Anthologio Adidakta Keimena G Lykeiou

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΑΔΙΔΑΚΤΩΝ
ΚΕΙΜΕΝΩΝ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Με επιλεγμένες ασκήσεις Συντακτικού και Γραμματικής
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΕΠΙΛΟΓΗ
ΔΡ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑΣ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΑΝΙΩΝ 2020
ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Ι.Π. Αμπελάς, Δρ Φιλοσοφίας – Φιλόλογος akisambelas.wordpress.com
Πίνακας περιεχομένων
1ο ΚΕΙΜΕΝΟ – Ξενοφών, Πόροι, V, 11-13 (HM. 2020) .............................................................. 3
2ο ΚΕΙΜΕΝΟ - Θουκυδίδης, Ἱστορίαι, 1.75 (ΕΠ. 2019) .............................................................. 5
3ο ΚΕΙΜΕΝΟ - Ξενοφών, Κυνηγετικός, 13.1-5 (Η.Μ. 2019) ....................................................... 7
4ο ΚΕΙΜΕΝΟ – Λυσίας, Ὑπὲρ ἀδυνάτου, 9-11 ........................................................................... 9
5ο ΚΕΙΜΕΝΟ - Ἰσοκράτης, Πρὸς Δημόνικον, 40.1-42.5 (Φ.Υ. σ. 29) ........................................ 11
6ο ΚΕΙΜΕΝΟ - Ἰσοκράτης, Αἰγινητικός, 16-19 ......................................................................... 13
7ο ΚΕΙΜΕΝΟ – Θουκυδίδης, Ἱστορίαι, Θ, 1-2 .......................................................................... 15
8ο ΚΕΙΜΕΝΟ – Διογένης Λαέρτιος Πρωταγόρας Βίοι, 9.51-52 (Φ.Υ. σ. 49) .............................. 17
9ο ΚΕΙΜΕΝΟ – Ξενοφών, Κύρου Ἀνάβασις, Δ 5.3-7 (Φ.Υ. σ. 57) ............................................. 19
10ο ΚΕΙΜΕΝΟ – Αἰσχίνης Κατὰ Κτησιφῶντος, 169-170 (Φ.Υ. σ. 103) ..................................... 21
11ο ΚΕΙΜΕΝΟ - Πλάτων, Μενέξενος, 238b-d ........................................................................... 23
12ο ΚΕΙΜΕΝΟ - Ἀνδοκίδης, Περὶ τῆς πρὸς Λακεδαιμονίους εἰρήνης 1-4 .................................. 25
ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ-ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ-
ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ) .................................................................................................................... 27
ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ............................................................................................................. 29
Α. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΩΝ ............................................................................. 29
Β. ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΩΝ ................................................................. 30
Γ. ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ .............................................................................. 31
ΑΛΛΕΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ................................................................................. 33
ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ - ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ..................................................... 33
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ .............................................................................................. 33
ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ........................................................................................................ 34
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ .................................................................................... 34
ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ..................................................................................................... 35
ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ & ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ) ...................................... 36
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ........................................................................... 38
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ ............................................................................................. 40
13ο ΚΕΙΜΕΝΟ Πλούταρχος, Περὶ παίδων ἀγωγῆς 7C-8Β (Φ.Υ. σ.28) ....................................... 43
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ................................................................................................... 45
ΤΡΙΤΟΚΛΙΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ ...................................................................................................... 45
ΑΟΡΙΣΤΟΣ Β΄ ...................................................................................................................... 45
ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ ΡΗΜΑΤΑ ................................................................................................... 46
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΡΗΜΑΤΩΝ ΣΕ -ίζω ...................................................................................... 47
ΡΗΜΑΤΑ – Οἶδα, Φημί, Εἶμι ................................................................................................ 48
ΑΟΡΙΣΤΟΙ β΄ ἔβην, ἔγνων, ἔδραν, ἔφυν, ἐρρύην.................................................................... 49
2
1ο ΚΕΙΜΕΝΟ – Ξενοφών, Πόροι, V, 11-13 (HM. 2020)
Στο παρακάτω απόσπασμα του διδακτικού έργου Πόροι ἢ περί προσόδων ο Ξενοφών
συνδέει την οικονομική ευημερία της Αθήνας με τα αγαθά της ειρήνης .
Eἰ δέ τις αὖ εἰς χρήματα κερδαλεώτερον νομίζει εἶναι τῇ πόλει πόλεμον

ἢ εἰρήνην, ἐγὼ μὲν οὐκ οἶδα πῶς ἂν ἄμεινον ταῦτα κριθείη ἢ εἴ τις τὰ
προγεγενημένα ἐπανασκοποίη τῇ πόλει πῶς ἀποβέβηκεν. Eὑρήσει γὰρ
τό τε παλαιὸν ἐν εἰρήνῃ μὲν πάνυ πολλὰ χρήματα εἰς τὴν πόλιν
ἀνενεχθέντα, ἐν πολέμῳ δὲ πάντα ταῦτα καταδαπανηθέντα· γνώσεται
δ’, ἢν σκοπῇ, καὶ ἐν τῷ νῦν χρόνῳ διὰ μὲν τὸν πόλεμον καὶ τῶν
προσόδων πολλὰς ἐκλιπούσας καὶ τὰς εἰσελθούσας εἰς παντοδαπὰ
[πολλὰ] καταδαπανηθείσας, ἐπεὶ δὲ εἰρήνη κατὰ θάλατταν γεγένηται,
ηὐξημένας τε τὰς προσόδους, καὶ ταύταις ἐξὸν τοῖς πολίταις χρῆσθαι ὅ
τι βούλονται. Eἰ δέ τίς με ἐπερωτῴη· Ἦ καί, ἂν τις ἀδικῇ τὴν πόλιν,
λέγεις ὡς χρὴ καὶ πρὸς τοῦτον εἰρήνην ἄγειν; οὔκ ἂν φαίην· ἀλλὰ
μᾶλλον λέγω ὅτι πολὺ θᾶττον ἂν τιμωροίμεθα αὐτούς, εἰ μηδένα
ὑπάρχοιμεν ἀδικοῦντες· οὐδένα γὰρ ἂν ἔχοιεν σύμμαχον.
3
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Να γράψετε τη μετάφραση του του παρακάτω αποσπάσματος: «εἰ δέ τίς με ἐπερωτῴη·

... ἂν ἔχοιεν σύμμαχον».
Μονάδες 10
2. Με βάση το αδίδακτο κείμενο, ποια είναι τα πλεονεκτήματα της ειρήνης και ποια τα
μειονεκτήματα του πολέμου;
Μονάδες 10
3. α. «πολλὰς ἐκλιπούσας καὶ τὰς εἰσελθούσας εἰς παντοδαπὰ [πολλὰ]
καταδαπανηθείσας» να μετατρέψετε τις μετοχές του αποσπάσματος σε β΄ ενικό
πρόσωπο της οριστικής παρατατικού στην ίδια φωνή που βρίσκονται. (μονάδες 3)
β. Για τα επιρρήματα του αποσπάσματος «ἀλλὰ μᾶλλον λέγω ὅτι πολὺ θᾶττον ἂν
τιμωροίμεθα αὐτούς» που βρίσκονται στο συγκριτικό βαθμό, να γράψετε τους άλλους
δύο βαθμούς. (μονάδες 4)
γ. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον τύπο που ζητείται για καθεμία από τις παρακάτω
λέξεις: (μονάδες 3)
τις: τη δοτική πληθυντικού
προσόδους: την ονομαστική πληθυντικού
πολίταις: την κλητική ενικού
Μονάδες 10
4. α. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους όρους: ἤ εἰρήνην, ταῦτα (το πρώτο του
κειμένου), τῶν προσόδων, ἄγειν. (μονάδες 4)
β. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τη μετοχή ἀνενεχθέντα και να δικαιολογήσετε τον
χαρακτηρισμό της. (μονάδες 2)
γ. «πῶς ἂν ἄμεινον ταῦτα κριθείη», «ὡς χρὴ καὶ πρὸς τοῦτον εἰρήνην ἄγειν»: Να
χαρακτηρίσετε το είδος των προτάσεων και να επισημάνετε τον συντακτικό τους ρόλο.
(μονάδες 4)
γ* Να ξαναγράψετε το απόσπασμα «ἀλλὰ μᾶλλον ... ὑπάρχοιμεν ἀδικοῦντες·»:
μετατρέποντας τον υποθετικό λόγο από πλάγιο σε ευθύ (μονάδες 2) και από «απλή
σκέψη του λέγοντος» σε «αντίθετο του πραγματικού». (μονάδες 2)
Μονάδες 10
4
2ο ΚΕΙΜΕΝΟ - Θουκυδίδης, Ἱστορίαι, 1.75 (ΕΠ. 2019)
Πριν από την έναρξη του Πελοποννησιακού Πολέμου, οι Αθηναίοι εξηγούν στους
Λακεδαιμονίους για ποιους λόγους ανέλαβαν την ηγεμονία της Αθηναϊκής Συμμαχίας.
Ἆρ’ ἄξιοί ἐσμεν, ὦ Λακεδαιμόνιοι, καὶ προθυμίας ἕνεκα τῆς τότε καὶ
γνώμης ξυνέσεως ἀρχῆς γε ἧς ἔχομεν τοῖς Ἕλλησι μὴ οὕτως ἄγαν
ἐπιφθόνως διακεῖσθαι; Καὶ γὰρ αὐτὴν τήνδε ἐλάβομεν οὐ βιασάμενοι,
ἀλλ’ ὑμῶν μὲν οὐκ ἐθελησάντων παραμεῖναι πρὸς τὰ ὑπόλοιπα τοῦ
βαρβάρου, ἡμῖν δὲ προσελθόντων τῶν ξυμμάχων καὶ αὐτῶν δεηθέντων
ἡγεμόνας καταστῆναι· ἐξ αὐτοῦ δὲ τοῦ ἔργου κατηναγκάσθημεν τὸ
πρῶτον προαγαγεῖν αὐτὴν ἐς τόδε, μάλιστα μὲν ὑπὸ δέους, ἔπειτα καὶ
τιμῆς, ὕστερον καὶ ὠφελίας. Καὶ οὐκ ἀσφαλὲς ἔτι ἐδόκει εἶναι τοῖς
πολλοῖς ἀπηχθημένους, καί τινων καὶ ἤδη ἀποστάντων
κατεστραμμένων, ὑμῶν τε ἡμῖν οὐκέτι ὁμοίως φίλων, ἀλλ’ ὑπόπτων καὶ
διαφόρων ὄντων, ἀνέντας κινδυνεύειν· καὶ γὰρ ἂν αἱ ἀποστάσεις πρὸς
ὑμᾶς ἐγίγνοντο. Πᾶσι δὲ ἀνεπίφθονον τὰ ξυμφέροντα τῶν μεγίστων
πέρι κινδύνων εὖ τίθεσθαι.
5
1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παρακάτω αποσπάσματος: « Ἆρ’ ἄξιοί
ἐσμεν [...] ἡγεμόνας καταστῆναι».
Μονάδες 10
2. Ποιους λόγους επικαλούνται οι Αθηναίοι για το γεγονός ότι ανέλαβαν την ηγεμονία της
Αθηναϊκής Συμμαχίας;
Μονάδες 10
3. α. «ἐξ αὐτοῦ δὲ τοῦ ἔργου [...] ἀνέντας κινδυνεύειν»: στο παραπάνω απόσπασμα να
εντοπίσετε τα απαρέμφατα (μονάδες 3) και να μεταφέρετε το καθένα από αυτά στο β΄
ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ίδιου χρόνου και της ίδιας φωνής (μονάδες 3).
β. «καὶ γὰρ ἂν αἱ ἀποστάσεις πρὸς ὑμᾶς ἐγίγνοντο»: να ξαναγράψετε την πρόταση
μεταφέροντας όλους τους κλιτούς τύπους της στον άλλο αριθμό (μονάδες 4).
Μονάδες 10
4. α. «Ἆρ’ ἄξιοί ἐσμεν [...] ἐπιφθόνως διακεῖσθαι;»: να μεταφέρετε την περίοδο στον
πλάγιο λόγο εξαρτώντας την από τη φράση «Ἀθηναῖοι ἠπόρουν...», κάνοντας όλες τις
απαραίτητες αλλαγές. (μονάδες 6)
β. Στο απόσπασμα «Καὶ γὰρ αὐτὴν [...] ἡγεμόνας καταστῆναι» να εντοπίσετε τις λέξεις
που λειτουργούν συντακτικά ως αντικείμενα και τους ρηματικούς τύπους από τους
οποίους εξαρτώνται. (μονάδες 4)
Μονάδες 10
6
3ο ΚΕΙΜΕΝΟ - Ξενοφών, Κυνηγετικός, 13.1-5 (Η.Μ. 2019)
Στο τέλος του Κυνηγετικοῦ ο Ξενοφών, αφού έχει μιλήσει για την αξία του κυνηγιού,
προβάλλει τον εαυτό του ως αληθινό δάσκαλο σε αντίθεση προς τους σοφιστές.
Θαυμάζω δὲ τῶν σοφιστῶν καλουμένων ὅτι φασὶ μὲν ἐπ’ ἀρετὴν ἄγειν
οἱ πολλοὶ τοὺς νέους, ἄγουσι δ’ ἐπὶ τοὐναντίον˙ οὔτε γὰρ ἄνδρα που
ἑωράκαμεν ὅντιν’ οἱ νῦν σοφισταὶ ἀγαθὸν ἐποίησαν, οὔτε γράμματα
παρέχονται ἐξ ὧν χρὴ ἀγαθοὺς γίγνεσθαι, ἀλλὰ περὶ μὲν τῶν ματαίων
πολλὰ αὐτοῖς γέγραπται, ἀφ’ ὧν τοῖς νέοις αἱ μὲν ἡδοναὶ κεναί, ἀρετὴ
δ’ οὐκ ἔνι 1 ˙ διατρίβειν δ’ ἄλλως παρέχει τοῖς ἐλπίσασί τι ἐξ αὐτῶν
μαθήσεσθαι καὶ ἑτέρων κωλύει χρησίμων καὶ διδάσκει κακά. Μέμφομαι
οὖν αὐτοῖς τὰ μὲν μεγάλα μειζόνως˙ περὶ δὲ ὧν γράφουσιν, ὅτι τὰ μὲν
ῥήματα αὐτοῖς ἐζήτηται, γνῶμαι δὲ ὀρθῶς ἔχουσαι, αἷς ἂν παιδεύοιντο
οἱ νεώτεροι ἐπ’ ἀρετήν, οὐδαμοῦ. Ἐγὼ δὲ ἰδιώτης μέν εἰμι, οἶδα δὲ ὅτι
κράτιστον μέν ἐστι παρὰ τῆς αὑτοῦ φύσεως τὸ ἀγαθὸν διδάσκεσθαι,
δεύτερον δὲ παρὰ τῶν ἀληθῶς ἀγαθόν τι ἐπισταμένων μᾶλλον ἢ ὑπὸ
τῶν ἐξαπατᾶν τέχνην ἐχόντων. Ἴσως οὖν τοῖς μὲν ὀνόμασιν οὐ
σεσοφισμένως λέγω˙ οὐδὲ γὰρ ζητῶ τοῦτο˙ ὧν δὲ δέονται εἰς ἀρετὴν οἱ
καλῶς πεπαιδευμένοι ὀρθῶς ἐγνωσμένα ζητῶ λέγειν˙ ὀνόματα μὲν γὰρ
οὐκ ἂν παιδεύσειε, γνῶμαι δέ, εἰ καλῶς ἔχοιεν.
1
ἔνι: ἔνεστι
7
1. Να γράψετε τη μετάφραση του παρακάτω αποσπάσματος: «Ἐγὼ δὲ ἰδιώτης [...] ζητῶ
τοῦτο».
Μονάδες 10
2. Ποιες επικρίσεις διατυπώνει εναντίον των σοφιστών ο Ξενοφών ως προς την επίδρασή
τους στους νέους;
Μονάδες 10
3. Στο απόσπασμα «οὔτε γὰρ [...] χρὴ ἀγαθοὺς γίγνεσθαι»:
α. Να μεταφέρετε τα τριτόκλιτα ουσιαστικά και τις αντωνυμίες στον άλλο αριθμό, στην
ίδια πτώση και στο ίδιο γένος. (μονάδες 4)
β. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα ρήματα που βρίσκονται σε πληθυντικό αριθμό
(μονάδες 3) και να τα μεταφέρετε στην υποτακτική αορίστου της ενεργητικής φωνής,
στο ίδιο πρόσωπο και στον ίδιο αριθμό. (μονάδες 3)
Μονάδες 10
4. α. Στο απόσπασμα «ὀνόματα μὲν γὰρ [...] εἰ καλῶς ἔχοιεν» να αναγνωρίσετε το είδος
του υποθετικού λόγου (μονάδα 1) και να κάνετε τις απαραίτ ητες αλλαγές, ώστε να
δηλώνει το προσδοκώμενο. (μονάδες 3)
β. «πολλὰ αὐτοῖς γέγραπται»: Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνταξης (μονάδες 2) και
να κάνετε όλες τις απαραίτητες αλλαγές, ώστε να τονίζεται το πρόσωπο που ενεργεί
(μονάδες 4).
Μονάδες 10
8
4ο ΚΕΙΜΕΝΟ – Λυσίας, Ὑπὲρ ἀδυνάτου, 9-11
Ο ομιλητής, άνθρωπος με φυσική αναπηρία, μιλώντας στη Βουλή των Πεντακοσίων,

προσπαθεί να διατηρήσει το δικαίωμα να λαμβάνει το ετήσιο χρηματικό επίδομα που
χορηγούσε το δημόσιο ταμείο στους ανάπηρους και τους φτωχούς .
Δοκεῖ δέ μοι τῆς πενίας τῆς ἐμῆς τὸ μέγεθος ὁ κατήγορος ἂν ἐπιδεῖξαι

σαφέστατα μόνος ἀνθρώπων. Εἰ γὰρ ἐγὼ κατασταθεὶς χορηγὸς
τραγῳδοῖς προκαλεσαίμην αὐτὸν εἰς ἀντίδοσιν 1 , δεκάκις ἂν ἕλοιτο
χορηγῆσαι μᾶλλον ἢ ἀντιδοῦναι ἅπαξ. Καὶ πῶς οὐ δεινόν ἐστι νῦν μὲν
κατηγορεῖν ὡς διὰ πολλὴν εὐπορίαν ἐξ ἴσου δύναμαι συνεῖναι τοῖς
πλουσιωτάτοις, εἰ δὲ ὧν ἐγὼ λέγω τύχοι τι γενόμενον, ὁμολογεῖν
τοιοῦτον εἶναι; καὶ ἔτι πονηρότερον; Περὶ δὲ τῆς ἐμῆς ἱππικῆς, ἧς οὗτος
ἐτόλμησε μνησθῆναι πρὸς ὑμᾶς, οὔτε τὴν τύχην δείσας οὔτε ὑμᾶς
αἰσχυνθείς, οὐ πολὺς ὁ λόγος. Ἐγὼ γὰρ, ὦ βουλή, πάντας οἶμαι τοὺς
ἔχοντάς τι δυστύχημα τοῦτο ζητεῖν καὶ τοῦτο φιλοσοφεῖν, ὅπως ὡς
ἀλυπότατα μεταχειριοῦνται τὸ συμβεβηκὸς πάθος. Ὧν εἷς ἐγώ, καὶ
περιπεπτωκὼς τοιαύτῃ συμφορᾷ ταύτην ἐμαυτῷ ῥᾳστώνην ἐξηῦρον εἰς
τὰς ὁδοὺς τὰς μακροτέρας τῶν ἀναγκαίων.
1 ἀντίδοσις: ανταλλαγή περιουσίας
9
1. Να αποδώσετε το παρακάτω απόσπασμα στη νέα ελληνική: «Δοκεῖ δέ μοι τῆς πενίας
... ὁμολογεῖν τοιοῦτον εἶναι;»
Μονάδες 10
2. Με ποια επιχειρήματα ο ομιλητής αντικρούει τις κατηγορίες για τη χρήση ίππου κατά
τις μετακινήσεις του;
Μονάδες 10
3. Να γραφούν οι τύποι που ζητούνται:
σαφέστατα: το επίρρημα στον συγκριτικό βαθμό
δεινόν: γενική ενικού στον συγκριτικό βαθμό και στο θηλυκό γένος
οὗτος: αιτιατική πληθυντικού στο θηλυκό γένος
ἔχοντας: δοτική πληθυντικού στο θηλυκό γένος
συμβεβηκὸς: αιτιατική ενικού στο αρσενικό γένος
ἕλοιτο: β΄ ενικό οριστικής στον ίδιο χρόνο
τύχοι: β΄ πληθυντικό στην οριστική του μέλλοντα
μνησθῆναι: β΄ ενικό προστακτικής στον χρόνο που βρίσκεται
οἶμαι: γ΄ ενικό οριστικής παρατατικού
μεταχειριοῦνται: ο τύπος στην ευκτική και στον ίδιο χρόνο
Μονάδες 10
4. α. Να αναγνωριστούν συντακτικά οι παρακάτω λέξεις ή φράσεις του κειμένου:
χορηγὸς, ἢ ἀντιδοῦναι, γενόμενον, ζητεῖν. (μονάδες 4)
β. Να βρεθούν και να αναγνωριστούν οι υποθετικοί λόγοι του κειμένου. (μονάδες 6)
Μονάδες 10
10
5ο ΚΕΙΜΕΝΟ - Ἰσοκράτης, Πρὸς Δημόνικον, 40.1-42.5 (Φ.Υ. σ. 29)
Στον Πρὸς Δημόνικον λόγο, που αποδίδεται στον Ισοκράτη, ο ρήτορας συμβουλεύει τον
ομώνυμο νεαρό πώς να κατορθώσει μια ενάρετη ζωή, μαθαίνοντας να ασκεί τη «φρόνηση»
μέσω συγκεκριμένων πρακτικών.
Βούλομαι δὲ περὶ τῆς τῶν λόγων παιδείας ὥσπερ οἱ γενεαλογοῦντες

πρῶτον διελθεῖν πρὸς ὑμᾶς. Πάντων μὲν ἐπιμελοῦ τῶν περὶ τὸν βίον,
μάλιστα δὲ τὴν σαυτοῦ φρόνησιν ἄσκει 1 · μέγιστον γὰρ ἐν ἐλαχίστῳ νοῦς
ἀγαθὸς ἐν ἀνθρώπου σώματι. Πειρῶ τῷ μὲν σώματι εἶναι φιλόπονος,
τῇ δὲ ψυχῇ φιλόσοφος, ἵνα τῷ μὲν ἐπιτελεῖν δύνῃ τὰ δόξαντα, τῇ δὲ
προορᾶν ἐπίστῃ τὰ συμφέροντα. Πᾶν ὅ τι ἂν μέλλῃς ἐρεῖν, πρότερον
ἐπισκόπει 2 τῇ γνώμῃ· πολλοῖς γὰρ ἡ γλῶττα προτρέχει τῆς διανοίας.
Νόμιζε μηδὲν εἶναι τῶν ἀνθρωπίνων βέβαιον· οὕτω γὰρ οὔτ’ εὐτυχῶν
ἔσει περιχαρὴς οὔτε δυστυχῶν περίλυπος. Δύο ποιοῦ καιροὺς 3 τοῦ
λέγειν, ἢ περὶ ὧν οἶσθα σαφῶς͵ ἢ περὶ ὧν ἀναγκαῖον εἰπεῖν. Ἐν τούτοις
γὰρ μόνοις ὁ λόγος τῆς σιγῆς κρείττων, ἐν δὲ τοῖς ἄλλοις ἄμεινον σιγᾶν
ἢ λέγειν. Χαῖρε μὲν ἐπὶ τοῖς συμβαίνουσιν τῶν ἀγαθῶν, λυποῦ δὲ
μετρίως ἐπὶ τοῖς γιγνομένοις τῶν κακῶν, γίγνου δὲ τοῖς ἄλλοις μηδ’ ἐν
ἑτέροις ὢν κατάδηλος· ἄτοπον γὰρ τὴν μὲν οὐσίαν ἐν ταῖς οἰκίαις
ἀποκρύπτειν, τὴν δὲ διάνοιαν φανερὰν ἔχοντα περιπατεῖν.
1 ἀσκῶ: κατεργάζομαι, στολίζω, παρασκευάζω, εξασκώ, εκπαιδεύω, γυμνάζω 2 ἐπισκοπῶ:
εξετάζω, επισκέπτομαι, επιθεωρώ, επιβλέπω 3 καιρός: η κατάλληλη στιγμή, ευκαιρία,
χρόνος, περίσταση.
11
1. Να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Δύο ποιοῦ … περιπατεῖν.»
Μονάδες 10
2. Με ποιους τρόπους ο Ισοκράτης συμβουλεύει τον Δημόνικο να ασκεί την φρόνησιν;
Μονάδες 10
3. α. Να εντοπίσετε τις προσωπικές, δεικτικές, αυτοπαθητικές και αναφορικές
αντωνυμίες του κειμένου και να τις γράψετε στη γενική του άλλου αριθμού από αυτόν
που βρίσκονται (ίδιο πρόσωπο και ίδιο γένος όπου απαιτείται). (μονάδες 5)
β. Να γράψετε τα αντίστοιχα απαρέμφατα για τις παρακάτω προστακτικές: ἐπιμελοῦ,
πειρῶ, νόμιζε. (μονάδες 3)
γ. κρείττων, ἄμεινον: Να γράψετε την αιτιατική πληθυντικού στον ίδιο βαθμό και στο
ίδιο γένος (μονάδες 2)
Μονάδες 10
4. α. Ποια είναι η συντακτική λειτουργία των παρακάτω διατυπώσεων σε γενική πτώση:
τῶν λόγων, τῶν περί τὸν βίον, τῆς διανοίας, τῆς σιγῆς. (μονάδες 4)
β. Ποιες προτάσεις του κειμένου εκφέρονται με υποτακτική; Να τις χαρακτηρίσετε ως
προς το είδος; (μονάδες 6)
Μονάδες 10
12
6ο ΚΕΙΜΕΝΟ - Ἰσοκράτης, Αἰγινητικός, 17-19
Ο Αἰγινητικός αναφέρεται σε μία δίκη που έγινε το 393 π.Χ. ενώπιον των δικαστηρίων της
Αίγινας. Υπό διεκδίκηση ήταν η κληρονομιά κάποιου Θρασυλόχου από τη Σίφνο, ο οποίος
μετοίκησε στη Μήλο, στην Τροιζήνα και τέλος και στην Αίγινα, όπου και πέθανε. Την
περιουσία του κληρονόμησε κάποιος υιοθετημένος. Την ίδια περιουσία διεκδικούσε
δικαστικά και μία γύναικα από την Αθήνα.
Αἰσχυνθείην γὰρ ἂν ὑπὲρ τοῦ τετελευτηκότος, εἰ μὴ πάντες πεισθείητε,

μὴ μόνον ὡς κατὰ τοὺς νόμους ἀλλ᾽ ὡς καὶ δικαίως ταῦτ᾽ ἔπραξεν.
Ῥᾳδίας δ᾽ ἡγοῦμαι τὰς ἀποδείξεις εἶναι. Τοσοῦτον γὰρ διηνέγκαμεν
ὥσθ᾽ αὕτη μὲν ἡ κατὰ γένος ἀμφισβητοῦσα 1 πάντα τὸν χρόνον
διετέλεσε καὶ πρὸς αὐτὸν ἐκεῖνον καὶ πρὸς Σώπολιν καὶ πρὸς τὴν
μητέρ᾽ αὐτῶν διαφερομένη καὶ δυσμενῶς ἔχουσα 2 , ἐγὼ δ᾽ οὐ μόνον
περὶ Θρασύλοχον καὶ τὸν ἀδελφὸν ἀλλὰ καὶ περὶ αὐτὴν τὴν οὐσίαν, ἧς
ἀμφισβητοῦμεν, φανήσομαι πλείστου τῶν φίλων ἄξιος γεγενημένος. Καὶ
περὶ μὲν τῶν παλαιῶν πολὺ ἂν ἔργον εἴη λέγειν· ὅτε δὲ Πασῖνος Πάρον
κατέλαβεν, ἔτυχεν αὐτοῖς ὑπεκκείμενα 3 τὰ πλεῖστα τῆς οὐσίας παρὰ τοῖς
ξένοις τοῖς ἐμοῖς· ᾠόμεθα γὰρ μάλιστα ταύτην τὴν νῆσον ἀσφαλῶς
ἔχειν. Ἀπορούντων δ᾽ ἐκείνων καὶ νομιζόντων αὔτ᾽ ἀπολωλέναι,
πλεύσας ἐγὼ τῆς νυκτὸς ἐξεκόμισ᾽ αὐτοῖς τὰ χρήματα, κινδυνεύσας
περὶ τοῦ σώματος·
1ἀμφισβητῶ: διαφωνώ, διαφιλονικώ για κάτι, 2 δυσμενῶς ἔχουσα τινα: φέρομαι

εχθρικά σε κπν, 3 ὑπεκκείμενα: είχε μεταφερθεί
13
1. Να μεταφράσετε το παρακάτω απόσπασμα στη νέα ελληνική: «Καὶ περὶ μὲν τῶν
παλαιῶν πολὺ ... κινδυνεύσας περὶ τοῦ σώματος·».
Μονάδες 10
2. Ποιους ισχυρισμούς διατυπώνει ο ομιλητής προκειμένου να αποδείξει τη νομιμότητα
του δικαιώματός του να κληρονομήσει αυτός τον Θρασύλοχο.
Μονάδες 10
τοῦ τελευτηκότος: δοτική πληθυντικού στο αρσενικό γένος
δικαίως: αιτιατική ενικού στο θηλυκό γένος στον υπερθετικό βαθμό
Ῥᾳδίας: ο τύπος στον συγκριτικό βαθμό
ἐκεῖνον: αιτιατική ενικού στο ουδέτερο γένος
πλείστου: ο τύπος στον συγκριτικό βαθμό
διαφερομένη: β΄ ενικό προστακτικής αορίστου
εἰπεῖν: γ΄ ενικό προστακτικής παρακειμένου στη μέση φωνή
ἡγοῦμαι: γ΄ ενικό ευκτικής ενεστώτα
διηνέγκαμεν: ο τύπος στον μέλλοντα
φανήσομαι: το απαρέμφατο του αορίστου στην ίδια φωνή και διάθεση
Μονάδες 10
4. α. Να αναγνωριστούν συντακτικά οι παρακάτω λέξεις ή φράσεις του κειμένου:
γεγενημένην, κατὰ τοὺς νόμους, διαφερομένη, τῶν φίλων. (μονάδες 04)
β. Να βρεθεί ο υποθετικός λόγος του κειμένου, να αναγνωριστεί και να τραπεί σε
υποθετικό λόγο που να δηλώνει την αόριστη επανάληψη στο παρόν και μέλλον.
(μονάδες 06)
Μονάδες 10
14
7ο ΚΕΙΜΕΝΟ – Θουκυδίδης, Ἱστορίαι, Θ, 1-2
Ο Θουκυδίδης παρουσιάζει τις πρώτες αντιδράσεις των Αθηναίων μετά την αποτυχία της
Σικελικής εκστρατείας και την πλήρη καταστροφή του αθηναϊκού στρατού και στόλου.
Ἐς δὲ τὰς Ἀθήνας ἐπειδὴ ἠγγέλθη, ἐπὶ πολὺ μὲν ἠπίστουν 1 καὶ τοῖς πάνυ
τῶν στρατιωτῶν2 ἐξ αὐτοῦ τοῦ ἔργου διαπεφευγόσι καὶ σαφῶς
ἀγγέλλουσι, μὴ οὕτω γε ἄγαν πανσυδὶ 3 διεφθάρθαι· ἐπειδὴ δὲ ἔγνωσαν,
χαλεποὶ μὲν ἦσαν 4 τοῖς ξυμπροθυμηθεῖσι τῶν ῥητόρων τὸν ἔκπλουν,
ὥσπερ οὐκ αὐτοὶ ψηφισάμενοι, ὠργίζοντο δὲ καὶ τοῖς χρησμολόγοις τε
καὶ μάντεσι καὶ ὁπόσοι τι τότε αὐτοὺς θειάσαντες 5 ἐπήλπισαν 6 ὡς
λήψονται Σικελίαν. Πάντα δὲ πανταχόθεν αὐτοὺς ἐλύπει τε καὶ
περιειστήκει ἐπὶ τῷ γεγενημένῳ φόβος τε καὶ κατάπληξις μεγίστη δή.
Ἅμα μὲν γὰρ στερόμενοι καὶ ἰδίᾳ ἕκαστος καὶ ἡ πόλις ὁπλιτῶν τε
πολλῶν καὶ ἱππέων καὶ ἡλικίας οἵαν οὐχ ἑτέραν ἑώρων ὑπάρχουσαν
ἐβαρύνοντο. Ἅμα δὲ ναῦς οὐχ ὁρῶντες ἐν τοῖς νεωσοίκοις 7 ἱκανὰς οὐδὲ
χρήματα ἐν τῷ κοινῷ οὐδ᾽ ὑπηρεσίας ταῖς ναυσὶν ἀνέλπιστοι ἦσαν ἐν
τῷ παρόντι σωθήσεσθαι, τούς τε ἀπὸ τῆς Σικελίας πολεμίους εὐθὺς
σφίσιν ἐνόμιζον τῷ ναυτικῷ ἐπὶ τὸν Πειραιᾶ πλευσεῖσθαι, ἄλλως τε καὶ
τοσοῦτον κρατήσαντας, καὶ τοὺς αὐτόθεν 8 πολεμίους τότε δὴ καὶ
διπλασίως πάντα παρεσκευασμένους κατὰ κράτος ἤδη καὶ ἐκ γῆς καὶ ἐκ
θαλάσσης ἐπικείσεσθαι, καὶ τοὺς ξυμμάχους σφῶν μετ᾽ αὐτῶν
ἀποστάντας.
1 ἀπιστῶ:δεν εμπιστεύομαι, δεν πιστεύω 2 οἱ πάνυ τῶν στρατιωτῶν: οι πιο γνωστοί από
τους στρατιώτες 3 πανσυδί: με όλο το στράτευμα 4 χαλεπός εἰμι τινι: οργίζομαι εναντίον
κάποιου 5 θειάζω: συμβουλεύομαι τα μαντεία 6 ἐπελπίζω τινα: κάνω κπν να ελπίζει, δίνω
ψεύτικες ελπίδες 7 ἐν τοῖς νεωσοίκοις: στους ναυστάθμους 8 τοὺς αὐτόθεν πολεμίους: τους
εχθρούς στην Ελλάδα
15
1. Να αποδώσετε το παρακάτω απόσπασμα στη νέα ελληνική: «ἐπειδὴ δὲ ἔγνωσαν, …
κατάπληξις μεγίστη δή.»
Μονάδες 10
2. Για ποιους λόγους, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, οι Αθηναίοι μετά την αποτυχία της
σικελικής εκστρατείας είχαν κυριευτεί από φόβο και βρίσκονταν σε μεγάλη αμηχανία;
Μονάδες 10
σαφῶς: ο συγκριτικός βαθμός του επιρρήματος
ἔκπλουν: κλητική ενικού
πάντα: γενική ενικού στο θηλυκό γένος
μεγίστη: ο τύπος στον συγκριτικό βαθμό
ἱππέων: κλητική ενικού
ἠγγέλθη: β΄ ενικό προστακτικής στον χρόνο που βρίσκεται
ἔγνωσαν: γ΄ πληθυντικό ευκτικής στον χρόνο που βρίσκεται
ψηφισάμενοι: ο τύπος στον μέλλοντα στην ίδια φωνή και διάθεση
λήψονται: γενική ενικού της μετοχής του μέσου παρακειμένου στο θηλυκό γένος
στερόμενοι: απαρέμφατο παρακειμένου στην ίδια φωνή και διάθεση
Μονάδες 10
4. α. Να αναγνωριστούν συντακτικά οι παρακάτω λέξεις-φράσεις: τοῖς ξυμπροθυμηθεῖσι,
τοῖς χρησμολόγοις, Πάντα, ἰδίᾳ, σωθήσεσθαι. (μονάδες 6)
β. Να βρεθούν οι δευτερεύουσες προτάσεις στην πρώτη περίοδο του κειμένου, να
καταγραφούν και να αιτιολογηθούν η εκφορά και η συντακτική τους θέση. (μονάδες 4)
Μονάδες 10
16
8ο ΚΕΙΜΕΝΟ – Διογένης Λαέρτιος Πρωταγόρας Βίοι, 9.51-52 (Φ.Υ. σ.

49)
Ο Διογένης Λαέρτιος (3ος αι. μ.Χ.) καταγράφει τη ζωή και τις θεωρίες πολλών αρχαίων
Ελλήνων φιλοσόφων και αποτελεί σημαντική πηγή για όσους δεν διαθέτουμε άλλες
μαρτυρίες. Στο απόσπασμα παρουσιάζει τις βασικές θέσεις του Πρωταγόρα.
Καὶ πρῶτος ἔφη δύο λόγους εἶναι περὶ παντὸς πράγματος

ἀντικειμένους ἀλλήλοις· οἷς καὶ συνηρώτα, πρῶτος τοῦτο πράξας. ἀλλὰ
καὶ ἤρξατό που τοῦτον τὸν τρόπον· «πάντων χρημάτων μέτρον
ἄνθρωπος, τῶν μὲν ὄντων ὡς ἔστιν, τῶν δὲ οὐκ ὄντων ὡς οὐκ ἔστιν».
Ἔλεγέ τε μηδὲν εἶναι ψυχὴν παρὰ τὰς αἰσθήσεις, καθὰ καὶ Πλάτων
φησὶν ἐν Θεαιτήτῳ, καὶ πάντα εἶναι ἀληθῆ. Καὶ ἀλλαχοῦ δὲ τοῦτον
ἤρξατο τὸν τρόπον· «περὶ μὲν θεῶν οὐκ ἔχω εἰδέναι οὔθ’ ὡς εἰσίν, οὔθ’
ὡς οὐκ εἰσίν· πολλὰ γὰρ τὰ κωλύοντα εἰδέναι, ἥ τ' ἀδηλότης καὶ βραχὺς
ὢν ὁ βίος τοῦ ἀνθρώπου». Διὰ ταύτην δὲ τὴν ἀρχὴν τοῦ συγγράμματος
ἐξεβλήθη πρὸς Ἀθηναίων· καὶ τὰ βιβλία αὐτοῦ κατέκαυσαν ἐν τῇ ἀγορᾷ,
ὑπὸ κήρυκι ἀναλεξάμενοι παρ’ ἑκάστου τῶν κεκτημένων.
17
1. Να μεταφράσετε το απόσπασμα: «καὶ ἀλλαχοῦ δὲ τοῦτον […] ἑκάστου τῶν
κεκτημένων.»
Μονάδες 10
2. Ποια είναι η άποψη του Πρωταγόρα για την αλήθεια;
Μονάδες 10
3. α. Να γραφούν οι τύποι που ζητούνται (μονάδες 5):
πάντων χρημάτων: η συνεκφορά στον ενικό αριθμό
Πλάτων: κλητική ενικού
βίος: κλητική ενικού
ἀληθῆ: γενική πληθυντικού στο ίδιο γένος στον συγκριτικό βαθμό
β. Να γραφούν τα απαρέμφατα ενεστώτα (στην ίδια φωνή και διάθεση) για τους
παρακάτω ρηματικούς τύπους: ἔφη, συνηρώτα, ἔλεγεν, ἤρξατο, ἐξεβλήθη. (μονάδες 5)
Μονάδες 10
4. α. Σε ποια υποκείμενα αναφέρονται οι προτάσεις ὡς εἰσίν και ὡς οὐκ εἰσίν; Τι είδους
προτάσεις είναι και πώς δικαιολογείται ο τρόπος εισαγωγής τους; (μονάδες 5)
β. Στο κείμενο υπάρχει τρεις φορές το απαρέμφατο εἶναι. Πρόκειται για ειδικό ή τελικό
απαρέμφατο; Θα μπορούσε να αντικατασταθεί με πρόταση; Να ελέγξετε εάν έχουμε
ταυτοπροσωπία ή ετεροπροσωπία; (μονάδες 5)
Μονάδες 10
18
9ο ΚΕΙΜΕΝΟ – Ξενοφών, Κύρου Ἀνάβασις, Δ 5.3-7 (Φ.Υ. σ. 57)
Ο Ξενοφών ήταν ανάμεσα στους ΄Έλληνες μισθοφόρους που ακολούθησαν το 401 π.Χ. τον
Κύρο στην εκστρατεία του προς την πρωτεύουσα της Περσικής Αυτοκρατορίας, Σούσα, με
στόχο την ανατροπή του Πέρση βασιλιά Αρταξέρξη, αδελφού του Κύρου. Η εκστρατεία
έληξε άδοξα, όταν σκοτώθηκε ο Κύρος. Ο Ξενοφών περιγράφει ως αυτόπτης μάρτυρας την
εκστρατεία και τις περιπέτειες της επιστροφής των Μυρίων.
Ἐντεῦθεν ἐπορεύοντο διὰ χιόνος πολλῆς καὶ πεδίου σταθμοὺς τρεῖς

παρασάγγας πεντεκαίδεκα. Ὁ δὲ τρίτος ἐγένετο χαλεπὸς καὶ ἄνεμος
βορρᾶς ἐναντίος ἔπνει παντάπασιν ἀποκαίων πάντα καὶ πηγνὺς τοὺς
ἀνθρώπους. Ἔνθα δὴ τῶν μάντεών τις εἶπε σφαγιάσασθαι τῷ ἀνέμῳ,
καὶ σφαγιάζεται· καὶ πᾶσι δὴ περιφανῶς ἔδοξεν λῆξαι τὸ χαλεπὸν τοῦ
πνεύματος. Ἦν δὲ τῆς χιόνος τὸ βάθος ὀργυιά· ὥστε καὶ τῶν ὑποζυγίων
καὶ τῶν ἀνδραπόδων πολλὰ ἀπώλετο καὶ τῶν στρατιωτῶν ὡς
τριάκοντα. Διεγένοντο δὲ τὴν νύκτα πῦρ καίοντες· ξύλα δ᾽ ἦν ἐν τῷ
σταθμῷ πολλά· οἱ δὲ ὀψὲ προσιόντες ξύλα οὐκ εἶχον. Οἱ οὖν πάλαι
ἥκοντες καὶ τὸ πῦρ καίοντες οὐ προσίεσαν πρὸς τὸ πῦρ τοὺς ὀψίζοντας,
εἰ μὴ μεταδοῖεν αὐτοῖς πυροὺς ἢ ἄλλο εἴ τι ἔχοιεν βρωτόν. Ἔνθα δὴ
μετεδίδοσαν ἀλλήλοις ὧν εἶχον ἕκαστοι. Ἔνθα δὲ τὸ πῦρ ἐκαίετο,
διατηκομένης τῆς χιόνος βόθροι ἐγένοντο μεγάλοι ἔστε ἐπὶ τὸ
δάπεδον 1 · οὗ δὴ παρῆν μετρεῖν τὸ βάθος τῆς χιόνος. Ἐντεῦθεν δὲ τὴν
ἐπιοῦσαν ἡμέραν ὅλην ἐπορεύοντο διὰ χιόνος, καὶ πολλοὶ τῶν
ἀνθρώπων ἐβουλιμίασαν. Ξενοφῶν δ᾽ ὀπισθοφυλακῶν καὶ
καταλαμβάνων τοὺς πίπτοντας τῶν ἀνθρώπων ἠγνόει ὅ τι τὸ πάθος
εἴη.
1 ἔστε ἐπὶ τὸ δάπεδον: μέχρι το έδαφος
19
1. Να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Οἱ οὖν πάλαι ἥκοντες … ἐβουλιμίασαν.»
Μονάδες 10
2. Ποια αποτελέσματα έχουν οι καιρικές συνθήκες υπό τις οποίες πορεύονται οι Μύριοι;
Πώς αντιμετωπίζουν τον άνεμο και το χιόνι;
Μονάδες 10
χιόνος πολλῆς: η συνεκφορά στην ονομαστική ενικού και στον συγκριτικό βαθμό
χαλεπός: γενική πληθυντικού στον υπερθετικό βαθμό
τὴν νύκτα: δοτική πληθυντικού
τὸ πῦρ: αιτιατική πληθυντικού
ἔδοξεν: το απαρέμφατο στον ίδιο χρόνο και στην ίδια διάθεση
Διεγένοντο: β΄ ενικό προστακτικής στον χρόνο που βρίσκεται
ἔχοιεν: το απαρέμφατο στον μέσο αόριστο
καταλαμβάνων: η μετοχή παρακειμένου στην ίδια φωνή και διάθεση (ίδιος γένος,
πτώση και αριθμός)
εἴη: γ΄ ενικό οριστικής μέλλοντα
Μονάδες 10
4. α. Ποια είναι η συντακτική λειτουργία των απαρεμφάτων σφαγιάσασθαι και λῆξαι;
(μονάδες 2)
β. Με τι είδους πρόταση εκφράζεται η άγνοια του Ξενοφώντα στο τέλος του
αποσπάσματος; Να αιτιολογήσετε την εκφορά της. (μονάδες 4)
γ. Να χαρακτηρίσετε τεκμηριωμένα εάν οι παρακάτω μετοχές είναι συνημμένες ή
απόλυτες: ἀποκαίων, καίοντες, διατηκομένης, ὀπισθοφυλακῶν. (μονάδες 6)
Μονάδες 10
20
10ο ΚΕΙΜΕΝΟ – Αἰσχίνης Κατὰ Κτησιφῶντος, 169-170 (Φ.Υ. σ. 103)
Ο Αθηναίος ρήτορας Αισχίνης (389-314 π.Χ.), της φιλομακεδονικής παράταξης, έγραψε το

330 π.Χ. τον λόγο εναντίον ενός πολιτικού της αντίπαλης παράταξης, του Κτησιφώντα, ο
οποίος είχε προτείνει να στεφανωθεί ο αντιμακεδόνας Δημοσθένης για την προσφορά του
στην Αθήνα. Στο παρακάτω χωρίο καταγράφονται χαρακτηριστικά ενός δημοκρατικού
ανθρώπου.
Οἶμαι τοίνυν ἅπαντας ἂν ὑμᾶς ὁμολογῆσαι τάδε δεῖν ὑπάρξαι τῷ

δημοτικῷ 1 , πρῶτον μὲν ἐλεύθερον αὐτὸν εἶναι καὶ πρὸς πατρὸς καὶ
πρὸς μητρός, ἵνα μὴ διὰ τὴν περὶ τὸ γένος ἀτυχίαν δυσμενὴς ᾖ τοῖς
νόμοις, οἳ σῴζουσι τὴν δημοκρατίαν, δεύτερον δ᾽ ἀπὸ τῶν προγόνων
εὐεργεσίαν τινὰ αὐτῷ πρὸς τὸν δῆμον ὑπάρχειν, ἢ τό γ᾽
ἀναγκαιότατον μηδεμίαν ἔχθραν, ἵνα μὴ βοηθῶν τοῖς τῶν προγόνων
ἀτυχήμασι κακῶς ἐπιχειρῇ ποιεῖν τὴν πόλιν. Τρίτον σώφρονα καὶ
μέτριον χρὴ πεφυκέναι αὐτὸν πρὸς τὴν καθ᾽ ἡμέραν δίαιταν, ὅπως μὴ
διὰ τὴν ἀσέλγειαν τῆς δαπάνης δωροδοκῇ κατὰ τοῦ δήμου. Τέταρτον
εὐγνώμονα καὶ δυνατὸν εἰπεῖν· καλὸν γὰρ τὴν μὲν διάνοιαν
προαιρεῖσθαι τὰ βέλτιστα, τὴν δὲ παιδείαν τὴν τοῦ ῥήτορος καὶ τὸν
λόγον πείθειν τοὺς ἀκούοντας· εἰ δὲ μή, τήν γ᾽ εὐγνωμοσύνην ἀεὶ
προτακτέον τοῦ λόγου. Πέμπτον ἀνδρεῖον εἶναι τὴν ψυχήν, ἵνα μὴ παρὰ
τὰ δεινὰ καὶ τοὺς κινδύνους ἐγκαταλείπῃ τὸν δῆμον. Τὸν δ᾽
ὀλιγαρχικὸν πάντα τἀναντία τούτων ἔχειν.
1 ὁ δημοτικός: ο δημοκρατικός άνθρωπος
21
1. Να αποδώσετε το παρακάτω απόσπασμα στα νέα ελληνικά: «Οἶμαι […] κακῶς ἐπιχειρῇ
ποιεῖν τὴν πόλιν.»
Μονάδες 10
2. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του δημοκρατικού ανθρώπου σύμφωνα με τον Αισχίνη;
Μονάδες 10
3. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται:
ἅπαντας: γενική ενικού στο θηλυκό γένος
πατρός: κλητική ενικού
πόλιν: δοτική πληθυντικού
τὰ βέλτιστα: ο ίδιος τύπος στον συγκριτικό βαθμό
τούτων: κλητική ενικού στο θηλυκό γένος
δεῖν: γ΄ ενικό πρόσωπο οριστικής παρατατικού
εἰπεῖν: β΄ ενικό πρόσωπο προστακτικής στον χρόνο που βρίσκεται
προαιρεῖσθαι: ο ίδιος τύπος στον αόριστο (ίδια φωνή και διάθεση)
πείθειν: ο ίδιος τύπος στον παρακείμενο μέσης φωνής
ἔχειν: β΄ ενικό ευκτικής στον αόριστο β΄ μέσης φωνής
Μονάδες 10
4. Να βρείτε σε όλο το κείμενο τους προσδιορισμούς με τους οποίους εκφράζεται ο
σκοπός. Να καταγράψετε τις σχετικές δευτερεύουσες προτάσεις και να δικαιολογήσετε
τον τρόπο εκφοράς τους.
Μονάδες 10
22
11ο ΚΕΙΜΕΝΟ - Πλάτων, Μενέξενος, 238b-d
Ο Μενέξενος είναι διάλογος του Πλάτωνα που ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος του (236d -
249d) και ο επίλoγός του (249c) είναι μονόλογος. Τα πρόσωπα του διαλόγου είναι ο
Σωκράτης και ο Μενέξενος. Η συγγραφή του πρέπει να τοποθετηθεί μετά το έτος 386 π.Χ.,
διότι, όπως φαίνεται από τον οικείο διάλογο, προϋποθέτει την «βασιλέως ειρήνη», την
Ανταλκίδεια ειρήνη. Ο Πλάτων στο διάλογο αυτό δίνει το σχήμα ενός «Επιταφίου λόγου»
που άκουσε κάποτε από τον Σωκράτη να τον συντάσσει η Ασπασία ως ρητορική άσκηση
με τη μέθοδο του αυτοσχεδιασμού και της συγκόλλησης υπολειμμάτων από τον «Επιτάφιο
λόγο» του Περικλή.
Πολιτεία γὰρ τροφὴ ἀνθρώπων ἐστίν, καλὴ μὲν ἀγαθῶν, ἡ δὲ ἐναντία

κακῶν. Ὡς οὖν ἐν καλῇ πολιτείᾳ ἐτράφησαν οἱ πρόσθεν ἡμῶν,
ἀναγκαῖον δηλῶσαι, δι᾽ ἣν δὴ κἀκεῖνοι ἀγαθοὶ καὶ οἱ νῦν εἰσιν, ὧν οἵδε
τυγχάνουσιν ὄντες οἱ τετελευτηκότες. Ἡ γὰρ αὐτὴ πολιτεία καὶ τότε ἦν
καὶ νῦν, ἀριστοκρατία, ἐν ᾗ νῦν τε πολιτευόμεθα καὶ τὸν ἀεὶ χρόνον ἐξ
ἐκείνου ὡς τὰ πολλά. Καλεῖ δὲ ὁ μὲν αὐτὴν δημοκρατίαν, ὁ δὲ ἄλλο, ᾧ
ἂν χαίρῃ, ἔστι δὲ τῇ ἀληθείᾳ μετ᾽ εὐδοξίας πλήθους ἀριστοκρατία.
Βασιλεῖς μὲν γὰρ ἀεὶ ἡμῖν εἰσιν· οὗτοι δὲ τοτὲ μὲν 1 ἐκ γένους, τοτὲ δὲ
αἱρετοί. Ἐγκρατὲς δὲ τῆς πόλεως τὰ πολλὰ τὸ πλῆθος, τὰς δὲ ἀρχὰς
δίδωσι καὶ κράτος τοῖς ἀεὶ δόξασιν ἀρίστοις εἶναι, καὶ οὔτε ἀσθενείᾳ
οὔτε πενίᾳ οὔτ᾽ ἀγνωσίᾳ πατέρων ἀπελήλαται οὐδεὶς οὐδὲ τοῖς
ἐναντίοις τετίμηται, ὥσπερ ἐν ἄλλαις πόλεσιν, ἀλλὰ εἷς ὅρος, ὁ δόξας
σοφὸς ἢ ἀγαθὸς εἶναι κρατεῖ καὶ ἄρχει.
1 τοτὲ μὲν … τοτὲ δὲ: άλλοτε μεν άλλοτε δε
23
1. Να μεταφράσετε το παρακάτω απόσπασμα στη νέα ελληνική: «Πολιτεία γὰρ τροφὴ
... ἐκείνου ὡς τὰ πολλά.»
Μονάδες 10
2. Πώς αποκαλείται το πολίτευμα που περιγράφεται στο κείμενο και ποια είναι τα βασικά
χαρακτηριστικά του;
Μονάδες 10
ἥν: δοτική πληθυντικού στο ίδιο γένος
καλὴ: αιτιατική πληθυντικού στο ίδιο γένος και στον συγκριτικό βαθμό
οἱ τετελευτηκότες: ονομαστική ενικού στο ουδέτερο γένος
Ἐγκρατὲς: ο υπερθετικός βαθμός του επιρρήματος
πατέρων: κλητική ενικού
ἐτράφησαν: ο ίδιος τύπος στον ενεργητικό μέλλοντα
δηλῶσαι: γ΄ ενικό ευκτικής στον ίδιο χρόνο
τυγχάνουσιν: απαρέμφατο ενεργητικού αορίστου
δίδωσι: β΄ ενικό προστακτικής ενεργητικού αορίστου
ἄρχει: απαρέμφατο ενεργητικού μέλλοντα
Μονάδες 10
4. α) Να αναγνωριστούν συντακτικά οι παρακάτω λέξεις ή φράσεις: τροφή, δηλῶσαι,
δημοκρατίαν, ἀρίστοις, ἀγνωσίᾳ. (μονάδες 5)
β) Ὡς οὖν ἐν καλῇ πολιτείᾳ ἐτράφησαν οἱ πρόσθεν ἡμῶν, ἀναγκαῖον δηλῶσαι, δι᾽ ἣν
δὴ κἀκεῖνοι ἀγαθοὶ καὶ οἱ νῦν εἰσιν, ὧν οἵδε τυγχάνουσιν ὄντες οἱ τετελευτηκότες.:
Να αναγνωριστούν (είδος, εκφορά, λειτουργία) οι δευτερε ύουσες προτάσεις της
παραπάνω περιόδου. (μονάδες 5)
Μονάδες 10
24
12ο ΚΕΙΜΕΝΟ - Ἀνδοκίδης, Περὶ τῆς πρὸς Λακεδαιμονίους εἰρήνης 1-

4
Το 392 π.Χ., κατά τη διάρκεια του Κορινθιακού πολέμου, ο Ανδοκίδης εστάλη για
διαπραγματεύσεις στη Σπάρτη. Μετά την επιστροφή του υπερασπίστηκε με τον λόγο
αυτόν την προοπτική ειρήνης με τους Λακεδαιμονίους.
Ὅτι μὲν εἰρήνην ποιεῖσθαι δικαίαν ἄμεινόν ἐστιν ἢ πολεμεῖν, δοκεῖτέ

μοι, ὦ Ἀθηναῖοι, πάντες γιγνώσκειν· ὅτι δὲ οἱ ῥήτορες τῷ μὲν ὀνόματι 2
τῆς εἰρήνης συγχωροῦσι 1 , τοῖς δ’ ἔργοις ἀφ’ ὧν ἂν ἡ εἰρήνη γένοιτο
ἐναντιοῦνται, τοῦτο δὲ οὐ πάντες αἰσθάνεσθε. Λέγουσι γὰρ ὡς ἔστι
δεινότατον τῷ δήμῳ, γενομένης εἰρήνης, ἡ νῦν οὖσα πολιτεία μὴ
καταλυθῇ. Εἰ μὲν οὖν μηδεπώποτε πρότερον ὁ δῆμος ὁ [τῶν] Ἀθηναίων
εἰρήνην ἐποιήσατο πρὸς Λακεδαιμονίους, εἰκότως ἂν ἐφοβούμεθα αὐτὸ
διά τε τὴν ἀπειρίαν τοῦ ἔργου διά τε τὴν ἐκείνων ἀπιστίαν· ὅπου 3 δὲ
πολλάκις ἤδη πρότερον εἰρήνην ἐποιήσασθε δημοκρατούμενοι, πῶς
οὐκ εἰκὸς ὑμᾶς πρῶτον ἐκεῖνα σκέψασθαι τὰ τότε γενόμενα; Χρὴ γάρ,
ὦ Ἀθηναῖοι, τεκμηρίοις χρῆσθαι τοῖς πρότερον γενομένοις περὶ τῶν
μελλόντων ἔσεσθαι. Ἡνίκα τοίνυν ἦν μὲν ὁ πόλεμος ἡμῖν ἐν Εὐβοίᾳ,
Μέγαρα δὲ εἴχομεν καὶ Πηγὰς καὶ Τροζῆνα, εἰρήνης ἐπεθυμήσαμεν, καὶ
Μιλτιάδην τὸν Κίμωνος ὠστρακισμένον καὶ ὄντα ἐν Χερρονήσῳ
κατεδεξάμεθα δι’ αὐτὸ τοῦτο, πρόξενον ὄντα Λακεδαιμονίων, ὅπως
πέμψαιμεν εἰς Λακεδαίμονα προκηρυκευσόμενον περὶ σπονδῶν. Καὶ
τότε ἡμῖν εἰρήνη ἐγένετο πρὸς Λακεδαιμονίους ἔτη πεντήκοντα, καὶ
ἐνεμείναμεν ἀμφότεροι ταύταις ταῖς σπονδαῖς ἔτη τριακαίδεκα.
1 συγχωρῶ: 1. υποχωρώ, συμβιβάζομαι 2.συμφωνώ, συναινώ 2 ὄνομα τῆς εἰρήνης αντί

εἰρήνη 3 ὅπου: (εδώ) επειδή
25
1. Να μεταφραστεί το παρακάτω απόσπασμα στη νέα ελληνική: «Εἰ μὲν οὖν μηδεπώποτε
... περὶ τῶν μελλόντων ἔσεσθαι.»
Μονάδες 10
2. Με ποια επιχειρήματα ο Ανδοκίδης προσπαθεί να πείσει τους Αθηναίους για το
ενδεχόμενο συνθήκης ειρήνης με τους Λακεδαιμόνιους.
Μονάδες 10
ἄμεινον: η δοτική πληθυντικού στο θηλυκό γένος (στον ίδιο βαθμό)
μοι: η δοτική ενικού στο γ΄ πρόσωπο
πάντες: η γενική ενικού στο θηλυκό γένος
πρότερον: η ονομαστική ενικού στο αρσενικό γένος, στον υπερθετικό βαθμό
τῶν μελλόντων: η δοτική πληθυντικό στο ίδιο γένος
γιγνώσκειν: το β΄ ενικό ευκτικής αορίστου β΄ στην ίδια φωνή
γένοιτο: το β΄ ενικό προστακτικής αορίστου β΄ στην ίδια φωνή
λέγουσι: το απαρέμφατο παθητικού αορίστου
σκέψασθαι: η ονομαστική πληθυντικού της μετοχής παρακειμένου στο θηλυκό γένος
χρῆσθαι: το β΄ ενικό οριστικής παρατατικού
Μονάδες 10
4. α) Να αναγνωριστούν συντακτικά οι λέξεις: μοι, τῷ δήμῳ, γενομένης, τοῦ ἔργου,
τεκμηρίοις. (μονάδες 5)
β) Να βρεθεί ο υποθετικός λόγος στην τρίτη περίοδο του κειμένου και να αναγνωριστεί
ως προς το είδος του. Επίσης, να τραπεί σε απλή σκέψη του λέγοντος. (μονάδες 5)
Μονάδες 10
26
ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ-ΠΛΑΓΙΕΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ-ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ)
α) Ποια θέση κατέχουν οι παρακάτω ονοματικές προτάσεις, β) πώς εισάγονται και γ) να
δικαιολογήσετε την εκφορά τους. Επίσης να μεταφραστούν όλα τα παραδείγματα.
1. Ἀπαγγέλλετε Ἀριαίῳ ὅτι, εἰ μὴ ὑμεῖς ἤλθετε, ἡμεῖς ἐπορευόμεθα ἂν ἐπὶ βασιλέα.
2. Ὅτι βούλοισθε ἂν τὴν ἀρχήν, ἣν πρότερον ἐκέκτησθε, ἀναλαβεῖν πάντες ἐπιστάμεθα.
3. Ὡς μὲν ἀληθῆ λέγω μεμαρτύρηται.
4. Ἐφοβούμην ἄν μὴ οὐκ ἄν ἤλθετε.
5. Τοῦτο γὰρ οὐ τολμῶσι λέγειν, ὡς οὐ δοτέον δίκην, εἴπερ ἀδικοῦσί γε.
6. Ἧκον λέγοντες οἱ σκοποὶ ὅτι οὐχ ἱππεῖς εἰσιν, ἀλλ’ ὑποζύγια νέμοιτο.
7. Δεδοίκασι μὴ ματαία ἄν γένοιτο ἡ κατασκευή, εἰ πόλεμος ἐγερθείη.
8. Ἐλογιζόμην ὅτι καὶ τούτου τοῦ ἀνδρὸς ἐγὼ σοφώτερός εἰμι.
9. Ἠγγέλθη αὐτῷ ὅτι Μέγαρα ἀφέστηκε.
10. Οὐ δῆλόν ἐστι τῷ στρατηγῷ εἰ συμφέρει στρατηγεῖν.
11. Φοβούμεθα μὴ ταῦτα οὔκ ἐστιν ἀληθῆ.
27
12. Εἰ μέγα ἀγαθὸν ἡ φιλία ἀνθρώποις (ἐστί), καὶ τοῦτο ἐπισκεψώμεθα.
13. Ὁ δὲ Ξενοφῶν ἔδεισε μὴ ἐφ’ ἁρπαγὴν τράποιτο τὸ στράτευμα καὶ ἀνήκεστα κακὰ
γένηται τῇ πόλει.
14. Αὐτὸ οὖν τοῦτο προσήκει σκοπεῖν, πότερον ἀγαθὰ ἢ κακά ἐστι τὰ πεπραγμἐνα.
15. Ἐρωτήσεως ἔτι ἡ ἀπόκρισις ἡμῶν δεῖται, περὶ ὅτου ὁ σοφιστὴς δεινὸν ποιεῖ λέγειν.
28
ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ
Α. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΩΝ
Α) Να βρεθεί η υπόθεση και η απόδοση, και να αναγνωριστεί το είδος του υποθετικού
λόγου. Β) Να μεταφραστούν τα παραδείγματα στη νέα ελληνική.
1. Εἰ μὲν καὶ σὺ φὴς τοιοῦτος εἶναι, διαλεγώμεθα.
2. Εἰ βούλοιο φίλος εἶναι, μέγιστος ἂν εἴης.
3. Εἴ τις ἀντείποι, εὐθὺς ἐτεθνήκει.
4. Εἰ θεοῦ υἱὸς ἦν Ἀσκληπιός, οὐκ ἦν αἰσχροκερδής.
5. Εἴ τι τοιοῦτον φοβεῖ, ἔασον αὐτὸ χαίρειν.
6. Κἄν τοῦτο νικῶμεν, πάνθ’ ἡμῖν πεποίηται.
7. Οἶμαι δὴ δεῖν ἀκούσαντας ὑμᾶς τὴν παρασκευήν, ἂν ἀρέσκῃ ψηφίσασθαι.
8. Πάντων ἀθλιώτατος ἂν γενοίμην, εἰ φυγὰς ἀδίκως καταστήσομαι.
9. Εἰ μὴ ἐγὼ προφυλάττοιμι ὑμᾶς, οὐδ’ ἂν νέμεσθαι δύναισθε.
10. Ἢν ἐγγὺς ἔλθῃ θάνατος, οὐδεὶς βούλεται θνῄσκειν.
11. Ἐὰν κατά μέρος φυλάττωμεν, ἧττον ἂν δύναιτο ἡμᾶς θηρᾶν οἱ πολέμιοι.
12. Ἡ φύσις, ἂν ᾖ πονηρά, πολλάκις βούλεται φαῦλα.
29
13. Εἰ οἱ νέοι ἐπιμελήσονται τῶν ἀγαθῶν ἔργων, τάχ, ἂν τῶν ὀνομάτων ἄξιοι γένοιντο
ἃ ἔχουσι.
14. Εἴ τις αὐτῷ δοκοίη βλακεύειν, ἔπαισεν ἄν.
15. Ἤν σεισμὸς γένηται, τέρας νενόμισται.
Β. ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΩΝ

Να μετατρέψετε τους παρακάτω υποθετικούς λόγους στο είδος που σας ζητείται.
1. Εἰ ψεύδομαι, Σώκρατες, ἐξέλεγχε. Να γίνει μετατροπή στο μη πραγματικό.
2. Ἢν ἐθέλωμεν ἀποθνῄσκειν ὑπὲρ τῶν δικαίων, εὐδοκιμήσομεν. Να γίνει μετατροπή
στην απλή σκέψη του λέγοντος.
3. Εἰ σὺ βούλει, ἐπανέλθωμεν. Να γίνει μετατροπή στην αόριστη επανάληψη στο
παρελθόν.
4. Τῶν ἐχθρῶν εἴ τινα λάβοιεν, ἀπέκτεινον. Να γίνει μετατροπή στο προσδοκώμενο.
5. Εἰ τοῦτο ποιεῖς, τὴν πόλιν βλάπτεις. Να γίνει μετατροπή στο μη πραγματικό.
6. Εἰ μὴ εἴχομεν φῶς, ὅμοιοι τοῖς τυφλοῖς ἂν ἦμεν. Να γίνει μετατροπή στην απλή σκέψη
του λέγοντος.
30
7. Εἰ δὲ τοῖς λόγοις πείθοισθε τοῖς ἐμοῖς, ὅλην τὴν Ἑλλάδα καλῶς ἂν διοικοῖτε. Να γίνει
μετατροπή στην αόριστη επανάληψη στο παρόν - μέλλον.
8. Ἐὰν ἀντέχῃ τὰ τῶν Ὀλυνθίων, ὑμεῖς ἐκεῖ πολεμήσετε. Να γίνει μετατροπή στο
πραγματικό.
9. Οὐδὲ ζώῃ ἄν τις, εἰ μὴ τρέφοιτο. Να γίνει μετατροπή στο μη πραγματικό.
10. Ἐάν τις φανερὸς γένηται κλέπτων ἢ λωποδυτῶν […], τούτοις θάνατός ἐστιν ἡ ζημία.
Να γίνει μετατροπή στο προσδοκώμενο.
Γ. ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ

Με τη βοήθεια της απόδοσης και του νοήματος α) να αναλυθούν οι υποθετικές μετοχές
σε υποθετικές προτάσεις (έχοντας υπόψη τη συνηθέστερη περίπτωση) και β) να δηλωθεί
το είδος και η σημασία των υποθετικών λόγων. Να μεταφράσετε προφορικά τα
παραδείγματα στη νέα ελληνική.
1. Ἀμελήσαντας ὑμᾶς καὶ κακισθέντας οὐδεὶς εὐμενῶς ὑποδέξεται.
2. Ἐγὼ πρόσθεν ἀκούων ἐζήλουν τήνδε τὴν πόλιν.
3. Βουλευόμενος παραδείγματα ποιοῦ τὰ παρεληλυθότα.
4. Μὴ ἐλθόντων ὑμῶν ἐπορευόμεθα ἄν.
5. Ὁμολογῶν μέν τις ἀδικεῖν ἀπέθανε, ἐὰν δ’ ἀμφισβητῇ ἐλέγχεται.
6. Εἰς ὑμᾶς εἰσελθὼν τῶν δικαίων τεύξομαι.
31
7. Σωθέντες ἐν καιρῷ ὑμῖν ἂν γενοίμεθα.
8. Τοὺς φίλους εὐεργετοῦντες καὶ τοὺς ἐχθροὺς δυνήσεσθε κολάζειν.
9. Θαρρῶν πλείονα ἔθυεν ἢ ὀκνῶν ηὔχετο.
10. Βουλόμενος φίλος εἶναι μέγιστος ἂν εἴης.
11. Ἐπελαυνόντων τινῶν εὐπετῶς ἀνεχώρουν ἐκεῖνοι.
12. Εὐτυχῶν μὴ ἴσθι ὑπερήφανος· ἀπορήσας μὴ ταπεινοῦ.
13. Τις ἂν ἠθέλησεν ἀπειθεῖν ὁρῶν τὸν βασιλέα πειθόμενον;
14. Τί τούτων ἂν ἡμῖν γίγνοιτο διαφθείρουσι τοὺς νεωτέρους;
15. Κακοὺς εὖ ποιῶν ὅμοια πείσῃ τοῖς τὰς ἀλλοτρίους κύνας σιτίζουσιν.
32
ΑΛΛΕΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ - ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Να βρεθούν οι εναντιωματικές-παραχωρητικές προτάσεις, να δηλωθεί πώς εισάγονται και
να αιτιολογηθεί η εκφορά τους. Να μεταφράσετε τα παραδείγματα.
1. Οὐ μήν, οὐδ’ εἰ Φίλιππος ἐβούλετο εἰρηνεύειν, εἶπον ἂν ἐγὼ ταῦτα.
2. Καὶ εἰ μηδένα ἄνθρωπον ᾐσχύνου, τοὺς θεοὺς ἐχρῆν σε δεδιέναι.
3. Ἱκανοὶ εἰσιν οἱ θεοὶ τοὺς μικρούς, κἂν ἐν δεινοῖς ὦσιν, σώζειν εὐπετῶς.
4. Οὐδεὶς ἂν ἔτι δύναιτο πιστεῦσαι ὑμῖν, οὐδ’ εἰ πάνυ προθυμοῖτο.
5. Εὐλαβοῦ τὰς διαβολάς, κἂν ψευδεῖς ὦσιν.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Να βρεθούν οι αιτιολογικές προτάσεις, να δηλωθεί πώς εισάγονται και να δικαιολογηθεί
η εκφορά τους. Να μεταφράσετε τα παραδείγματα.
1. Ὡς δὲ τὴν νύκτα ἠγρύπνησαν, ἐκάθευδον μέχρι πόρρω τῆς ἡμέρας.
2. Ὅτι μὲν ὀργίζεσθε οὐ θαυμάζω.
3. Ὅτι μὲν Λακεδαιμόνιοι κατέχουσι τὴν ἀκρόπολιν μηδὲν ἀθυμεῖτε.
4. Ἐχαλέπηναν, ὅτι ᾐσθάνοντο τοὺς πολεμίους ἰόντας.
5. Ἐπεὶ δὲ ἀπορία ἦν, ἐλυπεῖτο ὁ Ξενοφῶν.
33
ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Να βρεθούν οι τελικές προτάσεις, να δηλωθεί πώς εισάγονται και να αιτιολογηθεί η
εκφορά τους. Να μεταφράσετε τα παραδείγματα.
1. Βασιλεὺς αἱρεῖται, ἵνα οἱ ἑλόμενοι δι’ αὐτὸν εὖ πράττωσι.
2. Διὰ τοῦτο δύο ὦτα ἔχομεν, στόμα δὲ ἓν, ἵνα πλείονα μὲν ἀκούωμεν, ἥττονα δὲ
λέγωμεν.
3. Οἱ Βυζάντιοι καθεῖλκον τὰς ναῦς, ὡς ἐν ταῖς τριήρεσι σώζοιντο.
4. Ἐδόκει αὐτοῖς ἀπιέναι, μή τις ἐπίθεσις γένηται.
5. Καὶ ἐπίτηδές σε οὐκ ἤγειρον, ἵνα ὡς ἥδιστα διάγῃς.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Να βρεθούν οι συμπερασματικές προτάσεις, να δηλωθεί πώς εισάγονται και να
αιτιολογηθεί η εκφορά τους. Να μεταφράσετε τα παραδείγματα.
1. Τὸ θεῖον τοιοῦτόν ἐστιν, ὥστε ἅμα πάντα ὁρᾶν καὶ πάντα ἀκούειν.
2. Συμμαχίαν ἐποιήσαντο ἐπὶ τοῖσδε, ὥστε Ἀμπρακιώτας μὴ στρατεύειν ἐπὶ
Πελοπόννησον.
3. Πλοῖα ἡμῖν πάρεστιν, ὥστε ἐξαίφνης ἂν ἐπιπέσοιτε, ὅπῃ ἂν βούλησθε.
34
4. Εὐθὺς μὲν ἡ Ἀριάδνη ἀκούσασα τοιοῦτόν τι ἐποίησεν, ὡς πᾶς ἂν ἔγνω ὅτι ἀσμένη
ἤκουσε.
5. Οὕτως ἀναίσθητος εἶ, ὥστε οὐ δύνασαι λογίσασθαι.
ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Να βρεθούν οι χρονικές προτάσεις, να δηλωθεί πώς εισάγονται και να α ιτιολογηθεί η
εκφορά τους. Να μεταφράσετε τα παραδείγματα.
1. Ὅτε οὗτοι ἀσφαλέστατοι ἦσαν, τότε ἐχρῆν προσιέναι.
2. Πρὶν τὸν σῖτον ἐν ἀκμῇ εἶναι, ἐσέβαλον ἐς τὴν Ἀττικήν.
3. Ἐπειδὰν ἀκούσῃ ἐμοῦ λέγοντος, μεταμελήσει.
4. Μεσσηνίους πολιορκοῦντες οὐ πρότερον ἐπαύσαντο, πρίν ἐξέβαλον ἐκ τῆς χώρας.
5. Ἔστ’ ἂν ἐκεῖ γένησθε, δώσω ὑμῖν μισθόν.
6. Πρὶν ταῦτα πρᾶξαι μὴ σκοπεῖτε μηδέν.
7. Ἔμειναν, ἕως ἀφίκοντο οἱ στρατηγοί.
8. Μεσσήνην εἵλομεν, πρὶν Πέρσας λαβεῖν τὴν βασιλείαν.
9. Ὅτε ὠφελοῦνται ὑπό τινων, φιλοῦσιν αὐτούς.
35
10. Οὐκ ἂν ἀπέλθοιμι, πρὶν ἂν ἡ ἀγορὰ λυθῇ.
11. Ὅταν ἐγὼ τελευτήσω, Κύρου γενήσεται ἡ ἐν Πέρσαις βασιλεία.
12. Ἡ δὲ Μανία, ὁπότε ἀφικνοῖτο πρὸς Φαρνάβαζον, ἀεὶ ἦγεν αὐτῷ δῶρα.
13. Ἀπηγόρευε μηδένα βάλλειν, πρὶν Κῦρος ἐμπλησθείη θηρῶν.
14. Οὐκ ἂν ὁπότε οἱ πολέμιοι ἔλθοιεν, βουλεύεσθαι ἡμᾶς δέοι.
15. Κῦρος ἐθήρευε, ὁπότε βούλοιτο γυμνάσαι ἑαυτὸν καὶ τοὺς ἵππους.
ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ & ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ)

Να βρεθούν οι αναφορικές προτάσεις και να επισημανθεί α) η εκφορά τους, β) το είδος
τους (ονοματικές – επιρρηματικές) γ) η συντακτική τους θέση. Επίσης να μεταφραστούν
στη νέα ελληνική τα παραδείγματα.
1. Οἴομαι ἂν ἡμᾶς τοιαῦτα παθεῖν, οἷα τοὺς ἐχθροὺς οἱ θεοὶ ποιήσειαν.
2. Ὅ μέλλεις ποιεῖν μὴ λέγε.
3. Λέγε τοῦτο, ὅ,τι ἄν σοι δοκῇ.
4. Οὕτω ζῶσιν ὥσπερ ἂν οὺδὲ δοῦλος ἐβούλετο ζῆν.
5. Ἐποιοῦντο διαβάσεις ἐκ τῶν φοινίκων οὕς ηὕρισκον ἐκπεπτωκότας.
6. Αἱ παρασκευαὶ καὶ ἃ ὑμᾶς δεῖ φυλάξασθαι σχεδὸν εἴρηνταί μοι.
36
7. Οὓς ἂν βούλῃ ποιήσασθαι φίλους, ἀγαθόν τι λέγε περὶ αὐτῶν.
8. Οὐδεὶς οὕτως ἀνόητός ἐστιν, ὅστις πόλεμον αἱρεῖται.
9. Φίλον, ὅ μέγιστον ἀγαθὸν εἶναι φασίν, οἱ πολλοὶ οὐ κτῶνται.
10. Ἔνοχοι ἐσμεν οἵτινές σε οὐχὶ ἐσώσαμεν.
11. Οὐκ ἂν ἐπεχειροῦμεν πράττειν, ἅ μὴ ἠπιστάμεθα.
12. Ὅτῳ δοκεῖ ταῦτα, ἀνατεινάτω τὴν χεῖρα.
13. Ἡ Ἀττική ἐστιν οἵα πολλὰ ἀγαθὰ παρέχειν.
14. Ὅσοι ἐξ ἄστέως ἐστε σκέψασθε.
15. Οἱ παῖδες ὑμῶν, ὅσοι μὲν ἐνθάδε ἦσαν, ὑπὸ τούτων ἂν ὑβρίζοντο.
16. Καὶ μεταπέμπεται πολλὴν δύναμιν, ὥσπερ σύ.
17. Μέγας γέγονεν ἐξ ὧν ὑμεῖς πράττετε.
18. Πράττεις ἅπερ ἂν δοῦλος φαυλότατος πράξειεν.
19. Μήτηρ ἔνδον ἐστί, ἥν σὺ μὴ δείσῃς
20. Τὴν μητέρα ἐμακάριζον, οἵων τέκνων ἔτυχε.
37
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ

• Χρονική μετοχή:
- σε όλους τους χρόνους εκτός από μέλλοντα.
- συνοδεύεται ενίοτε από τα εξής επιρρήματα: ἅμα, αὐτίκα, ἔτι, ἐξαίφνης,
εἶτα ...
- αναλύεται σε χρονική πρόταση
• Αιτιολογική μετοχή:
- σε όλους τους χρόνους
- συνοδεύεται ενίοτε από τα εξής μόρια: ἅτε, ἅτε δὴ, οἷον δή, οἷα δὴ
(πραγματική αιτιολογία [πραγματικά]) ή από τα ὡς, ὥσπερ (υποκειμενική
αιτιολογία [τάχα, δήθεν, με την ιδέα ότι)
- αναλύεται σε αιτιολογική πρόταση
• Τελική μετοχή:
- σε χρόνο μέλλοντα (σπάνια σε ενεστώτα)
- συνοδεύεται από το ὡς, όταν δεν εξαρτάται από ρήματα κινήσεως
- αναλύεται σε τελική πρόταση
• Υποθετική μετοχή:
- σε κάθε χρόνο εκτός από μέλλοντα
- κοντά σε δυνητικές εγκλίσεις ή οριστική μέλλοντα
- αναλύεται σε υποθετική πρόταση (λανθάνων υποθετικός λόγος)
• Εναντιωματική μετοχή:
- σε κάθε χρόνο εκτός από μέλλοντα
- συνοδεύεται από τα καί, καίπερ, πάνυ, καί ταῦτα ή κοντά στο ρήμα υπάρχει
αντιθετικός σύνδεσμος
- αναλύεται σε εναντιωματική πρόταση
• Τροπική μετοχή:
- συνήθως σε χρόνο ενεστώτα
- δεν αναλύεται σε πρόταση
Η κατηγορηματική μετοχή αναλύεται σε ειδική πρόταση (εφόσον το ρήμα εξάρτησης

συντάσσεται με ειδική πρόταση), ενώ η επιθετική μετοχή σε αναφορική πρόταση.
38
Για να αναλυθεί μια μετοχή σε δευτερεύουσα πρόταση:
1. Διαπιστώνεται το είδος της μετοχής. Ανάλογα με το είδος επιλέγουμε τον τρόπο

εισαγωγής και την έγκλιση που εκφέρεται η δευτερεύουσα πρόταση.
2. Εντοπίζεται το υποκείμενο της μετοχής. Έτσι έχουμε το πρόσωπο και τον αριθμό του
ρήματος της δευτερεύουσας πρότασης που θα δημιουργήσουμε. Φυσικά το
υποκείμενο πάντα στην ονομαστική. Προσοχή όταν έχουμε γενική απόλυτη (το
υποκείμενο από γενική θα γίνει ονομαστική).!
3. Διαπιστώνεται η εξάρτηση της μετοχής από αρκτικό ή ιστορικό χρόνο, ώστε να
επιλέξουμε τη σωστή έγκλιση (οριστική/υποτακτική ή ευκτική πλαγίου λόγου).
4. Η μτχ. ενεστώτα και παρακειμένου από ιστορικό χρόνο ισοδυναμεί με παρατατικό ή
υπερσυντέλικο αντίστοιχα.
5. Η μετοχή αορίστου, όταν αναφέρεται στο παρελθόν γίνεται οριστική· όταν αναφέρεται
στο μέλλον γίνεται υποτακτική ή ευκτική.
6. Οι υποθετικές και οι εναντιωματικές μετοχές αναλύονται σύμφωνα με την ακολουθία
των υποθετικών λόγων.
7. Η τελική μετοχή αναλύεται σε ἵνα + υποτακτική αορίστου, ὅπως + οριστική μέλλοντα .
39
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ
Να βρεθεί το είδος των επιρρηματικών μετοχών και να δηλωθεί τι προσδιορίζει η καθεμία.
Να αναλυθούν στις αντίστοιχες προτάσεις. Να μεταφραστούν τα παραδείγματα στη νέα
ελληνική.
1. Ταύτην τὴν ἡμέραν οὕτως ἐπορεύθησαν, τὰ μὲν(=από τη μια) μαχόμενοι, τὰ δὲ(=από
την άλλη) καὶ ἀναπαυόμενοι.
2. Κῦρος καταπηδήσας ἀπὸ τοῦ ἅρματος τὸν θώρακα ἐνέδυ(=φόρε σε) καὶ ἀναβὰς ἐπὶ
τὸν ἵππον τὰ παλτὰ(=τα ακόντια) εἰς τὰς χεῖρας ἔλαβε.
3. Ἀπήντησα(=συνάντησα) Φιλίππῳ ἀπιόντι ἤδη.
4. Τισσαφέρνης πορεύεται ὡς βασιλέα ἱππέας ἔχων ὡς πεντακοσίους.
5. Κατακείμεθα ὥσπερ ἐξὸν ἡσυχίαν ἄγειν.
6. Κατέβην εἰς Πειραιᾶ προσευξόμενός τε τῇ θεῷ καὶ ἅμα τὴν ἑορτὴν βουλόμενος
θεάσασθαι.
7. Ἐγώ ἡγοῦμαι τούτων ὑπαρξάντων τελείως τὴν πόλιν εὐδαιμονήσειν.
40
8. Ἅτε οὖν νίκης ἐρῶντες μένοντες μάχεσθε.
9. Ἐγκωμιάζω τὸν διδάξαντά με ὡς σοφὸν ὄντα.
10. Τούτων δὲ φανέντων οὐδὲν ἄλλο ἔτι οἰωνιζόμενοι ἐπορεύοντο, ὡς οὐδένα λήσοντα
τὰ τοῦ θεοῦ μέγιστα σημεῖα.
11. Καὶ ὁ θεὸς τοὺς μεγαλορήσαντας(=τους καυχησιάρηδες) ὡς πλέον φρονοῦντας
ταπεινῶσαι βούλεται.
12. Βουλευόμενος παραδείγματα ποιοῦ τὰ παρεληλυθότα τῶν μελλόντων.
13. Κατηγοροῦσί τινες ἡμῶν ὡς οὐκ ὀρθῶς βουλευομένων.
14. Μίσει τοὺς κολακεύοντας ὥσπερ τοὺς ἐξαπατῶντας· ἀμφότεροι γὰρ πιστευθέντες
τοὺς πιστεύσαντας ἀδικοῦσιν.
15. Ὑμῶν ἔρημος ὢν οὐκ ἂν ἱκανὸς οἶμαι εἶναι φίλον ὠφελῆσαι.
16. Κῦρος συλλέξας στράτευμα ἐπολιόρκει Μίλητον.
41
17. Δικαία δράσας συμμάχους τοὺς θεοὺς ἕξεις.
18. Τισσαφέρνης ἐπιορκήσας πολεμίους τοὺς θεοὺς ἐκτήσατο.
19. Μέγας γέγονε Φίλιππος ἀσθενὴς ὢν κατ’ ἀρχὰς.
20. Ὁ μὴ ἀδικῶν οὐδενὸς δεῖται νόμου.
42
13ο ΚΕΙΜΕΝΟ Πλούταρχος, Περὶ παίδων ἀγωγῆς 7C-8Β (Φ.Υ. σ.28)
Το μοναδικό ειδικό για την εκπαίδευση των νέων αρχαιοελληνικό έργο, που αποδιδόταν
στον Πλούταρχο (περ. 45-125 μ.Χ.), προτείνει ένα πρόγραμμα σπουδών για τη μόρφωση
του νέου ανθρώπου και την επίτευξη της αρετής και της ευδαιμονίας.
Δεῖ τοίνυν τὸν παῖδα τὸν ἐλεύθερον μηδενὸς μηδὲ τῶν ἄλλων τῶν
καλουμένων ἐγκυκλίων παιδευμάτων μήτ’ ἀνήκοον μήτ’ ἀθέατον ἐᾶν
εἶναι, ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἐκ παραδρομῆς μαθεῖν ὡσπερεὶ γεύματος ἕνεκεν
(ἐν ἅπασι γὰρ τὸ τέλειον ἀδύνατον), τὴν δὲ φιλοσοφίαν πρεσβεύειν 1 .
Ἔχω δὲ δι’ εἰκόνος παραστῆσαι τὴν ἐμαυτοῦ γνώμην· ὥσπερ γὰρ
περιπλεῦσαι μὲν πολλὰς πόλεις καλόν, ἐνοικῆσαι 2 δὲ τῇ κρατίστῃ
χρήσιμον· […] διὸ δεῖ τῆς ἄλλης παιδείας ὥσπερ κεφάλαιον ποιεῖν τὴν
φιλοσοφίαν. […]
Τελείους δ’ ἀνθρώπους ἡγοῦμαι τοὺς δυναμένους τὴν πολιτικὴν
δύναμιν μεῖξαι καὶ κεράσαι τῇ φιλοσοφίᾳ, καὶ δυοῖν ὄντοιν μεγίστοιν
ἀγαθοῖν 3 ἐπηβόλους 4 ὑπάρχειν ὑπολαμβάνω, τοῦ τε κοινωφελοῦς βίου
πολιτευομένους, τοῦ τ’ ἀκύμονος καὶ γαληνοῦ διατρίβοντας περὶ
φιλοσοφίαν.
Τριῶν γὰρ ὄντων βίων ὧν ὁ μέν ἐστι πρακτικὸς ὁ δὲ θεωρητικὸς ὁ δ’
ἀπολαυστικός, ὁ μέν, ἔκλυτος καὶ δοῦλος τῶν ἡδονῶν ὤν, ζῳώδης καὶ
μικροπρεπής ἐστιν, ὁ δὲ θεωρητικός, τοῦ πρακτικοῦ διαμαρτάνων,
ἀνωφελής, ὁ δὲ πρακτικός, ἀμοιρήσας 5 φιλοσοφίας, ἄμουσος καὶ
πλημμελής. Πειρατέον οὖν εἰς δύναμιν καὶ τὰ κοινὰ πράττειν καὶ τῆς
φιλοσοφίας ἀντιλαμβάνεσθαι κατὰ τὸ παρεῖκον 6 τῶν καιρῶν.
43
1 πρεσβεύειν:να τιμήσει πρωτίστως, 2 ἐνοικῶ: κατοικώ, 3 δυοῖν ὄντοιν μεγίστοιν ἀγαθοῖν:

τα δύο μέγιστα αγαθά που υπάρχουν, 4 ἐπήβολος [+ γεν. αντικ]: κύριος κάτοχος,
5 ἀμοιρέω-ῶ [+γεν.]: δεν έχω κλήρο, μερίδιο, 6 παρείκω: υποχωρώ, επιτρέπω
1. Να αποδώσετε στη νέα ελληνική το απόσπασμα: «Δεῖ τοίνυν τὸν παῖδα ... ποιεῖν τὴν
φιλοσοφίαν».
Μονάδες 10
2. Με ποια επιχειρήματα ο Πλούταρχος προκρίνει τη φιλοσοφία ως τη σημαντικότερη και
χρήσιμη παιδευτική άσκηση, με την οποία οφείλει να καταγίνεται ο νέος, ώστε να
επωφεληθεί από τα αγαθά που αυτή προσφέρει.
Μονάδες 10
3. α) Να εντοπίσετε τα τριτόκλιτα ουσιαστικά στην πρώτη παράγραφο και να γράψετε την
κλητική ενικού.
β) Να εντοπίσετε τους συνηρημένους απαρεμφατικούς τύπους της πρώτης
παραγράφου και να γράψετε το β΄ πληθυντικό προστακτικής ενεργητικού αορίστου.
γ) ὑπολαμβάνω, ἀντιλαμβάνεσθαι: Να γράψετε το απαρέμφατο αορίστου στη φωνή
που βρίσκονται.
Μονάδες 10
4. α) Να αναγνωριστούν συντακτικά τα ουσιαστικά της τρίτης παραγράφου που
βρίσκονται στη γενική πτώση (ενικού ή πληθυντικού). (μονάδες 6)
β) Να αναλυθούν σε ισοδύναμες δευτερεύουσες προτάσεις οι μετοχές της δεύτερης
και τρίτης παραγράφου με εξαίρεση τη φράση δυοῖν ὄντοιν μεγίστοιν ἀγαθοῖν
(μονάδες 4)
Μονάδες 10
44
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ
ΤΡΙΤΟΚΛΙΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
Να συμπληρώσετε τα κενά με τον σωστό τύπο του επιθέτου που βρίσκεται στην παρένθεση:
α) Καὶ οὐ ......................(κακοήθης) ἀλλ’ .................... (εὐήθης) διὰ τὸ μήπω τεθεωρηκέναι
πολλὰς πονηρίας, καὶ εὔπιστοι διὰ τὸ μήπω πολλὰ ἐξηπατῆσθαι, καὶ εὐέλπιδές εἰσι.
β) Εἰ γὰρ οἱ μὲν ................. (βραδύς) οἱ δὲ ................. (ταχύς), οὐδὲν διὰ τοῦτο δεῖ τοὺς
μὲν πλεῖον τοὺς δ’ ἔλαττον ἔχειν, ἀλλ’ ἐν τοῖς γυμνικοῖς ἀγῶσιν ἡ τούτων διαφορὰ λαμβάνει
τὴν τιμήν.
γ) Λίαν ........................... (βαθύς) τὰς φάλαγγας ποιούμεναι αἱ πόλεις κύκλωσιν τοῖς
πολεμίοις παρέχοιεν.
δ) Τῆς δὲ τοιαύτης ἡδονῆς .................... (ταχύς) ἡ μεταβολή. καὶ ἐρωτικοὶ δ’ οἱ νέοι·
ε) Καὶ γὰρ ὁρᾶν στυγνὸς ἦν καὶ τῇ φωνῇ ................ (τραχύς), ἐκόλαζέ τε ἰσχυρῶς, καὶ ὀργῇ
ἐνίοτε, ὡς καὶ αὐτῷ μεταμέλειν ἔσθ’ ὅτε.
στ) Οὐ γὰρ ἀλλοτρίοις ὑμῖν χρωμένοις παραδείγμασιν, ἀλλ’ οἰκείοις, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι,
............................ (εὐδαίμων) ἔξεστι γενέσθαι.
ζ) Καὶ τοὺς ....................(σώφρων), ὅτι οὐκ ἄδικοι καὶ τοὺς ................. (ἀπράγμων) διὰ τὸ
αὐτό.
ΑΟΡΙΣΤΟΣ Β΄
Να επαναδιατυπώσετε τις επόμενες προτάσεις έτσι, ώστε να αναφέρονται σε ενέργειες που
συντελέστηκαν συνοπτικά στο παρελθόν, ανεξάρτητα από την πραγ ματική διάρκειά τους.
1. Πολέμαρχον ἀντὶ Ἰσμηνίου ἄλλον αἱροῦνται.
2. Ἐνταῦθα δὲ μάχης γενομένης πολλοὶ ἀποθνῄσκουσιν, οἱ δὲ Ἀθηναῖοι καταλιπόντες τὰ

ὅπλα φεύγουσιν.
3. Ὁ δὲ Λεοντιάδης ἐλθὼν λέγει ταῦτα.
4. Τότε δὲ ἀπέρχονται εἰς τὰς Ἀθήνας οἱ ταὐτὰ γιγνώσκοντες Ἀνδροκλείδᾳ.
5. Τίς ἡ φωνὴ προσβάλλει ἡμῖν, ὦ Σώκρατες, πόρρωθεν ἀπὸ τῶν αἰγιαλῶν;
45
Να αντικαταστήσετε στις ακόλουθες προτάσεις τους υπογραμμισμένους τύπους του

ενεστώτα με τους ίδιους τύπους του αορίστου β΄.
1. Ἔπειτα δὲ οὓς μὲν ἂν ὑμεῖς πάντες αἱρῆσθε ἄρχοντας, ἐν οὐδεμιᾷ ἔσονται.
2. Ταῦτα λέγω, ἵνα αἰσθάνησθε σαφῶς τὰ πράγματα.
3. Λανθάνομεν ἀποδράντες.
4. Κλέαρχος λαμβάνων τοὺς ὁπλίτας παραγίγνεται.
5. Ὀρφεὺς εἰς Ἅιδου εἶσι, ἵνα παρὰ τοῦ Πλούτωνος τὴν Εὐριδίκην λαμβάνῃ.
6. Πλάτων δὲ ὁ Ἀρίστωνος πρὸ τῶν Διονυσίων παριὼν ἤκουσε Σωκράτους.
7. Οὐκ ἂν δέοι ἡμᾶς βουλεύεσθαι, ὁπότε οἱ πολέμιοι ἴοιεν.
8. Ἐξιὼν ὁ θυρωρὸς λέγει.
9. Ἐπὶ τὸ ἄκρον ἀναβαίνει Χειρίσοφος, πρὶν τινας αἰσθάνεσθαι τῶν πολεμίων.
10. Οὐ πολὺν δ’ οὖν χρόνον ἐπέχων ἧκε καὶ ἐκέλευσεν ἡμᾶς εἰσιέναι.
ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ ΡΗΜΑΤΑ
Να μεταφέρετε τους τύπους των συνηρημένων ρημάτων που σας δίδονται στους
αντίστοιχους του ενεστώτα και του παρατατικού.
1. ἐρωτήσει
2. τελευτήσοιεν
3. ἥττησθε
4. ἐπείνησας
5. ἀξιώσουσι
6. ἐζητηκὼς ἴσθι
7. κτησώμεθα
8. νίκησον
9. διψήσειε
10. ἠτυχήκεμεν
11. ἀποπειράσονται
12. ἐπιχειρήσω
13. ἀνταιτήσοις
14. ἀπωθησάτω
15. παρεκαλεσάμην
16. διορθώσητε
46
17. κατώρθωται
18. ἐπιζημιώσουσι
19. ἀναπληρώσεσθε
20. ἀντιδράσῃς
Να γραφούν στο ίδιο πρόσωπο του άλλου αριθμού στον χρόνο που βρίσκονται:
1. πνεῖ →
2. ῥέητε →
3. πλεῖς →
4. δέησθε →
5. πνεῖς →
6. ἐπνεῖτε →
7. ἔρρεις →
8. ἐδέου →
9. πλεῖτε →
10. ἐδεῖτο →
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΡΗΜΑΤΩΝ ΣΕ -ίζω

Αφού αναγνωρίσετε τους τύπους που σας δίνονται, να τους μεταφέρετε στον μέλλοντα της
έγκλισης που βρίσκονται.
α. διώριζες
β. ἐξώργισαν
γ. ἀγωνισαίμην
δ. νενομικότες εἴητε
ε. φροντίζειν
ζ. τὸ γνωρίζον
η. ψηφιζόμεθα
θ. ὑπολογίζοιτο
ι. διαχειριζοίμεθα
κ. ἡ παρεμποδίζουσα
47
ΡΗΜΑΤΑ – Οἶδα, Φημί, Εἶμι

Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται:
Οἶδα: το β΄πληθ. προσ. παρατ. →
Εἶμι: το γ΄πληθ. προσ. οριστ. ενεστ. →
Φημί: το απαρέμφατο ενεστ. →
Οἶδα: το β΄εν. προσ. οριστ. ενεστ. →
Φημί: τη γενική ενικού μτχ. θηλ. γένους. →
Εἶμι: το β΄εν. προσ. παρατ. →
Να συμπληρώσετε τα κενά με τους τύπους των εἶμι, φημὶ και οἶδα που σας ζητούνται
στην παρένθεση:
α) Γίγνωσκέ με ὡς μηδὲν ....................................................... (οἶδα, μτχ. ενεστ.).
β) Μετὰ φίλου πιστοῦ καὶ διὰ πυρὸς ἔγωγε ................................. (εἶμι, ευκτική ενεστ.) ἄν.
γ) Οὐδεὶς ...................................... (ἄπειμι, παρατ.) παρὰ Κύρου πρὸς βασιλέα.
δ) Τρεῖς εἶναι, .................................. (φημί, γ΄πληθ. οριστ.) παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις
πολιτεῖαι, ὀλιγαρχία, δημοκρατία, τυραννίς.
ε) Τίνα τῶν πολιτειῶν τούτων ἡμεῖς .................................... (φημί, ευκτική ενεστ.) ἂν
ἀρίστην εἶναι;
Να αντικαταστήσετε τους υπογραμμισμένους τύπους με τους αντίστοιχους των ρημάτων
εἶμι και οἶδα:
1. Ἔξεστιν αὐτῷ μεταβαίνειν ἐκεῖσε.
2. Μήπω γ’ ἐκεῖσε πορευώμεθα, πρῲ γάρ ἐστιν.
3. Ἃ μὲν οὐκ ἐπίσταμαι οὐδὲ οἴομαι ἐπίστασθαι.
4. Ταῦτ’ ἐστὶν ἀνδρῶν ἐπισταμένων ἀποδιδόναι χάριτας.
5. Τὰς μεταβολὰς τῆς τύχης γενναίως ἐπίστασο φέρειν.
6. Λύσανδρος δὲ ἄγων τὸ στράτευμα ἐπορεύετο πρὸς τὸ τεῖχος τῶν Ἁλιαρτίων.
7. Νῦν δε, ἐπειδὴ οὐκ ἐθέλεις καὶ ἐμοί τις ἀσχολία ἐστί, φευξοῦμαι.
8. Πορεύου καὶ σὺ ποίει ὁμοίως.
9. Ὁδῷ πορεύοισθε βασιλικῇ.
10. Εὖ ἐπίστασθε ὅτι παρ᾽ ἄνδρας τε ἐλπίζω ἀφίξεσθαι ἀγαθούς.
48
ΑΟΡΙΣΤΟΙ β΄ ἔβην, ἔγνων, ἔδραν, ἔφυν, ἐρρύην

Να μεταφέρετε καθέναν από τους τύπους που δίνονται στον αντίστοιχο τύπο του αόριστου
β΄.
1. κατάβαινε:
2. ἁλίσκῃ:
3. ἐγνωκὼς ἴσθι:
4. ἀναδύεσθαι
5. βιωσοίμην:
6. προσβεβηκέναι:
7. διαγνωσόμενος:
8. διαδράσομαι:
9. ῥέοιεν:
10. πέφυκε:
Να συμπληρώσετε τα κενά των προτάσεων με τους κατάλληλους τύπους του αορίστου β΄:
1. Ἀνάγκη γὰρ ἐγένετο αὐτῷ μετὰ τὴν κρίσιν τριάκοντα ἡμέρας …………………. (ζῶ,
απαρέμφατο)
2. Ὦ γλυκύ μου ἔαρ, γλυκύτατόν μου τέκνον ποῦ …………………. σου τὸ κάλλος; (δύομαι,
οριστική)
3. Σοῦ δὲ ποιοῦντος ἐλεημοσύνην μὴ ………………… ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου.
(γιγνώσκω, προστακτική)
4. Οἱ ἔχοντες τὴν πόλιν φοβηθέντες μὴ κατὰ κράτος ………………… ἐξέλιπον τὰ τείχη.
(ἁλίσκομαι, ευκτική)
5. ………………… καλῶς θαυμαστὰ οἱ πρόγονοι τῶν ἐνθάδε κειμένων ἠργάσαντο. (φύομαι,
μετοχή)
6. Οὐκ ………………… εἰς Τροιζῆνα ἐλθόντες καὶ τοιαύταις νόσοις ἐλήφθημεν. (φθάνω,
οριστική)
7. Μαιάνδριος δ’ ………………… ἐκ τῆς Σάμου ἐκπλεῖ ἐς Λακεδαίμονα. (ἀποδιδράσκω, μετοχή)
8. Ἡμέτερον δὴ ἔργον τὰς βελτίστας φύσεις ἀναγκάσαι ………………… τὴν ἀνάβασιν.
(ἀναβαίνω, απαρέμφατο)
9. Ἐκ γυναικὸς ………………… τὰ φαῦλα. (ῥέω, οριστική).
49

Anthologio Adidakta Keimena G Lykeiou

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Anthologio Adidakta Keimena G Lykeiou

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΑΔΙΔΑΚΤΩΝ

1ο ΚΕΙΜΕΝΟ – Ξενοφών, Πόροι, V, 11-13 (HM. 2020)

Eἰ δέ τις αὖ εἰς χρήματα κερδαλεώτερον νομίζει εἶναι τῇ πόλει πόλεμον

1. Να γράψετε τη μετάφραση του του παρακάτω αποσπάσματος: «εἰ δέ τίς με ἐπερωτῴη·

2ο ΚΕΙΜΕΝΟ - Θουκυδίδης, Ἱστορίαι, 1.75 (ΕΠ. 2019)

3ο ΚΕΙΜΕΝΟ - Ξενοφών, Κυνηγετικός, 13.1-5 (Η.Μ. 2019)

4ο ΚΕΙΜΕΝΟ – Λυσίας, Ὑπὲρ ἀδυνάτου, 9-11

Ο ομιλητής, άνθρωπος με φυσική αναπηρία, μιλώντας στη Βουλή των Πεντακοσίων,

Δοκεῖ δέ μοι τῆς πενίας τῆς ἐμῆς τὸ μέγεθος ὁ κατήγορος ἂν ἐπιδεῖξαι

1 ἀντίδοσις: ανταλλαγή περιουσίας

5ο ΚΕΙΜΕΝΟ - Ἰσοκράτης, Πρὸς Δημόνικον, 40.1-42.5 (Φ.Υ. σ. 29)

Βούλομαι δὲ περὶ τῆς τῶν λόγων παιδείας ὥσπερ οἱ γενεαλογοῦντες

6ο ΚΕΙΜΕΝΟ - Ἰσοκράτης, Αἰγινητικός, 17-19

Αἰσχυνθείην γὰρ ἂν ὑπὲρ τοῦ τετελευτηκότος, εἰ μὴ πάντες πεισθείητε,

1ἀμφισβητῶ: διαφωνώ, διαφιλονικώ για κάτι, 2 δυσμενῶς ἔχουσα τινα: φέρομαι

7ο ΚΕΙΜΕΝΟ – Θουκυδίδης, Ἱστορίαι, Θ, 1-2

8ο ΚΕΙΜΕΝΟ – Διογένης Λαέρτιος Πρωταγόρας Βίοι, 9.51-52 (Φ.Υ. σ.

Καὶ πρῶτος ἔφη δύο λόγους εἶναι περὶ παντὸς πράγματος

9ο ΚΕΙΜΕΝΟ – Ξενοφών, Κύρου Ἀνάβασις, Δ 5.3-7 (Φ.Υ. σ. 57)

Ἐντεῦθεν ἐπορεύοντο διὰ χιόνος πολλῆς καὶ πεδίου σταθμοὺς τρεῖς

1 ἔστε ἐπὶ τὸ δάπεδον: μέχρι το έδαφος

10ο ΚΕΙΜΕΝΟ – Αἰσχίνης Κατὰ Κτησιφῶντος, 169-170 (Φ.Υ. σ. 103)

Ο Αθηναίος ρήτορας Αισχίνης (389-314 π.Χ.), της φιλομακεδονικής παράταξης, έγραψε το

Οἶμαι τοίνυν ἅπαντας ἂν ὑμᾶς ὁμολογῆσαι τάδε δεῖν ὑπάρξαι τῷ

1 ὁ δημοτικός: ο δημοκρατικός άνθρωπος

11ο ΚΕΙΜΕΝΟ - Πλάτων, Μενέξενος, 238b-d

Πολιτεία γὰρ τροφὴ ἀνθρώπων ἐστίν, καλὴ μὲν ἀγαθῶν, ἡ δὲ ἐναντία

1 τοτὲ μὲν … τοτὲ δὲ: άλλοτε μεν άλλοτε δε

12ο ΚΕΙΜΕΝΟ - Ἀνδοκίδης, Περὶ τῆς πρὸς Λακεδαιμονίους εἰρήνης 1-

Ὅτι μὲν εἰρήνην ποιεῖσθαι δικαίαν ἄμεινόν ἐστιν ἢ πολεμεῖν, δοκεῖτέ

1 συγχωρῶ: 1. υποχωρώ, συμβιβάζομαι 2.συμφωνώ, συναινώ 2 ὄνομα τῆς εἰρήνης αντί

ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ-ΠΛΑΓΙΕΣ

1. Ἀπαγγέλλετε Ἀριαίῳ ὅτι, εἰ μὴ ὑμεῖς ἤλθετε, ἡμεῖς ἐπορευόμεθα ἂν ἐπὶ βασιλέα.

2. Ὅτι βούλοισθε ἂν τὴν ἀρχήν, ἣν πρότερον ἐκέκτησθε, ἀναλαβεῖν πάντες ἐπιστάμεθα.

3. Ὡς μὲν ἀληθῆ λέγω μεμαρτύρηται.

4. Ἐφοβούμην ἄν μὴ οὐκ ἄν ἤλθετε.

5. Τοῦτο γὰρ οὐ τολμῶσι λέγειν, ὡς οὐ δοτέον δίκην, εἴπερ ἀδικοῦσί γε.

7. Δεδοίκασι μὴ ματαία ἄν γένοιτο ἡ κατασκευή, εἰ πόλεμος ἐγερθείη.

8. Ἐλογιζόμην ὅτι καὶ τούτου τοῦ ἀνδρὸς ἐγὼ σοφώτερός εἰμι.

9. Ἠγγέλθη αὐτῷ ὅτι Μέγαρα ἀφέστηκε.

10. Οὐ δῆλόν ἐστι τῷ στρατηγῷ εἰ συμφέρει στρατηγεῖν.

11. Φοβούμεθα μὴ ταῦτα οὔκ ἐστιν ἀληθῆ.

12. Εἰ μέγα ἀγαθὸν ἡ φιλία ἀνθρώποις (ἐστί), καὶ τοῦτο ἐπισκεψώμεθα.

1. Εἰ μὲν καὶ σὺ φὴς τοιοῦτος εἶναι, διαλεγώμεθα.

2. Εἰ βούλοιο φίλος εἶναι, μέγιστος ἂν εἴης.

3. Εἴ τις ἀντείποι, εὐθὺς ἐτεθνήκει.

4. Εἰ θεοῦ υἱὸς ἦν Ἀσκληπιός, οὐκ ἦν αἰσχροκερδής.

5. Εἴ τι τοιοῦτον φοβεῖ, ἔασον αὐτὸ χαίρειν.

6. Κἄν τοῦτο νικῶμεν, πάνθ’ ἡμῖν πεποίηται.

7. Οἶμαι δὴ δεῖν ἀκούσαντας ὑμᾶς τὴν παρασκευήν, ἂν ἀρέσκῃ ψηφίσασθαι.

8. Πάντων ἀθλιώτατος ἂν γενοίμην, εἰ φυγὰς ἀδίκως καταστήσομαι.

9. Εἰ μὴ ἐγὼ προφυλάττοιμι ὑμᾶς, οὐδ’ ἂν νέμεσθαι δύναισθε.

10. Ἢν ἐγγὺς ἔλθῃ θάνατος, οὐδεὶς βούλεται θνῄσκειν.

12. Ἡ φύσις, ἂν ᾖ πονηρά, πολλάκις βούλεται φαῦλα.

14. Εἴ τις αὐτῷ δοκοίη βλακεύειν, ἔπαισεν ἄν.

15. Ἤν σεισμὸς γένηται, τέρας νενόμισται.

Β. ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΩΝ

1. Εἰ ψεύδομαι, Σώκρατες, ἐξέλεγχε. Να γίνει μετατροπή στο μη πραγματικό.

2. Ἢν ἐθέλωμεν ἀποθνῄσκειν ὑπὲρ τῶν δικαίων, εὐδοκιμήσομεν. Να γίνει μετατροπή

στην απλή σκέψη του λέγοντος.

3. Εἰ σὺ βούλει, ἐπανέλθωμεν. Να γίνει μετατροπή στην αόριστη επανάληψη στο

4. Τῶν ἐχθρῶν εἴ τινα λάβοιεν, ἀπέκτεινον. Να γίνει μετατροπή στο προσδοκώμενο.

5. Εἰ τοῦτο ποιεῖς, τὴν πόλιν βλάπτεις. Να γίνει μετατροπή στο μη πραγματικό.