Wrocław 10 maja 2009

KNRK Hossa ProCapital

REFERAT:

„Inwestycje alternatywne”

Autor:
Kamil Osipiak
 Niniejsze opracowanie jest poświęcone szeroko pojętemu zagadnieniu
inwestycji alternatywnych. Wraz z niekorzystnym rozwojem sytuacji rynkowej
inwestorzy poszukują coraz to nowych źródeł pomnażania swojego kapitału, tak aby ich
portfele były niewrażliwe na czynniki zewnętrzne. Z pomocą przychodzą inwestycje
alternatywne. Czym one są? Niektóre istnieją już od wielu lat, jednak wiedzą o nich tylko
specjaliści w danej dziedzinie.

Prostą definicją inwestycji alternatywnej może być: Jest to sposób lokowania kapitału na
obszarach, których wartość zmienia się pod wpływem odmiennych czynników niż te,
które panują na rynkach światowych. Najczęściej są to produkty niszowe i rzadkie albo
fundusze zamknięte.

Wyróżniono wiele rodzajów inwestycji tego typu. Prosty odział to:

1. Inwestycje w talent – nie jest to nowość, jakkolwiek dopiero niedawno ten sposób stał
się bardziej znany pośród inwestorów.
2. Inwestycje venture capital i private equity – lokowanie kapitału w innowacyjne
przedsiębiorstwa
3. Fundusze hedge – sposób na szybkie i duże zyski przy dużym ryzyku – transakcje
lewarowane
4. Produkty strukturyzowane – istnieją od wielu lat, od 2000 roku rozpoczął się ich
szybki rozwój
5. Wykupy menedżerskie i wspomagane (LBO/MBO) – przejęcia przedsiębiorstw
6. Nieruchomości – od 2006 roku ich cena zwłaszcza w USA spadła
7. Metale szlachetne – zwłaszcza złoto i monety
8. Inwestowanie w dzieła sztuki i kolekcje – typ inwestycji długoterminowej
9. Diamenty i kamienie szlachetne – znane od wieków, uznane za „twardą walutę” na
trudne czasy
10. Inwestycje w dobra luksusowe – alkohol, hodowla koni, cygara, antyki

2
I. Inwestycje w talent

Jest to nowość na rynku. W mediach masowo pojawiają się programy, które polegają na
wyłowieniu jednostki utalentowanej z szeregu kandydatów i na przykład sponsorowanie
jej nagrań w profesjonalnych studiach, wydanie płyty oraz trasy koncertowe. Instytucje
finansowe poszły krok naprzód i po serii testów wybierają osobę, w której karierę
zainwestują.

Przykładem takiej instytucji jest: New World Investments, która specjalizuje się w
inwestycjach w obszarach alternatywnych. Koronną inwestycją w talent jest tutaj
finansowanie kariery Karola Basza, który próbuje swoich sił jako kierowca wyścigowy
(fotografie poniżej).

W roku 2009 Karol Basz został przyjęty do zespołu Roberta Kubicy RK team, który
rywalizuje w swoistym przedsionku zawodowych wyścigów – kategoria KF2. Co więcej
zdobył drugie miejsce w środkowoeuropejskich eliminacjach mistrzostw Europy.1

Szacunkowy czas trwania inwestycji: około 5 lat

Nakłady inwestora: średnie lub wysokie
Ryzyko: wysokie
Szacunkowa stopa zwrotu: wysoka i bardzo wysoka

1
http://nwai.pl/index.php?id=431&lng=pl (10-05-2009)

3
II. Fundusze venture capital oraz private equity

Istotą działalności takich funduszy jest osiąganie ponadprzeciętnych stop zwrotu z

działalności nowopowstających przedsiębiorstw. Najchętniej inwestuje się w firmy
działające w branżach wysokich technologii. Typowy fundusz venture finansuje
działalność takiego powstającego przedsiębiorstwa najczęściej od momentu jego
powstania.

Można wyróżnić 3 rodzaje tego typu działalności:

• Venture capital
• Private equity
• Wykupy menedżerskie

Private Equity różni się od venture capital tym, że inwestor wchodzi do danego
przedsiębiorstwa w dalszych fazach rozwoju. Jest to o tyle dobre, że na taki etapie ryzyko
jest niższe niż przy pozycji numer 1. Wykupy menedżerskie są to kontrolowane przejęcia
istniejących przedsiębiorstw za zgodą i pod nadzorem ich zarządu. W każdym wypadku
tego typu inwestycje są polecane inwestorom posiadającym większy zasób kapitału.
Często finansując dane przedsiębiorstwo inwestorzy posługują się zaciągniętymi na ten
cel kredytami. Końcową fazą tej inwestycji jest sprzedaż danej spółki z zyskiem.
Przykładami takich funduszy w Polsce są: 3i Investments plc, Advent International Sp. z
o.o. sp.k., czy BBI Capital Narodowy Fundusz Inwestycycyjny S.A.2

Szacunkowy czas trwania inwestycji: około 3-7 lat, często więcej

Nakłady inwestora: wysokie
Ryzyko: wysokie
Szacunkowa stopa zwrotu: wysoka i bardzo wysoka

2
http://www.bankier.pl/firma/vc/narzedzia/katalog (10-05-2009)

4
III.Fundusze hedge

Pierwsza instytucja tego typu powstała w 1949 roku. W zamyśle jej działalność miała
polegać na częstych zmianach zajmowanych pozycji na rynkach kapitałowych oraz na
stosowaniu transakcji lewarowanych w celu zabezpieczania się przed niekorzystnymi
ruchami cen akcji. Najwięcej tego typu funduszy znajduje się w USA. Pierwotne
założenie dotyczące działalności tych instytucji zostało właściwie zarzucone, ponieważ
bardzo często są one używane do spekulacji w celu osiągnięcia ponadprzeciętnych stóp
zwrotu. Większość z tych funduszy ma charakter zamknięty – przykładowym
ograniczeniem jest wysoki wkład minimalny.

Działalność funduszy hedge jest inaczej regulowana pod względem prawnym. Często są
to po prostu spółki prawa handlowego, zazwyczaj ulokowane w tak zwanych rajach
podatkowych. Podczas obecnego kryzysu działały ze zmiennym szczęściem – osiągając
albo duże zyski albo głęboko tracąc na wartości. Aby utrzymać duże zyski rynek musi
przez dłuższy czas znajdować się w trendzie wzrostowym bądź spadkowym. W Polsce
nie istnieją Fundusze tego typu, jeśli już to są to oddziały funduszy zagranicznych.
Przykłady: Superfund SFIO typ A, B, C, Trend+c i Trend+a. W roku 2008 zyskały ponad
35% podczas, gdy standardowe Fundusze inwestycyjne traciły. W Polsce przyczyną
braku tego typu instytucji są ograniczenia prawne:

• Ograniczenie krótkiej sprzedaży

• System podatkowy
• Ograniczenia co do składu portfela

Szacunkowy czas trwania inwestycji: od kilku tygodni do ponad roku

Nakłady inwestora: średnie lub wysokie
Ryzyko: wysokie
Szacunkowa stopa zwrotu: wysoka

5
IV. Produkty strukturyzowane

Produkty strukturyzowane zagościły na polskiej giełdzie w 2006 roku. Do tego były one
właściwie nieznane, jednak pod wpływem sytuacji na parkietach zaczęto poszukiwać
metody, która umożliwia inwestowanie z gwarancją zwrotu przynajmniej części
wpłaconego kapitału. Właśnie na tym polegają struktury. Standardowy skład takiej
inwestycji jest to po prostu portfel złożony z obligacji zerokuponowej lub o stałym
oprocentowaniu oraz z instrumentu agresywnego – w większości przypadków opcji. W
2009 roku można zaobserwować prawdziwy wysyp tego typu inwestycji. Są one o tyle
ciekawe, że pozwalają na ulokowanie kapitału na rzadkich i niedostępnych segmentach
rynku na przykład w sektorze energii odnawialnej lub na rynkach metali szlachetnych.
Produkty strukturyzowane można podzielić według 4 kategorii:

• Certyfikaty inwestycyjne
• Produkty z gwarancją kapitału
• Lokaty
• Polisy Inwestycyjne3

Polisy inwestycyjne są dla inwestora dość ciekawym rozwiązaniem ponieważ oferują

ubezpieczenie – na życie bądź też od innych czynników losowych połączone z ofertą
inwestycyjną. Pozwala to uzyskać zwolnienie z podatku od oszczędności – tak zwany
podatek Belki. W Polsce docelowo sprzedażą produktów strukturyzowanych zajmuje się
Wealth Solutions (notowana na New Connect). Oprócz tego można je znaleźć w ofercie
praktycznie każdego banku.

Szacunkowy czas trwania inwestycji: od 3 miesięcy do 7 lat

Nakłady inwestora: niskie lub średnie (od 1000 zł w górę)
Ryzyko: średnie
Szacunkowa stopa zwrotu: średnia lub wysoka

3
Izabela Pruchnicka-Grabias, Inwestycje alternatywne ,CeDeWu, Warszawa 2008, s. 159

6
V. Wykupy menedżerskie i wspomagane (LBO/MBO)

Ten typ inwestowania jest przeznaczony dla osób dysponujących dużym kapitałem. Dużo
łączy go z funduszami typu venture capital jednak zgodnie z podziałem na stronie 4
dotyczy on najczęściej przejęć przedsiębiorstw które są w zaawansowanej fazie rozwoju.
Dużą rolę w takich działania odbywają banki inwestycyjne, które często udzielają
kredytów inwestorom planującym w ten sposób ulokować swój kapitał. Spłaty tych
kredytów polegają najczęściej na redukcji zysków osiąganych przez te przedsiębiorstwa.

Szacunkowy czas trwania inwestycji: ok. 5 lat

Nakłady inwestora: wysokie
Ryzyko: wysokie
Szacunkowa stopa zwrotu: wysoka lub bardzo wysoka

VI. Rynki nieruchomości

Biorąc pod uwagę logikę – jeżeli na świecie zwiększa się liczba ludności to cena ziemi
powinna wzrastać. Inwestycje w nieruchomości są dobrą alternatywą dla osób chcących
ulokować swój kapitał na dłuższy okres (więcej niż 5-10 lat). W roku 2009 cena
nieruchomości została poddana sporej korekcie – nadarzyła się więc dobra okazja do
zwiększonych zakupów. Pod względem typu nieruchomości inwestycyjne można
podzielić na:

• Rekreacyjne (np. park rozrywki, stadion)

• Mieszkaniowe
• Grunty (dobrze położone działki)
• Infrastrukturę

Inwestycje tego typu są raczej przeznaczone dla osób posiadających duże zasoby
kapitału. Często korzystają z tego instytucje finansowe wykupując na przykład pakietowo
dziesiątki mieszkań w celu ich późniejszej sprzedaży po wyższej cenie.

7
Szacunkowy czas trwania inwestycji: powyżej 5 lat
Nakłady inwestora: wysokie lub bardzo wysokie
Ryzyko: średnie
Szacunkowa stopa zwrotu: średnia lub wysoka

VII. Metale szlachetne i monety

Metale szlachetne były od wieków uważane za uniwersalna walutę przetargową. Ceniono

je za walory ozdobne, rzadkość występowania oraz w późniejszym czasie za właściwości
chemiczne. Zaliczają się do nich złoto, srebro, platyna oraz pallad. Najczęściej
kupowanym metalem jest złoto. Pozostałe rynki cechują się mniejszą płynnością. Złoto
jest oferowane na rynkach w 3 postaciach fizycznych:

• Złota lokacyjnego w postaci sztabek o różnej masie

• Sztabki kolekcjonerskie
• Złoto bulionowe (monety)

Inna postacią są certyfikaty inwestycyjne na złoto. Jakość złota określana jest w karatach.
Najwyższa to 24 karaty (99,9% złota w próbce), im ilość karatów jest niższa tym
mniejsza zawartość czystego kruszcu w próbce. Sztabki kolekcjonerskie to złoto
najwyższej próby dodatkowo zdobione i oznaczane, wydawane w limitowanych seriach.
Przykładem są tutaj sztabki „Poczet władców i książąt Polski”. Dystrybutorem jest firma
Express M Sp. Z.o.o. Złoto bulionowe są to monety i medale wydawane przez Mennicę
Państwową w limitowanych seriach. Oceny jakości tego typu przedmiotów oferują
agencje ratingowe. Co więcej – stopy zwrotu przy zakupie monet kolekcjonerskich mogą
osiągać tysiące procent, jednak jest to inwestycja na dłuższy czas przy sporym ryzyku nie
trafienia we właściwą serię.

Wydano wiele serii monet kolekcjonerskich. Zostały one zebrane w specjalistycznym

katalogu, który właściwie jest jedynym odnośnikiem co do cen tego typu przedmiotów na
rynku. Na następnej stronie – wykres ceny złota za uncję jubilerską (31,1 g) w USD.

8
Zgodnie z powyższym wykresem w czasach dekoniunktury inwestorzy wycofują swoje
środki z funduszy akcyjnych i lokują je w złocie o czym świadczy duży wzrost ceny w
ciągu ostatnich 5 lat. Każde zachwianie polityczne, wojna lub inne zdarzenie o zasięgu
globalnym powodują wzrost popytu na „twarde waluty”.

Czas trwania inwestycji: od kilku minut (trading na złocie) do kilku lat (monety)
Nakłady inwestora: niskie do wysokich (przy monetach i sztabkach)
Ryzyko: średnie lub wysokie
Szacunkowa stopa zwrotu: średnia lub wysoka

VIII. Inwestowanie w dzieła sztuki i kolekcje

Inwestycje w sztukę są typem długoterminowego lokowania kapitału, ze stopami zwrotu

wycenianymi na podstawie subiektywnych opinii inwestorów. Istnieją 4 zasadnicze
czynniki wpływające na wartość dzieł sztuki w danym czasie:

9
 • Wspomniany już czynnik subiektywizmu inwestorów
• Aktualnie panująca moda
• Wiek dzieła
• Dostępność oraz wiarygodność dzieła

Dużym mankamentem tego typu inwestycji jest brak wiarygodnych informacji na temat
historycznych stóp zwrotu na przykład ze sprzedaży danego obrazu czy rzeźby. Co
więcej – płynność na tym polu jest bardzo mała oraz praktycznie nie istnieje stały dochód
z inwestycji (z wyjątkiem wypożyczania dzieł np. do galerii albo na wystawy).
Inwestycje w sztukę zyskały nazwę Art Bankingu jako odnogi Private Bankingu. Usługi
tego typu są oferowane bardziej zamożnym inwestorom przez banki, których programy
inwestycyjne zawierają doradztwo, analizę trendów, wycenę dzieł, transport, czy
reprezentację inwestora podczas aukcji. Możliwe jest nawet uzyskanie kredytu pod
zastaw dzieła sztuki (zazwyczaj 50% wartości).

Czas trwania inwestycji: powyżej 5 lat

Nakłady inwestora: bardzo wysokie
Ryzyko: średnie
Szacunkowa stopa zwrotu: wysoka lub bardzo wysoka

IX. Diamenty i kamienie szlachetne

Diamenty i inne kamienie szlachetne były od wieków dobrym sposobem na

zabezpieczanie inwestycji. Prawdziwy ich wysyp rozpoczął się wraz z odkrycie
zasobnych złóż południowo-afrykańskich, które od tamtego czasu dostarczyły na rynek
więcej diamentów niż wszystkie kopalnie świata razem wzięte licząc od starożytności.
Jednostką miary stosowaną w przypadku kamieni szlachetnych jest 1 karat – tutaj
oznacza masę o wartości 0,200 grama. Co więcej istnieją 4 kryteria oceny jakości
kamienia (tzw 4c): czystość, barwa, masa, szlif. Warto zwrócić także uwagę na wzrost
wartości diamentu pod wpływem rosnącej masy:

10
 • 0,29 karata – 2000 zł (2007 rok)
• 0,3 karata – 4000 zł
• 1 karat – 30000 zł

Kamienie o większej masie wyceniane są na olbrzymie kwoty. Podane wartości dotyczą

kamieni najwyższej jakości. Najbardziej znane diamenty to Cullinam o masie 621 gram –
został pocięty na 104 brylanty oraz Hope, niebieski diament nad którym według opisów
spoczywa klątwa. Największy diament w Polsce znajduje się w koronie Jana Kazimierza
i ma czarną barwę, ważąc 10 karatów. Rynek diamentów w większości jest kontrolowany
przez jedną firmę: De Beers. Pełni ona rolę dużego monopolisty już od początku XX
wieku kontrolując ceny na światowych rynkach. Planując inwestycje w diamenty
wskazane jest, aby posiadać specjalistyczną wiedzę w danej dziedzinie ponieważ łatwo
można wpaść w pułapkę oszustwa. Oryginalny kamień powinien mieć certyfikat z
numerem oraz numer wygrawerowany przy szlifowaniu. Oddając kamień do szlifu
należy liczyć się z ryzykiem jego rozpadu. Błąd może też wystąpić przy samej wycenie
(zawyżenie).

Podobne kryteria występują w przypadku innych kamieni szlachetnych – rubinów,

szafirów oraz pozostałych typów. Na tym polu dochodzi jeszcze rzadkość występowania
– są ponieważ minerały które występują tylko w jednym miejscu na świecie a ich
pokłady są bardzo niewielkie – przykładem takich kamieni jest tanzanit(foto poniżej)4.

4
http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Tanzanite_cut.jpg (10-05-2009)

11
Czas trwania inwestycji: ok. 2-3 lata
Nakłady inwestora: wysokie
Ryzyko: wysokie
Szacunkowa stopa zwrotu: wysoka

X. Inwestycje w dobra luksusowe

Przedmiotem długoterminowego ulokowania kapitału są także dobra luksusowe i

artykuły monopolowe. Mogą to być:

1. Znaczki pocztowe – niektóre okazy pośród filatelistów osiągają zawrotne ceny.

Wadą jest mała płynność tej inwestycji oraz trudności w wycenie zbioru
2. Cygara – wyroby tytoniowe są dosyć często przedmiotem kolekcjonowania
3. Wino – markowe i stare wina są dobrym przykładem długoterminowego
ulokowania swojego kapitału – na ich wartość mają wpływ takie czynniki jak na
przykład pogoda przy zbiorach, region itp. Istnieje nawet indeks na którym
notowane są znane wina – Liv-ex 100 oraz Liv-ex 500. Wykres poniżej5:

5
http://www.liv-ex.com/pages/static_page.jsp?pageId=100 (10-05-2009)

12
 4. Kolejną inwestycją tego typu są stare meble, samochody, motocykle
5. Bardzo osobliwym przykładem są trufle – rzadkie i niezwykle drogie grzyby o
niezwykłych walorach smakowych występujące u podnóża Alp
6. W USA popularna jest wymiana kolekcjonerskich kart Baseballowych – niektóre
z nich osiągają zawrotne ceny – zawierają autograf gracza, jego zdjęcie i na
odwrocie statystyki.
7. Pozostałe rodzaje takich inwestycji to militaria, pamiątki, fotografie, komiksy i
wiele wiele innych.

Wymienione wyżej rodzaje inwestycji alternatywnych są tylko najważniejszymi typami,

ze względu na obszerność tematu skupiłem się na najważniejszych.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Literatura:

1. Izabela Pruchnicka-Grabias, Inwestycje alternatywne ,CeDeWu, Warszawa 2008

2. Adam Zaremba, Produkty Strukturyzowane – inwestycje nowych czasów, Helion,
Gliwice 2008
3. Izabela Pruchnicka-Grabias, Egzotyczne opcje finansowe, CeDeWu, Warszawa
2006

Strony internetowe:

1. http://nwai.pl/index.php?id=431&lng=pl (10-05-2009) – New World Investments

2. http://www.bankier.pl/firma/vc/narzedzia/katalog (10-05-2009) – Bankier.pl
3. http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Tanzanite_cut.jpg (10-05-2009) – Wikipedia
4. http://www.liv-ex.com/pages/static_page.jsp?pageId=100 (10-05-2009) – Liv-ex
5. www.money.pl – Money.pl
6. www.stooq.com – serwis stooq.com

13