Από τους Αββασίδες στους Σελτζούκους

Το Χαλιφάτο των Αββασιδών τον 11ο αιώνα βρίσκεται σε συνεχόμενη περίοδο

παρακμής, η οποία χαρακτηρίζεται κυρίως από χαμηλά έσοδα από κατεξοχήν
πλούσιες περιοχές του κράτους, όπως το Ιράκ. Η κατάσταση αυτή ξεκίνησε από τα
μέσα του 9ου αιώνα αμέσως μετά το θάνατο του χαλίφη Harun al-Rashid, με εξαίρεση
κάποιες εκλάμψεις από τον διάδοχό του Al-Mamum, και κλιμακώθηκε με την πτώση
της Βαγδάτης, της πρωτεύουσας του Χαλιφάτου, το 1055 στα χέρια των Σελτζούκων
του Togrul Beg. Επί βασιλείας του χαλίφη Al-Qadir (991-1031) η δυναστεία των
Βουγίδων που ήλεχγε τους Αββασίδες χαλίφες, βρίσκεται υπό περιορισμό, ενώ
παράλληλα στα ανατολικά σύνορα του Χαλιφάτου εμφανίστηκε ο κίνδυνος του
σουλτάνου των Γαζναβιδών, Mahmud του Ghazni. Τα εσωτερικά και εξωτερικά
προβλήματα του κράτους οι χαλίφες τα αντιμετώπισαν με την πρόσληψη σκλάβων
στρατιωτών, ghulam, κυρίως τουρκικής καταγωγής. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και οι
Σελτζούκοι. Ο επόμενος χαλίφης Al-Qa'im (1031-1075) απομάκρυνε εντελώς τους
Βουγίδες, ωστόσο κατά τη διάρκεια της ηγεμονίας του ο Togrul Beg κατέκτησε τη
Βαγδάτη.

Οι Σελτζούκοι ηγεμόνες διατήρησαν τους χαλίφες στη θέση τους, ενώ οι ίδιοι
έλαβαν τον τίτλο του σουλτάνου, ασκώντας ουσιαστικά την εξουσία. Πολύ γρήγορα,
ο Togrul πέρασε στην Αρμενία, τη Συρία και την Παλαιστίνη νικώντας τη σιιτική
δυναστεία των Φατιμίιδών της Αιγύπτου. Ο αδερφός του Togrul, Chagri Beg, κινήθκε
προς τα ανατολικά σύνορα του Χαλιφάτου, το Χορασάν και την Υπερωξιανή. Τρεις
κομβικές χρονολογίες καθόρισαν το μέλλον και την εξάπλωση των Σελτζούκων. Η
νίκη στην Νταντανακάν το 1040 κατά των Γαζναβιδών, η κατάκτηση της Βαγδάτης
το 1055 και η νίκη στο Μαντζικέρτ κατά των Βυζαντινών το 1071. Η τελευταία αυτή
επιτυχία πιστώνεται στον σουλτάνο Alp Arslan και ουσιαστικά άνοιξε την Ανατολία
στα τουρκικά φύλα. Το νέο κράτος που δημιουργήθηκε, μίγμα του Σουλτανάτου των
Σελτζούκων και του Χαλιφάτου των Αββασιδών, εκτεινόταν από την Ανατολία, τις
ακτές της ανατολικής Μεσογείου στη Συρία και την Παλαιστίνη, το Ιράκ, το Ιράν, το
Χορασάν, την Υπερωξιανή μέχρι τις όχθες του Ινδού. Οι Αββασίδες χαλίφες
διατήρησαν υπό την κατοχή τους στην ουσία μόνο την Μεσοποταμία με έδρα τη
Βαγδάτη, ενώ οι Σελτζούκοι έδρευαν από τη Χαμαντάν στο Ιράν. Και αυτοί ωστόσο
διασπάστηκαν στη συνέχεια σε μικρότερα σουλτανάτα, όπως αυτό της Νίκαιας και
του Ικονίου. Κλείνοντας, στο τελευταίο τέταρτο του 11ου αιώνα επί βασιλείας Malik
Shah (1072-1092) αναδείχθηκαν εξέχοντες λόγιοι της εποχής όπως ο al-Ghazali και ο
σπoυδαίος βεζίρης Nizam al-Mulk, στον οποίο πιστώνεται η άριστη διαχείριση του
κράτους.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Amedroz, Henry Frederick και Margoliouth, David Samuel, «The Eclipse of the
'Abbasid Caliphate, Original Chronicles of the Fourth Islamic Century», The Journal
of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland No. 2 (1923)

Bennison, Amira K. The Great Caliphs: The Golden Age of the Abbasid Empire.
Princeton: Yale University Press, 2009

Bosworth, Clifford Edmund, "Turkmen Expansion towards the west", UNESCO

History of Humanity, Volume IV, From the Seventh to the Sixteenth Century (1998)

Bosworth, Clifford Edmund, «Saldjukids», EI 2, vol. 8 (1995)

Bosworth, Clifford Edmund, «Nizam al-Mulk» and the zenith of the Great Saljuq
Empire, Cambridge History of Iran V (1968)

Bosworth, Clifford Edmund, The Ghaznavids, 994-1040, Beirut 1973

Cahen, Turcobyzantina, 1, σελ. 31

Darke, H., The Book of Government or Rules for Kings, London 1960, 1978, 2002

Frye, Richard Nelson, ed. The Cambridge History of Iran. Vol. 4, The Period from the
Arab Invasion to the Saljuqs. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 1975.

Grousset, René, The Empire of the Steppes: A History of the Central Asia, εκδ.
Rutgers University Press, New Brunswick 1988

Hodgson, Marshall G. S. The Venture of Islam: Conscience and History in a World

Civilization. 3 vols. Chicago: University of Chicago Press, 1958–1974.

Hourani, Albert Habib, A History of the Arab Peoples, εκδ. Faber and Faber, United
Kingdom 1991

Jackson, P. "Review: The History of the Seljuq Turkmens: The History of the Seljuq
Turkmens" Journal of Islamic Studies 13 (2002)

Kennedy, Hugh, «Τhe decline and fall of the first Muslim empire», Der Islam, 81
(2004)
Kennedy, Hugh, The Prophet and the age of the caliphates, εκδ. Addison Wesley
Longman, London 2004

Κennedy, Hugh, «Τhe late Abbasid pattern, 945-1050», The New Cambridge History
of Islam vol. 1 The Formation of the Islamic World Sixth to Eleventh Centuries
(2011)

Lambton, Ann, «The dilemma of government in Islamic Persia: the Siyasat-nama of

Nizam al-Mulk», Iran 22 (1984), σελ. 55-66.

Continuity and Change in Medieval Persia

By Ann K. S. Lambton, Albany New York; The Persian Heritage Foundation, 1988.

Lewis Bernard, The Arabs in History, εκδ. Oxford University Press, Oxford 1993.

Saunders, John Joseph, A History of Medieval Islam, εκδ. Routledge, London 1965.

Waines, David, «Τhe third Century Internal Crisis of the Abbasids», εκδ. E. J. Brill,
Journal of the Economic and Social History of the Orient, vol. 20, no. 3 (1977), ++.

Στέφανος Κορδώσης, Οι Τούρκοι ανάμεσα στην Κίνα και το Βυζάντιο (552-659

μ.Χ.). Ο ρόλος τους στην ευρασιατική πολιτική, διπλωματία και στρατηγική,
Ποιότητα, 2012

Προσθήκες (για έρευνα)

Bosworth, Clifford Edmund, The Arabs, Byzantium and Iran : studies in early Islamic
history and culture, Hampshire : Variorum, 1996.

Bosworth, Clifford Edmund, The medieval history of Iran, Afghanistan, and Central,
London : Variorum Reprints, 1977.

Bosworth, Clifford Edmund, The Turks in the early Islamic world, Aldershot,
England ; Burlington, VT : Ashgate/Variorum, c2007.

Bosworth, Clifford Edmund An historical geography of Iran / W. Barthold ;

translated by Svat Soucek ; edited with an introduction by C.E. Bosworth, Princeton,
N.J. : Princeton University Press, c1984.
Richard N. Frye, Islamic Iran and Central Asia (7th-12th centuries), London :
Variorum Reprints, 1979.

Vladimir Minorsky, The Turks, Iran and the Caucasus in the Middle Ages, preface by
J. A. Boyle

Vladimir Minorsky, Medieval Iran and its neighbours, preface by C.E.

BosworthLondon : Variorum Reprints, 1982.

Corbin, Henry, En islam iranien : aspects spirituels et philosphiques Paris :

Gallimard, 1971-1972, (Bibliothèque des idées). Περιεχόμενα: t. 1. Le shî'isme
duodécimain -- t. 2. Sohrawardi et les platoniciens de Perse -- t. 3. Les Fidèles
d'amour Shî'isme et soufisme -- t. 4. L''ecole d'Ispahan; L'École Shaykhie; Le
douzième Imâm.

Ovamir Anjum Politics, Law, and Community in Islamic Thought: The Taymiyyan
Moment

Colin P. Mitchell, The Practice of Politics in Safavid Iran: Power, Religion ...(το έχει
στο Academia edu αλλά θέλει e-mail)

A. C. S. Peacock, The Great Seljuk Empire\, The Edinburgh History of the

Islamic Empires, 2015.

BE 52.10 Pourshariati, Parvaneh Decline and fall of the Sasanian empire : the
Sasanian-Parthian confederacy and the Arab conquest of Iran / London ; New York :
I.B. Tauris in association with the Iran Heritage Foundation ; New York : Distributed
in the U.S.A. by Palgrave Macmillan, 2008