Trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa §2,3 Tỉ số lượng giác

§ 2;3: TỈ SỐ LƯỢNG GIÁC CỦA GÓC NHỌN

I. LÝ THUYẾT:

➀ Tỉ số lượng giác của góc nhọn

❖ Cho tam giác vuông tại .

• được gọi là cạnh đối (của góc )

• được gọi là cạnh kề (của góc )
❖ Định nghĩa

• Tỉ số gọi là sin của góc , kí hiệu .

• Tỉ số gọi là cos của góc , kí hiệu .

• Tỉ số gọi là tan của góc , kí hiệu .

• Tỉ số gọi là cot của góc , kí hiệu .

❖ Chú ý. và
Ví dụ 1. Cho ABC vuông tại A , đường cao AH . Biết AB = 20cm , BH = 12cm . Tính các tỉ số lượng
giác của góc C

➁ Tỉ số lượng giác của 2 góc phụ nhau

❖ Định lý. Nếu thì

,
,

Ví dụ 2.
a) sin100 = b) cos 250 =
c) tan 730 = d) cot550 =
L9/2021-2022 ThS. Phạm Việt Hà Page 1
Trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa §2,3 Tỉ số lượng giác

③ Bảng tỉ số lượng giác của các góc đặc biệt

Tỉ số α 300 450 600

lượng giác

sin  1 2 3
2 2 2

cos  3 2 1
2 2 2

tan  3
1 3
3

cot  3
3 1
3

Ví dụ 3. Ở độ cao 520 m , từ một khinh khí cầu ( ở

điểm C) người ta nhìn hai điểm A và B là hai đầu
của một cây cầu bằng các góc so với đường nằm
ngang của mặt đật lần lượt là B = 30 , A = 37 .
Tính chiều dài của cây cầu ( làm tròn tới m )

Ví dụ 4. Một máy bay đang bay ở độ cao 10 km . Khi hạ cánh xuống mặt
đất, đường đi của máy bay tạo một góc nghiêng so với mặt đất.
a) Nếu phi công muốn tạo góc nghiêng 3 thì cách sân bay bao nhiêu
km phải bắt đầu cho máy bay hạ cánh ?
b) Nếu cách sân bay 300 km máy bay bắt đầu hạ cạnh thì góc nghiêng
là bao nhiêu ?

L9/2021-2022 ThS. Phạm Việt Hà Page 2

Trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa §2,3 Tỉ số lượng giác
Ví dụ 5. Một người đo đạc chiều cao của một ngọn núi tại hai điểm A , B trên mặt đất. Kết quả được cho
trong hình vẽ. Tính chiều cao của ngọn núi.

➁ Một số hệ thức lượng giác cơ bản

Cho góc nhọn . Ta có:

• ●

• ●

3
Ví dụ 6. Biết cos  = , hãy tính sin  , tan  , cot  .
4

1 1
Ví dụ 7. a) Cho góc  nhọn tùy ý. Chứng minh rằng: tan2  + 1 = ; cot2  + 1 =
cos 
2
sin2 

L9/2021-2022 ThS. Phạm Việt Hà Page 3

 Trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa §2,3 Tỉ số lượng giác
8
b) Biết tan  = , hãy tính sin  , cos  , tan  .
15

Ví dụ 8. Tính: A = sin2 50 + sin2 150 + sin2 250 + ... + sin2 750 + sin2 850

Ghi nhớ

Nếu thì:
• ●
• ●

Ví dụ 9. Hãy sắp xếp các tỉ số lượng giác theo theo thứ tự tăng dần:

sin240, cos 350, sin 540, cos 700, sin 780, cos 830

II. BÀI TẬP

Bài 1. (Bài toán hải đăng) Một người quan sát ở đài hải đăng cao 80
feet (đơn vị đo lường Anh) so với mặt nước biển, nhìn một
chiếc tàu ở xa với góc 0 độ 42′. Hỏi khoảng cách từ tàu đến
chân hải đẳng tính theo đơn vị hải lí là bao nhiêu ?( 1 hải lí =
5280 feet)

Bài 2. Một máy bay cất cánh theo một góc 18∘ trong thời gian 20s, với vận tốc trung bình là 240km/h.
Độ cao máy bay đạt được sau 20s cất cánh là bao nhiêu?

L9/2021-2022 ThS. Phạm Việt Hà Page 4

Trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa §2,3 Tỉ số lượng giác
Bài 3. Một người quan sát đứng cách một tòa nhà khoảng 25m (điểm A). Góc nâng từ chỗ anh ta đứng
đến nóc tòa nhà (điểm C) là 360.
a) Tính chiều cao BC của tòa nhà (làm tròn đến 0,1 mét).
b) Nếu anh ta đi thêm 5 m nữa, đến vị trí D nằm giữa A và
B, thì góc nâng từ D đến nóc tòa nhà là bao nhiêu (làm
tròn đến phút)?

Bài 4. Từ một chiếc thuyền cách bờ 150m, một người

quan sát sử dụng công cụ đo góc đo được góc từ
đỉnh ngọn hải đăng đến thuyền là 200 , từ chân
ngọn hải đăng đến thuyền là 170 . Tính chiều cao
của ngọn hải đăng.
Bài 5. Lúc 6 giờ sáng, bạn An đi xe đạp từ nhà (điểm B) đến trường (điểm C) phải leo lên và xuống một con

dốc (như hình bên dưới). Cho biết đoạn thẳng BC dài 762m, B = 60,C = 40 .

a) Tính chiều dài h của con dốc.

b) Hỏi bạn An đến trường lúc mấy giờ? Biết tốc độ trung bình lên dốc là 4km/h và tốc độ trung bình
xuống dốc là 19km/h. (TS 2017/2018)

Bài 6. Để đo chiều cao từ mặt đất đến đỉnh cột cờ của một Kỳ đài trước Ngọ Môn (Đại Nội – Huế) người
ta cắm hai cọc bằng nhau MA và NB cao 1,5 mét so với mặt đất. Hai cọc này song song, cách nhau
10 mét và thẳng hàng so với tim cột cờ (xem hình vẽ minh họa). Đặt giác kế đứng tại Avà B để
nhắm đến đỉnh cột cờ, người ta đo được các góc lần lượt là 510 40’ 12” và 450 39’ so với đường song
song mặt đất. Hãy tính chiều cao cột cờ (làm tròn đến 0,01m).
C

A B
D 1 1
M N
Bài 7. Thông thường để đi xe đạp từ nhà đến trường, An đi theo một con đường thẳng. Hôm nay An đi
theo hướng chính đông một đoạn đường dài 6km tới nhà bạn Bình, rồi cùng bạn Bình đi theo
hướng đông bắc một quảng đường dài 3km nữa mới
tới trường. Vận tốc trung bình của 2 bạn là
15k/h.Hỏi hôm nay, An đi nhiều hơn thời gian
thông thường bao nhiêu phút?

L9/2021-2022 ThS. Phạm Việt Hà Page 5

Trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa §2,3 Tỉ số lượng giác

( )
Bài 8. Cho ABC vuông tại A có đường cao AH , H  BC . Gọi E , F lần lượt là hình chiếu vuông
góc của H lên AB và AC .
a) Chứng minh: Tứ giác AEHF là hình chữ nhật.
b) Chứng minh: AE.AB = AF.AC .
c) Chứng minh: HF.AB + HE.AC = 2HB.HC .
d) Gọi M là trung điểm của BC . Chứng minh: sin AMB = 2 sin ACB.cos ACB

Bài 9. Cho ABC vuông tại A có đường cao AH . Gọi M và N lần lượt là hình chiếu của H lên AB
và AC .
( ) ( )
a) Biết rằng: AB = 12 cm ; BC = 20 cm . Tính CH và AH ?
b) Chứng minh : AM.AB = AN .AC .
BC
c) Chứng minh : tan B + tanC = .
AH
d) Chứng minh : BC 3 = BH 3 + CH 3 + 3 MN .AB.AC .

Bài 10. Cho hình chữ nhật ABCD có AB = 2a , AD = a . Đường thẳng qua A vuông góc với BD tại H
cắt CD tại M .
a) Tính AC , DH , AH theo a . Tính tanCAB .
b) Chứng minh DM.DC = a 2
c) Phân giác của DAB cắt CD tại K . Chứng minh DKH = DBK .

Bài 11. Cho ABC vuông tại A, đường cao AH .

3
a) Giả sử sin ACB = và BC = 20cm . Tính AB , AC , BH và ABH .
5
b) Đường thẳng vuông góc với BC tại B cắt đường thẳng AC tại D . Chứng minh AD.AC = BH .BC .
AD
( )
c) Kẻ tia phân giác BE của DBA E  DA . Chứng minh tan EBA =
AB + BD
.

d) Lấy K thuộc đoạn AC . Kẻ KM vuông góc với HC tại M , KN vuông góc AH tại N .
Chứng minh. HN .NA + HM.MC = KAKC. .

Bài 12. Cho ABC vuông tại A , đường cao AH . có B = 600, BC = 6 cm .

a) Tính AB , HC , AH .
AB
b) Trên tia đối của BA lấy điểm D sao cho DB = BC . Chứng minh = sin BCD .
BD
c) Từ A kẻ đường thẳng song song với phân giác BI của CBD và cắt CD tại K. Chứng minh
1 1 1
= + .
KD.KC AC 2 AD2
d) Chứng minh A , H , I thẳng hàng và tính SACKH .

L9/2021-2022 ThS. Phạm Việt Hà Page 6