Apron Operasyonlar Emniyet Klavuzu

Sivil Havaclk Genel Mdrl

Havaalanlar Daire Bakanl

Giri
Bu dokuman lkemiz havalimanlarnda faaliyet gsteren yer hizmeti kurulularnn
salam olduklar hizmetlerin emniyetli bir ekilde yrtlmesini amalamaktadr.
Bu dokumanda belirtilen tm sreler, yer hizmetleri kurulularnn
veya havayollarnn prosedrlerine gre deiiklik gsterebilir.

indekiler
1. Blm

Genel Bilgiler

1.1

Emniyet Bilgilerinin Raporlanmasnn Tevik Edilmesi .........................................1

1.2

Apron Emniyet Kurallar .........................................................................................1

1.3

Yer Hizmeti Ekipmannn Yerletirilmesi ...............................................................3

1.4

Gelen Uaa Yanama .............................................................................................4

1.5

Uak Emniyet Sahalar ve Emniyet emberleri ......................................................5

1.6

Emniyet Konilerinin Yerletirilmesi ........................................................................6

1.7

Yakt kmali .............................................................................................................7

1.8

Yabanc Madde Hasarnn nlenmesi .....................................................................7

1.9

Yangnn nlenmesi ................................................................................................8

1.10

Yolculara Dikkat Edilmesi .......................................................................................9

2. Blm

Gvenlii ve Sal

2.1

itmenin Korunmas ..............................................................................................10

2.2

Hijyen .....................................................................................................................10

2.3

Koruyucu Giysi ve Ekipman ..................................................................................10

2.4

Manuel Tama ve Kaldrma ..................................................................................10

3. Blm

Uan Yklenmesi/Boaltlmas

3.1

Yaralanmalarn nlenmesi ....................................................................................12

3.2

Uan Zarar Grmesinin nlenmesi ....................................................................12

3.3

Uak Arl ve Operasyonel Snrlamalar ...........................................................13

3.4

Uak Kargo Kstlamalar ......................................................................................14

3.5

Kargo Blmnn Durumu ...................................................................................14

3.6

Uak Altndaki Sistem Arzalarnn Bildirilmesi ...................................................14

3.7

Ykleme efinin/Postabann Sorumluluklar ......................................................14

3.8

Bagaj Arabalarnn Yklenmesi .............................................................................16

3.9

Birim Ykleme Gerelerinin (ULD'ler) Yklenmesi ............................................16

3.10

Birim Ykleme Gereci (ULD) Hasar....................................................................17

3.11

Geni Gvdeli Uaklara Ar Eyalarn Yklenmesi ............................................18

3.12

Kargo Uann Yklenmesi/Boaltlmas ............................................................18

3.13

Islak Kargolarn Tanmas ....................................................................................19

4. Blm

Yakt kmali

4.1

Yakt kmal Sistemleri ...........................................................................................20

4.2

Uak Yakt ............................................................................................................20

4.3

Acil Durumda Yakt Kapatma ...............................................................................21

4.4

Cilde Yakt Bulamas ...........................................................................................21

5. Blm

Yer Hizmeti Ekipman

5.1

Operasyon ncesi Emniyet Kontrol ....................................................................22

5.2

Hizmet D Ekipman.............................................................................................23

5.3

Konteyner/Palet Dollynin ekilmesi ....................................................................23

5.4

Lastik Tamponlu Yer Ekipman.............................................................................23

5.5

El aretleriyle Klavuzluk Yapma.........................................................................24

5.6

Krkler .................................................................................................................25

5.7

Uak Yolcu Kaplar ..............................................................................................25

ii

5.8

ekerli Merdivenler ...............................................................................................26

5.9

Motorlu Merdivenler ..............................................................................................27

5.10

Hasta Nakil Aralar (Ambulift'ler) ......................................................................28

5.11

Bagaj Arabalar .....................................................................................................30

5.12

Konveyrler ...........................................................................................................31

5.13

Dolly'ler .................................................................................................................32

5.14

ekme Aralar (Traktrler) ..................................................................................32

5.15

Foseptik aralar .....................................................................................................33

5.16

Ara Yakt Dolum Kamyonlar ..............................................................................34

5.17

Su Aralar .............................................................................................................36

5.18

Forkliftler ...............................................................................................................37

5.19

High loaderlar ........................................................................................................37

5.20

Main Deck High Loaderlar ....................................................................................38

5.21

Pushback (Uak Geri tme/ekme) Aralar .........................................................40

5.22

Temizlik ve kram Amal Yk Kaldrma Aralar ...............................................41

6. Blm

Tehlikeli Maddeler

6.1

Genel artlar ..........................................................................................................44

6.2

Eitim Gereklilikleri ..............................................................................................44

6.3

Hasarl Tehlikeli Madde Paketleri .........................................................................44

6.4

Deniz rnleri .......................................................................................................45

7. Blm
7.1

Bo Uak

Bo Uakla Apron Operasyonlar ..........................................................................46

iii

8. Blm

Olumsuz Hava Koullar

8.1

Giri........................................................................................................................47

8.2

Olumsuz Hava Koulu Trleri ...............................................................................47

9. Blm

Zorunlu Dokmanlar

9.1

Acil ve Olaanst Hal Plan .................................................................................49

9.2

Yangndan Korunma Plan .....................................................................................49

9.3

Yer Hizmetleri El Kitab ........................................................................................50

Tanmlar ...........................................................................................................................51
Ekler izimler ve Ek Bilgiler
Uak Gei Blgesi ......................................................................................................... A-1
Uak Gei Blgesi aretlemeleri .................................................................................. A-2
Emniyet emberleri ........................................................................................................ A-3
Emniyet Konilerinin Yerleimi; Drt Motorlu, Geni Gvdeli Uaklar ........................ A-4
Emniyet Konilerinin Yerleimi; ift Motorlu, Geni Gvdeli Uaklar ......................... A-5
Emniyet Konilerinin Yerleimi; Dar Gvdeli Uaklar ................................................... A-6
Emniyet Konilerinin Yerleimi; Gvdeye Monte Motorlu, Dar Gvdeli Uaklar ......... A-7
Emniyet Konilerinin Yerleimi; Blgesel Jetler ............................................................. A-8
Emniyet Konilerinin Yerleimi; Pervaneli Uaklar ........................................................ A-9
Standart El aretleri ..................................................................................................... A-10
Kargo Kaps ................................................................................................................. A-11
Birim Ykleme Gereci (ULD) Hasar Limitleri ............................................................ A-12

iv

1. Blm
Genel Bilgiler
1.1

Emniyet Bilgilerinin Raporlanmasnn Tevik Edilmesi

Havaclk sektrnde, emniyet ile ilgili hususlarn derhal raporlanmasnn tevik

edilmesinin kaza ve olaylarn saysn gerek manada azaltt giderek daha ok fark
edilmektedir. "Ak raporlama" ortamnn tesis edilmesi, sadece kazalarn nlenmesi
amacyla kullanlacak olan emniyet bilgilerinin sistematik raporlanmas, toplanmas,
analizi ve yaylmas konusunda bir "emniyet kltrnn" gelitirilmesinde kilit unsur
niteliindedir.
Emniyet kltr uygulamas, sorumlu mdrn imzasyla onaylanan yazl bir irket
politikas ile balar ve sadece apronda grev yapan yneticilerin deil ayn zamanda
havayollarnn, yer hizmeti salayclarnn, havaliman otoritelerinin, hava seyrsefer
hizmeti kurulularnn, sivil havaclk otoritelerinin ve ulusal resmi makamlarn st dzey
yneticilerinin de ballk ve sorumluluk iinde hareket etmesini gerektirir.
Olaylar ve kazalarn derhal ve eksiksiz olarak raporlanmaya tevik edilmesi emniyet
kltrnn en nemli unsurlarndan biridir. Yer hizmetleri personeli emniyeti, zaman
izelgelerine uymaktan ok daha nemli grecek ekilde yetitirilmelidir ve bir uaktaki
en kk izii veya g ve her trl yer ekipman ve uak arpmasn derhal
amirlerine bildirmeye tevik edilmelidir.

1.2

Apron Emniyet Kurallar

Aadaki kurallar, ulusal mevzuatta yer alan hususlar ncelikli olmak kaydyla apron
zerinde gerekletirilen tm faaliyetler iin geerlidir:
Daima etrafta olup bitenlerin farknda olunmaldr.
Daima kiisel koruyucu ekipman kullanlmaldr.
Sigara iilmemelidir.
Performans veya muhakeme yetisini olumsuz etkileyebilecek yasal veya yasad
herhangi bir ila ve alkoll iecek kullanlmamaldr.
Ani, sert veya takn hareketlerde bulunulmamal; yaralanmaya veya hasara yol
aabilecek akalamalar yaplmamaldr.
Tm yaralanmalar, ekipman hasarlar ve arpmaya ramak kalan olaylar, ilk
amire bildirilmelidir.
1

 Hizmet d ekipman kullanlmamaldr.

Apron, yabanc madde hasarndan (FOD) temizlenmelidir.
Aralar sadece eitimli ve yetkili kiilerce kullanlmaldr.
Hz snrlarna daima uyulmaldr. Hz snr ut altnda 10km/s, dier blgelerde
ise 25km/s olarak ayarlanmaldr.)
Kesinlikle hareket halindeki bir araca binmeye veya hareket halindeki bir aratan
inmeye kalklmamaldr; ara durana kadar beklenmelidir.
Koltuk says kadar kii tanmaldr. "Arata bo koltuk yoksa insan
tanmamaldr."
Uan gvdesi veya kanatlar altndaki yasak blgede ara veya ekipman
kullanlmamaldr. Baz dar gvde uaklarn yklenmesi/boaltlmas srasnda,
aralarn veya ekipmann, motor ile gvde arasnda kullanlmas
gerekebilmektedir; bu gibi durumlarda, motor veya gvde ile temas edilmemesine
byk zen gsterilmelidir.
Ara kullanrken, yakt hortumlarnn veya statik kablolarn zerinden
geilmemelidir.
Ykselebilir platforma sahip olan aralar uaa yanama esnasnda platformlar
en alt seviyede olmaldr.
Yer klavuzu/iaretisi bulunmadnda ve gr ak olmadnda, aralar uaa
kesinlikle geri geri yanamamaldr.
Hareket halindeki bir uaa yanarken dikkatli olunmaldr; yol hakk daima
uandr.
Uak motorlarnn giri ve k blmlerine temastan kanlmaldr.
Uan herhangi bir blmnn altnda alrken azami dikkat gsterilmelidir.
Uak motorlar durmadan veya iaret klar (beacon) yanarken, uan burun
hizasndan ileriye geilmez.
Uan iaret klar (beacon) ak olduu durumlarda, uaa sadece GPU
balanabilir ve head set personeli kulakl uan burnundaki yuvasna takarak
konuabilir.

 Uan kalk ilemleri srasnda ve uan iaret klar (beacon) yand esnada
uak altna gecikmeli olarak gelen yolcu k bagajlar asla yklenmeye
allmamaldr.
Aadaki genel kurallar, pervaneli uaklarn yaknlarndaki apron faaliyetleri iin
geerlidir:
Pervane hibir zaman el ile durdurulmamaldr.
Pervaneler tamamen durana kadar beklenmelidir.
Pervaneler zellikle motorlar durduktan sonra sessizdir.
Dnen pervaneler kolayca grnmez.
Pervaneler tamamen durmadan uak altna girilmez.
Pervanelerin dn alan iinden asla geilmez.
Pervane motoru alt zaman, pervanelerin evresindeki tehlikeli alan 4
metredir.
Pervane durmu olsa bile hibir ekilde pervanenin altndan veya arasndan
geilmemeli, etrafndaki yoldan geilmelidir.

1.3

Yer Hizmeti Ekipmannn Yerletirilmesi

Uaklarn park alanna girmesi ve park alanndan karlmas, uak gei blgesinde
gerekletirilmektedir. Bu blge, her trl engelden arndrlmal ve uak hareket
halindeyken herhangi bir maddenin bu alana girmesi nlenmelidir.
Uak gei blgesine ve uak gei blgesi iaretlerine ait izimler ekte sunulmutur (A-1
ve A-2 numaral sayfalar).
Yer hizmeti ekipmannn (GSE) yerletirilmesinde aadaki genel esaslara uyulmaldr:
GSE, uak motorlar durduktan sonra, uak gei blgesinin snr izgilerinin
dna yerletirilmelidir.
GSE'yi uan yanna yerletirmeden nce, tm takozlarn atld ve
korkuluklarn ekildii kontrol edilmelidir.
GSE'yi uaa yanatrdktan sonra, eer takl ise, sabitleyicilerin indirildii ve
korkuluklarn dzgn bir ekilde ekildii kontrol edilmelidir.
Ykleme platformlar, uan yanna yerletirilirken alak pozisyonda
tutulmaldr; kargo kaplarnn almas iin yeterli boluk braklmaldr.
Ekipmanlarn uaa yanamas esnasnda 3 metre kala 2 kere fren kontrol
yaplmaldr.)

Not: Uan kargo kapsnn alp/kapanma srasnda yaralanmadan kanmak

iin dikkatli olunmaldr (A-11 numaral sayfalar).
Ekipmann uaa eriim salayabilecei emniyetli bir mesafe pay braklarak
dzenli bir biimde konumlandrlmas salanmaldr.

1.4

Gelen Uaa Yanama

Uaa yanamadan nce:

Uan durduundan,
Burun veya ana dikme tekerlerine takoz koyulduundan,
Uak iaret klarnn (beacon) sndnden ve/veya uak motorlarnn
sustuundan (GPU hari),
areti personelin "yaklamak emniyetli" iaretini vermi olduundan emin
olunmaldr.
Ayrca, iddetli rzgr koullarnda ua emniyete almak iin, ek takoz
konulmas,
Ekipmanlarn uaa yanama esnasnda 3 metre kala 2 kere fren kontrol
yaplmas),
Ekipmanlarn uaa yrme hznda yaklatrlmas,
Hizmet ekipmanlarnn kesinlikle kanat ularnda bulunan yakt tahliye
deliklerinin 3m apna park edilmemesi gereklidir.
Herhangi bir uan etrafnda alrken antenler, pitot tpleri, vorteks jeneratrler ve
klima sisteminin k portlar gibi yaralanmalara sebebiyet verebilecek kntlara kar
dikkat edilmelidir.
Bir uan hizmet srecinde, yer hizmeti ekipman ile yaplan pek ok aktivite vardr. Bu
aktiviteler, e zamanl olarak gerekleir ve kurallara uyulmazsa, lmle ya da
yaralanmayla ve maddi kayplarla sonulanabilecek tehlikelere yol aarlar. Uaa
aralarn yanatrlmasna ilikin genel esaslar unlardr:
Normal artlarda, ilk olarak (merdiven), bagaj hizmeti aralar konveyor ve high
loader ardndan da ikram ve kabin temizleme aralar yanar.

 kram ve temizlik aralar yerletirilirken, gvdenin kavisliliini hesaba katarak,

platformun n ucunun uan yan tarafnda mmkn olduunca dikey olmas
salanmaldr.
Bagaj hizmeti aralarnn pozisyon almasnn ardndan, bagaj arabalarn eken
ekici aralar, troleyler, bagaj arabalar, konteyner dolly'leri ve dier bagaj, kargo
ve posta tama ekipman yanaabilir.
Yakt arac uaa mmkn olduunca dikkatli yanatrlmal. Ayrca, yakt
aracnn k yolu ve yakt gvenlik blgeleri engellenmemelidir.

1.5

Uak Emniyet Sahalar ve Emniyet emberleri

Park halindeki her uan etrafnda, ekipmandan kaynaklanabilecek hasarn nlenmesi

amacyla tasarlanm olan, "emniyet emberleri" ad verilen iaretlenmemi koruma
blgeleri bulunmaktadr. D emniyet emberi 7,5 metre geniliindedir. Ara srcleri,
bu hayali snr gemeden nce fren kontrol yapmaldr. emniyet emberi, uaktan 3
metre geniliinde olup, srclerin, dk hzda uaa yanamaya balamadan nce,
durmalar gereken yeri gstermektedir.
Ekte emniyet emberini gsteren bir izim yer almaktadr (A-3 numaral sayfa).
Uaklar, emniyetli bir operasyon iin hayali bir izgi ile kuatlmtr. Bu saha,
ekipmanlar iin alttaki ekilde mavi renk ile gsterilen sahadr ve Snrlandrlm
Ekipman Sahas (SES) olarak adlandrlmaktadr. Yayalar iin ise aadaki ekilde
krmz renk ile gsterilen sahadr ve Emniyet Sahas (ES) olarak adlandrlmaktadr.
Ekipman ve snrlandrlm ekipman sahas ile ilgili dikkat edilmesi gereken hususlar
unlardr:
Uan ykleme/boaltma, konveyr kullanm vb. hizmetlerini yrten personel
dnda kalan yayalar, uak motorlar almasa bile emniyet sahasnn dnda
kalmaldr.
Ekipmanlar ise, snrlandrlm ekipman sahasna gre, emniyetli mesafe
braklarak konumlandrlmaldr.
Her hangi bir arac uaa yanatrrken veya arac uaktan ekerken, aracn srati
yrme hz yani alt km hznda olmaldr. Konveyr, merdiven gibi uan ok
yaknnda bulunmas gereken ekipmanlar, Emniyet Sahas (ES) ierisine giri
yapabilirler.
Bagaj ekme traktr, bagaj arabalar gibi sadece direkt olarak uan
hazrlanmas iin gerekli olan ekipmanlar; Snrlandrlm Ekipman Sahas
(SES) ierisine girebilirler.
Dier ekipmanlar Snrlandrlm Ekipman Sahasnn dnda kalmaldr.

1.6

Emniyet Konilerinin Yerletirilmesi

Hava aracnda Emniyet Dubas kullanlmasnn amac; uan yer hasarna en fazla
maruz kalabilecei alann evresinde, ua bu hasardan koruyabilecek bir emniyet
tamponu yaratmaktr.
Emniyet konileri, yer kazas hasarlarn nlemek amacyla, bilhassa motorlar ve kanat
ular gibi, 1-1,5 metre mesafe ile uak alanlarnn etrafnda koruyucu alanlar oluturmak
iin kullanlr.
Emniyet Dubalarnn Tasarm
ekil itibariyle koni biiminde,
En az 75 cm ykseklikte,
En az 4,53 kilogram taban arlna sahip olmaldr.
Emniyet Dubalarnn Yerletirilme ekli:
Her kanat ucuna,
Tm kanatta takl motorlarn nne,

 Bir uaa yer hizmetleri verilmesi srasnda, ekipmann normal akyla kesien
dier alanlarn nne,
Hava aracnn yaknlnn ramp trafii akn etkileyebilecei rnein
kuyruk/ara yolu gibi alanlara olmaldr.
Ekte farkl uak trleri iin tavsiye edilen emniyet konisi yerleimlerinin izimleri yer
almaktadr (A-4 ila A-9 numaral sayfalar).

1.7

Yakt kmali

Uaa yakt ikmal srecinde, yangn kma riski olduka fazladr. Yangn nlemek iin,
aada belirtilen kurallara uyulmas gerekir:
Yakt aracnn k yolu ve yakt gvenlik blgeleri engellenmemelidir.
Ekipmanlar hibir ekilde park edilmez, balanmaz veya balants kesilmez veya
bu srete ekipmana yakt ikmali yaplmaz.
Fotoraf makinesi veya gaz feneri gibi ate ve kvlcm reten malzemeler
kullanlmaz.
Telsiz, radar veya ynlendirme amal elektronik ekipmanlar kullanlmaz.
Yakt hidrant veya yakt aracnn evresindeki 6 metrelik alana Yakt Emniyet
Blgesi (Refuelling Safety Zone) denir. Bu alanda son derece dikkatli
olunmaldr.
Ayrca, uak ierisinde yolcu varken yakt ikmali yaplmadan nce, yangn sndrme
aracnn hazr bulunduundan ve ilgili havayolu ile yer hizmeti kuruluunun emniyet
prosedrlerine uyulduundan emin olunmal.

1.8

Yabanc Madde Hasarnn nlenmesi

Yabanc madde hasar (FOD) uaa zarar verebilir ve yaralanmalara sebep olabilir.
Somun, cvata, bez paralar, kat, plastik, iecek kutular, bagaj paralar ve etiketleri,
kaplama paralar, uak galley atklar, yemek ve p gibi FOD'ler aprondan
temizlenmelidir. Temizlik iin beklenmemeli, yabanc cisim grld anda derhal
temizlenmelidir.
Yabanc madde hasarnn nlenmesine ynelik genel ilkeler unlardr:
Uak gelmeden nce, park sahasnda mutlaka FOD kontrol yaplmal, park
sahas motorlara zarar verebilecek, tm maddelerden arndrlmaldr.

 FOD grlr grlmez kaldrlmaldr.

FOD, el ile kolaylkla kaldrlamyor ise, amirin havalimanndan veya terminal
ileticisinden manuel veya havaliman sprme makinesini kullanarak
kaldrmasn talep etmesi istenmelidir.
alma alanlarnda veya yer hizmetleri aralarnda FOD kutularnn bulunmas
salanmaldr.
Uan ierisindeki ve etrafndaki tm aralardan sorumlu olunmaldr.
Emniyet teli veya somun ve cvata gibi dier bota olan maddeler alma
alanlarnda braklmamaldr.
Apron alanlarnda FOD olup olmad srekli olarak kontrol edilmelidir.
Uaktaki ykleme ilemin tamamlanmas, ekipmanlarn uaktan ayrlmas
sonrasnda da FOD kontrol yaplmaldr.

1.9

Yangnn nlenmesi

Apronda grev alan tm personel, yerel yangnla mcadele prosedrleri, acil durum
tahliye planlar ve yangn ekipman kontrol ve bakm prosedrleri hakknda bilgi sahibi
olmaldr.
Yer hizmetleri kuruluunun tesislerinde;
Uygun trde ve sayda yangn sndrme cihaznn alr vaziyette ve iaretli
alanlarda hazr bulundurulmas ve bunlara eriimin ak tutulmas,
Yangn ikaz istasyonlarnn iaretlerle belirtilmi ve ulalabilir olmas,
Yangn hidrantlarnn ve hortumlarnn iaretlerle belirtilmi ve ulalabilir
olmas,
Yere gml yakt sistemlerinin acil durum kapatma noktalarnn iaretlerle
aka belirtilmi ve ulalabilir olmas,
Tm personelin yangn sndrclerin, hidrantlarn, alarmlarnn ve acil durum
kapatma sistemlerinin yerlerini bilmesi ve nasl altklar hakknda bilgi sahibi
olmas,
Acil durum klarnn ve ka yollarnn belirgin bir ekilde iaretlenmesi ve
nlerinde herhangi bir engel bulunmamas ve kl k iaretlerinin alr
durumda olmas,
8

 Yanc maddelerin gereken ekilde saklanmas ve bertaraf edilmesi,

Sigara iilmeyen alanlarn belirlenerek, personelin sigara ime kstlamalar
hakknda tabelalarla ikaz edilmesi,
Uak ve yakt hizmet aralarnn yakt dolum veya boaltma ilemi balamadan
nce gvenli bir ekilde balanmalar,
almayan yangn ekipmannn derhal amirlere bildirilmesi,
gerekmektedir.

1.10

Yolculara Dikkat Edilmesi

Havaliman yolcularnn apron zerinde emniyetinin salanmasna ynelik genel ilkeler

unlardr:
Yolcular gzetim altnda tutulmal ve etrafta dolamalarna izin verilmemelidir.
Yolcular, terminale giri klar iin belirlenmi gzergahlar takip etmelidir.
Yolcular uaklarn jet motor egzozundan ve pervanelerinden uzak durmaldr.
Yolcular, ara trafiinden kesin bir ekilde ayr tutulmal ve elektrik
kablolarndan, yakt hortumlarndan ve dier apron ekipmanlarndan uzak
durmaldr.
Uak ile terminal arasndaki yolu gerektiinde gsterecek personel
grevlendirilmeli veya mmkn olan durumlarda bu yol emniyet konileri vb.
aralarla belirtilmedir.

2. Blm
Gvenlii ve Sal

2.1

itmenin Korunmas

Apron, kiisel iitme korumas gerektiren, grlt seviyesinin yksek olduu bir alandr.
Personel, sadece belirtilen operasyonel grev iin onaylanm olan iitme koruma
ekipmann kullanmaldr. itme koruma ekipmanlarnn dzenli olarak kontrol edilmesi
yan sra personelin de dzenli olarak iitme testinden geirilmesi salanmaldr. Konuyla
ilgili 28 Temmuz 2013 tarih ve 28721 sayl alanlarn Grlt ile lgili Risklerden
Korunmalarna Dair Ynetmelik hkmleri uygulanmaldr.

2.2

Hijyen

Apron personeli, kendi saln ve bakalarnn saln korumak amacyla, bir eyler
yiyip imeden nce ve tuvaleti kullandktan sonra ellerini iyice ykamaldr. Personel
ayrca, uaa hizmet verirken i kyafeti, maske, eldiven giymeli ve vcutlarndaki ak
yaralar ve izikleri su geirmez bantlarla kapatmaldr. Uak tuvaletlerine hizmet
verilirken, tam boy koruyucu giysi giyilmeli, tam yz koruyucu ve eldiven taklmaldr.
Gerekli durumlarda iyerindeki dular kullanlmaldr.

2.3

Koruyucu Giysi ve Ekipman

Gereken durumlarda, apron personeli emniyet ayakkablar, eldivenleri, dizlikleri,

grnrl yksek giysiler, tuvalet hizmeti ve yamurlu hava ve klk donanmlar,
gne apkalar, kulak tkalar, gne gzlkleri kullanmaldr. Apronda, grnrl
yksek giysilerin giyilmesi salanmaldr. Giysiler, bir yerlere taklmamalar iin, ste
tam oturmaldr. Kiisel koruyucu donanmlar 2 Temmuz 2013 tarih ve 28695 sayl
Kiisel Koruyucu Donanmlarn yerlerinde Kullanlmas Hakknda Ynetmelie uygun
olmaldr.

2.4

Manuel Tama ve Kaldrma

Apron personelinin yk kaldrma kural ve talimatlarna uymamalar halinde, srt

yaralanmalar ve problemleri yaygn olarak grlmektedir.
Manuel tama ve kaldrma ilemlerinde aadaki klavuz ilkeler takip edilmelidir:
Bir cismi kaldrmadan nce, ar yk etiketinin olup olmadna dikkat edilmeli
var ise yardm alnmaldr.
10

 Kaldrmadan nce ayaklar rahat, dengeli bir pozisyona getirilmelidir.

Dizleri krp, mmknse yk iki elle tutulmaldr.
Srt dik tutulmaldr. Yk, bacaklar dzletirerek kademeli bir ekilde
kaldrlmal, arlk bele deil uyluklara verilmeli, kollar ve dirsekleri vcuda
yakn tutulmaldr.
Yn deitirmek iin vcut bklmemeli, ayaklarla dnlmelidir.
Yk vcuda yakn tamal ve nereye gidildii dikkat edilmelidir.
Yk indirirken ayn teknikler ters srayla uygulanmaldr.
ou havayolu, kaytl yolcu bagaj iin azami arlk snr getirmitir. Sz konusu
arlk snr, havayollarna gre deikenlik gstermekle beraber, kural olarak 23 kg
aan bagajlara yklemeyi yapacak personeli uyarmak ve gereken tedbirleri aldrmak
zere ar bagaj etiketi (heavy label) taklr. Yolcunun tayabilecei her bir para bagajn
arlnn (ister kilo kabul ister para kabul olsun) 32 kg amamas gerektii, at
durumlarda ise bagajn blnmesi gerektii de unutulmamaldr.
Baz bagajlar ve kargolar bu snrlar aacandan, mekanik kaldrma cihazlarnn
kullanm deerlendirilmelidir. Bu mmkn deil ise, sz konusu arln iki kii
tarafndan kaldrlmas gerekmektedir. Ayrca, konuyla ilgili 24 Temmuz 2013 tarih ve
28717 sayl Elle Tama leri Ynetmelii hkmleri uygulanmaldr.
2. Blmde yer alan tm hususlarla ilgili olarak, tm personele 6331 Sayl Sal ve
Gvenlii Kanunu ve 15 Mays 2013 tarih ve 28648 sayl alanlarn Sal ve
Gvenlii Eitimlerinin Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik gerei ayr konu
balklar altnda kapsaml eitimler verilmelidir.

11

3. Blm
Uan Yklenmesi/Boaltlmas
3.1

Yaralanmalarn nlenmesi

alanlarn yaralanmasn
gerekmektedir:

nlemek

iin

aadaki

klavuz

ilkelere

uyulmas

Uan yklenmesi ve boaltlmas srasnda eldiven taklmal.

Emniyetli bir ekilde tanabilecek ykten daha fazlas indirilip kaldrlmaya
allmamal.
Tak veya kol knyesi taklmamal.
Ayaklar tahrik sistemlerinden ve uan kargo blmndeki aklklardan uzak
tutulmal.
Koruyucu zellikli ayakkablar mutlaka giyilmeli.
Bagaj ekme traktrne bal olmas halinde bagaj arabalarnn arasndan
geilmemeli.
Gereken ekilde paketlenmemi olan ykler yeniden paketlenmek zere geri
gnderilmeli.
Her trl dklme ve salma olay derhal ilk amire bildirilmeli.
Parmaklar ve eller canl hayvan kafeslerinden uzak tutulmal.

3.2

Uan Zarar Grmesinin nlenmesi

Ykleme ve boaltma srasnda uan cephelerine, kaplarna ve zeminine zarar

vermemeye zen gsterilmelidir. Ayrca zemin arlk snrlarnn almas, yetersiz
sabitleme, seperatrlerin ve kap alarnn balanmamas, kaplarn yanl alp
kapatlmas, kargo kaplarnn iddetli rzgrlar srasnda kullanlmas ve kargo
kompartmannda kaldra ilevi gren aralarn kullanlmas da uan zarar grmesine
yol aabilir.
Ykleme veya boaltma srasnda uan yerden yksekliinde herhangi bir deiiklie
kar tetikte olunmaldr.

12

Uan yaps krlabilir maddeden retilmitir ve zarar grmeleri halinde ciddi sonulara
sebebiyet verebilir. Bu nedenle, ekipman yanatrrken ok dikkatli olunmaldr. Uak
gvdesine yanaacak ekipmanlar asla gvdeye temas etmemelidir.
Uan yklenmesi ve boaltlmas esnasnda aadaki prensipler uygulanmaldr:
Kargo kaplar dikkatle almal.
almaya balamadan nce kaplarn tam olarak ak ve kilitli olduundan emin
olunmal.
Kargo, hold veya ambarlarnn dzgn altndan emin olunmal.
Zemin ve kap eiklerinin kenarlar kolaylkla ezilebilmekte veya anabilmekte;
insanlarn yaralanmasna veya bagajlarn ve kargolarn zarar grmesine yol
aabilecek keskin kenarlar olumusa, mutlaka ilgililere haber verilmeli.
Kargo blmesindeki kaplarn etrafnda bulunan contalara zarar vermemeye
zellikle zen gsterilmeli; zira bu tr bir zarar, uu srasnda artan basn
nedeniyle kargo kaplarnn kullanma elverisiz hale gelmesine neden
olabilmektedir.
Kargo kompartmanndaki alarn yerinde takl olduundan ve kargo kaps
kapatlp kilitlenmeden nce kargo mandallarnn ve eik kilitlerinin
kaldrldndan emin olunmal.
Kargo blmesi tavan ykseklii limitlerine,
dedektrlerinin kapatlmamasna dikkat edilmeli.

havalandrma

ve

yangn

Kargo blmnde sabitlenmesi gereken yklerin skca baladndan ya da

sabitlendiinden emin olunmaldr.

3.3

Uak Arl ve Operasyonel Snrlamalar

Hizmet verilen her uak tipi iin geerli arlk snrlamalar hakknda bilgi sahibi
olunmal. Anlamal tm havayolu kurulularnn yer hizmetleri el kitaplarnn (GOM)
ilgili istasyonlarda ulalabilir olmas salanmal.
Uak esnek bir yapya sahiptir. Ancak uu srasnda ykn durumuna bal olarak, ok
ciddi hasarlara neden olmamak iin, belirlenmi izin verilen ykleme limitlerini amamak
gerekir.
Uan yapmclar bu limitleri Weight and Balance el kitaplarnda belirtmekten
sorumludur. Havaclk otoritelerince onaylanmas kouluyla bu bilgiler uan yapsal
arlk limitlerine de yansr.
13

Uan tayabilecei arln belirlenerek, uaa yklenen ykn kontrol edilmesinin

yan sra bu ykleri uak ierisinde dengeli datmak da nemlidir.

3.4

Uak Kargo Kstlamalar

Birim ykleme gereleri (ULD), Konteynr ise kapaklar kapal durumda olmal, Palet
ise, alar ve kaylar skca balanm ve tantc kart grnr bir ekilde taklm
olmaldr. ULD ambar iinde bulunan rayl sistem zerinde kaydrlarak, durma ve kilit
mekanizmalar kullanlarak yerletirilmelidir, ULD yerletirildii pozisyonun zemininde
bulunan zemin kilitleri kullanlarak ULD emniyete alnmaldr.
Hem dar gvdeli hem de geni gvdeli uaklarda dahili ykleme sistemi, kilit, a gibi
ksmlarda mevcut olan hasar, para eksiklii ya da servis d gibi durumlarn tespitinde
hemen havayolu yetkilisine bilgi verilmelidir.

3.5

Kargo Blmnn Durumu

Kargo kompartmanlarnda srekli olarak devam eden hareket, genel olarak bozuk
kilitlerden ve kap contalarndan yarlmalara, yrtlmalara, kntlara, entikli ulara ve
ak tespit balara kadar eitlilik gsteren hasarlara yol amaktadr.
Kargo kompartmanlarnda ayn zamanda p, kalntlar ve hatta dklm svlar
birikmektedir. Deniz rn paketlerinden dklen maddelere kar zellikle dikkatli
olunmaldr. Bu dkntler ounlukla tuzlu su iermektedir ve tuzlu su uak iin
potansiyel bir ciddi korozyon tehlikesi tekil etmektedir.
Pek ok uakta yangn tespit ve sndrme sistemleri bulunmaktadr ve personelin bu
sistemlerin bulunduu yerleri bilmesi ve bunlara zarar vermemeye zen gstermesi nem
arz etmektedir.

3.6

Uak Altndaki Sistem Arzalarnn Bildirilmesi

Kargo blm ierisinde yer alan sistem arzalar derhal ykleme efine bildirilmelidir.
Ardndan, ykleme efi de havayolunun ilgili personelini bilgilendirmelidir.

3.7

Ykleme efinin/Postabann Sorumluluklar

Uan yklenmesi srasnda, ykleme

temsilcisinin sorumluluklar unlardr:

efinin

ve/veya

grevlendirilmi

olan

Kargo kaplar kapanncaya kadar uan yklenmesinin takibi,

14

 Yk kontrol personeli ile birlikte alarak, yk ile yk talimat raporu (LIR)

arasndaki uyumazlklarn zme kavuturulmas,
Bu tr herhangi bir uyumazlk zme kavuturuluncaya dein, sz konusu
kargo blmne yklemenin durdurulmas,
Uaktaki nceden yklenmi yklerin emniyetli ve gvenli olmasnn salanmas,
Var yeri, arlk, konteyner numaras ve palet numaras bilgilerinin LIR
uygunluunun salanmas,
Tm yklerin LIR'a gre doru konumda olmasnn salanmas,
Etraftaki bo yerlerin ifte kontrol yaplarak, kilitlerin kaldrlmasnn
salanmas,
Kargo blmne giderek, tm kilitlerin kaldrldndan emin olunmas,
Her kapy kapatmadan nce, operatr ile birlikte ykn LIR'a uygunluunun ve
dzgn bir ekilde tespit edildiinin teyit edilmesi,
Kap eii kilitlerinin ve yanal klavuzlarn ve/veya alarn bal olduunun
kontrol edilmesi,
Kargo kaplarnn, ncelikle
almamasnn salanmas,

uucu

ekibe

bilgi

verilmeksizin

yeniden

Ykleme tamamlandktan sonra, LIR zerindeki kalk raporunun ve uak

ykleme kontrol listesinin doldurulmas.
Ykleme esnasnda vardiya deiiklii olmas durumunda, vardiyas biten ef, yerine
gelen kiiye, ie balarken brifing vermelidir. Devir-teslim brifingi minimum aadaki
konular kapsamaldr:
Hangi konteyner kartlarnn kontrol edildii,
Toplam bagaj, kargo ve posta says,
Hangi kargo blmlerinin kontrol edilerek tamamland ve kapatld,
Her tr tehlikeli madde (tehlikeli materyal) ve zel ykler,
Dier nemli bilgiler.

15

Ykleme efi, bo alanlar ve kendisinin sorumlu olduu ykl konteynerleri ve paletleri

belirterek, LIR'a ve kontrol listesine paraf atmaldr. Ykleme efi ayn zamanda devir
teslimin gerekletii zaman da not etmelidir.
Uan boaltlmas srasnda, ykleme efinin ve/veya temsilcisinin sorumluluklar
unlardr:
Gelen LIR kontrol edilerek, ilgili havalimannda gnderilen tm yklerin
boaltlmasnn salanmas,
Gelen LIR ile karlatrarak herhangi bir yk aksakl olup olmadnn kontrol
edilmesi,
Salama alnmam olan herhangi bir kilit veya tespit eleman kalp kalmadnn
kontrol edilmesi,
LIR'larda bo grnenler de dahil olmak zere her bir kargo blmnn kontrol
edilmesi,
Gelen ykte herhangi bir aksakln tespit edilmesi durumunda uak kuralsz yk
raporunun (AILR) doldurulmas ve raporun ilgili blmlere sunulmas.

3.8

Bagaj Arabalarnn Yklenmesi

Eyalarn bagaj arabasndan dmesini nlemek iin, bagaj arabalar, kenarlardan taacak
ekilde yklenmemeli. Bagaj alanndan ayrlmadan nce, yklerinin zeri bagaj arabas
kapaklar ile kapatlmal. Takm elbise paketlerin, karton kutular, evcil hayvan paketleri,
bebek arabalar ve benzeri daha az salam olan eyalar dier eyalarn zerine
yklenmemeli. zerinde "KIRILIR" etiketi bulunan bagajlar ayr yerletirilmelidir.

3.9

Birim Ykleme Gerelerinin (ULD'ler) Yklenmesi

lk katn nne ve arkasna yerletirilen bagajlar, ezilmeyi en aza indirmek iin u tarafa
yerletirilen ayn boy bagajlardan olumaldr. Ar eyalar bu kata yerletirilmelidir. Bir
sonraki kat, yk salamlatrmak ve sabitlemek amacyla yatay olarak yatrlarak dizilir.
Uzun ve idaresi g eyalar en ste yerletirilmelidir. Btn bagajlar, tutma yerleri ve
var noktas etiketleri grnr olacak ve ULD'nin ama yerine bakacak ekilde
yerletirilmelidir. Konteyner dolduunda kilitlenecek ve mallarn hacmi var noktas
etiketine girilecektir.
ULD'lerin yklenmesine ilikin dier klavuz ilkeler unlardr:
Yolcu bagajlar byk bir zenle tanmaldr.

16

 Yumuak bagajlar sert bagajlarn altna yklenmemelidir.

antalar kaylarndan ekilmemelidir.
antalarn yere dmesine msaade edilmemelidir.
Boaltma ilemi esnasnda antalar bagaj bantlarnn zerine arptrlarak
atlmamaldr.
antalar frlatlmamaldr.
Uak altndaki tm kargolar yk talimat raporuna (ILR) ve arlk ve denge
klavuzlarna gre sabitlenmelidir.

3.10

Birim Ykleme Gereci (ULD) Hasar

Birim ykleme gerelerinde (ULD'ler) herhangi bir hasar olup olmad kontrol edilerek,
tespit edilen hasarlar rapor edilmelidir.
Hasarl olan ULDlerde grlecek ekilde hasarldr ibaresi belirtilmeli ve mmknse
hasarl ekipman alan ayrca belirlenerek ULDlerin bu alanlarda muhafaza edilmesi
salanmaldr.
farkl hasar kategorisi bulunmaktadr:
zin verilebilir hasar: Kullanma elverililik zerinde hibir etkisi yoktur. ULD,
metale gelen herhangi bir hasarn alminyum bant ile kapatlmasyla
kullanlabilir.
nemsiz hasar: Tamir edilinceye kadar ULD'nin, brt arl daha az olan
kargolarn tanmasnda kullanlmasna engel tekil etmez. Tamiratlar mmkn
olan en ksa srede yaplmaldr.
nemli hasar: Tamir edilinceye kadar, ULD'nin hizmet d ve kullanlamaz
olmasna neden olur.
Ekte, bilgi amal bir ULD hasar snrlar listesi sunulmutur (A-12 numaral sayfa). Bu
liste, yklemeden nce ve ykleme dkmnden sonra bo ULD konteynerlerinin ve
paletlerinin olaan kontrolleri srasnda kullanlmaldr. ULD hasar deerlendirilirken
ayrca, ilgili lke otoritesinin onay gerekliliklerine de bavurulmaldr.

17

3.11

Geni Gvdeli Uaklara Ar Eyalarn Yklenmesi

Tm geni gvdeli uaklarda, arl 27 kilogramn zerinde olan tek para eyalarn
konteynerlerde yklenmesi iin mmkn olan her trl aba gsterilmelidir. Ar eyalar
kabul edilmeden nce, uan limitlerinin almayacandan ve uygun yer hizmeti
ekipmannn ve personelinin mevcut olduundan emin olunmaldr.
Manuel tama prosedrleri uygulanrken, ar eyalarn yklenmesi ve boaltlmas
srasnda dikkatli olunmaldr. Uak zemini ykleme snrlarnn almasnn nne
gemek ve kargo blmnn hasar grmesini nlemek amacyla, yk datclar
kullanlmaldr.
Geni gvdeli uaklarda ar yklerin tanmasnda aadaki prosedrlerden
yararlanlmaldr:
Tanan her bir maddenin arl 50 kilogram gememelidir. Bu arln
zerindeki herhangi bir eya bir konteynere konularak, palet veya birim ykleme
gereci (ULD) zerinde ar kargo blmne yklenmelidir.
Acil tbbi malzemeler, cenazeler, canl hayvanlar ve konteynere yerletirilemeyen
tuhaf ekilli eyalar istisna tekil etmektedir. Her bir eyann arl aka
belirtilmelidir.

3.12

Kargo Uann Yklenmesi/Boaltlmas

Uaklarn arkasnn ne gre dengeyi bozacak biimde ar olmas ve gvde zerine

oturma riski bulunmaktadr. Bu riskin hesaplanarak koruyucu nlemler alnmasna Tail
Tipping ilemi denir.
Bu riske kar koruyucu nlem olarak uygulanan yntemler aadaki gibidir:

Uan arka blmn destekleyen ekipmanlar (Tail Jack) kullanlr.

Yat uaklarnda riskli uak tipleri iin uak mrettebatna olumsuz hava
beklenmesi durumunda bilgi verilir ve nlem alnmas salanr.

Uaklarn yklenmesine n ambarlardan, boaltlmasna da arka ambarlardan

balanr.

Uak transit ise uan iinde kalan yklerin dengeyi bozma ihtimaline karlk,
tipping check ad verilen bir hesaplama yntemi uygulanr ve bylece boaltma
srasnda yklerin arkadan ne doru hareketinin arlk merkezi zerindeki etkisi
belirlenir. Gerekirse uan arka ambarlarndaki ykler, boaltma srasnda geici
bir sreliine indirilerek, ykleme balayncaya kadar bekletilir.

18

3.13

Islak Kargolarn Tanmas

Aadaki kargo trleri slak kargo olarak kabul edilmektedir:

Su geirmez kaplardaki svlar.
Su geirmez kaplarda olmayan slak maddeler; rnein slak buz iindeki balk,
taze et, slak hayvan derileri vb.
Canl hayvanlar gibi sv retebilecek eyalar.
Islak kargolarn yklenmesi ve boaltlmas esnasnda aadaki tedbirler alnmaldr:
Herhangi bir sznty veya dknty tutmas iin, uan ya da birim ykleme
gerecinin (ULD) zeminine ve cephelerine plastik rtler veya muambalar
serilmelidir (Islak kargolarn yklenmesinde kullanlacak plastik rt veya naylon
poetlerin temini Gndericinin sorumluluundadr.).
ULD'ye veya uaa hasarl mal yklenmemelidir. Delikli veya ezik paketler,
sznt izi olan veya kapaklar ya da kapatma mekanizmalar kusurlu olan paketler
hasarl kargo rnekleri arasndadr.
Paketleri st ste katlar halinde istiflerken, paketleri ezmekten kanlmaldr.
Herhangi bir sv sznts veya dklmesi olduunda, derhal bir st amire
bildirilmelidir. Seferden nce her trl sznt veya dknt temizlenmelidir.

19

4. Blm
Yakt kmali

4.1

Yakt kmal Sistemleri

Yakt alm uan yer operasyonu srecindeki en nemli ve ciddi ilemlerden biridir.
Uan yakt depolar, kanatlarda ve uan gvdesinin kanata yakn blmlerinde
bulunur.
Uaa yakt almnda farkl ekipmanlar kullanlr. Bunlar;
Hidrant Dispenseri: Bu ekipman, yeraltnda bulunan ve borulardan oluan yakt datm
sistemine balanarak, byk miktarlardaki yaktn ok ksa bir sre ierisinde uaa
transfer edilmesine olanak salar. Bu ara, uaa ya da hidrant sistemine bal iken
hareket ettirilmez.
Yakt tankeri: Bu ara, uaa verilecek jet yaktn, aracn arkasnda bulunan tankerinin
ierisinde tar ve yakt ikmalini bu tankerden transfer ederek gerekletirir.
Yakt tankeri, yakt ikmalini, dispensere kyasla daha uzun srede yapabilir. Daha kk
gvdeli uaklara yakt ikmali yapmak iin ve hidrant sisteminin bulunmad alanlarda
kullanlr. Ayrca uaktan yakt ekmek (de-fueling) gerektii durumlarda da kullanlr.
Byk havalimanlarnn ou hidrant yntemini kullanmaktadr; bu yntemde bir hidrant
datm arac ve kk bir kamyon asisi zerinde takl bir lme ve filtrasyon sistemi
bulunmaktadr. Aratan kan hortumlardan biri hidranta balanr; baka bir hortum ise
uaa balanr. Talep zerine, yakt ikmal grevlisi ara zerindeki valfi aar ve yakt, bu
ara vastasyla hidranttan uaa akar.
Personel, yakt ikmali srasnda aracn hortumlarnn zarar grmesini nlemek iin
dikkatli olmaldr. Hidranta bal olan hortum yrtld takdirde, dakikada 6000 litre
yakt dklebilir. Uaa bal olan hortum yrtld takdirde, dakikada 2.000 litre yakt
dklebilir.
Tankerden yaplan yakt ikmali srasnda hortumun yrtlma olasl daha azdr. Yine de
personel, yer ekipmannn tankere veya hortumlarna arpmamasna byk zen
gstermelidir.

4.2

Uak Yakt

Jet A-1, s kaynaklarndan izole edilmesi gereken yanc, renksiz bir svdr. Parlama
noktas yaklak 40 santigrat derecedir. Yakt, scakl 220 santigrat derecenin zerine

20

ktnda tutuur; bu durum rnein scak motorla veya tekerlek freni ile temas ettiinde
meydana gelebilir.
Yakt ikmal ekipman, statik elektrik boalmasn nlemek iin uaa bal olmaldr.
Balama kablosu yakt ikmal ilemi srasnda karsa, balama kablosu yeniden
balanncaya dein yakt ikmal isteminin durdurulmas iin derhal uak yakt grevlisi
ikaz edilmelidir.

4.3

Acil Durumda Yakt Kapatma

Acil durumda, yakt ikmal ilemi derhal durdurulmaldr. Tank kullanlan durumlarda,
aratan sorumlu kiinin ok hzl hareket etmesi gerekmektedir. Hidrant sisteminin
kullanld durumlarda ise, genellikle acil durum kapatma anahtarnn devreye alnmas
gerekmektedir; bu anahtar genellikle uak park pozisyonunun nnde grnr bir ekilde
konumlandrlp belirlenir. Tm apron personelinin varsa, mutlaka acil durum yakt
kapatma anahtarlarnn yerlerini bilmesi ve bunlara eriim yolunun daima ak
tutulmasn salamas gerekmektedir.

4.4

Cilde Yakt Bulamas

Jet A-1, cildin tahri olmasna ve tututuu takdirde, ciddi yanklara sebep olabilir. Tm
hat personeli, gz ykama kolaylklarnn ve su aktma dularnn yerini ve bu
kolaylklarn nasl kullanld bilmelidir. Vcudun yakt bulaan blgeleri aktlmal
veya su ile ykanmaldr. Gerekli durumlarda tbbi tedavi alnmaldr. Yakt bulaan
niformalar personel zerinden karlmadan nce bol suyla ykanmaldr.

21

5. Blm
Yer Hizmeti Ekipman
5.1

Operasyon ncesi Emniyet Kontrol

Herhangi bir yer hizmeti arac altrlmadan nce operasyon ncesi emniyet kontrol
yaplarak;
Tm i ve d klarn dzgn alr durumda olduundan,
Direksiyonun ve acil durum frenleri de dahil olmak zere frenlerin dzgn
alr durumda olduundan,
Lastiklerin havasnn uygun ve dilerinin yeterli olduundan,
Tepe lambasnn alp almadndan,
Eer var ise, rzgar camnn doru takldndan, atlak veya izik
olmadndan ve temiz olduundan,
Silecek lastiklerinin dzgn alr durumda olduundan,
Yakt, ya ve su seviyelerinin yeterli olduundan,
D hasar mevcut ise, ara performansn etkilemeyeceinden veya personelin
yaralanmasna ya da dier ekipman, kolaylklar ya da uan zarar grmesine
sebebiyet vermeyeceinden,
Herhangi bir sznt veya dknt olmadndan,
Eer takl ise, ekme kaplinlerinin doru takldndan,
Tm hidrolik ekipmann alr durumda olduundan,
Mevcut ise, alc-verici sinyalin eksiksiz altndan,
Tm uak koruma tamponlarnn (arpma tamponlar) iyi durumda
olduundan emin olunmaldr.
Ayrca, ekipmanlar zerinde bulunan kuru kimyevi toz, tetikli ve manometreli
yangn sndrme cihazlarn kullanlabilir durumda olduu kontrol edilmedir.

22

5.2

Hizmet D Ekipman

Frenlerinde, koruyucu tamponlarnda (arpma tamponlar), direksiyonunda, ekme

kaplinlerinde, klarnda, tekerleklerinde veya n cam sileceklerinde herhangi bir
kusur/arza olan ya da yakt veya ya sznts olan ekipman hizmetten alnmaldr. Bu
aralarn zerine "HZMET DII" etiketi yaptrlmaldr. Uygun olan durumlarda,
pozitif kilitleme anahtar sistemi de kullanlmaldr.
Uan kalkna imkan salamak iin, hizmet d ekipmann operasyon alanndan
karlmas gereken durumlarda aadaki prosedrler uygulanmaldr:
lk amire bilgi verilmelidir; ilk amir de bakm hizmeti salaycs ile irtibata
gemelidir.
Ara, acil durum prosedrlerine uygun ekilde alandan kaldrlmaldr.
Hizmet d etiketi tayan aralar veya ekipman, onarlp ilgili amir tarafndan
tekrar kullanma sunuluncaya dek kullanlmamaldr.

5.3

Konteyner / Palet Dollynin ekilmesi

zellikle geni gvdeli uaklarla yaplan operasyonlar srasnda, dollylerin ekilmesi

srasnda, uan zarar grme riski daha yksektir. Dollylerde, birim ykleme gereleri
(ULD'ler) veya paletler bulunur.
Dollyler geni gvdeli uaklara doru ekilirken aadaki nlemler alnmaldr; bu
nlemler ayn zamanda st kapal bagaj arabalar ile dar gvdeli uaklara yanarken de
dikkate alnmaldr:
nden yanama: Bagaj ekme arac, ULD'lerin high loaderhigh loadera
yklenmesi srasnda uan nnden yanamaldr. Bu prosedr, ekme
aracnn sa kanada ve motora yaklatnda, sadece bo dolly ekiyor
olmasn salar. Uak boaltlrken, ULD ykl dollynin uan sa kanadnn
ve motorunun uzandan ekilmesini salamak amacyla, ekme arac kar
ynden (uan arkasndan) yaklamaldr.
Arkadan yanama: ekme arac, ULD'lerin yklenmesi srasnda uan
arkasndan yanamaldr. Uak boaltlrken, ULD ykl dollynin uan sa
kanadnn ve motorunun uzandan ekilmesini salamak amacyla, ekme
arac kar ynden (uan nnden) yaklamaldr.
5.4

Lastik Tamponlu Yer Ekipman

Uaa temas ihtimali olan tm yer ekipmannn temas noktasnda koruyucu tamponlarn
(arpma tamponlarnn) olmas gerekmektedir. Ayrca, yer ekipmannn knt yapan ve
23

kazara uaa temas edebilecek olan herhangi bir parasnn da tamponu olmaldr. Bu
tamponlar sadece uak ile kazara temas durumunda hasarn en aza indirilmesi amacyla
kullanlr.
Aadaki ilave klavuz ilkeler takip edilmelidir:
Tamponlar hasarl olan herhangi bir ekipman kullanlmamaldr.
Tampon ile uak arasnda yaklak 3 cm boluk braklmaldr.
High loader ile geni gvdeli uak arasnda ise 5-7 cm boluk braklmaldr.
Bagaj arabalar ve yer g niteleri gibi yer hizmeti ekipmanlarnn ara
kullanmann yasak olduu 1 metrelik alan ierisine girmesine izin
verilmemelidir.
Uak boaltlrken, yklenirken veya yakt ikmali yaplrken, uan ykselip
alalmasna kar dikkatli olunmaldr.

5.5

El aretleriyle Klavuzluk Yapmak

Uaa ok yakn kullanlmas gereken tm aralara yer klavuzluu (marshalling)

yaplmaldr. Yer klavuzu/iaretisi, ara srs ile net bir gr hattn muhafaza etmeli
ve tm el iaretlerini direkt, kesin hareketlerle vermelidir.
Ekte standart el hareketlerinin rnekleri sunulmutur (A-10 numaral sayfa).
El iareti verme ve alma ile ilgili dier klavuz ilkeler unlardr:
Yer klavuzu/iaretisi, ara srcnn iareti kolaylkla anlayabilmesi iin,
elini bann iyice yukarsnda veya vcudunun yannda tutmaldr.
Ara ileriye doru srlrken, yer klavuzunun/iaretisinin yz daima araca
dnk olmaldr ve yer klavuzu/iaretisi, ara srcsnn gr hattn
kaybettiinde konumu yeniden ayarlamaldr.
Ara srcs, yer klavuzunun/iaretisinin grn kaybettiinde veya
aracn uaa fazla yaklatn dndnde durmaldr.
Arkadan ynlendirme esnasnda, yer klavuzu/iaretisi daima srcnn
gr alannda kalmal ancak dorudan aracn yolunda durmamaldr.
Yer klavuzu/iaretisi, yrd apron blgesini kontrol ederek herhangi bir
engel olmadndan emin olmaldr.

24

 Yer klavuzu/iaretisi, aracn yolunu takip etmelidir.

Yer klavuzu/iaretisi, gr mesafesi azaldnda parlak veya kl ubuklar
kullanmaldr.
5.6 Krkler
Guidance sistemi yardm ile ideal park noktasnda durdurulan uan, n ve
arka tekerlekleri, uak teknisyeni veya yer hizmet kuruluu personelince
takozlanarak emniyete alnr.
Kpr kap merdivenleri, ikram ve uak temizlik hizmetleri iin kullanlmaz.
Kpr, uaklarn yklenmesi ve boaltlmas sresince, operatr tarafndan
srekli kontrol edilir.
Herhangi bir nedenle park noktasndan nce veya sonra duran uaklar, ilgili
hava taycs veya yer hizmet kurulular tarafndan park noktasna ekilir.
Yolcu kprlerine yanam uaklara, iinde yolcu varken yaplacak yakt
ikmallerinde talep olmasna baklmakszn zorunlu olarak yangn sndrme
aracyla emniyet tedbir hizmeti verilir.

5.7

Uak Yolcu Kaplar

Uak kaplarn ama-kapama prosedrleri, uak tiplerine ve havayollarna gre

deiiklik gstermekle birlikte aada baz genel kurallar yer almaktadr:
Kabin kaplar sadece kabin personeli ya da zel eitim alm yetkili personel
tarafndan almaldr. Kapnn almas iin okey dardan verilmelidir.
Gerekli durumlarda kabin kapsnn almas; kabin grevlisinden ya da
teknisyenden istenebilir.
Kapnn almas srasnda slide patlama ihtimali olduu unutulmamaldr.
Kabin kaplarnda bulunan slidelar acil inilerde yolcunun uaktan kayarak inmesini
salayan nemli ksmlardr. Ayrca denize inilerde bot olarak kullanlrlar. Bunlarn
almas uan umasna engel olmasa da yolcu tanmasna kurallar gerei engeldir.
Slidelarn tekrar yerine taklmas ok zaman alan pahal bir ilemdir.
Herhangi bir kapnn arza yapmas durumunda derhal ilk amire bilgi verilmelidir.
Kapnn pushback (ua geri itme) ileminden nce yeniden almas gerekiyor ise,
aadaki prosedrler uygulanmaldr:

25

 Head set ile uu ekibiyle irtibat halinde olan personele kapnn neden tekrar
almas gerektii sylenmelidir.
Head set ile uu ekibiyle irtibat halinde olan personel kapnn yeniden
almas iin uu ekibinin iznini almaldr.
Head set ile uu ekibiyle irtibat halinde olan personel "all clear" onay
iaretini vermeden hibir ara uaa yaklamamaldr.

5.8

ekerli Merdivenler

ekerli merdivenler, krk hizmeti verilmeyen uaklarda, yolcu indirmek ve bindirmek

iin kullanlmaktadr.
ekerli merdivenler yerletirilirken aadaki kurallara uyulmaldr:
Merdivenler yere sabitlenmedikleri zaman son derece dengesiz ekipmanlardr
ve zerinden debilme riski bulunur. Ayrca merdiven platformu 2 paradan
oluur. Hareket etme zellii olan st ksm uak tiplerine gre yukar ya da
aa hareket ettirilebilir. Uak gelmeden uan tipine gre ayarlama yaplsa
da merdiven yanatrlana kadar platform hareket ettirilebilir. Eer daha tam
olarak yanamam bir merdiven zerine klrsa bu ayarlama srasnda
platformlar arasndaki boluklara bacaklarmz skabilir ve yaralanmayla
sonulanabilir.
Uan motorlar sustuktan ve anti-collision klar sndkten sonra
merdivenler uygun uak kapsna yanatrlmaldr.
Merdivenler tam olarak yanamadan ve hidrolik ayaklar yere basmadan
kesinlikle zerine klmamal kmak isteyenler engellenmelidir.
ekerli merdivenler traktrden uak gvdesine 3 m kala ayrlmal, bu
mesafeden itibaren ramp personelin itmesiyle uaa yanatrlmaldr.
Uaklardaki ykseklik deiimi unutulmamal, 20 cm eik mesafesi mutlaka
braklmaldr. Tm operasyon sresince bu mesafe kontrol edilmelidir.
Merdivenler yanatrlrken kabin kaps kapal olmaldr. Yanatrma ilemi
srasnda kap aldysa, kabin personeli uyarlmal ve kap kapattrlmaldr.
Kanat, kanat ucu ve motor aklklarna her zaman dikkat edilmelidir.
Merdivenler uaktan yaklak 5 cm mesafe kalacak ekilde yerletirilmelidir.

26

 Platform kumanda paneli kullanlarak, merdiven platformu uygun seviyede

ayarlanmaldr.
Yanamadan sonra, ayaklar baslmal ve eki demir frenlemesi sitemi devreye
alnarak var ise, yry motoru stop edilmelidir.
Emniyet korkuluu yerletirilerek, yerine kilitlenmelidir.
Merdivenlerden klarak, Madde 5.7'de ayrntl olarak aklanan standart
kap ama prosedrleri uygulanmaldr.
Merdivenin uaktan ayrlmas iin ayn prosedr tersten uygulanmaldr.

5.9

Motorlu Merdivenler

Motorlu merdivenler, krk bulunmadnda yolcu indirme-bindirme amacyla

kullanlmaktadr.
Motorlu merdivenler kullanlrken aadaki ilkelere uyulmaldr:
Geli:
Merdiveni park yerinden kardktan sonra mutlaka servis (Ayak) freni testi
yaplmaldr.
Sr srasnda platformun en alt seviyede olmasna dikkat ediniz, merdivenin
geecei yerlerin merdiven boyutlarna uygun olduundan emin olunmaldr.
Motorlu merdiven, uak gelmeden nce, uak gei blgesi ekipman snr
izgilerinin gerisine yerletirilmelidir.
Uan motorlar sustuktan ve anti-collision klar sndkten sonra
merdivenler uygun uak kapsna yanatrlmaldr.
Merdiven yerletirilirken uak kapsnn kapal ve kilitli olduundan emin
olunmaldr.
Merdiven, lastik tampon uan gvdesine paralel olacak ekilde, gvdeden
yaklak 5 cm boluk brakarak yerletirilmelidir.
Korkuluklar veya kanopi almaldr. Ekipman zerinde kanopi varsa bunun
bilincinde olunmal, her zaman uaa yanama annda balklar arka taraf
kilitli olarak yaklalmas gerekmektedir.
Uaa yanama esnasnda mutlaka 2 veya 3 kez fren kontrol yaplmaldr.

27

 Platform kumanda paneli kullanlarak, merdiven platformu uygun seviyede

ayarlanmaldr.
Uaklardaki ykseklik deiimi unutulmamal 20 cm eik mesafesi mutlaka
braklmaldr. Tm operasyon sresince bu mesafe kontrol edilmelidir.
nsan yry hznda, arma yardm alarak uak kapsna yanalmaldr.
Merdiven doru konumlandrldktan sonra,, ayaklar baslp, el frenini
ekilmeli, vites park pozisyonuna alnp, motoru stop edilmelidir.
Madde 5.7'de ayrntl olarak anlatlan standart kap ama prosedrleri
uygulanmaldr.
Gidi:
Merdivenin ayrma ileminde yolcu kapsnn kapal olduundan ve
merdivende kimsenin olmadndan emin olunmaldr.
Emniyet korkuluklar veya kanopi ekilmelidir.
Ayaklar toplayp, geri arma yardm alarak geri geri klmaldr.
Arka basamak kaldrlarak arka emniyet kay taklmal ve kilitlenmelidir.
Motor altrlmaldr.
Merdiven, belirlenen park alanna gtrlmelidir.

5.10

Hasta Nakil Aralar (Ambulift'ler)

Havayollar veya anlamal olduklar yer hizmeti kurulular, fiziksel engelli hastalarn ve
ilgili ekipmann uaa gtrlp getirilmesi iin eitli hasta nakil aralar (ambulift'ler)
kullanmaktadr. Normal artlarda, bu yolcular uaa ilk olarak bindirilecek ve en son
indirilmelidir. Operatrler, acil durum kumandalar ve prosedrleri dahil olmak zere
ara kumandalarn ve her aracn zel gereksinimlerini bilmelidir. rnein, baz aralarda
sabitleyici kaldrma/indirme kolu bulunmamaktadr; ancak bunun yerine sabitleyicileri de
devreye alan sadece tek bir kasa gvdesi kaldrma/indirme kolu bulunmaktadr.
Bu tr aralar kullanlrken aadaki ilkelere uyulmaldr:
Aralardaki platformun tayabilecei azami arla dikkat edilmelidir.

28

 Ara hareket ettirilirken daima bir yer klavuzundan/iaretisinden yardm

alnmaldr.
Baz ara tiplerinde sabitleyiciler otomatik olarak devreye alndndan, arka
kasa gvdesi kaldrlrken dikkatli olunmaldr.
Arac arka kapak yatay pozisyonda kullanrken, kma yapan parann boyu
daha uzun olduundan, dikkatli olunmaldr.
Yolcu transferi srasnda emisyonlar azaltmak amacyla motor kapatlmaldr.
Ara "drive" modundayken, tm kaplar ve bariyerler kapal olmaldr.
Engelli yolcu transfer eitimi alm olan personelin tm yolculara elik etmesi
ve ara hareket halindeyken oturmalar salanmaldr.
Acil durumda veya elektrik kesintisi srasnda acil durum kumandalar
devreye alnmaldr.
Hasta nakil arac (ambulift) ile uaa yanarken:
Ara, uak gelmeden nce, uak gei blgesi ekipman snr izgilerinin
gerisine yerletirilmeli.
Ara uygun uak kapsna gre konumlandrlmal.
Vites kolunu "park" konumuna alp el freni ekilmeli.
Yer klavuzunun/iaretisinin,
salanmal.

herkesi

sabitleyicilerden

uzak

tutmas

Mevcut ise, g kesme zelliini devreye almal.

Arka kasa gvdesine girerek, kasay kap eiinin yaklak 20 cm aasna
gelecek ekilde kaldrmal.
n platform uzatlarak kap eiine 5 cm mesafeye getirilmeli.
Emniyet kaplar alp, emniyet korkuluklar uzatlmal ve yerlerine oturtarak
kilitlenmeli.
Madde 5.7'de ayrntl olarak anlatlan kap ama prosedrleri uygulanmal.
Arac uaktan uzaklatrmadan nce:
Uan kapsnn kapal olduundan emin olunmal.

29

 Emniyet korkuluklar indirilmeli ve emniyet kaplar kapatlp kilitlenmeli.

n uzant platformu geriye ekilmeli.
Arka kasa gvdesinin kaplar kapatlmal ve gvde asiye oturana kadar
indirilmeli.
Sabitleyicilerin tam olarak indirildiinden emin olunmal ve ardndan g
kesme devreden karlmal.
Yer klavuzunun/iaretisinin ynlendirmeleri takip edilmeli.
Yolcular ve refakatiler terminale gtrlmeli.

5.11

Bagaj Arabalar

Bagajlarn, kargolarn ve postalarn havaliman ierisinde tanmasnda bagaj arabalar

kullanlmaktadr. Bagaj arabalar personel tama amacyla kullanlmamaldr. Dolu bagaj
arabalar derhal ekme aracnn arkasna yerletirilmelidir.
Bagaj eker traktrlere, en fazla 4 adet ykl veya 6 adet bo bagaj arabas veya dolly
taklabilir. ekilen bagaj aralarnda ve dollylerde ykl olan var ise, ekilen bagaj
arabas ve dolly says bo dahil 4 geemez. Dolly veya bagaj arabalarnn dnda kalan
ekerli ekipmanlar tek olarak ekilmelidir.
Bagaj arabalar kesinlikle uan gvdesinin veya motorlarnn altna ekilmemelidir.
Bagaj arabalar kullanlrken aadaki ilkelere uyulmaldr:
Birinci bagaj arabas ekme aracnn balant ubuuna balanmal ve
balant ubuklar, ekme kaplininin tm deliklerine taklmaldr.
Sonra dier bagaj arabalar balanmal.
Her bir kaplinin gvenli bir ekilde baland kontrol edilmeli.
Bagaj arabalarnn kenar destek parmaklklarnn boyu geecek ekilde
doldurulmamal.
Ara kullanrken, yakt hortumlarnn veya anti-statik kablolarn zerinden
geilmemeli.
Yakt ikmal aracnn veya baka bir aracn yolu kapatlmamal.

30

 Bagaj arabalar, kullanlmadklar zaman, saklama alanna braklmal.

5.12

Konveyrler

Konveyrler, bagajlarn, kargolarn ve postalarn uan kargo blmlerine gtrlp

getirilmesi amacyla kullanlmaktadr. Uakta son yerletirme ayarlamalarnn yapld
zamanlar hari olmak zere, bant kalkk pozisyonda iken konveyr kesinlikle
altrlmamaldr. Daima "Arata bo koltuk yoksa insan tanmamaldr" kuralna
uyulmaldr.
Konveyr ile uaa yanarken aadaki kurallara uyulmaldr:
Gelen uaa ancak uak motorlar sustuktan ve anti-collision klar
sndkten sonra yanalmal.
Konveyr uak trne gre konumlandrlmal.
Konveyr uan ambar kapsna uygun ykseklie kadar kaldrp, dikey
ykseklik ayar deiimleri gzle kontrol edilmeli.
Vites kolunu "park" konumuna alp el freni ekilmeli.
Band, kargo kapsnn eiinin hemen altna gelecek ve uak ile arasnda 5
cm mesafe olacak ekilde kaldrmal.
Emniyet korkuluklar kurulmal.
Kargo

kapsn

aarak,

ykleme-boaltma

ilemine

balanmal.

(Not: Platformun n ksm ambar iine sokulmamaldr.)

Konveyr uaktan uzaklatrrken aadaki kurallara uyulmaldr:
Kalk iin ykleyicinin konumu tekrar ayarlanmal. Uaktan 1 m geriye
ekildikten sonra platform en alt seviyeye getirilerek uaktan uzaklatrlmal.
Uan kargo kaps kapatlmal.
Band ve emniyet korkuluklarn indirmeli.
Ykleyiciyi, belirlenen park alanna gtrmeli.
Uak altndaki konveyrler mutlaka takozlanmal.

31

 Yanama ve geri manevra ile hareket edecek olan ekipmanlara marshalling

yaplmaldr.

5.13

Dolly'ler

Dolly'ler, birim ykleme gerelerinin (ULD'ler) ve/veya paletlerin tanmas iin

kullanlmaktadr. Yklenen dolly'ler birbirine balanrken yer klavuzundan/
iaretisinden yardm alnmaldr.
Aadaki ilave ilkelere uyulmaldr:
ekme ubuklarnn bal ve kaplinlerin en alt deliklerine takl olduundan
emin olunmal.
ekmeye balamadan nce dolly'lerin doru, ne doru hizalanm, doru
konumda olduundan ve yaknda personel bulunmadndan emin olunmal.
ULD'lerin emniyetli bir ekilde transfer edilebilmesini salamak iin dolly'ler
ayn hizaya getirilmeli.
ekmeye balamadan nce ULD kilitlerinin takl olduundan emin olunmal.

5.14

ekme Aralar (Traktrler)

Bagaj arabalar, dolly'ler gibi aralar ve eitli motorsuz ekipmanlar ekmek iin ekme
aralar kullanlmaktadr. "Arata bo koltuk yoksa insan tanmamaldr" kuralna
uyulmaldr.
Aadaki ilave ilkelere uyulmaldr.
Ekipman taklp karlmadan nce ara tam olarak durdurulmal.
Uan veya baka bir yer ekipmannn yaknlarnda ekipman ekerken, arada
yeterli boluk olduundan emin olunmal.
Uak altnda manevra yaparken uak, ara kullancsnn daima solunda
olacak ekilde manevra yaplmal.
st kapal aralar ekerken, zellikle dar gvdeli uaklarn yaknlarnda,
azami dikkat gsterilmeli.
Asla ekme ubuklarnn zerinde yrnmemeli veya ekme arac bal ise,
park halindeki iki ara arasndan geilmemeli.

32

 ekilen aralarn perdeleri/korkuluklar dolu ya da bo olmalarna

baklmakszn daima kapatlmal.
Aralar ekmeden nce tm ekici balantlar kontrol edilmeli.
Hafif bagaj arabalar ar olanlarn arkasna balanarak ekilmeli; yoku aa
inerken, dnlerde ve fren yaparken dikkatli olunmal.
ULD tarken, dolly kilitlerinin kalkk olduundan emin olunmal.
Ani fren yapmaktan kanlmal.

5.15

Foseptik Aralar

Foseptik aralar, uak tuvaletlerindeki atklarn giderilmesinde ve tuvalet dolumunun

yaplmasnda kullanlr. Kamyon hareket etmeden nce, tuvalet haznesi da dahil olmak
zere, kamyondaki tm paralarn sabitlenmi ve vanalarnn kapal olduundan emin
olunmaldr. Her trl dklme/salma ve/veya atkla temas etme durumunda ilgili amir
bilgilendirilmelidir. Apronda, kolaylkla ulalabilir yerlerde dklmelere mdahale
istasyonlar bulunmaldr. Herhangi bir dknty ektirip, temizlemek iin emici
maddeler kullanlmaldr.
Foseptik arac kullanlrken aadaki ilave kurallara uyulmaldr:
Foseptik arac, uak gelmeden nce, uak gei blgesi ekipman snr
izgilerinin gerisine yerletirilmeli.
Uak motorlar sustuktan ve anti-collision klar sndkten sonra
yanalmal.
Bir yer klavuzundan/iaretisinden yardm alarak, arac uak zerindeki
tuvalet hizmet noktalarna mmkn olduunca yakn bir ekilde
konumlandrmal.
Vites kolunu "park" konumuna alp, el freni ekilmeli ve arac takozlamal.
G kesme zelliini devreye almal.
Tuvalet kutusunu uak zerindeki hizmet noktalarna ulaacak ekilde
kaldrmal.
Uak zerindeki tuvalet hizmet panelinin kilidini kaldrarak amal.
Tuvalet hizmet kapan amal.

33

 Tuvalet Su hizmeti hortumunu atk konektrne balanmal.

Atk tahliyesi iin ilgili kolu kullanarak i flab amal.

Atk boaltma vanasn ekerek "ak" konuma getirmeli. Uaktaki atn

tamamen boalmas beklenmeli.

Dolum hattnn kapan, kilidini kaldrarak amal.

Dolum hatt hortumunu foseptik aracndan karp, uak zerinde bulunan
dolum hattna balamal.
Uan tuvalet depolarn aktmal.
Atk boaltma vanasn iterek "kapal" konuma getirmeli.
Tuvaletlerin dolumu yaplmal.
Dolum ve atk boaltma hortumlarn karp; tekrar arataki yerlerine
yerletirmeli.
Tuvalet hizmet kapa kapatlmal.
Tuvalet hizmet kapann etrafnda sznt var ise bez ile silinmeli.
Tuvalet hizmet panelini kapatarak kilitlemeli.
Foseptik aracnn haznesi indirilmeli.
G kesme zellii devreden karlmal.
Yer klavuzu/iaretisi ile birlikte, uaktan uzaklamadan nce ara mesafesi
kontrol edilmeli.
Ara, belirlenen park yerine geri gtrlmeli.
Vitesi "park" konumuna getirerek, el freni ekilip motor kapatlmal.

5.16

Ara Yakt Dolum Kamyonlar

Ara yakt dolum kamyonlar, yer hizmeti ekipmanlarnda (GSE) yaktn ikmali iin
kullanlr. Mmknse, kamyon kullanlmad zamanlarda belirlenen yakt tutma alanna
park edilmelidir; bu sayede herhangi bir dklme durumunda, dklen yakt tutulacak ve
yamur suyu tahliye borularna karmayacaktr. Kamyon hareket etmeden nce, tm
paralarnn doru ekilde sabitlendiinden ve vanalarn kapal olduundan emin

34

olunmaldr. Kamyonda, dklen yaktlar temizleninceye kadar tutmak iin bent

(dknt emici) ekipman bulunmaldr. Herhangi bir yakt dklmesi durumunda ilgili
amir haberdar edilmelidir. Tm operatrler koruyucu ekipman giymeli, zellikle de
eldiven kullanmaldr. Yakt dolumu, dumanlarn dalmas iin sadece ak alanlarda
yaplmaldr.
Ara yakt dolum kamyonu kullanlrken aadaki ilave kurallara uyulmaldr:
Tm hortumlar, balant elemanlarn ve statik hatlar kullanmadan nce
kontrol ederek, herhangi bir hasar veya atlak/krk olup olmadna
baklmal.
Kamyonu, acil k yolu ak kalacak ancak yakt dolumu yaplan araca yakn
olacak ekilde yerletirmeli.
Ara uygun konuma getirildiinde, vitesi "park" konumuna getirerek, el
frenini ekilip motoru kapatmal.
G kesme (PTO) zelliini devreye almal.
Emniyet valfini amal.
Yakt pompasn altrmal.
Yakt hortumu makarasnn kilidini aarak, hortumu aracn dolum noktasna
yetiecek kadar uzatmal.
Dolum

kapan

kararak

yakt

dolumuna

balanmal.

(Not: Yakt akmazsa, hava kilidi olup olmadn kontrol edip depo basncn
ayarlamal. Emniyet valfi gzetleme kapsndan hava kabarc grlrse,
ierideki havay karmak iin deponun stndeki hava kilidi ayrma kolunu
amal. Basn lm cihazn kontrol ederek, depodaki basncn pompaya
yakt vermeye yeterli olduundan emin olunmal.)
Duman solumaktan kanmal.
Hortumun balndaki otomatik kesme zellii devreye girdiinde yakt
dolumunu durdurmal. Yakt dolumuna devam etmek, yaktn dklmesine yol
aabilir.
Yakt dolum ilemi tamamlandnda:
Hortum baln tekrar tutma yerine yerletirip, yakt dolum baln yerine
takmal.

35

 Yakt hortumunu makaraya sararak, makaray kilitlemeli.

Pompa altrma kolunu boa almal.
Emniyet valfini kapal konuma getirmeli.
G kesme zelliini devreden karmal.
Arac, belirlenen park alanna gtrmeli.
Vitesi "park" konumuna getirerek, el frenini ekilmeli ve motoru kapatlmal.

5.17

Su Aralar

Bir uaa kullanma suyu ikmali yapmak iin su arac kullanlrken aadaki genel
ilkelere uyulmaldr:
Arac, uak gelmeden nce, uak gei blgesi ekipman snr izgilerinin
gerisine yerletirmeli.
Uaa ancak anti-collision klar sndkten sonra yanamal.
Yer klavuzundan/iaretisinden yardm alarak, arac uak tipine gre uygun
pozisyona getirmeli.
Uan su hizmet panelinin kilidini kaldrmal.

Su hizmet panelinin altndaki su dolum valfi almal.

Su hortumunu uak hizmet noktasna balamal.

Dolum valfini "ak" konuma getirmeli.
Var ise su deposu klorlama dmesini amal.
Pompa kolunu "depo pompas" konumuna getirmeli.
Jeneratr altrmal.
Su akn gsteren yanp snen kontrol etmeli.
Su istenen seviyeye ulatnda jeneratr kapatmal.
Su dolum vanasn kapatarak, ayn prosedr sondan geriye doru uygulamal.

36

Su aralarnda kullanlan suya ilikin, mutlaka ilgili kurum/kurulularca analizlerinin

periyodik olarak yaptrlmas ve buna gre nlemlerin alnmas gerekir.

5.18

Forkliftler

Forkliftlerin uak gvdesine zarar verme potansiyeli ok yksektir. Dolaysyla, uaklara

hizmet vermek iin kullanmlar mutlaka en az seviyede tutulmaldr. Herhangi bir
forklift kullanmadan nce, forkliftin kaldrlacak olan yk iin uygun olduundan emin
olunmaldr.
Kargo yklemek veya boaltmak iin forklift kullanrken aadaki prosedrler
izlenmelidir:
Forklifti daima yk forklift asansrnn karsnda olacak ve asansr geriye
doru eik olacak ekilde kullanmal.
Uan etrafndan geerken asansr yksekliine dikkat edilmeli.
Yer klavuzundan/iaretisinden yardm alarak, dz bir ekilde kargo kapsna
doru ilerlemeli.
Kargo kapsna yanatnzda atallar kaldrmal ve geri ekildikten hemen
sonra indirmeli.
Yol zerindeki engellere dikkat ederek, ayn yol zerinde dorudan geri
gelinmeli.
Dar gvdeli uaklarn n tarafndaki kargo blmne ar yk ykleme/boaltma
ilemlerinde "forklift silindir palet" kullanlabilir. Forklift silindir palet kullanlrken:
Forkliftin dilerinin silindir paletin gzlerinin iine iyice uzandndan emin
olunmal.
Forkliftin ya da silindir paletin uan kargo kapsna temas etmesine izin
vermemeli.
Yk kargo blmne itmek iin silindirlerin zerinde yrmeli.

5.19

High Loaderlar

High loaderlar, birim ykleme gerelerinin (ULD'lerin) ve paletlerin geni gvdeli ve

baz dar gvdeli uaklara yklenmesi/boaltlmas iin kullanlmaktadr. lgili personel,
high loadern uaa hizalanmasnn nemi ve tm uaklarn ULD tama sistemleri
konusunda eksiksiz eitim alm olmaldr.

37

Baz uak tama sistemlerinde, high loadern klavuz raylarnn hizalanmasnda yatay
klavuzlar kullanlmaktadr. Bu hizalama ilemi, ULD'lerin dorudan high loaderdan
uan iine gemesini salamaktadr. Ancak, yanal klavuzlarn yanl hizalanmas,
ULD'lerin tanmasn yavalatr ve uan hasar grme riskini artrr.
Dzgn hizalama iin aadaki art bulunmaktadr:
Baz uaklarda, u platformun sa taraftaki klavuz ray, yanal klavuzlarn n
seti ve yan klavuz silindiri ile ayn hizada olmaldr.
High loadern tamponu uan kapsnn eiine paralel olmaldr.
Tampon, herhangi bir kap eii paras arasndaki mesafe, sz konusu para
kapal veya ak konumda iken en az 5-7 cm olmaldr.
High loaderlarn, n platformun sol tarafnda emniyet korkuluu olmas gerekmektedir.
Personel, herhangi bir high loader kullanrken:
Emniyet korkuluunun uaa yaklamadan nce "inik" konumunda olduunu
teyit etmelidir.
Emniyet korkuluunu ancak high loader uygun pozisyonu aldktan ve kargo
kaps aldktan sonra kaldrp kilitlemelidir.
Uzatma kolunu uaa 5 cm mesafede olacak ekilde ayarlamaldr.
Kargo kaps kapatlmadan nce, uzatma kolunu geri ekerek, emniyet
korkuluunu indirmelidir.
High loader dikkatli bir ekilde uaktan ekmelidir.
Arzal veya almayan emniyet korkuluklarn yer ekipman bakm
blmne bildirmelidir.

5.20

Main Deck High Loaderlar

Main deck high loader, birim ykleme gerelerini (ULD'ler) ve paletleri kargo
uaklarnn st gverte blmlerine ykleme/boaltma ilemi iin kullanlmaktadr.
Uaa son yaklamann yapld durumlar hari, bu aralar kpr ak halde
kullanlmaldr. 40 knot'u geen rzgar koullarnda bo konteyner ykleme/boaltma
ilemi yaplmamaldr. Ykleme platformuna binilmemelidir.
Main deck high loader kullanlrken aadaki ilave kurallara uyulmaldr:

38

 Main deck high loader, uak gelmeden nce, uak gei blgesi ekipman snr
izgilerinin gerisine yerletirilmeli.
Yer veya kpr kumandalarn kullanarak ykleyiciyi altrmal.
temas noktasn kullanarak, merdivenlerden kprye klmal.
Uaa iaret klar (beacon) sndkten sonra yanamal.
Kpr inik pozisyonda iken, high loader kargo kapsna hizalamal.
Yaklamadan nce kargo kapsnn almas ve onay beklenmeli.
Kpry, kap eiklerinin emniyetli bir ekilde atlabilecei bir ykseklie
kaldrmal; ardndan kpry kap eii ile ayn ykseklie getirmeli.
High loader boaltma ilemi iin nihai pozisyona getirmeli; kap eii ile
arada en az 5 cm mesafe brakmal.
Sabitleyicileri ancak evredeki alann bo olduundan emin olduktan sonra
indirmeli.
"Sr" modundan "altrma" moduna geilmeli.
Emniyet korkuluklarn uzatmal.
Uan kargo blmlerinde yk talimat raporuna gre boaltma-ykleme
yaplmal.
Boaltma ilemi tamamlandktan sonra, kpry ve arka platformu
indirmeden nce kargo kapsnn emniyet a yerletirilene ve onay alnana
kadar beklemeli.
Tm emniyet korkuluklarn geri ekmeli.
Kpry gereken ykseklie indirip, kap eiklerinin yerine takmal.
Sabitleyiciler almal.
Kpry ve arka platformu tamamen indirmeli.
"Sr" modunu devreye alp ykleyiciyi park yerine gtrmeli.

39

5.21

Push back ( Uak Geri tme/ekme) Aralar

Push back, uan geri geri itilerek bini kapsndan, apronda kendi gcyle devam
edebilecei bir alana gtrlmesi ilemidir. Bu ilem, ekme ubuuyla uan burun ini
takmna balanan zel push back arac veya ekme ubuu olmayan push back arac ile
yaplmaktadr.
Bir uan geli veya gidiindeki pushback / towing gibi yer hareketlerinin emniyetli bir
ekilde gerekletirilebilmesi iin, yeterli sayda ve uygun nitelikte eitimi verilmi
personelin grevlendirilmesi gerekmektedir. Bu ilemler yaplrken havayolunun
GOMlarnda belirtilen kurallara dikkat edilir. Bu ilemler iin, uan gerekletirecek
olduu yer hareketinin yan sra aadaki hususlar da gz nnde bulundurularak
deerlendirilmelidir:
Uak Tipi: Operasyonu gerekletirilecek uak tipine ve ortam/hava artlarna
uygun ekipman seilmelidir.
Altyap: lgili ilemlerin gerekletirilebilmesi iin nitelikli ve eitimli personel
grevlendirilmelidir.
Kullanlan Ekipmanlar: Ekipmanlar uygun ve doru ekilde kullanlmal ve
bakml olmaldr.
n dikmesine by-pass pin taklan bir uan push-back veya towing ileminde, by-pass
pinlerinin kullanm ile ilgili srasyla aadaki hususlar yerine getirilmelidir:
Kullanlacak by-pass pin uak tipine uygun olmal.
Towbar veya towbarless push-back arac uan n dikmesine balanmadan nce,
by-pass pin dzgnce yerletirilmi olmal.
Towbar veya towbarless pushback arac uan n dikmesinden ayrldktan sonra,
by-pass pin sklmelidir. Krklerde belirlenen park izgileri iine, ak park
pozisyonunda uygun emniyetli alana park edilmeli.Uan kalkna zaman var
ise, el frenini ekilmeli, motoru stop edilmeli.
Towbar dikkatli bir ekilde uaa balayp, by pass pimini takmal veya takl
olduu kontrol edilmeli.
Uan kalkna 5 dakika kala, arac dikkatli bir ekilde en dk hzda uaa
yanatrmal.
Yanama esnasnda fren kontrol yaplmal, ayak fren pedalnda olacak ekilde
ilerlemeli.
40

 Towbar, uak ekiciye balayp el frenini ekmeli ve motor alr durumda

beklemeli.
Uak takozlarnn alnmasn salayp push back iin head set yapan grevliden
onay beklemeli.
Uan burun ynn head set operatrnden almal.
Push back onay aldktan sonra, takozlarn alndn, krn ve ekipmanlarn
ayrldn bir kez daha kontrol etmeli.
Ayan fren pedalna basl olduu arac uygun vitese alp, el frenini brakmal.
Araca ilk hareketi ok yava yaptrmal daha sonra uygun hza ulamal.
Push back esnasnda head set operatr ile gz temasnda bulunulmal, sa, sol ve
arka taraf gzlemlemeli.tme esnasnda n dikme a snrlarn kesinlikle
amamal, yal havalarda geni a yapmamal.
Ua merkez izgisine yerletirdikten sonra yava frenleme ile durmal.
Head set operatrnden uan frene alnd onayn aldktan sonra, vitesi boa
alp, el frenini ekmeli.
Towbar aratan ayrmal, el frenini brakp, geri vitese almal ve emniyetli
mesafeye geri ekilip, el frenini ekmeli ve vitesi boa almal.
Tow bar uaktan ayrmal ve araca balamal.
Arac emniyet snrlar iine alp, uak hareket edene kadar beklemeli.
Ayrca, uak taksi yolunda ilerlemeye baladktan sonra bir sonraki operasyona veya park
yerine dnlmelidir.

5.22

Temizlik ve kram Amal Yk Kaldrma Aralar

Yk kaldrma aralar, uaa temizlik ve ikram iin personel, ekipman ve malzeme

tamak amacyla kullanlmaktadr. Bu tr aralarda src ve ayn zamanda yer
klavuzu/iaretisi olarak da grev yapan muavin olmak zere iki kiilik bir ekip
bulunmaldr.
Bagaj arabalar ve trolley'ler, yk kaldrma aralarna daima itilerek yklenmelidir - asla
ekilerek yklenmemelidir ve sabitleme gereleri ile yere sabitlenmelidir. Ara ile uaa
gidi-geli esnasnda tm malzemelerin sabit olduundan emin olunmaldr. Bagaj
arabalarnn kaplar herhangi bir eyin dmesini nlemek iin duvara dnk olmaldr.
Bagaj arabalarnn veya trolleylerin zerine asla ekipman konulmamaldr. Uaa fiili
olarak hizmet yaplan zamanlar haricinde, n ve arka kaplar kapal tutulmaldr. Uaa
41

gece hizmet verilirken, aracn farlar sndrlmeli ancak park lambalar ve akarl flar
lambalar ak braklmaldr.
Gelen uaklarda:
Yk kaldrma aracn, uak gei blgesi ekipman snr izgilerinin gerisine
yerletirmeli.
Yer klavuzunun/iaretisinin klavuzluu altnda uaa yanamal.
Arac uaa 1 m kala durdurmal. Vitesi "park" konumuna alp el frenini ekmeli.
Mevcut ise, g kesme zelliini devreye almal.
temas noktasn kullanarak, merdivenlerden aracn arka kasa gvdesine
klmal.
Sabitleyicileri ancak yer klavuzu/iaretisi tm personelin alandan uzakta
olduundan emin olduktan sonra indirmeli.
En az bir n tekerlein nne takoz koyulmal.
Arka kasa gvdesini uak kapsnn hizasna kaldrmal. (Not: Arka kasa
gvdesini asla ak bir uak kapsnn altndayken kaldrmamal.)
Uak kaps almadan nce, emniyet kaplarn ap, uygun emniyet
korkuluklarn

uzatmal

ve

yerlerine

oturtarak

kilitlemeli.

(Not: Aracn gvdesi "kalkk" pozisyonda olduunda korkuluklar mutlaka

almaldr.)
Kabin kaplar almadan nce merdiven ya da yer hizmet ekipman emniyetli bir
ekilde yanatrlr. Kap iki kere alnr ve baparmak ile onay iareti verilir.
Kabin grevlileri tarafndan kap aldktan sonra ekipmanlarn koruyucu
kenarlar ekilir. Kap alndktan sonra yer personelinin kapnn alrken
oluturabilecei ve slaytn istem d almasna kar gerekli emniyet mesafesine
gemesi gerekmektedir.
n platform uzantsnda, lastik tampon uan gvdesine belli belirsiz dokunacak
ekilde son ayarlamalar yaplmal.
Ara doru bir ekilde konumlandrldktan sonra, motoru kapatmal.
Malzeme ve ekipman ykleme-boaltma ilemini gerekletirmeli.

42

Giden uaklarda:
Emniyet korkuluklarn ekip uak kapsn dikkatlice kapatmal.
Emniyet korkuluklarn kaldrp, kaplar kapatmal ve yerine kilitleyip, n uzant
platformunu geri ekmeli.
Arka kasa gvdesinin kaplarn kapatmal ve arka kasa gvdesini asiye oturana
kadar indirmemeli.
Merdivenden inip teker takozlarn almal ve araca dndkten sonra, g kesme
zelliini devreden karmal.
Sabitleyicileri ancak yer klavuzundan/iaretisinden "all clear" onay iaretini
aldktan sonra geri ekmeli.
Ara uaktan uzaklatrlrken yer klavuzunun/iaretisinin ynlendirmelerini
takip etmeli.
Arac, ayrlan park yerine ekmeli.
Vitesi "park" konumuna getirerek, park frenini ekmeli ve motoru kapatmal.

43

6. Blm
Tehlikeli Maddeler
6.1

Genel artlar

Personel, tehlikeli maddelerin emniyetli tanmas iin geerli gereklilikleri ve

prosedrleri uygulamaldr.

6.2

Eitim Gereklilikleri

Yolcu bagaj veya kargo hizmetleri ile ilgilenen tm personel, tehlikeli maddelerin
bulunduklar devletteki ilgili otoritenin gereklilikleri dorultusunda tanmas konusunda
eitim almaldr.

6.3

Hasarl Tehlikeli Madde Paketleri

Hasarl paketlerin tanmasnda aadaki genel ilkelere uyulmaldr:

Sznt, duman veya dier hasar belirtileri gsteren tehlikeli madde paketleri,
tercihen ak havada, emniyetli bir yere kaldrlmaldr.
Mmkn olan durumlarda, hasarl paketlerin kaldrlmas iin forklift aralar
gibi yer hizmeti ekipmanlar kullanlmaldr.
Ara ve tehlikeli madde izole edilmeli ve tehlikeli maddeyi aratan ve alandan
karmak mmkn deil ise, yakn evrede bulunan personel tahliye
edilmelidir.
Her trl sznt/dknt derhal ilgili amire, bakm personeline ve uu
ekibine bildirilmelidir.
Hasarl paketler tanrken, herhangi bir buhar veya duman solunmamal veya
paketin iindekilerin vcut ile temas etmesine izin verilmemelidir.
Hasarl olan ve hasarl olduundan phelenilen bir paket asla uaa
yklenmemelidir.
Radyoaktif ierikli hasarl paketler derhal izole edilmelidir. Gereken
ekipmana sahip, yetkin personel gelinceye kadar personel uzak tutulmaldr.
Hasarl radyoaktif madde paketiyle temas eden personelin kiisel bilgileri
mutlaka alnmaldr.
44

6.4

Deniz rnleri

Tehlikeli madde snfna girmese bile, deniz rnleri doru paketlenmediinde tehlike
oluturabilir; nk herhangi bir sznt uan ierisinin veya kumandalarnn zarar
grmesine yol aabilir. zellikle tuzlu su (deniz suyu veya salamura suyu), uan
balca komponentlerinden olan yksek mukavemetli alminyum alamlar iin olduka
andrcdr. Deniz rnlerinin var noktasna iyi durumda ulamas iin yksek
standartlardaki ambalajlar kullanlmaldr.
Deniz rnlerinin tanmasna ilikin prosedrler uygulanmaldr (rn. tm paketlerin
zayf nokta, yrtk veya kopma ve sznt iareti olup olmadnn tespiti amacyla kontrol
edilmesi). Bu tr paketler uaa veya birim ykleme gerecine (ULD) yklenmemelidir.
Herhangi bir dknty tutmas iin, uan ve ULD'nin zeminine ve cephelerine plastik
rtler veya muambalar serilmelidir. Tm yn etiketlerine dikkat edilmelidir (rn. "BU
TARAF YUKARI").

45

7. Blm
Bo Uak

7.1

Bo Uakla Apron Operasyonlar

Bo uaklar, iinde yolcu veya uu ekibi olmayan ve motorlar kapal uaklardr. Bo

uaklar zaman zaman bini kaplarna doru ya da bini kaplarndan ekilebilmektedir.
Bu uaklar bakm hangarndan, baka bir kapdan veya ak park alanndan
gelebilmektedir. Ayrca bo uaklar bini kapsndan geriye doru itilerek, ardndan
bakm hangarna, baka bir kapya veya ak park alanna ekilebilmektedir.
Her durumda yer hizmeti kurulular, tm aralarnn ve ekipmannn uak gei blgesi
ile ekipman snr izgilerinin dnda olmasn ve bini kaps blgesinin
birikintilerden/kalntlardan temizlenmi olmasn temin ederek, bini kaps blgesinin
uan hareketi iin hazr olmasn salamaldr.

46

8. Blm
Olumsuz Hava Koullar

8.1

Giri

Olumsuz hava koullar, hat personeli asndan ciddi problemler oluturabilmektedir.

Dnya genelinde ok fazla yerel farkllk olmas sebebiyle, olumsuz hava koullar ile
mcadeleye ilikin spesifik politikalar ve prosedrler belirtilememektedir.

8.2

Olumsuz Hava Koulu Trleri

Her havalimannn ve havayolunun, bulunduklar blgede genel olarak karlalan

olumsuz hava koullar ile mcadeleye ilikin ayrntl politikalar ve prosedrler
gelitirmesi gerekmektedir. Olumsuz hava koullar arasnda aadakiler yer almaktadr:
Kuvvetli rzgrlar,
Muson yalar,
Gk grltl frtnalar,
Hortumlar,
Kasrgalar/tayfunlar/siklonlar,
Kar frtnalar,
Dk/yksek scaklklar,
Kar frtnalar;
Donan yamur/ise/sis,
Seller ve
Sis, pus veya buu.
Olumsuz hava koullar ile mcadeleye ynelik ayrntl politikalarn ve prosedrlerin
belirlenmesinde ele alnacak hususlar arasnda unlar bulunmaktadr:
Olumsuz hava artlar ikazlarnn nasl ve ne zaman verilecei,

47

 Bu ikazlara ilikin zaman snrlar,

Apron faaliyetlerinin ne zaman kstlanaca veya kesilecei,
Apron faaliyetlerinin ne zaman tekrar balayaca.

48

9. Blm
Zorunlu Dokmanlar
9.1 Acil ve Olaanst Hal Plan
Yer hizmetleri kuruluu, meydana gelen acil veya olaanst durumlar karsnda daima
hazr bulunmak, organize olarak dzenli bir ekilde mdahale etmek, ortaya kabilecek
zararlar en az seviyeye drmek ve ilgili Kamu Kurum ve Kurulular ile gerekli
koordinasyonu ynetmek maksadyla Acil Durum Plan hazrlar.
Sz konusu plan, Mlki dari Amirlii tarafndan onaylanarak tm kurum ve kurululara
tebli edilmi Havaliman Acil Durum Eylem Plannda belirtilen yer hizmeti
kuruluundan beklenen grev ve sorumluluklara uygun olmaldr.
Acil Durumlar Hakknda Ynetmelik Madde 11e uygun olarak Arama, Kurtarma ve
Tahliye, Yangnla Mcadele ile lk Yardm ekipleri oluturulur.
Ayrca birimler aras koordinasyonu salamak zere kriz merkezi, acil durumlar
mdahale iin de acil durum ekipleri kurulur. Acil durum ekiplerinde grevli personelin
irtibat adres/ telefon listesi, ihtiya duyulan hallerde arlmas iin kriz merkezinde ve
yangn ihbar merkezinde gncel ve eriilebilir ekilde mevcut olmas salanr.
Ylda bir kez acil durum konusunda grevli personele teorik eitim verilir. Ayrca, acil
durum ve yangn sndrme konusunda tatbikat yaplr ve tutanak altna alnr.

9.2 Yangndan Korunma Plan

Yer hizmetleri kuruluu, Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelik
hkmleri gereince yangn nleme ve sndrme faaliyetlerine ynelik olarak talimat ve
prosedr hazrlar. Bu talimat ve prosedr yer hizmeti kuruluunun faaliyet konusu ile
ilgili alnacak Yangn nleme ve Sndrme tedbirlerini ve yangnn, s, duman,
zehirleyici ve boucu gaz, ile panik sebebiyle can ve mal gvenlii bakmndan yol
aabilecei tehlikeleri en aza indirebilmek iin, yap, bina, tesis ve iletmelerin, alma
ofisleri, depo ve arivlerin tasarm, yapm, kullanm, bakm ve iletim esaslarn kapsar.
Her trl yangn sonrasnda herhangi bir ekilde yangn sndrme cihazlar
kullanlmam olsa bile yangn yeri, tarihi, saati, yangnn kk nedeni, yangna mdahale
ekli, kullanlan malzemeler ile can ve mal kaybnn neler olduunu belirten bir rapor
dzenlenir.
Ayrca, yangn sndrme ile ilgili ekipman ve materyaller periyodik olarak kontrol edilir.

49

9.3 Yer Hizmetleri El Kitab

Yer hizmetleri kuruluu, yetkilendirilmi olduu hizmet trlerini kapsayan ve IATA
Havaalan El Kitabnn (Airport Handling Manual-AHM) ieriine uygun olan bir yer
hizmetleri ek kitab hazrlar. Yer hizmetleri el kitab, hizmet verilen havayollarnn zel
prosedrlerini ve uygulamalarn iermelidir. Yer hizmeti kuruluunun, kendi
faaliyetlerine ilikin emniyet kriterlerinden kaynakl zel uygulamalar varsa, bunlar da
bu el kitabnda belirtilmelidir.
Yer hizmetleri el kitabnn ierii, her yer hizmeti kuruluuna gre farkllk gsterebilir.

50

Tanmlar
Apron Havaliman zerinde uaklarn bulundurulduu, uaklara yolcu, kargo ve posta
ykleme-boaltma, yakt ikmali, hat bakm ve park amacyla kullanlan snrlar
belirlenmi alan. Ayrca, uak alt olarak da adlandrlr.
Bagaj arabas Uaa bagaj ve kargo gtrp getirmek iin kullanlan motorsuz,
tekerlekli tat. Ayrca, barrow olarak da adlandrlr.
Birim ykleme gereci (ULD) Eyalarn, uaa tek bir birim olarak yklenmek zere
birlikte yerletirildii bir konteyner. Yolcu bagaj, genel kargo ve donmu et, taze meyve
vb. gibi zel ieriklerin konulmas iin tasarlanm olan eitli trlerde ve farkl adlarda
ULD'ler bulunmaktadr.
Bo (no-fit) pozisyon Konteyner ykl bir uan kargo blmesinde, herhangi bir
konteyner veya palet bulunmayan bo alan. Bu pozisyonlarn says birden fazla olabilir
ve yeri bir kargo blmnden dierine deiiklik gsterebilir. Bu pozisyonlarn yeri
uan arlk ve denge durumuna gre belirlenmektedir. Bkz. birim ykleme gereci
(ULD) ve palet.
By pass pin n dikmeye gelen hidrolik basncn yolunu deitirmek, kesmek iin
kullanlan pin.
Dar gvdeli uak Yolcu konfigrasyonunda tek bir koridoru olan uak.
Ekipman snr izgileri Uak giri blgesini (Bkz. ilgili blm) belirleyen
iaretlemeler.
Emniyet emberleri Park halindeki bir uan evresindeki, ara hareket
kstlamalarnn geerli olduu alanlar belirten hayali snr izgileri. D emberin uak
ile arasndaki mesafe 5 metre olup, ara srclerinin bu ember ierisinde kalan alana
girmeden nce frenlerini test etmeleri gerekmektedir. emberin uak ile arasndaki
mesafe 2 metre olup, ara srclerinin bu ember ierisinde kalan alana girmeden nce
durmalar ardndan uaa doru yavaa ilerlemeleri gerekmektedir.
Geni gvdeli uak Yolcu konfigrasyonunda iki koridoru bulunan byk uaklar.
Head-set Yer personeli ile kaptan arasndaki haberlemeyi salayan ekipmandr.
Kabin memuru Yolcu kabininde grev yapan uak ekibi yeleri. Ayn zamanda uu
grevlisi olarak da adlandrlr.
Kiisel koruyucu ekipman (PPE) Yaralanmaktan korunmak iin hat personelinin
giydii/takt eyalar. rnein, yksek grnrlkl giysiler, emniyetli ayakkablar,
eldivenler, dizlikler, kulak koruyucular, kulak tkalar ve yal hava ekipmanlar.
51

Kokpit Uan uu ekibinin (pilotlarn) bulunduu alandr. Ayn zamanda uu

kompartman olarak da adlandrlr.
Krk Yolcu ua ile terminal binas arasnda balant oluturarak, yolcularn uaa
binmesini ve uaktan inmesini salayan kapal, teleskopik ara. Ayn zamanda yolcu
kr, yolcu bindirme kprs, jet kpr ve (tescilli bir marka olan) Jetway olarak da
adlandrlmaktadr.
Palet Kargonun uaa yklenmeden nce zerine yerletirilerek, sabitlendii
platform.
Shear pin Sert hareketler ve ar ykler karsnda, uan (n dikme) hasarlanmasn
nlemek iin towbar zerine monte durumda olan ve krlabilen metal pindir.
Tehlikeli maddeler nsanlar ve uak asndan potansiyel tehlike oluturan,
dolaysyla Uluslararas Hava Tamaclar Birlii (IATA) ve/veya ilgili lkenin
dzenleyici makamlar tarafndan ayrntl olarak belirlenen prosedrlere gre zel
muamele yaplmas gereken kargolardr.
Towbar uak tipine gre zel olarak imal edilen, uak ve push-back arasnda
balayc grev yapan yer tehizatdr.
Towcar / Towbarless Ua towbarl veya towbarsz iten veya eken ara.
Tutuma noktas Bir svnn, alevle karlatnda tutumas iin yeterli buhar
retecei en dk scaklk.
Uak gei blgesi Uaklarn bini kaps ile park yeri arasnda gtrlp
getirilmesinde kullanlan alan (Bkz. ekipman snr izgileri).
Uu ekibi Pilotlar ve baz uaklarda, uu mhendisi.
Yabanc madde hasar (FOD) Apron zerinde uan hasar grmesine veya
personelin yararlanmasna sebep olabilecek her trl nesne. rnein, cvatalar, somunlar,
aletler, p, bagaj paralar ve kaplama paracklar.
Yabanc cisim hasar FOD'lerden kaynaklanan her trl uak hasar.
Yasak blge Uan gvdesi ve kanatlar altnda kalan, yer aralarnn srlmesine
izin verilmeyen alan.
Yer hizmet ekipman (GSE) Bini kapsnda park halindeki uaa hizmet salamak
iin kullanlan eitli aralar ve gereler iin kullanlan ortak terim (rnein; ekme
aralar, bagaj arabalar, ykleme aralar, ikram aralar ve yakt ikmal aralar).

52

Yer klavuzu/iaretisi Uaa yanama/uaktan uzaklama esnasnda, el iaretlerinin

yardmyla yerdekileri, zellikle de ara srclerini kumanda eden ve ynlendiren apron
alan. zel eitim alm bir yer klavuzu/iaretisi ayn zamanda uak park etme
srecinde uu ekibini de ynlendirebilir. Ayrca, iareti olarak da adlandrlr.
Yk Talimat Raporu (LIR) Yk kontrol personeli tarafndan hazrlanan, uan
yklenmesinden sorumlu kiiye bagaj, posta ve kargolarn uak arl ve dengesi
bakmndan nasl dalmas gerektiini gsteren belge.

53

Ekler
izimler ve Ek Bilgiler

Uak Gei Blgesi ......................................................................................................... A-1

Uak Gei Blgesi aretlemeleri .................................................................................. A-2
Emniyet emberleri ........................................................................................................ A-3
Emniyet Konilerinin Yerleimi; Drt Motorlu, Geni Gvdeli Uaklar ........................ A-4
Emniyet Konilerinin Yerleimi; ift Motorlu, Geni Gvdeli Uaklar ......................... A-5
Emniyet Konilerinin Yerleimi; Dar Gvdeli Uaklar ................................................... A-6
Emniyet Konilerinin Yerleimi; Gvdeye Monte Motorlu, Dar Gvdeli Uaklar ......... A-7
Emniyet Konilerinin Yerleimi; Blgesel Jetler ............................................................. A-8
Emniyet Konilerinin Yerleimi; Pervaneli Uaklar ........................................................ A-9
Standart El aretleri ..................................................................................................... A-10
Kargo Kaps ................................................................................................................. A-11
Birim Ykleme Gereci (ULD) Hasar Limitleri ............................................................ A-12

A-1

A-2

A-3

A-4

A-5

A-6

A-7

A-8

A-9

Not:

Bunlar

yaygn

el

iaretlerinin

birka

rneidir.

Yer

klavuzlarnn/iaretilerinin Sivil Havaclk rgt Annex 2 Hava Kurallar ve

Uluslararas Hava Tamaclar Birliinin Havaliman Yer Hizmetleri El Kitab'nda
gsterilen iaretleri kullanmalar gerekmektedir. ICAO, gereken durumlarda yer
klavuzunun/iaretisinin ellerinin pilotun grebilecei ekilde "aydnlatlmasn"
tavsiye etmektedir. IATA, yer klavuzunun/iaretisinin "gze arpan bir tantc
yelek" giymesini ve gn boyunca fosforlu eldivenler, ubuklar ve dier cihazlar
kullanmasn; geceleri ve dk gr koullarnda ise kl ubuklar
kullanmasn zorunlu klmaktadr.

A-10

Yaralanmalar ve hasar nlemek iin, kargo kaplar alp/kapatlrken dikkatli

olunmaldr.

A-11

Birim Ykleme Gereci (ULD) Hasar Limitleri

Aadaki birim ykleme gereci (ULD) hasar limitleri sadece tavsiye amal olup,
ykleme ncesinde ve yk dalmnn ardndan bo ULD konteynerlerinin ve
paletlerinin rutin kontrol srasnda kullanlmaldr.

ULD Paras
Panel Levha

Hasar Tipi
Delikler, patlaklar,
atlaklar

Hasar Limitleri
Bir panelde en fazla 3 delik
Bir delik en fazla 10 cm
Patlaklar ile baka bir hasar arasnda en
az 30 cm
Perin veya balant elemannn 5 cm
yaknnda herhangi bir atlak veya delik
olmamaldr.
Kenar ekstrzyonun 15 cm yaknnda
herhangi bir delik olmamaldr.

Panel
perinleri,
balant
elemanlar

Gevek, eksik,
hasarl

Salam perinler arasndaki mesafe 12,5

cm'den fazla ise eksik perin olmamaldr.

ereve
ekstrzyonu

atlaklar

Azami 5 cm uzunluunda

ereve
perinleri,
balant
elemanlar

Gevek, eksik,
hasarl

Kenar ekstrzyonu bana en fazla 5 adet;

hasarl perinler arasndaki mesafe 15 cm

Gnye ve
kebent
perinleri ve
balant
elemanlar

Gevek, eksik,
hasarl

zin verilmez.

ULD dolu
taban

Erilik

Tayclarn zeri dz olmaldr; kenar

ekstrzyonunun st yzeyi, konveyr

A-12

yzeyinin zerinde 3 cm'yi gememelidir.

ULD bo
taban

Erilik

Kenar korkuluun herhangi bir tarafnda 5

cm'yi gememelidir.

ULD taban
levhas

Delikler, atlaklar,
yrtklar, darbe
izleri, ezikler

Delik, atlak veya yrtk olmamal.

- Kenar korkuluk ekstrzyonunun 20 cm
yaknnda herhangi bir darbe izi veya ezik
olmamaldr.
Alt yzeyin konturlar dzgn olmaldr.

ULD taban
atlaklar
ekstrzyonlar

Boyu 2,5 cm'yi gememelidir.

ULD taban
keleri

atlaklar, eksikler

atlaklar kenardan kenara uzanmamaldr.

Kap tespit
elemanlar

Hasarl veya
eksik paralar

Kilit mandallar, mentee mekanizmalar

veya kapy sabitlemek iin kullanlan dier
gereler eksik olmamaldr.

Kap dokusu

Yrtklar

Azami yrtk boyu 10 cm'ye kadar olup,

2'den fazla olmaldr.

Kap talar

atlaklar

Boyu 2,5 cm'yi gememelidir.

Kap telleri

Krk, ypranm

Kabul edilmez.

Kap crt-crt
bantlar

Kesikler,
anmalar, bozuk
dikiler

Kesiklerin boyu 1 cm'yi gememelidir.

Eksik taban kesi olmamaldr.

Anma oran boyunun %20'sini

amamaldr.
Bozuk dikilerin oran boyunun %20'sini
amamaldr.

Alar,
kaylar,
balar,
balant
paralar

Anma, kesikler,
kusurlu, gevek,
eksik, hasarl

Her bir a parasnda maksimum 3 kesik

veya eksik yatay kay
Her bir a parasnda maksimum 6 diki
deseni ve dorudan birbirine bitiik olan en
fazla 2 kusurlu desen
Kaylarn/balarn ular kesik veya
kopmu olabilir; ancak kopan her parann
hasarsz bir aa bal olmas ve her bir
tarafnda hasarsz bir kay veya ip
bulunmas gerekir.

A-13

 Hasarl veya eksik kaylarn boyu 50

cm'yi gememelidir.
Kay bana en fazla 2 kusurlu diki
deseni
Hasar orannn kay geniliinin %15'ini
amamas kaydyla, bir kay entilmi veya
anm olabilir.
retici verileri plakas eksik olmamaldr.
Tutacak kaylar eksik, kopuk veya
anm olmamaldr.
Tutacak kaylarnn balant noktalarnda
geveklik olmamaldr.
Palet balant elemanlar hasarl/eksik
olmamaldr.

A-14