak-Kaşık
COFFEE POT Cezve
TABLE CLOTH LINEN Kumaş Masa Örtüsü
ICE CUBE Buz Parçası
PLASTİC BAG Plastik Torba
FRUIT BASKET Meyve Sepeti
ICE TONGS Buz Maşası
SCISSORS Makas
TRAY MAT Tepsi Örtüsü
NO PORK STICKER İçinde domuz etiketi
yoktur
ANNEX-14: Havaalanlarının fiziki
özelliklerini, tespiti gerekli olan mania
tahdit yüzeyleri ve meydanlarda
verilmekte olan teknik hizmetler ile
normal olarak bulundurulan belirli
tesisleri belirten Uluslar arası
standartlar, önerilen uygulamalar ve
belirlemeleri kapsayan dokümandır.
 HAVAALANI
(AERODROME):
Karada veya suda,
içerisindeki bina, tesis
ve donatımlar dâhil
kısmen veya tamamen
uçakların iniş, kalkış ve
yer hareketlerini
yaparken
kullanabilmeleri
amacıyla belirlenmiş
sahalardır.
HAVAALANI RAKIMI
(AERODROME ELEVATION):
İniş sahasının (pistin) en yüksek noktasının
deniz seviyesinden yüksekliğidir.
HAVAALANI REFERANS NOKTASI
(AERODROME REFERANCE POİNT):
Havaalanının coğrafi koordinatlara göre
belirlenmiş tayin noktası.
PİST
(RUNWAY):
Bir kara meydanında
uçakların iniş ve kalkışları
için hazırlanmış
dikdörtgen şeklinde
belirlenmiş bir sahadır.
KARAR YÜKSEKLİĞİ
(DECISION HEIGTH):
Pilotun inmeye veya pas geçmeye karar verdiği
yüksekliktir.
PİST GÖRÜŞ MESAFESİ
(RUNWAY VISUAL RANGE-RVR):
Pist merkez hattı üzerindeki uçağın pilotunun, pist
yüzeyindeki işaretlemeleri, pisti belirleyen ışıkları
veya pist merkez hattı ışıklarını görebileceği
mesafedir.
EŞİK
(THRESHOLD):
Pistin iniş için
kullanılabilen
bölümünün başlangıcıdır.
KONMA
NOKTASI(TOUCH DOWN
ZONE-TDZ): İniş yapacak
uçakların pist üzerine ilk
temas ettikleri ve eşikten
daha içeride bulunan
bölümdür.
APRON:
Bir havaalanında
uçakların
paklandırılmaları,
yakıt ikmali, yolcu,
yük, posta, kargo
indirme bindirmeleri
ve bakımlarının
yapılabilmesi için
belirlenmiş sahadır.
UÇAK PARK YERİ
(AIRCRAFT STAND):
Apron içinde
uçakların park
edilmesi için
kullanılan
alanlardır.
TANIMLAR
AŞMA SAHASI ,
(CLEARWAY-CWY):
Bir kara veya su meydanında
uçakların belli bir yüksekliğe
kadar ilk tırmanışlarını
yapabilmelerine elverişli
şekilde hazırlanmış veya veya
seçilmiş ilgili otoritelerin
altında tutulan dikdörtgen
şeklinde belirlenmiş sahadır.
TANIMLAR
DURMA UZANTISI
(STOPWAY-SWY): Kalkıştan
vazgeçilmesi halinde uçağın
durabilmesine elverişli şekilde
hazırlanmış, kalkış için mevcut
koşu mesafesinin sonunda yer
üzerinde belirlenmiş sahadır.
TAKSİ YOLU (TAXIWAY):
Havalimanı sınırları içinde
kalan ve pist ile apronu ya
da pistleri birbirine
bağlatan yollardır.
 Uçak Park Yeri Taksi Yolu
 Apron Taksi Yolu
 Hızlı Çıkış Taksi Yolu
TANIMLAR

TAKSİ KAVŞAĞI
(TAXIWAY
INTERSECTION):
Bir veya birden fazla
taksi yolunun
kesiştiği bölümdür.
MANEVRA SAHASI (MANOEUVRING
AREA):

Bir meydanın apronlar

hariç uçakların iniş,
kalkış ve taksi
yapmaları için
kullanılan bölümüdür.
RWY + TWY
TANIMLAR
HAREKET SAHASI (MOVEMENT
AREA):

Bir meydanda uçakların iniş,

kalkış ve taksi yapmaları için
kullanılan manevra sahaları
ve apronları içine alan
bölümdür.
RWY + TWY + APRON
TANIMLAR

BANKET (SHOULDER):
Pist kaplama yüzeyi ile
çevredeki arazi arasında geçiş
sağlayacak şekilde hazırlanmış
piste bitişik sahadır.
BEKLEME CEBİ
(HOLDING BAY): Uçağın
etkin yüzey hareketini
kolaylaştırmak
amacıyla uçağın
bekletilebileceği
yerlerdir.
 HAVALİMANI KODLAMALARI
ICAO kodları havalimanları için dört
harfli kodlardır. LTFJ gibi LTFJ:
Sabiha Gökçen LTBJ: İzmir meydanı
gibi “L” Avrupa kıtasının dünyadaki
yerini, “T” bölgedeki Türkiye ülke
kodu “F” Ülke içindeki saha kodunu
ve “J” ise saha içindeki havalimanı
kodunu ifade eder.
ICAO Kodları havalimanları için dört
harfli kodlardır. Örnek: LTAC: Esenboğa
Meydanı gibi.
Havayolları Kodlamaları
ICAO kodları üç harfli kodlardır.
IATA kodları iki harfli kodlardır.
TK,PC,XQ,4U….gibi
IATA KODLARI ICAO KODLARI
TK THY
LX SWR
4U GWI
1I PGT
LT LTU
ZB MON
OS AUA
KK KKK
Q8 OHY
Uçak Tescil İşaretleri / Kuyruk Adı
(Registitration) Kodlamaları
Her hava aracının tescil edildiği ülkeye
ait en az 5 rakam ya da harften oluşan
kuyruk adları vardır. İlk veya ilk iki harfi
ait olduğu ülkeyi temsil eder.
TC Türkiye Tescili, D Almanya Tescili gibi
Örneğin: TC-AAR, TC-AAH, D-AKNU, D-
ANNA
Bir Havalimanı Görünümü ve
Havalimanı Terimleri
Sivil havacılık faaliyetlerinin
gerçekleşmesi havalimanı içinde yer
almaktadır. Ana hatlarıyla bir
havalimanın oluşumunda yer alan
mekanlar aşağıdaki şekilde
sıralanabilir.
Approach Lights (Yaklaşma
Işıkları)
Control Tower (Kontrol Kulesi)
Aircraft Stand ( Uçak Park Yeri)
Passenger Building Bridge ( Uçağa
Binme Köprüsü)
Terminal Buiding ( Terminal
Binası)
Handling Building ( Yer
HizmetleriBinası)
Cargo Terminal (Kargo
Hizmetleri Binası)
Catering Building ( İkram Binası)
Maintenance Hangars ( Bakım
Hangarları)
Fuel Store (Yakıt deposu)
Havacılık faaliyetleri
Dünya sivil havacılık faaliyetleri uluslararası
organizasyonu olan ICAO (International Civil
Aviation Organization) tarafından belirlenen
kurallar tarafından sürdürülmektedir.
Uluslararası sivil havacılık içinde yer alan tüm
ülkeler kendi ulaştırma otoritelerinin
taahhüdü çerçevesinde uçuşlarında bu
organizasyonun belirlediği kuralları
uygularlar. Bu kapsamda aşağıdaki terimlere
yer verilmiştir.
MINISTRY OF TRANSPORT AND COMMUNICATIONS:
Ulaştırma Bakanlığı
FLIGHT OPERATIONS MANAGER: Uçuş İşletme
Başkanı
CHIEF PILOT: Baş Pilot
CABIN ATTENDANT’S MANAGER: Kabin Memuru
Müdürü
CABİN ATTENDANT’S TRAINING CHIEF: Kabin
Memurları Eğitim Şefi
NATION: Ulus
NATIONAL: Ulusal
NATIONALITY: Millet
CALL SIGN: Uçuş Çağrı Adı
REGISTRATION: Uçak kuyruk adı
AIR TRAFFIC CONTROL: Hava Trafiğinin
güvenli, düzenli ve hızlı bir şekilde
akışını sağlamak üzere kurulmuş bir
kuruluştur.
 INSTRUMENT FLIGHT RULES (IFR): Aletle Uçuş
Kuralları
 VISUAL FLIGHT RULES (VFR): Görerek uçuş
kuralları
 INSTRUMENT LANDİNG SYSTEM (ILS): Aletle iniş
sistemi
 CLEARANCE: Müsaade
 TAKE-OFF: Kalkış
 CLIMB: Tırmanış
 CRUİSE: Seyahat uçuşu
 CRUISING SPEED: Uçuş Hızı
 HOLDING: Bekleme
 DESCENT: Alçalma
 APPROACH: Yaklaşma
 LANDING: İniş
 MISSED APPROACH: İnişten Vazgeçme
 DIVERSION:
İniş Meydanından başka
meydana gidiş
 ROUTE: Yol
 START UP CLEARENCE: Motor çalıştırma
müsaadesi
 FLIGHT PLAN: Bir Meydandan diğerine nasıl ve
hangi yollardan gidileceğini gösteren form
 MACH: Ses Hızı
 ABORTED TAKE OFF: Kalkıştan vazgeçme
 REJECTED TAKE OFF: Kalkıştan Vazgeçme,
 PRIORITY LANDING: İnişte öncelik
 FLIGHTTRANING CENTER: Uçuş Eğitim
Merkezi
 CIIVIL AVIATION AUTHORITY: Sivil
taşımacılığı düzenleyen kuruluş
 HOLDING POINT: Bekleme noktası
 HOLDING AREA: Bekleme yeri
 END OF RUNWAY: Pist başı veya sonu
 DEPARTURES: Kalkış Terminali
 CONTROL TOWER: Uçuş kulesi
 INTERNATİONAL LINES: Dış hatlar terminali
 DOMESTIC LINES: İç hatlar Terminali
 AIRPORT TICKET OFFICE: Havalimanı Bilet satış
ofisi
 CITY TICKET OFFİCE: Şehir bilet satış bürosu
 TICKET SALES COUNTER: Bilet satış kontuarı
 SECURITY CHECK: Güvenlik Kontrolü
 PASSENGER COUNT: Yolcu sayımı
 AIRPORT: Havalimanı
 TERMINAL: Terminal Binası
 DESTİNATİON AIRPORT: Gidiş Meydanı
 MAINTENANCE CENTER : Bakım Merkezi
 ALTERNATE AIRPORT: Yedek meydan
 HANGAR: Hangar
 GATE: Yolcuların uçağa bindikleri terminal
binasındaki çıkış kapısı
 RAMP: Uçuşların taksi yaptıkları veya
yolcu almak veya indirmek üzere durduğu
beton ile kaplı alan
 LOUNGE: Pasaport kontrolünden geçen
yolcuların uçuş için bekledikleri her türlü
ihtiyaca cevap verebilen salon
 DEPARTURE LOUNGE: Kalkış öncesi
bekleme salonu
 AIRBRIDGE: Terminal binası ile uçuş
arasında sabit veya hareketli tüp geçit
 PARKİNG LOT: Araba park yeri
 VIPLOUNGE: çok önemli kişilere ayrılan
salon
 DUTY FREE SHOP: Gümrüksüz malların
satış mağazası
 DUTY FREE SHOP: Gümrüksüz malların
satış mağazası
 PARKING STAND: Uçağın park ettiği yer
 STANDNUMBER: Terminaldeki gidiş, çıkış
numarası
 PASAPORT CONTROL: Pasaport kontrol
yeri
 TICKET SALES OFFİCE: Bilet satış yeri
 BİLETLEME VE ÜCRETLER
(YOLCU, BAGAJ VE KARGO)

ÖĞR. GÖR. ALPEREN AĞAÇ

GİRİŞ
Uçaklarda genellikle 3 farklı yolculuk sınıfı ile karşılaşılır. Bunlar genellikle ekonomi,
business ve first class / Birinci sınıf olarak karşımıza çıkar. Bunlar arasındaki ayırım ise
şöyledir. Ekonomi sınıf; standart uygulamaların ve belirli kuralların olduğu bu sınıf en uygun
fiyatlı biletleri ile seyahat etmeye olanak tanır.

Business sınıf; kabin ekibi tarafından özel bir hizmet ile ağırlanan ve yolculuk
esnasındaki ikramlarda farklı seçenekler sunulan sınıftır. Business sınıfta yolculuk etmek
yolculuk maliyetinin artması anlamına da gelmektedir.

First class / Birinci sınıf; koltuklar ve ikramlar bakımından en rahat yolculuk sınıfıdır.
Bu sınıfın yolcuları uçuş öncesinde özel hizmetler ile ağırlanırlar.
Uçakta uçulan sınıfa bağlı olarak yolcuların taşıyabileceği bagaj ağırlıkları da
değişiklik gösterir. Ancak belirli olan taşınabilecek bagaj kg.larının aşılması halinde aşılan kg.
kadar fazla bagaj ücreti ödenmesi söz konusudur.

Uçaklarda uçak tipine göre yolcu taşımacılığı yanında 10 tondan 30 tona kadar
yaklaşan kapasitelerle kargo taşınması da yapılmakta ve böylece gelirlerde önemli artışlar
sağlanmaktadır.
Bilet
Uluslararası hava taşımacılığında yolcu ile taşıyıcı arasında düzenlenen, taşıma
sözleşmesi koşulları, bilgiler, uçuş ve yolcu kuponlarını kapsayan değerli bir formdur. Yolcu
biletinin, belirli bir noktadan diğerine uçuşunu sağlayan bölümüne ‘uçuş kuponu’ denir.
Havayolu biletlerinin ortak özellikleri:

• Belirli havaalanları veya şehirlerarasında taşınma hakkı verir.

• Uçuş bedelinin ödenmiş olduğunu gösteren bir belge niteliğindedir.
• Hizmet sınıfını, uçuş numarasını ve tarihlerini gösterir.
• Yolcunun kendisinin ve bagajının uygun koşullarda taşınacağına ilişkin her türlü
bilgiyi kapsar ve garanti eder.
• Para iadesi ve bilet değiştirme konusunda bilinmesi gereken her türlü bilgiyi içerir.
• Havayolu şirketinin muhasebe bölümü tarafından ihtiyaç duyulan bilgileri içerir.
Biletin Unsurları

Gerek el ile (Manuel) yazılan, gerekse otomatik düzenlenen bütün uçak biletleri şu unsurlardan
oluşur;

• Seyahat süresince sabit kalan ön ve arka kapak

• Muhasebe kayıtları için hava yolu şirketine gönderilen hesap denetçisi kuponu
• Acente Kuponu: Bu kupon bilet satışını yapan acente tarafından muhasebe kayıtları için saklanır.
• Uçuş Kuponu/Kuponları: Bu kuponlar uçağa binebilmek için gereklidir.
• Yolcu Kuponu: Yolculuk boyunca istendiğinde gösterilmek üzere yolcuda kalan kupondur.
A-) Bilet Çeşitleri
1. ET(ETK) (Electronic Ticket)Bilet

Yolculara kağıt bilet vermeden seyahat

etmelerine imkan sağlayan bir sistemdir.Bazı
havayollarının bilgisayar ile check-in yapılan
yerlerde kullandığı bilet türüdür.Yolcunun elinde
bilet bulundurma mecburiyeti yoktur. Yolcu sadece
pasaport veya kimliğiyle gelerek check-in işlemini
yaptırabilir.
2. AT Bilet (Transtional Automated Ticket)

• Bilgisayar ortamında
düzenlenip çıktısı alınan
bilettir.
3. ATB Bilet (Automated Ticket & Boarding pass)

• Biletin bir bölümü biniş kartı

olarak kullanılır. Karton
bilettir ve arkasındaki
manyetik şeritte yolcunun
bilgileri kayıtlıdır.
4. Manuel Bilet

• Muhasebe, acente, uçuş ve yolcu kuponlarından oluşan herhangi bir sistem

kullanılmadan elle yazılmış bilettir.
B-) Biletleme İle İlgili Terimler

1. Rezervation

Bir yolcunun bilet almış olması ile uçuşta bagaj ve ağırlığı ile önceden kazanmış
olduğu haktır.
2. Origin

Yolcunun seyahatine başladığı noktadır.

3. Destination

Yolcunun seyahatini bitirdiği, varış noktasıdır.

4. Via

Yolcunun seyahatindeki ara istasyondur.

5. Connection

Yolcunun bağlantılı olarak devam edeceği uçuştur.

6. No-Show

Rezervasyonu olduğu halde, uçuş için başvurmayan ve kendi isteği ile uçmayan
yolcular.
7. Go-Show

Rezervasyonu olmadığı halde, check-in bankosuna başvuran ve varsa mevcut boş

yeri alıp uçan yolcular.
8. No-Record

Elinde o günkü uçuş için onaylanmış bileti olduğu halde, yolcu listesinde (PNL)
ismi olmayan yolcular.
9. Overbooking

Koltuk sayısından fazla bilet satılmasına denir. Burada amaç no-show olasılığı ile
uçağın boş koltukla gitmesini engellemektir.
10. Endorsement

Bilette belirtilmiş olan taşıyıcı havayolunun değiştirilebilmesi için ilgili taşıyıcının

uçuş müsadesi/izin/ciro alma.
11. Refund

Yolcunun seyehati ile ilgili dökümanların kullanılmayan kısımları için, ücretin

tamamının veya bir kısmının yolcuya geri ödenmesi.
12. Rebooking

Yeniden bilet düzenlemeyi gerektirmeyen, sadece rezervasyon ile ilgili değişiklikler.

13. Reissue

Biletin yeniden düzenlenmesi gereken durumlarda (route change, carrier change,

class
change vs.) uygulanan işlemdir.
14. Rerouting

Route değişikliği durumunda biletin yeniden düzenlenmesidir.

C-) Bilet İçinde Yer Alan Bilgiler
Name of Passenger Hanesi: Yolcunun isminin yazılı olduğu bölümdür. Başka bir
isme transfer edilemez. Yolcunun isminin yanında ünvanıda yazılmaktadır. Bu ünvanlar şu
şekildedir:

• MR: 12 yaş üstü ERKEK

• MRS: 12 yaş üstü EVLİ BAYAN
• MS: 12 yaş üstü EVLİ-BEKAR bilinmeyen bayan
• MISS: 0-12 yaş arası kız çocuk veya bebek
• MSTR: 0-12 yaş arası erkek çocuk veya bebek
• CHD: 2-12 yaş çocuk
• INF: 0-2 yaş bebek
• PROF: Tıp Profesörü
• DR: Tıp Doktoru
Carrier Hanesi: Rezervasyon yapılan havayolunun iki veya üç karakterli taşıyıcı
kodu yazılır.
Flight / Class Hanesi: Uçuş numarası ve rezervasyonda ayrılan, uçuşun
gerçekleşeceği hizmet sınıf kodu yazılır. Hizmet Sınıf Kodları şu şekildedir:

• Hizmet Sınıfı Kodları:

• F (First Class)
• P (First Class Premium)
• A (First Class)
• C (Business Class)
• 3 (Business Class Premium)
• Y (Economy Class)
• K (Economy Class)
• M (Economy/Tourist Class)
• T (Economy Class)
‘Date’ Hanesi: Uçuşun gerçekleşeceği tarihtir. İki rakam ile tarih, yanına da ayın
üçlü kodu (İngilizce) yazılır.

Örnek: 12 MAY
’Time’ Hanesi: Uçağın yerel kalkış saati, 24 saat kavramıyla yazılır.

Örnek: 12:50, 09:00 gibi.

‘Status’ Hanesi: Rezervasyon kodlarının belirtildiği bölümdür. Bu
bölümde görebileceğiniz rezervasyon statüsü kodları ve anlamları:

OK: Yolcunun rezervasyonu teyid edilmiş ve kesinleşmiştir.

RQ: Rezervasyon istendi ancak cevabı henüz gelmedi dolaysıyla henüz kesinleşmemiş
rezervasyondur.
WL: Yolcu bekleme listesindedir. NS: No seat (inf). Koltuk işgal etmeyen bebek
yolcular için kullanılır.
SA: Space available (Pass II) PAD(ücretsiz) yolcular için kullanılır. Yolcu yer kalırsa uçar.
OPEN: Biletin rezervasyonunun açık olup daha sonra yapılacağını gösterir. Yolcunun
isteğine göre ‘Reservation date’ açık tarihli olarak bırakılacaksa ‘open’ bütün hanelere
gelecek şekilde yazılır, üzerinde ‘open’ kaydı olan uçuş kuponuna rezervasyon yapmak
gerektiğinde ‘sticker’ düzenleyerek uçuş kuponu üzerine yapıştırılır.
Fare Basis Hanesi: Bilete uygulanan ücretin cinsini gösterir. Bu bölüme uygulanan
ücretin tipini ve seviyesini belirleyen esas kodlar yazılır.
Fare Calculation Hanesi: Yolcunun seyahatinin ücretini tayin etmek için kullanılan
hesaplama yolları gösterilir.
Fare Hanesi: Seyahatin başladığı ülkenin para birimi ile yazılan koltuk ücretidir.
 Boarding kartta (uçağa biniş kartı) yer alan bilgiler genel olarak
şöyledir.

• - Uçuş sınıfı
• - Uçuş tarihi
• - Uçak biniş kapı numarası
• - Uçak koltuk numarası
• - Uçağa biniş saati
• - Yolcunun ismi
• - Gideceği yer
• - Havayolu kodu
• PASSENGER TICKET Yolcu bileti
• BASIC FARE Tam bilet ücreti
• ADULT FARE 12 yaş üzerinde yolcunun bilet ücreti
• CHILDREN FARE 2-12 yaş arasındaki yolcunun bilet ücreti % 50
• INFANT FARE 2 yaşından küçük yolcunun bilet ücreti % 10
• LOADING Yüklemek
• OFFLOADING Yük boşaltma
• OVERLOADING Fazla yükleme
• OVERBOOKING Uçaktaki koltuk sayısından fazla rezervasyon
yapmak
• EMBARKATION Yolcunun uçağa binmesi
• DISEMBARKATION Yolcunun uçaktan inmesi
• BAGGAGE Bagaj
• HAND BAGGAGE El bagajı
• CHECKED BAGGAGE Kontrolden geçmiş bagaj
• EXCESS BAGGAGE Fazla bagaj
• FREE BAGGAGE Ücretsiz bagaj
• UNACOMPANIED BAGGAGE Sahipsiz bagaj
• UNCHECKED BAGGAGE Kontrolden geçmemiş bagaj
• BAGGAGE TAG Bagaj etiketi
• BAGGAGE LABEL Bagaj etiketi
• BAGGAGE ALLOWANCE Yolcunun bagaj hakkı (Economy max 20 kg),
(business max 30 kg.)
• ACCOMPANIED BAGGAGE Sahipli bagaj
• CARGO Yük, kargo
• CARGO RATE Kargo ücreti
• CHARGE İstenen ücret
• CRATE Ambalaj kutusu
• VALUABLE CARGO Değerli kargo
• TRANSIT CARGO Uçak değiştirecek kargo
• RESTRICTED ARTICLES Yasaklanmış maddeler
• DANGEROUS ARTICLES Tehlikeli maddeler
• GOODS Madde, eşya
• LIVESTOCK Canlı hayvan
• PET Evcil hayvan
SAĞLIK VE İLKYARDIM

ÖĞR. GÖR. ALPEREN AĞAÇ

•1. İlkyardım Eğitimcisi
•2. İlkyardımcı
•3. İlkyardım Eğitimi
•4. İlkyardım Çantası ve İçeriği
•Havacılık sektöründe ilk yardımın önemi
nedir?
•Havacılıkta ilk yardım işlemleri hangi
taraflar yardımıyla yürütülmektedir?
Giriş

İlkyardım: Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda sağlık
görevlilerinin tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması ya da durumun daha
kötüye gitmesini önleyebilmek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut
araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır.
1. İlkyardım Eğitimcisi
Eğitimci eğitimi veren kuruluşlar tarafından eğitilerek ilkyardım eğitimcisi sertifikası
olmış sağlık personelidir.
2. İlkyardımcı
İlkyardım tanımında belirtilen amaç doğrultusunda, hasta veya yaralıya tıbbi araç
gereç aranmaksızın mevcut araç gereçlerle, ilaçsız uygulamaları yapan en az Temel İlkyardım
Kursu alarak ilkyardımcı sertifikası almış kişidir.
• İlkyardımcının özellikleri;
• - İnsan vücudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmalı,
• - Önce kendi can güvenliğini korumalı,
• - Sakin, kendine güvenli ve pratik olmalı,
• - Eldeki olanakları değerlendirebilmeli,
• - Olayı anında ve doğru olarak haber vermeli (112’yi aramalı),
• - Çevredeki kişileri organize edebilmeli ve onlardan yararlanabilmeli,
• - İyi bir iletişim beceresine sahip olmalıdır.
3. İlkyardım Eğitimi
İlkyardım eğitimcileri tarafından uygun mekanlarda veya merkezlerde, Bakanlıkça
onaylanmış programlar ile verilen eğitimdir.
Acil tedavi ve ilk yardım arasındaki farklar: Acil tedavi bu konuda ehliyetli kişilerce,
acil tedavi ünitelerinde gerekli donanımla yapılan müdahale olmasına karşın; ilk yardım bu
konuda eğitim almış herkesin olay yerinde bulunan mevcut araç gereçlerle yaptığı ilaçsız
uygulamalardır. Bu kapsamda aşağıdaki tanımlara yer verilmiştir.
4. İlkyardım Çantası ve İçeriği
Aniden hastalanan veya kazaya uğrayan kişiye yapılacak ilk müdahalede kullanılmak
için içerisinde çeşitli ilk yardım malzemelerinin bulunduğu çantaya ilkyardım çantası denir.
İlkyardım çantası, kullanıldığı yere göre değişik büyüklükleri olan darbelere karşı dayanıklı
malzemeden imal edilmiş kutudur.
• Çantanın içerisinde mutlaka bulunması gereken malzemeler;
• a) Gazlı bez
• b) Serum fizyolojik %0,9’luk
• c) Üçgen sargı bezi
• d) Silindir sargı bezi
• e) Elastik sargı bezi
• f) Yara bandı
• g) Flaster
• h) Çengel iğne
• i) Turnike lastiği
• j) Makas
• k) Amonyak-kolonya
İlk yardım çantasında kullanım yerinin özelliğine uygun acil
ihtiyaç duyulabilecek malzemelerde bulunabilir (Zehirlenme,
yılan sokması vb.şeylerin çok olduğu yerlerde içerik
çoğalabilir.).
HAVACILIKTA KULLANILAN
KISALTMALAR
HAVACILIKLA İLGİLİ DÖKÜMAN
TERİMLERİ
SIK KULLANILAN TERİMLERİ

ÖĞR. GÖR. ALPEREN AĞAÇ

Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz?

- Havacılıkla İlgili Doküman Terimleri

- Sık Kullanılan Terimler
- Havayolu İsim ve Kodları
Documents
(Doküman)

Some Usefull Verbs Commonly Used In Aviation

(Havacılıkta Yaygın Olarak Kullanılan Bazı Faydalı
Fiiller)
1. HAVACILIKTA KULLANILAN KISALTMALAR
Doğru Terminoloji Kullanımının Uçuş Emniyeti Açısından Önemi

• Sivil havacılıkta kullanılan ortak terimler ingilizcedir. Bu yüzden bu terimleri öğrenmemiz gereklidir.
• Doğru terminoloji kullanımı uçuş emniyeti açısından son derece önemlidir. Benzer terimler yanlış kullanılırsa
uçuş emniyeti tehlikeye girer ve sakıncalı durumlar oluşur.
• Terminolojiyi iyi bilmek ve doğru terimleri kullanmak, iyi anlamak gerekir. Anlaşılmayan iki kere tekrar
ettirilir. Havacılığın ortak dili ingilizcedir. O.K, confirm, vb. Kule ile ATC ingilizce konuşulur. Terimler,
kısaltmalar ingilizce’dir.
Kısaltmaların Önemi ve Gerekliliği

• Hava hostesliği mesleğinin en önemli noktalarından birisi de kısaltmaların doğru yazılması ve doğru yerde
kullanılmasıdır
• Kısaltmalar; rutin yapılan form/rapor doldurma işlemlerinde büyük kolaylık sağlar. Ayrıca kısaltmalar ortak
havacılık dili olduğu için herkes tarafından kolayca anlaşılır olmasını ve işlemlerin doğru yürümesine neden
olur. Uzun yazmak yerine zamandan ve yerden tasarruf sağlar.
Havacılıkta Kullanılan Kısaltmalar

• Kısaltmalar:
• AAP : Additional Attendant panel
• AOM : Aeroplane Operating Manuel
• APU : Yedek güç ünitesi
• ABM : Yardımcı yolcular
• B/C : Business Class
• C/A : Kabin Amiri
• CAM : Kabin memuru el kitabı
• CCTM : Kabin ekibi eğitimi el kitabı
• CO2 : Karbon dioksit
• Dept. : Depertman
• Etops : 2 motorlu uçaklarda uzun menzil hareketi
• F : Fahrenhayt
• F/C :First class
• Ft : Feet
• IATA : International Air Transportassociation
• I/C : Inter Communication
• ICAO : International Civil Aviation Organisation
• IFR : Aletli UçuĢ Kuralları
• ILS : Aletli ĠniĢ Sistemi
• INAD : Kabul edilemez
• ISO : Uluslar arası Standart Organizasyonu
• JAR-OPS 1 : Ortak Havacılık Kuralları Ticari Hava TaĢımacılığı
• K/A : Kabin Amiri
• K/M : Kabin Memuru
• L : Litre
• LBS : Pound/Libre
• LH : Sol
• LMC : Son dakika değiĢikliği
• MEL : Minimum Malzeme listesi
• MH2 : Megahartz
• MRT : O2 Kapağı açma aleti
• NM : Deniz Mil
• P/A :Public Addres
• PAX : Yolcu
• PBE : Solunum malzemesi
• PRM : Engelli ġahıs-Passenger Reduced Mobility
• RH : Sağ
• SHT : Sivil Havacılık Talimatı
• SOP : Standart Hareket Usulleri
• UM : Refakatsiz Çocuk
• WHO : Dünya Sağlık Örgütü
Kısaltma Kullanılan Belgelerin İncelenmesi

1.Purser’s Report

• Uçuştan sonra olumsuz şeylerin yazıldığı rapordur. Kısaltmalar kullanılarak hazırlanmıştır. Kısaltmalar
kullanılarak doldurulur, gerekiyorsa açıklama yapılır.
• K/A’lar, uçuşlarında gördükleri menü ve yükleme planları, ikram malzemesi veya diğer konularla ilgili
aksaklıkları, temizlik, yer yolcu hizmetleri, kabinde tespit edilen zarar görmüş yolcu eşyası, yaralanma gibi
durumlarla ilgili konuları Purser’s report’ yazarak K/M’ye faksla, bizzat veya kontrol K/M’lerine elden
bırakabilirler. K/A’ lar bu formu KHM’ den temin edebilirler.
2.Emergency Check-List
• Hazırlıklı ve hazırlıksız acil durum formu (C/L), Kabin memuru istasyonlarında bulunur. Acil durumda
yapılması gerekenler sıralanmıştır.
• Kısaltmalar kullanılarak hazırlanmıştır.
3. Uçakta Doğum ve Ölüm Raporu

• Uçakta doğum veya ölüm olaylarında aşağıdaki rapor doldurulur. Rapor iki nüsha doldurulur
iki tanık ve iki uçuş ekibi üyesine imzalatılır. Rapor satış müdürüne iletilmek üzere istasyon
müdürüne verilir.
4. Diğer Belgeler

• Diğer modüllerde de gördünüz veya göreceğiniz form ve raporlarda kısaltmalara rastlayacaksınız. Örneğin
kabin değerlendirme formunu (CABIN ATTENDANT REPORT) inceleyiniz ve kullanılan kısaltmaları
işaretleyiniz.
Havalimanı Kodları
Havacılıkta Yaygın Olarak Kullanılan Bazı
Faydalı Fiiller