Doc 9859

AN/4747

Emniyet
Kitab

Ynetimi

El

Kullanclara
Duyuru
Bu dokman, Genel Sekreter tarafndan kural olarak onaylanm ICAO yaynnn
dzeltilmemi ileri versiyonudur ve kolaylk salamas amac ile sunulmutur.
Nihai dzeltilmi versiyon halen dzeltme sreci kapsamnda deiikliklere tabi
olabilecektir. Sonu olarak, bu yaynn nihai metninin burada belirtilmi olandan
farkl olmas durumunda ICAO herhangi bir sorumluluk veya mesuliyet kabul
etmemektedir.

nc
2012

Basm

Uluslararas Sivil Havaclk

rgt

nc
2012

basm

ICAO
2012
Tm haklar sakldr. Uluslararas Sivil Havaclk rgtnn nceden yazl izni
olmakszn bu yaynn hibir blm oaltlamaz, geri kazanm sisteminde
saklanamaz veya herhangi bir yol ve yntem vastasyla iletilemez.

TADLLE
R
Tadiller, ICAO Yaynlar Katalogu ekinde duyurulmaktadr; Katalog ve ekleri,
www.icao.int adresindeki ICAO web sitesinde mevcuttur. Aadaki boluk, sz
konusu tadillerin kaydnn tutulmas amac ile verilmitir.
TADLLER
No. Tarih

Giri yapan

DZELTMELER
No.
Tarih

Giri yapan

Kasten bo
braklmtr

indekiler
TADLLER

KISA ADLAR VE KISALTMALAR

EL KTABINA GENEL BAKI

TANIMLAR

10

BLM 1 EMNYET YNETMNN ESASLARI

12

1.1. EMNYET KAVRAMI

12

1.2. EMNYET KAVRAMININ GELM

12

1.3. KAZALARDA NEDEN-SONU LKS

13

1.4. NSANLAR, BALAM VE EMNYET

17

1.5. HATALAR VE HLALLER

19

1.6. EMNYET KLTR

1.7. KLEM YNETM
1.8. DEKLK YNETM
1.9. YNETM SSTEMLERNN ENTEGRASYONU
1.10.

EMNYET RAPORLAMA VE SORUTURMA

1.11.

EMNYET VERLERNN TOPLANMASI VE ANALZ EDLMES

1.12.

TEHLKELER

1.13.

EMNYET GSTERGELER VE PERFORMANS TAKB

1.14.

EMNYET RSK

1.15.

EMNYET RSK YNETM

1.16.

KURAL VE PERFORMANS ESASLI GEREKLLKLER

lave 1 Tehlike nceliklendirmesine likin Prosedr (rneklendirme)

46

lave 2 Emniyet Riski Hafifletme alma Sayfas (rneklendirme)

47

lave 3 Kuruluun Emniyet Kltr / Risk Profili Deerlendirmesi

52

BLM 2 ICAO EMNYET YNETMNN ESASLARI

58

2.1. ICAO Emniyet Ynetimi Esaslarna Giri

58

2.2. Devlet Emniyet Ynetimi Gereklilikleri

58

2.3. Hizmet Salayclarn Emniyet Ynetimi Gereklilikleri

60

2.4. Emniyet Ynetimi Hakknda Yeni Ek

61

BLM 3 DEVLET EMNYET PROGRAMI

3.1. DEVLET EMNYET PROGRAMINA GR
3.2. DEVLET EMNYET PROGRAMININ
KAPSAMI DEVLET EMNYET POLTKASI
1-1 Emniyete ilikin mevzuat
1-2 Devlet emniyet sorumluluklar ve sorumluluk alanlar
1-3 Kaza ve olay soruturmas
1-4 Yrtme politikas
DEVLET EMNYET RSK YNETM
2-1 Hizmet salayclarnn Emniyet Ynetimi Sistemine (SMS) ilikin emniyet
gereklilikleri
2-2 Hizmet salayclarnn emniyet performansna ilikin mutabakat
DEVLET EMNYET GVENCES
3-1 Emniyet gzetimi
3-2 Emniyet verilerinin toplanmas analizi ve paylalmas
3-3 Ciddi lde ilgi gerektiren veya ihtiya duyulan alanlarn emniyete verileri
dorultusunda hedef alnmas
DEVLET EMNYET TEVKLER
4-1 Kurulu ii eitim, iletiim ve emniyet bilgilerinin datlmas
4-2 Kurulu d eitim, iletiim ve emniyet bilgilerinin datlmas
3.3. DEVLET EMNYET PROGRAMININ UYGULANMASININ PLANLANMASI

71

3.3.1. Dzenleyici Sistemin Tanm

71

3.3.2. Boluk Analizi

71

3.3.3. Devlet Emniyet Program Uygulama Plan

72

3.3.4. Emniyet Gstergeleri ve Kabul Edilebilir Emniyet Performans Seviyesi

3.4. DEVLET EMNYET PROGRAMI UYGULAMASI AAMALI
YAKLAIM AAMA I
AAMA II
AAMA
III
AAMA
IV
Blm 3 - lave 1

Devlet Emniyet Program Boluk Analizi ve Uygulamas Planna likin Klavuzluk83

Blm 3 lave 2
Devlet Emniyet Politikas Taahhdne likin Klavuzluk
Blm 3 lave 3
Devlet Yrtme Politikasna likin Klavuzluk
Blm 3 - lave 4
Devlet Emniyet Program Emniyet Ynetim Sistemi Ortamnda Devlet Yrtme
Prosedrlerine
likin Klavuzluk
Blm 3 lave 5
Devlet Emniyet Ynetim Sistemi Reglasyonu
(rnek) Blm 3 lave 6
Emniyet Gstergeleri ve ALoSP (rnekler)
Blm 3 lave 7

109

SMS Kabul / Deerlendirmesi (rnek)

109

Blm 3 lave 8

119

Kaza ve Olay Bildirimine ve Raporlamasna likin Klavuzluk

119

Blm 3 lave 9
Emniyet Bilgilerinin Korunmas
Blm 3 lave 10
Devlet Emniyet Program Dokman / El Kitab erii
(rnek) Blm 3 lave 11
Devlet Gnll ve Gizli Raporlama Sistemi
Blm 3 lave 12
Devlet Zorunlu Raporlama Prosedr
BLM 4 EMNYET YNETM SSTEM (SMS)
4.1. DEVLET EMNYET PROGRAMINA GR
4.2. KAPSAM
4.3. SMS KAPSAMI
EMNYET POLTKASI VE
AMALARI

4.3.1. YNETMN TAAHHD VE SORUMLULUU

143

4.3.2. EMNYET SORUMLULUU

145

4.3.3. KLT NEME SAHP EMNYET PERSONELNN TAYN

147

4.3.4. ACL DURUM MDAHALE PLANININ KOORDNASYONU

149

4.3.5. SMS DOKMANTASYONU

150

EMNYET RSK YNETM

151

4.3.6. TEHLKE TANIMLAMA

152

4.3.7. RSK DEERLENDRMES VE RSKLERN HAFFLETLMES

155

EMNYET GVENCES

158

4.3.8. EMNYET PERFORMANSI TAKB VE LM

158

4.3.9. DEKLK YNETM

160

4.3.10. EMNYET YNETM SSTEMNN (SMS) SREKL GELTRLMES

161

EMNYETN TEVK EDLMES

161

4.3.11. ETM VE RETM

162

4.3.12. EMNYET LETM

163

4.4. SMS UYGULAMA PLANLANMASI

163

4.4.1. SSTEMN TANIMI

163

4.4.2. YNETM SSTEMLERNN ENTEGRASYONU

164

4.4.3. BOLUK ANALZ

165

4.4.4. SMS UYGULAMA PLANI

166

4.4.5. EMNYET PERFORMANSI GSTERGELER

166

4.5. AAMALI UYGULAMA YAKLAIMI

167

4.5.1. AAMA I

169

4.5.2. AAMA II

170

4.5.3. AAMA III

171

4.5.4. AAMA IV

172

lave 1 EMNYET YNETCS N RNEK GREV TANIMI

175

lave 2 SMS BOLUK ANALZ VE UYGULAMA PLANINA LKN KILAVUZLUK

178

lave 3 SMS EL KTABININ GELTRLMESNE LKN KILAVUZLUK

187

lave 4 ACL DURUM MDAHALE PLANI

193

lave 5 LGL ICAO KILAVUZ MATERYAL

197

lave 6 EMNYET PERFORMANSI GSTERGELER (RNEKLER)

199

lave 7 GNLL VE GZL RAPORLAMA SSTEM

211

lave 8 ELEKTRONK MZA

KISA ADLAR VE
KISALTMALAR
ADREP
Kaza/olay veri raporlamas (ICAO) (Accident/incident data reporting)
AEP
Havaalan acil durum plan (Aerodrome emergency plan)
AIRPROX
Uan yakn gemesi (aicraft proximity)
ALARP
Makul erevede tatbik edilebildii kadar dk (as low as reasonably
practicable) ALoSP Kabul edilebilir emniyet performans seviyesi (Acceptable level of
safety performance) AMJ Tavsiye niteliinde ortak materyal (Advisory material joint)
AMO
Onayl bakm kuruluu (Approved maintenance organization)
AOC
Hava iletici sertifikas (Air operator certificate)
ASDE
Havaalan yzey alglama ekipman (Airport surface detection equipment)
ASR
Hava emniyet raporu (Air safety
report) ATC Hava trafik kontrol (Air trafic
control)
ATCO
Hava trafik kontrolr (Air traffic controller)
ATM
Hava trafik ynetimi (Air traffic management)
ATS
Hava trafik hizmeti (hizmetleri) (Air traffic
service(s)) CAA

Sivil havaclk otoritesi (Civil aviation

authority)
CDA
CEO
CFIT
CIP
Cir
CMC
CRDA
CRM
CVR

Sabit alalmal varlar (constant descent arrivals)

Ba icrac ynetici (Chief Executive officer)
Arazi engeline doru kontroll uu (controlled flight into terrain)
Ticari adan nemli kii (Commercially important person)
Dairesel (Circular)
Kriz ynetim merkezi (Crisis management centre)
Yaknsama pist gsterge yardmcs (Converging runway display aid)
Ekip kaynak ynetimi (Crew resource management)
Kokpit ses kayt cihaz (Cockpit voice recorder)

DME

Mesafe lme ekipman (Distance measuring equipment)

Doc

Dokman (Document)

ERP

Acil durum mdahale plan (Emergency response plan)

FDA
Uu veri analizi (Flight data
analysis) FDM
Uu veri izleme (Flight data
monitoring) FDR
Uu veri kayt cihaz (Flight
data recorder)
FOD
Yabanc madde (birikinti) hasar (Foreign object (debris) damage)
Ft
Feet

GPS

Kresel konumlama sistemi (Global positioning system)

ILS
Aletli ini sistemi (Instrument landing system)
IMC
Aletli meteorolojik koullar (Instrument meteorological conditions)
ISO
Uluslararas Standardizasyon rgt (International Organization for
Standardization)
kg
LOFT
LOSA

Kilogram(s)
Benzetilmi hat uuu eitimi (Line-oriented flight training)
Hat operasyonlar emniyet denetimi (Line operations safety audit)

m
MDA
altitude) MEL
list) MOR
report)
MRM

Metre(s)
Asgari alalma irtifas (Minimum descent
Asgari tehizat listesi (Minimum equipment
Zorunlu olay raporu (Mandatory occurrence

NM

Deniz Mili (Nautical Mile(s))

Bakm kaynak ynetimi (Maintenance resource management)

OJT
ba eitimi (On-the-job training)
OSHE
Sal, Gvenlii ve evre (Occupational Safety, Health & Environment)
OHSMS
Sal ve Gvenlii ynetim sistemi (Occupational Health & Safety
management
system)
PC
Kiisel bilgisayar (Personal computer)
QA
QC
QMS

Kalite gvence (quality assurance)

Kalite kontrol (Quality control)
Kalite ynetim sistemi (Quality management system)

RVSM

Azaltlm dikey ayrma minimumu (Reduced vertical separation minimum)

SA
Emniyet gvence (safety assurance)
SAG
Emniyet eylem grubu (Safety action group)
SARPs
Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar (ICAO) (Standards and
Recommended
Practices)
SDCPS
Emniyet veri toplama ve ileme sistemleri (Safety data collection
and processing
systems)
SeMS
Gvenlik Ynetimi Sistemi (Security Management System)
SHEL
Yazlm/Donanm/Ortam/Biliim alanlar
(Software/Hardware/Environment/Liveware)
SMM
Emniyet ynetimi el kitab (Safety management manual)
SMS
Emniyet ynetim sistemi (sistemleri) (Safety management
system(s)) SMSM
Emniyet ynetim sistemleri el kitab (Safety management
systems manual) SOPs
Standart operasyon usulleri (Standard operating
procedures)
SRB
Emniyet gzden geirme kurulu (Safety review board)
SRM
Emniyet risk ynetimi (Safety risk management)
SSP
Devlet emniyet program (State safety programme)
TLH
TRM

En st seviyede tehlike (Top level hazard)

Takm kaynak ynetimi (Team resource management)

USO/AP
Evrensel Emniyet Gzetim Denetim Program (ICAO) (Universal Safety
Oversight Audit
Programme)
VIP
ok nemli kii (Very important person)
VMC
Grerek uu meteorolojik artlar (Visual meteorological conditions)
VOR
ok yksek frekansl tm ynlere ak telsiz menzili (Very high
frequency omni

directional range)

EL KTABINA GENEL
BAKI
GENE
L
ICAO Emniyet Ynetimi El Kitabnn (Doc 9859) bu nc basm, 2009 ylnda
yaynlanm bulunan ikinci basmn btnyle yerini almaktadr. Ayn zamanda mutlak
olarak ICAO Kaza nleme El Kitabnn (Doc
9422)
da
yerini
almaktadr.
Bu el kitabnn amac, Ek 1 Personel Lisanslandrma, Ek 6 Hava Aracnn almas
, Ek 8 Hava Aracnn Uua Elverililii , Ek 11 Hava Trafik Hizmetleri, Ek 13
Hava Arac Kaza ve Olay Soruturmas ve Ek 14 Hava Meydanlar , Cilt I (Volume I)
Hava Meydanlarnn Tasarm ve leyii kapsamnda bulunan Uluslararas Standartlar ve
Tavsiye Edilen Uygulamalar dorultusunda Devlet Emniyet Programnn gelitirilmesine ve
uygulanmasna ilikin olarak Devletlere rehberlik salamaktr. DEP koullarnn, bu
revizyonun yaynland tarihte gelitirilme aamasnda olan Ek 19'a dahil edilecei
dikkate alnmaldr. Bu el kitab ayn zamanda, Devletlere ait Emniyet Ynetim
Sistemlerinin (SMS) gerekliliklerinin oluturulmas, ayrca etkilenen rn ve hizmet
salayclar tarafndan SMS gelitirilmesine ve uygulanmasna ilikin rehberlik materyali
sunmaktadr.
u unutulmamaldr ki DEP, bu dokman kapsamndaki ierik ve rehberlerin
tamamlanmas ve gelitirilmesi iin kullanl olan dier uygun rehberlik materyalleri ile
birlikte kullanlmaldr.
Not:
Emniyet ynetimi balamnda hizmet salayc ve rn ve hizmet salayc
terimleri, havaclk rnleri ve/veya hizmetleri sunan kurulular anlamna gelmektedir.
Bundan dolay bu terimler, hizmet tedariki esnasnda emniyet risklerine maruz kalan
onayl eitim kurulularn, hava arac ileticilerini, onayl bakm kurulularn, hava
aracnn tip tasarmndan ve/veya imalatndan sorumlu kurulular, hava trafik hizmeti
salayclarn ve sertifikalandrlm hava meydanlarn da kapsamaktadr.
YAPI
1.Blmde, asli emniyet ynetimi kavramlar ve sreleri bulunmaktadr. 2.Blm, Ek 1,
6, 8, 11, 13 ve 14 kapsamnda verilen ICAO emniyet ynetimi esaslarnn bir derlemesini
iermektedir. Son olarak 3 ve 4 numaral Blmler, DEP ve SMS gelitirilmesi,
uygulanmas ve bakmna ilikin aamal bir yaklam aklamaktadr. Son iki blm ayn
zamanda, uygulamal rehberlik ve rnekler salayan ilaveler iermektedir.
AMALA
R
Bu el kitabnn amac, Devletlere ve rn ve hizmet salayclara aadaki hususlar
temin etmektir:
a)
Emniyet ynetimi esaslarna
genel bak;

b)
Ek 1, 6, 8, 11, 13 ve 14 kapsamnda verilen emniyet ynetimi ile ilgili ICAO
Standartlarnn ve Tavsiye
Edilen
Uygulamalarnn
zeti;
c)
rn ve hizmet salayclarnn Emniyet Ynetimi Sistemlerinin (SMS) gzetimine
ilikin uyumlatrlm dzenleyici ereve dahil olmak zere, Devletler iin ilgili ICAO
emniyet ynetimi esaslarna uyumlu bir DEP gelitirilmesi ve uygulanmasna ilikin
rehber; ve
d)
rn ve hizmet salayclar iin SMS gelitirilmesi, uygulanmas ve
bakmna ilikin rehber.
TANIMLA
R
Kabul edilebilir
Emniyet Seviyesi
ALoSP
Sorumlu
dareci
Deiim
Ynetimi
Savunmala
r
Hatalar
Yksek
Sonu
Gstergele
ri
Dk
Sonu
Gstergele
ri
Riskin
Hafifletilmesi
Emniyet
Ynetimi
Sistem
Emniyet
Performans
Emniyet
Performans
Gsterge

Devlet Emniyet Program ierisinde tanmland ekli ile bir Devlet

ierisindeki sivil havacla ilikin minimum emniyet seviyesi ve
Emniyet Ynetimi Sistemi ierisinde tanmland ekli
ile
bir
hizmet salaycnn minimum emniyet
seviyesi, emniyet performans hedefleri ve emniyet performans
Devletin DEP veya hizmet salaycnn SMS performansnn etkili ve
verimli bir ekilde gerekletirilmesinden sorumlu olarak tanmlanan
Sistematik bir ekilde kurulu ierisindeki deiikliklerin
ynetilmesine dair resmi bir sre; bu ekilde sz konusu
deiikliklerin uygulanmasndan nce
tehlike ve risk hafifletilmesine ilikin tanml stratejiler zerinde etkisi
Bir tehlikenin istenmeyen sonulara neden olmasn nlemek amac
ile yrrle giren spesifik risk hafifletme tedbirleri, nleyici
kontroller ve kurtarma ltleridir.
Operasyonel kii tarafndan yaplan, organizasyonel veya
operasyonel kiinin niyetinden veya beklentilerinden sapmalara yol
aan eylem
veya
eylemsizliktir.
Kazalar
veya
ciddi
olaylar gibi yksek sonulara sahip vakalarn
denetlenmesi
ve
llmesi
ile
ilgili
emniyet
performans
gstergeleridir. Bazen reaktif gstergeler olarak da bilinmektedir.
Olaylar, uygun olmayan bulgular veya sapmalar gibi
dk
sonulara sahip
vakalarn, olaylarn veya faaliyetlerin denetlenmesi ve llmesi ile
ilgili emniyet performans gstergeleridir.
Baz hallerde
proaktif/kestirimci
gstergeler
olarak daciddiyetinin
bilinmektedir.ve/veya vuku
Tehlikenin ngrlen
sonucunun
bulmasnn ihtimalinin azaltlmas amac ile savunmalarn veya
nleyici kontrollerin dahil edilmesi srecidir.
Gerekli organizasyonel yaplar, mesuliyet, politikalar ve prosedrler
dahil olmak zere, emniyetli ynetime ynelik sistematik bir
yaklamdr.
Emniyet performans hedefleri ve emniyet performans gstergeleri
ile tanmland ekliyle Devletin veya bir hizmet salaycnn
emniyet amacna ulamasdr.
Emniyet performansnn takibi ve deerlendirilmesi amac ile
kullanlan veri tabanl emniyet parametresidir.

Emniyet
Bir tehlikenin vuku bulmas ihtimalinin ve sonularnn
Riski
ciddiyetinin nceden
belirlenmesidir.
Devlet
Emniyetin
gelitirilmesini amalayan bir dizi entegre
Emniyet
dzenlemeleri ve
Program faaliyetleridir.
Not: Yukarda verilen tanmlar, Ek 19'un taslann gelitirilmesi esnasnda hazrlanmtr.
Ek 19'un yrrle girmesinin ardndan tanmnda herhangi bir deiikliin olmas
durumunda, Ek 19'da verilen tanm ayn ekilde geerli olmaya devam edecektir.

BLM 1 EMNYET YNETMNN

ESASLARI
Bu blmde, Devlet emniyet programlarnn uygulanmasna dair esas emniyet ynetimi
kavramlar ve uygulamalar ile birlikte rn ve hizmet salayclar tarafndan Emniyet
Ynetimi Sistemlerinin uygulanmas ve gzetimi hakknda genel bir bak verilmektedir.
Bu blmn ierii, bu el kitabnn ilerideki blmlerinin balklar hakknda daha detayl
bilgi verilmesi amac ile verilmitir.
1.1. EMNYET
KAVRAMI Havaclk
kavram dahilinde;
Emniyet:
Kiilerde veya mallarda oluacak zarar riskinin, tehlike tanm ve risk ynetimine ilikin
srekli bir sre
vastasyla kabul edilebilir bir seviyeye veya daha aalara indirilmesi ve bu
seviyede tutulmas halidir.
Kazalarn ve/veya ciddi olaylarn ortadan kaldrlmas nihai bir ama olmakla birlikte,
havaclk sisteminin tamamen tehlike ve ilikili risklerden ari olmasnn mmkn
olmad bilinmektedir.
nsan faaliyetleri veya insan tarafndan yaplm sistemlerin,
operasyonel hatalardan ve sonularnd an mutlak olarak ari olmas garanti edilemez. Bu
nedenden dolay emniyet, havaclk sisteminin dinamik karakteristiklerinden biridir ve
emniyet risklerinin srekli olarak hafifletilmesi gerekmektedir. Emniyet performansnn
kabul edilebilirliinin genellikle ulusal ve uluslararas normlar ve kltr tarafndan
etkilendiini dikkate almak nem tamaktadr.
Emniyet riskleri uygun bir kontrol
seviyesinde tutulduka, havaclk kadar ak ve dinamik olan bir sistemin retim ve
koruma arasnda uygun bir dengede tutulabilmesi salanabilecektir.
1.2.
EMNYET
GELM

KAVRAMININ

Havaclk emniyetindeki gelimelerin gemii, evrede

incelenmektedir.
Teknik a 1900l yllarn bandan 1960l yllarn
sonuna kadar
Havaclk, toplu tamacln bir ekli olarak ortaya kmtr ve ilk etapta teknik faktrler
ve teknolojik hatalar ile ilgili emniyet eksiklikleri tespit edilmitir.
Emniyet zerine
odaklanma abalar da bu nedenden dolay teknik faktrlerin soruturulmas ve
gelitirilmesi ynnde olmutur.
1950'li yllara gelindiinde teknolojik gelimeler
sonucunda kazalarn meydana gelme orannda kademli bir d balad ve emniyet
sreleri de dzenlemelere uyum ve gzetimi kapsayacak ekilde geniletilmitir.
nsan Faktrleri a - 1970'li yllarn bandan 1990'l yllarn
ortasna kadar
1970'li yllarn balarnda havaclk kazalarnn skl, byk teknolojik ilerleme ve
emniyet dzenlemelerindeki gelimelerden dolay belirgin bir ekilde dmtr.
Havaclk, daha gvenli bir tama ekli haline gelmi ve emniyet zerine odaklanma
abalar da insan / makine arayz dahil olmak zere insandan kaynaklanan sorunlar
kapsayacak ekilde geniletilmitir. Bunun sonucunda, daha nceki
kaza soruturma sreci tarafndan oluturulanlarn tesinde bir emniyet bilgisi aray
ortaya kmtr.
Hatalarn hafifletilmesindeki kaynak yatrmna ramen insan performans, kazalarn
tekrarlanmasnda bir faktr olarak kalmaya devam etmitir. ekil (1-2).

nsan Faktrleri biliminin uygulanmas, operasyonel ve organizasyonel balamn tam

anlamyla dikkate alnmamas ile bireyler zerine odaklanmtr. Davran zerinde etkisi
olmas muhtemel oklu faktrleri da kapsayan karmak ortamda bireylerin almakta
olduu ilk olarak 1990'lu yllarn balarnda fark edilmitir.
Organizasyonel a - 1990'l yllarn ortasndan
gnmze kadar
Organizasyonel evre esnasnda emniyet, insan faktrlerine ve teknik faktrlere ilave
olarak organizasyonel faktrlerin de kapsama alnmas asndan sistemik bir perspektif
zerinden incelenmeye balamtr. Sonu olarak organizasyonel kazalara dair bir
aklama gelitirilmi ve burada organizasyonel kltr ve politikalarn emniyet riski
kontrollerinin etkinlii zerindeki etkisi dikkate alnmtr. Buna ilaveten, geleneksel veri
toplama ve analizlerine dair abalar da kazalarn soruturulmasyla toplanan verilerin
kullanm ile snrlandrlm ve ciddi olaylar da emniyete ilikin yeni proaktif bir
yaklam ile desteklenmitir. Bu yeni yaklamda, bilinen emniyet risklerinin
denetlenmesi ve ortaya kan emniyet sorunlarnn tespit edilmesi amac ile proaktif ve
reaktif metodolojiler kullanlarak verilerin rutin olarak toplanmas ve analiz edilmesi esas
alnmaktadr. Bu gelimeler, emniyet ynetimi yaklamna doru bir gerei formle
etmektedir.
TEKNK FAKTRLER
NSAN FAKTRLER
ORGANZASYONEL
FAKTRLER GNMZ
1950ler
1970ler
1990ler
2000ler
ekil 1-2. Emniyetin
Geliimi
1.3. KAZALARDA NEDEN-SONU
LKS
Profesr James Reason tarafndan gelitirilmi olan Swiss-Cheese Modelinde, oklu sistem
savunmalarnn ardk ihlallerinden kaynaklanan kazalar gsterilmektedir.
Bu ihlaller,
ekipman arzalar veya operasyonel hatalar gibi harekete geirici bir dizi faktr
tarafndan tetiklenmektedir. Swiss -Cheese Modelinin savunma katmanlar tarafndan
havacln ok iyi savunulmas gibi karmak sistemlere dayanyor olmasndan tr, tek
noktal aksaklklara sz konusu sistemlerde rastlanmas da nadirdir. Emniyet
savunmalarndaki ihlaller, sistemin en st seviyelerinde alnan kararlarn gecikmeli bir
sonucu olabilir ki bu da spesifik operasyonel durumlar tarafndan etkileri veya zarar
verici potansiyelleri a ktive edilene kadar pasif kalmaktadr. Sz konusu spesifik durumlar
altnda operasyonel seviyedeki insan hatalar veya aktif aksaklklar, sistemin mevcut
emniyet savunmalarn ihlal edecek ekilde hareket etmektedir.

Reason (Neden) modeli, tm kazalarn gerek aktif gerekse de gizli koullarn bir
kombinasyonunu ierdiini nermektedir.
Aktif aksaklklar, ani ters etkiye sahip olan hatalar ve ihlaller dahil olmak zere,
eylemlerden veya eylemsizlikten olumaktadr.
Genel olarak emniyetsiz eylemler
olarak
edinilmi
bilgi
ve
tecrbenin verdii avantaj ile incelenmektedir. Aktif
aksaklklar genel anlamda n cephe personeli (pilotlar, hava trafik kontrolr, hava arac
mekanik mhendisleri/teknisyenleri, v.s.) ile ilikilidir ve zararl sonular dourabilir.
Gizli koullar ise, zarar verici bir sonucun tecrbe edilmesinden ok nce havaclk
sistemi ierisinde mevcut olanlardr. Gizli koullarn sonular, uzun bir sre devam
edebilir. Bu gizli koullar balangta zararl olarak alglanmamaktadr, ancak sistemin
savunmas ihlal edildiinde aikar bir hal almaktadrlar. Bu koullar genellikle olaydan
zaman ve mekan olarak ok uzakta bulunan insanlar tarafndan yaratlmaktadr.
Sistemdeki gizli koullar ierisinde emniyet kltr eksiklii, eksik ekipman veya
prosedrel tasarm; elikili organizasyonel hedefler; hatal organizasyonel sistemler ve
ynetim kararlarndan meydana gelenler bulunabilmektedir. Organizasyonel kazalarn
altnda yatan perspektif, bireyler baznda aktif aksaklklarn minimize edilmesi iin
yerelletirilmi aba sarf etmek yerine, sistem apnda bu gizli koullarn tanmlanmas ve
hafifletilmesini ama edinmitir.
ekil 1.3-1'de Swiss-Cheese Modelinin kazalarda neden-sonu ilikisindeki organizasyonel
ve ynetimsel faktrlerin neminin anlalmasna nasl yardmc olduu gsterilmektedir.
eitli savunmalarn, sistemin her seviyesindeki insan performans ve kararlarndaki
dalgalanmalara karn koruma salanmas amac ile havaclk sistemi kapsamna alnm
olduu vurgulanmaktadr. Emniyet risklerine kar koruma salamak amac ile hareket
eden bu savunmalar ile savunma bariyerlerine sahip ihlaller, katastrofik bir durum
eklinde ortaya kabilir. Bunlara ilaveten Reason'un modeli, kaza ncesinde sistem
ierisinde gizli koullarn nasl barnyor olduunu ve yerel tetikleyici faktrler ile bunlarn
nasl ortaya ktn gstermektedir.
ekil 1.3-1. Kazalarda neden-sonu ilikisi kavram
Organizasyon
Ynetim kararlar ve organizasyonel sreler
yeri
alma koullar
nsanalar
Hatalar ve ihlaller
Savunmalar
Teknoloji
Eitim
Reglasyonlar (Dzenlemeler)
Kaza
Gizli koullarn seyri
1.3.1. Organizasyonel
Kaza

Reason modelinin altnda yatan organizasyon kazann aklamas en iyi ekilde be bloktan
meydana gelen
bloklarn oluturulmas yaklam (ekil 1.3-2) ile anlalabilir.
Organizasyonel Sreler
Gelitir
zle
Tanmla (Sapta)
yeri Koullar
Gizli Koullar
er (Kapsa)
Aktif Aksaklklar
Yetersiz Savunmalar
Glendir (Takviye Et)
Kaza
ekil 1.3-2.
Organizasyonel Kaza
stteki blok, organizasyonel sreleri temsil etmektedir. Bunlar, her trde kuruluun
zerinde makul seviyede dorudan kontrol derecesine sahip olduu faaliyetlerdir. Tipik
rnekler arasnda: politika belirleme, planlama, iletiim, kaynaklarn tahsisi, denetim ve
benzeri unsurlar bulunmaktadr. Hi phesiz, emniyet ile ilgili iki esas organizasyonel
sre kaynaklarn tahsisi ve iletiimdir. Bu organizasyonel srelerdeki dezavantajlar
veya kusurlar, hataya doru giden ikili yolu besleyen nedenlerdir.
Bu yollardan biri gizli koullar yoludur. Gizli koullara rnek olarak unlar gsterebiliriz:
ekipman tasarmdaki kusurlar, eksik/yanl standart iletme prosedrleri ve eitim
eksiklikleri. Jenerik anlamda gizli koullar, iki byk kme ierisinde gruplanabilir. Bu
kmelerden biri, yetersiz tehlike tanmlama ve emniyet riski ynetimidir ki burada
tehlikelerin sonularnda bulunan emniyet riskleri kontrol altnda tutulamamakta ve
operasyonel tetikleyiciler vastas ile aktif hale gelmek zere sistem ierisinde serbest
olarak dolaabilmektedir.
kinci kme ise anlam bakmndan sapmann normalizasyonu olarak bilinmektedir,
istisnann bir kural olduu durumlarda operasyonel balamlarn bir gstergesidir. Bu
durumda kaynaklarn tahsisi, u noktalarda hata vermektedir. Kaynak ktlnn bir sonucu
olarak, retim faaliyetlerinin gerek performansnda dorudan sorumluluu bulunan
operasyonel personel iin bu faaliyetleri tam baar ile gerekletirebilmenin tek yolu,
kurallarn ve prosedrlerin srekli ihlalini ieren ksa yollarn benimsenmesidir.
Gizli koullarn, havaclk sistem savunmalarn ihlal etme potansiyeli bulunmaktadr. Tipik
olarak havaclktaki savunmalar byk balk altnda gruplandrlabilir: teknoloji, eitim
ve dzenlemeler.

Savunmalar genellikle gizli koullar ile birlikte insan performansndaki kusurlarn

sonularn ieren son emniyet adr. Hepsi olmasa da, tehlikelerin sonularndaki
emniyet risklerine kar alnan hafifletme stratejilerinin pek ounda mevcut
savunmalarn glendirilmesi veya yeni savunmalarn gelitirilmesi esas alnmaktadr.
Organizasyonel srelerden meydana gelen dier bir yol da iyeri koullar yoludur. yeri
koullar, havaclk ile ilgili i yerlerinde insanlarn verimliliini dorudan etkileyen
faktrlerdir. yeri koullar, operasyonel deneyimi olanlarn farkl seviyelerde
deneyimledii geni apl sezgilerdir ve ieriinde i gc stabilitesi, yeterlilikler ve
deneyim, moral, ynetim kredibilitesi ve aydnlatma, stma ve soutma gibi geleneksel
ergonomik faktrler bulunmaktadr.
Optimum iyeri koullarnn pek az, operasyonel personel tarafndan yaplan aktif
hatalardan meydana gelmektedir. Aktif hatalar, kusur veya ihlal olarak dikkate alnabilir.
Kusur ve ihlal arasndaki fark, motivasyonel bileendir. Bir grevi yerine getirmek iin
elinden gelen makul abay gsteren, ald eitim dorultusunda kurallar ve prosedrleri
takip eden, ancak mevcut grevin amacn karlamada baarsz olan kii kusurludur. Bir
grevi yerine getirme esnasnda kurallardan, prosedrlerden ve ald eitimden istekli
olarak sapma gsteren kii ihlalde bulunmaktadr. Bundan dolay da kusur ve ihlal
arasndaki farkllk niyettir.
Organizasyonel kaza perspektifinden duruma bakldnda emniyet abalarnn, gizli
koullarn tanmlanmas ve dolaysyla da savunmalarn glendirilmesi iin
organizasyonel sreler zerinde odaklanmas gerekmektedir. Emniyet ile ilgili abalar
ayn zamanda, aktif hatalar ierecek ekilde iyeri koullarn da iyiletirmelidir, zira bu
faktrlerin birlemesi halinde emniyet aklar meydana gelecektir.
Pratik
Srklenme
Scott A. Snook'un pratik srklenme teorisi, kuruluun srelerinin ve prosedrlerinin
gnlk operasyonlardan kaynaklanan her durumu ngrememesi durumunda havaclkta
sistemin esas performansnn balangtaki tasarmndan nasl saptnn anlalmas
amac ile temel olarak kullanlmaktadr.
Sistem tasarmnn erken safhalarnda (rnein; ATC hava sahas, spesifik ekipmanlara
giri, uu operasyonunu emasnn geniletilmesi, v.s.), insanlar ve teknoloji arasndaki
operasyonel etkileim ile birlikte operasyonel balam, beklenen performans
snrlamalarn ve potansiyel tehlikeleri tanmlamak zere dikkate alnmtr. lk sistem
tasarmnda esas varsaym temel alnmaktadr: sistemin retim hedeflerinin
gerekletirilmesi iin gerekli olan teknoloji mevcuttur; insanlar, teknolojiyi iletecek
ekilde eitim almaktadr ve dzenlemeler ve prosedrler, sistem ve insan davrann
dikte etmektedir. Bu varsaymlar, operasyonel konulandrma tarihinden itibaren sistemin
devreden karlmasna kadar geen sre esnasnda dz bir izgi olarak grafik zerinde
gsterilebilen temel (veya ideal) sistem performansnn altn izmektedir.
Bir kez operasyonel olarak konulandrlmasndan sonra sistem, tasarland ekli ile
genellikle esas performansn takip eder. Gerekte ise operasyonel performans, gerek
hayat operasyonlarnn ve operasyonel ve dzenleyici ortamdaki deiikliklerin bir sonucu
olarak esas performanstan farkllk gstermektedir. Dmenin, gnlk uygulamalarn bir
sonucu olmasndan dolay bu kavrama pratik srklenme ad
verilmektedir. Bu
balamda dme terimi, harici etkilerden dolay izlenen yoldan kademeli uzaklama
anlamnda kullanlmaktadr.
Esas performanstan operasyonel performansa doru pratik bir dme, tasarmnn ne
kadar dikkatli ve iyi planlanm olmasna bal olmakszn her sistemde ngrlebilir.
Pratik srklenmenin baz nedenleri arasnda teknolojinin her zaman ngrld zere
almamas;

prosedrlerin, belirli operasyonel koullar altnda planland ekli ile yrtlememesi;

belirli kavramsal snrlamalar dahilinde uygulanamayan dzenlemeler; sistemde
deiikliklerin yaplmas; yeni bileenlerin ilave edilmesi; dier sistemler ile etkileim;
v.s. bulunmaktadr.
Aslnda gerek udur ki, sistemin dmeye neden olan
kusurlarna ramen pratik srklenme ierisinde alan insanlar, sistemin gnlk olarak
almasn salamakta, kitaplarda yazanlarn tesinde yerel adaptasyonlar (veya alma
koullar) ve kiisel stratejiler uygulamaktadrlar.
ekil 1.3-3'te akland zere, pratik srklenme dahilinde elde edilen bilgilerin
toplanmas ve analiz edilmesi, baarl emniyet adaptasyonlar hakkndaki potansiyel ile
ilgili bir bilgi salamaktadr ve bundan dolay da emniyet risklerinin kontrol ve
hafifletilmesi hakknda da renimlerde bulunabiliriz. Bilginin sistematik olarak elde
edildii pratik srklenmenin balangcna ne kadar yakn olunur ise tahmin ve tespit
edilebilir tehlikelerin ve emniyet risklerinin says da o kadar fazla olacaktr, sonu olarak
sistemin yeniden
tasarlanmas
veya
iyiletirilmesi
iin
resmi
mdahaleler
gerekletirilebilecektir. Ancak, yerel adaptasyonlarn ve kiisel stratejilerin kontrolsz
yaygnlamas sonucunda pratik srklenme, beklenen esas performanstan ok daha
uzaklara ynelebilir ki sonucunda olay veya kazann meydana gelme olasl
ykselmektedir.
ekil 1.3.-3. Pratik
Srklenme
Sistem tasarm
Operasyonel konulandrma
Temel (dayanak) performans
Pratik Srklenme
Operasyonel performans
Operasyonel konulandrma
Kaynak: Scott A.Snook
1.4.
NSANLAR, BALAM VE
EMNYET
Havaclk sistemi ierisinde rn ve hizmet salayclar ile Devlet kurulular
bulunmaktadr.
nsanlarn emniyete katklarnn deerlendirilmesini ve insan
performansnn oklu ve ilikili bileenlerden nasl etkilenebileceinin anlalmasn gerekli
klan karmak bir sistemdir.
SHELL modeli, oklu sistem bileenlerinin etkileiminin analiz edilmesi iin kullanlan
kavramsal bir aratr. ekil 1-4'te, insanlar ve dier iyeri bileenleri arasndaki ilikinin
temel bir tarifi verilmitir. SHELL Modeli ierisinde drt bileen bulunmaktadr:

a)
Yazlm (S) (prosedrler, eitim,
destek, v.s.);
b)
Donanm (H) (makineler ve
ekipmanlar);
c)
Ortam (E) (geri kalan L-H-S sisteminin ilev gstermesi gereken
alma ortam); ve
d)
Biliim alanlar (L) (i yerindeki
insanlar).

ekil 1-4. SHELL modeli bileenleri ve arayzleri

Biliim alanlar.
SHELL modelinin merkezinde, operasyonlarn n safhasndaki
insanlar bulunmaktadr. Her ne kadar insanlar belirgin ekilde adapte edilebilir olsa da,
onlar da performans asndan nemli varyasyonlara tabidir. nsanlar, donanmlar gibi
ayn derecede standardize edilemez, bundan dolay da bu blokun keleri basit ve dz
deildir. nsanlar, almakta olduklar dnyaya ait farkl bileenler ile mkemmel ekilde
uyum salayamazlar.
nsan performansn sekteye uratabilecek gerginliklerin
nlenmesi amac ile farkl SHELL bloklar ve merkezi Biliim alanlar bloku arasndaki
arayzdeki dzensizliklerin etkilerinin anlalmas gerekmektedir.
Sistemin dier
bileenleri de sistemdeki stresin engellenmesi amac ile dikkatli olarak insanlar ile
eletirilmelidir. SHELL modeli, havaclk sisteminin farkl bileenleri arasndaki aadaki
arayzlerin grselletirilmesinde yararldr.
a)
Biliim alanlar - Donanm (L-H).
L-H arayz, insan ve ekipmann,
makinelerin ve tesislerin fiziksel zellikleri arasndaki iliki ile ilgilidir. nsan ve teknoloji
arasndaki arayz genellikle havaclk operasyonlar balamnda insan performansna
atfta bulunularak deerlendirilmektedir ve L -H ugunsuzluklarna adapte etmek iin
insanlarda doal bir eilim bulunmaktadr. Ancak bu eilimde, ciddi eksikliklerin
gizlenmesi potansiyeli mevcuttur ki bu da sadece olayn meydana gelmesinden sonra
aikar bir hal almaktadr.

b)
Biliim alanlar - Yazlm (L-S).
L-S arayz, insan ve iyerinde
bulunan
dzenlemeler,
el kitaplar, kontrol listeleri, yaynlar, standart operasyon
prosedrleri (SOP) ve bilgisayar yazlm ile destekleyici sistemler arasndaki ilikidir.
Bunun ierisinde deneyim etkisi, doruluk, format ve sunum, kelime, netlik ve semboloji
gibi hususlar bulunmaktadr.
c)
Biliim alan - Biliim alan (L-L).
L-L arayz, alma ortamndaki
insanlar arasndaki ilikidir. Uu ekibi, hava trafik kontrolrleri, hava arac bakm
mhendisleri ve dier operasyonel personel gruplar halinde altndan, iletiim ve
kiileraras beceriler ile birlikte grup dinamiklerinin insan performansnn belirlenmesinde
bir rol oynadnn anlalmas olduka nemlidir. Ekip-Kaynak Ynetimi (CRM) ve bunun
hava trafik hizmetleri (ATS) ve bakm operasyonlarndaki alm, oklu havaclk
alanlarnda operasyonel hatalarn ynetilmesi zerine odaklanmay yaratmtr.
Personel/ynetim ilikileri, ayn zamanda genel organizasyonel kltr de bu arayzn
kapsam ierisindedir.
d)
Biliim alan - Ortam (L-E). Bu arayz, insan ile hem dahili hem de harici
ortamlar arasndaki ilikiyi kapsamaktadr. Dahili alma ortam ierisinde s, ortam
, ses, titreim ve hava kalitesi gibi fiziksel unsurlar bulunmaktadr. Harici alma
ortam ierisinde ise hava faktrleri, havaclk altyaps ve blge gibi operasyonel
unsurlar mevcuttur. Bu arayz ayn zamanda insann dahili ortam ile harici ortam
arasndaki ilikiyi de iermektedir. Hastalk, yorgunluk, finansal belirsizlikler, iliki ve
kariyer sorunlar dahil olmak zere psikolojik ve fizyolojik zorlayclar, L-E etkileimi ile
aklanabilecei gibi bunlar harici ikincil kaynaklardan da meydana geliyor olabilir.
Havaclk i ortamnda normal biyolojik ritm ve uyku bozukluklar bulunmaktadr.
lave evresel unsurlar, karar verme srelerini etkileyebilecek, alma ortamnda
strese
neden
olabilecek
organizasyonel
tutumlar
ve
standart operasyon
prosedrlerinden minr sapmalar ile ilgili olabilir.
SHELL Modeline gre, Biliim alan ve dier drt bileen arasndaki uyumsuzluk
sonucunda insan tarafndan hata yaplmaktadr. Bu nedenden dolay, bu etkileimlerin
deerlendirilmesi ve havaclk sisteminin tm sektrlerinde dikkate alnmas
gerekmektedir.
1.5.
KUSURLAR
HLALLER

VE

rn veya hizmet salayc tarafndan etkin SMS uygulamas ile birlikte Devlet tarafndan
etkin SMS gzetimi, kusurlarn ve ihlallerin ve bu ikisi arasndaki farkn karlkl ve net
olarak anlalmas sonrasnda bamsz olacaktr. Kusur ve ihlal arasndaki fark, niyette
sakldr. Kusur ka stl deilken ihlal, mevcut prosedrlerden, protokollerden, normlardan
ve uygulamalardan sapma amac ile bilinli eylem veya ihmaldir.
Kusurlar veya ihlaller sonucunda dzenlemelere veya onaylanm operasyon
prosedrlerine uygunsuzluk meydana gelebilmektedir. Uygunsuzluk tedbirlerine tepki
olarak alnan cezai tedbirler, dier srelerin mevcut olmad durumlarda kusurlarn
raporlanmasnda de neden olabilir. Bu dorultuda, normalde uygunsuzluun kastl
suistimal veya ar ihmal sonucu oluup olmadn belirleyen kriter dikkate alnarak
Devlet ve rn veya hizmet salayc tarafndan uygunsuzluk tedbirlerinin ihlal veya
kastsz kusur sonucunda ortaya kp kmadnn deerlendirilmesi gerekmektedir.

1.5.1.
Hatalar
Kusur: Operasyonel kii tarafndan yaplan, organizasyonel veya operasyonel kiinin
niyetinden veya beklentilerinden sapmalara yol aan eylem veya eylemsizliktir.
SMS sz konusu olduunda hem Devletin hem de rn veya hizmet salaycnn,
insanlarn kullanlan teknoloji seviyesinden, eitim seviyesinden veya dzenlemelerin,
srelerin ve prosedrlerin mevcudiyetinden bamsz olarak hata yapabileceini
anlamas ve beklemesi gerekmektedir. Bu nedenden dolay, benzeri hatalarn
indirgenmesi iin nemli bir hedefin belirlenmesi ve savunmalarn oluturulmas,
meydana gelen hatalarn sonularnn indirgenmesi kadar nemlidir. Bu grevin baaryla
yerine getirilmesi iin hatalarn, uygun dzeltici eylemlerin alnmasna olanak salayacak
ekilde tanmlanmas, rapor ve analiz edilmesi gerekmektedir. Hatalar, aadaki iki
kategori altnda snflandrlmaktadr:
a)
Yanlmalar ve sapmalar, niyet edilen eylemin gerekletirilmesindeki
baarszlklardr.
Yanlmalar, planland gibi gelimeyen eylemler, sapmalar ise hafza baarszlklardr.
rnein, (niyet edilen) dili lvyesi yerine flap lvyesinin altrlmas bir yanlmadr.
Kontrol listesini unutmak ise bir sapmadr.
b)
Yanllklar, eylemin planndaki baarszlklardr. Plann gerekletirilmesi doru
olsa da, niyet edilen
sonucu almak mmkn
deildir.
Emniyet stratejilerinin, hatalar kontrol veya elimine etmek amac ile gerekletirilmesi
gerekmektedir. Hatalar kontrol eden stratejiler, havaclk sistemi ierisindeki ana
savunmalar gelitirmektedir. Bunlar;
aadakileri
iermektedir:
ndirgeme stratejileri, hataya katkda bulunan faktrlerin indirgenmesi veya ortadan
kaldrlmas iin dorudan mdahale salayabilmektedir. ndirgeme stratejilerine rnek
olarak ergonomik faktrlerin gelitirilmesi ve evresel dikkat dalmalar gsterilebilir.
Tespit stratejileri, hatann meydana geleceini tahmin eder. Buradaki niyet, hatadan
dolay meydana gelecek ters sonularn hissedilmesinden nce hatann tespit
edilmesidir. Tespit stratejileri, indirgeme stratejilerinden farkllk gstermektedir, nk
hatay dorudan ortadan kaldrmak yerine kontrol listeleri ve dier prosedrel
mdahaleler kullanmaktadrlar.
Tolerans stratejileri, ciddi bir hatann meydana geleceini, ancak ciddi sonular
hissedilmeyeceini kabul eden bir sistem ile ilgilidir. Daha fazla sistemin veya oklu
soruturma srelerinin dahil edilmesi, hatalara kar sistem toleransn artran ltlere
birer rnektir.
Personelin performansnn genel olarak organizasyonel, dzenleyici ve evresel
faktrlerden etkileniyor olmasndan dolay, emniyet riski ynetiminin kapsamnda hatann
meydana gelmesine katkda bulunabilecek iletiim ile ilgili organizasyonel politikalarn,
srelerin ve prosedrlerin, personele dair prosedrlerin ve planlamalarn, kaynak
tahsisinin ve bteleme zorunluluklarnn bulunmas gerekmektedir.
1.5.2.
hlaller
hlal: Mevcut dzenlemelerden, prosedrlerden,
sapmaya neden olan bilinli eylem veya ihmaldir.

normlardan

ve

uygulamalardan

Ancak uygunsuzluun ihlal sonucu meydana gelmesi art deildir, ancak dzenleyici
gerekliliklerden veya iletme prosedrlerinden sapmalar, hatann sonucu olabilir. Bu
konuyu biraz daha irdelersek ihlaller, kastl eylemler iken, her zaman iin kastl bir niyet
olmayabilir. Bireyler bilinli olarak normlardan sapmalar gsterebilir, zira ihlallerin,
olumsuz bir sonu oluturmadan misyonu gerekletirebileceine dair
bir
gr
mevcuttur.
Bu trdeki ihlaller, gerekeli hatalardr ve yrrlkte olan politika lar
dorultusunda otomatik olarak disiplin ltlerine tabi olmayabilirler. Bu trdeki ihlaller
u ekilde kategorize edilmektedir.
Durumsal ihlaller, zaman basks veya yksek i gc gibi spesifik balamda
deneyimlenen faktrlere tepki olarak ilenmektedir.
Rutin ihlaller, bir alma grubu ierisinde normal alma eklidir. Sz konusu ihlaller,
mevcut prosedrlere uygunluun, grevin tamamlanmasn zorlatrd durumlara tepki
olarak ilenmektedir. Bunun nedeni, kullanllk/alabilirlik ile ilgili sorunlar, insan
teknolojisi arayz tasarmndaki eksiklikler ve insanlarn, sonunda rutin hale gelen
prosedrler dorultusunda ie adapte olmasn etkileyen dier nedenler olabilir. Bu
sapmalar, herhangi bir sonu tekil etmeden devam edebilen dmeler olarak
deerlendirilmektedir. Ancak zaman ierisinde bunlar daha sk meydana gelebilmekte ve
potansiyel olarak ciddi sonulara sebebiyet verebilmektedir. Baz durumlarda rutin
ihlaller, salam temellere dayanabilmektedir ve sonu olarak uygun bir emniyet
deerlendirmesinin yaplmasndan sonra kabul edilen bir prosedr olarak rutin ihlale dahil
olmakta ve emniyetten dn verilmediini gstermektedir.
Organizasyonel olarak meydana gelen ihlaller, rutin ihlallerin bir uzants olarak
deerlendirilebilir. Bu trdeki ihlal, kuruluun emniyet savunmalarn gz ard ederek veya
sklatrarak artan sonu taleplerini karlama giriiminde bulunmasnn sonucu olarak
ortaya kmaktadr. retim X emniyet riski ile ilgili olarak 1.7.1 Emniyet alanna atfta
bulunulmas nerilmektedir.
1.6.
KLTR

EMNYET

Kltr, bir toplumun, grubun veya kuruluun yeleri arasnda paylalan inanlar,
deerler, eilimler ve sonu olarak meydana gelen davranlar olarak karakterize
edilmektedir. Bu kltrel bileenlerin ve bunlar arasndaki etkileimlerin anlalmas,
emniyet ynetimi asndan nemlidir. En etkili kltrel bileenler arasnda
organizasyonel, profesyonel ve ulusal olanlar bulunmaktadr. Raporlama kltr, bu
farkl kltrlerin kilit neme sahip bir bileenidir. Kltrel bileenlerin bir karm,
kurulular arasnda ciddi ekilde farkllk gsterebilir ve etkili tehlike raporlama,
ibirliki kk nedeni analizi ve kabul edilebilir risk hafifletmesi zerinde olumsuz
etkiler gsterebilir. Emniyet performansnn srekli olarak gelitirilmesi, emniyetin bir
kurulu ierisinde deer olarak alglanmas ile birlikte ulusal veya profesyonel seviyede bir
ncelik olarak tannmas durumunda mmkn olabilir.
Emniyet kltr genellikle halkn emniyeti ile ilgili olarak kuruluun yelerinin alglar ve
inanlarn kapsamaktadr ve yenin davrannn bir belirleyicisi olarak kabul
edilmektedir.
Salkl bir emniyet kltr, personel ve ynetim arasndaki yksek
gven ve sayg ilikisine baldr ve bu nedenden dolay da st ynetim seviyelerinde
yaratlmal ve desteklenmelidir.
Salkl emniyet kltr aktif geliime aktr, tedbirli bir ekilde tehlikelerin farkndadr ve
srekli takip, analiz ve soruturma amac ile sistemleri ve aralar kullanmaktadr. Devlet
havaclk kurulularnn yannda rn ve hizmet salayc kurulular tarafndan da
uygulanmaldr. Salkl bir emniyet kltrnn dier esaslar arasnda personel ve
ynetim tarafndan paylalan eylemler, kiisel emniyet sorumluluklar, emniyet
sistemine gven ve bir dizi kurallar ve politikalar bulunmaktadr. Gl emniyet
uygulamalarnn oluturulmas ve idamesi ile ilgili en st sorumluluk, kuruluun ynetimi
tarafndan alnmaldr.

Emniyet kltr, kuruluun kendi kltr ierisinde olmadka etkin bir hale
getirilemez.
Organizasyonel kltr, belirli bir kurum ierisinde etkileimde bulunan yeler
arasndaki karakteristikler ve emniyet alglar ile ilgilidir. Organizasyonel deer sistemi
kapsamnda verimlilik ve kalite, emniyet ve etkinlik, finansal ve teknik, profesyonel ve
akademik, yrtme ve dzeltici eylem, v.b. gibi alanlar ieren nceliklendirme ve
dengeleyici politikalar bulunmaktadr.
Etkili, kendinden idameli bir emniyet ynetimi kltrnn oluturulmas ve devam
ettirilmesindeki en byk etken bunun organizasyonel seviyede gerekletirilmesidir.
Kurulu, havaclk aktivitelerinin gerekletirilmesi veya gzetilmesi esnasnda ynetim
veya operasyonel aktivitelerin yrtlmesinde grev alan kiilerin davranlarnda temel
belirleyicidir.
Organizasyonel kltr, norm ve limitlerin belirlenmesi vastasyla kabul
edilen idari ve operasyonel performans iin snrlar oluturmaktadr. Bu nedenden tr
organizasyonel kltr, idari ve ii ile ilgili kararlarn alnmasnda temeldir.
Organizasyonel kltrn aadakileri etkileme potansiyeli
bulunmaktadr:
a)
grubun st ve alt yeleri arasndaki
etkileim;
b) yetkili sektr ve dzenleyici personel arasndaki
etkileim;
c)
bilginin dahili olarak ve dzenleyici otoriteler ile
paylalma seviyesi;
d)
dzenleyici otorite veya sektr kuruluundaki takm
almasnn skl;
e)
gerekli operasyonel koullar altnda personelin
reaksiyonlar;
f)
belirli teknolojilerin kabul ve
kullanm; ve
g)
bir rn veya hizmet salaycda veya dzenleyici otoriteler tarafnca meydana
gelen operasyonel
hatalara tepki olarak cezai ltlerin alnmas
ynndeki eilim.
Kuruluun kltr ayn zamanda u faktrler tarafndan da
etkilenmektedir:
a)
irket politikalar ve
prosedrleri;
b)
denetleyici davranlar ve
uygulamalar;
c)
emniyeti gelitirme hedefleri ve ayn zamanda asgari
tolerans seviyeleri;
d)
kalite ve emniyet ile ilgili hususlarda
ynetimin tavr;
e)
alan eitimi ve
motivasyonu;
f)
dzenleyici otoriteler ve rn ve hizmet salayclar
arasndaki iliki ve
g)
i hayatndaki denge
politikalar.
Ynetimin gnlk emniyet sorunlar ile nasl baa kt, organizasyonel kltrn
iyiletirilmesinde esastr. n cephe personeli ile emniyet ve kalite meslektalar, ayrca
dzenleyici otoritelerin temsilcileri arasndaki ibirliki etkileim, olumlu bir
organizasyonel kltrn gstergesidir. Bu iliki, profesyonel nezaket ile karakterize
edilirken objektifliin ve sorumluluun devam iin sayg ykl rollerin stlenilmesi de
nemlidir.
Emniyetli operasyonlarn tevikinde etkili
yollardan biri,
kurulu
tarafndan
tm personelin emniyet asndan kendini sorumlu hissettii bir ortamn gelitirilmesidir.
Bu durum ancak personel tarafndan yaptklar her ite emniyetin etkisinin olduunun
anlalmas, tm tehlikelerin, hatalarn ve tehditlerin rapor edilmesi ve ilikili risklerin

tamamnn tanmlanmas ve ynetilmesinin desteklenmesi durumunda ortaya kacaktr.

Buna ilave olarak, ynetim tarafndan personelin emniyet risklerinin farknda olduu,
kendilerini korumalar iin yeterli sistemlerin tedarik edildii ve emniyet raporlama
sistemi zerinden emniyet bilgilerinin ifasnn olmayacann gvence altna alnd bir
ortam oluturulmas gerekmektedir. Etkili bir emniyet kltr, kurulu kapsamnda farkl
ulusal ve profesyonel kltrlerin senkronize edilmesi iin kullanlan bir yntem olarak
hizmet etmektedir.

Profesyonel kltr, belirli profesyonel gruplarn karakteristiklerini farkllatrmaktadr

(rnein; pilotlarn karakteristik davranlar karsnda, hava trafik kontrolrlerinin, sivil
havaclk otoritesi personelinin veya bakm mhendislerinin karakteristik davranlar).
Personel seimi, eitim, retim, iba deneyimi ve grevde basks, v.s. gibi
durumlarda profesyoneller, bir deer sistemi benimseme ve grevdeleri veya selefleri ile
tutarl davran gelitirme eilimi gstermektedir. Etkili bir profesyonel kltr, emniyet
performans ile ilgili hususlarn akdi veya sektrel hususlardan ayr tutulmas konusunda
profesyonel gruplarn becerisini yanstmaktadr. Salkl bir profesyonel kltr, kurulu
ierisindeki tm profesyonel gruplarn emniyet performans ile ilgili hususlara ibirliki bir
ekilde ynelme becerileri ile karakterize edilebilir.
Ulusal kltr, toplum ierisinde bireyin rol, yetkinin datlma ekli, kaynaklar
asndan ulusal ncelikler, sorumluluklar, ahlak, amalar ve farkl yasal sistemler dahil
olmak zere belirli uluslarn karakteristiklerini farkllatrmaktadr. Emniyet ynetimi
perspektifinden bakacak olursak ulusal kltr, dzenleyici otorite personeli ve sektr
personeli arasndaki iliki ve emniyet ile ilgili bilgilerin korunmasna dair yntem de dahil
olmak zere dzenleyici kurumlarn yrtme politikalarnn nevi nin ve kapsamnn
belirlenmesinde byk bir rol oynamaktadr.
Ulusal kltr, bir kurulu ierisindeki yeliklerinden nce bireylerin emniyet ile ilgili
perspektiflerini kalc bir biimde ekillendiren kiisel inanlarn asl bileenini tekil
etmektedir. Bu nedenden dolay organizasyonel kltr, iyerindeki yeler arasnda
mevcut olan ulusal kltr(ler)den belirgin bir ekilde etkilenecektir.
Yneticilerin, bir emniyet ynetimi programnn uygulanmas srasnda personellerinin
ulusal kltrlerindeki farkllklar deerlendirmeleri ve dikkate almalar gerekmektedir.
rnein, emniyet riski ile ilgili alglar farkl ulusal kltrler arasnda byk bir farkllk
gsterebilir. letiim ve liderlik tarzlar, ayrca amirler ve astlar arasndaki etkileim dahil
olmak zere, emniyet ile ilgili hususlara ok kltrl i gc dahil edilmelidir.
Raporlama Kltr, personelin raporlama sistemleri ile ilikili faydalar ve potansiyel
zararlar karsndaki inanlar ve tavrlar ve sz konusu sistemlerin kabul veya kullanm
zerindeki nihai etkisinden ortaya kmaktadr. En ok organizasyonel, profesyonel ve
ulusal kltrlerden etkilenmektedir ve emniyet sisteminin etkinliinin yarglanmasna dair
kriterlerden biridir. Salkl bir raporlama kltrndeki ama, kastl ve kastl olmayan
sapmalar birbirinden ayrt etmek ve hem btn olarak kurulu hem de dorudan
katlmda bulunan bireyler asndan en iyi eylemin ne olduunun belirlenmesidir.
Raporlama sisteminin baars, n cephe personelinden gelen bilgilerin srekli olarak ak
ierisinde bulunmasna baldr. Kastl eylemleri, yanllkla yaplan hatalardan ayrt eden,
uygun cezai veya cezai olmayan tepkiler temin eden politikalar, sistemik emniyet
eksikliklerinin etkin bir ekilde rapor edilmesinin gvence altna alnmasnda esastr.
"Kimseye su atma" kltr hem nedensiz hem de imkanszdr. Ynetim tarafndan
emniyet ile ilgili bilgiler temin edilirken, uygun cezai eylemler ile mdahalede
bulunulmas halinde sistem etkin olmayacaktr. Buna karlk, kastl olmayan
hatalar/yanllklar kastl eylemlerden ayrt edemeyen bir kltr ise raporlama srecine
sahip olmayacaktr. Personelin ceza korkusu ile raporlamada bulunmamas halinde
ynetimin emniyet ile ilgili nemli bilgileri toplamas mmkn olmayacaktr.
Bunlarn tesinde personelin, emniyet asndan verilen kararlarda destekleneceine
inanmas gerekmektedir, ancak personel, emniyet politikasnn kastl olarak ihlal
edilmesinin tolere edilebilecek bir davran olmadn da anlamaldr. Bu nedenden
dolay, gnll olarak yaplan bir raporlama sisteminin gizli olmas ve cezai olmayan
politikalar dorultusunda yrtlmesi gerekmektedir. Sistem ayn zamanda alnan
raporlarn sonucunda gerekletirilen emniyet ile ilgili gelimeler hususunda personele
geri bildirimde de bulunmaktadr. Bu ama, emniyet raporlama sistemlerine gvenli ve
kolay eriim, emniyet ile ilgili aktif veri toplama ve ynetimin veriler zerinde proaktif
tutum almasn gerekli klmaktadr.

Emniyet bilgileri, sadece havaclk emniyetinin gelitirilmesi amac ile toplanmaldr ve

bilgilerin korunmas da bilgilerin srekli olarak kullanlabilir olmas asndan esastr. Bu
belki de gizli, gnll ve cezai olmayan bir emniyet raporlama sistemi vastasyla
gerekletirilebilir.
Faydalar iki kat daha fazladr. Personel genellikle emniyet
tehlikelerine en yakn olandr, bundan dolay raporlama sistemi ile bu tehlikeleri aktif
olarak tanmlayabilmektedir. E zamanl olarak, ynetim tarafndan ilgili emniyet tehlike
bilgileri toplanmakta ve personel ile gven ilikisi kurulmaktadr.
Veriler toplandktan ve saklandktan sonra bilgilerin, n cephe personeline zamannda
iletilmesi gereken uygun eylemlerin uygulanmasnn desteklenmesi amac ile ileme
alnmas gerekmektedir.
1.6.1.
Emniyet Kltrnn Tevik Edilmesi ve
Deerlendirilmesi
Emniyet kltrnn etkinlii aslnda somut metriklerin kullanlmas ile llebilir ve takip
edilebilir. Kurulularn, olgun bir emniyet kltr ortamnda Kuruluun Emniyet Kltr
(OSC) Deerlendirmesi iin bir mekanizma benimsemesi beklenebilir. Sz konusu
deerlendirmelerin, dahil edilen daha teknik veya sektre zel bir Kurulu Risk
Profillendirmesi (ORP) ile geniletilmesi mmkndr. Ayn zamanda, sektr kurulular
ve/veya dzenleyicileri, kurulularnn gnll OSC/ORP deerlendirmesine katlmda
bulunmas amac ile rn ve hizmet salayclar iin tevik edici planlarn (rnein,
emniyet kltr dl) gelitirilmesini dikkate alabilir. OSC/ORP altrmasnda
deerlendirilecek olan parametreler ierisinde, konvansiyonel dzenleyici gerekliliklerin
tesinde bulunan organizasyonel faktrler ve sonular bulunmaldr, ancak kuruluun
emniyet kltr ile de ilikili olmaldr ve bu nedenden dolay da emniyet performans
zerinde etkisi bulunmaktadr. Sz konusu OSC/ORP deerlendirmesinin asl amac da
budur. Dzenleyici kapsamn tesinde bulunan organizasyonel faktrlere (gizli koullara)
hitap ederek geleneksel dzenleyici gzetimi desteklemektedir. Bir OSC deerlendirmesi
kontrol listesinin ierik asndan daha jenerik olmas gerekirken ORP kontrol listesinin,
kuruluun operasyonlarnn trne daha zgn olmas gerekmektedir. Sektre zel olas
kurulu risk profili deerlendirmesine ait kontrol listesi, lave 3'te verilmitir.
1.7.
KLEM

YNETM

Emniyet Ynetimi sreleri, potansiyel anlamda emniyeti olumsuz bir ekilde

etkileyebilecek tehlikeleri tanmlamaktadr. Bu sreler, tehlikelerden kaynaklanan
risklerin deerlendirilmesi iin etkin ve objektif mekanizmalar temin etmekte bu
tehlikeleri elimine etmek veya bunlar ile ilikili riskleri hafifletmek iin uygun yntemler
uygulamaktadr.
Bu srelerin sonucunda kabul edilebilir bir emniyet seviyesi
gerekletirilirken, retim ve koruma arasndaki kaynaklarn tahsisi de dengelenmektedir.
Kaynak tahsisi perspektifinden emniyet boluu kavram, zellikle dengenin nasl elde
edilecei hususunun tanmlanmasnda yararldr.
1.7.1.
boluu

Emniyet

Hizmet ii ile uraan her kuruluta retim ve emniyet riskleri birbiri ile balantldr.
retim arttnda gerekli kaynaklarn veya sre geliimlerinin olmamas durumunda
emniyet riskleri de artmaktadr. Kuruluun, kabul edilebilir emniyet riskleri ile sonucu
dengeleyerek retim ve emniyet amalarn belirlemesi gerekmektedir. Ayn zamanda
retim amalarnn tanmlanmas esnasnda kurulu, emniyet risklerini kontrol altnda
tutmak amac ile savunmalarn da belirlemelidir. Bir rn veya hizmet salayc iin
temel emniyet savunmalar teknoloji, eitim, dahili sreler ve prosedrlerdir.

Devlet iin ise temel savunmalar benzerdir, rnein; personelin eitimi, teknolojinin
uygun ekilde kullanlmas, etkin gzetim ve gzetimi destekleyici dahili sreler ve
prosedrler. Emniyet boluu, emniyet risklerinin kontrolleri vastasyla gerekli emniyet
korumasnn idamesi esnasnda kuruluun istenen retimi dengeledii blgedir.
rnein, bir imalat veya hava seyrsefer hizmeti salaycs yeni teknolojilere yatrm
yaparak bymesini desteklemek isteyebilir. Bu teknolojiler e zamanl olarak gerekli
etkin ilerlemenin yannda gvenilirliin ve emniyet performansnn da gelimesini
salayabilir. Sz konusu kararlar alrken, hem kuruluun rn ve hizmet amalarna
katt deerin hem de kapsamdaki emniyet risklerinin deerlendirilmesi gereklidir.
Koruma ve risk kontrolleri iin ar kaynak tahsisi sonucunda r n ve hizmet karsz
bir duruma gelebilir ve bu nedenden dolay da kuruluun finansal kapasitesi blnebilir.
Dier tarafta, koruma adna retim iin ar kaynak tahsis edilmesi halinde, rn ve
hizmetin emniyet performans zerinde etkiye neden olunabilir ve bunun sonucunda bir
kaza meydana gelebilir. te bu nedenlerden dolay emniyet snrnn, dengesiz kaynak
tahsisinin gelimekte veya mevcut olduu ikazn erken verecek ekilde tanmlanmas
gerekmektedir. Bundan tr emniyet boluu snrlar, kuruluun ynetimi tarafndan
tanmlanmal ve mevcut duruma uygun ekilde yanstlp yanstlmadndan emin
olunmas asndan srekli olarak incelenmelidir. Emniyet boluu ile ilgili olarak ekil 17'deki grsele baknz.
retimin ve korumann dengelenmesi gereksinimi, rn ve hizmet salayclarn
perspektifinden halihazrda anlalan ve kabul edilen bir gereklilik durumuna
gelmitir. Bu denge, Devletin DEP ynetimine eit ekilde uygulanabilir, ancak
sertifikasyon ve gzetimin dahil olduu Devlet koruyucu ilevleri iin gerekli klnan
kaynaklarn dengelenmesi gereksinimi de dikkate alnmaldr.
Koruma
Mali Ynetim
flas
Emniyet Boluu
Felaket
Emniyet Ynetimi
Kaynak: James Reason
ekil 1-7. Emniyet
Boluu

1.8.
YNETM

DEM

Dzenleyici otoriteler de dahil olmak zere havaclk kurulular, bymeden veya

klmeden dolay deiiklik yaayabilmektedirler; ayn zamanda mevcut sistemler,
ekipmanlar, politikalar, programlar, hizmetler ve dzenlemeler ile ilgili deiiklikler de sz
konusu olabilmektedir.
Deiiklikler meydana geldiinde havaclk sisteminde de
istenmeyen bir ekilde tehlikeler meydana gelebilir. Mevcut temel emniyet riski
hafifletme sreleri de etkilenebilmektedir.
Emniyet ynetimi uygulamalar,
deiiklikten kaynaklanan tehlikelerin sistematik olarak tanmlanmasn ve mteakiben
ortaya kacak emniyet risklerinin ynetimi iin stratejilerin gelitirilmesini, uygulanmasn
ve dzenli olarak deerlendirilmesini gerekli klmaktadr.
Deiim ile ilikili emniyet
risklerinin gl bir ekilde ynetimi, DEP ve SMS asndan kritik bir gerekliliktir.
Deiiklikten kaynaklanan emniyet risklerinin ynetimi de u unsuru
dikkate almaldr:
a)
Sistemlerin ve faaliyetlerin kritiklii. Kritiklik, sistem tasarm sreci veya
sistemik deiiklik ile ilgili durum esnasnda ortaya kp kmadndan bamsz olarak
emniyet riskinin potansiyel sonular ile ilgilidir. Greceli olarak yksek emniyet riskleri ile
ilikili ekipman ve aktivite deiikliklerinde potansiyel olarak nem arz eden emniyet
risklerinin kontrol edilmesi iin gerekli dzeltici tedbirlerin alnp alnmad
incelenmelidir.
b)
Sistemlerin ve operasyonel ortamlarn istikrarll. Deiiklikler, kuruluun
dorudan kontrol altnda planlanabilir. Planl deiiklikler, organizasyonel byme veya
klme ile ilikili olabilecei gibi, yeni ekipman, rn ve hizmetlerin kullanlmaya
balanmas ile de ilgili olabilir. Tr olarak operasyonel, politik ve ekonomik olabilen
plansz deiiklikler ise kurulu tarafndan hafifletici bir tepkide bulunulmasn
gerektirecek riskler oluturabilir. Sistemik veya evresel deiikliklerin ska meydana
geldii rneklerde, yneticiler tarafndan kilit neme sahip risklere ait deerlendirmelerin
ve ilgili durumlarn duraan durumlardan daha sk bir ekilde gncellenmesi
gerekmektedir.
c)
Gemi performans. Kritik sistemlerin gemi performans, gelecekteki
performansna dair gvenilir bir gsterge olabilir. Emniyet gvence srecindeki trend
analizi, zaman ierisindeki emniyet performans ltlerinin izlenmesi ve bu bilginin
deiiklik sz konusu olduunda gelecek faaliyetlerin planlanmasnda kullanlmas iin
kullanlmaldr. Ayrca, gemi denetimlerin, deerlendirmelerin, veri analizlerinin,
soruturmalarn ve raporlarn sonucunda eksiklik tespit edilmi ve dzeltilmi ise, sz
konusu bilgilerin dzeltici eylemlerin etkinliinin gvence altna alnmas amac ile dikkate
alnmas esastr.
1.9.
YNETM
ENTEGRASYONU

SSTEMLERNN

Havaclk kurulular, genel boyutlar ve karmaklklar itibari ile birbirinden farkllk

gstermektedirler. Her kuruluun, baz trde ynetim sistemi zerinden idame ettirilen
oklu alt sistemlerden meydana gelen katmanl ynetim sistemi bulunmaktadr. Kurulu,
rn ve hizmetlerin mterilere sunulmas gibi spesifik organizasyonel hedeflerin
baarlmas amac ile tasarlanm organizasyonel ynetim sistemlerini entegre etmelidir.
Btnsel bir organizasyonel ynetim sistemi, genellikle entegre edilmi bir Ynetim
Sistemi olarak veya temel anlam ile organizasyonel "Ynetim Sistemi" olarak
tanmlanmaktadr. Bir havaclk kuruluu ierisindeki tipik ynetim sistemleri arasnda
unlar bulunabilir:
a)
kalite ynetim sistemi
(QMS)
b)
emniyet ynetimi sistemi
(SMS)

c)
gvenlik ynetimi sistemi
(SeMS)
d)
evre ynetimi sistemi
(EMS);
e)
i sal ve gvenlii ynetimi sistemi
(OHSMS);
f)
mali ynetim sistemi
(FMS); ve
g)
dokmantasyon ynetimi sistemi
(DMS).
Ynetim sistemlerinin her biri, "sorumlu lider" tarafndan denetlenmektedir. Karmak
rn veya hizmet salayc kurulularda iletmeye entegre edilmesi gereken 30'un
zerinde ynetim sistemi bulunmaktadr. Bu sistemlere rnek olarak aadakiler
verilebilir:
a) tedariki ynetimi
sistemi; b) pazarlama
ynetimi sistemi; c)
personel ynetimi
sistemi; d) tesis ynetimi
sistemi;
e)
yer ekipman ynetimi
sistemi;
f)
retim ynetimi
sistemi;
g)
eitim ynetimi
sistemi;
h)
uu iletme ynetimi
sistemi;
i)
kargo operasyonlar ynetimi
sistemi; j)
hava arac bakm
ynetimi sistemi; ve k)
dispe
ynetimi sistemi.
l)
yorgunluk risk ynetimi sistemi
(FRMS);
Kapsayc iletme ynetimi sisteminin ilevsel bileenleri olarak bu ynetim sistemlerinin
tamamnn entegre edilmesi hususunda sivil havaclkta gelien bir eilim sz konusudur.
Sz konusu entegrasyon ile ilgili birka ak fayda bulunmaktadr:
a)
mkerrer ilemlerin ve dolays ile de maliyetlerin
drlmesi;
b)
genel organizasyonel risklerin indirgenmesi ve karlln
artrlmas;
c)
potansiyel olarak atan amalarn
dengelenmesi; ve
d)
potansiyel olarak atan sorumluluklarn ve ilikilerin
elimine edilmesi;
Kurulularn her biri, kuruluun kendine zg retim gereklilikleri baznda bu
sistemleri entegre edecektir. Risk ynetimi sreleri, SMS, QMS, EMS, FMS, OSHSMS ve
SeMS'nin temel zellikleridir. Dier ynetim sistemlerinin olmad durumlarda SMS
uygulamas yaplacak olsa idi, kuruluun kalite, gvenlik ve evre ile ilgili tehditlerinin
tr anlalmadan sadece emniyet riskleri zerinde odaklanma eilimi olabilir.
Sistem entegrasyonunun u aamada uyumlatrlm ICAO emniyet ynetimi (SARP) ve
bu el kitabnn kapsamnn tesinde olmasndan dolay, pek ok sivil havaclk otoritesi ve
rn ve hizmet salayc tarafndan oklu ynetim sistemlerinin entegre edilmesi ve
kullanlmasndan kaynaklanan avantajlar fark edilmi durumdadr. SMS ve QMS
entegrasyonu ile ilgili detaylar iin ltfen 4.Blme baknz.

1.10.
EMNYET RAPORLAMASI VE
SORUTURMALAR
1.10.1.
raporlamas

Etkin emniyet

Tehlikeler, olaylar veya kazalar ile ilgili bilgilerin zamannda ve doru bir ekilde
raporlanmas, emniyet ynetimi aktivitesinin temelini tekil etmektedir. Emniyet
analizlerinin desteklenmesi iin kullanlan veriler, farkl kaynaklarca rapor edilmektedir.

En iyi veri kaynaklarndan biri, n cephe personeli tarafndan dorudan raporlamadr, zira
bu kiiler, gnlk faaliyetlerin bir paras olarak tehlikeleri gzlemlemektedirler.
Personelin eitildii, hatalarn ve deneyimlerini rapor etmeleri iin tevik edildikleri bir
iyeri, etkin emniyet raporlamas iin olmazsa olmaz unsurlardan biridir.
Evrensel anlamda etkin emniyet raporlama sistemleri ile ilikili be temel
karakteristik
mevcuttur (Baknz ekil 1-5).
Etkin tehlike raporlamas, emniyet
ynetiminin kilit neme sahip bir bileenidir. Raporlama yapldktan sonra tehlikeler ile
ilgili olarak elde edilen veriler, SRM ve SA srelerinin desteklenmesi amac ile dier
veriler ile analiz edilmektedir.
SRM ve SA srelerinin desteklenmesi iin kullanlan dier bir veri kayna da olay
raporlamadr.
Bu aralk, en yksek sonuca sahip olaylardan (kazalar, ciddi olaylar)
operasyonel olaylar, sistem/ekipman arzalar veya hatalar, v.s. gibi daha dk
sonulara sahip olaylara kadar gitmektedir. Yksek sonulara sahip olaylarn (kazalar,
ciddi olaylar) zorunlu olarak rapor edilmesi ile ilgili dzenleyici gereklilikler olduka yaygn
iken, olgun bir emniyet ynetimi ortam tarafndan daha dk sonulara sahip olaylarn
raporlamas temin edilecektir. Bu ekilde potansiyel olarak yksek sonulara sahip
olaylara hitap edilebilmesi amac ile gerekli takip mekanizmalar mevcut olacaktr.
Daha dk sonulara sahip olaylarn trendi (meydana gelme oran), daha yksek
sonuca sahip olas olaylarn kanlmaz bir n gstergesidir.
Devlet gnll ve zorunlu olay raporlama sistemleri hakknda daha fazla bilgi almak iin
ltfen sras ile Blm 3, lave 11 ve lave 12'ye baknz. SMS gnll raporlama sistemi
rehberi, 4.Blmn 7 numaral lavesinde bulunmaktadr.
ekil 1.5. Etkin emniyet raporlamas Be temel karakteristik
Bilg
i
Kiiler, sistemin emniyetini btn olarak
tespit eden insan faktrleri,
teknik ve
organizasyonel faktrler hakknda bilgi
Esnekli
k
Kiiler, belirlenmi moddan direct moda
geen
olaand
durumlar
ile
karlatklarnda,
raporlamay
uyarlayabilmekte ve bylelikle de bilginin
steklilik
Kiiler, hatalarn ve deneyimlerini
raporlamaya
isteklidirler.
Etkin emniyet raporlamas
renme
Kiiler, emniyet bilgi sistemlerinden sonu
karma yetkinliine ve byk apl
yenilikleri/reformlar
Mesuliyet
Kiiler, emniyet ile ilgili elzem bilgileri
sunmaya tevik edilir (ve dllendirilirler).
Ancak, kabul edilebilir ve kabul edilemez
davran arasnda ak ve net bir izgi
vardr.

1.10.2.
Kaza ve olaylarn
soruturulmas
Bir kaza veya ciddi bir olay vuku bulduunda, havaclk sistemi ierisindeki olas hatalar
ve ilgili nedenleri bulmak, tekrarnn nlenmesi amac ile gerekli tedbirleri oluturmak iin
kaza soruturma sreci devreye girmektedir. Bundan dolay, emniyet ynetimi ortamnda
kaza soruturma srecinin ayr bir rol bulunmaktadr, sistemdeki emniyet
savunmalarnn, bariyerlerinin, kontrollerinin ve kar dengelerinin baarsz olduu
durumlarda devreye giren temel bir sretir.
SMS ve DEP Genel ereveleri ierisinde bulunan elementlerin nemli bir reaktif bileeni
olmasndan dolay sz konusu soruturmalarn, kazalarn/olaylarn kk nedenlerinin
bulunmas ve olaylarn analizinden yeni derslerin renilmesi ile havaclk sisteminin
srekli olarak geliimine katks bulunmaktadr. Bu ekilde, dzeltici eylemlerin
gelitirilmesi ve kaynaklarn tahsisine karlk verilmesi ile ilgili olarak alnan kararlar
desteklemektedir ve SMS, DEP ve Devlet kaza soruturma sreci de dahil olmak zere
havaclk sistemi iin gerekli iyiletirmeleri tanmlayabilir. Devlet seviyesindeki zorunlu
soruturmalarn kaza ve ciddi olaylar ile snrlandrlmas asndan genel bir durum
olmasnn yannda, olgun emniyet ynetimi ortam ile daha dk sonuca sahip olaylarn
soruturulmas da salanabilmektedir.
Kaza/olay ile ilgili bulgularn ve kk nedenlerin tespitinin yannda soruturmalarn pek
ou, tehlikelerin/tehditlerin ortaya kmam sonularn da verebilmektedir. Etkin ve
detayl bir soruturma sreci ierisinde nihai sonu, kazaya/olaya sebebiyet veren
emniyetsiz bir olay ve tehlike arasndaki tanmlama ve farkllk da bulunmaktadr. Bu
kapsamda, btn havaclk erevesi dahilinde olan sistemik, gizli veya organizasyonel
faktrler de mevcut olabilir. Bugnn proaktif emniyet ynetimi ortamnda, kaza/olay
soruturmas sreci ve kuruluun tehlike raporlama/tanmlama sreci arasnda nemli ve
gerekli bir entegrasyon sz konusudur. Soruturma raporlama formlarnn, soruturma
sreci esnasnda gndeme gelmeyen, ancak kuruluun tehlike tanmlama ve riski
hafifletme sreci ile ayrca takip gerektiren tehlikeleri/tehditleri belgelendirecek ak bir
hkm olmaldr. Baz soruturma raporlar, sadece acil veya dorudan neden(ler) iin
kendi "Sonu" ve Alnan/nerilen Tedbirler" blmn snrlandrmaktadr. Bu nedenden
dolay, ikincil veya dolayl tehlikeler/tehditler, bu boluun kaza/olay soruturmas ve
tehlike tanmlama sreleri ile balanmasna kadar gzden karlabilir.
1.11.
EMNYET VERLERNN TOPLANMASI
VE ANALZ
1.11.1.
Emniyet Veri Toplama ve
Verilerin Kalitesi
Veri esasl kararlarn alnmas, ynetim sisteminin nemli unsurlarndan biridir.
Toplanacak emniyet verilerinin tr, kazalar ve olaylar, uygunsuzluklar veya sapmalar
ve tehlike raporlarn ierebilir. Etkin kararlarn alnabilmesi iin kullanlan verilerin kalitesi,
DEP ve SMS geliimi ve uygulamas zerinden dikkate alnmaldr. Ne yazk ki, pek ok
veritaban, emniyet nceliklerinin ve risk hafifletme ltlerinin etkinliinin
deerlendirilmesi iin gvenilir bir temel tekil edilmesinde gerekli olan veri kalitesini
snrlandrmaktadr. Emniyet risk ynetimi ve emniyet gvence ilevlerinin desteklenmesi
iin kullanlan verilerin snrlandrlmasndaki baarszlk sonucunda analizler yanl sonu
vermektedir ki bu da emniyet ynetim sreci ile ilgili olarak yanl kararlarn verilmesine
neden olmaktadr.
Veri kalitesine gerekli nemin verilmesi ile kurulularn emniyet riski ynetimini ve
emniyet gvence srelerini desteklemek zere kullanlan verileri aadaki kriterler
dorultusunda deerlendirmesi gerekmektedir:

a)
Geerlilik: toplanan veriler, amalanan kullanm ile ilgili olarak oluturulan kriterler
dorultusunda
kabul
edilmektedir.
b)
Tamlk: ilgili verilerin hibirinde eksiklik
olmamaldr.
c) Tutarllk: belirli parametrenin lmnn tutarl olduu kapsam yeniden retilebilir
ve hatalar nleyebilir.
d)
Eriebilirlik: veriler halihazrda analiz iin
hazrdr.
e)
Dakiklik: veriler, ihtiya duyulduklar an ile ilgilidir ve uygun ekilde
kullanma hazrdr.
f)
Gvenlik: veriler, yanl veya kastl deiikliklere kar
korunmaktadr.
g)
Doruluk: verilerde hata
bulunmamaktadr.
Veri kalitesi ile ilgili bu yedi kriterin gz nnde bulundurulmasyla emniyet verileri
analizi, stratejik
karar verme srecinin desteklenmesinde kullanlabilecek en doru
bilgileri retecektir.
1.11.2.
Veritaban

Emniyet

Emniyet veri toplamas ve analizi balamnda "emniyet veritaban" terimi ierisinde

emniyet veri analizini desteklemek zere kullanlabilecek aadaki veri ve bilgi trleri
bulunmaktadr:

Kaza soruturma
verileri;

Zorunlu olay soruturma

verileri;

Gnll raporlama
verileri;

Srekli uua elverililik raporlama

verileri;

Operasyonel performans takip

verileri;

Emniyet riski deerlendirme

verileri;

Denetim bulgular/raporlarna ait

veriler;

Emniyet almalar/incelemelerine ait

veriler;

Dier Devlet, Blgesel Emniyet Gzetimi Kurulular ve

Olay Soruturma
Kurulular, v.s. elde edilen emniyet
verileri;

Blgesel

Kaza

ve

Bir emniyet veritaban, ieriine bal olarak Devletin DEP ile ilgili veritabanna
veya bir hizmet salaycya ait dahili SMS ile ilgili veritabanna atfta bulunabilir.
Gnll Raporlar, Operasyonel Personelden (hizmet salayclar, pilotlar, v.s.) gelebilir,
ancak bu verilerin yolculardan veya genel halktan temin edilmesi de mmkndr.
Emniyet veritabanlarndaki verilerin ou, kazalar ve olaylar gibi karmak olaylar ile ilgili
raporlar eklindedir. Bu trdeki veritabanlarnda bulunan raporlar genellikle u sorulara
cevap vermektedir: Olaya kim mdahil oldu? Raporun yazlmasna neden olan ey
neydi? Olay ne zaman meydana geldi? Olay nerede meydana geldi? Neden meydana
geldi? Dier trdeki veritabanlar, uu bilgileri, hava ve trafik hacimleri gibi greceli
olarak daha dar balklar ile ilgilidir.
Bu raporlar ierisinde basit gerekler
bulunmaktadr.
Emniyet
veritabanlar
genellikle
kuruluun
(kurulularn)
farkl
blmlerinde
saklanmaktadr. Kurulularn pek ou, emniyet analistlerinin etkin ekilde olay

tanmlamalarna ve olay ile ilgili raporlar dzenlemelerine yardmc olan bir arayz
zerinden veritabanlarna eriim salamaktadr. Raporlar, toplandktan sonra ayr ayr
veya birlikte incelenebilmektedir. Analitik aralar ile emniyet analistleri ok formatl bir
ekilde karlan verileri inceleyebilmektedir.
rnek olarak alma formlar, haritalar
ve farkl trde grafikler gsterilebilir.
Bir veritabannn anlaldndan ve uygun ekilde kullanldndan emin olunmas amac
ile veritaban
(metadata) ile ilgili bilgilerin ok iyi ekilde belgelendirilmi ve kullanclarn
kullanmna sunulmu olmas gerekmektedir. Metadata trleri arasnda alan tanmlar,
zaman ierisinde veritabannda yaplan deiiklikler, kullanm kurallar, veri toplama ekli
ve geerli deerlere yaplan atflar bulunmaktadr.

Sorumluluk ile ilgili spesifik alanlar ve analiz ihtiyalar ile farkl kurulular tarafndan
bamsz olarak geni apta emniyet veritabanlar gelitirilmitir. Havaclk emniyet
analistlerine emniyet sorunlar ile ilgili geniletilmi grler verebilmek amacyla
emniyet bilgisi entegrasyon olanaklarnn oluturulmas gerekmektedir. Bu olanaklar,
oklu kaynaklardan bilgileri karmakta, ortak veri standartlar uygulamakta,
metadatalar konsolide etmekte ve bilgileri, merkezi veri depolama mimarisinde
bulunan ortak bir platforma yklemektedir.
Emniyet verilerinin ilenmesinden sonra ortak arayz ve ortak analitik aralar seti
zerinden emniyet analistlerinin eriimine izin verilmektedir. Analistin oklu
veritabanlarndan veriye ihtiya duymas halinde ortak veri standartlarnn uygulanmas
ile veritaban teknisyenlerinin istenen veritabanlarndan veri almas ve tamamen yeni bir
veritaban oluturmas mmkn olmaktadr. Devlet emniyet veri sistemi ile ilgili ematik
bir grnt, ekil 1.11.2'de verilmitir ve burada emniyet veri toplama, analiz ve alverii
ile ilgili girdiler, sreler ve ktlar gsterilmektedir.
GRDLER
(Toplama)

SRELE
R
(Analiz
)

IKTILAR
(Alveri)

Devlet Emniyet Verileri

Kaza ve Olay Sistemi

raporlar

Gnll olay raporlama sistemleri

Zorunlu olay raporlama sistemleri

Operasyonel very toplama sistemleri (dorudan hizmet

salayclardan
temin edilir)

Aadakilerden veri elde etmek ve depolamak iin

kullanlan veri toplama ve veri ynetimi sistemleri:
Kaza ve olay raporlama
sistemleri
Operasyonel veri toplama
sistemleri
Emniyet gzetimi verileri toplama
sistemleri
Kazalarn ve ciddi olaylarn soruturulmasndan elde
edilen tavsiyeler

Mevcut tm veri kaynaklarndanbilinen ve doan risklerin

deerlendirilmesine ynelik analiz yntemleri;

Emniyet performansn lmek ve istenmeyen trendleri

tespit
zere emniyet
gstergeleri,
hedef
uyikazar

lgili etmek
Devlet otoriteleri
tarafndan
yaynlanan,
tm ve
emniyet
veri
sistemi girdilerine dayal olan emniye tavsiyeleri

Aadakileri ieren veri girdilerinin analiz edilmesi vastasyla

retilmi emniyet gstegerlerine, hedeflerine ve ikazlarna (hizmet
salaycs ve Devlet seviyesinde) ilikin raporlar
Mukayeseli karlatrma
analizleri
Gemi dneme ilikin trend
analizleri
Proaktif gstergeler ve emniyet sonular (kazalar ve
ciddi olaylar)
arasndaki
korelasyonlar
En yksek risk sahalar dorultusunda gzetim faaliyetlerinin
nceliklendirilmesi dahil olmak zere, Devlet dzenlemelerinin ve
gzet,m srelerinin gzden geirilmesi

Emniyet amalar dorultusunda gerekli olan idari

tedbirler
ekil
Devlet
dzenleyici
ve kaza
soruturma otoriteleri
1.11.2.
Devletotoriteleri
emniyet veri
sistemi

1.11.3.
Analizi

Emniyet Veri

Farkl kaynaklardan emniyet verilerinin toplanmasndan sonra kurulular tarafndan

tehlikelerin tanmlanmas ve potansiyel sonularnn kontrol edilmesi amac ile gerekli
analizlerin gerekletirilmesi gerekmektedir. Dier amalarn yannda, analizler aadaki
durumlar iin kullanlabilir:
a)
hangi ilave gereklere gerek olduuna karar verilmesine
yardmc olmak;
b)
emniyet eksikliklerinin altnda yatan gizli faktrleri
belirlemek; ve
c)
geerli sonulara ulamaya
yardmc olmak.
d)
emniyet trendlerinin veya performansnn takibi
ve lm
Emniyet analizi genellikle tekrarlamaktadr ve oklu dnglere gerek duymaktadr. Nicel
veya nitel olabilir. Nicel esasl verilerin mevcut olmamas durumunda daha nitel analiz
yntemlerine doru bir ynelme zorunlu olabilir.
nsanlarn yarglar, gemi deneyimlerinin esas alnd baz n yarglara tabi olabilir ki
bu da analiz sonularnn yorumlanmasn ve hipotezlerin test edilmesini etkileyebilir.
Yarglamada yaplan yanllarn en sk rastlanlan "teyit n yargsdr". Bu durum,
halihazrda birinin gerek olduuna inand bir bilgiyi arama ve kabullenme eilimidir.
1.11.3.1. Analitik Yntemler ve
Aralar
Aadaki emniyet
kullanlabilir:

analizi

yntemleri

a)
statistiksel analiz. Bu yntemler, analiz sonularnn genellikle grafik olarak
sunulmas ile tarifi yaplan alglanm emniyet trendlerinin neminin deerlendirilmesinde
kullanlmaktadr. statiksel analiz, belirli trendlerin nemi hakknda gl bilgiler verse de
hatal sonulara ulalmasnn engellenmesi iin veri kalitesinin ve analitik yntemlerin
dikkatli olarak deerlendirilmesi gerekmektedir.
b)
Trend analizi. Emniyet verilerindeki trendleri takip ederek gelecekteki olaylar ile
ilgili tahminler
yaplabilmektedir.
Trendler,
olas
tehlikelerin
gstergesi olabilir.
c)
Kuralc kyaslamalar. Potansiyel olaylarn durumlarnn kyaslanmas amac ile fiili
esas temini iin yeterli veri bulunmayabilir. Byle durumlarda, benzer alma koullar
altnda gerek dnyada deneyimlenmi rneklere ihtiya duyulabilir.
d)
Simlasyon ve test. Baz durumlarda tehlikeler, mevcut veya yeni trdeki
operasyonlarn, ekipmanlarn ve prosedrlerin emniyet uygulamalarnn geerliliinin
test edilmesi iin simlasyon ve laboratuar testleri ile ortaya karlabilir.
e)
Uzman Heyeti. Meslektalarn ve uzmanlarn grleri, belirli bir emniyetsiz koula
ilikin tehlikenin trnn deerlendirilmesinde yararl olabilmektedir. Emniyetsiz koulun
kantnn deerlendirilmesi amac ile kurulmu ok disiplinli bir takm, dzeltici eylemin
en iyi ekilde tanmlanmasna yardmc olabilir.
f)
Fayda Maliyet Analiz. nerilen emniyet riski kontrol ltlerinin kabul edilmesi,
gvenilir fayfa
maliyet analizlere bal olabilir. nerilen ltlerin uygulanmasna dair maliyetler, zaman
ierisinde beklenen faydalarna kar tartlmaktadr. Fayda maliyet analizleri, emniyet
riskinin sonularnn kabul edilmesinin, dzeltici eylemin uygulanmas iin gerekli olan
zaman, aba ve maliyeti dikkate alarak tolere edilebilir olduunu nerebilir.
1.11.4. Emniyet
Ynetimi

Bilgilerinin

Etkin emniyet ynetimi "veri merkezlidir". Kuruluun veritabannn gl bir ekilde

ynetimi, verilerin konsolide kaynaklarnn etkin ve gvenilir emniyet analizinin
salanmas asndan esastr.

Emniyet veritabannn oluturulmas ve kullanlmas, personel takip sistemi emniyet

sorunlar iin temel bir ara konumundadr. Kuruluun veri ynetimi gerekliliklerini
destekleme becerisine sahip, greceli olarak ok da pahal olmayan geni apl elektronik
veritabanlar da ticari olarak satlmaktadr.
Kuruluun boyutuna ve karmaklna bal olarak sistem gereklilikleri ierisinde emniyet
verilerin etkin ekilde ynetilmesi becerisi de bulunmaktadr. Genel anlamda sistem:
a)
veri girii ve sorgulamas iin kullanc dostu bir arayze
sahip olmaldr;
b) geni aptaki emniyet verilerini, karar alma srecini destekleyen yararl bilgiler
haline getirme becerisine sahip olmaldr;
c)
yneticiler ve emniyet personeli iin i gcn
drmelidir; ve
d)
greceli olarak dk maliyetlerde
almaldr.
Emniyet veritabanlarnn potansiyel faydalarndan faydalanmak amac ile ileyilerine dair
temel bir anlay gereklidir. Her ne kadar organize bir ekilde gruplandrlm bilgiler bir
veritaban olarak deerlendirilebilse de, basit bir dosyalama sisteminde saklanan basl
kaytlarn analizi sadece kk operasyonlarda kullanlabilecektir. Basl sistemlerin
saklanmas, kayt edilmesi, geri arlmas ve toplatlmas meakkatli grevlerdir.
Emniyet verileri, tercihen kaytlarn sorgulanmasn ve farkl formatlarda analiz ktlarnn
elde edilmesini kolaylatran bir elektronik veritaban ierisinde saklanmaldr.
Farkl veritaban ynetim sistemlerinin ilevsel zellikleri ve kapasiteleri farkllk
gstermektedir ve her birinin en uygun sistem hakknda karara varlmadan nce dikkate
alnmas gerekmektedir. Temel zellikler, aadaki gibi grevlerin gerekletirilmesinde
kullanclara yardmc olmaldr:
a)
farkl kategoriler altnda emniyet olaylarnn kayt
edilmesi;
b)
olaylarn ilgili dokmanlara (rnein, raporlar ve fotoraflar)
balanmas;
c)
trendlerin takip
edilmesi;
d)
analizlerin, tablolarn ve raporlarn
toplanmas;
e)
gemi kaytlarn kontrol
edilmesi;
f)
dier kurulular ile emniyet verilerinin
paylalmas;
g)
olay soruturmalarnn takip
edilmesi; ve
h)
dzeltici faaliyetlerin uygulanmasnn
denetlenmesi.
1.11.5.
korunmas

Emniyet verilerinin

Havaclk emniyetinin gelitirilmesi amac ile kati bir ekilde toplanm olan emniyet
verilerinin yanl kullanlma potansiyeli olmasndan dolay veritaban ynetimine verilerin
korunmasnn da dahil edilmesi gerekmektedir. Veritaban yneticileri, havacln
emniyetini gelitirebilecek olanlara verilerin eriimini salayarak verilerin korunmasn
dengelemelidir. Koruma ile ilgili husus unlar ierecektir:
a)
"bilgiye eriim" dzenlemeleri ile birlikte emniyet ynetimi
gerekliliklerinin yeterlilii;
b) eriimi "bilmesi gerekenler" ile snrlayan emniyet verileri korumalar hakknda
organizasyonel politikalar ve prosedrler;
c) nc taraflarca bireylerin kimliinin (rnein, sefer saylar, tarih/saat, lokasyon
ve hava arac tr) deifre edilmesine neden olabilecek detaylarn kaldrlmas ile yeniden
tanmlama;

d)
bilgi sistemlerinin, veri depolarnn ve iletiim alarnn
gvenlii;
e)
verilerin yetkisiz kullanmna dair
yasaklar.

Emniyet verilerinin korunmasna dair detayl bilgiler 3.Blmn lave 9'unda

yer almaktadr.
1.12.
TEHLKELER
Tehlike tanmlamas, emniyet riski ynetimi sreci iin bir n kouldur. Tehlikeler ve
emniyet riskleri arasndaki yanl ayrm sonucunda karklk meydana gelebilir.
Tehlikelerin ve bunlar ile ilgili sonularn ak bir ekilde anlalmas, gl emniyet riski
ynetiminin uygulanmas iin esastr.
1.12.1.
Tehlikelerin ve Sonularnn
Anlalmas
Tehlike, jenerik olarak emniyet uygulayclar tarafndan lme, kiisel yaralanmaya,
ekipman veya yap hasarna, materyal kaybna veya tarifi yaplan ilevlerin
gerekletirilmesi becerisini indirgeyen potansiyele sahip bir koul veya obje olarak
tanmlanmaktadr. Havaclkta emniyet riski ynetimi amac ile tehlikenin, hava aracnn
veya havaclk emniyeti ile ilgili ekipman, rn ve hizmetlerin emniyetsiz operasyonuna
neden olabilecek koullar zerinde odaklanmas gerekmektedir. (Dier genel/sektrel
tehlikelerin yannda dorudan havaclk ile ilgili olan tehlikelerin tanmlanmasna ilikin
rehber 1.12.4'te verilmitir).
rnein, aslnda ok da tehlikeli bir koul saylmayan on be nat rzgar dikkate alalm.
Aslnda dorudan pist zerine gelen on be nat rzgar etkisi , hava aracnn kalk ve ini
performansn iyiletirmektedir. Ancak, kalk veya ini yaplacak pist zerinde doksan
derecelik bir a izen on be nat rzgar, apraz rzgar durumu yaratacak ve pistten
k gibi, hava aracnn operasyonel durumuna potansiyel olarak katkda bulunacandan
dolay bir tehlike tekil edecektir.
Tehlikeler, havaclk faaliyetlerinin kanlmaz bir parasdr. Ancak, emniyetsiz hava arac
veya havaclk ekipman operasyonlarna sebebiyet veren tehlikenin potansiyelini ieren
farkl hafifletme stratejileri ile bunlar tahmin edilebilmekte ve olas sonularna dikkat
ekilebilmektedir.
Tehlikeleri, sonular veya ktlar ile kartrma konusunda ortak bir eilim sz
konusudur. Bir sonu, tehlike tarafndan tetiklenebilen bir ktdr. rnein, pistten kma
(ama), kontamine pistin tehlikesi ile ilgili ngrlen bir sonutur. ncelikle tehlikeyi net
bir ekilde tanmlayarak ilgili sonu veya ktnn tahmini salanabilir. u unutulmamaldr
ki nemli bir sonu (kaza) meydana gelmeden nce sonular ok katmanl olabilir, bu
kapsamda rnein, emniyetsiz ara olay bulunmaktadr. Detayl bilgi iin ltfen lave 2
Tablo
C'ye
baknz.
Yukardaki apraz rzgar rneinde, tehlikenin ara kts, devamnda pistten kmaya
neden olan gizli kontrol kayb olabilir. Nihai sonu ise kaza olabilir. Tehlikenin hasar
verici potansiyeli, bir veya daha fazla sonu ile ortaya kabilir. Bu nedenden dolay,
emniyet risklerinin doru ve pratik bir ekilde tanmlanm olan benzeri sonular detayl
olarak ihtiva etmesi nemlidir. En u sonu olan insan hayat kayb, artan uu ekibi i
gc, yolcu rahatszl veya emniyet marjlarnda d gibi daha az sonuca sahip
olanlardan farkl bir ekilde deerlendirilmelidir. Akla yatkn ktlar dorultusunda
sonularn tanmlanmas, uygun nceliklendirme ve snrl kaynaklarn tahsisi vastasyla
etkin hafifletme stratejilerinin gelitirilmesini ve uygulanmasn kolaylatracaktr. Uygun
tehlike tanmlamas ile potansiyel ktlarnn uygun bir ekilde deerlendirilmesi
mmkn olacaktr.
Tehlikeler, ynetilmesi gereken insan performansnn
bir bileeni olan hatalardan ayrt edilmelidir.

normal

ve

engellenemez

1.12.2.
Tehlike
nceliklendirme

Tanmlama

ve

Tehlikeler, kuruluun her seviyesinde mevcuttur ve raporlama sistemlerinden,

soruturmalardan ve denetimlerden istifade edilmesi suretiyle tespit edilmektedir.
Aksilikler, tehlikelerin belirli tetikleyici faktrler ile etkileime gemesi halinde ortaya
kmaktadr. Sonu olarak tehlikelerin, kazaya, olaya veya emniyet ile ilgili dier
durumlara neden olmadan nce tanmlanmas gerekmektedir. En nemli proaktif tehlike
tanmlama mekanizmas, gnll tehlike/olay raporlama sistemidir. Gnll raporlama
sistemlerine ilikin ilave rehber, Blm 3 lave 11 ve Blm 4 lave 7'de bulunmaktadr.
Sz konusu raporlama sistemleri zerinden toplanan bilgiler, rutin mahal kontrolleri veya
kurulu denetimleri esnasnda kayt edilen gzlemler veya bulgular ile tamamlanabilir.
Ayn zamanda tehlikeler, zellikle dolayl katks bulunan faktrler ve soruturma
srecinden kaynaklanan dzeltici eylemler ile yeterli ekilde tanmlanamayan soruturma
raporlarnn incelenmesinden veya deerlendirilmesinden tanmlanabilmekte veya
karlabilmektedi r. Bu nedenden tr, olaanst tehlikeler iin kaza/olay soruturma
raporlarnn inceleyen bir sistematik prosedr, kuruluun tehlike tanmlama sisteminin
gelitirilmesi iin iyi bir mekanizmadr. Bu, zellikle de kuruluun emniyet kltrnn,
etkin bir gnll tehlike raporlama sistemini henz destekleme olgunluuna sahip
olmad durumlar ile ilgilidir.
Tehlikeler, kaynaklarna veya lokasyonlarna gre kategorize edilebilmektedir. Tehlikelerin
objektif olarak nceliklendirilmesi iin ngrlen sonularnn iddeti/benzerlii
dorultusunda kategorizasyon yaplmas gerekmektedir ki bu ekilde snrl kaynaklarn
en etkin ekilde kullanlmasna olanak salayacak risk hafifletme stratejilerinin
nceliklendirilmesi de kolaylaacaktr. Tehlike nceliklendirm e prosedrne ilikin rnek
iin ltfen bu Blmdeki lave 1'e baknz.
1.12.3.
Tehlike
Metodolojileri

Tanmlama

Tehlikelerin tanmlanmas iin kullanlan metodoloji

unlardr:
1.
Reaktif - Gemi sonularn veya olaylarn analiz edilmesi suretiyle. Tehlikeler,
emniyet ile ilgili olaylarn soruturulmas ile tanmlanmaktadr.
Sistemlerin eksiklikleri
iin olaylar ve kazalar ak gstergelerdir ve bunlar, hem olaya katkda bulunan hem de
gizli kalan tehlikelerin belirlenmesi iin kullanlabilmektedir.
2.
Proaktif - Mevcut veya gerek zamanl durumlarn analiz edilmesi suretiyle.
Denetimleri, deerlendirmeleri, alan raporlamas ve ilikili analiz ve deerlendirme
sreleri ile emniyet gvence ilevinin birincil vazifesidir.
Bu da tehlikelerin, mevcut
sreler dahilinde aktif olarak aranmasn kapsamaktadr.
3.
Kestirimci - Gelecek ile ilgili olas olumsuz sonularn veya olaylarn tanmlanmas
iin veri toplama yolu vastasyla. Gelecekteki olas tehlikelerin tanmlanmas ve
hafifletme tedbirlerinin balatlmas iin sistem srelerini ve ortamn analiz etmektedir.

1.12.4. Havaclk ve Sal,

Tehlikelerinin Ayrt Edilmesi

Gvenlii

ve

evre

(SG)

Bir tehlikenin havaclk emniyeti ile ilgili mi yoksa Sal, Gvenlii ve evre (SG) ile
ilikili olup olmadn anlamak, potansiyel veya ngrlebilen sonu veya riske baldr.
Hava aracnn operasyonel emniyeti veya havaclk emniyeti ile ilgili ekipman, rn ve
hizmetler zerindeki etkisi (dorudan veya dolayl) olabilecek bir tehlike, havaclk
emniyet ynetim sistemini (SMS) ile badatrlmaldr. Sadece SG sonular (rnein,
havaclk emniyeti zerindeki etkisi olmadan) olan bir tehlike, uygun ekilde ilgili ulusal
veya organizasyonel SG gereklilikleri dorultusunda kuruluun SG sistemi/prosedrleri
tarafndan ayrca deerlendirilmelidir. Havaclk emniyeti zerinde etkisi olmayan SG
tehlikeleri ve sonular, havaclk emniyet ynetim sistemi (SMS) ile ilikili deildir.
E zamanl olarak havaclk emniyeti ile birlikte SG zerinde de etkisi olan bileen
tehlikeler ile ilikili emniyet riskleri, sras ile farkl havaclk ve SG sonularna hitap
etmek zere farkl (paralel) risk hafifletme sreleri zerinden ynetilebilir. Alternatif
olarak, sz konusu bileen tehlikele re hitap edilmesi amac ile entegre havaclk ve
SG risk hafifletme sistemi kullanlabilir. Birleik tehlikeye rnek olarak "hava aracna
yldrm arpmas" (havaliman transit kapsnda) gsterilebilir. Bu tehlike, SG denetisi
tarafndan "yeri tehlikesi" (yer personeli/i yeri emniyeti) olarak kabul edilebilir.
SMS denetisi iin ise hava aracn ve yolcu emniyetini tehlikeye atma riski olduundan
dolay bir havaclk tehlikesidir. Byle birleik tehlikelerin SG ve havaclk emniyetindeki
sonularnn ayn olmamasndan dolay bunlarn ayr ayr deerlendirilmesine dikkat
edilmesi
gerekmektedir.
SG
ve
havaclk emniyetinin sonularna ait nleyici
kontrollerin amac ve odak notas birbirinden farkl olabilmektedir.
1.13.
EMNYET GSTERGELER VE
PERFORMANS TAKB
Kuruluun emniyet veri toplama ve analiz sisteminden elde edilen ktlar normal olarak
tablo veya grafik eklinde tarif edilmektedir. Sz konusu emalar ve grafikler normalde,
konvansiyonel kalite/gvenilirlik ynetimi sistemlerinde kullanlmaktadr ve tipik olarak
bir zaman sorgusundan kaynaklanan veri analizinin "anlk grntsn" vermektedir.
Aada sz konusu analiz emasna ilikin bir grsel verilmitir (ekil 1). Bu zel
grselde, 2009 yl iin filo tipi baznda ileticinin olaylarn gsteren zorunlu olay/hadise
raporlamasnn (MOR) mutlak says gsterilmitir. Bu temel ema, her bir filo iin hava
arac saysn yanstmad gibi her bir filo iin uu saysn da gzler nne
sermemektedir. Bu nedenden dolay, bu trde bir emadan elde edilen kullanllk
snrldr. Srekli emniyet performans gstergesine hizmet etmek yeterli olmayacaktr.
Rapor Edilebilir (MOR) Olay Says
Beta Havayolu 2009 Yl
2009 ALFA HAVAYOLU AYLIK RAPOR
EDLEBLR
OLAY ORANI
(1000
BAINA)
OCAK
UBAT
UU
MARTSAAT
NSAN

MAYIS HAZRAN TEMMUZ AUSTOS

EYLL EKM
KASIM ARALIK
ekil 1 A temel (ekran grnts) veri analiz emas
ekil 2 Emniyet gstergesinin srekli takibine ilikin ema

Emniyetin srekli olarak takibi iin kullanlan analizler, eilim emas veya grafiini
oluturmak ve aylk veya eyrek dnemler halinde gncellemek iin periyodik olarak
veri karlmas eklinde olabilir. Bununla ilgili bir grsel yukardaki ekil 2'de verilmitir.
Bu ema, Aylk Raporlanabilir Olay oran ile ilgili bilgi vermektedir, burada ileticinin filosu
iin toplam uu saati (FH) deerlendirilmeye alnmtr. Sonrasndaki bir periyodik (aylk)
olay oran veri yklemesi emann, srekli trend takip gstergesi olarak almasna izin
verecektir. Sz konusu srekli trend takip gsterge emasnn yrrle girmesinden
sonraki adm, ema ierisindeki hedef ve ikaz seviyelerinin ayarlanmas ile bunu
emniyet performans lm gstergesi haline getirmektedir. Bu admn tercihen,
emada halihazrda oluturulmu tarihi veri noktalarnn olmas durumunda yaplmas
gerekmektedir. Bu tarihi veri noktalar (gemi performans), kabul edilemez ikaz trendi
seviyelerinin ve ayn zamanda belirli bir dnem ierisinde gerekletirilecek olan istenen
ve hedeflenen ilerleme seviyesinin ayarlanmas veya tanmlanmas iin esas tekil
edecektir.
Emniyet performans gstergeleri ve ilikili hedef ve ikaz ayarlar ile ilgili detaylar, Blm
3 ve Blm 4'te
(SMS)
verilmitir.
1.14.
RSK

EMNYET

Emniyet risk ynetimi, emniyet ynetim sisteminin kilit neme sahip bir dier
bileenidir. Emniyet risk ynetimi terimi, bu ilevi ile finansal risk, yasal risk, ekonomik
risk, v.s. ynetimindeki anlam ile farkllk gstermektedir. Bu blmde, emniyet risk
ynetiminin esaslar sunulmaktadr ve aadaki balklar kapsanmaktadr:
a)
emniyet riskinin
tanm;
b)
emniyet riski
olasl;
c)
emniyet riski
iddeti;
d)
emniyet riski
edilebilirlii; ve
e)
emniyet risk
ynetimi.
1.14.1.
Riski

tolere

Emniyet

Emniyet riski, mevcut tehlike veya durumun sonularnn veya ktlarnn ngrlen
benzerlikleri ve iddetidir. Her ne kadar sonu bir kaza olabilse de, "emniyetsiz ara
olay/sonu", "en gvenilir sonu" olarak tanmlanabilir. Sz konusu katmanl sonularn
tanmlanmasna dair provizyon, genellikle daha sofistike bir risk hafifletme yazlm ile
ilikilidir. Bu blme ait lave 2'deki risk hafifletme alma formu grselinde de bu
hkm bulunmaktadr.
1.14.2. Emniyet
Olasl

Riski

Emniyet risklerinin kontrol sreci, kurulu tarafndan gerekletirilen havaclk

faaliyetleri esnasnda tehlikelerin sonularnn ortaya kma olaslnn deerlendirilmesi
ile balamaktadr.
Emniyet riski olasl, emniyet sonucunun veya ktsnn meydana gelebilecei
ynndeki benzerlik veya sklk olarak tanmlanmaktadr. Benzerliin tanmlanmas,
aadaki gibi sorularn yardm ile desteklenebilir:
a)
Deerlendirme kapsamnda olana benzer bir olay gemite grld m veya bu bir
izole edilmi olay m?

b)
Ayn trde hangi ekipman veya bileenin benzeri
kusurlar olabilir?
c)
Ka personel sz konusu prosedrleri takip ediyor veya ka sz konusu
prosedrlere tabi?
d)
pheli ekipman veya sorgulanabilir prosedr yzde olarak ne kadar zamandr
kullanlmaktadr?
e)
Halkn emniyetine daha fazla tehdit yanstan organizasyonel, idari veya
dzenleyici uygulamalarn kapsam nedir?
Bu sorularn altnda yatan faktrler, potansiyel olarak geerli senaryolarn tamamn
dikkate alarak mevcut olabilecek bir tehlikenin deerlendirilmesine yardmc olacaktr.
Benzerliin tanm da daha sonra emniyet riski olaslnn belirlenmesine yardmc olmak
zere kullanlabilir.
ekil 1.8'de tipik emniyet riski olasl tablosu verilmitir, bu durumda bu be noktal bir
tablodur. Tabloda, emniyetsiz olay veya koul ile ilgili olasl, her bir kategorinin
aklamasn ve her bir kategorinin deer tayinini gstermek amac ile be kategori
bulunmaktadr.
unu belirtmekte fayda bulunmaktadr ki bu sadece bir rnektir ve detayn seviyesi ve
tablolarn ve matrislerin karmakl, farkl kurulularn belirli ihtiyalar ve karmaklklar
dorultusunda benimsenmelidir. Ayrca u da dikkate alnmaldr ki kurulularn on bee
kadar deere sahip olabilecei hem nitel hem de nicel kriterleri olabilir.
Benzerlik
Sk
Duruma Bal
Uzak htimal
htimal D
Tamamen
htimal
D

Anla
m
Pek ok kez vuku bulmas muhtemel
(ska vuku
bulmutur)
Bazen
vuku bulmas muhtemel (nadiren vuku bulmutur)
Vuku bulmas muhtemel deil, ancak mmkn (ok
nadiren vuku bulmutur)
Vuku bulmas hi muhtemel deil (vuku bulduu
bilinmemekte)
Olayn vuku bulaca neredeyse tasavvur edilemez.

Deer
5
4
3
2
1

ekil 1-8. Emniyet risk olasl

tablosu
1.14.3. Emniyet Riski iddeti
Olaslk deerlendirmesinin tamamlanmasndan sonraki adm, tehlike ile ilgili
potansiyel sonularn dikkate alnmas ile riskin iddetinin deerlendirilmesidir.
Emniyet riski iddeti, tanmlanan tehlikenin sonucu veya kts olarak makul ekilde
meydana gelebilecek
hasar olarak tanmlanmaktadr. iddet deerlendirmesinde unlar esas alnmaktadr:
a) lmcl Olaylar/Yaralanma: Ka can kayb yaanabilir (alan, yolcu, grg tan ve
genel halk)?

b)
Hasar: Hava aracnn, mallarn veya ekipmann urad hasarn olas
ls nedir?
iddet deerlendirmesinde, ngrlebilen en kt durum dikkate alnarak emniyetsiz
koul veya ama ile ilgili olas btn sonular gz nnde bulundurulmaldr. ekil 19'da tipik bir emniyet riski iddeti tablosu verilmitir. Burada, iddetin seviyesini, her
bir kategorinin aklamasn ve her bir kategorinin deer tayinini gstermek amac ile
be kategori bulunmaktadr. Emniyet riski olasl tablosu gibi bu tablo da sadece bir
rnektir.
idde
t
Ykc
Tehlikeli

Byk apl

Kk apl

Gzard
Edilebilir

Anla
m
Ekipman tahrip olmutur.
Birden fazla lm.
Emniyet marjlarnda byk oranda azalma;
ileticilerin kendi grevlerini doru veya eksiksiz
bir ekilde icra etmelerine
gvenilemeyecek kadar yksek boyutta fiziki sknt veya
i yk
Ciddi Emniyet
yaralanma
marjlarnda byk oranda azalma; i
ykndeki art sonucunda veya etkinliklerine zarar
veren koullar sonucunda, ileticilerin
olumsuz
iletme koullar ile baa kabilme
becerisinde
azalma
Ciddi
Msibet
letim snrlamalar
Acil durum usullerinin kullanlmas
Kk apl olay
nemsiz sonular

Deer
A
B

ekil 1.9. Emniyet riski iddeti tablosu

1.14.4.
Emniyet Riski Tolere
Edilebilirlii
Emniyet riski olasl ve iddeti deerlendirmesine ilikin sre, emniyet riski
indeksinden tretmek zere kullanlabilir. Yukarda belirtilmi olan metodoloji vastasyla
yaratlan indeks, olaslk ve iddet deerlendirmelerinin birletirilmi sonularn gsteren
alfanmerik gstergelerden meydana gelmektedir. lgili iddet/olaslk kombinasyonlar,
ekil 1-10'daki emniyet riski deerlendirme matrisinde sunulmutur.
Srecin nc adm, riskin tolere edilebilirliinin belirlenmesidir. ncelikle,
emniyet riski deerlendirme matrisindeki endeksleri elde etmek gerekmektedir. rnein,
emniyet riski olaslnn durumsal(4) ve emniyet riski iddetinin de tehlikeli (B) olarak
deerlendirildii bir durumu dikkate aln. Olaslk ve iddetin birleimi (4B), sonucun
emniyet riski endeksidir.

Emniyet riski deerlendirme matrisinden elde edilen endeksler daha sonra, belirli bir
kurulu iin tolere edilebilirlik kriterlerini tanmlayan emniyet riski tolere edilebilirlik
matrisine gnderilmelidir. Yukardaki rnein kullanlmas ile, 4B olarak deerlendirilen
emniyet riski iin kriter, "mevcut durumlar altnda kabul edilemez" kategorisine
girecektir. Bu durumda sonucun emniyet riski endeksi de kabul edilemez. Bu nedenden
dolay kuruluun:
a)
belirli bir risk karsnda kuruluun durumunun hafifletilmesi iin tedbir almas
gerekmektedir, rnein; risk endeksinin benzerlik bileenin indirgenmesi;
b)
Tehlike ile ilgili sonularn iddetinin hafifletilmesi iin tedbir almas
gerekmektedir, rnein; risk endeksinin iddet bileeninin bileeninin indirgenmesi; veya
c)
hafifletmenin mmkn olmad durumlarda operasyonun
iptal edilmesi.
Risk
Olasl
Sk 5
Duruma
Bal
4
Uzak
htimal 3
htimal D 2
Tamamen
htimal D 1

Ykc

Tehlikeli

Risk
iddeti
Byk
apl Kk apl

Gzard
Edilebilir
5E

5A

5B

5C

5D

4A

4B

4C

4D

4E

3A
2A

3B
2B

3C
2C

3D
2D

3E
2E

1A

1B

1C

1D

1E

ekil 1.10. Emniyet riski deerlendirme matrisi

nerilen Kriter
Tolere Edilemez Blge

Deerlendirme risk
nerilen Kriter
endeksi 5A, 5B,
Mevcut koullarda Kabul
5C
edilemez
4A,
4B,
Tolere Edilebilir Blge
5D,
5E,
4C, 4D
Risk hafifletmesine bal
olarak kabul edilebilir.
4E, 3B, 3C, 3D
Ynetim karar
2A, 2B, 2C, 1A
gerektirebilir.
Kabul Edilebilir Blge
3E, 2D,
Kabul
edilebilir.
2E
1B, 1C, 1D,
ekil 1-11. Emniyet riski tolere edilebilirlii matrisi
Risk
Endeksi
Aral
5A, 5B,
5C, 4A,
4B, 3A,

Tanm

Tavsiye Edilen Tedbir

YKSEK Risk

Gerekli olmas halinde operasyonu derhal durdunun

veya kesintiye uratn. Risk endeksini ORTA DZEY
veya DK aralna geri getirmek zere ilave veya
gelitirilmi koruyucu
kontrollerin
uygulamaya
alndndan
emin
Uygulanabilir olmas halinde, risk endeksini DK
aralna
geri
getirmek
zere
emniyet
deerlendirmesinin yaplmasna ynelik program
takvimi oluturun.

5D, 5E,
ORTA DZEY Risk
4C, 4D,
4E, 3B,
3C, 3D,
2A, 2B,
2C, 1A
3E, 2D, 2E, DK Risk
1B, 1C,
1D, 1E

Olduu gibi Kabul din. Bakaca risk

hafifletmesine gerek bulunmamaktadr.

ekil 1-11e Alternatif Emniyet riski tolere edilebilirlii matrisi

1.15.
YNETM

EMNYET RSK

Emniyet riski ynetimi, emniyet risklerinin deerlendirilmesini ve hafifletilmesini

kapsamaktadr. Emniyet riski ynetiminin amac, tanmlanan tehlikeler ile ilikili risklerin
deerlendirilmesi, etkin ve uygun
hafifletme
eylemlerinin gelitirilmesi ve
uygulanmasdr. Emniyet riski ynetimi bu nedenden tr, hem devlet hem de rn
ve hizmet salayc seviyesinde kilit neme sahip bir bileendir.
Emniyet riskleri kavram olarak kabul edilebilir, tolere edilebilir ve tolere edilemez olarak
deerlendirilmektedir. lk
etapta tolere edilemez blgesine giriyor eklinde
deerlendirilen riskler, her ekilde kabul edilemez. Tehlikelerin sonularnn olasl
ve/veya iddeti, acil bir hafifletme tedbirnini gerekli klacak iddet seviyesinde ve tehlike
de emniyeti tehdit edecek ekilde zarar verici bir potansiyele sahiptir.
Tolere edilebilir blge ierisinde deerlendirilen emniyet riskleri kabul edilebilir, ancak
uygun hafifletme stratejilerinin kurulu tarafndan uygulanmas gerekmektedir. lk olarak
tolere edilemez eklinde deerlendirilen bir emniyet riskinin hafifletilmesi ve sonrasnda
tolere edilebilir blgeye alnmas mmkndr, ancak sz konusu riskler, uygun
hafifletme stratejileri tarafndan kontrol edilmeye devam etmektedir. Her iki durumda da
tamamlayc fayda maliyet analizleri uygun durumlarda gerekletirilebilir. Detaylar iin
aadaki 1.15.3 sayl blme bakabilirsiniz.
Balangta kabul edilebilir blgede deerlendirilen emniyet riskleri, mevcut olduklar sre
boyunca kabul edilebilir olarak kalmaktadrlar ve organizasyonel kontrol altnda
tehlikelerin sonularnn olasl ve/veya iddeti asndan herhangi bir eylem
gerektirmemektedir.
1.15.1.
Risk
Dokmantasyonu/alma Formu

Ynetimi

Her bir risk hafifletme altrmasnn gerektii ekilde belgelendirilmesi gerekmektedir.

Bu, karmak olmayan operasyonlar, sreler ve sistemlerin dahil olduu risk
hafifletmesine ait temel altrma katlar veya tablolar ile gerekletirilebilir. Karmak
sreler, sistemler ve operasyonlar bulunduran tehlike tanmlama ve risk hafifletme
ilemleri iin dokmantasyonunun kolaylatrlmas amac ile zelletirilmi risk hafifletme
yazlmnn kullanlmas gerekli olabilir. Tamamlanan risk hafifletme dokmanlar, uygun
ynetim seviyesi tarafndan onaylanmaldr. Temel risk hafifletme alma formuna
rnek olarak lave
2'ye
bakabilirsiniz.
1.15.2.
Ynetimi

nsan Faktrleri ve Risk

Olgun DEP ve SMS tarafndan hem insan hem de organizasyonel faktrlerin hedef
alnd gz nnde bulundurulduunda bir spesifik analiz sreci, olgun ve etkin risk
ynetim sisteminin bir bileeni olacaktr. nsan unsurlarnn bulunduu bir tehlike
tanmlama ve risk hafifletme altrmas esnasnda, mevcut veya nerilen savunmalarn
insan faktrlerini (HF) dikkate aldndan emin olunmas gerekmektedir. Gerekli
durumlarda, belirli risk hafifletme altrmasn/takmn desteklemek zere ilave HF
analizleri yrtlebilir. Bir HF analizi, durum zerinde etkisi olan ve nihai olarak daha
detayl ve etkin hafifletici tedbirlerin/dzeltici faaliyetlerin geliimine katkda bulunan
insan hatasna ynelik bir anlay getirmektedir. nsan hatas modeli, analiz srecinin
esasn tekil etmektedir, ayn zamanda performans ve hatalar arasndaki ilikiyi
tanmlamakta ve kk tehlikelerin daha hazr bir ekilde tanmlanm ve daha iyi anlalm
olmalarna izin vermek zere hatalar kategorize etmektedir. Bu anlay, kk nedeni
analizinin yeterli ekilde tamamlanmasn gvence altna almaktadr. Kapsam dnda
incelenen bireysel eylemler ve kararlar, sahip olduu nemden uzaklaarak neredeyse
sradan olaylar olarak ortaya kabilmektedir. nsan davran aslnda sradan deildir.
Genellikle baz kalplara/ablonlara uygundur ve analiz edilebilirliinin yannda uygun
ekilde anlalabilir.

Son olarak bu nemli HF perspektifi, daha detayl ve derin hafifletme sreci ile
sonulanabilir. nsan faktr analizi, kk, katlmc veya artrc faktrlerin tanmlanmas
esnasnda kuruluun risk hafifletme srecinin, insan faktrlerinin ve ilikili durumsal,
denetimsel ve organizasyonel etkilerinin tam anlam ile dikkate alnmasn gvence altna
almaktadr.
1.15.3.
Fayda Maliyet Analizi (CBA-Cost
Benefit Analysis)
Fayda maliyet veya maliyet etkinlii analizi normalde, emniyet riski hafifletme veya
deerlendirmesinden bamsz bir sretir. Genel olarak dzenleyici etki deerlendirmesi
veya i geniletme projeleri gibi daha yksek seviyedeki ynetim protokolleri ile ilikilidir.
Ancak, risk deerlendirmesinin yeterli yksek seviye veya belirgin finansal etki
ierebildii olas durumlar da sz konusudur. Bu gibi durumlarda ilave bir CBA veya
maliyet etkinlii sreci ile risk deerlendirmesinin desteklenmesi teminat altna
alnabilir. Bunun amac, nerilen hafifletici tedbirlerin veya nleyici kontrollerin maliyet
etkinliinin veya izahnn kendi finansal uygulamalarn dikkate almasnn salanmasdr.
1.16.
KURAL VE PERFORMANS ESASLI
GEREKLLKLER
1.16.1.
PERFORMANS ESASLI GEREKLLKLERN
ANLAILMASI
Havaclk camias ierisinde, Devlet emniyet programlarnn ve emniyet ynetim
sistemlerinin, emniyet ile ilgili mevcut kuralc yaklamn performans esasl yaklam ile
tamamlanmasn gerektirdiine ynelik artan bir gr sz konusudur. Performans esasl
yaklam, ilgili verilerin toplanmas ve analizi ile desteklenmesi durumunda i asndan
olumlu sonular verecek ve e zamanl olarak da edeer bir emniyet seviyesi temin
edecektir.
Emniyet ynetim sistemlerinin amalarndan biri de emniyet risklerinin daha etkin
kontrol iin ilave performans esasl unsurlarn dahil edilmesidir. Konvansiyonel uyum
esasl dzenleyici bir ortamda, emniyet ynetimi ile ilgili yaklam greceli olarak kat ve
kuralc olacaktr, bunun yannda dzenlemeler, idari kontroller olarak kullanlmaktadr.
Dzenleyici bir genel ereve, dzenleyici uyumun salanmas amac ile soruturmalar
ve denetimler ile desteklenmektedir.
Performans esasl olarak gelitirilmi emniyet ortamnda, kuralc genel ereveye belirli
performans esasl unsurlar dahil edilmektedir. Bu ekilde, daha esnek risk esasl
(dolaysyla daha dinamik) performansa olanak salamak amac ile "uygunluk" hususu
sz konusu olabilecektir. Sonu olarak, SMS ve DEP ereve almalar kapsamndaki
baz unsurlar, tamamen kuralc bir yaklamdan ziyade artan performans esasl yaklam
dorultusunda ynetilebilir. Bu performans esasl unsurlar, ilgili ereve almalarnn
emniyet gvencesi ve emniyet risk ynetimi bileenleri kapsamndadr.
SMS/DEP genel erevesi dahilindeki performans esasl unsurlar ierisinde, bireysel rn
veya hizmet salayc ile birlikte Devlet seviyelerinde emniyet performans takibi ve
lm iin sre bulunmaktadr. Bu unsur, kuruluun kendi emniyet takip gstergelerini
semesine ve kendi kapsam, performans, gemii ve beklentileri ile ilgili ikaz ve
hedefleri oluturmasna olanak salamaktadr. Sabit (zorunlu) olarak tanmlanan emniyet
gstergeleri veya ikaz seviyeleri veya daha nceden tanmlanm deerler, bu SMS/DEP
beklentisi kapsamnda yer almamaktadr.

1.16.2.
PERFORMANS ESASLI GEREKLLKLER N
N KOULLAR
DEP ve SMS, sras ile Devlet ve rn ve hizmet salayclar tarafndan yrtlmelidir.
Kendi emniyet ynetim sistemleri ile ilgili emniyet performans gstergeleri ve ilikili
hedefler ve ikaz ayarlar iin bireysel rn ve hizmet salayclarla anlamaya varmak
zere dzenleyici kurulular iin bir arayz bulunmaldr. Dzenleyici ayn zamanda,
bireysel rn ve hizmet salayclarnn emniyet performansnn srekli olarak takibi iin
bir srece ihtiya duyacaktr. Dzenleyici tarafndan oluturulan ve tam anlam ile kabul
edilen/onaylanan ilave yeni performans esasl sreler, sz konusu performans esasl
srelerin takibi iin gelitirilmi uygun performans gstergelerine sahip olmaldr. Sz
konusu srece zel gstergeler, daha yksek seviyedeki SMS emniyet performans
gstergeleri asndan ilave gstergeler olarak grntlenebilmektedir.
1.16.3.
SEVYES

TEMEL VE ET EMNYET

SMS genel erevesi kapsamnda olan veya SMS genel erevesine ilave edilen
performans esasl unsurun (unsurlarn) kullanlmasndan elde edilecek emniyet
performans sonucu, mevcut saf kuralc dzenleyici ereveden daha kt olmamaldr.
Sz konusu "eitliin" deerlendirilmesi veya takibi iin aslnda, ilgili sistemin/srecin
genel olay sonularn (uygunsuzluk sonularn) denetlemek zere emniyet gstergesi
(gstergeleri) ve eliinde de performans esasl unsurlar bulunmaldr. rnek verecek
olursak, performansa dayal koullarn kullanlmaya balanmasndan nceki genel
Uu Planlama ve Yakt Ynetimi (FPFM) ortalama olay oran, performansa dayal
FPFM koullarnn kullanlmasndan sonraki olay oranndan daha kt olmamaldr. Byle
bir mukayese sreci ile "esas performansn" n uygulamas, "eit seviyede performans"
elde edilip edilmediinin anlalmas amacyla uygulama sonras performans ile
dorulanabilir. Mteakip sonularn daha iyi olmas durumunda, "daha iyi performans
seviyesi" elde edilmi olacaktr. Sistemin performansnda d olduu durumlarda,
hizmet salaycnn, neden olan faktrleri tespit etmek ve uygun tedbirleri almak iin
dzenleyici ile ibirlii ierisinde almas gerekmektedir. Sz konusu tedbirler arasnda
performans esasl gerekliliin kendisinin deitirilmesi veya gerek grlen durumlarda,
temel kuralc gerekliliklerin tadili de yer alabilecektir. Sistem performansnn, emniyet
performans gstergeleri vastasyla nasl lleceine dair detaylar, bir sonraki paragrafta
ve ayrca bu emniyet ynetim el kitabnn 3.blmnde ve 4.blmnde verilmitir.
1.16.4.
PERFORMANSA DAYALI TAKP
VE LME
Performansa dayal srecin takibi ve lm sz konusu srecin performansn srekli
olarak
izleyen
uygun
performans,
kalite
veya
emniyet
gstergeleri
ile
gerekletirilmelidir. Performans izlemeye ilikin parametreler, srecin emniyetini,
kalitesini veya risk seviyesini yanstan sonular, sapmalar veya baka trden bir olay
olabilir. Sz konusu sonularn izlenmesi iin bir veri eilim emasnn kullanlmas
gerekmektedir. Sonular normalde, mutlak saylar yerine sonu oranlar olarak
izlenmelidir. Sz konusu gstergeler ile birlikte ikazlar ve istenen iyileme hedefi
seviyeleri de duruma gre her bir gsterge iin ayarlanmaldr. Bunlar, anormal/kabul
edilemez olay orannn ne olduu ile birlikte, gsterge iin istenen hedef (iyileme) orann
da tanmlayan iaretlerdir.

kaz seviyesi ayar etkin olarak, emniyet gstergesi iin kabul edilebilir eilim blgesi ile
kabul edilemez blge arasndaki snr izgisi olarak grev yapmaktadr. Bir sre iin
sonu oran ayarlanan ikaz seviyesi kriterini gemedike veya ihlal etmedike, sz
konusu olaylarn says da bundan dolay mevcut takip dnemi iin kabul edilebilir
(anormal olmayan) olarak dikkate alnacaktr.
Dier tarafta, hedeflenen iyileme
seviyesi, gelecek iin tanmlanan dnm noktas veya takip dnemi dahilinde
gerekletirilmesi istenen iyileme seviyesini ama edinmektedir. Sz konusu tanml
ikaz ve hedef ayarlar ile nicel/nitel performans sonucunun belirli takip dnemi sonunda
ortaya kaca daha aikar bir hal almaktadr. Bu, ikaz ihlallerinin saysnn ve/veya
bireysel gsterge iin gerekletirilen hedeflerin saysnn ve/veya emniyet
gstergelerinin paketinin saylmas ile gerekletirilebilir. Emniyet performans
gstergeleri ve hedef/ikaz ayar metodolojileri ile ilgili rnekler sras ile 3.Blm (DEP) ve
4.Blm'de (SMS) verilmitir.
1.16.5.
PERFORMANS
GEREKLLKLERN GZETM

ESASLI

Mstakil kuralc gerekliliklerin denetlenmesinden farkl olarak, performans esasl srecin

deerlendirilmesi iin deerlendirmeyi yapan kiinin, genel dzenleyici ereve
dahilindeki sre unsurunun kapsamnn ve ayrca denetlenen kuruluun karmaklnn
farknda olmas gerekmektedir. Uygulanabilir basit bir "devam et" veya "devam
etme" veya baarl/baarsz gibi kriterler bulunmayabilir. rnek olarak, tehlike
raporlama sisteminin kabul edilebilirlii veya performans esasl bir sre iin nerilen
hedef/ikaz seviyelerinin kabul edilebilirlii gsterilebilir.
Deneti iin daha fazla
etkileim, takip, uzlama ve objektif yarg salayabilir. Sz konusu unsurlar iin uyum
veya performans seviyesi veya derecesi de denetlenen srecin veya operasyonun
karmaklna bal olarak farkllk gsterebilir. Organizasyonel ve sre karmaklna
tabi olan unsur performans veya uyumuna rnek olarak risk hafifletme sreci verilebilir.
Risk hafifletme sreci kapsamnda basit tek kiilik operasyon atlye grevi iin tek
sayfalk alma formu kullanm bulunabilir. Dier tarafta karmak ok disiplinli bir sre
iin risk hafifletme (rnein, volkanik hava sahas operasyonlar), tatmin edici detayl bir
emniyet deerlendirmesinin gerekletirilmesi amac ile risk hafifletme yazlmnn
kullanmn gerektirebilir.

Aklamal
ar

Krieter

lave 1 - Tehlike nceliklendirme Prosedr (Grsel)

OPSYON 1 (Temel)
Tehlikenin olas en kt sonu
kategorisi ile
ilgili olarak nceliklendirme (olay
iddeti)

OPSYON 2 (leri)
Sz konuzu tehlikenin olas en kt
sonu kategorisi ile ilgili olarak
nceliklendirilmesi
(iddet ve ihtimal)

a)
Tehlikenin
olas
en
kt
sonularn
tahmin
edin.
b)
Bu sonucun olas olay
snflandrmasn tahmin edin,
yani
bir kaza, ciddi
olay veya olay
saylacak
Tahmin mdr?
Edilen Tehlike Seviyesi
c)Sonu
Dolaysyla, sz konusu tehlikenin
nceliklendirilmesi;
Kaza
Seviye 1
Ciddi Olay
Seviye 2
Olay
Seviye 3

a) Sz konusu tehlikeni olas en kt

sonucunun Risk Endeksi numarasn
tahmin edin (iddet ve htimal
matrisine dayal olarak) (SMM ekil 111, Blm 1deki rnei
referans
aln).
b) lgili Tolere Edilebilirlik matrisinden
hareketle, Risk Endeksinin Tolere
Edilebilirlik Kategorisini tespit edin,
yani Tolere Edilemez, Tolere Edilebilir
veya Kabul Edilebilir (veya muadil
terminoloji/kategorizasyon)
c)Tahmin
Dolaysyla,
sz Tehlike
konusu Seviyesi
tehlikenin
Edilen
Sonu
Seviye 1
Tolere
Edilemez/Yks
ek Risk
Tolere
Seviye 2
Edilebilir/Orta
Dzey Risk
Seviye 3
Kabul
Edilebilir/D
k Risk
Bu Opsiyon2, sz konusu Tehlikenin
tahmin
edilen
Sonucunun
iddetini
ve
ihtimalini dikkate almaktadr Opsiyon
1den ok daha kapsaml kriter.

Bu Opsiyon 1, sadece sz konusu

Tehlikenin tahmin edilen Sonucunun
iddetini dikkate
almaktadr.

Not:
Pratik bir bak asndan baklacak olursa, 1.Opsiyon, daha basit bir
nceliklendirme sistemi iin
2.Opsiyondan daha kullanl grlmektedir. Bu tr bir sistemin amac, risk
hafifletme eylemi iin
Tehlikelerin snflandrlmas ve nceliklendirilmesinin kolaylatrlmasdr.
Her bir tehlikenin nceliklendirilmesinin ardndan bunlarn 1., 2.ve 3. Seviye
tehlikeler olarak
snflandrlmas uygun olacaktr. Risk hafifletmesi iin ncelik veya dikkat ise uygun
ekilde 1., 2.veya
3.seviye dorultusunda tayin edilebilir.

lave 2 Emniyet Riski Hafifletme alma Formu (Grsel)

Tablo A - Tehlike ve Sonucu:
OPERASYON/SRE (Bu HIRM egzersizine tabi olan
:
sreci/operasyonu/ekipman/sistemi tanmlayn)
TEHLKE (T): (Sz konusu Operasyon/Sre iin birden fazla Tehlike olmas
halinde, her bir Tehlikeye iaret etmek zere ayr bir alma
EMNYETSZ OLAY
(Sz konusu Tehlike ile ilgili olarak birden fazla EO olmas
(EO):
halinde, her bir
EO-NS
kombinasyonuna
iaret
etmek
iin ayr
birNS
alma
NHA SONU
(Sz
konusu
Tehlike ile ilgili
olarak
birden
fazla
olmasformu
(NS):
halinde, her bir
NSye iaret etmek iin ayr bir alma formu kullann)
Tablo B - Risk Endeksi ve Sonucun Tolere Edilebilirlii (Baknz Ek 1):
Tablo B-1 Tablo B-2
HALHAZIRAK Risk Endeksi ve
Tolere
Edilebilirli
i
(her nevihtimal
mevcut K/KT/AF
iddet
Toleregz
Edilebilirlik

SONU Risk Endeksi ve Tolere

Edilebilirlii
(her nevi yeni K/KT/AF gz
nnde
bulundurularakTolere
iddet
htimal
Edilebilirlik

Emniyetsiz
Olay
Nihai Sonu
Tablo C - Risk Hafifletme:
Tehlike
(T)

K2
(Mevcut)
K3 (Yeni)

AF1 (Yeni)
AF2 (Yeni)
AF (Yeni)

Arttrm
a
Kontrol
AK1
(Mevcut)
AK2 (Yeni)
AK (Yeni)
AK (Yeni)
AK (Yeni)

EMNYETSZ
OLAY
(EO)

Arttrm
a
Faktr
AF
(Mevcut)

Kurtarm
a
Tedbiri
KT1
KT2
KT3

Arttrm
a
Faktr
AF
(KT1e
)
AF
(KT2ye
)
AF
(KT3e)

Arttrm
a
Kontrol
AK
(AFye
)
AK
(AFye
)
AK
(AFye

Not: Daha kolay bir alma formu ynetimi iin, farkl Tehlike>Emniyetsiz
Olay>Nihai Sonu kombinasyonu iin ayr bir alma Formu kullanlmas tercih
edilmelidir.

NHA SONU
(NS)

nleyi
ci
Kontro
K1
(Mevcut)

Tablo A, B ve C iin aklayc notlar:

1
2
3

4
5
6

Operasyon/Sre
(Tablo A)
Tehlike (T)

Bu tehlike riski hafifletme egzersizine tabi tutulmakta olan

operasyonun veya
srecin
tanm.
Emniyetsiz
olaya (olaylara) veya olaya (olaylara) yol aabilecek
istenmeyen koul. Not: Bazen (rnein TEM), Tehlike szc
yerine Tehdit terimi
Emniyetsiz Olay kullanlmaktadr.
Herhangi bir nihai sonu, kaza veya en inandrc sonu
(EO)
ncesindeki olas emniyetsiz ara olay (AO). Emniyetsiz olayn
tanmlanmas (saptanmas) ancak byle bir ara olayn (nihai
Sonu/Kaza ncesinde) yukar ve aa doru seyirlerine ynelik
hafifletici tedbirlerinin ayrt edilmesine ve belirlenmesine
ynelik ihtiya olduunda geerlidir (rnein; bir motor arzas
ncesinde
Ar scaklk olay. Bu ara EO halinin belirli bir operasyon iin
geerli (uygulanabilir) olmamas halinde, uygunluuna bal olarak
hari
tutulabilecektir.
Nihai Sonu (NS) En
inanlr
sonu, nihai olay veya kaza.
nleyici Kontrol Bir tehlikenin/tehdidin emniyetsiz bir olaya veya nihai sonuca
dnmesini engellemek veya nlemek zere uygulanan hafifletici
tedbir/mekanizma/savunma.
Arttrma Faktr Bir nleyici Kontroln (veya Kurtarma Tedbirinin) etkinliini
(verimliliini)
zayflatabilecek olas gizli koul / faktr. Sadece geerli
(uygulanabilir) olduu hallerde kullann. Not: Bir Arttrma
Faktrne
durumlarda
(rneinKontrol
TEM) (veya
Tehditler
ad
Arttrma
Bir
Arttrmabaz
Faktrnn
bir nleyici
Kurtarma
Kontrol
Tedbirini) gszletirmesini veya zayflatmasn engellemek veya
nlemek zere uygulanan hafifletici tedbir. Sadece geerli
(uygulanabilir) olduu hallerde
Halihazrdaki
Risk Hafifletme tedbiri (Tablo C), Tablo Bde bir Emniyetsiz Olayn
Risk Endeksi ve veya Nihai Sonucun kabul edilemez Halihazrdaki Tolere
Tolere
Edilebilirlik seviyesinin saptand hallerde geerlidir. Halihazrdaki
Edilebilirlii
Risk Endeksinin ve Tolere Edilebilirliin, uygun olduunda, mevcut
nleyici Kontrolleri gz nnde bulunduracan
Sonu Riski ve
Sonu Riski Endeksi ve Tolere Edilebilirlii, tamamlanm risk
Tolere
ynetim egzersizinin sonucunda uygulamaya koyulmu olan yeni
Edilebilirlii
nleyici Kontroller/Arttrma Kontrolleri/Kurtarma Tedbirleri ile
birlikte (mevcut olmas halinde) birletirilmi halihazrdaki nleme

Ek 1: iddet, Benzerlik, Risk Endeksi ve Tolere Edilebilirlik Tablolar (rnekler)

iddet
Seviy
e
1
2
3

Tablosu (Basit)
Tanmlayc
nemsiz
Kk apl
Orta Dzey

Byk apl

Ykc

iddet Tanm (rnn veya hizmet salaycnn

operasyonlarnn zelliine/yapsna bal
Hava arac ile ilgili operasyonel emniyet bakmndan neme sahip
deildir.hava arac operasyon usullerini zayflatr veya etkiler.
Normal
nemli/byk apl hava arac sistemlerinde ksmi kayba veya
anormal Uu
nemli/byk apl hava arac sistemlerini tamamen aksatr veya
acil durum
Hava arac veya can kayb.

iddet Tablosu (Alternatif)

iddet Tanm (rnn veya hizmet salaycnn operasyonlarnn zelliine/yapsna bal olarak uyarlayn)
Seviy Tanmlayc Hava Aracnn Emniyeti
e

Fiziki
Varlklarn
Yaralanma Hasar
Grmesi

nemsiz

Yaralanma
yoktur.

Hasar yoktur. Gelir Kayb

yoktur.

Tesiri yoktur. Tesiri Yoktur

Kk apl

Kk apl
yaralanma.

.$n
altnda
Kk apl
hasar
$n altnda
Esasl Hasar

Kk apl
tesir.

Hava arac ile ilgili

operasyonel emniyet
bakmndan neme sahip
deildir.
Normal hava arac

Orta Dzey

Byk apl

operasyon usullerini
veya uygulamasn
zayflatr veya etkiler.
nemli/byk apl hava
arac sistemlerinde ksmi
kayba veya anormal Uu
letme prosedr
uygulanmasna
sebebiyet
nemli/byk apl
hava

Ykc

arac sistemlerini tamamen

aksatr veya acil durum Uu
letme prosedr
uygulanmasna
Hava
Arac/ Tamsebebiyet
Zya

Ciddi
yaralanm
a.

Potansiyel
Gelir
Kayb

..$n altnda
Kk apl
Kayp

evrenin
Hasar
Grmesi

Kurumun
tibarna
Zarar Verilmesi

Blgesel olarak
Snrl
Tesir

..$n altnda Belirli Snrl

Esasl Kayp
tesir

Blgesel Tesir

Tek kurban. $n
altnda
Byk apl
Hasar

..$n altnda Byk apl

Byk apl
tesir
Kayp

Ulusal Boyutta
Tesir

Birden
fazla
kurban.

$n
zerinde
Ar Kayp

$n
zerinde
Ykc Hasar

Ar Tesir

Uluslararas
Boyutta
Tesir

Alternatif iddet Tablosu iin Not: Risk Endeksi Matris Tablosunda Risk Endeksinden elde edilen
en yksek
iddet Seviyesini kullannz.

htimal Tablosu
Seviye

Tanmlayc

htimal
Tanm
ou durumda vuku bulmas beklenmektedir.

Belirli/sk

B
C

Muhtemel/duruma
bal
Olas/uzak ihtimal

Olas deil/ihtimal d Bir gn vuku bulabilirdi.

stisnai

Bir gn muhtemelen vuku bulacaktr.

Bir gn vuku bulabilecektir.

Sadece istinsai durumlarda vuku bulabilir.

Risk Endeksi Matrisi (iddet x htimal)

htimal

iddet
1. nemsiz

A. (belirli/ sk)
B. (muhtemel/

Orta Dzey
(1A)
Dk (1B)

duruma bal)

C. (olas / uzak

2. Kk
apl
Orta Dzey
(2A)
Orta Dzey
(2B)

deil/ihtimal
d)
E. (istisnai)

Yksek (3A)
Orta Dzey
(3B)

Dk (1C)

Dk (2C)

Gzard
Edilebilir
(1D)
Gzard
Edilebilir
(1E)

Dk (2D)

Dk (3D)

Gzard
Edilebilir
(2E)

Dk (3E)

ihtimal)

D. (olas

3. Orta
Dzey

Orta Dzey
(3C)

4. Byk
apl

5.Ykc

Ar (4A)

Ar (5A)

Yksek (4B)

Ar (5B)

Orta Dzey
(4C)
Orta Dzey
(4D)
Dk (4E)

Yksek (5C)
Orta Dzey
(5D)
Orta Dzey
(5E)

Riskin Kabul Edilebilirlii (Tolere Edilebilirlik) Tablosu

Risk
Endeksi
5A, 5B, 4A

Tolere
Edilebilirli
k
Ar Risk

Gerekli Tedbir (uygun olduu ekilde uyarlayn)

OPERASYONU VEYA SREC DERHAL DURDURUN.
Mevcut koullar altnda kabul edilemez. Riski kabul
edilebilir bir seviyeye drmek zere yeterli control
tedbirleri uygulanm oluncaya dein hibir operasyona
msaade etmeyin. st Ynetim onay gerekmektedir.

5C, 4B, 3A

Yksek Risk

DKKAT. Risk deerlendirmesinin tatminkar bir ekilde

tamamlanm olduundan ve ilan edilmi nleyici
kontrollerin uygulandndan emin olun. Operasyonun
veya srecin balatlmas ncesinde risk
deerlendirmesinin kdemli ynetim seviyesinde
onaylanmas gerekmektedir.

1A, 2A, 2B,

3B,

Orta Dzey
Risk

3C, 4C, 4D,

5D,
5E
1B, 1C, 2C,
2D,
3D, 3E,
1D,4E
1E, 2E

Gerektii ekilde risk hafifletmesi icra edin veya

risk hafifletmesini gzden geirin. Risk
deerlendirmesi ilgili departman tarafndan

Dk Risk

onaylanmas gerekmektedir.
Risk hafifletmesi veya gzden geirmesi opsiyoneldir.

Gzard
Edilebilir

Olduu gibi kabul edilebilir. Risk hafifletmesine gerek

yoktur.

Risk

lave 3 Kurulu Emniyet

Deerlendirmesi
(Hava ileticisi iin
grsel)

Kltr/Risk

Profili

Not: Bu kuruluun Emniyet Kltr/Risk Profili deerlendirmesi kontrol listesi, sadece

kavramsal grseldir. Grselde verilen otuz be parametre, kapsaml deildir ve havayolu
ileticisi kurulu tarafndan uygulanabilir.
Dier hizmet salayc trlerinin
deerlendirilmesi iin parametrelerin zelletirilmesi gerekmektedir.
Verilen Sonu
puanlar sadece bilgi amaldr.
Bu OSC/ORP deerlendirmesi, normal dzenleyici
gzetimin tesinde olan kuruluun kltr/profil parametrelerinin incelenmesi amac ile
gnll katlm ile yrtlmelidir.
Sz konusu OSC/ORP deerlendirme emasnn
nerilen uygulamas iin Blm 1.6.1'e baknz.
KURULU RSK PROFL (ORP) - Havayolu leticisi Emniyet Kltr
Deerlendirme Kavram]
Sonu stun: Aa doru alr menden, POI/PMI deerlendirmesi dorultusunda "1"
(L1), "2" (L2), "3" (L3) veya "NA" eklinde seim yapnz
/ AOC ORP
Mar 12
Kurulu Risk
Parametresi
1

2
3
4
5

Sorumlu
Ynetici
emniyet / kalite
fonksiyonlarnn
sahiplii
.
Kuruluun
mali bakmdan
Filonun ortalama
ya
SMS Performans
Skoru
(baka bir deyile
Akif AW
Tehlike
Tanmlama ve Risk
Deerlendirme
(HIRA) Program

Zorlu uu ekibi
programlar veya
zaman
cetvelleri (FTL
Tm Operasyonel
personele kar dahili
Emniyet + Kalite
kontrol personeli

Seviye 3 (En
az
Makbul/
Emniyet
kalite
fonksiyonlar
Sorumlu
Yneticini
n
GREV
BELRTLECEK
12nin zerinde
2011 Yl: %65
ila
%75
Uygulanan
aktif HIRA
program yok.

RSK SEVYES / PROFL

Seviye 2
Seviye 1 (En
(Ortalama)
Makbul)
Sorumlu Ynetici
Emniyet ve kalite
TOR emniyet/kalite
konularna ilikin
fonksiyonlar
nihai sorumluluun
bakmndan gz
Sorumlu
ard
Yneticide
edilebilir bahse
olduu
sahip.
GREV
TANIMINDA
BELRTLECEK
BELRTLECEK
8 ila 12 arasnda
%76 ila %90

8in altnda
%90nn altnda

SONU

(Seviy
e
3

2
2
3

Tm nemli
operasyonel
sahalarda uygulanan
HIRA program
mevcut.
Son 12 ay
ierisinde
3den fazla risk
deerlendirmesi
projesi (100
operasyonel alan
BELRTLECEK

BELRTLECEK

Uygulanan
HIRA
program
mevcut.
Son 12 ay ierisinde
1 ila
3 risk
deerlendirmesi
projesi (100
operasyonel alan
bana) tamamlanm
BELRTLECEK

1: > 20

1:15 ila 20

1: < 15

Kurulu Risk
Parametresi
8

9
10

11

Karma Filo
Uuu
[MMFye katlan
pilot
%si yksek
ETOPS% daha
Gzergahlar
(iletme yaplan
ETOPS sektrlerinin
%si) [yksek%
daha
az makbuldur]
ETOPS
Sresi
[yksek
sureirket
daha az
tecrbesi
(iletme
Son 36
ay boyunca
Sorumlu Ynetici,
Emniyet Yneticisi
ve Kalite Mdr
combine
Sorumlu
Yneticinin
tecrbesi ve
kalifikasyonu
(deerlendirme
tarihi itibariyle)

12

Emniyet
Yneticisinin (SM)
tecrbesi ve
kalifikasyonu

13

Kalite Yneticisinin
(QM) tecrbesi ve
kalifikasyonu(QM
Uua Elverililik/
Mhendislik)

Seviye 3 (En
az
Makbul
BELRTLECEK

RSK SEVYES / PROFL

Seviye 2
Seviye 1 (En
(Ortalama)
Makbul)
BELRTLECEK
BELRTLECEK

SONU

(Seviy
e No)
1

BELRTLECEK

BELRTLECEK

BELRTLECEK

BELRTLECEK

BELRTLECEK

BELRTLECEK

<5
yl
3 veya zeri

5 ila 10 yl

> 10
yl
1 veya Hi

3 yln altnda
havaclk
tecrbesine
sahip VE teknik
kalifikasyona
sahip
deil.
5 yln altnda
sivil havaclk
emniyet/kalite
tecrbesine
sahip
VEYA
havaclk
teknik
kalifikasyonu
5 yln altnda
sivil havaclk
Kalite Kontrol /
Kalite Gvence
tecrbesine
sahip
VEYA sivil
havaclk teknik
kalifikasyonlar
na sahip deil.

3 yln zerinde
havaclk tecrbesine
VEYA teknik
kalifikasyona sahip

3 yln zerinde
havaclk tecrbesine
VE havaclk teknik
kalifikasyonuna sahip.

5 yln zerinde sivil

havaclk
emniyet/kalite
tecrbesine VE
havaclk
teknik
kalifikasyonuna
sahip.
5 yln zerinde sivil
havaclk Kalite
Kontrol / Kalite
Gvence tecrbesine
VE sivil havaclk
teknik
kalifikasyonlarna
sahip.

15 yln zerinde sivil

havaclk emniyet /
kalite tecrbesine VE
havaclk
teknik
kalifikasyonlarna
sahip.

15 yln zerinde sivil

havaclk Kalite
Kontrol / Kalite
Gvence tecrbesine
VE sivil havaclk
teknik
kalifikasyonlarna
sahip.

Kurulu Risk
Parametresi
14

oklu portfy
Emniyet/Kalite
ynetim personeli
(QM/SM)

15

Hava arac
tiplerinin
Son 24 aydaki
Kombine filo Rapor
Edilebilir/Zorunlu
Olay
oran (1000 Uu
Saati bana)
Ayrlmtr.
1000 Uu Saati
bana kombine filo
Motor IFSD oran
Ortalama filo
MEL
uygulama oran
(1000
Uu
Saati
Dahili
Teknisyen
Tavizi
uygulama
Sivil oran
Havaclk
Otoritesi
Teknik Taviz
uygulama

16

17
18
19

20
21

Seviye 3 (En
az
Makbul
Emniyet
Yneticisi (SM)
veya Kalite
Yneticisi (QM)
kurulu
dahilinde veya
haricinde e
zamanl olarak
baka
yneticilikler
yapmakta.
> 4 hava arac
tipi
BELRTLECEK

RSK SEVYES / PROFL

Seviye 2
Seviye 1 (En
(Ortalama)
Makbul)
Emniyet Yneticisi
Emniyet Yneticisi
(SM) veya Kalite
(SM) veya Kalite
Yneticisi (QM)
Yneticisi (QM)
GREV TANIMI dier
kurulu dahilinde
dolayl
veya haricinde e
emniyet/kalite
zamanl olarak
fonksiyonlarn
baka yneticilik
iermekte; rnein
pozisyonlarna sahip
IT, dare, Eitim, vb.
deiller ve GREV
TANIMLARI bakaca
dolayl
kalite/emniyet
3 ila 4 hava arac
<fonksiyonlar
3 hava arac tipi
tipi
BELRTLECEK
BELRTLECEK

SONU

(Seviy
e No)
2

1
2

BELRTLECEK

BELRTLECEK

BELRTLECEK

1000 Uu
Saati
bana
30un
zerinde
Hava
arac
bana ylda
3n zerinde
Hava arac
bana ylda 1in
zerinde

100 Uu Saati
bana 10 ila 30 MEL
uygulamas

100 Uu Saati
bana
10un altnda
MEL
uygulama
Hava
arac bana
ylda
1in altnda
tavizbana
Hava arac
ylda
0.5in altnda
taviz

Hava arac bana

ylda
1in zerinde
tavizbana
Hava arac
ylda
0.5in zerinde
taviz

2
2

Kurulu Risk
Parametresi
22

Emniyet
Sorumlulu
u Yaps

23

Kalite
Sorumlulu
u Yaps

24

Son 24
aydaki Sivil
Havaclk
Otoritesi
AOC
kurulu
denetim
bulgular oran
(sadece
Seviye
1 ve
Son 24
aydaki Sivil
Havaclk
Otoritesi LSI
bulgulr
oran
(sadece
Seviye 1
veZorunlu
Seviye 2
gerekliliklerin
veya MPD
gerekliliklerinin
tesinde
Komponent
(Dner
Paralar/LRUla
r) Soft/ CM/
Hard mr
politikas

25

26

Seviye 3 (En az
Makbul)
Emniyet ynetimi
fonksiyonu/ofisi/ynetic
isi bir takm
operasyonel
fonksiyonlardan
sorumlu veya bunlarn
Kalite ynetimi
fonksiyonu/ofisi/ynetic
isi kalite/emniyet
dndaki
fonksiyonlardan
sorumlu
Denetim bana hava
arac bana her nevi
Seviye 1 bulgu VEYA
5in zerinde
bulgu

RSK SEVYES /
PROFL
Seviye
2
Seviye 1 (En
(Ortalama)
Makbul)
Emniyet ynetimi
Emniyet ynetimi
fonksiyonu/ofisi/ynetic fonksiyonu/ofisi/ynetic
isi st ynetime kar
isi dorudan sorumlu
sorumlu ve
ve CEOya dorudan
tm
raporlama
operasyon
yapmakta.
el
Kalite ynetimi
Kalite ynetimi
fonksiyonu/ofisi/ynetic fonksiyonu/ofisi/ynetic
isi st ynetime kar
isi dorudan sorumlu
sorumlu ve
ve CEOya dorudan
tm
raporlama
operasyon
yapmakta.
el
Denetim bana
hava
Denetim bana hava
arac bana 1in
arac bana 1in
zerinde bulgu
altnda bulgu

SONU

(Seviy
3

Hat stasyonu bana

denetim bana her
nevi Seviye 1 bulgu
VEYA 3n zerinde
bulgu

Hat stasyonu
bana denetim
bana 0.5in
altnda bulgu

Hat stasyonu
bana denetim
bana 0.5in
altnda bulgu

Zorunlu gerekliliklerin
veya MPD
gerekliliklerinin
tesinde component
mr kontrol
politikas (hard/soft)
mevcut deil.

Faal komponent hard

life
politikas ve
prosedrleri.
Tm uu ve motor
kumanda dner
paralarn (zorunlu
gerekliliklerin ve MPD
gerekliliklerinin
tesinde) tmnn en
az

Faal komponent hard

life
politikas ve
prosedrleri.
Tm uu ve motor
kumanda dner
paralarn (zorunlu
gerekliliklerin ve MPD
gerekliliklerinin
tesinde) tmnn
%10undan fazlas

Kurulu Risk
Parametresi
27

Kalite Gvence
Soruturmas ve
MEDA srelerinin
kapsam..

28

evresel Koruma
programnn
Elverililii

29

Zorunlu olmayan
OEM
servis yaynlarna
dayal zel nceleme
Programnn
elverililii
Filo Teknik
Ynetiminin
Kontrol

30

31

Szlemeli Teknik
Personel Kullanm

32

Pilot, Teknisyen
veya AME Transit
nceleme
sertifikasyonu

Seviye 3 (En
az
Makbul
Dahili
Kalite
Gvence
soruturmas
sreci sadece
zorunlu olaylar
iin
uygulanmakta.
Mevcut deil.

Sadece
Uua
Elverililik
Direktifi (AD) ile
ilgili Servis
Bltenlerine
Tamamyla
harici kurulua
szlemeyle
verilmi (FTM
+ ITM)
Dahili
mhendislik/tekn
ik fonksiyonlar
iin (baka bir
kurulutan)
%15in zerinde
szlemeli
personel.
Kalifiye
mhendislik
Teknisyeni/AM
E yerine
Transit
ncelem
e
sertifikasyonun

RSK SEVYES / PROFL

Seviye 2
Seviye 1 (En
(Ortalama)
Makbul)
Rapor edilen tm
Rapor edilen tm
olaylara ynelik
olaylara ynelik dahili
dahili kalite
Kalite Gvence
gvence
soruturmas
soruturmas
uygulamas
uygulamas.
+ MEDA (veya
muadili)
Havaclk
Havaclk
evresel
evresel
Koruma programnda
Korumada
rutin program ve
ayrlm
dzenli katlm.
Uua
Uua
Elverililik
Elverililk
Direktiflerinin (AD)
Direktifleri (AD), kaz
yan sra kaz Servis
Servis Bltenleri (SB)
Bltenleri iin de
ve rutin OEM servis
zel nceleme
yaynlar iin zel
Harici kurulua
AOC kuruluu
ksmi olarak
tarafndan kendi
szlemeyle
bnyesinde
verilmi.
ynetiliyor.
Dahili
mhendislik/teknik
fonksiyonlar iin
(baka bir
kurulutan) %5 ila
%15 arasnda
szlemeli
personel
AME yerine
Transit
nceleme
sertifikasyonunu
Teknisyen (snrl
yetki)
yapyor
.

Dahili
mhendislik/teknik
fonksiyonlar iin
(baka bir
kurulutan) %5in
altnda szlemeli
personel.
Transit ncelemesi
sertifikasyonunu
sadece AME (tam tip
yetkili) yapyor.

SONU

(Seviy
e No)

Kurulu Risk
Parametresi
33

Tehlike
raporlama
sistemi

34

Olay raporlama,
soruturma ve
iyiletirici tedbirler
prosedr.

Seviye 3 (En
az
Makbul
Uygulanmyor.

RSK SEVYES / PROFL

Seviye 2
Seviye 1 (En
(Ortalama)
Makbul)
Gnll tehlike
Gnll tehlike
raporlama
raporlama sistemi
sistemi
uygulanyor.Ayrca
uygulanyor.
olay soruturma
sreci ile balantl
tehlikelerin
belirlenmesine
ynelik prosedr
Belgelenmi olay
Belgelenmi
olay
raporlama,
raporlama,
soruturma ve
soruturma ve
iyiletirici tedbirler
iyiletirici tedbirler
prosedr mevcut.
prosedr mevcut
ve
Teknik Kaytlar,
Kendi
Teknik Malzemeler
bnyesinde
(Depolar) veya Filo
(yerleik)
Planlama
Teknik Kaytlar,
ynetimi harici
Teknik
kurulua
Malzemeler (Depolar)
szlemeyle
ve
verilmi.
Filo Planlama
ynetimi.

SONU

(Seviy
e No)
2

2
Belgelenmi
olay
raporlama,
soruturma
veya iyiletirici
tedbirler
35
3
Teknik Kaytlar,
Teknik
Teknik Malzemeler
Kaytlar,
(Depolar) ve Filo
Teknik
Planlama Ynetimi
Malzemeler
(Depolar) ve
Filo
Planlamas
ynetimi
tamamen harici
kurulua
ALT TOPLAM
Note
s:
SEVYE 3
11
1.
Risk seviyesi kriteri tanmlamalar/rakamlar sadece
SEVYE 2
21
gsterim amaldr ve kullanlacak olan gerek rakamlarn
SEVYE 1
3
uyarlanmasna ve dorulanmasna tabidir.
YOK
0
2.
Kontrol listesinin AMOlar, Hava meydan ve ATS
Toplam Soru Says
35
SPler
iin ayrca uyarlanmas gerekecektir.
DEERLENDR
3.
Srasyla
Seviye 1, Seviye 2 ve Seviye 3 iin 1, 2 veya
ME
3
olarak
deerlendirilen
her bir parameter iin puan
SONUC
Toplam
Puan
LETC RSK
verilecektir.
PROFL
4.
Bu Kontrol Listesi deerlendirmesi planl esasta tayin
78
C
edilmi Deneti/Mfetti tarafndan doldurulabilecektir
(kurulu denetlemesinde olduu gibi). Bu kiinin, daha
ORP
fazla miktarda gerekli verileri edinmek zere Hizmet
Kategorizasyo
salaycs ile balant kurmas gerekli
nu: Toplam Skor
ORP Kategorisi
olabilecekti
35-49
A (Makbul)
r.
50-63
B
5.
Bu ORP deerlendirme sreci, normal dzenleyici
64-77
C
koullarn dnda kalan parametrelerin nda zorunlu
78-91
D
olmayabilecektir; rnein, personel cirosu oran. Bu
92-105
E (En az makbul)
husus,
ilave/gnll bir
katlm esas olarak idare
edilebilecektir.
6.
Alnan toplam puan ve tekabl eden ORP Kategorisi
(Kategori A ila E) iin aklama yazlabilecektir. Sonularn,
deerlendirmeye tabi tutulan kurulua temin edilmesi
gerekmektedir.
7. bu ORP deerlendirmesinin sonular, SSP unsuru 3.3.
gereklilikleri uyarnca daha nemli olan veya gerek duyulan
sahalarn (kurulularn) belirlenmesi iin baka dzenleyici
inceleme/denetim program ile ilikilendirilebilecektir. Aksi
halde, ORP sonularnn her bir kurulua tek bana

Blm 3.
Program (DEP)

Devlet Emniyet

BLM 2 - ICAO EMNYET YNETMNN

ESASLARI
Bu blm, ncelikle aadaki hususlarda benimsenmi olan emniyet ynetimi ile ilgili
Standartlara ve
Tavsiye Edilen Uygulamalara (SARP) genel bir bak as salamaktadr: Ek 1 Personel
Lisanslandrma
, Ek 6 Hava Aracnn almas, Ek 8 Hava Aracnn Uua Elverililii,
Ek
11 Hava Trafik Hizmetleri, Ek 13 Hava Arac Kaza ve Olay Soruturmas ve Ek 14
Hava Meydanlar. Bu blm ayn zamanda, kapsayc emniyet ynetim hkmlerini
konsolide eden emniyet ynetim sorumluluklar ve sreleri hakkndaki yeni bir Ek 19 ile
ilgili de bilgi iermektedir.
2.1
ICAO
Emniyet
Esaslarna Giri

Ynetim

ICAO emniyet ynetim esaslar, hava aralarnn emniyetli operasyonlar ile ilgili veya
bunlar dorudan destekleyici emniyet ynetim sorumluluklar asndan Devletlerin
uygulamak zorunda olduklar yksek seviyedeki gereklilikleri temin etmektedir. Bu
hkmler, iki izleyici grubunu hedef almaktadr: Devlet ve hizmet salayclar. Emniyet
ynetimi balamnda "hizmet salaycs" terimi, ICAO SMS genel erevesi
dorultusunda emniyet ynetim sistemi (SMS) uygulamasn gereken kurulular anlamna
gelmektedir.
Bu nedenden dolay, bu balamdaki emniyet tedarikileri unlar
iermelidir:
a)
hizmet tedariki esnasnda emniyet risklerine maruz kalan onayl
eitim kurulular;
b)
uluslararas ticari hava tamacl yapma yetkisi bulunan hava arac ve
helikopter ileticileri;
c)
uluslararas ticari hava tamacl ile itigal eden uak veya helikopter
ileticilerine hizmet veren
onayl
bakm
kurulular;
d) hava aracnn tip tasarm ve/veya retiminden sorumlu
kurulular;
e)
hava trafik hizmeti
salayclar; ve
f)
sertifikal hava meydanlarnn
ileticileri.
ICAO emniyet ynetim esaslar ayn zamanda emniyet performans hedefleri ve emniyet
performans gstergelerinde tanmladklar ekli ile Devletler tarafndan oluturulacak
kabul edilebilir bir emniyet seviyesi gerekli klmaktadr. Bu iki balk ile ilgili detaylar
sras ile Blm 3 ve Blm 4'te verilmitir.
2.2
Devlet Emniyet Ynetimi
Gereklilikleri
Devlet emniyet ynetimi gereklilikleri, hava tamaclnn emniyeti iin gerekli olduu
zere Devletlerin dorudan sorumluluu altnda bulunan performans, personel ve
sreler iin artnameler temin etmektedir. Bu gereklilikler ierisinde Devlet emniyet
programnn (DEP) oluturulmas ve sreklilii; emniyet verilerinin toplanmas, analizi ve
alverii; ve emniyet bilgilerinin korunmas bulunmaktadr.
DEP, kendi yetkisi altnda bulunan havaclk rnlerinin ve hizmetlerinin
etkin tesliminin desteklenmesi amac ile dzenleme, ynetmelik, politika ve
yrrle girmesi dahil olmak zere Devletler tarafndan gerekletirilen
gerekli klmaktadr. Devlet Emniyet Programnn (DEP) oluturulmas ve

emniyetli ve
direktiflerinin
zel ilevleri
uygulanmas

iin ICAO tarafndan aadaki on bir unsurdan asgari olarak drdn kapsayan bir
genel ereve gelitirilmitir:

a)
Devlet emniyet politikas ve
amalar;
b)
Devlet emniyet risk
ynetimi; c)
Devlet
emniyet gvencesi; ve d)
Devlet emniyet teviki.
Aadaki tabloda, Uluslararas Sivil Havaclk hakkndaki Konvansiyon
benimsenmi olan
Devlet emniyet ynetim gereklilikleri ve DEP genel erevesi ile ilgili bir zet
bulunmaktadr:

Eklerinde

Konu(lar)
Kaynaklar
Ek(ler)
Hkm(ler)
Ek 1 (Annex 1)
Tanm
Ek 6 (Annex 6) Part I,
II
ve III
Ek 8 (Annex
1) Ek 11
(Annex 1) Ek
13 (Annex 1)
Ek 14 (Annex
1)

Devlet emniyet program

Ek
Ek
Ek
Ek
Ek
Ek

6 (Annex 6) Part I 3.3.1 ve 8.7.3.1

6 (Annex 6) Part III 1.3.1.
8 (Annex 1)
5.1
11 (Annex 1)
2.27.1.
13 (Annex 1)
3.2
14 (Annex 1)
1.5.1.

Devlet Emniyet Programnn Hazrlanmas

Ek
Ek
Ek
Ek
Ek

6 (Annex 6) Part I 3.3.2 ve 8.7.3.2

6 (Annex 6) Part III 1.3.2.
8 (Annex 1)
5,2
11 (Annex 1)
2.27.2.
14 (Annex 1)
1.5.2.

Kabul edilebilir emniyet performans kavram

Ek 13 (Annex 1)
Ek 13 (Annex 1)

Ek
Ek
Ek
Ek
Ek
Ek
Ek

5,12
8.1, 8.2, 8.3, 8.4,
8.5,
8.6, 8.7, 8.9
1 (Annex 1)
Eklenti C
6 (Annex 6) Part I Eklenti I
6 (Annex 6) Part III Eklenti I
8 (Annex 1)
Part II eklentisi
11 (Annex 1)
Eklenti D
13 (Annex 1)
Eklenti F
14 (Annex 14)
Eklenti C

Ek 13 (Annex 14)

Eklenti E

Kaza ve olay kaytlarnn korunmas

Emniyet verilerin toplanmas, analiz edilmesi
ve
alverii
DEP Genel erevesi, Bileenleri ve Unsurlar

Emniyet veri toplama ve ileme

sistemlerindenBilgilerin korunmasna ilikin
yasal klavuzluk

DEP gereklilikleri, DEP genel erevesi ve kabul edilebilir emniyet seviyesi ile ilgili ilave
rehber Blm 3te bulunmaktadr.
2.3
Hizmet Salayclarn Emniyet Ynetim
Gereklilikleri
ICAO esaslar ayn zamanda, her bir Devletin DEP unsuru olarak hizmet salayclar ve
genel havaclk iletmeleri tarafndan uygulanan SMS ile ilgili gereklilikleri de
iermektedir.
SMS, emniyet tehlikelerinin tanmlanmas, emniyet risklerinin
indirgenmesine ilikin uygulama tedbirlerini, emniyet performansnn takibi ve emniyet
performansnda srekli ilerleme kaydedilmesine ilikin yntemler sunmaktadr.
SMS genel erevesi, havaclk hizmet salayclar tarafndan gerekletirilmesi gereken
belirli faaliyetleri ve sreleri gerekli klmaktadr. ICAO SMS genel erevesi, aadaki
drt bileenden ve ayrca on iki temel unsurdan meydana gelmektedir:
a)
b)
c)
d)

Devlet emniyet politikas ve amalar;

Devlet emniyet risk ynetimi;
Devlet emniyet gvencesi; ve
Devlet emniyet teviki.

Ek 6 Part II, Blm III (Section III) ierisinde tarifi yapld zere, byk ve turbojet
uaklarn uluslararas genel havaclk ileticileri sz konusu olduunda, bu ileticiler
tarafndan operasyonun boyutuna ve karmaklna uygun bir SMS oluturulmas ve
yrtlmesi gerekmektedir ve asgari olarak unlar dahil edilmelidir:
a) fiili ve potansiyel emniyet tehlikelerinin tanmlanmasna ve ilikili risklerin
deerlendirilmesine
ynelik
sre;
b) kabul edilebilir emniyet seviyesinin elde edilmesi amacyla gerekli olan
dzeltici faaliyetlerin
gelitirilmesine ve uygulanmasna ynelik
sre ve
c) emniyet ynetimi faaliyetlerinin uygunluunun ve etkinliinin srekli olarak takibi ve
dzenli olarak deerlendirilmesine ynelik hkmler.
Aadaki tabloda, Uluslararas Sivil Havaclk hakkndaki Konvansiyon Eklerinde
benimsenmi olan SMS genel erevesi dahil olmak zere, hizmet salayclar ve genel
havaclk iletmelerine ynelik emniyet ynetim gerekliliklerine dair bir zet
bulunmaktadr:
Konu(lar)
Kaynaklar
Ek(ler)
Ek 1 (Annex 14)
Ek 6 (Annex 6)
Part I, II
ve III
Ek 8 (Annex 14)

Hkm(ler)
Tanm

Emniyet Ynetim Sistemi

Konu(lar)
Kaynaklar
Ek(ler)
Ek 11 (Annex
11), Ek 13 (
Annex 13), Ek
14 (Annex 14)

Hkm(ler)

Ek 1 (Annex 1), lave 4.1 ve 4.2

2
2
Ek 6 Part I
3.3.3, 3.3.4, 8.7.3.3
ve
8.7.3.4
Ek 6 Ksm II, Blm 3.3.2,1 ve 3.3.2.2
3

Onayl eitim kurulular iin SMS

gereklilikleri

Ek 6 Ksm III

1.3.3 ve 1.3.4

Helikopter ileticileri iin SMS gereklilikleri

Ek 8

5.3 ve 5.4

Ek 11

2.27.3 ve 2.27.4

Hava aracnn tip tasarmndan ve

retiminden sorumlu kurulular iin SMS
gereklilikleri (14 Kasm
2013 tarihinden itibaren geerlidir)
Hava trafik hizmet salayclar iin SMS
gereklilikleri

Ek 14

1.5.3 ve 1.5.4

Sertifikalandrlm hava meydanlar

ileticileri iin
SMS gereklilikleri

Ek
Ek
Ek
Ek
Ek

lave
lave
lave
lave
lave

SMS Genel erevesi

1
6, Ksm I
6, Ksm III
11
14

4
7
4
6
7

Hava arac ileticileri ve bakm kurulular

iin SMS
gereklilikleri
Uluslararas genel havaclk ile itigal eden
uaklar iin SMS gereklilikleri

Hizmet salayclar ve SMS genel erevesi ile ilgili gereklilikler hakknda ilave bir rehber
Blm 4'te bulunmaktadr.
2.4. Emniyet Ynetimi Hakknda
Yeni Ek
20-22 Mart 2006 tarihleri arasnda Montreal'de dzenlenen Havaclk Emniyeti iin Kresel
Strateji hakknda Sivil Havaclk Genel Mdrl Konferans (SHGM/06) ve yine
Montreal'de 29 Mart-1 Nisan
2010 tarihleri arasnda dzenlenen Yksek Seviyede Emniyet Konferans (HLSC/2010)
srasnda tavsiye
edilen emniyet ynetim sorumluluklar ve srelerini kapsayan tek bir EK gelitirme
ihtiyac domutur.
Konferanslar tarafndan zorunlu klnd zere, Hava Seyrsefer Komisyonu (ANC),
emniyet ynetimi sorumluluklar ve srelerine adanm olan yeni Ekin gelitirilmesi iin
tavsiyeler sunmak zere Emniyet Ynetim Heyetini (SMP) oluturmaya karar vermitir.
SMP, Ek 19'dan dier Eklere transfer edilecek olan ve yukardaki tablolarda verilen
emniyet ynetimi hkmlerini ieren yeni Ekin ierii ile ilgili nerilerini ubat 2012
tarihinde teslim et mitir.
Bu gerekliliklerin pek ou, tutarllk ve netlik
salanmas
amacyla
deitirililmitir,
ancak benimsenmelerine neden olan asl
gerekliliklere dokunulmamtr.

Ek 19'un hkmleri, SMP tarafndan nerildii zere, Devletler ve havaclk faaliyetlerine

mdahil olan
kurulular iin emniyet ynetimi uygulamalarnn uyumlatrlmasn
ama edinmitir.
Son olarak Ek 19, Devletler, havaclk rn ve hizmet salayclar ve ayn zamanda
uluslararas genel havaclk operasyonlar ile itigal eden uak ileticilerine ynelik
emniyet ynetimi gerekliliklerini kapsamaktadr. Sektre zel emniyet ynetimi
gerekliliklerinin seimi, her bir hizmet salaycnn alanna veya faaliyetlerine
uygulanabilen kendi Eklerinde kalmaya devam etmektedir (rnein, hava ilet icilerine
ynelik uu veri analiz programlar gereklilikleri Ek 6 Part I ierisinde bulunmaktadr).
Benimsenmesinin ardndan Ek 19, Uluslararas Sivil Havaclk hakkndaki Konvansiyonun
ICAO Eklerini de etkilemektedir. Bu nedenden tr, Ek 19'un benimsenmesinin bir
sonucu olarak Ek 1 Personel Lisanslandrma, Ek 6 Hava Aracnn altrlmas, Ek
8 Hava Aracnn Uua Elverililii, Ek 11 Hava Trafik Hizmeteri , Ek 13 Hava
Arac Kaza ve Olay Soruturmas ve Ek 14 Hava Meydanlar kapsamndaki ifte
gerekliliklerin nlenmesi amac ile e zamanl deiiklikler yaplmas planlanmaktadr.
Ek 19'un yrrle girecei tarih, mevcut emniyet ynetimi hkmlerinin yrrle
girecei tarihlerden bamsz olacaktr. Bundan dolay, Ek 19'un yrrllk tarihi, dier
Eklerde bulunan emniyet ynetimi esaslarnn mevcut uygulamasn etkilemeyecektir.

Blm 3 DEVLET EMNYET

PROGRAMI (DEP)
3.1
DEVLET EMNYET PROGRAMINA
(DEP) GR
3.1.1
Bu blm ierisinde, devlet emniyet ynetim program (DEP) ile ilgili
amalar, genel ereve ve uygulama yaklam bulunmaktadr.
Ayn zamanda,
Devlet emniyet programnn kendisinin etkinliinin salanmas ve deerlendirilmesi ile
ilgili srelerin nemini de ele almaktadr.
3.1.2
DEP, Devlet tarafndan emniyetin dzenlenmesine ve idare edilmesine
ynelik bir ynetim sistemidir.
DEP uygulamas, Devletin sivil havaclk sisteminin
boyutu ve karmakl ile yakndan ilgilidir ve Devletin havaclk ilevlerinden sorumlu
oklu idareler arasnda koordinasyonu gerekli klmaktadr, bunun yannda Devlet Emniyet
Programnn amalar unlardr:
Devletin yrrlkte olan asgari gerekliliklere sahip dzenleyici bir genel
erevesinin mevcut
olmasnn gvence altna alnmas.
lgili emniyet riski ynetimi rollerinde Devletin dzenleyici ve idari kurulular
arasndaki
uyumun gvence altna alnmas.
Devletin havaclk sektrnn toplam emniyet performansnn takibi
ve lmnn kolaylatrlmas.
Devletin emniyet ynetimi ilevlerinin koordine edilmesi ve srekli olarak
iyiletirilmesi.
Hizmet salayclarnn emniyet ynetim sistemlerinin etkin bir ekilde
uygulanmasnn ve bu sistemler ile etkileimde bulunulmasnn desteklenmesi.
3.1.3
Emniyet ynetimi ilkeleri, Devlet tarafndan DEP ve hizmet
salayclar tarafndan SMS asndan paralel gelime yaanabilmesi iin bir platform
sunmaktadr.
Devlet emniyeti hakknda mevzuata ilikin ereve gelitirilmesinde
Devlet, hizmet salayclarndan sistemik emniyet aklarnn etkin bir ekilde
tanmlanmas ve emniyet ile ilgili sorunlarn zlmesine olanak salayan emniyet
ynetimi yetkinliklerini uygulamalarn gerektiren SMS gerekliliklerini resmi olarak ilan
etmektedir.
3.1.4
Hizmet salayclarnn emniyet ynetim sistemi (SMS), etkin bir dzenleyici
gzetim gerektirmektedir. Buna ilave olarak SMS, dahili ve harici paydalar ile emniyet
bilgilerinin uygun ekilde paylalmasn gerekli klan geni apl performans esasl bir
sistemdir. DEP ilevle ri vastasyla Devlet, hem gzetim ilevleri salamakta hem de
uygun
veri
toplama
ve
bilgi
paylama
inisiyatiflerinin
uygulanmasn
da
kolaylatrmaktadr.
3.2

DEP GENEL
EREVES

Devlet Emniyet Programnn (DEP) esasn oluturan drt unsur bulunmaktadr. Bu

unsurlardan her biri kendi arasnda, emniyetin ynetilmesi iin Devlet tarafndan
stlenilmesi gereken sreler ve faaliyetlerden meydana gelen unsurlara blnmektedir.
Bu unsurlar, kuralc ve performans esasl yaklamlar birletirmekte ve hizmet
salayclar tarafndan SMS uygulamasn desteklemektedir.
1.
amalar
1.1
1.2
1.3
1.4
2.
ynetimi

Devlet emniyet politikas ve

Devletin emniyete ilikin mevzuatna ynelik ereve
Devletin emniyet sorumluluklar ve mesuliyetleri
Kaza ve olay soruturmas
Yrtme politikas
Devlet emniyet risk

2.1 Hizmet salaycsnn Emniyet Ynetim Programna (SMS) ilikin emniyet

gereklilikleri
2.2
Hizmet salaycnn emniyet performansna ilikin
mutabakat
3.
Devlet emniyet
gvencesi
3.1
3.2
3.3

Emniyet gzetimi
Emniyet verilerinin toplanmas, analiz edilmesi ve alverii
Daha nemli ve gerekli sahalarn gzetimini hedef alan emniyet verileri

4.
Devlet emniyet
teviki
4.1
4.2

Kurulu ii eitim, iletiim ve emniyet bilgilerinin datlmas

Kurulu d eitim, iletiim ve emniyet bilgilerinin

datlmas. Bileenlerin ve unsurlarn zeti:

DEVLET
EMNYET
AMALARI

POLTKASI

VE

Devlet emniyet politikas ve amalar bileeni, Devletin havaclk sisteminde emniyeti

nasl yneteceini tanmlamaktadr.
Bu kapsamda, DEP ile ilgili farkl Devlet
kurulularnn sorumluluklarnn ve mesuliyetlerinin belirlenmesi ile birlikte DEP
tarafndan gerekletirilmesi gereken geni emniyet amalarna ilikin aklamalar
bulunmaktadr.
Devlet Emniyet politikas ve amalar, ynetime ve personele, Devletin sivil havaclk
otoritesinin ve dier Devlet kurulularnn emniyete ynelik gayretlerini belirli bir hizada
tutan ak ve net politikalar, ynlendirmeler, prosedrler, ynetim kontrolleri,
dokmantasyon ve dzeltici faaliyet sreleri sunmaktadr. Bu ekilde Devlet, giderek
karmaklaan ve srekli olarak deien hava tamacl sisteminde emniyet liderliini
temin edebilmektedir. Devletin emniyet politikas beyannn gelitirilmesine ilikin
olarak ibu Blmn 2 sayl lavesi kapsamnda rehberlik salanmaktadr.
1-1 Devlet emniyeti hakknda mevzuata ilikin ereve
DEP Unsur 1.1 Devletin emniyete ilikin mevzuat - Devlet dahilinde emniyet
ynetiminin Devlet tarafndan nasl salanacan tanmlayan uluslararas ve ulusal
standartlara uygun bir ekilde ulusal emniyete ynelik mevzuata ilikin ereve ve zel
ynetmelikler Devlet tarafndan yaynlamaktadr.
Bu kapsamda, Devletin emniyet
ynetimi ile ilgili belirli faaliyetlerine Devlet havaclk kurulularnn katlm ve sz konusu
kurulularn rollerinin, sorumluluklarnn ve ilikilerinin oluturulmas bulunmaktadr.
Emniyet e ynelik mevzuata ilikin ereve ve zel ynetmelikler, Devlet asndan ilgili
ve uygun olmalar iin periyodik olarak incelenmektedir.
Ulusal havacla ynelik mevzuata ilikin bir erevenin gerektii ekilde oluturulmas
veya deitirilmesi gerekmektedir.
Sz konusu ereve, tm havaclk sektrlerini ve
Devlet tarafndan uygulanabilecek idari ilevleri kapsamaktadr ve uluslararas
standartlara uygundur. Sz konusu mevzuat, havaclkta dzenleyici veya idari bir ileve
sahip her bir Devlet kuruluunun rollerini ve sorumluluklarn ak bir ekilde
tanmlamaktadr. Baz mevzuata ilikin erevelerin, farkl hkmet bakanlklar iin
birbirinden bamsz olarak gelitirilebilecek ve ayr mevzuatlardan meydana gelmesi
muhtemeldir. rnein, Devletin hava meydanlarnn dorudan idare etmesi ve
altrlmas ve hava trafik hizmetleri (ATS) ile ilgili sorumluluuna ynelik mevzuata
ilikin ereve, zaman ierisinde ayr olarak gelitirilebilir. Sz konusu mevzuat, bu
hizmetlere ilikin operasyonel ve teknik hususlar zerinde vurgu yapan bu iki sektr
zerine odaklanabilir.
Operasyonel eilimi olan mevzuata ilikin ereve, ilgili Devlet
kurulularnn tamamnda emniyet ynetimi faaliyetlerinin koordinasyonuna yeterli
ekilde hitap etmeyebilir.

Devletin kapsaml havaclk hakkndaki mevzuata ilikin erevesinin dzenli olarak

incelenmesine olanak salayan bir mekanizma ile mevzuat ve operasyonel dzenleyici
gereklilikler arasndaki srekli iyileme ve korelasyon gvence altna alnacaktr. Belirli
iletme gereklilikleri her ne kadar ilgili dzenleyici kurulularn incelemesi altnda olsa
da, daha yksek seviyede bir mevzuatn gerekli entegrasyonu ve uyumu ile ulusal
seviyede koordinasyon platformuna hitap etmeye ihtiya bulunabilir, zellikle de birden
fazla kuruluun ve bakanln dahil olduu durumlarda.

1-2 Devlet emniyet sorumluluklar ve mesuliyetleri

DEP Unsur 1.2 Devletin emniyet sorumluluklar ve mesuliyetleri - Devlet, DEP

oluturulmas ve uygulanmas ile ilgili gereklilikleri, sorumluluklarn ve mesuliyetlerini,
tanmlam, aklam ve belgelendirmitir. Bu kapsamda, Devletin emniyet amalarn
karlayacak ekilde DEP planlamas, organizasyonu, gelitirmesi, bakm, kontrol ve
srekli iyilemesi ile ilgili direktifler bulunmaktadr. Ayn zamanda, DEP uygulamas iin
gerekli kaynaklarn tedarik edilmesi hakknda net bir beyan da iermektedir.
Devletin ilk DEP uygulama sorumluluu, DEP uygulamasn ve operasyonunu idare ve
koordine edecek DEP Sorumlu darecisini ve ayrca Devlet kuruluunu belirlemektir. Bu
kurulu ayn zamanda bu belgede DEP vekil kuruluu olarak da anlmaktadr.
Birden fazla dzenleyici ve idari kuruluun mevcut olduu Devletler iin, Devletin devam
eden DEP koordinasyon platformu olarak grev almak zere bu kurulularca temsil
edilecek uygun bir ulusal komite tanmlamas gerekli olabilir.
Tayin edilen DEP Sorumlu darecisi ve vekil kurulu tarafndan DEP uygulama takmnn
tayin edilmesi ile DEP uygulama sreci balatlacaktr.
Bu uygulama takm, DEP
planlamas ve uygulamas srelerinin balatlmasnda Sorumlu dareci ve farkl
kurulular ile birlikte allmasndan sorumlu olacaktr.
DEP uygulamas ve devamndaki almalarn tanmlanmas ve belgelenmesi
gerekmektedir.
Bu DEP dokmantasyon sistemi ierisinde, DEP uygulamas ve
yrtlmesi ile ilikili kaytlar, formlar, standart operasyon prosedrleri (SOP), v.s. ile
birlikte DEP tanm/aklamas yapan st seviye DEP dokman bulunmaktadr.
Emniyet ynetimi sorumluluklarnn ve mesuliyetlerinin tanmlanmasnn ardndan,
Devletin dzenleyici ve idari erevesinde uygulanabilecek olan Devlet Emniyet
Politikasnn (beyan) koordineli olarak gelitirilmesi gelmektedir. Benzer ekilde, ilgili
Devlet kurulularnn tamam iin geni Devlet emniyet amalar, genel misyon
beyanlarnn bir parasn tekil etmektedir. Sonrasnda ise uygun ekilde deerlendirme
veya lme yaplmasnn kolaylatrlmas iin ilgili emniyet gstergeleri tarafndan yksek
seviye emniyet amalar desteklenebilir.
1-3 Kaza ve olay
soruturmas

Devlet, tamamen kazalarn ve olaylarn nlenmesi amac ile bamsz bir kaza ve
olay soruturma sreci oluturmutur ve bunun amac su veya sorumluluk yklemek
deildir.
Sz konusu soruturmalar, Devletteki emniyet ynetimini desteklemektedir.
DEP operasyonu esnasnda Devlet, kaza ve olay soruturma kuruluunu, dier Devlet
havaclk kurulularndan bamsz tutmaktadr.
DEP perspektifinden baklacak olursa, kaza ve olay soruturma ilevi, Devlet
seviyesinde kendi idaresi zerine odaklanmaktadr. Kazann nedeninin dzenleyici veya
DEP ile ilgili faktrlere bal olabilme ihtimali bulunmasndan dolay bu ilevin dier
kurululardan bamsz olmas esas alnacak bir gerektir. Bu balamda "bamszlk",
soruturma kuruluunun veya kurumunun ilevsel anlamda dier kurululardan bamsz
olmas anlamna gelmektedir, zellikle de karlar, soruturma idares ine verilen grevler
ile atma ierisinde olabilecek Devlet sivil havaclk idaresinden.
Sz konusu
bamszlk, kaza ve olay soruturma kuruluunun kapasitesini arttracak ve gerek veya
alglanan kar atmalarnn da nne geecektir.
Baz Devletler, soruturma sorumluluklarn yrtebilmeleri iin gerekli kaynaklara sahip
olamayabilir. Bu trdeki Devletler iin, Blgesel Kaza ve Olay Soruturma Kuruluuna
(RAIO) katlm, bamsz bir soruturma srecinin gerekletirilebilmesi iin uygulanabilir
bir zm olabilir.
Bu balamda dikkat, ICAO Blgesel Kaza ve Olay Soruturma
Kuruluu El Kitabna (Doc 9946) ekilmektedir.

1-4 Yrtme
politikas

DEP Unsur 1.4 Yrtme politikas Devlet, hizmet salayclarnn, ynetim sistemi
(SMS) kapsamnda kurulu bnyesindeki belirli emniyet sapmalarn ieren olaylar ile
baa kmalarn ve bunlar zmelerini salayan koullar ve durumlar oluturan ve ilgili
Devlet idaresine uygun bir yrtme politikasn resmi olarak yaynlamtr. Yrtme
politikas ayn zamanda daha nce oluturulmu olan yrtme prosedrleri zerinden
emniyet sapmalar ile baa klmasn salayan koullar ve durumlar da oluturmaktadr.
Havacla ynelik mevzuata ilikin erevenin, dier ulusal mevzuatlarda olduu gibi
yrtme eylemi iin temel bir hkm iermesi beklenebilir. Mevzuata ilikin temel bir
hkm, sadece ihlallere karn bir ceza kapsamna hitap etmek zere snrlandrlabilir.
DEP-SMS ortamnda ise, bireysel hizmet salayc veya Devlet (Sivil Havaclk Otoritesi)
seviyesinde olup olmadna baklmakszn, yrtme politikalar ve prosedrlerinin, ihlal
veya uygunsuzluk tedbirini saran fiili koullar ve durumlar dorultusunda yrtme veya
disiplin eylemlerinin trn ve kapsamn yumuatan hkmleri dahil etmesi
amalanmaktadr.
Buradaki
niyet,
bilinli/kastl
ihlalin
kastl
olmayan
hatalardan/yanllardan gerektii ekilde ayrt edildiinden emin olmaktr.
Byle bir iyilemenin yrrle girebilmesi iin Devletin, yrtme politikas ve
prosedrleri zerinden bu niyetini gstermesi gerekmektdir.
Ayn zamanda Devletin,
muadil bir iyiletirme ieren kurulu ii disiplin prosedrlerine sahip olabilmek iin
hizmet salayclarna olan gereksinimini resmiletirmesi gerekebilir.
Bunun anlam,
hizmet salayclarndan, kurulu ii disiplin politikalar ve prosedrleri zerinden kendi
rutin emniyet/kalite sapmalarn ynetmek zere kabul edilebilir sreci yrrle
sokmalarnn beklendiidir.
Devlet, dzenleyici bir mdahalenin belirli koullar ve
durumlar altnda yaplabileceini belirtebilir, bu durumda Devlet (Sivil Havaclk
Otoritesi),
belirli
bir
ihlal
veya uygunsuzluk ile ilgili olarak soruturma srecini
devreye sokacaktr.
DEVLET
EMNYET
YNETM

RSK

Devlet emniyet risk ynetimi bileeni ierisinde, Devletin her bir hizmet salaycsnn
gerekli tehlike tanmlama srelerini ve risk ynetimi kontrollerini uygulamasn teminat
altna almak amac ile SMS gerekliliklerini oluturmas bulunmaktadr. Bu gerekliliin bir
blmnde, SMS zerinden gerekletirilecek kabul edilebilir emniyet performans
seviyeleri hususunda bireysel hizmet salayclar ile bir anlama yapan mekanizma
mevcuttur.
Hizmet salayclarnn SMS gereklilikleri zerinden etkin tehlike tanmlama ve risk
ynetimi ile itigal etmelerini gvence altna almann yannda, Devlet tarafndan emniyet
risk ynetimi ilkeleri, kendi dzenleyici ve DEP faaliyetlerine de uygulanabilir. Kural
koyma, DEP gvenlik gstergelerinin ve ilikili hedef ve ikaz ayarlarnn seilmesi,
gzetim program nceliklendirme, v.s. sreler, veriler ile geniletilebilecek, risk esasl
yaklamlardr.
Farkl hizmet salayclarnn kurulu ierisinde oluturduklar emniyet verileri ve ilgili
emniyet performans gstergelerinin analizi ile belirtilebilen nemli riskler, zellikle de sz
konusu risklerin dier hizmet salayclar ve paydalar etkileme olaslnn olduu
durumlarda, uygun hafifletici eylemleri benimseyen Devletin havaclk dzenleme idaresi
ile koordinasyon veya anlama yaplmasn gerekli klabilir.
2-1 Hizmet salayclarnn Emniyet Ynetim Sistemine (SMS) ilikin emniyet
gereklilikleri

DEP Unsur 2.1 Hizmet salayclarnn Emniyet Ynetimi Sistemine (SMS) ilikin
emniyet gereklilikleri - Devlet tarafndan, hizmet salaycnn tehlikeleri nasl
tanmlayaca ve emniyet risklerini nasl yneteceini anlatan kontroller oluturulmutur.
Bunlarn arasnda, hizmet salayclarnn Emniyet Ynetimi Sistemi (SMS) iin
gereklilikler, belirli iletme ynetmelikleri ve uygulama politikalar bulunmaktadr.
Gereklilikler, belirli iletme ynetmelikleri ve uygulama politikalar, hizmet salayclar ile

ilgili ve onlara uygun olmalarnn gvence altna alnmas amac ile periyodik olarak
incelenmektedir.

Devlet, gerekli SMS genel erevesi bileenlerini ve unsurlarn tanmlayan

ynetmeliklerini resmi olarak yaynlayarak hizmet salayclarnn Emniyet Ynetimi
Sistemine (SMS) ilikin
emniyet gerekliliklerini oluturur.
SMS genel erevesi
dahilinde Emniyet Risk Ynetimi (SRM) bileeninin etkin ekilde uygulanmas ile sz
konusu hizmet salayclarnn tehlikeleri tanmlama ve ilgili riskleri ynetmesi gvence
altna alnacaktr.
Tehlike tanmlama ve risk ynetimi ile ilgili her bir hizmet
salaycsnn prosedrnn detaylarnda, her bir kuruluun karmakl bulunacaktr ve
SMS dokmantasyonunda verilen ekli ile yanstlacaktr.
Alt ykleniciler gibi dzenlemeye tabi olmayan kurulular iin, SMS onayl bir kurulu
tarafndan sz konusu alt yklenicilerden tehlike tanmlama ve risk ynetim srelerinin
uygun bir ekilde talep edilmesi gerekebilir (szlemesel olarak). Alt yklenicinin kabul
grm bir Emniyet Ynetim Sistemine (SMS) sahip olmas durumunda gerekli
entegrasyon hususuna iaret edilecektir.
Devletin SMS dzenleyici gereklilikleri ve SMS rehber materyalleri, sektrden gelen geri
bildirimlerin ve ayn zamanda ICAO SMS esaslarnn ve rehber materyallerinin mevcut
durumu ve uygulanabilirliinin dikkate alnmas ile periyodik olarak incelenecektir
2-2 Hizmet salaycsnn emniyet performansna ilikin mutabakat

DEP Unsur 2.2 Hizmet salaycsnn emniyet performansna ilikin mutabakat Devlet, kendi Emniyet Ynetim Sistemlerinin (SMS) emniyet performans ile ilgili olarak
her bir hizmet salaycs ile anlamaya varmtr.
Hizmet salaycsnn Emniyet
Ynetim Sistemine (SMS) ilikin olarak kabul edilen emniyet performans, hizmet
salayclar ile ilgili ve onlara uygun olmalarnn gvence altna alnma amac ile
periyodik olarak incelenmektedir.
SMS kabul srecinin bir paras olarak hizmet salaycs, emniyet performans
gstergelerinin (SPI) ve ilikili hedeflerinin ve ikazlarnn incelenmesini ve Devletin ilgili
dzenleyici kuruluu tarafndan kabul edilmesini nermitir. Devletin, SMS uygulama
srecinin
ilerleyen
aamalarnda
hizmet
salaycsnn
emniyet
performans
gstergelerinin (SPI) kabul edilmesine olanak salayan bir SMS uygulama plann kabul
etmesi mmkndr. Her ekilde Emniyet Ynetimi Sisteminin (SMS) tam anlam ile kabul
edilmesi iin dzenleyicinin tavsiye edilen emniyet performans gstergelerinin (SPI)
tatmin edici olduunu ve hizmet salaycsnn havaclk faaliyetlerine uygun olduunu
kabul etmesi gerekmektedir.
Bu performans mutabakat srecinin mteakiben, hizmet salaycs tarafndan
gerekletirilecek olan spesifik emniyet deerlendirmelerini veya risk hafifletme
eylemlerini iermesi muhtemeldir. Bu durum, hizmet salaycdan, sektrden, Devlet
veya kresel emniyet veri kaynaklarndan toplanan spesifik risklerin sonucu olabilir.
Herbir
hizmet
salaycsnn emniyet
performans gstergelerinin ve
ilikili
hedeflerinin ve
ikaz ayarlarnn periyodik olarak incelenmesi gerekmektedir.
Sz
konusu inceleme, her bir emniyet performans gstergesinin (SPI) ve ilikili hedef ve ikaz
ayarlarnn performansn ve etkinliini dikkate almaldr. Daha nceden kabul edilen
emniyet performans gstergeleri (SPI), hedef ve ikaz ayarlarnda yaplan gerekli
dzenlemeler, uygun bir ekilde ilikili emniyet verileri ile sunulmal ve
belgelendirilmelidir
DEVLET
GVENCES

EMNYET

Devlet emniyet gvencesi, hizmet salayclarnn faaliyetlerinin gzetimi ve denetimi ile

birlikte Devletin kendi dzenleyici ve idari srelerini dahili olarak incelemesi ile
gerekletirilmektedir.
Emniyet verilerinin nemli rol, toplanmas, analizi ve
paylalmas da konu kapsamnda bulunmaktadr.
Devletin gzetim programlarnn da
verileri esas almas gereklidir, bu ekilde kaynaklarnn en yksek risk veya emniyet
sorunu dorultusunda odaklanmas ve ncekliklendirilmesi mmkn olabilecektir.
3-1 Emniyet
gzetimi


DEP Unsur 3.1 Emniyet gzetimi - Devlet tarafndan, emniyet gzetimi ilevinin sekiz
kritik unsurunun etkin ekilde takibinin salanmas amac ile bir mekanizma
oluturulmutur.
Devlet ayn zamanda, mevcut bulunan dzenleyici kontrolleri
(gereklilikler, spesifik iletme dzenlemeleri ve uygulama politikalar) takip eden hizmet
salayclar tarafndan tehlikelerin tanmlanmas ve emniyet risklerinin ynetiminin
gvence altna alnmas amac ile de bir mekanizma hazrlamtr. Bu mekanizmalar
ierisinde dzenleyici emniyet riski kontrollerinin hizmet salayclarn emniyet ynetim
sistemine (SMS) entegre edildii, tasarland

zere uygulanan ve dzenleyici kontrollerin emniyet riskleri zerinde

olmasn salayan soruturmalar, denetimler ve aratrmalar bulunmaktadr.

etkisi

ICAO esaslarnn uygulanmas, Devletin havaclk emniyetine ilikin stratejisinin

temelini
tekil etmektedir.
Bu DEP unsuru, kendi emniyet gzetimi sisteminin
oluumunun ve uygulanmasnn etkin ekilde takibi asndan Devlet tarafndan
kullanlmakta olan yntemler ile ilgilidir.
Devlet emniyet gzetimi sisteminin kritik
unsurlar ile ilgili detaylar, Doc-9734, Part A ierisinde bulunmaktadr.
Devletin emniyet gzetimi sistemi kapsamnda, ICAO esaslar dorultusunda oluturulmu
bulunan ulusal dzenlemelere uygunluun gvence altna alnmas amac ile kendi
havaclk hizmet salayclarnn ilk onay ve devamndaki denetimleri ile ilgili
ykmllkler mevcuttur. (Not: ilk onay sreci, Devletin uygun ekilde hizmet
salayclar yetkilendirmesini, sertifikasyonunu ve tayinini kapsamaktadr).
Devletin hizmet salaycy ilk onay, yetkilendirmesi, sertifikasyonu ve tayini kapsamnda
da kuruluun SMS uygulama plannn kabul bulunmaktadr.
Hizmet salaycnn
uygulama plannn belirli unsurlar, kuruluun ilk onay srasnda yrrlkte olacaktr,
dier unsurlar ise Blm 4'te tarifi verildii zere aamal yaklam mteakip
uygulanacaktr.
Devletin gzetim ykmllkleri, hizmet salayclar tarafndan dzenleyici uygunluun
yeterli seviyede gerekletirilmesinin ve havaclk ile ilgili faaliyetlerin de gvenilir bir
ekilde yrtlmesinin gvence altna alnmas maksadyla denetimler ve soruturmalar
zerinden yrtlmektedir. Devletin gzetim ykmllkleri ayn zamanda, kendisine
ait mevcut hizmet salayclarnn her biri tarafndan uygulanan emniyet ynetim
sisteminin (SMS) kabul ile birlikte SMS performansnn periyodik deerlendirmesini
iermektedir.
Devletin takip ve inceleme faaliyetleri, nerilen ilgili tedbirler dahil olmak zere,
gerektii zere ulusal
DEP koordinasyonu platformunda deerlendirilmek veya zlmek zere koordine
edilmektedit.
3-2 Emniyet verilerinin toplanmas, analizi ve alverii

DEP Unsur 3.2 Emniyet verilerinin toplanmas, analiz edilmesi ve alverii - Devlet,
hem bireysel hem de toplu Devlet seviyesinde tehlike ve emniyet riskleri ile ilgili verilerin
toplanmasnn ve saklanmasnn gvence altna alnmas amacyla bir mekanizma
oluturmutur. Devlet ayn zamanda, saklanan verilerden bilgi gelitirilmesi ve hizmet
salayclar ve/veya duruma gre dier Devletler ile emniyet verilerinin aktif alveriine
ynelik mekanizmalar kurmutur.
Devletin zorunlu ve gnll raporlar zerinden Devlet, kazalar, olaylar ve tehlikeler ile
ilgili verileri toplamak saklamak ve paylamak amac ile emniyet veri toplama ve ileme
sistemleri (SDCPS) oluturmutur. Bu sistem, Devlet tarafndan rapor edilebilir olarak
kabul edilen kazalarn, ciddi olaylarn ve dier olaylarn hizmet salayclar tarafndan
rapor edilmesine ilikin Devlet gereklilikleri ile desteklenmelidir. Kaza ve olay raporlar
ile tehlike raporlar arasnda uygun bir ayrmn y aplmas gerekmektedir. Benzer
ekilde, gnll sistemler iin uygun gizlilik gereklilikleri dahil olmak zere, zorunlu
(dzenleyici) raporlama sistemleri ve gnll raporlama sistemleri arasnda da bir ayrm
yaplmaldr. Devlet gnll raporlama sistemine ilikin rehber iin lave 11'e ve Zorunlu
raporlama prosedr iin lave 12'ye baknz.
Kaza ve rapor edilebilir olaylarn verilerin toplanmas ilemi, ilgili soruturma
raporlarn
da kapsamaldr.
Alnan gnll raporlar, geerliliklerinin dorulanmas
amacyla soruturma veya deerlendirmeye tabi tutulabilir. Geerli tehlike raporlar ise
duruma gre hizm et salaycs veya Sivil Havaclk Otoritesi seviyesinde risk
deerlendirme ve hafifletme srecinin uygulanmasn gerekli klabilir. Farkl trde emniyet
verileri, merkezi SDCPS ierisinde konsolide edilebilir veya duruma gre datlm bir
SDCPS ann entegre modlleri ierisinde toplanabilir ve arivlenebilir.
Devlet ayn zamanda, saklanan verilerden bilgi gelitirilmesine ve ilenmesine ve hizmet
salayclar ve/veya duruma gre dier Devletler ile emniyet verilerinin aktif bir ekilde
paylalmasna ynelik prosedrler oluturmutur.
Bu veri kaynaklarnn Devlet
tarafndan kullanlabilirlii, kaza ve olay oranlar gibi DEP emniyet gstergelerinin
geliimine olanak salayacaktr. lgili hedef ve ikaz ayarlar ile birlikte mevcut emniyet

gstergeleri, Devletin emniyet lm ve takip mekanizmas (ALoSP) olarak ilev

gstermektedir. Emniyet gstergelerinin geliimine ilikin detaylar, bu blmn 3.3.4
sayl maddesinde ve
lave
6'snda
verilmitir

Emniyet verilerinin srekli olarak kullanlabilirliinin salanmas amacyla, zellikle de

gnll raporlama sistemlerinin, SDCPS tarafndan uygun emniyet bilgisi korumas
salanmaldr. Emniyet bilgisi korumasna ilikin rehber iin lave 9'a baknz.
Emniyet dzenlemesi asndan sorumluluu bulunan oklu idarelere sahip Devletlerin,
DEP ile ilgili emniyet veri tabanlarnn koordinasyonunu, entegrasyonunu ve
eriilebilirliini salamas gerekmektedir. Bu ayn zamanda, kaza soruturma srecinin
Sivil Havaclk Otoritesinden bamsz bir kurulu tarafndan gerekletirildii durumlar ile
de ilgilidir. Benzeri bir deerlendirme, belirli emniyet ynetim ilevlerinin (DEP ile ilgili
verilerin ilenmesi dahil) Devlet adna Blgesel Emniyet Gzetim Kuruluu veya
Blgesel Kaza ve Olay Soruturma Kuruluu tarafndan yrtld Devletler tarafndan
da uygulanabilir.
Devletin emniyet veri toplama ve ileme sistemlerinde (SDCPS), kresel emniyet
bilgilerinin toplanmas ve paylalmasn kolaylatracak kaza ve olay raporlarnn ICAO'ya
gnderimine dair prosedrler bulunmaldr.
3-3 Daha nemli veya daha fazla ihtiya duyulan sahalarn gzetimine
ilikin emniyet verileri odakl hedefleme

DEP Unsur 3.3 Daha nemli veya daha fazla ihtiya duyulan sahalarn
gzetimine ilikin emniyet verileri odakl hedefleme Devlet, tehlikelere ilikin verilerin,
bunlarn operasyonlardaki sonularnn analiz edilmesi suretiyle ve deerlendirmeye tabi
tutulan emniyet riskleri vastasyla daha nemli olan veya daha fazla ihtiya duyulan
sahalara ynelik incelemeleri, denetimleri ve teftileri nceliklendirmek zere prosedrler
tesis etmitir.
Gzetim faaliyetlerinin sklnn veya kapsamnn zelletirilmesine ynelik herhangi bir
mekanizma mevcut olmadnda, her bir hizmet salaycs iin konvansiyonel gzetim,
denetim ve soruturma programlarnn tutarl ve sabit bir ekilde uygulanmasna ynelik
bir eilim sz konusudur.
Emniyet ynetim ortam, emniyet performansnn daha
dinamik bir ekilde deerlendirilmesine olanak salamaktadr.
DEP kapsamnda
dzenleyici gzetim ve denetim programlar da bu nedenden dolay fiili emniyet
performans dorultusunda denetimin kapsamnn veya sklnn ayarlanmasna ynelik
bir mekanizma iermelidir. Denetim nceliklendirme ile ilgili sz konusu risk esasl
yaklam, kaynaklarn, daha byk risk, nem ve gereklilik arz eden alanlar
dorultusunda tahsis edilmesini kolaylatracaktr. Sz konusu denetim kalibrasyonu
iin kullanlacak olan veriler arasnda havaclk alannda faaliy et gsteren spesifik
sektrler ile ilgili emniyet performans gstergeleri ile birlikte mnferit hizmet
salayclarnn nceki denetim raporlar veya denetimlerinden elde edilen sonular
bulunabilir. Tamamlanan her bir denetimin sonucunun llmesine ilikin kriterler
(rnein, etkin uygunluun %'si) de bu ama iin gerekli olabilir.
Daha kapsaml risk esasl denetim konsepti ise denetim programnn dnda olan emniyet
risk verilerini ierebilir.
Sz konusu ilave denetim skl/kapsam deitiren girdiler,
(rnein) kurulu risk profili (ORP) deerlendirme programndan elde edilebilir. (Kurulu
risk profili deerlendirme konsepti ile ilgili bilgi almak iin Blm 1 - lave 3'e baknz).
leri girdiler/sonular, Devletin emniyet veri toplama ve ileme sistemlerinden (SDCPS)
veya emniyet gstergelerinden de elde edilebilir. Hizmet salayclar ile uygun bir
etkileimin, denetim modifikasyonu gerekletirilmeden nce yrtlmesi gerekmektedir.
Gelitirilmi emniyet verileri ve risk esasl gzetim/denetim konsepti ile ilgili bir grsel
ekil 3.3-1'de verilmitir.

Devlet
emniyet
gstergelerinde
n spesifik
endieler veya
Gelecekteki
Gzetim takibine
ynelik
spesifik
endieler

Dzenleyici
Gzetim
ve SMS
Gzetimi
Gzetim
Skl
Deitirme
Etkeni
Dzenleyici
Gzetim ve SMS
Gzetimi
Rutin Kontrol
Listesi
(ana
Dinamik
Kontrol
Listesi

Kurulu Risk
Profili (ORP)
zet performans
(rnein
%50 risk

Kurulu Risk
Profili (ORP)
Deerlendirmesi

Hizmet
Salaycsnn
dikkatine ynelik
spesifik
ORP
endiele

Dzenleyici
Gzetim
ve SMS Gzetimi
bulgular ve
zet performans
(rnein
3
bulgu,
ekil 3.3-1: Emniyet verileri %75
ve Riske dayal
Gzetim Kavram
DEVLET
TEVK

EMNYET

Emniyet teviki, emniyet eitiminin, iletiimin ve emniyet bilgilerinin datlmasnn

temini veya kolaylatrlmas amacyla Devlet tarafndan dahili veya harici srelerin
oluturulmasn kapsamaktadr.
4-1 Kurulu ii eitim, iletiim ve emniyet bilgilerinin datlmas

DEP Unsur 4.1 Kurulu ii eitim, iletiim ve emniyet bilgilerinin datlmas Devlet, etkin ve etkili Devlet Emniyet Programn (DEP) oluturan bir organizasyonel
kltrn gelitirilmesinin Devlet havaclk kurulular kapsamnda desteklenmesi
amacyla eitim salamakta ve emniyet ile ilgili bilgilerin farkndaln ve iki yollu
iletiimini oluturmaktadr.
Farkl havaclk sektrlerinden sorumlu olan dzenleyici Devlet kurulular ve
kaza
soruturma kuruluu gibi dier bamsz idari kurumlar, ilgili rollerinde entegre
yaklama sahip olmaldrlar. Bu nedenden dolay, kendileri arasnda ve zellikle de DEP
vekili kurulular ile aralarnda spesifik emniyet iletiimi kanalnn bulunmas olduka
nemlidir. DEP Dokman ve ilikili Devlet emniyet ve yrtme politikalar, eitimin,
iletiimin ve ilgili bilgilerin datlmasnn entegrasyonu iin esastr.
lgili hizmet
salayclarnn uyumlatrlm SMS gereklilikleri ve gzetimi dahil olmak zere, dier
mteakip DEP operasyonel stratejilerinin, kurulular arasnda paylalmas, iletilmesi ve
koordine edilmesi gerekmektedir. Bylelikle, farkl havaclk sektrlerine ilikin atan
SMS gerekliliklerinin veya gzetim/kabul kriterlerinin oluumu da engellenmi olacaktr.
DEP ile ilgili grevlere katlan personele ynelik kurulu ii emniyet eitimi programlar,
duruma gre farkl Devlet kurulular tarafndan koordine edilmelidir.
DEP ve SMS
eitimindeki ncelik, bu programlarn uygulanmasna ve gzetimine katlan personele
verilmelidir, zellikle de SMS kabul kriterlerini ve emniyet ile ilgili dier hususlarn
belirlenmesine katlmda bulunacak operasyonel ve alan mfettileri iin. DEP ve SMS
eitimi/altrma materyallerinin kapsam, Devletin fiili DEP srelerinin tam olarak
uygulanyor olduu varsaylarak hazrlanacaktr.
lk DEP ve SMS eitimi, ICAODEP/SMS eitim kurslarnda verilenler gibi jenerik DEP/SMS genel erevesi unsurlar ve
rehber ma teryalleri ile snrl olacaktr.

4-2 Kurulu d eitim, iletiim ve emniyet bilgilerinin datlmas

DEP Unsur 4.2 Kurulu d eitim, iletiim ve emniyet bilgilerinin datlmas

Devlet, etkin ve etkili Emniyet Ynetim Sistemini (SMS) oluturan bir organizasyonel
kltrn gelitirilmesinin hizmet salayclar arasnda desteklenmesi amacyla eitim
salamakta ve emniyet risklerine ilikin farkndal artrarak emniyet ile ilgili bilgilerin iki
yollu iletiimini oluturmaktadr.
Devletin, SMS uygulamasn kolaylatrmak zere uygun bir iletiim platformuna veya
ortamna sahip olmas gerekmektedir.
Sz konusu platform veya ortam, tm
havaclk sektrlerinin hizmet salayclarna ynelik entegre bir ortam olabilecei gibi,
tamamen kendi yarglama alan kapsamnda bulunan hizmet salayclar iin de ilgili
dzenleyici kurulutan alnan bir kanal da olabilecektir. Sz konusu kurulu d SMS ve
emniyet ile ilgili iletiimin esas kapsam, SMS gereklilikleri ve rehber materyal ile ilikilidir.
Devletin DEP Dokman ve ilgili Devlet Emniyet Politikas ve Yrtme Politikas da duruma
gre hizmet salayclarnn kullanmna sunulabilir. Sz konusu kurulu d iletiim
kanallar, gerektii ekli ile emniyet ile ilgili dier hususlar ierecek ekilde
geniletilebilir. Sektrden geri bildirim alnabilmesine olanak salamak amacyla iki yollu
iletiim tercih edilmelidir.
Devlet, duruma gre veya uygulanabilir durumlarda hizmet salayclarnn SMS eitimini
veya retimini kolaylatrmaldr.
3.3 DEP
PLANI

UYGULAMA

Devlete ait Devlet Emniyet Programnn (DEP), havaclk sisteminin boyutunu ve

karmakln yanstmas gerekmektedir ve ilgili sektrlerden sorumlu olan birden fazla
havaclk dzenleme kuruluu arasnda koordinasyonu gerektirebilir. DEP uygulamas,
Devletin havaclk kurulularnn ilgili rollerini veya birbirleri ile normal etkileimlerini
deitirmeyecektir.
Aksine, Devlet adna toplu dzenleyici/idari ilevlerini ve
yetkinliklerini gelitirecektir.
Devletlerin pek ou halihazrda baz DEP unsurlarnn
beklentilerini karlayan srelere sahip bulunmaktadr.
Buradaki grev, entegre bir
emniyet ynetim genel erevesinin oluturulmas amacyla ilave performans ve risk
esasl unsurlar ile mevcut srelerin konsolide edilmesi ve gelitirilmesidir. Sz konusu
DEP genel erevesi, ayn zamanda sektr tarafndan SMS uygulamasnn ve gzetiminin
etkin bir ekilde yaplmasn salayacaktr. Bu blm, DEP uygulamas ile ilgili baz nemli
hususlarn altn izmektedir.
3.3.1 Dzenleyici sistemin
tanm Dzenleyici sistem incelemesi, DEP uygulama plan
srecinin bir parasdr. Sz konusu inceleme ierisinde
aadakilerin tanm bulunmaldr:
a)

Bakanlk seviyesinden farkl dzenleyici veya idari kurulua kadar mevcut

havaclk dzenleme genel erevesinin yaps;
b) farkl dzenleyici kurulularn emniyet ynetimi rolleri ve sorumluluklar;
c) kurulular arasnda DEP koordinasyonu iin bir platform veya mekanizma;
d) Devlet seviyesinde ve her bir kurulu ierisinde dahili emniyet/kalite inceleme
mekanizmas. Devletin dzenleyici ve idari kurulu yaps/emas, mutlaka DEP
dokman ierisine dahil edilmelidir.
3.3.2 Boluk
Analizi
DEP uygulama plannn gelitirilmesinden nce, ilgili DEP unsurlarnn mevcudiyetini ve
olgunluunu deerlendirmek zere, ICAO DEP erevesi karsnda mevcut Devlet
yaplarnn ve srelerinin boluk analizinin yaplmas gerekmektedir. Boluk analizinin
bir sonucu olarak alnmas gereken tedbir olarak tanmlanan unsurlar veya sreler, DEP

uygulama plannn esasn tekil etmektedir.

rehber, bu Blmde lave 1'de bulunmaktadr.

DEP boluk analizi srecine ilikin ilave

3.3.3 DEP Uygulama

Plan
Herhangi bir dier byk apl proje uygulama egzersizinde olduu zere, DEP
uygulamas belirli bir zaman aral ierisinde tamamlanmas gereken pek ok grev ve
alt grev kapsamaktadr. Grev says ve her bir grevin kapsam, Devletin emniyet
gzetim sisteminin halihazrdaki uygunluuna baldr. Uygulama srecinin amac,
Devletin mevcut emniyet ynetim, idare ve gzetim srelerini ilerleyici bir ekilde
iyiletirmektir. Uygun grevler / alt grevler, ilerlemeye dnk uygulamaya ynelik uygun
bir formatta nceliklendirilir ve belgelenir. En st seviyede (ekspozisyon) DEP
dokmannn gelitirilmesi ile birlikte DEP uygulama plan, Devletin, emniyet ynetim,
idare ve gzetim srelerini ilerlemeye dnk olarak gelitirmesine ynelik temeli tekil
eder. DEP farkndaln ve DEPin uygulanmasna ilikin ilerlemeyi kolaylatrmak
amacyla, kilit neme sahip olan bu iki belgenin kurulularn bnyesindeki ilgili personele
rahatlkla ulalabilir bir ekilde temin edilmeleri gerekmektedir. DEP uygulama plannn
gelitirilmesine ilikin daha fazla rehberlik, Aamal Yaklam blmnn yan sra ibu
Blmn 1 sayl lavesinde yer almaktadr.
3.3.4 Emniyet Gstergeleri ve Kabul Edilebilir Emniyet
Performans Seviyesi
3.3.4.1 Kabul edilebilir emniyet performans
seviyesi
Kabul edilebilir emniyet performans seviyesi (ALoSP) kavram, daha nceden tarifi
yaplm DEP genel erevesi dahilinde gerekteki emniyet performansn tanmlayan
performans esasl yaklam ile ncelikle kuralc dzenlemelere uygunluk zerine
odaklanan emniyet gzetimine ynelik geleneksel yaklam tamamlamaktadr. Bu el
kitabnn (SMM) amac dorultusunda ALoSP, DEP emniyet gstergeleri ve ilikili hedef ve
ikaz seviyeleri ile tanmland zere, Devletin kabul edilebilir emniyet performans
seviyesidir. Devletin kabul edilebilir emniyet performans seviyesi (ALoSP), kendi emniyet
politikas ve amalar dorultusundadr.
Devletin ALoSP kriterleri, her bir Devletin havaclk sisteminin spesifik kapsamna ve kendi
emniyet gzetim sisteminin olgunluuna bal olarak farkllk gsterebilmektedir. Birincil
odak noktas, ICAO gerekliliklerine uygunluun salanmas ve sz konusu hususlarn
aikar olduu durumlarda yksek sonulu olaylarn indirgenmesidir.
Odak noktas,
Devletin emniyet performansnda srekli iyileme salama
abalar
ile
devam
edecektir.
Gelitirilmesine mteakiben belirli DEP iin kabul edilebilir emniyet
performans seviyesi, kendi havaclk sisteminin kapsam dahilinde Devletin uygun
grd bir gstergedir. Devletin kabul edilebilir emniyet performans seviyesi (ALoSP)
ayn zamanda, kendi yetkisi altnda bulunan tm hizmet salayclar tarafndan
gerekletirilmesi gereken gzetim yetkisi ile ilgili kabul edilebilir asgari emniyet
amalarn da ifade etmektedir.
Devlet emniyet programnn (DEP) amalar dorultusunda kabul edilebilir emniyet
performans seviyesi, Devletin tm emniyet gstergeleri tarafndan tanmlanmakta ve
oluturulmaktadr.
Bu ama iin kullanlan Devlet emniyet gstergeleri, duruma gre
kapsama dahil edilen objektif hedefler ve ikaz ayarlarna sahip olanlardr. Bu nedenden
tr, kabul edilebilir emniyet performans seviyesi kapsayc bir kavram iken, ilgili ikaz
ve hedef seviyeleri (performans snr ayarlar) ile birlikte emniyet gstergeleri, ALoSP'nin
fiili metrikleridir. Sz konusu emniyet gstergesi amalarnn gerekletirilmesi gereken
kapsam, bahsi geen emniyet gstergeleri iin performans ltdr.
ALoSP emniyet
gstergelerinin geliimi ile ilgili rnek grseller, lave 6'da verilmitir.
Tam olarak gelitirilmi ALoSP izleme ve lm sreci,
devaml olarak:
emniyet asndan kritik tm sektrleri ve bu alanlardaki emniyet seviyesini
tanmlayan emniyet gstergelerini tanmlar;
gerekletirilecek seviyeyi tanmlayan hedefleri veya genel havaclk sisteminde
srekli iyileme salanmas amacna ynelik bir dnce ile her bir sektrde ilgili
gstergeler iin gerekletirilmesi
istenen
iyiletirmeleri
tanmlar;

 belirli bir emniyet gstergesi veya sektrdeki fiili veya gelimekte olan
emniyet performans sorununu gsteren ikazlar tanmlar;
srekli iyiletirme amacyla mevcut gstergeler, hedefler veya ikazlar iin deiiklik
veya ilavelerin
yaplmas gerekip gerekmediinin belirlenmesi maksadyla DEP emniyet
performansn inceler.

DEP iin kabul edilebilir seviyede emniyet gstergelerinin, hedeflerinin ve ikazlarnn

oluturulmas iin ne yrrlkteki esaslarn uygulanmasnn Devlet tarafndan
deitirilmesi ne de Uluslararas Sivil Havaclk Konvansiyonu ve ilgili hkmleri ile ilgili
olarak Devletin kendi ykmllklerinden feragat etmesi gerekmektedir.
3.3.4.2
Emniyet
kaz/Hedef Ayar

Gstergeleri

ve

Emniyet gstergeleri, Devletin emniyet performansnn taktiksel takip ve lm

aralardr.
Devlet Emniyet Programnn (DEP) ilk gelime ve uygulama aamasnda
emniyet performansnn seviyesi normalde, yksek sonulu olaylar (kaza ve ciddi olay
oranlar gibi) ve yksek seviyeli sistem deerlendirme sonular (ICAO esaslarnn
etkin bir ekilde uygulanmas gibi) ile ilgili emniyet gstergeleri tarafndan temsil
edilmektedir. DEP olgunlua erdike, emniyet performans seviyesi de daha dk
sonulu sistem ktlarn veya sapma olaylarn temsil eden gstergeler tarafndan
tamamlanabilir. Emniyet performans gstergeleri genellikle, teknik, kalite ve gvenilirlik
kontrol sistemlerinde kullanlmakta olan ikaz/hedef seviyelerini dahil eden grafikleri ve
emalar oluturan temel nicel veri eilim aralar kullanlarak takip edilmektedir.
Hedefler, uzun vadeli DEP emniyet performans amalarn tanmlamaktadr.
Saysal
olarak ifade edilmektedir, bunun yannda somut, llebilir, kabul edilebilir, gvenilir ve
ilgili olmalar gerekmektedir. Hedefin aamal olarak veya belirli bir zaman diliminde
gerekletirilmesi durumuna bal olarak hedefler, ayn zamanda dnm noktalar ile
birlikte biti tarihlerini iermelidir.
Hedefler, Devlet Emniyet Programnn (DEP)
etkinliinin gvence altna alnmas ve gsterilmesi iin llebilir bir yntem
sunmaktadr.
Hedef ayar (kuantum), uygulanabilir emniyet riski seviyesi, havaclk
sistemindeki iyilemeler ile ilgili maliyetler ve faydalar, ayn zamanda Devletin havaclk
endstrisinin emniyeti ile ilgili beklentileri gibi faktrleri gz nnde bulundurmaldr.
stenen iyileme hedeflerinin ayarlanmas, ilikili havaclk sektr iin realistik olarak
gerekletirilebilenin hangisi olduuna karar verildikten sonra yaplmaldr. Tarihi eilim
verilerinin kullanlabilir olduu durumlarda belirli bir emniyet gstergesinin yakn
gemiteki performansn da dikkate almaldr.
Belirli bir takip dnemi srasnda kabul edilemez performans eiini (anormal olu oran)
belirleyen her bir emniyet performans gstergesi iin ilgili kaz seviyesi tanmlanmaktadr.
kaz seviyelerinin ayarlanmas iin objektif veri esasl kriterlerin kullanm, istikrarl eilim
veya kyaslama analizinin kolaylatrlmas asndan esastr. kaz seviyesi ayar, emniyet
gstergesinin kabul edilebilir performans blgelerini kabul edilemez performans
blgelerinden ayrmaktadr ve belirli bir emniyet gstergesi iin zm esasl tedbirin
birincil tetikleyicisidir (dikkat/alarm zili).
kaz seviyesinin ihlali durumunda ikazn
nedeninin, mteakip dzeltici veya hafifletici eylemlerin tespiti iin takip soruturmas
yaplmaktadr. Takip eylemleri kapsamnda, kk nedenin, tehlikelerin ve ilikili
risklerin
tanmlanmas
amacyla, etkilenen hizmet salayc(lar) ile koordinasyon
bulunmaktadr.
Jenerik emniyet metrikleri uygulamasnda olduu gibi, Standart Sapma (STDEVP) ilkesinin
kullanm da ikaz kriterlerinin belirlenmesine ynelik esasl bir objektif yntem
salamaktadr. Bu yntem, belirli emniyet gstergesinin gemiteki veri noktalarn esas
alan standart sapma deerinden tremektedir. Bu SD deeri art gemi verilerin
ortalama deeri, bir sonraki takip dnemi iin temel ikaz deerini oluturmaktadr. SD
ilkesi (temel MS Excel ilevi), volatilitesi (veri noktalar dalgalanmalar) dahil olmak zere,
belirli gstergenin fiili gemi performansn esas alan ikaz seviyesi kriterlerini
dzenlemektedir. Daha volatil bir gemi veri kmesi ise bir sonraki takip dnemi iin
daha yksek (daha cmert) ikaz seviyesi deerlerinin elde edilmesine neden olacaktr. SD
kriterlerini kullanan ikaz seviyesi ayarna ilikin rehber lave 6'da yer almaktadr.
Devletin temel (ilk ALoSP) emniyet gstergeleri genellikle, her bir sektr iin kaza ve
ciddi olay oranlar gibi yksek sonulu emniyet gstergelerinden meydana gelmektedir.
Sz konusu verilerin normalde mutlak olay saylar yerine oran ile ifade edilmesi ok
nemlidir. Olgunlua ulam ALoSP aamasnda, daha dk sonuca sahip emniyet
gstergeleri, ALoSP paketinin desteklenmesi iin gelitirilebilir. (Daha dk sonulu
gstergelere baz zamanlarda proaktif/kuralc gstergeler de denilmektedir).
Devletin ALoSP emniyet gstergeleri, hedef ve ikaz ayarlar paketinin tanmlanmasnn
ardndan her bir emniyet gstergesinin performans ktlarnn dzenli olarak

zetlenmesi muhtemeldir. Sonrasnda ise her bir gsterge iin hedef ve ikaz seviyesi,
ilgili performans (baar) durumlarnda gre kontrol edilebilir. ALoSP emniyet gstergeleri
paketinin tamamna ilikin genel hedef/ikaz performans ktsna ait konsolide bir zet de
sz konusu yl veya takip dnemi iin derlenebilir.
stendii takdirde, her bir
"gerekletirilen hedef" ve her bir "ihlal edilmeyen ikaz seviyesi" (pozitif sonular) iin
nicel bir deer tahsis edilebilir. Bu ekilde ALoSP performansnn saysal/yzde lm
de gerekletirilebilir. Belirli

bir yla veya takip dnemine ilikin ALoSP performans, bir nceki veya gelecekteki
performans ile
karlatrlabili
r.
ALOSP emniyet gstergelerinin zaman ierisinde etkin ve kullanlabilir kalmasn
salamak amac yla periyodik olarak incelenmesi ve mevcut gstergelerde, hedeflerde
ve ikazlarda deiiklik veya ilave ihtiyac olup olmadnn belirlenmesi gerekmektedir. Bu
periyodik ALOSP incelemesi ve sonuta ortaya kan deiiklikler, duruma gre DEP
koordinasyon platformu seviyesinde ifa edilebilir.
Emniyet gstergelerinin, hedef ve ikaz ayarlarnn gelitirilmesine ilikin detayl rehber, bu
blmn lave
6'snda ve ayn zamanda 1. ve 4. blmdeki SMS emniyet performans gstergelerine
ilikin paralel rehberde bulunmaktadr.
3.4 DEP UYGULAMASI AAMALI
YAKLAIM
DEP uygulamas, drt unsurun her biri ile ilikili srelerin ve DEP genel erevesi ile
ilgili unsurlarn tanmlanmas ile kolaylatrlmaktadr. Devlet Emniyet Programnn (DEP)
kademeli veya aamal uygulamas, realistik bir zaman erevesi ierisinde ilikili i
yknn ve beklentilerin etkin ekilde ynetilmesini salamaktadr.
Farkl DEP
unsurlarnn uygulanmas ile ilgili grevlerin gerekteki sralandrlmas veya
nceliklendirmesi Devletler arasnda farkllk gsterecektir.
Bu Blmde tanmland
zere, aamal yaklam, tm 11 DEP unsurunun, ilave uygulama gerektirdiini
varsaymaktadr.
Her ne kadar belirli unsurlar veya sreler halihazrda tatmin
edici
bir
ekilde yrrlkte olsa da, bunlar, sonrasnda duruma gre DEP genel
erevesi ile entegre edilebilir veya DEP genel erevesine balanabilir.
Bu blmde, DEP uygulamasna ilikin drt aamal bir yaklam verilmitir.
Bu
yaklam, drt aama genelinde 11 unsurun yeniden sralanmasn kapsamaktadr. Bu
aamal genel erevenin amac, unsurlarn ve srelerin kademeli bir ekilde
uygulanmasn kolaylatrmaktr. Drt aama ve bunlara ilikin unsurlara genel bak,
aadaki Tablo A'da gsterilmektedir.

Tablo A Uygulamasnn Drt Aamas (rnek)

Aama 1 (12 ay)
1.
DEP unsuru 1.2(i):
a.
DEP Vekili
Kuruluunun ve Sorumlu
darecinin Belirlenmesi
b.
DEP Uygulama
Takmnn Oluturulmas
c.
DEP Boluk Analizinin
Gerekletirilmesi
d.
DEP Uygulama
Plannn
Gelitirilmesi
e.
DEP
Koordinasyon
mekanizmasnn
oluturulmas
f.
Devletin DEP
genel erevesi,
bileenleri ve
unsurlarn ieren DEP
dokmantasyonu.

Aama 2 (12 ay)

1.
DEP unsur 1.1:
Ulusal havacla
ynelik mevzuata
ilikin ereve
2.
DEP unsur 1.2(ii):
a.
Emniyet
ynetimi
sorumluluklar ve
mesuliyetleri
b.
Devlet Emniyet
Politikas ve Amalar
3.
DEP unsur
1.3: Kaza ve ciddi
olay soruturmas
4.
DEP unsur 1.4(i):
Temel yrtme
(ceza) hakknda
mevzuatn
oluturulmas
5.
DEP unsur 3.1(i):
Devlet tarafndan
hizmet
salayclarnn
emniyet gzetimi ve
denetimi
6.
DEP unsur 2.1(i):
Hizmet salayclar iin
SMS
eitimi ve teviki

Aama 3 (24 ay)

Aama 4 (24 ay)
1.
DEP unsur 2.2:
1.
DEP unsuru 1.4(ii):
Hizmet salaycsnn
Yrtme Politikas
emniyet performans
/Mevzuat unlar
gstergeleri
ierecektir.
2.
DEP unsur 3.1(ii):
a.
SMS kapsamnda
Hizmet salaycsnn
faaliyet gsteren hizmet
salayclarnn, emniyet
Emniyet Ynetim Sistemi
(SMS) ve emniyet
ve kalite sapmalar ile
kurulu ierisinde baa
performans
gstergelerinin, rutin
kmalarna ve ilgili
sorunlar zmelerine
denetim programnn bir
paras
ynelik hkm
olarak dahil edilmesi
b.
Devletin,
3.
DEP unsur 3.2(ii):
emniyet sapmalarna
a.
Gnll/gizli emniyet
mdahalede
raporlama sistemlerinin
bulunabilecei
uygulanmas
koullar ve
b.
Dk sonulu
durumlar
emniyet/kalite
c.
Emniyet
gstergelerinin, uygun
iyiletirmesi haricindeki
ekilde
amalar iin emniyet
hedef/ikaz seviyesi
verilerinin
takibi ile birlikte
kullanmnn veya
ifasnn nlenmesine
oluturulmas
ilikin hkm d.
c.
Hizmet salayclar
Gnll ve gizli
ve dier Devletler ile ve
raporlama
bunlarn aralarnda
sistemlerinden elde
emniyet bilgisi
edilen bilgilerin
alveriinin teviki
kaynaklarnn
4.
DEP unsur 3.3:
korunmasna ilikin
Duruma gre emniyet
hkm
riski veya kalite
2.
DEP unsur 2.1(ii):
verilerinin analizi
SMS uygulamasn
esas alnarak
gerekli klan
incelemelerin ve
uyumlatrlm
denetimlerin
dzenlemeler
DEP unsuru 4.1, 4.2: Dahili DEP ve SMS eitimi. Harici
SMS eitimini tevik edilmsi. Dahili ve harici
iletiim ve emniyet bilgilerinin yaylmas 1. la 4. Aamalar vastasyla ilerlemeye dnk olarak uygulanr.
Not: Aama dnemi (rnein 1.Aama iin 12 ay) sadece yaklak bir zaman araldr. Gerek uygulama
dnemi/sresi, Devletin havaclk sisteminin kapsamna / karmaklna, her bir unsur ve organizasyon yaps
dahilindeki gerek boluklara baldr.

AAMA I
3.4.1

Devlet emniyet sorumluluklar ve mesuliyetleri Unsur 1.2(i)

a) DEP uygulayc kuruluu ve DEP Sorumlu darecisini tanmlayn.

Devlet Emniyet Programnn (DEP) sorumlu idarecisi asgari olarak aadakilere sahip
olacaktr:
1. Devlet Emniyet Programnn (DEP), Devletin kaza soruturma kuruluu hari olmak
zere, kendi havaclk sistemi genelinde uygulanmas ve devam iin Devlet adna yetki
ve sorumluluk;
2. DEP vekil kuruluu ile ilgili insan kaynaklar konularnda yetki;

3.
DEP vekil kuruluu ile ilgili nemli finansal
konularda yetki;
4.
DEP vekil kuruluunca hizmet salaycs sertifikasyonu ve emniyet gzetimi
ile ilgili yetki; ve
5.
Devletin DEP ile ilgili konularnn tamamnn koordinasyonuna ilikin
sorumluluk
b)
DEP uygulama ekibini
kurar.
Bu ekip, Devletin ilgili havaclk dzenleme ve idare kurulularnn temsilcilerinden
meydana gelmektedir. Ekibin rol, DEP uygulamasnn planlama aamasndan
tamamlanma aamasna kadar getirilmesidir. Devlet Emniyet Programnn (DEP)
idaresinden sorumlu departmanlar/ofisleri ile birlikte DEP vekil kuruluu, uygulama
sonrasnda bu grevi DEP uygulama ekibinden almaldr.
Uygulama ekibinin dier ilevleri arasnda, snrlama olmakszn, aadakiler de
yer almaktadr;
1. Boluk Analizi srecinin koordine edilmesi
2. DEP uygulama plannn gelitirilmesi.
3. DEP unsurlarnn ve ilgili srelerin etkin ekilde uygulanmasn teminen ekibin
yeterli DEP
eitim ve teknik uzmanlnn bulunmasnn gvence altna alnmas.
4.
DEP Sorumlu darecisi ile birlikte DEP uygulamasnn gidiatnn takibinin ve
raporlamasnn yan sra dzenli gncelleme ve koordinasyonun salanmas.
Her bir
aama ierisindeki faaliyetlerin, belirlenen zaman dilimi ierisinde gerekletirilmesinin
salanmas.
zellikle birden fazla kuruluu olan Devletler asndan uygulama plannn uygun ekilde
yrtlmesini gvence altna almak amacyla, Sorumlu darecinin, uygulama ekibi iin
yeterli yetki ve ynetim destei verildiinden emin olmas gerekmektedir.
c)
DEP boluk analizinin
gerekletirilmesi
DEP uygulama plannn gelitirilmesi iin, Devlet ierisinde mevcut yaplarn ve srelerin
boluk analizinin, ICAO DEP genel erevesine karn gerekletirilmesi gerekmektedir.
Bu ekilde Devlet, DEP unsurlarnn mevcudiyetini ve olgunluunu Devlet dahilinde
deerlendirme imkanna sahip olacaktr. Boluk analizinin tamamlanmasndan ve
belgelendirilmesinden
sonra
eksik
veya
hatal
olarak
tanmlanan
bileenler/unsurlar/sreler, halihazrda mevcut olanlar ile birlikte DEP uygulama
plannn esasn oluturacaktr. DEP iin boluk analizi rnei, bu blmn lave 1'inde
verilmitir.
d)
DEP Uygulama Plannn
Gelitirilmesi.
Plan, Devlet Emniyet Programnn (DEP) nasl gelitirilecei ve Devletin emniyet ynetimi
faaliyetlerine nasl entegre edilecei hakknda bir rehber konumundadr. Plan:
1. tayin edilen dnm noktalar veya aamalar kapsamnda gelitirilecek veya
tamamlanacak faaliyetleri (unsurlar/sreleri) ak bir ekilde oluturmaldr. Bu
faaliyetler, boluk analizinin
sonularn esas almaktadr.
2.
Dnm noktalar da dahil olmak zere, her bir faaliyetin veya aamann
tamamlanmas iin gereki
bir
zaman
dilimini
belirlemelidir.
Devlet Devlet Emniyet Programnn (DEP) karmaklna bal olarak DEP Uygulama
Plan, Gantt emas gibi bir proje ynetim arac kullanlarak Word veya Excel Tablosu
olarak dzenlenebilir. Temel DEP Uygulama Plan ile ilgili rnek bir format, bu blmn
lave 1'inde verilmitir.
e)
Devlet Havaclk Emniyet Koordinasyonu
Platformunun Kurulmas

Halihazrda mevcut olmamas durumunda, tm ilgili Devlet havaclk dzenleme ve idare

kurulularnn da katlm ile DEP koordinasyon mekanizmann kurulu ilemleri
balatlacaktr

Bu mekanizma, bir kurul veya komite, v.s. eklinde olabilir. levleri, eitli Devlet
havaclk dzenleme ve idare kurulular arasnda DEP uygulamasnn ve mteakip
idaresinin koordine edilmesidir. Bu ekilde emniyet politikas, emniyet gstergeleri,
yrtme politikas, emniyet veri korumas ve paylam, SMS dzenleyici gereklilikleri,
kurulu ii DEP inceleme ve bulgular, v.s. gibi DEP faaliyetleri ile ilgili geliim, periyodik
inceleme, karar alma ve politika belirleme ilemlerinin entegre ve koordineli bir ekilde
yrtlmesi salanacaktr. Bu devam eden DEP platformu, koordinatr olarak DEP
Sorumlu darecisi ile birlikte eitli kurulularn st ynetimini de dahil etmelidir.
f)
DEP dokmantasyonunun
oluturulmas
DEP dokmannn taslann hazrlanmas sreci, DEP uygulama altrmasnn banda
balatlmaldr. DEP bileenlerinin ve DEP unsurlarnn kademeli olarak tanmlanmasndan
dolay, her bir unsura ve ilgili srelerine ilikin aklama daha sonra bu st seviye belge
ierisinde kademeli olarak verilecektir.
DEP Dokmannn ve ieriklerinin nasl
yaplandrldna dair grsel bir rnek iin lave 10'a bakabilirsiniz.
DEP uygulamas ve srekli iletilmesi ile ilikili DEP dokman, ilgili SOP, formlar,
toplant tutanaklar, kaytlar, v.s. iin merkezi bir depo olarak grev yapan DEP vekil
kuruluu ierisinde DEP dokmantasyon sistemini (ktphane/dolap/klasr) oluturacaktr.
Bu dokmanlar, fiili faaliyetlerin ve DEP unsurlarnn srekli iletilmesine ynelik kayd ve
kant tekil edecektir. Gizli raporlar, olay raporlar, v.s. gibi baz kaytlarn farkl bir
bilgisayar sisteminde saklanmas veya bir dier dzenleyici veya idari kurulu tarafndan
saklanmas mmkndr.
Bu nedenden tr, rnekler veya ktlar da duruma gre
ktphanede
saklanabilir.
DEP
dokmantasyonu
ana
endeksi,
ilgili
dokmantasyonun
tamamna yardmc olmaldr.
Dier sistemlerde olduu gibi,
konsolide bir dokmantasyon, sistemin daha kolay takip edilmesini, gncellenmesini,
atfta bulunulmasn ve kurulu ii ve dnda denetlenmesini salayacaktr.
AAMA
II
3.4.2 Devletin, emniyete ynelik mevzuatna ilikin ereve
- Unsur 1.1
a)
Havaclk sistemi genelinde Devletin havaclk emniyetini nasl yneteceini ve
dzenleyeceini tanmlayan uluslararas ve ulusal standartlara bal olarak ulusal
emniyete ynelik mevzuata ilikin genel ereve ve spesifik dzenlemelerin gerektii
ekilde incelenmesi, gelitirilmesi ve yaynlanmas.
b)
Devlet asndan ilgili ve uygun olmalarnn salanmas amacyla emniyet
mevzuatnn ve spesifik iletme dzenlemelerinin periyodik olarak incelenmesi iin bir
zaman erevesinin oluturulmas.
3.4.3
Devletin emniyet sorumluluklar ve mesuliyetleri Unsur 1.2(ii)
a)
lgili dzenleyici kurulularn emniyet ynetimi sorumluluklarnn ve
mesuliyetlerinin tanmlanmas ve oluturulmas. eitli dzenleyici ve idari kurulularn
mevcut organizasyon yaps ve entegrasyonuna ilikin aklamann veya grselin, DEP
Dokman ierisinde bulunmas gerekmektedir. lgili kurulularn detayl emniyet
sorumluluklar ve mesuliyetleri iin destekleyici dokmantasyona yaplan apraz atf da
bu ekilde temin edilebilir.
b)
Devlet havaclk kurulularnn her seviyesinde politikann anlaldndan,
uygulandndan ve gzlemlendiinden emin olunmas amacyla Devlet emniyet politikas
ve gerekli dier yntemlerin gelitirilmesi ve uygulanmas. Devlet emniyet politikasnn
gelitirilmesine ilikin rehber, bu blmn 2 sayl lavesinde verilmitir.
c)
Devlet emniyet politikasna uygun olan geni Devlet emniyet amalarnn
gelitirilmesi veya kapsama
dahil edilmesi. Sz konusu emniyet amalar, kuruluun genel organizasyon
misyonu beyannda
kuruluun karmaklna ve rollerine bal olarak tek bana veya bir para olarak
verilebilir. Bu emniye t
amalarnn, Devletin ALoSP emniyet gstergelerinin mteakip geliimi srasnda
dikkate alnmas
gerekmektedir. Bu amalarn baar durumunun deerlendirilmesi amac ile metrik
olarak kullanlan

gstergeler
olmaldr.

mevcut

3.4.4
Kaza ve olay soruturmas Unsur 1.3
Devlet
:
a)
Bamsz bir kurulu, bro, komisyon veya dier trden bir kurum tarafndan idare
edilen bamsz kaza ve olay soruturmas srecinin oluturulmasna ilikin hkmlerin,
ulusal mevzuata ilikin genel ereveye dahil edilmesini gvence altna alacaktr.
b) Devletin havaclk ile ilgili dier kurulularndan bamsz olan bir kaza ve soruturma
kuruluu, brosu, komisyonu veya dier trden bir kurulu tesis edecektir. Daimi kaza
soruturma kuruluunun pratikte mmkn olmad Devletler iin, soruturulan her bir
kazada uygun yetkilere sahip bir kaza soruturma komisyonu veya kurulu tayin
edilebilecektir. Alternatif olarak sz konusu Devletler, Blgesel Kaza ve Olay Soruturma
Kuruluunun hizmetlerinden yararlanmay dnebilir (RAIO, Doc 9946).
c)
Kaza ve olay soruturma srecinin tek amacnn, Devletteki emniyet ynetiminin
desteklenmesi amacyla kazalarn ve olaylarn nlenmesi ve konunun su veya
sorumluluk yklemek olmadnn gvence altna alnmasn salayacak mekanizmalar
tesis edecektir.
3.4.5 Yrtme politikas - Unsur
1.4(i)
a)
Sertifikalarn askya alnmas veya iptali dahil olmak zere, dzenlemeye ilikin
yrtme (ceza) tedbiri iin Devlet tarafndan mevzuata ilikin esas hkmlerin
gvence altna alnmas veya oluturulmas gerekmektedir.
3.4.6 Emniyet gzetimi - Unsur
3.1(i) Devlet:
a) Hizmet salayclarn denetlemek amacyla temel bir emniyet gzetim program
belirlemeli veya oluturmaldr. Bu husus, mutlaka bunlarla snrl olmamak zere,
hizmet salayclarnn dzenlemelere uygunluunu gvence altna alan bir gzetim
programn da iermelidir:
1)
mahal, istasyon veya rn
incelemeleri ve
2)
organizasyonel denetimler veya sistem
denetimleri;
3.4.7 Hizmet salaycsnn
gereklilikleri - Unsur 2.1(i)

Emniyet

Ynetimi

Sistemine

(SMS)

ilikin

emniyet

a)
SMS Uygulamas - eitim ve tevik
aamas
Duruma bal olarak Devlet, SMS Forumlar, seminerleri, toplantlar ve atlyeleri gibi
SMS eitim ve tevik faaliyetleri ile SMS uygulamasnn gereklilikleri asndan hizmet
salayclarn ve sektr paydalarn hazrlamaldr.
b)
SMS dzenlemelerinin gelitirilmesi ile ngrl veya balantl olarak hizmet
salayclar ile ilgili
SMS
rehber
materyallerinin
gelitirilmesi.

AAMA
III

3.4.8 Yrtme politikas - Unsur

1.4(i)
Devletin
dzenlemeye
ilikin
yrtme
politikas
ve
prosedrleri
(DEP-SMS
ortamnda) unlar
kapsamald
r:
a)
Hizmet salayclarnn emniyet ynetim sistemi (SMS) kapsamnda hizmet
salayclarnn kurulu ierisinde belirli emniyet sapmalarn ieren olaylar ile baa
kmalarn ve bunlar zmelerini salayan ve Devlet idaresine uygun koullar ve
durumlar.
b) emniyet sapmalarnn, oluturulan yrtme prosedrleri zerinden ele alnd
koullar ve durumlar. c) SMS kapsamnda faaliyet gstermekte olan gnll/gizli
raporlama sistemi veya edeerde kstlamal operasyonel veri takip sistemlerinden elde
edilen bilgilerin yrtme tedbiri iin kullanlmamasn gvence altna alacak prosedrler.
d)
Gnll ve gizli raporlama sistemlerinden elde edilen bilgilerin kaynaklarnn
korunmasna ilikin bir sre. rnek Yrtme politikas ve prosedrleri, 3.Blmn lave 3
ve lave 4'nde verilmitir.
3.4.9 Hizmet salayclarna ynelik SMS gereklilikleri Unsur 2.1(ii)
a) Yrrlkteki tm hizmet salayclarna ynelik SMS dzenleme, rehber materyaller
ve uygulama gerekliliklerinin oluturulmas ve SMS dzenleyici genel erevenin, tm
havaclk sektrlerinde uyumlu olduunun ve ICAO SMS genel erevesi dorultusunda
olduunun gvence altna alnmas. ICAO'nun uyumlatrlm SMS genel erevesinin
benimsenmesi, Devletler arasndaki karlkl tanmay kolaylatracaktr.
b)
SMS genel erevelerinin, Devletin SMS dzenleyici genel erevesine uygun
olmalarnn salanmas amacyla her bir servis salaycnn SMS kabulne ynelik bir
srecin oluturulmas. Sz konusu ilk inceleme ve kabul, kuruluun SMS el kitabnn
onaylanmas veya kabul ile gerekletirilebilir.
Devlet tarafndan aamal SMS
uygulama yaklamnn benimsendii durumlarda sz konusu kabul sreci, duruma gre
aamal olarak yaplabilir. SMS dzenleyici deerlendirme/kabul rnei iin lave 7'ye
baknz.
Not: Yabanc bir kuruluun Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) (rnein yabanc AMO)
kabul veya tannmas tevik edilmektedir, ancak sz konusu Emniyet Ynetim
Sisteminin (SMS) bahsi geen kuruluun yerel daresi tarafndan tam olarak kabul edilmi
ve kuruluun SMS genel erevesinin ICAO SMS genel erevesine uygun olmas
gerekmektedir.
3.4.10 Emniyet verilerinin toplanmas, analizi ve
alverii - 3.2(i) Devlet:
a)
Devletin tm
birimlerinin genelini
kapsayacak
seviyede zorunlu/rapor
edilebilir
sonularn toplanmas ve analiz edilmesi iin mekanizmalar ve prosedrler
oluturacaktr. Dolaysyla, Devletin:
1)
kazalarn ve ciddi olaylarn rapor edilmesi (zorunlu olarak) amacyla her bir
havaclk sektrne
ilikin sertifikal/onayl hizmet salayclarna ynelik zorunlu veya rapor edilebilir bir
sonu prosedr oluturmas gerekmektedir. Bunun ierisinde, duruma gre byk veya
zorunlu hasar raporlar (MDR) da olacaktr. Zorunlu raporlama prosedrne ilikin rehber
iin lave 12'ye baknz.
2) soruturma sonularn belgeleyen ve raporlarn, ilgili dzenleyici kurulu
tarafndan grntlenmesine olanak veren kurulu ii sonu soruturma ve zm
srelerinin hizmet salayclar tarafndan uygulanmasna ynelik gereklilikleri
oluturacaktr.
3)
DEP seviyesindeki eitli havaclk sektrlerinden toplanan verilerin uygun ekilde
entegrasyonunun, konsolidasyonunun ve birletirilmesinin yaplmasn gvence altna
alacaktr. Emniyet verileri, sadece bireysel sektr seviyesinde bamsz veya yalnz
bana bulunmamaldr. Bu entegrasyon durumu, belirli emniyet ynetimi ilevlerinin
Devlet adna Blgesel Emniyet Gzetimi Kuruluu veya Blgesel Kaza ve Olay
Soruturma Kuruluu tarafndan yrtld Devletler dahil olmak zere, Sivil
Havaclk Otoritesinin ve sz konusu bamsz kaza soruturma idaresinin ilgili emniyet
veritabanlarna ynelik olmas gerekmektedir.

b)
Yksek sonuca sahip emniyet gstergelerinin (ilk ALoSP) ve ilikili hedef ve ikaz
ayarlarnn oluturulmas. Yksek sonuca sahip emniyet gstergelerine rnek olarak kaza
oranlar, ciddi olay oranlar ve yksek riskli dzenleyici uygunsuz sonularn takibi
(rnein ICAO denetim bulgular) verilebilir. Emniyet gstergelerinin geliimi ve seimi,
Devletin emniyet amalarna ve emniyet politikasna uygun olmaldr. Bunlar, Devletin
havaclk faaliyetlerinin kapsamna ve karmaklna da uygun ve ilgili olmaldr.
Daha
dk sonuca sahip emniyet gstergelerinin seimi ise sonraki bir aamada
gerekletirilebilir. stenmeyen eilimlere, ikaz seviyesi ihlallerine ve baar hedeflerine
ilikin emniyet gstergelerinin periyodik olarak takibi yaplmaldr.
Emniyet
gstergelerinin geliimi ve takibine ilikin rehber iin lave 6'ya baknz.

AAMA
IV
3.4.11
Hizmet salaycnn emniyet
mutabakat - Unsur 2.2

performansna

ilikin

Devlet, kuruluun boyutuna ve karmaklna bal olarak mmkn durumlarda gereki

emniyet performans gstergeleri (SPI), hedef ve ikazlarnn gelitirilmesi iin hizmet
salayclar ile ibirlii halinde bir prosedr oluturmaldr. Emniyet gstergeleri, hedefleri
ve ikazlarnn:
a)
duruma gre daha yksek veya daha dk sonuca sahip emniyet performans
gstergelerinin (SPI)
bir
kombinasyonu
olmaldr;
b) hizmet salaycsnn havaclk faaliyetlerine uygun
olmaldr;
c)
ayn sektrdeki/kategorideki dier hizmet salayclar ile
tutarl olmaldr;
d)
hizmet salaycsnn sektr/kategorisi ile ilgili olarak Devletin DEP emniyet
gstergelerinin tamamna uyumlu olmaldr.
Emniyet gstergelerinin, hedeflerinin ve ikazlarnn gelitirilmesinden sonra hedeflerin
gerekletirilmesi ve ikaz seviyesi durumunda dzeltici faaliyet planlar ile ilgili olarak
hizmet salaycsnn eylem planlar belgelendirilmelidir. Hizmet salaycsnn emniyet
performansnn dzenli olarak incelenmesi iin dzenleyicinin sreci, performans
gerekliliklerinin gelitirilmesi srasnda hizmet salaycs iin grnebilir klnmaldr.
3.4.12 Emniyet Gzetimi - Unsur
3.1(ii)
Devlet, aadakileri ieren rutin gzetim programnn bir paras olarak hizmet
salayclarnn Emniyet
Ynetim Sisteminin (SMS) gzetimini dahil
etmelidir.
a) Kendileri ile ilgili ve kendilerine uygun olmalarnn salanmas amacyla hizmet
salayclar ile birlikte SMS gerekliliklerinin ve ilgili rehber materyallerinin periyodik
olarak incelemesinin dzenlenmesi.
b)
Kabul edilen emniyet performansnn periyodik incelemeleri ile mnferit hizmet
salayclarnn Emniyet Ynetim Sistemi (SMS) kapsamndaki emniyet performansnn
llmesi ve SPI, hedef ve ikaz ayarlarnn hizmet salaycs ile ilgili olarak kalmasnn
gvence altna alnmas.
c)
Hizmet salaycsnn tehlike tanmlama ve emniyet risk ynetimi srelerinde,
mevcut dzenleyici gerekliliklerin takibinin yapldnn ve sz konusu emniyet risk
kontrollerinin uygun bir ekilde hizmet salaycnn Emniyet Ynetim Sistemine (SMS)
entegre edildiinin gvence altna alnmas.
3.4.13 Emniyet Gzetimi - Unsur
3.1(iii)
a)
Devlet, Devlet Emniyet Programnn (DEP) srekli uygunluunun ve iyiletirmesinin
gvence altna alnmas amacyla DEP ve kendi Emniyet Politikasn kapsayan
bir kurulu ii inceleme veya deerlendirme mekanizmas gelitirmelidir. Sz konusu
kurulu ii inceleme kapsamnda Devletin ICAO Evrensel Emniyet Gzetimi Program
(USOAP) ve Srekli Takip Yaklamna (CMA) uygun faaliyetleri bulunmaldr. Dier etkin
kurulu ii inceleme mekanizmalarnda olduu gibi, inceleme srecinde ve takip eyleminin
sorumluluunda uygun bir bamszlk seviyesi olmas gereklidir.

3.4.14 Emniyet verilerinin toplanmas, analiz edilmesi ve alverii Unsur 3.2(ii)

Devlet
:
a)
Emniyet bilgilerinin korunmasna ynelik hkmler ile birlikte Devlet seviyesinde
gnll raporlama sistemini oluturmaldr (Emniyet bilgilerinin korunmasna ilikin rehber
iin lave 9'a baknz).
Bu gnll raporlama sistemi, DEP emniyet veri toplama ve
ileme sisteminin bir paras olmaldr. Bu gnll raporlama sisteminin veritaban, DEP
emniyet veri toplama ve ileme sisteminin (SDCPS) bir paras olmaldr ve Devletin Sivil
Havaclk Otoritesi ile birlikte kaza soruturma idaresi tarafndan da eriilebilir olmaldr.
Devletin gnll raporlama sistemine ilikin rehber iin lave 11'e baknz.
b) Uygun hedef ve ikaz takibi (olgun ALoSP) ile daha dk sonuca sahip emniyet
ve/veya kalite gstergeleri oluturulmaldr. Emniyet gstergelerinin geliimi ve seimi,
Devletin emniyet amalarna ve emniyet politikasna uygun olmaldr. Bunlar, Devletin
havaclk faaliyetlerinin kapsamna ve karmaklna da uygun ve bunlarla ilgili olmaldr.
stenmeyen eilimler, ikaz seviyesi ihlalleri ve hedef baarlar
iin
emniyet
gstergelerinin periyodik olarak takibi yaplmaldr. Emniyet gstergelerinin
geliimi ve takibine ilikin rehber iin lave 6'ya
baknz.
c)
Emniyet bilgilerinin alveriini ve Devletlerin dzenleyici ve idari kurulular ve
hizmet salayclar, ayn zamanda dier Devletler ve sektr kurulular arasnda
paylamn tevik etmelidir.
3.4.15
Daha nemli ve gerekli olan sahalarn gzetimini hedef alan emniyet
verileri - Unsur 3.3
a)
Devlet, bireysel hizmet salayclarnn gzetim veya denetim sklnn ve
ilgili performans sonularn ve emniyet veri girdilerini esas alan kapsamn kalibrasyonu
iin hkm ihtiva etmek zere , mevcut gzetim ve denetim programlarn incelemelidir.
Gzetim kavramn esas alan emniyet verilerine ilikin rehber iin blm 3.2 DEP unsur 33'e baknz.
3.4.16
Kurulu ii eitim, iletiim ve emniyet bilgilerinin datlmas - Unsur 4.1
(Aama 1-4) Devlet:
a)
Kurulu ii eitim politikas ve prosedrleri
gelitirmelidir.
b)
lgili personel iin DEP ve SMS eitim program gelitirmelidir.
DEP-SMS
uygulama personeli ve
hizmet salaycsnn SMS kapsamna dahil olan operasyonel/alan mfettileri iin
ncelik verilmelidir.
c)
DEP-SMS uygulamas eitimi ve retimi materyalleri ierisinde Devlete zel DEP
sreleri ve ilgili jenerik ICAO genel ereve unsurlar bulunmaldr.
d) Devlete ait DEP dokmantasyonu, emniyet/yrtme politikalar ve prosedrleri dahil
olmak zere,
gazeteler, basn bltenleri ve web sayfalar gibi mekanizmalar zerinden Devletin
dzenleyici ve idari kurulular arasnda emniyet ile ilgili bilgilerin iletilmesi amacyla bir
yntem gelitirmelidir.
3.4.17
Kurulu d eitim, iletiim ve emniyet bilgilerinin datlmas - Unsur 4.2
(Aama 1-4) Devlet:
a)
Dzenleyici, DEP ve SMS ile ilgili bilgilerin hizmet salayclarna iletilmesine ynelik
bir sre oluturmaldr.

b) Hizmet salayclarna ynelik SMS uygulamasna ilikin rehber materyaller

gelitirmelidir.
c)
Emniyet politikalar ve prosedrleri dahil olmak zere, gazeteler, basn bltenleri
ve web sayfalar gibi mekanizmalar zerinden emniyet ile ilgili hususlarn kurulu dna
iletilmesi amac ile bir yntem oluturmaldr.
d) Hizmet salayclar ve dier Devletler ile ve bunlarn arasnda emniyet bilgilerinin
alverii tevik
etmelidi
r.
e) Uygun durumlarda hizmet salayclar iin SMS eitimi veya altrmalarnn
gerekletirilmesini salayacaktr.
Not:
Yukarda verilen 2 unsur, kademeli olarak gelitirilmi ve tm aamalar boyunca
uygulanmtr.

Blm 3
lave 1
DEP Boluk Analizi ve Uygulama Planna
likin Rehber
1
lk Boluk Analizi Kontrol Listesi
(Tablo A)
Aadaki ilk boluk analizi sorular kontrol listesi (Tablo A), boluk analizinin ilk admnn
gerekletirilmesi iin bir ablon olarak kullanlabilir. Genel "Evet/Hayr/Ksmen" cevaplar
ile bu format, boluklarn ve dolaysyla beklenen genel i yknn geni kapsamna
ilikin ilk gstergeyi temin edecektir.
Bu ilk bilgiler, DEP uygulama gayretine
ilikin lein st ynetim tarafndan tahmin edilmesine yardmc olacaktr ve
dolaysyla da kaynaklar tedarik edilecektir (Bu ilk kontrol listesinin, Tablo B ve C
dorultusunda uygun bir uygulama plan tarafndan takip edilmesi gerekmektedir).
"Evet" cevab, sorunun ilgili olduu kapsam iin Devletin beklentileri karlad veya
at anlamna gelmektedir.
"Hayr" cevab, sorunun beklentisi asndan mevcut
sistemde nemli boluklarn olduu anlamna gelmektedir.
"Ksmen" cevab, sorunun
beklentilerinin karlanmas amacyla mevcut srete ileri genileme veya gelime
yaplmas gerektii anlamna gelmektedir.
Not: [ ] parantez ierisindeki SMM referanslar, boluk analizi sorusu ile ilgili rehber
materyalleri iermektedir.
Tablo A - Boluk Analizi Sorular
Kontrol Listesi

1.1-1
1.1-2

1.2-1
1.2-2
1.2-3
1.2-4
1.2-5

Bileen 1 DEVLETN EMNYET POLTKALARI VE HEDEFLER

Unsur 1.1 Devletin emniyete ilikin yasal mevzuat erevesi
Analiz edilecek yn veya cevaplanacak soru
Cevap
(Devlet), emniyete ilikin ulusal bir mevzuat Evet
erevesi ve o Devlette emniyetin ynetimini Hayr
tanmlayan spesifik dzenlemeler ilan etmi midir? Ksmen
(3.2, 1-1,
3.3.1,Devlet
3.4.2) ile ilikili kalmaya devam Evet
Sz
konusu
ettiklerinden emin olmak zere, sz konusu Hayr
mevzuat
erevesi
ve
spesifik dzenlemeler Ksmen
periyodik olarak gzden geirilmekte midir?
Unsur 1.2 Devletin emniyet sorumluluklar ve mesuliyetleri
(Devlet), DEPin uygulanmas ve koordinasyonu iin Evet
bir DEP
Hayr
vekil kuruluu ve Sorumlu dareci belirlemi midir?
Ksmen
(3.2, 1-2, DEP uygulama ekibi kurmu mudur ? Evet
(Devlet),
(3.2, 1-2,
Hayr
3.4.1(b))
Ksmen
(Devlet),
DEPin
oluturulmasna
ve
idame Evet
ettirilmesine ilikin olarak Devletin gerekliliklerini, Hayr
sorumluluklarn ve mesuliyetlerini tanmlam mdr ? Ksmen
Evet
Devlet, boluk analizi vastasyla saptanm
Hayr
tedbirlerin ve boluklarn uygulamasna ynelik
Ksmen
zaman araln ieren bir
Evet
DEPin uygulanmasna ve idame ettirilmesine
Hayr
ynelik gerekli kaynaklarn salanmasna ilikin
Ksmen
belgelenmi bir beyan

Uygulama durumu

1.2-6
1.2-7

1.2-8

1.2-9
1.2-10
1.2-11
1.2-12
1.2-13

1.2-14

1.2-15

1.2-16

1.2-17

1.3-1

1.3-2

1.4-1
1.4-2

(Devlet), DEPin uygulanmas iin gerekli olan

kaynaklarn kontrolnden sorumlu olan DEP Sorumlu
darecisine sahip midir ? (3.4.1(a))
(Devlet), DEP kapsamnda her bir havaclk
dzenleyici kuruluunun
sorumlu
olduu,
o
Devlette emniyetin ynetimine
ilikin
spesifik
faaliyetleri ve mesuliyetleri
(Devlet), tm devlet dzenleyici kurulularn
kapsayan, DEP uygulamasnn koordinasyonuna ve
mteakip DEP srekli izleme faaliyetlerine ynelik bir
mekanizmaya veya platforma sahip midir ? (3.4.1(e))
(Devletin) DEP Sorumlu darecisi, DEP kapsamndaki
farkl Devlet havaclk kurulularnn faaliyetlerini
uygun bir ekilde koordine etmekte midir? (3.4.1(a),
3.2, 1-2) bir emniyet politikas tesis etmi midir?
(Devlet)
(Devletin),
emniyet
politikas
(Devletin)
DEP
Sorumlu darecisi veya (Devlet) dahilindeki uygun
bir otorite tarafndan imza edilmi midir ? (Blm 3,
lave
2)
(Devletin)
emniyet politikas periyodik olarak
gzden geirilmekte midir? (3.4.13)
(Devletin) emniyet politikas, tm (Devlet) havaclk
kurulularna, kendilerinin
bireysel
emniyet
sorumluluklarnn
bilincinde
olmalar
amacyla
iletilmekte midir ? (3.4.3(b))
(Devlet), kendisinin DEP erevesi bileenlerini ve
unsurlarn tanmlamak zere DEP uygulama
plannn bir paras olarak
birrnek halde bir DEP dokman balatm mdr
Sz konusu DEP dokman, sz konusu DEP Sorumlu
darecisi tarafndan doldurulmu, onaylanm ve
imzalanm mdr ve
sz konusu dokman, sz konusu DEPin
tam olarak uygulanmasna
mteakiben tm
(Devlet),
DEP
faaliyetlerine
ilikin
tm
dokmanlarn uygun bir ekilde saklanmasn,
arivlenmesini, korunmasn ve muhafaza edilmesini
salayan bir dokmantasyon sistemine sahip midir ?
(Devlet), kendi DEPinin srekli gelitirilmesinin
ve etkinliinin gvence altna alnmasna ynelik
periyodik dahili gzden geirme
mekanizmasna
sahip midir ? (3.2, 3-1,
3.4.13(a
Unsur
1.3 Kaza ve olay soruturmas
(Devlet), tek
amac suun veya
sorumluluun bltrlmesindne ziyade,
kazalarn ve olaylarn nlenmesi
olan bamsz bir kaza ve olay soruturma sreci
Kaza soruturma ilevselliine ilikin kurulu-otorite
bamsz mdr ? (Baknz Hava Arac Kaza ve Olay
Soruturma El Kitab (Doc 9756, Part 1, paragraf 2.1)
Unsur 1.4 Yrtme politikas
(Devlet) bir yrtme politikas ilan etmi midir ?
(3.2, 1-4,
3.4.8, lave 3 ve 4)
Devletin birincil havaclk mevzuat geerli
mevzuatn ve dzenlemelerin yrtlmesine imkan
vermekte midir ? (3.4.5)

Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen

1.4-3

1.4-4

1.4-5

1.4-6

2.1-1
2.1-2

2.2-1
2.2-2
2.2-3

Sz
konusu
yrtme
politikas,
hizmet
salayclarnn normalde, kendisinin onayl SMS/QMS
prosedrleri kapsam dahilinde rutin emniyet veya
kalite sapmalar ile kendi bnyesinde baa kmasna
ve bunlara zm retmesine izin verildiini hesaba
katmakta politikas,
mdr (3.4.8(a))
Yrtme
sz konusu Devletin emniyetten
sapmalar ile kendisinin tesis edilmi soruturma ve
yrtme prosedrleri
vastasyla
baa
kt
koullar ve artlar tesis etmekte midir ? (3.2, 1-4,
3.4.8(b))
DEP
yrtme politikas, emniyet verilerinin
emniyetin gelitirilmesi dndaki amalar
dorultusunda kullanlmasn
veya ifa edilmesini engelleyen bir hkme sahip midir
DEP yrtme politikas, gnll olay raporlama
sistemlerinden elde edilen bilgilerin kaynan
korumak zere bir hkme sahip midir ? (3.4.8(d),
Bileen 2 DEVLETN EMNYET RSK YNETM
Unsur 2.1 Hizmet salaycnn
SMSsine ynelik
gereklilikler
Sz
konusu Devlet, hizmet salayclarnn bir SMS
uygulamalarn
gerekli
gren
uyumlatrlm
dzenlemeler ilan etmi midir? (3.2, 2-1, 3.4.7, lave
SMS
gereklilikleri
ve
ilgili
rehberlik
materyalleri, hizmet
salayclar ile ilgili ve hizmet salayclarna uygun
kalmaya devam ettiklerinden emin olmak zere
Unsur 2.2 Hizmet salaycsnn emniyet
performansna ilikin mutabakat
(Devlet), hizmet salaycsnn emniyet performans
gstergelerini
ve
bunlarn
ilgili
ikaz/hedef
seviyelerini kabul etmi midir/bu hususlarda mutabk
mdr?
(3.2, 2-2, 3.4.11)olunmu emniyet performans
Kabul edilen/mutabk
gstergeleri, mnferit hizmet salayclarnn spesifik
operasyonel balam ile orantl mdr ? (3.4.11)
Mutabk olunmu emniyet performans gstergeleri,
hizmet salaycs ile ilgili ve hizmet salaycsna
uygun kalmaya devam ettiinden emin olunmak
zere (Devlet) tarafndan periyodik olarak gzden
geirilmekte
midir
? (3.4.12(b))
Devam
sonraki
sayfada>>>>>

Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen

Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen

Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen

3.1-1

3.1-2
3.1-3

3.1-4
3.1-5

3.1-6

3.1-7

3.2-1

3.2-2

3.2-3

3.2-4

3.2-5
3.2-6

3.3-1

Bileen 3 DEVLETN EMNYET GVENCES

Unsur 3.1 Emniyet Gzetimi
Devlet, hizmet salayclarnn Devletin emniyet
dzenlemelerine ve gerekliliklerine tatminkar bir
ekilde uygunluundan emin olmak zere resmi bir
gzetim program tesis etmi midir? (3.2, 3-1)
Devlet, mnferit hizmet salayclarnn SMSsinin ilk
gzden geirilmesine ve kabulne ynelik bir sre
tesis etmi midir ?
Devlet, mnferit hizmet salayclarnn emniyet
performans gstergelerinin ve ilgili ikaz/hedef
seviyelerinin
gzden
geirilmesine
ynelik
prosedrler tesis etmi midir ? (3.2, 2-2,
Devletin emniyet gzetim programnda mnferit
hizmet
salayclarnn
SMSsinin
periyodik
deerlendirilmesi yer almakta mdr ? (3.2, 3-1,
3.4.12) periyodik SMS gzetim program,
Devletin
hizmet salaycsnn emniyet performans
gstergelerinin ve ilgili
ikaz/hedef seviyelerinin deerlendirilmesini
Devletin periyodik SMS gzetim program, hizmet
salaycsnn tehlike tanmlama ve emniyet riski
ynetimi
srelerinin
deerlendirilmesini
kapsamakta mdr ? (3.4.12(b))
Devlet,
DEPin
ve
ilgili
emniyet
gzetim
fonksiyonlarnn etkin uygunluunun gvence altna
alnmasna ynelik olarak bnyesinde periyodik bir
gzden geirme mekanizmasna sahip midir ?
(3.4.13) 3.2 Emniyet verilerinin
Unsur
toplanmas, analiz edilmesi ve alverii
(Devlet), kazalara ve ciddi olaylara ilikin verilerin
Devlet
seviyesi
genelinde
zorunlu
olarak
raporlanmasn, deerlendirilmesini ve ilenmesini
gvence altna alacak
Devlet,
zorunlu
olay
raporlama
sistemi
ile
yakalanamayacak
tehlikelere ve ilikili emniyet risklerine ilikin
verilerin
toplanmasn
kolaylatracak
gnll
(Devlet),
depolanan
verilerden
bilgilern
gelitirecek
ve emniyet
bilgilerinin
hizmet
salayclar ve/veya icabnda dier Devletler ile
paylalmas tevik edecek mekanizmalar
(Devlet), tekabl eden hedef veya icabnda ikaz
seviyelerine sahip seilmi emniyet gstergeleri ile
tanmlanan kabul edilebilir emniyet performans
seviyesini (ALoSP) belirlemi midir ? (3.4.14(b),
ALoSP emniyet gstergeleri, havaclk faaliyetlerinin
kapsamnda ve karmaklna uygun ve bunlar ile
ilgili midir ? (3.4.10(b), 3.4.14(b))
Devlet, her nevi istenmeyen trendler, ikaz seviyesi
ihlalleri veya gelitirme hedeflerine ulalamamas ile
ilgili olarak dzeltici
tedbirlerin veya
takip
tedbirlerinin gvence altna
alnmas amacyla DEP emniyet gstergelerinin
periyodik
olarak 3.3
izlenmesine
ynelik veya
bir mekanizmaya
Unsur
Daha nemli
daha fazla sahip
ihtiya duyulan gzetim sahalarnn emniyet
verileri odakl olarak hedef
(Devlet), daha nemli veya daha fazla ihtiya
duyulan sahalara ynelik incelemlerin, denetimlerin
ve
teftilerin
nceliklendirilmesine
ynelik

Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen

Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen

Evet
Hayr
Ksmen

3.3-2

(3.4.15, 3.2, 3-3)

ncelemelerin ve denetimlerin nceliklendirilmesi Evet
ilgili dahili/harici emniyet veya kalite verilerinin Hayr
analizi ile ilikilendirilmekte midir ? (3.2, 3-3, 3.4.15) Ksmen

4.1-1

4.1-2
4.1-3

4.1-4

4.2-1

4.2-2

4.2-3

4.2-4

Bileen 4 DEVLETN EMNYET TEVK ETMES

Unsur 4.1 Dahili eitim, emniyet bilgilerinin
iletilmesi ve yaylmas
DEP
ve
SMS
eitimi
dahil
olmak
zere,
dzenleyici/idari kurulularn ilgili personeli iin
emniyet ynetimi ile ilgili eitim gerekliliklerinin
saptanmasna ynelik bir sre var
Bu kaytlar, DEP uygulamasna ve ilemesine
mdahil olan personelin uygun DEP / SMS eitimine
veya altrmasna tabi olduunu gstermekte midir ?
Sz konusu Devlet, DEPe mdahil olan dzenleyici
ve idari kurulular arasnda emniyet bilgilerinin
konsolidasyonuna,
iletilmesine ve paylalmasna ynelik bir
Kurulu bnyesinde emniyet bilgilerinin/verilerinin
paylalmas tm havaclk sektrlerinden olay,
soruturma ve tehlike raporlarn iermekte midir ?
Unsur 4.2 Harici eitim, emniyet bilgilerinin
iletilmesi ve yaylmas
Sz konusu Devlet, hizmet salayclar ile ve hizmet
salayclar arasnda emniyet bilgilerinin srekli
eitimini,
iletilmesini
ve
paylalmasn
kolaylatrmakta mdr ? (3.4.17,
Devletin dzenleyici kurulular blgesel ve kresel
havaclk emniyet bilgilerinin paylalmasna ve
alveriine itirak etmekte ve kendilerinin ilgili
hizmet
salayclarnn bu faaliyetlere
itirak
etmelerini kolaylatrmaktalar m ? (3.4.17(d))
Dzenleyici
belgelerin
ve
bilgilerin
hizmet
salayclarna harici yaylmasna ynelik resmi bir
sre ve bu srecin etkinliinin gvence altna
alnmasna ynelik bir ara mevcut mudur ?
(3.4.17(a))
Devletin DEP dokmanna ve bu dokmanla ilikili
emniyet politikasna, yrtme
politikasna ve
toplam emniyet
gstergelerine Devletin emniyet bilgilerinin

Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen

2
Detayl Boluk Analizi ve Uygulama Grevleri
(Tablo B)
Yukardaki Tablo A ilk boluk analizi kontrol listesi devamnda aadaki Tablo B
dorultusunda detayl bir "Gerekli Grevler/Tedbirler" plannn yaplmas gerekmektedir.
Bu Tablo, boluklarn detaylarna ilikin bir takip analizi sunmaldr ve Devletin ortam,
sreleri ve terminolojisi ile ilgili spesifik balamda bunlar fiili olarak gerekli grevler ve
alt grevler haline dntrmelidir. Grevlerin her biri, tedbir alnmas amacyla uygun
bireylere veya gruplara tayin edilmektedir.
Bireysel unsurlarn/grevlerin, DEP
Dokmanndaki tasviri makam sahipleri ile korelasyonunun bu Tablo ierisinde verilmesi
nemlidir. Bu ekilde, unsurlarn her biri genilerken veya uygulanrken, taslak DEP
Dokmannn kademeli olarak gncellenmesi de
tetiklenmi
olacaktr.
(DEP
dokmanndaki ilk unsur, aklayc olmak yerine beklentisel olma eilimindedir).
3
Tedbirler/Grevler le lgili Uygulama izelgesi
(Tablo C)
Tablo C, bekleyen Tedbirlerin/Grevlerin ayr bir konsolidasyonu olabilecei gibi, tercihe
bal olarak ayr bir alma halindeki Tablo B'nin devam da olabilir. Bu Tablo, her bir
Grev/Tedbir iin planlanm olan dnm noktalarn (Balang - Biti tarihleri)
gsterecektir. Aamal uygulama yaklam asndan bu Grevlerin/Tedbirlerin, ilgili
unsurun Aama tahsisi dorultusunda snflandrlmas gerekmektedir. Uygunluu
dorultusunda, bu blmdeki Aamal Yaklam Blmne bakabilirsiniz.

Tablo B Boluk Analizi ve Uygulama Grevlerinin Tanm (Format rnei)

GA
Q
Ref

Boluk Analizi Sorusu

Boluk Tanm
Cevap:
Evet/Hayr/
Ksmen

Boluu Doldurmak
iin
Gerekli Tedbir/ Grev

Atana
n
Grev
Grubu/
Kii

DEP
Dokma
n Ref/

Tedbir/
Grev
Durumu
(ak/WIP/
kapal)

1.1-1

[Devlet] tarafndan
Devlet ierisinde
emniyet ynetimini
tanmlayan ulusal
emniyete ynelik
mevzuata ilikin
ereve ve spesifik
dzenlemeler
Mevzuata ilikin
ereve ve zel
ynetmelikler, Devlet
asndan ilgili ve
uygun olmalar iin
periyodik olarak

Ksmen

Mevcut dzenleyici
kurulular dahilinde
emniyet ynetim
rolleri ile ilgili ak bir
tanm veya atama
bulunmamaktadr

Grev#1 Hukuk
departman
tarafndan
mevzuata ilikin
ereve incelenecek

Grev
grubu A

Blm 2,
Madde 1

WIP

Ksmen

Sadece anlk veya

ksmi inceleme.
Periyodik inceleme
sreci iin SOP
bulunmuyor

Grev#3 Tm
iletme
dzenlemelerinin
periyodik incelemesi
iin SOP
gelitirilecek.

Grev
grubu B

Blm 2,
Madde 3

Ak

1.1-2

Vb.
Vb.

Not: Boluk analizi sorularnn tamam ve sadece "Hayr/Ksmen" cevaplar olan sorular duruma gre bu Tablo ierisinde
bulunmaktadr.

Tablo C Tedbir/Grev Uygulama Plan (Format rnei)

Boluu
Doldurm
a k in
Gerekli
Tedbir/
Grev
Grev#1
Hukuk
departm
a n
tarafnd
an
mevzuat
a ilikin
ereve
Grev#2
SMS
kapsam
belirlene
c ek
Vb.
Vb.

GA
Q
Ref

1.1
-1

Atan
Eyle
an
m/
Gre Gre
v
v
Grub Duru
u/
m
Grev WIP
Grub
uA

Program/Zaman
1.eyr 2.eyr 3.eyr 4.eyr 1.eyr 2.eyr
ek
ek
ek
ek
ek
ek
10
10
10
10
11
11

izelgesi (Balang Biti)

3.eyr 4.eyr 1.eyr 2.eyr 3.eyr 4.eyr v
ek
ek
ek
ek
ek
ek
b
11
11
12
12
12
12

Grup
3

Not: Bu Tablo C, ayn zamanda tercihe bal olarak Tablo B'nin devam olarak ayr bir alma formunda konsolide edilebilir. Grevlerin
nceliklendirilmesinin gerekli olduu durumlarda bu 3.Blmdeki Aamal Yaklam Blmne baknz.

Blm 3
lave 2
Devletin Emniyet Politikas Beyanna likin
Rehberlik
Part
1
Devletin emniyet politikas beyan, bunlarla snrl olmamas gerekli olmamakla
birlikte, aadaki taahhtleri dikkate almaldr:
1) Tm havaclk faaliyetlerinin ve operasyonlarnn en yksek emniyet performans
seviyesinde gerekletirilmesinin salanmas amacyla stratejilerin ve srelerin
gelitirilmesi ve uygulanmas;
2)
Devletin havaclk sisteminin kapsaml analizini esas alan ve mmkn olduu
durumlarda uluslararas emniyet gerekliliklerini ve standartlarn aan, Devlet dahilindeki
emniyetin ynetimine ilikin ulusal emniyete ynelik mevzuata ilikin ereve ve
yrrlkteki iletme dzenlemelerinin gelitirilmesi ve yaynlanmas;
3) Dzenlemeye ilikin
segmentlerine
danlmas
;

gelime

hakkndaki hususlarda havaclk

sektrnn ilgili

4) Personelin yeterli ekilde eitilmesinin salanmas ve sorumluluklarn yerine

getirmelerinde
personele yardmc olunmas amacyla Devlet havaclk kurulularna gerekli kaynaklarn
tahsis edilmesi;
5)
Hizmet salaycs ve Devlet seviyesinde gnll ve gizli raporlama sistemlerinin
teviki ile emniyet ynetiminin desteklenmesi;
6)
Veri merkezli, risk esasl ve ncelikli gzetim faaliyetlerinin, performans esasl ve
uyum merkezli faaliyetlerin yrtlmesi ve bu dzenleyici ve idari gzetim faaliyetlerinin,
duruma gre uluslararas standartlar ve en iyi uygulamalar dorultusunda
gerekletirilmesinin gvence altna alnmas;
7)
Emniyet ynetimi kavramlar ve ilkeleri ile ilgili olarak havaclk endstrisinin
tevik edilmesi ve
eitimi ve Devletin hizmet salayclar tarafndan SMS uygulama ve
operasyonunun gzetimi;
8)
Personelin ve kurulularn, emniyet ile ilgili temel bilgileri tedarik etmesinin tevik
edilmesi ve Devlet ve hizmet salayclar arasnda srekli emniyet ynetimi veri ak ve
alveriinin salanmas amacyla emniyet veri toplama ve ileme sistemlerinin
korunmasna ynelik hkmlerin oluturulmas;
9)
Emniyet ile ilgili hususlarn zlmesi iin hizmet salayclar ile
etkin etkileim;
10) Emniyet veri toplama ve ileme sistemlerinden elde edilen bilgilerin korunmasn
tamamlayacak
yrtme
politikas
ve
prosedrlerinin
hazrlanmas;
11) Emniyet gstergeleri ve ilgili hedef ve ikaz seviyesi ayarlar zerinden DEP
performansnn takibine
ve lmne ynelik bir mekanizmann
gelitirilmesi;

12) Hizmet salayc kurulular dahilinde en

iyi
emniyet kltrnn benimsenmesinin tevik edilmesi.

uygulamalarn

ve

pozitif

Devlet emniyet politikas beyan, Devletin dzenleyici ve idari kurulularnn gzetimi

asndan DEP Sorumlu darecisi veya Devlet seviyesinde bir sorumlu kii tarafndan
imzalanmaldr.

Blm 3
lave 2
Emniyet Politikas Beyan
(rnekleme)
Part
2
Aada, temel Emniyet Politikas beyanna ilikin bir rnekleme
sunulmaktadr:
[Devletin dzenleyici kuruluunun ad]], [Devletin Ad]'deki havaclk emniyetini tevik
eder ve dzenler. Gzetimimiz altndaki havaclk faaliyetlerinin en st emniyet
seviyesinde uygulanmasn gvence altna almak amacyla etkin stratejilerin, dzenleyici
erevelerin ve srelerin gelitirilmesini ve uygulanmasn taahht etmekteyiz.
Bu
balamda
tarafmz:
o
Uluslararas Sivil Havaclk rgtnn standartlarna, nerdii uygulamalara ve
prosedr lerine uygun ulusal standartlar belirleyecektir;
o
Emniyet ile ilgili dzenlemelere ve sektrde gzetim faaliyetlerine ynelik veri
merkezli ve performans
esasl
bir
yaklam
benimseyecektir;
o
Havaclk sektr dahilinde emniyet trendlerini belirleyecek ve daha nemli ve
daha gerekli olan sahalara hitap etmek zere risk esasl bir yaklam benimseyecektir;
o
Devletin tm emniyet gstergeleri ile birlikte hizmet salayclarnn emniyet
performans gstergeleri zerinden srekli olarak havaclk sistemimizin emniyet
performansn takip edecek ve lecektir;
o
Emniyet ile ilgili hususlara iaret etmek ve havaclk emniyetini srekli olarak
gelitirmek amacyla
havaclk endstrisi ile ibirlii yapacak ve istiare
edecektir;
o
Gl emniyet ynetimi ilkelerini esas alarak sektr dahilinde iyi emniyet
uygulamalarn ve pozitif kurulu emniyet kltrn tevik edecektir;
o
Sz konusu bilgilerin, sadece emniyet ynetimi ile ilgili hususlarda kullanlmasn
salamak amac yla ilgili tm sektr kurulular ve hizmet salayclar arasnda emniyet
bilgilerinin toplanmasn, analizini ve alveriini tevik edecektir;
o
Emniyet ynetimine ve gzetimine ilikin yeterli finansal kayna ve insan
kaynan tahsis edecektir ve
o
Personelin, emniyet gzetimi ve ynetimi sorumluluklarn yetkin ekilde
gerekletirmelerine olanak salamak zere personelin uygun donanma ve deneyime
sahip olmasn salayacaktr.
SHGM tarafndan imzalanmtr [DEP Sorumlu darecisi veya Devlet seviyesinde sivil
havaclktan sorumlu
yetkili
]

Blm 3
lave 3
Devletin Yrtme Politikasna likin
Rehberlik
Bu yrtme politikas, [Devletin yrrlkteki sivil havaclk dzenlemesi (dzenlemeleri),
hava seyrsefer emri (emirleri) veya dzenleyici standard (standartlar)] kapsamndaki
yasal yetki dorultusunda yaynlanmaktadr.
1.
Ama
1.1. [Devletin Sivil Havaclk Otoritesi] yrtme politikasnn amac, yrtme ilevleri
zerinden eit ekilde havaclk emniyet dzenlemelerine ve gerekliliklerine uygunluun
tevik edilmesidir.
1.2.
Emniyet ynetim sisteminin (SMS) uygulanmas iin [Devletin Sivil Havaclk
Otoritesi]'nin, DEP-SMS genel erevesinin desteklenebilmesi adna eit ve takdire bal
bir yrtme politikasnn mevcut olmas gerekmektedir.
1.3. Hizmet salaycnn emniyet ynetim sistemi (SMS) kapsamnda hizmet
salayclarnn kurulu ieirisinde belirli emniyet sapmalarn ieren olaylar ile baa
kmalarn ve bunlar zmelerini salayan ve otoriteye uygun yrtme politikalarnn ve
prosedrlerinin gelitirilmesi.
[Devletin Sivil Havaclk Kanunu] ve [Devletin Sivil
Havaclk Dzenlemeleri] kapsamndaki kastl aykrlklar soruturulacak ve duruma gre
konvensiyonel yrtme tedbirine tabi tutulacaktr. Kastl olmayan hatalar veya sapmalar
ile kasti ihlal arasndaki deerlendirme ve ayrm dolaysyla yrtmeye ilikin genel
ereve ierisinde hkmler ak olmaldr.
1.4. Yrtme politikas beyan ve ilikili yrtme prosedrleri ICAO Ek 1 Personel
Lisanslandrma); Ek
6 Hava Arac Operasyonu, Part I Uluslararas Ticari Hava Tamacl Uaklar ,
ve Part III Uluslararas Operasyonlar Helikopterler; Ek 8 Hava Aracnn Uua
Elverililii; Ek 11 Hava Trafik Hizmetleri; ve Ek 14 Hava Meydanlar , Cilt I Hava
Meydanlarnn Tasarm ve
Operasyonlar dorultusunda hizmet salayclarn
faaliyetlerine uygulanmaktadr.
2.
Politika
2.1. [Hizmet salaycs], kendi onay/sertifikas altnda yrtlmesi iin yetkilendirilen
operasyonlarn boyutu, tr ve karmakl dorultusunda olan bir Emniyet Ynetim
Sistemi (SMS) oluturacak, bunu srekli klacak ve buna bal kalacaktr.
2.2. Emniyet Ynetim Sistemini (SMS) destekleyen bu yrtme politikasnn sreklilii
iin, [Devletin Sivil
Havaclk Otoritesi] mfettileri tarafndan hizmet salayclar ile ak iletiim
kanal kurulacaktr.
2.3. Gizli, gnll veya edeerde bir kategoride snflandrlan raporlar ile ilgili olarak
emniyet veri toplama ve ileme sistemlerinden (SMS kapsamnda oluturulan) elde
edilen bilgilerin hibiri, yrtme tedbirinin esas olarak kullanlmayacaktr.
2.4. SMS kapsamnda faaliyet gstermekte olan bir hizmet salaycnn kastl olmadan
[Sivil Havaclk
Kanunu veya Sivil Havaclk dzenlemelerine] aykr davranmas durumunda spesifik
inceleme prosedrleri kullanlacaktr. Bu prosedrler, hizmet salaycsnn gzetiminden
sorumlu [Devletin Sivil
Havaclk Otoritesi] mfettiinin, SMS onayl kurulu ile diyaloa gemesine imkan
salayacaktr. Bu diyaloun amac, nerilen dzeltici tedbirler ve aykrla neden olan
kusurlara yeterli derecede iaret eden eylem plan hakknda karara varmak ve bunlar
uygulamas iin hizmet salaycya makul bir s re
vermektir. Bu yaklam, etkin emniyet raporlamasn beslemek ve devam ettirmek
amacndadr, bu
ekilde hizmet salaycsnn alanlar tarafndan emniyet eksiklikleri ve tehlikeleri
herhangi bir ceza korkusu olmadan rapor edilebilecektir.
Bundan dolay hizmet
salayc, herhangi bir su yklenmeden veya yrtme cezas alma korkusu yaamadan
olay ile birlikte bu olaya neden olan organizasyonel veya bireysel faktrleri analiz

edebilecek ve bunlarn tekrarnn nlenmesine en iyi yardmda bulunacak dzeltici

tedbirleri hayata geirebilecektir.

2.5.
[Devletin Sivil Havaclk Otoritesi], hizmet salaycsnn gzetiminden sorumlu
mfettii vastasyla, hizmet salaycs tarafndan nerilen dzeltici tedbirleri ve/veya
aykrln altnda yatan olaya iaret etmek zere yrrlkte bulunan sistemleri
deerlendirecektir. nerilen dzeltici tedbirlerin (uygun kurulu ii disiplin eylemleri
dahil), tatmin edici olarak deerlendirilmesi ve olayn tekrarn ve gelecekteki
uygunluunu garanti edecek gibi olmas durumunda ihlale ilikin inceleme, dzenleyici
tarafndan herhangi bir cezai meyyide getirilmeksizin sonulandrlacaktr.
Yrrlkteki dzeltici tedbirlerin veya sistemlerin uygunsuz olarak deerlendirilmesi
durumunda, [Devletin Sivil Havaclk Otoritesi tarafndan yrtme eylemini nleyecek
tatmin edici bir zm bulunana kadar hizmet salayc ile etkileimde bulunulmaya
devam edilecektir. Ancak, hizmet salaycnn olay ele almay ve etkin dzeltici tedbirler
temin etmeyi ret etmesi durumunda [Devletin Sivil Havaclk Otoritesi], duruma gre
yrtme tedbirini veya dier idari tedbirlerden birini dikkate alacaktr.
2.6.
Havaclk dzenlemelerinin ihlali, dzenlemenin basit bir ekilde yanl
anlalmasndan havaclk emniyetinin gz ard edilmesine kadar pek ok farkl nedenden
meydana gelebilir. [Devletin Sivil Havaclk Otoritesi]'nin, farkl durumlarn altnda
[yrrlkteki Devlet Kanunu] kapsamndaki emniyet ykmllklerine etkin ekilde
yaklalmas asndan bir dizi yrtme prosedr bulunmaktadr.
Bu prosedrler
aadakiler gibi bir dizi tedbir ile sonulanabilecektir:
a)
uyarma;
b)
iyiletirici eitim;
veya
c)
yetkilerin deitirilmesi, askya alnmas
ve iptali.
2.7.
Yrtme kararlarnn unlardan etkilenmemesi
gerekmektedir:
a)
kiisel
atma;
b)
kiisel
kazan;
c)
cinsiyet, rk, din, siyasi gr ve mensubiyet gibi
deerlendirmeler; veya
d)
katlmda bulunanlarn kiisel, siyasi veya
finansal gc.
8. TEPKLERN
ORANTILILII
Yrtme kararlarnn, aadaki ilke esas alnarak altlarnda yatan ve daha nce
tanm yaplm ihlallere ve emniyet risklerine orantl olmas gerekmektedir:
a) [Devletin Sivil Havaclk Otoritesi], srekli ve kararl olarak Sivil Havaclk
Dzenlemelerinin dnda hareket edenlere kar yasal ilem gerekletirecektir; ve
b) [Devletin Sivil Havaclk Otoritesi], emniyet eksikliklerini zmek iin aba
gsterenler iin eitim veya gzetim eitimi ve teviki salayacaktr.
c) [Devletin Sivil Havaclk Otoritesi], kastl ihlaller ve kastl olmayan hatalar veya
sapmalar arasndaki ayrm yapmak iin makul ve gerekli bir deerlendirme yapacaktr.
9. ADL YARGI VE
MESULYET
Yrtme
kararlarnn:
a)
adil olmas ve gerekli sreci takip
etmesi;
b)
katlmda bulunanlar iin effaf
olmas;

c)
tedbir ile ilgili deerlendirmede bulunurken olaya ilikin durumu ve hizmet
salaycsnn veya
bireyin tavrn/eylemlerini dikkate
almas;
d) ayn/benzeri durumlar iin tedbir/karar hususunda tutarl
olmas; ve

e)

uygun dahili ve harici incelemeye tabi tutulmas gerekmektedir.

10.
STSNALAR

10.1 Bu politika, uygunsuzluun saklanmasna ynelik kastl bir abann olduunun

ispat durumunda
uygulanamaz.
10.2 Bu politika, hizmet salaycsnn kabul edilebilir bir SMS veya kendisine ait kabul
edilmi bir emniyet
performans salayamamas durumunda uygulanamaz.
10.3 Bu politika, hizmet salaycnn tekrarlayan ihlalci olarak dare tarafndan
deerlendirilmesi
durumunda uygulanamaz.
Yukarda verilen durumlarda dare, sz konusu uygunsuzluk veya ihlal ile ilgili olarak
uygun addedildii ekilde, nceden hazrlanm yrtme prosedrleri dorultusunda ilem
yapacaktr.
mza Eden:
Devlet Sorumlu darecisi

Blm 3
lave 4
DEP kapsamnda Devlet Yrtme Prosedrlerine
likin Rehber
SMS
Ortam
1.
GENEL
1.1 [Devletin], Devlet emniyet program (DEP) kapsamnda [Devletin Sivil Havaclk
Otoritesi],
SMS ortamnda faaliyet gsteren sertifika sahiplerinin gzetiminden
sorumludur.
Hatalara veya ihlallere uygun ekilde tepki veren SMS ortamnda faaliyet
gsteren hizmet salayclarnn gzetiminden sorumlu olanlar iin yrtme prosedrleri
bir rehber salamaktadr.
Yrtme prosedrleri, srete destekleyici bir ilev
oynamaktadr. Ancak, DEP yrtme hususundaki nihai karar, Sivil Havaclk Otoritesi
veya DEP Sorumlu darecisinin sorumluluu altndadr.
2.
UYGULANABLRLK
2.1
Bu prosedrler, DEP SMS ortamnda faaliyette bulunan kiiler veya hizmet
salayclar tarafndan ilenmi olabilecek aykrlklara uygulanmaktadr.
2.2
Bu prosedrler, [tarih] tarihi itibariyle
yrrlktedir.
2.3
Bu prosedrler, Sivil Havaclk Otoritesi tarafndan kabul edilen Emniyet Ynetim
Sistemine (SMS) sahip veya Sivil Havaclk Otoritesi tarafndan kabul edilen Uygulama
Plan ile birlikte "aamal SMS uygulama yaklam" benimsemi hizmet salayclar iin
kullanlacaktr.
2.4
Hizmet salayclarnn veya bireylerin SMS ortamnda faaliyet gsterdiklerini
kantlayamadklar
durumlarda,
3.paragrafta
aklanm
olan
prosedrlerin
avantajlarndan
yararlanmakszn yrtme
tedbirleri
uygulanacaktr.
3.
PROSEDRLER
3.1 DEP SMS yrtme ortam altnda bir soruturmann veya yrtme deerlendirme
srecinin
gerekletirilip
gerekletirilmeyeceinin
belirlenmesi
amacyla,
soruturma/yrtme heyeti iin spesifik hizmet salaycsnn SMS uygulama durumunun
belirlenmesi gerekli olacaktr.
Bu belirleme ncelikle yrtme heyeti ve soruturma
kapsamndaki hizmet salaycsnn gzetiminden ve sertifikasyonundan sorumlu asli
mfetti arasnda iletiim ile gerekletirilecektir. Yrtme mzakeresinin her zaman
iin mnferit memur deerlendirme ve karar srecinden ziyade memurlar arasndan
atanm veya tahsis edilmi bir heyet tarafndan gerekletirilmesi gerekmektedir.
3.2 Asli mfetti, hizmet salaycsnn SMS yrtme prosedrleri iin yukarda bahsi
geen kriterleri karlayp karlamadn belirleyecektir.
lk deerlendirmenin
kolaylatrlmas amac ile [Devletin Sivil Havaclk Otoritesi] tarafndan hizmet
salaycsnn SMS uygulama durumuna ilikin bir liste edinilmelidir.
Bu listenin
havaclk soruturma/yrtme personelinin kullanmna sunulmas ile soruturma/yrtme
deerlendirme
srecinin
uygulanabilirlii
hakknda
karar
alnmasnda
soruturmaclara
kolaylk
salanacaktr.
3.3 Hizmet salaycsnn SMS uygulamasnn "aamal yaklam" esnasnda [Devletin
Sivil Havaclk Otoritesi] tarafndan, belirli koullarn salanm olmas art ile, tam
anlam ile uygulanan veya kabul edilen bir Emniyet Ynetim Sistemi (SMS) olmayan
hizmet salayclar iin SMS yrtme prosedrleri uygulanabilir.
3.4
[Devletin
Sivil
Havaclk
Otoritesi],
SMS
yrtme
prosedrlerinin
uygulanabilirliinden nce asgari olarak aadaki koulun yerine getirilmi olmasn
gerekli grmektedir:

a)
Hizmet salaycsnn etkin bir kurulu ii tehlike raporlama ve risk hafifletme
srecine sahip olmas;

b)
Hizmet salaycsnn, operasyonlarnn boyutuna ve karmaklna uygun ve normal
faktrlerin belirlenmesi ve dzeltici tedbirlerin gelitirilmesi iin yeterli etkin olay
soruturma ve dzeltici eylem srecine sahip olmas;
c)
Soruturma kapsamndaki olay ile ilgili emniyet verilerinin veya bilgilerinin,
soruturma/yrtme
heyetinin kullanmna sunulmu olmas ve hizmet salaycs veya birey ile
soruturma/yrtme heyeti
arasnda tam bir ibirliinin kurulmu
olmas.
hlale
rapor

ilikin

ilk

3.5 Havaclk yrtme personeli tarafndan, bir aykrln tespit edildii veya olas bir
aykrlk ile ilgili bir bilginin alnd tm durumlarda n analizin yaplmas gerekmektedir.
Rapor edilen ihlalin, resmi bir raporun sonucu veya nerisi olmas durumunda, yrtme
heyeti tarafndan olay raporunun, yrtme tedbirini desteklemek iin yeterli olup
olmadnn kararnn verilmesi gerekmektedir.
n
deerlendirme
3.6
Alnan bilgiler dorultusunda aadaki sorularn dikkate alnmas
gerekmektedir:
a) SMS kapsamnda bulunan kiinin veya kuruluun bir aykrlkta bulunduuna inanmak
iin makul nedenler var m?
b)
Bu trden bir olay (rnein, kasti/yineleyen uygunsuzluk, v.s.), sz konusu
yrtme tedbirinin
gerekletirilmesini gerekli klyor
mu?
c)
Yrtme tedbiri kararnn verilmesinde dikkate alnmas gereken gizli koullar,
organizasyonel/insan faktrleri gibi baka bir bilgi veya kant mevcut mudur?
Sz konusu sorularn cevaplarnn olumlu olmas halinde, asli mfetti, duruma gre
yrtme tedbirinin
deerlendirilmesi ile ileme devam etmesi hususunda
bilgilendirilecektir.
Yrtme tedbirinin deerlendirilmesi ve
nerilmesi
3.7
Uygun, adil ve etkin idari (veya dier cezai bir tedbir) hususunda belirleme
yaplmasna ilikin yrtme heyeti srecinde, durumsal, evresel ve gizli koullar dikkate
alan objektif bir sre esas alnmaldr. Bunlarn arasnda duruma gre organizasyonel
faktrler, insan faktrleri ve dier art faktrleri de bulunmaldr. Uygunsuzluk eyleminin
kasti olmayan bir hata veya kasti bir eylem olup olmad gibi dier faktrler de uygun
ekilde dikkate alnmaldr.
3.8
Uygun bir ekilde yrtme tedbiri kararnn verilmesinden sonra yrtme heyeti,
Sorumlu darecinin onay iin gerekli nerilerde bulunacak ve sonrasnda da ilgili taraflar
bilgilendirecektir.

Blm 3
lave 5
Devletin SMS Dzenlemesi
(rnek)
1.

DZENLEYC
ESAS

SMS dzenlemeleri, Devletin yrrlkteki

yetkisi kapsamnda yaynlanmaldr.

sivil

havaclk

otoritesinin

yasal

2. SMS Dzenlemesinin
Kapsam
2.1 Dzenleme, hizmet salayclar tarafndan emniyet ynetim sisteminin (SMS), Ek 1
Personel Lisanslandrma; Ek 6 Hava Arac letimi; Ek 8 Hava Aracnn Uua
Elverililii; Ek 11 Hava Trafik Hizmetleri;ve Ek 14 Hava Meydanlar, Cilt I Hava
Meydanlarnn Tasarm ve letimi dorultusunda uygulanmasna ilikin gereklilikleri
belirlemektedir.
2.2 Bu dzenleme kapsamnda "hizmet salaycs" terimi, normalde havaclk hizmetleri
sunan onayl/sertifikal kurulular anlamna gelmektedir.
Bu terim, hizmet tedariki
srasnda operasyonel emniyet risklerine maruz kalan onayl eitim kurulularn, hava
arac ileticilerini, onayl bakm kurulularn, hava aracnn tip tasarm ve/veya
retiminden sorumlu kurulular, hava trafii hizmeti salayclarn ve sertifikalandrlm
hava meydanlarn da kapsamaktadr.
2.1.3 Dzenleme, mesleki emniyet, evresel koruma ve havaclk ile ilgili dier
faaliyetlerden
ziyade, hizmet salaycsnn havaclk emniyeti ile ilgili srelerini,
prosedrlerini ve faaliyetlerini konu almaktadr.
2.1.5 Dzenleme, asgari SMS genel erevesini oluturmaktadr. Hizmet salaycs,
daha kati kurulu ii
gereklilikler
belirleyebilir.
2.2. SMS Dzenlemesi/Gereklilikleri Maddesi
(rnek)
2.2.1 Etkin [tarih(ler)], [hizmet salaycsnn tr]'nn yrrlkteki emniyet ynetim
sistemi (SMS) olmaldr, bu sistemin [Sivil Havaclk Otoritesinin ad] tarafndan kabul
edilmi olmas ve aadaki drt yksek seviye emniyet amacna iaret etmesi
gerekmektedir:
2.2.1.1
emniyet tehlikelerinin
tanmlanmas;
2.2.1.2
karara varlan emniyet performansnn elde edilmesi amacyla gerekli
iyiletirici tedbirin
uygulanmasnn gvence altna
alnmas;
2.2.1.3 emniyet performansnn srekli takibine ve dzenli olarak deerlendirilmesine
imkan verilmesi ve
2.2.1.4
emniyet ynetim sisteminin genel performansnn srekli olarak
iyiletirilmesini amalanmas.
2.2.1 Bu Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) genel erevesinde asgari olarak
aadaki bileenler ve unsurlar bulunacaktr:
1.
Emniyet politikas ve
amalar
1.1
Ynetimin taahhd ve
sorumluluu

1.2
Emniyet ile ilgili
mesuliyet
1.3
Kilit neme sahip emniyet
personelinin tayini
1.4
Acil durum mdahale plannn
koordinasyonu

1.5
dokmantasyonu

SMS

2.
Emniyet risk
ynetimi
2.1
Tehlike
tanmlama
2.2
Risk deerlendirmesi ve risklerin
hafifletilmesi
3.
Emniyet
gvencesi
3.1
Emniyet performansnn izlenmesi ve
llmesi
3.2
Deiiklik
ynetimi
3.3
Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) srekli
gelitirilmesi
4.
Emniyetin tevik
edilmesi
4.1
Eitim ve
retim
4.2
Emniyet
iletiimleri.
Not: SMS ile ilgili bir dzenlemede, Devlet tarafndan hazrlanm olan SMS rehberi veya
danmanlk mahiyetindeki materyaller dikkate alnmaldr.
Sz konusu rehber
materyaller ayn zamanda aamal SMS uygulamas yaklamna ilikin hkmler de
bulundurmaldr. Sivil Havaclk Otoritesinin mnferit hizmet salayclarna ynelik
Emniyet Ynetim Sistemini (SMS) ve nerdikleri emniyet performansn kabul
etmesine ilikin sreci, sz konusu gereklilikler veya rehber materyaller ierisinde uygun
ekilde belirtilmelidir.

Blm 3
lave 6
Emniyet Gstergeleri ve ALoSP
(rnek)
Tablo A1-A4:
rnekleri

Emniyet Gstergesi

Devletin tm emniyet gstergeleri ve ilgili ikaz ve hedef seviye ayar kriterlerine ait baz
grsel rnekler mevcuttur. Tablonun sa tarafnda bulunan SMS emniyet performans
gstergeleri, DEP ve SMS emniyet gstergeleri arasndaki gerekli korelasyonu belirtmek
amacyla gsterilmitir. Bunun gibi bir zet Tablo, Devlet tarafndan derlenebilir ve
mmkn olduunca mevcut veya geerli emniyet gstergeleri dorultusunda
doldurulabilir. SMS esaslarnn, Devletin DEP emniyet gstergeleri beklentileri ile iliki li
olarak hizmet salayclar tarafndan gelitirilmesi gerekmektedir.
DEP ve SMS
gstergeleri arasndaki uygunluktan emin olmak amacyla Devletin, SMS esaslarnn
geliimi iin hizmet salayclar ile aktif bir ibirlii ierisinde olmas gerekmektedir. SMS
esaslarnn, DEP emniyet gstergelerinden daha kapsaml olmas beklenebilmektedir. Bu
kadar fazla emniyet gstergesi ile Devlet, kendisine ait DEPin kabul edilebilir emniyet
performans seviyesinin izlenmesi ve llmesi maksadyla uygun bir gsterge paketi
seiminde bulunabilir. Belirli emniyet/kalite gstergelerinin destekleyici amalar iin elde
edilmi (Devlet veya hizmet salayclar tarafndan) olmas muhtemeldir ve dolaysyla
da DEP (veya SMS) seviye takibi ve lm amacyla dahil edilmesi gerekli deildir.
Bunlar genellikle kurulu ierisinde daha dk seviyedeki veya dier amalara zel
gstergelerdir.
Tablo B:
emas rnei

DEP Emniyet Gstergesi

Bu, yksek sonulu DEP emniyet gstergesi emasnn nasl grndne bir rnektir.
Burada, Devletin btn ileticileri tarafndan rapor edilebilir/zorunlu olay oran
verilmektedir. Sol taraftaki ema, gemi yln performans iken, sa taraftaki de mevcut
yln kademeli veri eilimidir. kaz seviyesi ayarnda, temel emniyet metrikleri standart
sapma kriteri esas alnmtr. Excel sayfasndaki forml =STDEVPdir. El ile yaplan
Standart Sapma hesaplamas iin forml u ekildedir:

X, her bir veri noktasnn deeridir; N, veri noktalarnn saysdr ve U, tm

veri noktalarnn
Ortalama
deeridir.
Hedef ayar, gemi yln veri noktalarnn ortalamas zerinden istenen yzde
ilerlemedir (bu durumda
%5).
u unutulmamaldr ki fiili veri noktas aralklar ve olay oran paydas, emniyet
gstergesinin doruluunun salanmas amacyla her bir veri setinin tr esas alnarak
belirlenmelidir.
ok dk skla sahip olaylar iin, veri noktalarnn aral (rnein)
eyrek dnemlik gncellemeler yerine yllk olmaldr. Ayn ekilde, olay oran paydas
(rnein), 1.000 hava hareketi yerine 100.000 hava hareketi bana olabilir. Bu ema,
Tablo C'de gsterilen veri formu ile oluturulmutur.
Tablo C:
ilikin Veri Formu

rnek Emniyet Gstergesi emasna

Bu veri formu, Tablo B'de gsterildii zere emniyet gstergesi emasnn oluturulmas
iin kullanlmaktadr. Ayns, uygun veri girii ve emniyet gstergesi tanmlaycsnn
zelletirilmesi ile dier emniyet gstergesi emasnn oluturulmas iin de kullanlabilir.
kaz satr ve hedef satr, bu veri formundaki ilgili ayarlar esas alnarak otomatik
olarak oluturulacaktr.

Tablo D:
zeti rnei

DEP ALoSP Performans

Bu, belirli ilgili ikaz ve hedef seviyesi sonular ile birlikte Devletin DEP emniyet
gstergelerinin tamamnn bir zetidir. Bylesi bir zet, DEP ALoSP performansnn
genel olarak incelenmesi amac yla her bir takip dneminin sonunda derlenebilir. Daha
nicel bir performans zeti lmnn talep edildii durumlarda uygun noktalar, her bir
hedef ve ikaz sonucu iin Evet/Hayr cevab ile tahsis edilebilir. rnek:
Yksek
Sonulu
Gstergelerhlal Edilmeyen kaz Seviyesi
(0)] Gerekletirilen Hedef
(0)]
Dk
Sonulu
Gstergelerhlal Edilmeyen kaz Seviyesi
(0)] Gerekletirilen Hedef
(0)]

[Evet (4), Hayr

[Evet (3), Hayr

[Evet (2), Hayr

[Evet (1), Hayr

Tablo A-1: Hava leticisi

Ortalam
a+
1/2/3
SD.
(yllk
veya 2
yllk
sfrla
ma

Ortalama +
1/2/3 SD.
(yllk veya
2
yllk sfrlama)

% (rnein
%
5) her bir yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

letici Kombine
Filo aylk
Olay oran
(rnein
1000 Uu
Saati bana)

Ortalama +
1/2/3 SD.
(yllk veya
2
yllk
sfrlama
)

% (rnein
%5) her bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

Havayolu leticisi
Kombine Filo aylk
ciddi olay oran
(rnein 1000
Uu Saati
bana)

Ortalama +
1/2/3 SD.
(yllk veya
2
yllk sfrlama)

% (rnein
%5)
Her bir yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

letici Dahili
QMS/SMS yllk
denetleme LEI
%si veya
bulgu oran
(denetleme
bana bulgu)

Havayolu leticisi
Motor IFSD olay
oran (rnein
1000
Uu Saati bana)

Ortalama +
1/2/3 SD.
(yllk veya
2
yllk sfrlama)

% (rnein
%5) her bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
gelime.

letici Gnll
Tehlike
raporlar oran
(rnein
1000 Uu Saati
bana)

letici DGR olay

raporlar oran
(rnein 1000
Uu
Saati
bana)

Ortalama +
1/2/3 SD.
(yllk veya
2 yllk
sfrlama)

Mlahaza

Havayolu leticisi
Mnferit Filo
aylk ciddi olay
oran
(rnein 1000
Uu
Saati bana)

% (rnein
%5) her bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
gelime.

Hedef
seviye
kriterleri

Mlahaza

Sivil Havaclk
Otoritesi toplam
Havayolu
leticisi yllk
Hat stasyonu
ncelemesi LEI
%si veya bulgu
oran (inceleme
bana bulgu)
Sivil Havaclk
Otoritesi yllk
Yabanc
Havayolu
leticisi Ramp
gzetimi
incelemesi
Ortalama LEI
%si (her bir
Yabanc
letici
Sivil
Havaclk
Otoritesi toplam
letici DGR olay
raporlar oran
(rnein 1000
Uu Saati
bana)

kaz
seviyesi
kriterleri

Mlahaza

Ortalama +
%
(rnein
1/2/3 SD.
%5)
her
(yllk
bir
veya
Yllk
2 yllk
Oran
sfrlama)
arasndak
i geliim.

Emniyet
Performans

Gstergesi

Hedef
seviye
kriterleri

Mlahaza

Sivil Havaclk
Otoritesi toplam
Havayolu leticisi
yllk gzetim
Denetlemesi LEI
%si veya bulgu
oran (denetleme
bana bulgu)

kaz
seviyesi
kriterleri

Hedef
seviye
kriterleri

Mlahaza

Ortalama +
% (rnein
%5) her bir
1/2/3 SD.
yllk
(yllk
Ortalama
veya
Oran
2 yllk
arasndaki
sfrlama
geliim.
)

Emniyet
Performans

Gstergesi

Mlahaza

Sivil Havaclk
Otoritesi toplam
Havayolu
leticilerinin
aylk/ aylk
kaza/ciddi olay
oran (rnein
1000 Uu Saati
bana)
Sivil Havaclk
Otoritesi toplam
Havayolu
leticilerinin
aylk IFSD olay
oran (rnein
1000 Uu Saati
bana)

kaz
seviyes
i
kriterle

Mlahaza

kaz
Emniyet
Hedef
Gstergesi
seviyesi
seviye
kriterleri
kriterler
i
Havayolu leticileri (sadece Devletin Havayolu leticileri

Mlahaza

Emniyet
Gstergesi

SMS Emniyet Performans Gstergeleri (Mnferit Hizmet Salaycs)

Yksek Sonu Gstergeleri
Dk Sonu Gstergeleri (Olay/Faaliyet
esasl)
(Olay/Sonu esasl)

Mlahaza

DEP Emniyet Gstergeleri (Devlet Genelinde)

Dk Sonu Gstergeleri (Olay/Faaliyet
esasl)

Mlahaza

Yksek Sonu Gstergeleri

(Olay/Sonu esasl)

% (rnein
%5) her bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
gelime.

DEP Emniyet Gstergeleri (Devlet Genelinde)

Yksek Sonu Gstergeleri
Yksek Sonu Gstergeleri
(Olay/Sonu esasl)
(Olay/Sonu esasl)
Emniyet Gstergesi

kaz
seviyesi
kriterler
i

Hedef
seviye
kriterleri

Emniyet
Gstergesi

kaz
seviyes
i
kriterle
r

Hedef
seviy
e
kriterl
e ri

SMS Emniyet Performans Gstergeleri (Mnferit Hizmet Salaycs)

Yksek Sonu Gstergeleri
Lower Consequence Indicators (Event/
Activity(Olay/Sonu esasl)
based)
Emniyet
kaz
Emniyet
kaz
Hedef
Hedef
seviyesi
Performans
Performans
seviye
seviyesi
seviy

kriterleri
Gsterges
kriterleri
e
kriterler
i
Gstergesi
kriterleri
i

% (rnein
%5) her bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

Hava meydan
leticisi Dahili QMS
yllk denetleme LEI
%si veya bulgu
oran (denetleme
bana bulgu)

Ortalama +
1/2/3 SD.
(yllk veya 2
yllk
sfrlama)

% (rnein
%5) her bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

Hava meydan
leticisi aylk
Pistte Yabanc
Madde Raporu
(FOR) oran
(rnein 10.000
yer hareketi
bana)

Ortalama +
1/2/3 SD.
(yllk veya 2
yllk
sfrlama)

% (rnein
%5) her bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

letici Gnll
Tehlike raporlar
oran ( ay
bana
operasyonel
personel bana]
Hava meydan
letici
aylk hava arac
yerde Yabanc
Madde Hasar
(FOD) olay oran
hava aracna hasar
veren- (rnein
10.000 yer hareketi
bana)

Mlahaza

Ortalama +
1/2/3 SD.
(yllk veya 2
yllk
sfrlama)

Ortalama
+ 1/2/3
SD.
(yllk
veya 2
yllk
sfrlama
)

Mlahaza

Ortalama +
% (rnein
1/2/3 SD.
%5) her bir
(yllk
yllk
veya
Ortalama
2 yllk
Oran
sfrlama
arasndaki
)
geliim.

Hava meydan
leticisi
aylk yer
kazas/ciddi
olay oran
her nevi hava
aracn ieren
(rnein
10.000 yer
hareketi
Hava meydan
leticisi aylk
Pistten kma
olaylar oran
her nevi hava
aracn ieren
(rnein
10.000
kalk
bana]
Hava
meydan
leticisi aylk
Pist hlali
olaylar oran
her nevi hava
aracn ieren
(rnein 10.000
kalk bana)

Mlahaza

Ortalama +
% (rnein
1/2/3 SD.
%5) her bir
(yllk
yllk
veya
Ortalama
2 yllk
Oran
sfrlama
arasndaki
)
geliim.

Sivil Havaclk
Otoritesi toplam
Hava meydan
leticileri yllk
gzetim
Denetlemesi LEI
%si veya bulgu
oran (denetleme
bana bulgu)

Mlahaza

Ortalama +
% (rnein
1/2/3 SD.
%5) her bir
(yllk
yllk
veya
Ortalama
Oran
2 yllk
arasndaki
sfrlama
geliim.
)

Mlahaza

Sivil Havaclk
Otoritesi
toplam hava
meydanlar aylk/
aylk yer
kazas/ciddi olaylar
oran her nevi
hava aracn ieren
(rnein, 10.000
yer
bana)
Sivilhareketi
Havaclk
Otoritesi
toplam hava
meydanlar aylk /
aylk Pistten
kma olay oran
her nevi hava
aracn ieren
(rnein, 10.000
kalkHavaclk
bana)
Sivil
Otoritesi
toplam hava
meydan aylk/
aylk Pist hlali olay
her nevi hava
aracn ieren
(rnein

Mlahaza

Hava meydan ileticileri

%
(rnein
%5) her
bir yllk
Ortalama
Oran
arasnda
ki
geliim.

VB.

Tablo A-2: Hava Meydan leticisi

Hedef
seviye
kriterleri

Ortalama +
% (rnein
%5) her bir
1/2/3 SD.
yllk
(yllk
Ortalama
veya
Oran
2 yllk
sfrlama)
arasndaki
geliim.

ETC

Tablo A-3: ATS leticisi

Emniyet
Gstergesi

Sivil Havaclk
Otoritesi toplam
ATS
aylk FIR TCAS
RA olay oran
her nevi hava
aracn ieren
(rnein 100.000
uu hareketi
bana)
Sivil Havaclk
Otoritesi toplam
ATS aylk FIR
Seviyesi Bust
(LOS) olay oran
her nevi hava
aracn ieren
(rnein 100.000
uu hareketi
bana)
Sivil Havaclk
Otoritesi toplam
ATS leticileri
yllk
gzetim
Denetlemesi LEI
%si veya bulgu
oran (denetleme
bana bulgu)

kaz
seviyes
i
kriterle
ri
Ortala
ma+
1/2/3
SD.
(yllk
veya
2
yllk
sfrlam
a)
Ortalam
a+
1/2/3
SD.
(yllk
veya 2
yllk
sfrla
m a)

Hedef
seviye
kriterleri

Emniyet
Performan
s
Gstergesi

kaz
seviyesi
kriterleri

Hedef
seviye
kriterleri
% (rnein
%5)her bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

% (rnein
%5) her bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

ATS ileticisi
aylk FIR ciddi
olay
oran her nevi
hava aracn
ieren (rnein
100.000 uu
hareketi bana)

Ortalama +
1/2/3 SD.
(yllk veya
2
yllk sfrlama)

% (rnein
%5) her bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

ATS ileticisi
aylk / yllk
ramak kala olay
oran (rnein
100.000 uu
hareketi bana)

Gemi
dnem
yllk
Ortalama
orann 3
olduunu
varsayn,
olas kaz
ran 5
olacaktr.

Emniyet
Performan
s
Gstergesi

ATS leticisi
aylk FIR
TCAS
RA olay oran
her nevi hava
aracn ieren
(renin
100.000 uu
hareketi
bana]
Gemi dnem ATS leticisi
yllk
aylk FIR
Ortalama
Seviyesi Bust
orann 3
(LOS) olay
olduunu
oran her
varsayn,
nevi hava
olas Hedef
aracn ieren
oran 2
(rnein
olacaktr.
100.000 uu
hareketi
bana)
ATS
leticisi
Dahili QMS
yllk
denetleme LEI
%si veya
bulgu oran
(denetleme
bana bulgu)

kaz
seviyesi
kriterleri

Hedef
seviye
kriterleri

Ortalama +
1/2/3 SD.
(yllk veya
2
yllk
sfrlama)

% (rnein
%5) her bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

Ortalama +
1/2/3 SD.
(yllk veya
2 yllk
sfrlama)

% (rnein
%5) her bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

Mlahaza

ATS leticileri
Sivil Havaclk
Otoritesi toplam
ATS
aylk FIR (hava
sahas) ciddi olay
oran her nevi
hava aracn
ieren (rnein
100.000 uu
hareketi
bana)

kaz
seviyesi
kriterler
i

SMS Emniyet Performans Gstergeleri (Mnferit Hizmet Salaycs)

Yksek Sonu Gstergeleri
Yksek Sonu Gstergeleri
(Olay/Sonu esasl)
(Olay/Sonu esasl)

Mlahaza

Emniyet
Gstergesi

DEP Emniyet Gstergeleri (Devlet Genelinde)

Yksek Sonu Gstergeleri
(Olay/Sonu esasl)

Mlahaza

Yksek Sonu Gstergeleri

(Olay/Sonu esasl)

ETC

Tablo A-4: POA/ DOA/ MRO

MRO/
POA/
DOA
Dahili
QMS
yllk
denetleme LEI
%si
veya
bulgu
oran
MRO/POA/DOA
aylk nihai
inceleme/test
arzas/ret
oran

MRO/ POA/
DOA Gnll
Tehlike
raporlar oran
( ay bana
operasyonel
personel bana

Mlahaza

% (rnein
%5) her bir
yllk Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

Hedef
seviye
kriterleri

Mlahaza

Ortalama +
1/2/3 SD.
(yllk veya
2
yllk sfrlama)

kaz
seviyesi
kriterleri

Mlahaza

Sunulan
Komponent
Zorunlu/nemli
Arza
Raporlarnn
MRO/POA
aylk oran.

Emniyet
Performans

Gstergesi

Hedef
seviye
kriterleri

Mlahaza

MRO/ POA
aylk komponent
teknik garanti
talebi oran

kaz
seviyesi
kriterleri

Mlahaza

Emniyet
Performans

Gstergesi

Mlahaza

Sivil Havaclk
Otoritesi toplam
MRO/POA/DOA
yllk
gzetim Denetleme
LEI %si veya
bulgu oran

Hedef
seviye
kriterleri

Mlahaza

% (rnein
%5) her bir
yllk Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

kaz
seviyes
i
kriterle

Mlahaza

Sivil Havaclk
Otoritesi, Uua
Elverililik
Direktiflerine
(ADlere) tabi
olan
operasyonel
rnlerin toplam
POA / DOA
aylk oran (rn
grubu bana)

Emniyet
Gstergesi

Hedef
seviye
kriterleri

Mlahaza

kaz
seviyesi
kriterler
i
POA/DOA/MRO Kurulular
Ortalama +
Sivil Havaclk
Otoritesi alnan
1/2/3 SD.
toplam MRO
(yllk
aylk
veya
Zorunlu Arza
2 yllk
sfrlama)
Raporlar (MDR)

Mlahaza

Emniyet
Gstergesi

SMS Emniyet Performans Gstergeleri (Mnferit Hizmet Salaycs)

Yksek Sonu Gstergeleri
Yksek Sonu Gstergeleri
(Olay/Sonu esasl)
(Olay/Sonu esasl)

Mlahaza

DEP Emniyet Gstergeleri (Devlet Genelinde)

Yksek Sonu Gstergeleri
(Olay/Sonu esasl)

Mlahaza

Yksek Sonu Gstergeleri

(Olay/Sonu esasl)

Tablo B: DEP Emniyet Gstergesi emas rnei (kaz ve Hedef seviyeleri ayar ile)

NCEK YILIN KOMBNE LETC AYLIK RAPOR EDLEBLR OLAY

ORANI (1000 UU SAAT BAINA)
NCEK YILIN ORTALAMASI

ERSNDE BULUNAN YILIN KOMBNE LETC AYLIK RAPOR

EDLEBLR OLAY ORANI (1000 UU SAAT BAINA)

A) kaz Seviyesi Ayar:

Yeni bir takip dnemine (ierisinde bulunulan yl) ilikin ikaz
seviyesi bir nceki yln performansna (nceki yl), yani Ortalama
ve Standart Sapma veri puanlarna dayaldr. 3 ikaz izgisi
Ortalama +1SD, Ortalama+1SD ve Ortalama+3SDdir.
B) kaz Seviyesi Tetiklemesi:
erisinde bulunulan takip dnemi (ierisinde bulunulan yl) iin
aadaki koullardan HERHANG birinin karlanmas halinde
kaz (anormal/kabul edilemez trend) belirtilir:
-Herhangi bir puann 3 SD izgisinin zerinde olmas
-Birbirini izleyen 2 puann 2 SD izgisinin zerinde olmas
-Birbirini izleyen 3 puann 1 SD izgisinin zerinde olmas
kaz tetiklendiinde (potansiyel yksek risk veya kontrol d
vaziyet), sz konusu anormal olay orannn sebebini ve kk
nedenini ve kabul edilemez trende iaret etmek zere gerekli her
nevi tedbiri tespit etmek zere daha ileri analiz gibi uygun takip
tedbiri beklenir.

C) Hedef Seviye Ayar (Planlanm geliim):

Hedef ayar kaz seviyesi ayarna kyasla daha az yaplandrlm
olabilir rnein yeni (ierisinde bulunulan yl) takip dneminin
Ortalama orannn bir nceki yln Ortalama deerinin %5 altnda
(daha iyi) olmasn hedef aln.
D)
Hedefe
Ulalmas:
erisinde bulunulan yln sonunda, ierisinde bulunulan yln
Ortalama orannn bir nceki yln Ortalama orannn en az %5 veya
daha yksek bir oranda altnda olmas halinde, belirlenmi %5lik
E) kaz ve Hedef Seviyeleri Geerlilik Sresi:
kaz ve Hedef seviyelerinin her bir izleme dnemi iin, icabnda
muadil bir nceki dnemin Ortalama oranna ve SDsine dayal
olarak gzden geirilmesi gerekmektedir.

Tablo C: rnek Emniyet Gstergesi emas iin Veri Formu

DEP Yksek Sonulu Emniyet Gstergesi rnei (kaz ve Hedef Ayar Kriteri ile)
Bir nceki
Yl
Olay
Ortalama
Tm
Tm
Oran*
leticile leticile
r Uu
r Olaylar
Saatler
i
Ocak
51,837
10.00
0.19
0.16
ubat
48,406
15.00
0.31
0.16
Mart
53,354
7.00
0.13
0.16
Nisan
52,513
4.00
0.08
0.16
Mays
54,037
9.00
0.17
0.16
Hazira
52,673
6.00
0.11
0.16
Temmuz
54,086
5.00
0.09
0.16
Austos
54,043
13.00
0.24
0.16
Eyll
52,383
7.00
0.13
0.16
Ekim
53,042
10.00
0.19
0.16
Kasm
51,353
7.00
0.14
0.16
Aralk
53,006
9.00
0.17
0.16
Ortalam
0.16
a
SD
0.07
*Oran Hesaplamas: (1000 Uu Saati bana)
Ay

erisinde Bulunulan Yl kaz Seviyesi

ayarlama kriterleri Bir nceki Yla
(Ortalama +1/2/3 SD) dayaldr.

Ay

Aralk
Ocak
ubat
Mart
Nisan
Mays
Haziran
Temmuz
Austos
Eyll
Ekim
Kasm

eisinde Bulunulan Yl
Olay
Tm
Tm
Oran*
leticile leticile
r Uu
r Olaylar
Saatler
i
53006
9.00
0.17
51635
9.00
0.17
44295
8
0.18
48323
10
0.21
47176
11
0.23
47469
13
0.27

Bir
Bir
Bir
nceki Yl nceki Yl nceki Yl
Ortalama Ortalama Ortalama
s
s
s
+1S
+2S
+3S
0.23
0.29
0.36
0.23
0.29
0.36
0.23
0.29
0.36
0.23
0.29
0.36
0.23
0.29
0.36
0.23
0.29
0.36
0.23
0.29
0.36
0.23
0.29
0.36
0.23
0.29
0.36
0.23
0.29
0.36
0.23
0.29
0.36
0.23
0.29
0.36

Ortalam
a
SD
* Oran Hesaplamas: (1000 Uu Saati bana)
erisinde Bulunulan Yl Hedefinin %5
Ortalama oran geliimi olduu
varsayldnda bir nceki yla ilikin
Ortalama orandan salanan geliim:

0.15

erisind
e
Bulunula
n Yl
Hedef
0.16
0.15
0.15
0.15
0.15
0.15
0.15
0.15
0.15
0.15
0.15
0.15

Tablo D:
rnek: X Devletinin DEP ALos Performans zeti (rnein 2010 yl iin)
Yksek Sonulu Emniyet Gstergeleri
Emniyet Gstergesi (SI)
SI kaz
kaz seviyesi
SI Hedef
Hedefe
Tanm
Seviyesi/
ihlal edilmi
Seviesi /
ulalm
Kriterleri
mi
Kriterleri
m
(2010 yl
(Evet/Hayr)
(2010 yl
(Evet/Hayr
1 Sivil Havaclk Otoritesi
2009
Evet
2009
Hayr
toplam Havayolu
Ortalama
Ortalama
leticileri aylk
Oran + 1/2/3
Oran
kaza/ciddi olay oran
SD.
zerinde
(1000 Uu Saati
(yllk
%5lik 2010
bana)
sfrlama
Ortalama
2 Sivil
Havaclk Otoritesi
2009
Evet
2009
Evet
toplam Hava Meydan
Ortalama
Ortalama
aylk
Oran + 1/2/3
Oran
yer kazas/ciddi olay
SD.
zerinde
(yllk
%3lk 2010
oran her nevi hava
sfrlama
Ortalama
aracn ieren (10.000
)
Oran
3 Sivil Havaclk
2009
Hayr
2009
Hayr
Otoritesi toplam ATS
Ortalama
Ortalama
aylk FIR ciddi olay
Oran + 1/2/3
Oran
oran her nevi hava
SD.
zerinde
aracn ieren
(yllk
%4lk 2010
(100.000 hava
sfrlama
Ortalama
rnek: X Devletinin DEP ALos Performans zeti (rnein 2010 yl iin)
Dk Sonulu Emniyet Gstergeleri
Emniyet Gstergesi (SI)
SI kaz
kaz seviyesi SI Hedef
Hedefe
Tanm
Seviyesi/
ihlal edilmi
Seviesi /
ulalm
Kriterleri
mi
Kriterleri
m
(2010 yl
(Evet/Hayr)
(2010 yl
(Evet/Hayr
Sivil Havaclk Otoritesi
>%25
Evet
<%10
Hayr
Havayolu letici
Ortalama LEI;
Ortalama
Kuruluu yllk
VEYA
LEI; VE <1
gzetim/denetleme
herhangi bir
denetleme
sonular
seviye 1
bana
bulgu; VEYA
seviye 2
>5
bulgu
denetleme
Sivil Havaclk Otoritesi
>%25
Evet
<%10
Evet
yllk Havayolu letici
Ortalama LEI;
Ortalama LEI
Hat stasyonu gzetim
VEYA
incelemesi Ortalama
herhangi bir
LEI
seviye 1
%si (her bir letici iin). bulgu; VEYA
>5
denetleme
bana
Sivil Havaclk
>%25 seviye
Evet
ncelemeye
Hayr
Otoritesi yllk
tabi
Ortalama LEI;
Yabanc Havayolu
tutulacak
VEYA
leticileri Ramp
Yabanc
herhangi bir
rneklendirme
leticilerin
seviye 1
inceleme program.
en az %50si
bulgu; VEYA
>5
denetleme
bana seviye
2 bulgu;
VEYA
incelemeye
tabi tutulan
Sivil Havaclk Otoritesi
>%25
Hayr
<%10
N

toplam Hava Meydan

leticisi Kurulular
yllk
gzetim/denetleme
sonular

Ortalama LEI;
VEYA
herhangi bir
seviye 1
bulgu; VEYA
>5
denetleme

Ortalama
LEI; VE <1
denetleme
bana
seviye 2
bulgu

SI kaz Seviyesi/ Kriterleri

(2010 yl iin)
Sivil Havaclk Otoritesi
toplam ATS letici
Kurulular yllk
gzetim/denetleme
sonular

Sivil Havaclk Otoritesi

toplam
ATS aylk FIR TCAS RA
olaylar oran her nevi
hava aracn ieren
(10.000 uu hareketi
bana)
Sivil Havaclk Otoritesi
toplam D&M / MRO
Kuruluu yllk
gzetim/denetleme
sonular

Dk Sonulu
SI kaz
Seviyesi/
Kriterleri
(2010 yl
iin)
>%25
Ortalama LEI;
VEYA
herhangi bir
seviye 1
bulgu; VEYA
>5
denetleme
2009 Ortalama
Oran + 1/2/3
SD.
(yllk
sfrlama
)
>%25
Ortalama LEI;
VEYA
herhangi bir
seviye 1
bulgu; VEYA
>5
denetleme
banaOrtalama
seviye
2009
Oran + 1/2/3
SD.
(yllk
sfrlama
)

Emniyet Gstergeleri
SI kaz
SI kaz
Seviyesi/
Seviyesi/
Kriterleri
Kriterleri
(2010 yl
(2010 yl
iin) Evet
iin)
<%10

Target Achieved
(Yes/No)

Evet

Ortalama LEI;
VE <1
denetleme
bana seviye 2
bulgu
Evet

Evet

2009
Ortalama
Oran zerinde
%5lik 2010
Ortalama
Oran
<%10

Hayr

Evet

Ortalama LEI;
VE <1
denetleme
bana seviye 2
bulgu

Hayr
2009
Ortalama
Oran zerinde
%5lik 2010
Ortalama
Oran
Not 1: Dier Sre Gstergeleri - Yukardaki DEP seviyesi Emniyet Gstergelerinden
bamsz olarak, her bir operasyonel alan ierisinde dier sistemlerin seviye gstergeleri
bulunabilir. rnek olarak AIR, OPS, AGA, v.s. gibi srece veya sisteme zel takip
gstergelerini veya yorgunluk risk ynetimi veya yakt ynetimi gibi performans esasl
programlar ile ilikili gstergeleri verebiliriz.
Sz konusu sre veya sisteme zel
gstergelerin, ilgili sistemin veya srecin bir paras olarak ynetilmesi gerekmektedir.
Daha yksek seviyede DEP takip emniyet gstergelerini destekleyen spesifik sistem veya
sre seviyesi gstergeleri olarak grntlenebilirler.
Duruma gre, ilgili sistem veya
sre el kitaplar ierisinde bunlardan bahis edilebilir.
Bunun yannda, sz konusu
gstergeler iin ikaz ve hedef seviyelerinin ayarlanmasna ilikin kriterlerin, sz konusu
DEP seviyesi emniyet gstergelerine paralel olarak dzenlenmesi tercih edilebilir.
Sivil Havaclk Otoritesi
toplam
AMO (MRO) aylk
komponent garanti hak
talepleri oran-(Byk
apl) teknik arzalara

Hayr

Not 2: Gstergelerin Seimi ve Ayarlar - Yksek veya Dk Sonulu Emniyet

Gstergelerinin kombinasyonu (veya paketi), havaclk sistemi kapsamnn dorultusunda
Devlet tarafndan seilecektir. nerilen kaz veya Hedef seviyelerine ilikin ayar kriterinin
mevcut olmad durumlarda, sz konusu Gstergeler iin Devlet tarafndan duruma gre
alternatif kriterler dikkate alnabilir. Genel kan, kaz ve Hedeflerin, yakn gemiteki
veya mevcut performans dikkate almas ynndedir.

Blm 3
lave 7
SMS Kabul/Deerlendirmesi
(rnek)
Tablo A SMS Deerlendirmesi Kontrol Listesi - lk
SMS Kabul
Aadaki Tablo A, rnek bir (85 soruluk) dzenleyici SMS deerlendirme Kontrol
Listesidir ve hizmet salaycsnn Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) ilk deerlendirmesi
ve kabul iin kullanlmaktadr. lk kabul sreci iin deerlendirme sorularnn, kuruluun
tm SMS unsurlarna hitap etmesini salamak amacyla detayl olmas gerekmektedir.
Bu ekilde tm unsurlar ve ilgili srelerinin kurulu ierisinde yerleimi yaplm
olacaktr.
Mteakip rutin/yllk SMS deerlendirmesi srasnda Emniyet Ynetim
Sisteminin (SMS) operasyonel hususlarnn daha uygun ekilde ele alnmas
gerekmektedir.
rneklendirilen asgari kabul performans prosedr, aamal asgari kabul edilebilirlik
skoru kriteri vermektedir. Bu prosedr, sadece hizmet salaycnn Emniyet Ynetim
Sisteminin (SMS) tam olarak uygulanmasndan veya olgunlua erimesinden sonra
denetlenmesi yerine, hizmet salaycnn SMS uygulama srecinin dzenleyici tarafndan
kademeli olarak deerlendirilmesine olanak salayabilmektedir. Sz konusu kademeli
deerlendirme protokol ayn zamanda dzenleyicinin aktif bir ekilde daha ilk
aamalardan balayarak sektrn SMS uygulamas takibine katlmasn mmkn
klmaktadr.
Bu dokmann 4.blmne istinaden SMS uygulamasnn aamal unsurlardan oluan bir
yaklam ile benimsendii durumlarda, bu Kontrol Listesindeki sorularn yeniden
yaplandrlmas ve Devlet tarafndan belirlenecek ekilde ilgili aamalar zerinden zel
unsurlara paralel olarak benimsenmesi gerekmektedir.
Dzeltici Faaliyet Bildirimi (CA) prosedrne ait bir grsel, bu Kontrol Listesinin
sonunda verilmitir. Tablo A SMS Deerlendirmesi Kontrol Listesi - Rutin SMS
Deerlendirmesi
Aadaki Tablo B, rnek bir (39 soruluk) dzenleyici SMS deerlendirme Kontrol Listesidir
ve mteakip rutin Emniyet Ynetim Sistemi (SMS) deerlendirmesi iin kullanlmaktadr.
Kuruluun Emniyet Ynetimi Sisteminin (SMS) dzenleyicinin ilk deerlendirmesinden ve
kabul srecinden gemesinden sonra, rutin deerlendirme kapsamnda bir daha gerekli
bulunmayacak ilk deerlendirme Kontrol Listesinde pek ok deerlendirme sorusu
bulunacaktr.
Rutin SMS deerlendirme Kontrol Listesinin sadece, SMS ile ilgili
operasyonel hususlar ve destekleyici srelerinin tatmin edici ekilde uygulanm
olduuna ynelik kant zerinde odaklanmas gerekmektedir.
Rutin SMS deerlendirmesi, tek bana veya rutin kurulu/sistem denetimlerinin bir
paras olarak gerekletirilebilir. kincisinin olmas durumunda, sz konusu rutin SMS
deerlendirmesi sorular, normal kurulu
denetimi
kontrol
listesindeki
blm
dorultusunda dahil edilebilir.
Entegre Kalite Ynetim Sistemi - Emniyet Ynetim
Sistemi (SMS) denetimi gerekletiren denetmenin, SMS denetimi iin uygun bir eitim
alm olmas gerekmektedir.
Dzenleyicinin normal Dzeltici Faaliyet Bildirimi
(CAN) protokol de rutin SMS deerlendirmesine uygulanabilir.

Ynetimin taahhd ve sorumluluklar

(1.1)

Tablo A SMS DEERLENDRMES Kontrol Listesi - lk SMS Kabul

SMS Denetlemesi Kontrol Listesi_Rutin/ 18 Austos 2011
Deerlendiren POI/ PMI:

REF:

Bileen
/ Unsur

Dokman Seviye 3
Referans
/
Aklama
l ar

Dokma
n
Referan
s
/
Aklam
a lar

SP/L1/1
Belgelenmi bir
Emniyet E
Politikas beyan mevcuttur.

SP/L1/2
Sz konusu Emniyet
Politikas havaclk emniyeti
ile ilgilidir.

Emniyet sorumluluklar (1.2)

SP/L1/3a

Dokma
n
Referan
s
/
Aklam
a lar

Seviye 2

Girdi

Girdi

Seviye 1

SP/L3/1
Sz konusu Emniyet Politikasnn, H
kendilerinin
bireysel
emniyet
ykmllklerinden
haberdar
edilmeleri amacyla tm alanlara
iletildiine ilikin kant mevcuttur.
SP/L2/2

SP/L3/2
Sz konusu Emniyet Politikas, st H
ynetim veya Emniyet Komitesi
tarafndan periyodik olarak gzden
geirilmektedir.

Sz konusu Emniyet Politikas

Sorumlu
Ynetici tarafndan onaylanmtr.

Sorumlu
Yneticinin
grev H
tanmnda kendisinin tm emniyet
konularna
ilikin
sorumluluu
belirtilmektedir.

SP/L2/3

Sz
konusu
Emniyet H
Politikas
sz
konusu
kuruluun operasyonlarnn
kapsam ve
AM/L1/1

Sz
konusu
emniyet
politikas, H
uygulanmasna ynelik gerekli insan
kaynann
ve
finansal
kaynaklarn
AM/L2/1a

Kurulu
bnyesinde, E
Sorumlu
Yneticiden
balayan, belgelenmi bir
emniyet (SMS) sorumluluu
AM/L1/2

Sorumlu Yneticinin grev tanm H

Sorumlu
Yneticinin
kuruluunun
SMSsine ilikin nihai sorumluluunu
belirtmektedir.
AM/L2/2

Sorumlu
Yneticinin, H
Kuruluunun
Sertifikas (Sertifikalar) kapsamnda
icra
edilen
tm
operasyonlar
zerindeki nihai yetkisi kendisinin
grev tanmnda belirtilmektedir.

Sorumlu dareci,
kuruluunun tm
havaclk
faaliyetlerine
ilikin olarak nihai
yetkiye sahiptir.

Girdi

SMS DEERLENDRMES Kontrol Listesi lk Kabul

GRD STUNU: EVET iin E, HAYIR iin H ve GEERL DELDR iin GD GRNZ.
Kuruluun Ad:
Deerlendirme Tarihi:

AM/L3/1

SC/L2/1

Kilitnemesahipemniyet
Acil Durum Mdahale personelinin grevlendirilmesi
(1.3)

Seviye 1

Girdi

Bileen/
Unsur

SC/L1/2
Emniyet
Komitesi,
ilgili H
operasyonel veya icabna
departman
Yneticilerini
kapsamamaktadr.
SM/L1/1
SMSnin idare edilmesi
grevini icra eden bir
Ynetici vardr.

Byk apl kurulular iin, Emniyet GD

Komitesi ile balantl olarak alan
departman veya blm bnyesinde
Emniyet Eylem Gruplar mevcuttur.
Dokma
n
Referan
s
/
Aklam

Seviye 2

Girdi

SMSyi ve ve emniyet E
performansn
gzden
geiren
bir
Emniyet
Komitesi
(veya
muadili
mekanizma) mevcuttur.

SC/L3/1

SC/L2/2
Emniyet Eylem Grubu dahilinde GD
grevlendirilmi bir Emniyet (SMS)
koordinatr mevcuttur.
SM/L2/1
SMSnin idare edilmesinden sorumlu H
olan
Ynetici,
kendisinin
SMS
yneticisi grevi ile eliebilecek
veya bu grevine zarar verebilecek
baka sorumluluklara sahip deildir.

SM/L1/2
SMS
grevini
eden
Yneticinin
tanmnda
ilgili
grevleri mevcuttur.

icra H
grev
SMS

ERP/L1/1
Belgelenmi bir Acil Durum E
Mdahale
Plan
veya
muadili
niteliinde
operasyonel
beklenmedik
durum
prosedr
mevcuttur.
ERP/L1/2

ERP/L2/1
Sz konusu Acil Durum Mdahale H
Plannda, acil durum hallerinde veya
beklenmedik durumlarda havaclk
rnlerinin
veya
hizmetlerinin
emniyetli
retiminin,
teslimatnn
veya
destlenmesinin
devam
ERP/L2/2

Emniyet
Komitesine
Sorumlu E
Ynetici veya (ok byk apl
kurulular iin) uygun bir ekilde
tayin edilmi bir vekil, SMS el
kitabnda usulne uygun olarak
doruland
ekilde
bakanlk
Dokman Seviye 3
Referans
/
Aklam
al ar
Girdi

SC/L1/1

SC/L3-2
Emniyet
Eylem
Gruplarna GD
departman veya uygun olduu
hallerde blm Yneticisi bakanlk
etmektedir.
SM/L3/1
SMS
Yneticisi,
SMSnin H
uygulanmas ve iletilmesi ile ilgili
olarak Sorumlu Yneticiye dorudan
Eriim
Hakkna
ve
mkanna
sahiptir
veya
dorudan
SM/L3/2
SMS Yneticisi, dier operasyonel H
pozisyonlarn
veya
retim
pozisyonlarnn altnda olmayan
veya bu tr alt pozisyonlara tabi
olmayan
bir
st
ynetim
ERP/L3/1
Sz konusu Acil Durum Mdahale H
Plan icabnda harici mteriler
veya alt yklenici kurulular ile
ilgili
entegrasyona
iaret
etmektedir.
ERP/L3/2

Dokma
n
Referan
s
/
Aklam

Sz konusu Acil Durum E

Mdahale Plan sz konusu
kuruluun
boyutuna,
zelliine
ve
karmaklna
ERP/L1/3

Acil Durum Mdahale Plan ile ilgili E

olarak talimlere veya tatbikatlara
ynelik bir plan mevcuttur.

Sz konusu Acil Durum plan, sz

konusu
kuruluun
sunduu
havaclk
rn veya hizmetine ilikin olas
veya
muhtemel
acil
SME/L1/1

Acil Durum Mdahale Plan talimleri H

veya tatbikatlar plan dorultusunda
icra edilmekte ve talimlerin sonular
kaydedilmektedir.
SME/L2/1

Seviye
1

SME/L1/2
Sz konusu SMS Dokmanu,
kuruluun SMS erevesine ve
unsurlarna ynelik genel bak
veya ekspozisyon sunmaktadr.

SME/L1/3
SMS
Dokman
tek
bana
kontroll bir dokman veya Sivil
Havaclk Otoritesi tarafndan
onaylanm/kabul edilmi mevcut
bir
dokmann
ayr
bir
paras/ksmdr.

unsurlarna

Seviye
2

SMS prosedrleri, icabnda QMS, N

OSHE, Gvenlik gibi, kuruluu
bnyesi dahilindeki dier ilgili
ynetim
sistemleri
ile
uygun
entegrasyonu yanstmaktadr.

Dokma
n
Referans

/
Aklam
al ar

Seviye
3

SME/L3/2
E

SMS prosedrleri harici mteri

veya
H icabnda alt
yklenici kurulular ile ilgili
koordinasyonu veya entegrasyonu
yanstmaktadr.
SME/L2/2

Emniyet Komitesi/Emniyet Eylem H

Grubu toplants (veya muadili)
tutanaklarna
ilikin
kaytlar
tutulmaktadr.

Srekli ilgili halde kalmalarn

gvence
H altna almak
zere sz konusu SMS
Ekspozisyonunun ve
destekleyici
dokmantasyonun periyodik olarak
gzden geirilmesine ilikin bir
sre mevcuttur.

Her
bir
SMS
unsurunun
SMS
Dokman ekspozisyonu, uygun olduu
ekilde,
destekleyici
veya
ilgili
prosedrlerine, el kitaplarna veya
sistemlerine apraz atflar iermektedir..

SR/L3/2

SMS dzenleyici gerekliliklerinin tm

ve

Dokma
n
Referan
s
/
Aklam
a lar

SR/L2/3

SR/L1/1

bileenlerine
SMS

SMS
Dokman,
sz
konusu E
kuruluun ulusal havaclk otoritesi
tarafndan
kabul
edilmi
veya
onaylanmtr.

SME/L2/2
E

SME/L3/1

Girdi

Girdi

RSMS Dokmantasyonu (1.5)

Bileen/
Unsur

ERP/L2/3

Girdi

Sorumlu
Ynetici
tarafndan
onaylanm ve Sivil Havaclk
Otoritesi tarafndan kabul edilmi
bir
SMS
Dokman
veya
ekspozisyonu mevcuttur.

Srekli ilgililiini ve etkinliini H

salamak zere sz konusu Acil
Durum
Mdahale
Plannn
periyodik
olarak
gzden
geirilmesine
ynelik
bir

H
lgili deiiklikler ile balantl bir ekilde

Dokma
n
Referan
s
/
Aklam
a lar

Dokman
kapsamnda
edilmektedir.

iaret

mevcut
Emniyet/Risk
Deerlendirmelerinin
periyodik
gzden geirilmesine veya zel
gzden geirmeye

SR/L1/2

Belirlenen veya rapor edilen

tehlikelere/tehditlere ilikin
kaytlar
tutulmaktadr. HI/L1/1

Tm
alanlar
tarafndan
tehlikelerin/tehditlerin
gnll
raporlanmasna ynelik bir
prosedr
mevcuttur.

HI/L2/2

Girdi
HI/L1/3

Kaliteye veya emniyete ilikin

olaylarn/kazalarn
soruturulmasna ynelik bir
prosedr mevcuttur.

Objektif
kullanmn
bir

risk

analizi
aralarnn
ieren belgelenmi

Dokma
n
Referan
s
/
Aklam

Seviye 2

HI/L2/2
E

Sz
konusu
kuruluun
dahili H
soruturma ve disiplin prosedrleri,
nceden
tasarlanm/planlanm
ihlaller
ile
kastl
olmayan
hatalarn
ve
yanllklarn
RM/L2/1

Risk deerlendirme raporlar blm H

yneticileri veya uygun olduunda
daha
st
seviye
tarafndan

RM/L1/1

Hafifletme (2.2)

Risk Deerlendirmesi ve

Seviye 1

Sz konusu tehlike raporlama sistemi H

gizlidir ve rapor edenlerin kimlik
bilgilerinin
korunmasna
ynelik
hkmlere sahiptir.
Girdi

olaylarn/kazalarn
raporlanmasna ynelik bir
prosedr

Bileen/
Unsur

HI/L3/1

Tehlike
belirleme
sisteminde, H
tehlikeler ve sonular arasnda ak
bir ayrm/tanm mevcuttur.

H1/L1/2

Operasyon veya retim

personeli tarafndan

Emniyet Risk Ynetimi

HI/L2/1

Uygun
olduu
hallerde
risk H
hafifletilmesinin takip edilmesi iin
dahili
olay/kaza
soruturma
raporlarndan
tehlikelerin/tehditlerin
HI/L3/2
Uygun
olduu
hallerde
risk H
hafifletilmesi iin ilgili sektr hizmet
veya
olay/kaza
raporlarndan
tehlikelerin/tehditlerin
gzden
geirilmesine ynelik bir prosedr
Dokman Seviye 3
Referans
/
Aklam
al ar
Girdi

Tehlike belirleme (2.1)

Gerekletirilen Emniyet
Risk
Deerlendirmelerine ilikin
kaytlar
tutulmaktadr. SR/L1/3

RM/L3/1
Mevcut risk analizi kaytlarnn H
periyodik
olarak
gzden
geirilmesine ynelik bir prosedr
mevcuttur.

Dokma
n
Referan
s
/
Aklam

RM/L1/2

RM/L2/3

RM/L1/3

RM/L2/3

(kurulu) tarafndan HIRM ile

ilgili
addedilen
operasyonlarn/srelerin/kolayl
klar n/tehizatn belirlenmesine
ynelik bir prosedr
mevcuttur.
RM/L1/4

Kurulu
tarafndan
belirlendii
ekliyle emniyet ile ilgili tm
havaclk
operasyonlarnn/srelerinin/kol
ayl klarnn/tehizatnn ilerleyici
HIRA performansna ynelik bir
program mevcuttur.

st ynetimin kararn veya onayn H

gerektiren tavsiye edilen hafifletme
tedbirleri
aklanmakta
ve
belgelenmektedir.
RM/L2/4
Belirlenmi veya bilinen
emniyet
tehlikelerine/risklerine/kritik
tehlikelere/risklere
sahip
olan
operasyonlarn/srelerin/kolaylklar
n/t ehizatn HIRA
performansn
SPALS/L2/1

SPALS/L1/1

Kuruluun
HIRA
performans H
programnn ilerleyici uygunluuna
ve srdrlmesine ynelik kant
mevcuttur.

SPALS/L3/1

Kuruluun
emniyet
performansnn
llmesine
ve
takip
edilmesine ynelik belirlenmi
emniyet performans gstergeleri

Dk sonulu emniyet performans H

gstergeleri
mevcuttur
(rnein;
uygun olduu hallerde uygunsuzluk
gstergeleri.)
SPALS/L2/2

Hedeflere ulalmadnda ve/veya H

ikaz seviyeleri ihlal edildiinde
alnacak dzeltici
tedbire
veya
takip tedbirine
SPALS/L3/2

Yksek
sonulu
verilere
dayal
emniyet performans gstergeleri
mevcuttur (rnein, kaza ve
ciddi olay oranlar)

Uygun olduu hallerde emniyet H

performans gstergeleri dahilinde
ikaz ve/veya hedef seviyesi ayarlar
mevcuttur.

Emniyet performans gstergeleri E

emniyet
komitesi
tarafndan,
uygunluuna
gre,
trendlerin
karlmas,
ikaz
seviyesinin
almas ve hedefe ulalmas
bakmndan gzden geirilmektedir.

Girdi

Seviye
1

MC/L1/1
Sz konusu kolaylklar veya
tehizat ile ilgili deiiklikler
olduu srece, ilgili
mevcut
havaclk
emniyeti
ile ilgili
kolaylklarn ve tehizatn (her

Dokm
an
Referan
s
/
Aklam
a lar

Seviye
2

Dokma
n
Referan
s
/
Aklam
al ar

MC/L2/1
nevi HIRA tehizat dahil olmak zere) gzden
geirilmesine ynelik bir prosedr mevcuttur.

Seviye
3

Girdi

SPALS/L1/2

Bileen
/
Unsur

RM/L3/4

Girdi

Emniyet performans takibi ve

lm

(HIRM) prosedr mevcuttur.

Dokm
an
Referan
s
/
Akla
ma lar

MC/L3/1
H

Hizmete
koyulmalar
ncesinde
tehlikelere/risklere ynelik olarak yeni havaclk
emniyet ile ilgili kolaylklarnn ve tehizatnn gzden
geirilmesine ynelik bir prosedr mevcuttur.

Deiikliin Ynetilmesi (3.2)

Emniyet Gvence

Dzenleyici
standartlar,
en iyi
uygulamala
r
H
MC/L1/2

veya teknoloji gibi,

kurulu d ilgili
deiiklikler olduklar
srece, ilgili mevcut
kolaylklarn, tehizatn,
MC/L2/2

Sz konusu operasyonlar veya

sreler ile ilgili deiiklikler
olduklar srece, ilgili mevcut
havaclk operasyonlarnn ve
srelerinin (her nevi HIRA
kaytlar dahil olmak zere)
gzden geirilmesine ynelik
bir prosedr mevcuttur.

AAP/L1/1
SMSnin periyodik olarak
kurulu bnyesinde
denetlenmesine/deerlendirilm
esine ynelik bir prosedr
mevcuttur.

Hizmete

koyulmalar
ncesinde
H tehlikelere/risklere
ynelik
olarak yeni
havaclk emniyet ile ilgili
operasyonlarnn ve srelerinin gzden
geirilmesinde ynelik bir prosedr
mevcuttur.
AAP/L2/1

Denetleme dzeltici faaliyetlerine

iaret etmek zere bir takip prosedr
mevcuttur.

AAP/L1/2

Emniyetin
Eitim ve

SMS denetlemesi/deerlendirmesi
dorultusunda gerekletirilmitir.

Gerekli

olduu
hallerde
SMS
H denetleme/deerlendirme
raporlarnn Sorumlu
Yneticinin dikkatine sunulmasna
veya vurgulanmasna ynelik bir sre
mevcu
ttur.
AAP/L3/3

AAP/L2/3
SMS

SMS denetim plan, tamamlanan H

emniyet
deerlendirmelerinin
rneklendirilmesini kapsamaktadr.

STCP/L1/1
Personele
SMS
eitimi
/
altrmas verilmesine ynelik
belgelenmi
bir
politika
mevcuttur.

Risk

deerlendirmesine mdahil
olan personele uygun risk
ynetimi eiimi veya

SMS denetim plan, uygun olduu

hallerde
H yklenicilerin SMS
grevlerini/girdilerini kapsamaktadr.
STCP/L3/1

STCP/L2/1
E

plan H

AAPL3/2

AAP/L1/3

Tevik

AAP/L3/1

AAP/L2/2

Gncel
bir
dahili
SMS
denetleme/deerlendirme plan
mevcuttur.

Belgelenmi dahili bir

denetleme/deerlendirme
prosedr mevcuttur.

operasyonlarn veya srelerin (her

nevi HIRM kaytlar dahil olmak
zere) gzden geirilmesine ynelik
bir prosedr mevcuttur.

Kurulu genelinde SMS eitimine ve H

farkndalna ynelik olarak gayret

altrmas verilmektedir.

Seviye 1

Dokma
n
Referan
s
/
Aklam

Girdi

Bileen/
Unsur

STCP/L3/2

SMSye dorudan mdahil olan personel H

(Emniyet
Komitesi/Emniyet
Eylem
Grubu yeleri) uygun SMS eitiminden
veya altrmasndan gemitir.
Seviye 2

Emniyet
ve
SMS
konularnn H
alanlara iletilmesine ynelik olarak
Emniyet (SMS) yaynnn, genelgesinin
veya
kanalnn mevcut olduuna
Dokman ynelik
Seviye 3kant mevcuttur.
Referans
/
Aklama
l ar

Dokma
n
Referans

/
Aklam

Girdi

SMSnin idaresinden sorumlu

olan ynetici uygun bir SMS
eitim kursundan gemitir.

STCP/L2/2

Girdi

STCP/L1/2

gsterildiine ilikin kant mevcuttur.

STCP/L1/3
Sorumlu Ynetici uygun SMS
altrmas,
brifingi
veya
eitimi
almtr.

ALT-

KATEGOR
1

E
H
GD
TAMAMLA
N AN
SAYISI

23

KATEGOR
2

KATEGOR
3

11

21

19

34

29

22

GENEL
TOPLAM*
DEERLENDRME
SONUCU
(EVETLERN
%S):
E
31
H
51
GD
3
TAMAMLANAN
0
SORU SAYISI
85
Dzeltici Tedbir Bildirimi (CAN)
Prosedr
1) ASGAR OLARAK GENEL KABUL EDLEBLR PERFORMANS (Aamal SMS uygulamas):

38.7%

1.yl/deerlendirme aamas (rnein 2012) - %45

2.yl/deerlendirme aamas (rnein 2013) -%65
3.yl/deerlendirme aamas (rnein 2014) ve sonras - %85
(en az %45 genel performans alan dzeltici tedbir iin doksan (90) gn)
2) Referans Hatt Performans (Seviye 1 Sorular) (Devletin SMS gereklilii uygulanabilirlik tarihine mteakiben herhangi bir de
erlendirme aamas/yl).
Dzeltici Tedbir Bildirimi (CAN), (herhangi bir deerlendirme yl/aamas boyunca) herhangi bir Seviye 1 Soruya Hayr cevab
iin tanzim edilir.
(lgili soruya (sorulara) Evet cevab almak zere dzeltici tedbir iin altm (60) gn)

Tablo B SMS DEERLENDRMES Kontrol Listesi - Rutin SMS Deerlendirmesi

SMS DEERLENDRMES Kontrol Listesi - Rutin

Deerlendirme
SMS Unsuru
1
2
Ynetimin taahhd
ve sorumluluklar
(1.1)

3
4
1

Emniyet mesuliyetleri
(1.2)

1
2
Kilit neme sahip
emniyet personelinin
tayin edilmesi (1.3)

3
4

1
2

Acil Durum
Mdahalesi
Planlamas
(1.4)

3
4
5

Deerlendirme Sorusu (39)

Devletin Emniyet Politikas kuruluun kapsam ve
karmakl ile
ilgilidir. bireysel emniyet ykmllklerinden haberdar
Kendi
edilmeleri amacyla sz konusu Emniyet Politikasnn tm
alanlara iletildiine ynelik kant mevcuttur.
Sz konusu Emniyet Politikas st ynetim veya Emniyet
Komitesi tarafndan periyodik olarak gzden
Sorumlu Yneticinin grev tanmnda tm emniyet
konularna ilikin genel sorumluluu belirtilmektedir.
Sz konusu SMSyi ve sz konusu SMSnin emniyet
performansn gzden geiren bir Emniyet Komitesi (veya
muadili mekanizma) mevcuttur.
Sorumlu Yneticinin, Kuruluunun Sertifikas
(Sertifikalar)
kapsamnda icra edilen tm operasyonlar zerindeki
SMS grevini icra etmekte olan yneticinin grev
tanmnda ilgili
SMS fonksiyonlar
belirtilmektedir.
SMSnin
idaresinden
sorumlu olan Ynetici, SMS
yneticisi grevi ile eliebilecek veya bu grevine zarar
verebilecek baka sorumluluklara sahip deildir.
SMS Yneticisi, SMSnin uygulanmas ve iletilmesi ile
ilgili olarak Sorumlu Yneticiye dorudan Eriim Hak
ve
mkanna
sahiptir veya dorudan raporlama
yapmaktadr.
SMS Yneticisi, bakaca operasyonel grevlerin veya
retim grevlerinin altnda olmayan veya bu tr
grevlere tabi olmayan bir st ynetim pozisyonudur.
Acil Durum plan, sz konusu kuruluun havaclk
hizmetlerindeki teslimatlarna ilikin olas veya muhtemel
acil durum/kriz senaryolarna iaret etmekte midir ?
Acil Durum Mdahale Plan bu tr acil durumlar veya
beklenmedik durumlar srasnda havaclk rnlerinin
veya hizmetlerinin sreklilik erevesinde emniyetli bir
ekilde retimine, teslimine
Acil Durum Mdahale Plan tatbikatlar veya egzerszileri
plan dorultusunda uygulanmaktadr ve gerekletirilen
tatbikatlarn sonucu belgelenmektedir.
Acil Durum Mdahale Plan, uygun olduu hallerde
harici mteri veya alt yklenici kurulular ile
ilgili entegrasyona iaret
Srekli olarak ilgili ve etkin kalmasn gvence altna
almak amacyla sz konusu Acil Durum Plannn periyodik
olarak gzden geirilmekte olduuna ynelik kant

SMS Unsuru
1
2
3
SMS Dokmantasyonu
(1.5)

4
5
1
2

Tehlike tanmlama
(2.1)

3
4

1
Risk deerlendirmesi
ve
hafifletmesi
(2.2)

2
3

Deerlendirme
Sz konusu kuruluunSorusu
SMS bileenleri ve
unsurlar SMS
dokmannda
yeterli bir ekilde
ortaya koyulmaktadr.
Kuruluun
belgelenmi
SMS bileenleri
ve unsurlar
havaclk otoritesinin SMS gereklilikleri dorultusundadr.
Tatbikinin mmkn olduu hallerde harici mteri veya
alt yklenici kurulular ile entegrasyona veya ilgili SMS
koordinasyonuna ilikin kant mevcuttur.
Srekli olarak ilgili kalmalarn gvence altna almak
zere
SMS
Dokmannn
ve
destekleyici
dokmantasyonun periyodik olarak gzden geirilmesine
Mevcut Emniyet/Risk Deerlendirmelerinin periyodik
olarak gzden geirilmesine ilikin kaytlar mevcuttur.
Kuruluun kayt edilmi/toplanm tehlike raporlarnn
says veya oran sz konusu kuruluun boyutu ve
Tehlike raporlama sistemi gizlidir ve rapor eden
kiilerin kimlik bilgilerinin korunmasna ynelik
Olay/kaza soruturma sreci srasnda ortaya kan
tehlikelerin/tehditlerin HIRM sistemine kayt edildiine
ilikin
kant
Kayt mevcuttur.
altna alnan tehlikelerin, tatbikinin mmkn olduu
hallerde risk hafifletilmesi iin sistematik olarak ileme
tabi tutulmakta olduuna ilikin kant mevcuttur.
Havaclk
emniyeti
belirtilerine
sahip
operasyonlarn/srelerin/kolaylklarn/tehizatn
ilerlemeye dnk bir ekilde sz konusu kuruluun HIRM
srecine tabi tutulmakta olduuna ilikin kant
mevcuttur.
Doldurulan risk deerlendirme raporlar uygun ynetim
seviyesi
tarafndan
onaylanmaktadr.
Tamamlanan
risk hafifletme kaytlarnn periyodik olarak
gzden geirilmesine ilikin bir prosedr mevcuttur.

SMS Unsuru

Deerlendirme
Sorusu
Sz konusu kuruluun SMS
emniyet performans
gstergeleri ulusal havaclk otoritesi tarafndan
Yksek sonulu verilere dayal emniyet performans
gstergeleri mevcuttur (rnein; kaza ve ciddi olay
Dk sonulu emniyet performans gstergeleri
mevcuttur
(rnein;
uygunsuzluk,
sapma
olaylar)
Tatbik
edilmesinin
mmkn
olduu
hallerde
emniyet performans gstergeleri dahilinde ikaz
ve/veya hedef seviye ayarlamalar mevcuttur.
Kuruluun Deiim Ynetimi prosedrnde, tatbikinin
mmkn olduu her durumda uygulanmak zere
emniyet risk
Hedeflere ulalmadnda ve/veya ikaz seviyeleri ihlal
edildiinde dzeltici tedbire veya takip tedbirine ilikin
kant mevcuttur.

1
2
3
Emniyet
performansnn
izlenmesi ve llmesi
3.1)

4
5
6

1
Deiim Ynetimi (3.2)

SMSnin
Srekli
Gelitirilmesi

Eitim, retim ve
letiim
(4.1,
4.2)

lgili
havaclk
emniyeti
ile
ilgili
srelerin
ve
operasyonlarn uygun olduu hallerde sz konusu
kuruluun HIRM srecine tabi tutulmu olduuna ilikin
Kuruluun Deiim Ynetimi prosedrnde, tatbikinin
mmkn olduu
her
durumda
uygulanmak
zere
emniyet
risk

Dahili SMS denetlemesinin/deerlendirmesinin

planlanm ve gerekletirilmi olduuna ilikin kant

SMS operasyonuna mdahil olan tm personelin

uygun SMS
eitiminden veya altrmasndan gemi olduuna
ilikindeerlendirme
kant
Risk
ilemine mdahil olan personele
uygun risk ynetimi eitimi veya altrmas
Emniyet ve SMS konularn alanlara iletmek zere
Emniyet (SMS) yaynnn, genelgesinin veya kanalnn
bulunduuna ilikin kant mevcuttur.

2
3

Blm 3
lave 8
Kaza ve Olay Bildirimine ve Raporlamaya
likin Rehber
1.0
Giri
Ek 13 Hava Arac Kaza ve Olay Soruturmas dorultusunda Devletlerden, azami kalk
arl 2.250 kg'n zerinde olan turbojet uaklar veya hava aralar dahil olmak zere,
tm hava aralar ile ilgili kazalar hakknda ICAO'ya rapor sunmalar istenmektedir.
Kurulu ayn zamanda, emniyet ve kaza nleme asndan nemli olarak saylan bilgileri
de toplayacaktr. Kullanm kolayl asndan "olay" terimi, hem kaza hem de vaka
anlamnda kullanlmaktadr.
Rehber kapsamnda Ek 13 Standartlar, mavi glgeli metin kutusu
ierisinde verilmitir.
2.0 Kaza ve Olay Bildirimi ve
Raporlar
ICAO Kaza ve Olay Veri Raporlama (ADREP) sistemi, kazalarn nlenmesi amacyla
nerilerin gelitirilmesi iin
bilinen
emniyet
hususlarnn
dorulanmas
veya
gelien emniyet trendlerinin tanmlanmas vastasyla analizde bulunarak emniyeti
gelitirmek zere Devletlerden veri toplamaktadr.
Olay sonrasnda ICAO'ya
bulunmaktadr. Bunlar:

Bildirim;

n (ADREP)
rapor;

Nihai rapor;
ve

Veri (ADREP)
raporudur.

bilgi

gnderilmesinde

drt

farkl

aama

Tablo 1-1, Ek 13 Eklenti B dorultusunda bilgilendirme ve raporlama kontrol listesi zeti

vermektedir. Raporlama srecinin kolaylatrlmas amacyla Devletler artk e-form
zerinden veya ADREP uyumlu
formatlar (rnein; ECCAIRS) vastasyla bildirimleri ve ADREP raporlarn hazrlamak
iin ICAO'nun gvenilir online portal sayfasn kullanabilmektedir. ICAO'nun e-formlarna
ilikin detayl rehber, blm
3.0
altnda
bulunmaktadr.
2.1
Bildirim
Kaza/olay bilgilerinin annda yaynlanabilmesi iin bir bildirim kullanlmaktadr. Ek 13
dorultusunda, aadaki bilgilerin ICAO'ya gnderilmesi gerekmektedir.
Ek
4.1.

13

Olayn meydana geldii Devlet, asgari gecikme ve en uygun ve en hzl yntemler ile
aadaki Devletlere kaza veya ciddi olay bildiriminde bulunacaktr:
a) Tescil Devleti;
b) letici Devleti;
c) Tasarm Devleti;
d) malat Devleti; ve

e) Hava aracnn azami arlnn 2.250 kg'n zerinde olduu veya turbojet
sz konusu olduu durumlarda Uluslararas Sivil Havaclk rgt.

uan

Ancak, Olayn meydana geldii Devletin sz konusu ciddi olay ile ilgili bilgisinin olmad
durumlarda, duruma gre Tescil Devleti veya letici Devleti tarafndan sz konusu olaya
ilikin bildirimin Tasarm lkesine, malat lkesine ve Olayn meydana geldii lkeye
gnderilmesi gerekmektedir.

Ek 13, 4.2
Bildirimde, yaln bir dil kullanlacak ve aada verilenlerden mmkn olduunca ok
bilgiye yer verilecektir, ancak eksik bilgiden dolay bu bildirimin gnderilmesinde gecikme
yaanmayacaktr:
a)kazalar iin, tanmlayc ACCID ksaltmas; ciddi olaylar iin de INCID;
b)imalat, model, uyruk ve tescil markalar ile birlikte hava aracnn seri numaras;
c)hava aracnn malikinin, ileticisinin ve varsa kiracsnn
ad; d)uutan sorumlu pilotun vasf ile birlikte ekip ve
yolcularn uyruklar; e)kaza veya ciddi olayn tarih ve saati
(yerel saat veya UTC);
f) hava aracnn son var noktas ve niyet edilen ini noktas;
g)kolay bir ekilde tarifi yaplabilen cografik nokta, enlem ve boylam gibi bilgiler ile hava
aracnn konumu;
h) uak ierisinde len ve ciddi ekilde yaralanan ekip ve yolcular ile birlikte dier
len ve ciddi ekilde yaralananlarn says;
i) kazann veya ciddi olayn aklamas ve bilindii kadar ile hava aracnn hasarnn
kapsam;
j) Olayn meydana geldii Devletin idaresinde yrtlecek veya nerilecek soruturmann
kapsamna ilikin gsterge;
k) kaza veya ciddi olay alannn fiziksel zellikleri ile birlikte
alana eriim eriim zorluklar veya alana erimek iin zel
gerekliliklere ilikin gsterge
l) yetkili idarenin tanm ve grevli mfetti ile irtibata geme ekli ve Olayn meydana
geldii Devletin kaza
soruturma idaresi ve
m) hava aracnn ierisinde bulunan tehlikeli maddelerin mevcudiyeti ve aklamas.
2.2 n Rapor
n rapor, bildirimin gnderilmesi srasnda mevcut olmayan veya eksik kalan ilave
bilgileri ieren ara bir rapordur. n raporlar, olaylar iin zorunlu deildir.
n rapor iin
adresinde
bulunmaktadr.

gnderilmesi

gereken

bilgiler,

http://www.icao.int/Safety/reporting

Ek 13, 7.1 ve 7.2 dorultusunda

2.250 kg'n zerindeki hava aralarnn kazalar
Bir kazaya dahil olan hava aracnn azami arlnn 2.250 kg'n zerinde olduu
durumlarda, soruturmay yrten Devletin, aadaki yerlere n Rapor gndermesi
gerekmektedir:
a)duruma gre Tescil Devleti veya Olayn meydana geldii Devlet;
b)letici
Devleti;
c)Tasarm
Devleti;
d)malat
Devleti;
e)ilgili bilgileri, nemli tesisleri ve uzmanlar salayan Devlet; ve
f) Uluslararas Sivil Havaclk rgt.
2.250
kg
ve
altndaki
hava
aralarnn kazalar
Kazaya mdahil olan hava aracnn 7.1 kapsamnda olmad ve hava koullarnn veya
durumlarnn baka Devletin ilgi alannda bulunduu varsaylan durumlarda, soruturmay
yrten Devletin, aadaki yerlere n Rapor gndermesi gerekmektedir:
a) duruma gre Tescil Devleti veya Olayn meydana
geldii Devlet;

b)
letici
Devleti;
c)
Tasarm
Devleti;
d) malat Devleti
ve
e) ilgili bilgileri, nemli kolaylklar ve uzmanlar
salayan Devlet.

Ek 13, 7.4 dorultusunda

Disp
e
Kaza/Olay Veri Raporu gnderilmemesi halinde n Rapor, kazann meydana geldii
tarihten itibaren otuz gn ierisinde faks, e-posta veya hava postas yoluyla
gnderilecektir.
Emniyeti dorudan etkileyen hususlarn mevcudiyeti durumunda ise
bilgilerin elde edilmesinden hemen sonra, en uygun ve en hzl ekilde gnderilmesi
gerekmektedir.
2.3
Rapor

Nihai

Ek
13,
6.5
dorultusunda
Kazann nlenmesi amacyla kaza veya olay soruturmasn yrten Devlet tarafndan,
mmkn olduu kadar ksa bir sre ierisinde ve mmknse on iki ay ierisinde Nihai
Raporun yaynlanmas gerekmektedir.
Ek
13,
6.6
dorultusunda
Raporun, on iki ay ierisinde yaynlanamamas durumunda, soruturmay yrten Devlet
tarafndan, olayn her yl dnmnde bir ara beyan yaynlanacak ve ieriinde
soruturmann gidiat ve ne kan emniyet hususlar detaylar ile verilecektir.
Ek
13,
6.7
dorultusunda
Azami arl 5.700 kg'n zerinde olan bir hava aracnn mdahil olduu bir kaza veya
olay ile ilgili soruturma yrten Devletin Nihai Raporu hazrlamasndan sonra Devlet
tarafndan Nihai Raporun bir sureti Uluslararas Sivil Havaclk rgtne gnderilecektir.
Nihai Raporun format, ierii ve teslim ekline ynelik detayl
Arac Kaza ve Olay
Soruturmas El Kitab Doc 9756 (Part IV, Raporlama) ierisinde
bulunmaktadr.
2.4
Raporu

rehber,

Hava

Veri

Soruturmann tamamlanmasndan ve Nihai Raporun onaylanmasndan sonra, Kaza

veya Olay Veri Raporu derlenecektir. Soruturmann yeniden almas halinde, daha
nce rapor edilen bilgilerin uygun ekilde dzeltilmesi gerekecektir. Bu raporun amac,
standart bir formatta doru ve eksiksiz bilgilerin temin edilmesidir.
Veri
raporunun
doldurulmas
http://www.icao.int/Safety/reporting adresinde
bulunmaktad
r.

iin

gereken

bilgiler,

Ek
13,
7.5
dorultusunda
2.250
kg'n
zerindeki
hava
aralarnn kazalar
Kazaya mdahil olan hava aracnn azami arlnn 2.250 kg'n zerinde olduu
durumlarda, soruturmay yrten Devletin, soruturmadan hemen sonra mmkn olan
en ksa sre ierisinde Kaza Veri Raporunu, Uluslararas Sivil Havaclk rgtne
gndermesi gerekmektedir.

3.0 Derlemeye ilikin Genel Talimatlar

Olaylar, aadaki seeneklerden herhangi biri ile ICAO'ya
rapor edilebilir:

http://www.icao.int/Safety adresinde bulunan iSTARS gvenli portal zerinde

mevcut ICAO Olay
Raporlama
Yneticisi;

ADREP uyumlu veritaban raporu (rnein,

ECCAIRS);

ICAO'ya gnderilen basl

raporlar.
3.1
Olay
Yneticisi

Raporlama

Bildirim ve ADREP n rapor formlar, elektronik olarak iSTARS gvenilir portal zerinde
bulunan ICAO'nun Olay Raporlama Yneticisi vastasyla doldurulabilir. Eer bir iSTARS
yesi iseniz, iSTARS sayfasna girdikten sonra olay raporlama talimatlarna ilikin
balanty takip ederseniz olay raporlama formlarna ulaabilirsiniz. iSTARS gvenilir
portalna ilk kez kayt yaptracaksnz, ltfen talebinizi online olarak iSTARS zerinden
belirtiniz ya da adrep@icao.int adresine e-posta gnderiniz.
3.2
Kurallar

Temel

ICAO tarafndan Devletlere temin edilen emniyet bilgilerinin geerlilii, olaylarn rapor
edildii detay ve zene baldr. Bu nedenden dolay, Ek 13 ve bu rehber dorultusunda
doru ve tam verilerin rapor edilmesi, Devletlerin karna olacaktr. ICAO Online Kaza ve
Olay Raporlama formunun veya ADREP uyumlu (rnein, ECCAIRS) olay kaydnn
doldurulmas esnasnda dikkate alnmas gereken baz temel kurallar bulunmaktadr:

Uygun olay snflandrma ve kategorizasyonunun belirlenmesi, rnein; kaza, ciddi

olay veya olay sonucunda yaralanma var m, hava aracndaki hasar ve mevcut olan dier
bilgiler.

Olayn tarihi, saati, meydana geldii devlet ve lokasyon, havaalan, ciddiyeti, hava
arac tipi, ileticisi,
operasyon tipi ve uu aamas gibi temel verilerin
tamamlanmas.
rnein; irtifa iin ft, msl veya FL v.s. gibi deerlerin girilmesinden nce uygun
alan birimlerinin seilmesi.

Olaya birden fazla hava aracnn mdahil olmas durumunda, dier hava aracna ait
bilgiler de ilave edilecektir.
Birden fazla hava arac iin olay tiplerinin girilmesi
esnasnda uygun hava aracnn seilmi olduundan emin olunmas gerekmektedir (1
veya 2).
Olaylarn tamam zaman asndan sral olmal ve hayati nem tayan
unsurlarn hari tutulmamas iin ilave zen gsterilmelidir.

Vakalarn, olay kategorileri ile

eletirilmesi.

"Bilinmeyen" girilerini sadece soruturma sonrasnda bilginin bulunmamas

halinde kullannz.
"Bo" girileri, halihazrda mevcut olmayan bir bilginin bulunmas iin soruturmann
devam ettii durumlar gstermek amac ile kullannz.
3.3
Bildirimler
iSTARS Olay Raporlama Yneticisi araclyla bir bildirimin doldurulmas durumunda, Ek
13 4.2'deki gerekliliklere istinaden talep edilen bilgilerin tamamnn artk online olarak
hizmet vermekte olan elektronik bildirim formlarna dahil edilmesi ve form zerinde
bulunan talimatlar dorultusunda doldurulmas gerekmektedir.
Bildirim formlarnn zerindeki belirli baz alanlar, ICAO'nun veritabannda raporlar
tanmlamasna yardmc olacak kilit neme sahip tanmlayclardr. Bu nedenden dolay,

formun elektronik olarak doldurulmas halinde, ilk bildirinin gnderilmesi iin bu alanlarn
doldurulmas gereklidir. Bu alanlar unlardr:

Devlet
Raporlama;

Devlet Dosya
numaras:

Raporlama
kuruluu:

Olay snf
ve

Olay
tarihi.

Yaralanma seviyesi ve hava arac hasar gibi olaya ilikin temel verilerin girii
esnasnda, bu seimlerin Olay snf ile rtp rtmediinden emin olunmas
gerekmektedir. rnein, olayn "Kaza" olarak snflandrlm olmas halinde yaralanma
seviyesi, ciddi, lmcl, bilinmeyen veya hava arac hasar, nemli, harap olmu veya
bilinmiyor eklinde olmaldr.
3.4 ADREP Snflandrmas
ADREP snflandrmas, ICAO tarafndan gelitirilmitir ve havaclk kaza ve olay raporlama
sistemleri iin tanmlar ve terminoloji iermektedir. Snflandrma belgelerine u adresten
ulaabilirsiniz: http://www.icao.int/Safety/reporting
Bu belgeler, bildirim ve rapor formlarna ilikin terminolojide herhangi bir phe
duyulmas halinde referans olarak alnabilir.
3.5
Sevki

Raporlarn

Olay ile ilgili bilgilerin ADREP uyumlu bir formatta (rnein; ECCAIRS format) mevcut
olmas halinde, elektronik dosyann bir kopyasnn (rnein E4F) bildirim e-postasna
eklenmesi ve adrep@icao.int.adresine gnderilmesi gerekmektedir.
Entegre Emniyet Eilim ve Raporlama Sistemi (iSTARS) gvenilir portal zerinden
elektronik olarak gnderilen online rapor formlar, dorudan ICAO tarafndan teslim
alnmaktadr.
Belirli formlara doldurulan raporlar ICAO'ya
aadaki adrese gnderilecektir:

adrep@icao.int

e--posta adrsineveya

Uluslararas Sivil Havaclk

rgt
999 University Street, Montreal, Quebec H3C
5H7, Kanada
Telefon:
+ 1 (514) 954-8219; Faks:
+ 1
(514) 954-6077;
Bildirimler ve raporlarda yaln bir dil kullanlmal ve nedensiz bir gecikme olmadan
gnderilmeli, alclarn kullandklar dile (dillere) uygun olarak ICAO'nun almakta olduu
dillerden birinde hazrlanmaldr.
4.0 Derlemeye ilikin Genel
Talimatlar
4.1
Olay
Kodlamas

Kategorisi

ADREP olay kategorisi snflandrmas, ICAO'nun kaza ve olay raporlama sisteminin bir
parasdr. Olay kategorileri, emniyet eilimi analizlerinin gerekletirilmesi iin kazalarn
ve olaylarn kategorize edilmesi amacyla ICAO tarafndan kullanlan bir dizi terimdir.
Sz konusu analizlerin hedefi, gelecekte benzeri kazalarn veya olaylarn meydana
gelmesini nlemek iin tedbirler alnmasdr.
Kazalarn ve olaylarn sonularnn pek ounda birden fazla unsur bulunmaktadr. Bu
nedenden dolay, bir kazann veya olayn tek bir kategori altnda kodlanmas zordur.
rnein, ani manevra (AMAN) sonucunda uu kontrol kayb (LOC-I) meydana gelebilir
ve bu durumda olay, hem AMAN hem de LOC-I kategorileri altnda kodlanmaktadr.
ICAO'nun olay kategori kodlamas felsefesi, kazaya veya olaya neden olan btn
unsurlarn ICAO tarafndan deerlendirilmesi veya allmas amac ile tek bir kaza veya
olay iin farkl kategori kodlamasnn raportr tarafndan yaplmasna olanak
salamaktadr.
Olay kategorisi
ilikin rehber,

ile

ilgili

detayl

tanmlar

ve

oklu

kategoriler

ile

kodlamaya

http://www.icao.int/Safety/reporting
bulunmaktadr.

adresinde

4.2
Olay
Kodlanmas

Tiplerinin

Kazann veya olayn neden meydana geldiinin belirlenmesi iin, olay esnasnda ve
sonrasnda neden olan faktrlerin allmas kritik bir neme sahiptir. Bundan dolay,
raporlama esnasnda bilinen olay ile ilgili btn verilerin doru bir ekilde dahil edilmesi
hayati nem tamaktadr.
Olay detayl olarak tanmlamak amacyla her bir olay iin "Tanmlayc Faktrler"
girilebilir. Tanmlayc faktrler, mevcut fenomenlerin tamamnn listelenmesi ile olay
esnasnda ne olduunu detayl olarak anlatmaktadr.
Mmkn olduu durumlarda
tanmlayc faktrler, her bir olay tipinin altnda kronolojik sra ile kodlanmaldr.
Olay detayl olarak aklamak amacyla her bir tanmlayc faktr iin "Aklayc Faktrler"
girilebilir.
Bu faktrler, olayn neden meydana geldiini aklamakta ve olaylarn
kodlanmas iin insan faktrlerini dahil etmektedir. Alnmas gereken nleyici tedbirlerin
neler olduunu tespiti amac ile kullanlmaktadr.
Olay
tiplerinin,
tanmlayc
ve
aklayc
birlikte ICAO ADREP
snflandrma
web
sayfasnda
bulunmaktadr.

faktrlerin

tamam,

detaylar

ile

Olaylarn raporlanmas esnasndaki genel deerlendirmeler

unlardr:

Detaylar zerine ok fazla taklmadan mmkn olduunda spesifik olunmas:

rnein; Burun ini takmnn almamas halinde, "Burun/kuyruk ini takm ile ilgili olay"
ifadesini kullannz, "ni takm ile ilgili olay" ifadesini deil.
Olaylar ile meydana geli kategorilerinin eletirilmesi: rnein, SCF-NP halinde, g
sistemsiz bir bileen/sistem arzasndan kaynaklanan bir olayn olmas gerekmektedir.

Olaylarn ve Tanmlayc faktrlerin eletirilmesi:

Olaylar ve Tanmlayc
faktrler, neyin yanl
gittiini, neyin almadn, neyin normal olmadn ve olay neyin meydana
getirdiini tanmlamaktadr. rnein, "Merkezi uyar ile ilgili olay" terimi, bu sistemin
almad durumlarda ve "Merkezi bilgisayarlar" terimi de olayn aklanmas iin
kullanlmaktadr.

Olayn Oluunun Kronolojik Sra ile verilmesi: Olay, kodland ekli ile tarif
edilmelidir. Aslnda olay
kodlarnn, anlatda bulunan olu srasna benzer grseller salamas
gerekmektedir.
4.3
Anlatlar
Anlat, acil durumlar, nemli gerekler ve ilgili dier bilgiler dahil olmak zere, olay ile
ilgili zet bir aklama sunmaktadr. Anlatlarn 200 kelimeyi amamas gerekmektedir.
Olaylar, kronolojik (zaman) sra ile ksa ve spesifik olarak tarif edilmelidir.
Olaya neden olan unsurlarn srasnn allmas ve analizi ile olayn nevi hakknda daha
iyi bir fikre sahip olunmaktadr. Bu anlatlar, olaya neden olan unsurlar ile ilgili bilgi
tedariki asndan unsurlarn tamamna ilikin bir zeti de iermelidir.
n Rapor
anlatsnda
verilen
bilgilerin,
Veri
raporu
ierisinde
tekrarlanmasna
gerek
bulunmamaktadr. Ancak, n Raporun gnderilmesinden sonra yeni bilgilerin elde
edilmesi halinde, sz konusu bu yeni bilgiler Veri Raporuna dahil edilmelidir. Birlikte ele
alndnda bu iki anlat da, uuun gemii ve yaplan soruturmann sonularn eksiksiz
olarak vermelidir.
n Raporun teslim edilmemi olmas halinde (bir olay durumunda veya otuz gnlk sre
ierisinde kaza soruturmasnn tamamland durumda), Veri Raporundaki anlat, uua
ilikin gemi ile birlikte olayn nasl ve neden meydana geldiine ynelik aklama ve
analiz, soruturmann sonular, bulgular ve olas zm de salamaldr. Bu gibi
durumlarda ideal olan, veri raporunun gnderimi iin toplam 400 kelime kullanlmasdr.

4.4
Emniyet
nerileri
Rapor eden, duruma gre emniyet nerilerini veya eylemlerini, ilgili bulgular ile
badatracaktr. Veri raporundaki emniyet nerileri altndaki alanlar ierisinde alnan
veya deerlendirme aamasnda olan dzeltici eylemler de bulunmaldr. Mmkn olduu
durumlarda neriler, tanmlanan emniyet sorununun nasl zleceini de belirtmelidir.
Halihazrda alnm olan koruyucu eylemin bir zeti de bulunmaldr.

Tablo 1-1 BLDRM VE RAPORLAMA

KONTROL LSTES Kazalarn ve Ciddi
Olaylarn Bildirimi
- Uluslar aras olaylar: Szlemeye Taraf olan bir Devletin snrlar dahilinde vuku bulan,
baka bir
Szlemeye Taraf Devlette tescilli olan hava aracnn mdahil olduu kazalar ve ciddi olaylar;
- Yurt ii olaylar: Tescil Devletinin snrlar dahilinde vuku bulan kazalar ve ciddi olaylar;
- Dier olaylar: Szlemeye Taraf Olmayan bir Devletin snrlarnda, herhangi bir dier
Devletin snrlar dnda vuku bulan kazalar ve ciddi olaylar
Kimden
Rapor
Bildirim
Kazann/Ciddi
Olayn
Vuku
Bulduu Devlet

Tescil Devleti

Bildirim

ADREP n Raporu
Kimden
Kategori
Soruturmay Kaza
yrten
devlet

Kime
Tescil Devleti
leticinin Devleti
Tasarm Devleti
malatnn Devleti
ICAO

leticinin Devleti
Tasarm Devleti
malatnn Devleti
ICAO

Rapor
n Rapor

Ne in
Nasl
Uluslar
aras Asgari gecikmeyle
Olaylar:
Tm hava aralar
2.250
kgn
zerindeki hava
arac
veya
turbojet
Yurt iin ve
Dier
Olaylar
2.250
kgn
zerindeki veya
turbojet
motorlu

Kime
Tescil Devleti
Kazann/Ciddi
Olayn
Vuku Bulduu
leticinin
Devleti
malatnn Devleti
Tasarm Devleti
Bilgi,
belirgin
kolaylklar
veya
uzmanlar salayan
herhangi bir Devlet
ICAO
ICAO
hari
yukardakinin ayn

Ne in
2.250
zerindeki
arac

Nasl
kgn 30 gn*
hava

Uua
elverililik
veya
ilgili
konular
kapsam
dnda
ise
2.250
kg
veya
Olay
n Rapor
Gerekli
Deildir.
* 30 gn ierisinde Kaza Veri raporunun hazrlanmamas ve ICAO'ya gnderilmemesi
durumunda n raporun hazrlanmas gerekli olacaktr.
Nihai Rapor - Nerede meydana geldiklerinden bamsz olarak kazalar ve olaylar
Kimden
Rapor
Kime
Ne in
Nasl
Soruturmay balatan Devlet
Nihai rapor
Soruturmay
Tm
hava Asgari
yrten
aralar
gecikmeyl
Tescil Devleti
Devlet
e
leticinin Devleti
Tasarm Devleti
malatnn Devleti
lmcl olaylardan dolay hak
sahibi
olan Devlet

Bilgi, belirgin kolaylklar veya

uzmanlar salayan Devlet

ICAO

5.700
kgn
zerindeki
hava arac

ADREP Veri Raporu

Kimden
Soruturmay
yrten
Devlet
Soruturmay
yrten
Devlet

Kategori
Kaza

Rapor
Veri

Kime
ICAO

Olay

Veri

ICAO

Ne in
2.250
zerindeki
hava
5.700
zerindeki
arac

Nasl
kgn Soruturma
tamamlanm

kgn Soruturma
hava tamamlanm

Blm 3
lave 9
Emniyet Bilgilerinin
Korunmas
Dierlerinden farkl olarak uluslararas sivil havacln sekin emniyet kayd, kilit neme
sahip iki faktre dayanmaktadr: geliim odakl srekli renme sreci ve emniyet
bilgilerinin serbest bir ekilde paylalmas.
Modern sivil havaclk emniyetinin
iyiletirilmesi ynndeki abalarn, objektif veriler zerinde odaklanmas gereklilii uzun
zamandr bilinmektedir.
Sivil havaclk tarafndan kullanlmakta olan sz konusu
verilerin farkl kaynaklar bulunmaktadr. Bunlar birlikte, havaclk operasyonlarnn gl
ve zayf ynlerinin somut bir ekilde anlalmasna ynelik esas tekil etmektedir.
Tarihsel anlamda, kaza ve olay soruturmalarndan elde edilen bilgiler, ekipman tasarm,
bakm prosedrleri, uu ekibi eitimi, hava trafik kontrol sistemleri, hava meydanlarnn
tasarm ve ilevleri, meteorolojik hizmetler ve hava tamacl sisteminin emniyet ile
ilgili dier unsurlarnn iyiletirilmesine ynelik faaliyetlerin bel kemiini oluturmutur.
Son yllarda, teknolojik aralarn da yayn bir ekilde kullanma balanmas ile, emniyet
verileri toplama ve ileme sistemlerinin (SDCPS) geliimi de hz kazanmtr.
SDCPS sayesinde sivil havaclk, operasyonel hatalar, neden meydana geldikleri, sonul
arnn minimize edilmesi iin neler yaplabilecei ve emniyet zerindeki olumsuz
etkilerinin nasl kapsama dahil edilecei hususlarn daha derin bir ekilde anlamaktadr.
u tartmasz bir konudur ki tehlikeler, havaclkta operasyonel hatalara sebebiyet
vermektedir ve bunlarn pek ou da yanllktan kaynaklanmaktadr. ok iyi eitilmi,
ok iyi bilince sahip insanlar, ok iyi tasarlanm ekipmanlarn bakmnda, iletilmesinde
veya kontrolnde hatalar yapabilmektedir. ok nadir durumlarda, kanun dorultusunda
eylemlerin hasara neden olacak ekilde ilenmi veya hasarn meydana geleceini
bilerek ilenmi olmas durumu nun kaytsz eylem, kasti ihmal veya kastl
suistimal olarak deerlendirilmesi halinde, yrrlkte olan yrtme sistemleri
tarafndan mesuliyet zincirinin krlmamas gvence altna alnmaktadr.
Yanllkla
meydana gelen operasyonel hatalar ile uygun otorite tarafndan kanunun uygun bir
ekilde yrtlmesini birletiren bu ikili yaklam, emniyet asndan sivil havacla
hizmet ederken, ihlalde bulunanlarn sularnn aa kmasn salamaktadr.
Ancak, son yllarda, olaylara neden olan operasyonel hatalar ile baa klmasnda
SDCPS'den alnan sz konusu bilgilerin, sivil havaclkta disiplin ve yrtme amalar iin
kullanld bir trend ortaya kmtr. Baz durumlarda, hukuki ilemlerde kant olarak
kabul edilmitir ki bunun sonucunda sz konusu olaylara mdahil olan bireylere kar
cezai kovuturma yaplmtr.
Yanllk sonucunda meydana gelen operasyonel
hatalardan dolay havaclkta cezai kovuturmalara yer verilmesi, sz konusu olaylarn
etkin bir ekilde rapor edilmesini nlemek ile birlikte, havaclk emniyetinin iyiletirilmesi
iin esas olan emniyet bilgilerinin geliimini ve serbest bir ekilde paylalmasn sekteye
uratacaktr.
Uluslararas sivil havaclk topluluundaki birka inisiyatif, SDCPS korumasna iaret
etmek zere giriimlerde bulunmutur. Ancak, mevcut olan soruya gerekli hassasiyetin
verilmesi ile sivil havacln abalar kapsamnda ama ve tutarllk btnl
salanmas esastr. Emniyet ile ilgili bilgilerin korunmasna ynelik abalar, emniyet ile
ilgili bilgilerin korunmasna ilikin ihtiya, kalite kontrolne ynelik ihtiya, emniyet riski
ynetimine ynelik ihtiya ve adaletin uygun ekilde salanmasna ynelik ihtiya
arasnda ok hassas bir denge kurmaldr. Szlemeye Taraf Devletlerde adaletin idaresi
ile ilgili kanunlara uygun olmayan nerilerde bulunulmasn nlemek amacyla ihtiyatl bir
yaklamn uygulanmas gerekmektedir.
Bu bala iaret etmek zere, ICAO tarafndan Ek 13 Eklenti E gelitirilmitir, bu eklenti,
adaletin uygun ekilde idaresini mmkn klarken, SDCPS'den elde edilen bilgilerin
korunmas amacyla ulusal kanunlar ve dzenlemeleri uygulamada Devletlere yardmc
olmayan ama edilen yasal bir rehberdir.
Ama, tamamen havaclk emniyetinin
iyiletirilmesi iin toplanan bilgilerin ama d kullanmnn nlenmesidir.
Ulusal
politikalar ve
uygulamalar dorultusunda Devletlerin kendi
kanunlarn ve
dzenlemelerini hazrlama hususunda esnek olduu akldan karlmamaldr, bundan
dolay yasal rehber, emniyet bilgilerinin korunmas iin kanunlarn ve dzenlemelerin

yrtlmesinde Devletin belirli gerekliliklerinin karlanmas iin benimsenebilecek bir

dizi ilke iermektedir. Rehbere ilikin ksa bir aklama aada yer almaktadr.

Yasal rehber, unlar beyan eden genel ilkelere

sahiptir:
a)
Emniyet ile ilgili bilgilerin, uygunsuz kullanma kar korunmasnn tek amac,
nleyici tedbirlerin doru bir ekilde ve zamannda alnmasn ve havaclk emniyetinin
iyiletirilmesini salamak zere bunlarn srekli olarak kullanma hazr bulunmasn temin
etmektir;
b)
Emniyet ile ilgili bilgilerin korunmasnda, Devletlerde yrrlkte bulunan adalet
sistemine mdahale edilmesi amalanmamaktadr;
c)
Emniyet ile ilgili bilgilerin korunmasna ilikin ulusal kanunlar ve dzenlemeler,
havaclk emniyetinin
iyiletirilmesi amacyla emniyet ile ilgili bilgilerin korunmasna ynelik ihtiya ile adaletin
doru ekilde
idame ettirilmesine ynelik ihtiya arasnda kati bir denge kurmas
gerekmektedir;
d)
Emniyet ile ilgili bilgileri koruyan ulusal kanunlar ve dzenlemeler, uygunsuz
kullanm nlemelidir;
ve
e)
Belirtilen koullar altnda yeterlik gsteren emniyet bilgilerinin korunmas, Devletin
emniyet ile ilgili sorumluluklarnn bir parasdr.
Rehber, korumaya ilikin olarak da aadaki ilkeleri
iermektedir:
a)
Emniyet ile ilgili bilgiler, snrlama olmakszn bilginin, emniyet amacyla toplanm
olmas ve bilginin ifa edilmesi sonucunda srekli kullanlabilirliinin zarar grmemesi
dahil olmak zere, daha nceden belirtilmi olan koullar dorultusunda uygunsuz
kullanma kar korunmaldr;
b)
Koruma, kapsamndaki emniyet bilgilerinin trne bal olarak her bir SDCPS iin
spesifik olmaldr;
c)
Belirtilmi olan koullara istinaden yeterlik gsteren emniyet bilgilerinin korunmas
na ynelik resmi
bir
prosedr
hazrlanmaldr;
d)
Emniyet ile ilgili bilgiler, toplanma amacnn haricinde baka bir ama
dorultusunda kesinlikle
kullanlmamaldr
ve
e)
Disiplinle ilgili, sivil, idari ve cezai ilemlerde emniyet ile ilgili bilgilerin kullanm,
sadece uygun tedbirler kapsamnda gerekletirilmelidir.
Emniyet ile ilgili bilgilerin koruma kapsamna alnamamasnn nerildii durumlar
aada verilmitir:
a)
olayn, kanun dorultusunda hasara neden olma kast ile ilenmi veya kaytsz
eylem, kasti ihmal veya kastl suistimal ile sonulanmas muhtemel bir hasar bilerek
ilenmi olan eylemlerden meydana geldiine ilikin bir kantn olmas;
b) yetkili bir idare tarafndan durumlarn makul bir ekilde olayn, hasara neden olma
kast ile ilenen bir davrantan meydana geldiini veya kaytsz eylem, kasti ihmal veya
kastl suistimal ile sonulanmas muhtemel bir hasar bilerek ilenmi olduunun dikkate
alnmas; veya
c)
yetkili bir idare tarafndan yaplan incelemeye gre emniyet ile ilgili bilgilerin
ifa edilmesinin adaletin yrtlmesi iin gerekli olduunun ve sz konusu ifann,
emniyet ile ilgili bilgilerin gelecekteki kullanmna ters ulusal veya uluslararas bir etkiden
daha nemli olduunun belirlenmesi.
Rehber ayn zamanda, halka ifa hususuna da deinmekte ve yukarda alt izilmi olan
koruma ve muafiyet ilkelerine tabi olarak, emniyet ile ilgili bilgilerin ifas araynda olan
kiilerin ifay yasal gerekelere dayandrmas gerektiini nermektedir. Emniyet ile ilgili
bilgilerin ifasna ilikin resmi kriterlerin oluturulmas ve bunlarla snrl kalmamak zere
aadaki hususlarn kapsanmas gerekmektedir:

a)
emniyet ile ilgili bilgilerin ifas, emniyetten dn veren durumlarn dzeltilmesi
ve/veya politika ve dzenlemelerin deitirilmesi iin gereklidir;
b)
emniyet ile ilgili bilgilerin ifas, emniyetin iyiletirilmesi iin gelecekte kullanmn
etkilememektedir; c)
emniyet ile ilgili bilgilere dahil edilen ilgili personel bilgilerinin
ifas, yrrlkteki gizlilik kanunlarna uygundur; ve
d) emniyet ile ilgili bilgilerin ifas, yeniden tanmlanm, zet veya toplu bir
ekilde gerekletirilmektedir.
Rehber, emniyet ile ilgili bilgilerin saklanmas sorumluluuna da atfta bulunmakta ve her
bir SDCPS'nin nceden atanan bir emaneti tarafndan saklanmasn nermektedir.
Bilgilerin ifa edilmesi ile ilgili olas tm korumann uygulanmas, emniyet ile ilgili
bilgilerin emanetisinin sorumluluu altndadr, ancak:
a)
emniyet ile ilgili bilgilerin emanetisi, ifada bulunmak iin sz konusu bilginin
sahibinden izin alm olmaldr; veya
b) emniyet ile ilgili bilgilerin emanetisi, sz konusu emniyet ile ilgili bilgilerin ifasnn
muafiyet ilkeleri dorultusunda olmasn gvence altna almtr.
Son olarak rehber, kayd yaplan bilgilerin korunmasn anlatmakta ve kokpit ses kayt
cihazlar (CVR) gibi mevzuat ile gerekli klnan alma ortam kaytlarnn, dier
mesleklerden farkl olarak operasyonel personel asndan gizliliin ihlalini tekil ettii
ynnde alglanabileceini ne srmekte ve:
a) yukarda bahsi geen koruma ve muafiyet ilkelerine tabi olarak ulusal kanunlar ve
dzenlemeler, mevzuat ile gerekli grlen alma ortamndaki kaytlarn, rnein
gelitirilmi korumay hak eden bilgiler gibi ncelikli korunmas gereken bilgiler olarak
dikkate alnmas nermektedir; ve
b) ulusal kanunlar ve dzenlemeler, sz konusu kaytlar iin, gizlilikleri ve kamu
tarafndan eriilebilirlikleri asndan koruma amal tedbirler salamaldr. Mevzuat ile
gerekli klnan alma ortamndaki kaytlarn korunmasna ynelik sz konusu zel
tedbirler arasnda kamuya ifa edilmemesi ynnde emirlerin dzenlenmesi bulunabilir.
SDCPS'ye ilikin koruma hakkndaki rehberin Ek 13 eklentisi olarak 3 Mart 2006 tarihinde
kabul edilmi olmasna ramen, havaclk topluluu tarafndan ICAO'ya, emniyetin
gelitirilmesi iin kullanmlarna sunulmas amacyla emniyet verilerinin ve emniyet
ile ilgili bilgilerin korunmasna ilikin baka tedbirlerin gelitirmesi nerilmitir. Bu
nedenden dolay, 37.Oturumu srasnda Genel Kurul tarafndan, emniyet ile ilgili bilgilerin
korunmas hakkndaki hkmlerin gelitirilmesinin deerlendirilmesi amac yla Konseye
talimat verilmitir. 7 Aralk 2010 tarihinde Hava Seyrsefer Komisyonu tarafndan, yeni
ve gelitirilmi hkmler iin neriler ve emniyet ile ilgili bilgilerin korunmasna ilikin
rehber materyaller salamas amacyla 5 Mays 2011 tarihinde faaliyetlerine balayan
Emniyet Bilgilerini Koruma Grev Gcnn (SIP TF)) kuruluu onaylanmtr.

Blm 3 lave
10
DEP Dokman/El Kitab erii
(rnek) NAA DEP Dokman
erii (rnek) NDEKLER
TABLOSU
TADL KAYITLARI
...............................................................................................................................................
.............................. 4
NSZ (SHGM/Bakan tarafndan)
..............................................................................................................................................
6
GENEL BAKI (DEP Dokmanna)
..............................................................................................................................................
7
KISALTMALAR/Tanmlar .....................................................................................................
........................................................ 8
Blm 1 DEVLET HAVACILIK DZENLEME SSTEM
.................................................................................................... 10
Blm 2 DEVLET EMNYET POLTKASI VE AMALARI
............................................................................................. 11
2.1 Devletin Emniyet Mevzuatna likin ereve
...................................................................................................... 11
2.1.1
Birincil Mevzuat
.................................................................................................................................................
............ 12
2.1.2
Bal Mevzuat
.................................................................................................................................................
................. 12
2.1.3
letme Dzenlemeleri/Gereklilikleri
.................................................................................................................. 12
2.1.4
Sektr Rehber Materyali
............................................................................................................................................
13
2.1.5
Sivil Havaclk daresi erevesi ve Mesuliyetleri
........................................................................................... 13
2.1.6
ereve/Dzenleme ncelemesi
............................................................................................................................. 14
2.1.7
DEP Dokmantasyonu ve Kaytlar
......................................................................................................................... 16
2.2 Devletin Emniyet Sorumluluklar ve Mesuliyetleri
........................................................................................... 16
2.2.1
DEP Gelitirme
.................................................................................................................................................
............... 17
2.2.2
DEP Sorumluluklar ve Kaynaklar
......................................................................................................................... 17
2.2.3
Ulusal DEP Koordinasyon Komitesi
...................................................................................................................... 17
2.2.4
Devletin Emniyet Politikas
....................................................................................................................................... 18

2.2.5
Devlet Tarafndan Kabul Edilebilir Emniyet Seviyesi
................................................................................... 18
2.2.6
DEP yileme/nceleme
..............................................................................................................................................
18
2.3
Devletin Kaza ve Olay Soruturmas
..................................................................................................................... 18
2.4
Devletin Yrtme Politikas
...................................................................................................................................... 19
Blm 3 DEVLETN EMNYET RSK YNETM
................................................................................................................ 20
3.1

Hizmet Salayclarnn Emniyet Ynetim Sistemine (SMS) ynelik Emniyet

Gereklilikleri .... 20
3.1.1

Havayolu leticileri ve Onayl Bakm Kuruluu SMS Gereklilikleri

........................................................ 20

3.1.2
POA/ DOA Kuruluu SMS Gereklilikleri
.............................................................................................................. 20
3.1.3
Hava Meydan leticisi SMS Gereklilikleri
......................................................................................................... 20
3.1.4
ANS leticisi SMS Gereklilikleri
.............................................................................................................................. 20
3.1.5
ATO SMS Gereklilikleri
................................................................................................................................................
20
3.2

rn veya Hizmet Salaycsnn Emniyet Performansna likin Mutabakat

.............................. 21

3.3
rn veya Hizmet Salayclarnn Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS)
Periyodik Olarak
Deerlendirilmesi ................................................................................................................
............................................................ 21

Blm 4 DEVLETN EMNYET GVENCES

4.1

Emniyet Gzetimi

22
12

4.1.1

Sertifikasyon, Onay ve Lisanslandrma Sistemi

4.1.2

rn ve Hizmet Salayclarnn Emniyet Gzetimi

22

4.1.3

Kurulu i DEP Gzden Geirme/Kalite Gvencesi

22

4.1.4

Kurulu D DEP Gzcen Geirme/Denetim

4.2

Emniyet Verilerinin Toplanmas, Analiz Edilmesi ve Alverii

22

23
23

4.2.1

Olay Raporlama Sistemi

23

4.2.2

Gnll/Gizli Raporlama Sistemi

23

4.3

Daha nemli ve Daha Gerekli Sahalarn Gzetimini Hedef Alan Emniyet

Verileri

23

Blm 5 DEVLETN EMNYET TEVK

25

5.1

25

Kurulu i Eitim, letiim ve Emniyet Bilgilerinin Datlmas

5.1.1

Kurulu i DEP, SMS ve Emniyet Eitimi

5.1.2

Kurulu i letiim ve Emniyet Bilgilerinin Datlmas

25
26

5.2

Kurulu D Eitim, letiim ve Emniyet Bilgilerinin Datlmas

_ 26

5.2.1

Kurulu D SMS ve DEP Eitiminin/retiminin Kolaylatrlmas

26

5.2.2

Kurulu D letiim ve Emniyet Bilgilerinin Datlmas

LAVE 1 DEVLETN EMNYET POLTKASI BEYANI

LAVE 2 DEVLETN YRTME POLTKASI BEYANI

26
27

Blm 3 lave
11
Devletin Gnll ve Gizli Raporlama
Sistemi
[Ref
3.4.14(a)]

3-2;

Devletin gnll ve gizli raporlama sistemi, asgari olarak unlar

tanmlayacaktr:
1) Raporlama sisteminin
amac
rnek
(Devletin Ad) gnll ve gizli raporlama sisteminin en nemli amac, dier kanallardan
rapor edilmeyecek fiili veya olas emniyet eksikliklerine ilikin raporlarn toplanmas
vastasyla havaclk emniyetini gelitirmektir.
Sz konusu raporlar ierisinde, havaclk emniyeti ile ilgili olaylar, tehlikeler veya
tehditler mevcut olabilir. Bu sistem, mevcut havaclk dzenlemeleri kapsamnda, hava
aralarnn kazalarnn ve olaylarnn ilgili otoritelere zorunlu olarak rapor edilmesi
gereksinimini ortadan kaldrmamaktadr
Rapor edenler, sz konusu sistemlere eriimleri olmadka veya olay veya tehlikenin,
kurulularnn kapsamnn tesinde olduu kabul edildike, duruma gre kurulularnn
dahili SMS gnll raporlama sistemini kullanmalar hususunda tevik edilmektedir.
[Sistemin ismi], [Dzenleyici/idari kuruluun ad] tarafndan oluturulan, gnll ve cezai
yaptrm olmayan gizli bir raporlama sistemidir. Rapor edenin kimliini koruyarak,
havaclk olaylarnn veya tehlikelerinin gnll olarak rapor edildii bir kanal
salamaktadr.
2)
Sistem dahilindeki havaclk sektrlerinin/alanlarnn
kapsam
rnek
[Sistemin ismi], aadaki gibi alanlar
kapsamaktadr:
a.
Uu
operasyonlar:
i.
Kalk/yol boyu (gzergah st)/yaklama ve ini
ii.
Hava arac kabin operasyonlar
iii.
Hava yaknlk olaylar
iv.
Arlk ve Denge ve
Performans b.Hava Meydanlar
Operasyonlar:
i.
Hava arac yer operasyonlar
ii.
Hava meydanlarnda hareket
iii.
Yakt alma operasyonlar
iv.
Hava meydan koullar veya hizmetleri
v.
Kargo Ykleme
c.
Hava Trafii
Ynetimi:
i.
ATC operasyonlar
ii.
ATC ekipman ve seyrsefer yardmclar
iii.
Ekip ve ATC iletiimleri
d.
Hava Arac
Bakm:
i.
Hava arac/motor/bileen bakm ve onarm faaliyetleri
e.
Tasarm ve
malat:
i.
Hava arac/motor/bileen tasarm ve retimi faaliyetleri

f.
Onayl Eitim
Kurulular:
i.
Uu operasyonlarnn dahil olduu eitim faaliyetleri
g.
eitli:
i.
Emniyet ile ilgili yolcu hizmetleri operasyonlar
ii.
vb...

3)
Kimler
hazrlayabilir?

gnll

rapor

rnek
Bu gruplardan herhangi birine giriyorsanz, havaclk sistemi ile ilgili olaylar, tehlikeler
veya tehditler hakknda rapor dzenleyerek, [Sistemin ismi] zerinden havaclk
emniyetinin gelitirilmesine katkda bulunabilirsiniz.
a)
Uu ve kabin ekibi
yeleri
b)
Hava trafik
kontrolrleri
c) Lisansl hava arac mhendisleri, teknisyenleri ve
mekanikleri d) Bakm, tasarm ve retim
kurulularnn alanlar
e)
Hava meydan yer
ileticileri
f)
Hava meydan
alanlar g)
Genel
havaclk personeli h)
v.s.
4)
Sz konusu rapor ne zaman
hazrlanr?
rnek-Aadaki
dzenlemelisiniz:

durumlarda

rapor

Bakalarnn, olay veya tehlike raporundan ders almasn ve faydalanmasn, ancak

kendi kimliinizin de gizli kalmasn istediinizde.

Uygun baka bir raporlama prosedr veya kanal

kalmadnda.

Konunun ele alnmad dier raporlama prosedr veya kanallarn

denediiniz zaman.
5) Raporlar nasl
ilenmektedir? rnek[Sistemin ad], raporlarn ilenmesi esnasnda, rapor edenin kimliinin korunmas iin
gerekli zeni gsterir.
Raporlarn her biri, dareci tarafndan okunacak ve onaylanacaktr.
Rapor edilen
olayn/tehlikenin trn ve koullarn anlam olduundan emin olmak ve gerekli ilave
bilgileri ve aklamalar edinmek amacyla dareci, rapor eden ile irtibata geebilir.
dareci, elde edilen bilgilerin tam ve uyumlu olduuna kanaat getirmesi
halinde, bilgileri tekrar tanmlayacak ve [Sistemin ad] veritabanna verilerin giriini
yapacaktr. nc taraflardan girdilerin alnmas ihtiyac doduunda, sadece yeniden
tanmlanm olan veriler kullanlacaktr.
ade tarihi zerinde belirtilmi [Sistemin ad] Formu, daha sonra rapor edene geri
verilecektir. dareci, ilave bilgilere ihtiya duyulmamas halinde ilemi 10 i gn
ierisinde tamamlayacaktr. Rapor eden ile grmesi veya nc bir tarafa danmas
gereken durumlarda daha fazla zaman talebinde bulunabilir.
darecinin uzun bir sre grevde bulunmayaca hallerde, Vekil dareci tarafndan Rapor
ilemi yrtlecektir. Rapor edenler, her bir [Sistemin ad] raporunun, dareci veya Vekil
dareci tarafndan okunacandan ve takip edileceinden emin olabilir.

Havaclk Camiasna Geri Bildirimde

Bulunmak
lgili yeniden tanmlanm raporlar ve ktlar, herkesin deneyimlerden yararlanmasna
olanak salamak amacyla periyodik yaynlar ile havaclk topluluu genelinde
paylalabilir. lgili idareler ve taraflar da iyiletirme amac ile kendi politika ve planlarn
inceleyebilir.
[Sistemin ad] raporunun ieriinde, havaclk emniyeti asndan ani veya acil bir tehdit
ieren bir durumun veya koulun nerilmesi halinde rapor, yeniden tanmlama sonrasnda
ncelikle ve tercihli olarak mmkn olan en ksa zaman ierisinde ilgili kurululara
iletilecek ve bu ekilde gerekli emniyet tedbirlerini almalarna olanak salanacaktr.
6) [Sistemin ad] darecisi ile irtibat
kurmak
rnek
[Sistemin ad] ile ilgili talepte bulunmak veya raporun dzenlenmesinden nce [Sistemin
ad] darecisinde n
bir n grme istemek iin [Dzenleyici/idari kuruluun ad] ile irtibata
geebilirsiniz
dareci veya Vekil dareci ile Pazartesiden Cumaya, normal mesai saatleri ierisinde
aadaki telefon numaralarndan irtibata geebilirsiniz:
[Sistemin ad] dareci
Sayn ABC
Tel:xxxxxxxxxxx
Tel:xxxxxxxxxxxx

Vekil dareci
Sayn XYZ

Blm 3, lave
12
Devletin Zorunlu Raporlama
Prosedr
Aada, zorunlu olay raporlama sistemlerini kapsayan, Devletin zorunlu raporlama
prosedrne ilikin bir grsel rnek bulunmaktadr. Bu prosedr, kazalarn, ciddi olaylarn
ve rapor edilebilir dier olaylarn ilgili paydalar tarafndan zamannda zorunlu olarak
rapor edilmesi ile ilgilidir. Devletin dzenlemelerine bal olarak sz konusu paydalar,
sertifikal/onayl havaclk kurulularn, bamsz lisansl/yetkili personeli (rnein; pilotlar,
kabin ekibi yeleri, hava trafik kontrolrleri, bakm personeli) ve kamuyu da kapsama
alabilir.
Not: Devletin, kazalar ve ciddi olaylar ile birlikte kusurlar/arzalar, hizmet zorluklar, v.s.
gibi durumlarn zorunlu raporlamasn tercih etmesi durumunda bunlar farkl prosedrler
dorultusunda gerekletirilecektir, aksi
takdirde kendi
zorunlu
raporlama
prosedrnde bunlara yer verilebilir (ki grsel rnekteki durum da budur):
Not: Keli parantezler [ ] ve yan yaz, Devletin kendi Zorunlu Raporlama Prosedrne
ilikin taslan deerlendirmesine ynelik idari bir rehberdir.
1
Zorunlu
Raporlama
1.1
[dzenlemeye ait referans(lar)] dorultusunda, [paydalarn ismi] iin,
(kusurlar/arzalar/hizmet zorluklar dahil olmak zere) havaclk kazalarnn, ciddi olaylarn
ve emniyet ile ilgili dier olaylarn [otorite/daire ismi & departman]'a rapor edilmesi
zorunludur.
1.2
Rapor edilebilir olaylarn (kazalar hari) bir listesi ve raporlama sresi, bu
prosedrn A Ekinde verilmitir. [Her ne kadar Ek A geni olarak ciddi olaylar ile ilgili
rneklere yer vermi olsa da Devletler, bu zorunlu raporlama sistemi kapsamnda rapor
edilebilir olarak kabul edilen dier olaylar dahil etmeleri amac ile tevik edilmektedir.
1.3
Zorunlu olaylarn raporlamas, Zorunlu Rapor (Form XYZ) kullanm ile
gerekletirilmektedir. Zorunlu raporlarn tamam, onayl/sertifikal kuruluun imza
yetkilisi tarafndan uygun ekilde imzalanmaktadr.
[Szl/telefon iletiimi ile alnan
bildirimlere hitap etmek zere bir prosedr de gelitirilecektir].
1.4
Kaza veya ciddi bir olay durumunda, bamsz bir soruturma yrtlp
yrtlmeyeceinin belirlenmesi amacyla sz konusu bildirimin alnmasndan sonra
[Devlet kaza soruturma idaresinin ad] ile derhal koordinasyona geilmesi salanacaktr.
[Devletin Sivil Havaclk Otoritesi ve/veya kaza soruturma idaresine fiili bildirim ve
raporlama
srecinin
teslimi,
Devletin
zorunlu
raporlama gerekliliklerine ve
dzenlemelerine bal olacaktr. Sz konusu spesifik detaylarn sonrasnda bu prosedrn
bu blm dorultusunda yanstlmas gerekmektedir]
2 Zorunlu Raporlarn leme
Alnmas
2.1
Zorunlu raporun alnmasndan sonra, temel bilgilerin tamamnn rapor eden
tarafndan tedarik edildiinden emin olunmas iin dorulama yaplacaktr.
2.2
Rapor sonrasnda aadaki kategorilerde
snflandrlacaktr:
(a)
Kaza;

(b) Ciddi
olay; (c)
Olay;
(d) Dier olaylar
2.3 Snflandrmadan sonra, tahsis edilmi bir olay referans numaras ile rapor kayd,
uygun veritabanna yklenecektir.
2.5

Her bir raporun durumu aadaki ekilde snflandrlacak ve gncellenecektir:

a)
l k B il dirim : Belirtildii ekilde bilgilerin deerlendirilmesi/takibi iin
b) Soru tu rma Sra s n da : akland zere [kaza soruturma idaresi/Sivil
Havaclk Otoritesi/hizmet salayc] tarafndan soruturma devam ediyor.
c)
Soru tu rma ta ma ml a nd : Soruturma sonular/veriler alnr ve gncellenir.
d) Ka pa l : Bakaca bir ileme gerek duyulmaz.
Not: Kaza ve ciddi olay veri raporlarnn ICAO'ya bildirilmesi ve gnderilmesi [Kaza
soruturma idaresinin ad]'nin sorumluluu altndadr.
[Veritabannn uygun koordinasyonu ve veritabanna eriim, emniyet dzenleme
sorumluluuna sahip birden fazla idaresi (rnein; Sivil Havaclk Otoritesi, Kaza
Soruturma daresi) olan Devletler tarafndan salanmaldr]
3
Kaza/Ciddi
snflandrmas

Olay/Olay

3.1
Kaza, ciddi olay ve dier olaylarn snflandrlmasnda ICAO Ek 13 tanmlar
esas alnmtr.
3.2
Kaza veya ciddi olay olarak snflandrlan olaylar, [kaza soruturma idaresinin
ad] tarafndan bamsz soruturma yaplmasn gerekli klabilir.
Bu gibi durumlarda,
daha nce tayin edilen Sivil Havaclk Otoritesi temsilcisi, bamsz soruturma srecinin
sonularn takip eder ve gncellemeleri
gerektii ekilde [Sivil Havaclk Otoritesi veritaban
ismi]'ne iletir.
3.3
Devlet bamsz soruturma srecine tabi olmayan olaylar ve dier olaylar
(kusurlar/arzalar/hizmet zorluklar dahil) iin, tayin edilen Sivil Havaclk Otoritesi
temsilcisi tarafndan soruturmann gerektii ekilde takibi ve uygun ekilde rapor
gnderimi amac ile ilgili tarafla grme yaplacaktr..
4
Takip/Soruturma
4.1
Hizmet salaycsnn kurulu ii emniyet/kalite fonksiyonu tarafndan takip
veya soruturmay gerekli klan olaylar iin ilgili Sivil Havaclk Otoritesi temsilcisi, olayn
zamannda takibi ve kapatlmas amacyla hizmet salaycnn yetkili emniyet/kalite
temsilcisi ile irtibata geecektir.
4.2
Atanan Sivil Havaclk Otoritesi temsilcisi, hizmet salaycnn kurulu ii emniyet
olaynn soruturulmas ve zlmesi srecinden nce, bu sre srasnda veya
sonrasnda herhangi bir mdahalenin gerekli olup olmadn takip ve tespit edecektir.
4.3
Takip/soruturma raporunun tamamlanmasndan ve teslim alnmasndan sonra
Sivil Havaclk Otoritesi temsilcisi, ilgili bilgilerin tamamn ilgili veritabanna girecektir.
[Kaza soruturma idaresinin ad] tarafndan dzenlenen soruturma raporlarnn
mevcudiyeti durumunda Sivil Havaclk Otoritesi temsilcisi, sz konusu veri raporlarnn
veritabanna gerektii ekilde yklenmesi iin bahsi geen idare ile irtibata geecektir.

4.4 Olay soruturma raporunun sonulanmasndan sonra Sivil Havaclk Otoritesi idari
(yrtme) tedbirinin gerekli olmas durumunda, sz konusu neriler ilgili Mfetti
tarafndan Sivil Havaclk Otoritesi yrtme prosedr DEF dorultusunda onaylanmak
zere SHGM'ye gnderilecektir. [Kaza soruturma idaresinin ad] tarafndan hazrlanan
soruturma raporlarnn mevcudiyeti halinde, Ek 13 kapsamnda belirtilmi olan
soruturma amalarna zen gsterilmesi gerekmektedir.
++++++++
++++
EK
A
Part I Raporlama
Dilimleri:

Zaman
Sivil
Havaclk
Otoritesine ve/veya
Kaza
Soruturma
Otoritesine* bildirim

Kaza
Ciddi Olay
Olay

Sivil
Havaclk
Otoritesine ve/veya
kaza
soruturma
otoritesine** Zorunlu
Rapor (XYZ Fomu)
sunulmas
saat ierisinde
Derhal/
MMKN 24
OLAN EN KISA
Derhal/
MMKN 48 saat ierisinde
OLAN EN KISA
SREDE DELDR
GEERL
72 saat ierisinde

Sivil
Havaclk
Otoritesine
Soruturma
Raporu***
90 gn
60 gn
30 gn (gerekli
olduunda)

* Telefon, faks veya e-posta, pek ok durum iin bildirim gnderilmesi asndan en
uygun ve en hzl yntemlerdir.
** Bu stun, kamu iin geerli deildir.
*** Bu stun, Devletin kaza soruturma idaresinden gelen soruturma raporlar iin geerli
deildir.
Part II Rapor Edilebilir Olaylara rnekler
Not: Aadaki liste detayl deildir ve kazalar
iermemektedir. Hava leticisi
arpmay veya emniyetsiz bir durumu nlemek amacyla veya nleme tedbirinin
uygun grld
durumlar kapsamnda nleme manevras gerektiren yakn arpmalar.
Sadece marjinal olarak nlenebilen arazi engeline doru kontroll uu.
Kapal veya megul pist, taksi yolu1 veya tahsis edilmemi pist zerinde yarda kalm
kalk.
Kapal veya megul pist, taksi yolu1 veya.tahsis edilmemi pistten yarda kalm kalk.
Kapal veya megul pist, taksi yolu1 veya tahsis edilmemi pist zerinde ini veya ini
teebbsleri.
Kalk veya ilk trmanma esnasnda tahmin edilen performans sergilemede kasti kusur.
Her ne kadar sz konusu yangnlar, yangn sndrc maddelerin kullanm ile
sndrlse bile, yolcu kompartmannda, kargo kompartmannda veya motorda kan
yangn ve duman.

Helikopterler ile gerekletirilen izinli operasyonlar hari.


Uu ekibinin acil durum oksijen kullanmn gerekli
klan olaylar.
Kaza olarak snflandrlmayan, turbin motor arzalar dahil olmak zere hava
aracndaki yapsal arzalar veya motor bozukluklar.

Bir veya daha fazla hava aracnda meydana gelen oklu arzalarn hava aracnn
operasyonunu ciddi
ekilde
etkilemesi.

Uu ekibinin uu esnasndaki
inkapasitasyonu.
Pilot tarafndan acil durum beyan gerektiren yakt
miktar.

A derecesi ile snflandrlan pist ihlalleri. Pist hlallerinin nlenmesi Hakknda El

Kitab (Doc 9870)
ierisinde iddet snflandrmalar ile ilgili bilgi
bulunmaktadr.

ni veya kalk olaylar. Pist yanlarnn arzasnn giderilmesi, almas veya

tasfiyesi gibi olaylar.
Hava aracnn kontrol edilmesinin zorlamasna neden olabilecek sistem hatalar,
hava koullar, onayl uu zarfnn dnda operasyonlar ve dier durumlar.

Uua ilikin rehber ve seyrsefer iin zorunlu olan artklama sisteminde birden fazla
hatann olmas.
[Bu zorunlu raporlama sistemi kapsamnda Devlet tarafndan rapor edilebilir olarak
varsaylan dier olaylar veya sonular]
Bakm
Kuruluu:

Muhtemelen hava aracnda operasyonel bir kazaya veya ciddi olaya sebebiyet
verebilecek (uygun ekilde dzeltilmezse) trde olan ve planl veya plansz hava arac
(gvde/motor/bileen) bakm faaliyetleri esnasnda tespit edilen gvde, motor, pervane,
bileen veya sistem kusuru/bozulmas/hasar.
[Bu zorunlu raporlama sistemi kapsamnda Devlet tarafndan rapor edilebilir olarak
varsaylan dier olaylar veya sonular]
Tasarm
ve
retim
Kurulular:

Acil Durum Uua Elverililik Direktifi (EAD), Uua Elverililik Direktifi (AD)
veya kaz Servis Blteninin (ASB) muhtemel yaynn gvence altna ald kabul edilen
Tasarm/malat kuruluunun dikkatine sunulan veya bu kurulu tarafndan kefedilen
tasarm veya imalat ile ilgili eksiklik/kusur/rn veya hizmet arzas.

[Bu zorunlu raporlama sistemi kapsamnda Devlet tarafndan rapor edilebilir olarak
varsaylan dier
olaylar
veya
sonular]
Hava
Meydan
leticisi:

Pist ihlalleri (ATC dahil

deil).

Pistten kma/pisti geme (ATC dahil

deil).

Meydan aydnlatmasnda hata veya

ciddi arza.
Pist veya taksi yolu zerinde yabanc bir cismin bulunmasndan dolay hava aracnda
veya motorda
meydana
gelen
hasar.
Hava aracnda hasara veya hava aracnn yer hareketi emniyeti zerinde potansiyel
etkisi olan ve hava meydana snrlar dahilinde meydana gelen olaylar.
[Bu zorunlu raporlama sistemi kapsamnda Devlet tarafndan rapor edilebilir olarak
varsaylan dier olaylar veya sonular]

ANS/
CNS
Salayc:
Operasyon veya ekipman bakm esnasnda tespit edilen ve hava aracnn
operasyonel kazasna veya ciddi olayna neden olmas muhtemel ANS/CNS ilgili ekipman
veya sisteminde kusur/arza/hasar.

Hava sahasna yetkisiz

giri.

CFIT yaknnda hava

arac.

Ciddi irtifa baarszl

seviyesi.


Ayrlma kayb
olaylar.

Pist ihlalleri (ATC iletiimi

dahil)

Pistten kma/pisti geme (ATC iletiimi

dahil)

Hava seyrsefer emniyeti zerinde etkisi olduu varsaylan ve ANS/CNS ileticisi

tarafndan rapor
edilen (veya dorulanan) dier ANS ile ilgili
eksiklik/kusur/arza
[Bu zorunlu raporlama sistemi kapsamnda Devlet tarafndan rapor edilebilir olarak
varsaylan dier olaylar veya sonular]
++++++++++
+++++ Not:
Ek 8, 4.2.3 (f) ve 4.2.4 [uua elverililik raporunun devam] gibi Devlet ierisinde
mevcut olan dier
sektre zel veya hizmet salaycsna zel zorunlu (mecburi) raporlama sistemlerinin
olmas halinde; bu Devlet apndaki DEP ile ilgili Zorunlu Raporlama prosedr ile gerekli
korelasyon veya entegrasyon uygun ekilde ifade edilmelidir.

BLM 4 - EMNYET YNETM SSTEM

(SMS)
4.1

EMNYET YNETM SSTEMNE

(SMS) GR

SMS, emniyet riskinin etkin bir ekilde ynetilmesi ile hava aracnn emniyetli bir ekilde
iletilmesini salayan bir sistemdir.
Bu sistem, tehlikelerin tanmlanmas, verilerin
toplanmas ve analiz edilmesi ve emniyet risklerinin srekli olarak deerlendirilmesi ile
emniyetin daima iyiletirilmesi amacyla tasarlanmtr. SMS, havaclk kazalarna veya
olaylarna neden olmadan nce riskleri proaktif olarak iermekte ve hafifletmektedir.
Kuruluun dzenleyici ykmllklerine ve emniyete ilikin hedeflerine uygun bir
sistemdir.
Emniyet Ynetim Sistemi (SMS), rnlerin veya hizmetlerin tedariki srasnda kar karya
kalnan tehlikelerin tanmlanmas ve emniyet risklerinin ynetilmesine ynelik olarak
havaclk kuruluu iin gereklidir. SMS ierisinde, tehlikelerin tanmlanmas ve emniyet
risk ynetimi iin temel olan baz kilit neme sahip unsurlar bulunmaktadr, ancak:
a)
gerekli bilgilerin kullanlabilir
olmas;
b)
kurulu tarafndan kullanlabilecek uygun aralarn
mevcut olmas;
c)
aralarn, grev iin uygun
olmas;
d)
aralarn, kuruluun ihtiyalar ve zorunluluklarna
uygun olmas;
e) kararlarn, emniyet riskinin tam deerlendirmesinin esas alnarak verilmesi
gerekmektedir.
4.2
KAPSAM
SMS, havaclk hizmet salaycsnn, hava aracnn emniyetli operasyonu ile ilgili havaclk
faaliyetlerine iaret etmektedir. Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) kapsam, finansal
kaynaklar, insan kaynaklar ve hukuk gibi operasyonel ve rn geliimini destekleyen
dier organizasyonel faaliyetleri de dorudan ierebilir. Bu nedenden dolay, kuruluun
emniyet performans zerinde potansiyel etkisi olan dahili ve harici havaclk sistemi
paydalarnn katlmda bulunmas esastr.
Ayrca, SMS uygulamasnn erken
aamalarnda ve SMS ile ilgili gelecekteki kurulu ii deerlendirmelerde potansiyel
girdilerin de dikkate alnmas gerekmektedir. Aadaki paydalar, emniyet performans
zerindeki potansiyel etkilerine bal olarak hizmet salayclarna girdi temin edebilir:
a)
havaclk
profesyonelleri;
b)
havaclk dzenletici ve idari
otoriteleri;
c)
sektrdeki ticari
birlikler;
d)
profesyonel birlikler ve
federasyonlar;
e)
uluslararas havaclk
kurulular;
f)
hizmet salaycsnn alt yklenicileri veya
iverenleri ve
g) havaclk hizmetlerinden faydalanan
kamu.
4.3 SMS GENEL
EREVES
Bu blm, ilgili havaclk hizmet salayclar tarafndan SMS uygulamasna ynelik genel
bir ereve sunmaktadr. u unutulmamaldr ki, genel erevenin uygulanmas, tedarik
edilen rnlerin veya hizmetlerin karmakl ve kuruluun boyutu ile uyumlu olmaldr.

Genel ereve ierisinde, SMS uygulamas iin asgari gereklilikleri temsil eden drt
bileen ve on iki unsur bulunmaktadr.
Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) drt bileeni
unlardr:

a)
emniyet politikas ve
amalar;
b)
emniyet risk
ynetimi;
c)
emniyet
gvencesi ve
d)
emniyetin tevik
edilmesi.
Emniyet politikalar ve hedefleri, SMS iin referans erevesini oluturmaktadr. Emniyet
riski ynetimi bileeninin hedefi, tehlikeleri tanmlamak, ilgili riskleri deerlendirmek ve
kuruluun rnleri veya hizmetlerinin teslimi ile ilgili balamda uygun hafifletici eylemler
gelitirmektir.
Emniyet gvencesi, uluslararas standartlara ve ulusal dzenlemelere
uygunluu takip eden srekli sreler zerinden gerekletirilmektedir. Ayn zamanda
emniyet gvencesi sreci, Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS), tasarland ekli ile
iletildii ve etkin olduu ynnde gven vermektedir. Emniyet teviki ile gerekli
farkndalk ve eitim salanmaktadr.
ICAO SMS genel erevesini oluturan on iki unsur ile birletirilmi drt bileen
u ekildedir:
1.
Emniyet politikas ve
amalar
1.1
Ynetimin taahhd ve
sorumluluu
1.2
Emniyet ile ilgili
mesuliyet
1.3
Kilit neme sahip emniyet
personelinin tayini
1.4
Acil durum mdahale plannn
koordinasyonu
1.5
SMS
dokmantasyonu
2.
Emniyet risk
ynetimi
2.1
Tehlike
tanmlama
2.2
Risk deerlendirmesi ve risklerin
hafifletilmesi
3.
Emniyet
gvence
3.1
Emniyet performansnn takibi ve
lm
3.2
Deiiklik
ynetimi
3.3
Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) srekli
gelitirilmesi
4.
Emniyetin tevik
edilmesi
4.1
Eitim ve
retim
4.2
Emniyet
iletiimleri
Aadaki blm, drt bileen ve on iki unsurun her biri ile ilgili ilave detay vermektedir.
Bileenlerin her biri, yksek seviyede zet ile balamaktadr, sonrasnda her bir
unsur iin SMS genel erevesinde bulunan metin takip edilmektedir. Sonrasnda ise
her bir unsur ile ilgili aklamalar ve uygulama stratejilerine ilikin genel rehber
verilmektedir.
EMNYET
AMALARI

POLTKASI

VE

Emniyet politikas, istenen emniyet sonularnn alnabilmesi amacyla kuruluun Emniyet

Ynetim Sisteminin (SMS) ilkelerini, srelerini ve yntemlerini belirtmektedir.

Politika, faaliyetlerinin her alannda emniyetin kapsamda dahil edilmesine ve srekli

olarak iyiletirilmesine ynelik olarak st ynetimin taahhdn oluturmaktadr. st
ynetim, gerekletirilmesi gereken, kurulu genelinde llebilir ve uygulanabilir
emniyet amalar gelitirmektedir.

4.3.1

YNETMN TAAHHD VE SORUMLULUU

S MS Gen el er ev es i
SMS Unsur 1.1 Ynetimin taahhd ve sorumluluu - Hizmet salaycs tarafndan
kuruluun, ulusal ve uluslararas gereklilikler dorultusunda olan ve kuruluun sorumlu
idarecisi tarafndan imzalanan emniyet politikas tanmlanacaktr.
Emniyet politikas,
emniyet ile ilgili organizasyonel taahhtleri yanstacak; emniyet politikasnn
uygulanmas iin gerekli kaynaklarn temini hakknda ak bir beyanda bulunacak ve
kurulu ierisinde grsel bir taahht ile iletiimde bulunacaktr.
Emniyet politikas,
emniyet raporlama prosedrlerini ierecek, kabul edilemez operasyonel davran tiplerini
ak ekilde belirtecek ve disiplin tedbirlerinin uygulanamayaca koullar ierecektir.
Emniyet politikas, kurulu ile ilgili ve kurulua uygun olmasnn salanmas amac ile
periyodik olarak incelenecektir.
Her kuruluta, personelin faaliyetleri ve rn veya hizmetin sunulmas iin kaynaklarn
kullanm ynetim tarafndan kontrol edilmektedir.
Kuruluun emniyet tehlikelerine
maruz kalmas, bu faaliyetlerin sonucunda olmaktadr. Ynetim, aadaki ekillerde ilgili
emniyet risklerini hafifletmektedir:
a)
Organizasyonel nceliklerin ve grevlerin
dzenlenmesi;
b) Faaliyetlerin veya srelerin nasl gerekletirileceine ynelik prosedrlerin
tanmlanmas;
c)
alanlarn istihdam edilmesi, eitilmesi ve
denetlenmesi; ve
d)
Hizmet sunumu faaliyetlerinin desteklenmesi iin ekipmanlarn
ikmal edilmesi.
e)
Personelinin yetkinliklerinin
kullanlmas;
f)
Gerekli kaynaklarn tahsis
edilmesi;
Ynetim, aadaki hususlar gvence altna
alacaktr:
a)
Emniyet direktifleri ve kontrolleri, Standart letme Usulleri (SOP)
kapsamna alnacaktr;
b) alanlar Standart letme Usulleri (SOP) ve emniyet direktiflerine
uyacaktr; ve
c)
Ekipmanlar, hizmet verebilir durumda
kalacaktr.
Emniyetin ve etkin operasyonun salanmas asndan ynetimin birincil sorumluluu,
Standart letme Usullerine (emniyet uygunluu) uygunluu salayarak ve gerekli
emniyet risk kontrollerini (emniyet performans) oluturan bir Emniyet Ynetim Sistemini
(SMS) oluturarak ve srekli klarak gerekletirilmektedir.
Uygulama
Stratejisi
st ynetim, sorumlu idareci tarafndan imzalanan emniyet politikasn gelitirir ve
onaylar.
(Emniyet Politikasnn elektronik olarak imzalanmas ve SMS ile ilgili dier
dokmantasyon iin ltfen lave 8'e baknz. Emniyet politikas rnei ekil 4.1'de
verilmitir.
Emniyet politikasnn gelitirilmesinden sonra st ynetim
gerekletirmelidir:
a)
Politikann grnr bir ekilde
onaylanmas;
b)
Politikann ilgili tm personele
iletilmesi;
c)
SMS ve kurulu iin emniyet performans hedeflerinin
oluturulmas ve

unlar

d) Emniyet ynetimi asndan baarya ulalmas hususundaki kurulu niyetini

tanmlayan emniyet amalarnn oluturulmas.
Emniyet politikas kapsamnda aadaki taahhtler
bulunmaldr:
a)
en yksek emniyet standartlarnn
gerekletirilmesi;
b)
yrrlkteki tm dzenleyici gerekliliklere uyum
salanmas;
c)
uluslararas standartlara uyum
salanmas;
d)
faaliyetlere uygun kantlanm en iyi uygulamalarn
benimsenmesi;
e)
gerekli tm kaynaklarn
salanmas;
f)
emniyetin birincil sorumluluk olarak tm yneticiler tarafndan
benimsenmesi;

disiplin politikasnn takip

edilmesi: ve
h) emniyet politikasnn her seviyede anlaldndan, uygulandndan ve srekli
klndndan emin olunmas.
g)

Gerekletirilen emniyet standartlar, organizasyonel davran bir gstergesi ve Emniyet

Ynetim Sistemi
(SMS)
performansnn
bir
lmdr.
Ayn zamanda, emniyet amalarnn ve emniyet performans standartlarnn da
aadakiler ile balants bulunmaldr:
a) Emniyet performans
gstergeleri; b) Emniyet
performans hedefleri ve c)
SMS hafifletme eylemleri.
Risk ynetim sistemlerinin analiz gerekliliklerinin tesinde bir tedbir gerektiren ihlalin
meydana gelip gelmediini belirlemek amacyla disiplin politikas kullanlmaktadr. Bu
nedenden tr, belirleme yapmaktan sorumlu kiilerin, rapor ile ilgili ierii tam olarak
anlayabilecek ve bu ekilde sz konusu personel ve hizmet salaycsnn kendisinin adil
olmayan veya uygun olmayan yasal ilemlere maruz kalabilme olaslnn var olduunun
farkna varabilecek gerekli teknik uzmanla sahip olmas gerekmektedir. n cephedeki
yneticilerin, kazadaki sorumlu kiiyi (kiileri) belirlemesine yardmc olmak zere, bu
tespit srasnda kullanlabilecek yaklamlardan biri James Reasonun emniyetsiz eylemler
algoritmasdr.1
Emniyet verileri ile birlikte sz konusu verilerin rapor edenlerinin uygun ekilde
korunmasna ilikin bir politikann, raporlama kltr zerinde olumlu bir etkisi olaca
kesindir. Raporun bir ihlal iermediinin ak bir ekilde anlalmasnn ardndan, hizmet
salaycs ve Devlet tarafndan raporlarn yeniden tanmlanmasna veya toplanmasna,
bu ekilde kiisel veya hizmet salaycya zel vurgular yaplmadan anlaml emniyet
analizlerinin gerekletirilmesine olanak verilecektir. Byk olaylar, hizmet salaycnn
Emniyet Ynetim Sistemi (SMS) dndaki sreleri ve prosedrleri geersiz klabilir, ilgili
Devlet idaresi tarafndan raporlarn her durumda yeniden tanmlanmasna msaade
edilmeyebilir. Ancak, raporlarn uygun ekilde yeniden tanmlanmasna olanak salayan
bir politika ile toplanan verilerin kalitesi iyiletirilebilir.
EMNYET POLTKASI
BEYANI
Emniyet, tarafmzn ana ticari faaliyetlerinden biridir. Havaclk faaliyetlerimizin
tamamnn organizasyonel kaynaklarn uygun ekilde tahsis edilmesine ynelik olarak
gerekletirilmesini, en yksek emniyet performans seviyesinin elde edilmesi ve
hizmetlerin teslimi srasnda dzenleyici gerekliliklerin karlanmasn gvence altna alma
amacyla stratejiler ve sreler gelitirmekte, uygulamakta, srdrmekte ve bunlar
srekli olarak iyiletirmekteyiz.
[cra kurulu bakan (CEO)/genel mdr/veya kurulua uygun dier bir ahstan]
balayarak her seviyede ynetim ve tm alanlar en yksek emniyet performans
seviyesinin tesliminden sorumludur.
Tarafmz, aadaki hususlar taahht
etmektedir:

Emniyet uygulamalarn glendirecek, etkin emniyet raporlama ve iletiimini tevik

edecek ve kuruluun dier ynetim sistemlerinin sonularna verilen dikkat ile ayn
dikkati sarf ederek emniyetin aktif olarak ynetilmesini salayacak bir organizasyonel
kltr elde etmek amacyla uygun kaynaklarn ikmalinde emniyet ynetimini
desteklemek;

Emniyetin ynetilmesinin, tm yneticilerin ve alanlarn birincil sorumluluu

olmasn gvence altna almak;

Kuruluun emniyet performansnn ve tarafmzn emniyet ynetimi sisteminin

performansnn teslimi iin tm personelin, yneticilerin ve alanlarn sorumluluklarnn
ve mesuliyetlerinin ak bir ekilde tanmlanmas.

Referans - James Reason. (1997), Organizasyonel Kaza Riskinin Ynetimi ve Adil

Kltr: Emniyet ve mesuliyetin dengelenmesi.
1

 Operasyonlarmzdan veya faaliyetlerimizden kaynaklanan tehlikelerin sonularndaki

emniyet risklerinin ortadan kaldrlmas veya hafifletilmesi ve emniyet performansmzda
srekli olarak iyileme gerekletirilebilmesi iin tehlike raporlama sistemi de dahil olmak
zere, tehlike tanmlama ve risk ynetimi srelerinin oluturulmas ve iletilmesi;

Makul bir phenin tesinde, dzenlemelerin veya prosedrlerin ar ihmali veya kasti
ihmalinin ifa kapsamnda bulunmamas artyla tehlike raporlama sistemi vastasyla
emniyet ile ilgili hususlar ifa eden alana kar hibir tedbir alnmayacann gvence
altna alnmas;
Mevzuata ilikin ve dzenleyici gerekliliklere ve standartlara riayet edilmesi ve
mmkn olan durumlarda bunlarn almas;

Emniyet stratejilerinin ve srelerinin uygulanmas iin yeterli yetkin ve eitimli

insan kaynann kullanmda olduunun gvence altna alnmas;

Tm personele yeterli ve uygun emniyet bilgilerinin verilmesini ve emniyet

konularnda yetkin
eitimin sunulmasn ve sadece kendi becerileri ile orantl grevlerin tahsis
edilmesinin salanmas;

Gereki emniyet performans gstergelerine ve emniyet performans hedeflerine

kar emniyet performansmzn oluturulmas ve llmesi;

Emniyet amalarnn ve hedeflerinin srekli takibi ve lm ve dzenli olarak

incelenmesi ve ayarlanmas ve bunlarn titizlikle gerekletirilmesi ile emniyet
performansmzn srekli olarak iyiletirilmesi;

Operasyonlarmz desteklemek zere alnan d kaynakl sistemler ve

hizmetlerin, emniyet
performans standartlarmza uygun olduunun gvence
altna alnmas.
mza Eden:
Uygunluuna gre CEO/Genel Mdr
ekil 4-1. Dorudan Risk
rnei:

4.3.2 EMNYET
MESULYET
S MS Gen el er ev es i
SMS Unsur 1.2 Emniyet Mesuliyeti - Hizmet salaycs, dier ilevlerinden bamsz
olarak, kurulu adna SMS uygulamas ve SMSnin idame ettirilmesi bakmndan en st
seviyede sorumlu olacak bir sorumlu idareci belirleyecektir.
Kurulu da, dier
ilevlerinden bamsz olarak, Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) emniyet performans ile
ilgili olarak ynetimin tm yelerinin ve ayrca alanlarn mesuliyetlerini
belirleyecektir. Emniyet ile ilgili sorumluluklar, mesuliyetler ve yetkiler, kurulu ierisinde
belgelendirilecek ve iletilecek, ayrca emniyet risk tolere edilebilirlii hakknda karar
vermek amac ile yetkisi olan ynetimin seviyelerine ilikin bir tanm ierecektir.
SMS kapsamnda mesuliyet, tehlikelerin ve hatalarn rapor edilmesi srasnda ve kazalara
ve olaylara tepki olarak dzeltici tedbirlerde bulunma sorumluluu anlamna gelmektedir.
Sorumlu dareci, ayn zamanda emniyet raporlama sistemi zerinden toplanan verilerin
analizinden ders karma konusunda kuruluun yetkinliinden sorumludur.
Gemite, kurulularn pek ounda kurulu dahilindeki emniyet sreci emniyet ofisi
tarafndan idare edilmitir. Emniyet memuru, emniyet ile ilgili hususlarn
tanmlanmasndan, zmlerin nerilmesinden, zmlerin uygulanmasna katlmdan ve
zmlerin etkinliinin takibinden sorumlu kii olmutur.
Bu uygulama, emniyet
ofisindeki emniyet srecinin genel mlkiyetinin yerini almtr, bu nedenden dolay da
idareciler ve blm yneticileri de emniyet ile ilgili karar alma srecinden alnmtr.
Bunun bir neticesi olarak, emniyet ile ilgili hususlarn, blm yneticilerinin problemi
olmad, emniyetle ilgili problemlerin, emniyet ofisi ve emniyet memuruna ait olduu
algs ortaya kmtr. lave olarak bu yaklam, retim ve operasyonel birimlerin,

organizasyonel emniyet karar alma srecine sunabilecei deerli katklarn da gz ard

etmektedir.

Hizmet salaycs tarafndan sorumlu idarecinin tanmlanmasnn talep edilmesi ile

emniyet performans ile ilgili mesuliyet, Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) etkin
olmasnn salanmas amac ile tedbir almaya yetkili kurulu ierisinde bir seviyeye
yerletirilmitir. Ynetim takmnn tm yelerinin emniyet ile ilgili mesuliyetlerinin
tanmlanmasnda mesuliyete ilikin genel ereve, kurulu genelinde net olmaldr. Sz
konusu mesuliyet genel erevesinin, ayr bir emniyet sertifikas veya onaya ihtiya
duymayan alt rn veya alt hizmet salayclarnn emniyet performansna ilikin
mesuliyetini de iermelidir. Emniyet ile ilgili sorumluluklar, mesuliyetler ve yetkiler,
kurulu ierisinde belgelendirilecek ve iletilecek, ayrca emniyet risk tolere edilebilirliine
ilikin olarak karar verilmesi amacyla yetkiye sahip olan ynetim seviyelerine ynelik bir
tanm ierecektir. lave olarak, yneticilerin emniyet mesuliyetleri kapsamnda, Emniyet
Ynetim Sisteminin (SMS) etkin ve etkili performans iin gerekli beeri, teknik, finansal ve
dier kaynaklarn tahsisi de bulunmaldr.
Uygulama
Stratejisi
Emniyet ynetimi, her havaclk hizmet salaycs iin ana bir fonksiyon olmaldr.
Emniyet ile ilgili grevlerde bulunan personelin tamamna yneli mesuliyetlerin tanm,
gvenilir rnler ve operasyonlar ile birlikte kaynaklarn dengeli bir ekilde tahsisini
salayacaktr.
Hizmet salaycs tarafndan belirlenen sorumlu idareci, SMSin uygulanmas ve idame
ettirilmesi bakmnda gerekli olan kaynaklarn temin edilmesine ilikin sorumluluk dahil
olmak zere, SMS ile ilgili olarak nihai sorumlulua sahip olan kiidir.
Sorumlu idarecinin sorumluluklar, bunlarla snrl kalmamak zere,
unlardr:
a)
insan kaynaklar ile ilgili konularda
tam yetki;
b)
nemli finansal konularda
yetki;
c) kuruluun ilikilerinin yrtlmesinde dorudan
sorumluluk; d) sertifikas/onay altndaki operasyonlar
zerinde nihai yetki; e) emniyet politikasnn
oluturulmas ve tevik edilmesi;
f)
kuruluun emniyet amalarnn ve emniyet hedeflerinin
oluturulmas;
g)
kuruluun emniyet ampiyonu olarak hareket
edilmesi ve
h)
emniyet ile ilgili sorunlarn zlmesinde nihai
sorumluluk.
Kuruluun boyutuna, yapsna ve karmaklna bal olarak
sorumlu idareci:
a)
hizmet salayc kuruluun icra kurulu
bakan (CEO);
b)
ynetim kurulu
bakan;
c)
ortak
veya
d)
iletme sahibi
olabilir.
Buna ilave olarak, gerekli yetkilerin ve sorumluluklarn verildii sorumlu idarecinin
atanmasnda, bireyin rol gerekletirebilmesi iin gerekli olan vasflara sahip olmas
gerekmektedir. Sorumlu idareci, kurulu ierisinde pek ok ileve sahip olacaktr. Bunun
yannda, sorumlu idarecinin rol, emniyetin kurulu iin bir ana deer olmasn salamak
ve kaynaklarn ve grevlerin tahsisi ile Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) dzgn
ekilde uygulanmasn ve srdrlmesini gvence altna almaktr.
Havaclk emniyeti ile ilgili tm pozisyonlarn, sorumluluklarn ve yetkilerin, kurulu
genelinde tanmlanmas, belgelendirilmesi ve iletilmesi gerekmektedir. Her bir kdemli
yneticinin (departman yneticisi veya ilevsel birimden sorumlu olan kii) emniyet

mesuliyetleri, kendi i tanmlarnn ayrlmaz bir parasdr. Emniyet ynetiminin ana i

fonksiyonu olduundan yola kldnda, kdemli yneticilerin her birinin SMS
operasyonuna katlm derecesi bulunmaktadr. Bu katlm, kuruluun rnlerini veya
hizmetlerini
tedarik eden ilevsel birimlerden dorudan sorumlu olan yneticiler
(operasyonlar, retim, bakm, mhendislik, eitim ve datm, bundan byle jenerik terim
olarak "blm yneticileri" olarak anlacaktr) iin, destek ilevlerinden (insan kaynaklar,
idare, hukuk ve finans) sorumlu olanlardan daha derindir.

Hizmet salaycs, ayrca emniyet sertifikasyonu veya onay gerektirmeyen alt

ykleniciler
tarafndan tedarik
edilmi
rnlerin
veya
hizmetlerin
emniyet
performansndan sorumludur. Her ne kadar tm alt yklenicilerin Emniyet Ynetim
Sistemine (SMS) sahip olmas gerekli deilse de, kendi emniyet performans
gerekliliklerinin
karlanm
olduunu
salamas
hizmet
salaycsnn
sorumluluundadr. Her durumda, hizmet salaycsnn Emniyet Ynetim Sisteminin
(SMS), hava aracnn emniyetli operasyonuna uygun rn veya hizmet tedarikinde
bulunan alt yklenicilerin emniyet sistemleri ile mmkn olduunca sorunsuz etkileimde
bulunmas esastr. Kuruluun Emniyet Ynetim Sistemi (SMS) ve alt hizmet veya alt rn
salaycsnn emniyet sistemleri arasndaki arayz, duruma gre tehlikelerin
tanmlanmasna,
riskin
deerlendirilmesine
ve
risk
hafifletme
stratejilerinin
gelitirilmesine iaret etmelidir. Hizmet salaycs aadakileri gvence altna almaldr:
a)
hizmet salaycs ve alt yklenici arasndaki emniyet mesuliyetinin ve yetki
aknn ak ekilde
tarifini yapan bir politikann
bulunmas;
b) alt yklenicinin, hizmet salaycs ile ilgili tehlikelerin ve sistemik arzalarn
erken tespitini kolaylatracak ekilde, kendi boyutuna ve karmaklna uygun bir
emniyet raporlama sisteminin olmas;
c)
duruma gre, hizmet salaycsnn emniyet gzden geirme kurulunda alt
yklenici temsilcisi
bulunmaktad
r;
d) uygun olduu hallerde, alt yklenici performansnn gelitirilmesini izlemeye ynelik
emniyet/kalite gstergeleri;
e) hizmet salaycsnn emniyeti tevik sreci, alt yklenicinin alanlarna sz
konusu kuruluun geerli emniyet iletiimlerinin temin edilmesini salamaktadr ve
f) alt yklenicinin, sz konusu hizmet salaycsnn acil durum mdahale planna
ilikili her nevi grevleri, sorumluluklar ve ilevleri gelitirilmekte ve test
edilmektedir.
Tm kdemli yneticilerin SMS ile ilgili mesuliyetleri, yetkileri ve sorumluluklar, sz
konusu kuruluun emniyet ynetim sistemi dokmantasyonunda tanmlanmaldr. Emniyet
yneticisi, emniyet ofisi, emniyet eylem gruplar vb. tarafndan icra edilen zorunlu
fonksiyonlar mevcut i tanmlarna, srelerine ve prosedrlerine katlabilir.
Emniyet yneticisi fonksiyonu bir sonraki blmde detayl olarak tanmlanmaktadr.
Mesuliyet perspektifinden bakldnda, emniyet yneticisi fonksiyonunu icra eden kii,
SMSin performans ve sz konusu kurulu bnyesindeki dier blmlere emniyet
hizmetlerinin sunulmas ile ilgili olarak sorumlu idareciye kar sorumludur.
4.3.3 KLT NEME SAHP EMNYET PERSONELNN
ATANMASI
S MS Gen el
er ev es i
SMS Unsur 1.3 Kilit neme sahip emniyet personelinin atanmas - Hizmet salaycs, etkin
SMS uygulamas ve srdrlmesinden sorumlu birey ve odak noktas olarak bir emniyet
yneticisi belirleyecektir.
Vasfl bir emniyet yneticisinin atanmas, emniyet hizmetleri ofisinin etkin ekilde
yrtlmesi ve almas iin esastr. Emniyet yneticisi, farkl kurulularda farkl
unvanlar ile belirlenebilir, ancak bu el kitabnn amalar dorultusunda jenerik terim
olarak emniyet yneticisi ifadesi kullanlmaktadr.
Uygulama
Stratejisi
Kurulularn pek ounda emniyet yneticisi, etkin SMS gelitirilmesinden ve
srdrlmesinden sorumlu olan kiidir. Emniyet yneticisi ayn zamanda emniyet
ynetimi ile ilgili konularda Sorumlu dareci ve blm yneticilerini de bilgilendirmektedir

ve kurulu ierisindeki ve harici paydalar ile olan emniyet hususlarnn

koordinasyonundan ve iletilmesinden sorumludur. Aadakiler dahil olmak, ancak
bunlarla snrl kalmamak zere, emniyet yneticisinin grevleri unlardr;

a)
Sorumlu dareci adna SMS uygulama plannn
ynetilmesi;
b)
tehlike
tanmlama
ve
emniyet
riski
analizinin
gerekletirilmesi/kolaylatrlmas;
c)
dzeltici eylemleri gzlemlemek ve sonularn
deerlendirmek;
d)
kuruluun emniyet performansna ilikin periyodik raporlarn
temin edilmesi;
e) kaytlarn ve emniyet dokmantasyonunun temin
edilmesi;
f)
personelin emniyet eitiminin planlanmas ve
kolaylatrlmas;
g)
emniyet ile ilgili hususlarda bamsz nerilerde
bulunulmas;
h)
havaclk sektrndeki emniyet ile ilgili hususlarn ve kuruluun hizmet
teslimini hedef alan
operasyonlar zerinde alglanan etkisinin
takibi;
i) Devletin gzetim idaresi ve dier Devlet kurumlar ile emniyet ile ilgili
hususlar hakknda koordinasyon ve iletiimde bulunmak (Sorumlu dareci adna); ve
j)
emniyet ile ilgili konularda uluslararas kurulular ile koordinasyon ve iletiimde
bulunmak (Sorumlu
dareci
adna).
Emniyet yneticisinin seilmesine ilikin kriterler, bunlarla snrl olmamak
zere, unlardr:
a)
emniyet/kalite ynetimi
deneyimi;
b)
operasyonel ynetim
deneyimi;
c)
operasyonlar destekleyen sistemlerin anlalmas ynnde
teknik gemi;
d)
insan
becerileri;
e)
analitik ve problem zme
becerileri;
f)
proje ynetimi
becerileri; ve
g)
szl ve yazl iletiim
becerileri.
Not: Emniyet yneticisi ile ilgili rnek i tanm, bu blmn lave 1'inde verilmitir. Kk
kurulular iin, emniyet ve kalite ynetim ilevlerinin ayn ofis ierisinde birletirilmesi
daha faydal olabilir.
Emniyet yneticisi, genellikle ilave personel ile desteklenmektedir. Bu durum, kuruluun
boyutuna, kuruluun muhteviyatna ve karmaklna bal olacaktr. Emniyet
yneticisi, atanm emniyet memurlar ile desteklenmekte olan operasyonel birimlerde
olduu gibi blm yneticileri veya delegeleri ile dorudan ibirlii yapmaktadr.
Emniyet yneticisi, emniyet verilerinin toplanmasndan ve analiz edilmesinden ve blm
yneticilerine ilgili emniyet bilgilerinin datlmasndan sorumlu olan kiidir. Emniyet
hizmeti ofisi tarafndan emniyet bilgilerinin datlmas, emniyet risk ynetimi srecinin
birinci admdr. Bu bilgiler, kanlmaz bir ekilde kaynaklarn tahsisini gerekli klan
emniyet
risklerinin
hafifletilmesi
amac
ile
blm
yneticileri tarafndan
kullanlmaldr. Gerekli kaynaklar, bu ama dorultusunda halihazrda blm yneticileri
iin kullanlabilir klnm olabilir.
lave olarak, kuruluun daha nceden kabul edilmi olan emniyet performans
hedeflerinin gerekletirilmesi iin kullanlan hafifletme stratejilerinin etkinliinin ve
verimliliinin deerlendirilmesine ynelik resmi bir sre gereklidir. Bir potansiyel sre
ierisinde Emniyet Gzden Geirme Komitesinin (SRC) oluturulmas bulunmaktadr.

SRC, kaynak tahsisinin amalarnn gerekletirilmesi ve risk hafifletme stratejilerinin

etkinliinin ve verimliliinin deerlendirilmesi amacna ynelik platform salamaktadr.

SRC, Sorumlu darecinin bakanlk ettii ve ilevsel alanlardan sorumlu blm yneticileri
ile birlikte ilgili idari departmanlardan gelenler dahil olmak zere, kdemli yneticilerden
oluan olduka yksek seviyeli bir komitedir. Emniyet yneticisi, Emniyet Gzden
Geirme Komitesine (SRC) sadece danman olarak katlmaktadr. stisnai durumlar aksini
belirtmedike SRC, seyrek olarak toplanr. SRC:
a)
Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS)
etkinliini izler;
b)
gerekli dzeltici eylemlerin zamannda alnp
alnmadn izler;
c)
kuruluun emniyet politikas ve amalar karsnda emniyet
performansn izler;
d)
dier bir ekirdek i sreci olarak beyan edilen emniyet ynetiminin kurumsal
nceliini destekleyen kuruluun emniyet ynetimi srelerinin etkinliini izler;
e)
alt yklenici operasyonlarnn emniyet gzetiminin
etkinliini izler;
f)
dzenleyici uyum ile gerekli klnanlarn tesinde bir emniyet performansnn
gerekletirilmesine
ynelik uygun kaynaklarn tahsis edilip edilmediini gvence
altna alr ve
SRC stratejiktir ve politikalar, kaynak tahsisi ve organizasyonel performans takibi ile ilgili
yksek seviyedeki hususlar ile uramaktadr. SRC tarafndan stratejik direktifin
gelitirilmesinden sonra, emniyet
stratejilerinin uygulanmas,
kurulu
genelinde
koordine
edilmelidir.
Bu,
Emniyet
Eylem Grubunun (SAG) oluturulmas ile
gerekletirilebilir.
Emniyet Eylem Gruplar (SAG), blm yneticileri ve n safhadaki personelden
olumaktadr. Emniyet Eylem Gruplar (SAG), normalde atanan blm yneticisi
tarafndan ynetilmektedir. Emniyet Eylem Gruplar (SAG), Emniyet Gzden Geirme
Komitesi (SRC) direktifi dorultusunda spesifik uygulama konular ile ilgilenen taktik
kurumlardr. SAG:
a)
kuruluun ilevsel alanlar dahilinde operasyonel emniyet performansn ngrr ve
uygun emniyet risk ynetimi faaliyetlerinin, emniyet farkndalnn oluturulmas iin
gerekli olduu ekli ile personel katlm ile gerekletirilmesini salar;
b)
tehlikelerin nceden tanmlanm olan sonular iin hafifletme stratejilerinin
zmn koordine eder ve emniyet verileri toplama ve alan geribildirimi iin tatmin
edici dzenlemelerin mevcut olmasn salar;
c) operasyonel deiikliklerin veya yeni teknolojilerin takdimi ile ilgili emniyet etkisini
deerlendirir;
d)
dzeltici
tedbir
planlarnn
uygulanmasn
koordine
eder
ve
dzeltici
eylemlerin zamannda alnmasn salar;
e)
nceki emniyet nerilerinin etkinliini
inceler; ve
f)
ilgili alanlar arasnda emniyet ile ilgili hususlarda farkndaln artrlmasna,
alanlarn emniyet ynetimi faaliyetlerine katlmalarna ynelik uygun frsatlarn
verilmesini gvence altna almak amacylagerekli emniyet tevik faaliyetlerini ngrr.

SMS G en el e
r evesi

4.3.4 Acil durum mdahale plannn koordinasyonu

SMS Unsur 1.4 Acil durum mdahale plannn koordinasyonu - Hizmet salaycs, acil
durum mdahale plannn, normalden acil durum operasyonlarna dzenli ve etkin bir
ekilde geilmesini ve normal operasyonlara geri dnlmesi srecinin, hizmetlerin
karlanmas esnasnda etkileimde bulunmas gereken kurulularn acil durum mdahale
planlar ile uygun ekilde koordine edilmesini gvence altna alacaktr.

Uygulama Stratejisi
Acil durum mdahale plan (ERP), havaclk ile ilgili acil durumlar esnasnda sorumlu
personel tarafndan alnmas gereken tedbirleri belgelendirmektedir. Acil durum
mdahale plannn (ERP) amac, acil durum sorumluluklarnn tahsisi ve yetkinin delege
edilmesi dahil olmak zere, normalden acil durum operasyonlarna dzgn ve etkin bir
gei yaplmasn salamaktr. Kilit neme sahip personel tarafndan alnacak tedbirlerin
yetkilendirilmesi ile birlikte acil durum ile baa kmak iin gerekli olan abalarn
koordine edilmesi yntemleri de plan ierisine dahil edilmektedir. Genel ama, hayatlar
kurtarmak, operasyonlarn gvenli bir ekilde devamn salamak ve mmkn olan en
ksa zaman ierisinde normal operasyonlara geri dnmektir.

Acil durum mdahale plannn uygulanabilirlii, havaclk emniyet olayna maruz kalacak
veya bu olaydan etkilenebilecek havaclk rnleri salaycsna kadar uzanmaktadr. rn
salaycsnn srelerine genel olarak "mdahale rn destei" ad verilmektedir ve acil
durumda uua elverililik tedbiri, ikaz hizmetleri, hava arac kazas iin yerinde destek
vb... unsurlar bulunmaktadr. rn salaycsnn, bu rn destek srelerinin adn, ERP
sreleri olarak deitirmesine gerek bulunmamaktadr; ancak, bunlarn uygun ekilde
kuruluun SMS dokmantasyonunda belirtilmesi gerekmektedir.
ERP ile ilgili detayl
bilgi iin lave 4'e baknz.
4.3.5 SMS
DOKMANTASYONU
S MS Gen el
er ev es i
SMS Unsur 1.5 SMS Dokmantasyonu - Hizmet salaycs, kuruluun kdemli ynetimi
tarafndan onaylanan ve kuruluun emniyet amalarn karlayacak ekilde kuruluun
emniyet ynetimi yaklamn tanmlayan bir SMS uygulama plan gelitirecektir. Kurulu,
emniyet politikasn ve amalarn, SMS gereklilikleri ni, SMS srelerini ve prosedrlerini,
mesuliyetlerini, sorumluluklar ve srelere ve prosedrlere ilikin yetkileri ve SMS
sonularn tanmlayan bir SMS dokmantasyonu gelitirecek ve kullanacaktr. SMS
dokmantasyonunun bir paras olarak kurulu, bir emniyet ynetimi sistemi el kitab
(SMSM) gelitirecek ve kullanacaktr, buradaki ama ise kurulu genelinde emniyet
yntemi yaklamnn iletilmesidir.
SMS dokmantasyonu, kendi bileenleri ve unsurlar dorultusunda kuruluun Emniyet
Ynetim Sistemini (SMS) tarif eden bir st seviye aklama (ekspozisyon) dokman
ierecektir. Bu dokman, Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) kurulu ierisinde dahili
idaresini, iletimini ve kullanlabilirliini kolaylatracaktr. Ayn zamanda, Emniyet
Ynetim Sisteminin (SMS) dzenleyici kabul, deerlendirilmesi ve mteakip gzetimi
amac ile ilgili otoriteye (Sivil Havaclk Otoritesine) kuruluun Emniyet Ynetim
Sisteminin (SMS) iletilmesini salamaktadr. Bu st seviye SMS dokman, tek bana bir
dokman olabilecei gibi, mevcut kurulu/Sivil Havaclk Otoritesi onayl dokmann
ierisinde ayr bir "SMS Blm/Ksm" da olabilir. Kuruluun SMS srelerinin
detaylarnn halihazrda mevcut dokmanlarda olmas durumunda, sz konusu belgelere
apraz referansta bulunmak yeterli olacaktr. Bu SMS dokmannn gncel tutulmas
gerekecektir ve nemli deiikliklerin yaplaca durumlarda, Sivil Havaclk Otoritesinin
onay gerekli olabilir. SMS dokmannn derlenmesine ilikin rehber lave 3'te verilmitir.
SMS dokmantasyonunun dier bir unsuru da Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) mevcut
ve devam eden operasyonuna ilikin kaytlarn derlenmesi ve kullanlmasdr. Sz konusu
kaytlar, ilgili SMS unsurlar ve ilikili sreler dorultusunda organize edilmelidir. Belirli
sreler iin, SMS dokmantasyon sisteminin, kuruluun dier dokmantasyon
sistemlerinde (rnein; Teknik Kaytlar departman, merkezi ktphane, vb...) saklanan
kopyalar veya kayt rneklerini iermesi yeterli olacaktr. lk uygulama aamas srasnda
SMS dokmantasyonu, boluk analizi ve aamal uygulama plannn bir kaydn ierebilir.

Uygulama Stratejisi
SMS dokmantasyonu, Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) tm unsurlarn ve srelerini
kapsamaktadr ve normalde unlar ihtiva etmektedir:
1) Aadaki gibi SMS unsurlarnn ve bileenlerinin
konsolide tanm - a) belge ve kayt ynetimi;
b)
dzenleyici SMS
gereklilikleri;
c)
genel ereve, kapsam ve
entegrasyon;
d)
emniyet politikas ve emniyet
amalar;
e) emniyet ile ilgili mesuliyetler ve kilit neme sahip
personel;
f)
gnll tehlike raporlama
sistemi;
g)
olay raporlama ve soruturma
prosedrleri; h)
tehlike tanmlama ve
risk ynetim sreleri; i)
emniyet
performans gstergeleri;
j)
emniyet eitimi ve
iletiim;
k)
srekli iyiletirme ve SMS
denetimi;
l)
deiim
ynetimi ve
m)
acil durum veya operasyonlara ynelik
mdahale plan;
2)
Mevcut SMS ile ilgili kaytlarn ve belgelerin
derlemesi, rnein;
a)
tehlike rapor kayd ve gerek rapor
rnekleri;;
b) emniyet performans gstergeleri ve ilgili
tablolar;
c) tamamlanan veya devam eden emniyet deerlendirmelerine
ilikin kayt;
d) SMS dahili gzden geirme veya denetim
kaytlar;
e)
emniyetin tevik edilmesi ile ilgili
kaytlar;
f)
personel SMS/emniyet eitimi
kaytlar;
g)
SMS/Emniyet komitesi toplant
tutanaklar;
h)
SMS uygulama/yrtme plan (uygulama/yrtme sreci
srasnda); etc
EMNYET
YNETM

RSK

Hizmet salayclar, havaclk faaliyetlerinde karlalan emniyet risklerinin, kendi

emniyet performans hedeflerinin gerekletirilmesine olanak salayacak ekilde kontrol
edilmesini salayacaklardr. Bu sre, emniyet risk ynetimi olarak bilinmektedir ve
kapsamnda tehlike tanmlama, emniyet risk deerlendirmesi ve uygun iyiletirme
tedbirlerinin uygulanmas bulunmaktadr. Emniyet risk ynetimi sreci, ekil 4.3'te
gsterilmitir.
Emniyet risk ynetimi bileeni, sistematik olarak rnlerin ve hizmetlerin teslimi
balamnda mevcut bulunan tehlikeleri tanmlamaktadr. Tehlikeler, kendi tasarmlarnda,
teknik ilevlerinde, insan arayznde veya dier sreler ve sistemler ile etkileimde
eksik olan sistemlerin sonulardr. Bunlar ayn zamanda hizmet salaycsnn alma
ortamndaki deiikliklerin benimsenmesi amacyla mevcut olan
srelerin
veya
sistemlerin hatalarndan da kaynaklanabilir. Planlama, tasarm ve uygulama

aamalar srasnda bu faktrlerin dikkatli bir ekilde analiz edilmesi sayesinde, sistemin
operasyonel hale gelmesinden nce potansiyel tehlikeler tanmlanabilmektedir.
Sistemin ve alma ortamnn anlalmas, yksek emniyet performansnn elde edilmesi
iin de esastr. Tehlikeler, alanlarn raporlar veya olay soruturmalar ile operasyonel
yaam dngs srasnda kefedilebilir. Bu tehlikelerin analizi, sistem balamnda
gerekletirilmelidir. Bu balam, sistemdeki kusurlarn ihmal edildii, gelecek iin gizli
olarak kald ve potansiyel olarak daha ciddi olaylarn meydana gelmesine neden
olabilecek "insan hatas"nn nlenmesi iin kilit neme s ahiptir. Tehlike tanmlama
ve risk deerlendirme prosedrlerine ve formatna ilikin rehber, aadaki iki unsurda
ve sras ile blm 1.14 ve 1.15'te verilmitir.

Ekipman, prosedrler, organizasyon, vb.

Tehlike tanmlama

Sonucun ortaya kma ihtimalinin analiz edilmesi

Risk analizi olasl

Ortaya kmas halinde, sonucun ciddiyetinin

deerlendirilmesi
Deerlendirmeye tabi tutulan risk(ler) kabul edilebilir mi ve
kuruluun emniyet performans kriterleri
Evet, riski (riskleri) kabul edin

Risk analizi iddeti

Risk deerlendirmesi
ve
tolere edilebilirlik
Risk kontrol /
hafifletme

Hayr, riski (riskleri) kabul

edilebilir bir seviyey
indirgeyecek tedbir aln
ekil 4-3. Emniyet risk ynetimi
sreci
4.3.6 TEHLKE
TANIMLAMA

S MS G enel e reve si
SMS Unsur 2.1 Tehlike Tanmlama - Hizmet salaycs, operasyonlardaki tehlikelerin
tanmlanm olmasnn salanmas amacyla resmi bir sre gelitirecek ve
uygulayacaktr. Tehlike tanmlamas, emniyet veri toplamasna ilikin rekatif, proaktif ve
kestirimci yntemlerin kombinasyonunu esas almaldr.
Emniyet risk ynetimi, hizmet salaycsnn havaclk emniyeti ile ilgili olaylara katks
olabilecek tehlikelerin tanmlanmas amacyla resmi bir sreci gelitirmesini ve
uygulamasn gerekli klmaktadr. Tehlikeler, devam eden havaclk faaliyetlerinde veya
havaclk sisteminde deiiklik yapld durumlarda operasyonda istenmeyen bir ekilde
grlebilir. Bu durumda, SMS genel erevesi unsur 3.2 Deiim ynetimi altnda da
akland ekilde tehlike tanmlamasnn, deiim ynetimi srelerinin ayrlmaz bir
paras olmaktadr.
Tehlike tanmlamas, Blm 1'de anlatld zere, reaktif, proaktif ve kestirimci emniyet
veri toplama yntemlerinin bir kombinasyonunu esas almaktadr. Tehlike tanmlamas,
SRM srecindeki ilk admdr. lgili emniyet riskleri sonrasnda tehlike ile ilgili
potansiyel olarak zarar verici sonular bala mnda deerlendirilmektedir. Emniyet
risklerinin kabul edilemez olarak deerlendirildii durumlarda, ilave emniyet riski
kontrollerinin sisteme dahil edilmesi gerekmektedir.
Olgun emniyet ynetimi sistemlerinde tehlike tanmlamas sreklidir ve hizmet
salaycnn organizasyonel srelerinin ayrlmaz bir parasdr. Bir dizi koul da, tehlike
tanmlama faaliyetlerini derinlemesine tetiklemekte ve konudan uzaklatrmaktadr,
bunlarn arasnda aadakiler bulunabilir:
a)
kuruluun, havaclk emniyeti ile ilgili olaylarda veya dzenleyici uygunsuzluk
durumlarnda aklanamayan bir art deneyimledii vakalar;
b)
kilit neme sahip personel veya dier nemli sistem bileenlerinde tahmin edilen
deiiklikler dahil olmak zere, nemli operasyonel deiiklikler ve
c)
tahmin edilen byme ve klme, kurumsal birleme veya devralmalar dahil
olmak zere nemli
organizasyonel
deiiklikler.

Tehlikelerin tanmlanmas iin yaplandrlm bir yaklam kapsamnda konunun

uzmanlar tarafndan detayl analiz senaryolarnn gerekletirildii grup beyin frtnas
oturumlarnn kullanm bulunabilir. Tehlike tanmlama oturumlar, deneyimli operasyonel
ve teknik personel gerektirmekte ve bir ynetici liderliinde gerekletirilmektedir. Ayn
grup ayrca ilgili emniyet risklerinin deerlendirilmesi iin de kullanlabilir.
Hizmet salaycs emniyet bilgi ynetim sistemi, tehlike aklamalar, ilgili sonular,
emniyet risklerinin deerlendirilmi benzerlikleri ve iddeti ve gerekli emniyet riskli
kontrollerini ieren emniyet deerlendirme dokmantasyonuna sahip olmaldr. Mevcut
emniyet deerlendirmelerinin, yeni tehlikeler tanmlandnda ve gelecekteki emniyet
riski kontrolleri iin neriler getirildiinde incelenmesi gerekmektedir.
ekil 4-4, tehlike dokmantasyonu ve risk takip ynetimi srecini gstermektedir.
Tehlikeler, farkl veri kaynaklar zerinden istikrarl bir ekilde tanmlanabilir. Hizmet
salaycsndan, tehlikeleri tanmlamas, bu tehlikeleri nlemesi ve ilikili riskleri
hafifletmesi beklenmektedir. Alt ykleniciler vastasyla teslim edilen rnlerde veya
hizmetlerde tehlike tanmlanmas halinde, tehlike tanmlama ve risk ynetimi iin SMS
veya muadili bir sre kullanan kurulular iin hafifletme eylemi hizmet salaycsnn
ihtiyacna karlk verecektir.
Emniyet ynetimi bilgi sistemi, organizasyonel emniyet ile ilgili karar verme srelerinde
referans olarak kullanlabilecek bir emniyet bilgi kayna haline gelmitir. Emniyet
bilgisi, emniyet trendi analizleri ile birlikte emniyet eitimi iin materyal salamaktadr.
Gnll ve gizli tehlike raporlama sistemine ilikin rehber de lave 7'de bulunmaktadr.
EMNYET BLG YNETM
SSTEM
RSK YNETM DOKMANTASYONU
TOPLA
Reaktif Metot
-MOR
-Olay
raporlar
-Kaza
raporlar
TEHLKE

HAZARD

DEERLENDR
Sonular
deerlendiri
n
ve
tehlikeyi
nceliklendirin
.

HAFFLET
Kontrol
ve
hafifletme
tedbirleri
gelitirin

YNET
Tedbirlerin
onaylanma
s ve
uygulanma
s

YAY
-Bltenler
-Emniyet
raporlar
-Seminerler
ve atlye
almalar

Proaktif Metot
-Anketler
Denetlemeler
-Gnll
Tehlike
Raporlama
s
Kestirimci
Metot
-FDA
Doruda
n Gzlem
Sistemler
ekil 4-4. Tehlike ve risk ynetimi dokmantasyonu

Uygulama Stratejisi
Tehlike tanmlama sreci srasnda aadaki unsurlar dikkate
alnabilir:
a)
ekipman ve grev tasarm dahil olmak zere,
tasarm faktrleri;
b)
insan performans snrlamalar (rnein; fizyolojik, psikolojik
ve bilisel);
c)
prosedrler ve iletme uygulamalar, dokmantasyonlar ve kontrol listeleri
dahil olmak zere,
gerek
iletme
koullar
dorultusunda
dorulanmalar;
d)
medya, terminoloji ve dil dahil olmak zere iletiim
faktrleri;
e)
organizasyonel faktrler, rnein personelin istihdam, eitimi ve korunmas,
retim ve emniyet
hedeflerinin uygunluu, kaynaklarn tahsisi, alma basklar ve kurumsal
emniyet kltr;
f) havaclk sisteminin operasyonel ortam ile ilgili faktrler (rnein; ortamdaki ses
ve titreim, s, aydnlatma, koruyucu ekipman ve giysilerin kullanlabilirlii);
g) dzenlemelerin
kullanlabilirlii
ve
yrtlebilirlii,
ekipman,
personel
ve prosedrlerin sertifikasyonu dahil olmak zere
dzenleyici gzetim faktrleri;
h)
pratik srklenme veya operasyonel sapmalar tespit edebilen performans
takip sistemleri; ve
i)
insan-makine arayz
faktrleri.
Tehlikeler, proaktif ve kestirimci metodolojiler vastasyla veya kaza veya olay
soruturmalarnn sonucunda tanmlanabilmektedir. Kurulu asndan hem dahili hem
de harici olabilecek farkl tehlike tanmlama veri kayna bulunmaktadr.
Dahili tehlike
tanmlama veri kaynaklarna rnek olarak unlar verilebilir:
a)
normal operasyon takip izelgeleri (rnein; hava arac ileticileri iin
uu veri analizi);
b)
gnll ve zorunlu raporlama
sistemleri;
c)
emniyet
anketleri;
d)
emniyet
denetimleri;
e)
eitimden geri
bildirimler ve
f)
kazalar/olaylar ile ilgili soruturma ve takip
raporlar.
Harici tehlike tanmlama veri kaynaklarna rnek olarak unlar
verilebilir:
a)
Sektr kaza
raporlar;
b)
Devletin zorunlu olay raporlama
sistemi; c)
Devletin gnll olay
raporlama sistemi; d)
Devletin
gzetim denetimleri ve
e)
Bilgi alverii
sistemleri.
Tehlike tanmlama srecinde kullanlan teknolojilerin tr, hizmet salaycsnn ve
havaclk faaliyetlerinin boyutuna ve karmaklna bal olacaktr. Her halkarda hizmet
salaycsnn tehlike tanmlama sreci, kuruluun SMS/emniyet dokmantasyonu
ierisinde ak bir ekilde aklanmtr.

Tehlike tanmlama sreci, hizmet salaycsnn havaclk faaliyetleri kapsamnda var

olabilecek olas tm tehlikeleri iermektedir, buna kurulu asndan hem dahili hem de
harici sistemler ile arayzler dahildir. Tehlikelerin tanmlanmasndan sonra sonularnn
(rnein; spesifik olaylar veya sonular) belirlenmesi gerekmektedir. Kuruluun gnll
ve gizli raporlama sistemine ilikin rehber iin lave 7'ye baknz.
4.3.7. RSK DEERLENDRMES VE HAFFLETME
SMS
Genel
erevesi
SMS Unsur 2.2 Risk deerlendirme ve hafifletme - Hizmet salaycs, operasyonlardaki
emniyet risklerinin analizinin, deerlendirmesinin ve kontrolnn salanmasna ynelik
resmi bir sre gelitirecek ve uygulayacaktr.
ekil 4.7'de, emniyet risk ynetimi sreci btn halde verilmitir. Sre, tehlikelerin ve
potansiyel sonularnn tanmlanmas ile balamaktadr. Emniyet riskleri daha sonra,
emniyet riski seviyesinin (emniyet riski indeksi) tanmlanmas amacyla olaslk ve iddet
asndan deerlendirilmektedir. Deerlendirilen emniyet risklerinin tolere edilebilir
olduunun kabul edilmesi halinde, uygun tedbir alnmakta ve operasyon devam
ettirilmektedir. Tamamlanan tehlike tanmlama ve emniyet risk deerlendirme ve
hafifletme sreci, uygun ekilde belgelendirilmekte ve onaylanmaktadr ve sonrasnda da
emniyet bilgi ynetim sisteminin bir parasn tekil etmektedir.
Geri bildirim
amalar
dorultusun
da
tehlike
tanmlamay ve
emniyet riski
deerlendirmesi
ni ve
hafifletmesini

Tedbir aln
ve
operasyona
Tedbir aln ve
operasyona
devam edin.

Emniyet
endiesi
alglanr
Tehlikeyi/sonula
r belirleyin ve
riskleri
deerlendirin

htimal
seviyesini
EVET
EVET
EVET

Tedbir aln ve
operasyona
devam edin.

EVET

iddet
seviyesini
Risk
Seviyesini
Risktanmlay
seviyesi
kabul
edilebilir mi?
Risk
ortadan
kaldrlabilir
Risk mi?
hafifletile
Artan/kalan risk
kabul edilebilir
mi? (mevcut
olmas halinde)

HAYIR
HAYIR

HAYIR

ekil 4.7. Emniyet risk ynetimi sreci

Operasyonu
iptal edin.

Emniyet risklerinin tolere edilemez olarak deerlendirildii durumlarda aadaki sorular

sorulmaktadr:
a) Tehlikeler ve ilgili emniyet risk(ler)i ortadan kaldrlabilir mi?
uygun tedbir alnr ve belgelendirilir. Cevap hayr ise, bir sonraki soru.

Cevap evet ise,

Emniyet risk(ler)i hafifetilebilir mi? Cevap hayr ise, ilgili faaliyetler iptal edilir.
Cevap evet ise, uygun
ekilde hafifletici tedbir alnr ve bir sonraki
soruya geilir:
b)
Kalan emniyet riski mevcut mu? Cevap evet ise, tolere edilebilirlik seviyesinin
belirlenmesi, ortadan kaldrlabilir veya hafifletilebilir olup olmadklarnn anlalmas ve
gerekli durumlarda kabul edilebilir emniyet performans seviyesinin salanmas amacyla
kalan risklerin deerlendirilmesi gerekmektedir.
Emniyet riski deerlendirmeleri kapsamnda, emniyet sonucunun iddeti ve meydana
gelme olasl olmak zere, iki bileen ieren tehlike tanmlama analizi bulunmaktadr.
Karmak ve byk kurulularda emniyet bilgisinin nasl analiz edileceine ilikin rehber
1.Blmde verilmitir. Riskin deerlendirilmesinden sonra hizmet salaycs, risk
hafifletme tedbirlerinin uygulanmasna gereklilik bulunup bulunmadnn tespit edilmesi
amacyla karar verme srecini balatacaktr.
Bu karar verme sreci, deerlendirme matrisi eklinde olabilecek bir risk kategorizasyon
aracnn kullanmn iermektedir. ekil 4-6'da, emniyet risk (indeks) deerlendirmesi
matrisine bir rnek verilmitir.
Risk ihtimali

Sk 5
Duruma bal 4
Uzak htimal 3
htimal d 2
Kesinlikle ihtimal d 1
ekil 4-6.

Ykc
A

Tehlikeli
B

5A
4A
3A
2A
1A

5B
4B
3B
2B
1B

Risk
iddeti
Byk
apl
C
5C
4C
3C
2C
1C

Kk
apl
D
5D
4D
3D
2D
1D

Gzard
Edilebili
rE
5E
4E
3E
2E
1E

Emniyet risk (indeks) deerlendirmesi matrisi rnei

Bu matrisin kullanlmas ile riskler, potansiyel iddet ve olaslklarnn deerlendirilmesi

dorultusunda kategorize edilebilir. Bir yandan deerlendirme matrisi metodolojisi
nerilirken, dier yandan risk toleransnn belirlenmesi iin muadil yntemler de
bulunmaktadr. Risk deerlendirme matrisi, her bir hizmet salaycsnn organizasyonel
yapsnn ve havaclk faaliyetlerinin kapsamn yanstmak iin zelletirilebilir ve
dzenleyici otoritesinin kabulne tabi olabilir. Bu rnek matris esas alndnda, kabul
edilemez olarak yanstlan riskler (Krmz ve sar kategoriler), iddetlerinin ve/veya
olaslklarnn azaltlmas iin hafifletilmelidir. Hizmet salaycs, riskleri kabul edilebilir bir
seviyeye indirgeyen hafifletici tedbirlerin var olmad durumlarda kuruluun tolere
edilemez emniyet risklerine maruz kalmasna neden olmaya devam eden faaliyetlerin
askya alnmasn dikkate almaldr. Olaslk, iddet ve risk tolere edilebilirlii matrisi
hakknda ilave bilgiler, bu belgenin 1.Blmnde bulunmaktadr.
Emniyet risklerinin deerlendirilmesinden sonra uygun hafifletici tedbirler uygulanabilir.
Hafifletici tedbirler arasnda, snrlama olmakszn, mevcut iletme prosedrlerinin, eitim
programlarnn veya havaclk rn veya hizmetlerinin tesliminde kullanlan ekipmanlarn
deitirilmesi gibi farkl alternatifler bulunabilir.

lave alternatifler arasnda, yeni iletme prosedrlerinin, eitim programlarnn,

teknolojilerin veya denetleyici kontrollerin kullanlmas bulunmaktadr. Bu alternatifler
deimez bir ekilde teknoloji, eitim ve dzenlemelerden meydana gelen geleneksel
havaclk emniyeti savunmasnn istihdamnda veya yeniden dzenlenmesinde
kullanlacaktr. stenmeyen sonularn, zellikle yeni tehlikelerin, belirlenmesi, risk
hafifletme tedbirlerinin uygulanmasndan nce yaplmaldr.
jenerik emniyet riski hafifletme yaklam
unlardr:
a)
nleme. likili faydalar karsnda ilikili emniyet risklerinin tolere edilemez veya
kabul edilemez olarak deerlendirilmesi sonucunda faaliyet askya alnmaktadr.
b)
ndirgeme. Riskler ile ilikili iddet veya olasln azaltlm olmasna ramen,
muhtemelen ilgili sonularn hafifletilmesi iin tedbirler alarak baz emniyet riski ifalar
kabul edilmektedir.
c)
fann blnmesi. Tehlike ile ilgili potansiyel sonularn izole edilmesi veya
bunlara karlk koruma
iin ok katmanl savunma tekili amac ile tedbir
alnmaktadr.
Risk hafifletme strateji kapsamnda yukarda aklanm olan yaklamlardan biri veya
birden fazla yaklam bulunabilir. Optimal zme ulalmas iin olas kontrol
tedbirlerinin tamamnn dikkate alnmas nemlidir. Karar alnmadan nce her bir
alternatif stratejinin etkinliinin deerlendirilmesi gerekmektedir. nerilen her bir
emniyet riski hafifletme alternatifi, aadaki bak alarndan dikkate alnmaldr:
a)
Etkinlik. Alternatiflerin emniyet risklerini indirgedii veya elimine ettii kapsamdr.
Etkinlik, emniyet risklerini indirgeyen veya elimine eden teknik, eitim ve dzenleyici
savunmalar asndan tespit edilebilmektedir.
b)
Maliyet/fayda. Alglanan hafifletme faydalarndan maliyetlerden ar
bast kapsamdr.
c)
Uygulanabilirlik. Mevcut teknoloji, finansal ve idari kaynaklar, mevzuat ve
dzenlemeler, politik istek, vb... hususlar asndan hafifletmenin uygulanabilir ve mevcut
olduu kapsamdr.
d)
Kabul edilebilirlik. Alternatifin, payda paradigmalar ile tutarl
olduu kapsamdr.
e)
Yrtlebilirlik. Yeni kurallara, dzenlemelere ve iletme prosedrlerine uyumun
denetlenebildii kapsamdr.
f)
Srdrlebilirlik. Hafifletme tedbirlerinin srdrlebilir ve etkin
olaca kapsamdr.
g) Kalan emniyet riskleri. lk hafifletme tedbirinin uygulanmas esnasnda ilgili kalan
ve ilave risk kontrol tedbiri gerektirmeyen emniyet riski derecesidir.
h) Kastsz sonular. Herhangi bir hafifletme alternatifinin uygulanmas ile ilikili yeni
tehlikelerin ve ilgili emniyet risklerinin tantlmas.
Hafifletme tedbirinin onaylanmasndan ve uygulanmasndan sonra, emniyet performans
hakkndaki ilikili etki, hizmet salaycsnn emniyet gvence sreci ile ilgili geri bildirim
salar. Yeni operasyonel koullar altnda savunmalarn btnl, etkinlii ve verimlilii
asndan bu gereklidir.
Risk
Ynetimi
Dokmantasyonu/alma Formu
Her bir risk hafifletme altrmasnn kademeli bir ekilde belgelendirilmesi
gerekmektedir. Bu durum, basit alma formlarndan veya tablolarndan zelletirilmi
ticari risk hafifletme yazlmna kadar farkl uygulamalarn kullanlmas ile
gerekletirilebilir. Tamamlanan risk hafifletme dokmanlar, uygun ynetim seviyesi
tarafndan onaylanmaldr. Temel risk hafifletme alma formuna rnek olarak Blm 1
lave
2'ye
bakabilirsiniz.

EMNYET
GVENCES
Emniyet gvencesi, Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) beklentiler ve gereklilikler
dorultusunda iletilip iletilmediinin tespit edilmesi amacyla hizmet salaycs
tarafndan stlenilen srelerden ve faaliyetlerden meydana gelmektedir. Hizmet
salaycs, dahili sreleri ile birlikte iletme ortamn srekli olarak denetleyecek ve
bu ekilde acil emniyet risklerine veya mevcut risk kontrollerinin bozulmasna neden
olabilecek deiimleri veya sapmalar tespit edebilecektir. Sz konusu deiiklikler veya
sapmalar daha sonra emniyet risk ynetimi sreci ile birlikte ele alnmaktadr.
Emniyet gvence sreci, belirli performans kriterlerinin karlanmasnn salanmas
amac yla yaplan analiz, dokmantasyon, denetim ve ynetim incelemeleri iin
gereklilikleri ieren kalite gvencesini tamamlamaktadr. Kalite gvence tipik olarak sz
konusu kuruluun dzenleyici gerekliliklerine odaklanrken, emniyet gvence belirgin
olarak emniyet risk kontrollerinin etkinliini izler.
Emniyet
gvence
ve
kalite
gvence
arasndaki
tamamlayc
iliki
belirli
destekleyici
sre lerin entegrasyonuna imkan verir. Bu entegreasuon, sz konusu
hizmet salaycsnn emniyet hedeflerinin, kalite hedeflerinin ve ticari hedeflerinin
karlanmasn gvence altna alacak sinerjilerin yakalanmasnda faydal olabilir.
Son olarak, emniyet gvence faaliyelerinin, potansiyel emniyet etkisine sahip olan
sistemik eksikliklere ilikin bulgulara yant olarak dzeltici tedbirlerin gelitirilmesini ve
uygulanmasn iermesi gerekmektedir. Dzeltici tedbirlerin gelitirilmesine ve
uygulanmasna ilikin organizasyonel sorumluluk sz konusu bulgularda ad geen
blmlere ait olmaldr.
4.3.8 EMNYET PERFORMANSININ ZLENMES VE LLMES
S MS Gen el
er ev es i
SMS Unsur 3.1 Emniyet performansnn izlenmesi ve llmesi- Hizmet salaycs
tarafndan, kuruluun emniyet performansnn dorulanmasna ve emniyet risk
kontrollerinin etkinliinin geerli klnmasna ynelik yntemler gelitirilecek ve
uygulanacaktr. Kuruluun emniyet performans, Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS)
emniyet performans gstergeleri ve emniyet performans hedefleri referans alnarak
dorulanabilir.
Uygulama
Stratejisi
Kuruluun emniyet performansnn llmesi iin kullanlan bilgiler, emniyet raporlama
sistemleri zerinden oluturulmaktadr. Emniyet Performans Gstergeleri, bu ksmdaki
4.4.5 sayl maddede ve bu blmdeki lave 6'da ele alnmtr.
Raporlama
Sistemleri
ki
tip
raporlama
sistemi
mevcuttur:
a) zorunlu olay raporlama
sistemleri ve b) gnll olay
raporlama sistemleri.
Zorunlu olay raporlama sistemleri, belirli olaylarn (rnein; ciddi olaylar, pist ihlalleri)
raporlanmasn gerektirmektedir. Bu durum, rapor edilebilir olaylarn raporlama
kriterlerini ve kapsamn tanmlayan detayl dzenlemelerin uygulanmasn gerekli
klmaktadr. Zorunlu raporlama sistemleri, operasyonel faaliyetlerin dier unsurlarndan
ziyade yksek sonulu teknik hatalar ile ilgili bilgi toplama eilimindedir.

Gnll raporlama sistemleri, ilikili yasal veya idari gereklilik olmadan gzlemlenen
tehlikeler veya kastsz hatalar ile ilgili bilgilerin iletilmesine olanak salamaktadr. Bu
sistemlerde, dzenleyici kurumlar veya kurulular tarafndan raporlama iin tevikte
bulunulabilir. rnein, kastsz hatalar veya kasti olmayan ihlallere ait raporlar iin
yrtme kararndan feragat edilebilir. Bu durumlar altnda, rapor edilen bilgilerin, sadece
emniyetin gelitirilmesine destek olmak amacyla kullanlmas gerekmektedir. Sz konusu
sistemler, "cezai olmayan" eklinde dikkate alnmaktadr, zira emniyet performansndaki
srekli iyiletirmelerin desteklenmesi amacyla sz konusu bilgilerin srekli olarak
kullanlabilirliinin salanmas iin rapor edenleri korumaktadr. Hizmet salayclarnn
cezai olmayan politikalarnn muhteviyat ve kapsam farkllk gsterebileceinden dolay
ama, etkin raporlama kltrnn ve potansiyel emniyet eksikliklerinin proaktif tanmnn
tevik edilmesidir.

Gnll raporlama sistemleri gizli olabilir, rapor edenin kimlii ile ilgili bilgiler, izleme
tedbirine imkan verilebilmesi amacyla sadece kap grevlilerinin kullanmna sunulur.
Gizli olay raporlama sistemleri, cezalandrma veya tutuklama olmadan insan hatasna
neden olan tehlikelerin ifasn kolaylatrmaktadr. Gnll olay raporlar, gerekli izleme
tedbirlerinin alnmasndan sonra arivlenebilir ve yeniden tanmlanabilir. Yeniden
tanmlanm raporlar, risk hafifletmenin etkinliinin izlenmesi ve aciliyet arz eden
tehlikelerin tanmlanmas iin gelecekteki eilim analizlerini destekleyebilmektedir.
Etkin olabilmek adna emniyet raporlama aralarnn, operasyonel personel tarafndan
eriilebilir olmas gerekmektedir. Operasyonel personel, emniyet raporlama sistemlerinin
faydalar hakknda eitilmeli ve rapora karlk alnmas gereken iyiletirici tedbirler
hakknda kendilerine olumlu geri bildirimler salanmaldr. Raporlama sisteminin
gerekliliklerine, analiz aralarna ve yntemlerine uyum, emniyet bilgilerinin alveriinin
yan sra nemli emniyet gstergelerinin mukayeselerini de kolaylatrmaktadr.
Gnll ve gizli raporlama sistemlerine ilikin rehber, bu blmn 7.lavesinde
bulunmaktadr.
Emniyet performansnn izlenmesine ve llmesinin desteklenmesine ilikin dier
emniyet bilgisi kaynaklar arasnda unlar bulunabilir:
Emniyet almalar, geni emniyet sorunlarnn veya global trden olanlarnn
anlalmas amacyla kullanlan analizlerdir. rnein, havayolu endstrisi, yaklama ve
ini aamalar srasnda kazalarn ve olaylarn indirgenmesi amacyla emniyet tavsiyeleri
retebilir ve tedbir uygulamasnda bulunabilir. Mnferit hizmet salayclar, kendi
havaclk faaliyetleri balamnda emniyet performansn iyiletirmek iin bu global
tavsiyeleri dikkate alabilirler.
Emniyet gzden geirmeleri, deiim ynetiminin temel bileenleridir. Havaclk
operasyonlarn etkileyen yeni teknolojilerin, yeni prosedrlerin veya sistemik
deiikliklerin uygulanmas esnasnda gerekletirilir. Emniyet gzden geirmelerinin,
deerlendirme kapsamndaki deiim ile balantl ve ak ekilde tanm yaplm bir
amac bulunmaktadr. Emniyet gzden geirmeleri, deiim dnemleri srasnda emniyet
performansnn uygun seviyelerde gerekletirilmesini salamaktadr.
Emniyet anketleri, spesifik bir operasyon ile ilgili prosedrleri veya sreleri inceler.
Emniyet anketleri ierisinde, kontrol listelerinin, anketlerin ve resmi olmayan gizli
mlakatlarn kullanm bulunabilir. Emniyet anketleri genellikle, uygun dzeltici tedbirin
belirlenmesi amacyla dorulama gerektiren nicel bilgileri temin etmektedir. Bunun
yannda anketler, nemli emniyet bilgilerine ynelik paha biilemez bir kaynak
sunmaktadr.
Denetimler, kuruluun Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS)
ve
destekleyici
sistemlerinin btnl zerine odaklanmaktadr. Denetimler, emniyet risk kontrollerinin
ve ilgili kalite gvence srelerinin deerlendirmesini salamaktadr. Denetimler, hizmet
salaycsnn dndaki kurumlar tarafndan veya bamszl ve objektiflii salayan
gerekli politikalara ve prosedrlere sahip dahili denetim sreleri
zerinden gerekletirilebilir. Denetimler, personel istihdam, onaylanan dzenlemelere
uyum, yetkinlik ve eitim seviyeleri dahil olmak zere emniyet ynetimi ilevlerinin
salanmas amacyla yrtlmektedir.
Dahili soruturmalar, dahili veya dzenleyici gereklilikler dorultusunda rapor edilebilir
nemli emniyet olaylar iin gerekletirilmektedir. Uygun Devlet veya blge otoriteleri
tarafndan soruturulan kazalar ve ciddi olaylar, hizmet salaycs kurulular tarafndan
stlenilecek dahili soruturmalar iin itici g salamaktadr.
Emniyet
Gstergeleri;

Performans

Emniyet performansnn izlenmesi ve llmesi srecinden elde edilen nihai sonu,

yukarda atfta bulunulmakta olan kaynaklar vastasyla toplanm verilerin analiz
edilmesine dayal emniyet performans gstergelerinin gelitirilmesidir. zleme ve lme
sreci, seilmi emniyet performans gstergelerinin, tekabl eden emniyet performans
hedeflerinin ve ikaz seviyelerinin kullanmn kapsamaktadr. Emniyet performans
gstergelerinin gelitirilmesine ve bu gstergelerin hedef ve ikaz ayarlamalarna ilikin
rehberlik 6.lavenin 4.4.5 Maddesinde belirtilmektedir.
4.3.9 DEKLN YNETLMES
SMS
Genel
erevesi
SMS Unsur 3.2 Deiikliin ynetimi - Hizmet salaycs tarafndan, kurulu
ierisinde,
oluturulmu sreleri ve hizmetleri etkileyebilecek deiikliklerin
tanmlanmas, deiikliklerin uygulanmasndan nce emniyet performansnn salanmas
amacyla dzenlemelerin aklanmas ve operasyonel ortamdaki deiikliklerden dolay
artk ihtiya bulunmayan veya etkinliini yitirmi emniyet risk kontrollerinin ortadan
kaldrlmas veya deitirilmesi amacyla resmi bir sre gelitirilecek ve uygulanacaktr.
Uygulama Stratejisi
Havaclk hizmet salaycs, snrlama olmakszn, organizasyonel byme veya klme,
rnlerin ve hizmetlerin teslimini destekleyen dahili sistemlerdeki, srelerdeki veya
prosedrlerdeki deiiklikler ve kuruluun iletme ortamndaki deiiklikler dahil olmak
zere, ok sayda faktrden dolay deiime maruz kalmaktadr. Deiim, mevcut
emniyet riski hafifletme stratejilerinin uygunluunu veya etkinliini etkileyebilir. Buna
ilave olarak, yeni tehlikeler ve ilgili emniyet riskleri de, deiim meydana geldii
durumlarda kastl olmayan bir ekilde operasyonlara dahil olabilir. Sz konusu
tehlikelerin, ilgili emniyet risklerinin deerlendirilmesine ve kontrol edilmesine olanak
salayacak ekilde tanmlanmas gerekmektedir. Emniyet performansnn izlenmesine ve
llmesine ynelik bahiste belirtildii zere, emniyet gzden geirmeleri, karar verme
srelerini ve deiim ynetimini etkin ekilde destekleyecek deerli bilgi kaynaklardr.
Kuruluun deiim ynetimi srecinde aadaki husus dikkate
alnacaktr:
a)
Kritiklik. Kritiklik deerlendirmeleri, hava aracnn emniyetli operasyonu iin temel
olan sistemleri, ekipmanlar veya faaliyetleri belirlemektedir. Kritiklik her ne kadar
normalde sistem tasarm sreci srasnda deerlendiriliyor olsa da, deiim durumu
srasnda da sz konusudur. Potansiyel olarak yksek emniyet risklerinin kontrol
edilmesi amacyla dzeltici tedbirlerin alnmasn salamak zere, daha yksek
emniyet kritikliine sahip sistemlerin, ekipmanlarn ve faaliyetlerin deiim sonrasnda
gzden geirilmesi gerekmektedir.
b)
Sistemlerin ve operasyonel ortamlarn istikrarll. Deiiklikler, kuruluun
dorudan kontrol altnda planlanabilir. Sz konusu deiiklikler arasnda organizasyonel
byme veya klme, teslim edilen rnlerin veya hizmetlerin geniletilmesi veya yeni
teknolojilerin dahil edilmesi bulunmaktadr. Planlanmayan deiikliklere, ekonomik
dngler, ii grevleri, ayn zamanda politik, dzenleyici veya iletme ortamndaki
deiiklikler dahil olabilir.
c)
Gemi performans. Emniyet gvence srecinde kritik sistemlerin ve trend
analizlerinin gemi performansna, deiim koullar altnda emniyet performansnn
tahmini ve takibi hususunda yer verilmelidir. Gemi performansn takibi ayn zamanda
denetimler, deerlendirmeler, soruturmalar ve raporlar sonucunda belirlenen emniyet
eksikliklerine kar dzeltici tedbirlerin etkin olmasn salayacaktr.
Sistemler deitike, deiimler de artacak ve ilk sistem tanmndaki tadillerin
yaplmasn
ger ekli klacaktr. Bu nedenden dolay, deiim ynetimi, srekli
geerliliklerinin salanmas amacyla sistem tanmnn ve referans tehlike analizinin
periyodik olarak gzden geirilmesini gerekli klmaktadr.

4.3.10 EMNYET YNETM SSTEMNN (SMS) SREKL GELTRLMES

S MS Gen el er ev es i
SMS Unsur 3.3 Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) srekli gelitirilmesi - Hizmet
salaycs tarafndan, Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) alt standart performansnn
nedenlerinin tanmlanmas, Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) operasyonlardaki alt
standart performansnn etkilerinin belirlenmesi ve sz konusu nedenlerin ortadan
kaldrlmas veya hafifletilmesi amacyla resmi bir sre gelitirilecek ve uygulanacaktr.
Uygulama Stratejisi
Srekli geliim, kuruluun emniyet performans gstergelerinin takibi ile llmektedir ve
Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) olgunluu ve etkinlii ile ilgilidir. Emniyet gvence
sreleri, srekli dorulama ve takip tedbirleri ile Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS)
iyiletirilmesini desteklemektedir. Bu amalar, Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) dahili
deerlendirmeleri ve bamsz denetimlerinin uygulanmas ile gerekletirilmektedir.
Dahili deerlendirmeler, hizmet salaycsnn, kuruluun karar verme sreleri iin
kullanl olan bilgileri temin edebilen havaclk faaliyetlerinin deerlendirilmesini
kapsamaktadr. te bu noktada, Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) kilit neme sahip
faaliyeti olan "tehlike tanmlama ve risk hafifletme (HIRM) unsuru ortaya kmaktadr. Bu
gereklilik amacyla gerekletirilen deerlendirmelerin, deerlendirme kapsamndaki
teknik srelerden ilevsel olarak bamsz olan kiiler veya kurulular tarafndan
yrtlmesi gerekmektedir. Dahili deerlendirme ilevi kapsamnda, emniyet ynetim
ilevlerinin, politika hazrlama, emniyet risk ynetimi, kurulu genelinde emniyet
gvence ve emniyetin tevik edilmesi bulunmaktadr.
Dahili denetimler, Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) uygulanmasna zel olanlar dahil
olmak zere, hizmet salaycsnn havaclk faaliyetlerinin sistematik ve planl olarak
incelenmesini iermektedir. Etkili olmalar asndan dahili denetimler, deerlendirilen
ilevlerden bamsz olan kiiler veya departmanlar tarafndan gerekletirilmektedir. Sz
konusu denetimler sayesinde Sorumlu dareci ile birlikte Emniyet Ynetim Sisteminden
(SMS) sorumlu kdemli ynetim memurlar tarafndan Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS)
uygulanmas ve etkinlii, ayn zamanda destekleyici sistemler izlenebilmektedir.
Dahili denetimler, Emniyet Ynetim Sistemi (SMS) iin, hizmet salaycsnn Emniyet
Ynetim
Sisteminin
(SMS)
kabulnden
sorumlu
ilgili
otoriteleri
tarafndan
gerekletirilmektedir. Bunlara ilave olarak denetimler, sektr kurulular veya hizmet
salaycs tarafndan seilen nc bir tarafa da yrtlebilir. Bu harici denetimler,
hem dahili denetim sistemini geniletmekte hem de bamsz bir gzetim salamaktadr.
zet olarak, deerlendirme ve denetim srelerinin, emniyet performansnda emniyetin
srekli gelitirilmesini salamak zere hizmet salaycsna katkda bulunmaktadr.
Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS), ilgili emniyet kontrollerinin ve destek sistemlerinin
srekli olarak takibi sayesinde, emniyet ynetim srecinin amalarna ulamas mmkn
olmaktadr.
EMNYETN
TEVK
EDLMES
Emniyetin tevik edilmesi pozitif emniyet kltrn cesaretlendirir ve hizmet
salaycsnn emniyet amalarnn yakalanmasna yarar salayacak bir ortam oluturur.
Pozitif emniyet kltr, sz konusu kuruluun emniyet gayretlerine taahht edilen
deerler, tutumlar ve davranlar ile karakterize edilir. Bu da, eitim ve retim, etkili
haberleme ve bilgi paylam vastasyla srekli olarak gelitirilen teknik yetkinliin
birleimi ile yakalanr. Kdemli ynetim, kuruluun genelinde emniyet kltrn tevik
etmek zere liderlik salar.

Organizasyonel emniyet gayreti ancak politikalara skca bal kalnmasyla veya

emirle baa rlabilir. Emniyetin tevik edilmesi, gerek bireysel gerekse de organizasyonel
davran
etkilemekte,
kuruluun
politikalarn,
prosedrlerini
ve
srelerini
desteklemekte ve emniyet abalarn destekleyen bir deer sistemi salamaktadr.
Hizmet salaycs, kuruluun her seviyesinde etkin iletiimi kolaylatran sreleri ve
prosedrleri oluturmal ve uygulamaldr. Hizmet salayclar, kendi emniyet amalarn,
ayn zamanda ilgili faaliyetlerinin ve etkinliklerinin mevcut durumunu iletmelidirler.
Hizmet salayclar ayrca, st ynetimin operasyonel personelden ak ve yapc geri
bildirimler almasna olanak salayan bir ortam oluturan "alttan ste" iletiimini de
tevik etmelidir.
4.3.11 ETM VE
RETM
S MS Gen el
er ev es i
SMS Unsur 4.1 Eitim ve retim - Hizmet salaycs tarafndan, personelin eitilmesini
ve SMS grevlerini gerekletirecek yetkinlie sahip olmasn salayacak bir emniyet
eitimi program gelitirilmeli ve uygulanmaldr. Emniyet eitiminin kapsam, her bir
bireyin Emniyet Ynetim Sistemine (SMS) dahil olmasn salayacak ekilde uygun
olmaldr.
Uygulama Stratejisi
Emniyet yneticisi, organizasyonel birimlerin kar karya kald spesifik emniyet
sorunlar ile ilgili gncel bilgi ve eitim olanan salamaldr. Kurulu ierisindeki
seviyelerinden bamsz olarak uygun personel iin eitim verilmesi, ynetimin etkin bir
Emniyet Ynetim Sistemine (SMS) kar verdii nemin bir gstergesidir. Emniyet eitimi
ve retimi programnn aadaki unsurlardan meydana gelmesi gerekmektedir:
a) Organizasyonel emniyet politikalar, hedefleri ve
amalar;
b)
Emniyet ile ilgili organizasyonel emniyet rolleri ve
sorumluluklar;
c)
Temel emniyet risk ynetimi
ilkeleri;
d)
Emniyet raporlama
sistemleri;
e)
Emniyet ynetimi destei (deerlendirme ve denetleme
programlar dahil);
f)
Emniyet ile ilgili bilgilerin datlmas iin
iletiim hatlar;
g) Eitimin etkinliini len bir onaylama
sreci;
h)
Belgelendirilmi ilk endoktrinasyon ve yineleyen eitim
gereklilikleri;
Kuruluun ihtiyalar ve karmakl ile tutarl eitim gereklilikleri, faaliyetin her bir alan
iin belgelendirilmelidir. Ynetim de dahil olmak zere her bir alan iin bir eitim
dosyas hazrlanmaldr.
Kurulu ierisindeki emniyet eitimi, personelin emniyet ile ilgili grevlerine
gerekletirecek yetkinlie sahip olmalarn salamaldr. Eitim prosedrleri, operasyonel
personele, yneticilere ve amirlere, kdemli yneticilere ve Sorumlu dareciye ynelik ilk
ve yineleyen emniyet eitimi standartlarn belirtmelidir. Emniyet eitiminin miktar,
bireyin Emniyet Ynetim Sistemindeki (SMS) sorumluluuna ve katlmna uygun olmaldr.
SMS eitim dokmantasyonu, eitim ierii ve planlamasnn gelitirilmesinin yan sra
eitim kaytlarnn ynetilmesi iin sorumluluklar da iermelidir.

Eitim, kuruluun emniyet politikasn, emniyet rollerini ve sorumluluklarn, emniyet

risk ynetimi ve emniyet gvencesi ile ilgili SMS ilkelerini, ayn zamanda kuruluun
emniyet raporlama sisteminin (sistemlerinin) kullanmn ve faydalarn da kapsamaldr.
Kdemli yneticilere ynelik emniyet eitimi kapsamnda, ulusal ve organizasyonel
emniyet gerekliliklerine uygunluk, kaynaklarn tahsisi, departmanlar aras etkin emniyet
iletiimi dahil olmak zere, Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) aktif olarak tevik edilmesi
ile ilgili bir ierik bulunmaldr.

Buna ilaveten kdemli yneticilere ynelik emniyet eitiminde, emniyet performans

hedeflerinin ve ikaz seviyelerinin oluturulmasna ilikin materyal de bulunmaldr.
Son olarak, emniyet eitimi programnda zellikle Sorumlu dareci iin tasarlanm bir
blm olabilir. Bu eitim blm, Sorumlu darecinin Emniyet Ynetim Sistemini (SMS) ve
kuruluun genel i stratejisi ile ilikisini anlamasna yardmc olacak ekilde st seviyede
olacaktr.
4.3.12 EMNYET
LETM
S MS Gen el
er ev es i
SMS Unsur 4.2 Emniyet letiimi - Hizmet salaycs tarafndan, personelin tamamnn
Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) farknda olmasn salayan, emniyet ile ilgili kritik
bilgileri tayan, emniyet ile ilgili neden zel tedbirlerin alndn ve emniyet
prosedrlerinin neden eklendiini veya deitiini aklayan emniyet iletiimi iin resmi
yntemler gelitirilecek ve uygulanacaktr.
Uygulama Stratejisi
Hizmet salaycs, kuruluun Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) amalarn ve
prosedrlerini tm operasyonel personele iletecektir. Emniyet yneticisi, emniyet
performans trendleri ile ilgili bilgileri ve spesifik emniyet sorunlarn bltenler ve
brifingler ile dzenli olarak iletmelidir. Emniyet yneticisi ayn zamanda, hem dahili olarak
hem de dier kurulular tarafndan gerekletirilen soruturmala rdan ve vaka
gemilerinden veya deneyimlerinden karlan derslerin kurulu genelinde datlmasn
da gvence altna alacaktr. Operasyonel personelin, tehlikeleri tanmlamas ve rapor
etmesi iin aktif olarak tevik edilmesi halinde emniyet performans daha verimli
olacaktr. Bu nedenden dolay emniyet iletiimi unlar hedeflemektedir:
a)
personelin SMS ile ilgili tam farkndalnn olmasn
salamak;
b)
emniyet ile ilgili kritik bilgileri
tamak;
c)
dzeltici eylemler ile ilgili bilinci
artrmak; ve
d) yeni veya tadil edilen emniyet prosedrleri hakknda bilgi
salamak;
Organizasyonel iletiim inisiyatifleri ile ilgili rnekler arasnda unlar
bulunmaktadr:
a)
emniyet ynetim sistemi el kitabnn
datlmas;
b)
emniyet sreleri ve
prosedrleri;
c)
emniyet gazeteleri, bildirileri ve
bltenleri; ve
d) web sayfalar veya elektronik
posta.

4.4 SMS UYGULAMA

PLANI
4.4.1 SSTEMN
TANIMI
Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) kapsamnn ve uygulanabilirliinin tanmndaki ilk
adm, sistemlerin incelenmesi ve SMS unsurlar ve arayzlerinin mevcut sistemler ve

sreler ile aklanmasdr. Bu altrma, hizmet salaycnn SMS ierii ve unsurlar ile
ilgili boluklarn tanmlanmas iin bir frsat salamaktadr. Sistemin tanmna, kurulu
ierisindeki SMS arayzleri, ayn zamanda alt ykleniciler gibi dier harici kurulular
ile
uygun
arayzler
dahildir.
Sistem
tanm,
kurulu
bnyesindeki
SMS
arayzlerinin yan sra, alt ykleniciler gibi dier harici kurulular ile olan ilgili arayzleri
iermektedir. Byk apl ve karmak kurulularda, temel sistemlere ve organizasyon el
prosedrlere ilikin detaylara, hizmet salaycsnn ilgili ekspozisyonunda veya idari el
kitaplarnda iaret edilmektedir. Bu gibi durumlarda, sistemin tanmlanmas amacyla
uygu apraz referanslara sahip organizasyon emas ile ksa bir zet yeterli olabilecektir.

4.4.2 YNETM SSTEMLERNN

ENTEGRASYONU

Organizasyonel, operasyonel ve dzenleyici balamlara bal olarak, hizmet salaycs

entegre bir SMS uygulayabilcektir. Entegrasyon, havaclk faaliyetlerinin oklu alanlar
zerinde emniyet risklerini yneterek sinerji salama potansiyeline sahiptir. rnein,
hizmet salaycs, tasarm organizasyonu, retim organizasyonu ve ticari havaclk uu
departman iin tek bir SMS uygulayabilir. Alternatif olarak, her bir havaclk faaliyeti iin
ayr Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) uyguland durumlar da ol abilir. Kurulu, tm
hizmet salaycs rollerindeki SMS grevlerinin dzgn ekilde ifa edildii hususunda
Devletin tatmin olmas artyla kendi ticari veya organizasyonel modeline en ok uyan
Emniyet Ynetim Sistemini (SMS) entegre etmek veya ayrmak zere kendi yntemlerini
belirleyebilir.
Hizmet salaycsnn Emniyet Ynetim Sistemi (SMS), gvenlik, i sal,
gvenlii ve evre ynetim sistemleri ile de entegre edilebilir.
SMS
VE
entegrasyonu

QMS

Havaclk hizmet salayclar tipik olarak kurum genelinde ynetim sistemleri

uygulamaktadrlar. Organizasyonel emniyet performans, rnlerin ve hizmetlerin
tesliminin desteklenmesi amacyla bu sistemlerin etkin entegrasyonuna baldr. SMS
balamnda entegrasyonun en nemli unsuru, hizmet salaycsnn Kalite Ynetim
Sistemi (QMS) ile entegrasyondur. QMS genel olarak, organizasyonel yap ve rn ve
hizmetin teslimi srasnda srekli kalite gvencesi ve iyiletirmesi sisteminin
oluturulmas ve tevik edilmesi iin gerekli olan mesuliyetleri, kaynaklar, sreler
ve prosedrler olarak tanmlanmaktadr. QMS, hizmet salayclarnn pek ou iin
mevcut havaclk dzenleme gerekliliidir, bu kapsama imalat onay (Ek 8), bakm
kurulular (Ek 6) ve meteorolojik ve havaclk veri hizmet salayclar (srasyla Ek 3 ve
Ek 5 ) dahildir.
QMS ve SMS birbirini tamamlamaktadr.
QMS, mteri beklentilerini ve akdi
ykmllkleri karlamak zere kuralc dzenlemeler ile uygunlua odaklanrken, SMS
emniyet performansna odaklanmaktadr. SMSnin amalar, emniyet ile ilgili tehlikeleri
belirlemek, ilikili riski deerlendirmek ve etkin risk kontrolleri uygulamaktr. Tam tersine
QMS, ilgili artnameleri karlayan rnlerin ve hizmetlerin srekli olarak teslimi zerine
odaklanmaktadr. Ancak hem SMS hem QMS
a)
planlanmal ve
ynetilmeli;
b)
performans gstergelerinin llmesine ve izlenmesine
dayal olmal;
c) havaclk rnlerinin ve hizmetlerinin teslimi ile ilgili organizasyonel ilevleri
kapsamal ve d) srekli iyiletirme iin aba gstermelidir.
SMS ve QMS, benzer risk ynetim ve gvence srelerini kullanmaktadr. Emniyet
Ynetim Sisteminin (SMS) amac, kuruluun kar karya kald emniyet ile ilgili
tehlikelerin tanmlanmas ve ilikili risklerin kontrol edilmesidir.
SMS, rnlerin ve
hizmetlerin teslimi srasnda emniyet riskinin ynetilmesi ve emniyet performansnn
llmesi iin tasarlanmtr.
Emniyet risk ynetimi sreci, emniyet performans
gerekliliklerinin karlanmas amacyla imalat ve koruma arasnda uygun bir kaynak
tahsis dengesi salayarak emniyet risklerinin hafifletilmesi iin tehlikeleri ortadan
kaldrmakta ve etkin kontrol salamaktadr.
QMS, performans standartlarnn yan sra mteri beklentilerinin karlanmas iin
rnlerin ve hizmetlerin tesliminde tutarllk salamaktadr. QMS ayn zamanda, "amaca"
uygun ve hatasz ve kusursuz rnlerin ve hizmetlerin tesliminin gvence altna alnmas
amacyla bir geribildirim dngs kullanan bamsz gvence ilevine sahiptir.
Kalite
gvence ilevi, etkinlik ve verimlilik asndan yeniden tasarlanmas gereken etkisiz
srelerin ve prosedrlerin tanmlanmasn salamaktadr.

Ayn zamanda, SMS ve QMS benzeri aralar kullanmaktadr. Emniyet ve kalite

uygulayclar esas itibariyle mterilere emniyetli ve gvenilir rnler ve hizmet
salanmasna ynelik ayn hedefe odaklanmaktadr. Gerek kalite gerekse de emniyet
uygulayclar kk neden analizi ve istatistiksel trend analizi dahil olmak zere farkl analiz
yntemleri hakknda eitilmektedir.
SMS ve QMSnin tamamlayc ynleri gz nnde bulundurulduunda; her iki sistem
arasnda, aadaki ekilde zetlenebilecek sinerjik bir ilikinin tesis edilmesi mmkndr:
a)
SMS, denetleme, inceleme, soruturma, kk neden analizi, sre tasarm,
istatistiksel analiz gibi QMS
sreleri
ve
nleyici
tedbirler
ile
desteklenmektedir;
b)
QMS, sz konusu kuruluun standartlara ve spesifikasyonlara uygunluuna karn
var olan emniyet meselelerini nceden grebilir ve
c)
Kalite prensipleri, politikalar ve uygulamalar emniyet ynetimi amalarnda
ilikilendirilebilir.
SMS ve QMS arasndaki iliki sz konusu kuruluun emniyet ve kalite hedeflerine
ulalmasnda her bir sisteme tamamlayc katklarda bulunulmasna yol aabilir. Aada
zet bir karlatrma sunulmaktadr:
QMS

SMS

Kalite
Kalite gvence
Kalite kontrol
Kalite kltr
Gerekliliklere uygunluk
Kuralc
Standartlar ve spesifikasyonlar
Reaktif > Proaktif

Emniyet
Emniyet gvence
Tehlike tanmlama ve kontrol
Emniyet kltr
Kabul edilebilir emniyet performans
dzeyi
Performansa dayal
Organizasyonel faktrler ve insan
faktrleri> Kestirimci
Proaktif

4.4.3 BOLUK
ANALZ
Boluk analizi, hizmet salaycsnn mevcut emniyet ynetim srelerini ve
prosedrlerini, SMS genel erevesinde bulunan gereklilikler ile mukayese etmektedir.
Havaclk hizmet salayclarnn tipik olarak uygulanmakta olan farkl SMS ilevleri
olacaktr, bunun nedeni, ulusal dzenlemelere uygunluk veya sektrn en iyi
uygulamalarn benimsemeleridir.
Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) gelitirilmesi,
mevcut kurulu yaplarna ve kontrol sistemlerine baldr.
Boluk analizi, SMSnin tam
olarak uygulanmas iin iaret edilmesi gereken boluklar belirleyerek SMS uygulama
plannn gelitirilmesine kolaylk salamaktadr. Boluk analizinin eksiksiz ve tamamyla
belgelenmesi sonrasnda, eksik veya yetersiz olarak belirlenmi kaynaklar ve sreler
SMS uygulama plannn esasn tekil edeceklerdir.
Bu blmdeki lave 2, hizmet salayclarnn mevcut srelerini sistematik olarak
deerlendirmelerine yardmc olmak zere, boluk analizi sorularnn bir listesini ortaya
koymaktadr. Boluk analizinin her bir sorusuna objektif cevap verdikten sonra hangi
gelimelerin veya tedbirlerin gerekli olduu daha belirgin bir hal alacaktr.
4.4.4 SMS UYGULAMA
PLANI
SMS uygulama plan, Sorumlu dareci veya hava aracnn emniyetli operasyonu ile ilgili
veya emniyetli operasyonu destekleyen rnlerin ve hizmetlerin tesliminden Sorumlu
dareciler ile istiare halinde gelitirilmektedir. Tamamlanmasnn ardndan Sorumlu
dareci tarafndan plan onaylanr. SMS uygulama plan kapsamnda, boluk analizi
srecinden tanmlanan gereklilikler ile tutarl zaman dilimleri ve dnm noktalar, hizmet
salaycsnn boyutu ve rnlerinin veya hizmetlerinin karmakl bulunmaktadr. Plan
ayn zamanda duruma gre harici kurulular veya ykleniciler ile koordinasyonu da
iermelidir.

Hizmet salaycnn uygulama plan, basit bir zet tablodan, ihtisaslam proje ynetimi
yazlmna kadar deikenlik arz eden farkl ekillerde belgelenebilir. Uygulama plan,
belirtilen
zaman
dilimi dorultusunda spesifik tedbirlerin ve dnm noktalarnn
tamamlanmas ile boluklara iaret etmelidir. Her bir grev tahsisi, uygulama sreci
vastasyla mesuliyetin gvence altna alnmasn salamaktadr. Plann dzenli olarak
incelenmesi ve gerektii durumlarda gncellenmesi gerekmektedir. SMS Uygulama
Plan/tablosu ile ilgili rnek format, bu blmn lave 2'sinde verilmektedir.
SMS erevesinin tm bileenlerinin ve unsurlarnn tam olarak uygulanmas, kuruluun
olgunluuna ve karmaklna bal olarak be yl kadar srebilecektir. Aamal
yaklama ilikin rehber de dahil olmak zere SMS uygulamas, bu blmn bir sonraki
ksmnda ele alnmaktadr.
4.4.5 EMNYET PERFORMANSI GSTERGELER
SMS, bir sistemin sadece dzenleyici gerekliliklerini karlamakla kalmayp, ayn zamanda
tasarm beklentileri dorultusunda alp almadnn belirlenmesi amacyla llebilir
performans ktlarn aklamaktadr. Emniyet performans gstergeleri, bilinen emniyet
risklerinin izlenmesi, acil emniyet risklerinin tespiti ve gerekli dzeltici tedbirlerin
belirlenmesi iin kullanlmaktadr.
Emniyet performans gstergeleri ayn zamanda hizmet salaycsnn Emniyet Ynetim
Sisteminin (SMS) etkinliinin deerlendirilmesi ve kendi emniyet amalarnn
gerekletirilmesinin
izlenmesi
amacyla
dzenleyiciye
ynelik
objektif
kant
salamaktadr. Hizmet salaycsnn emniyet performans gstergeleri, sz konusu
kuruluun emniyet riski tolerans, gelimelerin sisteme uygulanmasna ilikin
maliyet/fayda, dzenleyici gereklilikler
ve kamu beklentileri gibi faktrleri de gz
nnde bulundurmaktadr. Emniyet performans gstergelerinin, hizmet salaycsnn
dzenleyici idaresi ile konsltasyon halinde seilmesi ve gelitirilmesi gerekmektedir. Bu
sre, ayn havaclk sektr iin hizmet salaycsnn emniyet performans
gstergelerinin uyumlatrlmas ve dzenleyicinin btnlemesinin kolaylatrlmas iin
gereklidir.
Emniyet
performans
gstergeleri
ve
ilikili
hedefler,
hizmet
salaycsnn
yetkilendirilmesinden, sertifikasyonundan ve tayininden sorumlu Devlet tarafndan kabul
edilmelidir.
Emniyet performans gstergeleri, yasal veya dzenleyici gerekliliklerin
tamamlaycsdr ve hizmet salayclarn, kendi dzenleyici ykmllklerinden muaf
tutmaz.
Uygulamada, Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) emniyet performans, emniyet
performans gstergeleri ve ilikili ikaz ve hedef deerler ile ifade edilmektedir. Hizmet
salaycs, emniyet performansndaki anormal deiikliklerin tespiti amacyla gemi
trendler balamnda mevcut gstergelerin performansn izlemelidir. Ayn ekilde, hedef
ve ikaz ayarlar da belirli bir gsterge iin yakn gemiteki performans dikkate
almaldr. stenen iyiletirme hedefleri, hizmet salaycs ve ilikili havaclk sektr iin
gereki ve ulalabilir olmaldr.
Emniyet gstergesine ynelik ikaz seviyesinin oluturulmas, risk takibi asndan
gereklidir.
kaz seviyesi, belirli bir emniyet gstergesine ilikin kabul edilebilir
performans blgelerinin kabul edilemez performans blgelerinden ayrlmasna ynelik
ortak kriterdir. Jenerik emniyet metrikleri el kitabna istinaden, kontrol d (OCC) ikaz
kriterinin oluturulmasna ilikin temel objektif yntem, Standart Sapma ilkesinin
kullanmdr. Bu yntem, belirli bir emniyet gstergesi iin gemiteki veri noktalarnn
standart sapmasn ve ortalama deerini dikkate almaktadr. Bu iki deer daha sonra,
gstergenin bir sonraki takip dnemine ynelik ikaz seviyesinin oluturulmasnda
kullanlmaktadr.
Yksek sonulu ve dk sonulu emniyet performans gstergeleri, hizmet salaycsnn
emniyet performansna daha detayl bir bak as salamaktadr. Bu ekilde yksek
sonulu olaylara (rnein; kazalar ve ciddi olaylar) ve dk sonulu olaylara (rnein;
uygunsuzluk raporlar, sapmalar) hitap edilecektir. Emniyet performans gstergeleri, olay
oran asndan olaylarn takibini gerekletiren temel veri eilim tablolardr (rnein;
1000 uu saati bana olay says).
Yksek sonu gstergelerinin ilk olarak

gsterilmesi gerekmektedir, bunun yannda dk

uygulamasnn daha olgun bir aamasnda gelitirilebilir.

sonulu

gstergeler

de

SMS

Emniyet performans gstergelerinin ve ilikili hedef ve ikaz ayarlarnn tanmlanmasnn

ardndan, her bir gstergenin performans olaylarnn gncellenmesi ve dzenli olarak
izlenmesi gerekmektedir.
Her bir gstergeye ilikin hedef ve ikaz seviyesi ilgili
performans durumu iin takip edil ebilecektir. Tam emniyet performans gstergeleri
paketinin genel hedef/ikaz performans sonucuna ilikin konsolide zet belirli bir izleme
dnemi iin derlenebilecek/bir araya getirebilecektir.

Her bir "gerekletirilen hedef" ve her bir "ihlal edilmeyen ikaz seviyesi" iin nicel
deerler (tatmin edici/tatmin edici olmayan) tahsis edilebilir. Alternatif olarak,
gsterge paketi iin genel performansn nitel lmnde saysal deerler (puanlar)
kullanlabilir.
Emniyet gstergelerinin, hedef ve ikaz ayarlarnn gelitirilmesi ile ilgili rnekler
ve detaylar bu blmdeki lave 6'da verilmitir .
4.5 AAMALI UYGULAMA
YAKLAIMI
Bu blmn amac, SMS uygulama aamalarna ilikin rnein anlatlmasdr. SMS
uygulamas, sistematik bir sretir. Bununla birlikte, bu sre, uygulama iin gerekli olan
kaynaklarn ve rehberlik materyalinin mevcut olmasnn yan sra, sz konusu hizmet
salaycsnn SMS sreleri ve prosedrleri ile ilgili olarak daha nceden sahip olduu
bilgi gibi faktrlere bal olarak gayet zorlayc bir sre de olabilecektir.
SMS uygulamas ile ilgili aamal yaklamn nedenleri arasnda unlar
bulunmaktadr:
a) kaynaklarn tahsisi dahil olmak zere, SMS uygulamasnda takip edilecek admlarn
ynetilebilir dizilerinin karlanmas;
b)
her bir hizmet salaycnn boluk analizinin sonularna bal olarak farkl
sralardaki SMS genel
erevesi unsurlarnn uygulanmasna izin verme
gereksinimi;
c)
reaktif, proaktif ve kestirimci emniyet ynetim uygulamalarnn desteklenmesi
amacyla verilerin ve
analitik
srelerin
ilk
kullanlabilirlii ve
d) etkin ve srekli bir SMS uygulamasnn gvence altna alnmas amacyla metodik
sre gereksinimi.
Aamal yaklam, tam olarak olgunlam SMS uygulamasnn ok yll bir sre olduunu
ngrmektedir. Aamal
uygulama
yaklam,
her
bir
uygulama
aamas
tamamlandka Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) daha salam olmasna olanak
salamaktadr.
Temel emniyet ynetim sreleri, daha byk karmaklkta sreleri
kapsayan ardk aamalara gemeden nce tamamlanmaktadr.
SMS iin drt uygulama aamas nerilmektedir. Her bir aama, ICAO SMS genel
erevesine istinaden farkl unsurlar (veya alt unsurlar) ile ilikilendirilmektedir.
u
olduka aikardr ki bu rehber materyaldeki unsurlarn belirli konfigrasyonu mutlak
olmak zorunda deildir.
Devletler ve hizmet salayclar, duruma gre uygun olacak
ekilde dzenlemeler yapmay tercih edebilir.
SMS uygulamasnn ve ilgili unsurlarnn drt aamasnn zeti aadaki Tablo
A'da verilmitir.

Tablo A - SMS uygulamasnn Drt Aamas

Aama I (12 ay*)
1. SMS unsuru 1.1(i):
a. SMS Sorumlu
darecisini
belirleyin
b. SMS Uygulama
Ekibini
oluturun.
c. SMS
kapsamn
tanmlayn
d. SMS Boluk Analizi
Yapn

Aama II (12 ay)

1. SMS unsuru 1.1(ii):
a. Emniyet Politikas ve
Amalar oluturun
2. SMS unsuru 1.2: a.
Kuruluun ilgili
departmanlar
genelinde emniyet
sorumluluklarn ve
mesuliyetlerini
tanmlayn
b. SMS/Emniyet
koordinasyon
mekanizmas/komit
esi oluturun.
c. Uygunluuna
gre
departman/blm
Emniyet Eylem
Grubu oluturun.

Aama III (18 ay)

1. SMS unsuru 2.1(i):
a. Gnll tehlike
raporlama
prosedrn
oluturun.
2. SMS unsuru 2.2:
a. Emniyet risk
ynetimi
prosedrn
oluturun.

Aama IV (18 ay)

1. SMS unsuru 1.1(iii):
a. Kastsz hatalar/yanllklar
ile kasti/ar ihlaller arasndaki
fark gstererek mevcut
disiplin
prosedrn/politikasn
gelitirin.
2. SMS unsuru 2.1(ii):
a. Olay soruturmasndan
tehlike belirleme ile gnll
tehlike raporlama sistemini
entegre edin.
b. Tehlike belirleme ve risk
ynetim prosedrlerini,
tatbikinin mmkn olduu
hallerde, alt yklenici veya
mteri SMSsi ile entegre
edin.

3. SMS unsuru 3.1(i):

a. Olay raporlama ve
soruturma
prosedrn
oluturun.
3. SMS unsuru 1.3:
b. Yksek sonulu
a. SMSnin idare ve
olaylara ynelik
idame ettirilmesinden
emniyet
sorumlu olan nemli
3. SMS unsuru 3.1(ii):
verilerinin
bir kii ve mevki
a. SMS denetlemesini mevcut
3. SMS unsuru 1.4:
toplanmasna ve
belirleyin.
dahili ve harici denetim
a. Acil Durum Mdahale ilenmesine ilikin
programlarna entegre edin
Plan oluturun.
sistemi oluturun.
4. SMS unsuru 4.1(i):
veya oluturun.
c. Yksek sonulu
a. SMS uygulama ekibi 4. SMS unsuru1.5(ii):
SPIler
ve
ilikili
ncelikli olacak ekilde a. SMS Dokman/El
b. Tatbik edilebildii yerlerde,
hedefler
ve
ikaz
personele ynelik SMS Kitab ve dier
dier operasyonel SMS gzden
ayarlarn oluturun.
eitim program
geirme/incelem programlarn
destekleyici belgelerin
oluturun.
oluturun.
ilerleyici geliimini
4. SMS unsuru 3.2: a.
5. SMS unsuru 4.1(ii):
balatn.
Emniyet riski
a. lgili tm personele ynelik
5. SMS unsuru 4.2(i):
deerlendirmesini de
SMS eitim programnn
a. SMS/Emniyet
ieren Deiim
tamamlanmasn salayn.
iletiim kanallarn
Ynetimi
6. SMS unsuru 4.2(ii):
balatn
SMS unsuru 1.5: SMS Dokmantasyonu (Aama Iprosedrn
ila Aama IV) >>>>>>>>>>>>>>>>>>>
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
SMS unsuru 4.1, 4.2: SMS Eitimi, retimi ve iletiimi (Aam I ve sonras)
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
Notes:
1) Belirtilen uygulama sresi yaklaktr. Gerek Uygulama sresi, tahsis edilen her bir unsur iin gerekli
olan tedbirlerin
kapsamnda ve kuruluun boyutuna/karmaklna baldr.
2) Belirtilen SMS unsurlar numaralar ICAO SMS unsur numaralarna tekabl etmektedir. (a), vb. son
ekler, sz konusu unsurun, aamal uygulama yaklamn kolaylatrmak zere alt blmlere ayrlm
2. SMS unsuru 1.5(i):
a. SMS Uygulama Plan
Gelitirin

4.5.1
AAMA I
SMS uygulamasnn 1.Aamasnn amac, SMS gerekliliklerinin nasl karlanaca ve
kuruluun kontrol sistemlerine nasl entegre edilecei, ayn zamanda SMS uygulamasna
ilikin mesuliyetin genel erevesi hakknda ayrntl bir plan sunmaktadr.
1.Aama srasnda sorumluluklarn planlanmas ve tahsisi oluturulmaktadr. 1.Aamann
merkezini boluk analizi tekil etmektedir. Boluk analizinden kurulu, mevcut emniyet
ynetimi srelerinin durumunu
belirleyebilir
ve
detayl
emniyet
ynetimi
srelerinin gelitirilmesi iin planlamay balatabilir. 1.Aamann en nemli kts,
SMS uygulama plandr.
1.Aamann tamamlanmasndan sonra aadaki faaliyetlerin, ilgili gereklilikler ve
rehbe r materyalde belirtildii zere sivil havaclk gzetim otoritesinin beklentilerini
karlayacak ekilde neticelenmesi gerekmektedir:
Ynetimin Taahhd ve Sorumluluu Unsur 1.1(i)
a. Sorumlu darecinin ve yneticilerin emniyet mesuliyetlerinin tanmlanmas. Bu
faaliyette, ICAO SMS
genel erevesinin 1.1 ve 1.2 sayl unsurlar esas
alnacaktr.
b.
SMS
uygulama
ekibinin
oluturulmas.
Ekip, ilgili departmanlarn temsilcilerinden oluacaktr. Ekibin grevi, SMS uygulamasnn
planlama aamasndan nihai uygulama aamasna getirilmesidir. Uygulama ekibinin dier
ilevleri arasnda snrlama olmakszn unlar da bulunmaktadr:
i) SMS uygulama plannn gelitirilmesi
sorumluluu.
ii) SMS unsurlarnn ve ilgili srelerinin etkin bir ekilde uygulanmasnn salanmas
amacyla takmn yeterli SMS eitimi almasnn ve teknik uzmanlk kazanmasnn
salanmas.
iii) SMS uygulamasnn gidiatnn takibi ve rapor edilmesi ve Emniyet Ynetim
Sisteminden (SMS) Sorumlu dareci ile koordinasyon salanmas ve dzenli
gncellemelerde bulunulmas.
c. Kuruluun, Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) uygulanabilecei faaliyetlerinin
kapsamnn (departmanlar/blmler) tanmlanmas. Kuruluun SMS uygulanabilirliinin
bu tanm, uygun ekilde SMS Belgesinde de tanmlanmaldr. Bu faaliyet, ICAO SMS
genel erevesinin 1.5 sayl Unsurunu esas almaktadr. Bu blmn 4.4.1 sayl
paragrafnda, sistem tanmna ilikin rehber sunulmaktadr.
d. ICAO SMS genel erevesi gereklilikleri (veya ilgili SMS dzenleyici gereklilikleri) ile
ilgili kuruluun mevcut sistemleri ve srelerinin boluk analizinin gerekletirilmesi.
Hizmet salaycsna ynelik boluk analizine ilikin rehber bu Blmn lave 2'sinde yer
almaktadr.
SMS
Uygulama
Plan
Unsur 1.5(i)
a. Boluk analizinden kaynaklanan sre boluklar ve daha nce tanmlanm olan
sistem
baznda Emniyet Ynetim Sisteminin kurulu tarafndan nasl uygulanaca
hakknda SMS uygulama plannn gelitirilmesi. Temel SMS Uygulama Plan ile ilgili rnek,
bu blmn lave 2'sinde yer almaktadr.
Kilit neme Sahip Personelin Tayin Edilmesi Unsur 1.3
a)
Kurulu bnyesinde, SMSnin Sorumlu dareci hesabna idare edilmesinden sorumlu
olacak olan kilit neme sahip SMS kiisini (emniyet/kalite fonksiyonu) belirleyin.
b)
Emniyet hizmetleri ofisinin
kurulmas.

Eitim ve retim - Unsur

4.1(i)
a)
Eitim ihtiyalar analizi
yapn;
b) Kendi sorumluluklar ve SMSye katlmlar dorultusunda tm personele ynelik
uygun programlar dzenleyin ve oluturun;
c)
Aadakileri gz nnde bulundurarak emniyet
eitimini gelitirin;
i.
Balang (genel emniyet) ie spesifik
eitim ve
ii.
tazeleme
eitimi;
d)
eitim ile ilikili maliyetlerin
tanmlanmas;
e) eitimin etkinliini len bir onaylama srecinin
gelitirilmesi ve f) emniyet eitimi kayt sisteminin
oluturulmas.
Emniyet letiimi - Unsur
4.2(i)
a)
Emniyet iletiimine ynelik mekanizmann veya ortamn
balatlmas.
b)
Aadakiler vastasyla emniyet bilgilerinin iletilmesine ynelik yolun
oluturulmas:

Emniyet haber bltenleri, bildiriler ve

bltenler;

Web
sayfalar;

EPosta.
4.5.2
AAMA II
Aama II'nin amac, temel emniyet ynetim srelerinin uygulanmas ile birlikte mevcut
emniyet ynetim srelerindeki potansiyel eksikliklerinin dzeltilmesidir.
Kurulularn
pek ounda, farkl uygulama seviyelerinde temel emniyet ynetim faaliyetleri
bulunmaktadr.
Bu aama, mevcut faaliyetlerin konsolide edilmesini ve henz var
olmayanlarn gelitirilmesini amalamaktadr.
Ynetimin Taahhd ve Sorumluluu Unsur 1.1(ii)
a)
Emniyet politikasnn
gelitirilmesi.
b)
Emniyet politikasn imzalayacak Sorumlu
darecinin olmas.
c)
Emniyet politikasnn kurulu geneline
iletilmesi.
d) Kurulu ile ilgili ve kurulua uygun olmasn devam ettirmek amacyla emniyet
politikasna ynelik gzden geirme plannn oluturulmas.
e) Aadaki hususlar asndan emniyet performans standartlarnn gelitirilmesi ile
SMS iin emniyet amalarnn oluturulmas:

emniyet
performans
gstergeleri;

emniyet performans hedefleri ve ikaz

seviyeleri; ve

eylem
planlar.
f)
Alt ykleniciler ile SMS gerekliliklerinin
oluturulmas:
szleme srecine SMS gerekliliklerinin yazlmasna ynelik prosedrn
hazrlanmas; ve


ihale dokmantasyonunda SMS gerekliliklerinin
belirtilmesi.
Emniyet
MesuliyetleriUnsur 1.2
a)
Emniyet mesuliyetlerinin tanmlanmas ve kurulu genelinde
bunlarn iletilmesi.
b)
Emniyet Eylem Grubunun (SAG)
kurulmas.

c)
Emniyet/SMS koordinasyon komitesinin
kurulmas.
d) Emniyet Eylem Grubunun (SAG) ve Emniyet/SMS koordinasyon komitesinin
ilevlerinin ak ekilde tanmlanmas.
e)
Emniyet hizmetleri ofisi, Sorumlu dareci, Emniyet Eylem Grubu (SAG) ve
Emniyet/SMS koordinasyon
komitesi arasnda iletiim hatlarnn tesis
edilmesi
f)
Sorumlu darecinin, Emniyet/SMS koordinasyon komitesinin bakan
olarak atanmas.
g) Emniyet hizmetleri ofisinin ihtiya duyulduu ekilde Emniyet/SMS
koordinasyon komitesi ile toplantlarna ilikin programn oluturulmas.
Acil Durum Mdahale Plannn Koordinasyonu ERP Unsur 1.4
a)
Yetki tevkili ve acil durum sorumluluklarnn tayini ile ilgili ERP anahattn
gzden geirin.
b) Acil durum srasnda ve normal operasyonlara geri dnlmesinde, kilit neme sahip
olan personel tarafndan uygulanacak koordinasyon prosedrlerini tesis edin.
c)
Acil durum srasnda kurulu ile etkileimde bulunacak harici kurumlarn
tespit edilmesi.
d)
By kurumlarn ilgili Acil Durum Mdahale Planlarn (ERP)
deerlendirin.
e)
Farkl Acil Durum Mdahale Planlar (ERP) arasnda
koordinasyonu tesis edin.
f)
Kuruluun emniyet ynetim sistemleri dokmantasyonundaki farkl Acil Durum
Mdahale Planlar
(ERP) arasndaki koordinasyonu
kurun.
Acil Durum Mdahale Plan (ERP) ile ilgili daha fazla rehberlik iin 4.laveyi
referans alnz.
SMS dokmantasyonu- Unsur
1.5(ii)
SMS ile ilgili tm bilgileri ve kaytlar tanmlayacak, saklayacak, geri kazancak ve
arivleyecek bir SMS
dokmantasyon
sistemi
oluturun:
a)
mevcut bulunan kontroll kurulu el kitabnda ayr bir ksm olacak veya kendi
bana yrtlecek bir
SMS belgesinin gelitirilmesi. (SMS el kitabnn derlenmesi ile ilgili rehber iin
lave 3'e baknz)
b)
kuruluun devam eden SMS sreleri ile ilgili mevcut kaytlarn toplanmas ve
saklanmas iin SMS
dosyalama
sisteminin
oluturulmas;
c)
aada verildii zere, tm SMS srelerinin gemi referans ile birlikte mevcut
durumunu salayan kaytlar:
tehlike kayt defteri; tamamlanan emniyet
deerlendirmelerinin indeksi, SMS/ emniyet eitimi kaytlar; mevcut Emniyet
Performans Gstergeleri (SPI) ve ilikili emniyet amalar, dahili SMS denetim raporlar,
SMS/Emniyet Komitesi toplant tutanaklar, SMS Uygulama plan, vb...
d)
Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) dahili veya harici deerlendirmesi veya
denetimi srasnda SMS
operasyonu ve faaliyetlerinin kant olarak kabul
edilen kaytlar.
4.5.3 AAMA
III

Aama III'n amac, Emniyet risk ynetimi srelerinin oluturulmasdr. III.Aamann

sonuna doru kurulu, farkl raporlama sistemleri zerinden emniyet verilerini toplama ve
elde edilen bilgileri esas alarak emniyet analizlerini gerekletirme iin hazr olacaktr.
Tehlike tanmlama - Unsur
2.1(i)
a) Gnll raporlama prosedrnn oluturulmas. Rehber iin lave
7'ye baknz.
b)
Yrrlkteki tm havaclk emniyeti ile ilgili sreler/ekipmanlar hakknda
sistematik HIRM
performans/gzden geirme iin programn/plann
hazrlanmas.
c) Risk hafifletme amacyla tanmlanm tehlikelerin nceliklendirilmesi ve
tayini iin srecin oluturulmas.

Emniyet Riskinin Deerlendirilmesi ve Hafifletilmesi

- Unsur 2.2
a) Onaylar ve periyodik gzden geirme sreci dahil olmak zere emniyet risk
ynetim prosedrnn oluturulmas.
b) Kuruluun operasyonel ve retim sreleri ile ilgili emniyet riski matrislerinin
gelitirilmesi ve
benimsenme
si.
c) Benimsenen emniyet riski matrislerinin ve ilikili talimatlarn, kurulua ait SMS veya
Risk ynetimi eitimi materyallerine dahil edilmesi gerekmektedir.
Emniyet Performansnn zlenmesi ve llmesi Unsur 3.1(i)
a) Dahili olay raporlama ve soruturma prosedrnn oluturulmas. Bu kapsamda
zorunlu veya
nemli kusur raporlar (MDR duruma gre bulunabilir.
b) Dahili olay raporlama ve soruturma prosedrnn oluturulmas. Bu kapsamda
zorunlu veya nemli kusur raporlar (MDR) duruma gre bulunabilir.
c) Yksek sonulu olaylar iin emniyet veri toplama, ileme ve analizinin
oluturulmas.
d) Yksek sonuca sahip emniyet gstergelerinin (ilk ALoSP) ve ilikili hedef ve ikaz
ayarlarnn oluturulmas.
e)
Yksek sonulu emniyet gstergelerine rnek olarak kaza oranlar, ciddi olay
oranlar ve yksek risk uygunsuz olaylarn takibi verilebilir. Emniyet gstergelerine
ilikin rehber iin lave 6'ya baknz.
f) Emniyet performans gstergeleri ve emniyet performans hedefleri ile ilgili
olarak Devlet gzetim otoritesi ile muatabakata varlmas.
Deiim
Ynetimi
Unsur 3.2
a)
Aadaki hususlar kapsayan deiim ynetimi iin resmi bir srecin
oluturulmas:

Sistemlerin ve aktivitelerin
kritiklii;

Sistemlerin ve operasyonel ortamlarn

istikrarll;

Gemi
performans;

Dzenleyici, endstriyel ve teknolojik

deiiklikler.
b) Deiim ynetimi prosedrlerinin, yeni deiikliklerin uygulanmasndan nce
mevcut emniyet performans ve risk hafifletme kaytlar zerinde etkiye iaret etmesinin
salanmas.
c) Havaclk emniyeti ile ilgili yeni operasyonlarn, srelerin ve ekipmanlarn,
kullanlmaya
balanmadan
(veya
dikkate
alnmadan)
nce
emniyet
deerlendirilmesinden gemesini salayan prosedrlerin oluturulmas.
Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) Srekli yiletirilmesi Unsur 3.3(i)
a)
Dahili deerlendirmeler iin formlarn
gelitirilmesi.
b)
Dahili denetim srecinin
tanmlanmas.
c)
Harici denetim srecinin
tanmlanmas.
d) Denetimler ve anketler vastasyla tesislerin, ekipmanlarn, dokmantasyon
ve prosedrlerin deerlendirilmesi amac ile bir plannn tanmlanmas.
e)
Tamamlanan operasyonel emniyet gvenceleri ile ilgili
dokmantasyonun gelitirmesi
4.5.4. AAMA
IV

Aama IV, SMS uygulamasnn son aamasdr. Bu aama, emniyet risk ynetimi ve
emniyet gvencesinin olgun bir ekilde uygulanmasn devam ettirmektedir. Bu aamada,
operasyonel emniyet gvencesi, emniyet risk kontrollerinin etkinliinin salanmas amac
ile periyodik izleme, geribildirim ve srekli dzeltici tedbir ile deerlendirilmektedir.
Ynetimin Taahhd ve Sorumluluu Unsur 1.1(ii)

a) Kasti/ar ihmalden kastl olmayan hatalarn/kusurlarn ayrt edilmesi amacyla

mevcut disiplin
prosedrnn/politikasnn
geniletilmesi
Tehlike Tanmlama - Unsur
2.1(ii)
a)
Gnll raporlama sistemi ile olay soruturma raporlarndan tanmlanan
tehlikelerin entegre
edilmes
i.
b)
Tehlike tanmlama ve risk ynetimi prosedrlerinin, duruma gre alt yklenicinin
veya mterinin
SMSsi
ile
entegre
edilmesi.
c) Gerekli durumlarda, daha byk nem ve gereklilik arz eden sahaalr esas alan risk
hafifletmesi iin toplanan tehlikelerin nceliklendirilmesi amacyla srecin gelitirilmesi.
Rehber iin 1.blmn
lave
1'ine
baknz.
Emniyet Performansnn zlenmesi ve llmesiUnsur 3.1(ii)
a)
Daha dk sonulu olaylarn dahil edilmesi amac ile emniyet veri toplama ve
ileme sisteminin
geniletilme
si;
b) Duruma gre, hedef/ikaz seviye takipli daha dk sonulu emniyet/kalite
gstergelerinin oluturulmas (olgun ALoSP); ve
c)
Daha dk sonulu emniyet performans gstergeleri ve emniyet performans
hedef/ikaz seviyeleri
hakknda Devlet gzetim otoritesi ile mutabakata
varlmas.
Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) Srekli yiletirilmesi Unsur 3.3(ii)
a)
SMS denetiminin, mevcut dahili ve harici denetim programlarna dahil veya
entegre edilmesi
b) Uygun durumlarda dier operasyonel SMS inceleme/anket programlarnn
oluturulmas
Eitim ve retim - Unsur
4.1(ii)
a) lgili tm personel iin tamamlanm SMS eitimi
program.
Emniyet letiimi - Unsur
4.2(ii)
b) Emniyet ile ilgili bilgilerin dahili ve harici olarak paylamnn ve alveriinin tevik
edilmesi amacyla
mekanizmalarn
oluturulmas.
Not: Aamal yaklam uygulamas kapsamnda, tm aamalarda kademeli olarak
uygulanmakta olan ve kilit neme sahip 2 unsur bulunmaktadr. Bunlarn arasnda eitim
ve iletiim ile tevik edilen SMS dokmantasyonu ve Devletin emniyeti tevik etmesi
bulunmaktadr, bunlar u ekildedir:
SMS
dokmantasyonu
Unsur 1.5
Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) kademeli olarak geliiyor olmasndan dolay, ilgili SMS
el kitab ve Emniyet dokmantasyonunun bu deiiklikler dorultusunda revize edilmesi

ve gncellenmesi gerekmektedir. Bu faaliyet, SMS uygulamasnn her aamasna dahil

edilecektir ve ayn zamanda uygulama sonrasnda da devam ettirilecektir.
SMS Eitimi, retimi ve Emniyet iletiimi Unsur 4.1 ve 4.2
SMS dokmantasyonunda olduu gibi, Eitim, retim ve Emniyet letiimi de SMS
uygulamasnn her aamasnda devam eden nemli faaliyetlerdir. SMS gelitike, yeni
sreler, prosedrler veya dzenlemeler yrrle girebilir veya mevcut prosedrlerde
SMS gereklilikleri dorultusunda deiiklikler meydana gelebilir. Bu deiikliklerin,
emniyet ile ilgili grevlerde bulunan tm personel tarafndan etkin ekilde anlalmasnn
ve uygulanmasnn gvence altna alnmas amacyla eitim ve iletiim mekanizmalarnn,
Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) uygulanmas srasnda ve sonrasnda da devam eden
faaliyetler olarak kalmas hayati nem tamaktadr.

lave 1 - EMNYET YNETCS RNEK

TANIMI
1.

GENEL
AMA

Emniyet yneticisi, kuruluun emniyet ynetim sisteminin (SMS) planlanmasndan,

uygulanmasndan ve operasyonu iin rehber ve direktif salamak amacyla sorumlu
idareciye kar sorumludur.
Emniyet yneticisi, SMS ierisinde bulunan kurulua ait
sertifikal, sertifikasz ve nc taraf sahalar iin SMS ile ilgili hizmetler verebilir ve
dzenlemeler vastasyla gerekli klnan pozisyonlardaki kiiler adna sorumluluklar
delege edebilir.
2.

KLT NEME SAHP

ROLLER

Emniyet
avukat

Mkemmel bir emniyet davran ve tavr sergiler, dzenleyici uygulamalar ve

kurallar takip eder, tehlikeleri rapor eder ve etkin emniyet raporlamasn tevik eder.
Lide
r

Etkin liderlik ile emniyet uygulamalarn glendiren bir organizasyonel kltr

modeli oluturur ve tevik eder.
letiim
ci
Emniyet ile ilgili hususlarn ynetimin dikkatine sunulmas ve emniyet ile
ilgili
bilgilerin, kuruluun personeline, yklenicilerine ve paydalarna
gnderilmesi iin bir bilgi iletkeni olarak grev yapar.
Kurulu ierisinde emniyet ile ilgili hususlarda bilgi salar ve ifade eder.
Gelitiri
ci

Tehlike tanmlama ve emniyet riski deerlendirme emalarnn, ayrca

kuruluun Emniyet
Ynetimi Sisteminin (SMS) srekli olarak iyiletirilmesine
yardmc olur.
liki
kurucu

Kuruluun Emniyet Eylem Grubu (SAG) ve emniyet hizmetleri ofisi (SSO)

ierisinde mkemmel alma ilikilerini kurar ve devamlln salar.
El
i

Kuruluu, hkmet, uluslararas organizasyon ve endstri komiteleri (rnein;

ICAO, IATA, CAA;
AIB, vb...) nezdinde temsil
eder.
Anali
st

Tehlikeler, olaylar ve sonular ile ilgili eilimlere ilikin teknik

verileri analiz eder.
Sre
ynetimi
Rollerin ve sorumluluklarn yerine getirilmesi amacyla yrrlkteki sreleri ve
prosedrleri etkin ekilde kullanr.
Srelerin etkinliinin artrlmasna ynelik frsatlar aratrr.
Etkinlii ler ve srelerin kalitesinin srekli olarak iyiletirilmesini salar.

3.
SORUMLULUKLAR
Dier grevlerinin yan sra, emniyet yneticisi aada saylanlardan da
sorumludur:
1)
emniyet ynetim sisteminin operasyonunun
ynetilmesi;
2)
emniyet ile ilgili bilgilerin zamannda toplanmas ve
analiz edilmesi;
3)
emniyet ile ilgili aratrmalarn
ynetilmesi;
4)
dzeltici tedbirlerin sonularnn takibi ve
deerlendirilmesi;
5) risk deerlendirmelerinin gerektii zamanlarda yaplmasn gvence
altna almak;
6)
kuruluu etkileyebilecek emniyet ile ilgili hususlar asndan
sektrn takibi;
7) fiili veya uygulamal acil durum tepkilerinin dahil
edilmesi;
8)
acil durum plan ve prosedrlerinin geliiminin ve gncellemesinin
dahil edilmesi; ve
9) kurulu hedefleri ve amalar dahil olmak zere emniyet ile ilgili bilgilerin, kurulu
iletiim sreleri vastas ile tm personele gnderilmesinin salanmas.
4.

MAHYET VE
KAPSAM

Emniyet yneticisinin kurulu dahilindeki operasyonel personel, st ynetim ve

departman yneticileri ile etkileimde bulunmas gerekmektedir.
Emniyet yneticisi
ayn zamanda, kurulu dndaki dzenleyici otoriteler, acenteler, rn ve hizmet
salayclar ile de pozitif ilikiler kurmaldr. Dier temaslar, duruma gre alma
seviyesinde oluturulacaktr.
5.
VASIFLAR
Emniyet yneticisi olabilmek iin kiide u zelliklerin olmas
gerekmektedir:

Havaclk emniyeti aratrmacs, emniyet/kalite yneticisi veya emniyet risk

yneticis olarak
havaclk emniyetin konusunda tam zamanl
deneyim;

Kuruluun operasyonlar, prosedrleri ve faaliyetleri ile ilgili

salam bilgi;

Havaclk ile ilgili geni teknik

bilgi;

Emniyet Ynetim Sistemleri (SMS) ile ilgili detayl bilgi ve uygun SMS eitimin
tamamlanm olmas;
Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) desteklenmesine ynelik Risk Ynetimi ilkelerinin
ve tekniklerinin anlalmas;

Emniyet Ynetim Sistemlerinin (SMS) uygulanmas ve/veya

ynetilmesinde deneyim;

Havaclk kaza/olay soruturmas ve insan faktrleri konusunda deneyim

ve yeterlilik;

Emniyet/kalite denetimlerinin ve soruturmalarnn yrtlmesinde deneyim

ve yeterlilik;
ICAO Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar (SARP) ve ilgili Sivil Havaclk
Dzenlemeleri dahil olmak zere havaclk ile ilgili dzenleyici ereveler hakknda
salam bilgi;

Hem irket iinde hem de irket dnda her seviyede iletiimde

bulunabilme becerisi;
Kanaat vermede adil olma becerisi, "Adil ve Adaletli Kltr" tevik edebilme,
raporlama iin ak ve cezai olmayan bir ortam salayabilme;


Danman veya srda olarak sorumlu idareci ile dorudan iletiim kurabilme
becerisi ve zgveni;

ok iyi gelimi iletiim becerileri ve yksek seviyede kiiler aras iletiim

yetkinlii, farkl kltrlerden gelenler de dahil olmak zere bireyler ve organizasyonel
temsilciler ile birlikte alabilme yetenei;

Bilgisayar bilgisi ve stn analitik

beceriler.
6.
YETK
6.1 Emniyet ile ilgili hususlarda emniyet yneticisinin, Sorumlu dareci ve uygun st ve
orta ynetime dorudan eriim hakk bulunmaktadr.

6.2
Emniyet yneticisi, emniyet ynetim sistemi dokmantasyonu ierisinde
belirtilmi olan prosedrler dorultusunda operasyonun her yn ile ilgili emniyet
denetimleri, aratrmalar ve soruturmalar yrtmek zere Sorumlu darecinin direktifleri
kapsamnda yetkilendirilmitir.
6.3
Emniyet yneticisi, emniyet ynetim sistemi dokmantasyonu ierisinde
belirtilmi olan prosedrler dorultusunda operasyonun her yn ile ilgili emniyet
denetimleri, aratrmalar ve soruturmalar yrtmek zere Sorumlu darecinin direktifleri
kapsamnda yetkilendirilmitir.
6.4
Emniyet yneticisi, SMS/Emniyet yneticisi olarak grevi ile eliecek
veya grevine aykr
olacak bakaca bir pozisyona veya sorumlulua sahip olmayacaktr. Bu grev, kuruluun
retim ve operasyonel ilevlerinin altnda veya zerinde olmayacak ekilde st ynetimin
sorumluluundadr.

lave 2 - SMS BOLUK ANALZ VE UYGULAMA PLANINA

LKN REHBER
1
(Tablo 1)

lk Boluk Analizi Kontrol Listesi

Aadaki ilk SMS boluk analizi sorular kontrol listesi (Tablo A), boluk analizinin ilk
admnn gerekletirilmesi iin bir ablon olarak kullanlabilir. Genel "Evet/Hayr/Ksmen"
cevaplar ile bu format, boluklarn ve dolaysyla beklenen genel i yknn geni
kapsamna ilikin ilk gstergeyi temin edecektir. Anket, kuruluun ihtiyalarna ve tedarik
edilen rn veya hizmetin muhteviyatna uymas amac ile yeniden dzenlenebilir. Bu ilk
bilgiler, SMS uygulama abas leinin st ynetim tarafndan tahmin edilmesine
yardmc olacaktr ve dolaysyla da kaynaklar tedarik edilecektir (Bu ilk kontrol listesinin,
Tablo 2 ve 3 dorultusunda uygun bir uygulama plan tarafndan takip edilmesi
gerekmektedir).
"Evet" cevab, sorunun ilgili olduu kapsam iin Kuruluun beklentileri karlad veya
at anlamna gelmektedir. "Hayr" cevab, sorunun beklentisi asndan mevcut
sistemde nemli boluklarn olduu anlamna gelmektedir. "Ksmen" cevab, sorunun
beklentilerinin karlanmas amac ile mevcut srete ileri genileme veya gelime
yaplmas gerektii anlamna gelmektedir.
Not: [ ] parantezleri ierisindeki SMM referanslar, boluk analizi sorusu ile ilgili rehber
materyalleri
iermektedi
r.
Tablo
1
No
Analiz edilecek yn veya cevaplandrlacak soru
Bileen 1 EMNYET POLTKASI VE AMALARI
Unsur 1.1 Ynetimin taahhd ve sorumluluu
1
Uygulanmakta olan bir emniyet politikas var
mdr?? (4.3.1; 4.5.2(a))
2
3
4
5

Sz konusu emniyet politikas, st ynetimin emniyet

ynetimine ilikin taahhtlerini yanstmakta mdr?
(4.3.1)
Sz konusu Emniyet Politikas, kuruluun boyutuna,
mahiyetine ve karmaklna uygundur.
(4.3.1)
Sz konusu Emniyet Politikas havaclk emniyeti ile ilgilidir.
(4.3.1)

Sz konusu emniyet politikas Sorumlu dareci tarafndan

imzalanm
mdr?
(4.3.1;
4.5.2)
6
Sz
konusu
emniyet politikas (kurulu) genelinde iletilmekte
ve grsel
olarak onaylanmakta
mdr? (4.5.2)
7
(Kurulua)
uygun ve ilgili kalmaya devam ettiinden
emin olunmak zere, sz konusu emniyet politika
periyodik olarak gzden
geirilmekte
Unsur 1.2 Emniyet mesuliyetleri
1
(Kurulu), dier ilevine baklmakszn, SMSnin uygulanmas
ve idame ettirilmesi bakmndan (kurulu) hesabna nihai
sorumlulua ve mesuliyete sahip olacak olan bir Sorumlu
dareci belirlemi midir? (4.5.1; 4.3.2)

Cevap

Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen

Uygulama Durumu

No
2

Analiz edilecek yn veya cevaplandrlacak soru

Sz konusu Sorumlu dareci, iletme ruhsat kapsamnda icra
edilen
operasyonlara yetki verilmesi iin gerekli olan finansal
kaynaklarn
ve insan dareci,
kaynaklarnn
tam kontrolne
sahip
3
Sz
konusu Sorumlu
kuruluunun
tm havaclk
faaliyetlerinin geneli zerinde nihai yetkiye sahip midir?
(4.3.2)
4
Sz konusu kurului, ynetimin emniyet mesuliyetlerinin
yan sra operasyon personelinin SMS ile ilgili
mesuliyetlerini belirlemi ve belgelendirmi midir?
5
SMS ve emniyet performansnn gzden geirilmesi
amacna ynelik olarak bir Emniyet Komitesi veya Gzden
Geirme kurulu var mdr? (4.3.3 ve lave 3)
6
Sz konusu Emniyet Komitesine Sorumlu dareci mi yoksa
SMS el kitabnda usulne uygun olarak gsterilmekte olan
uygun bir ekilde tayin edilmi vekili mi bakanlk
etmektedir?
7
Sz konusu Emniyet Komitesinde ilgili operasyon veya
icabnda blm yneticileri yer almakta mdr? (4.3.3 ve
lave 3)
8
Sz konusu Emniyet Komitesi ile balantl olarak
alan Emniyet Eylem Gruplar var mdr? (byk
apl/kompleks kurulularda) (4.3.3 ve lave 3)
Unsur 1.3 Kilit neme sahip emniyet personelinin tayin edilmesi
1
Sz konusu kurulu, SMSnin gnlk ileyiini ynetmek ve
denetlemek zere kalifiye bir kii grevlendirmi midir?
(4.5.1; 4.3.3; App 1)
2
Sz konusu kalifiye kii, SMSnin uygulanmas ve iletilmesi
bakmndan Sorumlu dareciye dorudan Eriim Hak ve
mkanna sahip midir veya Sorumlu dareciye dorudan
raporlama yapmakta mdr? (4.3.3; lave 1, 6.1)
3
SMSnin idare edilmesinden sorumlu olan Ynetici, SMS
yneticisi olarak sahip olduu grev/rol ile eliebilecek
veya bu role/greve zarar verebilecek baka
sorumluluklara sahip deildir.
4
SMS Yneticisi, dier operasyonel pozisyonlarn veya
retim pozisyonlarnn altnda olmayan veya bu tr
pozisyonlara bal olmayan bir st ynetim
Unsur 1.4 Acil durum mdahale plannn koordinasyonu
1
(Kurulu), sz konusu kuruluun boyutuna, mahiyetine
ve karmaklna uygun olan bir acil durum
mdahale/beklenmedik
2
Sz konusu Acil Durum/Beklenmedik Durum plan, sz
konusu kuruluun havaclk rn veya hizmet
teslimatlarna ilikin tm olas veya muhtemel acil
durum/kriz senaryolarna iaret etmekte midir? (lave 4,
3
Sz konusu Acil Durum Mdahale Plan (ERP), sz konusu
acil durumlar veya beklenmedik durumlar srasnda
havaclk rnlerinin ve hizmetlerinin emniyetli retimine,
teslim edilmesine,
4
Sz konusu Acil Durum Mdahale Plan (ERP) ile ilgili olarak
tatbikatlara veya egzersizlere ynelik bir plan ve kayt
mevcut mudur? (ilave 4, 5c)
5
Sz konusu Acil Durum Mdahale Plan (ERP), tatbikinin
mmkn olduu hallerde acil durum
mdahale/beklenmedik durum prosedrlerinin gerekli
koordinasyonuna dier kurulularn acil durum/mdahale
beklenmedik durum prosedrleri ile iaret etmekte

Cevap
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen

Uygulama Durumu

No
6

Analiz edilecek yn veya cevaplandrlacak soru

(Kurulu), ilgili harici kurulular da dahil olmak zere, sz
konusu Acil
Durum Mdahale Plannn ilgili tm personele
datlmasna
iletilmesine
ilikin bir
srece altna
sahip almak
7
Srekli
olarak ve
ilgili
ve etkin kaldn
gvence
zere sz konusu Acil Durum Mdahale Plannn (ERP)
periyodik olarak gzden
Unsur 1.5 SMS dokmantasyonu
1
Sorumlu Ynetici tarafndan onaylanm ve Sivil Havaclk
Otoritesi
tarafndan kabul edilmi, en st seviyede SMS zeti veya
ekspozisyonu
2
SMS
Dokmantasyonu, sz konusu kuruluun SMSsine
ve ilikili bileenlerine ve unsurlarna iaret etmekte
midir?
3
Kurulu, dzenleyici SMS erevesi ile ayn paralelde olan
SMS
erevesine sahip midir? (4.3.5; 4.4.1; lave 3)
4
Kurulu, SMSnin uygulanmasna ve iletilmesine ilikin
ilgili destekleyici dokmantasyonunun kaydn muhafaza
etmekte midir? (4.3.5; 4.5.4)
5
Kurulu, spesifik grevler ve bu grevlerin uygulamadaki
ilgili dnm noktalar dahil olmak zere, SMS uygulama
srecini tesis etmek zerre
6
SMS uygulama plan, sz konusu hizmet salaycsnn
SMSsi ve tatbik edildii hallerde harici kurulularn SMSsi
arasndaki koordinasyona iaret etmekte mi ? (4.4.4)
7
Sz konusu SMS uygulama plan, Sorumlu dareci tarafndan
onaylanm mdr ?(4.5.1; 4.4.4)
Bileen 2 EMNYET RSK YNETM
Unsur 2.1 Tehlike belirleme
1
Tm alanlar tarafndan gnll
tehlikelerin/tehditlerin raporlanmasna ynelik bir
sre mevcut. (4.5.3(a); 4.3.6)
2
Gnll tehlike/tehdit raporlamas basit mi, emniyet ile ilgili
grevlere mdahil olan tm personele temin edilmekte mi
ve sz konusu hizmet salaycsnn boyutu ile rtmekte
3
(Kuruluun) SDCPSsi, operasyon veya retim personeli
tarafndan sunulan olay/kaza raporlamalarna ilikin
prosedrler iermekte midir? (4.3.8; 4.5.3; Xref Blm 3,
4
Olay/kaza raporlamas basit mi, emniyet ile ilgili
grevlere mdahil olan tm personelin eriimine ak m
ve sz konusu hizmet salaycnn boyutu ile rtmekte
5
(Kurulu) rapor edilen tm olaylarn/kazalarn
soruturulmasna
ynelik prosedrlere sahip midir ? (4.5.3; 4.3.8)
6
Olay/kaza soruturma sreleri srasnda belirlenen veya
ortaya kan tehlikelerin/tehditlerin uygun bir ekilde
dikkate alnmasn ve sz
konusu kuruluun tehlike toplama ve risk hafifletme
prosedrne entegre edilmesini gvence altna alan
No
Analiz edilecek yn veya cevaplandrlacak soru
7
Tatbikin mmkn olduu hallerde takip tedbirlerine
veya risk deerlendirmesine ynelik ilgili sektr
raporlarndan edilinen tehlikelerin/tehditlerin gzden
geirilmesine ynelik prosedrler mevcut mudur?

Cevap
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen

Uygulama Durumu

Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmem
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Cevap
Evet
Hayr
Ksmen

Uygulama Durumu

No
Analiz edilecek yn veya cevaplandrlacak soru
Unsur 2.2 Emniyet riskinin deerlendirilmesi ve hafifletilmesi
1
Objektif risk analizi aralarnn kullanmn ieren, belgelenmi
Tehlike
Tanmlama ve Risk Hafifletme (HIRM) prosedr mevcut
mudur
?
2
Risk
deerlendirme
raporlar departman yneticileri
tarafndan veya
uygun olduu hallerde daha yksek dzeyde yneticiler
tarafndan
mdr ? (4.3.7;
1.15.1)
3
Mevcut
riskonaylanmakta
hafifletme kaytlarnn
periyodik
olarak gzden
geirilmesine ilikin bir prosedr mevcut mudur? (4.5.3)
4

Kabul edilemez risk seviyelerinin belirlendii her durumda

hafifletici tedbirlerin dikkate alnmasna ynelik bir
prosedr mevcut mudur? (4.5.3)
5
Risk hafifletme tedbirlerine ilikin belirlenmi
tehlikelerin nceliklendirilmesine ynelik bir prosedr
mevcut mudur? (4.5.3)
6
Kurulu tarafndan belirlendii zere tm havaclk
emniyeti ile ilgili
operasyonlarn/srelerin/kolaylklarn/tehizatn
sistematik ve ilerlemeye dnk HIRM performansna
bir program
mevcut mudur? (4.5.3)
Bileenynelik
3 EMNYET
GVENCE
Unsur 3.1 Emniyet performansnn izlenmesi ve llmesi
1
Kuruluun havaclk faaliyetlerinin emniyet
performansnn llmesine ve izlenmesine ynelik
olarak belirlenmi emniyet performans gstergeleri
2
Emniyet performans gstergeleri sz konusu kuruluun
emniyet
politikas ve de ynetimin yksek seviyedeki
emniyet amalar/hedefleri
ile ilgili kabul
midir?edilemez
3
Emniyet
performans gstergeleri,
performans sahalarn ve planlanm geliim
amalarn tanmlamak zere
4
kaz seviyelerinin veya kontrol d kriterlerinin
ayarlamalar objektif emniyet metrikleri ilkelerine dayal
mdr? (4.3.8; lave 6)
5
Emniyet performans gstergeleri, yksek sonulu
emniyet sonularnn (rnein, kaza ve ciddi olay
oranlar) yan sra dk sonulu olaylarn (rnein,
uygunsuzluk, sapma ran) kantitatif
6
Emniyet performans gstergeleri ve bu gstergelerin
ilikili performans ayarlamalar havaclk otoritesi ile
istiare edilerek ve havaclk otoritesinin mutabakatna
tabi olarak m gelitirilmekte ?
7
Hedefler yakalanmadnda ve ikaz seviyeleri
aldnda/ihlal edildiinde alnacak dzeltici tedbire veya
takip tedbirine ynelik bir prosedr mevcut mudur? (4.4.5)
8
Emniyet performans gstergeleri periyodik olarak
gzden geirilmekte midir? (4.4.5; lave 6)
Unsur 3.2 Deiimin ynetilmesi
1
Sz konusu kolaylklarda veya tehizatta uygun
deiikliklerin gerekletirildii her durumda ilgili mevcut
havaclk emniyeti ile ilgili kolaylklarn ve tehizatn (her
nevi HIRM kaytlar da dahil olmak
zere) gzden geirilmesine ynelik bir prosedr mevcut

Cevap
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen

Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmi
Evet
Hayr
Ksmen

Uygulama Durumu

No
2

Analiz edilecek yn veya cevaplandrlacak soru

Sz konusu operasyonlarda veya srelerde uygun
deiikliklerin
gerekletirildii her durumda ilgili mevcut havaclk
emniyeti ile ilgili operasyonlarn ve srelerin (her nevi
HIRM kaytlar da dahil olmak zere) gzden geirilmesine
3
Hizmete sokulmalar ncesinde, havaclk emniyeti ile
ilgili yeni operasyonlarn ve srelerin tehlikeler/riskler
karsnda gzden geirilmesine ynelik bir prosedr
4
Kurulu
bnyesinde,
dzenleyici
standartlar/sektr
standartlar, en iyi
uygulamalar veya teknoloji gibi harici etkenlere bal
olarak herhangi bir ilgili deiikliin olutuu her durumda,
ilgili mevcut kolaylklarn, tehizatn, operasyonlarn veya
srelerin (her nevi HIRM kaytlar da dahil olmak zere)
gzden
geirilmesine
ynelik bir prosedr mevcut mudur ?
Unsur 3.3
SMSnin
srekli gelitirilmesi
1
SMSnin periyodik olarak dahili
denetlenmesine/deerlendirilmesine
ynelik bir prosedr mevcut mudur? (4.3.10; 4.5.3; 4.5.4)
2
Gncel bir dahili SMS denetim/deerlendirme plan mevcut
mudur?
(4.3.10; 4.5.3; 4.5.4)
3
Sz konusu SMS denetim plan, tamamlanm/mevcut
emniyet risk deerlendirmelerinin rneklemesini
iermekte midir? (4.5.4)
4
Sz konusu SMS denetim plan, veri geerliliine ilikin
emniyet performans gstergelerinin ve bu gstergelerin
hedef/ikaz ayarlama performansnn rneklemesini
5
Sz konusu SMS denetim olan, tatbikinin mmkn olduu
hallerde alt ykleniciler veya mteriler ile SMS arayzn
kapsamakta mdr? (4.5.4)
6
Uygun olduu hallerde, Sorumlu Yneticinin dikkatine
sunulacak veya ne karlacak SMS
denetimi/deerlendirme raporlarna ilikin bir sre mevcut
Bileen 4 EMNYETN TEVK EDLMES
Unsur 4.1 Eitim ve retim
1
SMSnin uygulanmasna veya iletilmesine mdahil olan
personele SMS
eitiminin/altrmasnn salanmasna ynelik bir program
mevcut dareci uygun SMS altrmasndan,
2
Sorumlu
brifinginden veya eitiminden gemi midir? (4.3.11;
4.5.4)
3
Risk hafifletme ilemine mdahil olan personele uygun
risk ynetimi eitimi veya altrmas salanmakta mdr ?
(4.3.11; 4.5.4)
4
Kurulu genelinde SMS eitimi veya farkndal
konularnda gayret gsterilmekte olduuna ilikin kant
mevcut mudur ? (4.3.11; 4.5.4)
Unsur 4.2 Emniyet iletiimi
1
Sz konusu kurulu, ilgili harici sektr rn ve hizmet
salayclar veya ilgili havaclk dzenleyici kurulular da
dahil olmak zere kurulular ile emniyet bilgilerinin
paylalmasna itirak etmekte midir? (4.3.12;
2
Emniyet (SMS) konularnn/meselelerinin alanlara
iletilmesine ynelik bir Emniyet (SMS) yaynnn,
genelgesinin veya kanalnn mevcut olduuna iliin
No
Analiz edilecek yn veya cevaplandrlacak soru
3
Sz konusu kuruluun SMS el kitab ve ilgili rehberlik
materyalleri ilgili tm personelin eriimine ak m veya ilgili
tm personele datlmakta

Cevap
Evet
Hayr
Ksmen

Uygulama Durumu

Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen

Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Evet
Hayr
Ksmen
Cevap
Evet
Hayr
Ksmen

Uygulama Durumu

2
Detayl Boluk Analizi ve Uygulama
Grevleri (Tablo 2)
Yukardaki Tablo 1 ilk boluk analizi kontrol listesi devamnda aadaki Tablo 2
dorultusunda detayl bir "Gerekli Grevler/Tedbirler" plannn yaplmas gerekmektedir.
Bu Tablo 2, boluklarn detaylarna ilikin bir takip analizi temin edecektir ve kuruluun
sre ve prosedrlerinin spesifik balamnda bunlar fiili olarak gerekli grevler ve alt
grevler haline dntrecektir.
Grevlerin her biri, tedbir alnmas amacyla uygun
bireylere veya gruplara tayin edilmektedir. Mnferit unsurlarn/grevlerin, SMS
Dokmanndaki aklayc vekiller ile korelasyonunun bu Tablo ierisinde verilmesi
nemlidir. Bu ekilde, unsurlarn her biri genilerken veya uygulanrken, taslak
SMS
Dokmannn
kademeli
olara k gncellenmesi de tetiklenmi olacaktr. (SMS
dokmanndaki ilk unsur, aklayc olmak yerine beklentisel olma eilimindedir).
3
izelgesi (Tablo 3)

Tedbirler/Grevler le lgili Uygulama

Tablo 3, bekleyen Tedbirlerin/Grevlerin ayr bir konsolidasyonu olabilecei gibi, tercihe

bal olarak ayr bir alma formu halindeki Tablo 2'nin devam da olabilir. Bu Tablo, her
bir Grev/Tedbir iin planlanm olan dnm noktalarn (Balang - Biti tarihleri)
gsterecektir. Aamal uygulama yaklam asndan bu Grevlerin/Tedbirlerin, ilgili
unsurun Aama tahsisi dorultusunda snflandrlmas gerekmektedir. Uygun ekilde
SMS unsurlarnn aamal nceliklendirmesi iin bu blmn Aamal Yaklam Blmne
baknz. Grevlerin/Tedbirlerin ve dnm noktalarnn gerek saysnn, bunlar ynetmek
zere bir proje ynetim yazlmn gerektirecek kadar hacimli ve karmak olduunun
varsaylmas durumunda, uygun ekilde MS project/Gantt emas gibi aralar
kullanlabilir. Tablo 4, Gantt emas ile ilgili bir grsel iermektedir.

Tablo 2 SMS Boluk Analizi ve Uygulama Grevleri Tanmlama (Format rnei)

GAQ
Ref
1.1-1

Boluk Analizi
Sorusu
Uygulanmakta olan
bir
emniyet
politikas
mevcut mudur?

Cevap
Evet/Hayr/
Ksmen
Ksmen

Boluk Tanm
Mevcut
emniyet a)
politikas sadece
SGye iaret
etmektedir.

b)
Vb.

Boluu Doldurmak in
SMS
Grevlendirile
Gerekli
Dokman
n Grev
Tedbir/Gre
Ref/
Grubu/Kii
v
Mevcut emniyet
Grev Grubu 1 Blm
1,
politikasnn
Madde 1.3.
havaclk SMS amalarn ve
politikalarn ierecek ekilde
gelitirilmesi VEYA ayr bir
havaclk
emniyet
politikasnn oluturulmas
Emniyet politikas Sorumlu
dareci
tarafndan
onaylanacak ve

Tedbir/ grev
Durumu
(Ak/ WIP/
Ak

Tablo 3 SMS Uygulama Program (Format rnei)

Boluu
Doldurma
k in
Gerekli
1.11a)
Mevcu
t
emniyet
politikasnn
havaclk
SMS
amalarn
ve
politikalarn
ierecek
ekilde
gelitirilmes
i VEYA ayr
bir havaclk
1.1-1b)
Emniyet
politikas
Sorumlu
dareci
tarafndan
onaylanac
ak ve imza

SMS
Grevlendirile
Dokman
n Grev
Ref/
Grubu/Kii
Chpt 1,
Sect
1.3.

Task Group 1

Tedbir/
grev
Durum
u
Open

Program/ Zaman
1.eyrek 2.eyrek 3.eyrek 4.eyrek 1eyrek 2.eyrekizgisi
3.eyrek 4.eyrek 1.eyrek 2.eyrek 3.eyrek 4.eyrek vb
10
10
10
10
11
11
11
11
12
12
12
12

edilecektir.
Vb.

Tablo 4 SMS Uygulama Program (Format rnei - Gantt emas)

lave 3 - SMS EL KTABININ GELTRLMESNE LKN REHBER

Bu ilave, kendi SMS genel erevelerini ve ilikili unsurlarn tanmlamak zere st
seviyede SMS El Kitabna veya Dokmanna uyum salanmas iin kurululara rehberlik
etmek zere hazrlanmtr.
Bu dokman, tek bana SMS El Kitab olarak
kullanlabilecei gibi, kuruluun uygun ekilde onaylanm el kitab ierisinde konsolide
SMS Blm olarak da entegre edilebilir (rnein; Kuruluun Bakm El Kitab
(Ekspozisyonu), irket El Kitab, vb...). Fiili yaplandrma, dzenlemeye ilikin beklentiye
bal olabilir.
Bu lavede nerilen format ve erik maddeleri, kuruluun kendi st seviye SMS
Dokmann gelitirmesine ilikin yollardan biridir. Gerekteki erik maddeleri, spesifik
SMS genel erevesine ve kuruluun unsurlarna bal olabilir.
Her bir unsurun
aklamas, kuruluun SMS srelerinin kapsamna ve karmaklna uygun olmaldr.
Bu Dokman, kuruluun SMS genel erevesinin kurulu ierisinde ve ilgili kurulu d
kurumlara iletilmesi iin kullanlacaktr. Bu Dokman, SMS kabulnn bir kant olarak
Sivil Havaclk Otoritesi tarafndan kabule veya onaylanmaya tabi olabilir.
Not: SMS El Kitab/Dokman ile operasyonel destekleyici kaytlar ve belgeler
arasnda bir ayrm yaplacaktr.
Sonuncusu, gemi ve mevcut kaytlar ve
eitli SMS srelerinin uygulanmas ve operasyonu srasnda oluturulan belgeler ile
ilgilidir. Bunlar, kuruluun devam eden SMS faaliyetlerinin yazl birer kantdr.
Bu SMS DOkman/El Kitab rehberi, aadaki ekilde
formatlanmtr:
a)
Blm
bal
b)
Ama
c)
Kriterler
d)
apraz Referans
Dokmanlar
Aadaki her bir numaralandrlm blm bal, sz konusu blmn "Ama" tanmn
yapmaktadr, sonrasnda "Kriterler" ve "apraz Referans Dokmanlar" gelmektedir.
"Ama", kuruluun, blmde anlatlanlar gerekletirerek neyi baarmak istediini
belirtmektedir. "Kriterler", bu blmn yazlmas srasnda dikkate alnmas gereken
kapsam tanmlamaktadr.
"apraz Referans Dokmanlar", bilgileri, yrrlkteki
unsurlarn veya srelerin detaylarn ieren, kuruluun ilgili dier el kitaplarna veya
Standart letme Usullerine (SOP) balamaktadr.
El
kitabnn
ieriinde
unlar
bulunmaktadr:
1.
Dokman
kontrol;
2.
SMS dzenleyici
gereklilikleri;
3.
Emniyet ynetim sisteminin kapsam ve
entegrasyonu;
4.
Emniyet
politikas;
5.
Emniyet
amalar;
6.
Emniyet mesuliyetleri ve kilit neme sahip
personel;
7.
Emniyet raporlama ve iyiletirici
tedbir;
8.
Tehlike tanmlama ve risk
deerlendirmesi;
9.
Emniyet performansnn izlenmesi ve
llmesi;

10. Emniyet ile ilgili soruturmalar ve iyiletirici

tedbirler;
11.
Emniyet eitimi ve
iletiim;
12.
Srekli iyiletirme ve SMS
denetimi;
13. Emniyet Ynetim Sistemi (SMS) kaytlarnn
ynetimi;
14.
Deiim
ynetimi ve
15. Acil/beklenmedik durum mdahale
plan.

1.

Dokman Kontrol

A ma
El kitabnn (kitaplarnn) nasl gncellendiinin aklanmas ve emniyet ile ilgili
grevler stlenen personelin tamamnda en yeni srmlerinin olmasnn salanmas.
Kriterler.
a) Basl kopya veya kontroll elektronik ortam ve datm listesi.
b) Bu SMS el kitabnn, Bakm Kontrol (MCM), letme El Kitab gibi mevcut dier
el kitaplar ile korelasyonu aklanacaktr.
c) El kitabnn ve ilgili formlarnn/belgelerinin periyodik incelemesine ilikin
sre, srekli kullanlabilirlik, yeterlik ve etkinlik iin salanacaktr.
d) El kitabnn idaresi, onay ve dzenleyici kabul sreci.
a pra z R ef era ns Dok ma nl a r : Kalite el kitab, Mhendislik el kitab, vb...
2.
SMS
Gereklilikleri

Dzenleyici

A
ma
Tm kapsam asndan gerekli
dzenlemelerine ve rehber
materyallerine
iaret
etmek.

referans

ve

farkndalk

amac

ile

mevcut

SMS

Kriterler
.
a)
Mevcut SMS dzenlemelerinin/standartlarnn belirtilmesi. Duruma gre, uygunluk
zaman plannn
ve tavsiye niteliindeki materyal referanslarn dahil
edilmesi.
b) Msait durumlarda, bu dzenlemelerin neminin ve uygulanmasnn kurulua
anlatlmas veya aklanmas.
c)
Emniyet ile ilgili dier gereklilikler veya standartlar ile
korelasyon kurulmas.
apraz Referans Dokmanlar: SMS dzenlemesi/gereklilikleri referans; SMS Rehber
dokman referans,
vb.
..
3.
Emniyet Ynetim Sisteminin Kapsam ve
Entegrasyonu
A
ma
Kuruluun, SMS uygulamas kapsamndaki havaclk ile ilgili operasyonlarnn ve
tesislerinin/kolaylklarnn kapsamnn tarifi. Tehlike Tanmlama ve Risk Ynetimi (HIRM)
srelerinin, ekipman ve operasyonlarnn kapsamna iaret edilmelidir.
Kriterler
.
a) Kuruluun havaclk iinin muhteviyatnn ve sektrdeki pozisyonunun veya rolnn
bir btn olarak anlatlmas.
b) Kuruluun, SMS uygulamas kapsamndaki nemli alanlarnn, departmanlarnn,
atlyelerinin ve tesislerinin tanmlanmas.
c)
zellikle havaclk emniyeti ile ilgili olanlar dahil olmak zere, kuruluun HIRM
program iin kullanlabilir olarak kabul edilen nemli srelerin, operasyonlarn ve
ekipmanlarn tanmlanmas.
HIRM srelerinin, operasyonlarn ve ekipmanlarn
kapsamnn olduka detayl veya geni olmas halinde, duruma gre destekleyici bir belge
altnda kontrol edilebilir.
d)
Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS), ara balantl kurulular veya stlenicilerden
oluan bir grup

tarafndan iletilmesinin veya ynetilmesinin beklendii durumlarda, sz konusu

entegrasyon ve ilikili
mesuliyetleri
tanmlanacak
ve
belgelendirilecektir.
e)
Kurulu ierisinde Kalite Ynetim Sistemi (QMS), SG, SeMS, vb... ilgili dier
kontrol/ynetim sistemlerinin mevcut olduu hallerde, havaclk Emniyet Ynetim Sistemi
(SMS) dahilindeki entegrasyonlar (varsa) tanmlanacaktr.
a pra z R ef era ns Dok ma nl a r : Kalite El Kitab,
Mhendislik El kitab, vb...

4.
Emniyet
Politikas
A
ma
Kuruluun niyetinin, ynetim ilkelerinin ve rn veya hizmet salaycsnda havaclk
emniyetinin gelitirilmesi taahhdnn tarifinin yaplmas.
Emniyet politikas, misyon
beyan gibi ksa bir tanma sahip olmaldr.
Kriterler
.
a)
Emniyet politikas, kuruluun boyutuna ve karmaklna
uygun olmaldr.
b) Emniyet politikas, kuruluun niyetini, ynetim ilkelerini ve havaclk emniyetinde
srekli iyileme ile ilgili taahhdn beyan etmektedir.
c)
Emniyet politikas, Sorumlu dareci tarafndan
onaylanmaktadr.
d) Emniyet politikas, Sorumlu dareci ve dier tm yneticiler tarafndan tevik
edilmektedir.
e)
Emniyet politikas, periyodik olarak
incelenmektedir.
f)
Her seviyede personel, emniyet ynetim sisteminin kurulmas ve iletilmesine
dahil olmaktadr.
g)
Emniyet politikas, mnferit emniyet ykmllklerinin farknda olmalarnn
salanmas amacyla
tm
alanlara
iletilmektedir.
h) Emniyet politikas, Sorumlu dareci tarafndan
imzalanmaldr. apraz Referans Dokmanlar: SG
emniyet politikas, vb...
5.
Emniyet
Amalar
A
ma
Kuruluun emniyet amalarnn tarif edilmesi. Emniyet amalar, gerekletirmeyi umut
ettiiniz en geni kapsam tanmlayan ksa bir beyan olacaktr.
Kriterler
.
a)
Emniyet
amalar
oluturulmutur.
b)
Emniyet amalar, kuruluun emniyet salanmas ynndeki taahhdn
tanmlayan st seviye bir
beyan
olarak
ifade
edilmektedir.
c)
Uygun emniyet amalarnn gelitirilmesi iin resmi bir sre
bulunmaktadr.
d)
Emniyet amalar, yaynlanmakta ve
datlmaktadr.
e)
Amalarn gerekletirilmesi iin kaynaklar tahsis
edilmitir.
f) Emniyet amalar, duruma gre takip ve lm kolaylatrmak amac ile emniyet
gstergeleri ile balantldr.
a pra z R ef era ns Dok ma nl a r : emniyet performans
gstergeleri dokman, vb...
6. Grevler ve Sorumluluklar

A ma
Emniyet Ynetim Sistemine (SMS) katlan personel iin emniyet yetkilerinin,
sorumluluklarnn ve
mesuliyetlerinin tarif edilmesi.
Kriterler.
a) Sorumlu dareci, emniyet ynetim sisteminin dzgn olarak uygulandnn gvence
altna alnmas ve kuruluun her alannda gerekliliklerin gerekletirilmesinden
sorumludur.
b) Uygun Emniyet Yneticisi (ofis), Emniyet Komitesi veya Emniyet Eylem Gruplar
duruma gre tayin edilmitir.
c) Kuruluun her seviyesindeki personeli emniyet yetkileri, sorumluluklar ve
mesuliyetleri
tanmlanmakta ve belgelendirilmektedir.
d) Personelin tamam, emniyet ynetim sreleri, kararlar ve tedbirleri ile
ilgili yetkilerini,
sorumluluklarn ve mesuliyetlerini anlamtr.
e) SMS organizasyonel mesuliyetler diyagram mevcuttur.

apraz
Referans
Dokman: Ortak
ekspozisyon el
kitab,
SOP
el
kitab,
Ynetim el kitab, vb...7.
Emniyet Raporlamas
A
ma
Bir
raporlama
sistemi,
hem
reaktif
(kaza/olay
raporlar
vb...)
hem
de
proaktif/ngrc
(tehlike raporlar) olmaldr. lgili raporlama sistemlerinin
tanmlanmas. Dikkate alnmas gereken faktrler arasnda unlar bulunmaktadr: rapor
format, gizlilik, alclar, soruturma/deerlendirme prosedrleri, dzeltici/nleyici
tedbirler ve raporlarn datlmas.
Kriterler
.
a) Kuruluun, kazalar, olaylar ve SMS ile ilgili dier sonularn dahil edildii kurulu ii
olaylar kapsayan bir prosedr bulunmaktadr.
b) Sivil Havaclk Otoritesine bildirilmesi gereken zorunlu raporlar (kazalar, ciddi
olaylar, nemli arzalar, vb...) ve kurulu ierisinde kalmas gereken dier rutin
olay raporlar arasnda bir ayrm
yaplmald
r.
c)
Duruma gre uygun kimlik/veri korumas ieren gnll ve gizli tehlike/olay
raporlama sistemi de
bulunmaktad
r.
d) lgili raporlama sreleri, kurulu ierisinde basit, eriilebilir ve iletilebilir
durumdadr.
e) Yksek sonulu raporlar ve ilikili tavsiyeler, uygun ynetim seviyesine
gnderilmekte ve sz konusu ynetim tarafndan incelenmektedir.
f) Raporlar, gerekli analizlerin yaplmasna olanak salamak amacyla
uygun veritabannda toplanmaktadr.
a pra z R ef era ns
Dok ma nl a r :
8.
Tehlike
Tanmlama
Deerlendirmesi

ve

Risk

A
ma
Tehlike tanmlama sisteminin ve sz konusu verilerin nasl karlatrldnn tarifi.
Yazl bir emniyet deerlendirmesi amacyla tehlikelerin/risklerin ve mteakip
nceliklerinin kategorize edilmesine ynelik srecin tanmlanmas.
Emniyet
deerlendirme srecinin nasl yrtldnn ve nleyici tedbir planlarnn nasl
uygulandnn aklanmas.
Kriterler
.
a)
Tanmlanan tehlikeler, uygun ekilde risk deerlendirmesi yaplabilmesi iin
deerlendirilmekte/
nceliklendirilmekte/ilenmekt
edir.
b) iddetin deerlendirilmesi, benzerlik, tolere edilebilirlik ve nleyici kontroller dahil
olmak zere, risk deerlendirmesi iin yaplandrlm bir sre bulunmaktadr.
c)
Tehlike tanmlama ve risk deerlendirme prosedrleri, temel kapsam olarak
havaclk emniyeti
zerinde
odaklanmaktadr.
d) Risk deerlendirme sreci, kuruluun karmaklna ve gerekletirilen operasyonlara
uygun alma formlar veya yazlmlar kullanmaktadr.
e)
Tamamlanan emniyet deerlendirmeleri, uygun ynetim seviyesi tarafndan
onaylanmaktadr.
f)
Gelitirilen dzeltici,
nleyici
ve
iyiletirici
tedbirlerin
etkinliinin
deerlendirilmesine ilikin bir

sre
bulunmaktadr.
g)
Tamamlanan emniyet deerlendirmelerinin periyodik olarak gzden geirilmesine
ve sonularnn
belgelendirilmesine
ynelik
bir
sre
bulunmaktadr.
a pra z R ef era ns
Dok ma nl a r :
9. Emniyet Performansnn zlenmesi ve llmesi
A ma
Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS), emniyet performansnn izlenmesi ve llmesi
unsurunun tarif
edilmesi. Bunun ierisinde kuruluun SMS emniyet performans gstergeleri (SPI)
bulunmaktadr.
Kriterler.
a) Bir dizi emniyet performans gstergelerinin ve ilikili performans hedeflerinin
gelitirilmesi ne ve
kullanlmasna ynelik resmi bir sre bulunmaktadr.
b) Uygun ekilde kuruluun emniyet amalarnn SPI ile korelasyonu ve gerekli
hallerde emniyet

performans gstergelerinin (SPI) dzenleyici kabul sreci.

c) Kabul edilemez veya anormal trendlerin tetiklendii durumlarda iyiletirme tedbiri
prosedr dahil olmak zere bu emniyet performans gstergelerinin (SPI) izlenmesine
ilikin sre.
d) Dier destekleyici SMS veya emniyet performans izleme ve lm kriterleri veya
sreci.
a pra z R ef era ns Dok ma nl a r :
10. Emniyet ile ilgili Soruturmalar ve yiletirici Tedbirler
A ma
Kurulu ierisinde kazalarn/olaylarn/sonularn nasl soruturulduunun ve ilendiinin
tarif edilmesi, bu kapsama kuruluun SMS tehlike tanmlama ve risk ynetim sistemi ile
korelasyonu dahildir.
Kriterler.
a) Rapor edilen kazalarn ve olaylarn kurulu ierisinde soruturulmasnn
salanmasna ilikin
prosedr.
b) Tamamlanan soruturma raporlarnn kurulu ierisinde datlmas ve Sivil
Havaclk Otoritesine
iletilmesi.
c) Alnan veya nerilen dzeltici tedbirlerin gerekletirilmesine ynelik sre ve
bunlarn sonularnn/
etkinliklerinin deerlendirilmesi.
d) Soruturma raporunun sonular ile ilikili disiplin soruturmalarna ve tedbirlerine
ilikin prosedr. e) Cezai disiplin tedbirlerinin dikkate alnmasna neden olan koullar
(rnein; yasa d faaliyet, ihmal, kasti ihmal veya kastl suistimal) ak ekilde
tanmlanmaktadr.
f) Soruturmalarn kapsamnda aktif hatalarn tanmlanmas ile birlikte katkda bulunan
faktrlerin ve
tehlikelerin bulunmasn salayan sre.
g)
Soruturma prosedr ve format, duruma gre kuruluun tehlike tanmlama ve risk
ynetim sistemi tarafndan takip tedbirinin alnmas iin ilenecek katks olan faktrler
veya tehlikeler hakknda bulgular vermektedir.
a pra z R ef era ns Dok ma nl a r :
11.
Emniyet Eitimi ve
letiim
A
ma
Personele verilen SMS ve emniyet ile ilgili dier eitimlerin ve eitimin etkinliini
salayan srecin tarifinin yaplmas.
Sz konusu eitim prosedrlerinin nasl
belgelendirildiinin
tanmlanmas.
Kurulu
iindeki
emniyet
iletiimi
srelerinin/kanallarnn tanmlanmas.
Kriterler
.
a)
Eitim metinleri, uygunluu ve gereklilikleri
belgelendirilmektedir.
b)
Eitimin etkinliini len bir onaylama sreci
bulunmaktadr.
c)
Eitim kapsamnda duruma gre birincil, tekrar ve gncel eitimler
bulunmaktadr.
d) Kuruluun SMS eitimi, kuruluun genel eitim programnn bir
parasdr.
e)
SMS farkndal, istihdam veya endoktrinasyon programna dahil
edilmektedir.
f)
Kurulu iindeki emniyet iletiimi
srelerinin/kanallar
a pra z R ef era ns
Dok ma nl a r :

12.

Srekli yiletirme ve SMS Denetimi

A ma
Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) srekli iyiletirilmesine ve incelenmesine ynelik
srecin tarif
edilmesi.
Kriterler.
a) Srekli kullanlabilirliinin, yeterliliinin ve etkinliinin salanmas amacyla
kuruluun Emniyet
Ynetim Sisteminin (SMS) dzenli olarak dahili denetim/incelemesinin yaplmasna ynelik
sre.
b) Kuruluun Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) ve emniyet performansnn, rnein;
MEDA; emniy et
anketleri, ISO sistemleri, vb..., srekli iyiletirilmesine katkda bulunan dier programlarn
aklanmas.

 a pra z R ef era ns Dok ma nl a r :

13. Emniyet Ynetim Sistemi Kaytlarnn
Ynetimi
A
ma
SMS ile ilgili tm kaytlarn ve belgelerin saklanmasna ilikin yntemin
tarif edilmesi.
Kriterler
.
a) Kurulu, Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) uygulanmas ve iletilmesi ile
balantl olarak oluturulan tm kaytlarn saklanmasn salayan bir SMS kayt veya
arivleme sistemine sahiptir.
b) Saklanacak kaytlar arasnda tehlike raporlar, risk deerlendirme raporlar, Emniyet
Eylem Grup/Emniyet toplants notlar, emniyet performans gsterge tablosu, SMS
denetim raporlar, SMS eitim kaytlar, vb... bulunmaktadr.
c) Kaytlar, Emniyet Ynetim Sisteminin (SMS) tm unsurlar tarafndan takip edilebilir
ve rutin SMS
ynetimi ile birlikte dahili ve harici denetim amalar iin de
eriilebilir olmaldr.
a pra z R ef era ns
Dok ma nl a r :
15.

Deiim Ynetimi

A ma
Emniyet riskleri ve sz konusu srelerin SMS ile nasl entegre edildii zerinde
etkisi olabilecek deiikliklerin ynetilmesine ilikin olarak kuruluun uygulad srecin
tarif edilmesi.
Kriterler.
a) Mevcut emniyet riskleri zerinde etkisi olabilecek mteakip organizasyonel
veya operasyonel
deiikliklerin dikkate alnmasn salayan bir prosedr.
b) Emniyet risk ierii olan yeni ekipmanlarn veya srelerin takdim edilmesinden nce
uygun emniyet deerlendirmesinin gerekletirilmesini salayan bir prosedr.
c) likili sre veya ekipman ile ilgili deiikliklerin olduu durumlarda
mevcut emniyet deerlendirmelerinin incelenmesi iin bir prosedr.
a pra z R ef era ns Dok ma nl a r : Deiim ynetimi ile ilgili irketin Standart letme
Usulleri (SOP), vb...
16.
Acil/Beklenmedik
Mdahale Plan

Durum

A
ma
Acil durumlarla baa kma ve ilgili iyiletirme kontrolleri hakknda kuruluun niyetinin ve
taahhdnn tarif edilmesi.
Kilit neme sahip personelin grevlerinin ve
sorumluluklarnn altnn izilmesi. Acil Durum Plan, Emniyet Ynetim Sistemi (SMS) el
kitabndan ayr bir dokman olabilecei gibi Emniyet Ynetim Sistemi (SMS) el kitabnn
bir paras da olabilir.
Krit erl er ( k u rul u a uy
gun e k il de)
a) Kuruluun, byk bir olay, kriz veya kaza durumunda grevleri ve sorumluluklar
vurgulayan bir acil durum plan bulunmaktadr.
b)
Acil durum ar listesini ve dahili mobilizasyon srecini kapsayan bir bilgilendirme
sreci mevcuttur. c)
Duruma gre ilk yardm ve acil durum hizmetlerinin karlanmas
amac ile kurulu tarafndan dier acenteler ile dzenlemeler yaplmtr.
d) Kurulu, acil durum operasyonlar iin prosedrlere
sahiptir.

e) Etkilenen bireylerin durumunun incelenmesi ve yaknlarnn haberdar edilmesi iin

bir prosedr bulunmaktadr.
f) Kurulu tarafndan medya ve sigorta ile ilgili sorunlarn zlmesi amac
ile prosedrler gelitirilmitir.
g)
Kurulu dahilinde daha nceden tanmlanm kaza soruturma sorumluluklar
bulunmaktadr.
h)
Kant korumas, etkilenen alann gvenliinin salanmas ve zorunlu/resmi
raporlama ile ilgili
gereklilikler ak ekilde beyan
edilmitir.
i)
Etkilenen personel iin acil durum hazrl ve tepki eitimi
bulunmaktadr.
j) Engelliler iin hava arac veya ekipman tahliye plan, hava arac/ekipman sahipleri,
hava meydan ileticileri ve dier acenteler ile konsltasyon halinde kurulu tarafndan
gelitirilmitir.
k)
Acil durum esnasndaki faaliyetlerin kayt edilmesi amac ile bir
prosedr mevcuttur.

 a pra z R ef era ns Dok ma nl a r : ERP el kitab, vb...

lave 4 - ACL DURUM PLANLAMASI

1. Havaclk kazalarnn ender grlyor olmasndan dolay bu olaylarn meydana geldii
anlara kar da muhtemelen pek az kurulu hazrlkldr. Kurulularn pek ou, acil bir
durum veya kriz srasnda veya sonrasnda olaylar ynetmek amacyla etkin plana sahip
deildirler. Bir kuruluun, bir kaza veya dier acil durumun akbeti ile nasl baa
kaca, nemli emniyet olaynn ilk birka saati ve gnnde neler yaptna baldr.
Acil durum plan (ERP), kaza veya havaclk krizi sonrasnda neler yaplmasn gerektiini
ve her bir tedbirden kimin sorumlu olduunu yazl olarak belirtmektedir. Farkl rn ve
hizmet salayclarda sz konusu acil durum planlamas, Beklenmedik Durum Plan, Kriz
Ynetim Plan, Devam Eden Hava Tamacl Destek Plan, vb... farkl terimler ile
bilinmektedir. Bu el kitabnda, acil durum mdahale plannn (ERP) asl anlam,
rnlerinin/hizmetlerinin havaclk emniyeti zerinde etkisi olabilecek havaclk hizmet
salayclarnn ilgili beklenmedik durum planlarna iaret etmek zere kullanlmaktadr.
2. Her ne kadar hava arac veya hava meydan operasyonlar ile ilgili acil durum
planlamas akla daha ok gelse de, genellikle bir hava arac kazasnn neticesinde
beklentiler eit olarak dier havaclk hizmet salayclarna da uygulanabilmektedir. ATS
salayclar mevzu bahis olduunda, bu kapsamda nemli elektrik kesintileri veya radar,
iletiim veya dier nemli olanaklarn kayb da bulunabilmektedir. Bakm kurulular iin,
filo AOG ile neticelenen hava tamacl gerekliliklerinin ciddi ekilde ihlali dahi l olabilir.
Tasarm ve retim kuruluu asndan ciddi tasarm eksiklii sonucunda, sz konusu
krize iaret etmek zere acilen yeniden tasarm, modifikasyon, retim ve donanmn
iyiletirilmesi tedbirlerini (Acil Durum Uua Elverililik Direktifleri) gerekli klan global
AOG meydana gelebilir. Kuruluun havaclk operasyonlarnn veya faaliyetlerinin, halk
sal acil durumu/salgn hastalk gibi harici kaynaklardan meydana gelen dier kriz
veya acil durumlardan oluma olasl olduunda bu senaryolarn duruma gre kendi
havaclk acil durum mdahale planna (ERP) dahil edilmesi gerekmektedir. Acil Durum
Mdahale Plan (ERP) aslnda, rn veya hizmet salaycsnn katkda bulunabilecei
veya ilikili olabilecei olas tm emniyet veya kalite ile ilgili acil durum kriz veya olaylara
iaret eden kurulua ynelik emniyet risk ynetimi prosedrnn ayrlmaz bir parasdr.
Acil durum mdahale plan (ERP), olas/benzer tm senaryolara iaret etmeli ve uygun
hafifletici tedbirlere veya srelere sahip olmaldr ki bu ekilde kurulu, kuruluun kendi
mterileri, kamu ve/veya sektr de daha iyi emniyet gvencesi ile birlikte hizmet
devamll elde etmi olur.
3. Acil duruma baarl ekilde mdahale, etkin planlama ile balamaktadr. Acil durum
mdahale plan (ERP), nemli ve planlanmam bir eylemin - en kts byk bir kazann
akbetinde kuruluun ilikilerinin ynetilmesine ilikin sistematik bir yaklam iin bir
zemin hazrlamaktadr.
4. Acil durum plannn amac, aadaki hususlar
salamaktr:
a) acil durum yetkilisinin delegasyonu;
b) acil durum sorumluluklarnn tayin edilmesi;
c) acil durum prosedrlerinin ve srelerinin dokmantasyonu;
d) acil durum abalarnn dahili olarak ve harici taraflar ile koordinasyonu;
e) kriz ynetimi srasnda temel operasyonlarn gvenilir bir ekilde devam
ettirilmesi;
f) olas tm acil durum olaylarnn/senaryolarnn ve ilgili hafifletme
tedbirlerinin, vb...
proaktif olarak
tanmlanmas.
5. Etkin olabilmesi iin, Acil Durum Mdahale
Plan (ERP):
a) kuruluun boyutuna, muhteviyatna ve karmaklna uygun olmaldr;
b) duruma gre ilgili tm personel ve dier kurulular tarafndan
halihazrda eriilebilir olmaldr;
c) farkl veya spesifik acil durumlara ilikin kontrol listeleri ve prosedrler
iermelidir;
d) ilgili personelin hzl referans irtibat detaylarna sahip olmaldr;
e) tatbikatlar ile dzenli olarak test edilmelidir;
f) periyodik olarak gzden geirilmeli ve detaylar deitiinde, vb...
durumlarda gncellenmelidir.

6. Acil Durum Mdahale Plan (ERP)

erii
Acil durum mdahale plan (ERP) normalde bir el kitab formatnda yazlmaldr. Spesifik
acil durumlar ile baa kmadan farkl kurumlarn ve personelin sorumluluklarn,
grevlerini ve tedbirlerini belirtmelidir. Acil durum mdahale plan (ERP) aadaki
durumlar dikkate almaldr:
a)
Amir politikalar. Acil Durum Mdahale Plan (ERP), soruturmalara
ynelik amir kanunlar ve dzenlemeler, yerel otoriteler ile mutabakatlar,
irket politikalar ve ncelikleri gibi acil duruma karlk vermek zere bir
ynerge salamaldr.
b) Kurulu/Organizasyon. Acil Durum Mdahale Plan (ERP), aadaki
ekillerde mdahalede bulunan kurululara ilikin ynetimin niyetini
belirtecektir:
1) mdahale ekibini kimin yneteceinin ve ekipte kimlerin olacann
belirlenmesi;
2) mdahale ekiplerine atanan personelin grevlerinin ve sorumluluklarnn
tarif
edilmesi;
3) Otoritenin raporlama snrlarnn netletirilmesi;
4) acil durum ynetim merkezinin (EMC) oluturulmas;
5) zellikle nemli kazadan sonraki ilk birka gn boyunca bilgi
amal, fazla sayda talep alnmasna ilikin prosedrlerin
oluturulmas;
6) medya ile grmelerin yaplmas iin kurum szcsnn belirlenmesi;
7) derhal yaplmas gereken faaliyetler iin finansal yetkiler dahil olmak
zere hangi
kaynaklarn kullanlabilir olacann tanmlanmas;
8) Devlet memurlar tarafndan stlenilen resmi soruturmalar iin irket
temsilcisinin atanmas;
9) kilit neme sahip personel iin ar plannn tanmlanmas, vb...
Organizasyon tablosu, organizasyonel ilevlerin ve iletiim ilikilerinin gsterilmesi
iin kullanlabilir.
c)

Bildirimler. Plan, acil durumda kurulu ierisinde kimlerin haberdar

edileceini, harici bildirimlerin kimler tarafndan nasl yaplacan
aklamaldr. Aadakilerin bil dirim gereklilikleri dikkate alnmaldr:
1) ynetim;
2) Devlet otoriteleri (arama ve kurtarma, dzenleyici otorite, kaza
aratrma kurulu,
vb...);
3) yerel acil durum mdahale hizmetleri (hava meydan otoriteleri,
itfaiye, polis, ambulans, salk kurulular, vb...);
4) kazazedelerin akrabalar (pek ok Devlette polis tarafndan ele alnan
hassas bir
konudur);
5) irket personeli;
6) medya ve
7) yasa, muhasebe, sigorta irketler,, vb...
d) lk mdahale. Duruma bal olarak, ilk mdahale ekibi, yerel kaynaklarn
incelenmesi ve kurulu karlarnn gzetilmesi amacylakaza veya kriz
mevkine gnderilebilir.
Sz konusu ekip iin dikkate alnmas gereken
faktrler unlardr:
1) lk mdahale ekibine kim liderlik edecek?
2) lk mdahale ekibine kimler dahil edilmeli?
3) Kaza mevkinde kurulu adna kim konuma yapmal?
4) zel ekipman, giysi, dokmantasyon, ulam, konaklama, vb...
unsurlar arasndan hangilerine ihtiya bulunmakta ?
e)
lave yardm. Uygun eitim ve deneyime sahip alanlar,
kuruluun acil durum mdahale plannn (ERP) hazrlanmas, uygulanmas
ve gncellenmesi esnasnda faydal destekte bulunabilir.
Deneyimleri
aadaki gibi grevlerin planlanmasnda ve yrtlmesinde faydal olabilir:

1)
tatbikatlarda yolcu veya mteri gibi
davranmak;
2)
hayatta kalanlar veya harici taraflar ile
ilgilenmek;
3) yakn akrabalar, otoriteler, vb... ile
iletiim.
f)
Acil durum ynetim merkezi (EMC).
Etkinletirme kriterlerinin yerine
getirilmesine mteakiben, kuruluun genel merkezinde bir Kriz Ynetim Merkezi (CMC)
(bekleme durumunda) kurulabilecektir. Buna ilaveten, kriz mahallinde veya yaknlarnda
bir komuta merkezi (CP) de kurulabilir. Acil Durum Ynetim Merkezi (EMC) aadaki
gereklilikleri nasl karlanacana deinmelidir:
1) personel bulundurma (ilk mdahale dnemi esnasnda muhtemelen gnde 24
saat, haftada 7 gn);
2)
iletiim ekipmanlar (telefonlar, faks,
internet, vb...);
3) dokmantasyon gereklilikleri, acil durum faaliyet ceridelerinin
tutulmas;
4)
ilgili irket kaytlarnn
tutulmas;
5)
ofis mobilyalar ve
malzemeleri ve
6) referans dokmanlar (rnein; acil durum mdahale kontrol listeleri ve
prosedrleri, irket el kitaplar, hava meydan acil durum planlar ve telefon
listesi).
Kriz merkezindeki faaliyetler, ana stten uzaktaki bir krizde hizmet salaycsnn
karlarnn gzetilmesi amacyla bir havayolu irketinden veya dier uzman
kurululardan ynetilebilir. irket personelinin normalde mmkn olan en ksa sre
ierisinde sz konusu anlamal merkezi salamas gerekmektedir.
g)

Kaytlar. Kuruluun, olaylar ve faaliyetler ile ilgili ceride tutma zorunluluuna ilave
olarak, kurulu tarafndan Devlet soruturma ekibine de bilgi verilmesi gerekmektedir.
ERP, soruturmada bulunan kiiler iin aadaki trde bilgileri bulundurmaldr:
1) ilgili rn veya hizmet hakkndaki ilikili tm
kaytlar;
2)
irtibat noktalar ve olay ile ilgili
personelin listesi;
3)
olay ile ilikili kiiler ile yaplacak grmelerin
(aklamalarn) notlar;
4)
fotoraf veya dier
kantlar.

h) Kaza Mahalli. Byk apta bir kaza durumunda polis, itfaiye, doktor, hava meydan
otoriteleri, kayplar ile ilgilenmek zere adli tabip (tbbi muayene grevlileri), Devlet
kaza soruturmaclar, Kzl Ha gibi yardm kurumlar ve hatta medya temsilcilerinin
mahalle girme konusunda yasal nedenleri bulunmaktadr.
Her ne kadar bu
paydalarn faaliyetlerinin koordinasyonu, Devlet polisinin ve/veya soruturma
otoritesinin sorumluluu altnda olsa da, hizmet salaycs tarafndan kaza
mahallindeki aadaki hususlarn akla kavuturulmas gerekmektedir:
1) aadaki kaza mahalleri iin kdemli irket temsilcisinin
atanmas:
ana s;
ana sten uzakta;
denizar veya yabanc bir Devlette.
2)
kurtulan kazazedelerin
ynetimi;
3)
kazazedelerin akrabalarnn
ihtiyalar;
4)
enkazn
gvenlii
5)
insan atklarnn ve vefat edenlerin kiisel eyalarnn
toplanmas;

6)
kantlarn
korunmas
7)
soruturma otoritelerine yardm edilmesi /gerektii
durumda);
8)
enkazn
kaldrlmas
ve
temizlenmesi; vb...
i)
Haber medyas.
irketin medya ile olan ilikisi, irketin olay ne kadar abuk
atlatacan etkileyebilmektedir. Net bir ynlendirmeye gereksinim bulunmaktadr.
rnein;

1) Yasalar ile hangi bilgiler korunmaktadr (FDR verileri, CVR ve ATC kaytlar, tank
beyanlar, vb....);
2) merkez binada ve kaza mahallinde ana kurulu adna kim konuacak (halkla ilikiler
mdr, icra
kurulu bakan veya dier st dzey yetkili, ynetici, malik);
3) medyadan gelen sorulara hemen cevap verebilmek iin hazrlanm aklamaya
ilikin ynerge;
4) hangi bilgiler ifa edilebilir (hangileri engellenmelidir);
5) irketin ilk aklamasnn zaman ve ierii;
6) medyann dzenli olarak bilgilendirilmesine ilikin hkmler.
j) Resmi soruturmalar. Devlet kaza soruturmaclar ve polis ile irtibatta olan irket
personeli iin bir rehber temin edilmelidir.
k) Aile yardm. Acil Durum Mdahale Plan (EPR) ayn zamanda, krize maruz
kalanlara veya mteri kurululara yardmc olmaya ilikin kurulu yaklamna ilikin
bir rehber de ierecektir. Bu rehber kapsamnda aadaki hususlar bulunabilir:
1) yardm hizmetlerinin salanmasna ynelik Devlet gereklilikleri;
2) kriz mahallinin ziyareti amac ile seyahat ve konaklama dzenlemeleri;
3) kazazedeler/mteriler iin program koordinatr ve irtibat noktas
(noktalar);
4) gncel bilgilerin salanmas;
5) kazazedelere veya mterilere geici yardm;
ICAO, 285 sayl Sirkler, Hava Arac Kazazedelerine ve Ailelerine Yardma likin
Rehber, bu konu ile ilgili detayl bilgi iermektedir.
i) Olay sonras inceleme. Acil durum sonrasnda kilit neme sahip personel
tarafndan tam bir durum deerlendirmesinin yaplmas ve Acil Durum Mdahale Plan
(ERP) ve ilikili olarak tadile gerek klacak sonulardan alnan nemli derslerin kayt
altna alnmas iin bir ynerge salanmaldr.
7. KONTROL LSTELER
Byk bir havaclk olayna ilk mdahaleye katlan herkes, baz oryantasyon
eksikliklerinden ikayeti olabilir.
Bu nedenden tr, acil durum mdahale sreci
kapsamnda kontrol listelerinin bulunmas gerekmektedir. Bu kontrol listeleri, irketin
iletme el kitabnn veya acil durum mdahale el kitabnn ayrlmaz bir paras olabilir.
Etkili olabilmeleri iin kontrol listelerinin dzenli olarak:
a) gzden geirilmeleri ve gncellenmeleri (rnein; ar listelerinin ve
irtibat detaylarnn gncellii); ve
b) gereki tatbikatlar ile test edilmesi gerekmektedir.
8. ETM VE TATBKATLAR
Acil durum mdahale plan, niyetin kat zerinde gsterilmesidir. Acil durum mdahale
planlarnn pek ou, gerek koullar altnda asla test edilmemektedir. Bu niyetlerin,
operasyonel yetkinlikler ile yedeklenmesinin salanmas amacyla eitim arttr. Eitimin,
ksa "raf mr" olmasndan dolay, dzenli olarak alma ve tatbikat yaplmas tavsiye
edilmektedir. Acil durum mdahale plannn (ERP) baz ksmlar, rnein ar ve iletiim
plan, "masast" tatbikatlar ile test edilebilmektedir. Dier kurumlar kapsayan
"mahallinde/yerinde" faaliyetleri gibi dier hususlarn da dzenli aralklar ile incelenmesi
gerekmektedir. Sz konusu tatbikatlarn, plandaki eksikliklerin tespiti asndan faydas
bulunmaktadr ki bu ekilde gerek bir acil durum ncesinde bunlar giderilebilmektedir.
Havalimanlar gibi belirli hizmet salayclar iin plann yeterliliinin periyodik olarak test
edilmesi ve tam bir acil durum tatbikatnn gerekletirilmesi zorunlu klnabilir.

lave 5 - LGL ICAO REHBER

MATERYAL EL KTAPLARI

Gelimi Yzey Hareket Rehberi ve Kontrol Sistemleri (A-SMGCS) El kitab (Advanced Surface
Movement Guidance and
Control Systems (A-SMGCS) Manual) (Doc 9830)
Havaliman Hizmetleri El Kitab (Airport Services Manual)
(Doc 9137) Part 1 Kurtarma ve Yangn Sndrme
(Rescue and Fire Fighting) Part 5 - Hava Arac Enkaz
Kaldrma (Disabled Aircraft Removal)
Part 7 Havaliman Acil Durum Plan (Airport Emergency
Planning) Uua Elverililik El Kitab (Airworthiness
Manual) (Doc 9760)
Global Hava Seyrsefer Plan (Global Air Navigation Plan) (Doc 9750)
Global Hava Trafik Ynetimi Operasyonel Konsepti (Global Air Traffic Management Operational
Concept) (Doc 9854) Hava Arac Bakm El Kitab iin nsan Faktrlerine likin Ynergeler (Human
Factors Guidelines for Aircraft Maintenance Manual) (Doc 9824)
Hava Trafik Ynetimi (ATM) Sistemleri iin nsan Faktrlerine likin Ynergeler (Human Factors
Guidelines for Air
Traffic Management (ATM) Systems) (Doc 9758)
Emniyet Denetimi El Kitab iin nsan Faktrlerine likin Ynergeler (Human Factors Guidelines for
Safety Audits
Manual) (Doc 9806)
nsan Faktrleri Eitim El Kitab (Human Factors Training Manual) (Doc 9683)
Hat Operasyonlar Emniyet Denetimi (Line Operations Safety Audit (LOSA)) (Doc 9803)
Sivil Hava Arac Ele Geirilmesi Hakknda El Kitab (Manual Concerning Interception of Civil
Aircraft) (Doc 9433) Potansiyel Olarak Sivil Havaclk Operasyonlar iin Tehlikeli Olan Askeri
Faaliyetler Hakknda Emniyet Tedbirlerine likin El Kitab (Manual Concerning Safety Measures
Relating to Military Activities Potentially Hazardous to Civil Aircraft Operations) (Doc 9554)
Hava Arac Kaza ve Olay Soruturmas El Kitab (Manual of Aircraft Accident and Incident
Investigation) (Doc 9756) Part I Organizasyon ve Planlama (Organization and Planning)
Part II Prosedrler ve Kontrol Listeleri (Procedures and Checklists)
Part III Soruturma (Investigation)
Part IV Hava Arac Yerde Buzlanmay Giderme/Buzlanmay nleme lemlerine likin Raporlama El
Kitab (Reporting
Manual of Aircraft Ground De-icing/Anti-icing Operations) (Doc 9640)
Her Trde Hava Koulunda Operasyonlar Hakknda El Kitab (Manual of All-Weather Operations) (Doc
9365)
Sivil Havaclk Tbb El Kitab (Manual of Civil Aviation Medicine) (Doc 8984)
Operasyonlarn ncelenmesi, Sertifikasyonu ve Srekli Gzetimi Hakknda El Kitab (Manual of
Procedures for Operations
Inspection, Certification and Continued Surveillance) (Doc 8335)
Radyo-Telsiz Haberlemesi El Kitab (Manual of Radiotelephony) (Doc 9432)
Ayrma Minimumunun Belirlenmesi iin Havasahas Planlama Metodolojisi Hakkn El Kitab (Manual on
Airspace
Planning Methodology for the Determination of Separation Minima) (Doc 9689)
Hava Trafik Ynetim Sistemi Gereklilikleri Hakknda El Ktab (Manual on Air Traffic Management
System Requirements)
(Doc 9882)
Hava Meydan Sertifikasyonu Hakknda El Kitab (Manual on Certification of Aerodromes) (Doc 9774)
Hava Seyrsefer Sisteminin Global Performans Hakknda El Kitab (Manual on Global Performance of
the Air Navigation
System) (Doc 9883)
ICAO Ku arpmas Bilgi Sistemleri Hakknda El Kitab (Manual on ICAO Bird Strike Information
Systems (IBIS)) (Doc
9332)
290 FL ve 41 FL Arasnda 300 m (1.000 ft) Azaltlm Dikey Ayrma Minimumu Uygulamas Hakknda
El Kitab (Manual
on Implementation of a 300 m (1 000 ft) Reduced Vertical Separation Minimum Between FL 290 and
FL 410) (Doc 9574)
Blgesel Kaza ve Olay Soruturmas Hakknda El Kitab (Manual on Regional Accident & Incident
Investigation) (Doc
9946)
Gerekli letiim Performans (RCP) Hakknda El Kitab (Manual on Required Communication
Performance (RCP)) (Doc
9869)
Paralel veya Yakn Paralel Aletli Pistler (SOIR) zerinde Ezamanl Operasyonlar Hakknda El Kitab
(Manual on
Simultaneous Operations on Parallel or Near-Parallel Instrument Runways (SOIR)) (Doc 9643)
Yzey Hareket Rehberi ve Kumanda Sistemleri (SMGCS) Hakknda El Kitab (Manual of Surface
Movement Guidance and
Control Systems (SMGCS)) (Doc 9476)

Uluslararas Hava Seyrsefer iin Meteorolojik Hizmet kmali Asndan Kalite Ynetim Sistemi
Hakknda El Kitab (Manual on the Quality Management System for the provision of Meteorological
Service to International Air Navigation) (Doc 9855)
Normal Operasyonlarn Emniyet Aratrmas (Normal Operations Safety Survey (NOSS)) (Doc 9910)
Performans Esasl Seyrsefer El Kitab (Performance-based Navigation
Manual) (Doc 9613) letme El Kitaplarnn Hazrlanmas (Preparation of an
Operations Manual) (Doc 9376) Emniyet Gzetimi Denetim El Kitab (Safety
Oversight Audit Manual) (Doc 9735)
Emniyet Gzetimi El Kitab (Safety Oversight Manual) (Doc 9734)

SRKLE
R
Hava Trafik Hizmetlerinin Desteklenmesi Asndan ADS-B Deerlendirmesi ve
Uygulamaya likin
Ynergeler (Assessment of ADS-B to Support Air Traffic Services and Guidelines for
Implementation) (Cir
311)
leri Uygulamalar ile Havasahas Planlama Metodolojisi Hakknda El Kitabnn
Desteklenmesinde arpma Riski iin Birletirilmi Genel ereve (A Unified Framework
for Collision Risk Modelling in Support of the Manual on Airspace Planning Methodology
with further applications) (Cir 319)1
Hava Arac Kazazedelerine ve Ailelerine Yardma likin Rehber (Guidance on Assistance
to Aircraft Accident
Victims and Their Families) (Cir 285)
Hava Arac Kaza Mahallerindeki Tehlikeler (Hazards at Aircraft Accident Sites) (Cir 315)
nsan Faktrleri Derlemesi No.15 (Human Factors Digest No 15)
Kabin Emniyetinde nsan Faktrleri (Human Factors in Cabin Safety) (Cir 300)
nsan Faktrleri Derlemesi No.16 (Human Factors Digest No. 16)
Havaclk Emniyetinde apraz Kltrel Faktrler (Cross-cultural Factors in Aviation Safety)
(Cir 302)
nsan Faktrleri Derlemesi No.17 (Human Factors Digest No. 17)
Hava Trafik Kontrolnde Tehdit ve Hata Ynetimi (TEM) (Threat and Error Management
(TEM) in Air
Traffic Control) (Cir 314)
Mevcut Hava Meydanlarnda Yeni Daha Byk Uaklarn letimi (Operation of New Larger
Aeroplanes at
Existing Aerodromes) (Cir 305)
Hava Arac Kaza Soruturma Grevlilerinin Eitilmesine ilikin Ynergeler (Training
Guidelines for Aircraft
Accident Investigators) (Cir 298)

lave 6 EMNYET PERFORMANSI GSTERGELER

(RNEKLER)
Table A1-A4:
rnekleri

Emniyet Performans Gstergesi (SPI)

SMS emniyet performans gstergeleri (SPI), bu Tablo A'nn sa tarafnda verilmitir. Her
bir gsterge ile ilgili ikaz ve hedef seviyesi kriterleri de gsterildii ekilde dikkate
alnacaktr. Tablonun sa tarafnda bulunan DEP emniyet performans gstergeleri, DEP
ve SMS emniyet gstergeleri arasndaki gerekli korelasyonu belirtmek amacyla
gsterilmitir. SMS emniyet performans gstergeleri, Devletin ilgili dzenleyici kurulular
ile istiare halinde rn ve hizmet salayclar tarafndan gelitirilecektir. nerdikleri
emniyet performans gstergeleri (SPI), Devletin DEP emniyet gstergeleri ile uyumlu
olmaldr, nk ama gerekli mutabakatn/kabuln salanmasdr.
Tablo B:
emas rnei

SMS Emniyet Gstergesi

Bu, yksek sonulu SMS emniyet gstergesi emasnn nasl grndne bir rnektir. Bu
durumda, havayolu ileticisinin rapor edilebilir/zorunlu olay orandr. Sol taraftaki ema,
gemi yln performans iken, sa taraftaki de mevcut yln kademeli veri
gncellemesidir. kaz seviyesi ayarlamas temel emniyet metrikleri standart sapma
kriterlerine dayaldr. Excel sayfasndaki forml =STDEVPdir. Manel Standart Sapma
hesaplamas dorultusunda forml udur

X, her bir veri noktasnn deeridir; N, veri noktalarnn saysdr ve U, tm

veri noktalarnn
Ortalama
deeridir.
Hedef ayar, gemi yln veri noktalarnn ortalamas zerinden
ilerlemedir (bu durumda
%5). Bu ema, Tablo C'de gsterilen veri formu ile
oluturulmutur.

istenen

yzde

Tablo C:
rnek Emniyet Performans Gstergesi emas
Veri Formu
Bu veri formu, Tablo Bde gsterilmekte olan emniyet performans gstergesi
izelgesini oluturmak zere kullanlr. Uygun veri girii ve emniyet performans
gstergesi tanmlaycnn deitirilmesiyle bu form her nevi dier emniyet performans
gstergesinin oluturulmas iin de kullanlabilir.
Tablo D:
rnei

SMS Performans zeti

Bu, belirli ilgili ikaz ve hedef seviyesi sonular ile birlikte ileticinin SMS emniyet
gstergelerinin tamamnn bir zetidir. Bylesi bir zet, SMS performansnn genel olarak
incelenmesi amac ile her bir izleme dneminin sonunda derlenebilir. Daha nicel bir
performans zeti lmnn talep edildii durumlarda uygun noktalar, her bir hedef ve
ikaz sonucu iin Evet/Hayr cevab ile tahsis edilebilir. rnek:
Yksek
Sonulu
Gstergelerkaz Seviyesi hlal Edilmemi
[Evet
(4),
Hayr
(0)]
Hedefe
Ulalm
[Evet (3), Hayr (0)] Dk Sonulu Gstergelerkaz Seviyesi hlal Edilmemi
[Evet
(2), Hayr (0)]
Hedefe Ulalm
[Evet
(1), Hayr (0)]

Bu ekilde, belirli izleme dneminin sonundaki genel SMS emniyet gstergesi

performansnn belirtilmesi amacyla zet bir skorun /veya yzdenin) elde edilmesine
olanak salanabilir.

A-1: Emniyet Performans Gstergesi rnekleri (Hava leticileri)

DEP Emniyet Gstergeleri (Devlet Genelinde)
SMS Emniyet Performans Gstergeleri (Mnferit Hizmet Salaycs)
Dk Sonu Gstergeleri (Olay/Faaliyet esasl)
Yksek Sonu
Dk Sonu Gstergeleri (Olay/Faaliyet
Gstergeleri
esasl)
(Olay/Sonu esasl)

Hedef
seviye
kriterleri

Emniyet Gstergesi

Havayolu leticileri (sadece Devletin Havayolu leticileri

Sivil
Havaclk
Otoritesi
toplam
Havayolu

Ortalama +
%
(rnein
1/2/3 SD.
%5) her bir
(yllk
yllk
veya
Ortalama

leticilerini
n
aylk/ aylk
kaza/ciddi olay
oran
rnein 1000
Uu
Saati
bana)

2 yllk

Sivil
Havaclk
Otoritesi
toplam
Havayolu

Ortalama +
%
(rnein
1/2/3 SD.
%5) her
(yllk
bir
veya
Yllk Oran

leticilerinin

aylk IFSD olay

oran
rnein 1000
Uu
Saati
bana)

2 yllk

sfrlama
)

Oran
arasndaki
geliim
.

Sivil
Havaclk
Otoritesi
toplam
Havayolu
leticisi
yllk
gzetim
Denetlemesi LEI
%si veya bulgu
oran
(denetleme bana

kaz
seviyes
i
kriterle
r
i

Hedef
seviye
kriterleri

Mlahaza

kaz
seviyesi
kriterler
i

kaz
seviyesi
kriterleri

Emniyet
Performan
s
Gstergesi

Havayolu
leticisi
Mnferit Filo
aylk ciddi olay
oran

Ortalama +
%
1/2/3 SD.
(yllk veya
2

(rnein 1000
Uu
Saati
bana)

yllk
sfrlama)

Havayolu
leticisi
Kombine Filo
aylk ciddi olay
oran

Ortalama +
(rnein
1/2/3 SD.
(yllk veya
2

(rnein 1000
Uu
Saati
bana)

yllk
sfrlama)

Hedef
seviye
kriterleri

% (rnein
5) her bir
yllk
Ortalama
Oran
arasnda
ki
geliim
.

kaz
seviyesi
kriterleri

Emniyet
Performan
s
Gstergesi

Hedef
seviye
kriterleri

letici
Kombine
Filo aylk
Olay oran
(rnein

Ortalama +

% (rnein

1/2/3 SD.
(yllk veya
2

%5) her bir

yllk Ortalama

1000 Uu
Saati
bana
)

yllk

Oran
arasndaki
geliim.

sfrlama
)

Ot
l

QMS/SMS yllk
denetleme LEI

Ortalama
Oran
arasnda
ki
geliim
.

%si veya bulgu

%
g Motor IFSD
% olay

Mlahaza

Ortalama +
(rnein

%5)
Her bir
yllk

Mlahaza

Havayolu
leticisi

letici Dahili
Mlahaza

Sivil Havaclk

Mlahaza

bulgu)

Mlahaza

sfrlama
)

arasnda
ki
geliim
.

Sivil
Havaclk
Otoritesi
toplam
Havayolu
leticisi
yllk Hat
stasyonu
ncelemesi LEI
%si
veya bulgu
oran
(inceleme bana

Mlahaza

bulgu)

Mlahaza

Emniyet Gstergesi

Mlahaza

Yksek Sonu
Gstergeleri
Olay/Sonu
esasl)

Mlahaza

TABLO

oran (denetleme
bana bulgu)

letici Gnll

oran (rnein 1000

Uu Saati bana)

1/2/3 SD. (yllk veya 2 yllk sfrlama)

%5) her bir yllk

Ortalama Oran
arasndaki

gelime.

T
e
h

like raporlar
oran (rnein
1000 Uu Saati
bana)

Sivil Havaclk
Otoritesi toplam
letici DGR
olay raporlar
oran
(rnein 1000 Uu
Saati bana)

1/2/3 SD.
(yllk veya
2 yllk
sfrlama)

%5) her bir

yllk Ortalama
Oran
arasndaki
gelime.

Ortalama +
%
(rnein
1/2/3 SD.
%5) her
bir
(yllk
yllk
Ortalama
veya
Oran
2 yllk
arasndaki
sfrlama
geliim.
)

Ortalama +
%
(rnein
1/2/3 SD.
%5) her
bir
(yllk
yllk
veya
Ortalama
2 yllk
Oran
sfrlama
arasndaki
)
geliim.

Sivil
Havaclk
Otoritesi toplam
Hava
meydan
leticileri yllk
gzetim
Denetlemesi LEI
%si veya bulgu
oran
(denetleme
bana
bulgu
)

kaz
seviyes
i
kriterle
r
i

Hedef
seviye
kriterl
e ri

Emniyet
Performan
s
Gstergesi

SMS Emniyet Performans Gstergeleri (Mnferit Hizmet Salaycs)

Lower Consequence Indicators (Event/ Activitybased)

kaz
seviyesi
kriterleri

Hava
Ortalama +
meydan
(rnein
leticisi
1/2/3 SD.
aylk
yer
(yllk veya 2
kazas/ciddi
yllk
olay oran
sfrlama)
her nevi hava
aracn ieren
(rnein
10.000 yer hareketi

Hedef
seviye
kriterleri

%
%5) her
bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

Emniyet
Performans
Gsterge
si

Hava meydan
leticisi Dahili QMS

Ortalama +
(rnein
1/2/3 SD.
(yllk veya 2
yllk
sfrlama)

%
%5) her
bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

Hedef
seviye
kriterler
i

yllk denetleme LEI

%si veya bulgu oran
(denetleme bana
bulgu)

bana)

Hava
meydan
leticisi
aylk
Pistten kma
olaylar oran
her nevi hava
aracn ieren
(rnein

kaz
seviyesi
kriterler
i

Mlahaza

Emniyet Gstergesi

Yksek Sonu
Gstergeleri
(Olay/Sonu
esasl)

Mlahaza

Hedef
seviye
kriterleri

rnein, 10.000
yer
hareketi
bana)
Sivil Havaclk
Otoritesi
oplam
hava
meydanlar aylk /
aylk Pistten
kma olay oran
her nevi hava
aracn ieren

% (rnein

Mlahaza

kaz
seviyesi
kriterler
i

Hava meydan ileticileri

Sivil Havaclk
Otoritesi
oplam
hava
meydanlar aylk/
aylk yer
kazas/ciddi olaylar
oran her nevi
hava aracn ieren

Ortalama +

Emniyet Performans Gstergesi rnekleri (Hava Meydan leticileri)

Mlahaza

Emniyet Gstergesi

%5) her bir

yllk
Ortalama
Oran
arasnda
ki
gelime.

DEP Emniyet Gstergeleri (Devlet Genelinde)

Yksek Sonu
Gstergeleri
(Olay/Sonu
esasl)

Yksek Sonu
Gstergeleri
Olay/Sonu
esasl)

letici DGR
olay
raporlar
oran
(rnein
1000
Uu
Saati
bana)

Mlahaza

A-2:

Mlahaza

TABLO

Ortalam
(rnein
a+
1/2/3
SD.
(yllk
veya 2
yllk
sfrla
ma

Hava meydan
leticisi aylk
Pistte Yabanc
Madde Raporu
(FOR) oran
(rnein 10.000
yer hareketi
bana)

rnein, 10.000
kalk
bana
)

10.000 kalk
bana]

VB.

Ortalama +
(rnein
1/2/3 SD.
(yllk veya 2
yllk
sfrlama)

%
%5) her
bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

letici Gnll
Tehlike raporlar
Mlahaza

Hava
meydan
leticisi
aylk
Pist hlali
olaylar oran
her nevi
hava aracn
ieren
(rnein 10.000

Mlahaza

Sivil Havaclk
Ortalama +
%
Otoritesi
(rnein
oplam hava
1/2/3 SD.
%5) her
meydan
bir
(yllk
yllk
aylk/ aylk Pist
Ortalama
hlali olay her nevi veya
2 yllk
Oran
hava
sfrlama
arasndaki
aracn ieren
(rnein
)
geliim.
10.000 kalk
bana

Ortalama
+ 1/2/3
SD.
(yllk
veya 2
yllk
sfrlam
a
)

%
(rnein
%5) her bir
yllk
Ortalama
Oran
arasnda
ki
geliim.

oran ( ay bana
operasyonel personel
bana]

kalk
bana)
Hava meydan letici
aylk hava arac
yerde Yabanc
Madde Hasar
(FOD) olay
oran hava aracna
hasar veren- (rnein
10.000 yer hareketi
bana)

Emniyet Gstergesi

Emniyet Performans Gstergesi rnekleri (ATS leticileri)

DEP Emniyet Gstergeleri (Devlet Genelinde)
Yksek Sonu
Gstergeleri
(Olay/Sonu
esasl)

kaz
seviyesi
kriterler
i

ATS
leticileri
Sivil
Havaclk

Ortalama +
(rnein

Otoritesi toplam
ATS
aylk FIR (hava
sahas) ciddi olay
oran her nevi
hava aracn
ieren
rnein
100.000
uu
hareketi
bana)

1/2/3 SD.
(yllk
veya
2 yllk
sfrlama
)

Hedef
seviye
kriterleri

%5) her bir

yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

Emniyet Gstergesi

Sivil
Havaclk

Otoritesi toplam
ATS
aylk FIR TCAS
RA olay oran
her nevi hava
aracn ieren
(rnein 100.000
uu hareketi
bana)

kaz
seviyes
i
kriterle
r
i
Ortalam
(rnein

a+
1/2/3
SD.
(yllk
veya
2

Yksek Sonu
Gstergeleri
(Olay/Sonu
esasl)
Hedef
seviye
kriterleri

%5) her bir

yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

yllk

Emniyet
Performan
s
Gstergesi

SMS Emniyet Performans Gstergeleri (Mnferit Hizmet Salaycs)

Yksek Sonu Gstergeleri
(Olay/Sonu esasl)

kaz
seviyesi
kriterleri

ATS ileticisi

Ortalama +
(rnein

aylk FIR ciddi

olay
oran her nevi
hava aracn
ieren (rnein
100.000 uu
hareketi
bana
)

1/2/3 SD.
(yllk veya 2
yllk
sfrlama)

Hedef
seviye
kriterleri

%5)her bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

Sivil Havaclk
Otoritesi toplam
ATS aylk FIR
Seviyesi Bust
(LOS) olay oran
her nevi hava
aracn ieren
(rnein 100.000
uu hareketi
bana)

Sivil Havaclk
Otoritesi toplam
ATS leticileri
yllk gzetim
Denetlemesi LEI
%si veya bulgu
oran (denetleme

Ortalam
(rnein
a+
1/2/3
SD.
(yllk
veya 2
yllk
sfrla
m a)

Emniyet
Performan
s
Gstergesi

kaz
seviyesi
kriterleri

ATS leticisi

Ortalama +

aylk FIR TCAS

RA olay oran
her nevi hava
aracn ieren
(renin
100.000

1/2/3 SD.
(yllk veya
2 yllk
sfrlama)

Hedef
seviye
kriterleri

% (rnein

%5) her bir

yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

uu hareketi

sfrlam
a)

bana]

%
%5) her bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.
Mlahaza

Yksek Sonu
Gstergeleri
Olay/Sonu
esasl)

A-3:

Mlahaza

TABLO

ATS ileticisi

aylk / yllk
ramak kala olay
oran (rnein
100.000 uu
hareketi
bana)

Gemi
dnem
yllk
Ortalama
orann 3
olduunu
varsayn,
olas
kaz ran
5
olacaktr.

Gemi
dnem
yllk
Ortalama
orann 3
olduunu
varsayn,
olas
Hedef oran
2 olacaktr.

ATS leticisi

aylk FIR
Seviyesi Bust
(LOS) olay
oran her
nevi hava
aracn
ieren
(rnein
100.000 uu
hareketi
bana)

Ortalama +
1/2/3 SD.
(yllk veya
2 yllk
sfrlama)

% (rnein
%5) her bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

ba
na
bul
gu)

ETC

%si veya
bulgu oran
(denetleme
bana bulgu)

Mlahaza

Mlahaza
ATS leticisi Dahili QMS yllk
denetleme LEI

A-4: Emniyet Performans Gstergesi rnekleri (Bakm/retim/Tasarm Kurulular)

ETC

MRO/ POA
aylk
komponent
teknik
garanti talebi
oran

kaz
seviyesi
kriterleri

Ortalama +
(rnein
1/2/3 SD.
(yllk veya
2
yllk
sfrlama)

Hedef
seviye
kriterleri

%
%5) her
bir
yllk
Ortalama
Oran
arasndaki
geliim.

Emniyet
Performan
s
Gstergesi

MRO/ POA/ DOA

Dahili QMS yllk

kaz
seviyesi
kriterleri

Hedef
seviye
kriterleri

Mlahaza

Emniyet
Performan
s
Gstergesi

denetleme LEI
%si veya
bulgu oran
(denetleme

Sunulan
Komponent
Zorunlu/nemli
Arza
Raporlarnn

MRO/POA/DO
A aylk
nihai
inceleme/test
arzas/ret
oran

Mlahaza

bana bulgu).

Mlahaza

Hedef
seviye
kriterleri

Mlahaza

Sivil
Havaclk
Otoritesi
toplam
MRO/POA/DOA
yllk
gzetim
Denetleme
LEI %si veya
bulgu
oran (denetleme
bana bulgu)

kaz
seviyes
i
kriterle
r
i

Mlahaza

ADlere) tabi
olan
operasyonel
rnlerin toplam
POA / DOA
aylk
oran (rn
grubu bana)

Mlahaza

Sivil Havaclk
Otoritesi,
Uua
Elverililik
Direktiflerine

Mlahaza

POA/DOA/MRO Kurulular
Sivil
Ortalama +
%
Havaclk
(rnein
Otoritesi
1/2/3 SD.
%5) her
alnan
bir
oplam MRO
(yllk
yllk
aylk
veya
Ortalama
Zorunlu Arza
2 yllk
Oran
Raporlar
sfrlama
arasndaki
(MDR)
)
geliim.

Emniyet Gstergesi

(Olay/Sonu esasl)

Mlahaza

Hedef
seviye
kriterleri

SMS Emniyet Performans Gstergeleri (Mnferit Hizmet Salaycs)

Yksek Sonu Gstergeleri

Mlahaza

kaz
seviyesi
kriterler
i

Mlahaza

Emniyet Gstergesi

Yksek Sonu
Gstergeleri
(Olay/Sonu
esasl)

Mlahaza

DEP Emniyet Gstergeleri (Devlet Genelinde)

Yksek Sonu
Gstergeleri
(Olay/Sonu
esasl)

Yksek Sonu
Gstergeleri
Olay/Sonu
esasl)

Mlahaza

TABLO

MRO/POA aylk
oran.

MRO/ POA/
DOA Gnll
Tehlike
raporlar oran
( ay bana
operasyonel
personel
bana

TABLO B: SMS Emniyet Performans Gstergesi emas rnei (Hava leticisi)

SMS Yksek Sonulu Emniyet Gstergesi rnei (kaz ve Hedef Ayar Kriteri ile)

NCEK YILIN KOMBNE LETC AYLIK RAPOR EDLEBLR OLAY ORANI

(1000
UU SAAT BAINA)
NCEK YILIN
ORTALAMASI
A) kaz Seviyesi Ayar:
Yeni bir takip dnemine (ierisinde bulunulan yl) ilikin ikaz seviyesi
bir nceki yln performansna (nceki yl), yani Ortalama ve Standart
Sapma veri puanlarna dayaldr. 3 ikaz izgisi Ortalama +1SD,
Ortalama+1SD
Ortalama+3SDdir.
B) kaz Seviyesi ve
Tetiklemesi:
erisinde bulunulan takip dnemi (ierisinde bulunulan yl) iin
aadaki koullardan HERHANG birinin karlanmas halinde kaz
(anormal/kabul edilemez trend) belirtilir:
-Herhangi bir puann 3 SD izgisinin zerinde olmas
-Birbirini izleyen 2 puann 2 SD izgisinin zerinde olmas
-Birbirini izleyen 3 puann 1 SD izgisinin zerinde olmas
kaz tetiklendiinde (potansiyel yksek risk veya kontrol d vaziyet),
sz konusu anormal olay orannn sebebini ve kk nedenini ve kabul
edilemez trende iaret etmek zere gerekli her nevi tedbiri tespit
etmek zere daha ileri analiz gibi uygun takip tedbiri beklenir.

ERSNDE BULUNAN YILIN KOMBNE LETC AYLIK RAPOR

EDLEBLR OLAY ORANI (1000 UU SAAT BAINA)

C) Hedef Seviye Ayar (Planlanm

geliim):
Hedef ayar kaz seviyesi ayarna kyasla daha az yaplandrlm
olabilir rnein yeni (ierisinde bulunulan yl) takip dneminin
Ortalama
orannn
D)
Hedefe bir nceki yln Ortalama deerinin %5 altnda
Ulalmas:
erisinde bulunulan yln sonunda, ierisinde bulunulan yln Ortalama
orannn bir nceki yln Ortalama orannn en az %5 veya daha yksek
bir oranda altnda olmas halinde, belirlenmi %5lik Hedef geliimin
E) kaz ve Hedef Seviyeleri Geerlilik Sresi:
kaz ve Hedef seviyelerinin her bir izleme dnemi iin, icabnda
muadil bir nceki dnemin Ortalama oranna ve SDsine dayal
olarak gzden geirilmesi gerekmektedir.

TABLO

C: rnek Emniyet Performans Gstergesi emas iin Veri Formu (Hava leticisi)
SMS Yksek Sonulu Emniyet Gstergesi rnei (kaz ve Hedef Ayar Kriteri ile)

Ay

Ocak
ubat
Mart
Nisan
Mays
Haziran
Temmuz
Austos
Eyll
Ekim
Kasm
Aralk

Alfa
Havayol
u
Toplam
Uu
3.992
3.727
3.900
3.870
3.976
3.809
3.870
3.904
3.864
3.973
3.955
4.369

Gemi
Yl
Rapor
Edilebilir
MOR
Olay
Says
1 .00
1 .00
1 .00
1 .00
1 .00
2 .00
2 .00
1 .00
Ortalam
aSD

Olay
Oran*

Ortalama

0.00
0.27
0.26
0.00
0.00
0.00
0.26
0.26
0.26
0.50
0.51
0.23
0.21

0.21
0.21
0.21
0.21
0.21
0.21
0.21
0.21
0.21
0.21
0.21
0.21

0.18

*Oran Hesaplama: (1000 FH bana)

Ay

Aralk
Ocak
ubat
Mart
Nisan
Mays
Haziran
Temmuz
Austos
Eyll
Ekim
Kasm

Mevcut
Yl Rapor
Alfa
Havayolu
Edilebilir
Toplam
MOR
Uu
Olay
Saati
Says
4369
4090
3316
3482
3549
3633

1.00
0.00
0
2
0
1

Olay
Oran*

Gemi
Yl Ort.
+1SD

Gemi
Yl Ort.
+2SD

Gemi
Yl Ort.
+3SD

Mevcut
Yl Hedef
Ortalama
s

0.23
0.00
0.00
0.57
0.00
0.28

0.39
0.39
0.39
0.39
0.39
0.39
0.39
0.39
0.39
0.39
0.39
0.39

0.57
0.57
0.57
0.57
0.57
0.57
0.57
0.57
0.57
0.57
0.57
0.57

0.76
0.76
0.76
0.76
0.76
0.76
0.76
0.76
0.76
0.76
0.76
0.76

0.21
0.20
0.20
0.20
0.20
0.20
0.20
0.20
0.20
0.20
0.20
0.20

Ortalam
aSD

* Oran Hesaplama: (1000 FH bana)

ORT+1SD ORT+2SD ORT+3SD

0.39

0.57

0.76

Mevcut Yl kaz Seviyesi ayar ile ilgili

kriterler, Gemi Yl (Ort+1/2/3 SD)
esas almaktadr.

Mevcut Yl Hedefi iin rnein %5

ortalama
oran dersek, ortalama oran zerinden
gemi yl iin iyileme oran u
olacaktr:

0.20

TABLO D
rnek: Alfa Havayolu SMS Emniyet Performans lm (rnein 2010 Yl iin)
Yksek Sonulu Emniyet Performans Gstergeleri
Emniyet Performans
Gstergesi (SPI) Aklamas

SPI
kaz
Seviyesi
Kriterleri
(2010 iin)

kaz
seviyes
i hlal

SPI Hedef
seviyesi
kriterleri (2010
iin)

1 Alfa Havayolu A320 Filo

aylk ciddi olay oran
(rn.; 1000
FH bana)
2 Alfa Havayolu A320 Filo

Ortalama + 1/2/3
SD. (yllk veya
2 ylda bir
sfrlama)

2009 Ortalama
Oran zerinden
2010
Ortalama Orannda

Ortalama + 1/2/3
Motor IFSD olay oran SD. (yllk veya
(rn.; 1000 FH bana)
2 ylda bir
sfrlama)
3 vb...

2009 Ortalama
Oran zerinden
2010
Ortalama Orannda

Hedefe
Ulalm
[Evet/Hay

Dk Sonulu Emniyet Gstergeleri

Emniyet Gstergesi (SI)
Aklamas

SPI
kaz
Seviyesi
Kriterleri
(2010 iin)
1 letici Kombine Filo aylk Ortalama + 1/2/3
ciddi olay oran (rn.; 1000 SD. (yllk veya
FH
2 ylda bir
bana)
sfrlama)
2 letici Dahili QMS yllk
>%25 Ortalama
LEI; VEYA
denetim LEI %'si veya
herhangi bir
bulgu oran (denetim
seviye 1 bulgu;
bana bulgular)
VEYA denetim
3 letici Gnll Tehlike
TBD
raporlar oran (rn.; 1000
FH bana)
4 letici DGR olay raporlar
oran
(rn.; 1000 FH bana)
vb...

Ortalama + 1/2/3
SD. (yllk veya
2 ylda bir
sfrlama)

kaz
seviyes
i hlal
Y

SI Hedef
seviyesi
kriterleri
(2010 iin)
2009 Ortalama
Oran zerinden
2010
Ortalama Orannda

Hedefe
Ulalm
[Evet/Hay

2009 Ortalama
Oran zerinden
2010
Ortalama Orannda
TBD

2009 Ortalama
Oran zerinden
2010
Ortalama Orannda

Not 1: kuruluun her bir operasyonel alanndaki seviye gstergeleri.

rnekler,
mhendislikteki, iletimlerdeki, QMS, vb. srece veya sisteme zg izleme gstergelerini
veya yorgunluk risk ynetimi veya yakt ynetimi gibi performansa dayal programlar ile
ilikilendirilmi gsteregeleri ierecektir. Bu tr srece veya sisteme zg gstergelerin
Dier Sre Sre Gstergeleri-yukardaki SMS seviyesi Emniyet Gstegerlerinden baka
olmas halinde, ilgili sistemin veya srecin bir paras olarak idare edilmekte olan baka
sistemler olabilecektir. Daha yksek seviyede emniyet performans gstergelerini
destekleyen spesifik sistem veya sre seviyesi gstergeleri olarak grntlenebilirler.
Duruma gre, ilgili sistem veya sre el kitaplar ierisinde bunlardan bahis edilebilir.
Bunun yannda, sz konusu gstergeler iin ikaz ve hedef seviyelerinin ayarlanmasna
ilikin kriterlerin, sz konusu SMS seviyesi emniyet gstergelerine paralel olarak
dzenlenmesi tercih edilebilir.
Not 2: Gstergelerin ve Ayarlarn Seilmesi Yksek ve Dk Sonulu Emniyet
Gstergelerinin kombinasyonu (veya paketi), kurulu tarafndan kendi organizasyon
sisteminin kapsam dorultusunda seilecektir. nerilen kaz veya Hedef seviyeleri
ayarlama kriterlerinin geerli olmad bu gibi Gstergeler iin, sz konusu kurulu
uygun olduu ekilde alternatif kriterleri gz nnde bulundurabilecektir. Genel kan,
kaz ve Hedeflerin, yakn gemiteki veya mevcut performans dikkate almas
ynndedir.

lave 7 - GNLL VE GZL RAPORLAMA

SSTEM [Baknz 4.3.6; 4.5.3, unsur 2.1
(a); 4.3.8]
Aada verilen rnekte, entegre hava ileticisi ve bakm kuruluu rnei esas
alnmaktadr. Dier hizmet salayc kurulu tipleri iin bu rehber materyal gerektii
ekilde zelletirilebilir.
Kuruluun gnll ve gizli raporlama sistemi, asgari olarak unlar tanmlayacaktr:
1) R a porl a ma s iste mini n a m a c
rnek (Kuruluun ad) gnll ve gizli raporlama sisteminin birincil amac, dier
kanallardan rapor edilmeyecek gerek veya potansiyel emniyet eksikliklerine ilikin
raporlarn
toplanmas
vastas yla irketimiizn havaclk faaliyetlerinin emniyetini
arttrmaktr. Sz konusu raporlar ierisinde, havaclk faaliyetlerimizin emniyeti ile ilgili
olaylar, tehlikeler veya tehditler mevcut olabilir. Bu sistem, irketimizin standart iletme
usulleri (SOP) dorultusunda kazalarn ve olaylarn resmi olarak raporlanmas, ilgili
dzenleyici otoritelere zorunlu olay raporlarnn gnderilmesi gerekliliini ortadan
kaldrmamaktadr.
[Sistemin ismi], [Departmann/ofisin ad] tarafndan ynetilen, cezai olmayan gizli olay ve
tehlike raporlama sistemidir. Rapor edenin kimliini koruyarak, kuruluumuzun havaclk
faaliyetleri ile ilgili havaclk olaylarnn veya tehlikelerinin gnll olarak rapor edildii bir
kanal salamaktadr.
Not: Byle bir sistemin oluturulmas ile kurulu, Sal, Gvenlii ve evre (SG)
raporlama sistemini, bu havaclk emniyeti raporlama sistemi ile birletirmeye veya
ayrmaya karar verecektir. Bunun iin ilgili Havaclk ve SG otoritelerinin beklentileri
veya gereklilikleri esas alnabilir. irket ierisinde ayr bir SG raporlama sisteminin
var olmas durumunda, rapor edene uygun ekilde rehberlik etmesi amac yla bu
durumun bu paragrafta belirtildii ekli ile vurgulanmas gerekmektedir.
2) Sistem dahilindeki havaclk sektrlerinin/alanlarnn
kapsam
rnek-[Sistemin
kapsamaktadr:

ad],

aadaki

h.
Uu
letme
i.
Hava Arac Hangar
Bakm:
j.
Atlye Komponent
Bakm
k.
Teknik Filo
Ynetimi
l
Envanter Teknik
Ynetimi
m.
Mhendislik
Planlama
n.
Teknik
Hizmetler o. Teknik
Kaytlar
p.
Hat
Bakm
q
vb...
3)
Kimler
hazrlayabilir?

gnll

rapor

alanlar

rnek - Bu operasyonal alanlardan veya departmanlardan herhangi birine ait iseniz,

irketimizin havaclk faaliyetleri ile ilgili olaylar, tehlikeler veya tehditler hakknda rapor
dzenleyerek, [Sistemin ismi] zerinden havaclk emniyetinin gelitirilmesine katkda
bulunabilirsiniz.
i) Uu ve kabin ekibi
yeleri j) Hava trafik
kontrolrleri
k) Lisansl hava arac mhendisleri, teknisyenleri ve
mekanikleri
l) Bakm, tasarm ve retim kurulularnn
alanlar m) Havaalan yer hizmetleri
ileticileri
n)
Hava
meydan
alanlar
o)
Genel
havaclk personeli p)
vb...
4) Sz konusu rapor ne zaman
hazrlanr? rnekAadaki
durumlarda
rapor
hazrlanabilir:

Bakalarnn, olay veya tehlikelerinden faydalanmasn, ancak kendi kimliinizin de

gizli kalmasn istediinizde.

Uygun baka bir raporlama prosedr veya kanal

kalmadnda.

Konunun kapsamda olmad dier raporlama prosedr veya kanallarn

denediiniz zaman.
5)
tutulmakta ?

Raporlar nasl ileme tabi

rnek
[Sistemin ad], raporlar ileme alnrken, rapor edenin kimliinin korunmas iin gerekli
zeni gsterir. Raporlarn her biri, Ynetici tarafndan okunacak ve dorulanacaktr. Rapor
edilen olayn/tehlikenin trn ve koullarn anlam olduundan emin olmak ve gerekli
ilave bilgileri ve aklamalar elde etmek amac ile Ynetici, rapor eden ile irtibata
geebilir.
Ynetici, elde edilen bilgilerin tam ve uyumlu olduuna kanaat getirmesi halinde, bilgileri
tekrar tanmlayacak ve [Sistemin ad] veritabanna verilerin giriini yapacaktr. nc
taraflardan girdilerin alnmas ihtiyac doduunda, sadece yeniden tanmlanm olan
veriler kullanlacaktr.
ade tarihi zerinde belirtilmi [Sistemin ad] Form, daha sonra rapor edene geri
verilecektir. Ynetici, ilave bilgilere ihtiya duyulmamas halinde ilemi 10 i gn
ierisinde
tamamlayacaktr.
Rapor
eden
ile grmesi veya nc bir tarafa
danmas gereken durumlarda daha fazla zaman talebinde bulunabilir.
Yneticinin uzunca bir sre grevinde bulunmayaca hallerde, Vekil Ynetici tarafndan
Rapor ilemi yrtlecektir. Rapor edenler, her bir [Sistemin ad] raporunun, Ynetici
veya Vekil Ynetici tarafndan okunacandan ve takip edileceinden emin olabilir.
irket er is i nde ve H a vacl k Ca mia s nda E mn iyet
B ilg iler i ni n Pa yla l ma s
lgili yeniden tanmlanm raporlar ve ktlar, irket ierisinde ve duruma gre harici
havaclk paydalar arasnda paylalabilir. Bu ekilde irket ierisindeki ilgili personel
ve departmanlar, ayrca uygun harici havaclk paydalar, havaclk emniyetinin bir
btn halinde iyiletirilmesini destekleme ve kendi operasyonlarn inceleme olanana
sahip olacaktr.

[Sistemin ad] raporunun ieriinde, havaclk emniyeti asndan ani veya acil bir tehdit
ieren bir durumun veya koulun nerilmesi halinde rapor, yeniden tanmlama sonrasnda
ncelikle ve tercihli olarak mmkn olan en ksa zaman ierisinde ilgili kurululara
iletilecek ve bu ekilde gerekli emniyet tedbirlerini almalarna olanak salanacaktr.
6) [Sistemin ad] Yneticisi ile irtibat
kurmak
[Sistemin ad] ile ilgili talepte bulunmak veya raporun dzenlenmesinden nce [Sistemin
ad] Yneticisinden bir n grme istemek iin [Sistemin ad] Yneticisi ile irtibata
geebilirsiniz.
Ynetici veya Vekil Ynetici ile Pazartesiden Cumaya, normal mesai
saatleri ierisinde aadaki telefon numaralarndan irtibata geebilirsiniz:
[Sistemin ad] Yneticisi

Vekil Ynetici

Sayn ABC

Sayn XYZ

Tel:xxxxxxxxxxx
Tel:xxxxxxxxxxxx

lave 8 - ELEKTRONK
MZA
NOT: lave 8, 120-78 sayl, 29/10/2002 tarihli "Elektronik mzann Kabul ve Kullanm,
Elektronik Kayt Sistemleri ve Elektronik El Kitaplar adl Federel Havaclk daresi (FAA)
Tavsiye Niteliindeki Genelgeden alntlar iermektedir. 3
u iyi anlalmaldr ki aada verilen bilgiler sadece bilgi amaldr ve hibir ekilde
kstlayc deildir. Bu lave, elektronik imzann kullanlmas iin gerekli olan bilgiler
olarak dikkate alnmamal veya kullanlmamaldr. Bu lavede bulunan hibir husus,
elektronik imza ile ilgili kendi materyallerini gelitirme ve/veya kullanma konusunda Taraf
Devletlerin hakkn etkileyemez.
1. Bu tavsiye niteliindeki genelgenin (AC)
amac nedir?
a. AC zorunlu deildir ve bir dzenleme olarak deerlendirilmemektedir. Bu AC, belirli
operasyonel ve bakm gerekliliklerinin karlanmas amacyla elektronik imzann kabul ve
kullanmna ilikin bir rehber salamaktadr. Bu AC ayn zamanda, Federal Dzenlemeler
Kanunu Cilt 14 ile gerekli klnan soruturma prosedrleri el kitab, kalite gvence,
iletme el kitaplar ve eitim el kitaplar dahil olmak zere elektronik kayt
sistemlerinin ve elektronik bakm el kitaplarnn kabul edilebilirliine ilikin bir rehber
temin etmektedir.
b.
Bu AC, bunlarla snrl kalmamak kaydyla, FAA'nn operasyonel ve bakm
gerekliliklerine uygunluk konusunda kabul edilebilir yntemleri tanmlamaktadr.
zellikle, el yazs imzalar, kaytlar ve mekanik kaeler kabul edilmeye devam edecektir.
Ancak, AC kapsamnda tanmlanm olan elektronik aralar kullanyor olmanz
durumunda, nemli her hususta uyumlu olmak zorundasnz.
2.
Bu
AC
kimlere
uygulanabilir?

14 CFR part 121, 129, veya 135 kapsamndaki hava

tayclar

14 CFR part 91, 125, 133, veya 137 kapsamndaki

ileticiler

14 CFR part 61, 63, 65, 141, ve 142 kapsamnda havac sertifikasyonunu
gerekletiren kiiler

14 CFR part 43 kapsamnda bakm veya nleyici bakm

gerekletiren bireyler

14 CFR part 145 kapsamndaki tamir

istasyonlar

14 CFR part 147 kapsamndaki havaclk bakm

teknik okullar
3.
Tanmlar
d. Dijital mza. Dokmann imza sahibini (imzalayan) tanmlayan ve dokmann
deitirilmediini tasdik eden kripto ile oluturulan verilerdir.
Dijital imza teknolojisi,
farkl gvenlik, elektronik ticaret ve elektronik ticaret rnlerinin temelidir.
Bu
teknolojide, kamuya ak/zel anahtar kriptografisi, gvenli mesajlamada kullanlan
dijital imza teknolojisi, ak anahtar altyaps (PKI), sanal zel a (VPN), gvenli ilemler
iin web standartlar ve elektronik dijital imzalar esas alnmaktadr.
e. Elektronik mza. El yazmas imzann online edeeridir.
Bir szleme
veya dier kaytlara ilintili veya bunlar ile mantksal olarak ilikili, bir birey tarafndan
yrtlen veya benimsenen bir elektronik ses, sembol veya sretir. Elektronik olarak
bilgisayar tabanl kaytlarn bireysel giriini, dorulanmasn ve kontroln tanmlamakta
ve yetkili klmaktadr. Elektronik imza, dijital imzalarn kriptografik ilevlerini, bireyin el
yazs imzas veya geleneksel imza sreci olarak kabul edilen baz dier grsel iaretleri
ile birletirmektedir. mzalama algoritmas ile verileri dorulamakta ve kalc, gvenli
kullanc dorulamas salamaktadr.

5. Kabul edilebilir elektronik imza

nedir?

120-78 sayl FAA AC ile ilgili tam metin,

FAA web sayfasnda
bulunmaktadr:
http://www.faa.gov/regulations_policies/advisory_circulars/index.cfm/go/document.inform
ation/docu mentID/23224
3

a.
Genel.
Elektronik
imzalarn
kullanlmasna
izin
veren
son
deiikliklerden
nce,
.gerekli kaytlar, kayt girileri ve dier belgeler zerinde el yazs imza kullanlmaktayd.
Elektronik imzalarn amac, halihazrda FAA tarafndan kabul edilmi olan el yazs imza
veya dier imza eitlerinin amac ile ayndr. El yazs imzalar evrensel olarak kabul
edilmektedir, nk elektronik imzalarda da korunmas gereken belirli baz vasflar ve
dokular bulunmaktadr (rnein; istihdam feshi ile ilgili aadaki alt paragraf c(4)(d).
Bu nedenden dolay elektronik imza, el yazs imzann gerekliini garanti edecek kadar
vasfa ve dokuya sahip olmaldr.
b.
ekilleri.

Elektronik mza

(1)
Bir elektronik imza, aada verilen
ekillerde olabilir.

Dijital imza
Kat zerindeki imzann dijitalletirilmi grnts
Yazl notasyon
Elektronik kod
Bir kaydn, kayt giriinin veya belgenin dorulanmas iin bir ara olarak
kullanlabilen bireysel tanmann dier bir benzersiz eklidir.

(2)
Elektronik sistemde bulunan tanmlayc bilgilerin tamam bir imzay tekil
etmez. rnein; bireyin isminin elektronik sisteme girilmesi bir elektronik imza anlamna
gelmemektedir. El yazs imzaya edeer dier gvencelerin tedarik edilmesi
gerekmektedir.
c. Kabul Edilebilir Elektronik mzann Dokular lk olarak ve de en nemlisi,
elektronik imzann ok iyi tasarlanm bir programn paras olmas gerekmektedir. Bu
program, asgari olarak aadaki hususlar dikkate almaldr.
(1) Benzersizlik. Bir elektronik imzann, benzersizliini garanti eden bir el yazs imza
ile ayn vasflara sahip olmaldr. mza, bireye zel ve bakalar tarafndan kopyalanmas
zor olmaldr. Benzersiz bir imza, bireyin beyan kabul ettiinin kantn tekil etmektedir.
Elektronik sistem, tanmlama, yetkisiz bir birey iin kopyalanmas zor olduu srece
makul belirginlik ile benzersiz bir tanmlama temin edilemez.
(2) nem. Elektronik imza kullanan birey, kendi imzasn atarken kastl ve zenli
davranmaldr. Dijital elektronik imzann yaratlmas iin kabul edilebilir kastl fiiller
arasnda snrlama olmakszn unlar bulunmaktadr:

Kimlik kartnn
okutulmas

Kopya kalemi ile elektronik belgenin

imzalanmas

Spesifik tu darbeleri ile

yazm

Dijital imzann
kullanlmas
(3) Kapsam. Elektronik imza ile dorulanan bilginin kapsam, kaydn, kayt giriinin veya
belgenin imza sahibi ve sonrasnda da okuyucular iin ak olmaldr. mza, el yazs
belgelerde imza ile dorulanan unsurun tanmlanmas ile ilgili bilginin yaknna
yerletirilmektedir. Ancak, elektronik belgelerde imza ayn yere yerletirilemeyebilir. Bu
nedenden tr, imza ile dorulanan bir kaydn veya belgenin spesifik blmlerinin,
spesifik olmayan blmlerden ayrt edilmesi nem tamaktadr.
Etkilenen alanlarn
iaretlenmesi ile ilgili olarak kabul edilebilir yntemler arasnda, snrlama olmakszn,
vurgulama, kontrast ters evirme, veya snrlarn kullanlmas veya karakterlerin
parlatlmas bulunmaktadr. lave olarak, sistem tarafndan imzann atldna ynelik
olarak imza sahibi bilgilendirilmelidir.
(4) mza Gvenlii. Bireyin el yazs imzasnn gvenlii, bir baka bireyin
kopyalamasn veya deitirmesini zor klarak gvence altna alnmaktadr. Elektronik

imzann, edeerde bir gvenlik seviyesinde elde edilmesi gerekmektedir. mza reten
bir elektronik sistem, dier bireyleri, herhangi bir kayda, kayt giriine veya belgeye baka
bir bireyin imzasn yerletirmemesi iin kstlayabilmektedir.
Geri evirmeme. Elektronik imza, imza sahibinin spesifik bir kayt, kayt girii veya
belgeye imzasn attn inkar etmesini nlemelidir.
mza sahibi tarafndan
oluturulan imzaya gre imzann taklit edilmesi zorlamaktadr. mzalarn veya
deiiklik imzal belgelerin bakalar tarafndan kopyalanmasn salayan sistem gvenlii
sayesinde imzann sahibi tarafndan atld gvence altna alnmaktadr.

(6) Takip edilebilirlik.

Bir elektronik imza, kayd, kayt giriini veya dier belgeleri
imzalayan birey iin pozitif takip edilebilirlik salamaldr.
d.
mzann/Kimliin Kabul Edilebilir Dier Formlar. Her ne kadar AC zellikle
elektronik imzalar zerinde dursa da, mekanik damgalar gibi dier imza tipleri de FAA
tarafndan kabul edilebilmektedir. El yazs imzann haricinde bir kimlik kullanlmas
halinde, sz konusu kimlie eriimin sadece bireyin ismi ile snrlandrlm olmas
gerekecektir.
e.
Dier Dzenleyici Gerekliliklere Uyum. Her ne kadar FAA tarafndan belirli
FAA operasyonel ve bakm gerekliliklerinin karlanmas iin elektronik imzalarn
kullanmna izin verilse de, gerekli belgelerin ve kaytlarn oluturulmas iin kullanlan
bilgisayar donanmlarnn da sz konusu dzenleyici gereklilikleri karlamaya devam
etmesi gerekmektedir. Uygunsuz bir ekilde oluturulmu olan belge zerindeki uygun
imza, sz konusu belgenin dzenleyici gereklilikleri karlad sonucuna ulatrmaz. Bir
elektronik imzann oluturulmas iin kullanlan yntemler ve prosedrler de bu nedenden
dolay sahipler, ileticiler veya bakm personeli tarafndan kullanlacak olan kayt tutma
sistemine ait tm dzenleyici gereklilikleri karlamaldr. Bunlara ilave olarak elektronik
imzalar, sadece bu AC ile ilgili bakm ve operasyonel gerekliliklerin karlanmas amac
ile kullanlmaktadr.
Elektronik imzalar, daha spesifik uygulanabilirlii olan 14 CFR
kapsamnda bulunan dier alanlarda kabul edilmeyebilir (rnein; yasal olarak grevden
alma ve dier bavurular). Elektronik imzalarn kabul her ne kadar elektronik kayt
tutma sistemlerinin kullanmn kolaylatracak olsa da, FAA tarafndan yrrlkteki
dzenleyici gerekliliklerin karlanmas amac ile basl belge kabul edilmesine devam
edilecektir.