Polemd

BAS2
40 Polem
Vio

3082

Honos
Erit hic quoque
Luto.

ANDREÆ FELICIS OEFE :

LY .
Monacensis.
Y
iset

358

Plem 3052
 Caietanus de fide et operibus.

Reuere
n

DISSIMI DOMINI.D . THOMAE

de Vio Caietani , Cardinalis ancti XySti:de

fide et operibus aduerfus lutheran

nostractatus.

Bayerische
Staatsbibliothek
München

Romae, 1532 .

Ooppingcoming youthe Collecto

r your

Zangejiene lassen lassen

, day noh pop and ?

Zwo write while historii

CLEMENTI SEPTIMO PONT.MA

ximo Thomas de Vio Caietanus , Cardinalis

Sancti xyſti fælicitatem precatur .

Ræcæptis Beatitudinis tuæ Clemens septi

me
Pontifex Maxime etſiſemper parere
P fas eſt , nunc tamen etiam iucundum mihi

eft uenena ſiquidem lutherana de fideet operibus dif

fundi etiam in corda fidelium timens, cupiebam ut iretur

obuiam : et non niſi paulo ante beatitudinis tuæ manda

tum cogitaueram animum ad ſcribendum tractatum hức.

appellere . Suauifſima itags hæc obedientia uenit : uti

nam et chriftifidelibus fručtuoſa et tuæ beatitudini ( cui

etiam cenſura libelli huius incumbit ) grata.

en 250R
 TRACTATUS DE FIDE ET OPE

ribus Thomæ de Vio Cai:tani , Cardinalissan &ti

Xyſti : aduerfus Lutheranos.

CPofitio lutheranorum de fide. caput prinum .

7Agnificantes lutherani euangelicam do

& trinam de æternaſalutebominum perfi

dem mediatoris der et hominum bominis

Mcbrifte teſu , docent homines conſequire

mifsionem peccatorum per fidem in iefum chriſtum ,

extendendo nomen fidei ad credulita:em qua peccator ac

cedens ad facramentum creditſc iuſtificari ex diuina mi

ſericordia intercedenteieſu chriſto. Et ufqzadeo magnipē

dunt banc credulitatem ,utdicant eam aſſequi remifſ10

, aiunt enim g ni
nem peccatorum cx diuina promiſione

fi homo habeat bmói

firmam credulitatem diwini uerbi,in
iuriam
facit diuino uerbo, minuscredendo diuinæ
promiſ

firmiter credit ſeiuſtificari ſuſcipiendo ſa

froni :fi autem

cramentum , uere iuſtificatur : alioquin non eſſet uera et

efficax diuina promiſio. Nonnulli quog lutherani

ufasadco extollunt huiuſmodi

fidem ut cam a Jequiremiſ

fionem peccatorum anteſ peccator habeat charitatem do

ceant,ea ratione quia fidesiuſtificansdiſtinguitur contra

legem longo fermone a paulo apoſtolo : charitas autem

А
 compræhenditur fub lege:quoniam diligere deum ex toto

corde & c.eſt primum etmaximum mandatum in lege :

ut dominus in euangelio dicit matth . 22.Hæcfuntin

quibus confiftit neruus doctrinæ lutheranæ de fide.

C Primus in prærecitatis error , g incidit æquino

catio in nomine fidei. caput,ij

.
Idei nomen aliud fignificatquum de illa fa

f cræ literæ tradunt go iuſtificat homines, et

aliud fignificat quum ſignificat credulitatem

qua homo creditſe tuſtificariper cbriſtum et facramenta .

nam fides iuftificās eft quæ fignificatid quod per eius dif

finitioncm manifeſtatur adhebr.xv.dicendo go fideseft

sperandarum ſubſtantia rerum , argumentum non appa

tentium fic enim fumpta, est unatrium uirtutum theo

logalium : dicentepaulo nunc autem manent fides spes

charitas . Et fidesin bac fignificationefumpta , eft quæ

eſt donum dei ut dicitur ad ephe.2. per quam ſalua.

mur , et ſine qua imposſibile eſt placere deo . et eſt qua

credimus omnes articulos

fidei,et quæcung
ſunt de neces

fitate falutiscredenda .TFides autem fignificans eredu

Titatem qua iſte homo credit feiuftificari bic nunc fufci

piendo hoc facramentum ex merito chriſti , multum die

uod declaratur tum ex

ſtat a fideprimo modo fumpta.Q

fidei non poteft fubeffe fal

parte rei creditæ: quoniam
 fum , credulitas autem iſta poteft falli.Et ratio eft:quia

credulitas iſta est de fingularieffe£ tu bic nunc ego in

hoc , proueniens partim ex fide neceſſaria ad falutem et

partim ex humana coniecture. pro quanto enim eſt de

merito chriſti et facramentis,imperatur a fide:proquan

to autem eft de effectu hic nunc in feipfo,ex humana pro

uenit coniectura. Nam fub fide christiana clauditur q

quilibet confidens in merito chriſti et rite intus et extra

ſacramentum iuſtificatur ex diuina gratia, sed

Juſcipiens

non extenditur chriſtiana

fides ad credendum g ego nunc

fim intus et extra ſuſcipiens rite facramentum .quemad

modum ex chriſtiana fide teneor credere in hoftia rite

consecrata eſſe uerum chriſti corpus,feàchriſtiana for

des non ſe extendit ad credendum g in hachoftia ab iſto

nunc in boc altari celebrante eſt corpus chrifti :: quos

niam hoc poteft aliunde esefalfum.Tum quia fidesom

nium chriftianorum eſt una:iuxta illud ad ephe.4.unus

dominus, una fides.perſpicuum eſt autem g ſub fideque

est in me , non continetur credere gille ſuſcipiens

ſacra

mentum nunc hic, iustificetur , aut gin illa hostia est

corpus chrifti. ergo ſubnullius fide credere huncfingu

larem effectum huius facramenti in hoc homine,compree

henditur. Ex unitate ergo fideiapparet secúdo diuerfitas

dictæ credulitatis a fide .Et propterea primus in hac re

lutheranorum error eſt go ea que attribuuntur in facra

enim
ſcriptura fidei, attribuunt huic credulitati . ſemper

quum banc docent credulitatem , textus facræ fcripturæ

citant tractantes de fide: puta iuſtificati ex fide pacem

babemus ad deum , et fide purificans corda eorum , et

infinitosſimilestextus.

TSecundus in prærecitatis error , gdieta credulitas

appræbendit remiffionem peccatorum . caput. III.

Vod autem dicunt g huiuſmodi credulitas

9 affequitur remiffionem peccatorum , poteft

bene et male dici et intelligi.Nam fidicatur

. bec credulitas formata

et intelligatur gs fide et charitate

affequitur ueniam peccatorum , uerum eſt .fi autem ſe

cluditur charitatis formatio, falſumeſt:quoniam ut aug.

dicit. 15 .de tri, ca .18.nullü eſtiſto dei dono excellcius,

ſolum eſt quod diuidit interfilios regni æterni etfiliosper

ditionis æternæ.TEtſcitoghæc credulitas communiseſt

omnibus deuote accedentibus ad facraméta.nâ quilibetde

uote accedens ad quodcunqz facramentum , credit suſci

piendoillud feiuftificari exmerito paffionis

& mortis
chriſti : alioquin non accederet .Sed non eft parin om

nibus ifta credulitas : unus enim magis credit ſe iuſtifi

cariõ alter .etregulariter cum hæstatione de oppoſito

ineſt deuotismentibus ifta credulitas:quia nulla scriptus

 re autoritate ,nullo ecclefiæ documento docemer oportere

mos bmói credulitatem habere able bæsitatjone aliqua.

Ratio autem bæsitandi eſt quia communiter nullus ſoit

an exparte fuiimpedimentam aliquod inueniatur ſuſci

piendi donum remiffionis peccatorum ,nullusregulariter

fcitan ipfe defit gratie det.et propterea fic bæsitans,

nullam iniuriam infert diuinæ promiffioni:quoniam non

bæsitat exparte dei , non bæsitat ex partemeriti chri

fti , non hæsitatexparte ſacramenti:sed hæsitat ex par

deli&ta quis intelligit:Teſtatur

te fui. ſcriptum eſt enim

quops banc communem hæsitationem de effectu fingula

ri diuinæ miſericordiæ hoc eſt remiſſionis peccatorum

iſtius uiri nunc deuote conuerſi ad deum iobel propheta

ca , 2 « nam de ijs qui conuertendi erant ad deum ex toto

corde in ieiunio fletu et plancta ,citata diuinæ mifericor

diæ excellentia ſuper peccata ,subiungit quis ſcit

ſi conuer

tatur deus et ignoſcat:Neminēergo eorum qui cõuertebão

tur certü eſſe, ſed quemlibet

fub hæsitatione eſſe an igno

freret deusilli ,manifeſtat.CEt confirmatur: quia credu

litatis hæsitatio non rationabiliter tollitur niſi ex aliqua

trium caufarum : uidelicet uel diuina reuelatione, quæ in

propoſito non habet locum :quia quanuis deus reuelaues

r
ritgromnes qui rite intus et extra confidunt ſe conſequi

remiffionem peccatorum per meritum chrištıconſequun

tur illam, non tamen reuelauit ģiſte nunc rite conuertis

tur intus et extra.hic enim effe£tusparticularis non com

præhenditur fub reuelatione cui innititur fides chriſtian

na. Vel ex fufficientiateſtimoniorum conuincentiñ adali

quod fingulare credendum: ſtrut ſufficientia teftimonia

conuincunt eum qui nung egreffuseft eroma, ad creden

dum ginueniatur inſula caligut feutaprobanæ , clarum

eft enim in credulitate qua iſte credit ſe iuſtificari , non

interuenire testimonia conuincentia intellectum ad cre

dendum hunc effectum nunc in ſeipſo.Vel ex qualitate

teftium : puta quia sunt omni excæptione maiores,iuxta

quod dicit apoſtolus ad ro.8.gosfpiritus ſanctus conteſta

ſpiritui noſtrogi ſumus filijdei. Nam hæc conteſtatio

tur

præfupponit remiſſionem peccatorum fačtam :quia præ

fupponit illum de quo teftantur effe filium dei : ut clare

ipſa litera fonat.credulitas autem iftaquam lutherani

ponunt , non præfupponit remiffionem peccatorum in il

lo ſed appræhendit illam , ut præcedens appræhendit

quod fequitur.Voluntarium igitur dogmaeft ,dicereg bu

iufmodi credulitas in uerbo chrifti , in merito paſſionis

eius etc. affequitur infallibiliter remiffionem peccatorí.

Et ideo a leone decimointer damnatos lutberiarticulos an

numerati ſunt articuli dicentes. peccata non

ſunt ullirea

misſa nifi remittente facerdotecredat ſibi remitti , imma

peccatum
 peccatum maneret niſi remiffum crederct : non enim suf

fiütremiffio peccatietgratiæ donatio , sed oportet etiam

credere eſſeremiſſum , nullo modo confidas absoluipro

pter tuam contritionem sed propter uerbum chriſti quod

cung solueris & c. hic inquam confide ſisaccrdotis obti

nueris absolutionem ,et crede fortiter te absolutum et ab .

solutus uere eris quicquid fitdecôtritione.ſıper impoſi

bile confeſſus non effet contritusaut sacerdos non serio

sed toco absolueret, fitamen credat se abſolutum ueris

fime eſt abſolutus.

CTertius in prærecitatis error,gante charitatis aduen ,

tum remittuntur peccata pænitentibus. caput .iiij.

Ntolerabilius autem eſt dimitti peccata an

te charitatem infusam illi cui dimittuntur

peccata, quod fac clariſſime conuincitur,

Impoſſibile eſt ex inimico reddi amicum fine amicitia;

s
quum amicufine amicitia nec intelligibilis fit , quemad .

modum necałbusfinealbedine intelligibilis eſt.sed quum

homo ex iniuſto fitiuſtus per chriſtum , fitex inimico dei

amicus dei : dicente apoſtolo ad ro.s.quum inimici effe.

mus reconciliati sumusdeo per mortem filij eius. reconci

liatio enim amicum reddit reconciliatum . Ergo peccato

rem iuſtificari fine amicitia dei nec eſt poſſibile nec intel

lıgıbıle : cbaritas autem eft ipsa amicitia inter hominem

B
et deum.eſt in . amor amicitiæ hominis ad deüet econuer

fo:iuxta illud deus charitas eſt et qui manet in charitate

in deo manet et deusin illo.ct ibidem fcilicet, 1.10. 4.)

diligimus deâ quia ipse priør dilexit nos . In mutuo enim

amore confiftit amicitia,ergo per charitatem formaliter

fit remiffio peccatorum.Ita g unaatqs eadem res eft que

uocatur iuſtitia fidei et charitas : sed iuſtitia

fidei uocatur

quatenus ea homo eſt iuſtus apud deum fecundum ratio

ncs diuinarum rerum atos actionum quas credimus, ap.

fubdito uoluntati et uoluntate rectæ

petitu senſibili debite

rõni et rečta ratione deo fecundum rationes eorú quæ de

deo ac cæleſti patria fide tenemus,Nominatur uero chari

tasquatenuseſt amor amicitiæ ad deum comunicantem

'nobis ciuilitatem cæleftis patriæ : iuxta illud ad phil.3.

noſtra autem politia in cæliseſt.et ad epbe. 2 . iam non

eſtis hofpites etaduenæ sed eſtis ciues fan torű et dome

ftici dei.et can.z .dilectus meus mihiet egoilli. CEt hæc

ſola ratio quia conuincit intelle tum fufficit: fulta nibilo

minus autoritate chriſti, petri , ioannis et pauli eſt .iſti

enim omnes atribuunt remiffionem peccatorum fidei et

charitati fimul.Et chriſtus quidem luc.7.peccatrici dixit

fecit. et decadem dixit , dimittuntur

fides fua te saluım

ei peccatamulta quoniam dilexit multum . In quibus uer

bis dilectionem eſſe proximacaufam remiffionis pecca

 torum , teftatur coniunctio quonia:dum dicitur quondam

dilexit.fides enim inchoatiue,charitas autem completive

eft caufa remiffionis peccatorum . Petrus apoftolus act ,

.10.ait , huic omnes prophetæ teſtimonium perhibent

remiffionem peccatorum accipere omnes qui credunt in

nomine eius . et in primæ fuæ epiſtolæ ca,4.ait charitas

operit multitudinem peccatorā. Ioannes fimiliter apoſto

lus in primafua epiſtolaca.s .ait.omnis quicredit g ic

fus eſt chriſtus,ex deo natus eſt.et in ca.3 . dicit , nos foi

mus gotranslatiſumusde morte ad uitâ quoniã delegimus

fratres , qui non diligit manet in morte.Nec obftat ſe die

catur padliteram ioannes loquitur de dilectione proxi

mi: quoniam perspicuum eft unam atq eandem effecha

ritatem qua diligimus deum propter feipfum et proxie

mu propter deum ,ut habetur.1 . ioannis.4.etde tali duni

taxat fratrum dilectione uerificatur translatio de morte

ad uitam . TPaulusdemum apoſtolus ad ro.s .ait, iuſtifi

catiex fide pacem habemus ad deum . Et.1.ad cor.13.si

babuero omnem fidem ita ut montes transferam „charita

tem autem non habuero, nihil

fum , in eſſe spirituali quo

fily dei.Etad gel , s . inchriſto ieſu negs ·

conſtituimur

circunciſto aliquid ualet negs præputium , fed fides que

per dilectionem operatur. Vbiclare non fideiqualicung

fed per dilectionem operanti attribuit-ualere in chrifto.

ві
Perspicuum eſt igitur ueriffimam effe comunem ecclefice

doctrinam g non perfidem informem fed per fidem for :

autorita
matam charitate fit remiffio peccatorum, ita g

tes autenticæ fonantes iustificari nos per fidem, intelligi

tur ad literam de fide formata amicitia diuina , quam uo

camus charitatem .

Dobiectionem autem in oppofitum ( ex eo go for

des diſtinguitur contra legem & dile& tio comprar

benditur sub lege ) reſpondetur q legis noinen aliter

christo dicitur
fumitura (quum g hoc eſt primum

e maximum mandatum in lege, aliter fumitur

quum fidesdiftinguitur ab apoſtolo contra legem . nam

chriftus utitur legis nomine uit compræhendit omnia man

data diuinafcripta in libris moyfi:apoſtolus autem utitur

legis nomine arčtius ut diſtinguitur in præcæpta moralia

cerimonialia et iudicialia . CNec ego fingo banc diftin

{ tionem fed
, ex ſcriptura ipſa facra fic habeo ut etiam ad.

uerfariosoporteatci affentire .Quod enim chriſtus uta

tar fic large legis nomine , ex eo conuincitur p in eodem

textu deute.ca. 6.unde citatur præcæptum de dilectione,

dei immediate ante ponitur præcæptum fidei:dicendo au

3
di iſrael iebouah elobe nofter,iehouah unus . fub eodem

ergo contextu legis ponuntur præcæptum

fidei utcredo

tur deus unus duntaxat et præcæptum dilectionis eiuſdem

 detzut intelligamus go non magis
fub lege clauditur præce

ptum charitatis õpræcæptum fidet,loquendo de lege lar

go uocabulo,ut binc etiam clare pateat go, quemadmodum

fides diſtinguitur contra legem ab apoſtolo,charitas quops

pariter diſtinguicointelligitur contra eandem legem. Lo

qui autem apoſtolum de lege

feclufis ijs quæ funtfidei et

charitatis ,patetex .co g appellat cain legem fačtorum,

et dicit earn fervarinaturaliter ab ethnicis , ait enim ad

10.2.gentes quæ legem non habent,naturaliter ea quæ le

gis font faciunt.certum eft enim g non faciunt naturali.

terea quæ charitatis ſut.A Equiuoce igitur utitur obiectio

bæc legis nomine:et proptereanubil ualet. dilectio enim

fub lege factorum contra quam diſtin

dei non clauditur

guitur fides,scd fub eadem lege fub qua clauditur fides:st

patet deute ...ubifimuldantur præcæpta fidei et dilectio

nis dei.Ad alia autem a lutheranis obiečta patet ex di

Etis responſio. Et hæc de fide fufficiant

.

CPoſitio lutheranorum de operibus

: caput V.

Ocent lutherani opera noftra non ese

d
meritoria gratiæ nec uitæ æternæ , necef

ſe ſatisfactoriapro peccatis:eo go sufficien

tiſſime chriſtusmeruit nobis et gratiam remiffionispecca

torum et uitam æternam , et fufficientiſſimefatis fecitpro

omnibus . ct proinde nefas eſſe attribuere operibus no

ſtris esse meritoria gratiæ ſeu remissionis peccatorum )

 aut uitæ æternæ, & Nefatisfa & tcria propeccatis non
Ftris . Nam hoc redundat in opprobrium chriſti :quan

doquidem quod est proprium chriſti attribuere nobis,

blasphemia eſt. detraheretur merito ac

cfatisfa tioni

chriſti utpote inſufficientibusſeopus effet meritis @ ja

tisfactionibus noſtris.

vlciuntur autem hæc multis facræ fcripturæ autoria

tatibus . Et in primis gnon mereamur per nostra

opera remiſsionem peccatorum , probatur ex eoga

paulus ad ro . & ad gal . probatnos iuſtificari non

ex operibus sed ex fide : iuxta illud abbacue . 2 .. in

ftus ex fide , uiuet. et ad titum fcribit non ex operibus

iuftitiæ quæ fecimus nos fed fecundum fuam miſericor,

diam faluosnosfecit .et ad epbe. 2.gratia faluati eſtis

fidem idos non ex uobis :dei donum eſt non ex operia

per

bus ,ne quisglorietur . Quod ucro per opera non me

reamur uitam æternam fed per dei donum , fcribitur ad

10.6.ſtipendiapeccati mors, donum autem dei uita etera

na. Adidem quoqz et ad probandum fimulgopera no

Straquantuncungs iuftifimus , non

fint satisfactoria pro

peccatis,affertur illud luc.17.quum feceritisomnia quæ

præcæpero uobis, dicite quod debuimus fecimus,ferui inu

tilesfumus, Sienim facientes omnia præcæpta chriſt for

ferui inutiles, ergo non merentur mercedem : ergo multo

magisqui non feruauerunt omnia præcepta fed egeritfa

tisfactione propeccatis , ſuntinutiles ad fatisfaciendum .

CAutoritates autem quibus manifeftatur fufficientia

meriti et ſatisfactionischriſti pro nobis , omittendas du

xi :quia de hoc nulla eft quæftio. Docent igitur luthe

rani opera bona effefacienda quia funtpræcæpta a deo,

quia funt fructus fideiiuſtificantis, et non ut fint merito

ria æternæ uitæ aut ſatisfactoria propeccatis,

CQ uidetquomodo intelligatur meritum inpropos

foto : caput. vi.

Nnteği declaretur opera noftra effe uel no

se meritoria ,prælibandum eft fumma

rie quid meritum fignificetet qualiter a theo

logis intelligaturin operibus noſtris inpropofito. Meri

tum appellatur uoluntarium opusfiue internum fiue ex.

ternum cuiiure debetur merces ſeu præmium :dicenteapo

ſtolo ad r0.4.ci qui operatur , merces non imputaturſe

cundum gratiam ſed fecundum debitum.Etpropterea ad

meritum
concurruntquattuor : uidelicet perſona quæ me

retur , et operatio uoluntaria quæ eſt ipſum meritum ,et

merces debita merito , et perſona reddens mercedem : fru

ſtraenim quismereretur niſimereretur ab aliqua perſo

na reddenda ſibimercedem.Et quoniam de noſtro merito

apud deum eft quæstio, oportet declarare.quomodo ue

rificatur homines mereri a deo mercedem fuioperis.diffi

cile enim apparet go operi noftro iurereddatur merces &

deo : quoniam inter nos ct deum non eſtius fimpliciter et

abſolute( iuxta illud , non intres in iudicium cum feruo

tuo domine ) ſed eft ius fecundum quid, multo minus. q

ius filijad patrem etferui ad dominum : quanto minores

fumusnosrelati ad deum homine feruorelato ad hominē

dominum eius , et filiorelato ad carnalem patrem qui gen

nuit eum.Et propterea fe proquia ut fcribiturin.s.ethi.

inter feruum et dominum inter patrem etfiliūnon eft ius

fimpliciter et abſolute fed iusfecúdum quid,multo minus

eftius inter nos et deum. Ex boc nang 9 quicquid eft ſer

uus eft domini ſus,et filiusnon poteft æquiualens redde

repatri , negatur inter dominum et feruum inter patrem

et filium ius ſimpliciter et abſolute niulto autem magis

quicquid eft homo est dei, o multo minus poteſt homo

deo reddere æquiualens, non poteft igitur homo mereri

aliquid a deo ficg iure debcatur bosnini,nifi iure tam atte

nuato ut fit longe minus õ ius domini ad feruum et filijad

patrem . Nec hoc tam attenuatum ius inuenitur inter bor

minem et deum abſolute ( quoniam abfolute loquendo om

nis bona operatio uoluntaria horninis debetur deo.et quan

to potioribus et pluribus bonis operibus internis uel ex

ternis pollethomo , tanto plus deo debet : quia ipſe deus

operatur
 operatur in nobis et uelle et perficere et omnia opera no.

Stra ) ſed hoc attenuatum ius eſt inter hominem et deum

era nostra
ex diuna ordinatione qua deus ordinauit op

ad boc ut fintmeritoria a deo.Q uod probatur ex co go

quando homo meretur aliquid a deo, deus non fitnec est

debitor bomini ſed fibiipfideo.fi enim boc attenuatum

ius efſetinter hominem abſolute et deum , deus deberet ho

mini mercedem quam meruit.fedperspicuum eſt deum

nulli debere: dicente paulo ad ro.xi.quisante dedit ille

et retribuetur ei : Sibi ergo ipfi dútaxat deus debet, ut ad

impleat uoluntatem ſuam qua contulit bumano operielle

meritorium reddendo homini mercedem operis . Et hæc

funt uera et indubitata fimpliciter et abſolute loquendo :

fecus autem eft præſuppoſita cõuentione facta inter der

um et hominem de aliquo. nam quemadmodum inter ho

mines ſidominus pactum aliquod cum feruo fuo facit, i

naſcitur inde ius inter ſeruum et dominum, ita fi deus di

gnaturpačtumfacere cum homine,nafcitur ius inter hon

minem et deum quo ad illud de quo pactum eft. Sæpe

enim legimus in ueteri teftaméto deum dignatum eſſepa

cſc'cum bominibus.gen.enim.9.fcribitur pactum dei de

non futuroampliusuniuerfali diluuio.etgen. 15.

fædus

injt deus cum abraham deterra chenahan danda femini

eius,et gen . 17.fædus circuncifionisfcribitur.et exo .

с
124.moyſes dicit , bic eft fanguisfoederis & c. biere.

quoß , 3.1 ,de fædere nouæ legisacueteris deus manifefte

loquitar. In nouo aút teftamento faluator nofter manife

ſtat deü fub fpecie patrisfamilias conducentis operarios

ad uineam ,conueniſſe cum operarijs de mercede diurna:

utpatetmatth.20.conuentione inquit falta de denario

diurno , mifit illos in uineam ,et rurſus
, nonne pacto con

ueniſti mecum : Ex his enim manifeftum fitgratio meri

ti etiam iure poteft inueniri in operibus noftrisrelatis

ad præmium de quo conuentio facta est cum deo. Ves

runtamen ſcito quantumcunqs interueniat pactum de

præmio inter deum et hominem ,nunſ tamen deus fit

aut eft debitor nobis, fed fitet eft debitor fibiipfi

. ita qe

præfuppofita conuentione ; debetur quidem operibus no

Stris præmium de quo conuentio facta est , ſeddeusnon .

propterea fitillius præmij debitor nobis , fed uoluntati

.

fuæ priori qua dignatus eft pacifci nobifcum et propte

reaucriſsime profitemur o deus nulli.debet nifi fibiipf :

Duplex itaqratio meriti poteft inueniri in operibus no

Stris relatiuead deum ( uel fecundum ius attenuatum ,

uel fecundum ius fæderis ) et nung deus debet nobis. Et

hæc fint prælibata ut intelligant omnes uoces proprias

quum loquuntur de meritis noftris apud deum .

w
 CHumania opera eſſe meritoria alicuius a deo.cap , vij

Euelauit nobis deus in facris literis hur

mana opera mereri apud eum aliquid, Et

ne occupemur in exponendis fingulisfar

cræ fcripturæ locis de boc,fcito gubicung promittit deus

bomini mercedem ibidem cointelligiturmeritum :eog mer

ces @ meritum correlatiua funt,meritum enim eft mer

cedis meritum , et merces eſt meriti merces, etpropterea

abſqz alia declaratione quum legesin facra fcriptura den

hominis
promittere mercedem homini,cointellige merita

refpectu illius mercedis adeo reddendæ, Perspicuúeft an

tem in utrogs teſtamento promittere deummercedem bor

mini.nam geneſis.is.dicit deus ad abraham , ego merces

tua multa ualde.et efa.40. dicitur , ecce dominus ueniet

ecce merces eiuscum eo.ct ezech.29.fcribitur,filibomi

nis nabuchdonofor rex babylonis feruirefecit exercitum

suum ſeruitute
magna aduerſus tyrum etmerces non eft

reddita ei & c.et fubiungitdeus,et crit merces exercitui

eius terra egypti.Matth .quoß.20.dicit deus,uoca opera

rios et reddeillismercedem ,apoc, quoß.22 . dicit deus,

ecce uenio cito et merces mea mecum eſt utreddam unicui

B s ſecundum opera illius.CEx bis enim clare patet non

folum opera ſanctorum eſſe meritoria alicuiusboni a deo

ſed etiam opera iniquorum , immo et ethnicorum . sex

сў
enim babylonis & cxercitus eius, ethnici erant nee

ex intentione feruiendi deo obſederant tyrum : et tamen

teſtatur deus meruiſſemercedem et decernere gjægyptu

dabit illis in mercedem ,ut intelligamus tam benignameſ

ſe bonitatem diuinam ut etiam ordinando humana bella

in fuiipfius dei fe conferre actionia

feruitutem , gaudeat

bus quanuis iniquis g fint meritoriæ ab ipſo deo alicuius

boni. Hinc enim documentum magnum babemusg mula

to propenfior eſtdeus ad conferendum bonis aétionibus

hominum g fintmeritoriæ alicuius mercedis a deo.

COpera uiuorum chriſtimembrorum effe meritoria

witæ æternae
caput. viij.
Oncedunt mulci humana opera eſſe mes

C
ritoria apud deum aliquorum bonorum ,

fed non uitæ æternæ.et propterea mona

Strandum ſupereſtin specie goperauiuorum chriftimē

brorü funtmeritoria æterne uite.Saluator nofter matth.

5.gaudete inquit et exultate quia merces ueftra multa

eft in cælis.perspicuum eft enim g in mercede cæleftico

rúm qui patunturpropter chriftum, primum tenet lo

cum beatitudo quæ uocatur uita æterna. Matth. quogs

-20.deſcribendo mercedem datam operarijs , diciturg

accæperunt denarium.perspicuum eſt autem gcômunis

merces omnibus operarijs in winea domini eft uita æter

 ma .Paulusquoqs
. 2 ad timo.4 .
fcribit ibonum čerlamen

certaui , curfum confummaui, fidem ſeruaui , in reliquo

repofita eft mihi.coronaiuſtitiæ quam reddet mihi domi

nusiuftus iudex.perspicuum eftenim qui coronâpauli

per fe primoclauditbeatitudinem.et miſe merces effet de

bita præmiffis operibus , nequaq uerificaretur g qua :

tenus iuſtusiudex dominus reddet illi coronam, manife

ſte enim uitam æternam fibiiure deberi propter relata

opera docet.Idem quogmarifeſtat dominus matth.250

deſcribendo g quum iudicabitmundum , propter opera

miſericordiæ dabit uitam æternam . eſuriui enim er den

diſtis mihi manducare & c.concluditur enim et ibunt bi

in fupplicium æternum , iuſti uero in uitam æternam .

Quod enim a iudice datur ex diuerfitate operum fecun

,

: alioquin afferret no cam

dam g opera merentur datur

pro caufa.Ex his.n.manifeſtüeſt nonnullorum hominú

opera meritoria effe æternæ uitæ fecñdum facras fcriptus

ras. Erquod pluseft;ex matth.20 : habetur operarios

mereri illam exconuentione.nam origenes, bieronymus

, gregorius et chryfoftomus denarium omnia

auguſtinus

bus datum exponunt beatitudinem communem beatisi

 TModus quo opera noſtra meritoria funtæterne
uitr . caput. ix .

Radunt theologi opera noftraſe

e merito

a charitate , a gratia
ria æternæ vitæ eo ga

gratum faciente ,a ſpiritu ſancto babitante

in nobis procedunt : et docent g quanuis opera humana

quatenus procedunt ex libero arbitrio non fent meritoria

æternæ uitæ ( niſi ex quadam congruitate , qua congruit

bóirecte utenti libero arbitrio in js quæ deifant deum

largiri
fecundum affluentiam fuæ gratiæ quatenus taa

men funt aſpiritu

ſancto habitante in homine per gratia

etcbaritatem , ſuntmeritoria æternæ uitæ.Tum quiagra

tia feu charitas eſt tang ſeme.dei. 1.10.3.cuiusuis ſe ex

tendit ad producendum fructum : ita ge quemadmodum

actioni
feminis debetur naturali iure
fructus
, ita diuinæ

gratiæ in anina actionibus debetur fructusæternæ uita .

Tum quia diuina gratia utdominus dicit ioannis.4 .

fit in

homine habente illamfons aquæ ſalientisin uitam æter

nam . ubiclarepatet efficacia gratiæın nobis ad aſcenden

dum in uitam æternam .Et dicendo ge gratia data, fit in

bomine fonsaqua aſcendentis in uitam æternam docet

,

o mediante operatione aſcendit in uitam æternam . nam

fit.
gratiam , me cooperante
quod fitin mepoſt acceptam
Tumpræcipue quia uisfpiritusfan£tibabitantis in bomi
 ne non eft impar ad acquirendum æternam uitam ,adefe

ficiendum o operibus eius in nobis debeatur æterna uita.

CLarior autem ac perfuafibilior modus huiuſmodi me

riti eſtaperiendo ge meritum uitæ æternæ non eſt tā actio

noſtra ğ a tio chriſti capitis in nobis et per nos. fuppor

nendum eſt enim cum apoſtolo ad ro.12.ad ephe.4 . &

ad col.z. homines in gratia conſtitutos eſſe chriſti capir

tis mebra uiua,Ita go chriſtuscaput cum borbus uiuis eius

membris,non eſtficutunum corpus politicum (quale.es/

corpus ciuium reipu.benegubernatæ Sed conſtituit unum

corpus quemadmodum eft unum corpus naturale : quia

chriſtus caput ſpiritu fuouiuificat membra fua, e per

tuncturas ac nexus ſpiritualesunit membra corporis: ut

clare patet ex uerbis pauli.Huic autem præſuppoſito ad

iunge quod etiam sacraſcripturatradit:uidelicet et pase

fiones et actiones uiuorum chriſtimembrorum, elepas

fiones et actiones chriſticapitis. Et de paſſionibus

quidem
teftatur ipſe chriſtus.act... faule faule quid me perſen

queris: quum tamen ille perſequeretur membra eius. Et

paulus ad gal.4.reuocatad memoriam galatarum g chris

ſtus crucifixus fuitin eis, proculdubioin cruciatibus con

rum prochriſtoperpeſſis. De ačtionibus uero teſtatur

paulusfcribenscorinthijs in , 13.ca.fecundæ epiftolæ ,an

experimentum queritis cius qui inme loquitur cbriftus:

 et univerſaliter dicit adgal.2.miuo ego tano ego,uinit ant

in me chriſtus
. Ex quibus habetur gueriſsime dicere pos.

fum mereor egoiam nöego mereturautem in me chriſtus,

ieiuno ego iam non ego ieiunat autem in me chriſtus,etfic

de alijs operationibus woluntarijs quas cbriſti membrawi

ua exercentpropter deum . Et iſto modo merita æternæ

witæ non tam attribuitur operibus noſtrisõoperibus chri

şti capitis in nobis et per nos. Ita ghinc diſcernitur in.

ter meritum æternæ uitæ in infantibus baptizatis & in

adultis proficientibus in gratia dei.nam infantibus bapti

zatis debetur æterna uita merito duntaxat chriſti illo

quod meruit chriſtus in bac uita mortalı degenspations et

mories:adultis autē proficientibus in gratia debetur æter

na uita dupliciter.primo ex iure meriti chrifti quod in

propria perſona meruit : poftea ex iure meriti chriſti

quod chriftus caput in adulto et per adultum operando

meretur . Conuenit autem diuinæ liberalitati ut utrogs

modo cômunicet meritum æternæ uitæ adultis dei filijs.

namut dicitur ad ró.8.prediffiniuit eos conformes ima

filej sui. Conformiores autem funtchrifto , habentes,

gini
meritum uitæ æternæ utrogsmodo ſprimo tantum.nam

ipfi chriſto duplici iure debita fuit fua gloria : primo iure

gratie unionis perſonalisqua uerbum caro factum eſt. et

boc ius conuenit chriſto finceius merito , Deinde eadem

gloria
gloria debita fuit chrifto per meritum obedientiæ eius

was ad mortem : dicente pawload phil. 2. factus obedi

ens ufos ad mortem mortem autem crucis,propter quod

et deus exaltauit illum &c. Chriſto igitur duplici iure

babentigloriâ, conformiores reddimur dupliciquoqziure

acquiretes et nos
uitam æternam : uidelicet et fine noftro

merito per chriſti in propria perſona meritú, & cum

noſtro merito per chriſti capitis in nobis & per nos

meritum . Et quemadmodum ad chriſti excellentiam

pertinet gi etiam proprio merito acquifierit immor

talem corporis uitam gloriam fu nominis & c .

ita ad dignitatem membri chriſti pertinet ut cooperetur

capiti fuo ad acquirendamæternam uitam . omnium.no

diuiniſſimumeft inquit diony.ca.3 .cele.bier.dei cooper

ratorem fieri .Et binc quog habes non eße ſuperflus

um noſtrum mereri uitam æternam :quoniam eftredde

re uitam æternam eſſe nobis debitam alio modo ſeu al

tero iure , quemadmodum chriſtus meruit fuã exaltation :

nem reddendo fibieam altero iure debitam . Ad obie

3
Eta autem in oppoſitumpoftea respondebitur.

Valor operüexiſtentiü inpeccato mortali: caput.X .

Vanuis conueniamus in hoc gopera exi

9 ſtentium in peccato mortalı non funt me.

ritoria æternæ uitæ nec funt meritoria re

D
 miffionis peccatorü,multū tamen effe utilia hominifub

iešto peccato mortali bona opera eorum ad remiffionem

peccatorã conſequeda facra traditScriptura.nã etſi nõ .

babent uim meritoriam remiſſionis peccatorum,habent

tamen uim impetrandi remiffionem peccatorum : ita gi

per modum fupplicationis multum ualent ad conſequen

dum remiffionem peccatorum a diuina largitate. Et qui

dem go oratio multum utilis fit ad remiſionem peccato

rum conſequendam ,teſtatur faluatorluc. 18. inducens

publicanum orantem ,deus propitius eſto mihipeccatori.

fic enim conſecutus est ueniam. De iciunio ucro testatur

iobel ini perſona dei , conuertiminiinquitad me in toto

corde ueftro in iciunio fletu & planctæ.ibienim ſube

iungitur, quis fcit ficonuertatur dominus & ignoſcat?

Deelecoſyna quoq testatur daniel.ra 4.cófulens nabu

codonosor regi,peccata tua eleemoſynis redime . & ad

hæbr . 13 . fcribitur beneficentiæ & communionis ne

obliuifcamini : talıłus enim hoftiüs conciliatur deus . Et

idem eft iudicium de peregrinationibus,afflictionibus,

continentys & id genusreliquis.

Supra hanc autem uim fupplicem,tradit facra fcriptura

maiorem quandam uim impetrandi in obſeruatione uni

uerſorum mandatorum dei.Ezech.n. 18.docemur g con

uerfio impij ad facienda mandata legis terminatur ad

remiffionem peccatorum : dum dicitur & dixiſtis non

eft æqua mia domini , audite ergo domus iſrael nunquid

via mea non eft æqua : nonne uiæ ueftræ non funt

æqua ? quum.n.auerterit fe iuftus a iuſtitia fua cafe

cerit iniquitatem ,morietur in cazin iniquitate quam open

ratus est morietur : quum auerterit fe impius ab

impietate fua quam operatus est ego fecerit iudicium

fuam triuificabit:confiderans
& iuftitiam ,ipfe animam

enim & auertés fe ab omnibus iniquitatibus suis quas

operatus est quita uiuet non morietur. Quæ uerba

teftantur g in boc confiftit uiarum dei æquitas ut

ficut iufti auerfio a iuftitia ad opera iniquaterminatur

ad mortem animæ , ita impij conuerfio ad opera bona

terminatur ad animæ uitam .reuelatur enim prophetæ

go tam accepta eſt deo conuerfio peccatorisquo ad ope

rachoc eft ab opcribus malis ad opera bona propter de

um) ut deus non recordeturomniú iniquitatum præteri

tarum , quod est dare remiffionem peccatorum & ui

tam gratiæ .

Ampliorem. quoq impetrandi uim in buiuſmodi operi

bus hominum fubiectorum peccatis reuclauit deus efaiæ

cap.1.lauamini,mundi eftote,auferte malum cogitation

num ueftrarū ab oculis meis,quieſcite agere peruerfe,

fubuenite oppres
difcite benefacere ,querite indicium ,
Dij
 50 , udicate pupillo , defendite uiduam , eg arguemus nos

dicit dominus . ſi fuerint peccata ueſtra ut coccinum ,

quaſı nix dealbabuntur: & fi fuerint rubra tanğ uer

miculus,uelut lana alba erunt . Ex quibus diſcimustan.

tam eſſe dei largitatc ut a fordibus conuerfis ad iuſti

tia e mifericordiæ opera feipfum obtulerit arguen.

dum deusfi non remittat peccata præterita

,

Ex diuinis ergo reuelationibus habemus ge bona impio.

rum opera non folum ſuntutilia ad remiſſionem pecca .

torum ,fed g quum ex corde redeunte ad deum prode,

unt, ita comitem habent diuinam benignitatem ut & ter

minentur ad remiſſionem peccatorum c tang ex con

uentione impetrent illam. Vere benigniſſimus erga nos

eft deus , prouidendo ut quam in ftatu peccatimereri

non poſſumus remiffionem peccatorum ,impetrare ora

tioe ieiunio eleemoſynis aliisg bonis operibus ualeamus.

in hoc enim immenſa charitas diuina erga peccatorum 1

ſalutem commendatur çut etiam noftris quis impiorum

bonis operibus uim impetratoriam remifſionis peccato

. Et præter hæc (ut in cap.7.ex

rum largiri dignata ſit
uerbis ezechielis monſtratum eſt ) ſuntmeritoria alicu

patet inducedos effe

kus téporalis boni a deo.Ex qubus

peccatores ad bona opera:quia uere utilia funtad remis

& affequendam quum

fionem peccatorum impetranda
deuota mente fiunt.
 Opera noftra effe fatisfactoriapropeccatis:cap.xi.

Via lutherani fatisfactionem auferunt ab

9 fupereft declarandum
operibus noftris ,

: quid eccleſia de hoc fentiat .Diſtinguens

dum in primis eft tumde ſtatu in quo funtopera , an

in ſtatu peccati mortalis an in ſtatu gratiæ : & rurfus

de ſatisfacere pro peccatisuel quo ad culpam uel quo ad

pænam.Dicimus itag primog nulla noſtra opera funt

fatisfactoria pro peccatis noſtris quo ad culpam : quia

nec facta in Statu peccati mortalis faciunt deo fatis

pro offenſa ut patet,& factain Statugratiæ præſup

ponunt culpam ſexoffenfam abolitam ex diuinagra

tia ex fatisfactione chriſtiqui fecit deo fatis prooffen

Jis quibus offendimus deum offerendo deo uitam pro

priam in ara crucis. p Dicimus fecúdo gănulla operano

Stra in Statu peccati mortalisfunt ſatisfactoria deo pro

pæna debita peccatisnoftris quisprius abolitis in facra

ctia. Et ratio in promptu eſt:quia quum re

mento pænit

mittitur a deopeccatum quo ad offenſam , fitpeccator

de inimico amicus deiset conſequenter non remanet puni

endus hoftiliter ( quod effet puniri poena inferni ) ſed fe

non tam copiofum diuinægratiæ donum collatum tunc

eſt ut cum remiffione culpæ remiffa fit tota poena,

semanet obligatus ad amicabiliter foluendum refiduum

Dj
pænæ.ee propterea fi in recidiuum lapſus eft u ite

rum factus eſt inimicusdei anteq illud reſíduu pænæ

folueret,opera eins quia ſunt opera in ſtatu hoſtili,non

poljunt amicabiliter exoluere:quod eft nopolje fatis.

facere pro illa pena . Dicimus tertiogopera perſeues

rantis in amicitia dei, nullum habent impedimentum ad

boc o fent ſatisfactoria pro illo refiduo pænæ .

Et in hoc errant Lutherani dupliciter.primo docendo go

quum remittiturpeccatum quo ad offenfam , remittitur

quogs quo ad poenam omnem : ita g non remanetobliga.

tus ad pænam conſecutuspeccatiuena a deo.Hoc enim

manifeſte contrariatur facræ ſcripturæ ,docenti, 2.reg

12.gquis dawid confecutus fuerit remiffionem pec

catorum dicendo peccaui domino ,non tamen conſecutus

eft remiffionem totius pænæ ,ſed remanfit obligatus ad

pænas multas: ut fcriptura teſtatur. Deinde errāt gi

tollunt ab operibus uiuorum cbrifti membrorni uim fatis

factoriam propæna nõremiſſa.

Hoc enim contrariatur

officaciæ chriſti capitis in nobis:nam fatisfacio ego iam

non ego , fatisfacit aútin me chriſtus. contrariatur &

ecclefia catholicæ ufui quo confueuit falutares ſatisfa.

Etiones imponere per miniſterium facerdotum uere pee

nitentibus & confeſſes.
C Refpófio ad obie&tiones in ca.s.feriptas:caput.12 .

V pereſtobiecta diluere. Prima aüt obie

s Etio fuit fumpta ex ſufficientia meriti et

fatisfactionis chriſti
. Refpondemus, meri

tum cbrifto fuſe ſufficientisfimum fatisfactionem

eius fufficientisfimam pro peccatis non folum noſtris

fed totius mundi , originali mortalibus ó uenialibus

iuxta doctrinam ...ioan.2 .& propterea non ex inſuf

ficientia meriti aut fatisfactionis cbriſti opera uiuorum

chriſti membrorü
meritoria acfatisfactoria apponütur:

ſed ex affluentia meriti chriſti communicatur membris

eius uiuis ut illorum quoqs opera ſint meritoria e fa.

tisfactoria.maior enim gratia chriſtinobis cöfertur

municando nobis gipſe caputnoſtrum in nobisper

nos tanğmembra fua mereatur & ſatisfaciat q ſe mes

ritum duntaxat chriſti in propria perſona participares

mus. CQ num autem obijcitur id quod eſt proprium

cbriſto non effe nobis attribuendum . respondemus

g non eft nobis attribuendum eo modo quo eſt pro

prium chrifto , poteft tamen nobis alio modo attribui

ficut quod eſt proprium

uidelicet per communicationem:

deo , nulli eft attribuendum eo modo quo eſtproprium

deo,potefttamen per communicationem ab alijspartici

pari.Verbigratiauidere diuinam eſſentiam eſt propria

um deocnullafiquidēcreatura poteft uidere deum ficu

 tieft, fed folus fuapte natura uidet feipfum ) poteft

tamen ex gratia communicari uidere dcum participati

me:& fic communicaturbeatis omnibus.Sic in propoſe

to mereri uitam æternam eft proprium chriſto , intelli

gendo mereri ex proprys uiribus:quod camenpoteft cã

municari membris eius uiuis ,non ut mereantur ex pror

prijs uiribusfedut mereantur ex uirtute capitis chriſti.

Efimiliter intellige de ſatisfactione.CDemerito autem

remiffionis peccatorum non oportet respondere : quia

iam diximus hoc non communicari uiuis chriſti mēbris

co giopera corum præfupponuntremiffa fuiſſe eis pec

cata: nullus autem meretur id quod præbabet, fed omne

meritum eft rei non habita . Et hæc eft ratio quare chri

ſtus communicat membris fuis mereri augmentum gran

tiæ & celeſtem beatitudinem , & non communicat eis

mereri remiffionem peccatorum :quia uidelicet beatitudi

ne æterna carent mêbra chriſti in hac uita,remiffionem

autem peccatorum iam habuerunt in bocipſo go fuerunt

faéta membra chriſti:nullus autem meretur quod habet

fed quod sperat . Ex quibus clare apparet go nihil

detrahitur merito aut ſatisfactioni chriſti per merita et

ſatisfactiones noſtras : ſed extenditur gratia meriti &

fatis fačtionis chriſti per ſeipſummetad ipſummet chri

Sta utcaput operante fuis & per mébra

in mébris fua,
 Ad autoritates uniuerfas fonantes ģi non meremur

per noftra opera remiffionem peccatorum , non oportet

respondere:quia in hac conclufione omnes conuenimus.

Ad autoritates uero inductas ad probandum g non

meremur uitam æternam per opera noftra,responden

dumest.Et ad illud quidem quod affertur ex aposto,

lo ad ro.donum dei uita æterna respondetur g utiqz nos

boc dicimus & docemus: quoniam dorum dei gratiæ

gratum facientis eft tum nos eſſemembrachrišči ,tum

ex uirtute chriſti capitis in nobis,mereri uitāæternam .

non enim dicimus g ex operibus noftris quatenus a no

bis funtfed quatenus a chriſto in nobis per nos

ſunt,meremur uitam æternam.

Adid uero quod obijcitur ex documento chriſti dicite

ferui inutiles fumus:cum eadem diftin & tione responde

tur gnos quantumcungs omnia chriſti præcæptaimple

amus, quatenus implemus ea ex noſtro libero arbitrio,

inuenimur ferui inutiles ad ea quæ funt domus patris

cæleſtis , inuenimur inutiles ad ea quæ funtpolitiæ no

ftræ quæ in cælis eft:qualia ſunt remiffio peccatorum ,

gratia spiritus fanéti, charitas , & cætera propria fia

lijs dei. Et in promptu ratio eſt:quia nos quatenus a no

bis operantes,fumus
tam infimi ut non posſimus afcen

deread conferendum aliquid fupremo ordini

proprio
rum bonorum filiori dei.Cumquatamen ueritate ſtat
go nosmet quatenus ex cbrifto in nobis capite fumusope

rantes ut illius membra uiua , multum conferre poſſum

musper noſtra opera politiæ cælefti eo paternæ dor

mui : quia ut fic fumus eleuati in ordinemfiliorum dei:

nec ut fic fumus inutiles,

ſed membra utilia paternæ do

mui & cæleſti politiæ . Et fi ex hoc chriſtı documen

fiat contra utilitatem iuftorum operum

to argumentum

inſtatu peccatimortalis ad impetrandam remisſionem

peccatorum iuxta fcripta fuperius in ca, 10 ofi inquam

frat argumentum ad inferendum g bona operanon funt

utilia ad impetrandum remisſionepeccatorum ,Respon

dendum eſt g orationes, ieiunia, elecmofynæ & alia iu

, non
ſta opera impiorum quatenus ab ipfis procedunt

funt utilia ad remisſionem peccatorum impetranda

ſed quatenus afflata diuina benignitate ordinante ca:

ad impetrandam remisſionem peccatorum ,ſunt walde

utilia ad impetrandum illam.propter hoc enim apud

ezechielem appellantur uiæ dei ego non uice noftræ ,

Prouidit ſiquidem diuina bonitas ut multa impetremus

que nunõimeruimus:dedit diuina bonitas (ut chriſtus,

eſaias , ezechiel & apoštolus ad bæbr.teftantur) bo

nis operibus redeuntium ad deum , uim impetratori

am remisfionis peccatorum a diuina miſericordia per

 Fol . 18 .

chriſti meritum .Etex hac parte ieiunia,orationes, eleca

mofynæ & reliqua iusta opera peccatorum utilia funt

non ad merendum ,non ad fatis faciendum , ſedad impe

trandum remisſionem peccatorum . Et hæcputosuf

ficere ad intelligendum materiam hanc quæ in

quæftionem ucrtitur de fide & operibus:

ad dei omnipotentis gloriam &pio

rum confolationem . Roma

cie.13.Maj.

IS 32

Romæ apud Antonium Bladum

Aſulanum. 1 5 32+
i
 1
2
✓