1

แบบฝึกหัด กฎหมายอาญาภาคทั่วไป: อำนาจกระทำ

1. นางรสาลื่นกำลังจะล้ม นายทัศน์เข้าประคอง นายปวรรุจเห็นเข้าพอดี จึงเข้าใจผิดว่านายทัศน์กำลังล่วงเกิน
ภริยาโดยชอบด้วยกฎหมายของตน จึงตรงเข้าชกนายทัศน์ 1 ครั้งจนนายทัศน์เซล้มไปกระแทกโดนนางรสาล้ม
กระแทกก้อนหินสลบไป
ให้วินิจฉัยว่านายปวรรุจต้องรับผิดทางอาญาในการกระทำของตนต่อนายทัศน์และนายรสาหรือไม่ อย่างไร
[Sec ศ.ดร.ทวีเกียรติ ผศ.ดร.มาตาลักษณ์ อ.ภาคภูมิ ภาคแก้ตัว ปีการศึกษา 2555]
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
2. นายหนึ่ง และพวกรวมหกคน เข้ารุมทำร้ายนายเอ โดยใช้กระถางต้นไม้ทุ่มใส่ศีรษะ และใช้ไม้ฟาดจนนายเอ
ถึงแก่ความตาย ต่อมาตำรวจสามารถจับกุมนายหนึ่งได้ ส่วนพรรคพวกที่เหลือหลบหนีไปได้
พนักงานสอบสวนแจ้งข้อหานายหนึ่งว่า ร่วมกับพวกที่หลบหนีไปได้ฆ่าผู้อื่นโดยเจตนา แต่นายหนึ่งให้การต่อสู้
ว่าได้กระทำไปเพื่อป้องกันนายสอง น้องชายของตนซึ่งถูกนายบี น้องชายของผู้ตายใช้ปืนไล่ยิงเมื่อเดือนก่อน ตนเกรง
ว่านายบีจะมาฆ่าน้องของตนอีก และที่ยิงนายเอ เพราะเข้าใจว่าเป็นนายบี ที่เคยยิงน้องชายของตน
ให้ท่านวินิจฉัยว่า นายหนึ่งจะต้องมีความรับผิดทางอาญาหรือไม่ และข้อต่ อสู้ของนายหนึ่งที่ว่า สำคัญผิดว่า
นายเอ คือ นายบี และได้กระทำไปเพื่อป้องกันน้องชายจะรับฟังได้หรือไม่ ให้แสดงความเห็นประกอบหลักกฎหมายว่า
ข้อต่อสู้ของนายหนึ่งฟังขึ้นหรือไม่
[Sec ศ.ดร.สุรศักดิ์ รศ.ดร.ปกป้อง อ.นันทัช ภาคบัณฑิต ปีการศึกษา 2558]
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
3. นายหนึ่ง เกษตรกรปลูกมะนาวถูกขโมยมะนาวอยู่เป็นประจำจึงต่อสายไฟฟ้าจากบ้านขนาด 220 โวลต์เข้า
กับรั้วลวดหนามของสวนเพื่อป้องกันไม่ให้มีการขโมยมะนาวอีก ข้อเท็จจริงปรากฏว่านายสองปีนรั่วลวดหนามเพื่อเข้า
ไปเก็บมะนาวในสวนของนายหนึ่ง นายสองจึงถูกไฟที่ต่อเข้ากับรั้วลวดหนามนั้นช๊อตถึงแก่ความตาย
พนักงานสอบสวนแจ้งข้อหาว่านายหนึ่งฆ่าผู้อื่นโดยเจตนาย่อมเล็งเห็นผล แต่นายหนึ่งต่อสู้ว่ากระทำไปเพื่อ
ป้องกันทรัพย์ของตนมิให้ถูกขโมย

จัดทำโดย อ.ดิศรณ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ

คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ติดต่อ lkhitdisorn@gmail.com
 2

ให้ท่านแสดงความเห็นประกอบหลักกฎหมายว่าข้อต่อสู้ของนายหนึ่งฟังขึ้นหรือไม่
[Sec ศ.ดร.สุรศักดิ์ รศ.ดร.ปกป้อง อ.นันทัช ภาคแก้ตัว ปีการศึกษา 2557]
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
4. ให้อ่านข้อความต่อไปนี้แล้วตอบคำถาม
“… ที่เกิดเหตุเป็นโรงจอดรถ พบเจ้าของบ้าน คือ นายสุเทพ เล็กเงาดี อายุ 48 ปี ได้แจ้งเจ้าหน้าที่ตำรวจว่าตื่น
มาพบชายนอนเสียชีวิตที่โรงจอดรถและมีสายไฟกองอยู่ข้างตัว 1 กอง ทราบชื่อผู้เสียชีวิต คือ นายอา เช่นุ่งโสร่งตัว
เดียวไม่สวมเสื้อมีบาดแผลที่ต้นแขนขวาและหน้าท้องมีรอยไหม้ เสียชีวิตมาแล้วกว่า 5 ชั่วโมง
จากการสอบสวนนายสุเทพ ให้การว่า ตนได้นำรถยนต์กระบะโตโยต้า มาจอดในโรงรถ ซึ่งที่ผ่านมารถได้ถูกโจร
เข้ามาลักอะไหล่และชิ้นส่วนรถเป็นประจำ จึงนำลวดมาขึงล้อมรอบโรงจอดรถพร้อมปล่อยกระแสไฟฟ้า 220 โวลต์ไว้
แบบนี้มาหลายเดือนแล้วเพื่อป้องกันคนร้ายเข้ามาขโมยสิ่งของที่เก็บไว้ในโรงรถ และคาดว่า ผู้เสียชีวิตได้เข้ามาในโรง
จอดรถ และเดินไปถูกสายไฟเข้าจึงถูกกระแสไฟฟ้าดูดเสียชีวิตดังกล่าว เจ้าหน้าที่ตำรวจจึงนำตัวนายสุเทพไปสอบสวน
และดำเนินคดีต่อไป”
ให้ท่านอธิบาย และวินิจฉัยกรณีต่อไปนี้โดยต้องอธิบายประกอบหลักกฎหมาย
(ก) การป้องกันจะกระทำไว้ล่วงหน้าก่อนเกิดภยันตรายได้หรือไม่
(ข) กรณีตามปัญหา นายสุเทพจะต้องมีความรับผิดทางอาญา เมื่อพิจารณาตามโครงสร้างความรับผิดทาง
อาญาหรือไม่ เพราะเหตุใด
[Sec ศ.ดร.สุรศักดิ์ รศ.ดร.ปกป้อง อ.ภาคภูมิ ปีการศึกษา 2556]
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
5. เด็กชายเด่น อายุ 14 ปีถูกนายดวงทำร้ายร่างกายโดยการเตะต่อย เด็กชายเด่นจึงชกกลับแต่สู้ไม่ไหวจึงวิ่ง
หนี นายดวงยังไม่ลดละไล่ทำร้ายเด็กชายเด่นอีก นางดำแม่ค้าหาบเร่เห็นเหตุการณ์จึงใช้ไม้ตีนายดวง เพื่อไม่ให้เด็กชาย
เด่นถูกทำร้ายร่างกายอีก
นายเมฆซึ่งไม่ได้เห็นเหตุการณ์แต่แรกเข้าใจว่านางดำจะทำร้ายนายดวง นายเมฆจึงเข้าไปล๊อคคอนางดำเพื่อ
ไม่ให้นายดวงถูกทำร้ายอีก
จัดทำโดย อ.ดิศรณ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ
คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ติดต่อ lkhitdisorn@gmail.com
 3

ให้วินิจฉัยว่ากรณีดังกล่าว เด็กชายเด่น นางดำ นายเมฆจะมีความรับผิดทางอาญาประการใดหรือไม่ ให้อธิบาย

ประกอบเหตุผล
[Sec ศ.ดร.สุรศักดิ์ รศ.ดร.ปกป้อง อ.นันทัช ภาคปกติ ปีการศึกษา 2555]
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
6. นายชัย พร้อมพรรคพวกเข้ารุมทำร้ายนายชิน ซึ่งมาเที่ยวสถานบันเทิงและเกิดการเขม่นกันขึ้น เมื่อเกิดเหตุ
นายโชย พร้อมเพื่อนของนายชินซึ่งมีมากกว่าเข้าช่วยเหลือนายชิน โดยการเข้าชกและเตะนายชัยเพื่อไม่ให้นายชินถูก
รุมทำร้ายอีก
นายแหบ ซึ่งเป็นพนักงานรักษาความปลอดภัยของสถานบันเทิงดังกล่าวเห็นเหตุการณ์ขณะที่นายโชยพร้อม
เพื่อนเข้าช่วยเหลือนายชิน แต่นายแหบพร้อมพนักงานรักษาความปลอดภัยอื่นๆ เข้าใจว่าเพื่อนของนายชินรุมทำร้าย
นายชัย ซึ่งแท้จริงเป็นเรื่องตรงกันข้าม จึงเข้าระงับเหตุด้ วยการกระชากและต่อยนายโชยเพื่อยุติไม่ให้ชกต่อยนายชัย
อีกต่อไปเป็นเหตุให้นายโชยได้รับบาดเจ็บ
ให้ท่านวินิจฉัยความรับผิดทางอาญาเฉพาะของนายแหบ ว่าจะต้องรับผิดทางอาญาตามประมวลกฎหมาย
อาญาอย่างไรหรือไม่ ให้อธิบายโดยยกเหตุผลประกอบ
[Sec ศ.ดร.สุรศักดิ์ รศ.ดร.ปกป้อง อ.นันทัช ภาคแก้ตัว ปีการศึกษา 2555]
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
7. นายหนึ่งกับพวกขี่มอเตอร์ไซค์ไปยังโรงเรียนคู่อริ ระหว่างทางนายหนึ่งเห็นนายสองเดินอยู่ริมถนนและ
เข้าใจว่าเป็นนายเอก นักเรียนโรงเรียนคู่อริ จึงจอดรถเข้าไปรุมทำร้ายนายสอง ได้รับบาดเจ็บสาหัส นายสามซึ่งเดินมา
กับนายสองจึงชักปืนขึ้นขู่ให้นายหนึ่งกับพวกยุติการทำร้าย แต่นายหนึ่งกับพวกกลับวิ่งเข้ามาจะทำร้ายนายสามอีก
นายสามจึงใช้ปืนยิงไปที่ขานายหนึ่งเพราะไม่ประสงค์จะให้ตาย กระสุนไม่ถูกนายหนึ่งแต่ถูก ส.ต.อ.เฉย ซึ่งกำลังจะเข้า
มาระงับเหตุได้รับบาดเจ็บสาหัส
เจ้าหน้าที่ตำรวจสามารถจับกุมนายหนึ่ง และนายสามได้จึงนำตัวไปที่สถานีตำรวจ ให้ท่านวินิจฉัยว่า นายหนึ่ง
และนายสามจะมีความรับผิดทางอาญาหรือไม่อย่างไร ให้อธิบายพร้อมหลักกฎหมาย
[Sec ศ.ดร.สุรศักดิ์ รศ.ดร.ปกป้อง อ.เพียรรัตน์ อ.คงสัจจา ภาคปกติ ปีการศึกษา 2561]
จัดทำโดย อ.ดิศรณ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ
คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ติดต่อ lkhitdisorn@gmail.com
 4

.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
8. นายสม หลงรักนางสาวสุด สวยซึ่งอยู่ในซอยเดียวกับตนมานาน อยู่มาวันหนึ่ง นายสมเห็นนางสาวสุดสวย
เดินเข้ามาในซอย จึงเดินเข้าไปทักทายหวังว่าจะทำความรู้จัก และขอเป็นเพื่อนสนิท แต่นางสาวสุดสวยไม่ชอบนางสม
จึงไม่ตอบและเดินหนี นายสมเดินตามและเอื้อมมือไปจับแขนของนางสาวสุดสวยไว้ นางสาวสุดสวยสะบัดแขนแต่นาย
สมยังไม่ยอมปล่อย นางสาวสุดสวยจึงร้องว่า “ช่วยด้วยๆ” นายสอนเดินเข้ามาพอดี จึ งเข้าไปต่อยนายสมหนึ่งทีเพื่อ
ป้องกันตัวให้แก่นางสาวสุดสวย นายสมปากแตกต้องเย็บสองเข็ม นายสมจึงปล่อยมือจากนางสาวสุดสวย และใช้มีด
แทงนายสอนด้วยความโกรธที่มาต่อยตน ทำให้นายสอนได้รับบาดเจ็บต้องเย็บสามเข็ม
ดังนี้ นายสมและนายสอนจะต้องรับผิดทางอาญาฐานทำร้ายร่างกายหรือไม่ และมีเหตุยกเว้นความผิด หรือเหตุ
ยกเว้นโทษ หรือลดโทษอย่างไรหรือไม่ อย่างไร
[Sec ศ.ณรงค์ อ.นันทัช ภาคบัณฑิต ปีการศึกษา 2555]
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
9. นายฟ้า เข้าใจผิดคิดว่านายเขียวกำลังจะยิงนายแดง ทั้ง ๆ ที่นายเขียวกำลังล้อเล่นกับนายแดงโดยใช้ปืนฉีด
น้ำจ่อไปที่ศีรษะนายแดง นายฟ้าใช้ปืนยิงไปที่นายเขียวหนึ่งนัด เพื่อป้องกันชีวิตนายแดง แต่กระสุนปืนด้าน หลังจาก
นั้นนายฟ้าใช้ปืนของตนตีแขนนายเขียวไม่ให้ยิงนายแดง แต่นายเขียวไม่ได้รับบาดเจ็บแต่อย่างใด นายเขียวโกรธที่นาย
ฟ้าใช้ปืนมาทำร้ายตน เพราะนายเขียวและนายแดงกำลังล้อเล่นกันอยู่ จึงใช้ปืนฉีดน้ำฟาดไปที่หน้าของนายฟ้าหนึ่งที
นายฟ้าปากแตกเย็บหนึ่งเข็ม
ดังนี้ นายฟ้า และนายเขียว จะมีความรับผิดทางอาญาหรือไม่ และจะมีเหตุยกเว้นความผิด ยกเว้นโทษหรือ ลด
โทษหรือไม่ เพราะเหตุใด
[Sec ศ.ณรงค์ ผศ.สาวตรี รศ.ดร.ณภัทร ภาคแก้ตัว ปีการศึกษา 2561]
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................
จัดทำโดย อ.ดิศรณ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ
คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ติดต่อ lkhitdisorn@gmail.com
 5

10. ในทางกฎหมายอาญานั้น บุคคลใดจะไม่มีความผิดเพราะกระทำการเพื่อป้องกันสิทธิของตนเองและผู้อื่น

ตามมาตรา 68 ประมวลกฎหมายอาญา หรือไม่ต้องรับโทษเพราะกระทำความผิดด้วยความจำเป็นตามมาตรา 67
ประมวลกฎหมายอาญาได้ ก็ต่อเมื่อบุคคลนั้นกระทำไป “พอสมควรแก่เหตุ” ดังนั้น หากกระทำไป “เกินสมควรแก่
เหตุ” การกระทำนั้นย่อมเป็นความผิด หรือไม่ได้รับการยกเว้นโทษแล้วแต่กรณี (มาตรา 69 ประมวลกฎหมายอาญา)
ให้นักศึกษาอธิบายว่าในระบบกฎหมาย และการพิจารณาคดีของประเทศไทย มีหลักทฤษฎีสำคัญใดบ้างที่นำมา
พิจารณาถึงความ “พอสมควรแก่เหตุ”
และโดยหลักคิดที่อยู่เบื้องหลังบทบัญญัติความ “พอสมควรแก่เหตุ” ในกรณีของการกระทำไปเพื่อป้องกัน กับ
กรณีของการกระทำไปโดยจำเป็น เหมือนหรือแตกต่างกันหรือไม่ อย่างไร จงอธิบายพร้อมทั้งยกตัวอย่างประกอบ
[Sec ศ.ณรงค์ ผศ.สาวตรี อ.นันทัช ภาคปกติ ปีการศึกษา 2556]
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................

จัดทำโดย อ.ดิศรณ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ

คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ติดต่อ lkhitdisorn@gmail.com