T.C.

ULATIRMA BAKANLII
SVL HAVACILIK GENEL MDRL

HAVACILIK
GVENLK SSTEM
Sivil Havaclk Genel Mdrl Yaynlar
Havaclk Gvenlii Daire Bakanl

Yayn No: HGD/G-1

HAVACILIK GVENL SSTEM

SVL HAVACILIK GENEL MDRL YAYINLARI

Yayn No

: HGD / G-1

Yayn Tr

: Tercme

Konu

: Uluslararas Sivil Havaclk Tekilat (ICAO) tarafndan

yaynlanan Oversight Manual Part C: The
Establishment and Management of a States Aviation
Security Oversight System dokmannn Trkeye
tercme edilerek uyarlanm halidir.

lgili Birim: Havaclk Gvenlii Daire Bakanl

Bask: Birinci Bask Nisan 2010
2010 Sivil Havaclk Genel Mdrl
Telif haklar Sivil Havaclk Genel Mdrlne aittir. Her Hakk Sakldr.
Sivil Havaclk Genel Mdrl tarafndan zel izin verilmedike bu
yaynn kopyalanarak oaltlmas, datlmas ve kullanlmas yasaktr.
lk yaymlanma tarihi Nisan 2010dur.
Bu yayn bilgilendirme amacyla hazrlanm olup, yaplacak
uygulamalarda orijinal dokmandaki bilgilerin esas alnmas gereklidir.
www.shgm.gov.tr
Bu yaynn basl hali Sivil Havaclk Genel Mdrl, Havaclk
Gvenlii Daire Bakanlndan temin edilebilir.
e-posta: security@shgm.gov.tr
ISBN: 978-975-493-026-9
Bask
Cantekin Matbaclk 0312 384 34 35

loballeme ve teknolojik gelimelere paralel

olarak bugn dnyada pek ok sektrde olduu gibi

havaclk
sektrnde
de
byk
gelimeler
yaanmaktadr. Kresel lekte yaanan tm bu
gelimeler, Trkiyede de sektrn hzla bymesini
beraberinde getirmi, sivil havaclk politikalar
dnyann pek ok lkesinde olduu gibi, Trkiyenin
de temel politikalarndan biri haline gelmitir.
Bu kapsamda, Bakanlmz tarafndan 2003 ylnda
balatlan Blgesel Havaclk Politikas, Trk Sivil
Havaclnda adeta bir dnm noktas olmutur.
Her Trk vatanda hayatnda en az bir kez uaa
binecektir hedefinin ortaya konduu bu tarihten
itibaren sektr, olanca hz ile byme eilimine
girmi ve dnyada % 5 olarak gerekleen sektrel
byme hz, lkemizde rekor bir gelime ile % 30a
kmtr.
Sektrde yaanan tm bu gelimeleri etkin bir ekilde
karlamak amacyla Bakanlmz, yeni havaalanlar
yapmak yerine mevcut havaalanlarnn standartlarnn
ykseltilmesi ve altyaplarnn iyiletirilmesi ynnde
bir alma iine girmitir. Mevcut havaalanlarnzn
kapasite ve verimliliklerinin arttrlmasnn yansra,
uzun yllar atl durumda bekleyen havaalanlarmz da yenilenerek hizmete almtr. Bylece, hem
havayolu iletmelerimizin yurt iinde sefer dzenledikleri ehir says arttrlm hem de bu havaalanlarnn
bulunduklar blgenin ekonomik, sosyal ve kltrel geliimine ve dolaysyla da lke ekonomisine katk
salamasnn yolu almtr.
Ayrca, yesi olduumuz uluslararas sivil havaclk kurulular tarafndan belirtilen standartlara uyum
salamak bakmndan mevcut havaalanlarnn ruhsatlandrlmas ve sertifikalandrlmas almalar
yaplarak, havaalanlarn faaliyetlerinin uluslararas seviyede emniyetli bir ekilde yrtlmesi iin gerekli
admlar atlmtr.
Hzla gelien sivil havaclk sektrndeki ihtiya ve beklentilerin karlanabilmesi ve srdrlebilir bir
bymenin gerekletirilebilmesi amacyla; Sivil Havaclk Genel Mdrl, 18 Kasm 2005 tarihinde
yrrle giren 5431 sayl Kanun ile yeniden yaplandrlmtr. Bakanlmza bal, kamu tzel kiilii
haiz, zel bteli bir kurulu haline getirilen SHGMnin sivil havaclk faaliyetlerinin gerek uluslararas
standartlarda yrtlmesi gerekse uu emniyeti ve havaclk gvenliinin en st dzeyde
gerekletirilebilmesi iin denetim ve kontrol mekanizmalarnn etkinlii arttrlmtr.
Havaclk sektrn dzenleme ve denetleme grevlerini yerine getiren otorite konumundaki SHGMnin bu
tr yaynlarnn; ilgili tm kii, kurum ve kurululara byk katk salayaca ve bylelikle lkemizdeki
havaclk faaliyetlerinin salkl bir ekilde srdrlmesi iin etkin bir iletiim ortam oluturaca
dnlmektedir.

Binali YILDIRIM
Ulatrma Bakan

avaclk sektr, dinamik bir sektr olup,

ekonomik bymenin srdrlmesinde anahtar

rol oynamaktadr. Dnyadaki gelimelere paralel
olarak lkemizde son dnemde sivil havaclk
sektrnde yaanan gelimeler, uluslararas
rgtler tarafndan gelecee ynelik yaplan
tahminler de dikkate alndnda, daha byk bir
ivmeyle artacaktr.
Sz konusu art, sivil havacla olan ilgi
asndan gzel bir tablo olarak grlmekle
beraber,
bu
tablonun
baar
ile
gerekleebilmesi,
arka
planda
gerekli
almalarn etkin ve kontroll bir ekilde hayata
geirilmesi ile mmkndr.
Bu erevede, sivil havaclk sektrnde kural
koyma, denetleme ve bu denetlemeler sonucu
ortaya kan eksiklikler dorultusunda gerekli
yaptrmlar uygulama konularnda yetkili tek otorite olan Sivil Havaclk Genel Mdrlnn temel hedefi,
lkemizdeki sivil havaclk faaliyetlerinin uluslararas kurallar ve standartlarda yrtlmesi yoluyla sektrn
srdrlebilir bymesini salamaktr.
Bu nedenledir ki; gvenilir, etkin, effaf ve tarafsz bir ekilde dzenleme ve denetleme yaparak uu
emniyeti ve havaclk gvenliinin en st dzeyde gerekletirilmesi, mevcut hizmetlerin daha ileri
gtrlmesi bakamndan son derece nemlidir.
Bilindii gibi, sivil havaclk faaliyetleri, bata Uluslararas Sivil Havaclk Tekilat (ICAO), Avrupa Sivil
Havaclk Konferans (ECAC), Avrupa Hava Seyrsefer Gvenlik Tekilat (EUROCONTROL) ve Avrupa
Havaclk Otoriteleri Birlii (JAA) olmak zere uluslararas rgtler tarafndan belirlenen standartlar
erevesinde yrtlmektedir. Bu kapsamda, lkemizde yrrlkte bulunan milli mevzuatn yan sra yesi
olduumuz uluslararas kurulular tarafndan yaymlanan dokmanlarn da zmsenmesi ve bu
dokmanlardan milli mevzuatmzn belirledii snrlar dahilinde yararlanlmas gerekmektedir.
Bu erevede, gerek sivil havaclk ile ilgili kurum ve kurulular gerekse vatandalarmzn bu tr
uluslararas dokmanlarn ierii konusunda bilgilendirilmesi byk nem tamaktadr.
Bu kapsamda; sivil havaclk faaliyetlerinin uluslararas kural ve standartlar erevesinde yrtlmesi
amacyla ilgili kurum-kurululara yol gsterici ve kaynak niteliinde olan 17 adet eser son birka yl
ierisinde Genel Mdrlmzn youn ve zverili almalar sonucunda doru, anlalr ve havaclk
literatrne uygun bir ekilde hazrlanarak havaclk sektrne kazandrlmtr.
Ayn ama dorultusunda hazrlanan bu almay, 18. SHGM yayn olarak sizlerle paylamaktan byk
mutluluk duyuyor, emei geen herkesi kutluyorum.

Dr. Ali ARIDURU

Genel Mdr

NSZ
Bu elkitab, ICAO Akit Devletlerinin, bir ulusal sivil havaclk gvenlik ynetim
sisteminin kurulmas ve ynetilmesi ile ilgili grevlerinin ve sorumluluklarnn ana hatlarn
ortaya koymaktadr. Bu elkitab, 7 Aralk 1944 tarihinde Chicagoda imzalanan Uluslararas
Sivil Havaclk Konvansiyonu (Chicago Konvansiyonu)nu imzalayanlar olarak Devletlerin
ykmllklerinin altn izdiinden, devletin st dzey karar verenlerine ynelik olup, bu
ykmllklerin yerine getirilmesi iin gerekli olabilecek, bir Devletin ulusal sivil havaclk
gvenlik ynetim sisteminin kurulmasna ve ynetimine ilikin bilgi ve rehberlik sunmaktadr.
Bu elkitab kendisini, bir Akit Devletin genel gvenlik gzetim/denetim
sorumluluklarnn parametreleri ile snrlamakta olup, Devletin havaclk faaliyeti ile ilgili
olarak Devletin gvenlik ykmlerini vurgulamaktadr. eitli kritik hususlar, bir sivil havaclk
gvenlik gzetim sisteminin esas unsurlar olarak belirlenmitir ve gvenlie ilikin bir
politikann ve bununla balantl prosedrlerin etkin biimde uygulanmas iin dikkate
alnmaldr. Bir sivil havaclk gvenlik gzetim/ynetim sisteminin bu elkitabnda sunulan
kritik hususlar aadakileri iermektedir:
-

Havaclk gvenlik yasalar;

Havaclk gvenlik programlar ve dzenlemeleri;
Devletin havaclk gvenlii ile ilgili otoritesi ve onun sorumluluklar;
Personel nitelikleri ve eitimi;
Teknik rehberlik, ara gere ve gvenlik iin kritik bilgilerin salanmas;
Sertifikasyon ve onay ykmllkleri;
Kalite kontrol ykmllkleri ve
Gvenlik sorunlarnn zmlenmesi

Akit Devletler, Chicago Konvansiyonunun taraf olurken, uluslararas sivil havacln

emniyetli, gvenli ve dzenli bir ekilde gelitirilebilmesi iin belirli ilke ve dzenlemeleri kabul
etmektedir. Etkin ve srdrlebilir bir ulusal sivil havaclk gvenlik ynetim sisteminin
gelitirilmesi ve uygulanmas, bu tr bir sistemin uluslararas dzeyde kabul grm
standartlara, prosedrlere ve uygulamalara gre gelitirilmesini gerektirmektedir.
Konvansiyonda yer alan Madde 37, her Akit Devletin, bir biimliliin hava seyrseferini
kolaylatraca ve iyiletirecei tm konularda hava aralar, personel, havayollar ve
yardmc servisler ile ilgili mevzuatlarda, standartlarda, prosedrlerde ve organizasyonda
uygulanabilir en yksek bir biimlilik derecesini temin etmede birlikte almay taahht
etmesini ngrmektedir.
Havaclk gvenlii ile ilgili olarak, uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen
Uygulamalarda (SARPs) ngrld zere gvenlik nlemlerinin uygulanmasndan
meydana gelen yasad mdahalelere kar koruma seviyesi ancak kresel havaclk
andaki en zayf halka kadar gl olduundan tm dnyada tek biimli standartlarn
salanmas zel nem tamaktadr.
Standartlarn ve Tavsiye edilen Uygulamalarn bir Akit Devlet tarafndan uygulanmas,
o Devlette neredilen lke kanunlar yoluyla gerekletirilmelidir. Bylece bir Devlet,
ykmllklerinin ve sorumluluklarnn ifa edilmesine ynelik bir ilk adm olarak, havaclk
gvenlik mevzuat olarak anlan bir yasal erevenin koyulmasna ihtiya duyacaktr.
Bir yasal altyap, sivil havaclk gvenlik yasalarnn ve dzenlemelerinin, ikago
Konvansiyonu Eklerinin (esas olarak Ek 17 Gvenlik Uluslararas Sivil Havacln
Yasad Mdahaleye Kar Korunmas) hkmlerinin Devlet tarafndan kabulne uygun

olarak gelitirilmesini ve resmen yrrle koyulmasn, ulusal sivil havaclk gvenliinden

sorumlu ilgili otorite olarak tayin edilecek bir Devlet organizasyonunun oluturulmasn ve
esasen bir Devletin ulusal sivil havaclk gvenlik sistemine ait tasar olan, bir ulusal sivil
havaclk gvenlik programnn oluturulmasn gerektirmektedir. Bu yasama erevesi,
ulusal sivil havaclk gvenlik programnn hkmlerine uygunluu temin etmek zere gerekli
gleri de vermelidir.
Bir Devletin ulusal sivil havaclk gvenlik sisteminin kurulmasna ve ynetimine
ynelik Standartlarn esas kayna olarak Ek 17, Devletin ilgili havaclk gvenlii otoritesinin
sorumlu olduu nleyici ve hzl tepki verebilen gvenlik nlemlerine ve de havaalanlarna,
hava aralarna, yolculara ve onlarn kabin ve el bagajlarna, kargo ve postaya ilikin
gvenlik nlemleri ile ilgili sorumluluklar ve gvenlik personelinin eitimine ve yeterliliine ait
standartlar dahil olmak zere, bir Devletin ulusal sivil havaclk gvenlik sisteminin tm
ynleri zerindeki gzetim ve kalite kontrol nlemlerine ynelik sorumluluklar hakkndadr.
Chicago Konvansiyonunun dier Eklerinin, bir Devletin ulusal sivil havaclk gvenlik
sistemi ile ilgisi bulunmaktadr, zellikle de, gmrk ve gmen prosedrlerinin ve dier snr
ama formalitelerinin kolaylatrlmasn ele alan Ek 9 Kolaylklar. Ek 9, bir Devletin ulusal
sivil havaclk gvenlik sisteminin ynetimini, ilevi ulusal snrlarn gvenlii olan devlet
kurumlarnn kontrol prosedrleri ile rnein yolcularn ve mrettebatn yannda tad
seyahat dokmanlarna ait dorulama nlemlerinin belirlenmesi yoluyla, etkilemektedir.
Bir ulusal sivil havaclk gvenlik gzetim/ynetim sisteminin kurulmas ve
ynetimindeki temel hedef, yasad mdahaleleri nlemede ok etkili olan, fakat bo yere
sivil havacln gelimesini engellemeyen, etkinliine ve verimliliine mdahale etmeyen,
ar maliyetler koymayan, haksz iletme rahatszlklarna neden olmayan veya zel haklara
veya kiisel zgrlklere gereksiz yere karmayan bir gvenlik rejimi yaratmaktr.
Bu elkitabn ilintili ve doru tutmak iin format, ierik veya sunum asndan
iyiletirilmesine ilikin neriler memnuniyetle karlanmaktadr. Bu tr tavsiye veya neriler
incelenecek ve uygun bulunduu takdirde, bu elkitabnn bir sonraki srmne dahil
edilecektir. Dzenli revizyon, bu elkitabnn hem ilgili hem de doru kalmasn salayacaktr.
Bu elkitab ile ilgili yorumlar aadaki adrese ynlendirilmelidir:

NDEKLER
Blm 1.
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
Blm 2.
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
Blm 3.

3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6

Giri .......................................................................................................

Bu elkitabnn amalar ..........................................................................

Bu elkitab hakknda ..............................................................................
Referans dokmanlar ............................................................................
Tanmlar ................................................................................................
Ksaltmalar ............................................................................................

4
4
5
5
5

Havaclk Gvenlik Gzetimi/Ynetimi: Bir Devlet Ykmll ...

Havaclk gvenlik ynetimi kavram ve tanm ....................................

ICAO Akit Devletlerinin sorumluluklarna genel bak ..........................
ICAO Akt Devletlerinin gvenlik gzetimi/ynetimi ykmllklerine
genel bak ...........................................................................................
Kontrol ve denetime hkmet yaklam ..............................................
Havaclk gvenliine devlet taahhd .................................................

7
9

Bir Sivil Havaclk Gvenlik Gzetim/Ynetim Sisteminin

Kritik Unsurlar ..................................................................................

10
17
19

22

Genel hususlar ....................................................................................

Havaclk gvenlii yasalar (CE-1) .....................................................
Havaclk gvenlii programlar ve dzenlemeleri (CE-2) ...................
Havaclk gvenlii yetkili otoritesi ve sorumluluklar (CE-3) ..............
Personel nitelikleri ve eitimi (CE-4) ...................................................
Teknik rehberlik, ara gere ve gvenlik asndan kritik bilgilerin
salanmas (CE-5) ..............................................................................
Sertifikasyon ve onaylama ykmllkleri (CE-6) ..............................
Kalite kontrol ykmllkleri (CE-7) ....................................................
Gvenlik sorunlarnn zmlenmesi (CE-8) ......................................

22
24
26
29
33

Ek A.

Referanslar ........................................................................................

40

Ek B.

Tanmlar .............................................................................................

42

3.7
3.8
3.9

34
35
35
37

Blm 1
GR
1.1

BU ELKTABININ AMALARI

Bu elkitab, bir ICAO Akit Devletinin, bir sivil havaclk ynetim sisteminin kurulmas ve
ynetimi yoluyla, ulusal sivil havaclk gvenlik sisteminin gzetimine ynelik ykmlln
ve sorumluluklarn vurgulamak ve devletin karar verenlerine bu konuda bilgi ve rehberlik
salamak iin tasarlanmtr. Bu elkitab, birok Akit Devletin Chicago Konvansiyonu
kapsamndaki ykmllklerini yerine getirirken karlat zorluklar dikkate alarak, etkili bir
sivil havaclk gvenlik ynetim sisteminin kurulmasndaki kritik unsurlarn altn izmekte ve
bata Ek 17 Gvenlik Uluslararas Sivil Havacln Yasad Mdahalelere kar
Korunmas da yer alanlar, fakat Ek 9 - Kolaylklarn gvenlikle ilgili hkmleri de dahil olmak
zere, gvenlikle ilgili uluslararas Standartlar ve Tavsiye edilen Uygulamalarn (SARPlar)
uygulanmasnda yaanan zorluklar zmleyebilecek bir sistemin oluturulmas konusunda
rehberlik salamaktadr.

1.2

BU ELKTABI HAKKINDA

1.2.1 Bu elkitab, ICAO tarafndan yaynlanan, havaclk gvenlii ile ilgili birok rehberlik
materyallerinden biridir. Bu elkitab, bir sivil havaclk gvenlik ynetim sisteminin kurulmas
ve ynetimi konusunda rehberlik saladndan, bir Devletin iindeki iyi iletilen bir ulusal sivil
havaclk gvenlik sisteminin temelini oluturulmasnda, bu tarz bir sistemin etkin kurulumu,
uygulanmas ve devamll iin hayati neme sahip kritik unsurlar da uygun biimde ele
almaktadr.
1.2.2 ICAO Evrensel Gvenlik Denetim Program (USAP) kapsamnda yrtlen
denetimler, Ek 17de yer alan Standartlarn tm Devletler tarafndan tamamen
uygulanmadn ortaya koymutur. Belirlenmi olan yaygn bir eksiklik, birok Devletin kendi
ulusal havaalanlarnda havaclk gvenlik faaliyetlerine ilikin etkin hkimiyet
salamamalardr. Geni kapsaml bir sivil havaclk gvenlik ynetim sisteminin kurulmas,
bir Devletin, kendi ulusal havaclk gvenlik gereksinimlerinin, Ek 17de yer alan SARPlarn
ve Ek 9da yer alan ilgili Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalarn (SARP) etkin bir
biimde uygulanmasn temin etmesi iin arttr. Bu, tm ICAO Akit Devletlerinin temel bir
sorumluluu olup, dnya apnda gvenli bir havaclk a eklindeki ortak hedefe ulamak
iin byk nem tayan bir sorumluluktur. Devletler, bu gereksinimi yerine getirmek iin,
uygun yasama, ulusal politikalar ve denetim ve yaptrm gcne sahip bir gvenlik otoritesi
oluturmu olmaldr. Gvenlik otoritesi, srekli gzetimi yrtmek, eksiklikleri belirlemek,
zmleri iin tavsiyelerde bulunmak ve gerektiinde uymaya zorlamak zere yasal olarak
yetkilendirilmi olmaldr.
1.2.3 Gl denetleyici gzetime ynelik ihtiya, havaalanlarn ve devlet hizmetlerini
zelletirmeye ynelik kresel eilim sonucunda son yllarda giderek daha ok aa
kmtr. rnein birok Devlette, havaclk gvenlik programlarnn yolcu ve bagaj tarama
gibi iletim ynleri taeron olarak zel gvenlik irketlerine verilmektedir. Bu d kaynak
kullanm genellikle uygun maliyetlidir ve yakndan izlenen uygun performans standartlar
belirlenmi olduu srece yksek gvenlik seviyeleri salayabilmektedir. Gvenlik
fonksiyonlarnn direkt olarak kamu grevlileri tarafndan yerine getirilmesi halinde, bamsz

bir denetim yapsnn, sk devlet kontrol ve denetimi salamas eit derecede nemlidir.
Tm durumlarda, gvenlik sisteminin tm seviyelerinde kontrollerin ve hesap verme
ykmllnn bulunmas ve havaclk gvenlik hizmetlerini denetleyenler ile hizmeti
verenler arasnda bariz bir ayrmn yaplmas esastr.
1.2.4 Sivil Havacln Yasad Mdahale Eylemlerine kar Korunmas iin Gvenlik
Elkitabnda (Dok. 8973 Kstl) yer alan ek rehberlik materyali, bir Devletin ulusal sivil
havaclk gvenlik sisteminin gndelik idaresine ilikin birok iletim ynlerini ele almaktadr.
1.2.5 Bu elkitabndaki yasama ykmllkleri, sorumluluklar ve ilgili rehberlik, Akit
Devletlere havaclk gvenlik konvansiyonlar kapsamndaki ykmllklerini etkin klmak
amacyla, Chicago Konvansiyonu, Ek 17, dier ICAO Eklerinde yer alan gvenlik unsurlar,
SARPlarn uygulanmasnda Akit Devletlere yardmc olmak iin ICAO tarafndan yaynlanan
rehber materyal ve Birlemi Milletler Uyuturucu ve Su Dairesi tarafndan yaynlanan
rehber materyal dahil olmak zere, eitli kaynaklardan salanmtr. ICAO, birok Akit
Devletin bir sivil havaclk gvenlik gzetim sisteminin kurulmasnda karlat zorluklarn
uzun sredir farkndadr ve kendilerine ICAO havaclk gvenlik mekanizmas vastasyla,
Teknik birlii Programyla ve Blge Ofisleri ve ICAO Merkezinin direkt itirak ile yardmc
olmaya almaktadr.
1.2.6 Denetim bulgular ve dier bilgi kaynaklar, Tekilatn, zellikle st dzey karar
verenlere ve bir Devletin ulusal sivil havaclk gvenlik sisteminin farkl dzeydeki
yneticilerine hitap eden gvenlik ynetimine ilikin rehber materyali gelitirerek Devletlere
daha da yardmc olmas gerektii konusunda ICAOyu ikna etmitir.

1.3

REFERANS DOKMANLARI

Bu elkitabnda bahsedilen ICAO dokmanlar ve Ek Ada belirtilen dier dokmanlar bir

Devletin sivil havaclk gvenlik gzetim sisteminin kurulmasna ve ynetimine ynelik ek
rehber materyal salayabilir.

1.4

TANIMLAR

Bu elkitabnda kullanlan tanmlar, Chicago Konvansiyonunun ilgili Eklerinde, dier ICAO

dokmantasyonunda (Uluslararas Sivil Havaclk Szl (Dok. 9713) ve Sivil Havacln
Yasad Mdahale Eylemlerine kar Korunmasna ynelik ICAO Gvenlik Elkitabnda (Dok.
8973 Kstl) yer alanlara benzerdir veya ICAO Havaclk Gvenlik Denetimi (ASA) Blm
tarafndan ngrlen tanmlardr. Bu nedenle; bu elkitabnda terimler kullanldnda, bunlar
Ek Bde gsterilen anlamlara sahip olacaktr.

1.5

KISALTMALAR

Bu elkitabnda ve havaclk gvenlik denetimlerinde kullanlan baz ortak ksaltmalar

aadaki gibidir:
AOSP
ASA
HGP
CE
ICAO
ICPO-INTERPOL
MANPADs

Hava arac iletmecisi gvenlik program

Havaclk gvenlik denetimi
Havaalan gvenlik program
Bir sivil havaclk gvenlik gzetim sisteminin kritik unsuru
Uluslararas Sivil Havaclk Tekilat
Uluslararas Kriminal Polis Tekilat
nsan tarafndan tanabilir hava savunma sistemleri

MRTDs
MSHGK
MSHGP
MSHGEP
MSHGKKP
SARPs
GTA
USAP

Makinede okunabilir seyahat dokmanlar

Ulusal sivil havaclk gvenlik komitesi
Ulusal sivil havaclk gvenlik program
Ulusal sivil havaclk gvenlik eitim program
Ulusal sivil havaclk gvenlik kalite kontrol program
Standartlar ve Tavsiye edilen Uygulamalar
Gvenlik tahditli alan
Evrensel Gvenlik Denetim Program

Blm 2
HAVACILIK GVENLK GZETM:
BR DEVLET YKMLL
2.1

HAVACILIK GVENLK GZETM KAVRAMI VE TANIMI

... Uluslararas sivil havacln gelecekteki geliimi, dnyann milletleri ve halklar

arasndaki dostluun kurulmasna ve korunmasna byk lde yardmc olabilir,
ancak ktye kullanlmas, umumi gvenlik iin bir tehdit haline gelebilir...
Uluslararas Sivil Havaclk
Konvansiyonu nsznden

2.1.1 Havaclk gvenlik gzetimi, Devletlerin, gvenlik ile ilgili SARPlarn ve Chicago
Konvansiyonunun Eklerinde (temel olarak Ek 17, fakat Ek 9un gvenlikle ilgili hkmleri
dahil) ve ilgili ICAO dokmanlarnda yer alan prosedrlerin etkin biimde uygulanmasn
temin ettikleri bir fonksiyon olarak tanmlanmaktadr. Havaclk gvenlik ynetimi ayrca
ulusal havaclk sektrnn, SARPlarda tanmlananlara eit veya daha iyi gvenlik seviyeleri
salamasn da temin etmektedir. Havaclk gvenlii ile ilgili olarak, gvenlik standartlarnn
uygulanmasndan salanan koruma seviyesi ancak kresel havaclk andaki en zayf halka
kadar gl olduundan tm dnyada tek biim standartlar muhafaza etmek zellikle
nemlidir. Bu nedenle, tek bir Devletteki havaclk gvenlik gzetimi eksiklii, uluslararas
sivil havaclk operasyonlarnn gvenliini tehdit etmektedir.
2.1.2 Havaclk gvenlik standartlarnn uygulanmas ile ilgili kresel harmonizasyon,
nlemlerin birebir ayn olmas gerektii anlamna gelmemektedir. Ancak nlemler, spesifik,
evresel ve/veya duruma bal artlar barndracak operasyon esneklii iin alan brakrken,
eit gvenlik seviyeleri saladklar, Devletler tarafndan karlkl olarak kabul edilmelidir.
2.1.3 ICAO Asamble Karar A17-10, ICAO Konseyinden, Tekilat
kurumlarn yardmyla, Karar ekinde yer alan Eklerdeki havaclk gvenlii
uygun olduu zere, gelitirip mevcut veya yeni Eklere veya Tekilatn
dokmanlarna veya rehber materyaline Standartlar, Tavsiye edilen
Prosedrler olarak dahil etmesini istemitir.

oluturan dier
ile ilgili materyali,
dier dzenleyici
Uygulamalar ve

2.1.4 Hava Seyrsefer Komisyonunun, Hava Tamacl Komitesinin ve Yasad

Mdahale Komitesinin almas sonrasnda ve Akit Devletlerden ve ilgilenen uluslararas
tekilatlardan alnan yorumlar sonucunda, gvenlie ilikin SARPlar Ek 17 olarak, ICAO
Konseyi tarafndan, ikago Konvansiyonu Madde 37 hkmleri uyarnca, 22 Mart 1974
tarihinde kabul edilmitir.
2.1.5 ICAO Asamblesi, uluslararas sivil havacln yasad mdahale eylemlerine kar
korunmas ile ilgili devam eden ICAO politikalarna ilikin Konsolide beyannda, sivil
havacla kar yasad mdahale eylemlerinin onun emniyetli ve dzenli geliimi iin
balca tehdit haline geldiini ve uluslararas hukukun ihlalinde vahim bir su oluturduunu
vurgulamaktadr. ICAO Asamblesi, zellikle, havaclk gvenliinin ICAO ve Akit Devletleri
tarafndan en yksek ncelie sahip bir konu olarak ele alnmaya devam etmek zorunda

olduunu onaylamakta ve henz havaclk gvenlik konvansiyonlarna taraf olmam olan

Devletleri bunu yapmaya tevik etmektedir.
2.1.6 Asamble, Konsolide Beyannda, sivil havacln yasad mdahale eylemlerine kar
korunmasnn Tekilat ve onun Akit Devletleri tarafndan srekli gzetim ve pozitif koruma
nlemlerinin gelitirilmesini ve uygulanmasn gerektirdiini; gvenlik nlemlerinin devlet
kurumlar, havaalan otoriteleri ve hava arac operatrleri tarafndan uygulanmasnn temin
edilmesine ynelik sorumluluun Akit Devletlere ait olduunu; sivil havacln korunmasna
ynelik kar nlemlerin, zgemi kontrolleri, sertifikasyon ve kalite kontroln yan sra
yalnzca ok eitimli gvenlik personelinin istihdam edilmesiyle etkili olabileceini
vurgulamakta ve Asamble, bu amala tm Devletleri, mnferit olarak ve dier Devletlerle
ibirlii halinde, uluslararas sivil havacla hizmet eden havaalanlarnda iddet eylemlerinin
bastrlmasna ynelik tm muhtemel tedbirleri, zellikle Ek 17de gerekli grlen veya
tavsiye edilenler olmak zere, almalar ynnde tevik etmektedir ve Akit Devletleri, havaclk
gvenlii ile ilgili mevcut SARPlarn uygulanmas iin gayretlerini younlatrmalar, bunlarn
uygulamalarn izlemeleri ve uluslararas sivil havacla kar yasad mdahale eylemlerini
nlemeye ynelik tm gerekli admlar atmalar ynnde tevik etmektedir.
2.1.7 11 Eyll 2001 tarihli terrist saldrlar, Devletlerin ICAO gvenlik Standartlarna uyma
taahhtlerini tekrar teyit etmeleri ihtiyac dahil olmak zere, tm dnyada havaclk
gvenliinin glendirilmesine ynelik geni kapsaml ve kresel bir stratejiye olan ihtiyacn
altn izmitir. Bu olaylar zerine, Asamble Karar A33-1, ICAO Konseyini ve Genel
Sekreteri, sivil havacla ynelik yeni ve ortaya kan tehditleri acilen ele almaya
yneltmitir. Global stratejinin bir kilit unsuru, zellikle, dier eylerin yan sra, Ek 17nin ve
Chicago Konvansiyonunun dier ilgili Eklerinin bir incelemesi dahil olmak zere ICAO
havaclk gvenlik programn inceleme ve tm ICAO Akit Devletlerin dzenli, zorunlu,
sistematik ve uyumlu hale getirilmi denetimlerinin, dzeltici tedbirlerin uygulanmasn
dorulayacak ve Devletlere, denetimler yoluyla tespit edilen kusurlarn dzeltilmesinde
yardm salayacak bir takip program ile balantl olarak yrtlmesini ieren ICAO Evrensel
Gvenlik Denetim Program (USAP)n kurulmasn gz nnde bulundurma ihtiyacn ele
alan ICAO Havaclk Gvenlii Hareket Plandr ve bu amala, Asamble, ICAO Konseyini
havaclk gvenlii konusunda uluslararas st dzey bir bakanlk konferansn toplantya
armaya yneltmitir.
2.1.8 ICAO Konseyi, 166nc Oturumu srasnda, ubat 2002de Montrealde toplanan
Havaclk Gvenlii konulu st Dzey Bakanlar Konferansnn tavsiyesi zerine, havaclk
gvenliinin glendirilmesine ynelik bir Havaclk Gvenlii Hareket Plann kabul etmitir.
Havaclk Gvenlii Hareket plan, dier eylerin yan sra, havalimanlar, hava arac ve hava
trafik kontrol sistemleri dahil olmak zere spesifik sahalarda zamannda alnacak tedbirleri
entegre eden, yeni ve ortaya kan tehditlere kar etkili bir kresel tepkinin belirlenmesini,
incelenmesini ve gelitirilmesini; Chicago Konvansiyonunun Eklerindeki gvenlikle ilgili
hkmlerin glendirilmesini ve ICAO USAPn oluturulmasn salamaktadr.
2.1.9 ICAO, Havaclk Gvenlii Hareket Plannn benimsenmesi zerine, USAP balatm
(Kasm 2002) ve Ek 17de Deiiklik 10 ve 11i gerekletirilmitir. Deiiklik 10, dier
eylerin yan sra, i hat operasyonlar, tehdit bilgilerine ilikin uluslararas ibirlii, ulusal sivil
havaclk gvenlik komitesi (MSHGK), ulusal kalite kontrol, hava polisi, uu mrettebat
kompartmannn korunmas ve yasad mdahale eylemlerine kar tepkilerin ynetilmesi ile
ilgili eitli tanmlar ve yeni hkmler getirmitir. Deiiklik 11, mevcut SARPlarn metnine,
Akit Devletler tarafndan ortak yorumlanmasn, USAP kapsamnda denetim rahatln
kolaylatracak ekilde daha da aklk getirecek hkmleri kapsamtr. Bu deiiklik ayrca,
ulusal sivil havaclk gvenlik kalite kontrol program (MSHGKKP) hkmlerini pekitirmi ve
hava polislerinin roln, yolcular ve bagaj iin tek-durak gvenlik konsepti imkann, bir risk
deerlendirme konseptini ve tamam kargoya ait operasyonlara, genel havaclk ve hava
alma operasyonlarna ynelik Tavsiye edilen Uygulamalar ele almtr.

2.1.10 Chicago Konvansiyonuna ait dier Ekler de havaclk gvenliine ait, ulusal sivil
havaclk gvenlik ynetim sistemi kapsamnda ele alnmas gereken hkmleri iermektedir.
zellikle Ek 9, gelen ve giden hava aralarnda gvenlik kontrolleri ve de snr kontrollerinde
ve transit halinde yolcu ve bagaj muayeneleri gibi konular ele aldndan havaclk gvenlii
ile zellikle ilgili bulunan SARPlar iermektedir. ICAO Asamblesi, Konsolide Beyannda,
ICAO Konseyinden, havaclk gvenliinin teknik ynleri bakmndan, Ek 9 ve 17nin
hkmlerinin, gvenlik nlemlerinin etkililiinden taviz verilmemesi artyla, birbirleriyle
uyumlu ve birbirlerini tamamlayc olmalarn temin etmesini talep etmitir.

2.2

ICAO AKT DEVLETLERNN SORUMLULUKLARINA GENEL BAKI

2.2.1 Chicago Konvansiyonu, tm Akit Devletlerin haklarn ve ykmllklerini belirlemekte

ve hava seyrseferinin emniyetini, dzenliliini ve etkinliini ele alan uluslararas SARPlarn
benimsenmesini ngrmektedir. Konvansiyon, her Devletin kendi blgesi zerindeki hava
sahas zerinde tam ve mnhasr egemenlie sahip olduu temel ilkesini tekrarlamaktadr.
2.2.2 Chicago Konvansiyonu Madde 37, sz konusu tekbiimliliin hava seyrseferini
kolaylatraca ve iyiletirecei tm hususlarda hava aralar, personel, havayollar ve
yardmc hizmetler ile ilgili olarak mevzuatlarda, standartlarda, prosedrlerde ve
organizasyonda mmkn olan en yksek tekbiimlilik derecesinin temin edilmesinde ibirlii
yapmak zorunda olduunu belirlemektedir. Bu amala ICAO, havaclk gvenlii dahil olmak
zere sivil havaclk operasyonlarnn mmkn olan tm ynlerini ele alan SARPlar
benimsemitir. Ancak tm dnyada nihayetinde emniyetli ve gvenli hava arac
operasyonlarn salayacak olan, sz konusu SARPlarn Akit Devletlerinin ulusal
mevzuatlarna ve uygulamalarna dahil edilmesidir.
2.2.3 Konvansiyonda yer alan Madde 4, her Akit Devletin, sivil havacl Konvansiyonun
amalarna uygun olmayan herhangi bir hedefle kullanmamay kabul etmesini ngrmektedir.
Madde 4n temelinde yatan niyet, sivil havacln Devletler tarafndan, dier milletlerin
gvenlii iin bir tehdit oluturabilecek amalarla kullanlmasn nlemektir.
2.2.4 Chicago Konvansiyonunda yer alan Madde 44, tm dnyada uluslararas sivil
havacln emniyeti ve dzenli bymesi ve uu halinde emniyetin pekitirilmesi dahil
olmak zere ICAO ama ve hedeflerini belirlemektedir. Bu balamda emniyet kelimesinin
kullanm, Konvansiyona bu btnlk iinde bakldnda ve ICAO Asamblesi ve Konseyinin
Kararlarnda, arka plan materyalinde ve dier ICAO dokmanlarndaki yorumu gz nnde
bulundurulduunda zmnen gvenlik ifadesini kapsamaktadr. Bunlar ve dier ilgili
maddeler, Akit Devletlerin Konvansiyondaki gvenlik gzetimi sorumluluklarn kutsal bir
yere koymakta ve onlarn havaclk gvenliine ilikin tm faaliyetlerine ait kontrole ve
denetime ynelik sorumluluklarna ilikin hibir pheye yer brakmamaktadr.
2.2.5 Konvansiyona ait Madde 38, herhangi bir uluslararas standarda veya prosedre
uymay veya kendi mevzuatlarn veya uygulamalarn deitirilen herhangi bir uluslararas
standart veya prosedr ile tam uyumlu hale getirmeyi uygulanamaz bulan veya uluslararas
standart
tarafndan
oluturulanlardan
farkl
mevzuatlarn
veya
uygulamalarn
benimsenmesini gerekli bulan herhangi bir Devletin, kendi uygulamas ile uluslararas
standart tarafndan oluturulan uygulama arasndaki farkllklar ICAOya derhal bildirmesini
ngrmektedir.

2.3

ICAO AKT DEVLETLERNN GVENLK GZETM YKMLLKLERNE

GENEL BAKI
2.3.1 Akit Devletlerin ykmllklerinin nitelii

2.3.1.1
Chicago Konvansiyonu kapsamndaki ykmllkler, Akit Devletlere
yklenmitir. Sivil havaclk gvenlik SARPlar esas olarak Ek 17de yanstlmtr. lk olarak
1974te yaynlanm olup, o zamandan bu yana birok defa geniletilmi ve gncellenmitir.
Ek 17, Devletlerin bir havaclk gvenlik organizasyonu kurmalarn ve uularn emniyetini,
dzenliliini ve verimliliini dikkate alarak sivil havacl yasad mdahale eylemlerine kar
koruyacak mevzuatlar, uygulamalar ve prosedrler oluturmasn ngrmektedir. Sz konusu
mevzuatlar, uygulamalar ve prosedrler tipik olarak bir Devletin, oluturulmas Ek 17de de
zorunlu klnm olan ulusal sivil havaclk programnda (MSHGP) yanstlmaktadr.
2.3.1.2
Ek 17 zellikle kolaylklarn ve Ek 9un gvenlik ile ilgili ynlerinin nemini
kabul etmekte ve her Akit Devletin, mmkn olan her durumda, sivil havacla minimum
mdahaleye veya sivil havaclk faaliyetlerinde minimum gecikmeye neden olacak gvenlik
kontrolleri ayarlamalar gerektiini ngrmekte, ancak bu kontrollerin ve prosedrlerin
etkinliinden taviz verilmemelidir. Birlikte alan gvenlik ve kolaylatrma sreleri, kresel
havaclk gvenlik zincirinde bir kilit unsur olarak kabul edilmelidir; rnein, makinede
okunabilen seyahat dokmanlarnn (MRTDlerin) kullanm ve kiilerin biyometrik sistemler
kullanlarak tehis edilmesi, doru entegre edildikleri taktirde, havaclk gvenliinin genel
etkinliini artrabilir.

2.3.2 Bir Akit Devletin Genel Ykmllkleri

2.3.2.1
Devletler, havaclk faaliyetine izin verirken veya havaclk faaliyeti
gerekletirirken, Chicago Konvansiyonu ve onun Ekleri erevesinde belirli havaclk
gvenlik ykmllklerine tabi olmaktadr. rnein, Ek 17ye gre, her Akit Devletin temel
amac, sivil havacla yasad mdahale eylemlerine kar koruma ile ilgili tm konularda
yolcularn, mrettebatn, yer hizmetleri personelinin ve genel halkn emniyeti olmak
zorundadr. Bu amaca ulamak iin, sorumluluklar ve uygulama yntemleri aka
belirlenmi, geni kapsaml bir organizasyon ve yasal yap oluturulmaldr. Bu elkitab, Sivil
Havacln Yasad Mdahale Eylemlerine Kar korunmasna Ynelik Gvenlik Elkitab
(Dok. 8973 Snrlanm) ile birlikte, yukardakilerin oluturulmasna ve ynetimine ilikin
rehberlik salamaktadr. Gvenlik ekipmanna ve sistemlerine ynelik ve havaalan tasarm
ve dzenine ilikin mevzuatlarn da Havaalan Planlama Elkitab (Dok. 9184) ve Havaalan
Tasarm Elkitab (Dok. 9157)ye uygun olarak oluturulmas gerekmektedir.
2.3.2.2
Devletler, havaclk iin standartlatrlm bir gvenlik seviyesine ulamak iin,
ilgili havaclk gvenlik otoriteleri yoluyla, rnein hava arac operatrleri, havaalan
operatrleri, hava seyrsefer hizmetlerinin salayclar, kolluk kuvvetleri, gvenlik hizmetleri
salayclar ve istihbarat tekilatlar gibi, herhangi bir sivil havaclk gvenlik yapsna dahil
olan birok birim tarafndan uygulanacak, uygun yasama ile desteklenen geni kapsaml bir
politika oluturmaldr. Bu politika tipik olarak MSHGPnda yer almaktadr.
2.3.2.3
Bir Devletin havaclk gvenlik sisteminin, tehdit seviyesindeki deiikliklere
sratle uyum salayabilmesi ve yeni SARPlar zamannda uygulayabilmesi de dahil olmak
zere, kendi havaclk faaliyetlerinin miktarna ve kapsamna uygun olmasn temin etmek
iin bir sivil havaclk gvenlik ynetim sisteminin kritik unsurlar dikkate alnmaldr (kritik
unsurlar Blm 3te daha detayl olarak ele alnmaktadr).
2.3.2.4
Devletler, her Devlet dahilinde havaclk gvenlik faaliyetlerinin yrtlmesine
ynelik temel yasal yetkiyi oluturan yasamay yrrle koymaldr. Sz konusu yasama,

10

Devletin idaresi dahilinde havaclktan sorumlu yetkili otoritenin yetkilerini belirlemeli ve

vermeli ve bu tr bir otorite iin, rnein gvenlik tahditli alan (SRA)larn tayin edilmesi dahil
olmak zere havaclk gvenlii kurallarn, mevzuatlarn ve prosedrlerini oluturma ve
yrrle koymaya ynelik yasal yetkiyi ve yolcular ve bagaj tarama ve/veya arama
yetkisini salamaldr. Devletler, gerektiinde, havaclk gvenlii konvansiyonlarndan
herhangi birine veya tmne taraf olarak ykmllklerine kanuni g kazandrmak iin
kanun karmaldr.
2.3.2.5
Bir Devlet tarafndan tayin edilen ve yetkili klnan yetkili havaclk gvenlii
otoritesi, tm Ek 17 Standartlarnn (ve Ek 9un gvenlik ile ilgili hkmlerinin)
uygulanmasnn salanmasndan sorumludur. Bunun yan sra Devletler, bir Devletin sivil
havaclk gvenlik gzetim sisteminin ayrlmaz bir paras olarak, MSHGP ile uygunluu
belirlemek ve MSHGPnn etkililiini dorulamak iin (Ek 17 Standartlar 3.4.4 ila 3.4.7) bir
MSHGKKPnn (havaclk gvenlii ile ilgili sektrn gvenlik denetimi iin) gelitirilmesinden,
uygulanmasndan ve devamndan sorumludur.
2.3.2.6
Havaclk gvenliinden sorumlu yetkili otorite, yukarda bahsedilenlerin yan
sra, aadakiler de dahil olmak zere, Ek 17de yer alan Tavsiye Edilen Uygulamalardan da
sorumlu tutulabilir:
a)

Uygulanabilir ise, genel havaclk ve havadan alma operasyonlarna ynelik

operatr gvenlik programlar dahil, yazl sektr gvenlik programlarnn
onaylanmas iin bir sistemin gelitirilmesi (Tavsiye edilen Uygulamalar 3.3.2
ve 3.3.3);

b)

Eitmenlerin ve eitim programlarnn tanmlanan standartlara

olmasnn temin edilmesi (Tavsiye edilen Uygulama 3.1.7);

c)

nsan Faktrleri ilkelerini dikkate alan, sivil havaclk gvenlik amalarna ve bu

konuda dier Devletlerle ibirliine daha iyi ulaacak yeni gvenlik ekipman,
sreleri ve prosedrlerinin aratrlmasnn ve gelitirilmesinin tevik edilmesi
(Tavsiye edilen Uygulama 2.5) ve

d)

Sivil havacla minimum mdahaleye veya sivil havaclk faaliyetlerinde

minimum gecikmeye neden olacak gvenlik kontrollerinin ve prosedrlerinin
her mmkn olduu durumda ayarlanmas, ancak bu kontrollerin ve
prosedrlerin etkinliinden taviz verilmemesi arttr (Tavsiye edilen Uygulama
2.3).

uygun

2.3.2.7
lgili havaclk gvenlii otoritesi, yukardaki ykmllklerin yerine getirilmesi
ve havaclk gvenliinin etkin biimde uygulanmas iin gereken kaynaklar iin uygun mali
olanaklar salamaldr.
2.3.2.8
Her Akit Devlet, nihayetinde Ek 17 Standartlarnn gerekliliklerini (ve Ek 9un
gvenlikle ilgili hkmlerini) yerine getirecek gvenlik nlemlerinin uygulanmasn
salamaktan sorumludur. Ancak, bal birimlere veya kurumlara rollerin ve sorumluluklarn
tayin edilmesi ve sivil havaclk gvenlii ile ilgili ilevlerinin belirlenmesi genellikle bir Devlet
ii mesele olarak kabul edilmektedir. Tayin edilmi baz ilevler standart bir uygulama olarak
grlebilecekken (rnein havaalan ynetiminin bir havaalan gvenlik program ve
havaalan dzeyindeki kalite kontrol programnn gelitirilmesi ile grevlendirilmi olmas)
tayin edilen sorumluluklarn nitelii, her Devletin zellikleri dikkate alndnda deikenlik
gsterebilir. Aadaki paragraflar, havaclk gvenlii ilevlerini tanmlarken ve tevkil
ederken bir Devletin/ilgili havaclk gvenlii otoritesinin gz nnde bulundurabilecei, belirli
Akit Devletlerin en iyi uygulamalarna ait rnekleri iermektedir.

11

2.3.3 Havaalan ynetimi fonksiyonlar

2.3.3.1 Havaalan ynetimi, havaalan dzeyinde gvenlik kontrollerinin koordinasyonu dahil
olmak zere havaalan operasyonlarna ilikin tm fonksiyonlardan sorumlu klnmaldr.
Havaalan otoritesi, Ek 17 Standart 3.2.2de ngrld zere havaalan dzeyindeki
gvenlik kontrollerinin uygulanmasnn koordinasyonundan sorumlu makam olabilir veya bu
yetkiyle bir kii veya daire grevlendirilebilir. Havaalan otoritesi ayrca, MSHGPnda
belirtildii ve havaalan gvenlik program (ASP)ta yanstld zere gvenlik kontrollerinin
ve prosedrlerinin uygulanmasnn koordinasyonuna yardmc olacak bir havaalan gvenlik
komitesi de oluturmaldr.
2.3.3.2 Havaalan gvenlii ile ilgili Ek 17 hkmlerine uygun olarak, havaalan otoritesi:
a)

Dier eylerin yansra, giri kontrol, yolcu tarama, kabin ve bagaj tarama ve
kargoya, postaya, ikrama ve havaalanndan kalkan yolcu hava aralarndaki
dier mallara ynelik gvenlik kontrolleri ile ilgili nlemler gibi havaalannda
yerinde gerekletirilen ayr gvenlik nlemlerini ve yukardaki nlemlere
ynelik grev ve sorumluluklarn tayin edilmesi dahil olmak zere
organizasyon yapsn detaylandran MSHGP gerekliliklerine uygunluu temin
etmek zere bir Havaalan Gvenlik Program oluturmal, uygulamal ve
muhafaza etmelidir. HGP, tm havaalan dzeyindeki gvenlik kontrollerine ait
koordinasyon dokman olarak ilev grecek olup, havaalanndaki gvenlik
kontrollerini uygulayan tm birimlerin rollerini ve sorumluluklarn yanstmaldr;

b)

HGPyi gncel ve ilgili havaclk gvenlii otoritesi tarafndan onayl tutmaldr;

c)

Etkin biimde uygulanmalarn ve muhafaza edilmelerini desteklemek zere

mutabk kalnan nlenmelerin ve prosedrlerin uygulanmas zerinde gzetim
gerekletirmelidir;

d)

Dier havaalan birimleri ve ilgili kolluk kuvvetleri ile etkili irtibat srdrmelidir;

e)

Hava alan gvenlii personelinin ve yangn ve kurtarma ekibinin faaliyetlerinin

gvenlik asndan koordine edilmesini temin etmelidir;

f)

Hava alannda alan herkesin gvenlik bilincini ve uyankln tevik

etmelidir;

g)

Etkili bir tehdit/vaka tepki kabiliyetini desteklemeli ve zorunlu klmaldr ve

h)

Hava alan Beklenmedik durum (muhtemel harekt tarz) plann oluturmal

ve dzenli olarak test etmelidir.

2.3.3.3
Ek 17 gerekliliklerinin daha etkin biimde uygulanmasn salamak amacyla,
hava alan otoritesi, dier eylerin yansra, aadaki hususlardan da sorumlu tutulabilir:
a)

Koordine etmekten sorumlu olduu tm havaalan dzeyindeki gvenlik

faaliyetleri zerinde bir kalite kontrol programnn gelitirilmesi, yrtlmesi ve
muhafaza edilmesi ve kalite kontrol ilevlerinin yerine getirilmesi;

b)

Uygulanmadan nce incelenmek ve onaylanmak zere ilgili havaclk gvenlii

otoritesine sunulmas gereken MSHGPnn (Milli Sivil Havaclk Gvenlik
Eitimi Program (MSHGEP)nin gerekliliklerine uygun olarak) doru

12

uygulanmasn temin etmek zere havaalan personeli iin bir gvenlik eitimi
programnn gelitirilmesi, uygulanmas ve muhafaza edilmesi;
c)

Havaalan planlama ve tasarm ekibinin bir yesi olma;

d)

Mevcut havaalan tesislerinin deitirilmesi ve Ek 17 Standart 3.2.4 ve Ek 14

gerekliliklerine uygun yeni yapm iin planlara dahil edilecek gvenlik
zelliklerinin tavsiye edilmesi;

e)

Havaalan GTAlarna yalnz bana giri izninin verildii tm kiilerin zgemi

kontrollerine tabi tutulmasnn temin edilmesi ve

f)

Ulusal yasalarla ngrlebilecek snrlar dahilinde, aadakiler gibi yasad

mdahale eylemlerine (ve teebbs edilen eylemlerine) tepkilerin idare
edilmesi:
1)

Bomba tehditleri dahil olmak zere havaalan operasyonlarn etkileyen

tm yasad mdahale vakalarna ait ve yolcu tarama srecinde tespit
edilen tm silahlara ve tehlikeli tertibatlara ait bir kaydn tutulmas;

2)

Kanuna aykr olarak ele geirilmi ve gzergah deitirilmi olan bir

uaa ait tm ilgili bilgilerin toplanp yetkili havaclk gvenlii
otoritesine iletilmesi ve

3)

Son olarak havaalanndan hareket eden bir uan yasad olarak ele
geirildii veya bir sabotaj eyleminden kaynaklanm olabilecek bir
kazaya maruz kald bilinir bilinmez veya bu konuda phelenir
phelenilmez soruturmalarn balatlmas.

2.3.3.4
Havaalan otoritesine, paragraf 2.3.3.2 ve 2.3.3.3te belirtilen nlemlerin,
kontrollerin ve prosedrlerin uygulanmasna ve de hava tarafndaki ve tahditli alanlara ve
tesislere izinsiz giriin nlenmesine yardmc olacak bir havaalan havaclk gvenlik biriminin
bir paras olarak personel tahsis edilmelidir.

2.3.4 Havaalan kirac fonksiyonlar

Havaalan kiraclar, o havaalannda ticari operasyonlar yrtmeleri iin havaalan idaresi
tarafndan ruhsat veya baka yasal bir dokman verilmi bireyleri veya iletmeleri
iermektedir. rnekler temsilcilikleri, kargo operatrlerini, ikram ve bakm tesislerini ierebilir.
Havaalan kiraclarna, dier eylerin yansra, aadaki hususlar iin havaclk gvenlii
sorumluluklar verilebilir:
a)

Kendi tesislerinden havaalan hava tarafna veya havaalan GTAlarna, ulusal

havaclk gvenlii mevzuatlarna ve HGPna uygun giri kontrolnn temin
edilmesi;

b)

Kendi tesislerinden havaalan GTAlarna geen ve/veya kendi tesislerinde

tutulan eyalara uygun fiziki gvenlik nlemlerinin uygulanmas;

c)

Hava alan beklenmedik durum plan kapsamnda kendi sorumluluklarna

uygun beklenmedik durum planlamas;

13

d)

Uygun olduu durumlarda, bir kalite kontrol programnn gelitirilmesi ve kendi

sahalar dahilindeki faaliyetler zerinde kalite kontrol fonksiyonlarnn yerine
getirilmesi ve

e)

alanlarnn, havaalanndaki gvenlik gerekliliklerinden yeterince haberdar

olmalarnn temin edilmesi, kendilerine uygun eitimle direkt gvenlik
sorumluluklarnn verilmesi ve personellerine gvenlik bilinci eitiminin
verilmesi.

2.3.5 Hava arac iletmecisi fonksiyonlar

2.3.5.1
Hava arac iletmecileri, operasyonlarnn gvenlii iin seyahat eden halka ve
personele kar sorumlu olup, bu sorumluluk genellikle hava aralarnn korunmasn
iermekte ve bagaj, kargo, posta gda hizmetleri/ikram, bakm ve apron eriim alanlarnn
gvenliini ierebilmektedir. Operatrler, Devletin karabilecei herhangi bir gvenlik
mevzuatna da uymaldr.
2.3.5.2
Ek 17 hkmlerine uygun olarak, hava arac iletmecileri, MSHGPda yer alan
ilgili ulusal politika mevzuatlarnn ve gerekliliklerinin ne ekilde uygulanacan detayl olarak
belirtecek olan yazl bir hava arac iletmecisi gvenlik program'nn (AOSP) oluturulmas,
uygulanmas ve muhafaza edilmesiyle grevlendirilmelidir. AOSPler, uygulanmadan nce
incelenmek ve onaylanmak zere ilgili havaclk gvenlii otoritesine sunulmaldr.
2.3.5.3
Bir MSHGPna ve mevzuatlarna uygun olarak, bir AOSPye dahil edilecek
havaarac iletmecisi gvenlik nlemleri, havaarac gvenlik kontrolleri ve aramalar,
havaarac eriimi ve acil durum planlamas ile ilgili prosedrleri iermelidir.
2.3.5.4 Bir AOSPye dahil edilmek zere (HGPda yer alan veya anlan detaylarla) bir
Devletin MSHGP ve mevzuatlar tarafndan ngrlebilecek dier hava arac iletmecisi
gvenlik nlemleri aadaki hususlarla ilgili prosedrleri ierebilmektedir:
a)

Yolcu ve bagajnn eletirilmesi;

b)

Yolcularn, kabin ve el bagajnn taranmas;

c)

Hava arac operatr ikram malzeme ve tedariklerinin gvenlii;

d)

Hava arac temizleme operasyonlarnn gvenlii;

e)

Kargo ve postann gvenlii (irket postas ve irket malzemeleri dahil);

f)

Yer bakm operasyonlarnn gvenlii;

g)

Gvenlik personeli/yer hizmeti grevlilerinin ie alnmas ve eitimi ve

h)

Olay bildirimi.

2.3.5.5
Hava arac iletmecilerinin, gvenlik programlarn etkin bir biimde uygulamak
amacyla, MSHGEPda ngrlen gerekliliklere uygun olarak, MSHGP kapsamndaki
sorumluluklarnn doru uygulanmasn temin etmek zere, personelleri iin bir iletmeci
gvenlik eitim program gelitirmeleri, uygulamalar ve muhafaza etmeleri gerekebilir.
Bunun yan sra, hava arac iletmecileri, kendi sahalar dahilindeki faaliyetler zerinde bir
kalite kontrol programnn gelitirilmesi, uygulanmas ve muhafaza edilmesi ve kalite kontrol

14

fonksiyonlarnn yerine getirilmesiyle grevlendirilebilir. deal olarak, her iki program,

uygulamaya koyulmadan nce incelenmek ve onaylanmak zere ilgili havaclk gvenlii
otoritesine sunulmaldr.

2.3.6 Kolluk kuvvetleri fonksiyonlar

2.3.6.1 eitli kolluk kuvvetlerine (rnein ulusal, vilayet, yerel, havaalan, gmenlik),
havaclk gvenlii balamnda, aadaki hususlar iin sorumluluk verilebilir:
a)

Sivil havaclk tesislerinde sularn nlenmesi ve tespiti;

b)

Baz veya tm havaalan terminal alanlarnn ve havaalan evrelerinin rasgele

izlenmesi ve devriye gezilmesi;

c)

Sivil havaclk iin bir tehdit oluturabilecek kiilere ynelik olarak gelen ve
giden yolcularn (ve bagajlarnn) rasgele izlenmesi/taranmas;

d)

Karma, sabotaj, bomba veya dier tehditlere, sivil havaclk tesislerine kar
saldrlara ve sivil kargaaya, vs. kar tepkiler ve bu eylemlerin kontrol iin
yetkili havaclk gvenlii otoritesi ve havaalan otoriteleri ile acil durum
planlamas;

e)

rnein rehine pazarl ve havaalanlarnda balca olaylarda hzl silahl

mdahale gcnn salanmas gibi nemli olaylarn ve acil durumlarn
kumanda ve kontrol edilmesi;

f)

Patlayc dzeneklerin imha edilmesi;

g)

Su saylacak davran vakalar, el konulmu yasaklanm maddeler, tehditler,

izinsiz giri teebbsleri vs. konusunda raporlama ve

h)

lgili polis personelinin, kendi operasyonlar ile ilgili havaclk gvenlii

uygulamalar ve prosedrleri konusunda ilk ve tazeleme eitimi.

2.3.6.2
Havaclk grevlerine atanm kolluk kuvvetleri, ilgili mevzuatlara, MSHGP ve
HGPlere uygun olarak yetkili havaclk gvenlii otoritesi, sivil havaclk otoritesi (yetkili
havaclk gvenlii otoritesinden farkl ise) ve havaalan ynetimi ile yakn almaya hazr
olmaldr. Gvenlik nlemlerini uygulayan dier birimlerde olduu gibi, kolluk kuvvetleri,
kendilerine verilen sorumluluklarn tutarl bir ekilde uygulanmasn temin etmek zere yazl
prosedrler gelitirmeli, uygulamal ve muhafaza etmelidir.
2.3.7 stihbarat tekilat fonksiyonlar
MSHGPna uygun olarak, Devlet istihbarat tekilatlarnn, zellikle Devletin sivil hava
tamacl sistemi ile ilgili olmak zere, su tekil eden eylemlere ilikin tehditler konusunda
bilgilerin toplanmas ve yaylmasnda kolluk kuvvetleri ve yabanc/uluslararas istihbarat
tekilatlar ile birlikte almalar gerekebilir. Sz konusu tekilatlarn ayrca ilgili bilgilerin, ilgili
havaclk gvenlii otoritesi ve dier ilgili birimlerle paylalmas iin gvenli bir sistem
gelitirmeleri de gerekli olabilir.

15

2.3.8 Ulusal silahl kuvvetler fonksiyonlar

Ulusal silahl kuvvetlere, uygulanabilir olduu zere, aadaki hususlarda sorumluluk
verilebilir:
a)

Bir havaalannda bomba bulma ve imha hizmetleri, silahl mdahale, devriye

ve dier silahl destek grevleri ve uzman eitimi;

b)

Bir tesiste mterek kullanc olmas halinde veya askeri blge o tesisin
bitiiinde olmas durumunda bir sivil havaalan tesisindeki giri kontrol ve
dier gvenlik fonksiyonlar ve

c)

Uygun olduu durumlarda, havaclk gvenlii tehdidinin deerlendirilmesi ve

datm.

2.3.9 Snr kontrol dairesi fonksiyonlar

Devletler, snr kontrol ilevleri (rnein gmenlik) ile grevli otoriteyi , ilgili Ek 9 SARPlarn
ve dier eylerin yan sra, aadakilerle ilgili dier mevzuatlar ve prosedrleri uygulama
sorumluluu ile yetkili klabilir:
a)

Bir bireyin, Devlete girme talebinin meruluunun dorulanmas;

b)

MRTDlerin ve uygun olduu durumlarda, biyometriklerin ICAO taslana gre

desteklenmesi ve kullanlmas;

c)

Hileli, tahrif edilmi veya sahte seyahat dokmanlarnn ele geirilmesi ve

ortadan kaldrlmas;

d)

Tarifeli ve tarifeli olmayan uularda alan gelen ve giden hava aralarnn

bildirilmesi ve ilemlerinin yaplmas;

e)

Uuun gvenliinin temin edilmesi iin gerekli tedbirlerin alnmasna olanak

vermek zere, hava arac operatrlerine yeterli bilginin salanmas ve kabul
edilemez bir kiinin tanacann veya bir snr d etmenin nceden
bildirilmesi ve

f)

Uluslararas uular arasnda balant yapan yolcular, tam gmrk ve

gmenlik formalitelerinden gemeden barndracak direkt aktarma alanlarnn
salanmas.

2.3.10 Dier hkmet dairesi/bakanlk fonksiyonlar

Bir Devletin kendi hkmet yapsna bal olarak, havaclk gvenlii ile ilgili grev verilmi
olan dier hkmet daireleri/bakanlklar unlar kapsayabilir: iileri, d ilikiler/d ileri;
salk; adalet; gmrk; posta kurumlar ve ulam kurumu. Bu birimlerin tm veya bazlar,
Devlet iindeki havaclk faaliyetinin emniyetli ileyiini temin etmek zere ilgili havaclk
gvenlii otoritesi ile yakn ibirlii halinde bulunabilir.

16

2.3.11 Yetkili acente fonksiyonlar

Bir yetkili acente, kargonun ve postann MSHGP ve buna bal mevzuatlarda yer alan
gerekliliklere uygun olarak taranmasn ve acentenin personeline uygun gvenlik bilinci
eitiminin verilmesini dahil edebilecek, kargo ve postaya ilikin olarak ilgili havaclk gvenlii
otoritesi tarafndan kabul edilen veya gerekli grlen gvenlik kontrollerini salamaldr. Bu
amala, kargo ve postann ne ekilde ilemden geirilip gvenlik nlemlerine tabi
tutulduunu belirten yazl bir yetkili acente gvenlik programnn ilgili havaclk gvenlii
otoritesinin incelemesine ve onayna sunulmas gerekli olmaldr.

2.3.12 Acil durum planlama ilevleri

Yukarda belirtilen ilevlerin yan sra, hkmet dairelerine, kolluk glerine, ulusal silahl
kuvvetlere, havaalan kiraclarna, yetkili acentelere vs. duruma gre, Devlet ve/veya
havaalan acil durum plan(lar)na uygun acil durum planlarn hazrlama; personel
talimatlarn tanzim etme; haberleme sistemlerinin tesis edilmesi ve Devletteki sivil
havacln gvenliini olumsuz etkileyebilecek bir yasad mdahale eylemine tepki vermek
zere eitim gerekletirme sorumluluu verilebilir.

2.4

KONTROL VE DENETME HKMET YAKLAIMI

2.4.1 Hkmet birimleri arasnda dengeli yaklam

2.4.1.1
Bir Devlet sivil havaclk gvenlik ynetim sisteminin yaps bir i meseledir;
ancak Devlet havaclk gvenlii politikasnn idaresinden sorumlu otoritenin, Devlet
organizasyonu dahilinde, havaclk politikasnn bir btn olarak idaresinden sorumlu olmas
tercih edilmektedir. Birok Devlette bu, ulusal sivil havaclk otoritesi veya ulatrma bakanl
veya dairesidir. Ancak ilgili havaclk gvenlii otoritesi, MSHGPnn uygulanmasna ynelik
sorumluluun tahsis edilmesinin gelitirilmesinden ve koordine edilmesinden sorumlu iken,
havaclk gvenliinin kapsam tek bir otoritenin stesinden gelemeyebilecei kadar byk
olabileceinden, rnein gmrk, gmenlik, icra, istihbarat veya ulusal silahl kuvvetler gibi,
havaclkta gvenlikle ilgili rolleri bulunan dier Devlet otoritelerini darda brakarak
uygulama sorumluluunun tamamn kendi zerine almaya almamaldr.
2.4.1.2
MSHGPnin denetimi ve kontrol ilgili havaclk gvenlii otoritesinde kalrken,
nihayetinde, tutarl bir sivil havaclk gvenlik gzetim sisteminin oluturulmasna,
koordinasyonuna ve muhafaza edilmesine ynelik dengeli bir hkmet yaklam bir
Devletteki havaclk gvenlii ihtiyalarn en iyi ekilde yerine getirebilir.
2.4.1.3
Dengeli bir hkmet gvenlik gzetim sistemi, hkmet birimlerinin, sivil
havacla kar yasad mdahale eylemlerinin nlenmesine ait sorumluluu paylatklar
bir sistemdir. Bu iliki, birincil havaclk gvenlii yasalarnda, mevzuatlarnda ve
gerekliliklerinde oluturulmal ve ilgili havaclk gvenlii otoritesinin bir politika ve metodoloji
meselesi olarak uygulamaya koyulmaldr (havaclk gvenlii idare politikas). Ancak
uygulama sorumluluklarnn paylalmas, ilgili otoritenin, MSHGPnin etkin biimde
uygulanmasnn temin edilmesine ait nihai sorumluluk ile grevlendirilmi olmas ve bylece
bu sorumluluu paragraf 2.3.2.4te belirtildii zere almak zere uygun ekilde
yetkilendirilmesi gerektii balamnda anlalmaldr.
2.4.1.4
Havaclk gvenliine dahil edilmesi muhtemel ok saydaki hkmet daireleri
ve kurumlar nedeniyle ve sanayinin karmakl gz nnde bulundurulduunda, anahtar

17

oyuncular arasndaki ibirliinin kolaylatrlmas nemlidir. Bu ise ksmen, Ek 17de

ngrld zere, st dzey hkmet grevlileri ve birok defa havaclk sektrnn st
dzey temsilcilerinden oluan Devletin Milli Sivil Havaclk Gvenlik Kurulu yoluyla elde
edilmekte olup, havaclk sektrnn st dzey temsilcileri hkmetin danmanlar sfatyla
hareket etmektedir. MSHGK, blm 3.4.4te daha detayl olarak ele alnmaktadr.

2.4.2 Etkili bir Devlet havaclk gvenlii ynetim sisteminin zellikleri

2.4.2.1
ierir:

Etkili bir Devlet gvenlik ynetim sisteminin zellikleri aadaki unsurlar

a)

Havaclk gvenlii yasalarnn, gerekliliklerinin ve sektre rehberliin

formlasyonuna, zamannda ve eriilebilir yaynlanmasna ve uygulanmasna
koordineli bir yaklam. Bu, gvenlik gzetiminin ne ekilde yrtldn
iermelidir, rnein:
1)

Yalnzca belli unsurlar, faaliyetler veya disiplinler deil, havaclk

gvenlik sisteminin tm ynlerinin dikkate alnmasn temin etmek
zere denetime, tetkike, deerlendirmeye ve test etmeye ynelik
sistematik bir yaklamn benimsenmesi;

2)

Kaynaklarn etkin kullanmna yardmc olmak

ynetimi/deerlendirme stratejilerinin kullanlmas ve

3)

Gvenlik ve emniyet veya gvenlik ve kolaylatrma gibi st ste gelen

veya bitiik arabirimlerin mevcut olduu durumlarda dier kurumlarla
koordinasyon;

zere

risk

b)

Sivil havaclk gvenlii iin Devlet birimleri arasnda iyi dengelenmi bir
sorumluluk dalm;

c)

Devlet kaynaklarnn kullanmna ynelik ekonomik gereke;

d)

Organizasyonlarnn etkin idaresini ve kontroln gereksiz yere

engellemeksizin hava alan ve hava arac operatrlerinin ve servis
salayclarnn havaclk gvenlii faaliyetleri zerinde srekli Devlet denetimi
ve

e)

Etkin ve aka ayrlm ilevsel rolleri muhafaza ederken, Devlet ile sivil
havaclk gvenlik sektr arasnda haberleme ve danma dahil olmak zere
uyumlu ilikilerin beslenmesi ve muhafaza edilmesi. Haberleme, sertifikalarn
veya dier onaylarn verilmesine ynelik karlanacak gerekliliklerin, bununla
ilgili rehber materyal ile birlikte, sektre yaynlanmasn iermelidir.

2.4.2.2
Genel uluslararas hukuk asndan, Chicago Konvansiyonundan veya onun
Eklerinden kaynaklanan ykmlln Akit Devlet tarafndan uygulanmas gerekli grnse
de uygulamada, sz konusu uygulama, belirli fonksiyonlarn, i hukuktaki yasal statleri ne
olursa olsun, havalimanlar veya dier servis salayclar gibi birimlere tevkil edilmesi dahil
olmak zere, yrrlkte bulunan i dzenlemelerden etkilenebilmektedir. Havalimanlarn ve
hava seyrsefer hizmetlerini zelletirme trendini takip ederek, birtakm Devletler gemite
operasyonel havaclk gvenlii faaliyetlerini baka devlet kurumlarna veya zel birimlere

18

ihale etme ynnde bir politika benimsemilerdir. Baz durumlarda d kaynak kullanm,
Devlet tarafndan iletilen gvenlik servislerine uygun maliyetli bir alternatif salyorsa da,
hkmetler, belirli havaclk gvenlik fonksiyonlarn zelletirdikleri gerekesiyle Chicago
Konvansiyonu kapsamndaki ykmllklerinden kanamazlar. Akit Devletler, zelletirilmi
birimlerin, Ek 17de ve Chicago Konvansiyonunun dier Eklerinde yer alan gvenlik
standartlarna uygunluundan her zaman sorumlu kalacaktr. Bir Devletin, kendi gvenlik
programlarnda yer alan sorumluluklar taerona vermeye devam etmesi halinde, uygun sk
hkmet kontrollerinin ve denetiminin mevcut olmasn temin etmelidir.
2.4.2.3
Bamsz bir gzetim altyapsnn, gvenlik fonksiyonlarnn direkt olarak kamu
grevlileri veya havaalan operatrleri tarafndan yerine getirildii durumlarda yakn devlet
kontrol ve denetimi salamas eit derecede nemlidir. Devletin hem denetim makamnn
hem de bir havaalan operatr, hava arac operatr, hava trafik servis salaycs veya
baka servis salaycs veya operatr olduu Devletlerde potansiyel bir menfaat
atmasn nlemek iin, Devlet denetim makam ile Devlet tarafndan iletilen herhangi bir
operatr veya servis salaycs arasnda ak bir yetki ve sorumluluk ayrm bulunmaldr.
Tm onaylama, sertifikasyon ve sren gzetim prosedrleri, ileten kurum sanki bir devlet
d kurummu gibi takip edilmelidir.
2.4.2.4 Akit Devletler, Ek 17ye uygun olarak, gvenlik kontrollerini gerekletiren kiilerin
grevlerini yerine getirmek iin gerekli tm yetkilere sahip olmalarn ve MSHGPnin
gerekliliklerine gre uygun eitim grm olmalarn temin edecektir. Devletler, havaalan
kiraclar tarafndan ie alnan alanlar ve havaalan GTAlarna refakatsiz girilerine izin
verilen kiiler dahil olmak zere, gvenlik kontrollerini gerekletiren herhangi bir kii
zerinde,
zgemi kontrollerinin yerine getirilmesini de temin edecektir. Gvenlik
personeline yksek dzeyde gven ihtiyacndan dolay, bu kiilere ilikin, GTA kimliklerinin
tanzim edilmesi iin gerekenin zerinde ve tesinde daha sk zgemi kontrollerinin yerine
getirilmesine dikkat edilmelidir.
2.4.2.5 Devletler, eitli kalite kontrol gzetim fonksiyonlarn olutururken, kontrollerden ve
dengelerden oluan doru bir sistemin muhafaza edilmesini salamaldr. Devletler, tm
havaclk gvenlii kalite kontrol fonksiyonlarna (yani denetimler, incelemeler, aratrmalar
ve testler) ilikin etkin kontrol ellerinde tutmaldr. Bu fonksiyonlarla hkmet harici birimler
grevlendirilmemelidir; aksi takdirde havaclk personeli, ticari operatrler, havaclk servisi
salayclar, havaalan operatrler, vs. etki olarak, ilgili havaclk gvenlii otoritesinin
mfettileri ve denetileri tarafndan etkin biimde izlenmek yerine kendi kendilerini
denetlemekte olacaktr. Bir Devletin, herhangi bir veya tm havaclk gvenlii kalite kontrol
fonksiyonlar ile operatrleri grevlendirmeyi tercih etmesi durumunda, sz konusu
fonksiyonlar organizasyon dahilinde, direkt olarak ilgili havaclk gvenlii otoritesinin kdemli
memuruna rapor veren bamsz bir departman tarafndan gerekletirilmeli; sz konusu
fonksiyonlar yrten operatr personeli, ilgili havaclk gvenlii otoritesi tarafndan
gelitirilen sk kalite kontrol ilkelerine uygun olmal ve sz konusu denetimlerden,
teftilerden, tetkiklerden ve testlerden karlan tm raporlar, srecin tamamn gzetme
hakkn elinde tutmas gereken ilgili otoriteye salanmaldr.

2.5

HAVACILIK GVENLNE DEVLETN TAAHD

2.5.1
Chicago Konvansiyonu, uluslararas sivil havacln emniyetli, gvenli ve
dzenli bir ekilde gelitirilebilmesi amacyla belirli ilkeler ve dzenlemeler ngrmektedir.
Chicago Konvansiyonu 1947 ylnda yrrle girdiinden, ticari sivil havaclk giderek daha
fazla yasad mdahale eylemlerinin hedefi haline gelmi olup, Devletlerin kar karya
kald geniletilmi havaclk gvenlii mcadelelerine ve karmaklklarna katkda

19

bulunmutur. Bu ise, Devletlerin havaclk gvenlii artlarna ayn oranda bal kalmalarn
gerektirmitir.
2.5.2
Devletlerin, Ek 17 SARPlarna uygun olarak etkili ve srdrlebilir sivil
havaclk gvenlii gzetim sistemini uygulamalar ve havaclk gvenlii konvansiyonlarna
taraf olmalar ve uygun olduu durumlarda, havaclk gvenlii konvansiyonlarnn
hkmlerini yrrle koymalar, aadakiler gibi birtakm faktrler nedeniyle gitgide daha
acil bir mesele haline gelmitir:
a)

Hava aralarnn silah olarak suistimal edilmeleri, havada ve yerde intihar

saldrlar, elektronik ve bilgisayar esasl saldrlar, kimyasal ve biyolojik
saldrlar, nkleer veya baka radyoaktif madde suistimali ve insan tarafndan
tanabilir hava savunma sistemlerini (MANPADlar) kullanan saldrlar dahil
olmak zere, sivil havacla yeni ve ortaya kan tehditler ve

b)

Havaclk gvenlii ile ilgili geni kapsaml eksikliklere ait ICAO ASA bulgular.

2.5.3
ICAOnun, Havaclk Gvenlii Hareket Plann (baknz paragraf 2.1.8)
yrrle koymasnn yansra, ICAO Asamblesi, Konsolide Beyannda:
a)

Henz bunu yapmam olan Akit Devletleri, havaclk gvenlii

konvansiyonlarna taraf olmaya tevik etmekte ve Genel Sekreterini, bu
belgelere taraf olmada zorluklarla karlayan Devletler tarafndan istenilen
yardm salamaya ynlendirmektedir;

b)

Havaclk gvenliinin, ICAO ve onun Akit Devletleri tarafndan en yksek

ncelikli bir mesele olarak ele alnmaya devam edilmek zorunda olduunu
tekrar teyit etmekte olup, tm Devletleri, yasad mdahale eylemlerini
bastrmak ve bu tr eylemleri gerekletirenleri cezalandrmak zere, bireysel
olarak ve birbirleriyle ibirlii halinde en etkili gvenlik nlemlerini uygulayarak
ICAOnun oluturulmu politikasna ynelik kararl desteklerini teyit etmeye
armaktadr ve

c)

Olana bulunan tm Devletleri, yardma ihtiyac olan lkelere teknik, mali ve

maddi yardm artrmaya ve havaclk gvenliini iki tarafl ve ok tarafl
gayretlerle gelitirmeye tevik ederek havaclk gvenliine mterek bir
yaklamn nemini vurgulamaktadr. Sz konusu koordine edilmi yardm,
sivil havacla kar yasad mdahale eylemlerinin nlenmesine tahsis
edilmi kresel kaynaklarn kullanmn azami dzeye karmak iin ICAO ve
Akit Devletlerinin yenilenmi taahhdne ilikin bir belirti eklinde ortaya
kmaktadr.

2.5.4
Nihai olarak, yasad mdahale eylemlerini caydrmann en etkili yolu,
Devletler tarafndan ve arasnda kendi ulusal yasalar ve ulusal havaalan gvenlik sistemleri
konusunda birbirlerine duyulan gvendir. Benzer menfaatleri bulunan Devletler, havaalan
gvenliini artrmak ve faillere ayn biimde cezalar vermek zere mtereken mutabakata
varmaldr. Devletlerin, havaclk gvenlii ile ilgili istihbarat bilgilerini Uluslararas Kriminal
Polis Tekilat (ICPO-INTERPOL) ve dier icra organizasyonlar ile ayrca benzer menfaatleri
olan Devletlerle paylamalar da tevik edilmektedir. Devletler arasnda tutarl uygulamalarn
ve prosedrlerin gerekletirilmesi genel olarak gvenlii artrmakta, gvenliin operatrler
tarafndan uygulanmasna yardmc olmakta ve seyahat eden halkn gvenlik algsn ve
gvenlie duyduu gveni iyiletirmektedir.
2.5.5
Havaclk gvenlii uygulamalarnn ve prosedrlerinin Devletler tarafndan
tutarl bir ekilde yrtlmesini pekitirmek amacyla Ek 17, Devletlerin, gerekli olduu zere,

20

MSHGPlar, MSHGEPlar ve MSHGKKPlar ile ilgili bilgilerin gelitirilmesinde ve

alveriinde ibirlii yapmalarn ngrmektedir. rnein, Devletler, istek halinde dier
Devletlere, spesifik operasyonel detaylarndan ziyade yalnzca ulusal politika direktiflerini
ieren kendi MSHGPlerinin ilgili yazl blmlerini verebilir. Havaalan/havaarac operatr
havaclk gvenlii ve eitim programlar ve ulusal acil durum planlar gibi, MSHGPyi direkt
olarak destekleyen iletme dokmanlar MSHGPnn ekinde sunulabilir ve bunun zerine
yalnzca onlar alma izni verilmi kiilere tam kontrol altnda datlabilir. MSHGPnn
blmleri, bu hassas ekler ilitirilmeksizin, Devlet iinde daha ok sayda kurum/kurululara
ve de baka Devletlere verilebilir.
2.5.6
Devletler, sz konusu bilgilerin suistimal edilmemesini veya izinsiz kiilere ifa
edilmemesini temin etmek amacyla gizli bilgilerin gvenlii ile ilgili ulusal politikalarna
uyarak, tehdit bilgileri gibi, MSHGP ve dier havaclk gvenlii bilgilerine ynelik koruyucu
nlemler almaldr. Bu koruyucu nlemler, uygunsuz kullanmn veya ifann nlenmesinin
salanmas amacyla, dier Devletlerin paylat gvenlik bilgileri veya dier Devletlerin
gvenlik menfaatlerini etkileyen bilgiler iin de geerli olacaktr.

21

Blm 3
BR SVL HAVACILIK GVENLK YNETM SSTEMNN
KRTK UNSURLARI
3.1

GENEL HUSUSLAR

3.1.1
ICAO Akit Devletleri, etkili bir sivil havaclk gvenlik gzetim/ynetim sistemi
oluturma ve uygulama gayretlerinde, havaclk gvenlik gzetimine ynelik kritik unsurlar
(CEleri) dikkate almaldr. Bir sivil havaclk gvenlik ynetim sisteminin kritik unsurlarnn
k olan emniyet gzetim sistemlerine kritik unsurlarn dahil edilmesi, Devletlerin emniyet
(safety) sistemine ilikin kapasitelerinin artrlmasnda halihazrda etkili bulunmu ve
havaclk gvenlik sistemine ayn ekilde katkda bulunmas beklenmektedir. Kritik unsurlar,
gvenlikle ilgili politikann ve bununla balantl prosedrlerin etkin biimde uygulanmas iin
gereklidir.
Devletlerin, gvenlik ynetimi kritik unsurlarn, devlet birimleri arasnda
sorumluluun paylalmasn ngren bir biimde ve ilgili havaclk gvenlii otoritesi
tarafndan salanan bir ynetim rol ile uygulamalar beklenmektedir. Kritik unsurlarn etkin
biimde uygulanmas, bir Devletin gvenlik gzetimine ynelik kapasitesinin bir gstergesidir.
3.1.2
ICAO, bir Devletin sivil havaclk gvenlik gzetim/ynetim sisteminin
aadaki kritik unsurlarn belirlemi ve tanmlamtr:
CE-1. Havaclk gvenlii yasalar. Ek 17nin ve Uluslararas Sivil Havaclk
Konvansiyonu nun dier Eklerinde yer alan gvenlie ilikin ilgili hkmlerin
uygulanmas iin ve Devletin havaclk gvenlii gerekliliklerinin uygulanmasn
gerekletirmek iin Devletin havaclk gvelii faaliyetinin ortamna ve
karmaklna uygun, geni kapsaml ve etkili bir yasal yapnn salanmas.
CE-2. Havaclk gvenlii programlar ve mevzuat.
Havaclk gvenlii
yasalarndan kaynaklanan ve Ek 17nin Standartlarna ve Tavsiye edilen
Uygulamalarna ve Uluslararas Sivil Havaclk Konvansiyonu na ait dier
Eklerde yer alan gvenlikle ilgili hkmlere uygun olarak standartlatrlm
uygulama prosedrlerini, ekipman ve altyaplar (gvenlik ynetimi ve eitim
sistemleri dahil) salayan ulusal gereklilikleri (en azndan) ele alan uygun
programlarn ve dzenlemelerin salanmas.
Not. Bu elkitabnda mevzuat terimi, Devletler tarafndan eitli
biimlerde, Devlette icra edilecek, talimatlar, kurallar, ynetmelikler, direktifler,
yasa
dizisi,
politikalar,
gereklilikler
ve
emirler,
vs.
olarak
deerlendirilebilecekleri kapsayan jenerik bir anlamda kullanlmaktadr. Devlet
iinde uygulandnda bir mevzuata verilen spesifik stat ve ona riayetsizlik
durumunda verilen ceza, Chicago Konvansiyonu kapsamndaki sorumluluklar
dikkate alnarak, mnferit Devletlerin yargsna ynelik meselelerdir.
CE-3. Devletin havaclk gvenlii yetkili otoritesi ve onun sorumluluklar.
Uygun teknik ve teknik olmayan personel ile desteklenen ve uygun mali
kaynaklarla donatlm, havaclk gvenlii meseleleri iin uygun bir ulusal
otoritenin tayin edilmesi. Devletin yetkili otoritesi, gvenlik denetleyici
fonksiyonlara, amalara ve politikalara sahip olmak zorundadr.

22

lgili otoritenin sorumluluklar, etkili bir MSHGP, MSHGEP ve MSHGKKPnn

gelitirilmesini ve muhafaza edilmesini, ulusal havaclk gvenlii politikalarnn
gerekletirilmesi iin gerekli mevzuatlarn yaynlanmasn, grevlerin tahsis
edilmesini ve devlet kurumlar arasnda sorumluluklarn koordinasyonunu
kapsamaktadr.
CE-4. Personel vasflar ve eitimi. Devlet havaclk gvenlii gzetimi ve
denetleyici fonksiyonlar yerine getiren teknik personel iin asgari bilgi ve
tecrbe gerekliliklerinin oluturulmas ve yetkinliklerinin arzu edilen seviyeye
getirilmesi ve muhafaza edilmesi iin bu personele uygun eitimin salanmas.
Bu eitim, ilk ve tazeleme eitimi iermelidir. Bu unsur ayrca, ilgili havaclk
gvenlii gerekliliklerinin, nlemlerinin ve prosedrlerinin uygulanmas
konusunda havaclk sektrne eitim verilmesini de kapsamaktadr.
Not. Teknik personel, onun adna Devlet gzetim fonksiyonlarn
salamak zere ilgili otorite tarafndan ie alnm bir organizasyondan olabilir.
CE-5. Teknik rehberliin, ara gerelerin ve gvenlik iin kritik bilgilerin
salanmas. Duruma gre, teknik rehberliin (prosesler ve prosedrler dahil),
ara gerelerin (tesisler ve ekipman dahil) ve gvenlik iin kritik bilgilerin,
gvenlik gzetimi fonksiyonlarn belirlenmi gerekliliklere uygun olarak ve
standartlatrlm bir biimde yerine getirebilmeleri iin teknik personele
verilmesi. Bu unsur ayrca, ilgili mevzuatlar, talimatlar ve programlarn
uygulanmas konusunda teknik rehberliin ilgili otorite tarafndan havaclk
sektrne verilmesini de iermektedir.
CE-6. Sertifikasyon ve onaylama ykmllkleri.
Bir havaclk gvenlii
faaliyetini yerine getiren personelin ve organizasyonlarn, ilgili faaliyetleri
yrtmelerine izin verilmeden nce, belirlenen gereklilikleri (rnein
tarayclarn sertifikasyonu, gvenlik programlarnn onaylanmas) yerine
getirmelerini temin edecek srelerin ve prosedrlerin uygulanmas.
CE-7. Kalite kontrol ykmllkleri. Havaclk gvenlii birimlerinin, belirlenen
gereklilikleri yerine getirmeye devam etmelerini ve Devlet tarafndan ngrlen
yetkinlik ve gvenlik dzeyinde almalarn inisiyatifi ele alarak temin etmek
zere denetimler, teftiler, tetkikler ve testler gibi ilemlerin uygulanmas. Bu,
yetkili otorite adna gvenlik gzetimi fonksiyonlarn yerine getiren, tayin
edilmi personelin izlenmesini iermektedir.
CE-8. Gvenlik sorunlarnn zmlenmesi.
Havaclk gvenliini etkileyen,
belirlenmi eksilikleri zmleyecek ilemlerin ve prosedrlerin uygulanmas.
Bu, gvenlik yetersizliklerini analiz etme; tekrar vuku bulmalar nlemeye
ilikin tavsiyeleri salama; dzeltici nlemlerin etkin biimde uygulanmasn
salamaya ynelik takip prosedrleri dahil olmak zere, belirlenmi
yetersizliklerin dzeltilmesini izleme ve uygun olduu durumlarda dzeltici
faaliyetlerde bulunma kabiliyetini kapsamaktadr.

23

3.2

HAVACILIK GVENL YASALARI (CE-1)

3.2.1 Genel gereklilikler

3.2.1.1
Havaclk gvenlii yasalar, rnein bir parlamento gibi bir yasama kurumu
veya makam tarafndan bir tzk veya kanun eklinde karlan yasalara atfta
bulunmaktadr. Birincil mevzuat, genellikle bir Devletin hkmeti dahilindeki bir bakanlk veya
kurum tarafndan, rnein havaclk gvenlii sorumluluklar bulunan bireylerin ve birimlerin
iletme gerekliliklerini detayl olarak gsteren dzenlemeler gibi, hazrlanm ve/veya
karlm ikincil mevzuattan farkllk gstermektedir. Operasyonel dzenlemeler blm 3.3te
ele alnmtr.
3.2.1.2
Chicago Konvansiyonu ve geerli olduu durumlarda, havaclk gvenlii
konvansiyonlar kapsamndaki ykmllklerine ballk, Devletlerin, konvansiyonlarn Ek
17nin ve gvenlikle ilgili hkmler ieren dier Eklerin gerekliliklerinin kendi havaclk
gvenlii mevzuatna uygulamalarn gerektirmektedir. Bu tr gereklilikleri uygulama yntemi,
bir Devletin kendi hukuk sistemine bal olacaktr. Chicago Konvansiyonunun ve uygun
olduu durumlarda, havaclk gvenlii konvansiyonlarndan birinin veya daha fazlasnn bir
taraf olan her Devlet, konvansiyonlarn hkmlerini destek olarak kullanarak ve zellikle
eylemlerin su olarak kabul edilmesi ile ilgili formllerini dikkate alarak, konvansiyonlarn en
uygun uygulama tekniinin ne olduunu belirlemelidir. htiyalarna en iyi cevap veren ve
hukuk sistemine tamamen uyumlu olan teknii belirleyecek olan devlettir. rnein, ilgili
konvansiyonlarn onaylanmas mutlak bir ykmllk olduu taktirde, yasal ereve, ya
Devletin Ceza Hukukunun zel bir blmnn deitirilmesiyle (zellikle havaclk gvenlii
konvansiyonlar durumunda) veya konvansiyonlar tarafndan ngrlen unsurlar ieren
zerk yasalarn karlmasyla uygulanabilir.
3.2.1.3
Belirli Devletler, ulusal doktrinlere uygun olarak, ancak tm yasal
ykmllklerini yerine getirmelerine olanak veren yasalar karmalarndan sonra bir
antlamay onaylamaktadr. Bu, ulusal onaylama ile ilgili olarak, dier bir deyile, bir Devletin
bir anlamadan kaynaklanan ykmllkleri kabul ettii anayasal sre ile ilgili olarak sz
konusu olabilir. Bu ayrca, onaylama, antlamann tayin edilmi yedieminine bildirilmise sz
konusu olabilir. Baz Devletlerde, onaylanm bir antlama, yerel yasa ile ayn statye sahip
olduu taktirde, bir yasann, antlamada yer almayan gerekli unsurlar uygulamak zere,
rnein ilgili havaclk gvenlii otoritesine MSHGPyi idare etme veya havaclk gvenlii
konvansiyonlar kapsamnda ilenen sular iin ciddi cezalarn uygulanmasn ngrme
yetkisini veren bir yasann karlmasnn gerekli olmas mmkndr. 1
3.2.1.4
Ancak havaclk gvenlii yasalar, yrrle koyulduktan sonra, hkmete ve
onun idaresine, inisiyatif kullanarak sivil havaclk gvenlii faaliyetlerini denetleme ve
dzenleme olanan veren bir ulusal havaclk gvenlii sisteminin oluturulmasn
ngrmelidir.
3.2.1.5
Havaclk gvenlii mevzuat, aadakiler dahil olmak zere, bir Devletin
havaclk gvenlii sisteminde mevcut sorumluluk ve hesap verme parametrelerini
belirlemelidir:
a)

MSHGPnin idaresinden sorumlu olacak otoritenin tayin edilmesi ve o

otoritenin, MSHGPyi Ek 17nin hkmlerine uygun olarak gelitirme,

1. Bir Devlet iinde uygun bir yasal erevenin salanmasna ilikin rehberlik, esas olarak havaclk gvenlii
konvansiyonlarnn uygulanmasn ele alan, Birlemi Milletler Uyuturucu ve Su Dairesi yaynlarnda (ki
bunlardan paragraf 3.2.1.2 ve 3.2.1.3 tretilmitir) yer almaktadr.

24

uygulama ve muhafaza etme, ulusal program gerekletirmek iin gerekli

dzenleme yaynlama ve artan herhangi bir gvenlik tehdidine hzla cevap
verme konusunda yetkili klnmas;
b)

Hem Devletin hem de sektrn ilgili kurulular arasnda havaclk gvenliine

ynelik eitli sorumluluklar tahsis etmek zere yetkili havaclk gvenlii
otoritesi iin gerekli yetkilerin oluturulmas;

c)

Havaalanlarnn, havaarac operatrlerinin, dier operatrlerin ve hava

seyrsefer servisleri salayclarnn MSHGPnin hkmlerine uymalarnn art
koulmas;

d)

lgili havaclk gvenlii otoritesinin denetimlerinin, teftilerinin, tetkiklerinin,

testlerinin ve aratrmalarnn, ilgili yasalara uygunluu belirlemesine ve
MSHGPnin etkinliini izlemesine yetki verilmesi;

e)

Kiilerin ve mallarn taranmas iin sorumluluk verilmesi ve yetki verilmesi ve

hava taraf ve GTAlara giri yapan, dolaan ve burada park eden kiilerin ve
aralarn hareketini kontrol etmek zere giri kontrol noktalarnn kurulmas;

f)

Herhangi bir uuun emniyeti iin bir tehdit olarak kabul edilen kiilerin hava
yoluyla tanmasnn reddedilmesine yetki verilmesi;

g)

Sululara ceza kesmek ve tutuklamak ve alkoymak iin, polis fonksiyonlarn

yerine getiren otoriteye ve gvenlik yetkililerine yetki verilmesi;

h)

Kiileri, bagaj ve mallarn aranmas ve bunlara eriim iin yetkilendirme;

i)

Havaclk gvenliine, herhangi bir uaa, havaalanna veya baka havaclk

tesisine veya halkn, yolcularn veya mrettebat yelerinin emniyetine ynelik
alglanm mevcut bir tehdit bulunduu taktirde, havaaralarnn,
havaalanlarnn veya dier havaclk tesislerinin tahliyesi, ini yerlerini
deitirmek zere havaaralarnn alkoyulmas veya onlarn gzergahlarnn
deitirilmesi dahil olmak zere otoritenin acil durum direktifleri yaynlamasn
ngrmesi;

j)

phelenilen yasad mdahale ve phelenilen yasad faaliyet vakalarna

tepki vermek zere uygun ekilde eitilmi ulusal gvenlik/silahl kuvvetler
memurlarnn salanmas iin sorumluluk verilmesi ve yetkilendirilmesi ve

k)

Yasad mdahale eylemlerinin, havaclk gvenlii konvansiyonlarna paralel

olarak tanmlanmas, bu sularla ilgili olarak yargnn oluturulmas ve Devletin
yasalarna uygun olarak sz konusu eylemlerin ilenmesine ynelik ciddi
cezalarn ngrlmesi.

3.2.1.6
MSHGPnda yer alan politikalarn uygulanmasnda ve yaptrmnda yardmc
olmak amacyla, ilgili yasalarna:
a)

Yolcularn bir uan kabininde ve kendi bagajlarnda silah tamalar ile ilgili;

b)

Tutuklu haldeki veya gzetim altndaki kiilerin seyahat etmesi ile ilgili;

c)

Bir kiinin, herhangi bir su gemii dahil, kimliini ve gemiteki tecrbesini

teyit etmek zere, bir kiinin gvenlik nlemlerini uygulamaya ve bir GTAa

25

refakatsiz giri izni verilmeye elverililiini belirlemek zere zgemi

kontrollerinin yrtlmesine ynelik yasal yetkiyi aktaran ve
d)

Uygulanabilmesi halinde, gvenliin finansman ile ilgili olarak, gvenlik creti

alma ile ilgili hkmlerin dahil edilmesi Devletler iin nemlidir.

3.2.2 Havaclk gvenlii konvansiyonlarnn gereklilikleri

Tokyo (1963), Lahey (1970) ve Montreal (1971) Konvansiyonlar ve Montreal Konvansiyonu
Protokol Eki (1988), dier eylerin yansra, havaaralar, uluslararas sivil havacla hizmet
eden havalimanlar ve dier havaclk tesisleri ile ilgili eitli spesifik sular iin (genellikle
sivil havacla kar yasad mdahale eylemleri olarak anlmaktadr) yarg oluturmay
hedefleyen uluslararas hava hukuku belgeleridir. Havaclk gvenlii konvansiyonlarndan
birine veya daha fazlasna taraf haline gelmi veya bunu amalam olan Devletler, ulusal
ceza yasas gibi mevcut hukuki aralarla ve/veya tahsis edilmi havaclk gvenlii yasalar
ile kanuna aykr olarak ve kasten ilendiklerinde su tekil eden eylemleri tantmal ve
tanmlamal ve bunlarn havaclk gvenlii konvansiyonlarna uygun olarak ciddi cezalarla
cezalandrmalarn ngrmelidir.

3.3

HAVACILIK GVENL PROGRAMLARI VE DZENLEMELER (CE-2)

3.3.1 Genel gereklilikler

3.3.1.1
Devlet havaclk gvenlii yasalar, dzenlemeleri ve programlar, Chicago
Konvansiyonunun ilgili Eklerine (esas olarak Ek 17) uygun olmaldr. Ek hkmlerinin, sivil
havaclk faaliyetlerinin byklne ve karmaklna baklmakszn, tm Akit Devletler
tarafndan yerine getirilecek asgari havaclk gvenlii gerekliliklerini sunmalar
ngrlmektedir. Mnferit Devletler bunun zerine, spesifik ulusal ihtiyalar dikkate alnarak,
yeterli uygunluun arzu edilen havaclk gvenlii dzeyi ile sonulanmasn temin etmek
zere yeterli detaylar ieren edeer dzenlemeler, kurallar ve programlar gelitirmekten
sorumludur. Bu sorumluluk, gerekli olduu zere, zellikle bir Devletin sivil havaclk
sistemine kar yneltilen tehdidin dzeyindeki bir deiiklie cevaben ve ayrca ilgili Eklere
(esas olarak Ek 17) deiiklikler getirildiinde, havaclk gvenlii mevzuatlarnn,
programlarnn, uygulamalarnn ve prosedrlerinin zamannda deitirilmesine ynelik bir
srecin gelitirilmesini iermektedir.
3.3.1.2
Chicago Konvansiyonunun, sivil havaclk operasyonlarn kapsayan
uluslararas gereklilikleri belirleyen Ekleri, tek biimlilii elde etmek ve ulusal mevzuatlara
dahil edilmesini kolaylatracak SARPlar belirlemektedir. Sivil havaclk organizasyonlarnn
ve programlarnn yetkilendirilmesi ve onaylanmas, bir Devletin kendi yasalar ve
mevzuatlar ile idare edilmektedir. Ancak Devlet, bu yndeki sorumluluklarn ibra ederek,
Konvansiyonda yer alan Madde 37in ngrd, mevzuatlar, programlar, uygulamalar ve
prosedrlerdeki tek biimliliin mmkn olan en yksek derecesini temin etme konusunda
ibirliinde bulunma ykmllne sahiptir.
3.3.1.3
Devletlerin yasal erevelerinde mevcut farkllklar gz nnde
bulundurulduunda, Devletlerin, Ek 17deki hkmleri ve dier Eklerin havaclk gvenlii ile
ilgili SARPlarn farkl biimlerde, fakat ayn sonucu hedef alarak, uygulamalar
kanlmazdr. Ancak yasama sistemleri doal olarak farkllk gsterirken, havaclk gvenlii
dzenlemelerinin, programlarnn, nlemlerinin ve prosedrlerinin, eitli deien faktrler

26

karsnda, bir Devletin tehdit deerlendirmesine uygun olarak basit ve hzl deiiklie izin
verecek bir ekilde ifade edilmeleri nemlidir.
3.3.1.4 Devlet mevzuatlar ve programlar, gndelik faaliyetlerinin yerine getirilmesinde ilgili
havaclk gvenlii otoritesi personeli tarafndan ve havaclk gvenlii sorumluluklar bulunan
dier birimlerin personeli (rnein MSHGPda yer alan denetim gerekliliklerini anlamak
durumunda olan havaalan ynetimi ve havaarac operatrleri) tarafndan anlalabilecek
ekilde yazlmaldr.
3.3.2 Mevzuatlarn ve programlarn baka Devletlerden
uyarlanmas veya kabul edilmesi
Bir Akit Devlet, mevzuatlara ynelik gereklilikleri yerine getirmek zere, baka Akit
Devletlerin MSHGP ve/veya mevzuatlarnn blmlerini, kabul etme seeneine her zaman
sahiptir. Baka bir Devletin mevzuatlarnn ve/veya programlarnn kabul edilmesinin,
havaclk gvenlii uygulamalarnn ve prosedrlerinin uygulanmasnda tutarllk gibi baz
avantajlar bulunmasna ramen, ancak mevzuatlarn ve/veya programlarn, tm Ek 17
SARPlarn ve havaclk gvenlii hususlarna ilikin dier ilgili Ekleri ierecek ekilde
gncelletirilmelerini temin ettikten sonra gerekletirilmelidir. Dier Devletin havaclk
ortamnn karmakl gz nnde bulundurulmaldr. Kstl bir havaclk ortamna sahip olan
bir Devlet, fazlasyla snrlayc mevzuatlar benimseyerek havaclk topluluunun ve kendi
denetim personelinin zerine gereksiz yk koymamaya zen gstermelidir. Tercih edilen bir
alternatif, Devletin havaclk ortamn karlayacak mevzuatlar ve/veya programlar
uyarlamak ve ayn zamanda halen dier Devletlerle uyum halinde kalmak olurdu.

3.3.3 Milli sivil havaclk gvenlik program

3.3.3.1
Yetkili havaclk gvenlii otoritesi, ulusal sivil havaclk gvenlii politikas
gelitirmesi ve politikann uygulanmasn temin etmesi iin havaclk gvenlii yasalar
tarafndan yetkili klnmaldr. Bu amala, tayin edilmi otorite, Ek 17 gerekliliklerini ve
Chicago Konvansiyonunun dier Eklerinin havaclk gvenlii gerekliliklerini yerine getirmek
zere mevzuatlar, uygulamalar ve prosedrler yaynlamaldr. Tipik olarak bu mevzuatlar,
uygulamalar ve prosedrler MSHGP dahilinde yanstlmaktadr.
3.3.3.2
Her Akit Devletin, yazl bir MSHGP oluturmas, uygulamas ve muhafaza
etmesi ve onun ilgili blmlerini tm havaalan ve havaarac operatrlerinin ve programn
uygulanmasnda bir rol bulunan dier birimlerin kullanmna sunmas gerekmektedir.
MSHGPnin hedefi, sivil havacla yasad mdahale eylemlerine kar koruma ile ilgili tm
hususlarda yolcularn, mrettebatn, yer hizmetleri personelinin ve genel halkn emniyetini
temin etmektir. MSHGPnin, bir Devlete, rnein MSHGPnin eklerinde ve havaalan ve
havaarac operatrlerinin gvenlik programlarnda yer almas daha uygun olacak olan
iletme detaylarndan ziyade ulusal politika direktifleri zerinde odaklaarak
Ek-17
SARP'larna ve dier Eklerin gvenlikle ilgili SARPlarna uyma yntemlerini tarif etmesine
olanak vermesi amalanmaktadr.
3.3.3.3
Her MSHGP, bir Devlete zgdr. MSHGP, o Devlette yrrlkte bulunan
mevcut havaclk gvenlii gerekliliklerini ve prosedrlerini ieren tek bir yazl belge olabilir.
Alternatif olarak MSHGP, eitli yasalardan, mevzuatlardan ve programlardan alnan Devlet
gerekliliklerini ve prosedrlerini yanstan birden fazla dokmandan oluabilir ki bu durumda
Devlet, ilgili Ek 17 SARPlarna ve Ek 9un gvenlikle ilgili hkmlerine ilikin bir uygunluk
matrisinin gelitirilmesinden byk lde yararlanr. MSHGP, formatna baklmakszn, Ek
17nin ve dier ilgili Eklerin deiikliklerini daima yanstmal ve artan herhangi bir gvenlik
tehdidine cevap verecek ekilde hzla uyarlanabilmelidir.

27

3.3.3.4
MSHGP, havaclk gvenliinde yer alan eitli birimlerin spesifik
sorumluluklarnn dalmn yanstmaldr. Bir Devlet iinde havaclk gvenliine ynelik
sorumluluun paylalmasnn kanlmaz olmas nedeniyle, MSHGP, eer etkili olacaksa,
her birime aka tanmlanm, net sorumluluklar vermelidir. Sz konusu birimler, ilgili
havaclk gvenlii otoritesini, havaalan ynetimini ve kiraclarn, havaarac operatrlerini,
icra makamlarn, ulusal silahl kuvvetlerini, snr kontrol makamlarn ve uygun ise dier
birimleri iermektedir. Spesifik sorumluluklar, rnein havaalan ve havaarac operatrlerinin,
uygulanmadan nce ilgili havaclk gvenlii otoritesinin incelemesine ve onayna sunulmas
gereken gvenlik programlarn ve gvenlik eitimi programlarn gelitirme sorumluluunu
kapsamaldr.
3.3.3.5
MSHGP, havaaralar, havaalanlar, hava seyrsefer tesisleri, yolcular, bagaj,
kargo, posta ve ikram malzemeleri ve tedarikleri ile ilgili nleyici havaclk gvenlii
politikalarna ynelik olmaldr. nlemler, rnein: yolcularn, havaarac mrettebatnn,
havaalan personelinin ve bagajn ilemlerini ve taranmasn; hava taraf ve havaalan
GTAlarn tayin edilmesini ve bunlara izinsiz girii nleme tedbirlerini; havaarac ve hava
seyrsefer tesislerinin korunmasn; kargo ve posta ii uygun gvenlik kontrollerini;
havaaralarnda silahlarn izinli ekilde tanmasn; hava polislerini; tutuklu haldeki ve idari
kontrol altndaki kiileri ve havaarac ikram tedariklerini ve malzemelerini kapsamaldr.
3.3.3.6
Bir Devletin, yasad mdahale eylemlerine veya bunlarn tehditlerine
mdahale nlemleri de MSHGPde veya ilgili ulusal dokmantasyonda yer almaldr. Bu
bakmdan, dier eylerin yansra, acil durum planlarnn hazrlanmas, personel
talimatlarnn karlmas, haberleme sistemlerinin kurulmas ve eitim verilmesine ynelik
spesifik sorumluluklar, Devlette meydana gelen veya Devleti etkileyen bir yasad mdahale
eylemine cevap vermek zere devlet departmanlarna, icra makamlarna, ulusal silahl
kuvvetlere, havaarac operatrlerine, havaalan ynetimi ve kiraclarna verilmelidir.
3.3.3.7
lgili havaclk gvenlii otoritesi adna hareket eden gvenlik personeli dahil
olmak zere, tm havaclk sektrnde gvenlik fonksiyonlarn yerine getirmeleri beklenen
personelin seilmesi ve eitimindeki standartlar ve nitelikler Devlet tarafndan dzenlenmeli,
MSHGPde yanstlmal ve MSHGPnin bir eki olarak dahil edilebilecek MSHGEPde detayl
olarak aklanmaldr. MSHGEP, MSHGPnin etkinliini temin etmek zere ve havaclk
gvenlii fonksiyonlar bulunan tm personele ynelik havaclk gvenlii eitim
gerekliliklerine ait Devlet politikasn yanstmak zere tasarlanm olmaldr. Program, dier
eylerin yansra, havaclk gvenlii eitimi ile ilgili idari direktifleri; eitici uygulamalara
ilikin rehberlii; retim programnn anahatlarn; kurs programlarn; hizmet ii eitim
gerekliliklerini; havaclk gvenlii bilinci eitiminin gerekliliklerini; referans materyaline ilikin
rehberlii ve ICAO havaclk gvenlii eitim merkezlerinin kresel a, havaclk gvenlii
eitim paketleri ve standartlatrlm eitim paketleri dahil olmak zere, eitim yardm
kaynaklarn belirlemelidir. Bu program ayrca, ilgili havaclk gvenlii otoritesinin onayna
tabi olmas gereken kendi eitim programlarnn gelitirilmesinde havaalan ynetimine ve
havaarac operatrlerine ynelik klavuz materyal olarak ta yararldr.
3.3.3.8
Devletler, MSHGP ile uygunluu belirlemek ve etkinlii denetlemek zere bir
Kalite Kontrol Program da oluturmaldr. Bu amala Devletler, gvenlik denetimleri,
teftileri, tetkikleri, testleri ve aratrmalar gerekletiren personele, bu grevleri yerine
getirmek, spesifik mevzuatlar, direktifleri ve/veya talimatlar ihlal edenlere kar bilgi
toplamak ve yaptrm uygulamak iin gerekli yetkinin verilmesini temin etmelidir. Bu gibi
tedbirler, yanlln yazl olarak bildirilmesini, dzeltici nlemlerin talep edilmesini, para
cezalarnn verilmesini, vs. iermelidir.
3.3.3.9
Devlet ulusal sivil havaclk gvenlii sistemi dahilinde koordinasyona ve
haberlemeye ynelik ayrntlar MSHGPye dahil edilmelidir. Bu, dier eylerin yansra,

28

Devlet politikas ihtiyalarna ve tehdit deiikliklerine cevap verecek ekilde MSHGPnin

dzenli olarak ayarlanmasn ve gvenlikle ilgili SARPlarn uygulanmasn temin etmek iin,
havaclk gvenlii faaliyetlerinin ulusal bir dzeyde koordinasyonu iin MSHGKnn
oluturulmasn iermektedir. Havaalan dzeyindeki ilgili otoriteye, MSHGPde ve HGPde
belirtilen politikalar yanstacak gvenlik kontrollerinin ve prosedrlerinin uygulanmasn
koordine etme rolnde yardmc olmak zere sivil havacla hizmet veren her havaalannda
bir havaalan gvenlik komitesi de oluturulmaldr. Dier Devletlerle ve ICAO ile haber
medya iletiimi, haberleme ve ibirlii ile ilgili Devlet havaclk gvenlii politikas ve
prosedrleri ve tehdit bilgilerinin alverii de MSHGPde yanstlmaldr.
3.3.3.10
Ek 17nin dnda, Chicago Konvansiyonunun dier Ekleri Devlet havaclk
gvenlii politikasnda ynlendirici olacaktr ve bunlar zellikle, havacln kimi zaman
atan hedeflerini yolcu rahatl ve havaarac operatr etkinlii ile dengelemeye alan
Ek 9 MSHGPye yanstlmaldr. rnein, Devletler, sivil havacla hizmet eden
havalimanlarnda yolcularn, mrettebatn, bagajn, kargonun ve postann sratli ilemleri ve
gmrk ilemleri iin yeterli tesislerin ve hizmetlerin salanmasn temin ederek havaarac ve
havaalan operatrlerinin ibirliini temin etmeleri gerekirken, sz konusu tesisler ve
hizmetler, daha byk tehdit durumlar srasnda artan gvenlik nlemlerini karlamak iin
esnek ve genileyebilir nitelikte olmaldr.
3.3.3.11 Ek-9 SARPlar, gvenlik ekipmannn ve sistemlerinin deerlendirilmesine ve
iktisap edilmesine ynelik ve havaalan tasarm ve dzenlemesine ynelik Devlet
mevzuatlarn da etkilemektedir. Havaclk gvenlii politikasn formle ederken, Devletlerin,
genel gvenlik dzeyinin seyahat dokmanlarnn standartlatrlmasyla (MRTDlerin
evrensel olarak uygulanmas, ICAO Havaclk Gvenlii Hareket Plannn amalarndan biri
olup, ICAO standard MRTDlerin tm Akit Devletler tarafndan en ge 1 Nisan 2010 tarihine
kadar zorunlu olarak tanzim edilmesi ile rneklendirilmitir), snr gei ilemleri sistemlerinin
ve prosedrlerinin rasyonelletirilmesiyle ve yolcular ve kargo ile ilgili gvenlik sorunlarn ele
almak zere uluslararas ibirliinin pekitirilmesiyle ykseltme amacn destekleyen
ICAOnun ada kolaylatrma stratejisini dikkate almalar tavsiye edilmektedir.

3.4

DEVLETN HAVACILIK GVENL LGL YETKL OTORTES

VE SORUMLULUKLARI (CE-3)

3.4.1 Bir havaclk gvenlii Devlet ilgili otoritesinin kurulmas

Ve onun sorumluluklar
3.4.1.1 Devletlerin, ykmllklerini Chicago Konvansiyonunda ngrld zere yerine
getirebilmeleri iin, Devletlerden yerine getirmeleri beklenen grevleri etkili bir biimde
gerekletirmeleri iin uygun ekilde organize edilmi, finanse edilmi ve yetkilendirilmi sivil
havaclk gvenlii sistemlerinin kurulmas gerektii aktr. Devletler, uygun ve pratik bir
organizasyon kurmal ve bir ulusal havaclk gvenlii otoritesinin eitli fonksiyonlarn
gerekletirecek gerekli personeli istihdam etmelidir. Havaclk faaliyeti ve Devlet gereklilikleri
farkllk gsterebileceinden, ilgili sivil havaclk gvenlii sistemleri de farkllk gsterebilir ve
Devletlere rehberlik etmek zere hepsine uyan bir modelin nerilmesi mantkl veya
uygulanabilir deildir. rnein, havaclk gvenlii otoritesinin, sivil havaclk otoritesi olduu
kimi daha byk Devletlerde, sz konusu Devletler, gvenlikle ilgili fonksiyonlarn blgesel
brolarda (uygun olduu durumlarda) ve de merkez ofisinde gerekletirilmesini gerekli ve
etkin ve de etkili bulabilirler. Bu gibi durumlarda, ana ofis ile etkili ynetim ve haberlemeyi
temin edecek sreler, kitapla ve dier ortak dokmanlara gerekli eriim ve de ilgili
blgesel farkllklarn dikkate alnd standartlatrma bulunmaldr. Ancak bir sivil havaclk

29

gvenlii sistemine ynelik yetki ve sorumluluk kapsamnn, havaclk gvenlii otoritesinin

bykl her ne olursa olsun, Devletten Devlete deikenlik gsterebilecekken, Devletlerin
kontroller ve dengelerden oluan uygun bir sistemin muhafaza edilmesini daima temin
etmeleri gerektii dikkate alnmaldr.
3.4.1.2
Devletler, gerekli organizasyon yaps konusunda karar verirlerken, Ek 17 ve
bununla balantl klavuz materyalde belirtilen sorumluluklarn, Devletteki havaclk
faaliyetinin bykln ve karmakln dikkate alarak deerlendirmelidir. Tipik olarak
Devletler, Devlet kaynaklarn hava aralarnn normal iletme artlarnda gvenle iletilmesi
iin ve artan herhangi bir gvenlik tehdidine sratle cevap vermek iin etkin bir ekilde tahsis
edebilen ilgili havaclk gvenlii otoritesi dahilinde, dier blmlerin yansra bir gvenlik
politikas ve denetim blm oluturmaktadr. Blm iin i tanm, dier eylerin yansra,
aadakileri ierebilir:
a)

Devletin ykmllklerini karlamaya devam etmesini ve hkmet

politikasna uygun olmasn temin etmek iin, MSHGPyi oluturma, retme,
yaynlama ve sk sk gncelleme sorumluluu;

b)

Kurulular, havaarac operatrleri, havalimanlar ve dier ilgililer arasnda,

MSHGPnin uygulanmas iin hkmet politikas ilkeleri dahilinde grevlerin
tanmlanmas ve datlmas;

c)

Havaalanlar, havaarac operatrleri, kargo operatrleri ve dierleri tarafndan

retilen gvenlik programlarnn yeterliliinin incelenmesi ve temin edilmesi;

d)

MSHGPnin uygulanmasnda yer alan bireyler iin uygun eitim materyalinin

gelitirilmesi, tevik edilmesi , retilmesi ve datlmas;

e)

Gvenlik ekipmannn ve sistemlerinin zellikleri ve deerlendirme yntemleri

ile ilgili ve havaalan tasarm, havalimanlarnn gvenlik gerekliliklerine
uyarlanmas ile ilgili ulusal standartlarn ve tavsiyelerin gelitirilmesi ve

f)

Gvenlik nlemlerinin ve prosedrlerinin ilgili organizasyonlarla ve kurumlarla

koordine edilmesi.

3.4.1.3
Devletler, yetkili havaclk gvenlii otoritesi dahilinde havaclk gvenlii
sisteminde uygun bir kontroller ve dengeler sistemi muhafaza etmenin gerekliliini dikkate
alarak, Kalite Kontrol Programnn gelitirilmesinden, uygulanmasndan ve muhafaza
edilmesinden sorumlu olacak, MSHGPye uygunluu belirleyecek ve etkinliini dorulayacak,
baka bir blm oluturabilir. Kalite kontrol blm, dier eylerin yansra, havalimanlarnn,
havaarac operatrlerinin ve gvenlik servisleri salayclarnn gvenlik standartlarna ve
iletme prosedrlerine ilikin denetimler, teftiler, tetkikler, testler ve aratrmalar yapar;
gvenlik nlemlerindeki yetersizlikleri rapor eder ve bunlarn dzeltilmesi iin prosedrler
tavsiye eder ve/veya yrrle koyar (baknz blmler 3.8 ve 3.9).

3.4.2 Personel gereklilikleri

3.4.2.1
Devlet sivil havaclk gvenlii gzetim sistemi, sorumluluklarn etkili bir
ekilde yerine getirmek iin, uygun ekilde yaplandrlmal ve havaclk gvenlii
gzetimine/ynetimine dahil olan geni yelpazedeki grevleri gerekletirebilecek nitelikli
personel ile donatlm olmaldr. Bunun yan sra, personele, eitimlerine, havaclk gvenlii
bilgi ve tecrbelerine uygun, faaliyetlerini denetleyecekleri ve ynlendirecekleri iletmecilerin
personeline benzer imkanlar ve cretler salanmaldr.

30

3.4.2.2
Uyumluluun devamn salamak ve izleme veya havaclk gvenlii gzetim
fonksiyonlarn yrtmek zere Devlet tarafndan yetkili klnan tm personele;
havaaralarn, dokmanlar, havaalanlarn, hava trafik servislerini ve dier ilgili tesisleri ve
de normalde tahditli olan sivil havacla ilikin mahalleri denetlemek zere engellenmeyen
eriim hakk veren ve onlar devlet otoriteleri tarafndan istihdam edilen havaclk gvenlii
mfettileri/denetileri olarak tanmlayan uygun kimlikler verilmelidir.
3.4.2.3
Meslein gerekliliklerini tatminkar bir ekilde yerine getiren nitelikli havaclk
gvenlii personelini ie almann ve ite tutmann maliyeti, nemli bir mali yk oluturmakta
olup, nitelikli havaclk gvenlii personeline ait cret ile ilgili olarak uzun zamandr mevcut
olan politikalarda ve mevzuatlarda revizyonlar gerektirebilir. Profesyonellii ve gvenirlii
birletiren uygun vasfl personeli ie almak ve ite tutmak amacyla Devlet otoritelerinin
rekabeti iverenler haline gelmeleri esastr. Bunun yansra Devletler uygun ie alma
politikalarna, istihdam artlarna ve uygulamalara sahip olmaldr.
3.4.2.4
Devletler, yetersiz Devlet denetim personelini ve kaynaklarn telafi etmek iin
hkmet d birimleri denetim faaliyetleriyle grevlendirmekten kanmaldr. Bu, havaclk
personelinin, ticari operatrlerin, havaclk servisi salayclarnn, havaalan operatrlerinin,
vs. ilgili havaclk gvenlii otoritesinin denetileri tarafndan etkin biimde izlenmek yerine
neticede kendi kendilerini denetlemelerine ve kontrol etmelerine yol aar.

3.4.3 Hizmet salayclarnn oluturulmas

3.4.3.1
Havaalanlarnn ve dier havaclk hizmetlerinin zelletirilmesi ynndeki
global eilim sonucunda son yllarda gl denetleyici gzetime ynelik ihtiya artmtr.
rnein birok Devlette, havaclk gvenlii programlarnn yolcu ve bagaj tarama gibi
operasyonel ynleri taeron zel gvenlik irketlerine verilmekte veya zelletirilmi
havaalan ve havaarac operatrlerine fiilen yaptrlmaktadr. Chicago Konvansiyonu, bizatihi
havaclk ile ilgili belirli hizmetlerin taeronlara yaptrlmasn yasaklamazken, bir havaclk
gvenlii sistemi ve havaarac operasyonlarnn gvenliini salama zorunluluu, daima bir
Devlet ykmll olarak kalr.
3.4.3.2
Taeron kullanm ekonomik olabilir ve uygun performans standartlar
belirlendii ve szlemelerde gl hkmet gzetimi bulunduu srece yksek gvenlik
seviyeleri salayabilir. ster bir hkmet kurumuna ve/veya zel kuruma veya uluslararas
organizasyona yaptrlsn, gvenlik sisteminin tm dzeylerinde kontrollerin ve hesap verme
sorumluluunun oluturulmas ve havaclk gvenlii hizmetlerini salayanlar ile onlar
denetleyenler arasnda net bir ayrm yaplmas esastr.

3.4.4

Sivil havaclk gvenliinin uygulanmasndan sorumlu

birimler arasnda koordinasyon ve ibirlii

3.4.4.1
Bir Devlet iinde havaclk gvenlii faaliyetlerinde yer almas muhtemel olan
ok saydaki hkmet daireleri ve birimleri nedeniyle ve sektrn karmakl gz nnde
bulundurulduunda, kilit oyuncular arasndaki koordinasyon kolaylatrlmaldr. Bu, MSHGK
vastasyla gerekletirilebilir.
3.4.4.2
MSHGK, hkmet yetkisiyle hareket eden, dzenli olarak toplanan daimi bir
komite olmaldr. Komiteye katlanlar, havaclk sektrnn st dzey temsilcileri (havaarac
operatrleri, havaalan otoriteleri, vs.) ve st dzey hkmet grevlileri olmal ve havaclk
sektrnn st dzey temsilcileri hkmetin danmanlar olarak hareket edecektir. Temsil
edilmeleri en muhtemel olanlar bakanlklar, sivil havaclk daireleri ve/veya kurumlar, kolluk
gleri, i gvenlik, d ilikiler, ulusal silahl kuvvetler, gmenlik, gmrk, posta hizmetleri,

31

acil durum hizmetleri, istihbarat, vs.dir. Bir ulusal kolaylklar komitesi kurulmu ise, program
uygulamasnda tutarllk salamak ve gnlk havaclk operasyonlar konusunda gvenlik
nlemlerinin muhtemel etkilerini dikkate almak zere, bakannn MSHGKna da ye olmas
tavsiye edilir. Teknik ve kabin mrettebat, havaalan ve havaarac operatr yer personeli
ve hava trafik kontrol personeli gibi, sivil havaclk sektrnde balca alan gruplarn
temsil eden organizasyonlardan gerektiinde yelerin dahil edilmesi de dnlmelidir
MSHGK kurallar MSHGPde detaylandrlmaldr.
3.4.5 Dier Devletlerle birlii
3.4.5.1
Havaclk gvenlii uygulamalarnn ve prosedrlerinin Devletler tarafndan
tutarl bir ekilde uygulanmasn tevik etmek amacyla Devletler, gerekmesi durumunda,
MSHGP, MSHGEP ve MSHGKKPlarnn oluturulmasnda ve ilgili bilgilerin alveriinde
dier Devletlerle ibirlii yapmal ve Ek 17 SARPlarna uygun olarak tehdit bilgilerini aktif
olarak paylamak iin prosedrler uygulamaldr. Buna ilaveten, Devletlerin, yeni gvenlik
sistemlerinin ve ekipmannn aratrlmas ve gelitirilmesi veya mevcut sistemlerdeki ve
ekipmandaki iyiletirmeler konusunda bilgi alveriinde bulunmalar ve ICPO-INTERPOL ve
dier kolluk gc organizasyonlar ile ortak menfaatleri bulunan Devletlerle istihbarat
paylamalar tavsiye edilmektedir. Ortak menfaatleri bulunan Devletler, sivil havaclk
havaalan gvenliini artrmay ve su ileyenlere tek biim cezalar vermeyi mtereken
kabul etmelidir. Ayrca Devletlerin, baka bir Devlet tarafndan talep edildii taktirde,
egemenliklerine uygun olmas durumunda, ICAO tarafndan USAP kapsamnda
gerekletirilen denetimlerin sonularn ve denetlenen Devlet tarafndan alnan dzeltici
nlemleri paylamalar da tavsiye edilmektedir. Devletler, denetim bilgilerinin paylalmas
durumunda ICAOyu bilgilendirmelidir.
3.4.5.2
Devletler, paragraf 3.4.5.1deki ykmllklerin ve tavsiyelerin bazlarn veya
tmn etkin klmak amacyla, hava tamaclna ilikin iki tarafl veya blgesel
anlamalarna, ICAO tarafndan gelitirilen ve Sivil Havacln Yasad Mdahale
Eylemlerine kar Korunmas iin Gvenlik Elkitabda (Dok. 8973 hizmete zel-kstl
eriim-) yer alan model maddeyi dikkate alarak, sivil havaclk gvenlii konularnn
koordinasyonunu ve ibirliini ele alan bir hkm dahil etmeyi isteyebilir. Uluslararas
dzenlemelerin, dier Devletlerin belirli bir uula ilgili ek gvenlik nlemlerine ynelik
taleplerinin (rnein, silahl personelin, uu halindeki gvenlik grevlilerinin yolculuunun
barndrlmas, vs.) uygulanabilir olduu lde karlanmasn, bir havaclk gvenlii
suunun ilenmesi ihtimalinin bulunmasna inanmak iin sebepler mevcut olduu taktirde ilgili
bilgilerin Devletlere iletilmesini ve havaclk gvenlii konvansiyonu sular ile ilgili olarak
alan ceza davalar ile balantl olarak dier Devletlere hukuki yardmn sunulmasn
salayacak ekilde de incelenmeleri gerekmektedir.
3.4.5.3
Henz havaclk gvenlii konvansiyonlarnn taraf olmayan Devletlerin, Sivil
Havacln Yasad Mdahale Eylemlerine kar Korunmas iin Gvenlik Elkitab (Dok.
8973 Snrlanm)da ngrlen, havaclk gvenlii alanndaki iki tarafl veya blgesel
ibirlii iin ICAO model anlamay dikkate almalar tavsiye edilmektedir. Bu anlama, sivil
havacla yasad mdahale eylemlerinin nlenmesinde ve bunlar srasnda ve bunlar
izleyen dnemin ynetiminde taraflarn ibirlii iin bir ereve salamakta ve sz konusu
eylemlerin sonularn hafifletecek nlemler oluturmaktadr. Bu model anlama, Devlet
arasnda, havaclk gvenlii ile ilgili ok tarafl konvansiyonlar kapsamndaki mevcut
ykmllklerin tamamlanmasna veya takviye edilmesine de hizmet edebilir.

32

3.5

PERSONEL NTELKLER VE ETM (CE-4)

3.5.1 Gvenlik gzetim/denetim personelinin yeterlilii

3.5.1.1
Havaclk gvenlii ile ilgili faaliyetlerin denetlenmesinde ve dzenlenmesinde
yer alan grevler ve faaliyetler, karmak deerlendirmelerden, teftilerden, denetimlerden,
analizlerden ve mdahalelerden, personel niteliklerinin incelenmesinden ve kurulmu
havaclk gvenlii sistemlerinin etkililiinin ve verimliliinin deerlendirilebilme yetisinden
oluan geni bir yelpaze iermektedir. Bu grevlerin etkili biimde uygulanmas, uygun
ekilde eitilmi ve yksek vasfl teknik personel gerektirmektedir.
3.5.1.2
Havaclk gvenliini dzenleyici otoritelerin ve tefti heyetlerinin eitli
fonksiyonlarnn tatmin edici bir ekilde icra edilmesi, byk lde mnferit mfettilerin ve
denetilerin vasflarna, tecrbelerine, yetkinliklerine ve adanmlklarna baldr. Onaylama,
sertifikasyon, yetkilendirme ve gzetim fonksiyonlarnn yerine getirilmesindeki teknik
yetkinliin hayati neminin yansra, gvenlik gzetim personelinin yksek derecede bir
gvenirlie sahip olmas, grevlerini yerine getirmelerinde tarafsz olmalar, nazik olmalar,
insan doasn iyi anlamalar ve iyi iletiim becerilerine sahip olmalar byk nem
tamaktadr. Havaclk gvenliinin uzmanlam ve hassas doas dikkate alndnda,
onaylama, sertifikasyon, yetkilendirme ve gzetim grevlerinin verilecei her kiinin
niteliklerinin, gemi tecrbesinin ve kiisel zelliklerinin seimler yaplmadan nce dikkatle
dorulanmas ve deerlendirilmesi hayati nem tamaktadr.
3.5.1.3
Ayrca onaylama, sertifikasyon ve izleme fonksiyonlar ile grevlendirilmi
personelin, havaclk gvenlii ile ilgili uluslararas uygulamalara ve prosedrlere ait
mkemmel bilgi sahibi olmas, MSHGPyi ve bunun iletmeci gvenlik programlarna ve
operasyonlarna ne ekilde uygulandn iyice anlamas, Devlete ve incelenen yere
uyguland haliyle deerlendirilen tehdide ilikin bilgi sahibi olmas ve gvenlik teknolojilerini
ve tekniklerini fevkalade bilmesi de nemlidir. Bir sivil havaclk gvenlii denetisinin
nitelikleri, asgari olarak, denetlenenlerinkine edeer olmaldr.
3.5.1.4
Havaclk gvenlii gzetim sorumluluuna sahip olan ilgili havaclk gvenlii
otoritesi dahilindeki daireler ve/veya birimler organizasyon asndan yetkin olmaldr. Bir
Devletin havaclk faaliyetinin byklne bal olarak bu, rnein yolcu operasyonlar,
kargo operasyonlar, ara girii, vs. gibi disiplinlerin bir karmndan oluan bir denetiler
ekibi gerektirebilir. Bir ekip olarak, ilgili alanlarda tefti edilen organizasyon kadar bilgili,
yetkin ve tecrbeli olmaldrlar.

3.5.2 Gvenlik ve gvenlik gzetim/denetim personelinin eitimi

3.5.2.1
lgili havaclk gvenlii otoritesi, dier eylerin yansra, Devlette gzetim
fonksiyonlarn yerine getiren gvenlik personeli iin asgari mesleki vasflar belirleyecek olan
bir eitim politikas oluturmaldr. lgili havaclk gvenlii otoritesi, dierlerinin yansra,
gvenlik gzetim personelinin grev ve sorumluluklarn etkili biimde yerine getirmesi iin
gerekli gvenlik ve idari eitimi ve gvenlik nlemlerinin uygulanmasndan ve sz konusu
nlemleri uygulayanlarn eitiminden sorumlu tm personel dzeylerini detaylandracak
MSHGPyi (baknz paragraf 3.3.3.7) da gelitirmeli ve uygulamaldr.
3.5.2.2
lgili havaclk gvenlii otoritesi, gvenlik gzetim personeli iin ilk eitimi ve
yetkinliin muhafaza edilmesine ve bilgi ile becerinin gncellenmesine ynelik tazeleme
eitimini finanse etmeye hazr olmaldr. Devlet havaclk gvenlii gzetim personeli,
havaclk gvenlii iin yetkili otoriteyi temsil etmekte ve bundan dolay ilgili sorumluluklarna
ilikin bilgi ve becerilerinin srekli olarak gelitirilmesi gerekmektedir. Bu gelitirme,

33

Silinmi:

gzetiminden sorumlu olduklar tm disiplinlerde periyodik eitim ve bilgi tazeleme kurslar ile
gerekletirilmelidir. ICAO ve havaclk gvenlii ile ilgili uluslararas ve blgesel
organizasyonlar tarafndan organize edilmi seminerlere ve alma gruplarna katlm da
Devlet gvenlik gzetim personelinin, bilgi edinmesine ve baka Akit Devletlerden
uzmanlarla tecrbe paylamasna olanak verebilir. Rapor yazma, denetim eitimi, vs. kurslar
gibi ek eitim de gvenlik gzetim personeline kendi etkinliklerini ve verimlerini
gelitirmelerine yardmc olabilir.
3.5.2.3
Devlet havaclk gvenlii gzetim personelinin eitilmesi, yetkinliin ve
gncelliin muhafaza edilmesi gibi tamamen profesyonel unsurlarla snrl olmamaldr.
zellikle, havaclk gvenlii mfettilerinin ve denetilerinin, ilgili havaclk gvenlii
mevzuatlar, mfetti ve/veya deneti becerileri, grevleri ve sorumluluklar ve gerekliliklerin
uygulanmasna ve yrtlmesine ynelik ilgili otorite prosedrleri gibi konularda da eitim
grmeleri esastr. Devletlerin, kendi gvenlik personeline ait detayl eitim ve vasf kaytlar
tutmalar da zorunludur.

3.6

TEKNK REHBERLK, ARA GERE VE GVENLK AISINDAN KRTK

BLGLERN SALANMASI (CE-5)

3.6.1
Bir sivil havaclk gvenlii gzetim/ynetim sisteminin ve ulusal ve
uluslararas standartlarn uygulanmasnn etkililii, spesifik fonksiyonlarn ne ekilde yerine
getirecekleri konusunda gvenlik gzetim personeline izahat verecek klavuz materyal ile
desteklenmelidir. Bu unsur ayrca, ilgili mevzuatlarn, talimatlarn ve programlarn
uygulanmas konusunda teknik rehberliin ilgili havaclk gvenlii otoritesi tarafndan
havaclk sektrne verilmesini iermektedir. ICAO, Ek 17nin ve dier ilgili Eklerin
hkmlerinin uygulanmasnda Devletlere yardmc olacak teknik rehberlik materyali gelitirip
yaynlamtr. ICAO klavuz materyaline ait rnekler bu elkitabn, Sivil Havacln Yasad
Mdahale Eylemlerine kar Korunmas iin Gvenlik Elkitabn (Dok. 8973), Sivil Havaclk
Gvenlii Operasyonlarnda nsan Faktrleri konusundaki Elkitabn (Dok. 9808) ve Eitim
Elkitabn (Dok. 7192) iermektedir. Uluslararas ve ulusal havaclk gvenlii mevzuatlarnn
uygulanmas, sz konusu rehberlik materyalinin mevcudiyeti ile artrlmaktadr.
3.6.2
Devletler ayrca, kendi gvenlik gzetim personeline ulusal mevzuatlarn,
prosedrlerin ve uygulamalarn gerekletirilmesinde yardmc olmak iin kendi klavuz
materyalini gelitirip yaynlamaldr. Klavuz materyal, tm sektrde havaclk gvenlii ile
ilgili faaliyetlerde alan personele yardmc olmak zere gelitirilmelidir. ICAO materyali,
sz konusu ulusal rehberliin hazrlanmasnda verimli bir ekilde kullanlabilir. Devlet teknik
rehberliine ilikin rnekler; havaclk gvenlii personelinin ie alnmas, seilmesi, eitimi
ve sertifikalandrlmas ile ilgili materyali ve kendi gvenlik eitim programlarnn gelitirilmesi
ile grevlendirilmi havaalan ve havaarac operatr personeli iin rehberlii (MSHGPnin ve
MSHGEPnin ilgili blmleri bu bakmdan yararl olabilir) iermektedir.
3.6.3
Bir deneti elkitab, gelitirilip, havaclk gvenliinin eitli ynleri ile
uygunluu dorulamak zere tayin edilmi denetilere verilmelidir. Denetilere ve personele,
uygun ofisler, telefonlar ve dier haberleme olanaklar ve de duruma gre, ulam gibi,
grevlerini etkili bir ekilde gerekletirebilmeleri iin uygun ara gereler salanmaldr.
3.6.4
Havaclk evresinde gvenlii tevik etmek iin, gvenlik direktifleri ve
tavsiyeleri gibi, gvenlik iin kritik olan bilgilerin tedariki ve sratli bir ekilde yaylmas
esastr. Bilgilerin birimler arasnda zamannda paylalmas, Devletlerin riski en aza indirme
gcn artrr ve tehditleri azaltabilir. Gvenlikle ilgili vaka aratrma raporlarnn paylalmas

34

da ulusal gvenlik organizasyonlar arasndaki havaclk gvenlii tehditlerine ait global bilgiyi
artrr ve ilgili havaclk gvenlii sistemlerinin glendirilmesine katkda bulunur.

3.7

SERTFKASYON VE ONAYLAMA YKMLLKLER (CE-6)

3.7.1 lgili havaclk gvenlii otoritesi; havaarac operatrleri, havaalan ynetimi, vs.den
kaynaklanan havaclk gvenlii operasyonlar (zel veya yar devlet), havaclk gvenlii
tarama personeli, havaclk gvenlii programlar iin bir sertifikasyon ve onaylama
sisteminin gelitirilmesinden sorumlu olmaldr. Sistemin esas fonksiyonlar, duruma gre, Ek
17 SARPlar ve dier Eklerdeki havaclk gvenlii ile ilgili hkmlere uygun olarak, sz
konusu sertifikasyon ve onaylama iin gerekli standartlarn gelitirilmesini iermektedir. Sz
konusu standartlar, rnein zgemi kontrollerine, seme prosedrlerine, gerekli
yetkinliklere ynelik kriterleri ve havaclk gvenlii tarama personeline ynelik performans
standartlarn kapsamal ve MSHGPde yer almaldr. Havaclk gvenlii nlemleri ve
kontrolleri doru ve etkili biimde uygulanacaksa, standartlar aka tanmlanmaldr. lgili
otorite, performans standartlarna tutarl ve gvenilir bir ekilde ulalmas amacyla, zellikle
tm HGPlerin ve Havaarac letmecisi Gvenlik Programlarnn , MSHGPnin artlarna
uygun olmalarn ve tarama operasyonlarn gerekletiren kiilerin MSHGP ve MSHGEPnin
gerekliliklerine uygun olarak onayl olmalarn temin etmelidir.
3.7.2 Havaclk gvenlii sertifikalarnn ve onaylarn devam eden geerlilii, operatrn
veya bireyin, ilk onaylama ve/veya sertifikasyon srecinde ortaya koyulan standartlarn
muhafaza edilmeye devam ettiini gstermesine baldr. Bu nedenle Devletler, operasyona
ve performansa ilikin gerekli standartlarn ve yetkinliklerin muhafaza edilmesini temin etmek
zere, duruma gre, hem operatrn, bireyin ve hizmet salaycsnn devam eden gzetimi
hem de onay ve/veya sertifikasyonu iin bir sistem oluturmaldr.

3.8

KALTE KONTROL YKMLLKLER (CE-7)

3.8.1
Bir Devlette havaclk gvenlii nlemlerinin baaryla uygulanmasndaki bir
kilit unsur, kontrollerin, etkili gvenlii salayacak bir biimde dzenli olarak uygulanmasn
temin etmektir. Bu nedenle, ilgili havaclk gvenlii otoritesi, MSHGPnin devam eden
etkililiini muhafaza etmek zere bir MSHGKKP ve bir kalite kontrol nlemleri sistemi
gelitirmeli ve uygulamaldr.
3.8.2
lgili havaclk gvenlii otoritesine, gvenlik nlemlerinin uygulanmasnn
MSHGP ile uyumlu olmasn temin etmek iin havaclk gvenlii operasyonlar zerinde
devaml gzetim gerekletirmek zere Devlet tarafndan yetki ve sorumluluk verilmelidir.
Otorite, bu amaca ulamak iin, denetimler, teftiler, gzetimler ve testler yrtmek, gvenlik
nlemlerini analiz etmek, gvenlik yetersizliklerini tespit etmek ve bunlar yazl olarak
bildirmek, hzl ve etkili dzeltici tedbirler iin tavsiyelerde bulunmak, sertifikalar veya baka
onaylar ertelemek, geri almak veya feshetmek ve gerekmesi durumunda para cezalar
kesmek (baknz blm 3.9) iin yetkilendirilmelidir.
3.8.3
Havaclk gvenliinin devaml gelitirilmesi ve arttrlmas iin bir ortam ve
kltr tevik eden yaplanma, sorumluluklar, prosesler ve prosedrlerden oluan kalite
kontrol fonksiyonlar kriterleri, MSHGKKP dahilinde yer almaktadr. Yetkili havaclk gvenlii

35

otoritesi, bu programn gelitirilmesinden, uygulanmasndan ve muhafaza edilmesinden

sorumludur.
3.8.4
MSHGKKPnin amalar, Devlet MSHGPsi ile uygunluun belirlenmesi ve
etkinliinin dorulanmas ve aadaki hususlarn temin edilmesidir:
a)

Dzenli olarak Devlet gvenlik nlemlerinin, MSHGPye uygunluun

dorulanmasna tabi tutulmas. zleme ncelikleri ve skl, ilgili otoriteler
tarafndan
gerekletirilen
risk
deerlendirme
esasna
dayanarak
belirlenmelidir;

b)

Gvenlik kontrollerini uygulayan tm kiilerin, grevlerini yerine getirmeleri iin

gerekli tm yetkinliklere sahip olmalar, MSHGPnin gerekliliklerine gre uygun
ekilde eitilmi olmalar ve ilgili kaytlarn gncel tutulmas;

c)

lgili performans standartlarnn oluturulmas ve bu standartlarn muhafaza

edilmesi iin ilk ve periyodik deerlendirmelerin yaplmas;

d)

Tarama operasyonlarn gerekletiren kiilerin, MSHGP ve MSHGEPnin

gerekliliklerine gre sertifikalandrlmalar;

e)

Gvenlik denetimlerinin, teftilerinin, gzetimlerinin ve testlerinin, MSHGPye

uygunluu dorulamak iin ve herhangi bir yetersizlii sratle ve etkili bir
ekilde dzeltmek iin dzenli olarak yaplmas;

f)

Yasad mdahale eylemlerinin aratrlmas ve

g)

Gvenlik kontrollerinin ve prosedrlerinin incelenmesi ve yeniden

deerlendirilmesi ve eksikliklerin, bir yasad mdahale eyleminin tekrarn
nleyecek ekilde zamannda giderilmesi iin gerekli nlemin alnmas.

3.8.5
MSHGKKPn uygulayan personele, bu ilerine yerine getirmek zere bilgi
toplamak iin ve dzeltici faaliyetleri yaptrmak iin gerekli yetki verilmelidir. Bu amala,
personeli, dier eylerin yansra, aadaki hususlarla yetkili klmak zere MSHGKKPnda
ve ilgili mevzuatlarda resmi prosedrler oluturulmaldr:
a)

Herhangi bir gvenlik prosedrn deerlendirmek amacyla, Devlette tescilli

veya faaliyet gsteren bir ua tefti etmek;

b)

Devletteki herhangi bir havaalannn herhangi bir blmn tefti etmek;

c)

Havaalannda faaliyet gsteren veya GTAlara giren iletmeler tarafndan

kullanlan havaalan dndaki herhangi bir arazinin veya alann tefti edilmesi
ve sz konusu arazide veya alanlarda bulunan herhangi bir mal varln
testlere tabi tutmak;

d)

Gvenlik nlemlerinin ve prosedrlerinin etkinliini aratrmak ve test etmek;

e)

Havaalan ile balantl olarak ticari amalarla kullanlan havaalan dndaki

araziyi igal edenden, havaalan mdrnden veya havaarac operatrnden,
denetim, tefti, gzetim, test veya aratrma ile ilgili bilgi salamasn istemek;

f)

Havaalan veya havaarac operatr ile balantl ticari amalarla igal edilen
bir havaalan dndaki araziyi veya bir havaalan veya havaarac operatrn
tefti etmek amacyla herhangi bir araziye, tesise veya binaya girmek;

36

g)

Bir havaalanna, hava taraf alanna veya tayin edilmi herhangi bir GTAya
grevlerini gerekletirmeleri iin gerekli herhangi bir ekipman almak ve
kullanmak; rnein telsizler, kameralar, kayt cihazlar (hem ses hem de
grnt) ve silahlar, silah benzerleri veya sahte patlayc tertibatlar gibi, zel
izinli, tahditli veya yasak maddeler de dahil olmak zere,

h)

Gvenlik standardn veya gvenlik prosedrlerinin uygulanmasn

deerlendirmede kendilerine yardmc olacan dndkleri herhangi bir
kiiye havaclk gvenlii hakknda sorular sormak;

i)

Gerekmesi durumunda bildirim ve/veya tavsiyeler dzenlemek ve

j)

Dzeltici nlemleri yaptrmak.

Bu yetkiler, faaliyetler Ek 17 veya dier ilgili Eklerdeki Standartlarla ilintili olduu srece,
hava seyrseferi tesisleri iin ayn ekilde geerli olacak biimde yaplmaldr.
3.8.6
Farkl Devletlerdeki havaarac ve havaalan operasyonlarnn karmaklnda
ve byklnde geni bir farkllk bulunduundan, kalite kontrol tedbirleri her Devletin zel
havaclk ortamna uyacak ekilde biimlendirilmelidir.
3.8.7
MSHGKKP, yolcular, mrettebat, yer personeli, vs. gibi kaynaklarn salad
gvenlik bilgilerinin analiz edilmesine ynelik bir gizli raporlama sisteminin oluturulmasyla
tamamlanmaldr. Bunun yansra, uygunluk salamamann sebeplerinin ve biimlerinin
tanmlanmasna ve dzeltici tedbirlerin uygulandn ve srdrldnn dorulanmasna
katkda bulunmak iin programn sonularn analiz edecek ve kaydedecek bir sre
oluturulmaldr.
3.8.8
Sivil havaclk sektrndeki gvenlik paydalarnn, kalite kontrol
programlarnn resmen yrrle koyulmas ve balantl fonksiyonlarn yerine getirilmesi
dahil olmak zere, kendi i kalite kontrol nlemlerini gelitirmeleri, uygulamalar ve muhafaza
etmeleri ngrlmelidir.
3.8.9 MSHGKKPnin ynetiminden, nceliklerinin belirlenmesinden ve organizasyonundan
sorumlu kiiler ve kurumlar, menfaat atmasnn alglanmasndan kanmak zere ve dier
taraftan, havaclk gvenlii gzetim fonksiyonlarn yerine getiren tayin edilmi personelin de
gzetime/denetime tabi olmasn temin etmek zere, MSHGP kapsamnda tedbirlerin
uygulanmasndan sorumlu olan kiilerden ve kurumlardan bamsz ilemelidir.

3.9

GVENLK SORUNLARININ ZMLENMES (CE-8)

3.9.1
Tespit edilmi havaclk gvenlii sorunlarnn zmlenmesi, tm havaclk
gvenlii gzetim faaliyetlerinin zndeki kritik unsurdur. yi bir havaclk gvenlii
gzetim/ynetim sistemi, yetersizliklerin belirlenmesini ve belirlenmi herhangi bir yetersizlii
zmleyecek ilgili dzeltici tedbirlerin sratli ve etkili bir ekilde uygulanmasn
salayacaktr.
3.9.2
MSHGKKPnin uygulanmas sonucu ve ilgili tefti ve/veya denetim raporlar,
gvenlik kontrollerinin uygulanmasndan sorumlu kurumun gerekli gvenlik standartlarn
karlayamadn veya muhafaza edemediini ortaya koymas halinde, mfetti veya
deneti, ilgili havaclk gvenlii otoritesi adna, kurumu derhal gzlenen yetersizlikten

37

haberdar edecektir. Yetersizliin sebebi belirlendikten sonra, ilgili havaclk gvenlii otoritesi,
dzeltici tedbirlerin alnmas iin sreler belirlemeli ve dzeltici tedbirlerin etkililiini
belirleyecek uygun takipler balatmaldr. Yetersizlik bu sre iinde dzeltilmedii taktirde
otorite, geici olarak para cezalarnn verilmesi, havaclk gvenlii iletmesini yrten
kuruma ait sertifikann, onayn ve/veya yetkinin durdurulmas veya geri alnmas, vs. gibi
pozitif tedbirler almay tercih edebilir.
3.9.3
Kkl ve iyi ynetilen bir ulusal kalite kontrol sisteminde, eitli tefti ve/veya
denetim raporlarnn analizi, bir zayflklar veya yetersizlikler kalbna iaret edecek ve birok
defa sebepleri ve muhtemel zm yollarn da belirleyecektir.
3.9.4
Sivil havacla kar yeni ve ortaya kan tehditler karsnda, potansiyel
tehdidin spesifik alanlarn daha iyi deerlendirmek ve ilgili havaclk gvenlii otoritesi
kapsamnda mfettilik dairesinin kaynaklarnn daha verimli kullanmn temin etmek zere,
teftiler ve/veya denetimlerin kapsamnn ve ilgili teknik ve prosedrlerin incelenmesine
ynelik srekli bir ihtiya vardr.
3.9.5 Yasad mdahale eylemlerinin veya tehditlerin aratrlmas, gvenlikle ilgili
yetersizliklerin tespit edilmesinde ok nemli bir rol oynamaktadr. Prosedrler, bu tr bir olay
meydana geldii taktirde onu deerlendirmek iin yrrlkte olmal ve gvenlik nlemleri
uygun olacak ekilde revize edilmelidir. Bir yasad mdahale eyleminin veya onun
tehdidinin her vuku bulmasndan mmkn olan en ksa sre sonra ilgili havaclk gvenlii
otoritesi tarafndan bir inceleme ve analiz gerekletirilmelidir. Sonular, ilgili otoritenin tespit
edilmi havaclk gvenlii yetersizliklerinin iyiletirilmesine ve dzeltilmesine ynelik
tavsiyeleri ile birlikte tm havaclk gvenlii itirakilerinin kullanmna sunulmaldr.
Devletler, tm yasad mdahale eylemleri hakknda ICAOya bir rapor dzenlemeli ve
uygun olduu durumlarda, raporun kopyalar alakadar olabilecek dier Devletlere
salanmaldr.
3.9.6 Gvenlik meselelerinin etkin biimde zmlenmesi, byk lde ilgili havaclk
gvenlii otoritesine verilen yetkiye baldr. Bylelikle, gvenlik meselelerinin zmlenmesi,
ancak havaclk gvenlii yasalar ve mevzuatlar tarafndan aka desteklenen ve bunlarla
balantl durumlarda baarl olabilir. Teknik rehberlik ve prosedrler, havaclk gvenlii
yasalarnn ve mevzuatlarnn uygulatlmas ile grevlendirilmi gvenlik mfettilerinin,
denetilerinin ve bireylerinin kullanmna sunulmaldr. Sz konusu rehberlik, otorite
personelinin tutarsz hareket etmelerinin nne gemek iin, herhangi bir kalite kontrol
fonksiyonunu gerekletirmeden nce yukarda belirtilen grevleri yerine getirmekle
grevlendirilmi olanlara salanmaldr.

38

EKLER

39

Ek A
REFERANSLAR
Aadaki dokmanlar ya bu elkitabnda anlmtr ve/veya Devletlere, kendi sivil havaclk
gvenlii gzetim/ynetim sistemlerinin oluturulmasnda ve idaresinde yardmc olacak ek
rehberlik salamaktadr.

ICAO DOKMANLARI
Konvansiyonlar ve lgili Yasalar
Uluslararas Sivil Havaclk Konvansiyonu (Dok. 7300)
Havaaralarnda lenen Sulara ve Belirli Baka Yasalara ilikin Konvansiyon (Dok.
8364)
Havaaralarnn Yasad olarak Zaptedilmesinin Bastrlmasna ynelik Konvansiyon
(Dok. 8920)
Sivil Havaclk Gvenliine
Konvansiyon (Dok. 8966)

Kar

Yasad

Eylemlerin

Bastrlmasna

likin

Sivil Havaclk Gvenliine Kar Yasad Eylemlerin Bastrlmasna ynelik

Konvansiyona Ek olarak, Uluslararas Sivil Havacla Hizmet eden Havalimanlarnda
Yasad iddet Eylemlerinin Bastrlmasna ilikin Protokol (Dok. 9518)
Plastik Patlayclarn Tespit edilmeleri Amacyla aretlenmesine ilikin Konvansiyon
(Dok. 9571)

Uluslararas Sivil Havaclk Konvansiyonunun Ekleri

Ek 2 Hava Trafii Kurallar
Ek 6 Havaaralarnn letilmesi
Ksm I Uluslararas Ticari Hava Tamacl Havaaralar
Ek 8 Havaaralarnn Uua Elverililii
Ek 9 - Kolaylklar
Ek 11 Hava Trafik Hizmetleri
Ek 13 Havaarac Kaza ve Vaka Aratrmas
Ek 14 - Havaalanlar
Cilt I Havaalan Tasarm ve Operasyonlar

40

Ek 17 - Gvenlik - Uluslararas Sivil Havacln Yasad Mdahaleye Kar

Korunmas

Asamble Kararlar
Yrrlkteki Asamble Kararlar (8 Ekim 2004 itibariyle) (Dok. 9848)

Elkitaplar ve Sirklerler
Havaalan Tasarm Elkitab (Dok. 9157)
Havaarac Operasyonlar (Dok. 8168)
Havaalan Planlama Elkitab (Dok. 9184)
daresi zor/Ykc Yolcularn Hukuki Ynlerine ilikin Klavuz Materyal (Sir 288)
Sivil Havaclk Gvenlik Operasyonlarnda nsan Faktrleri (Dok. 9808)
nsan Faktrleri Eitim Elkitab (Dok. 9683)
Havalimanlar ve Hava Seyrsefer Hizmetlerine ilikin Sorumluluklar Konusunda
ICAOnun Politikalar (Dok. 9082)
Makinede Okunabilir Seyahat Dokmanlar (Dok. 9303)
Ek 6nn Gvenlik Hkmlerinin Uygulanmasna ilikin Elkitab (Dok. 9811)
Gvenlik Denetimi Referans Elkitab (Dok. 9807 hizmete zel)
Sivil Havacln Yasad Mdahale Eylemlerine kar Korunmas iin Gvenlik
Elkitab (Dok. 8973 hizmete zel)
Eitim Elkitab (Dok. 7192)

Hava Seyrsefer Hizmetlerine ilikin Prosedrler (PANS)

ATM Hava Trafik Ynetimi (Dok. 4444)

BRLEM MLLETLER UYUTURUCU VE SU BROSU TEKNK YARDIM ARA

GERELER
Evrensel belgelerde terrizm ile ilgili olarak yer alan sulara ve yarglamalara ait kontrol
listesi ve Gvenlik Konseyi karar 1373, 2001
Evrensel Terrizm Kart Belgelerin Yasaya Dahil edilmesi ve Uygulanmasna ilikin
Klavuz, 2006
Evrensel Terrizm Kart Konvansiyonlara ve Protokollere Yasama Klavuzu, 2003
Sulularn adesine ilikin Model Yasa, 2004

41

Ek B
TANIMLAR
Bu elkitabnda kullanlan tanmlar, Chicago Konvansiyonunun ilgili Eklerinde, dier ICAO
dokmanlarnda (Uluslararas Sivil Havaclk Szl (Dok. 9713) gibi) ve Sivil Havacln
Yasad Mdahale Eylemlerine kar Korunmas iin Gvenlik Elkitab (Dok. 8973
Snrlanm)ta yer alanlara benzerdir veya ICAO Havaclk Gvenlii Denetim Blm
tarafndan ngrlen tanmlardr. Bu nedenle, aadaki terimler bu elkitabnda
kullanldnda, aada belirtilen anlamlara sahiptirler:

Yasad mdahale eylemleri. Ek 17de tanmland zere yasad mdahale eylemleri ve

havaclk gvenlii konvansiyonlarnda ifade edildii zere sivil havaclk emniyetine kar
eylemler.
Havai alma. Bir uan, tarm, inaat, fotoraflk, kadastro almalar, gzlem ve
devriye, arama ve kurtarma, havadan reklam, vs. gibi zel hizmetler iin kullanld bir
havaarac operasyonu.
Havaalan. Tamamen veya ksmen havaaralarnn gelii, kalk ve yzeyde hareketi iin
kullanlmas ngrlen, karada veya suda belirlenmi bir alan (herhangi bir bina, tesisat ve
tehizat dahil).
Havaarac. Havann dnyann yzeyine kar tepkilerden baka, havann reaksiyonlarndan
atmosferde destek alabilen herhangi bir makine.
Havaarac gvenlik kontrol. pheli cisimlerin, silahlarn, patlayclarn veya baka
tehlikeli tertibatlarn, maddelerin ve nesnelerin bulunmas amacyla bir uan, yolcularn
eriimine izin verilmi olabilen iinin bir teftii ve ambarn bir kontrol.
Havaarac gvenlik aramas. pheli cisimlerin, silahlarn, patlayclarn veya baka
tehlikeli tertibatlarn, maddelerin ve nesnelerin bulunmas amacyla uan iinin ve dnn
batanbaa kontrol.
Hava seyrsefer hizmetleri.
Hava seyrseferi, arama ve kurtarma ve havaclk
bilgilendirme servisleri iin hava trafik ynetimi, haberleme, seyrsefer ve gzetim,
meteorolojik servisler dahil olmak zere operasyonlarn tm aamalarnda hava trafiine
salanan hizmetler.
Hava taraf. Eriimi kontroll yaplan, bir havaalannn hareket alan, bitiik arazi ve binalar
veya onlarn blmleri.
Hava trafii.
havaaralar.

Bir havaalannn hareket alannda alan veya uu halindeki tm

Hava trafik servisi. eitli biimlerde, uu bilgi servisi, uyar servisi, hava trafii danma
servisi, hava trafii kontrol servisi (alan kontrol servisi, yaklama kontrol servisi veya
havaalan kontrol servisi) anlamnda jenerik bir ifade.

42

Denetim (ICAO USAP). Ek 17 Standartlarna uygunluu dorulamak iin bir Devletin

havaclk gvenlii sisteminin sistematik ve objektif olarak incelenmesi.
zgemi kontrol. Bir bireyin bir gvenlik kontroln uygulamaya ve/veya bir gvenlik
tahditli alana nezaretsiz girie elverililiinin deerlendirilmesinin bir paras olarak, hukuken
izin verildii durumlarda, herhangi bir sabka gemii dahil olmak zere, bir kiinin kimliine
ve gemiteki tecrbesine ilikin bir kontrol.
Bagaj. Operatr ile anlamal olarak bir havaaracnda ya elde ya da ambar bagaj olarak
tanan yolcularn veya mrettebatn kiisel eyas.
Bomba tehdidi. Uu halindeki veya yerdeki bir uan gvenliinin veya herhangi bir
havaalannn veya sivil havaclk tesisinin veya herhangi bir kiinin bir patlayc veya baka
kalem veya tertibat tehlikesi ile kar karya olabileceini, ister doru isterse yanl olsun,
ileri sren veya karan, anonim veya baka trl, iletilen bir tehdit.
Kabin mrettebat yesi. Yolcularn emniyeti iin, uan operatr veya kaptan pilot
tarafndan tayin edilmi grevleri yerine getiren, fakat bir uu mrettebat yesi olarak
hareket etmeyecek olan bir mrettebat yesi.
Kargo. Posta, levazm ve yolcu beraberindeki valiz veya hor kullanlm bagaj dnda bir
havaaracnda tanan herhangi bir eya.
kram malzemeleri. Uu halindeki yolcu servisleri ile ilgili, ikram tedarikleri dndaki tm
kalemler, rnein gazeteler, dergiler, kulaklklar, ses veya grnt bantlar, yastklar ve
battaniyeler, holuk kitleri, vs.
kram tedarikleri. Bir uan iinde kullanlan yiyecek, iecek, baka kuru levazm ve ilgili
ekipman.
Sertifikasyon. Bir kiinin tayin edilen fonksiyonlar yerine getirmek iin gerekli yetkinlikleri
ilgili otorite tarafndan tanmlanm kabul edilebilir bir dzeyde sahip olduunun ilgili havaclk
gvenlii otoritesi tarafndan veya adna resmen deerlendirilmesi ve teyit edilmesi.
Ticari hava tamaclk operasyonu. Yolcularn, kargo veya postann cret karl veya
kira ile tanmasn ieren bir havaarac operasyonu.
Mrettebat yesi.
Bir operatr tarafndan, bir uu grevi dnemi esnasnda bir
havaaracnda grev yapmas tayin edilen bir kii.
Kolaylklar. Gerekli bir kontrol srecinin, kiilerin veya mallarn ilemlerinin kolaylatrlmas
ve gereksiz operasyon gecikmelerinin nlenmesi amacyla verimli ynetimi.
Uu mrettebat yesi. Bir uu grev dnemi srasnda bir uan operasyonu iin esas
olan grevlerle grevlendirilmi ruhsatl bir mrettebat yesi.
Genel havaclk operasyonu. Bir ticari hava tamacl operasyonundan veya bir havadan
alma operasyonundan baka bir havaarac operasyonu.
nsan Faktrleri prensipleri. Tasarm, sertifikasyon, eitim, operasyonlar ve bakm iin
geerli olan ve insan performansn gerektii gibi gz nnde bulundurarak insan ve dier
sistem unsurlar arasnda emniyetli bir arabirim amalayan ilkeler.
nsan performans. Havaclk operasyonlarnn emniyeti, gvenlii ve verimlilii zerinde
etkiye sahip olan insan becerileri ve snrlamalar.

43

Kabul edilemez kii. Bir Devlete girii, onun otoriteleri tarafndan reddedilen veya
reddedilecek olan bir kii.
Uluslararas havaalan. Gmrk, gmenlik, kamu sal, hayvan ve plan karantina ve
benzeri prosedrlere ait formalitelerin gerekletirildii, uluslararas hava trafiine ynelik bir
giri ve hareket havaalan olarak topraklarnda bulunduu Akit Devlet tarafndan tayin edilmi
herhangi bir havaalan.
Posta. Dnya Posta Birliinin kurallarna gre posta servisleri tarafndan sunulan ve posta
servislerine teslimat ngrlen yazma ve dier kalemlerin sevkiyatlar.
Operasyonlar elkitab. letme personeli tarafndan grevlerinin ifasnda kullanlacak
prosedrleri, talimatlar ve klavuzu ieren bir elkitab.
Operatr.
Bir uan, havaalannn veya bununla balantl havaclk faaliyetinin
iletilmesinde alan veya almay teklif eden bir kii, organizasyon veya kurulu.
Kaptan pilot/Uu komutan.
emniyetinden sorumlu pilot.

Uu sresi srasnda uan operasyonundan ve

Yetkili acente. Bir operatr ile i yapan ve kargo veya posta ile ilgili olarak ilgili otorite
tarafndan kabul edilen veya gerekli grlen gvenlik kontrollerini salayan bir acente,
nakliyeci veya baka herhangi bir kurum.
Mevzuat. Arzu edilen bir dzen derecesi getirmek ve muhafaza etmek iin yetkili talimatn
verilmesi.
Not. Bu elkitab erevesinde, bu terim talimatlar, kurallar, kararnameleri,
direktifleri, yasa gruplarn, gereklilikleri, politikalar, emirleri, vs. iermektedir.
Sabotaj. Mala kt niyetli veya acmadan ykp tahribe neden olmas amalanan,
uluslararas sivil havacla veya tesislerine yasad mdahale tehdidinde bulunan veya
yasad mdahale tehdidi ile sonulanan bir eylem veya ihmal.
Tarama. Bir yasad mdahale eylemini gerekletirmek zere kullanlabilecek silahlar,
patlayclar veya dier tehlikeli tertibatlar belirlemesi ve/veya bulmas ngrlen teknik veya
dier olanaklarn uygulanmas.
Not. Baz tehlikeli nesneler veya maddeler, Ek 18 ve bununla balantl Tehlikeli
Maddelerin Hava yoluyla Emniyetli bir ekilde Tanmasna ilikin Teknik Talimatlar (Dok.
9284) tarafndan tehlikeli eya olarak snflandrlmakta ve sz konusu talimatlara uygun
olarak tanmaldr. Bunun yansra, Sivil Havacln Yasad Mdahale Eylemlerine Kar
Korunmasna ilikin Gvenlik Elkitab (Dok. 8973 Snrlanm) bir uan kabininde asla
tanmamas gereken yasak kalemlerin bir listesini sunmaktadr.
Gvenlik. Sivil havacln yasad mdahale eylemlerine kar korunmas. Bu amaca,
nlemlerin ve beeri ve malzeme kaynaklarnn bir kombinasyonu ile ulalmaktadr.
Gvenlik denetimi. Ulusal sivil havaclk gvenlik programnn uygulanmasnn tm
ynlerine ilikin derinlemesine bir uygunluk incelemesi.
Gvenlik kontrol. Bir yasad mdahale eylemini gerekletirmek iin kullanlabilecek
silahlarn, patlayclarn veya dier tehlikeli tertibatlarn, nesnelerin veya maddelerin giriini
nleyebilecek olanak.

44

Gvenlik ekipman. Tek bana veya bir sistemin bir paras olarak, sivil havacla ve
tesislerine yasad mdahale eylemlerinin nlenmesinde veya tespitinde kullanlacak
uzmanlk vasfna sahip tertibatlar.
Gvenlik teftii. lgili ulusal sivil havaclk gvenlii program gerekliliklerinin bir havayolu,
havaalan veya gvenlikle ilgili baka bir birim tarafndan uygulanmasna ait bir inceleme.
Gvenlik program. Sivil havacln yasad mdahale eylemlerine kar korunmas iin
kabul edilen tedbirler.
Gvenlik tahditli alan. Bir havaalannn hava tarafnn, giri kontrolnn yansra baka
gvenlik kontrollerinin uyguland, ncelikli risk alanlar olarak tanmlanan alanlar. Sz
konusu alanlar normalde, dier eylerin yansra, tarama kontrol noktas ile havaarac
arasndaki tm ticari havaclk yolcu hareket alanlarn, rampay, bagaj dzenleme alanlarn,
havaaralarnn servise getirildii ve taranm bagaj ve kargonun mevcut olduu alanlar
dahil, kargo hangarlarn, posta merkezlerini, hava taraf ikram ve havaarac temizleme
tesislerini kapsayacaktr.
Gvenlik incelemesi. Bir yasad mdahale eyleminin gerekletirilmesi iin istismar
edilebilecek gvenlik aklarnn tespit edilmesi ve dzeltici tedbirlerin tavsiye edilmesi dahil
olmak zere gvenlik ihtiyalarnn deerlendirilmesi.
Gvenlik testi. Bir yasad eylemi ileme teebbsn taklit eden bir havaclk gvenlii
nlemine ilikin gizli veya ak bir deneme.
Servis salayc. Havaclk faaliyetinin bir paras olan ve ilevsel olarak dzenleyicisinden
ayr olan bir organizasyon, faal operatrler ve dier salayclar.
Seyahat dokman. Gerek hamili tarafndan uluslararas seyahat iin kullanlabilecek, bir
Devlet veya organizasyon tarafndan tanzim edilen bir pasaport veya baka resmi kimlik
belgesi.

45

46