Professional Documents
Culture Documents
I. 'I'ürk liültiirii ve
Hae:ı Bektaş Veli
eınpozyrunu Blldirileri
(22 - 24 Elrnn - 1998)
ANKARA - 1999
sonra yaşınılan tasavvuf hareketlerinden ve özellikle ah-
met Yesevi, Hacı Bektaş Veli v.b. mutasavvıflann hoşgö
rüsünden kaynaklanan dini karakterli bir oyun, şiir, mü-
zik üçgenidir.
Horasan erenleri eski Türk dini ve şamanlık özellik-
leri taşıyan inanışlannı, törenlerini ve semahlarını da Or-
ta Asya'dan Anadolu'ya birlikte getirmişlerdir. Alevilik ve
Bektişilikte (cem, saz, dede) üçlüsünde biri olmazsa ol-
mat düşüncesi hakimdir. Türkler Anadolu'ya gelince de-
delerini, sazlannı ve cemlerini de beraberinde getinm~
lerdir. İran'a · ve Arabistan'a baktığımızda onlarda da
dede ve seyyit bulunmaktadır; ancak cem ve saz bulun-
mamaktadır. Her üçü sadece Türk topluluklarında vardır.
Anadolu'ya gelip göçebeliğini sürdüren ve daha sonra
yerleşik hayata geçen eski Türkler, kültürlerini sürdürme-
semahlann başında Kırklar Semah Tumalar Semahı Kı- dönülmemesi gereken semahlar günümüzde artık düğün
' ' lerde ve eğlence ortamlannda yapılır hale gelmiş ve dini
rat Semahı, Erzincan Semahı, Dem geldi Semahı ve Yatır
Seın.ahlan gelmektedir. Semahlar bağlı olduklan bölgenin olmanın yanı sıra seyirlik olma özelliği kazanm~tır. Ce-
ilin, köyün adıyla anıldıklan gibi, nefeslerin adına veya min ve semahın dilli boyutlu ve amaçlı olduğunu her
içeriğine göre de adlandınlmaktadır. V.Lütfi SALCI, Jevik ikisinin de birbirinden ayn düşünülemeyeceğini savun-
maktayız ki durum bu merkezde iken biz bu değişimi
OYTAN, H.Bedi YÖNETKEN Cemi! DEMİRSİPAHİ Ab-
' ' olumlu karşılamamaktayız. Dini içerikli ezgilerin ifade et-
durrahınan YTI.MAT, Metin AND, Belgin AYGÜN, llhan
tiği anlamlarla icra edildiği mekanlar arasında karşımıza
ERSEVEN, Fuat BOZKURT'un verdiği bilgiler ile istanbul
Karacaahmet Türbesi Derneği semah topluluğunun kayıt utanç verici bir tablo çıkmaktadır. Örneğin, sözleri Kul
edilmiş hantından toplam 29 semah çeşiti ile karşılaştık. Himmet'e ait olan "Bugün bize pir geldi" isimli semah
televizyonlarda oldukça dekolte giyen bir bayan tarafın
İslamiyetten önceki eski Türklerin dini ayinlerden-
dan içkili bir ortamda. Okunuyor ve orada bulunan in-
başka bir şey olmayan cemler ve cemierin 12 hizmetin-
sanlar kadeh kaldırıyor ve bazıları anlamsız hareketlerle
den biri olan semahlar, Hz. Ali'nin önderliğinde yapılan
semah dönmeye çalışıyorlar. İşte bu gerçekten bir utanç
Kırklar cemine dayanmaktadır. Göçebe Türklerin Anado-
tablosu. Burada sanatçılara, radyo ve televizyon prcxliik-
lu'ya gelmeden önce yaptıklan törenler ve bunların için-
törlerine çok iş düşmektedir. Sanatçı repertuanndaki dini
de yer alan dini rakslara benzeme~1edir. islamiyelin ka-
içerikli ezgileri okuyacağı mekan ve zamanı iyi seçmeli-
bulü ve İslami kılıfa bürünen Alevi-Bekillşl cemleri ve
dir. Prodüktörler ise, bu ezgilere yer vereceği ortarnı iyi
semahlan, Orta Asya'dan Horasan erenleri tarafından
belirlemelidir. Semahlar daha önce de değindiğimiz gibi
Anadolu'ya getirilmiştir. Böylelikle Türkler İslamiyetten
cemierin içinde yer alır ve uluorta dönülmez. Eğlence
?nce müzik eşliğinde sernah dönerek yaptıklan törenleri,
oyunu değildir. Bu duruma ve bu konuya Hao Bektaş
ıslamiyetten sonra da terk etınem~ ve islami unsurlarla
Veli'nin Makalat'ında semahla ilgili bölümü aklararak bic
birleştirerek devam ettinnişlerdir. Anadolu'ya geldi~1en
!irmek istiyorum:
sonra da geli~mini sürdüren cemlerv esemahlar eksinlik-
le dilli karakterli ve dini amaçlıdır. Dini bir boyuta sa- "Semab ariflerin aleti, mubiplerin ibadeti, talip/erin
hip olmakla birli~1e dede ya da !rJbanın dualan, gül- maksududur. Hakki bizim semamız oyuncak değil, i/Jbi
benkleri, söylenen nefes ve deyişleri, yapılan niyazlar bir sırdır. Mecazf değildir. O kimse ki semaı bir oyun sa-
hep inançla ilgilidir. yar. O cifedir. Namtızı kı!ırıır kimse değildir."
1 A 1 '-.\ 1
/Uı {11\111(~1 f/l.~llltJI.III t!~ru....uJ.!!.
1 ıı H nr f'>L n llfA n ~ı O.'\ rıo If o1 HlOA 1 UFEM.CI
iuu ll''l 111.nıııı
\(llöl!ıl
Üi\:iıi.-
",f__._ı::::::=r-=- ; _ . E'---'-- . == . ı
~
o:---ı-.ı.:.-----=-~--,_JI_II
-- -· •-.-~.:·;- -:_~_:_:.:-:=..=L,..=-;-; -t~--fl-• r '
__ , __ ;--<--= . ~~
:.,_____._____~
j ; /;
(.. == =
'Or. SA (t (E;. LE RI ll
-..:......::
• • . • • • _ • _.. • f'l\
!:::::::::=
RE LE N Of Ml
) : 1 GO
- r--"- l -====::=st=:::
'J=;===== ~- .. - i :- -----------=ıı=-_].!_---'--- ~---
0..- __;__- c::=ı..:::ı ~---n- -, .:=ır::=·~~~
'· P;, FH; LE•: (J• Ml
....;. ---
(.~•-ıc=r·-r=·-r=·-·----~f-- -" '--"-'-_f-~
.:-::------:-
~
- - __-.-=:;::-. . - .J-:-- . . .__.. . .
't.. - ·----. -- ı· .:... ~
1
:::=r=- ====:; -t:..·--:; -..
~--- .. :.r ıı~ :r :.E~· u
uıue: CEntU iuitiYORSUfl
. -ı h·'"". J'
~-~ §tt#Frrt±tt) r ı·
• H4 Tl H4 _ Y I ...._ CE Ki Pl Gl DER Bl GÖZ Ll!
.--
ı
~
~
ı
~
~F~~~=ı==F=ir=iam-(!~·~r§o~~~~~,·~fos
SUR ME' ll - _ .•• ~ .... -
Jı, 160
~~ { i
CE kiP Gl~ 31A GÔZ ~E RI SUR Ll
~;--' •?=-'J, ı
~-·- ::::ı 1 s;:::; kir
aı tR "4i u.x r 1 (.EL '"E rıH :E 3UL 3U .O ı;;R NI
~~::-~-=~IJYil_c~·~;~i=:.~2~~~-·=-.::-
HAf HA_ıl
':ıl llE OEO lU lllll!YORSUU
t S~hılc- ı J
@~=c-EJ~-=1=·1==1·~~ fbfWA:-::-9a
t:ıl Hı SıR MA. OAH Mf SUZ CÔ lE ı:t
·-
.._;==ı=pttf
HAM Si UEH OE
o
tl.. AA
!
•
-
" 7-·T
ı:-·ı.::::.ı
-ı:
oı
'""
/1 •
(;;~~f-::-~~~~'! !
L .f ~1"1 -
"A ı: f
RET
r r MIS
GIHE OE Rf li IHILIYORSUU
( S.ıhlfc- 4 J
~~r*F-~=~~~ ı İ
IUI DE 1 ll • Otı~ ME U CO lUP Gi DE .A
bt=m:r==:
Bl GOZ LE Al
~~~:&~==ııg~:ı=r\?2t;r~r ri&-~
(D . ..
SUR ME Ll HA YI tu._rı CO 2İJP Gi
._.__.
1 !_Li :
..
aı G02 LE Ll
tGrt
:
...
[ j ·••
c.X.
; $ F'Sf
r ı 1 r. :
--ı'
•
ı L
""' "' LAN DER lU (,EC
" ll!: FJ:.- 't 04
, +--
rrr
cr o Ki LE
.
YAY
::..... •: ı
!'__,...__11--w .
::::...J
•----.. ~
0 KI LE YAY OA "'
-1- -2-
Gine dertli dertli ıniiıyorsun Yoksa sanayadüzen ml d üzdüler
San durnam stm·n yaralandı mı Perdelerin tel tel edip üzdüler
lllçel degnıf"den de Intliyorsun Tellerini sınnadan mı süzdüler
San durnaııı slnen yaralandı mı Allı da durnam telilde durnam
Yoksa cıgerlerin parelendtnıl parelendi ml Slnen yarelendi ml
Yoksa cıgerlerın parelendi ml
-3- -4-
1Ja,·a)ı ey deligönlıl ha,·a)ı Kuru klıtük yanınayınca tü ter ml
Ay dognıadan şa,•kı dutmuş ovayı Ak gerdanda çifte benler biter ml
Turkrncn kızı ka ter etmiş ıııaya)ı Vak U gelmey1nce bülbül öter ml
llay hay çekip gider l.ılr gözleri surıııell Ot üp gıder btr gözleri sürmell
ll ay hay çekip gider l.ılr gözleri surınell
-S-
Hay hay hay hay Dere kenennda yerler hurmayı
Kılavuz ederler telll durnayı
Ak gögsün üstünde Ilik dügmey1
Çözüp gider bir gözleri sürmell
!lay hay Çözüp gider bir gözleri sürmcll
Garacaoglan derkl geçU ne fayda
Bt vefa kalmadı ok lle yayda
Bt vefa kalmadı ok lle yaydalSil