ΔΕΥΤΕΡΟΚΛΙΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ

ΕΝΟΤΗΤΑ 8- σελίδα 65
Τα δευτερόκλιτα επίθετα χωρίζονται
1. Τρικατάληκτα, δηλαδή έχουν τρεις διαφορετικές
καταλήξεις στα τρία γένη, π.χ ὁ
καλός, ἡ καλή, τὸ καλόν- ὁ δίκαιος, ἡ δικαία, το
δίκαιον
Το αρσενικό και το ουδέτερο κλίνονται σύμφωνα με τη
β΄ κλίση των ουσιαστικών, ενώ το θηλυκό σύμφωνα
με την α ΄κλίση
Το θηλυκό κανονικά λήγει σε η .Αν όμως πριν την
κατάληξη υπάρχει φωνήεν ή ρ,
τότε το θηλυκό λήγει σε α (μακρό). Δηλαδή,
ὁ σοφός, ἡ σοφή, τὸ σοφόν ὁ νέος ἡ νέα, τὸ νέον ὁ μικρός,
ἡ μικρά, τὸ μικρόν ἀραιὸς (-ά, -όν), δεξιός, παλαιός,
στερεός· καθαρός, λαμπρός, μικρός, πονηρός - ἀνδρεῖος
(-εία, -εῖον), ἀρχαῖος, γενναῖος, νέος, λεῖος, ὡραῖος·
διψαλέος, θαρραλέος, πειναλέος - ἅγιος (-ία, -ιον), ἄξιος,
βέβαιος, ἐπιτήδειος, πλούσιος, τέλειος 
2. Δικατάληκτα, δηλαδή έχουν μία κοινή κατάληξη για το
αρσενικό και το θηλυκό και μία για το ουδέτερο
π.χ ὁ, ἡ ἒνδοξος, τὸ ἒνδοξον, ὁ/ἡ ἀθάνατος, τὸ ἀθάνατον ,
ἡ ἄγονος, τὸ ἄγονον , ὁ, ἡ ἄκαιρος, τὸ ἄκαιρον , ὁ, ἡ
ἄκαρπος, τὸ ἄκαρπον , ὁ, ἡ ἀξιόμαχος, τὸ ἀξιόμαχον
β) τα απλά επίθετα αἴθριος, αἰφνίδιος, βάναυσος,
βάρβαρος, βάσκανος, βέβηλος, γαμήλιος, δόκιμος,
ἕωλος (= παλιός), ἥμερος, ἤρεμος, ἥσυχος, κίβδηλος,
λάβρος, λάλος, χέρσος, τιθασὸς (= εξημερωμένος,
ήμερος)·
Τα πιο πολλά σύνθετα επίθετα είναι δικατάληκτα.

ΚΛΙΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΚΛΙΤΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ

Ενικός αριθμός
ον. σοφὸς σοφὴ σοφὸν δίκαιος δικαία
γεν. σοφοῦ σοφῆς σοφοῦ δικαίου δικαίας
δοτ. σοφῷ σοφῇ σοφῷ δικαίῳ δικαίᾳ
αιτ. σοφὸν σοφὴν σοφὸν δίκαιον δικαίαν
κλ. σοφὲ σοφὴ σοφὸν δίκαιε δικαία
 
Πληθυντικός αριθμός
ον. σοφοὶ σοφαὶ σοφὰ δίκαιοι δίκαιαι
γεν. σοφῶν σοφῶν σοφῶν δικαίων δικαίων
δοτ. σοφοῖς σοφαῖς σοφοῖς δικαίοις δικαίαις
αιτ. σοφοὺ σοφὰς σοφὰ δικαίους δικαίας
ς
κλ. σοφοὶ σοφαὶ σοφὰ δίκαιοι δίκαιαι

Δικατάληκτα με τρία γένη (σε -ος, -ον)

 
Ενικός αριθμός
ον. ὁἡ ἄφθονος τὸ ἄφθονον
γεν. τοῦ τῆς ἀφθόνου τοῦ ἀφθόνου
δοτ. τῷ τῇ ἀφθόνῳ τῷ ἀφθόνῳ
αιτ. τὸν τήν ἄφθονον τὸ ἄφθονον
κλ. (ὦ) ἄφθονε (ὦ) ἄφθονον
 
Πληθυντικός αριθμός
ον. οἱ αἱ ἄφθονοι τὰ ἄφθονα
γεν. τῶν ἀφθόνων τῶν ἀφθόνων
δοτ. τοῖς ταῖς ἀφθόνοις τοῖς ἀφθόνοις
αιτ. τοὺς τὰς ἄφθονους τὰ ἄφθονα
κλ. (ὦ) ἄφθονοι (ὦ) ἄφθονο

Ασκήσεις
1. Να συμπληρώσετε τον πίνακα με το θηλυκό και το
ουδέτερο των επιθέτων
ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΘΗΛΥΚΟ ΟΥΔΕΤΕΡΟ
ὁ καθαρός
ὁ ἀγαθός
ὁ ἀθάνατος
ὁ ξηρός
ὁ ἒντιμος
ὁ πλούσιος
ὁ πιστός
ὁ πονηρός
2.Να μεταφέρετε τις παρακάτω φράσεις στον άλλο αριθμό
του σοφου
ἀνθρώπου ...........................................................................
.....
τω αἰσχρω
προδότῃ ..............................................................................
.....
των ἀγαθων
πολιτων ...............................................................................
του θείου
δώρου .................................................................................
.........
τὸν γενναῑον
πρόγονον ........................................................................
ταῑς ξηραῑς
ἀμπέλοις ............................................................................
τὸ ἒντιμον τέκνον ..........