16/02/63

โครงการเขียนตอบข้อสอบกฎหมาย
(Legal Writing Workshop)
: การเขียนตอบข้อสอบกฎหมายอาญา

อ.ดิศรณ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ
E-mail: disorn.likhit@outlook.com
Facebook: Disorn Likhitwitayawuid

การเขียนข้อสอบอุทาหรณ์
วิชากฎหมายอาญาภาคทั่วไป (น.110)
เค้าโครงการเขียนข้อสอบบรรยาย

กําหนดประเด็นปัญหา
วางหลักกฎหมาย + นําหลักกฎหมายไปปรับใช้กับ
ประเด็นปัญหาที่ตั้งไว้ข้างต้น

บทสรุป
2

โครงการเขียนตอบข้อสอบกฎหมาย (Legal Writing 
Workshop) : การเขียนตอบข้อสอบกฎหมายอาญา
อ.ดิศรณ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ 1
 16/02/63

วินิจฉัยตามลําดับโครงสร้างความรับผิดทางอาญา
มีการกระทํา 1

มีการกระทําครบองค์ประกอบ
มีความสัมพันธ์ระหว่างการกระทําและผล 2
ตามที่กฎหมายบัญญัติ

การกระทําครบองค์ประกอบภายนอก 3
โครงสร้างความ
ไม่มีเหตุยกเว้นความผิด 5
รับผิดทางอาญา
ผู้กระทํามีองค์ประกอบภายใน 4

ไม่มีเหตุยกเว้นโทษ 6

ฐานความผิดอาญาที่ควรรู้
สําหรับการปรับบทกฎหมายอาญาภาคทั่วไป
ฆ่าผู้อื่น มาตรา 288
ตาย ทําร้ายผู้อื่นเป็นเหตุให้ถึงแก่ความตาย มาตรา 290
กระทําโดยประมาทเป็นเหตุให้ผู้อื่นถึงแก่ความตาย มาตรา 291
ทําร้ายผู้อื่นเป็นเหตุให้ได้รับอันตรายสาหัส มาตรา 297
ฐานความผิด บาดเจ็บสาหัส
กระทําโดยประมาทเป็นเหตุให้ผู้อื่นได้รับอันตรายสาหัส มาตรา 300

ทําร้ายผู้อื่นเป็นเหตุให้ได้รับอันตรายแก่กาย หรือจิตใจ มาตรา 295

บาดเจ็บ ทําร้ายผู้อื่นไม่ถึงกับเป็นเหตุให้ได้รับอันตรายแก่กาย หรือจิตใจ มาตรา 391

กระทําโดยประมาทเป็นเหตุให้ผู้อื่นได้รับอันตรายแก่กาย มาตรา 390 4

โครงการเขียนตอบข้อสอบกฎหมาย (Legal Writing 
Workshop) : การเขียนตอบข้อสอบกฎหมายอาญา
อ.ดิศรณ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ 2
 16/02/63

การปรับบทกฎหมายวินิจฉัยความรับผิดทางอาญาของบุคคล

1. มาตรา 59 ปรับใช้เพื่อวินิจฉัยว่าบุคคลจะมีความรับผิดทางอาญาหรือไม่
2. เมื่อมีความรับผิดทางอาญาตามมาตรา 59 แล้วจะมีความผิดฐานอะไรต้องปรับบท
ต่อด้วยฐานความผิดนั้น ๆ เสมอ

นาย ก จะมี ความผิดฐาน_____ตามมาตรา XXX ประกอบ มาตรา 59

ตัวอย่างข้อสอบอุทาหรณ์
นายโรตีชกหน้านายครกจนคิ้วแตก ดังนี้ จงวินิจฉัยความรับผิด
ทางอาญาของนายโรตี

โครงการเขียนตอบข้อสอบกฎหมาย (Legal Writing 
Workshop) : การเขียนตอบข้อสอบกฎหมายอาญา
อ.ดิศรณ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ 3
 16/02/63

ลําดับการวินิจฉัยข้อสอบอุทาหรณ์

จับประเด็น วางหลักกฎหมายที่เกี่ยวข้อง ปรับบทกฎหมายกับข้อเท็จจริง สรุป

การเขียนข้อสอบอุทาหรณ์
วิชากฎหมายอาญาภาคทั่วไป (น.110)
ประเด็น
1.ความรับผิดทางอาญาของบุคคล

หลักกฎหมายตามประมวลกฎหมายอาญา
มาตรา 59 วางหลักว่า บุคคลจะต้องรับผิดในทางอาญาก็ต่อเมื่อได้กระทําโดยเจตนา เว้นแต่จะได้กระทําโดยประมาท ใน
กรณีที่กฎหมายบัญญัติให้ต้องรับผิดเมื่อได้กระทําโดยประมาท หรือเว้นแต่ในกรณีที่กฎหมายบัญญัติไว้โดยแจ้งชัดให้ต้องรับผิดแม้ได้
กระทําโดยไม่มีเจตนา
มาตรา 295 วางหลักว่าผู้ใดทําร้ายผู้อื่น จนเป็นเหตุให้เกิดอันตรายแก่กายหรือจิตใจของผู้อื่นนั้น ผู้นั้นกระทําความผิด
ฐานทําร้ายร่างกาย ต้องระวางโทษ

โครงการเขียนตอบข้อสอบกฎหมาย (Legal Writing 
Workshop) : การเขียนตอบข้อสอบกฎหมายอาญา
อ.ดิศรณ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ 4
 16/02/63

การเขียนข้อสอบอุทาหรณ์
วิชากฎหมายอาญาภาคทั่วไป (น.110)
วินิจฉัย
ในการวินิจฉัยความรับผิดทางอาญาของบุคคลนั้นจะต้องพิจารณาจากโครงสร้างความรับผิดทางอาญา 3 ส่วน กล่าวคือ
พิจารณาว่าบุคคลนั้นได้มีการกระทําครบองค์ประกอบตามที่กฎหมายบัญญัติหรือไม่ การกระทํานั้นมีเหตุยกเว้นความผิดหรือไม่ และ
มีเหตุที่ทําให้ผู้กระทําได้รับการยกเว้นโทษหรือไม่
เมื่อพิจารณาจากข้อเท็จจริงแล้ว การที่นายโรตีชกนายครกจนคิ้วแตกนั้น เป็นกรณีที่นายโรตี1ได้มีการกระทําในทาง
อาญาโดยการเคลื่อนไหวร่างกายภายใต้อํานาจจิตใจบังคับ 2อันเป็นการทําร้ายนายครก จนเป็นเหตุให้เกิดอันตรายแก่กาย 3ด้วย
เจตนาประสงค์ต่อผลในความเสียหายทางร่างกายของผู้อื่น 4และอาการบาดเจ็บคิ้วแตกของนายครกนั้นได้เกิดจากการชกของ
นายโรตี กรณีดังกล่าวจึงมีความสัมพันธ์ระหว่างการกระทําของนายโรตีและผลแห่งความเสียหายทางร่างกายของนายครก เมื่อ
5ไม่ปรากฏว่ามีเหตุยกเว้นความผิด และ 6เหตุยกเว้นโทษ นายโรตีจึงมีความรับผิดทางอาญาฐานทําร้ายร่างกายผู้อื่นตามประมวล

กฎหมายอาญา มาตรา 295 ประกอบมาตรา 59

สรุป
นายโรตีมีความผิดฐานทําร้ายร่างกายนายครกตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 295 ประกอบ 59
9

FAQ
- ข้อสอบบรรยายที่ถามว่า “ท่านเห็นด้วยหรือไม่” ถ้าเป็นคําถามที่ดูเหมือนจะล๊อคให้
เป็นไปตามความเห็นอาจารย์ผู้สอน จะตอบให้แตกต่างออกไปได้หรือไม่
- ต้องเขียนคําว่า “ประมวลกฎหมายอาญา” เต็มตลอดหรือไม่ มีเทคนิคอย่างไร
- จําตัวบทกฎหมายได้ไม่หมด จะโดนหักคะแนนหรือไม่อย่างไร
- จําเลขมาตราไม่ได้ จะต้องเขียนอย่างไร

10

โครงการเขียนตอบข้อสอบกฎหมาย (Legal Writing 
Workshop) : การเขียนตอบข้อสอบกฎหมายอาญา
อ.ดิศรณ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ 5
 16/02/63

ตัวอย่างข้อสอบอุทาหรณ์
นายโรตีนอนละเมอปัดมือไปโดนใบหน้าของครกจนคิ้วแตก ดังนี้
จงวินิจฉัยความรับผิดทางอาญาของนายโรตี

11

การเขียนข้อสอบอุทาหรณ์
วิชากฎหมายอาญาภาคทั่วไป (น.110)
วินิจฉัย
ในการวินิจฉัยความรับผิดทางอาญาของบุคคลนั้นจะต้องพิจารณาจากโครงสร้างความรับผิดทางอาญา 3 ส่วน กล่าวคือ
พิจารณาว่าบุคคลนั้นได้มีการกระทําครบองค์ประกอบตามที่กฎหมายบัญญัติหรือไม่ การกระทํานั้นมีเหตุยกเว้นความผิดหรือไม่ และ
มีเหตุที่ทําให้ผู้กระทําได้รับการยกเว้นโทษหรือไม่
โดยหลักแล้วบุคคลจะต้องรับผิดในทางอาญาก็ต่อเมื่อได้มีการกระทําโดยเจตนา ทั้งนี้ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา
59 ซึ่งวางหลักว่า บุคคลจะต้องรับผิดในทางอาญาก็ต่อเมื่อได้กระทําโดยเจตนา เว้นแต่จะได้กระทําโดยประมาท ในกรณีที่กฎหมาย
บัญญัติให้ต้องรับผิดเมื่อได้กระทําโดยประมาท หรือเว้นแต่ในกรณีที่กฎหมายบัญญัติไว้โดยแจ้งชัดให้ต้องรับผิดแม้ได้กระทําโดยไม่มี
เจตนา จากข้อเท็จจริงการที่นายโรตีนอนละเมอปัดมือไปโดนใบหน้าของนั้น เป็นกรณีที่นายโรตี1ไม่ได้มีการเคลื่อนไหวร่างกาย
ภายใต้อํานาจจิตใจบังคับ (willed movement) เพราะฉะนั้น นายโรตีจึงไม่มีการกระทํา และไม่อาจมีความรับผิดทางอาญาได้

สรุป
นายโรตีไม่มีความรับผิดทางอาญา เนื่องจากไม่มีการกระทําตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 59 12

โครงการเขียนตอบข้อสอบกฎหมาย (Legal Writing 
Workshop) : การเขียนตอบข้อสอบกฎหมายอาญา
อ.ดิศรณ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ 6
 16/02/63

แบบฝึกหัด
นายหนึ่งต้องการฆ่าด.ช.สอง จึงผลักนายสามกระเด็นไปถูก ด.ช.สองตกน้ําใน
สระว่ายน้ําของโรมแรม นางสี่มารดานายสองเห็น ด.ช.สองกําลังจมน้ําแต่ก็ไม่ได้ให้ความ
ช่วยเหลืออะไรเพราะนางสี่อยากให้ ด.ช.สองตาย นายห้า lifeguard ประจําสระว่ายน้ํา
เห็นเหตุการณ์ดังกล่าวเช่นกันแต่ขี้เกียจทํางานจึงไม่ได้เข้าช่วยเหลือ นายหกนักว่ายทีม
ชาติเดินผ่านมาเห็นแต่ก็ไม่ได่ช่วยแต่อย่างใด จนในท้ายที่สุด ด.ช.สองก็จมน้ําตาย
จงวินิจฉัยความรับผิดทางอาญาของ นายหนึ่ง นายสาม นางสี่ นายห้า นายหก

13

การเขียนข้อสอบอุทาหรณ์
วิชากฎหมายอาญาภาคทั่วไป (น.110)
ประเด็น
1. การกระทําโดยงดเว้น
2. การกระทําโดยละเว้น
หลักกฎหมายตามประมวลกฎหมายอาญา
มาตรา 59 วางหลักว่า บุคคลจะต้องรับผิดในทางอาญาก็ต่อเมื่อได้กระทําโดยเจตนา เว้นแต่จะได้กระทําโดยประมาท ใน
กรณีที่กฎหมายบัญญัติให้ต้องรับผิดเมื่อได้กระทําโดยประมาท หรือเว้นแต่ในกรณีที่กฎหมายบัญญัติไว้โดยแจ้งชัดให้ต้องรับผิดแม้ได้
กระทําโดยไม่มีเจตนา
มาตรา 59 วรรคท้าย วางหลักว่า การกระทํา ให้หมายความรวมถึงการให้เกิดผลอันหนึ่งอันใดขึ้นโดยงดเว้นการที่จักต้อง
กระทําเพื่อป้องกันผลนั้นด้วย
มาตรา 288 ผู้ใดฆ่าผู้อื่น ต้องระวางโทษ
มาตรา 374 ผู้ใดเห็นผู้อื่นตกอยู่ในภยันตรายแห่งชีวิตซึ่งตนอาจช่วยได้โดยไม่ควรกลัวอันตรายแก่ตนเองหรือผู้อื่นแต่ไม่
ช่วยตามความจําเป็น ต้องระวางโทษ
14

โครงการเขียนตอบข้อสอบกฎหมาย (Legal Writing 
Workshop) : การเขียนตอบข้อสอบกฎหมายอาญา
อ.ดิศรณ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ 7
 16/02/63

การเขียนข้อสอบอุทาหรณ์
วิชากฎหมายอาญาภาคทั่วไป (น.110)
วินิจฉัย

ในส่วนความรับผิดทางอาญาของนายสามนั้น______________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
ในส่วนความรับผิดทางอาญาของนายหนึ่งนั้น______________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
ในส่วนความรับผิดทางอาญาของนางสี่นั้น_______________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
ในส่วนความรับผิดทางอาญาของนายห้านั้น_______________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
ในส่วนความรับผิดทางอาญาของนายหกนั้น______________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
15

แบบฝึกหัด
นายหนึ่งต้องการฆ่านายสอง จึงใช้ปืนไล่ยิงนายสอง กระสุนไม่ถูกนาย
สองเลยแม้แต่นัดเดียว นายสองต้องการหนีเอาชีวิตรอดจากการไล่ล่าของนาย
หนึ่งจึงกระโดดลงไปในบ่อขยะเพื่อซ่อนตัว นายหนึ่งเป็นคนรักสะอาด เมื่อ
เห็นนายสองกระโดดลงไปในบ่อขยะจึงเลิกติดตามและกลับบ้านไปแต่โดยดี
ภายหลังเหตุการณ์ดังกล่าว 5 วัน นายสองป่วยตายเพราะติดเชื้อจาก
บ่อขยะที่ตนใช้เป็นที่หลบซ่อนตัว
นายหนึ่ ง จะมี ค วามรั บ ผิ ด ทางอาญาสํ า หรั บ ความตายของนายสอง
หรือไม่ อย่างไร

โครงการเขียนตอบข้อสอบกฎหมาย (Legal Writing 
Workshop) : การเขียนตอบข้อสอบกฎหมายอาญา
อ.ดิศรณ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ 8
 16/02/63

วินิจฉัยแบบฝึกหัด
ประเด็น
1.ความสัมพันธ์ระหว่างการกระทําและผล
หลักกฎหมายตามประมวลกฎหมายอาญา
มาตรา 59 วางหลักว่า บุคคลจะต้องรับผิดในทางอาญาก็ต่อเมื่อได้กระทําโดยเจตนา
มาตรา 288 วางหลักว่า ผู้ใดฆ่าผู้อื่น ต้องระวางโทษ
วินิจฉัย
จากข้อเท็จจริงการที่นายหนึ่งใช้ปืนยิงนายสองนั้น เป็นกรณีที่นายหนึ่ง1ได้มีการกระทําในทางอาญาโดยการเคลื่อนไหว
ร่างกายภายใต้อํานาจจิตใจบังคับ 2ซึ่งแม้ข้อเท็จจริงจะปรากฏว่าความตายของนายสองไม่ได้เกิดจากกระสุนปืนที่นายหนึ่งยิงโดยตรง
ก็ตาม แต่การยิงปืนของนายหนึ่งเป็นเหตุให้นายสองเข้าไปหลบในบ่อขยะ ซึ่งอาการป่วยที่เกิดขึ้นภายหลังจากการที่นายสองเข้าไป
หลบภัยในบ่อขยะนั้น แม้จะเป็นเหตุแทรกแซงอันเกิดจากธรรมชาติ แต่ก็เป็นเหตุแทรกแซงที่วิญญูชนคาดหมายได้ อาการเจ็บป่วย
ดังกล่าวจึงเป็นเหตุแทรกแซงที่ไม่ตัดความสัมพันธ์ระหว่างการกระทําของนายหนึ่งในขั้นต้นและผลแห่งความตายของนายสองใน
บั้นปลาย 3จึงเป็นกรณีที่นายหนึ่งฆ่านายสอง 4โดยรู้ข้อเท็จจริงว่าตนกําลังทําการฆ่าผู้อื่นและมีเจตนาประสงค์ต่อผลในความตายของ
นายสอง เมื่อ 5ไม่ปรากฏว่ามีเหตุยกเว้นความผิด หรือ 6เหตุยกเว้นโทษ นายหนึ่งจึงมีความรับผิดทางอาญาฐานฆ่านายสอง ตามประมวล
กฎหมายอาญา มาตรา 288 ประกอบมาตรา 59

แบบฝึกหัด
นายหมื่นเป็นคนชอบเล่นพิเรนทร์เอาปืนไม่มีลูกไปจ่อศีรษะผู้อื่น
เล่นเป็นประจํา นายแสนอยากให้นายหมื่นได้รับบทเรียนจึ งแอบเอา
กระสุนปืนไปใส่ปืนที่ใช้เล่นเป็นประจําแล้วท้าทายว่า “ดีแต่แกล้งยิง
ศีรษะผู้อื่น แน่จริงลองยิงศีรษะตัวเองดูบ้างสิ” นายหมื่นรับคําท้าและใช้
ปืนนั้นยิงศีรษะตนเองถึงแก่ความตาย
ดั ง นี้ น ายหมื่ น และนายแสนมี ค วามรั บ ผิ ด ทางอาญาหรื อ ไม่
อย่างไร

โครงการเขียนตอบข้อสอบกฎหมาย (Legal Writing 
Workshop) : การเขียนตอบข้อสอบกฎหมายอาญา
อ.ดิศรณ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ 9
 16/02/63

การวินิจฉัยและเขียนตอบข้อสอบสําหรับกฎหมายอาญาภาคความผิด

การกระทําครบองค์ประกอบภายนอก
มีการกระทําครบองค์ประกอบ
ตามที่กฎหมายบัญญัติ
ผู้กระทํามีองค์ประกอบภายใน
โครงสร้างความรับ
เหตุยกเว้นความผิด
ผิดทางอาญา

เหตุยกเว้นโทษ

19

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334

มาตรา 334 ผู้ใดเอาทรัพย์ ข องผู้อื่น หรือที่ผู้อื่นเป็น เจ้า ของรวมอยู่ด้วยไปโดยทุ จ ริต ผู้นั้นกระทํา

ความผิดฐานลักทรัพย์ ต้องระวางโทษจําคุกไม่เกินสามปี และปรับไม่เกินหกหมื่นบาท

20

โครงการเขียนตอบข้อสอบกฎหมาย (Legal Writing 
Workshop) : การเขียนตอบข้อสอบกฎหมายอาญา
อ.ดิศรณ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ 10
 16/02/63

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334

ผู้กระทํา ผู้ใด
การกระทําครบ
องค์ประกอบภายนอก
การกระทํา เอาไป

ลักทรัพย์ ทรัพย์ของผู้อื่น
มาตรา 334 วัตถุแห่งการกระทํา
ทรัพย์ที่ผู้อื่น
เป็นเจ้าของรวมอยู่ด้วย

เจตนาธรรมดา
ผู้กระทํามี
เจตนา
องค์ประกอบภายใน
เจตนาพิเศษ โดยทุจริต
21

แนวทางการเขียนตอบกฎหมายอาญาภาคความผิด
จากกรณีตามปัญหานั้น แม้นายขาวจะไม่ได้มีการยึดถือกระเป๋าทางกายภาพ แต่การวางกระเป๋าในสถานที่ดังกล่าวนั้นก็
เป็นปกติ ประเพณีที่วิญ ญูชนย่อมเข้าใจว่ าในไม่ช้ าเจ้าทรั พย์จะได้กลับ มาใช้ประโยชน์อีกครั้ ง นายขาวจึ งมีการยึ ดถือที่เป็ นการ
ครอบครองทางสังคม
การที่นายดําหยิบกระเป๋าของนายขาวไปเป็นของตนนั้นเป็นการที่นายดําพากระเป๋าของนายขาวไป ในลักษณะที่เป็น
การพรากกรรมสิทธิ์ และทําลายการครอบครองกระเป๋าของนายขาว ซึ่งเป็นการเอาทรัพย์ของนายขาวไป โดยที่นายดํารู้ว่าเป็น
การเอาทรัพย์ของผู้อื่นไป อีกทั้งยังประสงค์ให้กรรมสิทธิ์และการครอบครองในกระเป๋านั้นเป็นของตน เพื่อแสวงหาประโยชน์
ในทางทรัพย์สินอันมิควรได้โดยชอบด้วยกฎหมายจากกระเป๋าของนายขาวสําหรับตนเอง อันเป็นเจตนาทุจริต นายดําจึงมี
ความผิดฐานลักทรัพย์ ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334
22

โครงการเขียนตอบข้อสอบกฎหมาย (Legal Writing 
Workshop) : การเขียนตอบข้อสอบกฎหมายอาญา
อ.ดิศรณ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ 11
 16/02/63

จบการบรรยาย

Q&A
23

โครงการเขียนตอบข้อสอบกฎหมาย (Legal Writing 
Workshop) : การเขียนตอบข้อสอบกฎหมายอาญา
อ.ดิศรณ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ 12