SHGM Havaalanı İşletme Hizmetleri

Havaalanlar Daire Bakanl
HAVAALANI LETME
HZMETLER
KNC BASKI
Yayn No: HAD/T-15
HAVAALANI LETME
HZMETLER
(KNC BASKI)
Havaalan letme Hizmetleri
SVL HAVACILIK GENEL MDRL YAYINLARI

Yayn No: HAD/T-15
Yayn Tr: eviri
Konu: Uluslararas Sivil Havaclk Tekilat (ICAO) tarafndan
yaymlanan Airport Services Manual (Doc 9137), Part 8
Airport Operational Services, First Edition, 1983 dokmannn
Trkeye tercme edilmi halidir.
lgili Birim: Havaalanlar Daire Bakanl
2. Basm Tarihi Eyll 2016, Ankara
2011 Sivil Havaclk Genel Mdrl
Telif Haklar Sivil Havaclk Genel Mdrlne aittir.
Her hakk sakldr. Sivil Havaclk Genel Mdrl tarafndan
zel olarak izin verilmedike bu yaynn kopyalanarak
oaltlmas, datlmas ve kullanlmas yasaktr.
lk yaymlanma tarihi Eyll 2011dir.
Bu yayn bilgilendirme amacyla hazrlanmtr. Yaplacak
uygulamalarda ICAO tarafndan yaymlanm olan orjinal
dokmann son eklinde yer alan hususlara uyulmas
gerekmektedir.
www.shgm.gov.tr
Bu yaynn basl hli Sivil Havaclk Genel Mdrl,
Havaalanlar Daire Bakanlndan temin edilebilir.
E-Posta: HAD@shgm.gov.tr
ISBN: 978-975-493-080-1
Sivil Havaclk Genel Mdrl
Gazi Mustafa Kemal Bulvar No:128/A
06570 Maltepe / ANKARA
Tel: +90 312 203 60 00
Fax: +90 312 212 46 84
www.shgm.gov.tr
Tasarm - Bask
Art Ofset Matbaaclk Ltd. ti.
Tel : 0312 284 41 25
Fax: 0312 284 29 89
artofset@ttmail.com
iv
NSZ
Annex 14te, havalimanlarnda salanmas gereken belirli kolaylklarn yan sra, havalimanlar tarafndan gerekletirilmesi gereken bir takm grevler belirtilmektedir. Bu el kitabnda, bir havaliman
tarafndan yerine getirilmesi gereken eitli teknik ilevlerin bir araya getirilerek tek bir kaynak altnda
derlenmesi amalanmaktadr. ou havalimannn bu el kitabnda deerlendirilen grevlerin tamamn
yerine getirmesi gerekecektir. Mnferit havalimanlar arasnda deiiklik gsterecek olan hususlar ise,
bu grevlerin yerine getirilmesi iin gereken organizasyonun bykl ve zellii ile her bir grevin
alaca zaman miktardr.
Bu el kitabnn bal, havaliman iletme hizmetleridir. Bu balk, uak operasyonlarnn emniyeti ve
verimlilii ile ilgili hizmetler ile havaliman finansmannn ve yolcu hizmetlerinin ynetimi gibi hususlarla ilgili hizmetler arasndaki ayrm belirtmek iin seilmitir. indekiler tablosu incelediinde
grlecei zere, bu el kitabnda havaliman hizmetleri salamann iki boyutu ele alnmaktadr. lk iki
blm, iletme hizmetlerinin genel organizasyonu ve kadrosu ile ilgilidir. Dier blmlerde ise, havaliman tarafndan salanmas gereken belirli hizmetler, ayr ayr departmanlarn sorumluluklarna ilikin
detaya girmeksizin ele alnmaktadr.
Bu el kitab hazrlanrken, havaliman tarafndan salanan tm iletme hizmetleri aklanmaya allmtr. Kurtarma ve yangnla mcadele gibi belli baz durumlarda, ilgili konular dier el kitaplarnda
ok daha ayrntl olarak ele alnmaktadr. Bu gibi rneklerde, bu el kitabnda sadece havalimannn
gereksinimlerine vurgu yaplarak, ilgili ICAO dokmanlarna atfta bulunulmaktadr. Grsel yardmclarn havadan kontrol srasnda kontrol gibi dier hususlar ile ilgili olarak ise, ayrntl materyal
salanmtr.
Bu el kitab, ICAO Sekreterlii tarafndan, Britanya Havalimanlar Otoritesinin yardmyla hazrlanmtr.
Bu el kitabnn pek ok konu hakknda genel klavuz bilgilerden olumas amalandndan, ierisinde
yer alan materyalin gerek Britanya Havalimanlar Otoritesinin gerekse ICAOnun resmi bir pozisyonunun grlerini yanstmayabileceini hatrlatmak nem arz etmektedir. El kitabnda ICAOnun dzenleyici dokmanlarnda kesin olarak tanmlanmam olan baz konular ele alnmaktadr. Ancak, burada
ana hatlaryla aklanan hizmetlerin ounun tm havalimanlar tarafndan salanmas gerektiinden,
bu el kitabnn Devletlere yardmc olacana inanlmaktadr.
Bu el kitabnn gncel tutulmas amalanmaktadr. Gelecek basmlarda, edinilen tecrbeler ve bu el
kitabnn kullanclarndan alnan yorumlar ve tavsiyeler dorultusunda gelitirmeler yaplacaktr. Dolaysyla, okurlarn bu basma ilikin grlerini, yorumlarn ve tavsiyelerini bildirmeleri rica edilir. Bu
geri bildirimler, ICAO Genel Sekreterliine ynlendirilmelidir.
nsz v
indekiler
BLM 1............................................................................................................................................................................... 2
GR..................................................................................................................................................................................................................2
BLM 2............................................................................................................................................................................... 6
HAVALMANI TEKNK DEPARTMANLARININ LEVSEL SORUMLULUKLARI.............................................................................6
2.1. Giri..................................................................................................................................................................................................6
2.2. letme Ynetim Departman..................................................................................................................................................6
2.3. Havaliman Bakm Departman..............................................................................................................................................8
2.4. letme Kumanda Odas............................................................................................................................................................8
BLM 3.............................................................................................................................................................................10
HAVALMANI YZEY DENETMLER.................................................................................................................................................... 10
3.1. Denetim Skl.......................................................................................................................................................................... 10
3.2. Denetim Yntemi...................................................................................................................................................................... 10
3.3. Denetim Usulleri...................................................................................................................................................................... 10
3.4. Kaplamal Alan Denetimleri................................................................................................................................................. 11
3.5. Yeil Alan Denetimleri............................................................................................................................................................ 11
3.6. Manialar....................................................................................................................................................................................... 12
3.7. Raporlama................................................................................................................................................................................... 12
BLM 4.............................................................................................................................................................................14
GRSEL YARDIMCILARIN YER KONTROLLER................................................................................................................................. 14
4.1. Giri............................................................................................................................................................................................... 14
4.2. Denetim Skl.......................................................................................................................................................................... 14
4.3. Rutin Yer Denetimleri............................................................................................................................................................. 14
4.4. Denetim Usulleri...................................................................................................................................................................... 15
4.5. Acil Durum Yer Iklar............................................................................................................................................................ 15
4.6. Yaklama Iklandrma Sistemi Denetimleri................................................................................................................... 15
4.7. Grerek Yaklama Eim Gstergesi Sistemi Denetimleri........................................................................................... 16
BLM 5.............................................................................................................................................................................20
GRSEL YARDIMCILARIN HAVADAN KONTROLLER..................................................................................................................... 20
5.1. Genel............................................................................................................................................................................................. 20
5.2. Kapsaml Bakm Sonras Havadan Kontroller................................................................................................................ 20
5.3. Yaklama Ve Pist Iklandrma Sistemleri........................................................................................................................ 20
5.4. Yer Tespit Bikn......................................................................................................................................................................... 21
BLM 6.............................................................................................................................................................................24
OLUMSUZ HAVA KOULLARI................................................................................................................................................................. 24
6.1. Giri............................................................................................................................................................................................... 24
6.2. Genel............................................................................................................................................................................................. 24
6.3. Buz, Don Ve Dolu...................................................................................................................................................................... 24
6.4. Kuvvetli Rzgarlar.................................................................................................................................................................... 25
6.5. Yamur......................................................................................................................................................................................... 25
6.6. Sis Ve Dk Gr................................................................................................................................................................... 25
6.7. Kar.................................................................................................................................................................................................. 27
indekiler vii
BLM 7.............................................................................................................................................................................30
YZEY SRTNMES LM............................................................................................................................................................. 30
7.1. Giri................................................................................................................................................................................................ 30
7.2. Usuller.......................................................................................................................................................................................... 30
7.3. Ynetim......................................................................................................................................................................................... 30
7.4. Kayt Tutma................................................................................................................................................................................. 30
7.5. Pistlerin Bakm......................................................................................................................................................................... 31
BLM 8.............................................................................................................................................................................34
HAREKET SAHASINDA DEVAM EDEN ALIMALARIN KONTROL VE ALINMASI GEREKEN NLEMLER................... 34
8.1. Kontrol......................................................................................................................................................................................... 34
8.2. Rutin Bakm................................................................................................................................................................................ 34
8.3. Kk apl naat/Bakm almas................................................................................................................................. 34
8.4. Kapsaml naat/Bakm almas....................................................................................................................................... 34
BLM 9.............................................................................................................................................................................38
KU TEHLKESNN AZALTILMASI........................................................................................................................................................ 38
9.1. Giri............................................................................................................................................................................................... 38
9.2. Organizasyon............................................................................................................................................................................. 38
9.3. Sonu............................................................................................................................................................................................ 38
BLM 10...........................................................................................................................................................................40
APRON YNETM VE APRON EMNYET........................................................................................................................................... 40
10.1. Giri............................................................................................................................................................................................. 40
10.2. Koordine Ynetim.................................................................................................................................................................. 40
10.3. Havaalan Otoritesi Veya letmeci irket Tarafndan Ynetim............................................................................. 40
10.4. Genel.......................................................................................................................................................................................... 40
10.5. Apron Ynetiminin Grevleri.............................................................................................................................................. 41
10.6. Apron Emniyeti....................................................................................................................................................................... 42
10.7. Yedek Meydana niler.......................................................................................................................................................... 43
BLM 11...........................................................................................................................................................................46
YER GRLTSNN KONTROL...................................................................................................................................................... 46
11.1. Giri............................................................................................................................................................................................. 46
11.2. Ters tki...................................................................................................................................................................................... 46
11.3. Yardmc G niteleri......................................................................................................................................................... 47
11.4. Sabit Yer G nitesi............................................................................................................................................................ 47
11.5. Uak Taksi Grlts............................................................................................................................................................ 47
11.6. Motorun Bakm Amacyla altrlmas......................................................................................................................... 47
BLM 12...........................................................................................................................................................................50
HAVALMANININ BLGELERE AYRILMASI VE MANA KLERANSI.............................................................................................. 50
12.1. Giri............................................................................................................................................................................................. 50
12.2. Blgelere Ayrma Sorumluluu......................................................................................................................................... 50
12.3. Mania Snrlama Yzeyleri.................................................................................................................................................. 50
12.4. Maniadan Arndrlm Blge............................................................................................................................................. 50
12.5. Yaklama Iklandrma Sistemi Dzlemi........................................................................................................................ 50
12.6. Havaalan Mania izelgesi................................................................................................................................................. 51
12.7. Manialarn Kaldrlmas........................................................................................................................................................ 51
viii
BLM 13...........................................................................................................................................................................54
UAK KAZALARI/OLAYLARI..................................................................................................................................................................... 54
13.1. Giri............................................................................................................................................................................................. 54
13.2. Havaliman Acil Durum Planlamas................................................................................................................................. 54
13.3. Raporlama Usulleri............................................................................................................................................................... 54
13.4. Acil Durum Sonras Usulleri............................................................................................................................................... 54
BLM 14...........................................................................................................................................................................58
MANEVRA YAPAMAYAN UAKLARIN KALDIRILMASI..................................................................................................................... 58
14.1. Yasal Hususlar......................................................................................................................................................................... 58
14.2. Uak Kaldrma Kabiliyeti..................................................................................................................................................... 58
14.3. Sorumluluklarn Dalm.................................................................................................................................................... 58
14.4. Operasyon Kayd.................................................................................................................................................................... 58
14.5. Uaklar Kaldrma Plan....................................................................................................................................................... 58
14.6. Haberleme.............................................................................................................................................................................. 59
BLM 15...........................................................................................................................................................................62
HAVALMANI ACL DURUM PLANI........................................................................................................................................................ 62
15.1. Giri............................................................................................................................................................................................. 62
15.2. Ama........................................................................................................................................................................................... 62
15.3. Sorumluluk............................................................................................................................................................................... 63
15.4. Mdahale.................................................................................................................................................................................. 63
15.5. Haritalar.................................................................................................................................................................................... 64
15.6. Eriim Yollar............................................................................................................................................................................ 64
15.7. Genel........................................................................................................................................................................................... 64
15.8. Tatbikatlar................................................................................................................................................................................. 64
BLM 16...........................................................................................................................................................................66
SALIK HZMETLER................................................................................................................................................................................. 66
16.1. Giri............................................................................................................................................................................................. 66
16.2. Yarallarn Tanmas............................................................................................................................................................. 66
16.3. Acil Durum Hizmet Personelinin Tanmlanmas......................................................................................................... 66
16.4. Haberleme.............................................................................................................................................................................. 66
16.5. Hava artlarndan Korunma............................................................................................................................................... 67
16.6. Acil Durum Tehizat............................................................................................................................................................. 67
BLM 17...........................................................................................................................................................................70
KURTARMA VE YANGINLA MCADELE HZMETLER...................................................................................................................... 70
17.1. Genel........................................................................................................................................................................................... 70
17.2. Kurtarma Ve Yangnla Mcadele Kategorisinin Belirlenmesi................................................................................. 70
17.3. Kurtarma Ve Yangnla Mcadele Hizmetlerinin ntikali........................................................................................... 71
17.4. Kurtarma Ve Yangnla Mcadele almalarnda Grevli Personel...................................................................... 71
17.5. letme Gereklilikleri............................................................................................................................................................. 72
17.6. Eitim......................................................................................................................................................................................... 73
17.7. Kurtarma Ve Yangnla Mcadele Hizmetlerini Etkileyen Havaliman Kolaylklar........................................... 74
BLM 18...........................................................................................................................................................................76
GVENLK..................................................................................................................................................................................................... 76
18.1. Genel.......................................................................................................................................................................................... 76
18.2. Sivil Havacla Yasad Mdahale................................................................................................................................. 76
indekiler ix
BLM 19...........................................................................................................................................................................78
ARA KONTROL....................................................................................................................................................................................... 78
19.1. Manevra Sahasnda............................................................................................................................................................... 78
19.2. Apron Alanlarnda.................................................................................................................................................................. 78
BLM 20...........................................................................................................................................................................82
HAVALMANI SINIRLARI DIINDAK NSANLARI VE YAPILARI ETKLEYEN OLAYLAR......................................................... 82
20.1. Uaktan Den Buz Paralar............................................................................................................................................. 82
20.2. Uu Srasnda Uaktan Den Nesneler...................................................................................................................... 82
20.3. Acil Durumda Yakt Boaltma............................................................................................................................................ 82
20.4. Kanat Ucu Girdaplar............................................................................................................................................................ 83
BLM 21...........................................................................................................................................................................86
HAVA GSTERLERNDE EMNYET....................................................................................................................................................... 86
21.1. lk Organizasyon..................................................................................................................................................................... 86
21.2. Organizasyon Sorumluluu................................................................................................................................................ 86
21.3. Havaliman leticisinin Sorumluluu............................................................................................................................ 87
21.4. Emniyet Hizmetleri............................................................................................................................................................... 88
21.5. Kazalar....................................................................................................................................................................................... 88
21.6. Gsteri Sonras Grevler...................................................................................................................................................... 88
BLM 22...........................................................................................................................................................................90
HAVAALANI VERLERNN TEMN........................................................................................................................................................ 90
22.1. Genel.......................................................................................................................................................................................... 90
22.2. Bilgi Trleri.............................................................................................................................................................................. 90
22.3. Usuller....................................................................................................................................................................................... 90
22.4. Deiiklikleri Bildirme Sorumluluu............................................................................................................................... 91
BLM
GR
BLM 1
GR
1.1. Ulusal snrlar ierisindeki sivil havaclk erevesini oluturmak ve sivil havalimanlarnn mlkiyetine ve iletimine ilikin dzenlemeleri belirlemek ulusal Hkmetlerin grevidir. Bu dzenlemeler
eitli ekillerde olabilecei gibi, belirli bir lkenin snrlar dahilindeki tm sivil havalimanlar iin
mutlaka tek bir ekil olmayabilir.
1.2. Bir hkmet, sivil havalimanlarnn dorudan kontroln, bu sorumluluu bir Devlet Dairesine
vermek suretiyle, kendi elinde tutmaya karar verebilir. Bundan farkl olarak;
a) bu amala bir kurum veya devlete ait bir kurulu kurabilir;
b) sorumluluu il zel idarelerine veya mahalli idarelere devredebilir;
c) farkl havalimanlarnda Devletin zel koullarna ve havaclk gemiine en uygun olan kombinasyonunu benimseyebilir veya
d) ehirlerin/topluluklarn asgari hkmet mdahalesiyle havaliman bulundurmalarna ve iletmelerine izin verebilir.
1.3. Havaliman zerinde yetkiye sahip olan devlet yani ulusal Hkmet hangi politikay benimsemi
olursa olsun, sivil havaclkla ilgili baz hususlardan kanlmaz olarak sorumlu olmaya devam etmelidir. Aada bu hususlarn genel bir listesi yer almaktadr:
a) ulusal havaliman yapsnn geliiminin kontrol;
b) sivil havaclk faaliyetlerinde bulunan havalimanlarnn ve personelin lisanslandrlmas ve
lisanslandrma dzenlemelerinin iledii mevzuat erevesi;
c) Devletin hava trafik kontrol sistemi;
d) trafik haklarnn dier Devletlerle mzakere edilmesi;
e) kar atmalarnn nne geilmesi iin bir havalimannn geliimi ve ileyii ile o havalimannn bulunduu yerel mahallin geliimi arasnda koordinasyonu salamaya ynelik usullerin
getirilmesi;
f) havalimanlarnn toplum zerindeki evresel etkilerine ilikin politikalarn oluturulmas;
g) sivil ve askeri havacln koordinasyonu ve
h) uak kazalarnn incelenmesi.
1.4. Havalimanlarnn iletiminde olduu gibi, hava trafik kontrolnn ve telekomnikasyon hizmetlerinin salanmasna ilikin sorumluluk, her ne kadar ICAOnun salad ereve dahilindeki bir ulusal
politikaya tabi olsa da, eitli ekiller alabilmektedir. Hava trafik kontrol nitesi normal artlarda ulusal
Hkmet tarafndan temin edilir ancak baz zel koullarda bu konu havalimannn sorumluluunda
olabilir. Dzenleme ne ekilde olursa olsun, hava trafik kontrol birimi ile havalimannn iletme departman arasnda ok yakn bir ibirliinin olmas gerekir; zira bu tr bir ibirlii olmadan hibir havaliman verimli bir ekilde ilemez; en kts de bu durumun emniyet asndan birtakm sonular olabilir.
1.5. Hkmetin sivil havaclk konusundaki sorumluluklarnn ve belirli bir havaliman zerindeki etkisinin dnda ve hava trafik kontroln temini iin yaplan dzenlemelerden bamsz olarak, havaliman
ileticisinin veya sahibinin birtakm hayati ve zel sorumluluklar bulunmaktadr. Bu sorumluluklar
kabaca aadaki ekilde zetlenebilir:
2
BLM - 1
a) kolaylklarn ilgili Devlet daireleriyle ve havalimannn kullanclaryla istiare edilerek ve

ICAO dokmanlarnda yer alan ilgili Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalara uygun olarak
tasarlanmas ve temini ve
b) havaliman uygulamalarnn ve operasyonlarnn emniyetli bir ekilde yrtlebilmesi iin
uluslararas kabul grm usullerin benimsenmesi ve uygulanmas.
1.6. Bu ikinci sorumluluk aadaki hususlar da ierir:
a) grsel seyrsefer yardmclarnn temini ve bakm;
b) kurtarma ve yangnla mcadele hizmetlerinin temini;
c) hareket sahas yzeylerinin temini ve bakm;
d) apron iaretlemelerinin, klandrma ve park alan grsel ynlendirme sistemlerinin temini ve
bakm;
e) apron alanlarndaki ara trafiinin kontrol;
f) havalimannda hava trafik kontroln dorudan kontrol uygulad blmler hari, hareket sahas trafiinin dzenlenmesi;
g) kar temizleme ve kar durumu bildirimi;
h) uan park edilmesi;
i) pist frenleme etkinliinin deerlendirilmesi ve su derinlii lm;
j) kular ve dier yabani hayvanlar uzak tutmak iin alnan tedbirler;
k) manevradan aciz ua kaldrma operasyonlarnn koordinasyonu;
l) havalimannn yerel evre zerindeki etkisini asgari dzeye indirmeye ynelik tedbirlerin alnmas;
m) mmkn olan durumlarda manialarn kaldrlmas ve
n) havaliman verilerinin temini.
1.7. Bylece, sivil havaliman iletme gibi karmak bir konuya birok farkl ekilde yaklalabilecei
grlecektir. Balca rnekler unlardr:
-
Hkmetin mlkiyetinde olan ve hkmete iletilen, havalimanndaki hava trafik kontrol biriminin bir hkmet idaresi tarafndan saland havaliman
Yerel bir otoritenin mlkiyetinde veya zel mlkiyet olan, ulusal havalimanlar erevesi ve
ulusal bir hava trafik kontrol sistemi kapsamnda iletilen kendine ait bir hava trafik kontrol
birimi kullanan havaliman.
Devletin mlkiyetindeki bir kurulu veya yerel bir otorite tarafndan iletilen, hava trafik kontrol sistemi bir Devlet Dairesi, Devlet Kurumu veya farkl bir devlet organ tarafndan salanan
havaliman.
1.8. Yukardaki rnekler tam kapsaml bir liste olmayp, eitli Devletlerde benimsenmi olan baz havaliman iletme ekillerine rnek olarak verilmitir ve tek bir lkenin snrlar dahilinde birden fazla
sistem bulunabilecei unutulmamaldr.
Genel 3
BLM
HAVALMANI TEKNK
DEPARTMANLARININ
LEVSEL SORUMLULUKLARI
BLM 2
HAVALMANI TEKNK DEPARTMANLARININ LEVSEL SORUMLULUKLARI
2.1. GR
2.1.1. Bir havalimannda teknik hizmet salama sorumluluu normal artlarda havaliman sahibine ait
olur ancak baz zel durumlarda ulusal Hkmetin sorumluluunda olabilmektedir.
2.1.2. Mlkiyeti Devlete ait ve Devlet tarafndan iletilmekte olan bir havalimannda, baz zel durumlarda bu sorumluluk ksmen veya tamamen baka bir kuruma devredilebilir. rnein hava trafik kontrol
salaycs Blm 1, 1.6da sralanan grevlerden dorudan veya dolayl olarak sorumlu olabilir. Benimsenen sistem ulusal uygulamay yanstr - bkz. Blm 1, 1.2 ve 1.4.
2.1.3. ekil 2-1de tipik ve basit bir havaliman ynetimi organizasyon emas gsterilmektedir.
ekil 2-1. Havaliman ynetiminin tipik organizasyonu
2.2. LETME YNETM DEPARTMANI

2.2.1. Havalimannn iletmesinden sorumlu olan havaliman ynetim departmannn tipik bir organizasyon emas ekil 2-2de gsterilmektedir.
2.2.2. Havaliman kurtarma ve yangnla mcadele hizmetinin ilevsel sorumluluklar
2.2.2.1. Havaliman kurtarma ve yangnla mcadele hizmetinin balca grevleri unlardr:
a) havalimanndaki btn yangnlarla, acil durumlarda ve ilgili olaylarla ilgilenme. rnein havalimannda veya hemen yaknnda kan uak yangnlar veya uakla ilgili yangnlar ve bina
yangnlar, yakt dklmeleri ve karayolu/demiryolu kazalar da buna dahildir.
b) yerel itfaiye tekilat, ambulans ve polis hizmetleriyle etkili bir balantnn srdrlmesi. Bu
hizmetler, uak kurtarma ve yangna mcadele operasyonlarnn idaresinde nemli bir kuvvet
salamaktadr;
c) havalimannn yaknlarndaki uak kaza alanlarnn incelenmesi. Eriim yollarnn renilmesi;
d) havalimannn yaknlarndaki sulu, bataklk alanlarn veya dier zorlu ortamlarn almas dahil olmak zere, verimlilii artrmak iin dzenli eitim
e) Asli grevlerin Annex 14, Blm 9da belirtilen kabul edilen mdahale sresinin karlanmasna ynelik temel grevleri etkilemeyen dier gerekli grevler ve
f) gerek planlama gerekse uygulama asndan yangn nleme almalar ve kurtarma ve yangnla mcadele personeli olmayan kiilerin yangn nleme grevleri konusunda eitilmesi.
6
BLM - 2
2.2.3. Havaliman letme Blmnn ilevsel sorumluluklar

2.2.3.1. Havaliman letme Blm, uaa havaliman evresinde ve uak park yerlerine giri klarda
emniyetli ve abuk uak hareketini salamaya ynelik gnlk kontrol ve organizasyondan sorumludur.
Bu blm bnyesindeki Nbeti letme Sorumlusu genellikle havalimann anlk iletme verimliliinden sorumludur ve byk havalimanlarnda genellikle 24 saat boyunca grevde olan bir Nbeti letme Sorumlusu bulunur. Bu blm bnyesinde, Hareket Sahas Emniyet Birimi veya Apron Ynetimi
Birimi gibi zel birimler bulunabilir.
letme
ekil 2-2. Tipik bir havaliman iletme organizasyonu
2.2.3.2. Hareket Sahas Emniyet Birimi, apron kontrol hari olmak zere, letme Departmannn gnlk grevlerinin ounluunu yrtmek zere kurulur. Ancak, kk havalimanlarnda bu ilevler tek
bir birim bnyesinde birletirilir. Hareket Sahas Emniyet Biriminin balca grevleri unlardr:
a) bitiiindeki kaplamasz alan da dahil olmak zere, manevra sahasnda kapsaml ve rutin yzey denetimlerinin yaplmas ve denetlenen sahalarn durumu ve sprme ve/veya yzey bakm ihtiyac hakknda hava trafik kontrol, havaliman bakm ve havaliman iletme birimlerine
rapor sunma;
b) apronlarda kapsaml ve rutin yzey denetimlerinin yaplmas ve denetlenen apron alanlarnn
durumu ve sprme ve/veya bakm ihtiyac hakknda hava trafik kontrol, havaliman bakm ve
havaliman iletme birimlerine rapor sunma;
c) klandrma denetimlerinin yaplmas ve her tr lamba arzas, devre arzas ve dier arzalar
hakknda hava trafik kontrol, havaliman bakm ve havaliman iletme birimlerine rapor sunma;
d) ku uzaklatrma tedbirleri;
e) srtnme katsays lm ve
f) apron alanlarna dzenli olmayan eriim isteyen kiilerin veya aralarn geici gei kartlarnn kontrol ve karlmas.
2.2.3.3. Apron Ynetimi Biriminin balca sorumluluklar unlardr:
a) gelen uaklara uak park yerlerinin tahsis edilmesi
b) uak park yeri tahsisi ile ilgili gerekli dokmanlarn tutulmas. Bu dokmantasyon ileminin
amac, rnein ini ve park cretlerinin toplanabilmesi iin yeterli kaytlarn tutulmasn salamaktr;
c) park alan ynlendirme sistemleri olmayan uak park yerlerinde yer klavuzlarnn salanmas
ve
Havaliman Teknik Departmanlarnn levsel Sorumluluklar 7
d) baz hava limanlarnda bu birim ayn zamanda kargo, bagaj ve uak hizmetlerinin temini gibi
apron hizmetlerinden de sorumlu olabilmektedir.
Kk havalimanlarnda Apron Ynetimi Birimi, Hareket Sahas Emniyet Birimiyle birletirilebilir.
2.2.4. Operasyon Hizmetleri Blmnn ilevsel sorumluluklar
2.2.4.1. Operasyon Hizmetleri Blm, havaliman operasyonlarnn verimli bir ekilde ak iin gerekli
destek ilevlerden sorumludur. Grlt izleme, hava taraf geilerinin idaresi, harici acil durum hizmetleriyle balant kurma gibi ilerin tm bu departmann almalarna rnektir.
2.2.5. Mekanik Ulatrma Blmnn ilevsel sorumluluklar
2.2.5.1. Mekanik Ulatrma Blmnn balca grevleri unlardr:
a) gerekli hallerde nceliklerin belirlenmesi de dahil olmak zere, kurtarma ve yangnla mcadele aralar, kar temizleme tehizat ve manevradan aciz ua kaldrma tehizat gibi tm
aralarn ve uzmanlk gerektiren seyyar mhendislik tehizatnn bakm;
b) havaliman aralarna gereken ekilde src temini ve
c) sprme, uak park yeri temizlii, kar temizleme ve manevradan aciz uan kaldrlmas gibi
zel grevler iin src temini.
2.3. HAVALMANI BAKIM DEPARTMANI
2.3.1. Havaliman Bakm Departmannn, iletme ile ilgili balca grevleri unlardr:
a) naat Mhendislii. naat Mhendislii Blm, dorudan veya mteahhit kullanm vastasyla dolayl olarak, btn kaplamal alanlar ve yeil alanlar (imlerin kesilmesi dahil) dahil
olmak zere havalimannn yzeylerinin, kaplamalar alanlardaki iaretlemelerin ve ilgili drenaj, ana yangn borular (varsa) ve snr itlerinin dzeltilmesinden ve onarlmasndan sorumlu
olacaktr ve
b) Elektrik ve Makine Mhendislii. Bu blm, dorudan veya mteahhit kullanm vastasyla dolayl olarak, tm havaliman klandrmasnn, ilgili taksi klavuz iaretlerinin ve dier iaretlerin, apron ynlendirme sistemlerinin ve bu kolaylklara hizmet veren yedek g kaynaklarnn
bakmndan sorumludur.
Bu blmler ayrca binalarn bakmndan da sorumludur ancak bu grevler, iletme el kitabnn konusu
deildir.
2.4. LETME KUMANDA ODASI
2.4.1. Havalimannn ileyiine ilikin bilgilerin alnp datlabilecei bir koordinasyon merkezi kurulmaldr. Apron Ynetimi Biriminin ve Hareket Sahas Emniyet Biriminin ilevleri burada birletirilebilir.
2.4.2. Bu odada, ATCye ve dier iletme kumanda odalarna, ayrca MET ve AISye dorudan telefon
hatt bulunmaldr. Gerek yaya durumundaki gerekse ara ierisindeki iletme personeliyle iletiim
kurulabilmesi iin telsizle haberleme imkan salanmaldr. NOTAMn hazrlanmas ve yaynlanmas
iin dzenlemeler yaplmaldr (bkz. Blm 22).
2.4.3. Havalimannn genel iletimini kapsayacak ekilde oluturulan her nevi ynetim grevi kumanda
odasyla haberleme salanmaldr.
BLM - 2
BLM
HAVALMANI YZEY DENETMLER
BLM 3
HAVALMANI YZEY DENETMLER
3.1. DENETM SIKLII
3.1.1. Hareket sahas denetimleri, dzenli ve mmkn olduunda sk olmaldr. Her durumda, asgari
denetim skl u ekilde olmaldr:
a) Pistler - Aada belirtilen ekilde gnde drt denetim:
afak denetimi - Btn pistlerin tam geniliini kapsayan ayrntl bir yzey denetimi. Bu ilem, her pist
iin yaklak 15 dakika srmelidir (iki tur).
Sabah denetimi - Btn pistlerde, pist kenar klar arasndaki alana odaklanarak, normalde faslal
olarak gerekletirilir.
len denetimi - Sabah denetimiyle ayndr.
Gn batm denetimi - Btn pistleri kapsamaldr. Akamn ge saatlerine kadar klandrma denetiminin gerekli olmad zamanlarda pist denetimleri arasndaki boluu doldurmak iin tasarlanm olup,
pist yzeyinin tamamn kapsamaldr.
b) Taksi yollar - normal dzenli kullanmda olan taksi yollar iin her gn.
c) Apronlar - her gn.
d) Yeil alanlar - ua ekmesi gerekebilecek alanlar, bitiikteki kaplamal alanlarla ayn sklkta
denetimden gemelidir. Dier yeil alanlar, herhangi bir yzey bozulmasnn gzlemlenmesi
iin uygun aralklarla denetlenmelidir.
3.2. DENETM YNTEM
3.2.1. Denetim kapsamna alnacak alanlar ve mesafeler, havaliman denetim aralarnn kullanlmasn
gerektirmektedir. Ancak, denetimin hz ne kadar yksek olursa, etkinlii o kadar az olacaktr, bu nedenle denetim hz mmkn olduunca dk tutulmaldr. Kaplamal yzeylerin ayrntl denetimi normal
koullarda Bakm Departman tarafndan gerekletirilirken, dier alanlarn denetimi ilgili departman
tarafndan yaplmaldr. Denetimlerin doru sklkta yaplabilmesi iin havaliman iletmesinin program koordine etmesi gerekecektir.
3.3. DENETM USULLER
3.3.1. Herhangi bir pist denetimine balamadan nce, hava trafik kontrolden izin alnmaldr. Piste
girerken, olumlu giri ars (rnein kontrol arac denetim iin giri yapyor) yaplmal; pisten karken de, denetim arac pist eridinden ktnda hava trafik kontrole bilgi verilmelidir. Denetimlerin
ou faslal olarak gerekletirilmektedir (yani denetim aracnn piste ksa srede girip kmas gerekebilmektedir). Yukardaki arlar denetim aracnn piste her giriinde yaplmaldr.
3.3.2. Herhangi bir pist denetimi srasnda uygun telsiz kanalndan dinleme nbetinde kalnmas gerekir.
3.3.3. Eer hava trafik kontrol faslal denetim srasnda denetim ekibinin pisti boaltmasn isterse
ara, hava trafik kontrole pistin ak olduunu bildirmeden nce pist eridinin dna km olmaldr.
Ardndan, tekrar giri talimatlarn beklerken, pist eridinin dnda kalmas gerekmektedir.
10
BLM - 3
Not: - Denetiler, pisti hibir zaman ILS iin kritik/hassas blgeye girerek boaltmamaldr.
3.3.4. Herhangi bir pist zerinden karya gemeden nce izin alnmaldr.
3.3.5. Btn pist denetimleri, ncelikle emniyet gerekesiyle, ini veya kalk iin kullanlan ynn aksi
ynde gerekletirilmektedir. Ayn ynde iki turdan oluan ilk k pist denetiminde, gerileme ilemi
pist eridinin dndan yaplmaldr ve pistin uzaktan denetiminde veya sz konusu piste bitiik taksi
yollarnn denetiminde kullanlabilir.
3.3.6. Pist denetiminin kesin olarak tamamlanmas zerine, ekip bu durumu hava trafik kontrole bildirerek, pistin durumu hakknda rapor vermelidir.
3.3.7. Denetimin balama ve biti saatleri not alnarak, Denetim Kayt Defterine girilmelidir.
3.4. KAPLAMALI ALAN DENETMLER
3.4.1. Aada belirtilen hususlara dikkat edilmelidir:
a) Motor giriinde hasara yol aabilecek maddelere zellikle dikkat edilmek zere, genel temizlik. Pist bakm ilemlerinden kalan artklar veya piste kum dkme ileminden artan iri kum
taneleri (grit) de buna dahildir. Biriken her trl lastik kauuk kalntsna dikkat edilmelidir;
b) kaplama yzeyinde beton atlamas veya pullanma, derz tkanmas durumu, asfalt yzeylerde
atlama veya agrega gevemesi veya srtnme tabakalarnn ayrlmas gibi hasar belirtileri.
Uak hasarna neden olabilecek herhangi bir hasar veya bozunma derhal incelenmek zere
Havaliman Bakm Departmanna bildirilmelidir ve hasar yeterince ciddiyse, sz konusu alan
uaa kapatlarak sz konusu denetimlerin sonular beklenmelidir;
c) yamurdan sonra, su basan alanlar belirlenerek daha sonra yaplacak yeniden kaplama almalarna kolaylk iin mmknse iaretlenmelidir;
d) k tertibatlarnda hasar;
e) pist iaretlemelerinin temizlii ve
f) mazgallarn durumu ve oturmas.
3.4.2. Pistin iki ucunda erken teker koyma izi; yaklama klarnda, iaretleyici konilerde ve eik klandrma blast hasar; pist sonu emniyet alannda mania ve temizlik denetimi yaplmaldr.
3.5. YEL ALAN DENETMLER
3.5.1. Aadaki hususlara dikkat edilmelidir:
a) yeri kaplayan bitki rtsnn genel durumu, zellikle ar uzayarak klar, iaretleri, iaretleyicileri kapatmamasnn salanmas;
b) ortaya kan her knt kayda alnarak ilgili alanlar iaretlenmelidir;
c) bildirilmemi olan tm uak tekerlei izleri, dikkatle izimi iaretlenmeli ve bildirilmelidir;
d) iaret ve iaretleyicilerin durumu belirlenerek, gerekli onarm almas iin emir verilmelidir;
e) yeil alanlarn, zellikle de uak kaplama yzeylerine yakn olanlarn genel tama mukavemeti belirlenmelidir. Aralarn tekerlek izlerinin derinliinden makul bir deerlendirme yaplabilir. Devaml olarak su birikimi belirtileri gsteren alanlar raporlanmaldr. Yeil alanlar ile
kaplamal alanlar arasndaki her trl seviye farkl kayda alnarak dzeltme ilemi talebinde
bulunulmaldr. Uak motorlarnn oluturduu tehlike nedeniyle, bu alanlarn genel temizliine zel dikkat gsterilmelidir. Blast andrmas emareleri kayda alnarak raporlanmaldr;
Havaliman Yzey Denetimleri 11
f) su biriken yeil alanlar zellikle kular ekebileceinden kayda alnarak raporlanmaldr.

3.5.2. imlerin kesilmesinde ana ama, uzayan bitkilerin klarn ve iaretleyicilerin nn kapatmamasn salamaktr. Ayrca bu ilem kularn ve dier yabani hayvanlarn havalimanna ekilmesini
snrlayacak ekilde ynetilmelidir (bkz. Blm 9). Kesilmi ot ynlarnn motorun iine ekilebilecei
yerlerde braklmamas salanmaldr.
3.6. MANALAR
3.6.1. zin verilen btn manialarda, klandrma ve iaretlemelerin uygunluu kontrol edilmelidir.
3.6.2. zinsiz her nevi mania, belirlenen kiilere ve kurumlara derhal rapor edilmelidir. Mmkn olan
durumlarda, maniay derhal kaldrma almas yaplmaldr. Bu mmkn olmad takdirde, uak operasyonlarnn herhangi bir biimde kstlanmasnn gerekip gerekmedii derhal deerlendirilme ve
maniada uygun iaretleme ve klandrma almalar yaplmaldr.
3.7. RAPORLAMA
3.7.1. Pist denetimi srasnda tehlikeli bir hizmete elverisizlik durumunun tespit edilmesi halinde
(rnein hasarl mazgallar veya bozuk klar), uygun ATC ileminin yaplabilmesi iin bu durum derhal
telsiz vastasyla rapor edilmelidir. Ayrca, havaliman iletmeye bilgi verilmelidir. Sz konusu hasar sonucu pistin kapatlmas durumunda, havaliman bakm desteinin gelmesi beklenirken, denetim ekibi
denetim almasna devam etmelidir.
Ekip ayrca gerekirse herhangi bir tali pisti denetlemeye de hazr olmaldr.
3.7.2. Pistin kullanmn etkileyecek trde bir hizmete elverisizlik durumunun tespit edilmesi halinde,
bu husus aciliyet durumu, tarih, saat vb. bilgileri belirten uygun formla Havaliman Bakm Departmanna bildirilmelidir.
3.7.3. Pist denetimi srasnda uak paralarnn veya lastik paralarnn bulunmas halinde, takip ve
bildirim ileminin balatlabilmesi iin havaliman iletme veya hava trafik kontrol birimlerine derhal
bilgi verilmelidir.
3.7.4. Pist zerindeki kusurlarn yerlerinin tespit edilmesine yardmc olmas iin, pistin bir tarafndaki
pist kenar klarnn d tarafna referans levhalar denmelidir.
12
BLM - 3
BLM
GRSEL YARDIMCILARIN YER

KONTROLLER
BLM 4
GRSEL YARDIMCILARIN YER KONTROLLER
4.1. GR
4.1.1. Iklandrma yardmclarnn btnl ve gvenilirlii grsel olmayan yardmclara denk olmaldr. Iklandrma sisteminin btnl, gerek dahili havaliman devrelerinin gerekse harici g kaynann tasarmna bal olacaktr. Sistemin gvenilirlii, kullanlan nleyici bakm programna ve yaplan
denetimin derecesine bal olacaktr. Havaliman Hizmetleri El Kitab Ksm 9 - Havaliman Bakm
Uygulamalar kapsamnda, grsel yardmclarn nleyici bakmna ilikin klavuz bilgi yer almaktadr.
4.1.2. Iklandrma sisteminin alma kontrol genelde Hareket Sahas Emniyet Birimi tarafndan yaplmaktadr ancak onarm ilemi Havaliman Bakm Departmannn sorumluluundadr. Baz kk havalimanlarnda kontrol ilemi de Havaliman Bakm Departmanna devredilebilir.
4.1.3. Iklandrma sistemindeki arzalar izleme ilemiyle tespit edilecektir. Kumanda Paneli zerindeki
grnt ekranlar vastasyla izleme ilemi, devre hatalarnn tespit edilmesini ve hava trafik kontrol
biriminin yapm olduu parlaklk seiminin istenilen ksal geriverimi saladnn dorulanmasn
salayacaktr. Bununla birlikte, arzal lambalarn, kir veya lastik birikintileriyle kirlenmi tertibatlarn
veya yanl hizalamalarn tespit edilebilmesi iin gzle inceleme yoluyla izleme gerekecektir. Gzle
yaplan rutin yer denetimleri zaman zaman havadan kontrollerle desteklenmelidir.
4.2. DENETM SIKLII
4.2.1. Denetimlerin skl ve detay bir dereceye kadar, bulunan grsel yardmclarn karmaklk dzeyine bal olacaktr. Hassas yaklama pistlerinde, grsel yardmclarn havadan kontrolleri ve yer
denetimleri, dier pistlerdekinden daha sk ve detayl olmaldr.
4.3. RUTN YER DENETMLER
4.3.1. Gnlk kontroller
a) Btn gmme veya yerden yksek yaklama klandrma sistemlerinde ve pist ve taksi klarnda arzal lamba, krk veya nemli bir hizaszlk olup olmad, ayrca durdurma ubuklar
ve aydnlatmal Kategori II veya III bekleme pozisyonu iaretleri kontrol edilmelidir. Kategori
II ve III hassas yaklama pistlerinin merkez hatt klarndaki lamba arzalar mmkn olan en
ksa srede onarlmaldr ve
b) Elektrik devrelerinde, grsel yardmclarn btnln etkileyen, datm anda kopma veya
yedek g jeneratrlerinin bozuk olmas gibi nemli arzalar derhal havaliman iletme, bakm
ve hava trafik kontrol blmlerine bildirilmeli ve NOTAM ilemi balatlmaldr.
4.3.2. Haftalk kontroller
a) Btn yaklama klandrma sistemlerinde yanm/bozuk lamba olup olmad kontrol edilir;
Havaliman ileticisinin sorumluluunda olan, havaliman yaknlarndaki mania klar kontrol edilir; im bime, vb. ilemler yaplarak, yaklama klandrma sistemlerinin nnn kapanmamas salanr;
b) kirlenme ihtimali olan btn pist klar kontrol edilerek, gerekli temizlik programlarnn uygulanmas iin dzenlemeler yaplr;
c) Btn Kategori II ve III hassas yaklama pistlerinde, k temizliinin ardndan, eikten itibaren pist boyunca 910 metrelik bir mesafe boyunca pist merkez hatt klarnn aydnlatma
14
BLM - 4
gcnn fotometrik lmleri yaplmaldr; Bu ilem, yerel koullara bal olarak, Hareket Sahas Emniyet Birimi veya Havaliman Bakm Departman tarafndan yaplacaktr. Bu kontroller,
nnde tekerlekleri olan ve tertibatlar arasnda hzla hareket ettirilebilen ters evrilmi bir
kutu ierisine kler taklarak kolayca yaplabilir.
d) grerek yaklama eim gstergesi sistemlerinin hassasiyeti kontrol edilerek, gerekirse yeniden hizalama yaplmaldr;
e) geri yanstmal iaretleyicilerin kullanlabilirlik durumu incelenerek, hizmete elverili olmayanlar deitirilmelidir;
f) dier btn iaretleyiciler kontrol edilmelidir ve
g) durdurma ubuklarnn yanndaki taksi bekleme pozisyonu klarnn hizmete elverililii
kontrol edilmelidir.
4.4. DENETM USULLER
4.4.1. Pist klandrmasna balamadan nce, telsiz araclyla hava trafik kontrolden veya pist kapalysa, yer hareket kontrolden denetim izni alnmaldr. Piste girerken, olumlu giri ars (rnein
kontrol arac denetim iin giri yapyor) yaplmal; pisten karken de, denetim arac pist eridinden
ktnda hava trafik kontrole bilgi verilmelidir. Denetimlerin ou aralkl olarak yaplmakta olup,
denetim aracnn pist her giriinde yukarda belirtilen arlar yaplmaldr.
4.4.2. Herhangi bir pist klandrma denetimi srasnda uygun telsiz kanalndan dinleme nbetinde
kalnmas arttr.
4.4.3. Eer hava trafik kontrol aralkl denetim srasnda denetim ekibinin pisti boaltmasn isterse,
ekip hava trafik kontrole pistin ak olduunu bildirmeden nce ara pistin boaltlan ve derecelendirilmi alanndan km olmaldr. Tekrar giri talimatlarn beklerken, ekibin pist eridinin dnda
kalmas gerekmektedir.
Not. - Denetiler, pistten kmak iin hibir zaman ILS iin kritik/hassas blgeye girmemelidir.
4.4.4. Btn pist klandrma denetimleri, ncelikle emniyet gerekesiyle, ini veya kalk iin kullanlan ynn aksi ynde gerekletirilmektedir. Konma blgesi klandrmas, rzgara kar kolay kontrol
edilememekte olup, ana denetimin hemen ardndan yaplacak ayr bir denetimin konusudur.
4.4.5. Pist klandrma denetiminin kesin olarak tamamlanmas zerine, ekip bu durumu hava trafik
kontrole bildirerek, hizmete elverililik durumu hakknda rapor vermelidir.
4.5. ACL DURUM YER IIKLARI
4.5.1. Deitirilebilir filtreli ve yeil, mavi, krmz veya beyaz k verebilen bir yer stou bulundurulmaldr.
4.5.2. Bu klar acil durumlarda veya baka bir klandrma eklinin kullanlamad durumlarda kullanlmaktadr.
4.6. YAKLAMA IIKLANDIRMA SSTEM DENETMLER
4.6.1. Yaklama klandrma sistemleri 24 saatte bir denetimden geirilmelidir. Ayrca havaliman iletmeden veya hava trafik kontrolden gelen talep zerinde de denetim yaplabilir.
4.6.2. Denetim, hassas yaklama Kategori II ve III klandrma sisteminin yan sra (krmz) baretleri de
dahil olmak zere yaklama klandrmasnn btn elemanlarn kapsamaldr.
Grsel Yardmclarn Yer Kontrolleri 15
Not. - Bu baretler Kategori III artlarnda kullanldklarnda da kontrol edilir.

4.6.3. Denetim ekibi yaklama klandrma sisteminin denetimine balamadan nce hava trafik kontrol
birimini normal artlarda telefon ile bilgilendirmelidir. Pist eridine veya pist sonu emniyet alanna
girmeden nce ise telsiz zerinden ayrca izin alnmaldr.
4.6.4. ILS yer saptaycnn kritik/hassas blgelerine girilmemelidir.
4.6.5. Kontrol ilemi tamamlandktan sonra, almayan klandrmalarn kapatlmas iin hava trafik
kontrole bilgi verilmelidir.
4.6.6. Bildirimler. Denetim srasnda nemli bir arzann tespit edilmesi durumunda, hava trafik kontrol
ve havaalan bakm departmanna derhal telsizle bilgi verilmelidir.
4.6.7. Yaklama klandrma sistemlerinin nn kapatan uzun otlar veya aalar havaalan iletme
blmne bildirilmelidir.
4.7. GREREK YAKLAMA EM GSTERGES SSTEM DENETMLER
4.7.1. Giri
4.7.1.1. Grerek yaklama eim gstergesi sistemleri, ini yapmakta olan uaa, doru yaklama eimi
asnn gsterilmesi iin kullanlr. Annex 14te u drt sistem tipi belirtilmitir:
VASIS
3-BAR VASIS
T-VASIS
PAPI
4.7.1.2. Belirli artlar altnda VASIS, 3-BAR VASIS ve T-VASISin ksaltlm konfigrasyonlarnn kullanlmas mmkndr. Bu ksaltlm konfigrasyonlar srasyla AVASIS, 3-BAR AVASIS ve AT-VASIS olarak
bilinmektedir.
4.7.2. Denetim bilgileri
4.7.2.1. Aadaki denetim usulleri, tm grerek yaklama eim gsterge sistemleri iin geerlidir:
a) sistem ayarlar dzenli aralklarla kontrol edilmelidir. Sistem ayrca iletme veya hava trafik
kontrol birimin talebi zerine ve uak ini olaylar/kazalar sonrasnda da kontrol edilmelidir;
b) her pist denetiminde, sistemin hizmete elverili olduundan emin olmak iin sistem zerinde
gzle kontrol yaplr;
c) Ayar kontrolleri srasnda ILS szlme yolunun kritik/hassas blgesine girilmesi gerekiyorsa,
ncesinde hava trafik kontrole ve telekomnikasyon mhendisliine bilgi verilmelidir.
d) kontrol ileminin gece ve grn yetersiz olduu durumlarda gerekletirilmesinden mmkn olduunca kanlmaldr;
e) ayar kontrolleri, sistem yzde 30 iddete ayarlanarak gerekletirilmelidir;
f) sistem kontrol srasnda, kontrol arac pist eridinin dnda braklmal ve kontrol ekibi yaya
olarak sistemin bulunduu noktaya ilerlerken, ekibin bir yesi arata kalarak telsizi takip etmelidir;
g) Sistem ILS szlme yolunun kritik/hassas alan ierisinde bulunuyorsa kontrol arac bu alann
snrlar dnda ve rzgara kar park edilmelidir. Kontrol ekibi, ILS szlme yolunun kritik/
16
BLM - 4
hassas alanna girmeden, yaya olarak pist kenarna doru ilerlemeli, ardndan pist kenarnn
bitiiindeki yeil alandan sisteme doru yrmeli ve kontrol sonrasnda ayrlrken de ayn
rotay izlemelidir;
h) kontrol ilemi srasnda hzla uzaklamalarn gerektirebilecek olas durumlara kar, gzetleme ve kontrol ekibi kontrol ncesinde aralarnda belirli bir sinyal kararlatrmaldr (rnein
tanabilir bir radyo araclyla) ve
i) uaklarn son ini yaklamas srasnda sistemin n tarafn kapatmamaya dikkat edilmelidir.
4.7.2.2. VASIS ve 3-BAR VASIS ayar kontrolleri. Bu sistemlerin ayar kontrolleri aadaki ekilde gerekletirilmelidir:
a) doru nian ubuu seilir;
b) nian ubuu VASI nitesinin yaklak 31 m rzgar ynnde bulunan ilgili kontrol mandalna
dik konumda olacak ekilde yerletirilir;
c) gzler yeil plastikteki st kenar izgisine ve VASI nitesi ile hizalanr. Krmz n altnda
ince bir izgi halinde muntazam bir beyaz k belirmelidir;
d) gzler alt kenar izgisine indirilir, beyaz k izgisi kaybolmaldr;
e) c) ve d) maddelerinde belirtilen durumlarda herhangi bir farkllk varsa, VASI nitesinin ayar
kaymtr;
f) olas hizmete elverisizlik durumlar kontrol ekibine elik eden mhendis tarafndan giderilmelidir ve
g) yukarda belirtilen prosedr sistemin her bir nitesi iin tekrarlanmaldr.
4.7.2.3. T-VASIS ayar kontrolleri. T-VASIS nitesi fabrikada ayarlanm olup, optik niteler kompakt ve
skdr ve daha sonra yaplan huzme as kontrolleri sadece teyit amaldr. nite yanlamasna ve
boylamasna hizalanmal ve sonrasnda dzenli olarak kontrol edilmelidir. Net bir sinyal ve maksimum
sistem menzili elde etmek iin lambann k iddeti en yksek olan ksmndan faydalanlmaldr. Bu
durum, k nitesinin nne geici bir hedef taklp, azimut ve ykseklik ayarlar araclyla her bir
lamba doru ekilde hizalanarak elde edilebilir.
4.7.2.4. PAPI ayar kontrolleri. PAPI niteleri fabrikada optik olarak ayarlanr ve tek gereken, nitenin
gerekli yaklama asna ayarlanmasdr. Baz durumlarda niteye tmleik bir hizalama cihaz bulunabilmektedir. Dier durumlarda, gereken ann elde edildiinden emin olmak iin eimler kullanlmaldr.
4.7.3. Raporlama
4.7.3.1. VASIS VASISte bir hizmete elverisizlik durumu olduunda veya nitelerin kapatlmas gerektiinde aadaki standartlar geerlidir:
Bir nitedeki bir lambann arzalanmas - NTE HZMETE ELVERLDR.

Bir nitedeki iki lambann arzalanmas - NTE HZMETE ELVERL DELDR.
12 niteli bir sistemin en fazla iki nitesi hizmete elverisiz - SSTEM KULLANIMDA KALIR.
12 niteli bir sistemin tek tarafnda ikiden fazla nitesi hizmete elverisiz - LGL TARAFIN
KALAN NTELER DE KAPATILIR VE DER TARAF AVASIS OLARAK KULLANILIR.
Dier tarafta birden fazla nite hizmete elverisiz - SYSTEM HZMETE ELVERL DELDR
Grsel Yardmclarn Yer Kontrolleri 17
4.7.3.2. AVASIS iin aadaki standartlar geerlidir:


Tek tarafl sistem
Birden fazla nite hizmete elverisiz - SSTEM HZMETE ELVERL DELDR
ift tarafl sistem
Sistemin tek tarafnda birden fazla nitesi hizmete elverisiz - LGL TARAFIN KALAN NTELER DE KAPATILIR VE DER TARAF AVASIS OLARAK KULLANILIR.
Dier tarafn en az bir nitesi arzal - SSTEM HZMETE ELVERL DELDR.
4.7.3.3. 3-BAR VASIS. 3-BAR VASISte bir hizmete elverisizlik durumu olduunda veya nitelerin kapatlmas gerektiinde aadaki standartlar geerlidir:

18 niteli bir sistemin en fazla nitesi hizmete elverisiz - SSTEM KULLANIMDA KALIR.
18 niteli bir sistemin tek tarafnda ten fazla nitesi hizmete elverisiz - LGL TARAFIN
KALAN NTELER DE KAPATILIR VE DER TARAF 3-BAR AVASIS OLARAK KULLANILIR.
Dier tarafta birden fazla nite hizmete elverisiz - SSTEM HZMETE ELVERL DELDR
3-BAR AVASIS iin uygulanan standartlar AVASIS standartlaryla ayndr.
4.7.3.4. T-VASIS. T-VASIS iin aadaki standartlar geerlidir:

Drt gndz lambasnn en az nn arzalanmas NTE HZMETE ELVERL DELDR.

ki gece lambasndan birinin veya her ikisinin arzalanmas NTE HZMETE ELVERL
DELDR.
4.7.3.5. nitelerde aadaki arzalar meydana geldiinde sistem arzal olarak nitelendirilir:
Sekiz referans lambas nitesinin ikisi arzal.

Alt ykselme lambas nitesinden biri arzal.
Alt alalma lambas nitesinin biri arzal.
4.7.3.6. Yukarda belirtilenlerden daha fazla nitenin arzalanmas halinde, arzalarn pistin ayn tarafnda olmas artyla, arzal taraf kullanm d braklabilir ve dier taraf bir AT-VASIS olarak kullanlr.
Bu durumda daha fazla nite arzas tolere edilemez.
4.7.3.7. PAPI. PAPI iin aadaki standartlar geerlidir:
Her bir nitenin birden fazla lambasnn arzalanmas - NTE HZMETE ELVERL DELDR.

nitelerden herhangi birinin arzalanmas SSTEM HZMETE ELVERL DELDR.
4.7.3.8. Pistin her iki tarafnda da PAPI bulunuyorsa, kar taraftaki simetrik PAPI sisteminin bir k nitesinin arzalanmas halinde, arzal taraf tamamen kapatlp, pistin sadece hizmete elverili tarafndaki
PAPI nitesi alr halde braklarak durum tolere edilebilir
4.7.3.9. Ik nitelerinin nn kapatan uzun otlar ayrca bildirilmelidir.
4.7.4 Havaalan Tasarm El Kitab, Ksm 4 - Grsel Yardmclar blmnde konuyla ilgili daha fazla
klavuz bilgi yer almaktadr.
18
BLM - 4
BLM
GRSEL YARDIMCILARIN HAVADAN

KONTROLLER
BLM 5
GRSEL YARDIMCILARIN HAVADAN KONTROLLER
5.1. GENEL
5.1.1. Grsel yardmclarn havadan kontrol son derece nemli olup, belirli aralklarla havadan kontrol
planlar yaplr. Bu denetimlerde havaliman iletme personeli grev almaldr.
5.1.2. Yaklama klandrma sistemleri, grerek yaklama sistemi yan sra (krmz) baretleri (varsa),
grerek yaklama eim gsterge sistemleri, eik klar, teker koyma blgesi klar, pist kenar klar
ve pist merkez hatt klar zerinde arza ve ayar kontrol yaplr. Grerek yaklama eim gsterge
sistemlerinin grsel olmayan yaklama sistemi ile uyumluluklar kontrol edilir. Parlaklk kontrol sistemi kullanlr. Havadan kontrollerin gerekletirildii srada kullanm halinde olan rotalardaki taksi
yolu klandrmas ve durdurma ubuklar kontrol edilir. Havaalan Tasarm El Kitab, Ksm 4 - Grerek
Yardmclar blmnde grerek yaklama eim gsterge sistemleri hakknda daha fazla bilgi yer almaktadr.
5.2. KAPSAMLI BAKIM SONRASI HAVADAN KONTROLLER
5.2.1. Hareket sahasndaki iletme kolaylklarn etkileyen kapsaml bakm veya gelitirme ilemleri
sonrasnda, gereken ekilde zel havadan kontroller dzenlenir.
5.2.2. Gndz artlarnda grsel yardmc kontrolleri. Yzey iaretlemelerinin, VASISin menzil ve k
yaylmasnn ve pist ve yaklama klandrma sisteminin dengesinin maksimum parlaklkta denetlenebilmesi iin ylda en az bir kez gndz artlarnda kontrol ilemleri gerekletirilmelidir.
5.2.3. Yeni tesisatlar. Yeni tesisatlar kullanma sokulmadan nce veya mevcut tesisatlarda ciddi deiiklikler olduunda bir havadan kontrol dzenlenmelidir.
5.3. YAKLAMA VE PST IIKLANDIRMA SSTEMLER
Not. - Anlatm kolayl asndan aadaki ilemler mantksal admlar dizisi halinde aklanmtr ancak
uu deneyimine sahip kiiler bu basamaklar birletirerek yaklama saysn azaltmaya tercih edebilirler.
5.3.1. Yaklama aydnlatma sistemi
5.3.1.1. Yan sra baretleri (krmz) hari olmak zere, yaklama klandrma sisteminin tm elemanlar
maksimum parlaklk ayarnda olacak ekilde, yaklak 6-8 km mesafeden normal yaklama gerekletirilir. Normal yaklama rotasndaki uaa muntazam bir grnt sunulduu kontrol edilir. Deiiklikler
yaklama rotasnda gerekletirilmelidir. Ykseklik ve azimuttaki kk deiiklikler lambalarn k
iddetinde nemli bir deiiklie neden olmamaldr. Byk deiiklikler ise, uak klarn ilk kapsama
alanndan karken k iddetinde kademeli bir de neden olur. Bu k iddeti deiiklikleri tm
lambalar iin byk lde benzer olmaldr. Dzensiz deiiklikler normalde nitelerin a ayarlarnn
hatal olmas ile ilgili olup, bu lambalar daha sonra yerde kontrol edilmek zere not edilmelidir.
5.3.1.2. Yaklama srasnda, parlakln kademeli olarak minimum ayara drlmesi istenir. Tm klarn ayar deiikliklerine gerektii gibi ve ayn anda tepki verdii kontrol edilir. Iklar uygun bir parlakla ayarlanm olarak (normalde en uygun ayar, mevcut artlarda klarn fark edilebildii en dk
ayardr) her n yand kontrol edilir. Btn arzalar not edilir ve kayda alnr.
20
BLM - 5
5.3.2. Yaklama yan sra (krmz) baretleri (varsa)

5.3.2.1. Yukardaki 1 ve 2 Nolu kontroller, yaklama klandrma sisteminin yan sra baretleri (krmz)
iin tekrarlanr.
5.3.2.2. Yan sra baretleri (krmz) dahil olmak zere yaklama klandrma sistemlerinin tm elemanlar ile ilem tekrarlanr.
5.3.3. Pist kenar, pist eii ve pist sonu klar
5.3.3.1. Kenar, eik ve u klar maksimum parlaklktayken, kalk, ini ve ykselme (overshoot) halindeki uaa muntazam bir grnt sunulduu kontrol edilir. Uak klarn ilk kapsama alanndan
karken k iddetinde kademeli bir d yaand kontrol edilir.
5.3.3.2. Rzgar alt bacandan, her yndeki pist kenar klandrmalarnn grnr olduu ve pist kenarlarn ak bir ekilde belirttii kontrol edilir.
5.3.3.3. Normal yaklama srasnda, pist klandrmalar maksimum parlaklktayken, k iddetlerinin
kademeli olarak azaltlarak minimum ayara indirilmesi istenir. Tm klarn ayar deiikliklerine gerektii gibi ve ayn anda tepki verdii kontrol edilir. Dk bir parlaklk ayarnda, dk seviyeli bir
ykselme (overshoot) gerekletirilerek herhangi bir lamba arzas olup olmad kontrol edilir.
5.3.4. Pist merkez hatt klar
5.3.4.1. Yukarda 5.3.3.1 ve 5.3.3.3nc maddelerde bahsedilen kontroller pist merkez hatt klar iin
tekrarlanr.
5.3.5. Teker koyma blgesi klar
5.3.5.1 Yukarda 5.3.3.1 ve 5.3.3.3nc maddelerde bahsedilen kontroller teker koyma blgesi klar
iin tekrarlanr.
5.3.6. Yaklama ve pist klandrma sistemlerinin tam komple kontrol
5.3.6.1. Yaklama (varsa yan sra krmz baretler dahil) ve pist klandrma sistemleri mevcut artlara
uygun parlaklk seviyelerine ayarlanarak, normal yaklama gerekletirilir. Pilota dengeli bir klandrma sisteminin sunulduu kontrol edilir. Dier artlara uygun olan parlaklk ayarlarnn yaplmas istenir
ve ayn dengenin korunduu kontrol edilir.
5.3.6.2. Yaklama klandrma sistemlerinin yan sra baretleri ve teker koyma blgesi klar da dahil
edilerek yukardaki kontrol ilemleri tekrarlanr.
5.4. YER TESPT BKINI
5.4.1. Biknn artlara uygun bir menzilde ak bir ekilde fark edilebilir olduu ve kodlama/yanp snme hznn doru olduu kontrol edilir.
Grsel Yardmclarn Havadan Kontrolleri 21
BLM
OLUMSUZ HAVA KOULLARI
BLM 6
OLUMSUZ HAVA KOULLARI
6.1. GR
6.1.1. Havaliman ileticisinin zel mdahalesini gerektiren olumsuz hava artlar kar, sis, kuvvetli rzgarlar, don, buz ve doludur.
6.1.2. Yukarda belirtilen tm hava olaylarna dair uyarlarn Meteoroloji Ofisinden iletme blmne,
hava trafik kontrole ve havayollarna aktarlabilmesi iin bir haberleme ann oluturulmas gerekir.
6.2. GENEL
6.2.1. Olumsuz hava artlarnda, havaliman operasyonlar blm hava trafik kontrole ilgili yzey koullarn bildirmeli ve sz konusu hava artlarnn gerektirdii eitli kontrol ilemlerini gerekletirmelidir.
6.2.2. Olumsuz hava artlar yedi grupta incelenebilir:
a) buz 0Cnin altndaki scaklklar;
b) don;
c) dolu;
d) kuvvetli rzgarlar;
e) yamur pist srtnmesinin azalmasna neden olan;
f) sis veya dk gr ve
g) kar.
6.3. BUZ, DON VE DOLU
6.3.1. Buz, don veya dolu ya uyarlar alndnda, havaliman iletme blm, srtnme test cihazlarnn ve buz uyar sistemlerinin hizmete elverililiini salayarak mdahale etmelidir.
6.3.2. Havaliman iletme sorumlusu hareket sahasnn kaplamal yzeylerinde dzenli kontroller gerekletirilmesini ve varsa buz uyar sisteminin takip edilmesini salamaldr.
6.3.3. Havaalan iletme sorumlusu, deien hava artlarna bal pist srtnme zelliklerinin hassas
bir ekilde belirtilmesini salamak iin gereken miktarda srtnme test cihaznn almas iin gerekli
dzenlemeleri yapmaldr. Buzlanmay nleme svs baz durumlarda ilk bata yzey srtnmesinin
ciddi oranda dmesine neden olabildiinden, svnn uygulanmasnn hemen ardndan test cihaznn
kullanlmas gerekir. Ayrntl bilgi iin bkz. Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 2 - Kaplama Yzeyi
Koullar, Blm 3.
6.3.4. Havaliman iletme ve hava trafik kontrol birimleri, yzey srtnme durumunda yaanan nemli
deiiklikler hakknda srekli olarak bilgilendirilmelidir.
6.3.5. Havaalan operasyonlar blm hava trafik kontrol ile koordineli olarak gerekli buzlanmay
nleme tedbirlerini balatmaldr.
6.3.6. Pistler, taksi yollar ve apronlarda buz oluumuyla mcadele iin kat ve sv kimyasallar kullanlabilir.
24
BLM - 6
6.3.6.1. zel bir ara yardmyla buzlanma nleyici re paracklar uygulanabilir. Buzlanmay nleyici
svlar yksek kapasiteli bir buzlanmay nleme aracndan veya kollu bir rmorktan uygulanabilir. (Bkz.
Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 2, Blm 7.)
6.3.6.2. Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 2, Blm 7de yer alan materyale uygun olarak serilmi
olmak kaydyla, akl/kum, buzlanma artlaryla mcadelede son are olarak kullanlabilir. Genel olarak,
yksek gte alan turbo pervane ve jet motorlar olumsuz etkileyebildiinden, pistlerde akl kullanmndan kanlmaldr. akl ayrca, varsa gzenekli srtnme tabakasn da olumsuz etkileyebilir.
6.3.6.3. Pist kenar drenajlarndaki buzlanmay gidermek iin yzde 5 tuz ve yzde 95 akl orannda
bir karm haline getirilmedii srece, hareket sahasnda buzlanmay gidermek/nlemek iin tuz kullanlmamaldr. Uaklarda olas paslanma riskinden kanmak iin bu karm uygulanrken son derece
dikkat edilmelidir.
6.4. KUVVETL RZGARLAR
6.4.1. Hava yollarna, havaalan iletme blmne ve hizmet kurulularna kuvvetli rzgar uyarlarnn
iletilmesi iin bir yntem uygulanmaldr.
6.4.2. Havaliman iletme blm, iaretleyicilerin ve ilgili donanmn iyi durumda olduundan emin
olmak iin almalar srasnda srekli kontroller gerekletirilmesi iin gerekli dzenlemeleri yapmaldr.
6.4.3. Havaalan operasyonlar blm, uan nesnelerin toplanmas ve hava trafik kontroln ve iletme
blmnn toplanamayan ve faaliyet sahalarna dalan nesnelere dair bilgilendirilmesi iin hava
taraf devriyelerinin gerekletirilmesini salamaldr.
6.4.4. Hafif uaklarn gvenliinden sahipleri sorumlu olmaldr. letme personeli kuvvetli rzgarlarn
bu gibi uaklar zerindeki etkilerinin farknda olmal, uaklarn rzgara kar evrilmesi iin olumlu
admlar atmal ve balanarak emniyete alnmalarna yardmc olmaldr.
6.4.5. Uan yer tehizatnn gvenliinden uak sahibi sorumlu olmal, bununla birlikte havaliman
iletme blm tarafndan dikkatli bir gzetleme gerekletirilmeli ve tm hava yollarna ve hizmet
kurulularna yeterli uyarlar iletilmelidir.
6.5. YAMUR
6.5.1. letme asndan, slandnda kayganlaabilen pistlerin durumu hakknda bilgilendirme yaplmas gerekir. Bu amala, slanan pist yzeylerinin srtnme zelliklerinin belirlenen bir seviyenin
altna dmediinden emin olmak iin yzey srtnme zelliklerinin dzenli olarak llmesi gerekir
(bkz. Blm 7). Islak pistlerin srtnme zelliklerini lme ve belirtme yntemlerinin ayrntlar, Annex
14, Blm 2 ve Ek Ada ve ayrca Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 2, Blm 3te yer almaktadr.
6.5.2. Hava trafik kontrol ve havaliman iletme blmnn talebi zerine durgun su kontrolleri gerekletirilmelidir. Pist geniliinin orta yar ksm iin szl deerlendirme yaplmas gerekir (bkz. Annex 14, Blm 2). Kontrol ilemi tamamlandktan sonra sonular hava trafik kontrole gnderilmeli ve
referans amacyla kaydedilmelidir.
6.6. SS VE DK GR
6.6.1. Genellikle sisin neden olduu dk gr artlar esnasnda, aralarn veya yaya personelin yollarn kaybederek kullanm halinde olan pist ve taksi yollarna yanllkla girmesini nlemek iin zel
Olumsuz Hava Koullar 25
usuller gereklidir. Bu gibi durumlarda, uaklarn ve varsa aralarn kazadan kanma manevras yapmak
iin ok ksa sreleri olacaktr.
6.6.2. zel usuller gerektiren gr artlar havalimanndan havalimanna farkllk gsterebilir. (Kategori III faaliyetlerinde olduu gibi, Kategori II faaliyetleri de zel usuller gerektirebilir). Bir havalimannn dk gr usullerinin gerektiine karar verdii gr seviyesi ne olursa olsun, gr kaybnn
yaanmaya baland srada dk gr usullerini uygulamaya koyma ars iin biraz daha yksek
bir gr seviyesi seilmelidir. Dk gr usulleri uygulanmaya balandktan sonra, grn belirgin
ve srekli bir ekilde dzelmeye balad tespit edilmedike sz konusu usuller geerli kalmaldr.
Dk gr usullerini sonlandrmak iin de yine biraz daha yksek bir gr seviyesi seilmelidir.
6.6.3. Kategori II/III operasyonlar iin bu usullerin yan sra zel havaliman kolaylklarnn da gerekli
olduu unutulmamaldr. rnein, pist yaklama klandrmas, taksi yolu klandrmas ve yardmc
g kaynaklar Annex 14te belirtilen Kategori II/III standartlarna uygun olmaldr. ILS Annex 10, Cilt
I, Ksm I, Blm 3te belirtilen Kategori II/III gerekliliklerini karlamal ve pist Annex 14te belirtildii
gibi maniadan arndrlm bir blgeyle korunmaldr.
6.6.4. Dk gr usulleri.
6.6.4.1. Dk gr operasyonlarnn muhtemel olduu ve nceden belirlenen gr seviyesinin sz
konusu olduu durumlarda, hava trafik kontrol, havaliman iletme blmne durumu bildirmeli ve
Kategori II/III havaliman yzey gvenlii kontrolleri balamaldr. Dk gr usulleri balamadan
hemen nce uak ileticileri bilgilendirilmelidir.
6.6.4.2. Havaliman iletme blm, hava trafik kontroln ilk arsna, aada ayrntl olarak aklanan grevlerin gerektii gibi yerine getirilmesini salamak suretiyle yant vermelidir:
a) ara ve personelin hava tarafna giriinin yasaklanmas iin havaliman gvenliini bilgilendirmek;
b) yasak alanlarn portatif veya anahtarl klandrma ile kapatlmasn salamak;
c) manevra sahasnda almakta olan tm yklenici personelinin alan boaltarak iaretli blgeyi terk etmesini ve gvenli bir konuma gemesini salamak;
d) ILS hassas blgesini belirtmek iin salanan klarn devrede ve alr durumda olduunu
kontrol etmek;
e) aadaki blmleri ve personelleri lgili pistte Kategorifaaliyetleri yrtlmektedir eklinde bilgilendirmek:
-
Havaliman kurtarma ve yangnla mcadele hizmetleri
Gvenlik kontrol personeli
Apron ynetim personeli
letme blm st ynetimi ve
f) kontroller tamamlanp gvenlik salandnda hava trafik kontrol bilgilendirmek.

6.6.4.3. Hava taraf gvenlii tarafndan tm kontroll giriler kapatldktan sonra, iletme blmnn
gerekli olabilecek aralar ak park yerlerine, yakt istasyonlarna vb. noktalara taksi yolu geileri
araclyla gtrecek nc aralar tahsis etmesi gerekebilir.
6.6.4.4. evre gvenlii, manevra sahasna girdii grlen yetkisiz ara ve kiilere dair bilgilendirme
26
BLM - 6
yapmaldr; ayrca aratrma yapmak ve hava trafik kontrol ve iletme blm st ynetimini bilgilendirmek zere bir ekip gnderilmelidir.
6.6.4.5. Hava trafik kontrol Kategori II/III artlarnn iptal edildiini bildirdiinde, iletme blm nceki maddelerde aklanan ilemlerin tamamen eski haline getirilmesini ve daha nce bilgi verilmi olan
personelin yeniden bilgilendirilmesini salamaldr.
6.7. KAR
6.7.1. Havaliman iin bir kar plan yaymlanmal ve kar temizlii ile ilgili tm kiilere verilmelidir.
Havalimanndaki mevcut tehizatn ayrntlar AIPde yer almaktadr. Tehizatn kullanm ve altrma
yntemi Havaliman Kar Plannda belirtilmitir.
6.7.2. Havaliman Kar Plannda aadaki hususlar ak bir ekilde tanmlanmaldr:
a) Kar Heyeti yeleri, kar temizleme ileminden sorumlu olan kii ve grev dalmlarn gsteren komuta zinciri
b) iletme blm, hava trafik kontrol ve Meteoroloji Ofisi arasndaki haberleme yntemleri
c) mevcut kar temizleme tehizat. Bu tehizat kar kreme, sprme ve atma donanmlarn iermelidir. Tehizat tipleri hakkndaki yardmc bilgiler Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm
2de verilmitir;
d) temizlenecek yzeylerin ncelii ve havalimann kullanan uaklar iin temizlik snrlar (bkz.
Ksm 2, Blm 7);
e) SNOWTAM iin bilgi toplanmas ve bu bilgilerin Ksm 2, Blm 6da aklanan ekilde yaylmas;
f) srtnme test cihazlarnn, ilgili buz tespit sistemlerinin ve dier uzmanlk gerektiren yardmclarn kullanm ve srtnme katsays tablolar (ayrntlar iin bkz. Ksm 2, Blm 3);
g) gerekletirilen temizleme ilemleri srasnda karkln nlenmesi iin, belirlenmi olan kar
boaltma ve eritme alanlar
h) ilgili tm organlara yeterli uyarnn verilmesini salamak iin bir uyar sistemi;
i) tehizat bakm personeli dahil olmak zere mevcut igc, vardiya dzenlemeleri ve greve
ar prosedrleri;
j) tehizatn uygulama blgesinde konulandrlmas ve kullanlacak taktiksel yaklamlar;
k) pistlerin kar temizleme amacyla kullanma kapatlma zamannn kararlatrlmas iin uygulanacak genel esaslar ve karar verecek olan ynetim personelinin belirlenmesi.
Olumsuz Hava Koullar 27
BLM
YZEY SRTNMES LM
BLM 7
YZEY SRTNMES LM
7.1. GR
7.1.1. Gelen ve giden uaklara pistlerin durumu hakknda bilgi verme gerekliliinin yerine getirilmesi
iin iki ayr yzey srtnmesi durumu dikkate alnmaldr.
7.1.1.1. Islak pist. Pistin veya bir blmnn slandnda kayganlatn belirten bir bilgilendirme
bulundurulmaldr.
7.1.1.2. Kar veya buzla kaplanm pist. Pist kar veya buz etkisi altnda olduunda, frenleme etkinlii
llmelidir.
7.1.2. Islak pist lm kavram, bir pistin srtnme seviyesinin belirtilen minimum deerlerin altna
inmemesini salamaya ynelik dzenli kontrollere dayaldr. Dolaysyla bu nadir gerekletirilen bir
grevdir. Bununla birlikte, kar ve buz artlar altnda gerekletirilen lm, bilgilerin gncel tutulmas
iin sk kontrol gerektirir.
7.2. USULLER
7.2.1. Farkl tehizat tipleri kullanarak srtnme deerlerini lme ve belirtme yntemleri, Annex 14,
lave Bde ve Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 2de ayrntl olarak aklamtr.
7.3. YNETM
7.3.1. Havaliman otoritesi tarafndan srtnme lm iin kullanlan tehizat tipi ne olursa olsun,
personele klavuz olacak yazl talimatlar salanmas nemlidir. Bu talimatlarda, aadaki konular
kapsanmaldr:
a) lme gerekliliini belirten kii (hava trafik kontrol, havaliman ileticisi, pilotlar);
b) lme ilemini gerekletiren kii;
c) pist koullarnn etken olabilecei durumlarda kaza sonras raporu dahil olmak zere, lme
gerekliliine neden olan artlar;
d) tehizatn kullanm ve sonularn hesaplanmas;
e) sonularn sonrasnda ilgili birimlere aktarm (ATC, SNOWTAM, NOTAM);
f) tehizatn test ve kalibrasyon ilemleri;
g) tehizatn muhafazas ve bakm;
h) ilgili alanlarn eitimi;
i) kayt tutma.
7.4. KAYIT TUTMA
7.4.1. Pist yzeylerini daima yeterli srtnme salayacak ekilde muhafaza etme ihtiyac asndan,
slak srtnme deerlendirmesi kaytlarnn tutulmas nemlidir. Bu sayede havaliman ileticisi yzey
artlarn takip edebilir ve kauuk kalntlarnn kaldrlmas gibi dzeltici faaliyetlerin vaktinde gerekletirilmesini salayabilir.
30
BLM - 7
7.5. PSTLERN BAKIMI

7.5.1. llen srtnme (slak) katsaysnda zamanla kademeli bir d grlr. Bu nedenle, bir pistin
veya pistin bir blmnn srtnme (slak) katsays belirli bir seviyenin altna dtnde dzeltici
faaliyet uygulanmas gerekir.
7.5.2. llen srtnme (slak) katsaysnn dmesine neden olabilen etkenlerden biri de kauuk kalntlardr. Kauuk kalntlarnn giderilmesi iin uygulanabilecek yntemler hakkndaki bilgiler Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 2, Blm 8de verilmitir.
Yzey Srtnmesi lm 31
BLM
HAREKET SAHASINDA DEVAM EDEN

ALIMALARIN KONTROL VE ALINMASI
GEREKEN NLEMLER
BLM 8
HAREKET SAHASINDA DEVAM EDEN ALIMALARIN KONTROL VE ALINMASI
GEREKEN NLEMLER
8.1. KONTROL
8.1.1. Hareket sahasndaki almalarn koordinasyonu ve emniyet gerekliliklerinin uygulanmasn salamak Havaliman letme Blmnn sorumluluudur. Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 6 - Manialarn Kontrol, Blm 3te bu konu hakknda daha fazla bilgi yer almaktadr.
8.2. RUTN BAKIM
8.2.1. Havaliman iletme blm tarafndan zel olarak yazl bir ekilde yetkilendirilmi olan kiiler
veya blmler, hava trafik kontrol biriminden veya apron ynetim hizmetlerinden sorumlu ayr birimden gereken ekilde telsiz veya telefon zerinden alnacak izne tabi olarak, k bakm, ot bime, vb.
rutin grevleri gerekletirmek amacyla hareket sahasnn aktif ksmlarna girebilirler. Bu gibi grevleri gerekletiren kiiler, manevra sahasndaki aralarn kontrolne ilikin yerel kurallara uymaldr.
8.3. KK APLI NAAT/BAKIM ALIMASI
8.3.1. Hareket sahasnn aktif ksmlarndaki kk apl almalar iin bir alma izni sistemi oluturulmaldr. Her bir havalimannda kullanlan asl sistem, havaliman ynetimi ile hava trafik kontrol
arasnda ortak kararlatrlmaldr. alma izninin amac aadakileri salamaktr:
a) aktif hareket sahasnda havaliman iletme personelinin veya hava trafik kontroln bilgisi
dnda hibir alma yrtlmemesi
b) izin verilen alma srelerine harfiyen uyulmas ve
c) almada yer alan tm kiilerin aadaki hususlara dair ayrntl olarak bilgilendirilmesi:
1) tam olarak almann gerekletirilebilecei alanlar;
2) alma alanna gidi-dnlerde izlenecek gzergahlar;
3) kullanlacak telsiz usulleri;
4) uyulmas gereken emniyet nlemleri, dinlemeli nbetinde kalnmas ve gzclerin kullanm
ve
5) alma tamamlandktan sonra izlenecek raporlama usul.
8.3.2. alma tamamlandnda, havaliman iletme blm personeli veya ilgili dier personel alma alann denetleyerek alann tatmin edici bir durumda brakldndan emin olmaldr
8.4. KAPSAMLI NAAT/BAKIM ALIMASI
8.4.1. rtibat mekanizmas. Hareket sahasndaki tm byk almalar ncesinde, Havaliman letme
Departman, Hava Trafik Kontrol, Havaliman Bakm Departman ve ilgili yklenici firmalarn temsilcilerinden oluan bir irtibat mekanizmas oluturulmaldr. Bu grup gerekli grlen sklkta buluarak
almann ilerleme durumunu gzden geirmeli ve iletme gerekliliklerini karlamak zere alma
uygulamalarnda herhangi bir deiiklie gerek olup olmadn deerlendirmelidir.
8.4.2. alma alannn ayrlmas. alma alanlar hareket sahasnn aktif ksmlarndan fiziki bariyerler
dikmek suretiyle mmkn olduunca ayrlmaldr. Bu uygulamann amac pilotlar uyarmak ve alma
aralarnn yanllkla hareket sahasna girmelerini nlemektir. Bariyerler gndz artlarnda kullanm
34
BLM - 8
iin iaretlenmeli, gece artlar iin ise yeterli ekilde klandrlmaldr. alma alanlarna doru ynlendirme yapan taksi yollarnn klar daima kapal olmaldr. Hizmete elverili olmayan alanlarn
iaretlenmesi ile ilgili klavuz bilgiler Annex 14, Blm 7de verilmitir.
8.4.3. Genel alma kurallar. alma balamadan nce aadaki konular zerinde anlamaya varlmaldr:
a) alma saatleri;
b) izin verilen gzergahlar bu alanlar tercihen yklenici firmann iaret levhalaryla iaretlenmelidir. Kritik noktalarda kontroller salanmaldr. Uaklar ile aralar arasnda gerekten karklk tehlikesi olan yerlerdeki kontrol noktalarna personel yerletirilmelidir. Daha az kritik
olan noktalarda kontrol ilemleri klarla ve uyar iaretleriyle gerekletirilebilir;
c) kullanlacak haberleme kolaylklar. Aralarn dorudan kontrol altnda olmas gereken durumlarda, her bir arata telsiz bulunmal veya aralar uygun donanma sahip baka bir aracn
nezaretinde hareket etmelidir. Baz durumlarda, telsiz araclyla veya dorudan hava trafik
kontrole balanan telefon hatlar zerinden kontrol noktalaryla dorudan iletiim salanmas yeterli olabilir;
d) aralar ve tehizat iin msaade edilen ykseklik deerleri ve vin kollar iin uygulanacak
alma ykseklii snrlamalar ve
e) seyrsefer kolaylklar veya uak haberlemeleri ile sinyal karklna neden olabilecek
elektrikli donanmlara uygulanacak kullanm snrlamalar.
8.4.4. Emniyet. Yklenici firmalar, jet blast sorunlar ve grlt bata olmak zere, havalimannda alan personelin maruz kalabilecei tehlikelere konusunda yazl olarak uyarlmaldr. Gereken durumlarda, yklenicilere gzc bulundurmalar tavsiye edilmelidir. Daima fark edilebilir bir alma kyafeti
giyilmelidir. Bu kyafet gndz parlayan krmz, yanstc turuncu veya yanstc sar olmak zere eitli
renklerde bir yelek olabilir.
8.4.5. Kaplamal alanlarn temizlii. Yklenicilerin kaplamal alanlarda altklar veya bu alanlardan
getikleri durumlarda, bu alanlar uaklarn kullanmna tekrar almadan nce iyice kontrol edilmeli,
kalnt olup olmadna ve yzeylerin genel temizliine zellikle dikkat edilmelidir. Uaklarn yklenicilere ak olan alanlar srekli olarak kullandklar durumlarda, yklenicinin gerekli temizleme ilemlerini gerekletirdiinden emin olmak iin sk aralklarla denetim yaplmaldr.
8.4.6. aretleme ve klandrma. Ekstra gze arpmas istenen durumlarda, vin kollar iin yeterli
iaretleme dzenlemeleri salanmasnda srarc olunmaldr. Uzun sreli bir alma gerekletirilmesi
halinde, manialarn ve hizmete elverili olmayan alanlarn iaretleme ve klandrma seviyelerinin
kabul edilebilir snrlarn altna dmemesini salamak iin srekli izleme salanmaldr. aretleme
ve klandrma dzenlerinin kaydrlm bir eii belirttii durumlarda bu husus zellikle nemlidir.
8.4.7. alma snrlar zerindeki etki. Uzun vinlerin ILS ve radar zerindeki etkisinin, elektronik ini
yardmclarndan sorumlu olan kiilerle birlikte deerlendirilmesi ve snrlamalar asgari dzeye indirmeye ynelik admlarn atlmas gerekir makineleri mania klerans snrlarn ve hakim mania toleranslarn olumsuz etkileyebileceinden, alma programlar planlanrken bu etkiler deerlendirilmeli
ve ilgili mercilere danlmaldr.
Hareket Sahasnda Devam Eden almalarn Kontrol ve Alnmas Gereken nlemler 35
BLM
KU TEHLKESNN AZALTILMASI
BLM 9
KU TEHLKESNN AZALTILMASI
9.1. GR
9.1.1. lgili yetkili, gereken durumlarda havalimannda veya yaknndaki kular uzaklatrmaya ynelik
tedbirler almak suretiyle, uak operasyonlar iin tehlike tekil eden ku saysnn azaltlmas iin gerekli tedbirleri almaldr (Annex 14, 9.5).
9.1.2. Ku tehlikesinin deerlendirilmesi iin benimsenecek yntem, bu tehlikeyi gidermek iin gerekli
olan organizasyon, bu noktada uygulanabilecek yntemler ve ku arpmalarnn bildirilmesine ynelik usuller ile ilgili klavuz bilgilere Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 3 Kularn Kontrol ve
Azaltlmas bal altnda ayrntl olarak yer verilmitir.
9.2. ORGANZASYON
9.2.1. Tehlikenin azaltlmas iin kullanlmas gereken kaynaklarn ls, sorunun doru ekilde deerlendirilmesi ile belirlenir. Kk havalimanlarnda bu sorun en azndan bir tehlike farkndal ve ilgili bilgilerin pilota aktarlmasna ynelik bir dzenleme gerektirir Dier taraftan byk havaalanlarnda ise, aka belirtilmi grevler ve kapsaml tehizatla birlikte koordineli bir organizasyon gereklidir.
9.2.2. Benimsenen organizasyonun bykl ne olursa olsun, personelin bir st yesi, geerli olduklar srece aadaki grevlerden sorumlu tutulmaldr:
a) ku younluu ve kularn hareket ekilleri hakkndaki bilgileri toplamak ve kaydetmek;
b) ku arpmas orannn deerlendirmesi ve bir yerel risk deerlendirmesi;
c) havaliman ileticisi ile dier taraflar arasndaki irtibat;
d) yaban hayat konusunda uzman bir biyoloun hizmetlerinden faydalanlmasn salamak;
e) operatrlerin eitilmesi;
f) ilgili personelin faaliyetlerinin koordinasyonu;
g) kular uzaklatrc maddelerin tedarik koordinasyonu;
h) hava trafik kontrol birimi araclyla pilotlar ku younluu bulunduuna dair uyarmak;
i) ku arpmalarna ynelik raporlama ilemlerini ulusal prosedrlere uygun olarak gzetmek;
j) kalc talimatlar hazrlamak ve
k) kapsaml bir ku kontrol kaydnn tutulmasn salamak.
9.3. SONU
9.3.1. Ku kontrol iin sarf edilen aba, her bir havalimannda makul lde salanabilecek kaynaklara baldr ve yerel bir tehlikenin tespit edilme boyutunu hesaba katar.
9.3.2. Bununla birlikte, ku uzaklatrma dzenlemeleri gece saatleri dahil olmak zere havalimannn
tm alma saatlerini kapsamaldr.
9.3.3. Ku uzaklatrma yntemlerinin uyguland durumlarda, gerekli kontrol seviyesinin elde edilebilmesi iin ou durumda kararllk gerektiinin farknda olunmas gerekir.
38
BLM - 9
BLM
10
APRON YNETM VE APRON EMNYET
BLM 10
APRON YNETM VE APRON EMNYET
10.1. GR
10.1.1. Havalimanlarndaki Hava Trafik Kontrol Hizmeti tm manevra sahasn kapsamakla birlikte, bu
gibi bir hizmetle ilgili olarak apronu kapsayan herhangi bir zel talimat bulunmamaktadr. Bu nedenle,
aprondaki uaklarn ve dier aralarn faaliyet ve hareketlerinin dzenlenmesi iin apron ynetim
hizmeti gereklidir (Annex 14, 9.6).
10.1.2. Gelitirilmi olan ve belirli bir duruma bal olarak havaalan gerekliliklerini karlayabilen
birok farkl apron ynetim hizmeti bulunmaktadr.
10.1.3. Apron ynetim hizmetleri havaalan trafik hizmetleri birimi tarafndan, havaalan otoritesinin
oluturduu bir birim tarafndan, bir irket terminali ise iletici tarafndan veya hava trafik hizmeti ile
havaalan otoritesinin ya da ilgili iletmeci kurulu arasndaki koordineli kontrol ile salanabilir.
10.2. KOORDNE YNETM
10.2.1. Koordineli apron ynetim hizmeti biimlerinden biri, apronda harekete geirme ve geriye itme
mesafesi gerektiren uaklarn telsiz kontrolnn Hava Trafik Kontrol Hizmeti Birimine, ara kontrolnn ise havaliman otoritesinin veya ileticinin sorumluluuna verildii hizmet biimidir. Bu gibi
havalimanlarnda, uaklara verilen talimatlar, telsiz kontrol altnda olmayan uaklar ile dier aralar
arasndaki gvenli ayrma mesafesinin talimatlara dahil olmad bilinerek verilir.
10.2.2. Havaalan Otoritesi veya iletici tarafndan salanan Apron Ynetim Birimi, Hava Trafik Kontrol
Hizmeti Birimi ile daima yakn iletiim halindedir ve uak park yeri tahsisinden ve hava trafik kontrol
frekanslarn izlemek ve uak var zamanlarna, inilere ve kalklara ilikin temel bilgileri srekli
olarak gncellemek suretiyle hareket bilgilerini uak ileticilerine aktarmaktan sorumludur. Apron ynetim birimi ayrca yer klavuzu hizmeti ve klavuz ara hizmeti de salayabilir.
10.2.3. Birim personeli, disiplinin ve aralarn kontrol ile ilgili dzenlemelere uygunluun, Havaliman
Otoritesi veya ilgili iletmeci kurulu tarafndan belirtilen ekilde salanmasndan sorumludur.
10.3. HAVAALANI OTORTES VEYA LETMEC RKET TARAFINDAN YNETM
10.3.1. Baz havaalanlarnda bir trafik ynetim kontrol usul oluturmak zere bir apron iletim sistemi
kullanlmas tercih edilmektedir ve bu sistemde apron ile manevra sahas arasnda nceden belirlenen
bir devir noktasnda uaklarn ve dier aralarn sorumluluunu devralan tek bir birim bulunmaktadr.
Devir noktasndan sonra bu birim, aprondaki tm uak trafiinin takip ve koordinasyonu, kararlatrlan
bir telsiz frekansndan szl rehberlik bilgilerinin sunulmas ve apron alan dahilindeki muhtemel tehlike durumlarna dair bilgileri uaklara bildirmek amacyla tm apron ara trafiinin ve aprondaki dier
faaliyetlerin izlenmesi sorumluluklarn stlenir. Havaliman hava trafik hizmetleri birimi ile birlikte
planlama yaplarak, harekete geirme ve taksi mesafeleri, hava trafik hizmetleri biriminin sorumluluklar devrald devir noktasna giden uaa bildirilir.
10.4. GENEL
10.4.1. Apron ynetim hizmetlerinin yrtlmesi iin hangi yntem uygulanrsa uygulansn, Havaalan
Otoritesi, uak ileticisi ve hava trafik hizmetleri birimin yakn ilikiler ierisinde olmas gereklilii en
nemli husustur. Uak park yeri tahsisi, uak var ve kalk zaman, harekete geirme mesafeleri, ilgili
40
BLM - 10
bilgilerin operatrlere aktarlmas, srmekte olan almalara ve kullanm d olan kolaylklara ilikin
bilgilendirme yaplmas, gvenlik dzenlemeleri ve emniyet hizmetlerinin salanmas hem hava trafik
kontrol hem de Havaalan Otoritesi asndan byk nem tayan hususlardr.
Benimsenen sistemin ileyi verimlilii ve emniyeti byk lde bu yakn koordinasyona baldr.
10.5. APRON YNETMNN GREVLER
10.5.1. Uak park yeri tahsisi
10.5.1.1. Uak park yeri tahsisine ynelik genel sorumluluk havaliman ileticisinde olmaldr, ancak,
iletme kolayl ve verimlilii asndan ayrcalkl park yer sistemi oluturulabilir. Hangi park yerlerinin hangi uaklar veya uak gruplar tarafndan kullanlabilecei talimatlarda aka belirtilmelidir.
stenebilecei dnlen durumlarda, bir ayrcalkl park yeri kullanm talimat oluturulmaldr. zin
verilecek park yeri kullanm srelerine ynelik ak talimatlar ve kurallara riayet edilmesini salamak
iin atlmas gereken admlar apron kontrol personeline bildirilmelidir.
10.5.2. Uak park/yanama ynlendirme sistemi
10.5.2.1. Salanan apron ynlendirme sistemi gereken park hassasiyetine ve faaliyet gsteren uan
tipine bal olmaldr. Hassasiyet gerekmeyen durumlarda kullanlabilecek en basit park yeri ynlendirme sistemi, park yeri tanmlamasndan ve uan park edilecei konumu gsteren bir oku ieren
merkez hattaki boya iaretlerinden oluur. Bu sistem, uan bir ykleme kprsyle birlemesinin
gerekmedii ve hortumlu yakt ikmal sistemlerinin kullanlmad burun ieri park ilemleri iin uygundur. Boyayla yaplan iaretler maksimum gr salamak iin daima temiz tutulmaldr. Sk gece
hareketlerinin gerekletii durumlarda merkez hattaki boya iaretleri merkez hat klandrmas ile
desteklenir. Bu klar, sar filtreli ok-ynl tertibatlardan oluur. Park yeri merkez hat klandrmasnn
ama/kapma mekanizmas yerel kumandal veya merkezi apron kontrol odasndan kumandaldr. Gerektiinde arzal lambalarn deitirilebilmesi iin park yeri merkez hat klandrmas haftalk olarak
kontrol edilmelidir. Ykleme kprs bulunan burun ieri park yerlerinde, uan ykleme kprsyle
gerektii gibi birletirilebilmesi iin hassas park ilemi gerekir. Bu gibi durumlarda bir park alan grsel
ynlendirme sistemi kullanlmaldr. Bu sistemler hakknda ayrntl bilgi iin bkz. Havaalan Tasarm El
Kitab, Ksm 4, Blm 8. Bu sistemlerin kullanma elverili olmamas halinde, uan, ykleme kprleri bulunan park yerlerine yer klavuzu eliinde ynlendirilmesi veya emniyet mesafelerini salamak
amacyla uan ykleme kprsnn dna park edilmesi gerekir.
10.5.3. Yer klavuzu hizmeti
10.5.3.1. Otomatik ynlendirme sistemlerinin bulunmad veya hizmete elverili olmad durumlarda
ve bir emniyet tehlikesinden kanmak veya park yerinden en verimli ekilde faydalanmak iin uaklarn park yerlerine rehber eliinde ynlendirilmesi gerektii durumlarda havaliman yer klavuzu
hizmeti salanmaldr. Yer klavuzlar iin gerekli eitim dzenlemeleri mevcut olmal ve ancak tatmin
edici yeterlilii gstermi olan kiilerin uaklara klavuzluk etmesine msaade edilmelidir. Havaliman
yer klavuzu hizmetinin saland durumlarda, klavuzlar iin aadaki bilgileri ieren yazl talimatlar oluturulmaldr:
a) sadece izin verilen iaretlerin kullanm iin mutlak gereklilik. (Bu belgelerin nshalar uygun
noktalarda grlecek ekilde yerletirilmelidir);
b) kullanlacak park yerinin sabit ve hareketli manialardan arndrlmasn salama gereklilii;
Apron Ynetimi ve Apron Emniyeti 41
c) tek bir yer klavuzunun kullanlabilecei durumlar ve kanat ucu klavuzlarnn da desteini
gerektiren durumlar ve
d) yer klavuzu hizmeti srasnda uak hasar meydana gelmesi durumunda uygulanacak ilem.
Daima fark edilebilir bir alma kyafeti giyilmelidir. Bu kyafet gndz parlayan krmz, yanstc turuncu veya yanstc sar olmak zere eitli renklerde bir yelek olabilir. Kt ynetilen bir uak manevras, dzeltme ilemi iin ar motor gc kullanlmasn gerektirebilir ve bunun sonucunda jet
blast kaynakl yaralanma veya hasar riski sz konusu olabilir. Gerekirse bu gibi durumlarda ilgili uaa
motorlar kapatmas iin iaret verilmeli ve yeniden park etme ilemi ekici kullanlarak gerekletirilmelidir.
10.5.4. nc ara hizmeti
10.5.4.1. Yer klavuz (follow-me) aralarnn kullanld havalimanlarnda, yerel talimatlar srclerin
telsiz prosedrleri, grsel iaretler, taksi hzlar ve uak/dier aralar aras doru mesafeler hakknda
gerektii gibi eitilmesini salamaldr.
10.6. APRON EMNYET
10.6.1. Blast nlemleri
10.6.1.1. Tm apron kullanclarnn, jet akmlar ve pervane rzgarlarndan kaynaklanan tehlikelerin
farknda olmas salanmaldr. Gereken durumlarda, apron tasarmna blast kalkanlar da dahil edilmeli
ve tehizatn korunmas iin bu donanmlardan en st seviyede faydalanlmaldr.
Tm aralarn ve tekerlekli donanmlarn frenleri gereken ekilde uygulanm olmal ve jet blast veya
pervane rzgarna maruz kaldklarnda hareket etme riskini asgari dzeye indirmek iin bu aralar
mmknse krikolara alnmaldr. Byk yass kenarl yzey alanlarna sahip apron donanmlarna zel
dikkat gsterilmelidir. p ve dkntler jet blasta maruz kaldnda risk tekil edebildiinden, apronlarn daima temiz tutulmas gerekir. Yolculara apron boyunca klavuzluk salama sorumluluu hava
yollarna veya temsilcisine aittir. Ancak, havaliman personeli jet blastn yolcular iin tekil ettii tehlikenin farknda olmal ve gereken durumlarda uyarda bulunmak iin hazrlkl olmaldr.
10.6.2. Uak yakt ikmali
10.6.2.1. Hava yollar ve yakt irketleri uak yakt ikmal ilemleri srasnda emniyet usullerine riayet
etmekle ykmldr. Bununla birlikte, apronda alan tm personelin ana emniyet nlemlerinin farknda olmas salanmal ve bu personel, olas bariz ihlalleri yakt ikmal ilemlerinden sorumlu kii olan
yakt ikmal denetleyicisine bildirmelidir. Riayet edilmesi gereken ana hususlar unlardr:
a) yakt ikmal blgesinde sigara iilmemeli veya plak ate bulunmamaldr;
b) yardmc g niteleri ve yer g niteleri yakt ikmal ilemi srasnda altrlmamaldr;
c) yakt ikmal donanm ve ilgili personelin olas acil durumlarda hzl bir ekilde tahliye edilebilmesi iin uaa/uaktan ak bir k yolu salanmaldr
d) uak ve besleme kaynaklar birbirine gereken ekilde balanm olmal ve doru topraklama
prosedrleri uygulanmaldr;
e) uygun tipte yangn sndrcler daima hazr bulundurulmaldr ve
f) yakt ikmal denetleyicisi olas yakt dklmeleri konusunda derhal haberdar edilmelidir. Yakt
dklmesi durumunda atlmas gereken admlara ynelik ayrntl talimatlar oluturulmaldr.
42
BLM - 10
Gerekirse, uak yakt ikmal irketlerine, taksi aklk mesafesi snrlarnn almamas iin aralarn
uaa gre kabul edilebilir pozisyonlarna ynelik talimatlar verilmelidir. Yakt ikmali gerekletirildii
srada alnmas gereken tedbirler hakkndaki klavuz bilgi, Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 1
Kurtarma ve Yangnla Mcadele bal altnda yer almaktadr.
10.6.3. Apronun sprlmesi
10.6.3.1. Taksi yapmakta olan uaklarn motorlarnda yabanc madde kaynakl hasarlar (FOD) meydana
gelmesini nlemek iin kaplamal alanlarn temizlii son derece nemlidir. Uaklarn taksi yapt veya
park ettii kaplamal faaliyet alanlarnn belirli bir sre ierisinde sprlmesini salamak adna, tm
apron ve taksi yollarnn mekanik sprme ilemi iin dzenli bir program oluturulmaldr. Bunun
yan sra, son gerekletirilen dzenli sprme ilemi sonrasnda geveyen malzemelerin biriktii ve
uaklar iin tehlike tekil ettii alanlarn sprlmesi iin talep zerine sprme de yaplabilir. Havaalan tozlu veya kumluk bir alanda bulunmad srece, pistlerin dzenli olarak sprlmesi genellikle
gerekmez.
10.6.4. Apronun temizlenmesi
10.6.4.1. Uak park yerleri belirli aralklarla kullanma kapatlmal ve bir kimyasal zc uygulanarak
fralamak suretiyle ya, gres ve kauuk kalntlar giderilmelidir. Bu ilem ayrca park yeri iaretlemelerinin yeniden boyanmas ncesinde de gerekletirilmelidir. zc, pskrtme depolar kullanlarak
bir pompa araclyla uygulanabilir ve ardndan park yeri mekanik dner fra kullanlarak fralanr.
Fralama ilemleri srasnda ilgili park yerinin uaklar tarafndan kullanlmamas nemlidir.
10.7. YEDEK MEYDANA NLER
10.7.1. Yedek meydana ini yapan (divert eden) uaklarn aknna uramas nedeniyle apronda oluabilecek trafik younluunun ynetilmesi iin her havalimannda acil durum dzenlemeleri yaplmaldr.
Bu dzenlemeler, hzl kararlar alnabilmesini salamak iin ilgili tm taraflardan oluan bir irtibat
heyeti kurulmasn iermelidir. leticilerin apronda veya terminal tesislerinde olumas beklenen younlua dair uyarlmas iin uyar dzenlemeleri yaplmaldr.
Apron Ynetimi ve Apron Emniyeti 43
BLM
11
YER GRLTSNN KONTROL
BLM 11
YER GRLTSNN KONTROL
11.1. GR
11.1.1. Yer grlts, havalimanlarnn yaknnda ikamet eden kiileri (zellikle gece saatlerinde) ve
ayrca yolcular ve havaliman alanlarn ciddi lde rahatsz edebilir. Bu rahatszln kontrol altna
alnmamas, karartma zaman uygulamas ile faaliyetlerin tmyle yasaklanmasna veya hava hizmetlerinin kstlanmasna yol aabilir.
11.1.2. Hava yoluyla yaylan uak grltlerinin sertifikasyonla snrlandrlmas ayrca yer grlts
durumunda da iyilemeye yol aar, ancak, yer grltsnn dzenlenmesi uluslararas standartlara
tabi deildir ve ou zaman bu sorunu kontrol altna almak iin yerel mdahale gerekmektedir.
11.1.3. Uaklarn neden olduu grltnn kontrol edilmesi noktasndaki sorumluluk ulusal mevzuatla belirlenir. Bir tarafta uak ileticisinin hibir sorumluluu olmayabilecei gibi, dier tarafta tm
sorumluluu da stlenebilir.
11.1.4. Sorun ikiye ayrlr:
a) hava grlts ve
b) yer grlts.
11.1.5. Hava grltsnn asgari seviyeye indirilmesine ynelik nlemler arasnda unlar yer alr:
a) ulusal ve uluslararas grlt onay prosedrleri ile belirtilen Standartlara uygun olan daha
sessiz uaklarn kullanlmas;
b) yerdeki grltnn azaltlmas iin tasarlanm kullanm usulleri. Bu usuller grlt izleme
sistemi vastasyla uygulanabilir;
c) izin verilen uak tipi, msaade edilen say ve havaliman alma saatlerinin dzenlenmesine
ynelik faaliyet kstlamalar;
d) kara kullanm planlamas ve
e) havalimannn bitiiindeki arazide ses yaltm salanmas veya sz konusu arazinin satn
alnmas.
11.1.6. Yer grltsnn neden olduu rahatszln azaltlmasna ynelik yntemler 11.2 ila 11.6 sayl alt maddelerde ana hatlaryla aklanmtr.
11.1.7. Yasal sorumlulua baklmakszn, havaliman ileticisi havalimannn yaknnda ikamet eden
topluluklarla uyum ierisinde yaamann yollarn arar ve bu topluluklarla havalimannn ihtiyalar
arasnda bir kar dengesi salamak iin gereken admlar atmaya alr.
11.2. TERS TK
11.2.1. ni sonrasnda ters itki uygulamasnn kullanlmas, pist yzey koullarndan byk lde
bamsz bir gecikme salayarak emniyet toleranslarn gelitirir. Bu uygulamann kullanlmas ayrca
pist kapasitesini de artrr. Bununla birlikte, ters itki uygulamasnn tam deeri ancak yksek motor itii
artlarnda gerekleir ve bu gibi bir g boalmas zellikle akam ve gece saatlerinde veya grlt
alanlarn bastran uak kalklarnn olmad zamanlarda bir grlt sorunu oluturabilir.
46
BLM - 11
11.2.2. Emniyet asndan, bu tekniin kullanmn yasaklamak mmkn deildir. Ancak, uygulamada performans kapasitesinin snrlarna yakn durumda alan bir uan gerektirdii daha ksa bir
uzunluk asndan ziyade gerek pist uzunluu asndan emniyet unsurunun dengelenmesi genellikle
mmkndr. Bu nedenle, uzun pistlerde tam ters itki yerine rlantinin tercih edilmesi grlty byk
lde azaltrken ayn zamanda olas acil durumlarda sistemin derhal hazr olmasn salar. Dolaysyla, havalimanlarnn uak ileticilerinden emniyet asndan uygun olduu srece ters itki kullanmn
snrlandrmalarn istemesi olduka makuldr.
11.3. YARDIMCI G NTELER
11.3.1. Yardmc g nitesi (APU) ana motorlarn almad durumlarda belirli uak hizmetleri iin
havalimanndan bamsz olarak elektrik gc salar. Baz bakm ilemleri srasnda ve uu ncesinde
ve sonrasnda bu nitenin kullanm gereklidir.
11.3.2. APUlarn neden olduu grlt sorunu ncelikli olarak apron alanndaki havaliman alanlarn ve yolcular etkilemekle birlikte, zellikle gece saatlerinde, havaliman civarnda ikamet edenlerin
ikayet etmesine de yol aabilir.
11.3.3. Havaliman otoritesi, sz konusu rahatszln boyutuna bal olarak, uaklarn park yerlerine
varlar sonrasnda ve ayrllar ncesinde APUlar iin msaade edilen alma sresini snrlandrmay tercih edebilir. stisnai durumlarda, APUlarn gece saatlerinde hassas alanlarda kullanlmalarn
tmyle yasaklamak gerekebilir.
11.4. SABT YER G NTES
11.4.1. Sabit yer g nitesi, her ikisi de yksek grlt seviyeleri ile alan yardmc veya yer g
nitelerine alternatiftir.
11.5. UAK TAKS GRLTS
11.5.1. zellikle jet motorlu uaklarn st motoru iin geerli olmak zere, taksi ilemi srasnda
kullanlan motor saysn snrlandrmak suretiyle, havaliman yaknnda ikamet eden sakinlerin grlt
alan snrlarnda marjinal bir gelime salanabilir. Uaklarn konumlandrlmas iin ekiciler kullanlmas da normal artlarda sessiz olan saatlerde bu hususta gelime salayabilir.
11.6. MOTORUN BAKIM AMACIYLA ALITIRILMASI
11.6.1. Modern uak motorlarnda rutin bakm amal yerde altrma uygulamas gereklilii eski uak
motorlarna oranla daha azdr. Ancak bu uygulama, hava yollar faaliyetlerinin zellikle kendi lkelerinde gerekli olan bir grevidir ve gece saatlerinde dahi gerekletirilmesi gerekebilir. Bu uygulama, yer
grlts rahatszlklarnn muhtemelen en ciddi kaynadr.
11.6.2. Yaknnda yerel yerleimler bulunan ve dzenli motor bakm gerekletirilen havalimanlarnda,
ilgili uak tipine uygun bir grlt bastrc taklmas normaldir. Bu donanmlar, gelime genellikle
daha dk olmasna ramen 30 dBye kadar grlt azaltm salayabilmektedir. Grlt bastrclar,
hangi tipte olursa olsun pahal donanmlardr ve normal artlarda kurulumlar ancak mhendislik tabanl havaalanlarnda makul grlebilir.
11.6.3. Yerde altrmann snrlanmas. Grlt bastrma donanm kullanlmayan havalimanlarnda,
ilgili altrma ileminin gerekletirildii yer, alma sresi ve tipi ve alma iin msaade edilen
saatler kontrol edilmek suretiyle, yerde altrmann neden olduu grlt rahatszln snrlamak
mmkndr.
Yer Grltsnn Kontrol 47
11.6.3.1. Konum. Havaliman ile yaknndaki yerleim alanlar arasndaki mesafe ve rzgar yn en
nemli etkenlerdir. Yer grltsnn yaylmas ak bir ekilde grlt kayna ile grltye maruz
kalan blge arasndaki mesafeye baldr, ancak rzgar yn de bu noktada dikkate alnmas gereken
nemli bir unsurdur. Bu nedenle, grltye hassas blgelerin rzgar alt ynnde kalan bir konum
seilmesi faydaldr.
11.6.3.2. Perdeleme. Byk bir hangar veya doal bir yap ile salanan perdeleme etkisinin kullanlmas da yardmc olabilir. Uak ilgili donanma veya yapya ne kadar yaknsa, hafifletici etki o kadar yksek
olacaktr. Ancak, bu teknik kullanlrken hangar ierisinde veya evresinde alan personel de hesaba
katlmaldr.
11.6.3.3. Uak ba istikameti. Bir uan evresinde oluan grlt modeli uak tipine gre deiir
ancak en yksek grlt genellikle yaklak 45 derece ayla kuyruun her iki tarafnda oluur. Bu nedenle uak ba istikametinin yerel yerleimlere gre seilmesi avantaj salayabilir. Bununla birlikte,
baz motor tipleri yan ve kuyruk rzgarlarna hassas olduundan, baskn etkenlerden biri de rzgar
yndr. Bu durum zellikle yksek bypass oranl motorlar iin geerlidir.
11.6.3.4. Yerde altrma tipi ve sresi. Baz yerde altrma ilemleri azami iti gc kullanlmadan da
tatmin edici ekilde tamamlanabilir. Bu nedenle, msaade edilen iti gcnn ve uygulanma sresinin
belirtilmesi gerekebilir.
11.6.3.5. Sre. Yukardaki yntemlerin kullanlmas grlt seviyesinin yerel yerleimlerde rahatszla
neden olan seviyenin altna inmesini salayamyorsa, testin uygulanma sresine snrlamalar getirmek
suretiyle sorunun daha kapsaml olarak ele alnmas gerekebilir. Hava trafiinin youn olduu zamanlar ve kara yolu ve demiryolu hizmetlerinin en youn olduu saatler gibi dier faaliyetlerin en youn
olduu zamanlarda yerde altrma ilemlerinde younluk olabilir. Ayrca, gece ve akam saatlerinde
ve hafta sonlarnda yerde altrma ilemlerinin snrlandrlmas gerekebilir.
48
BLM - 11
BLM
12
HAVALMANININ BLGELERE AYRILMASI

VE MANA KLERANSI
BLM 12
HAVALMANININ BLGELERE AYRILMASI VE MANA KLERANSI
12.1. GR
12.1.1. Blgelere ayrma ileminin amac, havalimanndaki ileyiin srmesini olumsuz etkileyecek
gelimelerin meydana gelmesini nlemektir. Havaliman Hizmetleri Ek Kitab, Ksm 6 Manialarn
Kontrol bal altnda bu konu hakknda ayrntl bilgi verilmitir.
12.2. BLGELERE AYIRMA SORUMLULUU
12.2.1. Blgelere ayrma sorumluluu genellikle sivil havacln kontrolnden sorumlu olan devlet
dairesine aittir. Bu ilemi uygulamak iin, sorumlu yerel yetkiliye klavuz olmas amacyla bir blgelendirme haritas hazrlanr. Blgelendirme haritas, btn blgelere ayrma kriterlerinin havalimannn
evresindeki yer seviyesiyle ilikisini gsteren bir btndr. Annex 14te belirtilen mania snrlandrma
yzeylerinin yan sra, radar ve ILS blgelendirme kriterlerini ve geerli olabilecek tm yerel blgelendirme ynetmeliklerini de kapsar.
12.2.2. Harita, havaliman yaknndaki yeni yaplarn havalimannn kullanmna engel olabilecei ykseklik seviyesini gsterir. Ayrca, akl ocaklarnn, plklerin, kanalizasyon tahliyelerinin ve kular
ekebilecek zellikte olan dier zelliklerin konumlandrmasnn havaclk emniyeti asndan snrlandrmaya tabi tutulabilecei alann snrlarn da belirtir.
12.2.3. Mimarlarn, danmanlarn ve yerel otoritelerin havalimanlarnda veya yaknndaki blgelerde
yaplacak ilemlerle ilgili teklifleri ve planlamalar gr almak zere havalimanna gndermesi genel uygulamadr. Blgelendirme haritasnda belirtilen ykseklik snrlarnn ihlal edildii durumlarda,
tekliflere itiraz ilemleri genellikle ykseklik snr nerileri eklinde olur, ancak dier yerel faktrler
de itirazlara neden olabilir. rnein, ku hareketlerinin artmas ve/veya havalimanndaki operasyonlar
etkileyen dumanlar gereke gstererek plklere, akl ocaklarna ve dolgulara itiraz edilebilir.
12.3. MANA SINIRLAMA YZEYLER
12.3.1. Annex 14 - Mania snrlama yzeyleri bal altnda belirtilen hususlara gre, blgelendirme
haritasnn ana unsurlar unlardr: kalk trmanma yzeyi, yaklama yzeyi, gei yzeyi, i yatay yzey,
konik yzey ve d yatay yzey (varsa).
12.3.2. Annex 14 gerei, yaklama, gei, kalk trmanma, i yatay ve konik yzeylere giren mevcut tm
cisimlerin, mevcut sabit cisimlerle perdelenmeleri dorultusunda ilgili bir otoritenin karar bulunmadka, mmkn olduunca kaldrlmas gerekir. Manialarn iaretlenmesi ve klandrmas ile ilgili
gerekliliklerin ayrntlarna Annex 14, Blm 6da yer verilmitir.
12.4. MANADAN ARINDIRILMI BLGE
12.4.1. Annex 14te de belirtildii gibi, maniadan arndrlm blge i yaklama yzeyi, i gei yzeyi
ve vazgeilen (balked) ini yzeyinden oluur. Bu ek yzeyler, Kategori I, II ve III yaklamalar srasnda
veya takip eden olas vazgeilen (balked) iniler esnasnda pistin yanndaki uaklarn sabit ve hareketli
manialardan korunmasn salamak amacyla oluturulur.
12.5. YAKLAMA IIKLANDIRMA SSTEM DZLEM
12.5.1. Bu dzlem yaklama klandrma sisteminin klarnn engellenmesini nlemek iin oluturulur. Tercihen, dzleme herhangi bir cisim girmemelidir. Bu konu hakknda ayrntl bilgi iin bkz. Annex
14, lave A.
50
BLM - 12
12.6. HAVAALANI MANA ZELGES

TP A
12.6.1. Havaalan Mania izelgesi Tip A belirli bir pistten ayrl srasndaki kalk mania alannn
temsili bir profilini gsterir. izelgede gsterilen ana eim yzde 1dir, yani Annex 14te belirtildii
gibi byk uaklar tarafndan kullanlmas ngrlen bir pist iin salanan korunumlu kalk yzeyinin
yarsdr.
12.6.2. Cisimler bu yzde 1 eime girebilmesine ramen, Annex 14 kalk trmanma yzeyinin altnda
bulunan cisimlerin kaldrlmasna gerek yoktur. Bununla birlikte, gsterilen tm cisimler uak kalk
performans hesaplamasna dahil edilebilir ve baz durumlarda, kalk yapmakta olan belirli bir uan
yararl ykn etkileyebilir. Bu snrlamann kapsam mevcut artlara bal olmakla birlikte, havalimannn yaknndaki manialar uygun ekilde kaldrmak suretiyle yararl yk kayb nemli oranda azaltlabilir. Dier taraftan, havalimanndan kilometrelerce uzakta olan bir mania da snrlayc faktr olabilir.
12.6.3. Havaalan Mania izelgesi Tip A mania profilini gelitirmeye ynelik mania kaldrma ilemi,
ilgili havalimannda dzenli olarak kullanlmakta olan veya kullanma sokulmas planlanan uaklarn
performans gerekliliklerinin tam olarak anlalmasna dayanmaldr.
12.7. MANALARIN KALDIRILMASI
12.7.1. Mania kaldrma ilemi sz konusu olduunda aadaki hususlar gz ard edilmemelidir.
a) yaklama yzeyine giren nesneler, genellikle 3 olan yaklama yolu ile yerdeki sabit veya
hareketli manialar arasndaki aklk mesafesinin ihlalinin bir belirtisi niteliinde olduklarndan, kritiktir. Yaklama yzeyinin nemli lde engellendii durumlarda, yaklama halindeki
uaklarn operasyon emniyeti mania klerans snr ykseltilerek salanr. Bu durum, operasyonlarn dzenini olumsuz etkileyebilir;
b) gei yzeyleri pist eridine ve yaklama yzeyine bitiiktir ve herhangi bir cismin gei yzeylerine girmesi, yaklama veya bir pas geme ilemi srasnda mevcut olan kleransn azalmasna neden olur. Bu nedenle, bu gibi manialar, mania klerans snr irtifasn/yksekliini
olumsuz etkileyebilir;
c) kalk trmanma yzeyi, uuun bu aamas asndan kritiktir. Bununla birlikte, onay kriterleri
tm uaklarn btn manialar olas motor arzas durumlarnda dahi belirtilen asgari toleransla aabilmesini gerektirir. Dolaysyla, bir cismin bu yzeye girmesi emniyet standartlarnda bozulma olduunu gstermez. Ancak, ilgili pistteki operasyonlarda tama yararl yk
kaybna neden olabilir;
d) i yatay yzey, VFR faaliyetleri iin daha nemlidir. Bu yzey, yaklama yzeyinin alt tarafna
doru uzanmadka, IFR trafiine hizmet veren byk bir havaliman etrafnda genellikle kritik
snrlama yzeyi zellii gstermez ve
e) konik yzey, bir havalimanna belirli bir mesafede mania snrlama yzeyi zellii gsterir. Yeni
yaplar iin genellikle bir snrlama getirmesine ramen, bu yzeye giren manialarn kaldrlmas ounlukla elverili deildir.
Havalimannn Blgelere Ayrlmas ve Mania Klerans 51
BLM
13
UAK KAZALARI/OLAYLARI
BLM 13
UAK KAZALARI/OLAYLARI
13.1. GR
13.1.1. Kaza, uu yapmak amacyla herhangi bir kiinin uaa binmesi ile uaktan inmesi arasnda geen sre zarfnda uan almasyla ilgili olarak meydana gelen ve aadaki durumlarn grld
herhangi bir olaydr:
-
bir kiinin lmcl olarak veya ciddi bir ekilde yaralanmas;
uan hasar grmesi veya yapsal olarak arzalanmas veya
uan kaybolmas veya tamamen eriilemez hale gelmesi.
13.1.2. Olay, uak operasyonu ile ilikili ve operasyonun emniyetini etkileyen veya etkileyebilecek olan,
kaza dndaki herhangi bir hadisedir. Kaza ve olay terimlerinin aklamalarna ilikin ayrntl bilgi
Annex 13te yer almaktadr.
13.2. HAVALMANI ACL DURUM PLANLAMASI
13.2.1. Herhangi bir uak kazasnda ncelikli olan husus hayat kurtarmaktr. Bu ilemin hzl bir ekilde
gerekletirilebilmesi iin, yaplacak mdahalelerin nceden planlanmas ve kurtarma ile ilgili eitli
acil durum hizmetlerinin sorumluluklarn aka belirten talimatlar yaynlanmas gerekir.
13.2.2. Her havaliman, her seviyeden uak acil durumunda gerekletirilmesi gereken ilemleri ayrntl olarak belirten kapsaml usulleri ieren bir acil durum plan hazrlamaldr. Bu usuller havaliman
yetkilileri, havaliman dndaki otoriteler ve dier ilgili otoriteler tarafndan gereken ekilde onaylanmaldr.
13.2.3. Bu el kitabnn 15. blmnde acil durum plannn hazrlanmas ve ierii ile ilgili ayrntl bilgi
verilmektedir.
13.3. RAPORLAMA USULLER
13.3.1. Raporlanmas gereken kazalar. Raporlanmas gereken kazalar Kaza Aratrma Yetkilisine resmi
olarak rapor etme sorumluluu genellikle hava trafik kontrole aittir, ancak, havaliman personelinin bu
srete mmkn olduunca ibirlii halinde olmas gerekir.
13.3.2. Dier olaylar. Havaliman iletme blm personeli, yukarda aklanan resmi raporlama ileminin yan sra, iletme asndan nemli olduu dnlen dier olaylar da rapor etmelidir.
13.4. ACL DURUM SONRASI USULLER
13.4.1. NOTAM ilemi
13.4.1.1. Bir kaza veya olayn uak operasyonunda herhangi bir engellemeye neden olabilecei durumlarda, derhal Snf I NOTAM ilemi uygulanmaldr. Pist eridi, durma uzants veya ama sahasnn
engellenmesi halinde, ilgili pistteki operasyonlarn askya alnd ve durum deerlendirmesinin beklendii bildirilmelidir.
13.4.1.2. Kaza geirmi veya manevra yapamayan uaklarn konumu ve etkin ykseklii olabildiince
hzl ve doru bir ekilde tespit edilmelidir. Bu tespit sonucunda herhangi bir korumal yzeyin veya
54
BLM - 13
alann ihlal edilmedii belirlendiinde, pist kullanma uygun olarak bildirilmeli ve gerekli grlen
tedbir tavsiyeleri bildirime dahil edilmelidir.
13.4.1.3. Korumal yzeylerin ve alanlarn kaza geirmi veya manevra yapamayan bir uak tarafndan
ihlal edilmesi halinde, pistin dk mesafelerle kullanlma olasl deerlendirmeye alnmaldr. Teklif
edilecek mesafeler, tatmin edici ekilde iaretlenmi ve klandrlm eikler ve pist sonlar elde etme
gerekliliiyle, uygulamada belirlenir. Bir pistin sadece kalk veya inilerle snrlandrlmas gerekebilir.
13.4.1.4. NOTAMn hazrlanmas ve gnderilmesi srasnda hava trafik kontrol ile daima yakn irtibat
halinde olunmaldr.
13.4.1.5. Hava yollarnda ve dier kurulularda irtibat kurulmas gerekebilecek kiileri ieren bir liste
hazrlanmal ve srekli gncellenmelidir.
13.4.2. Geici olarak deitirilen mesafelerin iaretlenmesi ve klandrmas. Geici pist iaretleme
ve klandrma formunda kabul edilebilecek eleri belirleyecek olan merci, ilgili ulusal otoritedir.
Havalimanlar kendi yerel ulusal ofisleri ile beklenmedik olay dzenlemeleri konusunda grmeler
yapmal ve bu dzenlemeler iin geici onay almaya almaldr.
13.4.2.1. Eikler. Geici eik klandrmas geici kanat ubuklar kullanlarak salanabilir. Yeil filtreler
mevcutsa, eiin belirtilmesi iin VASI klandrma niteleri kullanlabilir. Normal eik klandrmalar
sndrlmelidir. Eiklerin 24 veya 48 saatten daha ksa sre sreyle kaydrld durumlar iin, standart
pist iaretlemeleri makul bir teklif olmayabilir. Pistin geici olarak kapatlan uzunluklarnn tanr arp iaretleri ile iaretlenmesi kabul edilebilir.
13.4.2.2. Pist sonlar. Pist sonlar, tanr bataryal krmz filtreli klarla veya nyapml fili tip k
takmlar ile belirtilebilir. Geici pist sonunun dnda bulunan ve pistin kullanma uygun olmayan blmne kapal iareti, yani beyaz bir arp iareti yerletirilmelidir (Annex 14, ekil 7.1).
13.4.2.3. Yaklama klandrmas. Eiklerin geici olarak kaydrld durumlarda yaklama klandrma
sistemlerinin devaml kullanm, deerlendirmeye ak bir konudur. Kaydrma ksa mesafede gerekletirilmise (150 mnin altnda), merkez hat ile geici eik arasndaki mesafe boyunca uygun k iddetine
sahip ayakl yaklama klandrmalar salanmas artyla, devaml kullanma msaade edilebilir.
13.4.2.4. Pist kenar ve merkez hat klar. Pistin kapal ksmlarndaki merkez hat ve kenar klandrmalar sndrlmelidir.
13.4.2.5. Teker koyma blgesi klandrmas. Eiklerin kaydrld durumlarda, ilgili konma blgesi
klandrmas sndrlmelidir.
13.4.2.6. Grerek yaklama eim gstergeleri. Eiklerin geici olarak kaydrld durumlarda, bu gstergeler kapatlmaldr.
13.4.3. Radyo seyrsefer yardmclar. Kaydrlm bir eik uygulamaya alnmadan nce, ilgili pistin ILS
szlme yolunun kullanm d brakldndan emin olmak iin bir onay kontrol gerekletirilmelidir.
Uak Kazalar/Olaylar 55
BLM
14
MANEVRA YAPAMAYAN UAKLARIN

KALDIRILMASI
BLM 14
MANEVRA YAPAMAYAN UAKLARIN KALDIRILMASI
14.1. YASAL HUSUSLAR
14.1.1. Kaza incelemesi. Kaza nceleme Yetkilisi tm kazalara dair bilgilendirilmelidir. Bildirim sorumluu normal artlarda hava trafik kontrole verilir. nsanlar, hava seyrseferi veya dier tama hizmetleri iin bir mania tekil etmedikleri srece, kaza geirmi uaklar veya enkazlar Kaza nceleme
Yetkilisinden izin alnmadka hareket ettirilmemelidir. Sz konusu istisnai durumlar ihtiyat olarak
deerlendirilmeli ve kesin bir tehlike mevcut olmad srece enkazn kaldrlmamas dorultusundaki
genel kural geerli olmaldr. Alternatif olarak, uaklarn yedek meydana ini yapmas kabul edilebilir.
Operasyonlar, 13.5.1.3 maddesinde belirtildii gibi dk mesafelerde genellikle devam ettirilebilir.
14.1.2. Sigorta hususlar. Uaklar, uak ileticisinin ve sigortaclarnn mlkiyetindedir. Kaza yapm bir
ua tama almasnn ardndan, tama ileminin hasar arlatrdnn ispat edilmi olmas artyla, hasar tazminat talebinde bulunulabilir. Bu nedenle, bu noktada deimez tek kural, ua tama
ileminin ancak uak sahibi, ileticisi veya grevlendirdii temsilcilerinin kontrol altnda gerekletirilmesi gerektiidir.
14.1.3. Gmrk ve gmenlik gereklilikleri. Ua kaldrma ilemlerinin balatlabilmesi iin gmrk ve
gmenlik izinlerinin alnmas gerekmektedir.
14.1.4. Manevradan aciz uaklarn kaldrlmasna ve geri kazanm donanmna ilikin ayrntl bilgi
Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 5 Manevradan Aciz Uaklarn Kaldrlmas bal altnda verilmitir.
14.2. UAK KALDIRMA KABLYET
14.2.1. Hareket sahasndaki veya hareket sahas bitiiindeki manevra yapamayan uaklar kaldrma
kabiliyetine ilikin bilgiler salanmaldr. Bu bilgiler, ilgili havalimannn kaldrma ilemlerini gerekletirebilecek donanma sahip olduu en byk uak tipi zerinden ifade edilmelidir (Annex 14, 2.10).
14.3. SORUMLULUKLARIN DAILIMI
14.3.1. Havaliman iletme blm, uak kaldrma ilemlerinin koordinasyonunu salamal ve bu ama
iin bir memur grevlendirilmelidir. Uak ileticilerinin talep etmesi halinde bu grevlinin telefon/faks
numaralar verilmelidir.
14.3.2. Ua kaldrma grevi uak sahibinin veya ileticisinin sorumluluundadr
14.3.3. Havalimanna sefer ilemleri balatlmadan nce, havalimann kullanan her bir iletici, bu konuda kendisini temsil etmek zere bir kii veya kuruluu grevlendirmelidir.
14.4. OPERASYON KAYDI
14.4.1. Uak kaldrma operasyonunun ayrntl bir kayd tutulmal ve mmknse fotoraflarla desteklenmelidir.
14.5. UAKLARI KALDIRMA PLANI
14.5.1. Her havaliman manevra yapamayan uaklarn kaldrlmasna ynelik kapsaml bir plan oluturmaldr. Plan, yukarda belirtilen hususlar kapsamann ve vurgulamann yan sra, aadakileri de
iermelidir:
58
BLM - 14
a) havalimannda veya havalimannn yaknnda mevcut olan tehizatn bir listesi;

b) talep zerine dier havalimanlarndan edinilebilecek yardmc tehizatn bir listesi;
c) havalimanndaki her bir ileticinin adna hareket etmek zere grevlendirilen temsilcilerin bir
listesi;
d) toplanan profesyonel tehizatn kullanmna ynelik hava yollar dzenlemelerinin bir bildirimi ve
e) kaldrma ilemine ynelik ar hizmet donanmn kiralayabilecek yerel yklenicilerin bir listesi (adlar ve telefon numaralar ile birlikte).
14.6. HABERLEME
14.6.1. Uak kaldrma operasyonu iin bir mobil ofis bulunmaldr. zellikle kaldrma ileminin uu
faaliyetlerini herhangi bir ekilde etkileyebilecei durumlarda, bu ofisi Hava Trafik Hizmetleri Birimine
balayacak yeterli iletiim sistemleri salanmaldr.
Manevradan Aciz Uaklarn Kaldrlmas 59
BLM
15
HAVALMANI ACL DURUM PLANI
BLM 15
HAVALMANI ACL DURUM PLANI
15.1. GR
15.1.1. Havalimanlarnda, acil durumlarda yardmc olabilecek kurulularn sorumluluklarn ve bu kurulular tarafndan atlmas gereken admlar belirten bir acil durum plan hazrlanmaldr. Bu plan,
yerel itfaiye blmleri, polis, ambulans hizmetleri, hastaneler ve salk birimleri bata olmak zere, havalimannda veya yaknndaki olas uak kazalar durumunda bir rol stlenen dahili ve harici kurulular
(hizmet birimleri) iin bir klavuz grevi grmelidir. Havaliman otoritesinin, civardaki yerleimlerle ile
birlikte karlkl yardm amal acil durum planlar hazrlamas arttr.
15.1.2. Hibir acil durum plan tam kapsaml olamaz ve havalimannda meydana gelen uak kazalar
durumunda grev stlenecek tm kiilerin plan ayrntlarn olaylarn gerektirdii ekilde yorumlamas
gerektiinden, ilgili kiilerin plan ayrntlarn tam olarak bilmesi gerekmektedir.
15.1.3. Acil durum plannn hazrlanmas, ilgili kurulular ve bu kurulularn farkl acil durum tiplerine
ynelik rol ve sorumluluklar, ilgili konularla birlikte Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 7 - Havaliman Acil Durum Planlamas bal altnda verilmitir.
15.2. AMA
15.2.1. Bir acil durum plannn amac, havalimannn NDEK ve DIINDAK eitli acil durum hizmetlerinin uyarlmasna ve bu hizmetlerin yaanan uak kazalar veya acil durumlar srasndaki faaliyetlerinin koordinasyonuna ynelik usulleri dzenlemektir. Bu planda, havaalan NDE ve DIINDA
meydana gelen uak kazalar srasnda tm acil durum organizasyonlarnn stlenmesi gereken sorumluluklar ayrntl olarak belirtilmelidir.
15.2.2. Tm olaylar birbirinden farkl ekillerde meydana geldiinden, hibir acil durum plan olas tm
durumlar kapsayamaz. Bununla birlikte, saduyulu bir yaklamla yorumlanarak belirli bir duruma bir
uygulanan bir takm usuller ortaya konulmas, hayat kurtarlmasn ve yaralanan kiilere en ksa sre
ierisinde tbbi mdahalede bulunulmasn salayabilir.
15.2.3. Plan, havaalan NDE ve DIINDA meydana gelen uak kazalarnda polis, ambulans, hastaneler,
salk hizmetleri ve yangnla mcadele blmlerinin yan sra, havaliman kurtarma ve yangnla mcadele hizmetlerinin arlmasna ynelik dzenlemeleri de srasyla belirtmelidir. Hava trafik kontrol,
uak kazalar veya dier uak acil durumlar esnasnda plan uygulamaya konulduunda, havaalan kurtarma ve yangnla mcadele hizmetlerinin uyarlmas noktasnda genellikle dzenleyici rol stlenir.
Havaliman telefon santrali normal artlarda hava trafik kontrol mesajnn katlmc d ve i hizmet
birimlerine aktarlmasnda kilit bir rol stlenir.
15.2.4. Hava trafik kontrol mesajnn alnmasn salayan bir haberleme anda bulunan yerel yangnla mcadele blmleri ve dier harici acil durum hizmet birimleri, duruma derhal mdahale edebilmeleri iin ilk frsatta uyarlmaldr.
15.2.5. Yerinde bakm gerekliliini deerlendirme ve ilk frsatta bir kumanda merkezi oluturma ihtiyac plana dahil edilmelidir. Kaza alanna gereken en ksa srede ulama kabiliyetini artrmak iin ift
eker donanml bir kumanda merkezi aracnn belirgin bir konumda (gndz ve gece) hazr bulundurulmas gerekir. lgili alanda gerekli olabilecek tm haberleme tehizat kumanda merkezi aracnda
62
BLM - 15
bulunmaldr. Kumanda, iletiim ve koordinasyon ilemlerini gelitirmek amacyla havaliman iinde ve

dnda bulunan acil durum hizmet birimlerinin abalarnn koordine edilmesi iin, kumanda merkezi
arac odak noktas haline gelmelidir.
15.2.6. Acil durumlarda kullanlmak zere sabit bir acil durum operasyon merkezi salama hususu
deerlendirmeye alnmaldr. Bu merkez havaliman tesislerinin bir paras olmal ve acil durumlarda
gerekletirilen mdahalenin koordinasyonundan ve genel ynlendirmesinden sorumlu olmaldr.
15.2.7. Kaza alannn etrafnn evrilmesini salayacak direk ve kablolar bulunmaldr. Kolaylkla kurulabilecek ve yaralanm kiilere yardm salamak iin kullanlabilecek bir veya daha ok sayda adr
salanmas hususu da deerlendirilmelidir.
15.3. SORUMLULUK
15.3.1. Normal artlarda, havaliman kurtarma ve yangnla mcadele hizmetinden sorumlu olan memur, acil durumlarda ilk sz geen kiidir. Bu kii ilk frsatta hava trafik kontrol birimiyle ile telsiz
iletiimi salamaldr. Havaliman kurtarma ve yangnla mcadele hizmetleri ile yerel yangnla mcadele tekilat, kurtarma ve yangnla mcadele faaliyetlerini bir arada ynetecek kii hakknda nceden
anlamaya varmal ve bu kii, havaliman acil durum plannda karlkl yardm amal acil durum
anlamasnn altnda yazl olarak belirtilmelidir.
15.4. MDAHALE
15.4.1. Havaliman iinde ve dnda bulunan acil durum hizmetleri tarafndan gerekletirilen mdahalenin derecesi, acil durumun kategorisine ve kaza/olay konumuna baldr. Havaliman dndaki acil
durum hizmetlerinin uak kazalarna verdii nceden belirlenen mdahale derecesi karlkl yardm
amal acil durum anlamasnda nceden dzenlenmelidir.
15.4.2. Normal artlarda, uak kazalar ve olaylar uan havalimannda ya da havaliman evresine
bitiik alandaki kalk ve/veya ini hareketleri ile ilikilidir. Havaliman acil durum plan, havaliman
iinde veya dnda bir uak kazas meydana geldiinde uygulamaya konulmaldr.
15.4.3. Havaliman kurtarma ve yangnla mcadele hizmet birimleri havalimannda veya havalimannn yaknnda meydana gelen uak kazalarna tam katlm gstermeli ve sorumluluk kdemli yangnla
mcadele memurunda olmaldr. Bu alanlar baz durumlarda tam mdahale alan olarak adlandrlr.
15.4.4. Havaliman snrlarnn dnda meydana gelen uak kazalar havaliman d kazalar olarak
bilinir ve havaliman kurtarma ve yangnla mcadele hizmetlerinin bu gibi kazalara mdahale derecesi
kaza alannn havalimanndan uzaklna baldr.
15.4.5. Havaliman yangnla mcadele hizmetinin havaliman dnda mdahale edecei alann kapsam ve mdahale derecesi yerel yetkililerle grlp kararlatrlmaldr. Bu alann snrlar harita
zerinde iaretlenmeli ve bu haritann kopyalar yerel itfaiye tekilatnda ve havaliman yangnla mcadele hizmet biriminde bulunmaldr.
15.4.6. Bu alann snrlar insan yapm (rnein demir yollar) ve doal (rnein nehirler) engellerin ve
geitlerin bulunup bulunmamasna baldr. Bu nedenle, baz yerlerde snrlar havaliman snrlarndan
sadece iki veya kilometre mesafede olabilir. Baz durumlarda ise havaliman merkezinden yaklak
sekiz kilometre uzaklkta da olabilir.
15.4.7. Havaliman kurtarma ve yangnla mcadele hizmetleri, havalimanna yaklak sekiz kilometreden fazla bir uzaklkta meydana gelen uak kazalarna talep edilmedii srece mdahalede bulunmaz.
Havaliman Acil Durum Plan 63
15.4.8. Normal artlarda havaliman dnda hizmet veren acil durum hizmetleri havalimannda meydana gelen uak kazalarna mdahale ettiklerinde, bu durumu belirlenen buluma noktasna (noktalarna) bildirmelidir. Havaliman otoritesi tarafndan salanan klavuz aralar bu hizmet birimlerinin
havalimanna varn bekliyor olmal ve hava trafik kontrolden gerekli izinler telsiz yoluyla alndktan
sonra bu harici hizmet birimlerine kaza veya toplanma alanna kadar gereken ekilde klavuzluk etmelidir.
15.4.9. Bir uak acil durumunda kurtarma ve yangnla mcadele aralarnn ini yapmakta olan bir uak
iin nceden belirlenen bekleme konumlarn kullanmas halinde, harici acil durum hizmetleri davet
edilmedikleri srece belirlenen toplanma alannda kalmaldr. Bu gibi durumlarda, harici acil durum
hizmetleri manevra sahasna ancak bir klavuz eliinde ilerlemelidir.
15.5. HARTALAR
15.5.1. ki a haritas salanmaldr. Biri, taksi yollar, eriim yollar, su kaynaklar, toplanma alanlar
ve buluma noktalar dahil olmak zere ilgili tm havaliman ayrntlarn belirten bir havaliman i
haritas olmaldr. Havaliman evre haritas olarak adlandrlan dier harita ise, havaalanndan itibaren
yaklak sekiz kilometreyi kapsayan alanda bulunan yerleim yerleri, eriim yollar, su kanallar veya
bataklk alanlar, buluma noktalar vb. konumlar gstermelidir. tfaiye, polis, ambulanslar, salk birimleri ve hastane ynetimleri dahil olmak zere havaliman iinde ve dnda bulunan tm acil durum
hizmet birimlerine her iki haritann da birer kopyas verilmelidir. A haritalar birbiri ile elimemeli
ve evre haritalar tbbi tesisleri ve blgedeki hastane yataklarnn uygunluk durumu ile ilgili ayrntlar belirtmelidir. Her iki a haritas da acil durum planna birer ek olarak dahil edilmeli ve yenilenme
tarihini gstermelidir.
15.6. ERM YOLLARI
15.6.1. Pist snrlarnn yaknnda olan acil durum eriim yollar a haritalarnda gsterilmeli ve bu
yollarn fiziki yapsndan yerel eitim programnda bahsedilmelidir.
15.6.2. Eriim kaplar ile evrelenmi havalimanlarnda, bu kaplarn anahtarlar tm kurtarma ve yangnla mcadele aralarnda ve ayrca polis, yerel itfaiye ve ambulans aralarnda bulunmaldr.
15.7. GENEL
15.7.1. Snrlarnn yaknnda yksek su kapasiteli gl, nehir veya bataklklar bulunan havalimanlar, bu
konumlarda meydana gelebilecek uak kazalarna mdahale edilmesine ynelik acil durum planlarna
sahip olmaldr.
15.7.2. Yerel itfaiye tekilatlar, polis, ambulans ve salk hizmetleri havalimanna ilgili acil durumun
tipine ve derecesine gre nceden belirlenen katlm dzeyinde mdahalede bulunmaldr.
15.8. TATBKATLAR
15.8.1. Plann etkinliini gelitirmek amacyla, plann test edilmesine ve sonularn deerlendirilmesine ynelik test usulleri oluturulmaldr. Dahili ve harici acil durum hizmetlerinin mdahale durumu
ve iletiim olanaklar bir yl gemeyen aralklarla test edilmelidir.
15.8.2. Havaalannda salanan hizmetler ile yerel ynetimlere mdahalede bulunanlar arasndaki irtibat, altrma eitimi ve birleik tatbikatlar esnasnda test edilmelidir.
64
BLM - 15
BLM
16
SALIK HZMETLER
BLM 16
SALIK HZMETLER
16.1. GR
16.1.1. Salk hizmetleri havaliman hizmetlerinin ayrlmaz bir paras olabilir; zellikle ambulans
hizmeti ou havalimannda kurtarma ve yangnla mcadele hizmetlerinin bir parasdr. Havaliman
otoritesi tarafndan salk ve ambulans hizmetlerinin salanmad havalimanlarnda, acil durumlara
hzl bir ekilde mdahale edilmesini salamak iin yerel hizmet birimleriyle birlikte planlar oluturulmaldr.
16.1.2. Bu konu ve ilgili hususlar hakkndaki ek bilgiler Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 7- Havaliman Acil Durum Planlamas bal altnda verilmitir.
16.2. YARALILARIN TAINMASI
16.2.1. Kurtarma ve yangnla mcadele hizmetleri tarafndan yarallarn derhal tahliyesi gerekletirilir
ve yarallar yakn bir emniyet alanna tanr.
16.2.2. Ar yarallar olay yeri yneticisi tarafndan belirlenen bir alana tanmaldr. Bu durumda sz
konusu alan yaral toplama alan haline getirilir. Bu alann, ilgili yaral says, trafik ak, eriim elverililii, mevcut acil durum aralar, personel ve tehizata gre kararlatrlmas gerekmektedir.
16.2.3. Nedensiz can kayplarn ve yarallarn durumlarnn arlamasn nlemek iin, yarallar daha
uygun tesislere sevk edilmeden nce eitimli personel tarafndan ilgilenilmesi gerekir.
16.2.4. Hafif yaral olan veya yaralanmayan kiiler olay yerinden derhal belirlenmi bir bekleme yerine
aktarlmaldr. Bu kiilerin tahliyesine olay yerinde hazr bekleyen otobs, minibs, otomobil vb. tama
aralar ile yardmc olunabilir. Bu tahliye ileminin hz ilgili kii saysna, hakim olan hava artlarna
ve mevcut tama olanaklarna baldr.
16.2.5. Hafif yaral kiilerle kabul merkezinde ilgilenilmeli ve bu kiilere doktor, hemire veya yetkili
ilk yardm personeli tarafndan mdahale edilmelidir. Hafif yaralanmalar sinir travmalarn ve/veya
mevcutsa duman solunmasn ierir.
16.3. ACL DURUM HZMET PERSONELNN TANIMLANMASI
16.3.1. Yanp snen renkli klar, eitli aralarn farlar ve birbirine benzeyen koruyucu kyafetler giyen
ok sayda personel bulunmas nedeniyle olay yerinde byk bir karklk olacaktr. Bu nedenle, acil
durum hizmet personelinin kolaylkla seilebilir olmas gerekir.
16.3.2. Olay yerine gelen salk hizmetleri ilgili buluma noktasna olay yeri yneticisi tarafndan hangi
noktadan arldklarn uygun ekilde bildirmelidir. Ayrca, olay yerinde aralar ve igc nedeniyle
tkanma olumamas iin, olay yerine intikal eden tm personel ve aralar olay yeri yneticisine veya
ilgili temsilcisine kimliklerini belirtmelidir.
16.4. HABERLEME
16.4.1. Tm yaral tahliye ilemleri olay yeri yneticisi tarafndan koordine edilir. Bununla birlikte, salk hizmetlerinin koordineli bir iletiim ve mdahale prosedr bulunmaldr. Olay yerindeki yarallarn
kontrolnden salk hizmetleri koordinatr sorumlu olmaldr ve bu kii yarallarn ulatrma grevlisi
ile hastanelere sevk ilemlerini koordine etmelidir.
66
BLM - 16
16.5. HAVA ARTLARINDAN KORUNMA

16.5.1. Bakm veya tama alanlarnda yarallarn korunmasn salamak zere geici bir barnak ina
edilmelidir.
Tanr klandrma ve stma sistemleri de gerekli olabilir. Bu gibi geici barnma ihtiyalar iin ime
adrlar kullanlmaktadr.
16.6. ACL DURUM TEHZATI
16.6.1. Acil durum tehizatnn tipi ve miktar, hava trafii, yetkili havaliman ilk yardm personeli, yerel
profesyonel hizmetlerin elverililii vb. durumlara baldr.
16.6.2. lk yardm malzemeleri ve ressitasyon tehizat uygun bir arata veya kaza yerine dorudan
getirilebilecek bir rmorkta muhafaza edilebilir. Bu ara veya rmork engebeli ve zorlu arazilere uygun
zellikte olmaldr.
16.3.3. Tehizat, olay yerine gelen hizmet personeli tarafndan kolaylkla fark edilebilecek ambalajlarda
olmaldr.
16.3.4. ller ceset torbalarna konulmal ve tbbi bakm alanndan veya kii yaknlarnn ya da dier
insanlarn eriebilecei alanlarn uzanda bulunan geici bir morga tahliye edilmelidir.
Salk Hizmetleri 67
BLM
17
KURTARMA VE YANGINLA MCADELE

HZMETLER
BLM 17
KURTARMA VE YANGINLA MCADELE HZMETLER
17.1. GENEL
17.1.1. Havalimanlarnda kurtarma ve yangnla mcadele hizmetlerinin gereklilii Annex 14, Blm
9da belirtilmitir. Salanan hizmetin ls ve gerekli tehizat ve organizasyon ile ilgili ayrntlar
Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 1 Kurtarma ve Yangnla Mcadele bal altnda ayrca ele
alnmtr. Bu hususta, havaliman kurtarma ve yangnla mcadele hizmetlerinin ana amac olarak tanmlanan olas uak kazalarnda hayat kurtarma ilemi, en byk ncelik olmaldr.
17.1.2. Havaliman kurtarma ve yangnla mcadele hizmeti ile ilgili ynetim sorumluluu ana alana
ayrlabilir:
a) hizmet biriminin, havalimannn tm acil durum planna dahil olmas muhtemel olan dier
hizmet birimleri ve kurulularla olan operasyonel ilikileri dahil olmak zere, hizmetin organizasyonu
b) kurtarma ve yangnla mcadele grevlerini stlenecek olan tm personelin seim ve kariyer
gelitirme sreleri dahil olmak zere, gnlk ynetim ve denetim ve
c) hizmetin faaliyet hedeflerini etkili bir ekilde yerine getirmesini salayacak olan tehizat ve
teknik kolaylklarn tedariki.
17.1.3. Hizmeti ynlendirme sorumluluunun genellikle hizmet amiri olarak tanmlanan yetkili bir kiiye verilmesi ngrlr. Bu kii, hizmetin tm verimliliinden ve ynetim tarafndan belirtilen faaliyet hedeflerini ve teknik standartlar karlama kapasitesinden sorumludur. Aadaki alt maddelerde,
havaliman ynetimi tarafndan performans standartlarnn, faaliyet prosedrlerinin ve ilgili rehberlik
materyalinin belirtilmesi gereken ana alanlar ele alnmtr. Belirtilen tm planlar, hizmet amirine hedeflere ulamas iin gerekli olan yetkiyi vermeli ve zorluklarla karlalan durumlarda veya deneyimlerin belirli bir plann gzden geirilmesi veya deitirilmesini gerektirdii hallerde ynetim eriiminin
bulunmasn salamaldr.
17.2. KURTARMA VE YANGINLA MCADELE KATEGORSNN BELRLENMES
17.2.1. Havalimanlarnda salanmas gereken asgari koruma seviyesi Annex 14te yer alan prosedr
uygulanarak belirlenebilir. Annex 14te belirtilen sarf malzemesi miktar, yksek kpk younluklar
kullanlarak elde edilebilecek avantajlar belirtmektedir ve bu konu Havaliman Hizmetleri El Kitab,
Ksm 1de kapsaml olarak ayrca ele alnmtr. Aralarn say ve tipi ve tayacaklar sndrme maddesi miktar ilgili Annexte belirtilen faktrlere gre belirlenmelidir. Kurtarma ve yangnla mcadele
kategorisinde bir arta neden olabilecek, ngrlen olas trafik younluu artlar iin tedarikli olunmasnn byk avantajlar vardr. lk tedarik leinde kapasite fazlas ayrmak, herhangi bir ek tehizat
edinilmesine gerek brakmakszn art karlayabilir. Ayrca havaliman d kurtarma ve yangnla mcadele kurulularndan destek salama konusu da deerlendirilmelidir. Destek kurulularndan kabul
edilemeyecek lde uzun mdahale srelerinin beklendii durumlarda, havalimannda nleyici tedbir
olarak bir miktar ilave tedarik salanabilir.
17.2.2. Kurtarma ve yangnla mcadele hizmetleri iin salanacak aralarn tipi ve says, bir nceki
paragrafta yer alan klavuz bilgiler esas alnarak, snflandrma almasna ve yerel deerlendirmelerle
ilgili ek faktrlere gre belirlenmelidir. Bu aralarn tasarm kriterleri Havaliman Hizmetleri El Kitab,
Ksm 1, Blm 5te aklanmtr. Hesaba katlmas gereken iki unsur, ilgili aracn kurtarma ve yangnla
70
BLM - 17
mcadele birimi olarak ve gereken oranda koruma seviyesi salama kapasitesi asndan sahip olduu
ilevsel zellikleri ve otomotiv zellikleridir. kinci unsur asndan, aracn kullanmda tutulmas ve genel performansnn muhafaza edilmesi iin gerekli olabilecek yardmc hizmetleri salama konusunun
gz nne alnmas gerekir.
Yeni bir aracn tedariki ncesinde ynetim tarafndan gerekletirilen tm almalar srasnda, aracn
kullanm ve bakmndan dorudan sorumlu olan grevlilere danlmaldr.
17.3. KURTARMA VE YANGINLA MCADELE HZMETLERNN NTKAL
17.3.1. Kurtarma ve yangnla mcadele hizmetlerinin olay yerine intikalinde en nemli husus, minimum
mdahale srelerinin elde edilmesidir. Mdahale sresi kriterleri Annex 14, Blm 9da belirtilmitir,
ancak, ilk mdahale ne kadar hzl gerekletirilebilirse, kaza sonrasnda ortaya kabilen yangnlara
maruz kalan kiilerin kurtarlma ihtimali o kadar yksek olacaktr. Bu nedenle, iletme hedefleri tehizat, barnma ve ilgili Annexte belirtilen st sre snrlarn kabul etmek yerine minimum mdahale
sreleri elde etmek iin, eitimle desteklenecek olan iletiimleri salamak olmaldr.
17.3.2. Yangnla mcadele istasyonunun konumu ve tasarm zellikleri ile ilgili ayrntl bilgi ve talimatlar Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 1, Blm 9da yer almaktadr. Havaliman gelitirmeleri
veya faaliyet uygulamalarnn bir sonucu olarak, makul mdahale sreleri elde etmek amacyla kullanlabilecek uydu istasyonlar olarak tanmlanan ek istasyonlar salama gereklilii doabilir. Mmkn
olan durumlarda, yangnla mcadele istasyonlarnn konumu yerel almalarla ve ncelikli hedef olan,
uak kazalarna mdahale sresinde elde edilmesi beklenen gelimelere gre belirlenmelidir. Kurtarma ve yangnla mcadele personelinin alt grevlere ynlendirilmesi gibi alt faktrler bu hedefe
balanmaldr. Olay yerine konulanma ile ilgili ynetim sorumluluu, yangnla mcadele istasyonu
kullanlmaya balandnda devam eder. Yapnn ve teknik kolaylklarnn bakm, dzenli denetim ve
raporlama prosedrne dayal olarak belirlenen ncelik olmaldr. Denetim ileminin ilk seviyesi kurtarma ve yangnla mcadele hizmetleri amirinin sorumluluunda olmakla birlikte, dzenli denetim
ilemleri iin ayrca yetkili yap teknisyenleri gerekir.
17.3.3. Kurtarma ve yangnla mcadele hizmetini harekete geirecek, ynlendirecek ve kumanda edecek olan bilgilerin aktarmnda eitli iletiim yntemlerinin kullanlmas gerekir. letiim ve uyar gereklilikleri Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 1, Blm 4te aklanmtr. alanlarn stres altnda
olduu acil durumlarda yanl anlamalara neden olmamak iin, telefon ve telsiz olanaklarnn kullanm srasnda doru ve ak terimler kullanlmas nemlidir. Tam ainalk kazanlmasn salamak iin,
standart mesaj ve ksaltmalarn kullanmlar kurulular aras eitim uygulamalarnda gelitirilmelidir.
Bu noktada, acil durumlarda uyum ierisinde almak iin gerekli olacak plan, havaalannda ve havaalan dnda hizmet veren eitli kurululara danlarak ynetim tarafndan belirlenmelidir.
17.4. KURTARMA VE YANGINLA MCADELE ALIMALARINDA GREVL PERSONEL
17.4.1. Grevi madde 17.1.3te belirtilen hizmet amirinin yan sra, kurtarma ve yangnla mcadele
grevlerinde yer alacak personelin seimi Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 1, Blm 10a uygun
olarak gerekletirilmelidir. Hizmetin organizasyon yaps havalimannn alma saatlerine, uygulanan
grev sistemine ve ilgili alma dzenlemelerine bal olmaldr. Tipik bir yapda, her bir Vardiyann
kontrol iin, sorumluluklar dorudan hizmet amirine bal olan bir denetleyici kademesi salanmaldr. Her bir Vardiya ierisinde, kullanlan aralarn faaliyetini nceden belirlenen bir plan dorultusunda ynlendirecek bir ekip efi belirlenebilir. Yangnla mcadele istasyonunda bir kontrol odas veya
iletiim merkezi mevcutsa, bu kolaylkta grevlendirilmek zere zel eitimli personel salanmaldr.
Hizmetin eksiksiz olmasn salamak adna, izinli, rahatszlanan veya eitimde olan alanlarn neden
olduu eksiklikleri karlamak iin gereken sayda personel tedarik edilmelidir.
Kurtarma ve Yangnla Mcadele Hizmetleri 71
17.4.2. Moral asndan, mmkn olan durumlarda, hizmet yelerinin hak etme esasna gre terfi alabilecekleri bir kariyer yaps oluturulmas nemlidir. Seim ilemi belirli bir noktaya kadar, ekip yelerinin 17.6 sayl alt maddede nerilen srekli eitim program boyunca edindikleri teknik donanma
baldr. Faaliyetler, eitim ve dier mesleki etkinlikler srasnda gsterilen liderlik vasflar ve abalar
da belirleyici olur. Dzenli deerlendirme ve kariyer geliimi iin bir standart salamak asndan,
hizmet amirine personel konularnda deneyimli bir ynetim temsilcisinin yardmc olduu ve istenirse
mlakatlarla desteklenen bir raporlama sistemi ynetim tarafndan oluturulmaldr.
17.5. LETME GEREKLLKLER
17.5.1. Kurtarma ve yangnla mcadele hizmetinin ncelikli grevi uak kazalar ve uaklarn kart
dier kaza trleri olmaldr. Mdahale edilmesi gereken acil durum tipleri, Havaliman Hizmetleri El
Kitab, Ksm I, Blm 12de belirtilmi olup, bu blm Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 7 ile
birlikte okunmaldr.
Bu kaynaklarda ele alnan hususlar tam olarak anlaldnda, tm acil durum mdahale tiplerinin
etkili bir ekilde yrtlmesine katkda bulunabilecek btn kurulularla istiare edilmesi gerektii grlecektir. Bu ayrntlarn tamam Blm 15te akland gibi havaliman acil durum plannda
belirtilmelidir. Gelitirilip ilgili kurululara sunulan acil durum plannn daima deerlendirme altnda
tutulmas ve plann herhangi bir unsuru veya herhangi bir kuruluun mdahale kabiliyeti deitirildiinde deiiklie tabi olmas gerektii bilinmelidir.
17.5.2. Acil durum plan konseptinde, uaklarla ilgili olan acil durumlar dndaki durumlara da normal artlarda yer verilmekte olup; binalarda, teknik donanmlarda veya dier havaliman tesislerinde
meydana gelen yangnlara havaliman kurtarma ve yangnla mcadele hizmetinin mdahale etme gereklilii bu durumlarn en ak olandr. Bu gibi bir mdahale, hizmet personelinin etkili bir mdahale
gerekletirmek iin gereken eitim ve donanma sahip olmas durumunda tamamen uygundur. Bir
uak acil durumunun bildirilmesi durumunda hizmetin bir operasyondan geri ekilebilmesini salayan
faaliyet prosedrlerinin gelitirilmesi kaydyla, profesyonel bilgilerin artrlmas ve hizmet durumunun
geniletilmesinde yapsal yangnla mcadele deneyimi belirgin avantaj salar.
17.5.3. Annex 14te, genellikle havalimannn dndaki zorlu ortamlarda meydana gelen uak kazalarna etkili bir ekilde mdahale edebilmek iin, uygun olan durumlarda, zellemi bir kurtarma
kabiliyeti salama gereklilii belirtilmitir. Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 1de bu gerekliliin
geerli olduu ortam artlar snrlar belirtilmi ve havaalannn kurtarma ve yangnla mcadele hizmetinin olas kullanm, toplam mdahalenin bir unsuru olarak tanmlanmtr. Bu artlarda, tm havaliman d kaza durumlarnda olduu gibi, ynetim gerekletirilecek mdahalenin eklini belirtmeli,
gerekli tehizat ve eitimi salamal, mdahalenin snrlandrlaca mesafelerin snrlarn belirtmeli
ve faaliyetlerin etkili bir ekilde koordinasyonunu salayacak bir kurulular aras komuta ilikisi tesis
etmelidir (bkz. Madde 15.4).
17.5.4. Kurtarma ve yangnla mcadele personelinin sahip olduklar eitim ve tehizat nedeniyle mdahale etmesi gereken baz acil durum d grevler bulunmaktadr. Bu grevler, tavsiyelerde bulunmak
amacyla binalarn incelenmesini ve yangn gvenliklerinin denetlenmesini ierir. Yangn sndrclerin ve kurulu koruyucu sistemlerin kontrol ve bakm da bu kapsamda uygun olabilir. Yangnlar nleme
ve temel yangnla mcadele farkndaln artrmak amacyla havaliman personelinin eitilmesini de
ierebilen bu grevlerin yerine getirilmesi, hizmetin olas bir acil duruma mdahale etmeye durumda
olmasn etkilememek artyla, havalimanna nemli bir katkda bulunabilir. Bu alanda hizmet birimine
atanacak programn kapsamna bal olarak, hizmet amiri acil durumlara ynelik mevcut kapsamn
daraltlmas gerekmeden, ou grevlendirme sisteminde ortaya kan yedek kapasiteyi kullanarak
72
BLM - 17
uygun personeli bu grevlere atayabilir. Baz almalar, aracn telsiz donanm kullanmak suretiyle
uygun durumda kalan, aral bir ekip tarafndan stlenilebilir. Bununla birlikte, sorumluluun ok byk olduu durumlarda ekibi desteklemek amacyla zel bir yangn nleme eleman ilave edilebilir. Bu
gibi grevler kurtarma ve yangnla mcadele personeli tarafndan stlenildiinde, ynetim tarafndan
bu personele sorumluluklarn yerine getirmelerini salayacak yetki verilmelidir. Yangnla mcadele
ynetmeliklerinin ihlalinin aa kt hallerde, ilgili ynetim ksmna ynlendirilen bir raporlama
sistemi araclyla ynetim ilemi kolaylatrlmaldr.
17.5.5. Annex 14, kurtarma ve yangnla mcadele hizmetleri tarafndan salanan koruma seviyesi ile ilgili bilgilerin bildirilmesini gerektirir ve bu gereklilik genellikle ilgili bilgiler Havaclk Bilgi Yayn (AIP)
veya muadili bir yayna girilerek yerine getirilir. lgili Annex ayrca, salanan normal seviyede nemli
deiiklikler olumas durumunda, ini veya kalk yapan uaklarn haberdar edilmesi amacyla hava
trafik hizmetinin sz konusu deiikliklere dair bilgilendirilmesini de gerektirir. nemli deiikliklerin
bildirimi genellikle mevcut olan koruma seviyesinin yeni bir kategori biiminde ifade edilmesiyle salanr. Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 1, Blm 17de ilgili prosedr daha ayrntl olarak aklanmtr ve bilgilendirme ilemi genellikle deiikliin gerekletirildii anda kurtarma ve yangnla
mcadele hizmetinden sorumlu olan grevli tarafndan stlenilir. Kapsam normal haline dndnde
de benzer bir bilgilendirme gerekir. Ynetim bu prosedrn benimsenmesini salamaldr ve ayrca
normal koruma seviyesinin en ksa srede tekrar elde edilmesini salamak amacyla gerekli ilemin
koordine edilebilmesi iin ilgili nemli deiiklie dair ayn anda ynetim yaps dahilindeki belirli bir
grevliye de bilgilendirebilir.
17.5.6. Dk gr koullarnn mdahale kabiliyetinin azalmasna neden olmas muhtemel olan
durumlarda, rehberlik tehizat salanmas veya hava trafik kontrolden ynlendirme alnmas sorunu
hafifletebilir. Bunun yan sra, zel bekleme pozisyonlarnn kullanlmas muhtemel mdahale mesafelerini azaltmaya yardmc olabilir. Bu gibi zor artlarn karlanmasn salamak iin gelitirilen usuller,
dk gr artlarnda hareket etmekte olan aralarn ve uaklarn maruz kald zel tehlike durumlarn da ele almal ve bu tehlikeleri en dk seviyeye indirecek iletiimleri iermelidir.
Aralarn, ara performansn drebilecek veya ekip yelerinin verimliliini azaltabilecek durumlara
uzun sreyle maruz kald hallerde, bu etkilerin ortadan kaldrlmasna veya snrlandrlmasna ynelik uygun nlemler alnmaldr.
17.5.7. Emniyetle olumlu adan ilikili olan ve sorumluluu kurtarma ve yangnla mcadele personeline verilebilecek baz grevler bulunmaktadr. Bu grevler, ku tehlikesinin kontrol, pist grsel
menzil denetimleri, pist yzey srtnmesi lmleri ve uygun olan durumlarda kar temizleme ilemlerinin baz unsurlarn ierir. Her durumda, belirli bir grevin zellikleri yeterli eitimin salanmasn
iermeli ve bir grevi stlenen personelin kontrolnn kendi biriminin grevlilerine bal kalmasn
ve ncelikli sorumluluu olan uak operasyonlar iin hizmetin faaliyet elverililiinin srdrlmesini
salamaldr. Bu koruyucu unsurlarla birlikte havaclk emniyetine daha byk lde dahil olunmas,
ynetime ve hizmete avantajlar salar.
17.6. ETM
17.6.1. Kurtarma ve yangnla mcadele hizmetinin tm yelerinin profesyonel yeteneklerini gelitirmek iin eitim arttr. Havaalan Hizmetleri El Kitab, Ksm 1de yer alan klavuz bilgiler, Eitim El
Kitab (Belge 7192- AN/857), Ksm E-2 Havaliman Yangnla Mcadele Hizmetleri Personeli bal
altnda verilen daha kapsaml tavsiyelerle birlikte deerlendirmeye alnmaldr. nemli acil durumlarn
sk meydana gelmemesi, kiisel motivasyonun ve takm almasnn gelitirilmesi asndan ncelikli
kaynak olmas itibariyle eitimi daha da nemli klar. Tm eitim oturumlarnn kayd tutulmal ve
ynetim tarafndan eitimin dzenli bir zeti istenmelidir.
Kurtarma ve Yangnla Mcadele Hizmetleri 73
17.6.2. Ynetim eitimin kanlmaz masraflarn kabul etmeli ve eitimin dzenli ve istekli olarak yrtlmesini salamaldr. Ynetim takm yelerinin baz etkinliklere dorudan ilgi gstermesi eitim
programna byk enerji katabilir. Eitim alannn ve eitim malzemelerinin sunumu iin gerekli olan
tehizatn salanmas programn kapsamn geniletir ve havaclk emniyet otoriteleri tarafndan oluturulan ilgili malzemelerin tantlmasna olanak tanr.
17.6.3. Merkezi ICAO eitim okullar veya ye lkeler tarafndan iletilen benzeri tesisler dahil olmak
zere, zelletirilmi eitimlere katlmalarna imkan tannarak, kurtarma ve yangnla mcadele hizmeti
bnyesindeki eitimcilerin profesyonel bilgi ve deneyimlerinin artrlabilecei gerei kabul edilmelidir. alma olanaklar mevcuttur ve sadece seilen eitim yaynnda kullanlan dili anlama kabiliyeti
gerekir. Daha geni bir deneyim yelpazesini ve modern eitim yntemlerini kefetmenin faydalar,
yerel eitim programlarna uzun sreli bir hareket katabilir.
17.6.4. Daha geni bir adan, havalimannn acil durum plan bir eitim eklinde dzenli olarak test
edilmelidir. Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm 7de bir havaliman acil durum tatbikat olarak
aklanan bu gereklilik, iletiim, tehizatn uygunluu, hizmet birimleri aras ilikiler ve acil durum
plannn genel verimlilii sorunlarn tanmlar. Gece saatlerinde kullanma ak olan havaalanlarnda,
gece artlarnda dnml tatbikatlar gerekletirilmelidir. Havaliman iinde ve dnda bulunan
kurulularn katlmyla gerekletirilen tam lekli tatbikatlar iin teklif havaliman ynetiminden
gelmelidir. Etkili bir iliki elde edebilmek iin, ynetim gerekli n grmeleri yrtmeli ve son derece
nemli olan uygulama sonras analizi koordine etmelidir; bu analizden renilen derslere gre acil
durum plan revize edilebilir.
17.7. KURTARMA VE YANGINLA MCADELE HZMETLERN ETKLEYEN HAVALMANI KOLAYLIKLARI
17.7.1. letme gereklilii ve inaat almas hususlar eitli maruzatlarla salanabilmekle birlikte,
yangnla mcadele iin su kaynaklarnn ve acil durum eriim yollar ve geitlerinin salanmas ynetim kararlarn ve fon bulunmasn gerektirir. Havaliman Hizmetleri El Kitab, Ksm Ide bu konular
hakknda ayrntl bilgi yer almaktadr.
17.7.2. Boru hatl su kaynaklarnn tedariki, evre, mhendislik ve finansal hususlar birlikte deerlendirilerek belirlenmelidir. Su kaynaklarnn bulunmas olas bir uak kazas durumunda byk avantaj
salar, ancak byk bir yap yangn veya yakt depolama tesisi gibi teknik bir kolaylk sz konusu olduunda ok daha nemli olacaktr. Bir sistem kapsamnn snrlandrlmas gereken durumlarda, ana
musluklarn konumlandrlmas, bu gibi bir ayrcalkl konuma gre belirlenmelidir. Ana musluklarn
bulunduu durumlarda, kurtarma ve yangnla mcadele hizmetinin dzenli kontrol ve testler gerekletirmesi gerekir. Olas hasarlar, ynetimin onay ile onarm nceliine sahip olmaldr.
17.7.3. Acil durum eriim yollar ve ilgili geitler veya bariyerler dzenli olarak denetlenmelidir ve bildirilen hasarlara onarm ncelii verilmelidir.
74
BLM - 17
BLM
18
GVENLK
BLM 18
GVENLK
18.1. GENEL
18.1.1. Havalimanlarnda, umumi kullanma ak olmayan havaliman blmlerine yetkisiz kiilerin giriine izin vermeyen bir gvenlik sistemi tesis edilmelidir. Yetkisiz kiinin yasay ihlal etme niyeti olup
olmamas nemli deildir; bir havaliman ortamnn emniyeti, yetkisiz kiilerin hava taraf tesislerine
eriimini nleyecek etkili nlemler alnmasn gerektirir.
18.1.2. Yetkisiz kiilerin yanllkla veya kastl olarak eriimlerini nlemek/caydrmak iin, havalimannn hareket sahas bir parmaklkla veya uygun bir bariyerle korunmaldr (Annex 14, Blm 8). Sz
konusu parmakln ykseklii ve imal edilecei malzeme, grsel olmayan ini yardmclarnn engellenmemesi gerektii hesaba katlarak belirlenebilir.
18.1.3. Acil durum hizmetleri, bakm birimleri ve dier yetkili personelin hareket sahasna eriimi iin
kaplar salanmaldr. Sz konusu kaplar kullanlmadklarnda kilitli olmaldr. Kilitli olmayan kaplarn
banda daima bir gvenlik eleman bulunmaldr.
18.1.4. Kiiler ve aralar iin kimlik tespitli gei sistemi tesis edilmelidir Gei izni bulunmayan kiilerin hareket sahasna girii reddedilmelidir. Hareket sahasna yetkisiz kiilerin girmesinin yasak olduuna dair uyarda bulunmak iin bir uyar ve bildirim sisteminden faydalanlmaldr.
18.2. SVL HAVACILIA YASADII MDAHALE
18.2.1. Sivil havacla ve tesislerine yasa d mdahale eylemlerine kar koruma salayan bir havaliman gvenlik program tesis edilmelidir. Bu programn zellikleri ve alnmas gereken genel nlemler
devlet politikas ile belirlenir. Sonrasnda, bu program ve nlemlerde Devlet tarafndan belirtilen ekilde, sivil havacla tehdit tekil etme deerlendirmesi esas alnr. Gerekli programn uygulanmas ve
bakmna ynelik bilgi ve talimatlar, Sivil Havacln Yasad Mdahalelere Kar Korunmasna Ynelik
Gvenlik El Kitabnda (Belge 8973/2) verilmitir.
76
BLM - 18
BLM
19
ARA KONTROL
BLM 19
ARA KONTROL
19.1. MANEVRA SAHASINDA
19.1.1. Hava trafik kontrol sorumluluu. Hava trafik kontrol, manevra sahasndaki ara hareketlerinin
kontrolnden sorumludur. Sz konusu kontrol salayabilmek iin, manevra sahasnda ileyen aralarda uygun kanalda bir telsiz bulunmal veya bu aralar telsiz donanml bir aracn yakn nezaretinde
olmaldr.
19.1.2. Havalimannn sorumluluu. Havaliman ileticisi, manevra sahasndaki aralarn kontrol sorumluluunu yerine getirmesinde hava trafik kontrol ile uyumlu olarak almak iin mmkn olan
tm admlarn atlmasn salamaktan sorumludur. zellikle, aadakilerin salandn teyit etmek
iin harekete geilmelidir:
a) manevra sahasnda bir ara gei sistemi salanmas ve sadece yetkili aralara gei izni verilmesi;
b) aralarda telsiz donanm bulunmas ve donanmn daima kullanlabilir durumda olmas;
c) srclerin aadakiler hakknda eksiksiz bilgi sahibi olmas:
-
gerekli telsiz usulleri;
ICAO alfabesi dahil olmak zere, hava trafik kontrolde kullanlan terim ve ifadeler;
aktif pistlere yanllkla girilmesini nlemeye ynelik iaretlere zel dikkat gstermek
artyla, havalimannda bulunan grsel iaretlerin anlamlar;
havaliman corafyas;
aralarla ve uaklarla ilgili yol kurallar ve
radyo seyrsefer kolaylklar ile ilgili alanlar ihlal etmekten kanma gereklilii;
d) tm aralarn kabininde, manevra sahasnn ve pist gei noktalarnn snrlarn belirten bir
havaliman plan bulunmas;
e) zellikle hari tutulmadka, aralarda Annex 14, Blm 6da belirtilen ekilde uygun mania
iaretlemesinin ve klandrmasnn bulunmas.
19.1.3. Havaliman ileticisi manevra sahasndaki trafiin kontrol iin gereken iaretlerin, klandrmalarn ve iaretlemelerin tedarik, montaj ve bakmndan sorumludur.
19.2. APRON ALANLARINDA
19.2.1. Hava trafik kontroln sorumluluu. Normal artlarda, hava trafik kontroln apron alanlarndaki
ara kontrol ile ilgili herhangi bir sorumluluu yoktur.
19.2.2. Havalimannn sorumluluu. Havaliman ileticisi, uak/ara ve ara/ara karlama riskini en
dk seviyeye indirmek ve yayalarn emniyetini ve etkili bir trafik ak salamak amacyla apron
alanndaki hareketli ara trafiini dzenlemekten sorumludur. Kontrol ilemi aprona giri izni olan
aralar dzenlemek suretiyle ve src talimatlar araclyla salanabilir.
19.2.3. Apron alanndaki tm aralarda bir hava taraf veya apron gei izni iareti grlebilmeli ve
aralardan sorumlu kiiler tm srcleri uygun ekilde bilgilendirmelidir. Ara kullancs aracn iyi
durumda olduunu belirten bir onay belgesi salamadka, hava taraf veya apron gei izni verilmez.
78
BLM - 19
19.2.4. Aralardan sorumlu kii, ilgili srcy aadaki hususlarda uyarmaldr:

a) hz snrlar zel veya genel;
b) izin verilen gzergahlar;
c) uak ve ara gei haklar ile ilgili kurallar ve
d) izin verilen park alanlar.
19.2.5. Fiziksel kontroller. Srclerin emniyet nlemlerine riayet etmekte zorluk yaamamalarn salamak iin yeterli seviyede kontrol salanmaldr. Baz durumlarda, personel denetimli gei noktalar
salamak gerekebilir. Dier durumlarda ise trafik klar, uyar iaretleri veya kaplama iaretlemeleri
ile salanan kontrol yeterlidir. Tm klandrma, iaret ve iaretlemelerin havaliman lisans yetkilisi
ve/veya havaliman ileticisi tarafndan belirtilen standartlar karladndan emin olmak iin dikkatli
bir kontrol gerekletirilmelidir.
Ara Kontrol 79
BLM
20
HAVALMANI SINIRLARI DIINDAK

NSANLARI VE YAPILARI ETKLEYEN
OLAYLAR
BLM 20
HAVALMANI SINIRLARI DIINDAK NSANLARI VE YAPILARI ETKLEYEN OLAYLAR
20.1. UAKTAN DEN BUZ PARALARI
20.1.1. Uaklardan zaman zaman buz paralar debilir. Bu olay genellikle uuun yaklama aamas
srasnda meydana gelir ve havalimanna olduka uzak bir mesafede gerekleebilir.
20.1.2. Sz konusu olaylarn aratrlmasna ve taleplerin zme kavuturulmasna ynelik ulusal prosedrler deimekle birlikte, havaliman ileticisi sz konusu olay ile ilgili bilgileri mmkn olduunca
iyi anlamaya almaldr:
a) dme olayn tarihi, saati ve yeri;
b) olay bildiren kiinin ad, adresi ve telefon numaras;
c) yaral insan veya hayvan ve mal hasar bilgileri;
d) ilgili saatteki ve yerdeki hava durumu bilgileri ve
e) ilgili saatteki ve yerdeki uak hareketleri.
20.1.3. Mmknse, buz rnekleri bir dondurucuda muhafaza edilmeli ve olas hasarn ilk frsatta fotoraf ekilmelidir.
20.2. UU SIRASINDA UAKTAN DEN NESNELER
20.2.1. Uuun herhangi bir aamasnda uaktan yap paralar kopabilir ve bu durum yerdeki bir kii
tarafndan bildirilebilir.
20.2.2. Bu gibi bir olaya dair bilgilendirilen havaliman ileticisi aadaki bilgileri mmkn olduunca
iyi anlamaya almaldr:
a) olayn tarihi, saati ve yeri;
c) yaral insan veya hayvan ve mal hasar bilgileri;
d) ilgili nesnenin tanm ve
e) alandaki uak hareketlerinin ayrntlar.
20.2.3. Mmkn olan durumlarda, olas hasarn fotoraf ekilmeli ve nesnenin belirgin grnd
(uak ii emniyetinin etkilendii) hallerde, durumun nemi itibariyle bir mhendise danlmal ve uak
ileticisini ilk frsatta bilgilendirmek iin gereken admlar atlmaldr.
20.3. ACL DURUMDA YAKIT BOALTMA
20.3.1. Uaklar olas acil durumlarda kastl olarak yakt boaltabilir veya daha sk olarak, (genellikle
kalk srasnda) farknda olunmayan yakt boaltmlar da meydana gelebilir.
20.3.2. Bu konuda ikayetler alnmas halinde, uak ileticisi aadaki bilgileri edinmelidir:
c) olayn insan, hayvan ve yaplar zerindeki olas zararl etkilerinin ayrntlar;
d) ilgili saatteki ve yerdeki uak hareketleri.
82
BLM - 20
20.4. KANAT UCU GRDAPLARI

20.4.1. Uuun doal bir ilevi olarak, uan kanat ularndan girdaplar yaylr. Hafif rzgar artlarnda
ve zellikle ini yaklamasnn son amasnda olan byk uaklar sz konusu olduunda bu girdaplar
yere kadar ulaabilir ve atlara zarar verebilir.
20.4.2. Bu gibi olaylarn aratrlmasna ve taleplerin zme kavuturulmasna ynelik ulusal prosedrler deimekle birlikte, havaliman ileticisi aadaki bilgileri kaydetmelidir:
b) yaralanma bilgileri ve mal hasarnn genel tanm;
c) ilgili saatteki hava durumu bilgileri ve
d) ilgili saatteki uak hareketleri.
20.4.3. Mmknse, herhangi bir onarm ilemine balamadan nce hasarn fotoraflar edinilmelidir.
Havaliman Snrlar Dndaki nsanlar ve Yaplar Etkileyen Olaylar 83
BLM
21
HAVA GSTERLERNDE EMNYET
BLM 21
HAVA GSTERLERNDE EMNYET
21.1. LK ORGANZASYON
21.1.1. Belirli bir hava alannda bir hava gsterisi dzenleme teklifi, nerilen gsteri tarihinden tercihen 12 ay nce ve her halkarda en az 6 ay nce, ilk olarak havaliman mdrne ynlendirilmelidir. Bu
gibi bir gsteriyi kabul edip etmemek mdrn karardr, ancak, bir karara varmadan nce hava trafik
kontrole danlmaldr.
21.1.2. Rutin havaliman operasyonlarndaki rahatszln en dk seviyede olmasna ncelik verilmeli, bununla birlikte, havaliman civarnda yaayan kiilere rahatszlk vermemeye de dikkat edilmelidir.
21.1.3. Emniyet, daima ve her bakmdan en nemli husustur. Genel emniyet seviyesini herhangi bir
ekilde olumsuz etkileyebilecek hibir faaliyete msaade edilmemelidir.
21.2. ORGANZASYON SORUMLULUU
21.2.1. Hava gsterisinde sorumluluu olan ana yetkililerin sorumluluklar aadaki gibi zetlenir:
Havaliman sahibi:
a) normal faaliyetlerin emniyeti;
b) normal uak operasyonlarnn srdrlmesi;
c) yolculara ve hava yolu ileticilerine rahatszlk vermekten kanlmas;
d) emniyet hizmetlerinin salanmas;
e) gsteri uaklarnn park dzenlemeleri;
f) seyirci alanlarnn yerleimi;
g) iletme mdrnn ve kdemli yangnla mcadele memurunun pilot brifingine katlm;
h) gsteri uaklarnn katlm onay;
i) ini cretlerinin toplanmas ve iadelerin gereken ekilde dzenlenmesi ve
j) ngrlebilen tm olaslklar iin yeterli sigorta teminat dzenlemesinin salanmas.
Ulusal sivil havaclk otoritesi
a) Snf II NOTAM ileminin balatlmas;
b) Ulusal Mevzuatn gerekliliklerinden muaf tutulmas gereken durumlarn belirtilmesi;
c) gerektii durumlarda havaliman lisans deiiklikleri;
d) hava trafik kontrol hizmetlerinin ve uu gsterisi kontrolnn salanmas;
e) Gsteri uaklarnn yer hareket kontrol;
f) uu gsterisine katlan pilotlara zel brifing verilmesi ve
g) gsteri dzenleyicisine asgari meteorolojik uu artlar ve teknik hava trafik sorunlarna ynelik bilgi salanmas.
86
BLM - 21
Gsteri dzenleyicisi
a) tm gsteri dzenlemelerinin koordinasyonu;
b) polis, yerel yetkililer, toplu tama firmalar ve trafik organizasyonlar ile iletiimlerin salanmas;
c) bariyerlerin ve protokol grevlilerinin salanmas dahil olmak zere, seyircilerin emniyeti;
d) tm seyirci hizmetlerinin salanmas (rnein ara park, yiyecek-iecek, tuvalet, ilk yardm);
e) hareketsiz park halindeki uaklarn gvenlii;
f) gsteri uaklarnn yakt ikmali;
g) gereken ekilde havaliman sahibine danlarak, ngrlebilen tm olaslklar kapsayan bir
sigorta teminat;
h) uygulama oturumlarnn halka bildirilmesi ve
i) gsteri uuu park yerlerinin emniyeti.
21.3. HAVALMANI LETCSNN SORUMLULUU
21.3.1. ncelikli sorumluluu, doal olarak, havalimanndaki normal faaliyetlerin hava yolu ileticilerine ve yolculara olabildiince az rahatszlk verilerek yrtlmesini salamak olmaldr.
21.3.2. Bir hava gsterisinin dier faaliyetleri etkilemeden yaplmasn salamak iin birtakm program
deiikliklerinin yaplmas neredeyse kanlmazdr. nerilen hava gsterisi zamanlamas ve yeniden
programlama ileminin kapsam, hava trafik kontrol ve hava yollar ile gsterinin ok ncesinde kararlatrlmaldr.
21.3.3. Yolcularn maruz kald rahatszlklar genellikle uu srelerinin yeniden programlanmasndan
ziyade, hava gsterisine katlan seyirci saysnn fazla olmasndan kaynaklanr. Bu nedenle, genellikle
hareketsiz uak park yeri, korunumlu seyirci alan ve gsteri ara park yerinin havaliman terminal alannn olduka uzana ve tercihen farkl bir eriim yolu ile konumlandrlmas tercih edilir.
21.3.4. Biri hareketsiz uaklar, dieri gsteri uaklar iin olmak zere iki uak park yeri salanmas gerekebilir. Bu park yerleri havalimannn ayr bir blmnde yer almaldr Her iki park yeri iin belirlenen
alann da yeterli byklkte olmasn salamak iin zen gsterilmelidir.
21.3.5. Park yeri yzeyi, normal artlarda sivil havaalanlarn kullanmayan askeri uaklar tarafndan
uygulanan yke dayankllk gsterecek zellikte olmaldr.
21.3.6. Belirlenen park alan, gsteri uaklarnn normal ticari uak hareketleri ile karmamasn salamaldr.
21.3.7. Gsteri uaklarnn gvenle yakt ikmali yapmalarn ve her bir uan park yerine giri-k
taksi hareketlerini dier uaklar tarafndan engellenmeden gerekletirmesini salamak iin yeterli
aklk mesafeleri salanmaldr.
21.3.8. Seyirci alanlar, havalimannn ana terminal alannn olduka uzana ve gsteri park alannn
mmkn olduunca yaknna konumlandrlmaldr.
21.3.9. Hava gsterisi balatlmadan nce, seyirciler gsteri uaklarnn kulland park alanndan
uzaklatrlmaldr.
Hava Gsterilerinde Emniyet 87
21.3.10. Ara park yerleri ve seyirci alanlar, pist eridi veya yaklama alanlarnn snrlar ierisinde
olmamaldr.
21.3.11. Seyirciler pistin bir tarafnda toplanmal, bylece dier tarafta uaklar iin manevra serbestlii
salanmaldr.
21.4. EMNYET HZMETLER
21.4.1. Havaliman yangnla mcadele hizmetleri, havaliman snrlar dahilinde meydana gelen olas
uak kazalarna mevcut tm donanmlaryla mdahale etmelidir. Havaliman snrlarnn dnda meydana gelen ve havaliman d mdahale alanlar iin kullanlan haritann snrlar dahilinde olduu
dnlen uak kazalarna mdahale dk seviyede olacaktr (bkz. 15.4)
21.5. KAZALAR
21.5.1. Olas kaza durumlarnda izlenmesi gereken usuller Blm 13te belirtilenlerle ayndr.
21.6. GSTER SONRASI GREVLER
21.6.1. Gsterinin tamamlanmasnn hemen ardndan, pist yzeyi ve klandrma direklerinde hasar
olup olmad denetlenmeli ve yaklama klandrma direkleri ilk frsatta kontrol edilmelidir.
21.6.2. Gsteri park alan(lar) da ayn hasarlar bakmndan denetlenmeli ve iyice temizlenmelidir. plerin temizlenmesine zel dikkat gsterilmelidir.
21.6.3. Hava tarafn ihlal eden seyirci alanlar kaldrlmal ve gsteri dzenleyicilerin sorumluluu
olmasna ramen, alan kontrol edilerek eski haline getirildiinden ve tm plerin temizlendiinden
emin olunmaldr.
88
BLM - 21
BLM
22
HAVAALANI VERLERNN TEMN
BLM 22
HAVAALANI VERLERNN TEMN
22.1. GENEL
22.1.1. Uaklarn havaalanlarnda emniyetli ve etkili ekilde faaliyet gstermeleri ile ilgili olan tm
havaalan iletme verileri her Devletin ilgili Havaclk Bilgi Yaynnda (AIP) yaymlanmaldr. Bu verilerin kapsam, havaalannn kalc tanmlayc materyalinden, ksa sreli ve geici verilerine kadar
uzanmaktadr.
22.1.2. Havaalan verilerini salama sorumluluu Havaalan Operasyon Yetkilisine aittir. Baz Devletlerde bu veriler Hava Trafik Kontrol Hizmetlerine dair verileri ve havaalannn temel tanmlayc verilerini de ierebilir.
22.2. BLG TRLER
22.2.1. Veriler aadaki ana gruba ayrlr:
22.2.1.1. Kalc veriler. Bu veriler, havaalannn nadiren deien temel tanmlayc maddesinden oluur.
Bu kategoriye giren veriler, havaalan referans noktalar, pist mukavemeti, pist ebatlar ve yerleimi,
ykseklik deerleri ve kalc manialar ierir. Bu kategorideki verilerin byk blm Annex 14, Blm
2de aklanmtr.
22.2.1.2. Deiken veriler. Bu kategorideki veriler yar kalc zellikte olmakla birlikte deiiklie tabidir ve sz konusu deiikliklerin gecikmeden bildirilmesine ynelik bir art oluturulmaldr. Bu kategoriye giren veriler, bildirilen pist mesafeleri, manialar, alma saatleri, grsel yardmclar ve kurtarma,
yangnla mcadele ve enkaz altndan karma vb. hizmetler gibi eleri ierir. Bu kategorideki verilerin
ylda bir defadan daha sk deiip deimeyecei phelidir.
22.2.1.3. Geici veriler. Bu kategorideki veriler ksa vadede deiikliklere tabidir. Bu veriler, geici pist
veya taksi yolu kapatmalar gibi snrlamalar ve uyarlar, geici manialar, pist yzey durumu raporlarn, sistem arzalarn ve ku tehlikelerini ierir.
22.3. USULLER
22.3.1. Havaalan Otoritesi tm verilerin ilgili Havaclk Bilgi Yaynlarnda yaymlanmasn ve vaktinde
deitirilmek suretiyle gncel tutulmasn salamaldr.
22.3.2. Deiikliklerin yaymlanmasna ynelik tadil srecinin ar yava ilerlemesi halinde, ilgili bilgileri yaynlamak iin Snf II NOTAM kullanlmaldr.
22.3.3. Deiken veya geici veri kategorilerinde grlen ksa vadeli deiiklikler, Snf I NOTAM kullanlarak derhal yaynlanmaldr.
22.3.4. Sz konusu deiiklikler olutuunda, uu ekibini uygun olan durumlarda telsiz yoluyla bilgilendirmek zere Havaalan Hava Trafik Kontrol Birimi bu deiikliklerden derhal haberdar edilmelidir.
22.3.5. Yeni verilerin veya mevcut verilerdeki deiikliklerin ilgili Devletin Havaclk Bilgi Hizmetine
Annex 15te belirtildii gibi aktarlmas iin prosedrler oluturulmaldr.
90
BLM - 22
22.3.6. Annex 4te aklanan izelgelerin doruluunu etkileyebilecek olas deiiklikler, sz konusu
izelgelerin yaymlanmasndan sorumlu olan Yetkiliye iletilmelidir.
22.4. DEKLKLER BLDRME SORUMLULUU
22.4.1. Her havaalan, deiken verilerdeki deiikliklerin gecikmeden bildirilmesi ve olas geici verilerin belirtilen havaalan alma saatleri dahilinde derhal duyurulmas iin bir sistem tesis etmelidir.
22.4.2. Gece saatlerinde hizmete kapal olan havaalanlar, kapal olduklar saatlerde ortaya kabilecek
durumlar ve pistlerdeki kar gibi, havaalan kullanma ald anda son derece nemli olabilecek durumlarn duyurulmas iin bir sistem tesis etmelidir.
22.4.3. Havaalan verilerinin ve olas deiikliklerin salanmasndan genellikle havaalan iletmeden
sorumlu mdr olmak zere, kdemli bir havaalan yetkilisi sorumlu tutulmaldr.
Havaalan Verilerinin Temini 91
w w w. s h g m . g o v. t r
Yayn No: HAD/T-15

SHGM Havaalanı İşletme Hizmetleri

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

SHGM Havaalanı İşletme Hizmetleri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Havaalanlar Daire Bakanl

Yayn No: HAD/T-15

Havaalan letme Hizmetleri

SVL HAVACILIK GENEL MDRL YAYINLARI

Sivil Havaclk Genel Mdrl

Sivil Havaclk Genel Mdrl

Havaalan letme Hizmetleri

Sivil Havaclk Genel Mdrl

Havaalan letme Hizmetleri

Havaalan letme Hizmetleri

Sivil Havaclk Genel Mdrl

a) kolaylklarn ilgili Devlet daireleriyle ve havalimannn kullanclaryla istiare edilerek ve

Havaalan letme Hizmetleri

ekil 2-1. Havaliman ynetiminin tipik organizasyonu

2.2. LETME YNETM DEPARTMANI

Sivil Havaclk Genel Mdrl

2.2.3. Havaliman letme Blmnn ilevsel sorumluluklar

ekil 2-2. Tipik bir havaliman iletme organizasyonu

Havaliman Teknik Departmanlarnn levsel Sorumluluklar 7

Havaalan letme Hizmetleri

HAVALMANI YZEY DENETMLER

Havaalan letme Hizmetleri

Sivil Havaclk Genel Mdrl

Havaliman Yzey Denetimleri 11

Havaalan letme Hizmetleri

f) su biriken yeil alanlar zellikle kular ekebileceinden kayda alnarak raporlanmaldr.

GRSEL YARDIMCILARIN YER

Havaalan letme Hizmetleri

Sivil Havaclk Genel Mdrl

Havaalan letme Hizmetleri

Not. - Bu baretler Kategori III artlarnda kullanldklarnda da kontrol edilir.

Sivil Havaclk Genel Mdrl

Bir nitedeki iki lambann arzalanmas - NTE HZMETE ELVERL DELDR.

Grsel Yardmclarn Yer Kontrolleri 17

Havaalan letme Hizmetleri

4.7.3.2. AVASIS iin aadaki standartlar geerlidir:

Bir nitedeki iki lambann arzalanmas - NTE HZMETE ELVERL DELDR.

Tek tarafl sistem

Birden fazla nite hizmete elverisiz - SSTEM HZMETE ELVERL DELDR

ift tarafl sistem

Dier tarafn en az bir nitesi arzal - SSTEM HZMETE ELVERL DELDR.

Bir nitedeki iki lambann arzalanmas - NTE HZMETE ELVERL DELDR.

3-BAR AVASIS iin uygulanan standartlar AVASIS standartlaryla ayndr.

4.7.3.4. T-VASIS. T-VASIS iin aadaki standartlar geerlidir:

Alt ykselme lambas nitesinden biri arzal.

Alt alalma lambas nitesinin biri arzal.

nitelerden herhangi birinin arzalanmas SSTEM HZMETE ELVERL DELDR.

GRSEL YARDIMCILARIN HAVADAN

Havaalan letme Hizmetleri

Sivil Havaclk Genel Mdrl

5.3.2. Yaklama yan sra (krmz) baretleri (varsa)

Grsel Yardmclarn Havadan Kontrolleri 21

OLUMSUZ HAVA KOULLARI

Havaalan letme Hizmetleri

Sivil Havaclk Genel Mdrl

Olumsuz Hava Koullar 25

Havaalan letme Hizmetleri

Havaliman kurtarma ve yangnla mcadele hizmetleri

Gvenlik kontrol personeli

Apron ynetim personeli

letme blm st ynetimi ve

f) kontroller tamamlanp gvenlik salandnda hava trafik kontrol bilgilendirmek.

Sivil Havaclk Genel Mdrl

Olumsuz Hava Koullar 27