T.C.

OSMANİYE KORKUT ATA ÜNİVERSİTESİ

FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ

ARKEOLOJİ BÖLÜMÜ

ANADOLU’DA BULUNAN KALIP YAPIMI KASELERİ (MEGARA KASELER)

HAZIRLAYAN

Buse TOPRAK

2017110020

DANIŞMAN

Dr. Öğr. Üyesi Fatih ERHAN

OSMANİYE

2021
İÇİNDEKİLER

1.GİRİŞ

2.MEGARA KASELER

2.1.Kozalak Bezemeli Kaseler

2.2.Yaprak Bezemeli Kaseler
2.3.Bitkisel Bezemeli Kaseler
2.4.Figürlü Kaseler
2.5.Kurşun Glazür Bezemeli Kaseler
2.6.Uzun Taç Yaprak Bezemeli Kaseler

2.7.File (Ağ) Bezemeli Kaseler

3. PHOKAİA KALIP YAPIMI KASELER

4. ADANA MÜZESİ’NDE BULUNAN KALIP YAPIMI KASELER

4.1.Bindirme Yaprak Bezemeli Kaseler
4.2.Bitkisel Bezemeli Kaseler
4.3.Figürlü Kaseler
4.4.File (Ağ) Bezemeli Kaseler
4.5.Uzun Taç Yaprak Bezemeli Kaseler
5. YUKARI OVA (CEYHAN) YÜZEY ARAŞTIRMALARI-KALIP YAPIMI KASELER
5.1.Bitkisel Bezemeli Kaseler
5.2.Figürlü Kaseler
5.3.Uzun Taç Yapraklı Kaseler
6. SMYRNA İZMİR KAZILARI-KALIP YAPIMI KASELERİ
6.1.Bitkisel bezemeli kalıp yapımı kaseler
6.2.Figürlü Kaseler
7.ADIYAMAN MÜZESİ’NDE BULUNAN KALIP YAPIMI KASELER
8.AKHİSAR ARKEOLOJİ MÜZESİ’NDE BULUNAN KALIP YAPIMI KASELER
9.KİBYRA KALIP YAPIMI KASELER
9.1.Çam kozalağı bezemeli kaseler:
9.2.Küçük Yaprak Bezemeli Kaseler:
9.3.Bitkisel bezemeli kaseler:
9.4.Figürlü Kaseler:
9.5.Uzun Taç Yaprak Bezemeli Kaseler:
10.ORDU-FATSA CINGIRT KAYASI KAZISI-KALIP YAPIMI KASELER

KAYNAKÇA

RESİMLER
1.GİRİŞ

Anadolu’da yer alan kalıp yapımı kaseler diğer adıyla megara kaseler olarak bilinir.
Seramik buluntuları arasında önemli bir yere sahiptir. Yapılan arkeolojik kazı ve araştırmalar
sonucunda farklı yerleşim merkezlerinde çeşitli megara kaselere ulaşılmıştır. Pergamon,
Miletos, Ephesos gibi yerleşimlerin yanı sıra Adana, Adıyaman, Ceyhan, İzmir, Akhisar gibi
yerleşim merkezlerinde de kalıp yapımı kaseler açığa çıkarılmıştır.

Çalışmadaki amaç Megara Kaselerin bulunduğu Anadolu’daki yerleşim yerlerinde

elde edilen kaselerde tipoloji ve kronolojisinin elde edilmesi ve araştırılmasıyla, farklı ve
benzer olan özelliklerini ortaya koyarak araştırma ve sonuçlandırılma yapılmıştır. Megara
Kaseler hakkında bilgiler verilmiştir. Kozalak Bezemeli, Yaprak Bezemeli, Bitkisel Bezemeli,
Figürlü, Kurşun Glazür Bezemeli, Uzun Taç Yaprak Bezemeli Kalıp Yapımı Kaseler
türlerindendir. Bunlar kendi içlerinde gruplamalar yapılarak tarihlendirme, gelişim ve değişim
süreçleri, üretim yerleri gibi unsurlarla ele alınmıştır. Bunun dışında türlerine ait olan
özellikler hakkında bilgi verilmiştir. Devamında ise, farklı yerleşimlerde bulunan kalıp yapımı
kaselerin buluntu noktalarında ele geçen kaseler hakkında bilgiler sunulmuştur. Bunun dışında
sadece kazı ve araştırmalar değil, müze ve koleksiyonlarda da korunan kalıp yapımı kaseler
hakkında bilgiler ele alınmıştır.

Çeşitli yerleşim merkezlerinde farklı türde megara kaselerin varlığına ulaşılmasıyla

birlikte, geçmişin izleri sıkça görülmektedir. Farklı türde meydana getirilen bu kaseler, üretim
şekilleri bakımından farklılık gösterir. Birçok yerleşim merkezinin kendi kültürüne ait kaseleri
yapıldığı gözlenmiştir. Tüm bunlar sonucunda, kaselerin ayırt edici özelliği bulunduğu
görülür. Kaselerin ayırt edici özelliği sayesinde, özgün bir özelliğe sahip olduğu
görülmektedir. Yerleşim merkezlerinde açığa çıkarılmış olan megara kaselerin
tarihlendirilmesi ve genel özellikleriyle ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Tezin sonunda
buluntuların fotoğraflandırma aşaması kaynakçanın sonrasında yer almaktadır.
2. MEGARA KASELER

Klasik Dönem’in bitmesi ve Hellenistik Dönem’in başlaması ile seramik sanatında

yeni anlayışlar ortaya çıkmıştır. Megara kaseleri, Helenistik Dönem çömlek sanatının önemli
kap gruplarındandır. Kap formunun Mısır’dan bütün Akdeniz Bölgesi’ne kadar yaygın
kullanımının sağlanmış olduğu bilinmektedir. İki tip forma sahip olan kalıp yapımı kaseler
Attika ve Delos üretim formlarına sahiptir. Attika tipli olan kaseler derin ve dudakları dışa
çekiktir. Delos tipli olan ise daha sığ ve içe çekik dudaklı olarak elde edilmiştir.  Yapılan
arkeolojik kazı ve araştırmalar sonucu açığa çıkarılan bu megara kapların isimleri, Helenistik
Dönem kap formu araştırmaları sonucunda, üretim tekniğine göre adlandırma yaptıkları
görülür. Buna göre de isimlendirmeleri, kalıp yapımı kase seramik adını almıştır. İlk olarak
Antik Yunan’da Emitomos tarafından ve Helenistik Dönem’de Athenianpotters’ın icadı
olarak karşımıza çıksa da; Daha sonra Korinth, Pergamon, Kyme, Ephesos gibi yerleşim
yerlerinde taklitçiliği artmıştır. Antik Dönem’deki isminin ‘Hemitomos’ olduğu
düşünülmektedir. O.Bendorf’un yanlışlıkla bu türün üretim merkezini Megara
(Res1) yazmasıyla beraber, bu isimlendirme günümüze kadar
gelmektedir.  Megara kaseleriyle ilgili bilgiler ilk olarak Atina’dan gelmektedir. Üretim, ilk
olarak M.Ö. 3.yy’ın 2.yarısına tarihlendirilir. Bu tarihlendirilmenin net olarak yapılmasının
nedeni ise merkezin stratigrafisinin bilinmesi ve iyi kazınmış olmasıdır. Buna ek olarak,
MÖ.3.yy’dan itibaren kantharoi yerine içki kapları olarak kullanıldığı bilinmektedir. Kalıp
yapımı kaselerin örnekleri ilk olarak metal ve cam kaselerden esinlenildiği bilinmektedir.
Alexandria ve Suriye’deki yarı küresel cam kaseler ile Atina Agorası’ndaki Erken Dönem
kalıp yapımı kaseler form ve bezeme özellikleri yönüyle benzerlik göstermektedir. Form ve
motif yönüyle de metalden yapılmış olan yani altın, gümüş ve bronz gibi metal kaselere
benzemektedir. Bu nedenle kalıp yapımı kaseler, birçok müzede yerini almış ve
korunmaktadırlar.

Tüm dış yüzeyi kabartma figürler ve farklı desenlerle süslenilen, yarım küre biçimli,
kulpsuz, ayaksız, kaideli veya kaidesiz, topraktan veya kalıpla yapılmış megara kaseler olarak
üretim biçimleriyle bilinmektedir. Sadece dış yüzeyinde kabartma bezemeler yer almaktadır.
Kaselerin tabanlarında bulunan ince kabartma halkalar ayakta durmalarını sağlamaktadır.
Kırmızı ve kahverengiye ait farklı tonlarda sırlandığı görülmektedir. Kalıp yapımı kaselerin
üretim aşamaları bulunur. Megara kaplar kilden yapılmaktadır. İlk aşamada, kalıbın
hazırlanmasıyla başlamaktadır. Çoğunlukla 0,5cm kalınlığında, boyasız ve çark yapımı bir
kase olarak hazırlanmıştır. Bu kalıp daire veya kabartma bir kaide üzerine oturtulur. Kasenin
dudak kısmı ince ve hafif dışa dönük olarak tasarlanmıştır. Kalıbın dış yüzü pürüzlü ve
işlenmemiş şekilde görülür. Kil yumuşakken yapılan kalıbın, iç kısmına mühürle beraber
bezeme yapılır. Farklı bezeme ve figürlerin mühürlerle kalıp elde edilmesiyle kalıplar,
kaselerin üretimi için uygun hale getirilmiştir. Bitkisel ve taç yaprak bezemeli kalıp yapımı
kase türlerinde ayrıntıların elle verildiği, fakat figürlü ve küçük yapraklı kaselerde ayrıntıların
elle verilmediği görülmektedir. Daha sonra ise, çizgiler çekilir ve kalıp fırınlanır. Kalıbın iç
yüzeyinin pürüzsüz hale getirilmesi için çark döndürülerek temizlenir. İç kısmı silinip
temizlendiği için çark izlerine rastlanmaz. Kolaylıkla çıkarılması hedeflenilen kalıbın neminin
çekilmesi işlemi ise, birkaç gün alır. Kalıbın içindeki negatif desenler, pozitif
biçimde kasenin dış yüzeyine çıkmış olur. Üretim teknikleri arasında olan ve sonradan
eklendiği bilinen kasenin ağız kısmının olduğu görülür. Kalıp yapımı kaselere kurutulma
işlemi yapılır. Daha sonra da, astarlanma işlemiyle devam edildiği görülür. O dönemin
şartlarına göre kurutulma işlemi, güneşte kurutma şeklinde gerçekleştirilir. Kalıptan çıkarılan
kase astarlanarak fırına verilir. Bu şekilde kalıp yapımı kaselerin üretimi tamamlanmaktadır.
Altın, gümüş, bronz gibi pahalı metal gruplarından yapılmış olan kapların, topraktan yapılmış
ucuz örnekleri olarak kalıpla yapılmış kaselerin, dış yüzlerinde kabartma bezeme bulunur.

Megara kaselerin Anadolu’da yaygın olarak kullanımı görülmektedir. Hellenistik bir

merkez olan ve aynı zamanda Attalos Kralı’nın merkezi olan Pergamos, M.Ö. 2.yy’ın başına
tarihlendirilen örnekler sunar. Anadolu’dan diğer yerleşim yerlerinden olan Tarsus ve
Antakya’da da kalıp yapımı kaseler, önemli üretim merkezleri olarak karşımıza
çıkmaktadır. Megara kaselerin kullanımı, Antakya’da M.Ö. 1.yy’ın sonuna kadar devam ettiği
görülmektedir. M.Ö.1.yy’ın 1. yarısından itibaren ilginin azaldığı bilinse de, üretimin M.S.
2.yy’a kadar devam ettiğini bilmekteyiz. Hellenistik Dönem’in ortalarına tarihlendirilen
ve Terra Sigilllata olarak bilinen yeni seramik türleri üretildiği görülür. Bunlar, Helenistik
Dönem Megara kaselerinin devamı niteliğinde olan Doğu Sigillataları A grubunda üretilen
kaseler olarak bilinmektedir. Üretim yerlerinin ise Tille Höyük, Adana ve Adıyaman olarak
belirlenen bu megara kaseler, M.Ö. 1.yy’a tarihlendirilmektedir. Diğer yerleşim yerlerinden
olan Kibyra’da ise, üretimlerin M.Ö. 2.yy’ın başlarından itibaren  M.Ö. 1.yy’a kadar
tarihlendirildiğini bilmekteyiz. Yoğun olarak M.Ö. 2.yy’ın ortalarında kullanımının olduğunu
bilmekteyiz. Kibyra’da ele geçen kaselerin (Res2) bitkisel ve figürlü bezemeye ait kaseler
yoğun olarak varlığını göstermiştir.  Kase üzerinde boğa başları, inci dizisi, meander, gibi
motifler bulunmaktadır. Diğer kalıp yapımı kaselerin varlığına, Uşak Müzesi’nde bulunan
kaselerle rastlamaktayız. Megara kaselerin varlığı burada bitkisel, figürlü ve ağ(file) bezemeli
olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kaseler satın alma yoluyla müzeye getirilmiştir. Uşak
Müzesi’nde varlığını koruyan bu kaseler, M.Ö.3.yy’ın son çeyreğinden M.Ö.1.yy ortalarına
tarihlendirilmiştir. Kaselerde kullanılmış olan motiflerin izlerine, İonia Bölgesi
ve Pergamon’da ele geçirilen örneklerle benzer özellikler taşıdığı bilinir.  Megara Kaseler
hakkında bilgiler verilmiştir. Kozalak Bezemeli, Yaprak Bezemeli, Bitkisel Bezemeli,
Figürlü, Kurşun Glazür Bezemeli, Uzun Taç Yaprak Bezemeli Kalıp Yapımı Kaseler türleri
bulunur. MÖ.1.yy’ın başlarında kalıp yapımı kaseler yerini sigillatalara bıraktığı görülmüştür.

2.1.Kozalak Bezemeli Kaseler :

Kozalak bezemeli kalıp yapımı kaseler (Res3) M.Ö.3.yy’dan M.Ö.1.yy’ın başına kadar
üretimi sağlanmıştır. Bu bezeme türü, rozet veya palmet bezemeyle süslendiği
görülür. Daskyleion’da ele geçirilen kaselerde ise, gövde yüksek ve dudak dışa çekik
haldedir.  
 

2.2.Yaprak Bezemeli Kaseler:

 Yaprak bezemeli kalıp yapımı kase türü (Res4-5), çeşitli bitki ve yaprakların
bezemeleriyle oluşturulur. Yarım küre ve gövde üzerine, üst üste getirilerek oluşturulan
süslemeye sahiptir.  
 

2.3.Bitkisel Bezemeli Kaseler:

Bitkisel bezemeli kalıp yapımı kase türlerinde (Res6), farklı bitki türlerinin kase
üzerinde motifleri bulunur. M.Ö. 225 - 140’a tarihlendirilmektedir. Madalyon kısmında ise,
yaprak bezemeli olan türde de varolan rozetle süslemenin oluşturulduğu görülmektedir. Lotus,
taç yaprakları, küçük eğrelti otları, palmet yapraklardan oluşmuşlardır.  

 
2.4.Figürlü Kaseler:

Figürlü kalıp yapımı kaselerin üst bölümünde bitkisel bezemeler ve devamında yer
alan alt bölümünde insan ve hayvan figürlü süslemeler yer almaktadır. M.Ö.3.yy’ın son
çeyreğinden M.Ö.2.yy ortalarına kadar üretimi sağlanan bu bezeme kaplarda, birçok olay
tasviri (res7-8) bulunmaktadır. Örneğin
Persephone’nin kaçırılması, satyr ve Eros’un da tasvirlenmiş olduğu kaselerde mitolojik ve
kırsal hayatın tasvirlendiği görülür. Bunun dışında, Daskyleion’da ele geçirilmiş
olan kase parçasında, dudak altında yunuslar dizisi yer alır. Kaseler üzerinde çeşitli olayların
anlatıldığı sahnelerde farklı bezeme türleri de bulunur.

 
2.5.Kurşun Glazür Bezemeli Kaseler:

Kurşun glazürlü kalıp yapımı kaselerin yer almış olduğu bezeme türlerdir (Res9). 

Tarsos, Smyrna ve Perge’de örnekleri görülür. Metal kaplardan esinlenilen bu kap türleri
yaklaşık olarak M.Ö.200’e tarihlendirilir. Kurşun astarla ve astardan oluşturulan yeşilimsi
rengi almıştır.  

2.6.Uzun Taç Yaprak Bezemeli Kaseler:

Miletos, Pergamon, Tarsus gibi yerleşim yerlerinde görülen kase örnekleri
bulunmaktadır. Anadolu’da sıkça rastlanılan uzun taç yaprak bezemeli (Res10) kalıp yapımı
kase grubu bulunur.

2.7.File (Ağ) Bezemeli Kalıp Yapımı Kaseler:

Ağ veya File (Res11) olarak isimlendirilen kalıp yapımı kase türlerindendir. Kaselerin
üzerinde calyxte beşgen şekilde görülmektedir. Beşgenler arasında düz geçebilirken, bazen de
bezemelerin yer aldığına dair kaplar bulunmaktadır. Kasenin madalyondan ağız çerçevesine
kadar uzanmakta olan bezeme türü bulunur. Arkeolojik kazı ve araştırma çalışmalarında çok
rastlanılan kap türü olmasa da, hemen hemen her kazıda ortaya çıktığı görülür.

3. PHOKAİA KALIP YAPIMI KASELER

Phokaia Antik Kenti, İzmir İli Eski Foça ilçesinde yer almaktadır. Yapılan arkeolojik
kazı ve araştırmalar Maltepe tümülüsü olarak bilinen alanda yapılmıştır. Kazıda çok sayıda
kalıp yapımı kaseler yani megara kaseler ele geçirilmiştir. Phokaia Antik Kenti’nde yürütülen
bu kazı, 1989 yılından beri Ege Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Klasik Arkeoloji
Bölümü, Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ömer Özyiğit’in başkanlığı ile yürütülmektedir.

Yapılmış olan bu kazılar öncesinde höyük olarak bilinse de, bu tepenin tümülüs
olduğu anlaşılmıştır. Kazıda birçok çanak çömleğin çıkarılmasının yanı sıra, Hellenistik
Dönem’e tarihlendirilen kalıp yapımı kaseler açığa çıkarılmıştır. Eskiden farklı kullanımı olan
bu kalıp yapımı kaselerin, önemli ve belirleyici özellikleri ile karşımıza çıkar. Kısa süre
içerisinde yayılım gösterdiği bilinir. Hellenistik Dönem’e tarihlendirilen bu kaselerin
M.Ö.3.yy’ın son çeyreğinden M.Ö.1.yy’ın sonlarına kadar kullanımının hakim olduğu
görülmektedir. Şekil özelliği bakımından farklılığa uğramadan kullanımının sürdürüldüğü
anlaşılmaktadır. Yarı küresel gövdeli, kabartma bezemeli ve kalıp yapımı olma özelliğini
yansıtmaktadır. Genellikle kırmızı-sarı ve kırmızı-kahve renk tonlarında renge sahiptirler.
Mikalı kile sahip olmakla beraber, farklı renklerde mat boyalıdırlar. En küçüğü 7,8cm olan
megara kaselerin en büyüğü ise 17,8cm çapa sahiptir.

Phokaia Antik Kenti’nde ele geçirilen kalıp yapımı kaselerde, konik ve yarı küresel
gövde profile sahip özelliğine rastlanılmaktadır. Buna ek olarak, içe dönük ve dışa çekik
dudaklı kase tip özellikleri de bulunur. Ele geçirilen bu kaseler, parçalar halinde
bulunmuşlardır. Toprak yığını içerisinde bulunan kalıp yapımı kaselerin çoğunun kırık ve
pişirme hatalarının olduğu görülür. Ayrıca, kapların aynı seramik atölyelerinde üretimlerinin
olduğu düşünülmektedir. Delos, Pergamon ve Ephesos’ta da figür ve bezemelerin yer
almaktadır. Phokaia Antik Kenti’nde ele geçirilen kalıp yapımı kaselerde bezemeler hakimdir.
Bunlar bindirme yaprak, file, konsantrik yarım daire, figürlü ve bitkisel bezemeli olarak
sıralanır. Çam kozalağı bezemeler bu yerleşim yerinde rastlanılmamıştır.

3.1.Bindirme Yaprak Bezemeli Kaseler:

Üst üste binen küçük yapraklarla bezenen kalıp yapımı kase türü olarak karşımıza
çıkmaktadır. Daha erken bezemelerde daha büyük yapraklı olan bezemelerin hakim olduğu
görülmektedir. Phokaia malzemeleri arasında daha sık rastlanılan ve daha küçük yaprakların
oluşturduğu bezeme grubu da bulunur. Lotus ve mymphaea nelumbo sıkça görülen bitkilerdir.
11,6cm ağız çapı ve 5,5cm yüksekliğe sahip olan bindirme yaprak bezemeli (Res 12) kalıp
yapımı kase, içe dönük dudaklıdır. Üzerinde lesbos kymationu ve inci dizisi yer alır. Diğer
yerleşim yerleriyle özellikleri yönüyle benzemesinden dolayı MÖ.2.yy’a
tarihlendirilmektedir.

3.2.File (Ağ) Bezemeli Kaseler:

Kalıp üzerine beşgenler (Res13) halinde bezenen kase türüdür. Kabartma çizgi ve
meander motifi yer alır. Kase üzerinde sağa doğru koşar biçimde geyik figürü yer almaktadır.

3.3.Figürlü Kaseler:

Kozalak, bindirme yaprak ve bitkisel bezemeli kalıp yapımı kaselerle beraber

MÖ.3.yy’ın son çeyreği ile MÖ.2.yy’ın ilk çeyreğine tarihlendirilir. Figürler(Res14) calyx
üzerindeki alanda yer alan madalyonun çevresindeki yapraklar arasında da verilebiliyor.
Phokaia kaselerinde en çok yer alan figürler savaş sahnesi betimlemeleridir. Sol elinde
kalkanı ve diğer elinde mızrağı ile Athena ve sağda oturur şekilde elinde kartal tutan Zeus
betimlenmektedir. Phokaia kaselerinde Eros da fazlaca betimlenmiştir. Yürürken ve uçar
biçimde betimlenen Eros figürlerine sıkça rastlanılır.

3.4.Bitkisel Bezemeli Kaseler:

Kalıp yapımı kaseler arasında en çok rastlanılan ve kullanıldığı bilinen bitkisel

bezemeli (Res15) kalıp yapımı kaselerdir. Çeşitli yaprak ve çiçek bezemeleri kaseler üzerinde
görülmektedir. Lotus, taç yaprak, nymphaea lotus, eğrelti otu gibi bitkiler hakimdir. Ağız
kenar bandında inci dizileri, palmetler ve saç örgüsü bezemeleri görülmektedir.
4. ADANA MÜZESİ’NDE BULUNAN KALIP YAPIMI KASELER

Türkiye’nin ilk müzeleri arasında yer alan Adana Müzesi, 1924 yılında kurulmuştur.
Adana Müzesi’nde yer alan kalıp yapımı kaseler 32 adet olup, müzeye satın alma yoluyla
kazandırılmıştır. Adana Müzesi’nde bulunan kalıp yapımı kaselerin 19’u bitkisel bezemeli, 5’i
uzun taç yapraklı, biri file(ağ) motifli, 6’sı figürlü ve biri bindirme yaprak bezemeli olarak
sınıflandırılmaktadır.

Genellikle 9 ve 15,2cm ağız çapına ve 4,5 ve 9,4cm yüksekliğe sahip olan kalıp
yapımı kaseler açığa çıkarılmıştır. Yarı küresel forma sahip olan kalıp yapımı kaselerde derin
ve sığ örnekleri bulunmaktadır. Çoğunlukla açık turuncu ve kahve rengi kile ait olduğu
görülmektedir. Kalıp yapımı kaselerin tümünün kili mikalıdır.

Müzede yer alan kalıp yapımı kaselerin genelinde ağız çevresinin calyxte bezendiği
görülmektedir. Bu bezemelerde beş çeşit bezemeye rastlanılmıştır. Bindirme yapraklı, bitkisel
bezemeli, figürlü, file(ağ) bezemeli ve uzun taç yaprak bezemeli kalıp yapımı kase türleri
bulunmaktadır. Diğer kaselerde de madalyon bezemeleri görülmektedir.

4.1.Bindirme Yaprak Bezemeli Kaseler:

Adana Müzesi’nde bindirme yaprak(Res16) bezemeli türde bir adet kalıp yapımı kase
bulunmaktadır. M.Ö.3.yy’ın 2. yarısı ve M.Ö.2.yy ortalarına tarihlendirilir. Dışa doğru eğimli
ve konik gövdeli özelliğe sahiptir. Kireç ve mikalı kilden yapılmış, açık turuncu, iç ve dış
yüzeyi koyu kırmızı astar boyalı olarak tasarlanmıştır. Form benzerliği yönüyle örneği Mersin
Müzesi’nde yer alan kasede görülmektedir.

4.2.Bitkisel Bezemeli Kaseler:

Kalıp yapımı kase türünün en erken türlerinden olan bitkisel bezemeli(Res17)

kaselerdir. Akanthus, eğreltiotu, palmet, nymphaca caerulea gibi bitki türleri bulunur. Müzede
19 tane bitkisel bezemeli kalıp yapımı kase yer almaktadır. M.Ö.3.yy sonları ve M.Ö.2.yy
ortaları arasına tarihlendirilmektedir. 13cm ağız çapı ve 7,5cm yüksekliğe sahip, dudak dışa
eğimli ve derin konik gövdeli olarak bilinir. Açık turuncu renk, kireç ve mikalı kilden
yapılmıştır. İç ve dış yüzeyi kiremit renkte astarlanmıştır.

4.3.Figürlü Kaseler:

Adana Müzesi’nde bulunan kalıp yapımı kase türleri arasında 6 tane figürlü kaseler de
bulunmaktadır. MÖ.3.yy’ın 3.çeyreği ve MÖ.2.yy ortalarına tarihlendirilmektedir. 11,4cm
ağız çapı ve 8,1cm yüksekliğe sahip olan bu figürlü(Res18) kaselerde, dudak hafif dışa dönük
ve derin konik gövdelidir. Açık turuncu renkli, az kireç ve mikalı kilden elde edilen bu
kasede, iç ve dış yüzeyi siyah renk ve biraz deve tüyü renge sahip astarlıdır. Calyxte soldan
sağa doğru yürüyen, elinde alet bulunan kanatlı figürler ve ortasında Eroslar bezendiği
görülmektedir.

4.4.File (Ağ) Bezemeli Kaseler:

File (ağ) bezemeli türü(Res19) olan kalıp yapımı kase örneği, Adana Müzesi’nde bir
adettir. M.Ö.2.yy’ın 2.yarısına tarihlendirilmektedir. Ağız çapı 14,2cm ve 8,5cm yüksekliğe
sahiptir. Dudak hafif dışa dönük, konik gövdeli ve ağız kısmı kırıktır. Turuncu, kireç ve
mikalı kilden yapılmış, koyu kırmızı-vişne renk astarlıdır. Diğer örneklerde de rastlanılan ağız
çerçevesinde İon kymationu ile süslendiği görülür. Ağız çerçevesinin altında ise file bezeme
hakimdir.

4.5.Uzun Taç Yaprak Bezemeli Kaseler:

Üretiminin en geç başlanmış olduğu tür olan uzun taç yapraklı(Res20) kase türüne ait
kalıp yapımı kaselerdir. Fakat her ne kadar geç bulunmuş olsa da, Anadolu’da birçok
merkezde kullanımı mümkündür. Tarsus, Miletos, Pergamon gibi yerleşimlerde örnekleri
bulunmaktadır. Adana Müzesi’nde 5 adet örneği bulunmaktadır. Bir tanesini örneklendirece
olursak, dudak hafif dışa dönük ve konik gövdelidir. MÖ.2.yy’ın 2.yarısı ve MÖ.1.yy’ın ilk
yarısına tarihlendirilmektedir. 12,7cm ağız çapına ve 7,3cm yüksekliğe sahip olduğu görülür.
Açık turuncu, kireç katkılı ve mikalı kilden elde edilen kase, kırmızı astarlıdır. Ağız
çerçevesinde koşan geyik veya dağ keçileri ile süslendiği görülmektedir. Kalyxte iç içe
geçmiş biçimde uzun taç yapraklar bulunur.

5. YUKARI OVA (CEYHAN) YÜZEY ARAŞTIRMALARI - KALIP YAPIMI

KASELER

2002 yılından itibaren Yukarı Ova (Ceyhan) Ovası’ndaki Yüzey Araştırma çalışmaları
Çukurova Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nün araştırma heyeti tarafından yürütülmüştür.
Yukarı Ova Yüzey Araştırmaları kapsamında yürütülen çalışmada ele geçirilen kalıp yapımı
kaselerde farklı türde megara kaseler tespit edilmiştir. Açığa çıkarılan kalıp yapımı kaselerin
sınıflandırmalarında, bezeme motiflerin çeşitliliğine göre yapılmıştır. Bunlar bitkisel
bezemeli, figürlü ve uzun petalli kalıp yapımı kase türleridir.

Kaselerde form, hamur ve bezeme yönüyle farklılıkları bulunduğundan oldukça

önemli bir yapıya sahiptir. Fakat elde edilen kalıp yapımı kaselerde korunamaması nedeniyle,
sağlam parçalara ulaşılamamıştır. Kaseler küçük parçalar halinde elde edilmiştir. Genellikle
kaselerde mika kullanıldığı gözlenmiştir. Kaseler, kiremit renkte ve sert dokuya sahip
hamurdan elde edilmiştir. İç ve dış yüzeyi mat ve ince yapıda olan firnisle kaplanmıştır.

Ağız çapları 13-13,8cm olarak genel bir üretim sağlanıldığı görülmektedir. Kalıp
yapımı kaselerin belirli bölümlerinde kullanılan bitkisel bezeme motiflerin yani ion
kymationu, palmet, akanthus yaprakları ve çiçek rozetleri gibi motiflerin işlendiği
görülmektedir. Bunlar damgalar yardımıyla oluşturulmuştur.

5.1.Bitkisel Bezemeli Kaseler:

Bilindiği üzere kalıp yapımı kaselerin en erken bezeme örneklerinden olan bitkisel
bezemeli kalıp yapımı kaselere ait 7 örneği Yukarı Ova’da görülmüştür. Bunlardan biri
madalyon parçası ve kalan 6’sı ise gövde parçası olarak elde edilmiştir. Anadolu’daki kalıp
yapımı kase örneklerinin yer aldığı Delos’taki kaselerde, İonia atölyelerinin özelliği ile ortak
özelliğe sahip ayrıntılar bulunmaktadır. Calyx üzerinde yer alan bitkisel bezeme yatay frizde
uygulanması, ortak özelliği göstermektedir. Tek farklı olan madalyon parçası şeklinde çıkan
kalıp yapımı kasede, madalyon bölümünde (res21) çiçek rozeti görülmektedir. Orta
Hellenistik evrede ve MÖ.3.yy’ın 2.yarısı-MÖ.2.yy’ın ilk yarısına tarihlendirilmektedir.
Ceyhanbekirli Köyü, Kamışlı yerleşmesi’nde açığa çıkarılmıştır. Gövde parça olarak elde
edilen kaselere örnek olarak ise (Res22) verilebilir. Bu örneğimiz ise, eskimiş bir kalıptan
çıkmış örnektir. Yüksekliği 3,6cmdir. Calyxin solunda akanthus motifi ve sağında dalgalı-
uzun yaprak motifleri hakimdir. Bu kase Geç Hellenistik Evre’de görülen ve MÖ.1.yy’a
tarihlendirilmektedir. Ekinyazı Köyü’nde yer alan Ekinyazı Höyük’te açığa çıkarılmıştır.

5.2.Figürlü Kaseler:

Kalıp yapımı kaseler üzerinde yer alan konu anlatımları yer alanlara figürlü kaseler
denir. Yukarı Ova’da 2 adet figürlü kase ele geçirilmiştir. Kaselerin calyx kısmının üzerindeki
kısımda figürler yer almaktadır. Her iki örnekte de ion kymationu, inci-boncuk dizisi ve
meander motif tarz hakim olduğu görülmektedir. Bunlar damga tekniği ile elde edildiği
sonuçlanmıştır. Kaselerin hamurunda mika içerdiği ve kiremit renkli olduğu görülmektedir.
Ağız çapı 13,1cm ve 3,9cm yüksekliğe sahip olan figürlü kalıp yapımı kasemiz
bulunmaktadır. (Res23) Kıbrıst’tan ithal olduğu düşünülen kaseye ait parçanın, dışa dönük
ağız kenarından ibaret olarak açığa çıkarılmıştır. MÖ.3.yy’a ait olan kase, Tatarlı köyü’nde
bulunan Tatarlı Höyük’teki kazıda ortaya çıkmıştır. 3,2cm yüksekliğe sahip olan kalıp yapımı
figürlü kase bulunmaktadır. MÖ.2.yy’a ait kase, Adapınar köyü’nün Yarımhöyük kazılarından
elde edilmiştir.( Res24)

5.3.Uzun Taç Yapraklı Kaseler:

Uzun petalli veya taç yapraklı kaseler adıyla belirtilen kalıp yapımı kase türüdür.
Yukarı Ova’da gerçekleştirilen araştırmalar sonucunda 2 adet uzun taç yapraklı kalıp yapımı
kaselerin varlığına ulaşılmıştır. Hamurları sert ve mika içermektedir. Hamur rengi açık
kiremit kırmızısı olarak tespit edilmiştir. 2,8cm yüksekliğe sahip olan örneğimiz (Res25),
MÖ.2.yy’a tarihlendirilmiştir. Altıgöz Köyü’nde yer alan Ökkeş Höyük’te açığa çıkarılmıştır.
Geniş aralıklarla dizili uzun taç yapraklarla çevrili gövde parçası olarak çıkarılmıştır. Diğer
örneğimiz ise, 2,5cm yüksekliğe sahip olup yine MÖ.2.yy’a tarihlendirilmiştir. Semerci
Höyük’te ortaya çıkan bitkisel bezemeli kalıp yapımı kase (Res26) gövde parçası olarak tespit
edilmiştir.

6. SMYRNA İZMİR KAZILARI-KALIP YAPIMI KASELER

Smyrna Antik Kenti kazılarında ele geçirilen kalıp yapımı kaseler MÖ.2-1.yy’a
tarihlendirilmektedir. Dokuz Eylül Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji bölümü
Yrd.Doç.Dr. Akın ERSOY’un kazı başkanlığında Smyrna Antik Kenti’nde kazılar yapılmıştır.
Kazılar 2007-2014 yılları arasında gerçekleştirilmiştir.

Kazıda 41 adet kalıp yapımı kase ele geçirilmiştir. Kaselerin üretim yerleri hakkında,
diğer kalıp yapımı kaselerin ortaya çıktığı yerleşimlerde rastlanıldığı üzere, pek bir bilgi
olanağı sağlanılamamıştır. Fakat parçalardan 15’inin Delos tipi ve 7 adedinin de Attika tipi
olduğu saptanmıştır. Attika tipi olanlar derin ve dudaklar dışarıya doğru genişler biçimde
oluşturulmuştur. Delos tipi ise, Attika tipine oranla daha sığ ve içe çekik dudaklı olarak
tasarlanmışlardır.

Ağız çap ölçüleri 10-16,6cm aralığında değişmektedir. 2,5-8,7cm aralığında

yüksekliğe sahip kalıp yapımı kaseler varlığını göstermiştir. Kulp ve kaide yoktur. Kaseler
üzerinde çiçek rozeti, noktalar dizisi, rüzgar gülü, ion kymationu gibi bezemeler hakim
olduğu görülmektedir.
6.1.Bitkisel Bezemeli Kalıp Yapımı Kaseler:

Kalıp yapımı kaselerin en erken örneklerinden olan bitkisel bezemeli kaselerdir. En

eski örneklerden olan Metropolis Kenti’nde ortaya çıkmıştır. Bunlar, MÖ.3.yy’ın
2.çeyreğinden MÖ.1.yy’ın ortalarına tarihlendirilmektedir. Bu yerleşime ait bir de küçük
yapraklı bezemelerin (Res27) hakim olduğu kaseler de bulunmaktadır. Bunlarda lesbos
kymationu, çam kozalağı ve küçük yaprakların yer aldığı bezemeler yer almaktadır. Bu
kaseler ise, MÖ170-130’a tarihlendirilmektedir. Hafif dışa dönük dudaklı ve derin forma
sahip olan Attika tipli kase örneğidir. İon kymationu ve lotus yapraklarıyla bezemeler
yapılmıştır. MÖ.3.yy’ın 2.yarısına tarihlendirilmektedir.

6.2.Figürlü Kaseler:

Kalıp yapımı kaseler üzerinde hayvan ve insan tasvirlerinin yer aldığı bezemelerin
örneği olan gruptur. Batı Anadolu’da bilinen en eski örnekler Metropolis Kenti’ndedir. Bu
gruba ait örneklemelerde hayvan figürleri, tomurcuk dizisi, erkek figürü gibi ögeler yer
almaktadır. Figürlü kase türüne ait örneğimizde (Res28) koşan hayvan figürleri ve kuşların
yer aldığı bezemeler yer alır. Hemen altında ised bitkisel motifler bulunmaktadır. MÖ.2.yy’a
tarihlendirilmektedir.

7.ADIYAMAN MÜZESİ’NDE BULUNAN KALIP YAPIMI KASELER

Adıyaman Müzesi’nde yer alan kaseler Adana ve Adıyaman çevresinden satın alma
yoluyla müzeye kazandırılmıştır. Kaselerde mika bulunmamaktadır. Kil rengi ise kırmızımsı
ve kahverengimsi tonlardadır. (Res29) Ağız çapı 12,4cm ve 4,8cm yüksekliğe sahip olan
figürlü kase örneği verilebilir. Açık devetüyü hamuruna sahip ve açık kırmızı-kahverengi
rengi bulunmaktadır. Dışa doğru genişleyen biçimli kase türüne sahiptir. Kase üzerinde
palmiye yaprağı ve horoz figürü yer almaktadır. Kaseler genellikle MÖ.1.yy’a
tarihlendirilmektedir.

8.AKHİSAR ARKEOLOJİ MÜZESİ’NDE BULUNAN KALIP YAPIMI KASELER

1932 yılında inşaa edilen ve bir bölümü öğretmen evi olarak kullanılmış binanın
restore çalışmaları olmuştur. Devamında, 2012 yılında müze olarak açılmıştır. Fakat
daha öncesinde Manisa Arkeoloji Müzesi’nde korunan eserlerin bir bölümü Akhisar
Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmeye başlanmıştır. Bu eserler içerisinde ise, Hellenistik
Dönem’e ait kalıp yapımı seramikler de yer almaktadır.

Gruba ait 3 kalıp yapımı kase örnekleri bulunmaktadır. 3 kase örneği de bitkisel
bezemeli kase olarak sınıflandırılmıştır. Kenar ucu sivri ve yarım küre gövdeli olan kalıp
yapımı kasenin (Res30) üzerinde boncuk dizisi, akanthus yaprakları yer almaktadır.
11,4cm ağız çapına sahiptir. Kase, özellikleri yönüyle incelendiğinde MÖ.2.yy’a
tarihlendirilmektedir. Res4, Calyxte lotus ve akanthus yaprakları, lotus tomucuklarının
yer aldığı görülmektedir. Benzeri Sardeis’te bulunan kasenin ağız çapı 12,8cm ve kase
MÖ.1.yy’a tarihlendirilmektedir. Sardeis atölyesinden çıktığı düşünülen kaselerden en
sağlam örneği olarak gösterilmektedir. Yarım küre gövdeli, yuvarlak dibe sahip olan
kaseye (Res31) baktığımızda, tamamının süslemelerle kaplandığını görmekteyiz. Lotus
palmet, nokta bezeme, dalga bezeme gibi süslemeler yer almaktadır. Ağız çapı 14cm olan
kase, tam şekilde açığa çıkarılmıştır. Bu kaseyi diğer kaselerden ayıran özellik ise,
kasede hem kalıp yapımı hem de batı yamacı tekniğin görülmesidir. Benzerleriyle
kıyaslanan kasemizin tarihlendirilmesi ise en erken MÖ.2.yy’a aittir. Fakat kasede
kurşun sırlı yapıma rastlanıldığı için, MÖ.1.yy’ın 2.yarısına tarihlendirilmektedir.

9.KİBYRA KALIP YAPIMI KASELER

Burdur ilinin Gölhisar ilçesinde bulunan Kibyra, Antik Dönem’de Kibyratis

Bölgesi’nin başkenti olarak bilinmektedir. Kibyra’da ele geçen kalıp yapımı kaselerin
malzemelerinde Pergamon, Ephesos ve Sardeis üretim merkezlerinin özelliklerinin yansıdığı
görülmektedir.

Kibyra’daki kalıp yapımı kaselerin sert dokulu, iyi pişirilmiş, gözeneksiz ve mika
katkılı hamura sahip olduğu görülmektedir. Dik, içe ve dışa dönük ağızlı kase olmak üzere üç
çeşit kase türüne sahiptir. Kibyra’da 2006’dan itibaren ele geçen kalıp yapımı kaseler arasında
en yoğun gruplar bitkisel ve figürlü dekorasyona sahiptir.

Kibyra’da kalıp yapımı kase üretimi MÖ.2.yy’ın başlarından MÖ.1.yy ortalarına kadar
görülmektedir. Üretim diğer tüm üretim merkezlerinde görüldüğü gibi MÖ.2.yy’ın ortalarında
yoğunlaştığı görülmektedir. Güreşen figürler, Aphrodite betimlemeleri, yarış ve sonrasını
betimleyen sahneler, leopar motifi, İon kymationun kullanımı, flüt çalan giyimli figürler
Kibyra kentine özgün betimlemelerdir.

9.1.Çam Kozalağı Bezemeli Kaseler:

Çam kozalağı bezemeli kalıp yapımı kaseler, kalıp yapımı kaselerin en erken
örneklerindendir. Geç dönem özelliği yansıtan çam kozalağı bezemeli (Res32) kaseler,
MÖ.2.yy’ın ortalarına tarihlendirilmektedir. Kase üzerinde eşkenar dörtgenlerle bezendiği
görülmektedir. Bu tip bezemeler Dasykyleion, Sardeis, Pergamon, Metropolis, Ephesos,
Miletos ve Delos’taki kap özellikleri göstermektedir.

9.2.Küçük Yaprak Bezemeli Kaseler:

Kap üzerinde küçük yaprakların üst üste gelecek şekilde bindirilmesiyle yapılan
bezemeye aittir. Düzenli şekilde bezemelerin yer aldığı görülür. Hamurunun rengi gri ve
katkılıdır. Bazı örneklerde yaprakların içi boş, bazı örneklerde(Res32) ise yapraklar
damarlıdır. Yuvarlak ve sivri uçlu yaprak türleri görülmektedir. Ephesos ve Pergamon gibi
yerleşimlerin özelliklerini göstermesinden ve geç döneme ait olmasından dolayı, MÖ.2.yy
ortaları ve MÖ.1.yy’ın ortalarına tarihlendirilmektedir.

9.3.Bitkisel Bezemeli Kaseler:

Kalıp yapımı kaselerin en erken örneklerindendir. Bitki motifleri calyxte bezendiği

görülmektedir. Yatay frizde lotus yaprakları, sarmaşık dallar ve üzüm salkımları, akanthus
yaprakları, palmiye dalı yer almaktadır. Sarmaşık dalların yer aldığı örnekler MÖ.2.yy’a
tarihlendirilir. Calyxte çiçek bezemesinin bulunduğu palmetler(Res33) yer alır. 33 Calyxte
akanthus yaprağı yer almakta ve MÖ.2.yy’ın başlarına tarihlendirilmiştir.
9.4.Figürlü Kaseler:

Çam kozalağı ve bitkisel bezemeli kaselerin üretimiyle beraber, MÖ.3.yy’ın son

çeyreğinde üretimi başlanmıştır. Kalıp yapımı kaselerin türlerinden olan figürlü kaselerde
birçok farklı türde figürlerin yani Aphrodite, Eros, hayvan figürleri yer alır. Bunlar arasında
en çok işlenileni Eros figürüdür. Koşarken, yürürken veya uçar biçimde tasvir edildiği
görülmektedir. Elinde üzüm salkımı veya meşale taşır vaziyette işlenmiştir. Kibyra’da ele
geçirilen figürlü kalıp yapımı kasede, Eroslar uçar(Res34) biçimde üzüm taşırken
Aphrodite’yle beraber, akanthus ve lotusların arasında tek yöne hareket eder şekilde dizi
halinde bezenmiştir. Bu kase, MÖ.2.yy ortaları ve 2. Yarısına tarihlendirildiği görülmektedir.

9.5.Uzun Taç Yaprak Bezemeli Kaseler:

Taç yaprak bezemeli kaselerde(Res35-36) taç yapraklar arasında nokta dizileri olanlar
ve olmayanlar, yuvarlak ya da sivri uçlu taç yapraklar bulunmaktadır. Bezeme çeşidi sınırlı
olarak elde edildiği görülmekte. Kbyra’ya özgü olan üç kase örneği bulunmaktadır. Uzun taç
yaprakların araları küçük yapraklarla bezendiği görülmektedir.Uzun taç yapkrak bezemeleri
kalıba genelde serbest elle çizilerek yapılmaktadır. Bezeme için kullanılan damgalar bulunur.
Sade dekorlu uzun taç yapraklı Kibyra kaselerinde yaprakların düzgünlüğü nedeniyle,
kaselerdeki kalıp damga ile oluşturulduğu düşünülmektedir. Bu örneklere Ephesos ve
Miletos’ta rastlanıldığı ve kasenin MÖ.2.yy’ın ortalarına ait olduğu görülmektedir.

10.ORDU-FATSA CINGIRT KAYASI KAZISI-KALIP YAPIMI KASELER

Ordu ili Fatsa ilçesinde bulunan Yapraklı Köyü’nde yer almaktadır. Antik Dönem’deki
adıyla Pontos Bölgesi’nde yer almaktadır. İki parça şeklinde yükselen kireçtaşı ve volkanik
tüflerin oluşturduğu kayalığın üzerinde yer alan Cıngırt Kaya konumunda arkeolojik kazı ve
araştırmalar yapılmıştır. Kazılar 2012-2014 yılları aralığında yapılmıştır.

Kazılarda 27 adet kalıp yapımı kase ele geçirilmiştir. Ele geçirilen kalıp yapımı
kabartmalı kaselerin farklı atölyelerde yapılmasından dolayı, kil ve astar renginde farklılıklar
söz konusudur.

Cıngırt Kayası’ndan ele geçen kalıp yapımı kâseler dekorasyon özelliklerine göre 4
grup altında incelenebilmektedir. Buna göre söz konusu grupları; Ağız ve calyx üzerinde yer
alan motifler(Res37), uzun taç yaprak bezemeli, kozalaklılar ve bindirme yaprak bezemeli
kalıp yapımı kaseler oluşturmaktadır. Ağız kenar bandı üzerinde yer alan bezeme motifler;
Sekiz kollu ışın, meander dalga motifi, kıvrık asma dalları ve üç nokta motifli örneklerden
oluşmaktadır.
 KAYNAKÇA

Saygılı, B., ‘’KİBYRA KALIP YAPIMI KASELERİ’’, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.

Taş, H.Y., ‘’ADANA MÜZESİ’NDEN KALIP YAPIMI KASELER’’, Adnan Menderes

Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2010.

Yılmazer Çorbacı, H., ‘’MERSİN MÜZESİ’NDE BULUNAN MEGARA KASELERİ’’,

Mersin Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, 2007.

Metin, H., ‘’BURDUR MÜZES’NDEN BR GRUP KALIP YAPIMI KÂSE A GROUP OF

MOULD MADE BOWLS FROM BURDUR MUSEUM’’, Uluslararası Sosyal Araştırmalar
Dergisi, 2015.

Çelik, G., ‘’SMYRNA AGORASI ‘’I-J 16/17’’ SONDAJI HELLENİSTİK DÖNEM

MALZEMESİ’’, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.

Civelek, A. - Taş, H.Y., ‘’Adana Müzesi Kalıp Yapımı Kaseleri’’,

https://www.academia.edu/2960939/Adana_Müzesi_Kalıp_Yapımı_Kaseleri , (Çevrimiçi,
20.05.2021)

Ersoy, A., ‘’SMYRNA/İZMİR KAZILARI KALIP YAPIMI KASELERİ VE

KABARTMALI KAPLAR’’, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1358247 ,
(Çevrimiçi, 20.05.2021)

Özdemir, H.F., ‘’YUKARI OVA (CEYHAN OVASI) HELLENİSTİK DÖNEM

SERAMİĞİ’’, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Adana,
2018.

Yıldız, V., ‘’Akhisar Arkeoloji Müzesi’nden Bir Grup Hellenistik Seramik’’, Manisa Celal
Bayar Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, 2018.

Civelek, A., ‘’PHOKAIA HELLENİSTİK DÖNEM KALIP YAPIMI KASELERİ’’,

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/765992 , (Çevrimiçi, 20.05.2021)

Taş, H.Y., ‘’ADANA MÜZESİ’NDEN KALIP YAPIMI KASELER’’, Adnan Menderes

Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın, 2010.

Ünlü, A., ‘’İzmir Arkeoloji Müzesi’nde Bulunan Bir Grup Megara Kasesi Baskı Kalıbı’’,
Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, Sayı 9, 2009, s.19-24.

Çorbacı, H., ‘’ADIYAMAN MÜZESİ KALIP YAPIMI KASELERİ’’, Adıyaman

Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016.

Gerçek, A., Hellenistik Dönem Seramiği, OKÜ Fen-Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü,
Ders Notları, 2020.

https://web.microsoftstream.com/video/b2600b3e-1b18-403a-a206-83ab7f5b5d50?
list=user&userId=cd97b7d3-3710-4050-8133-f302ba2c49d3 , (Çevrimiçi, 22.05.2021)
Sökeli, H., ‘’CERAMIC WORKSHOPS IN HELLENISTIC AND ROMAN ANATOLIA:
PRODUCTION CHARACTERISTICS AND REGIONAL COMPARISONS’’,
http://www.thesis.bilkent.edu.tr/0006357.pdf , (Çevrimiçi, 23.05.2021)

Görkay, K., ‘’KLA-318 Hellenistik ve Roma Dönemi Seramiği’’,

https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/83755/mod_resource/content/0/KLA
%20318%20-%208.%20Hafta.pdf , (Çevrimiçi, 23..05.2021)

http://kulturvarliklari.gov.tr/Eklenti/4351,turkarketnderg9pdf.pdf?0 , (Çevrimiçi, 23.05.2021)

RESİMLER
 Res1: Megara Antik Kenti

Res2: Kibyra’da ele geçen kalıp yapımı kaseler

Res3: Kozalak bezemeli kalıp yapımı kaseler

 Res4: Yaprak bezemeli kalıp yapımı kaseler

Res5: Yaprak bezemeli kalıp yapımı kaseler

 Res6: Bitkisel bezemeli kalıp yapımı kaseler

Res7: Figürlü kalıp yapımı kaseler – mitolojik tasvir

Res8: Figürlü kalıp yapımı kaseler – mitolojik tasvir

Res9: Kurşun glazür bezemeli kalıp yapımı kaseler

Res10: Uzun Taç Yaprak Bezemeli Kalıp Yapımı Kaseler

Res11: File(Ağ) Bezemeli Kalıp Yapımı Kaseler

Res12: Phokaia Kalıp Yapımı Kaseler- Bindirme Yaprak Bezemeli Kaseler

Res13: Phokaia Kalıp Yapımı Kaseler- File(ağ) Bezemeli Kaseler

 Res14: Phokaia Kalıp Yapımı Kaseler-Figürlü Kaseler

Res15: Phokaia Kalıp Yapımı Kaseler-Bitkisel Bezemeli Kaseler

Res16: Adana Müzesi Kalıp Yapımı Kaseler- Bindirme Yaprak Bezemeli Kaseler
Res17: Adana Müzesi Kalıp Yapımı Kaseler-Bitkisel Bezemeli Kaseler

Res18: Adana Müzesi Kalıp Yapımı Kaseler-Figürlü Kaseler

Res19: Adana Müzesi Kalıp Yapımı Kaseler- File (Ağ) Bezemeli Kaseler

Res20: Adana Müzesi Kalıp Yapımı Kaseler- Uzun Taç Yaprak Bezemeli Kaseler
Res21: Yukarı Ova(Ceyhan) Yüzey Araştırmaları-Bitkisel Bezemeli Kaseler

Res22: Yukarı Ova(Ceyhan) Yüzey Araştırmaları-Bitkisel Bezemeli Kaseler

 Res23: Yukarı Ova(Ceyhan) Yüzey Araştırmaları-Figürlü Kaseler

Res24: Yukarı Ova(Ceyhan) Yüzey Araştırmaları-Figürlü Kaseler

Res25: Yukarı Ova(Ceyhan) Yüzey Araştırmaları-Uzun Taç Yaprak Bezemeli Kaseler

Res26: Yukarı Ova(Ceyhan) Yüzey Araştırmaları-Uzun Taç Yaprak Bezemeli Kaseler

Res27: Smyrna İzmir Kazıları Kalıp Yapımı Kaseler- Bitkisel bezemeli kalıp yapımı
kaseler
Res28: Smyrna İzmir Kazıları Kalıp Yapımı Kaseler-Figürlü Kaseler

Res29: Adıyaman Müzesi Kalıp yapımı kaseleri

Res30: Akhisar Arkeoloji Müzesi’nde Bulunan Kalıp Yapımı Kaseler

Res31: Akhisar Arkeoloji Müzesi Kalıp Yapımı Kaseler

Res32: Kibyra kalıp yapımı kaseler- Çam kozalağı bezemeli kaseler
Res33: Kibyra Kalıp Yapımı Kaseleri- Bitkisel bezemeli kaseler
Res34: Kibyra Kalıp Yapımı Kaseleri- Figürlü Kalıp Yapımı Kaseler
 Res35: Kibyra Kalıp Yapımı Kaseleri- Uzun Taç Yaprak Bezemeli Kaseler

Res36: Kibyra Kalıp Yapımı Kaseleri- Uzun Taç Yaprak Bezemeli Kaseler
Res37: Ordu Fatsa Cıngırt Kaya Kazısı Kalıp Yapımı Kaseler