1.

Funkcionalne grupe su reaktivni dio molekule organskog spoja, a mogu biti jednovalentne,
dvovalntne i trovalentne.

2. Šta su ugljikovodici i kako se dijele?

Izraz ugljikovodik označava spoj koji se sastoji od ugljikovih i vodikovih atoma.
 alifatski ugljikovodici - Sastoje se od lanaca ugljikovih atoma bez prstenastih struktura,
te se nazivaju i acikličkim ugljikovodicima (alkani, alkeni, alkini)
 aliciklički ugljikovodici - Sastavljeni su od ugljikovih atoma koji tvore jedan ili više
prstena (cikloalkani, cikloalkeni)
 aromatski ugljikovodici - su posebna skupina cikličkih spojeva koji obično imaju
šesteročlane prstene i prikazuju se naizmjeničnim jednostrukim i dvostrukim vezama.

3. Ukratko o alkanima (definicija, formula, fizička svojstva)?

 Opšta formula: CnH2n+2, sp³ hibridizacija

Alkani su alifatski ili aciklički ugljikovodici u kojima se svaki ugljikov atom veže sa 4 druga
atoma. Oni se također nazivaju parafinima ili zasićenim ugljikovodicima.
Izraz cikloalkani često se upotrebljava za zasićene cikličke ugljikovodike.
Monociklički alkani imaju empirijsku formulu CnH2n.
  Kada su ugljikovi atomi alkana svrstani u kontinuranom nizu, spoj se zove normalni
ugljikovodik. Takvi se alkani često nazivaju linearnim ili nerazgranatim
ugljikovodicima.

 Slijed normalnih ugljikovodika u kojem se susjedni članovi razlikuju za jednu

metilensku skupinu zove se homologni niz.

Fizička svojstva: mogu biti u plinovitom, tečnom i čvrstom stanju.

Povećanjem broja C- atoma alkani iz olinovitog prelaze u tečno ili čvrsto stanje. Povećanjem
broja C-atoma povećava se i tačka ključanja, a povećanjem razigranosti izomera alkana snižava
se tačka ključanja. Svi su netopivi u vodi ali topivi u organskim otapalima. Topljivost se
smanjuje povećanjem C-atoma. Gustoća se povećava povećanjem C-atoma.
4. Ukratko o alkenima (definicija, formula, fizička svojstva)?
Opća formula: CnH2n (konstitucijski izomeri ckloalkana); sp2 hidratizacija; 1σ i 1π veza
- Adicija na π vezu, polimerizacija
- Alkeni i cikloalkeni su ugljikovodici koji sadrže jednu ili više dvostrukih veza C-C. Ti se
spojevi nazivaju nezasićenima jer nemaju maksimalan broj vodikovih atoma koje svaki
ugljikov atom može vezati. Do reakcije alkena dolazi uglavnom na njihovoj dvostrukoj
vezi.

Eten i propen su glavne sirovine za hemijsku industriju. Često se nazivaju olefini

(temelje se na reakciji plinovitog etena s klorom).
 Fizička svojstva alkena i alkana su vrlo slična. Za petrohemijsku industriju su važni
plinoviti alkeni male molekulske mase. Većina alkena koji se upotrebljavaju u
hemijskim laboratorijama su tekućine jetka mirisa. Poput alkana, alkeni su razmjerno
nepolarni spojevi netopljivi u vodi.

5. Ukratko o aromatskim ugljikovodicima.

Aromatski ugljikovodici su vrsta poliena koja se znatno razlikuje od običnih alkena. Njihovo je
generičko ime aren. Mnogi se areni izvode od šesteročlanog konjugiranog karbocikličnog
sustava – benzena. Njihova su kemijska svojstva posljedica posebnog načina konjugacije,
poznatog kao aromatičnost.

Aromatski se spojevi imenuju kao derivati benzena ili srodnih osnovnih struktura. Položaji
dvaju supstituenata na benzenskom prstenu označavaju se brojevima ili češće prefiksima
ortho- (o), meta- (m) ili para (p): ti se prefiksi odnose na položaje 1,2 (o), 1,3 (m) i 1,4(p). Pri
numeriranju se ne obraća pozornost na položaj dvostruke veze.

Supstituent koji se izvodi od benzena zamišljenim uklanjanjem jednog vodikovog atoma (C H -

) naziva se fenil, a ne benzil ( benzil je supstituent C6H5CH2-).
6. Ukratko o alkinima (definicija, formula, fizička svojstva).

Alkini su nezasićeni ugljikovodici koji imaju jednu ili više trostrukih veza ugljik-ugljik. Najjednostavniji
alkin je industrijski važan plinoviti etin (acetilen, C₂H ₂). Alkini se često zovu i acetileni, a fizičkim su
svojstvima slični alkanima i alkenima. Osnova imena za alkine jeste naziv najdužeg lanca ugljikovih
atoma koji sadrži trostruku vezu. Korjenu imena dodaje se nastavak –in. Ako glavni lanac sadrži
dvostuku ili trostruku vezu, upotrebljava se nastavak – enim. Nezasićenim vezama valja pripisati što
niže brojeve, bez obzira na to radi li se o dvostrukoj ili trostrukoj vezi. Ako se svaka veza može obilježiti
istim brojem, dvostruka ima prednost i pripisuje joj se niže broj.

7. Napisati formule za prvih pet spojeva homogenog niza alkana, alkena i alkina.
8. Šta su alkoholi i kako se određuju imena alkohola po JUPAC-u.
Alkoholi su hidroksilni derivati ugljikovdika i mogu se predstaviti općom formulom R-OH.
Nomenklatura
Prema IUPAC-ovoj nomenklaturi ime alkohola se dobije kada se imenu ugljikovodika sa
najdužim lancem C atoma u kojem je vezana –OH grupa doda nastavak –ol. Atomi ugljika u
najdužem lancu numerišu se tako da C atom na koji je vezana –OH grupa nosi najmanji
mogući broj.
Naziv alkohola može se dobiti i tako da se nazivu radikala doda riječ alkohol.
Imena alkohola sa više –OH grupa u molekuli završavaju nastavkom:
-diol ( za dvohidroksilne alkohole)
-triol ( ta trohidroksilne alkohole)
-tetraol (za tetrahidroksilne alkohole)
Važno je napomenuti da kod polihidroksilnih alkohola, na jednom C atomu može viti vezana
samo jedna –OH grupa.
Polioli su spojevi koji sadrže dvije, tri ili više hidroksilnih skupina; ti se spojevi označavaju
sufiksima –diol, -triol itd. Trivijalno ime 1,2 –diola jeste glikol. 1,2 –etandiol (etilen-glikol) je
važan industrijski produkt, koji se upotrebljava kao antifriz. Ako spoj sadrži više vrsta različitih
fukcionalnih skupina, treba odlučiti koja će se vrsta uzeti kao glavna (da bi stavila u sufiks).
IUPAC-ova nomenklatura određuje prioritetni redoslije funkcionlanih skupina. Npr. alkoholi
imaju prednost pred dvostrukim vezama; alkenoli se nazivaju i numeriraju tako da hidroksilna
skupina dobije što niži broj, bez obzira na broj koji se pripisuje dvostrukoj vezi. Ako se u
molekuli nalazi i neka druga skupina koja ima prednost pri navođenju (kao glavna skupina),
alkoholna se funkcija obilježava prefiksom –hidroksi. Uobičajena podjela alkohola temelji se
na broju ugljikovih atoma vezanih na ugljik supstituiran hidroksilom. Na taj način 1-propanol
se svrstava u primarne (prim) alkohole, jer je ugljikov atom supstituiran hidroksilom vezan na
samo jedan ugljikov atom; 2-propanol je sekundarni (sek), a 2-metil- 2-propanol tercijarni
(tert) alkohol. Oni se prilično razlikuju od odgovarajućih ugljikovodika; imaju razmjerno
visoka vrelišta, a članovi sa manje od pet ugljikovih atoma dobro se otapaju u vodi. S obzirom
na polarnost alkoholne funkcije ne iznenađuje činjenica da su spojevi poput etanola i metanola
odlično topljivi u vodi. Dobro je imati na umu sintagmu ˝slično otapa slično˝, koja se može
općenito primijeniti na topljivost spojeva. U alkoholima vodikove veze nastaju zbog privlačnog
djelovanja između vodikova atoma hidroksilne skupine i kisikova atoma druge hidroksilne
skupine, radi se ustvari o slabom kiselo-baznom međudjelovanju. Hidroksilni je vodik slabo
kiseo, dok je kisikov atom Lewisova baza jer ima nevezni elektronski par.

9. RAZLIKA IZMEĐU ALKOHOLA I FENOLA.

Alkoholi su hidroksilni derivati ugljikovodika, dok su fenoli hidroksilni derivati benzena.

U molekuli alkohola, OH grupa direktno je vezana na sp3-hibridizirani atom ugljika.

Kod fenola je alkoholna grupa direktno vezana na benzenov prsten( OH grupa je direktno vezana na
sp2 hibridizirani C atom benzena).

Alkoholi se mogu smatrati derivatima vode, gdje je jedan vodikov atom zamjenjen C neke druge
organske molekule.

Etanol se upotrebljava u različitim produktima za kućanstvo, te za lijekove i kozmetička sredstva.

U Iupac-ovoj nomenklaturi alkohol se označava sufiksom –ol.

Numerisanje započinje sa jednog od krajeva lanca tako da hidroksilna skupina dobije što niži broj.

Ako se u molekuli nalazi i neka druga skupina, koja ima prednost pri navođenju( kao glavna skupina),
alkohola funkcija se obilježava prefiksom- hidroksi.

Alkoholi su dobro topljivi u vodi.

Fenoli-imaju visoka vrelišta, i jak karakterističan miris. Fenoli i krezoli su se prije pripravljali iz katrana,
a mnogi su se upotrebljavali u ljekovitim napitcima. Sam fenol, poznat kao karbolna kiselina,
upotrebljavao se kao sredstvo za dezinfekciju.

Sumporovi analozi alkohola – u kojima sumpor zamjenjuje kisik funkcionalne skupine – zovu se tioli.
Oni se imenuju dodavanjem sufiksa – tiol osnovi imena. Tioli su također poznati i kao merkaptani.
10. ŠTA SU ETERI I KAKO SE IMENUJU?

Eteri su organska jedinjenja kod kojih su 2 radikala vezana na kisik. Mogu se predstaviti formulom R1-
O-R2.

Imena etera se dobiju tako što se imenu radikala doda riječ eter. Prednost se daje načinu kojim se
imenuju zajedno alkilna skupina i kisikov atom (RO-) kao alkoksi.Cjelokupno ime se sastavlja
pripajanjem tog prefiksa nazivu osnovnog spoja.

Većina jednostavnih etera imenuje se kao dialkil-eteri,odnosno alkil-alkil-eteri (između pojedinih

dijelova imena stavlja se crtica).-CH3CH2OCH2CH3- DIETIL ETER; CH3CH2OCH3-ETIL- METIL- ETER

U trećoj se varijanti kisik smatra članom kontinuiranog glavnog lanca. Kisikov se, dakle, atom promatra
i numerira poput ugljika pri određivanju osnove imena, a zatim se prefiksom oksa- uz odgovarajući
broj, obilježava njegov položaj u lancu.

Ciklički spojevi u kojima su kao dio prstena prisutni i drugi atomi osim ugljika nazivaju se heterocikli. U
slučaju cikličkih etera heteroatom je kisik. U toku studija organske hemije upoznat ćemo mnogobrojne
kisikove, sumporove i dušikove heterocikle.

Sumporovi analozi etera imenuju se kao sulfidi ili alkiltio-derivati osnovne malekule.

11. ŠTA SU AMINI I KAKO SE IMENUJU PO UIPAC-U?

Amini su organski derivati amonijaka(NH₃). Oni su najvažnija vrsta organskih spojeva koji pokazuju
bazna svojstva. Zamjenom vodikovih atoma amonijaka sa jednom, dvije ili tri ugljikovodične skupine
dobivamo primarne, sekundarne ili tercijarne amine.
U IUPAC-ovoj se nomenklaturi primarni amini imenuju dodavanjem sufiksa –amin nazivu ugljikovodika.
Daljna supstitucija ugljikovodičnim skupinama (sekundarni, tercijalrni amini) označava se imenima
odgovarajućih supstituenata, koja se uz slovo N dodaju kao prefiksi osnovi imena( tj. Imenu primarnog
amina koji se izvodi od najduljeg, odnosno najsloženijeg supstituenta). Može se primijeniti i postupak
u kojem se nazivi radikala stavljaju kao prefiksi uz riječ amin; dakle, amini se imenuju kao derivati
amonijaka.

Kada dušikov atom ima četiri ugljikovodična supstituenta, dobiveni spoj više nema bazna svojstva.
Dušikov atom u takvim spojevima ima pozitivan naboj i predstavlja kationski dio spojeva koji se zovu
kvaterne amonijeve soli.

Prefiks amino – ili alkilamino- upotrebljava se kad je amin supstituent u nekoj molekuli koja ima i
prioritetniju funkcionalnu skupinu. U nekim se slučajevima ugljkovodične molekule koje sadrže dušikov
atom imenuju pomoću prefiksa -aza na sličan način kao što se pomoću –oksa imenuju eteri.

Anilini su amini u kojima je amino- skupina pripojena na ugljikov atom benzenskog prstena.

Spojevi s jednim dušikovim atomom ili više njih ubrajaju se među najčešće organske prirodne spojeve.
Alkaloidi su dušikove baze koje su široko rasprostranjene u biljnom svijetu, a često pokazuju znatnu
biološku aktivnost. Aminokiseline su sastavni dio proteina.
12. ORGANOHALOGENI SPOJEVI

Spojevi u kojima su jedan ili više halogenih atoma vezani za ugljik zovu se organohalogeni spojevi.
Premda se često nazivaju organskim halogenidima, oni nisu ionski spojevi, kao što bi se iz imena moglo
zaključiti. U nazivima se halogen navodi kao prefiks jer odgovarajući sufiks ne postoji.

Organohalogeni spojevi nisu jako rasprostranjeni u prirodi, a mogu se naći u morskim organizmima i
nekim hormonima. Predstavljaju produkte hemijske industrije i upotrebljavaju se hemijski
intermedijari, otapala i tvari s posebnom namjerom, poput pesticida.Većina uobičajenih
organohalogenih spojeva su tekućine koje nisu topljive u vodi.

Na sljedećoj tabeli su prikazana fizička svojstva nekih organohalogenih spojeva.

13. šta su aldehidi i ketoni i kako se označavaju prema JUPAC-U?

Aldehidi i ketoni često se zovu karbonilni spojevi jer imaju karbonilnu skupinu ( C=O).
Karbonilna skupina jedna je od funkcionalnih skupina koja se može podvrgnuti najrazličitijim
hemijskim pretvorbama. U IUPAC-ovoj nomenkalturi ketoni se označavaju sufiksom –on.
Položaj karbonilne skupine u lancu obilježava se odgovarajućim brojem. Uvriježeno je i
imenovanje ketona u kojem se nazivima dvaju ugljikovodičnih ostataka vezanih na karbonil
dodaje izraz keton; te se tri riječi odvajaju crticama. Ako spoj sadrži drugu funkcionalnu
skupinu koja ima nomenklaturnu prednost pred karbonilom, kisikov se atom ketonskog
karbonila imenuje prefiksom okso-. Aldehidi se imenuju upotrebom sufiksa –al. Kada se spoj
imenuje aldehidom, funkcionalna je skupina nužno i terminalna u glavnom lancu, pa se
odgovarajući broj -1- izostavlja. Kada je aldehidna skupina (-CHO) vezana na prsten, označava
se sufiksom –karbaldehid (ili -karboksaldehid). Ako je aldehidna skupina prisutna u spoju sa
funkcionalnim skupinama koje imaju nomenklaturnu prednost, označava se prefiksom formil-
(ili metanoil-).

14. definicija karboksilnih skupina i kako se označavaju prema JUPAC-U?

Najvažnije kiseline u organskoj hemiji pripadaju vrsti spojeva poznatoj pod nazivom
karboksilne kiseline. Ubrajaju se među prve tipove organskih spojeva koje su hemičari
proučavali jer se nalaze u mnogim prirodnim materijalima. Karboksilne kiseline se obično
nazivaju trivijalnim imenima, koja su vezana za prve izvore tih spojeva. U IUPAC-ovoj
nomenklaturi za označavanje karboksilnih kiselina upotrebljava se sufiks –kiselina, koji se od
osnove imena odvaja crticom. Ako je ta funkcionalna skupina vezana na prstenastu strukturu
ili ako aciklička molekula sadrži više od dvije karboksilne skupine, primjenjuje se sufiks –
karboksilna kiselina. Ako se karboksilna skupina imenuje u prefiksu, primjenje se izraz
karboksi-. Karboksilne su kiseline tekućine ili čvrste tvari čija su vrelišta znatno viša od vrelišta
ugljikovodika slične molekulske mase. Kiseline s manjim molekulskim masama razmjerno su
topljive u vodi. To svojstvo karboksilnih kiselina posljedica je tvorbe intramolekulskih i
intermolekulskih vodikovih veza. Uobičajene tekuće karboksilne kiseline imaju oštar, općenito
neugodan miris. Zbog slabije hlapljivosti one s većim molekulskim masama obično nemaju
mirisa.
15. Definisati derivate karboksilnih kiselina i nabrojati iste?
Spojevi u kojima je hidroksilna skupina karboksilne kiseline zamijenjena nekim heteroatomom
ili hemijskom skupinom nazivaju se derivati karboksilnih kiselina. Pritom se hidroksilna skupina
zamjenjuje halogenom (acil-halogenidi), karboksilatom (anhidridi kiselina), alkoksi-skupinom
(esteri) i amino-skupinom (amidi). Jedni se u druge lako prevode i mogu hidrolizirati u polazni
spoj- karboksilnu kiselinu. Aldehidi i ketoni nisu derivati karboksilnih kiselina.

16. Nabrojati osnovne tipove reakcija organskih spojeva i definisati svaku od 3 tipa reakcija!
Osnovni tipovi reakcija organskih spojeva su: adicija, eliminacija i supstitucija.
Adicijske reakcije nastupaju kod nezasićenih spojeva. Nezasićene molekule mogu vezati
dodatne atome ili skupine s reagensa, a da maksimalni koordinacijski broj njihovih vlastitih
atoma ne bude premašen.
Eliminacijske su reakcije suprotne adicijskim: iz određene se molekule uklanjaju atomi pri
čemu nastaju produkti sa višestrukim vezama ili, u nekim slučajevima, prstenovi. Kažemo da
zasićeni spojevi prelaze u nezasićene. Pod supstitucijskim se reakcijama razumijeva
zamjena pojedinog atoma ili skupine neke molekule atomom ili skupinom odgovarajućeg
reagensa. Do supstitucije dolazi na zasićenim i nezasićenim ugljikovim atomima.

17. Sta su ugljikohidrat,gdje su najvise prisutni u prirodi i kako se dijele saharidi?

Ugljikohidrati predstavljaju jednu od važnih skupina organskih spojeva koji se mogu naći u
prirodi. Nalaze se u svim dijelovima stanice kao strukturni i kao funkcionalni sastojci. Masu
suhe tvari biljaka čine 50-80 % polimerni ugljikohidrat celuloza zajedno sa srodnim strukturnim
materijalom. Ugljikohidrati čine dio strukture nukleinskih kiselina, RNA i DNA, a oni su također
i šećeri koji predstavljaju skladište energije dobivene od sunca procesom fotosinteze.
Ugljikohidrati su spojevi kojima je molekulska formula Cm(H2O)n pa su prema tome hidrati
ugljika. Međutim naziv “ugljikohidrat” u širem se smislu pripisuje tvarima koje su sastavljene
od polihidroksialdehida i ketona i njihovih derivata. Šećeri, koji se također zovu i saharidi,
općenito se smatraju tipićnim ugljikohidratima. Monosaharidi su ugljikohidrati koji obično
imaju tri do devet ugljikovih atoma. Povezivanjem dvaju ili više monosaharida kisikovim
mostovima nastaju oligosaharidi (obično 2-10 monosaharidnih jedinica) i polisaharidi.
18.Napisati strukturne formule glukoze i fruktoze i ukratko napisati o D-glukozi i D-
ftuktozi!

D-glukoza je najčešći monosaharid, a vjerovatno i najrašireniji organski spoj u prirodi. Nalazi

se u krvi i u brojnim drugim tjelesnim tekučinama, zatim u voćnim sokovima, a također je
glavna monosaharidna komponenta mnogih oligosaharida i polisaharida. U tijelu podliježe
metaboličkim promjenama.Glukoza se dobiva hidrolizom škroba, nakon čega kristalizira iz
vodene otopine. Ostatak nakon kristalizacije je melasa koja se sastoji od 65 % D-glukoze i 35 %
disaharida i oligosaharida.
D-fruktoza je monosaharid, izomer glukoze, koji je sastojak voćnih sokova i meda. D-fruktoza
obično dolazi u prisutnosti D-glukoze i saharoze. Smjesa D-fruktoze i D-glukoze poznata je pod
imenom invertni šećer. D-fruktoza u tijelu lako prelazi u D-glukozu.
19.Sta su glikoziti i napisati strukturnu formulu metil-a-D-glukopiranozoida!
Glikozid je acetal ili ketal cikličke aldoze ili ketoze. Ugljikohidratni dio glukozida je glikon, a
preostali dio je aglikon. Glikozidi su široko rasprostranjeni u prirodi. Monosaharidni dijelovi
disaharida i polisaharida koji se obično nalaze u biljkama, međusobno su povezani

glikozidnim vezama.

20.Sta je saharoza, a sta laktoza?

Jedina dva disaharida koji su vrlo rašireni i dolaze u prirodi u slobodnom stanju su saharoza i
lakotoza. Saharoza je obični stolni šećer koji je vrlo rasprostranjen u biljkama. Laktoza je glavni
ugljikohidratni sastojak mlijeka sisavaca. Hidroliza glikozidne veze pokazuje da se saharoza
sastoji od D-glukoze i D-fruktoze, a laktoza od D-glukoze i D-galaktoze. Položaj glikozidne veze
i veličina prstena svakog monosaharida u disaharidu može se utvrditi spektralnom analizom,
a također i hemijskim metodama.

21. Šta je maltoza?

Maltoza je disaharid koji se dobiva djelimičnom hidrolizom škroba. Daljnja hidroliza pokazuje
da se maltoza sastoji iz dviju molekula D-glukoze. Pri određivanju strukture utvrđeno je da je
anomerni ugljikov atom jednog monosaharida povezan s četvrtim ugljikovim atomom
drugoga. Enzim maltaza specifično cijepa α-glukozidnu vezu maltoze.
Kod maltoznog tipa glikozidna veza ostvaruje se između poluacetalne –OH grupe jednog
monosaharida i bilo koje alkoholne grupe drugog monosaharida. Najčešće je to –OH grupa
na četvrtom atomu ugljika. Ovakav tip veze javlja kod maltoze, celebioze i laktoze. Kod
maltoze dvije molekule α glukoze povezuju se sa α- glikozidnom vezom.
22. Šta je celebioza?
Celobioza je disaharid D-glukoze koji se razlikuje od maltoze po tome što je glikozidna veza β.
Celobioza nikad nije nađena u prirodi, a dobiva se djelomičnom hidrolizom celuloze. Sastoji
se od 2 molekule glukoze. Sadrži 8 alkoholnih grupa, jednu acetalnu vezu i jednu
hemiacetalnu vezu.

23. Ukratko o škrobu!

Škrob je poliglukozid visoke molekulske mase u biljkama, koji uskladištuju ugljikohidrate
prtvarajući ih u škrob. Biljke i životinje imaju enzime koji hidroliziraju škrob i pretvaraju ga u
monosaharide ili oligosaharide koji su im potrebni. α-amilaza, enzim koji se nalazi u slini i
izlučini gušterače, pretvara škrob u smjesu maltoze i glukoze, što je dio probavnog procesa.
Biljke sadrže enzim β-amilazu koji hidrolizira škrob u maltozu. Taj se enzim nalazi u sladu za
vrijeme njegove prerade u pivo.

Škrob je čvrsta tvar djelimično topljiva u vodi, a u biljkama se nalazi obično u korjenu u obliku
sitnih zrnaca. Škrob se najčešće sastoji od 25 % nerazgrananog polisaharida, amiloze, i 75 %
razgrananog dijela koji se naziva amilopektin. Škrob je bijeli prah. Sastoji se od zrnaca, koja
su kod svake biljke drugačijeg oblika. Rastvara se u vodi gradeći ljepak.

24. Ukratko o celulozi!

Celuloza je gradivni polisaharid biljaka. Izgrađuje membrane svih biljnih ćelija. Celuloza je
najrasprostranjenija organska supstanca. U drvetu je oko 50% celuloze. Najčišća celuloza
nalazi se u dlačicama pamuka (oko 90%). Molekule celuloze imaju oblik dugih nerazgranatih
lanaca u kojima je međusobno povezano oko 2000-3000 molekula β-D glukoze β glikozidnom
vezom.
Celulozna vlakna su nitaste građe i predstavljaju snopove paralelnih polisaharidnih lanaca
međusobno povezanih intramolekularnim vodikovim vezama između –OH grupa susjednih
lanaca. Ovakva građa daje celulozi dobra mehanička svojstva.
Celuloza nema biološku vrijednost ljudi i životinje ne posjeduju enzime koji bi hidrolizirali β-
glikozidnu vezu. Međutim mnoge bakterije imaju β- glikozidaze koje su sposobne da
hidroliziraju celulozu do disaharida celebioze i dalje do β- glukoze. Takve bakterije u svom
probavnom traktu posjeduju termiti, pa je drvo osnovna hrana ovih mrava.

Čista celuloza je bijela. Čvsta, vlaknasta supstanca bez ukusa i mirisa, Ne otapa se u vodi.
Celuloza služi za proizvodnju papira, tkanina, konca, užadi. Hemijskom preradom celuloze
dobiva se alkohol, vještačka svila, eksplozivi... Celuloza reaguje sa organskim i neorganskim
kiselinama dajući estere (nitroceluloza koja je lako zapaljiva, koristi se za pravljenje
bezdimnog baruta).
25. Ukratko o hitinu!
Hitin je najrašineriji amino-polisaharid. Slično celulozi, hitin je važan strukturni polisaharid.
Tvrdi oklopi mnogih kukaca i nekih morskih životinja sadrže oko 30 % hitina. Hitin je poli-β-
glukozid sa 1,4-glukozidnim povezivanjem. Gradi omotač zglavkara, nekih biljaka (gljive i
lišajevi) i bakterija. Ima zaštitnu ulogu jer je veoma otporan prema mnogim rastvaračima.