WSTĘP DO LITERATUROZNAWSTWA WYKŁAD 1 23.02.

2021

Literaturoznawstwo - nauka, której przedmiotem badań jest twórczość literacka oraz

procesy związane z rozwojem literatury; (w skrócie - nauka o literaturze) - SJP

- w starożytności literaturoznawstwo sprowadzało się do filozofii (ew.

retoryki/poetyki)
- w XIX w. wyodrębniono literaturoznawstwo jako odrębną gałąź nauki
- XX w. to czas rozwoju literaturoznawstwa (nowe szkoły, kierunki, tendencje etc.)

LITERATUROZNAWSTWO = HISTORIA LIT. + TEORIA LIT. + KRYTYKA LIT.

HISTORIA LITERATURY: zajmuje się przekształceniami w literaturze określonego

kręgu językowego dokonywanymi na tle historycznym
- periodyzacja procesów historyczno-literackich
- ewolucje zjawisk w dziedzinie literatury
- komparatystyka (wykrywanie podobieństw i różnic typologicznych pomiędzy
literaturami narodowymi)
- ewolucja formy literackiej
- związki literatury z życiem danej społeczności
- ewolucja idei, problemów i motywów

TEORIA LITERATURY: bada konkretne dzieła literackie i fakty literackie oraz

wykrywa ogólne prawidłowości określające ich charakter (reguły organizacji tekstu)
- teoria dzieła literackiego = poetyka teoretyczna
● poetyka normatywna (narzuca konkretne normy stylistyczne i kompozycyjne
utworom literackim)
● poetyka opisowa (systematyczna) = genealogia (rodzaje i gatunki lit)
stylistyka (język utworu)
wersologia (wiersz, metrum etc.)
● poetyka historyczna (rozwój i przekształcanie się form literackich)

KRYTYKA LITERACKA: komentuje i poddaje ocenie dzieła literackie

- zinstytucjonalizowana działalność pisarska, która stawia sobie za cel
modelowanie działalnością literacką i jej społeczną recepcją
- relacja: autor - dzieło - odbiorca
- gatunki krytyki literackiej: esej, rozprawa, portret literacki, recenzja, szkic,
felieton itd.
- Marcel Reich-Ranicki - polsko-niemiecki krytyk literacki (“Papst der deutschen
Kritik”)
WSTĘP DO LITERATUROZNAWSTWA WYKŁAD 1 23.02.2021

Literaturoznawstwo wchodzi w liczne związki z pokrewnymi dyscyplinami

humanistycznymi: lingwistyka, historia, socjologia, antropologia kultury,
kulturoznawstwo, translatoryka

Nauki pomocnicze literaturoznawstwa:

- tekstologia (zajmuje się zagadnieniami związanymi z badaniem i opisem
tekstów konkretnych dzieł literackich pod kątem ustalania ich autentyczności,
zmian
wprowadzanych świadomie przez autora w procesie twórczym, zmian wprowa
dzanych bez jego wiedzy na skutek niezamierzonych błędów wydawniczych lu
b też świadomie przez użytkowników rękopisu lub maszynopisu.)
- bibliografia (uporządkowany według pewnych kryteriów i spełniający
określone zadanie informacyjne spis (wykaz) dokumentów pisanych; też dział
nauki o utworach piśmiennictwa definiujący zasady tworzenia spisów.)
- Księgoznawstwo (bibliologia) (przedmiotem badań jest książka we wszystkich
jej aspektach + instytucje – księgarnie, biblioteki etc.)

*DODATKOWO: bibliografia vs źródła

źródła (literatura prymarna) – baza naszej pracy badawczej
np. Zbiór baśni braci Grimm, który jest przedmiotem naszej pracy
bibliografia (literatura sekundarna) – odnosi się do przedmiotu badanej literatury prymarnej
np. różne krytyczne opracowania baśni, komentarze literaturoznawców itd.