Unit 1-అర్హతలు కళలు మరియు కళలు విద్య (సిద్ధాంతం) నిర్మా ణం: Ranjith Keiy Saadi Singh Holchah- Books for needed students

Ranjith Keiy Saadi Singh Holchah- Books for needed students
Unit 1- అర్హతలు కళలు మరియు కళలు విద్య (సిద్ధాంతం) నిర్మా ణం
1.0 పరిచయం
1.1 అభ్యసనా లక్ష్యాలు లక్ష్యా్యలు
1.2 కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన అర్థ ం మరియు భావన
(i) దృశ్యరూప కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు
(ii) ప్రాధమిక స్థా్థయిలో ప్రదర్శనా కళలు పదర్శనా లక్ష్యాలు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు - దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ప్రాఠశాల విద్య
1.2.1 కళా విద్య అంటే ఏమిటి విద్య అంటే ఏమిటి ఏమిటి?
1.2.2 దృశ్యరూప కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు అంటే ఏమిటి ఏమిటి?
1.2.3 కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ల పదర్శన ఏమిటి?
1.2.4 కళా విద్య అంటే ఏమిటి విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన భావన మరియు పరిధి
1.3 ప్రాధమిక స్థా్థయిలో ప్రదర్శనా కళలు కళా విద్య అంటే ఏమిటి విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
1.3.1 దృశ్యరూప కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ల అవసరం మరియు ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
1.3.2 పదర్శనా లక్ష్యాలు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ల యొక్క అర్థం మరియు భావన అవసరం మరియు ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
1.3.2.1 పపంచంలో ప్రదర్శనా కళలు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య నా లక్ష్యాలుట్యం
1.3.2.21 పపంచంలో ప్రదర్శనా కళలు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య నా లక్ష్యాలుటకం
1.3.2.3 పపంచంలో ప్రదర్శనా కళలు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య సంగీత పాఠశాల విద్య౦
1.3.3 పిల్ల ల కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లన ు గ్రహించుట
1.4 విజ్ఞా9న విధ్యలో ప్రదర్శనా కళలు స్థాదారణ కళలు మరియు అల్లికలు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు మరియు అల్లి్ల కలు
1.4.1 ప్రాంతీయ కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన మరియు అల్లి్ల కలు అంటే ఏమిటి ఏమిటి?
1.4.2 ప్రాథమిక విద్యతో కళ మరియు కళల సంబంధం కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన మరియు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ల సంబంధం.
1.4.3 జ్ఞాన పద వసు@వులు మరియు సంపదాయక కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ల గురించి బోధనా విద్యార్థులు బోధనా లక్ష్యాలు విదా్యరు్థలు
1.5 సమకాలీన కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు ,కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుల విజ్ఞా9న ం మరియు వివిధ ప్రాంతాలన ుండి
కళా విద్య అంటే ఏమిటికారులు(దృశ్య మరియు పదర్శనా లక్ష్యాలు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు)
1.6 పున ఃశ్చరణ కళలు మరియు అల్లికలు
1.7 ప్రాటకులు సూచి బోధనా విద్యార్థులుంచి బోధనా విద్యార్థులున పఠనా లక్ష్యాలులు & సూచన లు
1.8 యూని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యట్ చివరి వ్యాయామాలు చి బోధనా విద్యార్థులువరి వ్యా్యయామాలు
1.0 పరిచయము
పిల్ల లు ఒక అంత పాఠశాల విద్యర్లీ్లన స్థామర్ధ్యంతో కళ మరియు కళల సంబంధం నేరు్చకోవడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ఈ పపంచ౦లో ప్రదర్శనా కళలు కి వస్థాXరు.
మొదటిభాష (మాత పాఠశాల విద్యృభాష)
నేరు్చకోవడం పిల్ల వ్యాడికి ఒక పత్యే్యక అభా్యసంగా ప్రారంబింపబడదు. ఇది అక్షరాలతో కళ మరియు కళల సంబంధంన ు
మరియు సంఖ్యలతో కళ మరియు కళల సంబంధంన ు, వ్యాస@ వ్యాలు లేదా పుస@ కాలతో కళ మరియు కళల సంబంధంన ూ, ప్రాఠశాలలు లేదా
త పాఠశాల విద్యరగత పాఠశాల విద్యులన ు ఉపయోగించి బోధనా విద్యార్థులు ఈ అభా్యసం ప్రారంబి౦ప బడదు.త పాఠశాల విద్యమ చుటుX ఉన ్న
దృశా్యలతో కళ మరియు కళల సంబంధం త పాఠశాల విద్యక్షణ కళలు మరియు అల్లికలు అభా్యసం ప్రారంభమవుత పాఠశాల విద్యుంది, బాలలన ు
చుటుXముటే ఏమిటిX వివిధ రకాల శబాiలన ు, మరియు అత పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య చుటుXపక్క అర్థం మరియు భావన ల జరిగే స్థాధారణ కళలు మరియు అల్లికలు
సంఘటన లు పెదi ల సహకారంతో కళ మరియు కళల సంబంధం గ్రహించుట జరుగుత పాఠశాల విద్యుంది ఒక అందమైన చి బోధనా విద్యార్థులుతాqని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న
చూడండి, ఒక శాrవ్యమైన లాల్లిప్రాటన ు గమని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యంచండి ఒక సుందరమైన న వుtల జలు్లన ు,
ఒక అభిమాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యంచే చేతి యొక్క అర్థం మరియు భావన అన ుభూతి, అక్క అర్థం మరియు భావన డ ఉద్భవించే విధానా లక్ష్యాలుని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న పిల్ల లు
గమని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యస్థా@రు.పిల్ల ల న ుండి ఒక వైపు ఆకస్మి|క స్పందన . మరోవైపు, ఉరుము ధtని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య, ఒకవైపు
సౌందర్యవంత పాఠశాల విద్యమైన కాంతి ,మరొకవైపు కఠిన మైన స్పర్శ. అపు్పడు పిల్ల ల మన సు
గాయపడి ఏడు్పలు మొదలవుత పాఠశాల విద్యుంది. ఈ ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరంత పాఠశాల విద్యర సంఘటన ల దాtరా .అనేtషణ కళలు మరియు అల్లికలు అనే
సముద్రయాన ం మొదలవుత పాఠశాల విద్యుంది దృశ్య మరియు పదర్శక కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లలో ప్రదర్శనా కళలు అభా్యసన ప్రారంభంలో ప్రదర్శనా కళలు
ఉంది.
ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 1
Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

"కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన అంటే ఏమిటి ఏమిటి? కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన మని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యషి యొక్క అర్థం మరియు భావన సృజనా లక్ష్యాలుత పాఠశాల విద్య|క ఆత పాఠశాల విద్య| యొక్క అర్థం మరియు భావన పతిస్పందన ల యొక్క అర్థం మరియు భావన
పిలుపు ఇది
ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యజం. "రవీద్రనా లక్ష్యాలుథ్ టాగూర్ అనా లక్ష్యాలు్నరు.
1.1 నేరు కోవడం లక్ష్యా్యలు
ఈ యూని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యట్ చివరి వ్యాయామాలు పూర్తయిన త పాఠశాల విద్యరాtత పాఠశాల విద్య, మీరు ఇవి చెయ్యగలరు:
• దృశ్య మరియు పదర్శక కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ల యొక్క అర్థం మరియు భావన దృక్పథాలన ు వివరించగలరు.
• మన ప్రాంతీయ కళా విద్య అంటే ఏమిటిరూప్రాలైన సంగీత పాఠశాల విద్యం, న ృత పాఠశాల విద్య్యం, థియేటర్, బొమ|లు గురించి బోధనా విద్యార్థులు
తెలుసుకోగలరు.
• మన స్థా్థని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యక పత్యే్యక కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లకు మరియు ప్రాంతీయ కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన కు మధ్య సరైన అవగాహన న ు
మరియు అభిమానా లక్ష్యాలుని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న కల్లి్పంచగలరు.
• వివిధ పస్థారాలకు చెందిన విభిన ్న మారా“లన ు విశ్లే్లషించుట..
* రోజువ్యారి బోధన కార్యక్రమాలు రోజువ్యార్లీ ప్రాఠ్యపణాళికన ు అందజేయడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన
కార్యకలాప్రాలకు ఉపకరిసు@ంది
* కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన స్వీtయ అభ్యసన ంలో ప్రదర్శనా కళలు నేరు్చకోవడం వలన అది ఎంత పాఠశాల విద్య పదున ుగా ప్రోత పాఠశాల విద్య్సహిసు@ందో
అర్థ ం చేసుకోండి
పిల్ల ల యొక్క అర్థం మరియు భావన సృజనా లక్ష్యాలుత పాఠశాల విద్య|క నైపుణా్యలన ు, దృషిX ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య పెంచుత పాఠశాల విద్యుంది మరియు వ్యారి దృషిX ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
తెల్లియజేసు@ంది
• వ్యకి్తత పాఠశాల విద్యtంలో ప్రదర్శనా కళలు లక్షణాలన ు మెరుగుపర్చడంలో ప్రదర్శనా కళలు ఆర్X¡ యొక్క అర్థం మరియు భావన ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యన ు విశ్లే్లషిసు@ంది
*.స్వీtయ గౌరవం, క్రమశిక్షణ కళలు మరియు అల్లికలు , మంచి బోధనా విద్యార్థులు ఏకాగ్రత పాఠశాల విద్య మొదలైన వి నేరు్చకోగలుగుతారు.
*ప్రాఠశాలలో ప్రదర్శనా కళలు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లో ప్రదర్శనా కళలు ప్రాలుపంచుకున ్న పిల్ల లు ఎందుకు బాగా రాణిస్థా@రు అంటే ఏమిటి కళా విద్య అంటే ఏమిటి
విద్య అనేక రెటు్ల లక్ష్యా్యలన ు స్థాధించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి మన కు సహాయపడుత పాఠశాల విద్యుంది.
1.2 ART విద్య యొక్క భావన మరియు భావన
ఏమిటి1.2.1 ART విద్య అంటే ఏమిటి?
కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన విద్య నేరు్చకోవటాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ఒక ప్రాధమిక మార“ ం, కొత పాఠశాల విద్య@ ఆవిష్క అర్థం మరియు భావన రణ కళలు మరియు అల్లికలు యొక్క అర్థం మరియు భావన పయాణ కళలు మరియు అల్లికలు ం.

సౌందర్య అన ుభవ్యాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి బోధించే అర్థ ం. కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన అనేది కొత పాఠశాల విద్య@ ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చన ల వ్యక్తీ్తకరణ కళలు మరియు అల్లికలు ఇది ఒక
మాన వ ఊహ, నైపుణ కళలు మరియు అల్లికలు ్యం మరియు ఆవిష్క అర్థం మరియు భావన రణ కళలు మరియు అల్లికలు . ఒక స్థామెత పాఠశాల విద్య పకారం "సంగీత పాఠశాల విద్యం అంటే ఏమిటి
కొని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న బావ్యాలతో కళ మరియు కళల సంబంధం కూడిన ధtని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ". అదేవిధంగా ఇది ఇత పాఠశాల విద్యర కళా విద్య అంటే ఏమిటి రూప్రాలకు వరి్తస@ ుంది.
దీని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యన ుండి ఒక ఉద్యమం వ్యక్తమవుత పాఠశాల విద్యుంది.
, భావోదేtగ సtరాల మారు్పలకు అంత పాఠశాల విద్యర“త పాఠశాల విద్య స్వీtయ మార“ ం ఇసు@ంది. చి బోధనా విద్యార్థులుత పాఠశాల విద్యqలేఖన ంలో ప్రదర్శనా కళలు మన
మన సు యొక్క అర్థం మరియు భావన పొరలు వెల్ల డి అవుతాయి ., శిల్పంఅనేది మని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యషి యొక్క అర్థం మరియు భావన స్వీtయత పాఠశాల విద్యన ు
పతిబింబిసు@ంది - ఇది కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన
విద్య .ఎందుకంటే ఏమిటి మన కు కళా విద్య అంటే ఏమిటి విద్య అవసరం. కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన విద్య నేరు్చకోవడం చాలా ముఖ్య
అంశము
1 దృశ్య, పత పాఠశాల విద్య్యక్ష కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు
2 పదర్శన కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు
1.2.2 దృశ్య, పత పాఠశాల విద్య్యక్ష కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు
ఒక కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుడు కాగిత పాఠశాల విద్యం, కానా లక్ష్యాలుtస్, మటిX , మెటల్,పెయింట్ చివరి వ్యాయామాలు మొదలైన వ్యాటితో కళ మరియు కళల సంబంధం
భౌతికవసు@వు లేదా కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన వసు@వు సృషిX ంచడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి త పాఠశాల విద్యయారు చేయవచు్చ.
ఎ. డా³యింగ్,
బి. చి బోధనా విద్యార్థులుత పాఠశాల విద్యqలేఖన ం,
స్మి. శిల్పం,
డి. డిజైన్ (ఆభరణాలు, , నేత పాఠశాల విద్య, బటX లు, మొదలైన వివ్యాణిజ్య గా్రఫిక్స్్స మరియు
గృహోపకరణాలు వంటి మరింత పాఠశాల విద్య ఆచరణాత పాఠశాల విద్య|క రంగాలు.)
ఇ. సమకాలీన అంశాలు ఫోటోగ్రఫీ, వీడియో, ఫిల్|, డిజైన్, కంపూ్యటర్ ఆర్X,మొదలైన వి)
మన చుటూ X కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ఉంది: పెయింటింగ్్స, వ్యాసు@ శాస్త్రం, కుమ|రి, శిల్పం మొదలైన విమన
చుటూ X ఉనా లక్ష్యాలు్నయి
మన ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరా|ణాలు , మా ఇళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ్ళ లో ప్రదర్శనా కళలు పల, మన ము మారే విధంగా,మన కు అన ుకూలంగా
పదరి్శంచడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి త పాఠశాల విద్యగిన మార“ ంఆహారం, మన ము ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యలబడే విధం, కూరు్చని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య లేదా మాటా్లడే
తీరు. వ్యకి్తగత పాఠశాల విద్య శైల్లి వివరాలు

తెలుసుకోవచు్చ.మన జీవితాలో ప్రదర్శనా కళలు ్ల ఉత పాఠశాల విద్య్సవ్యాలు ఆసకి్తకరమైన వ్యక్తీ్తకరణ కళలు మరియు అల్లికలు న ు కల్లిగి
ఉంటాయి. మన మీద ర o గోల్లి, దీప్రావళి యొక్క అర్థం మరియు భావన జ్ఞా9పకాలు ,, దసరా నా లక్ష్యాలుటి భార్లీ రావణ కళలు మరియు అల్లికలు
విగ్రహాలు, అందమైన తాతా్క అర్థం మరియు భావన ల్లికమైన
దేవ్యాలయాలు మరియు దురా“ విగ్రహాలన ు కోలో ప్రదర్శనా కళలు ్పకుండా ఉండగలగాల్లి. పతి
సంవత పాఠశాల విద్య్సరం, ... పతి రోజు ఉద్భవిసు@న ్న దివ్యాస్ యొక్క అర్థం మరియు భావన ఆకారం, రూపం మరియు శైల్లి
గురించి బోధనా విద్యార్థులు మన ం మన కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన దాtరా తాకబడని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య జీవిత పాఠశాల విద్యం గురించి బోధనా విద్యార్థులు ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చి బోధనా విద్యార్థులుంచగలమా? దృశ్య
కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లో ప్రదర్శనా కళలు ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చన లు మరియు నైపుణా్యలు చేయగలవు
సంపదాయ మరియు స్థాంపదాయాలు స్థాంస్క అర్థం మరియు భావన ృతిక పస్థారాలకు ఎలా
సహాయపడతాయి?
ఉప్రాధా్యయుడిగా మీ ప్రాత పాఠశాల విద్యq అప్రారమైన వైవిధా్యలన ు తెలుసుకోవడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి మీ విదా్యరు్థలకు
ఉపయోగ పడుత పాఠశాల విద్యుంది.కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన . ఫోటోగ్రఫి, సెరామిక్స్్స, లో ప్రదర్శనా కళలు హపు పని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యచేసే యంతాqలు కూడా
కళా విద్య అంటే ఏమిటిరూప్రాలు.
మేము 35-40 త పాఠశాల విద్యరగతికి చెందిన పు్పడు ఎని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న రూప్రాలు మరియు శైలులలో ప్రదర్శనా కళలు కని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యపించామో
మీరు చూడవచు్చపిల్ల లు ఒక బుటX అలంకరణ కళలు మరియు అల్లికలు లో ప్రదర్శనా కళలు లేదా కుండల త పాఠశాల విద్యయారివదi వ్యారు త పాఠశాల విద్యమ
చేత పాఠశాల విద్యలకు పయతి్నస్థా@రు.
అందువలన మరొక కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన అక్క అర్థం మరియు భావన డ వ్యక్తీ్తకరణ కళలు మరియు అల్లికలు అవుత పాఠశాల విద్యుంది.
1.2.3 సమర్థ న కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు?

కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుడు త పాఠశాల విద్యన శర్లీరాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న, ముఖాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న మరియు ఉని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య, తాన ు చూస్మిన మరియు త పాఠశాల విద్యన కు
విని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యపించి బోధనా విద్యార్థులున విషయం మాధ్యమంగా ఈ కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లో ప్రదర్శనా కళలు ఉపయోగి౦చడం జరుగుత పాఠశాల విద్యుంది,
స్థాధారణ కళలు మరియు అల్లికలు ంగా వివిధ రకాల కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లన ు అంగీకరించడం మరియు అర్ధ ం చేసుకోవడం దాtరా
వ్యక్తమవుతాయి.;
కళా విద్య అంటే ఏమిటిక్షేత పాఠశాల విద్యq o

సంగీత పాఠశాల విద్యం

డాన్్స
తో కళ మరియు కళల సంబంధంలు బొమ|లాట
ప్రేక్షకుల ముందు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లన ు పదరి్శసు@న ్న వ్యారిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య కళా విద్య అంటే ఏమిటికారులు అంటారు. న టీమణ కళలు మరియు అల్లికలు ులు,
హాస్యన టులు, న ృత పాఠశాల విద్య్యకారులు, ఇంద్రజ్ఞాల్లికులు, సంగీత పాఠశాల విద్యకారులు,గాయకులు,
మొదలైన వ్యారు. గురువు అర్థ ం చేసుకోవలస్మిన ముఖ్యమైన అంశం ఏమిటంటే ఏమిటి కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు
నేరు్చకోవడం ఎల్ల పు్పడూ కూడా అధికారిక అభా్యసంగా ఉండరాదు. భారత పాఠశాల విద్యదేశం చాలా
విభిన ్న సంస్క అర్థం మరియు భావన ృత పాఠశాల విద్యుల భూమి. ధన వంత పాఠశాల విద్యులు మరియు అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న వరా“లవ్యారు ఉన ్నదేశం.మన
చుటూ X ఉన ్న జీవితాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి సమగ్రమైన విధానా లక్ష్యాలుని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న కల్లిగి ఉంది.ఒక ఆన ందకరమైన
పరా్యవరణాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న సృషిX ంచి బోధనా విద్యార్థులుంది.
దీని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు రోజువ్యార్లీ జీవిత పాఠశాల విద్యంలో ప్రదర్శనా కళలు అనేక కళా విద్య అంటే ఏమిటిత పాఠశాల విద్య|క కార్యక్రమాలలో ప్రదర్శనా కళలు పిల్ల లు ప్రాల్గొ“నేలాగా చేసు@ంది.
విద్య మరియు స్వీtయ అభివృది్ధ కి కేంద్ర౦. పిల్ల ల యొక్క అర్థం మరియు భావన పుటుXక, గురుకులవ్యవస@ ,
వివ్యాహం, పవిత పాఠశాల విద్యq మాంగళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ్యం, వేడుక, పండుగలు, విత పాఠశాల విద్య@నా లక్ష్యాలులు, పంటలతో కళ మరియు కళల సంబంధం ప్రాటు మరణ కళలు మరియు అల్లికలు ం
కూడా మన సంస్క అర్థం మరియు భావన ృతిలో ప్రదర్శనా కళలు చాలా కళా విద్య అంటే ఏమిటి రూప్రాలన ు కల్లిగి ఉంది. కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లుఎల్ల పు్పడూ చేత పాఠశాల విద్యన
మరియు ఉపచేత పాఠశాల విద్యన మన సు్సలో ప్రదర్శనా కళలు ఉ o టాయి.. మనా లక్ష్యాలుమ్ ఎలా అర్థ ం చేసుకునా లక్ష్యాలు్నపండుగ
వేడుక మా సంస్క అర్థం మరియు భావన ృతి యొక్క అర్థం మరియు భావన వివిధ కోణాలన ు అర్థ ం చేసుకోవడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి సహాయపడుత పాఠశాల విద్యుంది
ఉదాహరణ కళలు మరియు అల్లికలు పంజ్ఞాబ్ రాషX ్రంలో ప్రదర్శనా కళలు , గోధుమ పధాన శీతాకాల పంటగా ఉంది, ఇది
అకోXబరులో ప్రదర్శనా కళలు నా లక్ష్యాలుటతారు పంట భూములు బంగారు పంటలన ు ఇస్థా@యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య వ్యాగాiన ంతో కళ మరియు కళల సంబంధం
విరామసమయంలో ప్రదర్శనా కళలు రైత పాఠశాల విద్యులు ఈ లాహ్రీÕని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య జరుపుకుంటారు. మారి్చ లేదా ఏపిల్ లో ప్రదర్శనా కళలు పంట
పండించడం జరుగుత పాఠశాల విద్యుంది. పంజ్ఞాబిలకు , ఇది కేవలం ఒక పండుగ కనా లక్ష్యాలు్న ఎకు్క అర్థం మరియు భావన వ, ఇది

జీవిత పాఠశాల విద్య మార“ ంగా చెప్పవచు్చ. ఈ సమయంలో ప్రదర్శనా కళలు చల్లికాలం మొదలై భూమి ఉత పాఠశాల విద్య@రాయన o
యొక్క అర్థం మరియు భావన పవిత పాఠశాల విద్యq కాలం గురు్తగా సూరు్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య వైపు కదలడం మొదలవుత పాఠశాల విద్యుంది. పజలు
వేరుశెన గలు, రెవిరి, పిండి, వెన ్న మరియు వివిధ ఆహార పదారా్థలన ు మత పాఠశాల విద్యపరమైన
స్థ లాలకు అందిస్థా@రు.
మంచి బోధనా విద్యార్థులు పంట కోసం దేవుని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి కలప యొక్క అర్థం మరియు భావన వ్యాస్థాలుఒకదాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ఒకటి ప్రోగు చేసూ @
కృత పాఠశాల విద్యజ9త పాఠశాల విద్యలు తెలుపుత పాఠశాల విద్యూ దేవుని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ఆరాధిస్థా@రు నా లక్ష్యాలుట్యం – నా లక్ష్యాలుటకం సంగీత పాఠశాల విద్యం కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ల పదర్శన (
ఇంద్రజ్ఞాలం –కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు మాటా్లదేపదంపదం వినా లక్ష్యాలు్యస్థాలు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు భోగి మంటలు
పంటలు సమృది్ధ , మరియు శ్లేrయసు్స కోసం అగి్నని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ప్రార్థ న చేస్థా@యి. సే్నహిత పాఠశాల విద్యులు మరియు
బంధువులు దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య చుటూ X తిరుగుతారు. వ్యారు మూడు స్థారు్ల అగి్న చుటూ X తిరుగుత పాఠశాల విద్యూ
ఉంటారు అర్పణ కళలు మరియు అల్లికలు లు ఇవtడం జరుగుత పాఠశాల విద్యుంది మొక్క అర్థం మరియు భావన జొన ్నలు, వేరుశెన గలు, మరియు
స్వీtటు్ల. సమరిస్థా@రు. అపు్పడు, డోలు యొక్క అర్థం మరియు భావన చపు్పడుకు (సంపదాయ ఇండియన్
డ³మ్), పజలు అగి్న చుటూ X న ృత పాఠశాల విద్య్యం చేస్థా@రు. జొన ్నలు , వేరుశెన గ,బియ్యం, మరియు
స్వీtటు్ల పస్థాదంగా పంపిణీ చేయబడతాయి. సరిగా“ వివరించి బోధనా విద్యార్థులున ఈ పండుగ విశ్లేషాలు ఒక
పిల్ల వ్యాడు నేరు్చకోవడం ఏమిటి ? మారుత పాఠశాల విద్యున ్న వ్యాతావరణ కళలు మరియు అల్లికలు ం,, వ్యవస్థాయం యొక్క అర్థం మరియు భావన
ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య,
పంట గోధుమ వితి@ న పు్పడు మరియు పండించి బోధనా విద్యార్థులున పు్పడు వ్యాటి సమాచారం ఏ ఆహారం,
శీతాకాలంలో ప్రదర్శనా కళలు సేవించడం మంచి బోధనా విద్యార్థులుది,సమాజం యొక్క అర్థం మరియు భావన ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యలు.వేడుకలు,
ఆన ందాలు మరియు బాధలభాగస్థాtమ్యం. తెలుసుకోవడం కషX ం కాకూడదు ఏ
గురువుకూ ఈ సంగత పాఠశాల విద్యులన ు సంబోధించడం దాtరా త పాఠశాల విద్యరగతిలో ప్రదర్శనా కళలు కి పండగ తీసుకురావడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి
కషX ం కాదు అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య తెలుసుకోగలుగుతాడు.
ఈ కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లన ు పదరి్శంచడం అంటే ఏమిటి ఏమిటి. పతి ఉత పాఠశాల విద్య్సవంలో ప్రదర్శనా కళలు ప్రాడే ప్రాటలు, విభిన ్నమైన
వ్యాతావరణ కళలు మరియు అల్లికలు ం, స్థాంపదాయం, బటX లు, పజలు మొదలైన వ్యాటి గురించి బోధనా విద్యార్థులు చాలా సందేశాలన ు
ఇస్థా@యి.
అదేవిధంగా న ృతా్యలు మరియు చురుకైన కదల్లికలు శర్లీరం చురుకుగా ఉండటాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి
సహాయపడుత పాఠశాల విద్యుంది .అందువల్ల మన ము ఏ వేడుకలో ప్రదర్శనా కళలు అయినా లక్ష్యాలు భౌతిక మరియు మాన స్మిక
ప్రేరణ కళలు మరియు అల్లికలు న ు చూడండి. గా్లమరస్ స్మిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యమాలు
ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యజ జీవిత పాఠశాల విద్య సమస్యలన ు దూరంగా లాగుతాయి. - మన ము దీని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య గురి్తంచలేదా?
కాబటిX ఉప్రాధా్యయులు త పాఠశాల విద్యన జీవిత పాఠశాల విద్య o లో ప్రదర్శనా కళలు గమని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యంచి బోధనా విద్యార్థులున గొప్ప కవిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య అన ుసరిసూ @ "మేము
వ్యాÞశాము,
మేము ప్రాడగా, మేము న టించాము మరియు పతి అదు్భత పాఠశాల విద్యమైన ఉతా్సహం మరియు
స్థాంస్క అర్థం మరియు భావన ృతిక గొప్పత పాఠశాల విద్యనా లక్ష్యాలున o వైపున కు మేము ప్రోయాం. '
అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య . "రవీంద్రనా లక్ష్యాలుథ్ టాగూర్ చెప్రా్పరు.
మీ పురోగతిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య -1 త పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యఖీ చెయ్యండి
A. ఒపు్ప లేదా త పాఠశాల విద్యపు్ప
1. జు్యవెలర్లీ మేకింగ్, కిtల్లిX ంగ్, మరియు చెక్క అర్థం మరియు భావన పని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య వంటి అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న రంగాలు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లలో ప్రదర్శనా కళలు ఉనా లక్ష్యాలు్నయి
ఒపు్ప/త పాఠశాల విద్యపు్ప
2. అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు మంచి బోధనా విద్యార్థులు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లే. మధ్యస్థ కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ఏమీ లేదు.
ఒపు్ప/ త పాఠశాల విద్యపు్ప
3. కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ఎల్ల పు్పడూ చాలా అందంగా ఉండాల్లి.


4. నేన ు రాయి యొక్క అర్థం మరియు భావన ఆసకి్తకరమైన ఆకృతిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య కన ుగొనా లక్ష్యాలు్నన ు. నేన ు దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ఇంటికి
తీసుకొని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య వెళి్ల ,దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ఒక చదరం మీద మౌంట్ చివరి వ్యాయామాలు చేస్థాన ు. ఇది అటువంటి చక్క అర్థం మరియు భావన టి కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన
5. కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ఎపు్పడూ వ్యాస@ వికంగా ఉండాల్లి. అది ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యజ జీవిత పాఠశాల విద్యంలో ప్రదర్శనా కళలు ఏది కని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యపించకప్రోత్యే అది కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన
కాదు
మన కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ్ళు్ళ చూడలేదు.
ఒపు్ప త పాఠశాల విద్యపు్ప
పజల గురించి బోధనా విద్యార్థులు సమాచారాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న అందించే ఏదైనా లక్ష్యాలు పండుగన ు వివరించండి,
ఒక ప్రాంత పాఠశాల విద్యం యొక్క అర్థం మరియు భావన భూగోళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన శాస్త్రం, ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరిiషX ప్రాంతాలు, వ్యవస్థాయం త పాఠశాల విద్యరువ్యాత పాఠశాల విద్య
సంపదాయాలు మొదలైన వి.
1.2.4 కళ విద్య యొక్క స్వభావం మరియు పరిధి
ఇటీవల్లి కాలంలో ప్రదర్శనా కళలు సృజనా లక్ష్యాలుత పాఠశాల విద్య|క కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు మరియు కెర్లీర్ రంగం
ఊపందుకుంటున ్నది.భూగోళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన o లో ప్రదర్శనా కళలు ఉన ్న ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య, ఆరి్థ క, స్థామాజిక, విదా్య మరియు
స్థాంస్క అర్థం మరియు భావన ృతిక అంశాలు. మరియు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ల స్థామరా్థ్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న పెంచుత పాఠశాల విద్యుంది.
• వ్యకి్తగత పాఠశాల విద్య అభివృది్ధ
విదా్యరు్థలు వ్యారి విద్య న ుండి కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ల న ుండి, ముఖ్యమైన జీవిత పాఠశాల విద్య నైపుణా్యలన ు
అందుకుంటారు
మెరుగైన జ్ఞా9పకం, మెరుగైన అవగాహన మరియు కమూ్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకేట్ చివరి వ్యాయామాలు చేయగల స్థామర్ధ్యం
పతీకాత పాఠశాల విద్య|కంగా.ఇది విజయవంత పాఠశాల విద్యం కావడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి విదా్యరి్థ యొక్క అర్థం మరియు భావన ఆశయాలన ు
మెరుగుపరచగలదు..

• సంపూర్ణ జ్ఞా9న ం పొందడం

ఈ పత్యే్యక అంశాల అభా్యసం, వ్యాటి చరిత పాఠశాల విద్యq, సృషిX , పని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యతీరు, విశ్లే్లషణ కళలు మరియు అల్లికలు , విమర్శ మరియు
పశంసలు సtయంగా నేరు్చకోవడం. ఒక పయాణ కళలు మరియు అల్లికలు ంగా జరుగుత పాఠశాల విద్యుంది.
• జీవన సౌందర్య స్థాధన మన రోజువ్యార్లీ జీవిత పాఠశాల విద్యంలో ప్రదర్శనా కళలు ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ఉంది.
: ఆహారం న ుండి బటX లు వరకు గృహాలకు మరియు పండుగలకు ... అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్నంటిక్తీ
విభిన ్నమైన వి
సౌందర్య వ్యక్తీ్తకరణ కళలు మరియు అల్లికలు లు అవసరమవుతాయి.
• కాగి్నటివ్ స్మిX ము్యలేషన్

కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన విద్యపిల్ల ల ఆధుని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యక అభిజ్ఞా9త పాఠశాల విద్య|క అభివృది్ధ కి అన ుసంధాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యంచబడింది
1998 ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యవేదిక; యువకులు మరియు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు-కి్రయేటివ్ కనెక్షన ు్ల,
"పరిశోధకులు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన న ు కన ుగొన ుటకు విద్య దోహదం చేసు@ందిపిల్ల ల యొక్క అర్థం మరియు భావన గణ కళలు మరియు అల్లికలు నీయమైన
అభిజ్ఞా9న ం, భాష మరియు మోటారు వ్యాహనా లక్ష్యాలుల నైపుణా్యలు కల్లిగిఉనా లక్ష్యాలు్నరు.
*సరిహదుiలన ు దాటి కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లన ు తెలుసుకోవడం"
ప్రేరొ్క అర్థం మరియు భావన నా లక్ష్యాలు్నరు

మెదడు యొక్క అర్థం మరియు భావన స్థా్క అర్థం మరియు భావన న ్ల ు సెరెబ్రల్ కారెXక్స్్స యొక్క అర్థం మరియు భావన భాగాలు
అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్నంటినీ ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరూపించాయి
చురుకుగా ఉన ్నపు్పడు సంగీత పాఠశాల విద్యకారులు విదా్యపరమైన విజయం అందుకునా లక్ష్యాలు్నరు.
కళా విద్య అంటే ఏమిటి త పాఠశాల విద్యరగత పాఠశాల విద్యులలో ప్రదర్శనా కళలు ప్రాల్గొ“న ్న విదా్యరు్ధలు ప్రాఠశాలలో ప్రదర్శనా కళలు బాగా రాణిస్థా@రు. .హోవ్యార్ì గారెìన ర్
యొక్క అర్థం మరియు భావన థియర్లీ అఫ్ మల్లిX పుల్ ఇంటెల్లిజెన్్స¡ పకారం, విదా్యరు్థలుకళా విద్య అంటే ఏమిటి త పాఠశాల విద్యరగత పాఠశాల విద్యులన ు
ఎవరు నేరు్చకుంటారు అనేదాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య తెలుసుకోవడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి అధిక స్థామరా్థ్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న పెంచుతారు
భాషా మరియు గణిత పాఠశాల విద్యశాస్త్ర తారి్క అర్థం మరియు భావన కం దాటి వ్యారి స్థాంపదాయిక త పాఠశాల విద్యరగత పాఠశాల విద్యులలో ప్రదర్శనా కళలు .
వ్యారి అభా్యస శైలులన ువివరిసు@o ది. ఇది కళా విద్య అంటే ఏమిటి కళా విద్య అంటే ఏమిటిశాలలన ు తీసుకునే విదా్యరు్ధలు బాగా
చేస్థా@రు
విదా్యవేత పాఠశాల విద్య@లు మరియు అధిక ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చన స్థామరా్థ్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న కల్లిగి ఉంటారు. కళా విద్య అంటే ఏమిటిత పాఠశాల విద్య|క విజ్ఞా9న
వ్యక్తీ్తకరణ కళలు మరియు అల్లికలు కు ఇది ఒక ఉదాహరణ కళలు మరియు అల్లికలు .
• సంబందించి బోధనా విద్యార్థులున సందేశాలు
కి్రయేటివ్ ఆర్X¡ అనేక రకాల కళా విద్య అంటే ఏమిటిత పాఠశాల విద్య|క భావ్యాలన ు కల్లిగి ఉంటాయి.
ఇది లక్ష్య ప్రేక్షకులకు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరిiషX సందేశాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న తెల్లియజేయడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి మన కు సహాయం చేసు@ంది.
వీధి నా లక్ష్యాలుటకం, చర్యన ు మిళిత పాఠశాల విద్యం చేయడం, ఒక పదర్శన లేదా ప్రోసX ర్ పదర్శన అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్నంటినీ
చేయవచు్చ
భారత పాఠశాల విద్యదేశ రాజక్తీయాలో ప్రదర్శనా కళలు ్ల లేదా దిగజ్ఞారుత పాఠశాల విద్యున ్న కాలుష్యం యొక్క అర్థం మరియు భావన సని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్నవేశాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న అదు్భత పాఠశాల విద్యంగా
వరి్ణంచవచు్చ
జనా లక్ష్యాలుభా విస్పో్పటన ం మరియు చాలా ఆసకి్తకరంగా ఉన ్న సమస్యలతో కళ మరియు కళల సంబంధం వ్యారు రాసే
వ్యా్యస్థాలు లేదా వ్యాస@ విక వివరాల కనా లక్ష్యాలు్న ఆకటుXకునే విధంగా ఉంటాయి.
• వ్యకి్తగత పాఠశాల విద్య పొఫైల్ మరియు అభివృది్ధ

వృతి@ యొక్క అర్థం మరియు భావన వివిధ ఎంపికలు వీటి న ుండి మొదలుకొని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ప్రాఠశాలలలో ప్రదర్శనా కళలు బోధించబడతాయి
కిండర్ గారెXన్, ప్రాధమిక మరియు సెకండర్లీ ప్రాఠశాలలు మరియు విశtవిదా్యలయాలు
వంటి విద్య స్థా్థయిలు అధిక ఎంపికలలో ప్రదర్శనా కళలు కూడా ఉనా లక్ష్యాలు్నయి. కళా విద్య అంటే ఏమిటిశాలలో ప్రదర్శనా కళలు ఉప్రాధా్యయులు,
విశtవిదా్యలయాలు, వ్యాణిజ్య కళా విద్య అంటే ఏమిటికారులు, న టులు / న టి థియేటర్ లేదా టెల్లివిజన్
స్వీరియల్్సఆరిXసX ుò విదా్యవేత పాఠశాల విద్య@లు, పొఫెషన ల్ గాయకులు మరియు న ృత పాఠశాల విద్య్యకారులు
వ్యాసు@శిలు్పలు, సౌందర్య శస్త్రవైదు్యలు,డిజైన రు్ల, అంత పాఠశాల విద్యర“త పాఠశాల విద్య రూపకల్పన , చలన చి బోధనా విద్యార్థులుత పాఠశాల విద్యq
పపంచం మొదలైన చాలా వృత పాఠశాల విద్య@ ులన ు విజయవంత పాఠశాల విద్యంగా కొన స్థాగించవచు్చ
ఆరి్క అర్థం మరియు భావన టెక్చర్ ఫిల్|, థియేటర్ మరియు సంబంధిత పాఠశాల విద్య కాసె|టిక్స్ డెంటిస్వీX ్ర
ఆరి్క అర్థం మరియు భావన టెక్చర్ ఫిల్|, థియేటర్ మరియు సంబంధిత పాఠశాల విద్య కాసె|టిక్స్ డెంటిస్వీX ్ర వెబ్ రూపకల్పన
మరియు యాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యమేషన్

మీ పురోగతిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య త పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యఖీ చేయండి -2
1. వివిధ కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ల అభా్యసం దాtరా ఒక పిల్ల ల వ్యకి్తగత పాఠశాల విద్య అభివృది్ధ వరుసల జ్ఞాబితా
.................. ..... ......................................................... .......
........................ ..... ................................................... .......
..................... ..... ...................................................... .......
2. కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన విద్యకు అన ుసంధాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యంచబడిన అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న వృత పాఠశాల విద్య@ ుల గురించి బోధనా విద్యార్థులు ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చి బోధనా విద్యార్థులుంచండి.
ఉదాహరణ కళలు మరియు అల్లికలు లు ఇవtండి?
.................. ..... ......................................................... .......

........................ ..... ................................................... .......
..................... ..... ................................................
Mī purōgatini tanikhī cē
మీ పురోగతిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య త పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యఖీ చేయండి -2
1. వివిధ కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు అభా్యసం దాtరా పిల్ల ల వ్యకి్తగత పాఠశాల విద్య అభివృది్ధ వరుసల జ్ఞాబితా
.................. ..... ......................................................... .......

........................ ..... ................................................... .......

..................... ..... ...................................................... .......

2. కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన విద్యకు అన ుసంధాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యంచబడిన అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న వృత పాఠశాల విద్య@ ుల గురించి బోధనా విద్యార్థులు ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చి బోధనా విద్యార్థులుంచండి.
ఉదాహరణ కళలు మరియు అల్లికలు లు ఇవtండి.
.................. ..... ......................................................... .......
........................ ..... ................................................... .......
..................... ..... ................................................
3. భాషలో ప్రదర్శనా కళలు మ o చి బోధనా విద్యార్థులు వ్యారి అభా్యసన శైలులన ు విస@ రించడం దాtరా మరియు గణిత పాఠశాల విద్య
తారి్క అర్థం మరియు భావన కం గురించి బోధనా విద్యార్థులు మీరు ఏమి అర్థ ం చేసుకుంటారు ?
.................. ..... ......................................................... ....... ........................ ..
... ................................................... ....... ..................... ..... ..........................
............................ ...
1.3 ప్రా+దమిక స్తా-యిలో కళా విద్య యొక్క ప+త్యే్యకత
ఒక గురువు త పాఠశాల విద్యరగతిలో ప్రదర్శనా కళలు పవేశించి బోధనా విద్యార్థులు పిల్ల లన ు ఒక కాగిత పాఠశాల విద్యము తీసుకోవ్యాలని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య చెప్రా్పడు. వ్యారు
కొని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న జీవంలేని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య వసు@వులతో కళ మరియు కళల సంబంధం త పాఠశాల విద్యమలో ప్రదర్శనా కళలు తాము సహకరించుకోమని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య చెప్రా్పరు. గీయండి
అపు్పడు త పాఠశాల విద్యమ గురించి బోధనా విద్యార్థులు కొని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న పంకు్తలన ు రాయమనా లక్ష్యాలు్నరు . అపు్పడు విరాజ్ ‘’నేన ు
విరాజ్, ఒక జెట్ చివరి వ్యాయామాలు విమాన ం. నేన ు త పాఠశాల విద్యరగతి అంత పాఠశాల విద్యటా ఎల్ల పు్పడూముందుగా చేరుకోవడమే
నా లక్ష్యాలు గమ్యం. నేన ు రిఫ్యూ్యల్ చేయవలస్మి వచి బోధనా విద్యార్థులు్చన పు్పడు విరామంలో ప్రదర్శనా కళలు చాలా ఆహారాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న నా లక్ష్యాలుకు
అవసరం. నా లక్ష్యాలుకు ఎంతో కళ మరియు కళల సంబంధం శకి్త లభిసు@ంది
1. కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన కళా విద్య అంటే ఏమిటిహిత పాఠశాల విద్యంగా వ్యారి సtంత పాఠశాల విద్య ఉచి బోధనా విద్యార్థులుత పాఠశాల విద్య వ్యక్తీ్తకరణ కళలు మరియు అల్లికలు న ు పిల్ల లు అభివృది్ధ చేయడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి
అన ుమతిసు@ందని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య మన ము తెలుసుకుంటాము
. 2. ఇది ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరా|ణాత పాఠశాల విద్య|క ప్రాఠాలు కంటే ఏమిటి మరింత పాఠశాల విద్య సృజనా లక్ష్యాలుత పాఠశాల విద్య|క విధంగా నేరు్చకోవటాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి
అన ుమతిసు@ంది.
3. త పాఠశాల విద్యపు్ప అనే భయ o లేకుండా ఇక్క అర్థం మరియు భావన డ వ్యారు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యజంగా గజిబిజికి అన ుమతిస్థా@రు.
4. ఇది స్వీtయ విశ్లే్లషణ కళలు మరియు అల్లికలు , స్వీtయ గౌరవం మరియు స్వీtయ క్రమశిక్షణ కళలు మరియు అల్లికలు స్థా్థయిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
పెంచుత పాఠశాల విద్యుంది. ఇటువంటి పిల్ల లు మరింత పాఠశాల విద్య ప్రేరేపించబడి, మరింత పాఠశాల విద్యగాఇత పాఠశాల విద్యరులతో కళ మరియు కళల సంబంధం
సహకరించుకుంటారు.
5. ఇది ఆచరణాత పాఠశాల విద్య|క అలవ్యాటు్ల అభివృది్ధ మరియు ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చి బోధనా విద్యార్థులుచ గల సౌకరా్యలు.
6. అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న స్థామరా్ధ్యల, రంగు, జ్ఞాత పాఠశాల విద్యుల కుల, మత పాఠశాల విద్యం, మత పాఠశాల విద్యం మరియు దేశాల సరిహదుiలు
కూడా మరియు భాషల పజల కళా విద్య అంటే ఏమిటిత పాఠశాల విద్య|కత పాఠశాల విద్యతో కళ మరియు కళల సంబంధం సంబంధం కల్లిగి ఉంటారు,

. 7. ఇది గొప్పఅభిరుచి బోధనా విద్యార్థులు మరియు అందం యొక్క అర్థం మరియు భావన పశంసలన ు మాత పాఠశాల విద్యqమే కాకుండా,
అంత పాఠశాల విద్యర“త పాఠశాల విద్య శకు్తలన ు సృజనా లక్ష్యాలుత పాఠశాల విద్య|క స్థామరా్ధ్యలుగా ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరేiశిసు@ంది.
8. ఒక కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుడు అత పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య / ఆమె సtరాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న పెంచుకోవలస్మిన అవసరం లేదు; కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన రూపం
యొక్క అర్థం మరియు భావన వ్యక్తీ్తకరణ కళలు మరియు అల్లికలు తో కళ మరియు కళల సంబంధం
పజలన ు కదిల్లించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ,దేశాల సరిహదుiలు దాటడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి సరిప్రోత పాఠశాల విద్యుంది. ఇది అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న
శకి్తలలో ప్రదర్శనా కళలు కి ఒక అదు్భత పాఠశాల విద్యమైన స్థాధన ం.
9. ఇమాజినేషన్ మరియు పకాశవంత పాఠశాల విద్యమైన వ్యక్తీ్తకరణ కళలు మరియు అల్లికలు లు (ఇమేజర్లీ) స్థాన ుకూల
అవకాశాలన ు సృషిX స్థా@యి.
విద్య కలుసుకున ్న అభా్యస్థాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి దారితీసు@ంది.
10. కవి, న ర్తకి, దృశ్య కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుడి దృక్పథాల యొక్క అర్థం మరియు భావన వ్యాస@ విక అన ుభవ్యాలు, ఒక
సంగీత పాఠశాల విద్యకారుడు వ్యాస@ వికత పాఠశాల విద్యన ు తీసుకుని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య అభా్యసకుల దృషిX ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ఆకరిøస్థా@డు
ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చన పకి్రయలలో ప్రదర్శనా కళలు పున రుజీù వన ం.
భౌగోళిక భావ్యాలకు భిన ్న o గా ఉండే అంశాలన ు తాకడం ... భౌతిక శాస్త్రం యొక్క అర్థం మరియు భావన
భావన లు,
కషX ం యొక్క అర్థం మరియు భావన దృగిtషయం, కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ఒక పయాణ కళలు మరియు అల్లికలు ంలో ప్రదర్శనా కళలు ప్రారంభించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ఒక ఖచి బోధనా విద్యార్థులు్చత పాఠశాల విద్యమైన
మార“ ం
ఆవిష్క అర్థం మరియు భావన రించ బడుత పాఠశాల విద్యుంది, పపంచవ్యా్యప@ ంగా ఒక ఆచరణాత పాఠశాల విద్య|క, పత పాఠశాల విద్య్యక్ష అన ుభవం ఇవtడం
వలన పిల్ల లు నేరు్చకోవడం మెరుగుపరుసు@ంది.
'హోమ్ స్వీtట్ చివరి వ్యాయామాలు హోమ్' అనేది ఈ రోజు పిల్ల ల భావన . పిల్ల లన ు ఒక ఇలు్ల త పాఠశాల విద్యయారు
చేయమని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య చెప్పబడింది
. చాలామంది పిల్ల లు త పాఠశాల విద్యమ సొంత పాఠశాల విద్య వసు@వులన ు ఇంటికి తీసుకువచా్చరు. బోలెడని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న
ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చన లు ఆ యొక్క అర్థం మరియు భావన భవనా లక్ష్యాలులు, బంగళా విద్య అంటే ఏమిటిలు న ుండి వస్థా@యి. ఒక గది మూలలో ప్రదర్శనా కళలు ఇదi రు
పిల్ల లు బిజీగా ఉనా లక్ష్యాలు్నరు. బీరా|ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య జ్ఞార్ఖండ్ న ుండి వచి బోధనా విద్యార్థులు్చన అమా|యి చాలా గడిì ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
సేకరించి బోధనా విద్యార్థులు,దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యతో కళ మరియు కళల సంబంధం గూడు ఆకారాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న ఇవtడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి నేయడంలో ప్రదర్శనా కళలు బిజీగా ఉంది.ఇత పాఠశాల విద్యర అమా|యి
జులా్క అర్థం మరియు భావన న ుండి (ఆఫిÿకా)ఆమె ఒక చి బోధనా విద్యార్థులున ్న ఇలు్లన ు ఒక కాగిత పాఠశాల విద్యం మడత పాఠశాల విద్యతో కళ మరియు కళల సంబంధం త పాఠశాల విద్యయారు
చేస్మింది.అక్క అర్థం మరియు భావన డ దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య సమీపంలో ప్రదర్శనా కళలు ఒక చి బోధనా విద్యార్థులున ్న కుక్క అర్థం మరియు భావన ఉంది.
"నేన ు చరిత పాఠశాల విద్యqన ు దేtషిసు@నా లక్ష్యాలు్నన ు"అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య నా లక్ష్యాలు కుమారె్త చెపి్పంది కాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ఆమె ఇంద్రజ్ఞాల
కామికుడిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ఇషX పడింది; ఆమె స్థాtత పాఠశాల విద్యంత పాఠశాల విద్యq్యం శకం యొక్క అర్థం మరియు భావన సంఘటన ల మీద చారిత పాఠశాల విద్యqక
నా లక్ష్యాలుటకాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న పియమైన దిగా భావించి బోధనా విద్యార్థులుంది.

1.3.1 దృశ్య కళల అవసరం మరియు ప్రా+ముఖ్యత

చూడటం, గమనించటం, నేరు కోవడం, మరియు ప్రా+తినిధ్యం వహిo చడం .
• దృశ్య కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ప్రాఠ్య పణాళికలో ప్రదర్శనా కళలు ఒక ముఖ్యమైన భాగం. ఇటువంటివి ఒకటి కంటే ఏమిటి ఎకు్క అర్థం మరియు భావన వ
ఇంది్రయ అవయవ్యాలు ప్రాల్గొ“ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య నేరు్చకోవడం వలన కళా విద్య అంటే ఏమిటి అన ుభవం ఎకు్క అర్థం మరియు భావన వ కాలం
ఉంటుంది
. విదా్యరు్థలు త పాఠశాల విద్యమ వివరాలన ు పరిశీల్లించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ప్రోతా్సహం అవసరం,వ్యాతావరణ కళలు మరియు అల్లికలు ంలో ప్రదర్శనా కళలు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
పరిసరాలు ,వసు@వులు మరియు వ్యాటి మధ్య సంబంధాలన ు అనేtషించండి .ఒక
పిల్ల వ్యాడు ఒక వ్యాస@ వమైన పరిశీలన త పాఠశాల విద్యరాtత పాఠశాల విద్య ఒక చి బోధనా విద్యార్థులుతాqని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న తీసుకున ్నపు్పడు ఒక లక్ష్యం
లేదా కొని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న ఊహల దాtరా ఆ భావన మరింత పాఠశాల విద్య అర్ధ వంత పాఠశాల విద్యమైన ది అవుత పాఠశాల విద్యుంది. సృషిX కి
సంబంధించి బోధనా విద్యార్థులున అర్ధ ంలో ప్రదర్శనా కళలు లో ప్రదర్శనా కళలు తైన విశ్లే్లషణ కళలు మరియు అల్లికలు న ు పరిశీల్లించడం వలన పిల్ల లకి దృశ్య
చి బోధనా విద్యార్థులుతాqలుఅవగత పాఠశాల విద్యమవుతాయి "కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన యొక్క అర్థం మరియు భావన లక్ష్యం కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన యొక్క అర్థం మరియు భావన విషయాలు బాహ్య
రూప్రాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న గురించి బోధనా విద్యార్థులు కాదని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య అంత పాఠశాల విద్యర“త పాఠశాల విద్య అంశాలకు ప్రాధాన ్యత పాఠశాల విద్య ఇవ్యాtల్లి"అరిస్థాXటిల్
మకుకు ఎకు్క అర్థం మరియు భావన వ అవగాహన న ు అభివృది్ధ చేయడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి విదా్యరు్థల స్థామరా్ధ్యలన ు,
పరా్యవరణ కళలు మరియు అల్లికలు ం యొక్క అర్థం మరియు భావన అవగాహన అభివృది్ధ చేయడంపై దృషిX పెటాXడు. ఉదాహరణ కళలు మరియు అల్లికలు -1
అవగాహన నైపుణ కళలు మరియు అల్లికలు ్యం: పరిశీలన అంశం:
విషయం ;; "కోటలు"
సూచి బోధనా విద్యార్థులుంచి బోధనా విద్యార్థులున వన రులు: కోటల న మూనా లక్ష్యాలులు
• కోటల ఛాయాచి బోధనా విద్యార్థులుతాqలు కోటలపై సంబంధిత పాఠశాల విద్య పుస@ కాలు
• వివిధ రకాల కోటల సందర్శన ల వీడియో న మూనా లక్ష్యాలులు
• కోట సందర్శన
• కోటల మా్యపు్ల.

1. పరిచయ చర్యలు: డాకు్యమెంటే ఏమిటిషన్ కారుìలన ు త పాఠశాల విద్యయారు చేయడం

మీరు చారిత పాఠశాల విద్యqక భవనా లక్ష్యాలులు మరియు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరా|ణాలన ు గురి్తంచమని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య పిల్ల లన ు
అడగవచు్చ. వ్యారి సమీపంలో ప్రదర్శనా కళలు సూచి బోధనా విద్యార్థులుంచే డాకు్యమెంటే ఏమిటిషన్ కారుìలపై చారిత పాఠశాల విద్యqక
భవనా లక్ష్యాలుల ప్రేరు, పదేశం / చి బోధనా విద్యార్థులురునా లక్ష్యాలుమా, భవన ం యొక్క అర్థం మరియు భావన రకం, o కారణాలు ఎందుకు
పత్యే్యకమైన వో, భవన ం యొక్క అర్థం మరియు భావన పత్యే్యక ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరా|ణ కళలు మరియు అల్లికలు లక్షణాలన ు గీయడం: స@ ంభాలు /
న మూనా లక్ష్యాలులు/ వంపులు / గోపురాలు / ముఖదాtరాలు /మూలలు /చారిత పాఠశాల విద్యqక భవనా లక్ష్యాలులు.
2. పధాన కార్యక్రమాలు: కాల్లి న డక దాtరా కోటలు. చారిత పాఠశాల విద్యqక కోట యొక్క అర్థం మరియు భావన మా్యప్
స్మిద్ధ మవుతో కళ మరియు కళల సంబంధంంది నీటి వన రులు, బురుజులు, పవేశ మరియు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యష ్క అర్థం మరియు భావన ్రమణ కళలు మరియు అల్లికలు త పాఠశాల విద్యలుపులు,
వివిధ చి బోధనా విద్యార్థులున ్న ,పెదi మహలులు,ముఖ్యమైన పత్యే్యక త పాఠశాల విద్యుప్రాక్తీ వంటి ఆయుధగారాలు
ముఖ్యమైన భాగాలు.
3. త పాఠశాల విద్యుది చర్యలు: ఒక చారితాqత పాఠశాల విద్య|క భవనా లక్ష్యాలుని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న గురించి బోధనా విద్యార్థులు తెలుసుకోవడం
• కోట ఎంత పాఠశాల విద్య ప్రాత పాఠశాల విద్యది?
• సహజ పరా్యవరణ కళలు మరియు అల్లికలు ం ఈ కోటన ు ఏ విధంగా పభావిత పాఠశాల విద్యం చేస్మింది?
• కోట సౌందర్యం కాప్రాడటాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి పసు@త పాఠశాల విద్యం ఏం జరుగుత పాఠశాల విద్యుంది?
•కోటన ు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరి|ంచడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ఉపయోగించే పదారా్థల గురించి బోధనా విద్యార్థులు తెలుసుకోండి.
• వ్యాసు@ శిలా్పలన ు / అలంకరణ కళలు మరియు అల్లికలు లు / రాళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ్ళు్ళ గురించి బోధనా విద్యార్థులు తెలుసుకోవడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి / శిలా్పలు /
కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు/ ఆయుధాలు మొదలైన వి

• సమయంతో కళ మరియు కళల సంబంధం కూడిన స్థా|రక మారు్పన ు ఉపయోగించారా? స్థా|రకాలు ఎలా ఉనా లక్ష్యాలు్నయి ?
• ఆ కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ల యొక్క అర్థం మరియు భావన కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన న ు అభిన ందించండి మరియు వ్యాటిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య నేటి కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన తో కళ మరియు కళల సంబంధం ప్రోల్చండి.
ఉదాహరణ కళలు మరియు అల్లికలు 2, భావ్యాలతో కళ మరియు కళల సంబంధం కూడిన విషయాలు
అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న కళా విద్య అంటే ఏమిటికృత పాఠశాల విద్యులకూరు్ప కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుల సtంత పాఠశాల విద్య భావన న ు కల్లిగి ఉంటాయి. కళా విద్య అంటే ఏమిటికారులు వ్యారి
ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చన లు వ్యక్త o చేయడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లన ు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరయి
్ణ స్థా@రు .. ఈ యూని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యట్ చివరి వ్యాయామాలులో ప్రదర్శనా కళలు దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య అనేక
క్రమంలో ప్రదర్శనా కళలు చూడవచు్చ. విదా్యరు్థలు వ్యాతావరణ కళలు మరియు అల్లికలు ంలో ప్రదర్శనా కళలు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య వివిధ రూప్రాలు, మరియు ఆరìర్
కోసం అనేక అవకాశాలన ు అనేtషించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చన ల న ుండి కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ల వ్యక్తీ్తకరణ కళలు మరియు అల్లికలు క
కదిలేవిధంగా ప్రోత పాఠశాల విద్య్సహిసు@ంది. ఇక్క అర్థం మరియు భావన డ మన ము ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చన లన ు వ్యక్తీ్తకరణ కళలు మరియు అల్లికలు లకు
త పాఠశాల విద్యరల్లించాము.
అంశం: "వంతెన లు / ఫెఓవర్్స
" 1. పరిచయ చర్యలు

ఓ వంతెన / ఫెఓవర్ వంతెన చి బోధనా విద్యార్థులుతాqలన ు గీచి బోధనా విద్యార్థులు గమని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యంచండి.
o వ్యాటిలో ప్రదర్శనా కళలు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన యొక్క అర్థం మరియు భావన ఎల్లిమెంట్ చివరి వ్యాయామాలు లు ఉనా లక్ష్యాలు్నయా? వంతెన రూపకల్పన లో ప్రదర్శనా కళలు మీరు ఏ
న మూనా లక్ష్యాలులన ు గమని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యస@ ునా లక్ష్యాలు్నరా?
o మన వంతెన లు మరియు ఫెవోవర్ల లక్షణాలన ు కన ుగొన డాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి మన ము పయతి్నదాiం:
వ్యాటి ఆకారం, న మూనా లక్ష్యాలు, ఉపయోగించి బోధనా విద్యార్థులున పదార్థ ం మరియు వ్యాటి పరిమాణ కళలు మరియు అల్లికలు ం.
o వంతెన లు మరియు ఫెఓర్లన ు మీరు, మీ సే్నహిత పాఠశాల విద్యులు తీసుకువచి బోధనా విద్యార్థులు్చన లేదా త పాఠశాల విద్యయారు
చేస్మిన వ్యాటితో కళ మరియు కళల సంబంధం ప్రోల్చండి? మీరు ఒకే పదారా్థని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న ఉపయోగిసు@నా లక్ష్యాలు్నరా? దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ఆకారం?
మరియు పద్ధ త పాఠశాల విద్యులు తెల్లియజేయండి.
వంతెన లుస్పషX ంగా మరియు దృడంగా ఉంటాయి. విదా్యరు్థల అభిప్రాయాలన ు
తెలుసుకోవలెన ు.
2. పధాన చర్యలు

పణాళిక, మరియు కార్యకలాప్రాల మధ్య సంబంధాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న పరిశోధించి బోధనా విద్యార్థులు, పణాళిక
కార్యకలాప్రాలు, ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరా|ణ కళలు మరియు అల్లికలు బలం. వ్యాటిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ఉపయోగించి బోధనా విద్యార్థులు వివిధ రకాల
వంతెన లుసొంత పాఠశాల విద్యంగా చేయడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి పయతి్నంచండి.త పాఠశాల విద్యయారికి కావలస్మిన పదారా్థలు:
మటిX / ప్రేపర్ / కారుì బోరుì / థరో|కోల్ / స్మిX క్స్్స / కలప / రాళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ్ళు్ళ / తీగలు /మొదలయిన .
వ్యాటిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య గురించి బోధనా విద్యార్థులు ఒక కాగిత పాఠశాల విద్యంపై గీచి బోధనా విద్యార్థులు దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య గురించి బోధనా విద్యార్థులు చరి్చంచడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ఒక పణాళిక
ప్రాతిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యధ్యం వహిసు@ంది. అవగాహన దాtరా ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరా|ణాత పాఠశాల విద్య|క శకి్తని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య అర్థ ం చేసుకోవడం
జరుగుత పాఠశాల విద్యుది
. 1.ఒక విమాన ం బొమ| చేయడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ఒక కారుì ప్రేపర్ తీసుకోండి దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి రెండు బా్లక్స్్స
ఉంచండి. ఆ బా్లక్స్్స లో ప్రదర్శనా కళలు నా లక్ష్యాలుణేలు ఉంచదాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి పయతి్నంచండి.ఆవంతెన పై కాగిత పాఠశాల విద్యం
సరిగా పటిX ఉండకవెంటనే కూల్లిప్రోత పాఠశాల విద్యుంది.
2 ఇరువైపులా రెండు గోడలన ు త పాఠశాల విద్యయారు చేసేందుకు రెండు అంచులన ు ఇపు్పడు
మడవండి. నా లక్ష్యాలుణేలు పెటX డాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి పయతి్నంచండి. ఇపు్పడు నా లక్ష్యాలుణేలు కూల్లిప్రోకుండా
ఉంచవచు్చ
3. ఇపు్పడు లో ప్రదర్శనా కళలు పల్లి రంధ్రం అస@ వ్యస@ మైన కాగిత పాఠశాల విద్యం ఉండి (ఇది ఒక అభిమాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య మడత పాఠశాల విద్య
వంటి) ఇపు్పడు వ్యాటిలో ప్రదర్శనా కళలు కి ఎంత పాఠశాల విద్యఎకు్క అర్థం మరియు భావన వ నా లక్ష్యాలుణేలన ు వంతెన కు చేర్చవచ్చో్చ చూడడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి
అదు్భత పాఠశాల విద్య o గా ఉంది. వంతెన (అలంకరణ కళలు మరియు అల్లికలు ) రూప్రాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న, అలాగే దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య పరిగణ కళలు మరియు అల్లికలు న లో ప్రదర్శనా కళలు కి
తీసుకోవడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి చేస్మిన మారు్పలన ు గురు్తచేసుకోవ్యాల్లి. పతి విదా్యరి్థ అత పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య / ఆమె
త పాఠశాల విద్యయారు చేస్మిన వంతెన గురించి బోధనా విద్యార్థులు మాటా్లడేo దుకు ఒక పదర్శన న ు ఏరా్పటు చేయాల్లి.
ఉదాహరణ కళలు మరియు అల్లికలు కు - 3 ; కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ల చుటూ X పపంచ o అనేtషిసు@ంది .
ఈ యూని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యట్ చివరి వ్యాయామాలు లో ప్రదర్శనా కళలు దృశ్య కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన అనేక రకాల రూప్రాలో ప్రదర్శనా కళలు ్ల ఉందని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య విదా్యరు్థలు తెలుసుకోవడం
వ్యారి జీవిత పాఠశాల విద్యంలో ప్రదర్శనా కళలు ఒక భాగం. కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన వ్యారి త పాఠశాల విద్యక్షణ కళలు మరియు అల్లికలు పరిసరాలలో ప్రదర్శనా కళలు ఉంది: దృశ్య చి బోధనా విద్యార్థులుతాqలతో కళ మరియు కళల సంబంధం పని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యచేసే
వ్యకు్తలు చి బోధనా విద్యార్థులుత పాఠశాల విద్యqకారులు, కిtలX ర్్స, టైలరు్ల, స్మిరామిక్స్ కళా విద్య అంటే ఏమిటికారులు, వస్త్రం యొక్క అర్థం మరియు భావన న మూనా లక్ష్యాలులు
అభివృది్ధ చేసేవ్యాళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ్ళు్ళ, డిజైన రు్ల, శిలు్పలు, వ్యాసు@శిలు్పలు, పటX ణ కళలు మరియు అల్లికలు పణాళికలు, రహదారి
పక్క అర్థం మరియు భావన పకటన బోరుì కళా విద్య అంటే ఏమిటికారులు మరియు అనేక మందిపై ఈ దృశ్య కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ల పభావ్యాలు
చాలా ఉనా లక్ష్యాలు్నయి . సమాజపు సంస్క అర్థం మరియు భావన ృతి మరియు యుగాల న ుండి కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ల అభివృది్ధ గురించి బోధనా విద్యార్థులు
దృశ్య కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు వివరిసు@నా లక్ష్యాలు్నయి
మన ము ఒక గా్రమం లేదా పటX ణ కళలు మరియు అల్లికలు ం లేదా ప్రాంత పాఠశాల విద్యం లో ప్రదర్శనా కళలు పల. ఒకకుమ|రి వ్యకి్తతో కళ మరియు కళల సంబంధం చేయగల
కార్యకలాప్రాలన ు

ఎంచుకుంటాము. లైబ్రర్లీ పుస@ కాలు వ్యాటి గురించి బోధనా విద్యార్థులు మరింత పాఠశాల విద్య లో ప్రదర్శనా కళలు త పాఠశాల విద్యుగా తెలుసుకోవడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి
సహాయపడతాయి.ఆ కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ల న ుండి వ్యారు మెరుగైన ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చన పొందడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి, త పాఠశాల విద్యమ
సొంత పాఠశాల విద్య o గా చి బోధనా విద్యార్థులున ్న కుండలు త పాఠశాల విద్యయారు చేసేందుకు పయతి్నంచాల్లి, దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి కొని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న
నైపుణా్యలు అవసరం. వీడియోన ు షూట్ చివరి వ్యాయామాలు చేయడం , లేదా మీ సtంత పాఠశాల విద్య చి బోధనా విద్యార్థులుతాqని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న
రూపొందించడం కెమెరాతో కళ మరియు కళల సంబంధం చి బోధనా విద్యార్థులుతాqలు తీసుకొని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య గా్యలర్లీలో ప్రదర్శనా కళలు ఉంచుకోవడం . ఇది వ్యారికి
పూరి్త విధానా లక్ష్యాలుని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న (సెX పై జ్) ఇసు@ంది.ఇది వ్యారు సొంత పాఠశాల విద్యగా కుండలు చేయడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి , వ్యారి
చుటూ X ఉన ్న సౌందరా్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న ఆరాదించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి వ్యారికి సహాయపడుత పాఠశాల విద్యుంది. "స్థాంస్క అర్థం మరియు భావన ృతిక
విలువలన ు" మన ము ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరtహించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి స్థా్థని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యక కుమ|రిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ఆహాtని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యంచవచు్చ. కుండల
త పాఠశాల విద్యయారి మీద అవగాహన సదసు్సతో కళ మరియు కళల సంబంధం మీ సtంత పాఠశాల విద్యంగా త పాఠశాల విద్యయారు చేసుకోవడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి
పయతి్నంచండి . మీ సొంత పాఠశాల విద్య న మూనా లక్ష్యాలులు లేదా పెయింట్ చివరి వ్యాయామాలు కోరుకుంటాయి. 'ఈ రోజు మన ం
సంపదించి బోధనా విద్యార్థులున సంపదాయం ఏమిటంటే ఏమిటి ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరంత పాఠశాల విద్యర పరిణామం యొక్క అర్థం మరియు భావన ఉత పాఠశాల విద్య్పతి@ ,అది ఒక
స్థాంపదాయ ఉద్యమం కావచు్చ, కాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య అది సృజనా లక్ష్యాలుత పాఠశాల విద్య|కంగా సజీవంగాఉంటుంది "అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
జవహరా్లల్ నెహ్రూ Õ గారు అభిప్రాయపడాìరు.
1.3.2 ప+దర్శనా కళల అవసరం మరియు ప్రా+ముఖ్యత

1.3.2.1 నృత్యం యొక్క ప+పంచం
ఎ) అభిన యాలన ు వ్యక్తపరచుట
విదా్యరు్థలన ు ప్రోత పాఠశాల విద్య్సహించడంపై దృషిX పెటX ండి
• ఉద్యమం అవకాశాల పరిధి అనేtషించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి

• వ్యారి మెళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ్ళుకువలన ు అవగాహన చేసుకోండి ,
* మరియువ్యారి ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరిiషX కదల్లికలన ు,
* పున రావృత పాఠశాల విద్యం చేయగల స్థామర్థ్యం పెంచుకోండి
విషయం: సన్ డాన్్స: సూర్య న మస్థా్క అర్థం మరియు భావన రములు వ్యాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య సూచి బోధనా విద్యార్థులుంచి బోధనా విద్యార్థులున వన రులు:
• పుస@ కాలు మరియు వీడియోలు

మీరు త పాఠశాల విద్యరల్లించి బోధనా విద్యార్థులున టు్లగా/ మీరు త పాఠశాల విద్యరల్లిప్రోత పాఠశాల విద్యున ్నటు్లగా భావిసూ
@ త పాఠశాల విద్యరల్లించండి ....
త పాఠశాల విద్యరల్లించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి మరియు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరtహించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి నేరు్చకోండి
న ృతా్యలన ు, వ్యక్తీ్తకరణ కళలు మరియు అల్లికలు లన ు అభివృది్ధ చేయడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి చి బోధనా విద్యార్థులున ్న వయసు్సలో ప్రదర్శనా కళలు విదా్యరు్థలకు
అభివృది్ధ చేయవచు్చ. సూరు్యడి సుని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్నత పాఠశాల విద్య కిరణాలు పతిబింబించేలా శర్లీర కదల్లికల మీద
దృషిX పెటX ండి. సూరు్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ఉష్ణ త పాఠశాల విద్య / ఉదే్రకం మరియు సూరు్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ఆరాధన అనే
ఆచారాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరtహించే విదా్యరు్థలు మనోహరమైన కదల్లికలతో కళ మరియు కళల సంబంధం. సూర్య న ృతా్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న
నేరు్చకోవచు్చన ు. మృదువైన కదల్లికల కలయిక, పదునైన / మనోహరమైన లేదా యోగ
కలయికలు. చేరి్చ, పతి శిశువుకు వచి బోధనా విద్యార్థులు్చన కదల్లికల దాtరా త పాఠశాల విద్యన పతిభన ు పదరి్శంచేందుకు
ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యయామకాలన ు తీసుకురావడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ఏరా్పటు్లచేయాల్లి.విదా్యరి్ధ యొక్క అర్థం మరియు భావన మాన స్మిక స్మి్థతి
న ుండి న ృత పాఠశాల విద్య్య పయాణ కళలు మరియు అల్లికలు ం స్థాగించాల్లి . భూమి మీద సూరు్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన పభావ్యాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి
సూరు్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య భావోదేtగాలు మరియు
పజలు సూరు్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ఆరాధన కొరకు, ఇంకా సూర్య భగవ్యాన ుడి అన ుగ్రహాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న
అభ్యరి్ధ o చుటకు సూర్య న మస్థా్క అర్థం మరియు భావన రాలు దాtరా , యోగ వ్యా్యయామాలు దాtరా.
బి) ఉప్రాయాలు మరియు సూ్పరి్త
న ృతా్యలన ు వ్యక్తీ్తకరించడం అనే ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చన లు పరా్యవరణ కళలు మరియు అల్లికలు ం న ుండి వచి బోధనా విద్యార్థులు్చన వి, ఇవి
బహిర“ త పాఠశాల విద్యం చేయడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి
వేరేtరు రూప్రాలు, మరియు వ్యకి్తగత పాఠశాల విద్య అన ుభవ్యాలు ఉనా లక్ష్యాలు్నయి. . మన ము వివిధ న ృతా్యలు
చూస్మిన పు్పడు కథక్స్, కథాకళి, కూచి బోధనా విద్యార్థులుపూడి వంటి స్థాంపదాయ న ృత పాఠశాల విద్య్యం లేదా, చెరా, న గ
న ృత పాఠశాల విద్య్యం, భాంగ మొదలైన జ్ఞాన పద న ృతా్యలు. వివిధ కదల్లికలు, వ్యక్తీ్తకరణ కళలు మరియు అల్లికలు , సంగీత పాఠశాల విద్యం,
సృజనా లక్ష్యాలుత పాఠశాల విద్య|కత పాఠశాల విద్య మొదలైన వి ఉనా లక్ష్యాలు్నయి.
• కోపం, కరుణ కళలు మరియు అల్లికలు , ధైర్యం, అసహ్యం, భయం, ఆన ందం, శాంతి, దుఃఖం, మరియు ఆశ్చర్యం
• శర్లీరం దాtరా పలు ఆకారాలు మరియు గతిశీలత పాఠశాల విద్యన ు ఉద్యమం మరియు చర్యలు
దాtరా ఏర్పరుసు@ంది
• పదరి్శంచడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి లేదా సహాయాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న వ్యక్తీ్తకరించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి చేస్మిన సంజ9 ల గురించి బోధనా విద్యార్థులు చరి్చంచాల్లి
• విరుద్ధ మైన న ృతా్యలన ు ప్రోల్చడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ఈ సమాచారాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న ఉపయోగించాల్లి.
స్మి) థింగ్్స సెన్్స మేకింగ్

కొరియోగా్రఫరు్ల త పాఠశాల విద్యమ ఉప్రాయాలన ు ఒక రూపంలో ప్రదర్శనా కళలు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరtహిస్థా@రు. యాధృచి బోధనా విద్యార్థులు క
ఉద్యమాలు ఇచి బోధనా విద్యార్థులు్చన రూప్రాలు అర్థ రహిత పాఠశాల విద్యం. వ్యారు వ్యాటి ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యన ు అర్థ ం
చేసుకుంటారు. న ృతా్యలన ు సృషిX ంచడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి క్రమబదi మైన కదల్లికలు అవసరం.
. 1.3.2.2 డ్రా>మా ప+పంచం
ఈ యూని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యట్ చివరి వ్యాయామాలులో ప్రదర్శనా కళలు విదా్యరు్థలు నా లక్ష్యాలుటకం యొక్క అర్థం మరియు భావన ప్రాత పాఠశాల విద్యqన ు గురించి బోధనా విద్యార్థులు ఒక అవగాహన అభివృది్ధ
చేసుకోవడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి సహాయం రూపొందించబడింది. విభిన ్న సంస్క అర్థం మరియు భావన ృత పాఠశాల విద్యులలో ప్రదర్శనా కళలు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య కమూ్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యటీల
రోజువ్యార్లీ జీవితాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న, చారిత పాఠశాల విద్యqక కాలాలు అర్థ ం చేసుకునేందుకు. ఈ యూని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యట్ చివరి వ్యాయామాలు చి బోధనా విద్యార్థులువరి నా లక్ష్యాలుటికి
డా³మాన ు చూడటాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి విదా్యరు్థల స్థామరా్ధ్యలపై దృషిX పెడుత పాఠశాల విద్యుంది. రోజువ్యార్లీ జీవిత పాఠశాల విద్యంలో ప్రదర్శనా కళలు
సంస్క అర్థం మరియు భావన ృతి యొక్క అర్థం మరియు భావన బాగాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న వ్యక్తీ్తకరణ కళలు మరియు అల్లికలు చేయడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి
ఎ) ఉప్రాయాలు& సూ్పరి్త నా లక్ష్యాలుటకాలు అనేక మూలాల న ుండి రావచు్చ.
కల్పన , పరా్యవరణ కళలు మరియు అల్లికలు ం, వ్యకి్తగత పాఠశాల విద్య అన ుభవ్యాలు, చరిత పాఠశాల విద్యq / స్థాహిత పాఠశాల విద్య్యం చి బోధనా విద్యార్థులుతాqలుస్మిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యమాలు,
మీడియా, వ్యక్తీ్తకరణ కళలు మరియు అల్లికలు లతో కళ మరియు కళల సంబంధం కూడి వివిధ మారా“లో ప్రదర్శనా కళలు ్ల నా లక్ష్యాలుటకం స్థాగుత పాఠశాల విద్యుఉంది. ముసుగులు
దాtరా, వ్యా్యఖా్యనా లక్ష్యాలులు, వివిధ ఉద్యమాలు మొదలైన వి
బి) "మాస్్క అర్థం మరియు భావన మేజిక్స్" (మాస్్క అర్థం మరియు భావన కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ్ళు్ళ, నోరు లేదా మొత పాఠశాల విద్య@ం కవర్ కోసం కావచు్చ.) మాస్్క అర్థం మరియు భావన ఒక
ఆహా్లదకరమైన చర్య మరియు ఇది అనేక అంశాలన ు తెల్లియచేసు@ంది. ఇది పతీకాత పాఠశాల విద్య|కంగా
సృషిX స@ ుంది. ఒక ప్రాత పాఠశాల విద్యq ఉదా. కృషు్ణడి నీలం రంగు నెమల్లి ఈక తో కళ మరియు కళల సంబంధం,రావణ కళలు మరియు అల్లికలు ుని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య పది త పాఠశాల విద్యలలు,
త పాఠశాల విద్యమ వ్యక్తీ్తకరణ కళలు మరియు అల్లికలు తో కళ మరియు కళల సంబంధం గిరిజన పిల్ల లు ధరిస్థా@రు. .వ్యారు ప్రాత పాఠశాల విద్యqలు మారడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ముసుగు
ఉపయోగపడుత పాఠశాల విద్యుంది. ఒక చి బోధనా విద్యార్థులున ్న ప్రాత పాఠశాల విద్యqన ు, దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య సమాచారం తెల్లియ చేయడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ముసుగు
శుద్ధ ముగా సహాయపడుత పాఠశాల విద్యుంది. ఇలా చాలా విషయాలు తెలుసుకోండి.
స్మి) స్థాహిత పాఠశాల విద్య్యంలో ప్రదర్శనా కళలు స్పందించడం" చారిత పాఠశాల విద్యqక వ్యాస@ వ్యాలు, ముఖ్యమైన జ్ఞాన పద కధలు,
సమకాలీన స్థాంఘిక సంఘటన లు మొదలైన వి తెలుసుకోవడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి అమలు
చేయబడుత పాఠశాల విద్యుంది.
d) భావయుక్తమైన విషయాలు చేయడం

ఈ యూని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యట్ చివరి వ్యాయామాలులో ప్రదర్శనా కళలు విదా్యరు్థలకు నా లక్ష్యాలుటక్తీయ ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చన లు ఎక్క అర్థం మరియు భావన డ న ుండి వస్థా@యి? అనే దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
మీద దృషిX పెడతారు పిల్ల లు వ్యారి పని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ఎలా అభివృది్ధ చేస్థా@రు?అనే ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యవేదికలన ు
సమరి్పంచారు. విదా్యరు్థలు చూడండి ప్రారంభమవుత పాఠశాల విద్యుంది నా లక్ష్యాలుటకం ముఖ్యమైన ఎంపికలు
సృషిX స@ ున ్నపు్పడు నా లక్ష్యాలుటకం ప్రారంభమవుత పాఠశాల విద్యుంది.
1.3.2.3 సంగీత పాఠశాల విద్య పపంచ o
ఈ కళా విద్య అంటే ఏమిటి రూపం వివిధ సంస్క అర్థం మరియు భావన ృత పాఠశాల విద్యులలో ప్రదర్శనా కళలు విదా్యరు్ధల సమయం, వ్యారి సొంత పాఠశాల విద్య గృహాలు
మరియుసమాజ్ఞాల
అవగాహన పై దృషిX పెడుత పాఠశాల విద్యుంది.
ఎ) విన డాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్ననేరు్చకోవడం

ధtన ులన ు విన డ o వ్యాటిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య సూక్ష్మంగా గురి్తంచడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి, ఇపు్పడు ఆ పని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యచేయడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి
సమయం ఉంది. శబాiల లక్షణాలు, మరియు శబాiలు యొక్క అర్థం మరియు భావన పభావ్యాలన ు అర్థ ం
చేసుకోవడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి. వ్యాటిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య అనేtషించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి శబాiలు సహాయపడటం ఎంతో కళ మరియు కళల సంబంధం ముఖ్యం.
విదా్యరు్థలు డ³మ్్స వంటి వివిధ సంగీత పాఠశాల విద్య వ్యాయిదా్యల యొక్క అర్థం మరియు భావన వివిధ ధtన ులన ు విని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
గురి్తంచడం, వ్యాటిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య అవగాహన చేసుకోవడం, సరైన శబాiలన ు విన డ o, వ్యాటితో కళ మరియు కళల సంబంధం
ఆసకి్తకరమైన కార్యకలాప్రాలు చేయడం జరుగుత పాఠశాల విద్యుంది. ఏడు పింగాణీ బౌల్్స ఉపయోగించి బోధనా విద్యార్థులు
మీ సtంత పాఠశాల విద్య సంగీత పాఠశాల విద్య వ్యాయిద్యం సృషిX ంచేందుకు పయతి్నంచండి. నీటితో కళ మరియు కళల సంబంధం జల త పాఠశాల విద్యరంగాలు
సృషిX ంచండి . ఏడు కోక్లన ు ఉపయోగించి బోధనా విద్యార్థులు వివిధ మందం కల్లిగిన రబ్బరు బా్యండు్ల
ఉపయోగించి బోధనా విద్యార్థులు గిటారున ు త పాఠశాల విద్యయారు చేయండి. విదా్యరు్థలు ఇత పాఠశాల విద్యరుల కోసం లేదా మరొక
త పాఠశాల విద్యరగతి కోసం, వివిధ కూరు్పలన ు లేదా ధtన ులన ు సృషిX ంచి బోధనా విద్యార్థులు,వివిధ చర్యలు లేదా
కథలతో కళ మరియు కళల సంబంధం సంగీత పాఠశాల విద్యం యొక్క అర్థం మరియు భావన సంబంధం తెల్లియజేయవచు్చ
1. పరిచయ చర్యలు
• వివిధ రకాల కళా విద్య అంటే ఏమిటికారులు ఒకరి న ుండి ఒకరు శతాబాiలుగా. ఎలా
ప్రేరేపించబడాìరో చరి్చంచండి
• కధలకు పతిస్పందన గా యాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యమేటడ్ చలన చి బోధనా విద్యార్థులుతాqలు సృషిX ంచబడాìయి.
(హన ుమాన్ లేదా ము్యజిలే లేదా వ్యాల్X డిస్వీ్న యొక్క అర్థం మరియు భావన కార్యక్రమాల యాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యమేషన్
స్మిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యమాలు వ్యారి విలక్షణ కళలు మరియు అల్లికలు సంగీత పాఠశాల విద్యం నేరు్చకోవడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి మంచి బోధనా విద్యార్థులుది)
2. పధాన చర్యలు
ఆరుగురు విదా్యరు్థల బృందం వ్యారు భావించే ఒక స్థాధారణ కళలు మరియు అల్లికలు కథన ు ఎంపిక
చేసుకోండి. దీని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి తో కళ మరియు కళల సంబంధంలుబొమ|ల సంగీత పాఠశాల విద్య o మంచి బోధనా విద్యార్థులు ఆధారంగా భావించవచు్చ
కథ కథనా లక్ష్యాలులు, అక్షరాలు మరియు పతిభన ు గురి్తంచడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి కథనా లక్ష్యాలుని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న విశ్లే్లషించండి.
విదా్యరు్థలు చి బోధనా విద్యార్థులున ్న సమూహాలలో ప్రదర్శనా కళలు పని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య చేయవచు్చ:
• కొని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న చి బోధనా విద్యార్థులున ్న మెలో ప్రదర్శనా కళలు డీలన ు కంప్రోజ్ చేయండి
• చి బోధనా విద్యార్థులున ్న ల్లిపిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య వ్యాÞయండి
• సంగీత పాఠశాల విద్య కోసం క్తీలుబొమ| అక్షరాలు త పాఠశాల విద్యయారు
• ఒక తో కళ మరియు కళల సంబంధంలుబొమ| వేదిక రూపకల్పన
• ఏవైనా లక్ష్యాలు అవసరమైన వసు@వులు పెటుXకోండి

• పచార వసు@వులన ు సృషిX ంచండి.

3. ముగింపు కార్యకలాప్రాలు
*విదా్యరు్థలు ఇత పాఠశాల విద్యర త పాఠశాల విద్యరగత పాఠశాల విద్యులవ్యారికి వ్యారి తో కళ మరియు కళల సంబంధంలుబొమ|ల పదర్శన న ు
ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరtహించని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యవtండి.దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి సంబంధించి బోధనా విద్యార్థులు కొని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న ముఖ్యమైన అభా్యస చి బోధనా విద్యార్థులుటా్క అర్థం మరియు భావన లు;
• విదా్యరు్ధలు ఒక కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ఇంటరూt్య చేస్మి, కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుడి రూపం న ుండి త పాఠశాల విద్యన న ు
తాన ు అర్ధ ం చేసుకోని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యవtండి
• ఉపయోగించి బోధనా విద్యార్థులున వేరేtరు రూప్రాలన ు తెలుసుకునేందుకు రికారుì చేయబడిన
వివిధమూ్యజిక్స్ లన ు విన ండి.
వృతి@ గా అవగాహన ;
సంగీత పాఠశాల విద్యం పధాన ప్రాత పాఠశాల విద్యq ప్రోషించే జ్ఞాబితా కెర్లీర్లకు; ఉదాహరణ కళలు మరియు అల్లికలు గా, గాయకుడు,
సంగీత పాఠశాల విద్యకారుడు, డిస్్క అర్థం మరియు భావన జ్ఞాక్తీ, సౌండ్ టెక్తీ్నషియన్, గాయక కండకXర్, మరియు
సంగీత పాఠశాల విద్య ఉప్రాధా్యయుడు, సంగీత పాఠశాల విద్య సtరకర్త, మొదలైన వి.
మీ ప్రోగ్రె్రస్ -3 ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య త పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యఖీ చేయండి
1. మీ చుటూ X విని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యపించే వివిధ రకాల శబాiలు ఏమిటి?

............................................................................................................ .........
......................................................................................................................
...........................................................................................................
2. కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లన ు పదరి్శంచడం దాtరా వ్యక్తీ్తకరణ కళలు మరియు అల్లికలు ల యొక్క అర్థం మరియు భావన వివిధ మారా“లు
ఏమిటి? .................. ..... ......................................................... ...... ................
........ .............................................................................................................
.............................. .....................................................................................
3. భారత పాఠశాల విద్యదేశంలో ప్రదర్శనా కళలు సంగీత పాఠశాల విద్యం మన జీవిత పాఠశాల విద్యంలో ప్రదర్శనా కళలు భాగం. ఈ పకటన న ు
వివరించ o డి? .................. ..... ......................................................... ...... .......
................. ....................................................................................................
.................................. .......
…………………………………………………………………

1.3.3 బాలలయొక్క కళలు –వాటి అవగాహన

అందం ద్ధాని అభిరుచి - సృష్టిG కళ
దృశ్య కళ
న ు పిల్ల లు క్రమంగా నేరు్చకుంటారు. కే్రయానో్స తో కళ మరియు కళల సంబంధం మొదటి పన ులు, పెని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్సల్ ఇని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్స ్రబి్ల ంగ్
ఈ వ్యారి మోటార్ నైపుణా్యలు జరిమానా లక్ష్యాలు పదర్శన మరియు వ్యారి మొదటి కళా విద్య అంటే ఏమిటిఖండాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న
ఉంది.
వియుక్త సంఖ్యలు
వయసు్స మూడు సంవతా్శరాలన ుండి , పిల్ల వ్యాడు వృతా@లు మరియు లైన ్ల న ు

కలపడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ప్రారంభమవుత పాఠశాల విద్యుంది స్థాధారణ కళలు మరియు అల్లికలు సంఖ్యలుఉపయోగపడతాయి. పిల్ల లు శర్లీరం
లేకుండా త పాఠశాల విద్యలలన ు గీసుకొని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య, దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య భాగాలు నేరుగా వెలుగులో ప్రదర్శనా కళలు కి వసు@నా లక్ష్యాలు్నయని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
మన ము గమని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యంచాము. త పాఠశాల విద్యల న ుండి. కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ్ళు్ళ త పాఠశాల విద్యరచూ పెదi విగా ఉంటాయి, ముఖం చాలా
వరకూ ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యంపి ఉంటాయి చేత పాఠశాల విద్యులు మరియు కాళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ్ళు్ళ సౌకర్యవంత పాఠశాల విద్యంగా గీయడం
మరి్చప్రోయారు. ఐదు సంవత పాఠశాల విద్య్సరాల వయసులో ప్రదర్శనా కళలు , వ్యారి చి బోధనా విద్యార్థులుతాqల పదజ్ఞాలం గమని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యంచండి.
ఒక పిల్ల వ్యాడు ఒక చి బోధనా విద్యార్థులుతాqని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న గీయవచు్చ ఇలు్ల, పిల్లి్ల , కుక్క అర్థం మరియు భావన లేదా పక్షి, అదే అత పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ప్రాథమిక
చి బోధనా విద్యార్థులుత పాఠశాల విద్యqం , ఇది సవరించబడుత పాఠశాల విద్యుంది (ఈ పిల్లి్ల కుక్క అర్థం మరియు భావన లకు చుక్క అర్థం మరియు భావన లు ఉనా లక్ష్యాలు్నయి, లేదా ఆకుపచ్చ
ఈకలతో కళ మరియు కళల సంబంధం ఉన ్న పక్షి.) ప్రాథమిక ఆకారాలన ు చి బోధనా విద్యార్థులుహా్నలు అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య పిలుస్థా@రు. పతి శిశువు త పాఠశాల విద్యన /
ఆమె సtంత పాఠశాల విద్య పత్యే్యకమైన చి బోధనా విద్యార్థులుహా్నల ఆధారంగా అభివృది్ధ చెందుత పాఠశాల విద్యుంది. పరిశీలన మీద
కాకుండా గీయబడుత పాఠశాల విద్యున ్న దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య గురించి బోధనా విద్యార్థులు ఆమె / ఆమె అవగాహన .
వ్యాస@ వికత పాఠశాల విద్య పిల్ల లలో ప్రదర్శనా కళలు పెరగడంతో కళ మరియు కళల సంబంధం, వ్యారి చి బోధనా విద్యార్థులుహా్నలన ు పరిమిత పాఠశాల విద్యం చేయడం
ప్రారంభమవుత పాఠశాల విద్యుంది. నా లక్ష్యాలుణ కళలు మరియు అల్లికలు ్యమైన వివరాలు బిడì గురి్తస్థా@డు.
ప+దర్శనా కళలు

పిల్ల లు పుటిX న ప్పటి న ుండి త పాఠశాల విద్యల్లి్ల పిలుపుకు స్పందిస్థా@రు. ఆ శబాiలు విని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య స్పందించడం
పెరుగుత పాఠశాల విద్యుంది. పిల్ల లకు మాన వ శబాiలు చాలా ఆమోదయోగ్యమైన వి. పకృతిలో ప్రదర్శనా కళలు
సంతో కళ మరియు కళల సంబంధంషంగా న డుసు@న ్న పిల్ల లన ు గమని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యంచాన ు.ఒక క్షణ కళలు మరియు అల్లికలు ం వ్యారు వరøంలో ప్రదర్శనా కళలు వెలుపల
ఉన ్నగొయి్యలో ప్రదర్శనా కళలు పడాìరు. వ్యారు మటిX యొక్క అర్థం మరియు భావన వ్యాసన న ు ప్రేమిస్థా@రు. వరøపు నీటిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య వ్యారిపై
ప్రోస్మి, వ్యారి ప్రారవశ్యం చూపిసు@ంది. ఆకాశంలో ప్రదర్శనా కళలు ఒక కాంతివంత పాఠశాల విద్యమైన మెరుపు వ్యారి
దృషిX ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ఆకటుXకొన ్నది., వ్యారు ఆశ్చర్యప్రోతారు కానీ ధtని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య చూస్థా@రు ఉరుము వ్యాటిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
భయపెటిX ంది. ఈ భావోదేtగాలు క్రమంగా వ్యారి పునా లక్ష్యాలుదులన ు అభివృది్ధ చేస్మింది.
కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన సహజంగా పిల్ల లకు పరిచయంఅవుత పాఠశాల విద్యుంది పండుగలు లేదా కుటుంబ సమావేశాలలో ప్రదర్శనా కళలు
వ్యారు అందంగా బటX లు ధరించడం, అలంకరణ కళలు మరియు అల్లికలు లన ు మెచు్చకోవడం వంటి సంతో కళ మరియు కళల సంబంధంషంగా
వ్యారి చేత పాఠశాల విద్యులన ు చాపుతారు. ఇలు్ల లేదా వెలుపల, ప్రార్థ న ప్రాటలు ప్రాడటం, కుటుంబ
సభు్యలు మరియు సే్నహిత పాఠశాల విద్యులతో కళ మరియు కళల సంబంధం న ృత పాఠశాల విద్య్యం. వీటని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్నంటిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య నేరు్చకోవడం, పశంస్మించడం
మరియు ప్రాల్గొ“నే దిశగా మొదటి అడుగు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లన ు పదరి్శసు@న ్న వివిధ వేదికల
వైపువెళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన తారు. . క్రమంగా పతిభావంత పాఠశాల విద్యుల పరిచయంతో కళ మరియు కళల సంబంధం వైవిధ్యమైన కళా విద్య అంటే ఏమిటి రూప్రాలో ప్రదర్శనా కళలు ్ల
స్థాంకేతిక నైపుణ కళలు మరియు అల్లికలు ్యం, పిల్ల లు కళా విద్య అంటే ఏమిటి రూప్రాలన ు అనేక అంశాలన ు నేరు్చకుంటారు. వ్యారు
ఆన ందించండే సంపదాయాలు, చారిత పాఠశాల విద్యqక గతాల వింటారో. కథలు విని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య క్రమంగా వివిధ
రకాల స్థారాంశం పొందుతారు., వివిధ శర్లీర న ృత పాఠశాల విద్య్యంలో ప్రదర్శనా కళలు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య కదల్లికలు మరియు ప్రాటల
రకాలు మరిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న పుటుXకొస్థా@యి. వేరేtరు కార్యక్రమాలలో ప్రదర్శనా కళలు తాము ప్రాల్గొ“న ్న త పాఠశాల విద్యరువ్యాత పాఠశాల విద్య వ్యారు
స్థాధించి బోధనా విద్యార్థులున ఆన ందం సహాయపడుత పాఠశాల విద్యుంది. వ్యాటిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య నేరు్చకోవడ o , వేగ o గా ఉ o డడ o,
జీవిత పాఠశాల విద్య o కోస o నేరు్చకోవడ o మొ;; నేరు్చకుo టారు. న రాల శాస్థా్త్రలు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన అన ుభవ్యాలు
మరియు మెదడు యొక్క అర్థం మరియు భావన క్తీలక భాగాలు అభివృది్ధ పిల్ల లపై బహుళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన మేధసు్స
పెంచుత పాఠశాల విద్యుంది. త పాఠశాల విద్యదాtరా చి బోధనా విద్యార్థులున ్న వయసు్సలో ప్రదర్శనా కళలు స్థాధారణ కళలు మరియు అల్లికలు స్థాహిత పాఠశాల విద్య్యం మరియు మరింత పాఠశాల విద్య
లయన ు పిల్ల ల నేరు్చకోవడంలో ప్రదర్శనా కళలు సహాయపడుత పాఠశాల విద్యుంది. ఆటలాడే పద్ధ తిలో ప్రదర్శనా కళలు నా లక్ష్యాలుటకం
ఉంటుంది వ్యాటి.స్థాధారణ కళలు మరియు అల్లికలు కదల్లికలు కూడా పిల్ల ల కోసం ఉపయోగకరంగా ఉంటాయి.
వీటిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య క్రమంగా బాల నైపుణా్యలు మరియు పత్యే్యక నైపుణా్యలన ు అర్థ ం చేసుకోవడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి
వ్యవస్థా్థపించబడుత పాఠశాల విద్యుంది.ఈ పద్ధ త పాఠశాల విద్యులు.
చి బోధనా విద్యార్థులుకితా్స
ఆర్ట్G థెరపీ పిల్ల లన ు అభివృది్ధ తో కళ మరియు కళల సంబంధంఅన ుసంధాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యంచడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి, వ్యారి భావోదేtగాలు ఒక
సమర్థ వంత పాఠశాల విద్యమైన మార“ ం..
* ఇది డా³యింగ్ పిల్ల లకు ఆటిజం తెల్లియజేయడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి సహాయపడుత పాఠశాల విద్యుంది. వ్యారి
భావ్యాలన ు వ్యక్తీ్తకరించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి కషX ంగా కని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యపించవచు్చ. అదేవిధంగా యుదా్ధలు / నేరాలు
వంటి భయాన క పరిస్మి్థత పాఠశాల విద్యులన ు ఎదురొ్క అర్థం మరియు భావన న ్న పిల్ల లు దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న కన ుగొంటారు వ్యారు నేరుగా
అన ుభవించి బోధనా విద్యార్థులున వ్యాటి గురించి బోధనా విద్యార్థులు మాటా్లడటం కషX ంగా ఉంటుంది. కానీ కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన దాtరా వేదన న ు
సులభంగా వ్యక్తం చేయవచు్చ..
* పిల్ల ల భావోదేtగాలన ు బటిX కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లుపిల్ల లకు సహాయపడతాయి. పరిస్మి్థత పాఠశాల విద్యులు.మన ము
చాలా అరుదుగా ఒక కోపంతో కళ మరియు కళల సంబంధం ఉన ్నకళా విద్య అంటే ఏమిటికారుడిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య కన ుగొంటారు.
* ఒక కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుడు త పాఠశాల విద్యన భావోదేtగాలకు సులభమైన మనోబలం కళా విద్య అంటే ఏమిటిత పాఠశాల విద్య|క వ్యక్తీ్తకరణ కళలు మరియు అల్లికలు
దాtరా కల్లిగి ఉంటాడు .
1.4 ప్రా+ంతీయ కళల జ్ఞాNనం మరియు క్రాPఫ్ట్R (స్తాSనిక నిరిTషG)

1.4.1 ప్రా+ంతీయ కళ మరియు క్రాPఫ్ట్R ఏమిటి?

వ్యారి స్థాంపదాయిక సంస్క అర్థం మరియు భావన ృతిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య పతిబింబించే ప్రాంత పాఠశాల విద్య పజలలో ప్రదర్శనా కళలు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన మొదలవుత పాఠశాల విద్యుంది.
విభిన ్న స్థామాజిక సమూహాల స్థాంపదాయ కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన రూప్రాలన ు పతిబింబిసు@ంది .ఇవి
అమలులో ప్రదర్శనా కళలు ఉన ్న కళా విద్య అంటే ఏమిటిశాలలు లేదా కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుల సంఘం యొక్క అర్థం మరియు భావన పని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య స్థాంపదాయాలు దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
సంస్క అర్థం మరియు భావన ృతికి పత్యే్యకమైన వి. జ్ఞాన పద కళా విద్య అంటే ఏమిటికారులు స్థాంపదాయకంగా నేరు్చకుంటారు
.అన ధికారిక స్థా్థని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యక సమాజంలో ప్రదర్శనా కళలు శిక్షణా నైపుణా్యలన ు అందిసు@ంది.
ఇది దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య సొంత పాఠశాల విద్య సౌందర్యం కల్లిగి ఉంది కానీ వ్యారి సూతాqల దాtరా
ప్రాల్లించబడుటలేదు.ఆకారాలు మరియు లయలు దృశ్య కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లో ప్రదర్శనా కళలు పధాన ంగా,
పయోజన కరంగా మరియు అలంకరణ కళలు మరియు అల్లికలు గా వస్త్రం, కాగిత పాఠశాల విద్యం, బంకమటిX , కలప, ఫైబర్్స,
మెటల్ మరియు మరిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న వ్యాడకాలు దృశ్యకళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లో ప్రదర్శనా కళలు భాగాలు.
1.4.2 ప్రా+ధమిక లో ప్రా+ంతీయ కళ మరియు క్రాPఫ్ట్R సంబంధాలు
చదువు ప్రాంతీయ కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు మరియు చేతిపన ుల ప్రాథమిక స్థా్థయి అవగాహన లో ప్రదర్శనా కళలు
సహాయపడుత పాఠశాల విద్యుంది;
1. భారత పాఠశాల విద్యదేశవ్యాదం యొక్క అర్థం మరియు భావన బహుభాషా స్థాంస్క అర్థం మరియు భావన ృతిక వ్యారసత పాఠశాల విద్యtం గురించి బోధనా విద్యార్థులు పిల్ల లన ు
సుని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్నత పాఠశాల విద్యంగా గురి్తంచడం స్థా్థని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యక కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లలు ఉపయోగపడతాయి..
2. స్థాంపదాయ మరియు సమకాలీన కళా విద్య అంటే ఏమిటి మరియు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన పదi త పాఠశాల విద్యులన ు గురి్తంచి బోధనా విద్యార్థులు
ప్రోత పాఠశాల విద్య్సహించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి.
3. హస@ కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు, కుటీర పరిశrమలు మరియు సtయం ఉప్రాధి
కార్యకలాప్రాలప్రోత పాఠశాల విద్య్సహించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి, నైపుణ కళలు మరియు అల్లికలు ్యం గల వ్యకు్తల నైపుణా్యలన ు మెచు్చకోవడం
మరియు వ్యారిక్తీ సహాయాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న, గౌరవ్యాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న సమాజంఇసు@ంది.. ఇది కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన మరియు మన
స్థాధారణ కళలు మరియు అల్లికలు వ్యారసతాtని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్నసంరక్షించే దిశగా స్థామాజిక బాధ్యత పాఠశాల విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన భావ్యాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న
ప్రోత పాఠశాల విద్య్సహిసు@ంది .
1.4.3 జ్ఞానపద వసు-వులు మరియు సంప+ద్ధాయ గురించి

టీచింగ్ సూ
G డెంట్స్]
భారత పాఠశాల విద్యదేశంలో ప్రదర్శనా కళలు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు మరియు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ల సంపదాయాలు గొప్పగా ఉనా లక్ష్యాలు్నయి, ఇక్క అర్థం మరియు భావన డ
మెళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన కువలు ఉనా లక్ష్యాలు్నయి కళా విద్య అంటే ఏమిటిత పాఠశాల విద్య|కత పాఠశాల విద్య త పాఠశాల విద్యరువ్యాత పాఠశాల విద్య త పాఠశాల విద్యరాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ఇవtబడింది. అమేజింగ్
భారత పాఠశాల విద్యదేశంలో ప్రదర్శనా కళలు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య పతి మూలలో ప్రదర్శనా కళలు న ుండి హస@ కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు స్థా్థని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యక కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుల నైపుణా్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న
పతిబింబిస్థా@యి. ఇది జ్ఞాన పద సమూహాల ఆచారాలు, వైఖరులు, సౌందర్యం మరియు
ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యషేధాలన ు పతిబింబిసు@ంది. కారా్యచరణ కళలు మరియు అల్లికలు - స్థాంపదాయంగా ఉన ్న ఇంటి న ుండి అనేక
జ్ఞాన పద వసు@వులన ు తీసుకురావ్యాలని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య విదా్యరు్థలకు చెప్పండి., ఒక అభిమాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య / మెత పాఠశాల విద్య@ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
బొంత పాఠశాల విద్య /శారి ఎంబా్రయిడర్లీ అమ|మ|, లేదా ధోకా్ల, హలాt లేదా రసగుల్ల వంటి ఆహారాలు
త పాఠశాల విద్యయారు చేయబడతాయి. మీ కుటుంబం లో ప్రదర్శనా కళలు పత్యే్యక సందరా్భలలో ప్రదర్శనా కళలు దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య చుటూ X ఒక
కథన ు సృషిX ంచండి. ఆ అంశాలతో కళ మరియు కళల సంబంధం సంస్క అర్థం మరియు భావన ృతి మరియుసమాజ్ఞాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న తెలుసుకోండి .
వ్యర్థ మైన ,లేదా ఖర్లీదైన చాలా వసు@వులని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య తీసుకువచే్చ విదా్యరు్థలన ు

ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరుతా్సహపరుసు@ంది. చేయలేని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య వసు@వుల న షాXని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యవ్యారించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి విలువైన ది.
దీని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకొరకు మీరు త పాఠశాల విద్యల్లి్లదండు³లన ు, తాత పాఠశాల విద్య, లేదా స్థాంపదాయక కళా విద్య అంటే ఏమిటికారులన ు
ఆహాtని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యంచవచు్చ,ఇది మీరు సమాజంలో ప్రదర్శనా కళలు సందరి్శంచబడే త పాఠశాల విద్యరగతి గది.
వివరించండి మరియు చరి్చంచండి:

• జ్ఞాన పద వసు@వులు పజలకు సృషిX ంచగల మరియు పంచుకునే పరిగణింపదగిన చేతితో కళ మరియు కళల సంబంధం
త పాఠశాల విద్యయారు చేస్మిన వసు@వులు వ్యారి జ్ఞాన పద సమూహాలు.
• జ్ఞాన పద వసు@వులు త పాఠశాల విద్యరచూ ఒక వ్యకి్త చేత పాఠశాల విద్య త పాఠశాల విద్యయారు చేయబడిన ప్పటిక్తీ, అవి శైల్లిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
పతిబింబిస్థా@యి
• ఒక జ్ఞాన పద వసు@వులన ు సృషిX ంచడం నైపుణా్యలు, ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చన లు, అందం, రంగు
మరియు ఆకృతిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య కల్లిగి ఉంటుంది.
• అనేక జ్ఞాన పద వసు@వులు పత్యే్యకమైన లేదా పవిత పాఠశాల విద్యqమైన వేడుకలలో ప్రదర్శనా కళలు
ఉపయోగించబడతాయి. ఇది బహుళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన స్థాంస్క అర్థం మరియు భావన ృతికత పాఠశాల విద్యలన ు పవేశపెటిX ంది మరియు
స్థాంపదాయ కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన న ు స్థాన ుకూలంగా అభిన ందించి బోధనా విద్యార్థులుంది మార“ ం. చేతితో కళ మరియు కళల సంబంధం త పాఠశాల విద్యయారు చేస్మిన
వసు@వుల సృషిX ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య అధ్యయన ం చేయడం దాtరా మన స్థామరా్థ్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ఒక అవగాహన
లభిసు@ంది మరియు కమూ్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యటీ యొక్క అర్థం మరియు భావన అవగాహన . ఉదాహరణ కళలు మరియు అల్లికలు కు మధుబని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
చి బోధనా విద్యార్థులుత పాఠశాల విద్యqలేఖనా లక్ష్యాలులు చూడటం మీరు రూపకల్పన , సమరూపత పాఠశాల విద్య, ఆకృతి, షేడింగ్, సే్పస్
ఉపయోగించడం మొదలైన వి ఈ ఫోటో మధుబని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన న ు మరియు చకె్క అర్థం మరియు భావన ర చెరకులో ప్రదర్శనా కళలు ఉన ్న
ఒక ప్రాత పాఠశాల విద్యqన ు చూపిసు@ంది ఉంచి బోధనా విద్యార్థులుంది. బీహార్ పజలు ఆరాధన సమయంలో ప్రదర్శనా కళలు ఈ విధంగా
వస్థా@రు
మీ పురోగతిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య త పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యఖీ చేయండి –4
1 . ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరిiషX స్థాంపదాయిక కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు ఈ కింది రాషX ్రం చెందిన వి;
1 మహారాషX ్ర: __________________________________________

II. గుజరాత్: ______________________________________________

III. పంజ్ఞాబ్: ______________________________________________
IV. రాజస్థా్థన్: ____________________________________________
2. మీరు ఏ సమాజ్ఞాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి చెందిన వ్యారు ? స్థాంపదాయ కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లన ు మరియు మీ కమూ్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యటీ
లో ప్రదర్శనా కళలు ఉన ్న కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు.
గమని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యంచండి
.
.................. ..... ......................................................... .......
........................ ..... ................................................... .......
..................... ..... ...................................................... .......
1.5 సమకాలీన కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ల ,కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుల గురించి బోధనా విద్యార్థులు జ్ఞా9న ం మరియు
కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుల న ుండి దృశ్య మరియు పదర్శనా లక్ష్యాలు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు
భారత పాఠశాల విద్యదేశం కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుల స్ధ లం. కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన యొక్క అర్థం మరియు భావన అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న రంగాలు పత్యే్యకమైన వి వివిధ ప్రాంతాల
సంస్క అర్థం మరియు భావన ృతిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ప్రేరొ్క అర్థం మరియు భావన నే కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుల కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు మరియు . సంగీత పాఠశాల విద్యంలో ప్రదర్శనా కళలు కూడా మన కు ఎందరో
కళా విద్య అంటే ఏమిటికారులు ఉనా లక్ష్యాలు్నరు
జ్ఞాన పదుల జీవిత పాఠశాల విద్యం మాన వ త పాఠశాల విద్యత పాఠశాల విద్యtశాస్త్రం మీద, వ్యారు ప్రాడే ప్రాటల మీద ఉంటుంది .
కేరళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లో ప్రదర్శనా కళలు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య థియేటర్ గూ
్ర పుల యక్షగాన పదర్శన . దృశ్య కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లో ప్రదర్శనా కళలు ్ల మన కు కర|కాండలు కూడా
ఉనా లక్ష్యాలు్నయి.
పచాచి బోధనా విద్యార్థులురా, పిచువ్యా, ఆల్పనా లక్ష్యాలు, కోలమేట్ చివరి వ్యాయామాలు్క అర్థం మరియు భావన వంటి జ్ఞాన పద కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు. చాలామంది గా్రమీణ కళలు మరియు అల్లికలు
కళా విద్య అంటే ఏమిటికారులు ఎటువంటి శిక్షణ కళలు మరియు అల్లికలు లేకుండా బయట పపంచంలో ప్రదర్శనా కళలు వ్యారి కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు కళా విద్య అంటే ఏమిటి రూప్రాలన ు
దాటింది. త పాఠశాల విద్యర, త పాఠశాల విద్యరాల స్థాంపదాయిక రంగంలో ప్రదర్శనా కళలు వ్యారు శిక్షణ కళలు మరియు అల్లికలు ఇచే్చవ్యారు.
కళా విద్య అంటే ఏమిటి రూప్రాలు విస@ ృత పాఠశాల విద్యమైన ఆకృత పాఠశాల విద్యులతో కళ మరియు కళల సంబంధం ప్రాటు పత్యే్యక నైపుణా్యలు కల్లిగి ఉనా లక్ష్యాలు్నయి.
కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుల జ్ఞాబితా చాలా పెదi గా ఉంది. మరియు డా్యన్్స, బొమ|లు, సంగీత పాఠశాల విద్యం, సంగీత పాఠశాల విద్య
వ్యాయిదా్యలు, పెయింటింగ్, శిల్పకళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన మొదలైన కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుల ప్రేరు్ల, న ృత పాఠశాల విద్య్య సమూహాలు,
కళా విద్య అంటే ఏమిటికారులు కేవలం పరిచయం కోసం కి్రంద ఇవtబడాìయి. ఇది వ్యకి్తగత పాఠశాల విద్య ఉప్రాధా్యయులు
దాtరా కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లన ు అభివృది్ధ చేయవచు్చ. ఇది భవిష్యత పాఠశాల విద్య@ ు ఉప్రాధి కోసం ఉపయోగకరమైన
సమాచారం అవుత పాఠశాల విద్యుంది.
సమక్రాలీన కళలు
మా దేశంలో ప్రదర్శనా కళలు కొని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న దృశ్య కళా విద్య అంటే ఏమిటిరూప్రాలు ఉనా లక్ష్యాలు్నయి.
కోలం లేదా అల్పనా లక్ష్యాలు - కేరళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన మరియు బెంగాల్ యొక్క అర్థం మరియు భావన ఫోర్ పెయింటింగ్
ఫులా్క అర్థం మరియు భావన రి - పంజ్ఞాబ్ యొక్క అర్థం మరియు భావన ఎంబా్రయిడర్లీ
హా్యండ్ బా్లక్స్ పింటింగ్- ఆఫ్ స్థాంగన ర్
కళలను ప+దరి్శంచడంలో
శాస్వీ్త్రయ సంగీత పాఠశాల విద్యం - హిందుస్థా@నీ మరియు కరా్ణటక శైలులు
కా్లస్మికల్ డా్యన్్స- కథక్స్, భరత పాఠశాల విద్య నా లక్ష్యాలుట్యం , కథాకళి

ప్రాంతీయ సంగీత పాఠశాల విద్యం - సుఫీ, బౌల్, గిడేì ట్ చివరి వ్యాయామాలు

ప్రాంతీయ న ృత పాఠశాల విద్య్యం - భాంగా్ర, రాస్, బిహు మొదలైన వి.
తో కళ మరియు కళల సంబంధంలు బొమ|లు--కథాకళి, సకిఖుందే - నా లక్ష్యాలుచాటెక్స్ వంటి గో్లవ్ ప్రాపె్పట్ చివరి వ్యాయామాలు
సమక్రాలీన కళలు మరియు కళాక్రారులు
మా దేశంలో ప్రదర్శనా కళలు కొంత పాఠశాల విద్యమంది కళా విద్య అంటే ఏమిటికారులు ఉనా లక్ష్యాలు్నరు
బన మల్లిమాపత పాఠశాల విద్యq – గంజిఫా కారుìలు
విజయ్ జోషి - అటX లపై పెయింటింగ్
గోకులె్బహరిపటX ణిక - పటాXచి బోధనా విద్యార్థులుతాq
అబుiల్ జబ్బర్ ఖాతిq - బంధిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య (టై మరియు డై)
ఫిరోìస్ అహ|ద్ జ్ఞాన్ - పషి|న షాల్ వీవింగ్
కంకుబెనా లక్ష్యాలు్లప్రాయైప్రారా|ర్ - అపి్ల కూ్య
కొంత పాఠశాల విద్యమంది కళా విద్య అంటే ఏమిటికారులు;
జ్ఞాన పద గాయకులు
• అలా్ల జీలబై
• పమ|బి
• టీజన్ బాబీ
• రసమాయిబాలకృష్ణ
• పబన్ దాస్ బౌల్
• భోప్రా
కొని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న జ్ఞాన పద సమూహ న ృతా్యలు;
* గర్భ
• నా లక్ష్యాలుంజన్
• కిన్నౌ్నరినా లక్ష్యాలుటి
• టే ఏమిటిరాXల్లి
• చరు్క అర్థం మరియు భావన ల
• లవని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
•త పాఠశాల విద్యమాషా
• థాంగ్ టా
• చాంగ్ అర
కొని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న స్థాంపదాయ భారతీయ థియేటర్ రూప్రాలు;
• పురాత పాఠశాల విద్యన సంస్క అర్థం మరియు భావన ృత పాఠశాల విద్య ధియేటర్ యొక్క అర్థం మరియు భావన ఏకైక మన ుగడ న మూనా లక్ష్యాలు- కుటిX యటX ం,
• భావీ(గుజరాత్ న ుండి స్పోX్రల్లి్ల ంగ్ ఆటగాళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ్ళు్ళ)
* బెంగాలో ప్రదర్శనా కళలు ్ల జత పాఠశాల విద్యqం
• హరా్యనా లక్ష్యాలు, ఉత పాఠశాల విద్య@ర పదేశ్, మాధాt ప్రాంతాలలో ప్రదర్శనా కళలు స్థాtంగ్ పస్మిది్ధ చెందింది.
* కరా్ణటకలో ప్రదర్శనా కళలు ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య యక్షగాన o
* కథాకళి న ృత పాఠశాల విద్య్య నా లక్ష్యాలుటకం, కేరళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లక్షణ కళలు మరియు అల్లికలు ం

తోలు బొమ ల రూప్రాలు ,

* (ప్రావ-కథాకళి) తో కళ మరియు కళల సంబంధంలుబొమ|ల పదర్శన లు కేరళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన రాషX ్ర o లో ప్రదర్శనా కళలు పబలంగా ఉనా లక్ష్యాలు్నయి,
* ఒరిస్థా్స (SakhiKundhei- nacha) మరియు పశి్చమ బెంగాల్ (బెన ర్పత పాఠశాల విద్యులా్నచ్).
• షాడో తో కళ మరియు కళల సంబంధంలుబొమ| థియేటర్లు ఆంధ్రపదేశ్ రాషాX్రలలో ప్రదర్శనా కళలు , స్థాధన (తో కళ మరియు కళల సంబంధంలు బొమ|లాట ),
కరా్నటక (టోగులగోమెట), కేరళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన (టోల్పవకుతో కళ మరియు కళల సంబంధం), మహారాషX ్ర (చమదైచే బహులయ),
ఒరిస్థా్స మరియు త పాఠశాల విద్యమిళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ం నా లక్ష్యాలుడు (టోలా్పవికూత పాఠశాల విద్యు)లలో ప్రదర్శనా కళలు ఉనా లక్ష్యాలు్నయి .
1.6 పున ఃశ్చరణ కళలు మరియు అల్లికలు

కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు జీవితాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి దగ“ ర సంబంధ o కల్లిగి ఉనా లక్ష్యాలు్నయి. - వ్యాస@ వ్యాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ఇవి మన చుటూ
X
ఉనా లక్ష్యాలుయి . మన చుటూ X ఉనా లక్ష్యాలు్నయి అనీ్నకూడా కళా విద్య అంటే ఏమిటి వసు@వులు. ఇవి పతి విషయాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న
మరింత పాఠశాల విద్య ఆసకి్తకర o గాన ు మరియు ఉత్యే@ జకరముగాన ు చేయవచు్చ. ప్రాఠశాలలో ప్రదర్శనా కళలు
ప్రాఠాలు నేరు్చకోవడం,, స్థాధారణ కళలు మరియు అల్లికలు ప్రాఠ్య పుస@ కాలన ుండి నేరు్చకోవడం వంటి వ్యాటికి
పిల్ల లు దూరంగా ఉండటం ఇది వ్యారి స్వీtయ దర్శకత పాఠశాల విద్యt అభా్యస్థాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న ప్రోత పాఠశాల విద్య్సహిసు@ంది,
అలాగే స్వీtయ గౌరవ్యాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న పెంచుత పాఠశాల విద్యుంది. పిల్ల లలో ప్రదర్శనా కళలు ఏకాగ్రత పాఠశాల విద్య మరియు స్వీtయ క్రమశిక్షణ కళలు మరియు అల్లికలు
మెరుగుపరుసు@ంది. ఇది ఒక బిడì కు సహాయపడుత పాఠశాల విద్యుంది ప్రాఠశాలలో ప్రదర్శనా కళలు బాగా
నేరు్చకోవటాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి మరియు ఉత పాఠశాల విద్య@మంగా చేయటాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి. కళా విద్య అంటే ఏమిటి రూప్రాలు సంపదాయ /
జ్ఞాన పద o లేదా సంగీత పాఠశాల విద్యం ఈ రెండూ సంగీత పాఠశాల విద్యం, డాన్్స, థియేటర్, పపె్పటీX ్ర, మోడల్
మేకింగ్, కుమ|రి, డా³యింగ్, పెయింటింగ్ మొదలైన వి. బోధన స్థాధన ంగా కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన న ు
ఉపయోగిo చి బోధనా విద్యార్థులున ందుకు పిల్ల లన ు అభిన ందిసు@నా లక్ష్యాలు్నము. జ్ఞాన పద కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన గొప్ప భారతీయ
సంస్క అర్థం మరియు భావన ృతి,స్థాంపదాయాలన ు కూడా వ్యాటిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య దగ“ రగా తీసుకువచా్చయి. ఇవి వ్యారి
మూలాలు. ఇది మన దేశ చరిత పాఠశాల విద్యqన ు అర్థ ం చేసుకోవడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి కూడా ఒక పిల్ల వ్యాడికి సహాయం
చేసు@ంది. కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన దాtరా నేరు్చకోవడం పిల్ల ల సృజనా లక్ష్యాలుత పాఠశాల విద్య|కత పాఠశాల విద్యన ు మరింత పాఠశాల విద్య పెంచుకోవడంలో ప్రదర్శనా కళలు
సహాయపడుత పాఠశాల విద్యుంది త పాఠశాల విద్యరువ్యాతి సంవత పాఠశాల విద్య్సరాలో ప్రదర్శనా కళలు ్ల వృతి@ పరమైన రాజ మారా“లు . పత్యే్యకమైన
విదా్యరు్థలకు కూడా కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ఉపయోగకరంగా ఉంటుంది. చి బోధనా విద్యార్థులువరకు, ఇది గురువు చేత పాఠశాల విద్యులో ప్రదర్శనా కళలు ్ల
ఉంది. కృషి విస@ రించి బోధనా విద్యార్థులు, ఆసకి్తకరమైన విషయాలన ు విదా్యరు్థలకు స్థాన ుకూల దృక్పథంలో ప్రదర్శనా కళలు
అత పాఠశాల విద్యు్యతా్సహం పతిబింబిసు@ంది.. ఉప్రాధా్యయుని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యచే అదన పు పయత పాఠశాల విద్య్నం సుదీర్ఘమార“ ం
దాtరా రెడీ అవుత పాఠశాల విద్యుంది. మన దేశం యొక్క అర్థం మరియు భావన భవిష్యత పాఠశాల విద్య@ ు, పౌరుల భాద్యత పాఠశాల విద్య, వ్యారి
అభివృది్ధ కి సహాయం చేసు@ందని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య:: గురుదేవ్ రవీంద్రనా లక్ష్యాలుథ్ టాగూర్ చెప్రా్పరు.అత పాఠశాల విద్యు్యన ్నత పాఠశాల విద్య
విద్య మన కు సమాచారం ఇవtడమే కాదు మన జీవితాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న ఉని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకిలకు అన ుగుణ కళలు మరియు అల్లికలు ంగా
చేసు@ంది. "
1.7 సూచించిన ప్రాటకుల సలహాలు & సూచనలు

en.vikipedia.org/wiki/Theatre_of_India
en.wikipedia.org/wiki/List_of_Indian_folk_dances
www.indianfolkdances.com/folk-dances-india.html
en.wikipedia.org/wiki/Music_of_India
download.nos.org/sec225new/Lesson-4.pdf

1.8 యూనిట్స్ చివరి అధా్యయాలు

• పిల్ల లు జ్ఞాతీయ ఉద్యమం గురించి బోధనా విద్యార్థులు చదువుకోవ్యాల్లి.వ్యారు వ్యారు ఎలా, ఏవిధంగా చాలా
మంది తా్యగాలు చేశారో చదువుకోవ్యాల్లి. మన ము చి బోధనా విద్యార్థులువరకు మన ము ఏవిధంగా
సేtచ న ు పొందాము,. ఏ ఏసంఘటన లు మన పై పభావిత పాఠశాల విద్యం చేయవచ్చో్చ వ్యాటిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య చూదాiం
. వ్యాటిక్తీ సంబందించి బోధనా విద్యార్థులున స్థాహిత పాఠశాల విద్య్యం,మరియు వసు@వులని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య సేకరించి బోధనా విద్యార్థులు, వ్యాటిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య న ృత పాఠశాల విద్య్యంగా
లేదా కొరియోగా్రఫ్ లతో కళ మరియు కళల సంబంధం మొత పాఠశాల విద్య@ం ప్రోరాటమున ు మరియు త పాఠశాల విద్యుది ఫల్లితాలతెల్లియజేయాల్లి.
• జ్ఞాతీయ ఉద్యమ ఫల్లితాలు భారతీయుల మీద ఎలా పభావం చూప్రాయో వేరేtరు
వేదికలు దాtరా వర్లీ“కరించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి వివిధ గూ ్ర పులుగా త పాఠశాల విద్యరగతి విభజించబడింది. జ్ఞాతీయ
ఉద్యమం. 1857 తిరుగుబాటు., .... జల్లియన్ వ్యాలాబాగ్ ఊచకోత పాఠశాల విద్య ... దండి మారి్చ,
సహాయ ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరాకరణ కళలు మరియు అల్లికలు ఉద్యమం,సైమన్ కమిషన్, .... భగత్ స్మింగు జీవిత పాఠశాల విద్య ఖైదు, మరియు
ఉరితీత పాఠశాల విద్య , మహాతా| గాంధీ ఎమరెùన్్స, ... నెహ్రూ Õ పసంగం, స్థాtత పాఠశాల విద్యంత పాఠశాల విద్యq్య సంప్రాదన ,
కారా్యచరణ కళలు మరియు అల్లికలు .
మటిG తో తయారి :మీరు కుండల దుక్రాణానికి వెళాgర్మా?
* మీరు మెత పాఠశాల విద్య@ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య మటిX ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య తాకడం ,దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన అన ుభూతిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య సtయంగా తెలుసుకోండి .
మీరు కుండలన ు సtంత పాఠశాల విద్యగా సృషిX ంచడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి స్థా్థని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యక కుమ|రిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ఆహాtని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యంచవచు్చ. ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యజ్ఞాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి,
కొని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న కారా్ఖనా లక్ష్యాలులన ు వరుసగా ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యరtహించవచు్చ.
* కుమ|రివ్యారు ఉపయోగించే రెండు పధాన ఉపకరణాలు అత పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య చేత పాఠశాల విద్యులు మరియు
చకా్రలు. వ్యారు చదరపు అచు్చల రూపంలో ప్రదర్శనా కళలు గోడపై మటిX ఫలకాలు త పాఠశాల విద్యగిల్లించి బోధనా విద్యార్థులు త పాఠశాల విద్యయారు
చేయవచు్చ.
వివిధ వ్యకు్తలు, వివిధ రూప్రాలతో కళ మరియు కళల సంబంధం ,వివిధ వ్యకు్తలు వివిధ ఆకారాల, మరియు
పరిమాణాల యొక్క అర్థం మరియు భావన కుండలన ు సృషిX ంచవచు్చ మరియు త పాఠశాల విద్యరువ్యాత పాఠశాల విద్య వ్యాటిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
చి బోధనా విద్యార్థులుతిqంచగలరు
.* వ్యారు మొక్క అర్థం మరియు భావన లు మరియు జంత పాఠశాల విద్యువుల ఆకృత పాఠశాల విద్యులన ు సృషిX ంచవచు్చ
*.వివిధ రకాల స్థామాన ులు, స్థాXండ్ లు, పెయింటింగ్ లు, వివిధ రకాల పయోజన కరమైన
వసు@వులన ు, న మూనా లక్ష్యాలులన ు, మరియు దేవత పాఠశాల విద్యల చి బోధనా విద్యార్థులుతాqలు, కళా విద్య అంటే ఏమిటిఖండాలు, మొదలైన వి
త పాఠశాల విద్యయారు చేయవచు్చ.
నైపుణా్యలు:
1. నా లక్ష్యాలుణ కళలు మరియు అల్లికలు ్యమైన వసు@వున ు సృషిX ంచడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి మటిX మరియు నీరు సక్రమంగా కలప్రాల్లి,
2. చక్రం యొక్క అర్థం మరియు భావన కదల్లికన ు తెలుసుకోవడం మరియు ప్రాత పాఠశాల విద్యqన ు సరిచేసుకోవటాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి సరైన
శకి్తని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య కల్లిగి ఉండాల్లి.
3. మటిX ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య సరైన ఆకారంలో ప్రదర్శనా కళలు ప్రేరు్చకోవ్యాల్లి.
4. కుండన ు చేయడం మరియు దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి త పాఠశాల విద్యుది ఆకారం రూప్రాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న ఇవtడం.

. 5. ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యపు్పలో ప్రదర్శనా కళలు కాల్చడం వలన కుండకు బల o వసు@ంది . కుండకు త పాఠశాల విద్యగిన అలంకరణ కళలు మరియు అల్లికలు దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
సౌందరా్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి ఆకరøణ కళలు మరియు అల్లికలు గా ఉటుంది ఒక పయోజన కరమైన వసు@వు సృషిX ంచడం అలాగే
మెరుగుపరచడం కుడా ముఖ్యమే.
వా్యయామం
1. మీరు ఏ పకటన లన ు అంగీకరిసు@నా లక్ష్యాలు్నరు? అవున ు లేదా కాదు

• కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు ఆన ందాలన ు కలుగజేస్థా@యి..
• పిల్ల లు త పాఠశాల విద్యమ బావ్యాలు వ్యక్తీ్తకరించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన అవసరం.
• ఫోటోగ్రఫి ఒక ఆసకి్తకరమైన కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన .
• కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన మన పిల్ల లకు భావోదేtగాలకు ఇసు@ంది.
• కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన ఏ రూపంలో ప్రదర్శనా కళలు నైనా లక్ష్యాలు సైన ు్సచేత పాఠశాల విద్య బోధించబడదు.
* అల్లి్ల కలు కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు కాదు.
* గిరిజన కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన చాలా అసమాన ంగా ఉంది, అది కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన కాదు.
• కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన మాన వుల ఊహ, నైపుణ కళలు మరియు అల్లికలు ్యం మరియు సృషిX ంచి బోధనా విద్యార్థులున ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చన ల వ్యక్తీ్తకరణ కళలు మరియు అల్లికలు ల
ఆవిష్క అర్థం మరియు భావన రణ కళలు మరియు అల్లికలు .
•బిలు్ల బోరుìలు,, టీవీ యాడ్్స, కంపూ్యటర్ గేమ్్స లో ప్రదర్శనా కళలు యాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యమేషన్, ప్రా్యకేజీ డిజైన్
మరియు లో ప్రదర్శనా కళలు గోలు శకి్తవంత పాఠశాల విద్యమైన దృశ్య సమాచార పస్థారకర్తల యొక్క అర్థం మరియు భావన - వ్యాణిజ్య కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన .
• మన మందరం సృజనా లక్ష్యాలుత పాఠశాల విద్య|కత పాఠశాల విద్యతో కళ మరియు కళల సంబంధం పుటాXము.
2 వివిధ రకాలుగా ఉన ్న కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు కాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య వ్యాటిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య తొలగిదాiం.
సెరామిక్స్్స పింటింగ్ ఫోటోగ్రఫి కోలె్ల జ్ జ్ఞాన పదాలు జ్ఞాన పద కళా విద్య అంటే ఏమిటి క్షేత పాఠశాల విద్యqం
3. మన ం మన కు రోజువ్యార్లీ జీవిత పాఠశాల విద్యంలో ప్రదర్శనా కళలు ఉపయోగించేందుకు త పాఠశాల విద్యయారు చేస్మిన ఒక గినె్న
లేదా మెత పాఠశాల విద్య@ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య బొంత పాఠశాల విద్య వంటివి కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు అవుతాయా?
4. నేరు్చకోవడం,వ్యక్తీ్తకరించడం మరియు అభిన ందన :
కొని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న రోజుల కి్రత పాఠశాల విద్యం నేన ు కొంత పాఠశాల విద్యమంది కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుల సృజనా లక్ష్యాలుత పాఠశాల విద్య|కత పాఠశాల విద్యన ు చూప్రే ఒక ఇమెయిలు్న
అందుకునా లక్ష్యాలు్నన ు అత పాఠశాల విద్యన ు సముద్ర తీరంలో ప్రదర్శనా కళలు ఉన ్న ఇసుకన ు బహిర“ త పాఠశాల విద్యం చేయడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి
పయతి్నసు@నా లక్ష్యాలు్నడు దాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య ఒక ప్రేరా లో ప్రదర్శనా కళలు వివరించండి.

5.ఈ కి్రంది చి బోధనా విద్యార్థులుత పాఠశాల విద్యq o ఒక కాగిత పాఠశాల విద్యం న ుండి త పాఠశాల విద్యయారవుత పాఠశాల విద్యుంది. ఇదే విధమైన ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చన న ు
వివరించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి.
మీరు మరొక ఉదాహరణ కళలు మరియు అల్లికలు ఇవtగలరా?
6. పిల్ల ల జీవిత పాఠశాల విద్యం కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లన ు నేరు్చకోవడం దాtరా మొదలవుత పాఠశాల విద్యుంది కానీ త పాఠశాల విద్యtరలో ప్రదర్శనా కళలు నే ఆ కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన
మత పాఠశాల విద్య@ ుమందులా అవుత పాఠశాల విద్యుంది, ప్రాఠశాలలో ప్రదర్శనా కళలు పదరి్శంచవలస్మిన పన ులు, వ్యాటిని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య
ఉదాహరణ కళలు మరియు అల్లికలు లతో కళ మరియు కళల సంబంధం వివరించు? కేస్ సX డీస్ న ు ఉదహరించి బోధనా విద్యార్థులు, మీ అభిప్రాయాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న
తెల్లియజేయండి.
7. ఆభరణాల త పాఠశాల విద్యయారి , చెక్క అర్థం మరియు భావన పన ులన ు చేతిపన ుని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లుగా సూచి బోధనా విద్యార్థులుస్థా@రు. కాబటిX
చేతిపన ులన ు కూడాకళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు అన వచు్చ
8. సరైన ఎంపికలన ు ఎంచుకోండి:

కథాకళి, భరత పాఠశాల విద్య నా లక్ష్యాలుట్యం , మణిపురి, కథక్స్, ఒడిస్వీ్స మరియు కూచి బోధనా విద్యార్థులుపూడి అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్న జ్ఞాన పద
న ృతా్యలు / శాస్వీ్త్రయ న ృతా్యలు.
• ఒక న ర్తకుడు ముదా్రస్ / న వ్యాÞస్ అని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య పిలువబడే వేరేtరు చేతి చి బోధనా విద్యార్థులుహా్నలన ు
ఉపయోగిస్థా@డు
• ఒక వేదిక కళా విద్య అంటే ఏమిటికారుడు త పాఠశాల విద్యన సందేశం దాtరా కమూ్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకేట్ చివరి వ్యాయామాలు చేసే న టి అత పాఠశాల విద్యని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య శర్లీర భాష /
కరపత పాఠశాల విద్యqం.
• ఒక ఆలో ప్రదర్శనా కళలు చన ఒకే మార“ ంలో ప్రదర్శనా కళలు ఒకటి కంటే ఏమిటి ఎకు్క అర్థం మరియు భావన వ ఉన ్నది.
• కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన అనేది ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యష్పత పాఠశాల విద్య@ ుల యొక్క అర్థం మరియు భావన ని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యబంధన లన ు అన ుసరించి బోధనా విద్యార్థులున ట్ల యిత్యే అది కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన కాదు,
లయలకు ప్రాధాన ్యం యిస్థా@రు.

యూనిట్ – 2 - దృశ్యకళలు మరియు హస్త కళలు
నిరమాణం
2.2.1 నేర్చుకోవడం ఆబ్జెక్ట్ వలు – విజువల్ ఆర్ట్్్ అం డ్ర్కాప్ట్ స్యకక వేరవేర్చ
వస్తతవలలతో పకయోగమలు
2.2.2 పస్ట్లకంగు
2.2.3 ప్ట స్్ ర్కలర్ట్
2.2.4 పటన్ారియు ఇంక్ట
2.2.5 ర్ంగోలి మెటీరీయల్
2.2.6 కవు
2.2.7 మిశ్రమపద్ర్ధ ం
2.2.8 కమరఫ్ట్ మెటీరియల్ దృశ్యకళల యొకక వివిధ పదధ తులతో అనేేషణ మరియు
పకయోగమలు మరియు కమరప్ట్్్
2.3.1 డ్ర్కయంగ్ అండ్రపెయంటంగ్
2.3.2 బ్లుక్ట పటయంటంగ్
2.3.3 కొలలు జ్వాకంగ్
2.3.4 మాస్యమరియుపపటెటమాకంగ్
2.3.5 కవు మోడలింగ్
2.3.6 పేపర్కట్ ంగా రియుమడత
2.4 ప్మకక్కలెన్తల యొకక ఫట లడ రిి తయార్చ చేయడం
2.4.1 ఫట లడ ర్చ మరియు ప్మకముఖ్యత యొకక అర్ధ ం
2.4.2 ఫట లడ ర్చి ఎలా తయార్చ చేయాలి
2.4.3 ఫట లడ ర్చ యొకక ఉపయోగం
2.5 మన్ం స్మమాళన్ం చేదద ్ం
2.6 మీ ప్టక గరరస్ న్త పరిశీలించతటకు స్మాధ్న్లు స్ూచంచన్ రీడ్రంగ్్ మరియు
స్ూచన్లు
ప్రాథమిక విద్యలో డిప్లమా (D.El.Ed) 1

2.8 యూనిట్ ఎండ్ర్ే నియమాలు

గమనికలు:
విజువల్ ఆర్ట్్్ అం డ్ర్కాప్ట్్్ (ప్మకక్కల్)
ఎలిమెంటరీ ఎడయయకవషనలుడ్రప్లు మా (D.El.Ed)

2.0 పరిచయం:
మునుప్టి అధ్యయయాలోల మీరు ఇప్పటికే కళ విద్య గురించి తెలుసుకున్యారు,
ప్రాథమిక స్రాయిలో దయని ప్రాముఖ్యతను మరయు అవసరమును మీ గరహించయరు ఆర్ట్
ఎడ్యయకేషన్ న్ేరుుకోవడ్ిం ఒక ప్రాథమిక మారగ ిం, కనుగొనడయనికి ఒక ప్ాయాణిం, ఆనింద్ిం
మరయు స్ ింద్రయ బో ధన, కళ మానవులచే సృష్్ించబడిన ఆలోచనల వయకతీకరణ కలపన,
న్ైప్ుణయిం మరయు ఆవిషకరణ. కళా విద్య అన్ేది ద్ృశ్య, ప్ాతయక్ష కళ, ప్ాద్రశన కళలు
న్ేరుుకున్ే ప్ాదేశ్ిం.
ప్ాసీ ుత అధ్యయయింలో ద్ృశ్య, సవభావిం యొకక సవలప విషయాల గురించి
చరుించయలి కళ. ప్రారింభ వయసుులో మానవులు సింజ్ఞ ల దయవరర తమను తయము వయకీ ిం
చేసుకున్ేవరరు. ప్ాతేయక భాష మాటాలడేది తెలియద్ు. మానవ మనసీ తవిం ఎలల ప్ుపడ్ూ ఉింది.
ఏ చరయను మెరుగుప్రుడయనికి బింట్ చేస్, వరరు చేస్న ప్నులను ఇది ఊహించవచుు. లేదయ
రోజూవరరీ జీవితింలో అన్ేవష్ించయరు. వరరు ఒక మించి మరయు శుద్ధ మెైన వయకతీకరణ
రూప్రనిా కోరుకున్యారు. విజువల్సు సహాయింతో గుహల గోడ్లపై తమను తయము వయకీ ిం
చేసింద్ుకు ప్ాయత్ాించయరు విజువల్సు సహాయింతో. న్ేడ్య మనకు కనిప్ించే గుహ కళ అన్ేది
శుదిధ చేస్న ఒక ఉదయహరణ వయకతీకరణ. ఈ విజువల్సు రరబో యిే తరరల కోసిం ఇది ఒక వరింగర
మారింది. చరతా రకరరుును చేయటిం. కేవలిం ప్దయల కింటే ప్ాజ్ల మనసుులలో ఒక చెరగని
ముద్ాను వదిలి వేశరరు.
ఈ అధ్యయయింలో మీరు విజువల్స ఆర్ట్్, అన్ేవషణ మరయు ప్ాయోగరలు గురించి
న్ేరుుకుింటారు. వేరేవరు ప్ద్ధ త్లు మరయు స్రమాగర మరయు కొనిా ప్ద్ధ తులను
ఉప్యోగించడ్ిం వింటివి. మేము విజువల్స ఆర్ట్్ లో ఒక ఆలోచనను కమయయనికేట్ చేస్న
భావన లేదయ భావోదేవగిం. మీడియాలో వయకతీకరణలు ప్రరయవరణ ప్రశీలన, అన్ేవషణను
పించుతున్యాయి. ప్దయరధిం యొకక వయకతీకరణ, ఒక వయకిీ యొకక అవగరహన, ప్లలలోల
సృజ్న్యతమకత సనిుబిలిటి మరయు స్ ింద్రయిం. ఇది కళాకరరుని యొకక కమయయనికేట్

భావరలు, వయకతీకరణ, భాాింత్, కలపన మొద్ల ైనవి. ఇది గత తరరల సింఘటనల రకరరుు వివిధ
ప్ద్ధ తులు దయవరర సింరక్ిించబడిన మరయు మునుప్టి యొకక అవగరహనలో
సహాయప్డ్యతుింది. అింద్ువలల ఒక గురువు సింప్ూరణ అభివృదిధ కోసిం ఒక గురువు ఉిండయలి.
విజువల్స ఆర్ట్్ యొకక కొనిా ఫిండ్మెింటల్సు గురించి తెలుసు వేరేవరు మీడియా, ప్దయరధిం
మరయు స్రింకేత్కతలను ఉప్యోగించడ్ిం దయవరర అమలు చేయబడ్యతుింది. కొనిా వరటిని
పయిింటిింగ్, డయాయిింగ్, శిలపము, ముద్ాణ, కొలల జ్, తోలుబొ మమ తయారీ మరయు ఫో టోగరఫీ
ప్లలలతో ప్ాయోగరలు చేయడయనికి మరయు అన్ేవష్ించడయనికి ప్ో ా తుహించయలి. వివిధ
ప్దయరరధలు మరయు అమలు కోసిం మరయు మాధయమిం ఆలోచనలు.
2.1 నేర్చుకోవడం:
ఈ ప్రఠరనిా చదివిన తరరవత మీరు సులభింగర ప్ద్ధ తులను అన్ేవష్ించి, అమలు
చేయవచుు.
విజువల్ ఆర్ట్్్ & కమరఫ్ట్ (ప్మకక్కల్్):
బ్లుక్ట1: ఆర్ట్్ ఎడయయకవషన్
డయాయిింగ్ మరయు పయిింటిింగ్, కరరఫ్ట్ కరరయకలాప్రలు మొద్ల ైనవి మీ తరగత్లో
ఇింకర మీరు విశలలష్స్ీ రరు మరయు నిరవహించడయనికి మరయు ఒక ప్ని యొకక
ప్రమాణమును సింరక్ిించేింద్ుకు ఒక ఫో లు ర్ట తయారు చేయగలరు.
ఈ యూనిట్ పూర్త యన్ తరమేత, మీర్చ చపయయగలర్చ:
1) విజువల్స ఆర్ట్ యొకక ఫిండ్మెింటల్సు ను తెలుసుకోవడ్ిం
2) వివిధ ప్ద్ధ తులు, మాధయమాలు మరయు వరర ఆచరణయతమక అప్ల కేషన్ అరధిం చేసుకోిండి.
3) సీవయ వయకతీకరణ మరయు సృజ్న్యతమకత కోసిం ప్లలలను ప్ో ా తుహించడ్ిం దయవరర
ప్రశీలన & అన్ేవషణ, అభివృదిధ చెింద్ును.

4) వివిధ ప్లలలు స్రింసకృత్క వైవిధ్యయనిా గురీ ించి అరధిం చేసుకోిండి. భాతరదేశ్ింలో
స్రింప్ాదయయక ప్రాింతీయ కళా రూప్రలు ప్ాబలింగర ఉన్యాయి.
5) చినా మరయు పద్ద ప్రాజ్ెక్ులలో ప్ించుకోవడ్ిం & కలస్ ప్నిచేయడ్ిం యొకక
విలువలను తెలుసుకోిండి.
కళ యొకక బ్ేస్ిక్ట్:
కళల ైన్ లో కొనిా ప్రాథమిక అభాయసిం, అన్ేవషణ మరయు అవగరహన దయవరర
వరతయవరణింలో మనిం తెలుసుకుింటాిం 1) ల ైన్ లో వివిధ రకరలున్యాయి – మింద్ప్రటి,
సనాని, విరగన మరయు న్ేరుగర ప్ాత్ ప్ింకిీ విభినా ప్రతాను వరణసీ ుింది.
ఎ) క్ిత్జ్ సమాింతర రేఖ్ా విశరలతను సూచిసుీింది. ఉదయ: రోడ్యు, రెైలేవటాాక్.
బి) లింబ ప్ింకుీలు శ్కిీని లేదయ గొప్పతను వయకీ ిం చేస్ీ రయి. ఉదయ: బిలిు ింగ్ు(ప్ొ డ్వైన)
స్) వికరణ రేఖ్ కద్లికను చూప్ుతుింది. ఉదయ: ప్రవతయలు, డయయన్ు హావభావరలు.
డి) వింగన ప్ింకుీలు స్ ింద్రయ ఆకరషణను అిందిస్ీ రయి. ఉదయ: ప్ువువలు, మేఘాలు.
ఇ) తరింగరలు సూచిసుీనా ప్ింకుీలు జీవిత సింకేతయలను చూప్ుతయయి. ఉదయ: నీటి వవ్సు.
ఎఫ్) జిగరాగ్ ప్ింకుీలు మాకు సమాచయరిం ఇస్రీయి. ఉదయ: శరటిల ైట్ తరింగరలు లేదయ బిగగ రగర
సీపకరుల.
2. ఆకమర్ం – ఇది ఒక ప్రాింతిం, ప్రతా మరయు వివిధ ఆకృత్ని నిరవచిసుీింది. ఇది
రేఖ్ాగణితింగర ఉింట ింది. లేదయ సిందరయ

ా .
ఎ) రేఖ్ాగణిత – చతురస్రాలు, వృతయీలు, త్ాభుజ్ాలు మొద్ల ైనవి.
బి) ప్ువువల వింటి సవభావిం నుిండి సిందరయ

ా ఆకరరరలు మొద్ల ైనవి.
సహజ్ విషయాలు విభినా ఆకృతులలో ఉనాింద్ున ఇ భావన ప్లలలను తేడయలను
తెలుసుకోవడయనికి సహాయప్డ్యతుింది.

3. ఫమర్ం – త్ామితీయ మింద్ిం లేదయ తోటూ కలిగన ఆకరరిం. ఇది రెిండ్య లేదయ అింతకింటే
ఎకుకవ ఆకృతులలో చేరడ్ిం దయవరర సృష్్ించబడ్యతుింది. ఇది టోన్, ఆకృత్ లేదయ
మెరుగుప్రుబడిింది మరయు రింగు. ఉదయ: చెట్ , భవన్యలు, కరరు మొద్ల ైన వరటి యొకక
రూప్ిం.
4. ర్ంగు – ఉప్రతలింపై కరింత్ ప్ాత్బిింభిసుీింది. అకకడ్ ప్రసరరలలో చయలా రింగులు
ఉన్యాయి. ఉదయ:
ఎ) ప్రాథమిక రింగులు – ఎరుప్ు, ప్సుప్ు మరయు నీలిం.
బి) సకిండ్రీ రింగులు – ప్రాథమిక కలయిక ఉనాప్ుపడ్య. ఉదయ: ఎరుప్ు+ప్సుప్ు =
ఆరెింజ్.
స్) వచుని రింగులు – ఎరుప్ు, ప్సుప్ు మరయు ఆరెింజ్.
డి) కూల్స రింగులు – ప్రుపల్స, గీన్

ర మరయు బయ
ల
5. స్ేెస్ – కళా రూప్ిం సృష్్ించిన ప్రాింతిం ఖ్ాళీగర ఉింట ింది.
6. ర్ూపలరవఖ్లు – వసుీవు యొకక అనుభయత్ని నిరరమణిం అని ప్లుస్రీరు. ఇవి రెిండ్య
రకరలు – వరసీ వమెైనవి మరయు సూచిించిన ఆకృత్.
ఎ) ఒక రయల్స నిరరమణిం మీరు దరని నిరరమణిం కూడయ మయస్వేస్న తరరవత కూడయ
అనిప్ించవచుు ఒకర కళళు.
బి) ప్ాతయయమాాయ నిరరమణిం అన్ేది ఆకృత్ని కలిగునాది కరనీ భావిించలేద్ు మయస్ ఉనా
కళళు. ఉదయ: ఒక ముదిత

ా కరగతింపై టరా ఆకృత్ని కలిగ ఉింది, కరనీ ఒక దయనిని తయకినప్ుపడ్య,
అది ఏదెైన్య ఆకృత్ని కలిగ ఉిండ్ద్ు అింటే ఇది మృధువైనవి. కరనీ ఒక సహజ్ చెట్ యొకక
ఆకృత్ని తయకినటల గర భావిస్రీరు.
7. విలువ – ఒక రింగు యొకక తేలిక మరయు చీకటి దయని విలువ. మాకు తెలిస్న, ద్ృశ్య
కళ ఒక ఆలోచన కమయయనికేట్ గురించి, ఒక భావన, ఒక భావోదేవగిం, మొద్ల ైనవి
సమరధవింతింగర కమయయనికేట్ చేయడయనికి, గురువు తెలుసుకోవరలి విజువల్స ఆర్ట్ యొకక

ఫిండ్మెింటల్సు, బో ధకుడ్య బేస్క్ు బో ధ్ిించడయనికి ఇది అవసరిం లేద్ు ప్లలలు కరనీ
ఉప్రధ్యయయుడ్య, ఒక ఫస్లిటేటర్ట లేదయ గురువు ఈ ఫిండ్మెింటల్సు గురించి తెలుసుకోవరలి.
దృశ్యకళ యొకక ప్మకథమిక స్ూత్కలు కంర ది విధంగమ ఉన్ియ:
1) పరరెక్వ్ – ఒక త్ామితీయ ప్ాప్ించయనిా సూచిసుీనా టెకిాక్ అదివమితీయ ఉప్రతిం. ఇది
ఒక ప్రలట్ లో సపస్ మరయు లోతు యొకక భాాింత్ సృష్్సీ ుింది ఉప్రతిం. వసుీవుల కింటే
చయలా తకుకవ వసుీవులను మరయు రింగులో నిసీ జ్ింగర ఉిండేది ఆ ప్ాకరశ్వింతమెైన
మరయు ఇవి పద్ద విగర ద్గగ రగర ఉింటాయి. స్రధ్యరణింగర ఈ భావన ప్రాథమిక స్రాయిలలో
చినా ప్లలలకు వివరించబడిింది.
2) స్మతులయం – ఒక కూరుప యొకక ఎడ్మ మరయు కుడివైప్ులా ప్ో లుడయనికి ఒక
మారగ ిం. అది రెిండ్య రకరలు:
ఎ) స్మెటక
ిా ల్స – రెిండ్య వైప్ులా ద్ృశ్య బరువుతో ప్ొ లిసీ , ఇది సింతులనిం.
బి) అసమాన – రెిండ్య వైప్ులా ప్ాత్భిింభిించనప్ుపడ్య, అది అసమానింగర ఉింట ింది.
స్ంతులన్ం:
3) హారోానీ – ఒక ఆకరషణయ
ీ మెైన మొతీ ిం ఉతపత్ీ ప్ాభావరలను కలస్న ఒక మారగ ిం చితాిం.
4) రిథమ్ - కళ యొకక ఉతపత్ీ ప్ని ల ైన్ లో కద్ులుతుింది ఒక ప్ావరహిం ఉనాప్ుపడ్య
విడిప్ో కుిండయ ఉింట ింది.
అింద్ువలన, కళ యొకక మయలకరలు మరయు ఫిండ్మెింటల్సు అవగరహన
నిసుిందేహింగర ఉింట ింది. విజ్యవింతమెైన ద్ృశ్య కూరుపను సృష్్ించడ్ింలో తొలి
అడ్యగున్య చెప్పబడిింది. కళ యొకక ఈ అింశరల జ్ాఞనిం ఉప్రధ్యయయులు విశలలష్ించడయనికి
మరయు అభినిందిించటానికి సహాయప్డ్యతుింది, ప్లలల ప్ని మరయు వరర ప్రసరరల

అన్ేవషణలో ప్లలలకు సహాయిం చేయవచుు. వరతయవరణిం ఒక కొతీ కోణింలో, ఒక ద్ృశ్యిం
వయియ విధ్యలుగర మాటాలడ్వచుు.
మీ పలరోగతిని తనిఖీ చేయండ్ర – 1
1) మీరు ప్రారింభ కరలింలో (T/F) ద్ృశ్య కళను కనుగొింటారు?
2) విజువల్స ఆర్ట్ పయిింటిింగ్ .....
3) విజువల్స ఆర్ట్ సనిుబిలిటర, ఫీా ఎక్ు పాషన్, కియి

ర ేటివిటరని అభివృదిధ చేయడయనికి
సహాయప్డ్యతుింది. & ..... ప్ాశ్ింసతో
4) ప్ింకిీ .......యొకక విజువల్స ఆర్ట్
5) ............................................ప్రాథమిక రింగులు.
6) మీరు ముద్ాణలో ఒక చెట్ యొకక నిరరమణిం (Y/N)
2.2 భిన్ిమెైన్ పకయోగమలు :
విజువల్స ఆర్ట్్ యొకక విషయాలు మరయు కరరఫ్ట్ . ఒక ప్నిని సృష్్ించడయనికి సృష్్కరీ చే
అవసరమెైన ప్దయరరధలు లేదయ ఉప్కరణయలు కళ. పనిుల్స, రింగు, బాష్ అింట కున్ే వింటి వివిధ
కళా ప్దయరరధలను ఉప్యోగించడ్ిం దయవరర వయకతీకరణ ప్లలలలో సూూరీ ని ప్ో ా తుహించయలి.
నిషపత్ీ , లోతు, కరింత్, నీడ్, మరయు సపరశ భావన. వరరు వివిధ ప్రమాణయలను
ఉప్యోగించవచుు కరగతిం మించి మారగ ిం. ప్ాత్ ప్దయరధిం దయని ప్ాతేయక లక్షణయలు మరయు
గుణయలను కలిగ ఉింట ింది. మన చుటూ

్ ఉనా ప్రసరరలలో ఆకులు, కొమమలు,
ఎిండినప్ువువ, వసీ ింర యొకక ముకకలు, కరగతయల బిట్ు మొద్ల ైనవి. మేము కేవలిం
అన్ేవష్ించడయనికి మరయు తీయడయనికి చుటూ

్ చూడ్ిండి ఆ ప్రసరరల నుిండి కళను ఎింప్క
చేసుకొని దయనిని ఉతపత్ీ చేయడ్మే కళ యొకక ప్ని.

తొలి వయకిీ భావరలు & ఆలోచనలు యొకక సవభావిం నుిండి సహజ్ ప్దయరరధలను
అన్ేవష్ించయరు. ఉదయ: ఆకులు, ప్ిండ్యల నుిండి రరయి లేదయ రసిం యొకక భాగరనిా ప్ువువలు,
రరళళు మొద్లగునవి. జ్ింతువుల బొ మమలు మరయు మానవులను చిత్ాించటానికి
ఉప్యోగించయరు అన్ేక యుగరలలో గుహల గోడ్లలో జీవిించి ఉనా ఆది మానవుడ్య
రరయిని ఉప్యోగించయరు. మీరు ఇప్ుపడ్య పనిులుల ఉప్యోగస్రీరు.
2.2.1 పటని్ల్ :
చినా వయసుు నుిండి ప్లలలకు వింటన్ే ఒక పనిుల్స ఇవవబడ్యతుింది. ఇది ఉింది
సులభింగర అింద్ుబాట లో ఉనా మీడియిం దయవరర మరయు రచన యొకక వరర అింతరగ త
కోరకను వయకతీకరించడయనికి ఇప్ుపడ్య పనిుల్స ఒక స్రధనిం.
పటని్ల్ ర్కమలు:
గమరఫటైట్ పటని్ల్ – ఇవి చెకకతో ప్ొ దిగన పనిుల్స యొకక అతయింత స్రధ్యరణ రకిం. వరరు మటి్
మరయు గరరఫైట్ మిశ్రమింతో తయారు చేస్ీ రరు. అకకడ్ చీకటి బయడిద్ రింగు నుిండి నలుప్ు
మారుతుింది.
పనిుల్స చయలా హార్టు నుిండి (హెచ్) చయలా మృధువైన మరయు నలుప్ు (బి) పనిుల్స దయవరర
స్రధ్ిించిన నలల జ్ాత్ వివిధ స్రాయి:
H, 2H, B, HB, 3B, 2B, 5B, 6B.
స్టకచంగ్ కోస్ం పటని్ల్ అందతబ్లటులో ఉంది:
హెచ్బి – హార్టు బాలక్, రచనలో ఉప్యోగించబడిింది.
2B-2 బాలక్, కరింత్ నీడ్ను ఇవవడయనికి ఉప్యోగించబడ్యతుింది.
4B-4 నలుప్ు, మీడియిం నీడ్కు ఉప్యోగించబడ్యతుింది.

6B – 6 బాలక్, చీకటి షడ్సు ఇవవడ్ిం కోసిం ఉప్యోగస్రీరు.
ర్ంగు పటని్ల్ - ఈ వరణద్వ

ా యిం మరయు ఇతర ప్ూరకతో కోక్ు వింటి వరక్ు కలిగ. బహుళ
రింగులు కలిస్ప్ో తయయి. కొనిా చిటాకలు రింగు పనిుల్స టెకిాక్ు బొ చుు – ఒక ప్రాింతిం
రింగు మరయు అసలు ప్రాింతిం కరబటి్ ఒక తేలికప్రటి రింగుతో దయనిపై మెతీగర డయా చేయడ్ిం
దయవరర చూప్సీ ుింది.
ఒక పద్ద శలణ
ర ి రింగులను స్రధ్ిించడయనికి ప్ాత్ ఇతర పైన వేరేవరు రింగులను షడ్సు వేస్ీ రయి.
పళు న్త మెర్చగరట్ ుట:
రింగులను మెరుగుప్రుడయనికి, మీరు ఇప్పటికే ఉనా రింగులోల తెలల రింగు పనిులుా
ఉప్యోగించిండి. ఈ స్రింకేత్క యొకక మరింత ప్ొ రలు మీరు తేలికగర మిళితిం చేయడయనికి
రింగులు అనుమత్స్రీయి.
ఉబ్జెతు
త :
మీ డయాయిింగ్ కరగతింపై ఒక స్రరాప్ కరగతిం వేయిండి. ఒక బాల్స ప్రయిింట్ పన్ ను
ఉప్యోగించిండి. మీ డిజ్ెైనుా గీయడయనికి న్ొకకిండి. స్రరాప్ కరగతిం తొలగించి పనిుల్స
యొకక వైప్ు రద్ుద గుిండ్ాింగర ఉనా ప్రాింతిం మీద్ ప్రయిింట్.
చయరోకల్స పనిుల్స – ఇవి చరోకలోీ తయారు చయబడ్తయయి మరయు తేలికగర మచులు
ప్డ్తయయి గరరఫైట్ పనిుల్స కింటే అింద్ువలన వరరు డయాయిింగోల సులభింగర టనల ను
సృష్్ించడయనికి ఉప్యోగించవచుు. నీటి రింగు పనిుల్స – వరటర్ట కలర్ట తో వరడ్టానికి ఇవి
రూప్ొ ిందిించబడయుయి. ఈ పనిుల్స తయారు చేస్న స్ో్ ో క్ు నీటితో సింతృప్ీ చెింద్ుతుింది బాష్
తో వరయప్ీ చెింద్ుతుింది. పయిింటిింగోల బాష్ నిరవహించలేని ప్లలలు స్రాయి మరయు నీటి రింగు
ప్ాభావిం ఇవరవలని కోరుకుింటారు ఇట వింటి పనిుల్స ఉప్యోగించవచుు. తరువరత వరరతో
రింగు, నీటిని ఒక ప్ొ రను సజ్ావుగర ఇసుీింది.

నీటి రింగులలో కొనిా చిటాకలు, నీటి రింగు పనిుల్స టెకిాక్, చిటేకెడ్య ఉప్ుప – ఒక
న్ేప్థయ రింగు ప్ాభావిం, ఆపై అది కొదిదగర ఉప్ుప చట్ కోవడయనికి. మీరు ఒక మించు లేదయ
మించు సపత్కరలు వింటి ప్ాభావింను ఒకస్రర మీరు పయిింట్ డిస్

ా ప్నిని మీ డయాయిింగోల
కొనస్రగించవచుు.
ప్మయంటలిు స్ం:
ఒక ప్ాధ్యన పనిుల్స ఉప్యోగించి ఒక అవుట్ ల ైన్ గీయిండి. నీటితో రింగు పనిుల్స
యొకక కొనను తడిప్వేయిండి తడి బాష్. కరగతింపైకి న్ొకకిండి మరయు రింగులో చుకకల
మాతో రపీట్ చేయిండి (ప్ూరించిండి) మీ అవుట్ ల ైన్. మీరు ఇలాింటి టనుల ఒకరన్ొకరు
ద్గగ రగర ఉింటే, ఒక అప్ల కల్స భాాింత్ ఇకకడ్ మీరు రింగులను కలప్డయనికి రింగులను కలప్రలి.
మీరు ఈ ప్ద్ద త్ని ఉప్యోగించయలి ల ైటిింగ్ ప్ాభావరలు కూడయ, మీరు స్ర్ర్ట డయాయిింగ్ు తో
చూడ్వచుు.
నిగనిలాడే ప్ాభావిం – ప్లచబరచిన నీటితో మీ ప్ూరీ చితయానిా చిత్ాించటానికి ఒక
నిగనిగలాడే షైనుా చేరుిండి గయ

ల . అధ్ిక వివరణయతమక ప్ాభావిం కోసిం గయ
ల మరింత ప్ొ రలను
జ్ోడిించిండి.
మీ ప్టక గరరస్ -2 తనిఖీ చేయండ్ర:
1) షడిింగ్......... కోసిం ఉప్యోగించే పనిుల్స రకరలు ఏమిటి?
2) మన రోజులో రోజువరరీ జీవితింలో వరయడ్ిం కోసిం ఏ పనిుల్స
ఉప్యోగించబడ్యతుింది..?
3) చయరోకల్స పనిుల్స ...........కొరకు ఉప్యోగించబడ్యతుిందయ?

2.2.2 ప్ట స్ట్ల్ ర్ంగు:
ప్ో స్ ల్స కలర్ట ఒక స్్క్ రూప్ింలో ఉింట ింది. ఇది ప్ొ డి బైిండ్రోల వరణద్వ
ా యిం కలిగ
ఉింట ింది.
ప్మస్ే్ల్్ వివిధ ర్కమలున్ియ:
ప్ొ డి ప్రస్ ల్సు – డెైర ప్రస్ ల్స రెిండ్య రకరలు. హార్టు ప్రస్ ల్స మరయు స్రప్్ ప్రస్ ల్స.
హార్ట్డ ప్మస్ట్ల్ – అధ్ిక బైిండ్ర్ట, తకుకవ వరణ ద్ావయిం. సరహద్ుదలను గీయడయనికి వరడ్తయరు
రింగు తకుకవగర ఉింది. ఫ్కెుటివ్స అవసరిం లేద్ు.
సమప్ట్్ ప్మస్ట్ల్ – అధ్ిక వరణ ద్ావయిం, తకుకవ బైిండ్ర్ట. డయాయిింగ్ ప్ొ గడ్ీ లు మరయు బల ిండెడ్స
చేయవచుు. రింగులు ప్ాకరశ్వింతింగర ఉన్యాయి. ప్ూరీ యిన డయాయిింగ్ ప్ొ రప్రటల నుిండి
నిరోధ్ిించడయనికి ఫ్కెుటివ్స అవసరిం.
ఆయల్ ప్మస్ే్లు ు:
నీటిలో మృధువైన అనుగుణయత మరయు ప్ాకరశ్వింతమెైన రింగులు కలిగ
ఉన్యాయి. వీటి మిళితిం కష్ ిం, కరనీ డయాయిింగులలో టోనల్స ప్ాభావరనిా సృస్ాించడయనికి వసీ ింర
లేదయ ప్త్ీ ముకక ఉప్యోచిించి మిళితిం చేయవచుు. దరనికి ఫ్క్వ్స

ి అవసరిం లేద్ు. ఒక
మించి న్యణయిం గుళిక షీట్ (గింజ్లతో) ఉప్యోగించబడ్యతుింది. లేదయ ప్రస్ ల్స షీట్ కూడయ
వరటిని సరెైన రీత్లో రింగులు కలిగ ఉింటాయి. ప్రస్ ల్స మాధయమిం 1 లియోన్యరోు – డయ. వినీు
చేత ప్ాస్ీ రవిించబడిింది. మీడియిం ప్ాజ్ాద్రణ ఎింద్ుకింటే ప్ాకరశ్వింతమెైన రింగుల విసీ ృత
ప్రధ్ి. కొనిా ఆహాలద్కరమెైన కరనీ ప్ాభావింతమెైన కలరింగ్ ప్ద్ధ తులు.
1. కవయ
ర ాన్ టెకిక్ట్ ప్ట స్ట్ల్ పకభలవం:- కేయ
ర ాన్ు చయలా సునిాతమెైనవి మరయు చయలా
న్మమదిగర న్ొకరకలి. దయదయప్ు ప్రస్ లల ు వింటివి.

గమరఫిటీ టెకిక్ట
ఈ ప్ద్ద త్ వివిధ రింగుల రెిండ్య ప్ొ రల మీద్ ఆధ్యరప్డ్యతుింది. మొద్టి షీట్ కవర్ట
కరగతిం ఒక కరింత్ రింగు – ఇది వివిధ రింగుల అన్ేక ప్ొ రుగు ప్రాింతయలోల ఉింట ింది.
ఇప్ుపడ్య నలుప్ు రింగులో ఉనా తేలిక రింగులో కలుప్ుకోిండి. అప్ుపడ్య చయలా ప్ద్ునుగర
అవుతుింది. వసుీవు మరయు రింగులు బహరగ తిం నలుప్ు ప్ొ రలో డయాయిింగ్ గీతయలు
ఉప్యోగించిండి.
కిింద్ భౌత్క మొద్టి మెైనస్ ముకకలతో వివరరలను గీయిండి. అప్ుపడ్య న్ేప్ధయిం
మీద్ చితీాకరించిండి. జ్లవరరణలు లేదయ రింగు స్రర విలీనిం. నీరు మెైనప్ు నుిండి నడ్యసుీింది,
కరబటి్ వివరరలు కనిప్స్ీ రయి.
ప్మస్ట్ల్ టెకిక్ట – వివిధ పద్రమధలు:
చమురు – ఆధ్యరత ప్రస్ ల్స కేయ

ర ాన్ు ను ప్లు గరజు ఉప్రతల మీద్ ఉప్యోగస్రీరు.
వీటిలో గరజు, ప్రలస్్క్, లేదయ కుిండ్ల
2.2.3 ప్ల స్్ ర్ట్ కలర్ట్:
ఒక ప్ో స్ ర్ట రింగు గమ్ బైిండ్ర్టు తో నీటి పయిింటిింగ్, ఇది అప్రరద్రశక మరయు
ప్ొ డిగర గయ
ల వింటివి ఉింటాయి. ఇవి స్రధ్యరణింగర గరజు ప్రతాలలో వికరయిించబడ్తయయి
మరయు షో కరరుు అని కూడయ ప్లుస్రీరు రింగు లేదయ టెింపరర రింగులు. ఈ ప్ో స్ రల ు రరయడ్ిం
కోసిం ఉప్యోగస్రీరు, కరరుులు తయారు చేయడ్ింలో ప్ో స్ ర్ట కలర్టు ఉప్యోగించిండి.
వరరు విసీ ృతింగర ద్ృశ్యిం, పయిింటిింగ్, మరయు వరణిజ్య కల ప్ాయోజ్నిం
ఉప్యోగస్రీరు. ఇలాస్ ష
ో న్, డిసీా అిండ్స ఎడ్యయకేషనల్స వర్టక ఉప్రధ్యయయులు ప్ో స్ ర్ట
రింగును ఉప్యోగించుకున్ే మెళళకువలను విదయయరుధలకు న్ేరపించవచుు, దయనిని విలీనిం
చేయుటకు చయలా తకుకవ రింగులో ప్రయల టోల మరయు చయలా తకుకవ నీటిలో తీసుకోవరలి
అవి వరరు మింద్ప్రటి మరయు నునుప్ుగర ఉింటాయి. మనసుు యొకక రూప్రనిా

ఉించడ్ిం వసుీవు ఊదయ: ఇసుక కఠనమెైనది మరయు ఆకరశ్ిం మృధువైనది, అట వింటి
నిరరమణిం దయవరర స్రధ్ిించవచుు. కఠనమెైన ప్ాభావరనిా ఇవవడ్ిం మరయు బాష్ సజ్ావుగర
తరలిించడయనికి ఒక కఠనమెైన ప్ద్ధ త్లో బాష్ ఉప్యోగించడ్ిం.
ఆకరశ్ిం/నీటి ప్ాభావిం ఇవరవలని ప్ో స్ రల ు స్ద్ధిం చేయడయనికి ప్లలలు
ప్ో ా తుహించబడయలి. గణతింతా దిన్ోతువిం, ఏదెైన ప్ిండ్యగ, ఏ ఇతర స్రమాజిక అింశ్ము ఉదయ:
కరలుషయిం, ఒక అడ్వి లేదయ గోలబల్స వరరమింగ్ మొద్ల ైనవి. విదయయరుధలు 0, 2, 4 ర ిండ్స సబుల్స
జ్ట్ బాష్ లు సనాని ప్ింకుీలు లేదయ చినా ప్రాింతయల కోసిం 5, 6, 8 సింఖ్య పద్ద రింగు
ఉప్యోగించయలి. ప్ో స్ రల ు రరయడ్ిం కోసిం ప్రలట్ బాష్ లు వరడయలి. ఇది కూడయ ప్లలలకు బాష్
సరగరగ ప్ట్ కోవడయనికి సహాయప్డ్యతుింది.
గురితంచతకో:
ఒక ముళును సరగరగ శుభాప్రచుకోవరలి మరయు ఒక రింగు గేట్ు కరద్ు, ఇది ఇతర
రింగులతో మిళితిం చేయబడ్యతుింది. ఒక రింగు వరీ ింప్జ్ేయడయనికి మరయు మరొకటి
తీసుకున్ే ముింద్ు రింగు కరమిం తప్పకుిండయ బాష్ లు శుభాిం చేయడయనికి ఒక నీటి కింటెైనర్ట
అవసరిం.
మీ ప్టక గరరస్త్ తనిఖీ చేయండ్ర – 3
1) ప్ొ డి పస్ ల్సు రెిండ్య రకరలు. వరటి పరు ......................................
2) ప్రస్ ల్స ..........................కోసిం నుించి మాధయమిం.
3) చమురు ఆధ్యరత ప్రస్ ల్స కెయ

ర ానల ను..................... లో ఉప్యోగించవచుు.
4) ప్రస్ ల్స మాధయమిం మొద్ట ఉప్యోగించినవరరు..........................
5) ప్ో స్ ర్ట రింగులు అప్రరద్రశకింగర ఉింటాయి. (Y/N)
ప్ో స్ రల ు రింగులు ................................... అని ప్లుస్రీరు.

2.2.4 పటన్ మరియు ఇంక్ట:
పన్ మరయు స్రర ఉప్యోగిం ఒక పనిుల్స డయాయిింగ్ మాదిరగరన్ే ఉింట ింది.
భావిించిన చిటాక గురుీలను, ఫరింటెన్ వింటి మారెకటోల వచిున ప్లు రకరల పనుాల
ఉన్యాయి. పనుాలు మొద్ల ైనవి. మనము స్రవభావిం నుిండి పనుాలు సృష్్ించగలము.
ఉదయ: కరరలు, వద్ురు, రెలల ు, కరకి, కివల్స, నిబ్ పనుాలు మొద్ల ైనవి. ప్ాత్ పన్ పప్ర్ట పై ఒక
ప్ాతేయకమెైన రకప్ు ప్ింకిీని ఏరపరుసుీింది. అన్ేవష్ించయలిున అవసరిం ఉింది మరయు
ప్ాయోగరలు చేయవలస్న అవసరిం ఉింది. ప్లలలు చేయాలని ప్ో ా తుహించయలి డయాయిింగుల,
ఆసకిీని సృష్్ించడయనికి స్రర పనుాలు ఉప్యోగించి ఒక కరిండిగరరఫీ శైలిలో వరాయిండి.
డయాయిింగ్ ఉదయ: వరరు విందేమాతరిం లేదయ జ్ెై హింద్ లను ఆసకిీకరమెైన రీత్లో
వరాయగలరు. వివిధ మింద్ిం కలిగన పనుాలు ఉప్యోగించి.
వివిధ పటన్తిలు ఉద్హర్ణలు:
1) ఫైన్ లన్ పన్ు – జ్ెల్స ఎడిుింగ్, షర్యోటల ర్ట, రోటిింగ్, బరోల్స మొద్ల ైనవి.
2) మారకర్ట పన్ు – అకెలరెల్స మారకర్టు, బాష్ మారకర్టు, గరలస్ అిండ్స కరరఫ్ట్ మారకర్టు, గరరఫ్క్
గురుీలు
3) ఫల్స్ పన్ు – ఏకరెలేల పనుాలు, బరోల్స ఫల్స్ పన్ు, కేయ

ర ాలా ఫల్స్ పన్ు, సపషలిష్్ కరరఫ్ట్ ్
ఫల్స్ పన్ు మొద్ల ైనవి.
ఇంక్ట - ఇింక్ నీరు, కరరబన్, లాింప్రక్్ మరయు షలాలక్ మరయు ఇతర వరటి యొకక
మిశ్రమిం
మిశ్రమిం బైిండిింగ్ ప్దయరధిం. ఇింక్ నీటి ఉప్రతలిం నుిండి తొలగించడయనికి కష్ ింగర ఉింట ింది.
ది స్రర ఉప్యోగిం కోసిం కరగతిం సరెైన ఎింప్క సమరధవింతింగర అవసరిం.
INKS – యాకలి
ర క్ట ఇంక్ట, డ్ర్కయంగ్ INKS, ఇండ్రయన్ INKS.
కొనిా ఆహాలద్కరమెైన కరనీ ప్ాభావింతమెైన కలరింగ్ ప్ద్ధ తులు టబ్ ను నీటితో
నిింప్న నీటి ప్ూ

ూ ఫ్ INKS యొకక మచులు అప్ుపడ్య తెలుప్ు షీట్ జ్ాగరతీగర నీటి పైభాగింలో

ఉించుతయరు. ఒక మయలలో నుిండి ఎనుాకునాప్ుపడ్య ఇది అద్ుుతమెైనది నమయన్య
మరయు ప్రలరరయి ప్ాభావిం. ఎిండిన ఎడ్మవైప్ు, ఈ షీట ా బహుమతులను పటె్లు,
ప్ుసీ కరలు మొద్ల ైనవి కవర్ట చేయడయనికి ఉప్యోగించవచుు.
2.2.5. ర్ంగోలి:
రింగోలి భారతదేశ్ిం యొకక స్రింప్ాదయయిక అలింకరణ జ్ానప్ద్ కళ. ఇవి తయారు
చేయబడయుయి, హింద్ూ ప్ిండ్యగల సమయింలో ప్రాింగణయలు. వివిధ రకరల ైన అలింకరణలు
వివిధ రరషర్ోలలో జ్రుగుతయయి. ఉదయ: మాిండ్న రరజ్స్రాన్, బింగరలోల అలపన్య మొద్ల ైనవి
ఉన్యాయి. రింగోలి డిజ్ెైనల ు స్రధ్యరణ జ్ాయమితీయింగర ఉింటాయి ఆకృతులు, దేవతయ ముద్ాలు
ఉదయ: సవస్ీ క్, లోటస్ లేదయ లక్మమజీ ద్శ్లను లేదయ కలిగ ఉింట ింది విసీ ృతమెైన సమయన్యలు.
రొింగోలి ప్దయరధిం రరష్ ింో లోకి భినాింగర ఉింట ింది కొనిా ఉప్యోగిం
1) ప్ొ డి బియయిం లేదయ ప్ిండి: ఇది హలిద , సహజ్ రింగులు జ్ోడిించబడ్తయయి.
2) ప్ువువలు: గులాబీ, బింత్ప్ువువ వింటి ప్ువువ రేకులు నిింప్డ్ిం దయవరర న్ేలపై
నమయన్యలు మొద్ల ైనవి.
3) ఇసుక/స్రద్ుముమ: ఎిండ్బటి్న ఇసుక/ముడి ధూలితో న్ేలమీద్ ఉనా నమయన్యలు.
4) డ్యాస్: ఒక ఆసకిీకరమెైన రూప్ింగర డెైయాలను ఏరరపట చేయడ్ిం దయవరర
నమయన్యలు.
కరింకతట
ర లో వృతీ ిం లేదయ సవస్ీ క్ రూప్ింలో అప్ుపడ్య గులాల్స లేదయ ఎిండిన బియయిం వేరేవరు
రింగులు ఉింటాయి ప్ాత్ వృతీ ింలో నిిండిన ఒక అద్ుుతమెైన నమయన్య మేకిింగ్.
కొనిి చటలకలు:
విదయయరుధలలో సృజ్న్యతమకింగర ఆలోచిించేటట్ ప్ో ా తుహించయలి. ప్ాకృత్ నుిండి
మెటరరీయల్స, బురద్లు, కొమమలు, ఆకులు, గుిండ్యల, రింగోలీని సృష్్ించడయనికి గులకరరళళు.
ప్లలలోల ప్రసరరల నుిండి వసుీవులని సకరించవచుు. వరర ఈ సృష్్లో గల ప్రశీలన

మెరుగుప్రుసుీింది మరయు వరర ప్ాకృత్ నుిండి వసుీవులను కనుగొనడ్ిం
ప్రారింభమౌతుింది.
2.2.6 CLAY (కవు) :
అనిా వయసుుల ప్లలలు మటి్తో ఉచితింగర ఆడ్టానికి ఇష్ ప్డ్యతున్యారు. వరరు
వేరేవరు వయకుీలను తయారు చేస్ీ రరు. వరరు మటి్ నుిండి అనిా చుటూ
్ గమనిించి
విషయాలు. మోడ్లిింగ్ మటి్ తకుకవ సింఖ్య అవసరిం వరర చేతులతో బింకమటి్ని
నిరవచిించడ్ిం దయవరర ప్రాథమిక స్రాయిలో స్రధన్యలు ఉింటాయి. పైన్ే, చిటికెడ్య ప్లలలోల
చేతులు ప్ట్ కుని, న్ొకకడ్ిం మరయు స్రాచిింగ్ చేయడ్ిం వరర మోటార్ట న్ైప్ుణయయలను
పించుకోిండి. మటి్ యొకక బేకిింగ్ ముఖ్యిం కరద్ు. దరనిలో అనుభవిం మరింత
ముఖ్యమెైనది. ఇది బింకమటి్తో ప్ని. కేల ప్రటర్టు నుిండి సకరించిన చేయవచుు.
స్మీప ప్మకంత్లు:
ప్ాతయమిక తరగతులలో, ప్లలలు అరచేత్ని ఉప్యోగించి స్రలబల ను తయారుచేస
కళను న్ేరుుకోవచుు వరర చేతులు అవి ఉప్శ్మన శిలపిం చేయగలవు. వరరు కూడయ రోల్స
చేయవచుు. కట్ మరయు ఇళళు మరయు భవన్యలు, రహదయరులు, వరహన్యలు,
మొద్ల ైనవి. వరరు కుిండ్లు చేయడయనికి ప్ాత్ ఇతర కరయిల్సు స్ర్క్ చేయవచుు. వరరు
కూడయ ఈ చిటికెడ్య చేయవచుు డిజ్ెైనలను చూప్ించడయనికి కుిండ్ద్ు.
ప్మకముఖ్యత:
1) కేల – చేత్ సమనవయిం నిరరమణయనికి కేల సహాయప్డ్యతుింది.
2) ఇది చకకటి మోటార్ట న్ైప్ుణయయలను అభివృదిధ చేసీ ుింది.
3) ఇది సృజ్న్యతమకతను పించుతుింది.
4) బో ధన ప్ాకయ
ిర మరింత ఆసకిీకరింగర మరయు సింతోషింగర తయారవుతుింది.
5) ఇది ఏకరగరతను మొరుగుప్రుసుీింది లేదయ కళ కరరయకలాప్రలోల ఆసకిీని పించుతుింది.

6) ఈ ప్నిని చేసీ ునాప్ుపడ్య అనిా భావరలను ఉప్యోగస్రీరు. కరబటి్ న్ేరుుకోవడ్ిం
ప్ాకయ
ిర
చయలా ప్ాయోజ్నకరమెైనది మరయు దరరక

ఘ రలిం అలాగే ఉింట ింది.
గుర్చతంచతకో
వివిధ రకరల కృత్ామ బింకమటి్ రూప్ింలో కేల మారెకట్ లో అింద్ుబాట లో బాాిండ్యల
మరయు రింగులు ఉింది. ఉప్రధ్యయయులుకే బద్ులుగర సహజ్ మటి్ వరడ్టిం మించిది.
కృత్ామ బింకమటి్ యొకక మీ ప్ో ా గెస్

ర ను తనిఖీ చేయిండి – 4.
1) ఇింక్ ............................లో కరుగుతుింది.
2) ప్ాత్ పన్ ఒక ఏకెైక రకిం .......................
3) .............................రింగోలీ ప్దయరరధలు
4) కేల మోటార్ట న్ైప్ుణయయలను అభివృదిధ చేయడయనికి సహాయప్డ్యతుింది.
5) .............మరయు .................మటి్ మోడ్లిింగ్ రెిండ్య ప్ద్ద తులు (పాస్ మరయు
ప్ించ్, కరయిల్స)
2.2.7 మిశ్రమ పద్రమధలు:
కొలేల జ్, రింగోలీ, కరలసూ

ా మ్ బాయకరరాప్ు, స్ జ్ వింటి కళా రకరల ైన అన్ేక రకరలు ప్ాద్రశన
ఆధ్యరరలు లేదయ ప్ాకృత్ ద్ృశ్యిం చెయయవచుు. ఇది మిశ్రమ ప్దయరధిం నుిండి ఉతపత్ీ
చేయవచుు. తకుకవ ధర, కరని విష, స్రింప్ాదయయ, కరని స్రింప్ాదయయ, గుహ పయిింటిింగ్ు
లేదయ రరత్ చితయాలను మానవులు ప్ాకృత్ అన్ేవష్ించయరు మరయు ప్ువువలు, ఆకులు, గడిు ,
చెట్ బరడ్య, ఖ్నిజ్ాలు మొద్ల ైనవి. అదేవిధింగర గెరు నుిండి గోధుమ, బొ గుగ నుిండి బాలక్,
ప్సుప్ు నుిండి ప్సుప్ు (హలిద), ఆకులను, గడిు , ప్రలకూర నుిండి ఆకుప్చు.

ప్ువువల నుిండి కనిప్ించేవి, రోజ్ నుిండి రెడ్స, మేరగోల్సు నుిండి ప్సుప్ు, నీలిం
నుిండి లాస్స్ లాజ్లి, నీలిమించు (ప్ుషపిం రింగులను ఉప్యోగించడ్ిం దయవరర మాధుబాని
కళను తయారు చేయవచుు).
విద్య యొకక ప్రాథమిక స్రాయిలో పైన ఉనా ప్దయరరధలను తీసుకోవరలి ప్రశీలనలో
ఉదయ: కోలేల జ్ చేసీ ూ ఉిండ్గర, ప్రస్ ల్స షీటల కోసిం కరకుిండయ, తకుకవ ఖ్రీదెైన కెైట్ కరగతింలో
కూడయ కోలల జ్ కట్ తయారు చేయవచుు, ఔట్ చితయాలు, వివిధ రకరల రరళళు మరయు
గులకరరయి, ఆకులు, గుిండ్యల, కణజ్ాల కరగతిం, వసీ ింర , తయడ్య మొద్ల ైనవి. మిశ్రమ
ప్దయరరధల ప్ాయోగిం చేసీ ుింది, అనువైనది న్ేరుుకోవడ్ిం మరయు స్రింప్ాదయయక కళాకరరుడ్య
మీడియాపై ఎలల ప్ుపడ్ూ ఆధ్యరప్డి ఉిండ్ద్ు. ప్ాత్ అింశరనికి ప్ాతేయకమెైన లక్షణయలు మరయు
గుణయలు కలిగ విదయయరుధల సృజ్న్యతమకతను, ఊహాతమకింగర ఆలోచిించే విదయయరుధలను
తయారు చేయుటకు సహాయప్డ్యతుింది. లక్షణయలు. తకుకవ ఖ్రీద్ు మిశ్రమ ప్దయరరధలు
తక్షణమే లభిస్రీయి.
1) తకుకవ ఖ్రీద్ు మిశ్రమ ప్దయరరధలు లభిస్రీయి:-
పేపర్ట్ – గుళిక షీట్, ప్మస్ట్ల్, ముడ్తలు గల కరగతిం, గరలిప్టిం పప్ర్ట, గేలజ్ కరగతిం,
మాయగజ్ెైన్ కరగతిం, కణజ్ాల కరగతిం, ప్రయకిింగ్ మొద్ల ైనవి.
2) ర్ంగు – పటని్ల్ ర్ంగు, మెైనప్ు ముకక ప్ొ డి ప్రస్ ల్స, నీటి రింగు, ప్ో స్ ర్ట రింగు, సహజ్
మరయు రింగు ఖ్నిజ్ రింగు మొద్ల ైనవి.
3) బాష్ – ర ిండ్స, హగ్ హెయిర్ట, ప్రలట్, సైబుల్స హెయిర్ట
4) పనిుల్స – 2HB, 2B, 4B, 6B, 8B, HH, చయరోకల్స.
5) వి. అింట కున్ే – ఫవికరల్స, ఫవిబౌిండ్స, జిగురు, ఫవిస్్క్
2.2.8 కమరఫ్ట్ మెటర

ీ ీయల్
మా ఇింటి న్యలుగు గోడ్ల నిరుింధింలో, విసమరించే ప్దయరరధలు ప్ుసకలింగర
ఉన్యాయి.

ఈ చెతీ నుిండి మేము కరరఫ్ట్ ను అన్ేష్ించడ్ిం మరయు కనుగొనవచుును. అబుధతమెైన
అనుబింధిం కరరఫ్ట్ ముకకలు ఉతపత్ీ చేస ప్దయరరధలు, వయరధ ప్దయరరధలను లేదయ చెతీను త్రగ
ఉప్యోగించటిం, కలపన, సృజ్న్యతమకత, న్ైప్ుణయిం మరయు వసుీవులలో వరరు
చూడ్లేరు, కరనీ అవి ఏవి అయిప్ో తయయి అన్ేదయనిని చూడ్వచుు. చిరసమరణీయమెైన
అనుభవిం. ఇది బడెాక్్ లో కూడయ తగుగతుింది. అన్ేవషణ ఊహించని ఫలితయలను తెలుసుీింది.
అింద్ుబాట లో ఉనా కరరఫ్ట్ ప్దయరరధలు కిింర ది విధింగర ఉింటాయి:
1) ప్రలస్్క్ జ్ాడి మరయు సీస్రలు
2) ఖ్ాళీ డ్బాబలు
3) ఖ్ాళీ కరరుుబో రుు బాకుులను మరయు డ్బాబలు
4) ప్రత ప్ిండి బాష్ లు – ప్రత సీస్రలు
5) మాయగజ్ెైన్ మరయు వరరరీ ప్త్ాకలు
6) ప్రత వసీ ింర మరయు నలిగప్ో యిే బట్ లు
7) స్్ింో గ్ు, థ్ెడ్

ా ల య, ప్ూసలు, గోలు న్ రబబన్ (గోటా), సుతీల , బిిందర కరటన్
8) గరజులు, ప్లకలు, స్వచ్ లు
9) స్ర్ోస్, గొటా్లు, ఐసీరరిం టబుల మరయు సూపను

ల
10) గడ్ు లు, టూయబ్ ల ైటల , వైరల ు మొద్ల ైనవి. 12 కొబబర గుిండ్యల, ప్స్ీ రప్ప్ుప గుిండ్యల,
వరరాట్
గుిండ్యల, మొద్ల ైనవి.
వయర్ధ పద్రమధల న్తండ్ర ఒక వస్తతవలన్త ఎలా తయార్చ చేయాలి
1) ఆసకిీకరింగర ఉనా మీ ప్రసరరల నుిండి విసమరించిన అింశరలను సకరించిండి మరయు
స్రధయమెైనింత భినాింగర.
2) మీరు ఎించుకునా విసమరించిన అింశ్ిం నుిండి ఒక ఆలోచనను రూప్ొ ిందిచిండి

3) మీ ఆలోచన అమలు చేయడయనికి అవసరమెైన స్రధన్యలను సకరచిండి. ఉదయ:
ఫవికరల్స,
కతెీ ర, కట్ ర్ట, సలోల టేప్, స్ర్ప్ల ర్ట మొద్ల ైనవి
4) ఇపలెడయ మీ ఊహాకు విజ్యాలు ఇవమేలని స్మయం ఉంది.
మీరు న్కరకిండ్స చిండమగడ్స రరక్ గరరెున్ ను సింద్రశించయరర? అది వయరధ ప్దయరరధలను
ఉప్ో యగించడ్ిం మరయు ఖ్చిుతింగర అద్ుుతమెైన, ఉతీ మమెైన వరటిలో ఒకటి వయరధ
ప్దయరరధలపై కొతీ కోణయనిావవడ్ిం. తలిల ప్ాకృత్ ప్దయరరధల నుించి మేము గుిండ్యల, బార్టక్,
కొమమలు, ఆకులు, గులకరరళళు, ఈకలు, వితీ న్యలు, ప్ాకృత్లో ఇసుక మొద్ల ైన ఈ
ప్దయరరధలను ఉప్యోగించటానికి స్రింకేత్కత శిక్షణ అవసరిం లేద్ు. విదయయరుధలకు కొదిదగర
సహాయక మారగ ద్రశకతవిం ఇవవబడినప్ుపడ్య వరరు అరధిం చేసుకుింటారు మరయు
కరవలస్న లక్యయనిా స్రధ్ిించడయనికి నూతనింగర వరీ స్ీ రయి. న్ేరుుకునాది
అనవయిించుకుింటారు. ఉదయ: ప్రత స్రక్ు లేదయ ప్రత బొ మమల నుిండి ప్లలలు బొ మమలు
తయారు చేయవచుు. ఒక ప్రత బొ మమ కిింద్ మరయు ఒక స్్క్ తోలుబొ మమ వల
మారుిండి. ప్రత డ్బాబలు, పటె్లు, ఖ్ాళీగర ఉింటాయి. సీస్రలు మొద్లగునవి ప్ుషప
వరసును సృష్్ించడయనికి మరయు తేలికగర అలింకరస్రీరు. బటనుల, సీకివన్ు, థ్ెడ్

ా ల య, మాయచ్
స్్క్ు , మయతలు, ప్ూసలు, వరలాట్ పింకులు వింటి ప్దయరరధలు మొద్ల ైనవి. వరరు తమ
ఇింటిలో ఒక మయలలో సృష్్ించినటల యితే ఇది వరరకి సహాయప్డ్యతుింది. అవసరమెైతే
కొనిా ప్దయరరధలు సులువుగర లభయమవుతయయి కరబటి్ చెతీ నుిండి తీసుకుింటారు. అన్ేవషణ
మరయు ప్ాయోగరతమక ఈ ప్ాకయ

ిర లో అతను/ఆమె కన్క్్ కరవడయనికి ప్రారింభమవుతుింది.
కళ యొకక అింశరలతో మరయు సృష్్ించడ్ిం ప్రారింబిించిండి.
మీ ప్టక గరరస్ – 5 న్త తనిఖీ చేయండ్ర
1) మిశ్రమ ప్దయరధిం నుిండి ప్ొ ింద్వచుు ..........
2) మారెకట్ నుిండి కరరఫ్ట్ మెటరరీయల్స ప్ొ ింద్డ్ిం అవసరిం (Y/N)

గమనికలు
3) కిింర ది రింగులు ఇసుీింది;
1) ............................గొింతు నుిండి జిరు
2) .............................నుిండి బొ గుగ
3) ..............................నుిండి ప్సుప్ు
4) .............................నుిండి ఆకులు, గడిు , ప్రలకూర
5) ..............................ఫామ్ లాస్ప్ లాజ్లి, ఇిండిగో
2.3 ఎకర్పటకషన్ అండ్ ఎకర్ెరరాంటమషన్
విజువల్ వేరవేర్చ పదద తులతో కళలు మరియు చేతిపన్తల
2.3.1 డ్ర్కయంగ్ మరియు పటయంటంగ్
డయాయిింగ్ విజువల్స ఎకెుప్ాషన్ యొకక ఒక రూప్ిం మరయు అతయింత స్రధన
రూప్ింలో ఒకటి ద్ృశ్య కళ. డయాయిింగ్ యొకక ఉదేదశ్యిం దివ-మిండ్లింలో కనిప్ించే గురుీను
వదిలివేయడ్ిం వైవిధ్యయప్ూరతమెైన ల ైనలతో లేదయ విభినా టనల తో ఆకరరరలను
తయారుచేయడ్ిం. డయాయిింగ్ నిజ్ింగర మొద్ల ైింది అని ఎవరకి తెలుసు. కరనీ ప్ాజ్లు రరక్
మరయు గుహను చేశరరు ప్ూరవ – చయరతయాతమక కరలిం నుిండి చితయాలు. 14వ శ్తయబద ిం నుిండి
కరగతిం అింద్ుబాట లోకి వచిునప్ుపడ్య తరువరత, డయాయిింగుల వరటిపై జ్రగరయి. డయాయిింగ్
లేదయ పయిింటిింగ్ ఒక బిడ్ు ఇది భావోదేవగరలు మరయు ఈవింట్ు బాహయింగర
సహాయప్డ్యతుింది. మౌశిక/లిఖిత రూప్ింలో వయకీ ిం కరద్ు. ఈ కళా రూప్ిం వరర
ఆలోచనలకు వస్్ మరయు అిందిసీ ుింది. కరగతింపై చితయాలను ఉదయ: ఐసీరరిం పామిించే ఒక
చినా బిడ్ు దయని చేయాలని ఉింట ింది. బలూన్, ఇలుల, తలిల ద్ిండ్యాలు, ప్రఠశరల, ప్ువువలు,
కరరల మొద్ల ైన కరగతయలు లేదయ చితయాలు. వరరు ఎకుకవగర చూస లేదయ ఇష్ ప్డే వయకుీలను

వయకీ ప్రచడయనికి. కొనిాస్రరుల వరరు కూడయ వరణించేింద్ుకు ఇష్ ప్డ్తయరు వరర చితయాలు నుిండి
కథలు.
డ్ర్కయంగ్:
డయాయిింగ్ కోసిం ఉప్యోగించే స్రధ్యరణ స్రధన్యలు కిింర ది విధింగర ఉన్యాయి:
1) సుద్ధ
2) చయరోకల్స
3) కరింటె
4) కేయ
ర ాన్
5) గరరఫైట్
1) ప్రస్ లల ు
2) మారకర్ట
3) పన్ మరయు స్రర
4) పనిుల్స
5) ఇింక్ు బాష్ లు
ఇక మీడియా యొకక కణయలు బదిలీ చేస ఒక ప్రయిింటోల ఒక స్్క్ రూప్ింలో
ఉింటాయి మయలిం. ఈ డయాయిింగ్ మీడియాలో ఎకుకవ భాగిం ప్ొ డిగర ఉింటాయి (ఉదయ:
గరరఫైట్, బొ గుగ, ప్రస్ ల్స, కరింటే) లేదయ ద్ావిం దయావన్యనిా (ఉదయ: మారకర్ట, పన్ మరయు ఇింక్)
ఉప్యోగించిండి.
డ్ర్కయంగ్ కోస్ం ఆధ్రమలు:
1) పప్ర్ట
2) కరన్యవస్
3) మెటల్స

4) ప్ుడ్స
5) ప్రలస్ ర్ట
6) గోడ్లు (కుఢ్య చితయాలు)
పటయంటంగ్ :
పయిింటిింగ్ అన్ేది ఉప్రతలింపై ఉించే ప్ద్ద త్. వరణ ద్వ

ా యిం పయిింట్ కరవచుు.
మెైనప్ు ముకక లేదయ ఇతర వసుీవులను కూడయ చేతులు/వళళు, కత్ీ , సపటికలు
మొద్ల ైనవి.
చత్కలలో ఉపయోగించన్ ర్ంగులు ర్కమలు:
1) డ్రపైరరక్ట్ కలర్ట్్ :- డెైర ప్రస్ ల్సు, కెయ

ర న్ు, కలర్ట పనిుల్స కిింద్కు వస్రీయి రింగులు ఈ వరగ ిం.
వీటిని సులభింగర చినా ప్లలలు ఉప్యోగించుకోవచుు. ప్లలల కోసిం ప్రాథమిక స్రాయిలో
కలరింగ్ కోసిం వరరు ప్రచయిం చేస్ీ రరు. ఏ కఠనమెైన స్రమాగర అవసరిం లేద్ు.
2) నూన్ కలర్టు:- అవి గొటా్లలో లభయమవుతయయి. ఇవి కరగించబడ్తయయి. పయిింటిింగ్
కోసిం టెరెపింటెైన్ చమురు. పయిింటిింగ్ స్రధ్యరణింగర కరన్యవస్ లేదయ బో రుు. పద్ద లకు ప్లలలు
అవసరమయిేయ ఈ రింగులు ఉప్యోగించబడ్తయయి. స్రమాగర మరయు నిరవహించడయనికి
చయలా కష్ ిం.
3) నీటి రింగులు/ప్ో స్ ర్ట రింగులు:- నీటి రింగు చితా లేఖ్నిం కింటే ప్రతది తేలవరణ
చితాలేఖ్న, స్రమానయింగర అవసరమెైన నీళళు మాతామే నీరు. నీటి రింగులు ప్రరద్రశకింగర,
అింద్ువలల ఒకటి లేదయ అింతకింటే ఎకుకవ ప్ొ రలు పయిింట్ చేయవచుు. నీటిలో
పయిింటిింగ్ రింగు అింద్రకి అప్రరమెైన ప్రధ్ిని అిందిసీ ుింది. వరరు దయవరర
ఉప్యోగించవచుు వింటి రింగు పనిుల్సు, పస్ ల్సు, పన్ మరయు స్రర, ఏదెైన్య
అనుకూలింగర ఉింట ింది నీటి.

2.3.2 బ్లుక్ట పటయంటంగ్:
ముద్ాణ అన్ేది ముద్ాను సృష్్ించడయనికి ఒక ఆసకిీకరమెైన ప్ద్ధ త్. ఇది చయలా
సులభిం. స్ర్ింప్ ప్రయడ్స మీద్ ఒక బొ టనవేలు పట్ డ్ిం మరయు ఒక వేలు ప్ాింట్ తయారు
చేయడయనికి ఒత్ీ డి చేయడ్ిం. బింగరళా ద్ుింప్లు, ఉలిల ప్రయలు, కరయబేజీ, కరయప్ుయుమెటెక్
వింటి కూరగరయలు ఉింటాయి. కత్ీ రించడ్ిం, రింగులతో చితీాకరించడ్ిం లేదయ పయిింట్
చేయడ్ిం మరయు ప్ాింట ను సృష్్ించడయనికి కరగతింపై ఒత్ీ డి చేయడ్ిం.
వెజ్ స్ూదతలు: ముదయా, విదయయ కోసమెైన్య లేదయ బహుమత్ కోసిం నమయన్యలను
రూప్ో ిండిించడయనికి మరయు ఆహాలద్ిం కొరకు ముద్ాలు తయారుచేయవచుు.
పకకృతి పికట్్: ప్ాకృత్లో దొ రకే వసుీవులను ప్ాింట్ కొరకు ఉప్యోగించవచుు. ఆకులు లేదయ
ఫర్టా, ఈక, చెకక ముకక లేదయ చెట్ శరఖ్.
HAND/FINGER/THUMB PRINTS: ప్లలలు వరర చేత్ వళళు, బోా తన వేళళుతో
చిత్ాించడయనికి ఇష్ ప్డ్తయరు. చేతులు మరయు వేళళు మిండ్ప్రటి రింగులతో ముించిన
తరువరత ఒత్ీ డి చేయబడ్తయయి. కరగతింపై ముద్ావేయడ్ిం. ఈ ప్ాభావరలను అప్ుపడ్య
సృష్్ించేమద ుకు ఉప్యోగించవచుు. వివిధ జ్ింతువులు, ప్క్షులు, ప్ిండ్యల, కూరగరయలు,
ముఖ్ాలు మొద్ల ైనవి.
చటలకలు:
1. బోా టన వేళళు ఒక మిండ్ప్రటి వయకిీని సృష్్ించడయనికి, లేదయ ముఖ్ాలు లేదయ లక్షణయలను
సృష్్ించడయనికి ఉప్యోగించవచుు.
2. వేళళు కించె లేదయ కరళళు/చేతులు తయారుచేయడయనికి ఉప్యోగించవచుు.
3. ఒక సీతయకోకచిలుక లేదయ న్మలి మొద్ల ైనవి చేయడయనికి చేతులు ఉప్యోగించవచుు.

2.3.3 COLLAGE మమకంగ్:
“కొలేల జ్” అన్ేది ఒక ఎఫ్ఆర్టఎింస్హెచ్ ప్ద్ిం, దరని అరధిం గెలయిింగ్ లేదయ పస్్ . ఒక కల
ప్ద్ిం, ఇది కరగతిం, వసీ ింర మరయు ఏరరపట చేయడ్ిం, ఏరరపట చేయడ్ిం మరయు
అత్కిించడయనికి ప్ాతేయకింగర సూచిసుీింది. కళాతమక కూరుపను రూప్ో ిండిించడయనికి ఇతర
వసుీవు. ఇది దయదయప్ు ఏదెైన్య ఉప్యోగిం ఉింట ింది. ప్దయరధిం మరయు సృజ్న్యతమక కలపన
కోసిం ఉప్యోగప్డ్యతుింది. బేస్ కరగతిం, బో రుులు, ఫలల లేదయ కరింవరస్. మాయగజ్ెైన్ వింటి
కరగతిం రకరల వింటి వివిధ రకరల ప్దయరరధలు కరగతిం, వరరరీప్త్ాక, రింగు కరగతిం,
మొద్ల ైనవి. ప్రత బట్ లు, బటనుల, థ్ెడ్స

ా , బాకుులను, రేకు మొద్ల ైనవి, ఈకలు, గుిండ్యల,
ఇసుక, ఆకులు, కొమమ, ఎిండిన ప్ువువలు, కొలేల జ్ లో ఉప్యోగించవచుు. ఇది
ఆసకిీకరమఒన, సృజ్న్యతమకింగర మరయు ప్లలలచే స్రరాచ్ ఉప్యోగించి ప్ాయోగిం
చేయడయనికి. విషయాలు కరలుషయిం, కతలన్ స్టర, అటవీ నిరూమలన మొద్ల ైనవి లేదయ సరదయగర
ఉింటాయి. ఒక గరలిప్టిం, న్య ఇలుల మొద్ల ైనవి వింటివి నిిండి ఉన్యాయి.
కొలలు జ్ యొకక ప్మకముఖ్యత:
1. ఇది చిరగప్ో తూ మరయు అత్కిించడ్ిం దయవరర ప్లలల చకకటి మోటారు న్ైప్ుణయయలను
అభివృదిధ చేయడయనికి సహాయప్డ్యతుింది.
2. ప్లలలోల సృజ్న్యతమక న్ైప్ుణయిం అలాింటి చరయల దయవరర మెరుగుప్డ్యతుింది.
3. సమరధవింతింగర డయా చేయలేని ప్లలలుల ఉన్యారు. అింద్ుకే నిరుతయుహప్డ్తయరు. కొలేల జ్
ఇట వింటి రకమెైన కళ కళలో ఆసకిీని అభివృదిధ చేయడయనికి ప్లలలకు ఇది ఒక గొప్ప ప్ద్ధ త్
ప్లలలు.
4. కొలేల జ్ చేసటప్ుపడ్య గయ
ర ప్ ప్నిని పించుకోవచుు.
5. కరలుషయిం ప్లలలు రోడ్ల పై వరహన్యలను చూప్ించడయనికి మాయచ్ బాక్ు
ఉప్యోగించుకోవడయనిా చూప్ించడయనికి ధూమప్రనిం ప్ొ గ.

ఒక అడ్విని చూప్ించడయనికి వరరు చెట్ తయారుచేస్, చెట్ మీద్ గడిు వేయాలి
చెట్ యొకక ఆకు భాగిం. శుభాప్రచడ్ిం చూప్ించడయనికి వరరు చుటి్న పప్ర్టు దయవరర
ప్రఠశరలలో చెతీను ప్ాద్రశస్రీరు. టోపీలు, చిప్ు మొద్ల ైనవి. మిశ్రమ ప్దయరరధలను కొలేల జ్ాగ
అత్కిించడయనికి ఇట వింటి ప్ద్ధ త్ వలన ప్లలలలో ప్ాకృత్, సపృహ, వయకిీగత ప్రశుభాత, ఇతర
స్రమాజిక అింశరల గురించి ఆసకిీకరమెైన రీత్లో మరయు సమరధవింతమెైన ప్ో స్ రలను చయలా
గీయడ్ిం లేకుిండయ సృష్్ించుకుింటారు. కతెీ ర కేవలిం కళ మరయు ప్రడిింగ్ దయవరర కళ
యొకక ముకకలు ఉతపత్ీ చేయవచుు.
2.3.4 MASK మరియు PUPPET మమకంగ్:
ఒక తోలు బొ మమ అజీవమెైన వసుీవు లేదయ ప్రాత్నిధయ వయకిీ అని యానిమేటెడ్స లేదయ
ఒక కళాకరరుడిగర అభివరాించబడిింది. అతను ఒక ప్ూయపైపింటరు అని ప్లుస్రీరు. ఇది
చయలా ప్ురరతనమెైనది థ్ియిేటర్ట యొకక రూప్ిం. ప్పపట్ు వివిధ రకరలుగర ఉన్యాయి
మరయు ఇవి విసీ ృతమెైనవి ప్దయరరధల ప్రధ్ి, దయని రూప్ిం మరయు ఉదేదశిించిన ఉప్యోగిం
ఆధ్యరింగర దయని దయవరర ప్పపట్ సవభావిం ఒక స్ కరయవింతమెైన మరయు ఆవిషకృత
మాధయమిం.
ప్రాధమిక స్రాయిలో ఉనా ప్లలలు మాస్క మరయు ప్పపటల ను స్రధ్యరణ ప్దయరరధల
నుించి తయారుచేయగలరు. థ్ెడ్

ా ల య, కరగతయల బిట్ు, స్ర్ోస్, కరగతప్ు సించులు. వరరరీప్త్ాక,
బటనుల, ఉనిా, చీప్ురు కరరలు, ప్రత వసీ ింర లేదయ స్రక్ు, ప్త్ీ మొద్ల ైనవి ప్లలలు వయరధ
ప్దయరరధలను సమరధవింతింగర ఉప్యోగించడయనికి తెలుసుకోవడయనికి స్రానికింగర
ఎించుకోవడయనికి పారణ ప్ొ ింద్ిండి. ప్దయరరధలు మరయు కృత్ామ లేదయ ఖ్రుు డిమాిండ్స
ప్దయరధిం నివరరించేింద్ుకు ప్లలలు మరింత అవుతయరు గమనిించే మరయు కొతీ విషయాలు
అన్ేవష్ించిండి. కొనిా స్రధ్యరణ ప్ద్ధ తులు:

1. ఫింగర్ట్ పపటెట్: ఇది స్రమగర లేకుిండయ తోలుబొ మమను తయారుచేయడయనికి ఇది
సరళమెైన మారగ ిం. ఒకక వేలు మీద్ వసీ ింర ముకకను కటా్లి మరయు చితాలేఖ్నిం దయవరర
ఒక ప్రతాను సృష్్ించవచుు కళళు, ముకుక, న్ోరు మొద్ల ైనవి వేరు వేరు ప్రతాల వరణ న.
2. చత్కలు సమక్ట్ పపటెట్: ఈ తోలుబొ మమలను ధరించే స్రకురల తో చేతులు ధరస్రీరు. నూలు
మరయు ఇతర లక్షణయలను నూలు, బటనుల, ప్రమ్-ప్ొ ింస్, రబబన్ భావిించయడ్య. ఈకలు,
కరరఫ్ట్ , నురుగు మరయు ప్ూసలు. తొడ్యగు నుిండి తయారుచేయబడిన బొ మమలు
ఉన్యాయి. తోలుబొ మమ మాటాలడేట్ చూప్ించడయనికి చరయను నిరవహస్రీరు.
3. పేపర్ట్ బ్లయగ్ తోలుబ్ొ మా: తెలుప్ు లేదయ గోధుమ పప్ర్ట బాయగా ఉప్యోగించిండి. ఒక
ముఖ్ిం చేయడయనికి గురుీలను కరగతిం సించి అడ్యగున ఉప్యోగించిండి.
బాయగ్ ముడ్యచుకునా చోట అించు అించున ఉింట ింది. మీరు కూడయ ఫ్గర్ట గోలు నుాలు
ఉప్యోగించడయనికి మరయు కళళు, ముకుక కట్ ఫ్గర్ట లో గల కళళు, ముకుక మొద్ల ైనవి
వరటి కోసిం పనుాలను ఉప్యోగించిండి.
కరగతిం సించి సూటిగర చెవి ఆకరరరలు కరగతిం నుిండి బయటకు మరయు గయ

ల
వరటిని దిగువున అించు వైప్ు మీ ముఖ్ిం ప్ూరీ యిన తరరవత, మీరు వరర ముింద్ు
శ్రీరరనిా ప్ూరీ చేయవచుు. మీ పప్ర్ట బాయగ్ బాగ్ ప్పపట్ షో కోసిం స్ద్ధింగర ఉింది.
గోువ్ హాయండ్ బ్లయగ్్ కట్ – గు వ్ పపటెట్: గోలవ్స తోలుబొ మమలను రెిండ్య ముకకలతో
తయారుచేస్ీ రరు ఒక వసీ ింర లోప్ల వేరు మరయు ఒక అరచేత్ని తయారుచేయడయనికి
వసీ ింర తో కలిస్ వసీ ింర వేయడ్ిం అది లోకి జ్ారప్డ్య చేయవచుు.
మాస్క:
ఇది స్రధ్యరణింగర ముఖ్ిం మీద్ ధరస్రీరు మరయు మారువేషింలో మరయు
విన్ోద్ిం కోసిం ఉప్యోగించబడ్యతుింది. ముసుగులు తరచూవేరేవరు వేడ్యకలు, కధ్య కథలు
మొద్ల ైన వరటిస్ో శ్మ్ ముఖ్ిం మీద్ ధరస్రీరు పల ట్, కొనిా ఈకలు, కొనిా సీకెవన్ు – ఒక
నిజ్ింగర చలల ని ముసుగు. తోలు బొ మమలను తయారుచేయడ్ింతో, అదే విధింగర ప్లలలు

అన్ేవష్ించి మరయు ప్ాయోగరలు చేస్ీ రరు. వివిధ ప్దయరరధలు మరయు దయని నుిండి
ముసుగులు సృష్్ించడయనికి వరర ఊహ ఉప్యోగించిండి. ప్రాధమిక ప్లలలకు తగన ప్దయరరధల
నుించి తయారయిేయ కొనిా రకరల ముసుగులు ఉింట ింది.
పేపర్ట్ మాస్క:
ముసుగు చేయడయనికి ఏ కరగతయనిా అయిన్య ఉప్యోగించవచుు. ప్లలలు డయాయిింగ్
కట్ అవుట్ ఔట్ ప్రత ప్ాకరరిం మరయు దయనికి లక్షణయలను జ్ోడిించిండి. వివిధ రింగుల
ఉప్యోగిం లక్షణయల కోసిం అలింకరణ మరయు అలింకరణ కోసిం వివిధ ప్దయరరధలాను
తీసుకోవడ్ిం మాస్క యొకక మేకిింగ్.
మెటీరీయల్ – ప్మస్ట్ల్ షీట్, గుళిక షీట్, ఫటవికోల్, కతపత ర్ స్ట్ప్ట్్:
1. ప్రస్ ల్స షీటల ో 1/8 వ తీసుకోిండి.
2. ఓవల్స ఆకరరింలో కత్ీ రించిండి.
3. ఆకు ఆకరరింలో కళళు వేస దయనిలో కరింత్ బింత్ని ఉించిండి.
4. ముకుకను కట్ చేస్, అత్కిించిండి.
5. నవువతూ వింటి ఎింప్క ప్ాకరరిం వయకతీకరణ చేయిండి ముఖ్ిం, విచయరమెైన ముఖ్ిం
మొద్ల ైనవి పప్ర్ట బాయగ్ ముసుగులు సులువుగర తయారు వుింటాయి. పద్ద
ఎనివలాబులను/పప్ర్ట సించులను ప్ొ ింద్ిండి. ఇది ప్లలల తల పైకి తగలిప్ో తుింది కళళు,
ముకుక మరయు న్ోరు తగన చేయడయనికి రింధ్యాలు చూడ్టిం, శరవస మరయు మాటాలడ్టిం
అడ్గిండి.
ప్లలలను ఊరకే పడ్తయరు. మీరు ప్రధ్ిని చూడ్డయనికి ఆశ్ురయప్ో తయరు వరటిని
సృష్్ించిన అక్షరరలు. పప్ర్ట ప్రలటా్ స్రమస్ కూడయ చయలా సులభిం. కరగతిం పల ట్ ప్ొ ింద్ిండి.
రింధ్యాలు తయారు, కట్ న్యలుగు అించులు ముఖ్ిం యొకక అించు ఆకరరింతో సరప్ో యిేలా
చేస్, అత్కిించిండి, ఒక పల ట్ రెిండ్య వైప్ులా స్రగే, మరయు అది ధరించడయనికి. పల కోసిం
ముసుగు ప్రతా పయిింట్ మరయు వేయాలి పప్ర్ట – మాచే ముసుగులు గుజుా కరగతిం లేదయ

కరగతిం ముకకలతో తయారుచేస్ీ రరు సనాని గోధుమ పస్్ . ఈ విషయింతో ముఖ్ానికి
ఆసకిీకరమెైన ఆకృతులను సృష్్ించవచుు. ప్ొ డిగర ఉనాప్ుపడ్య అది కఠనమెైనది మరయు
మనిాకెైనది. ప్రతా ఇవవడయనికి రింగుతో దయనిా పయిింట్ చేయిండి. మన అవసరరనిా బటి్
ప్ూరీ లేదయ సగిం ముసుగులు చెయయవచుు.
2.3.5 కవు మోడలింగ్
కేల మృధువైన మరయు సునిాతమెైనదిగర అన్ేవష్ించి మించి మాధయమిం. అింద్ువలల
అది సులభింగర మలచి ఉింట ింది. చినా ప్లలలకు విషయాలు బయటకు రరవడయనికి ఇది
చయలా సహజ్మెైనది మటి్. చయలా మింది మటి్ లేదయ మటి్ ఇలుల మరయు మెైదయన్యలోల
నిరమసుీన్యారు. కేలలో ఉనా సునిాతతవిం, ఆనిందిసీ ూ దయనితో ప్ని చేయడయనికి
ఇష్ ప్డ్యతున్యారు.
ప్లలలు మొద్టివరరు ఆడ్టానికి బింతులను గురీ సీ ూ వరరు ఇష్ ప్డేటట్ వరటి
ర ిండ్స ఆకరరరలు తయారుచేసీ ున్యారు. వరటిని, తరువరత ఈ బింతులోల ప్క్షులు, ప్ిండ్యల,
కూరగరయలు, మానవ ముఖ్ాలు, మొద్ల ైనవి ఉింట న్యాయి.
మట్ తో పని చేస్త తన్ిపలెడయ కొనిి జ్ాగరతతలు తీస్తకోవమలి:
1. ఎకుకవ నీరును ఉప్యోగించటిం వలన స్రలబల లో ఏరపడ్తయయి.
2. ఇది చయలా నీరు ఉప్యోగించి స్రలబల లో అభివృదిధ. మటి్లో ప్గుళళల లేవని నిరరధరించుకోిండి ,
రరబిబింగ్ దయవరర కరనీ ధరఖ్ాసుీ లేద్ు, మొద్టి రోజు ప్ని ప్ూరీ యినటల యితే, అది కవర్ట
చేయాలి. ఎిండ్బట్ డ్ిం నుిండి ఆప్డయనికి తడి గుడ్ు తో, రెిండ్వది దయనిమీద్ ఇది ప్ని
చేయవచుు.
రోజు మటి్తో ప్నిచేసటప్ుపడ్య ప్లలలు శుభాత మరయు ప్రశుభాతను
నిరవహించయలి. అింద్ువలల , వరరు అప్రానల ను కటా్లి మరయు వరర చేతులు గింద్రగోళింగర
లేవని నిరరధరించుకోవరలి.

ఫ్ోల ర్ట లేదయ గోడ్లు: వరరు ప్ని ప్ూరీ చేస్న తరువరత సరగరగ చేతులు కడ్యకోకవరలి. మటి్తో
భద్ాప్రచవలస్న మటి్ కథలు ప్ాతేయకింగర ప్ాద్రశించబడయలి.
మట్ ని కమప్మడయకునే చటలకలు:
ప్రలస్్క్ సించులలో గటి్గర చుట్ డ్ిం దయవరర సరెైన ప్రలస్్క్ కేల నిలవ చేయాలి. ప్ూరీ గర సీలిింగ్
లేదయ అది ప్ొ డిగర ఉింట ింది. ప్ాత్ సషన్ ముగింప్ులో ప్లలలు శరిండివచ్ సించులలో వరర
మటి్ని ఉించవచుు. మటి్ కొదిదగర ఎిండిప్ో యి ఉింటే, ఒక మొకక ఉప్యోగించిండి. అది
చలల బరచడయనికి సరర, అప్ుపడ్య సించులలో చయలు మరయు కఠనింగర ముద్ాపట్ . వరరు
ఉించవచుు. ప్టిష్ింగర మయస్వునా బకెట్ అవసరమెైనింతవరకు.
2.3.6 పేపర్ట్ చపకకడం మరియు వేయడం
పప్ర్ట కటి్ింగ్ – డిజ్ెైనలలో పప్ర్ట కత్ీ రించే కళ. పప్ర్ట కటి్ింగ్ ప్ురరతనమెైనది
జ్ానప్ద్ కళ యొకక రూప్ిం. విభినా సింసకృతులలో వివిధ సింసకృతులు ఈ కళను
అనుసరించయయి. ప్ాప్ించ వరయప్ీ ింగర సింఘీ పప్ర్ట కటి్ింగ్ భారతీయ కళ. న్ేడ్య, పప్ర్ట
కోటలను ప్ాధ్యనింగర అలింకరణగర ఉప్యోగస్రీరు. వరరు భయషణము గోడ్లు, కిటికతలు,
తలుప్ులు, సీ ింభాలు, అదయదలు, దరప్ములు మరయు గృహాలలో లాింటరుల కూడయ ఉన్యాయి.
ప్ిండ్యగలలో అలింకరణ కోసిం ఉప్యోగస్రీరు. వరరకి ప్ిండ్యగలలో ప్ాతేయక ప్రాముఖ్యత
ఉింది. సలవులు ఉదయహరణకి దరప్రవళి మరయు నూతన సింవతుర వేడ్యకలు, ప్ావేశరలు
మించి అద్ృష్ ిం తీసుకొచేు కరగతిం కోతలతో అలింకరించబడి ఉింటాయి. ప్ాతేయకింగర
ఎింబాాయిడ్రీ మరయు లకక ప్నికోసిం నమయన్యలను ఉప్యోగస్రీరు. పప్ర్ట కటి్ింగ్ – కతెీ ర
మరయు కత్ీ ఉప్యోగించి రెిండ్య ప్ద్ద తులు. అన్ేక ముకకలు కరగతిం – ఎనిమిది
ముకకలు కలిస్ ఉింటాయి. మోటిఫ్ అప్ుపడ్య కట్ ఉింది కత్ీ రించిన కతెీ ర. కత్ీ ముకకలు
యొకక ప్ాయోజ్నిం చయలా ఎకుకవ. కతెీ ర ముకకలు కింటే కరగతిం ముకకలు ఒక ఆప్రేషన్ోల
తయారు చేయబడ్తయయి. డెైమెనషనల్స మరయు మయడ్య డెైమెనషనల్స కట్ ఔట్ లు ఒక
భామను సృష్్సీ ుింది. లోతు, నిషపత్ీ మొద్ల ైనవి.

స్ందర్భ పరిశీలన్:
ప్లలలు జ్ాయమితీయ శైలిలో ఏదెైన్య ప్రమానప్ు సీకమ్ కరగతయనిా మరయు
రరలిటరనిా అడ్ు ింగర లేదయ నిలువుగర తీసుకోవచుు.
పప్ర్ట కటి్ింగ్ – మొజ్ాయిక్
స్ట్ప్ట్్:
1. కరగతిం సనాని కుటల కట్ అప్ుపడ్య చినా స్ో కయర్ట ప్ొ ింద్డయనికి అడ్ు ింగర వరటిని కట్
సుమారు 1 సిం.మీ.
2. ఒక నమయన్య లేదయ రూప్కలపన లేదయ ఒక కరగతింపై ఒక వయకిీగర చేయిండి.
3. వీటిని రింగు కరగతప్ు చతురస్రాలతో ప్ూరించిండి.
4. న్యణయమెైన వివరరలు మేము ప్ువువ కరిండ్ిం వింటి సకచ్ పనుాతో డయా చేయవచుు.
5. ప్ూరీ చితాిం ఒక మొజ్ాయిక్ కనిప్సీ ుింది(2.5 లో ఇచిున పప్ర్ట మాస్క తయారీ
విధ్యనిం)
పేపర్ట్ మడత
కరగతిం అన్ే ప్దయనిా ప్ాస్ద్ధ జ్ప్నీస్ శైలిని ఓరగరమిని విప్పనటల విన్యాను ( ఓర అరధిం
‘మడ్త’ మరయు గరమి అింటే ‘కరగతిం’ మనసుుకి వసుీింది. ఈ రూప్ిం శిలప కళకు
కరింకతట
ర ఆకరరిం లేదయ నిరరమణ రూప్ స్రమరధయిం అవసరిం. ఈ కళ యొకక లక్షయిం ప్ూరీ
స్రాయి శిలపింగర ఒక ప్దయరధప్ు ప్రలట్ షీట ా మారుడ్ిం. మడ్త మరయు శిలప ప్ద్ధ తులు
దయవరర మరయు కోటలు లేదయ గయ

ల ఉప్యోగించడ్ిం వింటివి ప్రగనిించనవసరిం లేద్ు
మరయు అది తప్పనిసరగర ఒక మింటను కలిగ ఉిండయలి. పప్ర్ట శిలపిం చయలా కరింత్
మరయు నిరవహించడయనికి సులభిం. శిలపకరలకు ప్రత వరరరీ ప్త్ాకలు అలాింటి వరటి కోసిం
ఉప్యోగించవచుు.

మీ ప్టక గరరస్ – 6 తనిఖీ చేయండ్ర.
1. డయాయిింగ్ కరగతిం మరయు కరవరస్ కూడయ చేయవచుు (Y/N)
2. డయాయిింగ్ అన్ేది ఒక కరగతింపై …………………. విడ్యద్ల చేయడయనికి ఒక ప్ద్ధ త్.
3. పయిింటిింగ్ కరన్యవస్ోల ................. కలరల తో చేయవచుు.
4. బాలక్ ప్ాింటల ను కూరగరయలు T/F తో చేయవచుు.
5. చినా ప్లలల కోసిం ఉప్యోగించే ప్ాింటిింగ్ ప్ద్ధ తులు ............................
కంర ది వమటని స్రరైన్ వమటతో జ్త పర్చండ్ర.
1. కొలేల జ్ ఎ. జ్ప్నీస్ ఆర్ట్
2. మాస్క బి. మాద్న
3. ప్పపట్ స్. స్రలబ్ మరయు కరయిల్స మెథడ్స
4. వివిధ ప్దయరరధలు డి. పప్ర్ట మడ్త (ఒరగరమి) కూరుప
5. రింగోలి (రరజ్స్రాన్) ఇ. ఫ్ింగర్ట, గోలవ్స, స్్క్
6. కేల ఎఫ్. పప్ర్ట బాగ్
2.4.1 ఫట లడ ర్ట్ మరియు స్ంజ్ాామాన్ం యొకక విలువ
పాజ్ెింటేషన్ ఫో లు ర్ట సింసా కోసిం వద్ులుగర ప్తయాలు లేదయ ప్తయాలను కలిగ ఉింట ింది
మరయు రకరరుు. కవర్ట ఒక మిండ్ప్రటి కరగతిం తయారుచేస్ీ రరు కవర్ట లోప్ల కిలప్లను షీటల
ఉింటాయి.

2.4.2 ఫట లడ ర్ట్ న్త ఎలా తయార్చ చేయాలి.
చేత్తో తయారు చేస్న ప్తయాలు, కరర్టు బో ర్టు మొద్ల ైన ఫో లు రలను
తయారుచేయవచుు. ప్రలస్్క్ ఫో లు ర్ట ను మారుకట్ లో అింద్ుబాట లో ఉింది. మా
అవసరరలకు అనుగుణింగర ఫో లు ర్ట ను లేబుల్స చేయడ్ిం ముఖ్యిం.
2.4.3 ఫట లడ ర్ట్ యొకక ఉపయోగం
ఫో లు ర్ట ప్లలలు, కరరఫ్ట్ ప్దయరరధలు, కళలు ఛయయాచితయాలను నిలవ చేయడయనికి
ఉప్యోగస్రీరు ప్ని. వివిధ అనుభవరలను గురుీచేసుకోవడ్ింలో ప్లలలను సహాయిం
చేయడయనికి ఇవి రకరరుులు నిరింతర మరయు సమగరలో గురువు కోసిం.
2.5 Let Us SUM Up
విజువల్స ఆర్ట్ ప్రాథమిక స్రాయిలో విద్యలో ముఖ్యమెైన అింశ్ింగర ఉింది. ఇది
ఏరపడ్యతుింది. చెైల్సు ల రాింగ్ ప్ాకయ

ిర యొకక ప్ాధ్యన మరయు ప్రఠశరల యొకక ఒక
అనివరరయ భాగింగర ఉింది. ప్రఠరయింశరలు. కళ ప్ని దయవరర ఆలోచనలు మరయు భావోదేవగరలు
వయకతీకరణ చయలా ముఖ్యమెైనది మరయు ఉప్యోగకరమెైనది ఇది న్ేరుుకోవడ్ిం వలన
బహులా మేధసుు అభివృదిధ మరయు ఆనింద్ిం యొకక మయలిం.
పనిుల్స వింటి ప్లు మాధయమాలు మరయు ప్దయరరధలతో ప్ాయోగరలు చేయడయనికి
యయనిటల ప్రస్ లల ు, పన్, స్రర, ప్ో స్ ర్ట రింగులు, బింకమటి్, పప్ర్ట తదితర వివరరలు
వివరింగర ఉన్యాయి. విజువల్స ఆర్ట్్ అిండ్స కరరఫ్ట్ ్ యొకక వేరేవరు మెథడస ు అన్ేవషణ
మరయు ప్ాయోగిం పయిింటిింగ్, కోలేల జ్, ముసుగులు, మటి్ మోడ్లిింగ్, కరగతిం కటిింగ్
మరయు మడ్త వింటివి ఉింటాయి. వివరింగర తెలుసుకున్యారు. చివరగర ఆ ప్నిని
ప్రాద్రశించడయనికి ఒక ఫో లు ర్ట తయారుచేయడ్ిం చయలా ముఖ్యమెైనది. ఇది గురువు మరయు
ప్లలలకు సహాయప్డ్యతుింది. యయనిట్ ఒక ప్లలవరడ్య ఒక సృజ్న్యతమక వరతయవరణయనిా
ఇచిునటల యితే అతడ్య/ఆమె ఉనాటల యితే న్ేరుుకోవడయనికి అనుమత్ మరయు అభాయసిం
ఒక సింప్ూరణింగర అిందిించే అభివృదిధ. చెైల్సు సవతింతాింగర న్ేరుుకుింటారు, తెలుసుకుింటారు,

తక్షణ ప్రరయవరణిం మరయు వరర చుటూ

్ ఉనా ప్ాప్ించిం, ప్ాయోగిం న్ేరుుకోవరలి.
అవకరశరలను అన్ేవష్ించిండి. ఎవరని తయకిన్య ఎవరనీ తెలుసుకున్ేింద్ుకు పద్ద లు,
ఉప్రధ్యయయులు ఉన్యారు. ప్లలల యొకక జీవితిం ఒక తరిం యొకక అతయింత సునిాతమెైన
ప్రయిింటల ను తయకిసీ ుింది. మరయు కూడయ “అనిా నిజ్మెైన ప్ాతయక్ష జ్ాఞనిం అనుభవింలో
ఉద్ువిించిింది”. ప్ాతయక్ష అనుభవరల దయవరర నిజ్మెైన జ్ాఞనిం ఉద్ువిించిింది.
2.6 మీ ప్టక గరరస్ న్త తనిఖీ చేయడ్ర్నిక స్మాధ్న్లు:
మీ పలరోగతిని తనిఖీ చేయండ్ర – 1
1. నిజ్ిం
2. (శిలపము, ఫో టోగరఫీ, నిరరమణము)
3. (స్ ింద్రయ)
4. (మయలకిం)
5. (ఎరుప్ు, నీలిం, ప్సుప్ు)
6. ఎన్
మీ ప్టక గరరస్ న్త తనిఖీ చేయండ్ర – 2
1. (2బి, 4బి, 6బి)
2. (హెచ్ బి)
3. (టోనుల)
1. స్రఫ్ట్ , హార్టు
2. ప్లలలు
3. గరజు, ప్రలస్్క్, లేదయ కుిండ్లు
4. లియోన్యరోు – డయ – విన్ు
5. ఎన్

6. టెింపరర
1. (నీరు)
2. ల ైన్
3. (ప్ుషపిం, ఇసుక, దివరన్)
4. అవును
5. (పాస్ మరయు ప్ించ్, కరయిల్స)
1. (ప్రసరరలు)
2. లేద్ు
3. న్ేను (గోధుమ)
అ. (బాలక్)
ఆ.ఎలోల (హలిద)
ఇ. గీన్
ర
1. అవును
2. (మార్టక)
3. (చమురు)
4. (టూ
ా )
5. (థింట్/హాయిండ్స ప్ాింటిింగ్)

6. కిింర ది మాయచ్ :
1. పప్ర్ట మడ్త (ఓరగరమి) ఎ. జ్ప్నీస్ ఆర్ట్
2. రింగోలి (రరజ్స్రాన్) బి. మిందయన్య
3. కేల స్. స్రలబ్ మరయు కరయిల్స మెథడ్స
4. కొలేల జ్ డి. వివిధ ప్దయరరధల కొలేల జ్ కూరుప
5. ప్పపట్ు ఇ. ఫ్ింగర్ట, గోలవ్స, స్్క్
6. మాస్క ఎఫ్. పప్ర్ట బాయగ్
2.7. SUGGESTED READINGS AND REFERENCES
1. www.faber -castell.ie/37872/creative-ideas/creative – techniques/crayon
techniques/ default-news.aspx.
2. www.faber-castell.ie/34870/creative-ideas.creative
3. స్రింకేత్కతలు/కలరెపనిుల్సు టెకిాక్/డమఫరల్స్ - న్యన్.సుక్ు
4.www.faber-castell.ie/34873/creative-ideas/creative-techniques/pastel
techniques/default-news.aspx
5.www.faber-castell.ie/34871/creative-ideas/creative-
techniques/watercolourtechniques/default-news.aspx.

1. National Book Trust Play activities for child Mina Swaminathan &
development Prem Daniel
2. NCERT NCF 2005
3. NCERT FOCUS PAPER-1.7
4. National Bank Trust Art; The basis of education David Prasad
5. National Bank Trust Who is the greatest Rekha Jain
6. Tara Books Child art with Everyday Tarit Bhattarjee
material Kanchana arni geet
Wolf
7. Print World (P) Ltd., Art Beauty and Creativity Shyamala Gupta
8. Mapin Publishing Sri Aurobindo on Indian Art Elisabeth Beck
Pvt.Ltd.,
Ahmedabad
9. NCERT Training Package on arts
Education for Primary
Teachers

2.8 UNIT END EXERCISES
1. ద్ృశ్య కళ అింటే ఏమిటి?
కళ యొకక ఎలిమెింట్, ఫిండ్మెింట్ ఆఫ్ ఆర్ట్
2. ద్ృశ్య కళ యొకక లక్యయలు ఏమిటి?
3. ప్రాథమిక ఉప్రధ్యయయునికి ద్ృశ్యకళ యొకక ప్రాముఖ్యత?
4. ప్దయరధిం అింటే ఏమిటి?
సహజ్ిం, తకుకవ ధర, ప్నికిరరని స్రమానుల.
5. విద్యలో తోలుబొ మమ యొకక ప్రాముఖ్యత ఏమిటి? విద్యలో ఏఏ ఉప్యోగస్రీరు?
6. సరవస్రధ్యరణింగర బాలక్ ప్ాింటిింగ్ లో చినా ప్లలలు ప్ద్ధ తులను వివరించిండి.
7. పనిుల్స అింటే ఏమిటి?మారెకటోల దొ రకే బాలక్ ప్ాింటిింగ్ పనిుల్సు యొకక రకరల ఏమిటి?
8. ప్రలసీ లుల ఏమిటి? వరటి పరుల మరయు రకరలు వివరించిండి?
9. రింగోలి అింటే ఏమిటి? రింగోలీ చేయడయనికి ఏ రకరల ైన ప్దయరరధలను ఉప్యోగించవచుు?
10. “కొలేల జ్ అన్ేది వేరేవరు ప్దయరరధల కలయిక నుిండి తయారెైన కళ” వివరించిండి.
11. మిశ్రమ మీడియా ఒక అద్ుుతమెైన ప్ద్ధ త్ మాధయమిం అన్ేవష్ించడయనికి మరయు
ప్ాయోగరలు చేయడయనికి ఇది నిజ్మా? అవును అయితే ఎలా వివరస్రీరు?
12. ప్లలలోల సూ
ా ల మోటారు న్ైప్ుణయయలు ఎలా మకేలట్ ి మెరుగుప్రుసుీింది? కేల యొకక
ప్రాముఖ్యత ఏమిటి?
13. రూప్రలు సృష్్ించి, కరగతిం మడ్తతో రకరకరల వచుు అవును అయితే ఈ కళ ఏమని
ప్లుస్రీరు. ఒక ప్ద్ధ త్ని వివరించిండి. నమయన్యను సృష్్ించిండి? (ఉదయ. కరయప్ లేదయ ప్క్ి)
14. చితాలేఖ్న్యలలో రింగులు యొకక ప్రాముఖ్యత ఏమిటి? (రింగులు రకరలను పరొకనిండి
మరయు ముద్ాణలో ఏఏ రింగులు ఉప్యోగస్రీరు?)

UNIT – III
3.0 ప్రిచయం
3.1 నేర్చుకోవడం లక్ష్యయలు
3.2 వేరవేర్చ ప్ాద్ర్శన కళలోలని ఎలిమంట్స్
3.2.1 సంగీతం
3.2.1.1 ఓకల్
3.2.1.2 ఇన్ స్
ర ూ మంటల్
3.2.2 డాన్్
3.2.2.2 సంగీతం
3.2.2.3 కరియేటివ్
3.2.3 థియేటర్
3.2.3.1 జానప్ద్ థియేటర్
3.2.4 ప్ప్పెట్స
3.2.5 ప్రాంతీయ కళార్ూప్రల యొకక
ప్రాముఖ్యత
3.3 ఏదైనా ప్ాద్ర్శన కళ యొకక ప్ాణాళిక
మరియు తయారీ
3.3.1 ప్ాణాళిక
3.3.2 తయారీ
3.3.3 ప్ాజంటేషన్ కు చిటకకలు
3.4 ఆచర్ణాతమక కరర్యకలాప్రలను కప్పె
ఉంచే ఫో లడ రిి తయార్చచేయడం.

3.5 మాకు అప్ లెట్స

3.6 మీ ప్ో ా గిస్ ను తనిఖీ చేసుకోవలసపన
సమాధ్ానాలు, స్చించిన రీడింగ్
మరియు స్చనలు.
3.7 యూనిట్స ఎండ్ వరయయామాలు
3.0 పరిచయం:
మునుప్టి అధ్ాయయంలో మీర్చ విజువల్ ఆర్ర ్ అండ్ కరిఫ్టర గురించి
తలుసు -కునాిర్చ. అధ్ాయయం విజువల్ ఆర్ర ్ మరియు కరిఫ్టర యొకక విభిని
అంశరల గురించి మీకు జాానానిి ఇసుతంది. ఇది ప్పరరారిమంగ్ ఆర్ర ప్రాకరరకల్.
బ్లాక్1: ఆర్ట్ ఎడ్యుకేషన్
గమనికలు
ఆర్ర ఫండమంటల్్ వివరిసత ుంది, వేరవేర్చ వసుతవులతో ప్ాయోగం విజువల్ ఆర్ర్
అండ్ కరిఫ్టర ్ యొకక వేరవేర్చ మథడ్్ తో అనేేషణ మరియు ప్ాయోగం.
ఉప్రధ్ాయయులు ఆప్పరఫుల్ అమలు ప్పలలలకు తగినంత అవకరశరనిి
ఇసుతంది. అనేేషపంచండి మరియు ప్ాయోగం. ఇది ప్పలలల యొకక సృజనాతమకత
విసత రించేంద్ుకు మరియు కూడా సహాయం చేసత ుంది.తక్షణ ప్రరయవర్ణంలో
అనేేషపంచడానికర మరియు ఆస్రేధ్ించడానికర దాదాప్ు ప్ాతి నడక కళలో కళలు
మరియు కళలు భకర్తదేశం దాదాప్ుగర ప్రరయయప్దాలుగర ఉనాియ. చైల్డ కు
మతత గర ప్రడిన అలల రిని ప్రడటంతో ప్ుటిరన తర్చవరత, శౌర్యం యొకక కథలను
అమలు చేసత ుంది. మరియు ప్రఠశరలలోల ధ్ైర్యం మరియు ప్ురరణాల నుండి

సమాజ వేడుక – ది ‘మహాభకర్తం’ మరియు ‘రరమాయణం’ లేదా ప్ంచతంతా
మనకు కళకు అనుసంధ్ానించబది ఉనాియ.
అనిి కళలు స్రంసకృతిక అవగరహనను ప్ో ా త్హిస్త రయ మరియు
స్రంసకృతిక ప్ద్ధ తులను ప్ో ా త్హిస్త రయ. ఇది దాని ప్ాజల చారితక
ా గత జాానం,
సంప్ాదాయాలు, నమమకరలు, కషర మ్స్ అర్ధ ం చేసుకోవచుు. స్రహితయం దాేరర
మానవుల విజయాలు, కవితేం, ముఖ్యమైన గింథాలు ప్ునః సంద్ర్శన
మరియు ఒక తర్ం నుండి ప్ాస్రర్ం చేయబడతాయ. తద్ుప్రి ఇది సరైన
ఎక్్ొజర్ ప్ ంద్డానికర ఆకర్షణీయమైన మనసు్లకు విలువైనది.
మా ధనిక మరియు ముఖ్యమైన గతం యొకక ప్రాచురరయనిి స్రధ్ించడం
దాేరర వరరి నిరరమణాతమక సంవత్రరలోల కళలకు. ఆర్ర విదాయ యొకక ఈ
యూనిట్స వివిధ విభకగరల గురించి ఒక ఆలోచన ఇసుతంది. కళలు ప్ాద్రి్ంచడం
మరియు వరరి అమలు ఎలా అభకయసకులకు ఉప్యోగకర్ంగర ఉంట ంది.
ప్ాద్ర్శన కళలు మూయజిక్, మూయజికల్ ఇన్ స్

ర ూ మంట్స్, డాన్్, వర్ణ న,
స్రహితయం, మొద్లెైనవి. ఇది చాలా విస్రతర్మైన సేర్సప్త కం మరియు ఒక
భకగంగర ఉండి. ప్రార్ంభం నుండి మానవ జీవితం యొకక ఈ ర్ూప్రలు చాలా
అంద్ంగర ప్ ంద్ుప్ర్చబడాడయ. మా స్రమాజిక జీవితాలు వరటిని లేకుండా
జీవితం చాలా నిసతత జంగర, నిస్ర్ర్ంగర మరియు anesthetic ఉంట ంది. మా
స్రంప్ాదాయ మరియు సమకరలీన ప్ాద్ర్శన కలల కీరత ి అంద్ుకవ ఉండాలి.
ఐశేర్యవంతుడైన, మహిమప్ర్చబడినది, ఆచర్ణాతమకంగర మరియు భవిషయత్
తరరల ప్ాయోజనం కోసం ప్ునర్చద్ధ రించబడింది.

3.1 నేర్చుకోవడ్ం లక్ష్యులు:
ఈ యూనిట్స ప్ూర్త యన తరరేత, మీర్చ చయయగలర్చ: కళను ప్ాద్రిశంచే
అరవనా మరియు ద్ృకెథాలను అర్ధ ం చేసుకోండి.
1) మా ప్రాంతీయ కళల ర్ూప్రలను అర్ధ ం – సంగీతం, నృతయం, థియేటర్,
బొ మమలు.
2) రోజు బో ధనలో కళ కరర్యకలాప్రలు నిర్ేహించడానికర సంబంధ్ించి
3) మా స్రానిక ప్ాతేయక కళలు మరియు ప్రాంతీయ కళా ర్ూప్రల యొకక
ప్రాముఖ్యతను విశలలషపంచండి.
4) ప్రాంతీయ కళా ర్ూప్రలతో బంధ్ానిి ప్పంప్ ందించుకోండి మరియు భవిషయతు

త
కోసం దీనిి కరప్రడుకోండి.
5) వివిధ కళా ర్ూప్రలను అనేేషపంచండి మరియు వరటి మధయ సంబంధ్ానిి
అర్ధ ం చేసుకోండి. ఇతర్ ప్రఠయ ప్ాణాళికలతో ప్పరరారిమంగ్ ఆర్ర్ యొకక ఏకీకర్ణను
అర్ధ ం చేసుకోండి.
6) ప్పలలలలో సృజనాతమకత, వయకరతతేం, గుంప్ు ప్ని, సునిితతేం మొద్లెైన
వరటిని మర్చగుప్ర్చండి.
గుర్చవు యొకక దృకపధాలు:
వేరవేర్చ కరర్యకిమాలలో ప్రలగొనడానికర విదాయర్చధలను ప్ో ా త్హించాలి.
గుర్చవు ఒక గైడ్ ప్రతా, ప్తారవప్పంచి, విశలలషకుడు, ఫపసపలిటేటర్, ప్రలనర్,
నిరరేహకుడు, ప్తారవప్కుడు, సలహాదార్చ, ప్ామోటర్ మరియు మాడిఫపైయర్
అలాగవ.

పెరఫారిమంగ్ ఆర్ట్్ యొకక బ్ేకిక్్:
ఏదైనా ప్క్ష్ి లేదా వీధ్ి వికవిత యొకక ధేనిని వినండి. మీర్చ సంగీత
గమనికలను కనుగ ంటకర్చ. ఆసకరతకర్ంగర ఏరరెట . చలల టి గరలిలో సపేంగింగ్
చటర చ్డండి, మీర్చ కనుగ ంటకర్చ. ఆసకరతకర్మైన నృతయ ఉద్యమాలు. ప్ాతి రోజు
మరియు ప్ాతి క్షణం జర్చగుతుంది. చుటట

ర కనుగ నబడిన వేచి, ప్ాద్ర్శన మధయ
లోతైన సంబంధం ఉంది. కళలు మరియు రోజువరరీ జీవితం. మన దేశంలో అనిి
ఆచారరలు మరియు ప్ండుగలు అంశరలునాియ.
సంగీతం, డాన్్ మరియు డాామా. మన జీవితంలో విభిని ప్రతాలు
ప్ో షపంచడం తలిల , బిడడ , భకర్య, భర్త , మామ, తాత, అతత , కుట ంబం మరియు
సమాజంలో ఏదైనా సంబంధం. ఎప్ుెడు మేము మాటకలడటం లేదా ప్ావరితంచడం
ఒక మార్ొ ం కరవచుు ఒక నిరిధషర వయకీతకర్ణ ఇషర ం, మేము అనుకరించడం
మరియు ఇది కిమంలో కళాతమక స్రమరరధాలకు ప్రిణమిసుతంది.
వివిధ కళా ర్ూప్రలు భకవోదేేగరలు, ఆలోచనలు, చర్య, ప్ాతిచర్యలు,
వైఖ్ర్చలు, నమమకరలు మొద్లగునవి. మేము ఈ వయకీతకర్ణలను సపరలెైజ్
చేసపనప్ుెడు మేము సంగీతం, డాన్్, నాటకం, ప్ప్పెట్ర,ూ కవితా ప్రరరయణం
మొద్లెైనవి.
ఇది అవగరహన, జాానం, క్ితత ప్ాదేశరలను తర్చచుకుంట ంది మరియు
అభివృదిధ చేసత ుంది, నైప్ుణాయలను నేర్చుకోవడానిి ప్ో ా త్హిసత ుంది మరియు
ఉదీీ ప్న చేసత ుంది. ఆసకరత మరియు సృజనాతమకత. ఇది ఉత్కత, వడడడ ని
సంతృప్పత ప్ర్చడానికర తగినంత అవకరశరనిి ఇసుతంది. కళ వంటి ఏదైనా

మాధయమాల దాేరర వయకత ం చేయడం దాేరర విభిని ప్రతాలల ో మునిగిప్ో తుంది
నృతయం, డాామా, బొ మమలు మొద్లెైనవి.
3.2 విభిన్న పరదర్శన్ కళలలాని 3.2 అంశఫలన్ు
అనిి ప్ాద్ర్శన కళల ప్ునాద్ులను వినడం, చ్డటం, ఇమిమబకబ్,
అనుకర్ణ, ఎక్్ొజింగ్, ఎక్ొాస్, ప్పరరారిమంగ్ మొద్లెైనవి. మేము
చ్సపనప్ుెడు లేదా ఆచర్ణాతమకంగర ఒక డాయన్్ చేసపనప్ుెడు, సంగీతం లేదా
డాామా ప్నితీర్చ మా సునిితమైన మోటకర్చల మేము ఆకసపమకంగర
మేలగకనాిను. అనిి ప్పన

ై లక్షణాలలో మునిగిప్ో తార్చ.
వుకతీకర్ణ –
అనిి దేశం మానవులు మాకు వినడానికర ఇది జాాన మోటకర్చల కలిగి, వీక్షణ,
వరసన, టచ్ మరియు ర్చచి. మనం నిజానికర ప్పై కరర్యకలాప్రలను చేసపనప్ుెడు
మనము ఎనని వయకీతకర్ణలను ఇచేు మానవులకు సతేచు. ఈ మన ఆలోచనలు
అర్ధ ం చేసుకోవడానికర ఇతర్చలకు సహాయం చేస్త రము. అదే సమయంలో మేము
కళ యొకక ఏదైనా ర్ూప్ంలో మా ప్పాజంటేషనల ను సపరలెైజ్ చేయండి, వయకీతకర్ణలు
ప్ాధ్ాన ప్రతా ప్ో షపస్త రయ.
ప్రతా తన అర్చేతులు మరియు ఆశంచే వరటిలో దాగి ఉని
బహుమతితో ఒక తండిాని చ్డండి. కుమారత ససపెన్్ లో వేచి, మీర్చ వయకీతకర్ణ
అంశరలు, కనుగ ంటకర్చ మరియు ఏకకరలంలో నాటకం. ఒక ప్పలలవరడు ఒక
అంద్మైన ప్ువుే వద్ీ లేదా చ్సపనప్ుెడు ఒక గులాబీ వరసన లేదా
హఠరతు
త గర ఆకరశంలో ప్క్షులను చ్సుతంది. ఆకసపమక మరియు చుటట
ర ఎవరైనా

సరిగొ ర భకవన అర్ధ ం చేసుకోగలర్చ. వయకీతకర్ణ యొకక మూలకం ఉనిప్ుెడు
అనిి ప్ాద్ర్శన కళలు ఉతత మంగర కనబడతాయ. బలం ప్ ంద్ుతుంది.
వినడం – మన ప్రిసరరలలో మరియు ప్రరయవర్ణంలో విభిని ధేనులు
ఉనాియ. ప్క్షులు, నీతి ప్ావరహం, జంతువు, ధేనులు, ప్పతత ాశయాలు వర్షం
వంటివి. చుకకలు, ఆకులు రిజలిరంగ్, బీాజ్ యొకక మృద్ువైన కోమల,
అడుగుజాడలోల యొకక ధేని, వేరవేర్చ మానవులలోని వరయస్ విధ్ానాలు
మొద్లెైనవి కూడా వునాియ. ప్పలలల జనమ వంటి అనేక సంద్రరాలోల
కమూయనికవట్స చేయడానికర ధేని నమూనాలు, కుట ంబంలో మర్ణం, వేరవేర్చ
ర్కరల వేడుక మొద్లెైనవి. ఒక ధేని నమూనా ప్రిసతిని

పా తలియజవసత ుంది.
కరబటిర వినేది ఒక ముఖ్యమైన మరియు ముఖ్యమైన వరయయామం.
పరిశీలన్-
చుటట
ర ప్రిశీలించి చ్దాీం – మా కళళు అసంఖ్ాయకంగర స్రక్షయమిస్రతయ.
విషయాలు, కరనీ మేము నిజంగర అనిి లేదా మా కళళు మాతామే క్నిి
విషయాలు ఎంచుకోండి. ఇది చ్డండి లేద్ు. మా ఆసకరత మరియు మిగిలినది
విసమరించబడుతుంది. మేము ఒక తయార్చ చేయడానికర అనుకుందాం. నృతయం,
థియేటర్ లేదా సంగీతంలో ప్ాద్ర్శన.
మన్మేమి చూస్ఫీము?
అనిి సపటల తయార్చ చేయగల ప్ాద్ర్శన యొకక స్రానం, స్రానం ఏమిటి ప్తాక్షకుల
మొద్లెైనవి. అప్ుెడు మేము ప్నితీర్చ భకగంగర, భంగిమ, శైలి, మరియు ర్ంగు
యొకక ర్ంగు ఆభర్ణాలు, అలంకర్ణలు, అలంకర్ణ మొద్లెైనవి, వర్ణ నాతమక

కంటికర సంబంధ్ించి కళాకరర్చడు ద్శలో ప్తాక్షకులతో మొద్లెైనవి. తీవామైన
ప్రిశీలన లేదా వీక్షణ యొకక ఈ అభివృదిధ మా స్రమరరధానిి
మర్చగుప్ర్చసుతంది.
అనేేషణ, అవగరహన మరియు అంద్ుబకట లో వనర్చల సరైన
ఉప్యోగం. ఈ తద్నుగుణంగర ప్నితీర్చ మరియు ప్ాద్ర్శనను అందిసత ుంది.
అంద్ువలల ఒక ఉప్రధ్ాయయుడు విదాయర్చధలను ప్ాతి ఒకకరినీ చ్సత భకవరనిి
ప్పంప్ ందించుకోవరలి. వరరి ప్రిసరరలలో నిమిషం వివరరలు. ఇది ప్రలంలో
మాతామే సహాయం చేసత ుంది. సులువుగర అంద్ుబకట లో ఉండే స్రానిక
వనర్చలను ప్ో ా త్హించడానికర సహాయప్డే వరటి ప్రిసరరలకు మంచి
అవగరహనను ప్ ంద్వచుు.
ఎక్్ొరింగ్ – విన్డ్ం
వినడం, అనుకరించడం, ఇంబిబింగ్, సంబంధ్ించడం కళా ర్ూప్రలను
ప్ాద్రిశంచద్మ్స దాేరర ఉప్రధ్ాయయులు విదాయర్చధలను ప్తారవప్పంచడం దాేరర
ఉతు్కతను ప్పంచుకోవచుు. ఎక్్ొరవషన్ యొకక ఈ ద్ృకెథం అనీి నిరిధషర
జాానానిి మరియు న్తన కలెనకు సహాయప్డుతుంది. సంగీతం, నృతయం,
నాటకం కవితేం, కరియేటివ్ ర్చనా మొద్లెైనవి స్రధ్ార్ణంగర కళాఖ్ండాలు,
కళాతమక ర్చనా మొద్లెైన అంశరలను కలిగి ఉండాలి.
సంగీతం, నృతయం, థియేటర్, ప్ప్పెటర ర్మరింత ప్రరరయణం, కథ, మైమ్స,
కుకక ప్పలల, మాస్క నాటకం, స్రధ్ార్ణ క్రియోగిఫీ వంటివి సమూహ గరనం. ఈ
ప్రాంతం లోని ప్ాసపద్ధ కళను జానప్ద్, గిరిజన లేదా సంగీతం అవసర్ం. మీ
ప్రఠశరల ఉని ప్రాంతంప్పై ఆధ్ార్ప్డి, మీ తర్గతిలోని ప్పలలలు ఏదైనా కళా

ర్ూప్రనిి ఎంచుకోవచుు. ఈ ఉతత మ మార్ొ ం ఉంట ంది. స్రానిక కళలు చాలా
ఎకుకవ సృషపరంచడంతో ప్పలలలు నృతయం లేదా సంగీతానిి ప్రిచయం చేస్త రయ.
ముఖ్యమైన ప్ాభకవరనిి, ఉప్రధ్ాయయుడు ఎట వంటి ప్ాతేయకమైన ర్ూప్ంలో
ఎప్ుెడ్ ఉండకూడద్ు.
ప్రాథమిక ర్ంగం ద్ృషపర శరీర్ంతో స్ౌకర్యవంతమై ఉండాలి
తలుసుకోవడానికర ఉండాలి. నిలబడి విశరేసం ప్పంచుకోండి, వినడానికర
అనిింటికనాి తగినంత బిగొ ర్గర మాటకలడటం, కలిసప ప్రడటం, మొద్లెైనవి
మీర్చ ప్ాద్ర్శన కళలలో ప్ాజాద్ర్ణ ప్ ందిన ప్రటలు మరియు కథలను
ఎంచుకోవచుు.
మీ ప్రాంతం, ఏదేమైనా, ప్పలలలు క్నిి ప్ాద్ర్శన కళలో ఆసకరత
చ్ప్పనటల యతే ప్తర్చ దాేరర, మీర్చ ఆ కళ యొకక చితాాలు ప్ ంద్డానికర
మరియు వరటిని చ్ప్పంచు, చరిుంచడానికర ప్ాయతిించవచుు. మేకప్ వంటి
ఆసకరతకర్మైన లక్షణాలు, ఉద్యమం, అది ఉప్యోగించిన ద్ుసుతలు, ఇది
స్రధ్ార్ణంగర కళలలో వరరి ఆసకరతని ప్పంచుతుంది. టెక్ర్ నుండి ఒక ముఖ్యమైన
భకగం “భకర్తీయ సంగీతం యొకక హిస్ర రరికల్ డవలప్ మంట్స” – స్రేమి
ప్ాజా ానంద్.
రిమోట్స రోజులలో, అనిి ఆచారరలు మరియు వేడుకలు అంశరలతో
అనుసంధ్ా -నించబడాడయ.సంగీతం మతప్ర్మైన ప్రతాల ప్రటలు, లాలిప్రటలు,
ప్తామప్రటలు, ఆట మరియు తాగడం, ప్రటలు, ప్రటలు/సంగీతం ఒకక సంగీతం,
వేట, వివరహం, సమాధ్ి, యుద్ధ ం, ప్ాయాణం, కరలానుగుణ ప్రటలు ప్ాజల

జీవితంలో ఒక సమగి మరియు అనివరర్య భకగంగర ఏర్ెడాడయ. జనాధ్ార్ణ
ప్ ందినది.
జానప్ద్ మరియు జానప్ద్ ప్రటలు ఆకసపమక ఆనంద్ం యొకక కథనం
ఖ్ాతాల వలె ఉంటకయ. ఉనికర మరియు ప్ాజల దేశీయ కరర్యకిమాలప్పై. మొతత ం
సంగీత కథనాలు నిప్ుణుడు ప్రట వరస్, మారిమక యొకక వర్ణ నాతమక చితాాల
ప్రటలు వంటి వివిధ వృతు

త లు సహజీయాస్ మరియు బౌల్్ ప్రటలు, కళలు
కనే నది ప్రటలు, మేజిక్ ప్రటలు మరియు ప్రము – చారమర్్ యొకక సేరరలు,
చతత కు సంబంధ్ించిన వేట సేరరలు స్రధ్ార్ణంగర కనిప్పస్త రయ. దేశంలోని అనిి
ప్రాంతాలు. ఎకరతరర వంటి జానప్ద్ సంగీతం యొకక వివిధ సంగీత వరయధ్ాయలు,
డో తరర, స్రర్ందా, గోప్ీయాంతామ్స, వేణు(వద్ుర్చ వేణువు), టిప్రా, మాడల,
డో లకర, కమకర, ఆనంద్లహరి, కంచీనికవర్ల, మొద్లెైనవి. ర్చచి మరియు ప్ాజల
ద్ృకెధం. ప్పన
ై ఉని సంసకృతులకు మనం స్చించినప్ుెడు నేటికీ కూడా
మేము ఉనికరలో ఉని ఒక విదాయరిధని ప్రిశీలన మరియు వినడం దాేరర
విసత రించడం స్రమర్ధ ాం.

3.2.1 మయుజిక్:
సంగీతం యొకక కరన్ప్ర
1) మన ప్రరయవర్ణంలో చాలా విభిని ధేనులు ఉంటకయ. మేము మరింత
అనేేషపంచినప్ుెడు, మనం అనిప్పంచే వివిధ ర్కరలెైన ధేనులు ఆసకరతకర్మైన,
మృధువైన, బిగొ ర్గర మరియు మనకు ఉనాియ. ప్ాతి ఇతర్ నుండి
విభినిమైనది. మేము చుటట

ర చ్సతత , ప్క్ష్ి యొకక ధేని వినిప్పస్త రము. కరరరయ,
ఒక జంతువు గ్ిండింగ్ లేదా మననయంగ్, ఒక హాకర్ కరల్ అవుట్స, రింగింగ్. ఒక
గంట , మరియు రోడుడ మీద్ వరహనాలు, మానవ గరతాాలు, వర్షం
కుప్ెకూలిప్ో వుట.
ప్ాకృతిలో ఇతర్ ధేనులు. మేము చప్ెటల , క్టకరడు వంటి ధేని కూడా
వింట నాిము. టేబుల్, విసర్డం మొద్లెైనవి. సంగీతం అనేది ఒక కళ ర్ూప్ం,
దీని మాధయమం ధేని. ఎప్ుెడు మేము మృధువైన, ఆహాలద్కర్మైన మరియు
అట వంటి విధంగర శబకధలను కలప్డం స్రమర్సయం, మేము సంగీతానిి
ప్పలుస్రతము.
మానవుడు ప్రరయవర్ణం నుండి ధేనిని అనుకరించార్చ మరియు ధేనిని
ప్ునర్చతెతిత చేశరర్చ. ప్రిసరరలను మరియు ధేని – ఏడు కిమబద్ధ మైన
అమరిక కోసం మార్ొ ం సుగమం చేసపంది. ననట్స్ మరియు ఇతర్ ననట్స్ మధయలో;
సంగీతం సృషపరంచడం అప్రిమిత కలయకలు; నుండి ఈ ఏడు గమనికలు
సంగీతం యొకక విభిని ర్కరలు సృషపరంచబడాడయ. మేము మా రోజువరరీ
జీవితంలో సంగీతానిి వివిధ సంద్రరాలలో బకలయం నుండి వినండి. చైల్డ జననం,

వివరహం, ప్ండుగ, మతప్ర్మైన ప్ాదేశరలలో మొద్లెైనవి మా ప్రాంతం, మన
జీవితం యొకక ప్ాతి భకగరనిి తాకడం మరియు మననభకవరలను తాకడం.
సంగీతం ననట్స్ గురించి మాతామే కరద్ు, ఇది భకవరలను మరియు
భకవోదేేగరల దాేరర ననట్స్ వయకత ం చేయడం గురించి. అంద్ుకవ చప్ెబడింది.
స్రమానయంగర “సంగీతంకు భకష లేద్ు మరియు ఇది అనిింటికర
ఉదేీ శంచబడింది” మేము సంగీతానిి సేర్ మరియు వరయద్యం ర్ూప్ంలో
వినండి.
3.2.1.1. ఓకల్ మయుజిక్:
టటయన్ మరియు లయ సంగీతంలో రండు ముఖ్యమైన అంశరలు. మేము ఒక
ప్దాలు చాలు ఉనిప్ుెడు రిథమ్స తో టటయన్ అది ఒక ప్రట అవుతుంది. అనిి
సేరరలు వివిధ ర్కరల సర్ొ ప్పై ఆధ్ార్ప్డి ఉంటకయ. లేదా ఏడు గమనికల నుండి
సృషపరంచబడిన నమూనాలు స్ర,రవ,గర,మా,ప్త,ప్ద్,నీ,స ఉదా.. నమూనా
మాదిరిగర ఉంట ంది. స్రాయ శశరడాహాప్ర గరరవశైరీ గర,ప్రప్ దాప్ గరగర
గరప్రధహాస్ర రవ స్రద్యాప్ర స్రప్దాప్ప్ గరరవరిమ అంతరర గయప్దాదా ప్రస్ర
స్రప్ దాయద్శరరవ గరరవర్ స్రద్ గయగరరీస్ర రవరీస్రదాదా స్రసదాయప్ర గరరవరై.
ఇది 16 బీట్స్ యొకక లయ నిరరమణంప్పై ఆధ్ార్ప్డి ఉంట ంది. అదే
విధంగర అనేక నమూనాలు తయార్చచేస్త రర్చ. వివిధ ఋతమిక్ నిరరమణాలలో,
ఇది ఏదైనా ప్రట లేదా కూర్చె యొకక ఆధ్ార్ం సంగీతం కూడా మాస్ యొకక
భకవోదేేగరలను స్చిసుతంది. ఇండియాకు ఇది గ ప్ె వరర్సతేం ఉంది. రండు
ప్రాంతీయ సంగీతం మరియు శరసీత య

ీ సంగీతంలో సంద్ర్ాం. ప్రాంతీయ సేర్
సంగీతం యొకక క్నిి ఉదాహర్ణలు వరీొకర్ణప్ర్ంగర కరింద్ ఇవేబడాడయ.

జాన్పద పఫటలు:
ఈ ప్రట ప్పన
ై తాలా ఉంది మరియు థీమ్స వరరషకరలం ఆధ్ార్ంగర ఉంది. వర్షం
ప్ాజల జీవితంలో ఆనంద్ం మరియు తసుతంది. నమళల నృతయం, కోయల ప్రడుట
మరియు సా లము ఆకుప్చుని మంచి ప్ంటను స్చిసుతంది. యఛు స్రన్
చమన్ . . . . . . . . . కరశీమర్ ఈ ప్రట భకర్తదేశం ప్ాశంసలు ఉంది.
మా దేశం మాకు వంటి ప్ువుేల అమడమైన ఎంద్ుకంటే ఇది ఒక తోట
ఉంది. మేము స్రమర్సయంగర జీవిస్రతం మరియు ఎవరినీ దేేషపంచకూడద్ు. కషర
సమయాలోల మా విధ్ానం ఎలల వేళలా మంచిది కరవరలి. కరంగ్ స్రంగ్్: చలేద్న్
కవట్స ధనియా జలిీ చలాి . . . . . . . . . . . . . . . . . . బీహార్ ప్ంటలను తగిొంచే
సమయంలో ఈ ప్రట ప్రడార్చ. ర్ంగసా లంలో ప్ాజలంద్రికీ ప్ంటలు
ప్ూర్త యేయంతకరలం ప్ూర్త వుతునాియని ఈ ప్రట గీసత ుంది. తాీారర వరర్చ
చప్రెర్్ ప్ండుగను ఆస్రేదిస్త రర్చ. భకరత ప్రటలు: ఆనందోల కవ మంగల లోకవ . . . . . . .
. . . . . . ర్వీంద్ా స్రంకవట్స ఈ విధంగర వరాసపన ఆలెైమట్స ననబెల్ గిహీత. ఇది సర్ే
వరయప్రర్ంగర మరియు సర్ేశకరతమంతుడైన సర్ేశకరతగల జాానానిి, అంద్రికీ
శరంతిని మరియు శరశేతతాేనిి తసుతంది. xxxxxxxxxxxxxxx అనునది ప్తమ

ా
మరియు భకరత గురించి వరరి మాతృభూమి గురించి అస్ర్ం ప్ాజల భకవన. ఆ
సా లం యొకక అంద్ం కూడా ఈ ప్రటను వివరిసత ుంది.
పిలాల పఫటలు:
హారర స్రండరోగప్పచంద్ర్, బొ లియేరిమాచల చితాిప్ని హింద్్ దేశ్ xxx హుహ్
xxx ఎఖిన్ బషరయనేకవహీికవఖ్హందీడి? Xxxxxx బహుతా్రవ, కరయబకహుటక్రవ?
అచ, బటకటేహూన్... స్ర్జ్క ..... చాండక్...... xxxxxx

ఫెస్్ వ
ి ల్ స్ఫంగ్్:
భయయా మేరవ రరఖీ . . . . . . . . . . ర్క్ష్యబంధన్ ఇన్ సర ృమంటల్
మూయజిక్ భకర్తదేశంలో ప్ురరతన గింథాలు చబుతునాియ. గీతం, వరద్యం,
నృతాయమృతా్ంజాంగవట్స ముచిుయేట్స భకర్తీయ సంగీత వరయదాయలు
శతాబకీలుగర అభివృదిధ చందాయ. ప్ాతి ప్రికర్ం దాని కలిగి ఉంది. ఏ ఇతర్
స్రంసకృతిక చరితక
ా ు సమానమైన ప్రిణామం యొకక అంద్మైన కథ. ప్రట్స్,
చిప్ెలు, ప్తల టల వంటగదిలో మానవులు ఉప్యోగించిన అవసర్మైన
స్రమానులు ఉండేవి సంగీత వరయదాయలలో ర్ూప్రంతర్ం చందింది.
అంద్ువలన, చాలా భకర్తీయ స్రధన అయతే సుధ్ీర్ఘ కరల ప్రిణామం
కరర్ణంగర స్రధ్ార్ణ ర్ూప్రలోల ప్రార్ంభించడం మొద్లెైంది. విభిని ప్పచ్ మరియు
శలణ
ి ిని ఉతెతిత చేయగల స్రమర్ధ ాం ఉని సునిితమైన వరయదాయలుగర
మార్తాయ ఆకవరవల ు ఈ ప్రిణామము జర్గకప్ో యనా మనము ఎనని చ్డలేద్ు
మా దేశంలో స్రధన. కళాకరర్చలను సంగీతం అందించే ప్రాంతీయ సంగీతం లేదా
జానప్ద్ సంగీతానిి ప్ాద్రిశసుతనాిర్చ.
ప్ాతేయకమైన ప్రాంగణం మరియు శరసీత య

ీ సంగీతకరర్చలు రండు
స్రయలులు కలిగిన హింద్్స్రానీ మరియు కరరణటక. ఈ సంగీత కళాకరర్చలు
వంద్ల సంగీత వరయదాయలను సృషపరంచార్చ. వీటిలో క్నిి ప్ాముఖ్ంగర
అభయశసుతనివి, క్నిి అర్చదైనవి మరియు క్నిి అవుతునాియ. ధరించుట
లేదా న్తన ఆవిషకర్ణలతో విలీనం చేయబడాడయ. వివిధ ర్కరల సంగీత
స్రధనాలు అంద్ుబకట లో ఉనాియ. దేశం యొకక అనీి ప్రాంతాలలో మా
సంగీత వరయదాయలు నాలుగు వేరవేర్చ వరరొల కరింద్ వస్రతయ.

1. సపరంూ గ్ ప్రికరరలను చర్డ ఫో న్్ అని ప్పలుస్రతర్చ.
2. విండ్ స్రధనాలను ఏరోఫో న్్ (సుశీర్ – వరడియా)
3. చర్మ స్రధనాలు మొంబకాననఫో న్్ (అవరసా : వరడియా)
4. ప్పర్ూకాషను
ల ఇడియో ఫో న్్ (ఘనా – వరడియా)
మేము అనీి మా సమగీత వరయదాయలు చ్సప వినవచుు దేవరలయాలు,
చరిు, స్రంఘీక వంటి రోజువరరీ జీవితానికర రోజు సమావేశరలు,
సపనిమాలు/సపనిమా, ప్ాకటనలు, ప్పలలల కరర్యకిమాలు, ప్ాతయక్ష కచేరీలు
సంగీత స్రధన ఉదాహర్ణలు 1. చిరోడఫో ను

ల (సపరంూ గ్ ఇన్ సర ృమంట్స్) – టకట్స
వరడియా ప్పన
ై ప్తర కని ప్తర్ల చ ధేనిని ఉతెతిత చేసత ఒక ర్కమైన ప్రికర్ం యొకక
ప్రరయయప్దాలు సపరంూ గ్ దాేరర వివిధ ర్కరల ఉప్రితలంప్పై విసత రించింది. సపరంూ గ్
వరయద్య స్రమానయంగర ప్టిర, ప్టర , మటల్, మటిర దాచు లేదా తయార్చచేస్త రర్చ.
జంతువుల చర్మ రరగి, ఇతత డి, ఉకుక, ఇనుము, ప్రర్చద్ జంతువు జీవుల
యొకక తీగలను వివిధ జంతువులు దాచు ఉప్రితలంప్పై కఠినంగర విసత రించి
సరిగర టటయన్ ఆహాలద్కర్మైన సంగీత ధేనిని ఉతెతిత చేసత ుంది. ప్ురరతన
గింథాలు ప్తర కనబడాడయ. ‘టట్స’
ఇన్టృమంట్స కూడా ప్టిర, ప్టర మరియు గడిడ తో తయార్చచేసపన తీగలను కలిగి
ఉంది అని ప్పలుస్రతర్చ.
భకర్తదేశంలో ప్ాబలంగర ఉని సపరంూ గ్ ప్రికరరలు విసత ృతంగర నాలుగు
సమూహాలుగర విభజించవచుు. ఆ వర్ొ ం యొకక మొద్టి వర్ొ ం కరణారా నిసురలు
ఒక కుటర డం సహాయంతో అప్ామతత ం వీణ, సపతార్, సరోద్ మొద్లెైనవి రండవ

వర్ొ ంలో ఆ సపరంూ గ్ ఉంట ంది. ఒక ఉప్యోగించిన స్రధన వీళళు రరవతత్, స్రర్ంగి,
సంతిండా మొద్లెైనవి మూడవని ఒక రరచోు్ను్ప్ో షపంచింది. ఒక చిని జత
చకక కర్ిలతో దాని తీగలను క్టర డం. నాలొ వ ర్కం అది ఏకరతగర, తాన్ెర్ వంటి
చేతులతో ఆడతార్చ.
2. ఏరో ఫో న్్ (విండ్ ఇన్ సర ృమంట్స్) – సుశీర్ వరడియా గరలి వరయదాయలు లేదా
ఏరోఫో న్్ యొకక వర్ొ ం సుశీరరేదియ అని ప్పలుస్రతర్చ. ఈ వర్ొ ంలో ఉని
స్రధనాలు ప్ాతయక్షంగర లేదా ప్రోక్షంగర ఉతెతిత కోసం గరలిని వరడతాయ. వివిధ
ర్కరలెైన శబకధలు సుశీరర అనే ప్దానికర బో లుగర, చిలులలు లేదా అర్ధ ం ర్ంధ్ాాలు
ప్ూరిత విజిల్, క్ముమ, లౌడ్ సీెకర్ ముడుచుకుని కరగితం లేదా క్దిీ గర
తయార్చ ముడుచుకుని మృధువైన ఆకు నుండి తయారైన ప్పప్డ

ీ ి అని
ప్పలౌవబడే విజిల్ ఉదాహర్ణలు సుశీర్ ‘యాతా’ వివిధ ర్కరలుగర
సుశీరరేడియాలు వరీొకరించబడాడయ. శబధ ఉతెతిత ప్ద్ధ తులు. క్ంద్ర్చ వీటిలో
ఒక మౌతిి కలిగి ఉనాిర్చ. వేణువు లేదా ఆలోొజా వంటి ఉతెతిత చేయడానికర
దబ్లు. క్ంద్ర్చ యంతాాంగరనిి కలిగి ఉనాిర్చ.
శబకధలు ఉతెతిత చేయడానికర హారోమనియం వంటి రలుల. మరో ర్కమైన
సుశీరరేడియా బో లోస్ దాేరర ధేనిని ఉతెతిత చేసత ుంది. ఎప్ుెడు బోల యంగ్
లేదా xxxx దాేరర వేరవేర్చ ర్కరల స్రయలులు మరియు ప్రిమాణాలలో
బో లుగర ఉని ర్ూప్రలు వివిధ ర్కరలెైన సంగీత వరయదాయలను
ర్ూప్ో ండించడానికర ఆధ్ార్మయాయయ. జంతువులను అరసుర చేయడానికర ఒక
గ యయని తావేడం మరియు భూమి యొకక భకగరలను కప్పె ఉంచిన తరరేత
జంతువు యొకక దాచి ప్పటర ిన తరరేత మాంసం మర కటి డాముమ సృషపరంచింది.

ఇది భూమిదిండుహి అని ప్పలువబడింది. మణికటర యొకక జంతువు
యొకక తోకతో ఇది సంభవించింది. ఇది చకుకచద్ర్కుండా మిగిలిప్ో యంది.
అంతేకరక నేలమీద్ గోళాకరర్ప్ు చరరమనిి కప్పె ఉంచిన కణజాల ప్ ర్ను చేతితో
గరని లేదా శబకీనిి ఉతెనిం చేయటకనికర ఒక వసుతవుగరను ఉప్యోగించార్చ.
కిమంగర వివిధ ఆకరరరలు మరియు మటిర నాళాలు, చకక ప్రతాలు
ప్రిమాణాలతో మరియు గోళాలు గోళాకరర్ కుండలు, నిస్ర్ర్ చిప్ెలు, ప్ డవైన
మడ గల జాడడ, వివిధ ఋతమిక్ సంగీత వరయదాయలుగర మారినప్ుెడు అది
ఎలా ఉంది, మేము ఎకకడను చ్స్రతము, ఒక టబ్ లా – రండు ముకకలు, దో ల్
(రండు నుండి ఓప్పన్ వైప్ులా) మొద్లెైనవి.
క్నిి అర్చేతిలో ఆడతార్చ వేళళు, ఇతర్చలు కర్ిలతో క్టర కుంటకర్చ.
క్నిి స్రధన డో లు ........... ప్ంజాబ్, నాల్ ........... xxxxx, ద్క్ ......... xxxxx,
హుకర ......... హిమాచల్ ప్ాదేశ్ ద్ప్ుె ........ ఆంధాప్ద

ా ేశ్ ఇడియోఫో న్్
(ప్పర్చకషన్ ఇన్టృమంట్స్) – ఘన వరడియా మానవులు వరరిలో కుండలు
మరియు ఫరయంలు ఉప్యోగించార్చ. గృహాలు ఈ ప్ాకరియలో ఈ కుండలు
మరియు ఫరయను
ల క్నిిస్రర్చల ఇది ప్ాతి ఇతర్ వయతిరవకంగర గ డవలు చవికర
స్ౌంద్ర్యమైన స్ౌంద్రరయనిి తయార్చచేసపంది.
రరయ, కలప్ మరియు మటిర కోసం మార్ొ ం సుగమైంది సంగీత లేదా
ఋతమిక్ మాధయమాలు మారింది. వయకీతకర్ణ ఇప్ెటికవ తారరగణం స్రధన వంటివి
సంగీత వయకీతకర్ణకు ఒక సహజ ప్రార్ంభమైంది. థాలి, గతాం, దాన్ీ అట వంటి
వరయదాయలు ప్రాధమిక స్రధనంగర ఉండాలి. ఈ గనవడియస్ లేదా
ఇడియోఫో న్్ అని ప్పలుస్రతర్చ. ఘనా అర్ధ ం గుణా స్రధ్ార్ణంగర వడియాలను

లోహ, చకక మటిర తయార్చచేస్త రర్చ. ద్ండయా, మంజీరర, ఘంటక, ఘననఘరోస్,
ఘాతం క్నిి గనావదియ స్రధన.
ఈ ప్రికరరలకు సంబంధ్ించిన క్నిి ప్రిశీలనలు – ఏ రండు ముకకలు
ఘనప్దార్ధ ం లేదా ర్చద్ుీకుంటకయ. అనేది ఒక దానిగర మార్ువచుు. ఏమి
వినిది ఒక నిర్ంతర్ ధేని కరద్ు, అంద్ువలన ఇది స్రధయం కరద్ు ఒక శరివయతను
ఉతెతిత చేయడానికర ఒకవ స్రధనంగర, xxxx ఉతెతిత శబధ ం తకుకవ వయవధ్ిలో
ఉంట ంది మరియు అంద్ుకవ ఇవి సరిప్ో తాయ. లయ తోటివరళల కోసం క్నిి
స్రధనాలు గోంగ్ .......... సపకరకం, xxxx…….. కరరణటక, xxxx …… అస్ర్ం,
xxxx …….. మహారరషర ,ూ xxx …….. కరశీమర్ మీ ప్ో ా గిస్ -1 తనిఖీ చేయండి.
1. మన ఐద్ు ఇందియ
ా ాలకు ప్తర్చ ప్పటరండి.
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
2. మేము మా కళళు మూసపవేసపనప్ుెడు, వినడానికర మన శకరత ....
(ప్పర్చగుద్ల/తగుొద్ల)
3. కళ ప్ాద్రిశసుతని అతి ముఖ్యమైన భకగం ఏమిటి?
________________________________________
________________________________________
________________________________________
4. మీ తక్షణ వరతావర్ణంలో మీర్చ విని శబకీలను జాబితా చేయాలా?
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________

5. సంగీతం సేర్ొ ంతో మొద్లవుతుంది .......... (తప్ుెడు/తప్ుెడు)
6. సంగీతం ...............కవటగిరీలు – సేర్ మరియు ఇన్టృమంట్స.
7. ఏ ర్కమైన ధేని సంగీతం, మీర్చ అంగీకరిస్త రరర (అవును/కరద్ు)
సంగీత వరయదాయల యొకక వరరొలు డాన్్ శరీర్ం, మనసు్ మరియు
ఆతమ యొకక వయకీతకర్ణ. శరీర్ భకగరలు సమనేయ సంగీతంతో ప్రట ముఖ్ం
వయకీతకర్ణతో డాన్్ అంటకర్చ. భకర్తదేశం ఒక దేశం విభిని సంసకృతి మరియు
వరర్సతేంగర ప్ ందిన ప్ాతి ప్రాంతంలో నృతాయలు ఉనాియ. నృతయంలో
ముఖ్యమైన అంశరలు శరీర్ కద్లిక, ముఖ్ కరవలికలు, సంగీతం, సంగీత స్రధన,
స్రహితయం, అంతరిక్ష నిర్ేహణ, సమూహం మరియు స్ో లో సమనేయ
అలంకర్ణ ద్ుసుతలు మొద్లెైనవి. నృతాయలు మరియు నృతాయల ఆభర్ణాలు
వరతావర్ణం దాేరర ప్తారవప్పంచబడాడయ.
ఏ ప్రాంతం యొకక ప్రిసతి

పా ప్రాంతీయ నృతయ ర్ూప్ం మతాలప్పై
సమూహాలలో నిర్ేహిస్త రర్చ. సంద్రరాలోల, వివరహాలు, ఏ స్రంసకృతిక
కరర్యకిమం, రిప్బిల క్ డే ప్పరవడ్, స్రానిక ప్ండుగ ప్ాతేయకమైన ప్రాంతం, సపనిమా,
ప్రరయటక ప్ాదేశరలు మొద్లెైనవి స్ో లో, డ్యయెట్స మరియు సమూహాలలో ఈ
నృతాయలలో విభిని వయసు్ల సమూహములు ప్ని చేస్త రయ. సహజంగర వరరి
ప్ాతేయక ప్రాంతాల నృతాయలలో విభిని వయసు్ల సమూహములు ప్నిచేస్త రయ.
సహజంగర వరరి ప్ాతేయక ప్రాంతాల నృతాయలలో ఉదా: గుజరరత్ ద్ండయాతాలో
లేదా ప్ంజాబీ భకగంగర వేలాదిమంది ప్ాజలు బీట్స ద్గొ ర్ నృతయం చేస్త రం ప్రాంతీయ
సంగీతం స్ో లో: స్ో లో, నృతయం ఒక వయకరత చేత నిర్ేహించబడుతుంది.

డ్ూుయెట్:
ఇది రండు ప్ాద్ర్శకులు నిర్ేహిసత ుంది. స్రధ్ార్ణంగర అది వరరితో లింగ
మారరొలకు రండు చేయబడుతుంది. ఒకవ సమయంలో వయకరతగత లక్షణాలు లేదా
గురితంప్ులు. గరిఫ్ మేము సంద్రరాలలో జర్చప్ుకునేంద్ుకు కలిసప నృతయం
చేసత ుని ప్పద్ీ సమూహాలను గమనిస్రతము.
ధ్ీంస్ర దేవి ప్ూజ .................................... ఆంధాప్ద

ా ేశ్
గరరరా ................................................. గుజరరత్
బిహు ................................................. బెంగరల్ మునుప్టి ప్తజీలలో మేము.
చదివే సంగీత స్రధనాలు కూడా ఉప్యోగప్డతాయ. మరియు నృతాయలలో
చాలా ముఖ్యమైనవి.
న్ృత్ు ర్కఫలు
ఫో క్ డ్ాున్్:
జానప్ద్ నృతాయలు స్రమానయ ప్ాజల జీవితాల నుండి ప్ుటర క్చాుయ
మరియు వీటిని నిర్ేహిస్త రర్చ. ఏకీభకవము ఈ నృతాయలు ఆచారరల సంద్ర్ాంగర,
ఆచారరల సంద్ర్ాంగర ప్రాద్రి్ంచబడతాయ. మతప్ర్మైన కరర్యకిమాలు,
జాయ్స్, సీజన్్ మొద్లెైన వేడుకలను జర్చప్ుకుంటకర్చ. ఒక అభివృదిధ చందిన
నృతయ ర్ూప్ం, సృజనాతమక మరియు స్రలిడ్ బేస్ వర్క అంటకర్చ. సంగీతం ఇది
ఒక సపెసపఫపక్ మరియు శైలి నైప్ుణాయలను గుర్చవుల నుండి నేర్చుకోవరలి.
రరచరికప్ు కోర్చరలలో దేవరలయాలలో కూడా నృతయ స్రంప్ాదాయం
ప్ాద్రిశంప్బడింది.

టెంప్ుల్ లో నృతయం ఒక మాట ప్ర్మైన లక్షయం. కోర్చర లో విననద్ం కోసం
మాతామే ఉప్యోగిస్త రర్చ. ప్బిల కోఫరరన్్ మరియు కిమబద్ధ మైన అభకయస్రనికర
తర్గతి గద్ులలో ర్ంగసా లంలోకర ప్ావేశంచింది. కథక్, భర్తనాటయం, మణిప్ురి,
ఒడిస్ప మొద్లెైన క్నిి శరసీత య

ీ మైనవి. 3.2.2.3 ఇండియన్ కరలసపకల్, జానప్ద్,
గిరిజన్ నృతాయలలో కూడిన ప్రశరుతయ థియేటిాకల్ ప్ద్ధ తుల సృజనాతమకంగర
నృతయర్ూప్కలెన సృజనాతమక ర్ూప్ంగర ఉంది.
ఆధునిక భకర్తీయ నృతాయల మూలాలను అనుసరించి ఉద్య్స శంకర్ ఈ
విధమైన అనుసర్ణల మార్ొ ద్ర్శకుడు. అర్రఫ్ సృజనాతమకత, మర్చగుప్ర్చడం
మరియు కలెనా అనేది నృజనాతమక నృతయంలో ఏ విధమైన ఆధ్ార్ం.
సంసకృతిక వరర్సతేం యొకక స్రరరనిి కోర్చతూ ఒక ప్ాతేయక భకర్తీయ
గురితంప్ును ఇవేడం కోసం స్రంప్ాదాయక మరియు శరసీత య

ీ ర్ూప్రల యొకక
ఉదాఘటన నుండి ప్పంచే నృతయ ర్ూప్ం తనను తాను సేతంతిాసత ుంది. ఆనంద్
శంకర్, నరవంద్ా శర్మ వంటి ఉద్య శంకర్ నృతయ కళాకరర్చలు నృతయ ర్ూప్ంలో
నృతయంలో ప్నిచేశరర్చ.
ఉద్య శంకర్ యొకక శషుయడు శరంతి బర్ీ న్ మనుషులతో నిదిాసత ుని
రరమాయణానిి ఇచాుడు. ప్క్షులు మరియు జంతువుల ప్ంచతంతాాకృతమైన
ఉద్యమాల గురించి ఆయన కూడా ప్రిచయం చేశరర్చ. ప్పరరారిమంగ్ ఆర్ర్ యొకక
డార్ెనా అకరడమీ ఎంతో ప్రాముఖ్యత కలిగిన నృతయంగర ఉని మర క సంసా . మీ
ప్ో ా గిస్ ను తనిఖీ చేయండి – 21 భకర్తదేశంలోని క్నిి జానప్ద్ నృతాయలు.
................................................................
................................................................

.................................................... 2. కథక్
మరియు భర్తితాయము ................. డాన్్ ...
............ బకడడ. 4. యొకక .... కరియేటివ్ డాన్్ .......... మరియు ఏ స్రంసకృతిక
కళాచార్ణాతమక ప్ద్ీ తి.
3.2.3 థియేటర్ట థియేటర్ట కఫనస్ప్ట్ :
ఒక ప్పలలవరడు నవుే, సపైమల్, కైమ్స, ఉతా్హం, ఆనంద్ం, ప్ులి, కోప్ం
మొద్లెైనవి. ఈ ద్శలో ప్పలలలకర భకష లేద్ు కరనీ ఉంది ఇతర్ వయకీతకర్ణను కూడా
వయకత ప్ర్చగలద్ు మరియు అర్ధ ం చేసుకోగలుగుతార్చ. థియేటర్ ఒక కల ర్ూప్ం
ఈ వయకీతకర్ణలను, ఆలోచనను మరియు భకవోదేేగరలను సంసా అందిసత ుంది.
సీేయ ఆవిషకర్ణ, ఆధునికీకర్ణ, ఆలోచనల సంసా భకవోదేేగం, స్రమాజిక
వంటి విసత ృత తీమ్స్ కోసం అభివయకరత మరియు ప్రిషరకర్ం అందించడం.
సమసయలు, మానవ ద్ృకెథం, జీవితం మరియు శైలీకృత ప్ద్ధ తిలో
మొతత ం థియేటర్. థియేటర్/డాామా ప్ాద్ర్శనలు స్రమాజిక ప్ాశంసలు,
అవగరహన, సందేహాలు, స్రంఘిక ద్ుప్రకరరయలు నిర్ూమలన, ప్ౌరరణిక కథలు,
ప్ురరణాలు, ప్ురరణాలు, ప్ాసపద్ధ కథలు వయకరతతాేలు మరియు ఆచార్
సమర్ెణలు మొద్లెైనవి ప్రతా ప్ో షపంచడం ప్పలలల జీవితంలో థియేటర్
అనుకర్ణ దాేరర తక్షణ వరతావర్ణం నుండి ప్రార్ంభమవుతుంది.
ప్రతా ర్ూప్ంలో మన రోజులో వేరవేర్చ ప్రతాలు ప్ో షపసత ుని ప్ాజలను
మేము అనుభవిసుతనాిము. చాకలి మనిషప, కూర్గరయలు వికవిత, ప్ండు
అమమకందార్చ, ఉప్రధ్ాయయుడు, మేనర్్ మొద్లెైనవరటికర రోజువరరీ జీవితం. ఈ

ప్ాజలు ప్పలలల జీవితానికర ప్ాతయక్ష సంబంధం కలిగి ఉంటకర్చ. ప్పలలలు ప్ాజలను
గమనిస్రతర్చ.
వరరి ప్రిసరరలు మరియు వరటిని అనుకరించండి. ఈ ప్రతా నాటకం వరర్చ
చదివినప్ుెడు కూడా వివిధ వయకుతలు లేదా ఏ జంతువు, ప్ండు, కూర్గరయల,
యంతాం వరర్చ ఇషర ప్డతార్చ xxxx అక్షరరలు మరియు ప్ాకరియలో అంతర్ ద్ృషపర
మరియు అనేక గురించి ఆలోచిస్

త మొద్లు వరసత వరలు ఉదా: వరర్చ ప్రతా ఒక
తాబేలు ప్తల ఉంటే వరర్చ అనాటమీ, బకహయ నిరరమణం గురించి ఆలోచించడం
జంతువు, అది ఎకకడ నివశసుతందో , వరర్చ తినేది, ఎలా వరర్చ చుటట

ర
తిర్చగుతునాిర్నేది.
అంద్ువలల ఈ చర్య దాేరర వరర్చ చాలా సమాచార్ం సతకరించవచుు.
జంతువు అంద్ువలల ప్పలలలకు ప్రతా ప్ో షపంచడం మంచిది. సృజనాతమకత కోసం
అవకరశము భకవోదేేగరలు, వరయస్ మాడుయలేషన్, సీేయ వయకీతకర్ణ, భకషర
అభివృదిధ మరియు ప్రిధ్ి మంచి వరతావర్ణంలో తలుసుకోవటకనికర.
స్ో్ రీ టెల్ాంగ్ అండ్ స్ో్ రీ ఆక్్:
బకలయం నుండి కథ చప్ెడం ప్రార్ంభమవుతుంది మరియు ప్పలలలోల చాలా
ముఖ్యమైన ప్రతా ప్ో షపసత ుంది. జీవితం ప్రార్ంభకరలంలో, కథా కథ మరియు
కథాశరసనం ఉతత మ మార్ొ ంలని నిర్ూప్పంచబడింది. ప్పలలల అనిి ర్ండ్
ప్పర్చగుద్ల మరియు అభివృదిధ . స్రధ్ార్ణంగర తాతలు ఖ్ర్చు ఉప్యోగిస్త రర్చ.
ప్పలలలతో తగినంత సమయం.
ఉమమడి కుట ంబ వయవసా తిరిగి ఇవేడం దాేరర వనుక సీట తీసుకుంది.
అణు కుట ంబకలకు ప్పలలలు నేడు వినడానికర చాలా తకుకవ అవకరశం

ప్ ంద్ుతార్చ. కథలు, కథలు ప్పలలలోల కలెనా శకరతని ప్పంచుతాయ. మరియు
వరటిని ఇసుతంది. వరరి స్ ంత ప్ాప్ంచంలోజీవించడానికర అవకరశం. ఒక కథను
వింటట మరియు ఆనందిసత ుని ఆనంద్ం అదే సమయంలో నతి

ై క విలువలు
ప్ ంది ఒక అద్ుాతమైన విధ్ానామ్స ఉప్రధ్ాయయులు ధర్ఖ్ాసుత చేసుకోవచుు.
ప్ాభకవంతమైన ప్ద్ధ తిలో సులభంగర కథానిచేు నైప్ుణయం. కథ చప్ెడం అనేది
ఒక కళ వయకీతకర్ణ, హావబకవరలు, వరయస్ మాడుయలేషన్, ఉద్యమం మరియు
ప్దాల కలయక.
స్ ఒక నైప్ుణయం గుర్చవు కతా దాేరర ఒక ప్పలలల జీవితంలో తేడా
చేయవచుు మరియు థియేటర్ తన జీవితంలో ఈ ప్రయంట్స నుండి
ప్రార్ంభమవుతుంది. థియేటర్ ఫరల్ ఒక బిలియన్ విభిని జాతుల సమూహాలు
నివసపంచేవరర్చ. భకర్తదేశం ఒక ర్ంగుల అందిసత ుంది. జానప్ద్ సంసకృతి
యొకక కలగలుప్ు, జానప్ద్ థియేటర్ యొకక ప్ాతేయక కథ దాేరర ఉతత మ
చితీాకర్ణ. స్రానిక మాండలికం జానప్ద్ థియేటర్ల లో ఉప్యోగిస్త రర్చ. ప్ాసపద్ధ
జానప్ద్ థియేటర్ల లో క్నిి రరలసతల లార్మేలేలా, భండ్, న ంతుంకర, వరంగ్, జతాా
థియేటక
ిా ల్ ప్ ా డక్షన్్ ప్బీీ కప్రెడ్, మణిప్ూర్ యొకక
న్ప్ుప్రల,ఇన్తృమంట్స్ డాల్, కరర్త ల్, మంజీరర, ఖ్ాంజీరరవ వంటి జానప్ద్
థియేటరోల ఉప్యోగించే క్నిి వసుతవులు ఉనాియ. క్నిి ప్రాంతీయ థియేటర్
ర్ూప్రలు కరింద్ ఇవేబడాడయ 1. భకంతీధర్ – ఈ థియేటర్ ర్ూప్ం కరశీమర్
మరియు ప్ంజాబ్ కు చందినది. రైతులు ప్ంటకరలం మరియు ఆరరధన
దేవతలు & దేవతలను జర్చప్ుకుంటకర్చ.

కలయక ఉంది సతాయ, విట్స మరియు హాస్రయనుకీతీ. షపకరర్ొ ః ఇది ఇది
స్రంప్ాదాయ ప్థం వేటగరళల ను వేటకడే ఒక వయంగయ కథ. ముసుగులు
వరిణంచేంద్ుకు ఉప్యోగిస్త రర్చ అది జంతువులు. కృషణ తాత – ప్ాతి సంవత్ర్ం
కృషరణ ఆలయంలో కృషణ తయం నిర్ేహిస్త రర్చ. కవర్ళలో గుర్చవరయర్. దీనిలో,
కృషు
ణ ని యొకక ఎనిమిది నాటకరలు చ చుుక్ని వచాుయ.
ప్ాతి సంవత్ర్ం ఎనిమిది రోజులు, నాటకరలు అవతార్, కరలివరరరీా,
ర్సకీిడా, కముమలువరడ, సేయంవర్ం బనైయుహం వివిధ్ా వధ్ామ్స
సేరరొరోహణ. కృషణ టర ం ఒక వయకరత యొకక జీవితానికర చాలా ద్గొ ర్గర ఉంట ంది.
జీవితంలో వివిధ ద్శలలో అనిి అంశరలను తీసుకుంటకర్చ. ఉదాహర్ణకర కరషన్
జనమ, కలెైదామన్, కంస్రవధ్ తలిల మాకు జనమనిచిుంద్ని మాకు చబుతుంది.
ఒక బిడడ కరని మొతత ం కుట ంబం అతనికర జాగితత ప్డుతుంది.
ప్పలలల ప్పర్చగుతుంది. అతను మొద్లవుతుంది ప్ో రరడుతునాి లేదా
స్ో షల్ చడడ లు మరియు నిర్ూమలనకు వయతిరవకంగర ర్చనలను ప్పంచడం అది
ప్రాంతీయ థియేటర్ ర్ూప్రల యొకక మరిక్నిి ఉదాహర్ణ కరింద్ ఇవేబడాడయ.
స్రేంగ్ హరరయనా, ప్ంజాబ్, న తాంకర ఉతత ర్ భకర్త్ ర్సలీలా ఉతత ర్ ప్ాదేశ్,
భకవరయ్స గుజరరత్ మరియు రరజస్రాన్ జాటకా బెంగరల్ & ఒరిస్ర్ తమాషర
మహారరషర ూ యక్షగరనా కరరణటక ప్టర ణ ప్రాంతాలలో, థియేటరోల శక్షణ ఇవేడం
కూడా మంచిది.దేశం అంతటక వనందికరర్, ప్ృథీే థియేటర్, ర్ంగయన్, నేషనల్
స్కల్ ఆఫ్ డాామా మొద్లెైనవి విద్యలో థియేటర్చి ప్ో ా త్హిస్త రయ.
గమనికలు రైలు కళాకరర్చలు, ప్ాజలకు మగర ప్ ా డక్షన్్ హో స్ర .
అంద్ువలల థియేయాత్ా చ్డటం మరియు సంసకృతి మా ప్టర ణ కవందాాలలో

చాలా వృదిధ చంద్ుతుంది. కరనీ మరోవైప్ు, చిని ప్రాంతాలు మరియు గరిమీణ
ప్రాంతాలోల, ప్ాజల కోసం థియేటర్ ప్ాజలకు, ప్ాజల హృద్యానికర ద్గొ ర్గర
ఉంట ంది.
థియేటర్ స్రమానయ మానవుడి ఆలోచనను ప్ాతిబింబిసుతంది. ఇది
సవరళల ను ఎద్ుర కనేంద్ుకు సమాజం యొకక అభిప్రాయానిి వయకత ప్ర్చసుతంది.
అధ్ికరరిత వేదిక ఏరరెట కు ప్ాతేయకమైన అవసర్ం లేద్ు. కరబటిర, గుడారరలు
మరియు తాతాకలిక నిరరమణం ప్నితీర్చ కోసం సపటప్ అవుతుంది.
ప్ాసపద్ీత మరియు అభివృదిధ కోసం చాలా అవకరశరలు ఉనాియ. ఇది
భకవోదేేగ ద్ుకరణాలకు అవకరశరనిి ఇసుతంది. ఇది స్రమానయ మానవుడికర
విననద్ భరితమైన మాధయమంగర ఉంది. తర్గతిగదిలో థియేటర్/థియేటర్ –
తర్గతిలో ప్రఠరయంశరలలో ప్రఠయ ప్రాంతాలు ప్రిగణనలోకర తీసుకుంటకయ
మరియు ఆట తర్గతిలో ప్పలలలను తర్గతిగదిలో ర్ూప్ ందించార్చ.
క్నిిస్రర్చల చారితాాతమక ఎప్పస్ో డ్ లేదా గతంలో వరాసపన థియేటర్ కూడా
విదాయప్ర్ంగర ప్రిగణించబడుతుంది. ఇది సంవత్రరలుగర చాలా ప్ాభకవరనిి
ప్ ంద్ుతుంది. ఉప్రధ్ాయయులు నాటకరలు, కథనాలు లేదా కథల దాేరర ప్రఠయ
ప్ాణాళికలను చేయడం దాేరర మంచి ప్ాయోజనాలను ప్ ంద్వచుు. మీ ప్ో ా గిస్ –
31 ప్రతాను మీ ఎంప్పకలో ఏ 3 ప్రతాను వరాయండి.
------------------------------------------------
------------------------------------------------
------------------------------------------------ 2 ప్రాంతీయ ద్శకు
అవసర్మైన అధ్ికరరిక ర్ంగసా ల ఏరరెట థియేటర్ ప్ాద్ర్శన (అవును/కరద్ు)

3 విలువ కథ చప్ెడం దాేరర బో ధ్ించవచుునని. టట

ా /ఫరల్్) 4 ప్తర్చ 2 కథనం
యొకక ముఖ్య భకగరలు.
------------------------------------------------
------------------------------------------------
------------------------------------------------
ఎలిమంటరీ ఎడుయకవషన్ లో ఆర్ర ప్రాకరరకల్ డిప్ల మా (డి.ఇఇ.ఇడి)లో ప్పరరారిమంగ్
ఆర్ర ప్రాకరరకల్ డిప్ల మా (డి.ఇఇ.ఇడి)
3.3.4 xxxxxxx అనేది కళను ప్ాద్రిశంచే ప్ాతేయకమైన అంశంగర చప్ెవచుు. ఇది
బో ధనగర ఉంట ంది. ఇది స్రంఘిక అవగరహన, ప్రరయవర్ణ సెృహ, చారితాాతమక
సంఘటనలు, వికిమాదితయ యొకక 32 ప్రకట్స సపంహాసనం ‘సపంగ్ xxxxx’ వంటి
స్రంప్ాదాయక కథలు నైతికతలను బో ధ్ించడానికర సహాయప్డుతుంది. ప్ప్పెట్స్
మా అభిప్రాయాలను, ఆలోచనలను మరియు ఆలోచనలను కమూయనికవత్
చేయటకనికర ఉప్యోగిస్త రర్చ. మేము చేతిలో ఒక చేతి ప్ట్రని కలిగి ఉని క్షణం,
మేము దికూ్రర్ మరియు ఇంటరాసపెక్ర విలీనం చేస్త రము.
ఈ రింగ్్ మనసు్ మరియు ప్రతాలో ఒక గంట హఠరతు

త గర అర్ధ ం
మరియు అర్ధ ం చేసుకునే స్రమరరధానిి ఇవేడం సజీవంగర వసుతంది. ఇది
కరంటెంతు మరింత సర్దాగర తసుతంది మరియు ఇంకర తార్చమార్చ దాేరర
తీవామైన చర్ును తసుతంది. బొ మమలు, స్రమర్స్రయలు మొద్లెైన వరటిలో ద్ృశయ
కళలు మరియు చేతిప్నులు వంటివి అనిింటిని బొ మమలప్పైనా
ఉప్యోగించార్చ. కుకక ప్పలలల యొకక స్రధ్ార్ణమైన ఇతివృతాతలు మార్ల్
విలువలు కథలు, ఇతిహాస్రలు, స్రానిక మైథసతటిక్.

ప్ప్ుెలు స్రానిక ప్రాంతవర గురితంప్ు మరియు లక్షణాలను వరితస్త రయ
మరియు మనసు్లో అదే విధంగర ఉంటకయ. విదాయ, అవగరహన మరియు
మానసపకంగర మరియు శరరీర్కంగర సవరలు చేయబడిన వయకుతలకు ప్ప్పెట్ా
విజయవంతంగర ఉప్యోగించు -కుంట ంది. తదాేరర వరర్చ ఈ భకవనను
మర్చగైన రీతిలో భంగప్ర్చచుకోగలుగుతార్చ.
పఫరంతీయ చేతిపన్ుల యొకక ఉదాహర్ణ:
కరింద్ ప్ప్పెట్స ప్తల స్/రీజియన్ గోలవ్ ప్ప్పెట్స ఉతత ర్ప్ాదేశ్ ఒరిస్ర్ వస్ర బెంగరల్
కరైరిసర పంూ గ్ ప్ప్పెట్స రరజస్రాన్ ఒరిస్ర్ కరరణటక తమిళనాడు రరడ్ ప్ప్పెట్స ప్శుమ
ప్రయలెట్స, ఒరిస్ర్ షరడో ప్ప్పెట్స ఒరిస్ర్ కవర్ళ ఆంధాప్ద

ా ేశ్ కరరణటక మహారరషర ూ
తమిళనాడు మరియు ప్ప్ుెప్టిం కృషణ ప్పల ప్తర్చ ప్పకోకోతు రరమాయణ &
మహాభకర్త కతాప్ురిని కుంభేయ గోమా్యతా బొ మలటర ం రరమాయణ
తలెవకుతు థో లూబకలలాటకరగూలు గోమ్యతాత, తేమ్స – మహాభకర్త్ &
స్రానిక ప్ురరణములు మా ప్ో ా గిస్ – 4 తనిఖీ చేయండి.
1. ఏ మూడు ర్కరల తోలు బొ మమలను ప్తర్చ ప్పటరండి.
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
2. తోలుబొ మమల యొకక స్రధ్ార్ణ ఇతివృతాతలు ఏమిటి?
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
3. శరరీర్క మరియు మానసపక సవరళుకు 3 ప్ప్పెట్ి విజయవంతంగర
ఉప్యోగిస్త రర్చ (ఒప్ుె/తప్ుె)

4. ప్ప్పెట్స అనేది అతయంత ఆసకరతకర్మైన మరియు వయకీతకర్ణ యొకక ........
మాధయమం.
5. ప్ప్పెట్ి విజయవంతంగర భౌతికంగర మరియు మానసపకంగర సవరలు కోసం
ఉప్యోగిస్త రర్చ ప్ాజలు.
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
3.2.5 పఫరంతీయ కళార్ూపఫల సూత్ారలు అనగర మూయజిక్, డాన్్, థియేటర్ &
కుకక ప్పలల అది ఎలిమంటరీ లెవల్ ప్రాథమిక స్రాయలీ ప్పలలల జీవితంలో ప్రాంతీయ
కళ ర్ూప్ం ప్ాముఖ్ ప్రతా ప్ో షపసత ుంది.
1. ఇది ప్పలలల సంప్ూర్ణ అభివృదిధ కర సహాయప్డుతుంది. కళ ర్ూప్రలు
భౌతిక, అభిజాా, భకవోదేేగ, స్రమాజిక, ఆధ్ాయతిమకం మరియు భకష.
2. కరర్యకలాప్రలోల ప్రలగొనడం సమనేయ, సహకరర్ం, భకగస్రేమాయనిి
ప్పంచుతుంది. సహనం, ఐకయత యొకక శకరత, నాయకతేం మరియు
ప్రార్ంభించటకనికర మరియు అనుసరించే స్రమర్ధ ాం.
3. ఇది జీవితం ప్టల స్రనుకూల వైఖ్రిలో నిరిమంచడానికర
సహాయప్డుతుంది.
4. ఇది అనేేషణ దాేరర ఏదైనా ప్రిసపాతిలో సమసయను ప్రిషకరించడానికర
అవకరశం ఇసుతంది.
5. ఇది ఏకరగిత శకరత మరియు ద్ృషపరని ప్పంచుతుంది. ఇది ప్ద్ును ప్పటరడానికర
సహాయప్డుతుంది. మానసపక స్రమరరధాలు.

6. ఇది సృజనాతమకత మరియు కలెనాను ప్పంచుటకు
సహాయప్డుతుంది.
7. ఇది బకల సంతృప్పత నిచేు శకరత మరియు భకవోదేేగరలను అందిసత ుంది.
8. కరర్యకలాప్రలు దాేరర విచిినిం ఇది విదాయర్చధలు మధయ ప్ర్సెర్ ఉంది.
భకష యొకక అవరోధం.
9. ఒక తర్గతిలో విదాయర్చధలు వివిధ ప్రాంతాల నుండి వస్

త ఉంటకర్చ. స్ో ద్ర్
భకవన ప్పంచుతుంది.
10. ప్రాంతీయ కళ ర్ూప్రలు ప్రాథమిక స్రాయలో నిర్ేహించబడుతుండటంతో,
ఇది ప్రాంతీయంగర బలప్డుతుంది. బంధం మరియు ప్రాంతం గ్ర్వం
అభివృదిధ .
11. ఇది వరరి భకర్తీయ సంసకృతిని అర్ధ ం చేసుకోవడానికర మరియు అర్ధ ం
చేసుకునేంద్ుకు విదాయర్చధలకు సహాయప్డుతుంది జాతీయ సమైకయత.
3.3 ఏదైనా ప్రలనింగ్ మరియు తయారీ ప్పరరారిమంగ్ ఆర్ర ప్ాణాళిక మరియు
తయారీ కరర్యకిమం యొకక ఒక ముఖ్యమైన ప్రతా ప్ో షపసత ుంది. ఇది ఈవంట్స
యొకక విజయానిి భరించడానికర ఒక ముఖ్యమైన స్రధనం. బకగర
ర్ూప్ ందించిన ప్ాణాళిక మరియు ఒక విజవత ప్రిసతిలో

పా తయారీ ఫలితాలు.
ప్ాణాళిక సమర్ధ వంతంగర అమలు మొతత ం ప్ాకరియలో చాలా ముఖ్యమైన ప్రతా
ప్ో షపసత ుంది.
3.3.1 పఫానింగ్
1. థీమ్స ఎంప్పక ఈవంట్స అవసర్ం ప్ాకరర్ం ఉండాలి. మేము ఉండాలి.
కళార్ూప్రల ఎంప్పకలో భకగంగర ఈవంట్స యొకక లక్షయం మరియు ప్ాయోజనం

గురించి తలుసుకోండి. ఇది సంద్ర్ాం యొకక అవసరరనిి ప్ర్సెర్ సంబంధం
కలిగి ఉండాలి.
2. ఇది కళ ర్ూప్రనికర సంబంధ్ించిన ప్రామాణిక సమాచారరనిి కలిగి ఉంద్టం
చాలా ముఖ్యం. వివిధ మూలాల నుండి సతకరించబడుతుంది. తలిల ద్ండుాలు,
సమాజం, ప్ుసత కరలు, ఇంటరిట్స, ఇతర్ అబీాప్ంతాల నుండి వచిున విదాయర్చధలు,
విదాయర్చధలు ఈ ప్ాకరియలో ప్రలగొంటకర్చ. సమాచారరనిి సతకరించడం మరియు
ఇవేండి. విదాయర్చధలకు మంచి అనేేషణ ఉంట ంది. ఇది వరరికర జీవిత కరల
శక్షణా అనుభవరనిి ఇసుతంది.
3. ఎవరికోసం ప్నితీర్చ ప్ాణాళిక చేయబడింద్ని గుర్చతంచుకోండి. ప్తాక్షకుల
ద్ృకెథం మరియు నాణయతా మనసులో ఉంచుకోవరలి. కళా ర్ూప్రలు.
4. ఈవంట్స యొకక తేదీ మరియు సమయం మనసు్లో లభయతలో
ఉంచుకోవరలి. రగుయలర్ స్కల్ ప్రఠయ ప్ాణాళికలో ఖ్ాళీ సా లం. ప్రఠశరల
తలుసుకోవడం చాలా అవసర్ం. ప్రీక్ష, సపలవు మొద్లెైనవి.
5. ఈవంట్స యొకక స్రానం, వేదక

ి యొకక సా లం లేదా వరతావర్ణం
నిర్ణ యంచాలి్ ఉంట ంది. నిధుల లభయత ఆధ్ార్ంగర, సులభంగర చేర్చకోవడానికర,
సా లం కోసం ప్తాక్షకుల (వేడుక, వరరిషక రోజు మొద్లెైనవి), సంఘటన స్రాయ
(ప్రఠశరల స్రాయ ఇంటర్ ప్రఠశరల స్రాయ, రరషర ూ స్రాయ మొద్లెైనవి)
6. ఈవంట కు మరియు వేరవేర్చ తలల కరింద్ దాని ప్ంప్పణీకర నిధుల కవటకయంప్ు
సంసా లో కీలకమైన ప్రతా.
7. ప్రఠశరలలో ప్రలగొనడం అనేది ప్ామేయం గరిషరంగర ఉంచాలి. ప్ాతి శశువును
ప్ో ా త్హిసత ుంది.తర్గతి గద్ులు, ఆడిట రరియం, కమూయనిట్ హాల్ మొద్లెైనవి

ఉంటకయ. అనిి సమయాలోల ఉప్యోగించబడింది. ప్ాద్ర్శన కోసం
సమూహాలలో ప్ాణాళిక మరియు సర్చీబకట అట వంటి కరర్యర్మాలలో
సహాయప్డుతుంది. సతెస్, సమయం అనిి ప్ో ట్ డైరకరర్ల చ లెకరకస్రతర్చ.
8. ప్ాద్ర్శన, లిప్ప ర్చనా మరియు స్రధన కోసం సంగీతం ఎంప్పక అది ప్నితీర్చ
యొకక అవసరరనిి నర్వేర్ుడానికర ఉప్యోగించిన విధంగర ఉండాలి. అలాగవ
కళ ర్ూప్ం యొకక ప్రామాణికతను నిర్ేహిసత ుంది.
9. ద్ుసుతలు మరియు ఆభర్ణాల యొకక ర్కరనిి ఎనుికోవడంలో మరియు
ఎంచుకోవడానికర ఇది చాలా ముఖ్యం ప్ాద్ర్శన కోసం.
10. ప్ని విభకగం మరియు వీధుల బృంధ్ామ్స గరిషరంగర అనుమతించాలి.
కరర్యకిమంలో విదాయర్చధలు మరియు సపబ్ంది సభుయల భకగస్రేమయం ఇది కూడా
ఇవరేలి. ఆరి స్రమరరధాలను చ్ప్పంచడానికర మరియు విభినిమైయ వరటిని
అనేేషపంచడానికర ఒక వేదక
ి ప్రాంతాలు.
3.3.2 త్యారీ
1. ఒక ప్నితీర్చ కోసం సపద్ీమవుతునిప్ుెడు, ఇది ప్ూరితగర తలుసుకునిది
ముఖ్యం ప్ని వివిధ స్రాయలలో జటర .
2. విదాయర్చధల ఆడిషన్ మరియు ఎంప్పక అవసరరనికర అనుగుణంగర చేయాలి
ప్ాద్ర్శన. రిహార్్ల్్ కోసం సరైన సరైన కవటకయంప్ు మరియు సమయ
కవటకయంప్ు ఉండాలి. సపరిప్ర, ప్రట, సంగీతం, సంభకషణ డలివరీ, వరయస్ వంటి
బొ మమలు స్రధన కోసం మాడుయలేషన్, బకడడ లాంగవేజ్ అండ్ మూవమంట్స్
ఆధ్ారరన ప్రఠశరల వరతావర్ణానిి కలత లేకుండా, ముద్ాలు మొద్లెైనవి.

అట వంటి కరర్యకిమాలోల, టెమ్స

ై మేనేజ్ మంట్స మనం మర్లా ఉంట ంది. ఒక
సపషన్ ముంద్ుగరనే ప్రలన్ చేయడం మొద్లవుతుంది.
వివిధ ప్ాద్ర్శనలలో ప్రలగొని వరరి సంఖ్య ప్ాకరర్ం సతరజ్ నిరరమణం
చేయాలి.వేదక
ి యొకక రండు వైప్ులా మటల కవటకయంప్ు ఉండాలి. వనుక ద్శ
సా లం సరైనది కరవరలి. అంద్ుచేత ప్రలగొనేవరర్చ వరరి స్రానమును తీసుకోగలర్చ.
వేదక
ి యొకక కరనిాగరవషన్ కరంతి సంబంధ్ాల ప్రిధ్ిని ప్ో షపంచేవరరికర మరియు
వీక్షకులకు మధయ ఇవరేలి. 6. తీగ తకుకవ మైకిోఫో న్, సతరజ్,మైక్ మొద్లెైన 7.
లాంటి ప్నితీర్చ ప్ాకరర్ం ధేని వయవసా ఏరరెట చేయాలి. ప్ాద్ర్శనల అవసరరనికర
అనుగుణంగర సతరజ్ లెైటింగ్ ను ఏరరెట చేయాలి. 82 గరమనికలు ఎలిమంటరీ
ఎడుయకవషననల ఆర్ర ప్రాకరరకల్ డిప్ల మా (డి.ఇఇ.ఇడి) కళ కళ ర్ూప్కలెన మరియు
ప్ాద్ర్శనకు సంబంధ్ించి ద్వల అలంకర్ణ మరియు డ్యర్బుల్ మరియు
సహజ ముడి ప్దార్ధ ం ఉప్యోగించడంతో తప్ెనిసరిగర చేయకూడద్ు.
కరస్
ర ామ్స, ఆభర్ణాలు మరియు తయార్చచేసుకోవచుు సీేయ చేసన
ప /
గృహ తయార్చ, అదీ కు ప్రఠశరలలో అంద్ుబకట లో ఉంది. వరతావర్ణ
ప్రిసతులను
పా ద్ృషపరలో ఉంచుక్ని, వసత ీ ధ్ార్ణ ప్రలగొనేవరరికర ర్క్షణ మరియు
స్ౌకరరయనిి కలిెంచాలి.
నాణయతా తనిఖీ తరరేత మాతామే అప్పల డ్

ల చేయండి. ఈ ప్రాంతానికర ఏకటకా
ప్ూర్ేకత ఉండకూడద్ు. ప్రలగొనే వరరికర స్ ంత మేకను తీసుకురరవటకనికర ట్చర్
అడగవచుు. కళా ర్ూప్రల అవసరరనికర అనుగుణంగర ముంద్సుతగర మరరయద్లు
సపద్ధం చేయాలి. ఈ ప్రఠశరలలో విదాయర్చధల మరియు ట్చర్చల బృంద్ంతో
తయార్చచేయబడిన గృహాలు తయార్చచేయవచుు.

అవసర్మైన అవసర్ం ఉనిటల యతే అవుట్స స్ో ర్్ చేయబడుతుంది.
కళకు తగిన వరతావర్ణం, బొ మమల కోసం, ర్ంగసా ల బొ మమల ర్కం, నీడ,
చేతిగ డుగు మొద్లెైన వరటి ప్ాకరర్ం వేదక

ి అమరిక ఉండాలి. కుకకప్పలలలు
సీేయ తయార్చ చేయగలవు లేదా నిప్ుణులచే చేయటకనికర ప్పలలలతో
కరరరానాలు చేయటకనికర నిప్ుణులని చేయవచుు. మేము ఒక తోలుబొ మమల
ప్ాద్ర్శనలో వివిధ ర్కరల ప్ప్పెటల ను ఉప్యోగించవచుు.
థియేటర్ కోసం, సపరిప్ర జాగితతగర ఉండాలి. మొతత ం ప్రలగొని వరరితో
సంబంధం ఉని దానితో సంబంధ్ానిి ఏర్ెర్చడానికర సపరిప్ర యొకక కరప్ీని
అంద్ర్చ ప్రలగొంటకర్చ. నిధుల లభయతమై ఆధ్ార్ప్డిన చర్యల మొతత ం ప్ాణాళికను
నాయయబద్ధ ంగర నిర్ేహించాలి.
ఈవంట్స ముంద్ు రోజు ఒక రోజు వేదికప్పై స్రధన రిహార్్ల్్ ఉండాలి
కరబటిర xxx తనిఖీ మరియు సరిచేయవచుు. అనిి ద్ుసుతలు మరియు కనీిటి
కోసం ఐర్నిడ ంగ్, ఆలర రవషన్, ఆభర్ణాల చక్ వంటి అనిి ర్కరల తయారీలు చివరి
నిమిషంలో హాజర్యేయలా చేయకుండా చేయబడాడయ. ఆడియో ధేని అమరిక,
సపడి, కరయసపట్స మొద్లెైనవి తనిఖీ చేయకూడద్ు. మడికల్ సమమతి విదాయర్చధల
వద్
ై య ప్రిసతుల
పా గురించి తలుసుకోవడానికర తలిల ద్ండుాల నుండి సంతకం చేసప
సతకరించాలి.
సరైన నీర్చ కూర ుని, రిఫపాషపమంట్స మరియు వరష్ ర్ూమ్స/రస్ర ర్ూమ్స
అరవంజ్ మంట్స ఉండాలి. వరరి ప్ాద్ర్శన యొకక సంఖ్య మరియు సమయంతో
ప్రలగొనే వరరికర తలియజవయడానికర సరైన ఏరరెట ఉండాలి. ఉప్రధ్ాయయులు

మరియు స్
ర డంటల బృంద్ం సమనేయానికర ప్ాద్ర్శనను సేచింద్ంగర
తీసుకోవరలి.
నిరోధక డ్యయెట్స విద్ుయత్ వైఫలయం నివరరించడానికర ఈవంట్స కోసం
ప్వర్ బకయకప్ అమరిక అవసర్ం. సరైన ర్క్షణ, తయారీ, బకధయతలను ప్ాతినిధ్ి
బృంద్ం ఏవైనా సంఘటనల కోసం విజయానికర కీలకమైనది. భద్ాతా ప్ద్ధ తి 1.
ఆర్ర ఎడుయకవషన్ ననట్స్ 3.3.3. స్చనకు సంబంధ్ించిన చిటకకలు కళలను
ప్ాద్రిశంచడంలో ఎంచుకుని థీంలు. ప్పలలలలో అభివృదిధ కర సంబంధ్ించినవి.
ప్రఠయప్ాణాళికలకు అనుసంధ్ానిసుతంది. ప్పలలవరడికర సుర్క్ష్ితంగర ఉండాలి.
ప్పలలలను ప్ాతిబింబించేలా ప్ో ా త్హించాలి.
ఎనుికుని ఏదైనా కళార్ూప్ం యాద్ృచిిక 3వద్ీ సరిగొ ర
బో ధ్ించబడద్ు. ప్రాంతీయ కళలు ప్ో ా త్హించాలి. చలన చితాా ర్ంగంలో సంగీత
ప్ాతి ఛోటక ఆధ్ిప్తాయనిి కలిగి ఉంది. అంద్ువలల అంద్మైన శరివయమైన, నృతయ
ర్ూప్రలు, జానప్ద్ థియేటర్ కోలోెతుంది. గరలమర్ ఆకరిషసత ుంది. కరనీ అర్ధ ం
చేసుకోవరలి.
ప్రాంతీయ కళలు బకగర అభివృదిధ చందాయ. చాలా లోతు కలిగి మరియు
దేశ ప్ాజల గురించి మాటకలడుతుంది క్నిి అనుసంధ్ానించబడిన విషయాలు
ప్రఠశరలలోల ఆసతె ఔతా్హికం మరియు ఆనంద్ం ప్ ంద్డం వంటివి ప్పలలలకు
అద్నప్ు సమాచార్ం ప్ ంద్డానికర సహాయప్డుతుంది.
ఆబెీ కరరవ్ వివిధ భకషల మరియు ప్ద్జాలం యొకక జాానానిి
ప్పంప్ ందించడానికర నీటి ప్ావరహం చితీాకరించబడుతుంద్ని అనుకుందాం. నీటి
ప్ాభకవం కోసం డ్ప్టకరలను ఉప్యోగించండి. హెడ్ ముసుగులు చేప్ కోసం

ఉప్యోగించవచుు. బిగ్ మరియు చిని చేప్లు తగినవి నిరిమంచడానికర
నేప్థయంలో తర్లించవచుు వరతావర్ణం ప్పనర ాూ ంతాం యొకక కథ మరియు
కుందేలు ‘సహాయక చేతి తొడుగు’ నీడ తోలుబొ మమ మరియు రరడ్
తోలుబొ మమలతో అందించబడతాయ. అవి అడవి సనిివేశం వేరవేర్చ బొ మమలను
చ్ప్పంచడానికర తోలుబొ మమల సహాయంతో చ్ప్వచుు.
ఒక ప్పద్ీ ఖ్ాళీ కరర్త ననత సపంహం జంప్ చేయగల బకవి, అద్ీ ం – ఇమేజ్
భవరనను వివరించడానికర అడడ ంతో దానిి భరీత చేయవచుు. ప్పలలలు
సులబహంగర అవయకత ప్రిసరరలు చ్సత వసుతవుతో సంబంధం కలిగి ఉంటకర్చ.
ఏదైనా ప్నితీర్చ కోసం రిహార్్ల్్ సా లం ప్రిమాణంలో సముచితంగర ఉండాలి.
ప్రఠశరల ప్నిని ప్ునర్చద్ధ రించుట, కలవర్ప్డకూడద్ు. 84 ననట్స్
ఎలిమంటరీ ఎడుయకవషన్ లో ఆర్ర ప్రాకరరకల్ డిప్ల మా ప్పరరారిమంగ్ చేస్త ో ంది.
(డి.ఇఇ.ఇడి) 1. అనిి అద్నప్ు స్రమాగిి అంద్ుబకట లో ఉండాలి. భద్ాతా సీన్్,
హెయర్ ప్పన్్, స్ది మరియు తడ్

ా వంటి ప్ామాద్ంలో ఏవైనా గుణగనాలను
నివరరించడానికర మరియు నిర్ేహించడానికర, xxxx.3. ను తయార్చచేయండి.
మరరయద్లు మరియు తోలుబొ మమలను మనిికైనా మరియు మరియు
నిర్ేహించడానికర సులభంగర ఉండాలి. సపడి లేదా కరయసపట్స వంటి ఆడియో రికరర్చడ
యొకక రండు లేదా అంతకంతే ఎకుకవ కరప్ీలు తప్ెనిసరిగర ఉంచాలి.
ప్నితనప్ు రోజుకు ప్ాథమ చికరత్ ఏరరెట చేయాలి.
అవసర్మైతే ప్ాతాయమాియం ప్ాద్ర్శన కోసం సపద్ధంగర ఉండాలి.
వరతావర్ణ సంబంధ్ిత సమసయలను చలల బర్చసుతంది, ప్ాతాయమాియ అమరిక
హాల్ లేదా ఆడిట రరియమ్స లేదా ఒక ప్పద్ీ కవర్ ప్రాంతం ఉండాలి. 8. సమయ

వయవధ్ి మరియు ప్రిసపతతి యొకక అవసరరనికర అనుగుణంగర మార్చెలు
చేయాలని మరియు మీ ప్ురోగతి – 51 ను తలుసుకోండి. ప్ాద్ర్శనను ప్రలన్
చేసత ునిప్ుెడు ఏ మూడు ప్రయంటల ను గుర్చతప్పటర కోవరలి.
............................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
.............................2. ప్ప్పెట్స్ ఉండాలి...... మరియు నిర్ేహించడానికర
సులభంగర. 3. అట వంటి ఎతు

త లో సతరజ్ ఉండాలి.......... మధయ సంబంధ్ాలు
మరియు ప్తాక్షకులను (కంటి) సంప్ాదించండి. 4. కరింది xxxx రిహార్్ల్్ మరియు
ప్పస
ా డ
ప ంట్స కోసం వరలంట్ర్్ లభయత మరియు ప్ంప్పణీదేరర రిహార్్ల్్ మరరయద్లు,
వస్రతూలు, బకయక్ిండ్ స్ౌండ్్ ప్ో ా టరస్ సపంబకలిక్ సతెస్ ట్చర్్ అండ్ స్

ర డంట్స్
ప్పబిాయేషన్ ఒక రోజుకు ముంద్ు ఆర్ర ప్రమ్స్ ఈ యూనిటరల, మేము అనిింటిని
కలిగి ఉని ఒక ప్ాద్ర్శనలో కరంటెంట్స ను వరితంప్జవస్త రము.
నాలుగు ప్రాస్రతవించబడిన ప్రాంతీయ కళ ఆమేర సంగీతం, నృతయం,
థియేటర్ మరియు తోలుబొ మమలను ర్ూప్ ందిసత ుంది. కథ – చిలుక మరియు
ఎర్ిటి అద్ు్త సీన్ – 1 (కథ)
1. వసత ంీ యొకక షీట ి ఉప్యోగించడంతో తోలుబొ మమ ప్ాద్ర్శనను
ప్ాద్రిశంచడం.
2. ప్ప్పెట్స ప్రతాలు – చిలుక, ఎర్చప్ు అద్ు్త, రండు డాయన్్ యక్ష్ినులు.
3. తోలుబొ మమ ప్ాద్ర్శన కోసం వసత ంీ షీట ి ప్టర కుని ఇద్ీ ర్చ వరలంట్ర్ల చ.
4. షీట్స వనుక నుండి, కీలుబొ మ్సమ అకడలికలను సృషపరసత ుంది డైలాగ్్

5. సేర్ొ ం ప్ాభకవం కోసం ప్ గ మరియు లెైటల మేఘాలు చ్ప్పంచడానికర
ఉప్యోగించవచుు. తర్చవరతి సనిివేశంలో తోలుబొ మమలను మిగిలిన వరటికర
ప్ాతయక్ష ప్రతాలుగర చ్ప్పంచబడతాయ. ప్ాద్ర్శన.
స్ీన్ – 2 (కథ)
సనిివేశం మార్చు – ప్ప్పెట్స ప్ాద్ర్శన వేదిక మార్ుబడుతుంది.
మరియు నేప్ధయ ప్ాద్ర్శన (చితాా లేఖ్నం మరియు ప్పయంటింగ్ చేయటం
ప్పలలలచే చేయబడుతుంది) సనిివేశం -2 కోసం జర్చగుతుంది. యాంకర్ కథను
అభివృదిధ ని చేసత ుంది. సతరజ్ ప్ాద్ర్శన – భూమి, గరిమ, చటల , బకగర ఇలుల
మొద్లెైన ద్ృశయం. అక్షరరలు – ఒక చిలుక, గరిమం మహిళలు ప్రత ప్రడటం
మరియు నీర్చ ప్ూరించడానికర వళళతునాిర్చ. కుండలు, కరస్

ర ామ్స,
ఆభర్ణాలు, మేకప్ – చిలుక – ఆకుప్చు తనాల ముసుగు, గరిమం మహిళా
జనాధనాలింగర చుంరి, బో ర్, కడే మొద్లెైనవి.
మరరయద్లు అలూయమినియం కుంద్ల లేదా కుండలు ప్టర కుని చర్య
డైలాగ్్ మరియు ప్రటలు ముంద్ుగర రికరర్చడ చేయబడతాయ. లేదా
అకకడికకకడే ప్రడబడతాయ. గరిమ మహిళలు ప్రత కోర్స్ లో ఉంది మరియు
చిలుక ప్రత స్ో లో ఒకటి. ఇను్ట

ా మంట్స డో లక్ మరియు హారోమనియం కరంతి
మరియు ధేని ప్క్షుల కరరరయతో ఉద్యం సమయం అనిి గరిమ మహిళలు
ఒక వప్
ై ు నుండి మరియు తర్వనుక నుండి తర్ వనుక వప్
ై ు కద్ులుతుంది.
ఇతర్ వప్
ై ు నుండి

స్ీన్ – 3 (కథ)
ద్ృశయం ప్ాద్ర్శన ద్ృశయం -2 లో అదే విధంగర ఉంట ంది. అక్షర్ – ఎర్చప్ు
అద్ుాత కరస్
ర ామ్స, ఆభర్ణాలు, తయార్చ అప్ ఎర్చప్ు గ్ను ద్ుసుతలు, ఈకలు,
వండి ఆభర్ణాలు, కరరీటం, చేతిలో ఒక సపరక్ డైలాగ్్ – చిలుక మరియు ఎర్చప్ు
అద్ుాత మధయ మొతత ం సంభకషణ రైజ్ లో ఉంది. ప్పలలలను ఉప్రధ్ాయయుల
సహాయంతో అభివృదిధ చేసుక్నివేండి.
స్ీన్ – 4 (కథ)
ఈ గరిమ ద్ృశయం ఇప్ుెడు ‘ధ్ో బకయగరట్స’గర మార్చతుంది అయతే యాంకర్
అభివృదిధ చంద్ుతుంది. కథ మరింత సతరజ్ డిసతలే తర్ంగరలు డ్ప్టకటర నీటిని
ప్ాద్రిశంచడానికర, ఉరితీయబడిన వస్రతూలతో ఒక వర్

ై అది చటల మొద్లెైనవి.
ప్రతాలు – వరశర్ ప్ుర్చషులు, గరడిద్, చిలుక మరియు ఎర్చప్ు అద్ుాత.
కరస్
ర ామ్స, ఆభర్ణాలు, తయార్చ – అప్ వరశర్ ప్ుర్చషులు ఒక ధ్ో తి మరియు
చ కరక గరడిద్ ధరించి తల ముసుగుతో గరడిద్ వంటి (గరడిద్ స్రానంలో నిలబడి)
మరరయద్లు – కలగడం లేదా నటించడానికర వస్రతూలు. 3.4 ఒక ఫో లడ ర్ కవర్
ప్రాకరరకలిి తయార్చచేయడం చర్యలు యూనిట్స 2 లో చరిుంచబడిన విధంగర
ఫో లడ ర్చల ఇదే ప్ద్ధ తిలో తయార్చచేయాలి.
తర్గతి, అసపంబీల కరర్యకిమాలలో చేసపన అనిి కరర్యకిమాల రికరర్చడను
క్నస్రగించాలి. చేప్టిరన కరర్యకలాప్రల ర్కరలోల చిని గమనికలు, ద్తత త
ప్ద్ధ తులు, ఫో టరలు, కరికుయలం లేదా ఏదైనా నేప్రధ్ాయనికర సంబంధ్ించి,
ప్తాక్షకులు, సతిహితుడు, తలిల ద్ండుాలు, ఇతర్ ఉప్రధ్ాయయులు, ప్పాని్ప్రల్ డౌన్
చేయాలి. ఇది సహాయం చేసత ుంది. వివిధ కరర్యకిమాల డాకుయమంటేషన్

ప్ాకరియను తలుసుకోవడానికర నేనే విశలలషణ మరియు ఏకకరల మర్చగుద్ల
ప్ాతిస్రరి. మొతత ం సంవత్రరనికర చేసపన కరర్యకలాప్రల జాబితా తనిఖీ చేయండి.
భవిషయత్ కోసం ఫో లడ రిణ ప్ునర్చద్ీ రించడం – ప్పలలలను ప్పర్గడం మరియు వరరి
గతం చ్సతటప్ుెడు రికరర్చడలు జబు్లు, విజయోత్వ భకవన ఉంది.
3.5 యుయస్, అప్ట అప్ట ఎల్ఈటి భలర్త్దేశం అనీి కళార్ూప్రల సంప్ని
సంసకృతిని కలిగి ఉంది. ప్రాంతీయ కళార్ూప్రలు వరర్చ ప్ామోట్స
చేయబడినంద్ున వనుక సీట ను తీసుకుంటకర్చ. స్ , ఇది ప్రాజకుర ముఖ్యం. ఈ
కళ యొకక ప్రాముఖ్యత మరియు వరటిని ముంద్ంజలో తీసుకువళుండి
సంర్క్ష్ించేంద్ుకు మరియు ఈ లక్షయం స్రధ్ించడానికర, ప్రఠశరల ఉతత మ స్రానం.
ఇది బకధయత అనిి ఉప్రధ్ాయయులకు కళా ర్ూప్రలతో విభిని అంశరలలో
విషయాలు ఎనేబుల్ చయయడానికర సంబంధ్ించినవి. విదాయర్చధలు గ ప్ె
స్రంసకృతిక వరర్సతాేనిి గిహించార్చ.
భకర్తదేశంలో కళలను ప్ాద్రిశంచే ప్ాప్ంచం మననహర్మైన మరియు
స్ౌంద్ర్యం ఉంది. సరైన అమలు ప్పలలల జీవితానిి ఆకృతి చేసత ుంది. అంద్ంగర
సృజనాతమక ఆలోచనాప్ర్చలు తయార్చ ఏదైనా కళాతమక ప్నితీర్చలో
సహాయప్డుతుంది. కళ యొకక లోతును అర్ధ ం చేసుకోండి, విశరేసం
ప్పంచుతుంది. మరియు వరటిని మరియు శరీర్ం సకరియమ్స. అంద్ువలల చైల్డ
లెరిింగ్ ఫౌండేషన్ ఆర్ర్ థ్

ా త్ తూ
ా ఆర్ర్ ప్ాయోజనకర్ంగర ఉంట ంది.
ఉప్రధ్ాయయుల ప్ాయతిం ప్పలలలు మన జీవితాలోల ప్రాంతీయ మరియు
స్రంప్ాదాయక కళ ర్ూప్రల యొకక ఉప్యోగరనిి అర్ధ ం చేసుకోవటకనికర
సహాయం చేసత ుంది. మరియు ప్రఠశరల యొకక వరరిషక కరర్యకిమాలకు ఒక

ఇబ్ందికర్ంగర ఉండద్ు. 3. ప్ో ా గిస్ మీ ప్ో ా గిసుి తనిఖీ చేయడానికర జవరబులు
– 11 (దింస, గరరర్, బిహు) 2. (సంప్ాదాయ), 3. (ఉద్యమం) 4. (సంప్ాదాయం
మరియు సృజనాతమకత) మీ ప్ో ా గిస్ -21 తనిఖీ చేయండి. కూర్గరయల
అమమకందార్చడు, కబకరివరలా, ఫూ
ై ట్స వికూ
ి త ఎక్్ టకా. 2. నేమ్స 3 తూ
ా 4
వయకీతకర్ణ మరియు సంజా 5. కరశీమర్ 6. కృషణ తాత 88 స్చనలు ఎలిమంటరీ
ఎడుయకవషన్ లో ఆర్ర ప్రాకరరకల్ డిప్ల మా (డి.ఇఇ.ఇడి) మీ ప్ో ా గిస్ – 31 ను తనిఖీ
చేయండి.
గోలవ్, రరడ్ మరియు సపరంూ గ్ 2. ప్ురరణ స్రహితయం, ప్ురరణాలు, నతి

ై క
కథలు, స్రానిక ప్ురరణాలు 3. తూ

ా 4. అటకాకరరవ్ 5. (నిజమైన/ తప్ుెడు) 3.7
స్చించిన రీడింగులను మరియు రఫరన్స్
1. బూ
ల సపైకస్ యొకక నేషనల్ బుక్ టాస్ర కరంగడ మ్స
2. నేషనల్ బుక్ టాస్ర క్ంకణి జానప్ద్.
3. నేషనల్ టాస్ర ఇండియా.
4. యొకక కరలసపకల్ డాన్్ ఆఫ్ ఆనంద్ం. నేషనల్ బుక్ టాస్ర తానే్న్:
ఇంద్ాజాలికుడు. నేషనల్ బుక్ టాస్ర కరియేటివ్ డాామా & ప్ప్పెట్ా ఇన్ ఎడుయకవషన్.
5. నేషనల్ బుక్ టాస్ర అంటే ఏమిటి? తారర బుక్్ ప్ప్పెట్స్ అప్రిమిత xxxxx
6. తారర బుక్్ బొ మమలు మరియు కథలు xxxxx
7. తారర బుక్్ ముసుగులు మరియు ప్ాతిరోజూ వసుతవులతో ప్నితీర్చ
మాయలక్ష్డమ చోప్రధ్ాయయ ఒలివిననహ జఎఫ్ గోమస్ లీలా సమ్న్ అషో వ్ ద్రరమరీమర్
ఆర్. కరంటకా డరిమతి గియాత్ వొల్ా అణుకర ర్విశంకర్ స్డానాహనేటెట్స వొల్ె

అనువర ర్విశంకర్ గట్ వొలీెా. గీతా అనుశర ర్విశంకర్ కళాతమక అభకయస్రనిి
బటిర 1. ఆర్ర ఎడుయకవషన్ ననట్స్.
3.8 యయనిట్ ఎండ్ ఎకత్ొరియెన్్
1. కళను ప్ాద్రిశంచే ముఖ్యమైన భకగరలు ఏమిటి?
2. శబకీల దాేరర మీకు ఏమి అర్ధ ం?
3. మన దేశంలో ప్రడిన వివిధ ర్కరలెైన ప్రటలు ఏమిటి? మూడు ఉదాహర్ణలు
ఇవేండి?
4. జానప్ద్ నృతయం మరియు శరసీత య

ీ నృతాయల మధయ తేడా ఏమిటి? మీ ప్రఠయ
ప్రాంతం నుండి ఏదైనా అధ్ాయయం యొకక లిప్పని ర్ూప్ ందించండి మరియు
నాటకరనిి సపద్ధం చేయండి. దాని గురించి వరాయండి?
5. మీర్చ ఆచర్ణాతమక ఫో లడ ర్చి ఎంద్ుకు క్నస్రగించాలి?
6. ప్పర్ూకాసపవ్ మరియు ఏ రరషరరూనికర సంబంధ్ించిన ధేని కలిగిన క్నిి సంగీత
వరయదాయలకు ప్తర్చ ప్పటర కలా? మీర్చ ప్రాంతీయ డ్యయెట్స దాయంసును చ్స్రరర?
కరంటెంట్స, ప్రాంతానికర చందినది. వస్రతూలు, ప్ాజల ప్ాతిచర్యలు గురించి
వివరించండి. మీ తర్గతికర వేరవేర్చ ప్రాంతాల ప్పలలలు ఉనాిర్చ. వరర్చ ఏ
ఉతా్హానిి కలిగి ఉనాిర్చ. ఈ సంద్రరాలలో ఏ ప్రట లేదా నృతయం ప్రడతార్చ?
కనీసం రండు ఉదాహర్ణలు ఇవేండి. మీ ప్రఠయప్ుసత కరల నుండి స్చనలు
ఇవేండి – ఏ అధ్ాయయాలు బో ధ్ించగలనా?

ఆకి్విటీ
1. ఏదైనా ప్ండుగను గమనించండి మరియు వివిధ ర్కరల కళలను ఇది
ప్ాద్రిశసుతందో గమనించండి.
2. మీ ప్రాంతంలో ఒక కుకకప్పలల గురించి తలుసుకోండి. ఈ కథ ఏమిఓటి
అతను/ఆమ కథ, కూప్పస్రేమి, ఎం.హరిహర్ణ్. అనిప్ూర్ణ రరలగునీష మాలిన్
సపయగల్ 90 ననట్స్ ప్రలనింగ్ అండ్ ఆర్ొ నైజవషన్ ఆఫ్ ఆర్ర ఎడుయకవషన్ డిప్ల మా ఇన్
ఎలిమంటరీ ఎడుయకవషన్ (డి.ఇఐ.ఐడి).

యూనిట్4 – కళ ద్ కక ప్రణాళిక మరియు ఏరపాటు
4.0 ప్రిచయం
4.1 అభ్య సన లక్ష్య లు
4.2 ప్పరథ క తరగతిలో కళ అనుభవం ప్రణాళిక( కపర కలాప్పలు మరియు
సమయం ప్టటి క)
4.2.1 కళ అనుభవం అనగప ఏ టట
4.2.2 కళ ప్రణాళికను ఎలా రూప్ ందంచాలి
4.2.3 ప్పఠ పల సమయం ప్టటి కలో కళా ద్ కక స్పానం
4.3 కళ అనుభవం కక ప్దారధ ం మరియు సా లం ను సమన య ప్రచడం
4.3.1 కళ అనుభవం కోసం అవసరమైన ప్దారపధలు ఏ
4.3.2 కళ అనుభవం కోసం ప్దారధం మరియు సా లం ఏలా నిర చంచాలి
4.3.3 నిల మరియు ప్దారధ ం కక నిర హణ
4.4 కళ అనుభవం సులభంగప నిర హంచ బడాలి
4.4.1 కళ ద్ లో సులభతరం అంటే ఏ టట?
4.4.2 సులభతరం ప్రకరయ
ి
4.5 సంకలనం చేదా ాము
4.6 జ పబులు – ప్ురోగతిని ప్రీక్ష్షంచండష
4.7 సూచంచన ప్ఠనాలు మరియు సూచనలు
4.8 యూనిట్ ముగింప్ు అధ్ా యాలు
ప్రాథ క మ౒ద్ లో ప్
ి మా (D.El.Ed) 1

4.0ప్రిచయం
మ ుంద్ు అధ్య యాలాలలో రు కళ మ౒ద్ లో ుండు ద్ృశ్ మ ియాల ెర ి ుంగ్ కళ
మౌకక ప్ా యన్ త మ ియాల ప్రామ ఖ్ త గ ిుం ెలుసుకున్యారు .ప్ాద్ర న్ కళ మౌకక
మ౒సృత కరర క్షేతుంా తరు రత తరుం ర ికి అుంద్జేయాలడుం ఒక స రలు మ ియాల ధ్ి .ఇ ి
ప్ా య క కళా రూప్రలన్ు కమ౎గి ఉుంట ుం ి .అమ౒ సుంగీతుం, న్ృత ుం, న్యటిక ప్ాద్ర న్, ోలు
బొ మ లాట, తాలేఖ్న్ుం, ె ుంటిుంగ్, మౖలాాలన్ు ెకకడుం, మ ద్ాణ, కొలేజ్, ోలుబొ మ ల
తయాలా ,ీ ఫో టోగర ి, ప్ య ల ప్ర రయాలణుం మొద్లగ న్మ౒ మ ియాల మౙరమా క రమౙరా లు, గణితుం,
మౙ ుంద్ర మ , మౙర ిత మ .ఇ ి ఒక సమ ద్ాుం లాగర ఉుంట ుం ి, కేవలుం కొ ా మొన్ుగ లకే
న్ేరుుకున్ే ర ికి, మ౒ య ేతకు మ య ల వుంటి జఞాన్య ా అుం ిసుుం ి .మ౒మ౒ధ ప్ద్తులన్ు
అమలు యయాలడుం మన్ుం అభ్ ిుం యుం, మ ి ఇుంక కొుంత అబ సన్మ మ ుంద్ుకు ెళ యుం.
ిలలు వ కప్రచటా కి ఒక ప్ుటు క ో కూ ిన్ కో ిక ఉుంద్ అుంగీక ిుం యమ౎ .ప్రారుంభ్
సుంతస రలో ిల ర ికి ఒక ియాలుం ఇ ున్ప్ుాడు తన్ సహజ స ావుం బయాలట
ప్డుతుుం ి .ఉ య -:కరగితుం, రుంగ లు, కద్మ౎కలు, ప్రటలు, సుం ాషణ మొద్లగ న్మ౒
వ కతకరణ ప్ాద్ర న్ మ ియాల ద్ృశ్ కళలో మ౒మ౒ధ ైలులు లే య రూప్రలన్ు ెుంటన్ే
మారుతుుం ి .ఉప్రధ్య యాల డు అుం ిుం న్ మద్తు, జఞాన్ ఉ యసహుం మ ియాల ప్ో ా యసహుం
న్ేరుుకున్ే ప్ాకయాల
ిర లో మ౒ప్ ీతుంగర ోడాడుతుుం ి .
అుంద్ువల తగిన్ ప్ద్తులన్ు ప్ాణయమ౐క అవసరుం కళ మ౒ద్ కు సుంబుంధ్ిుం
సమస లకు ప్ాణయమ౐కలన్ు ఉప్రధ్య యాల డు ర ిుం యమ౎ .మ౒మ౒ధ ప్ద్తులు మ ియాల ప్ యరుం
గ ిుం న్ జఞాన్మ , య లభ్ త ర హణ మ ియాల ద్ృశ్ కళల మ౒షయాలుంలో సులభ్తరుం
యసుుం ి .కళా రూప్రలన్ు య ే మ౒మ౒ధ మా ా రలో కళ ప్ద్తులన్ు అమలు యయాలడుం, సలుం,
సమయాలుం, వమౙరా లు, ఆధ్య రలు, మొద్ల ైన్ రటి అమలు, లభ్ త మ ియాల అమ ికన్ు
ప్ాణయమ౐క యయాలవల ి ఉుంట ుం ి .మొతుం కోసుం మ ుంద్సు ప్ాణయమ౐క అవసరుం.

4.1అభ సన లక్ష్య లు
ఈ ప్ర ర ుంశ్మ చ ిమ౒న్ తరు రత, రు ఈ కిుంర ి రటి అరుం యసుకుుంటారు.
 తరగ గ ిలో కళ కర ర చరణ ప్థకమ న్ు రూప్ ుం ిుం యమ౎.
 కళ మౌకక ప్ామ్జన్ుం మ ియాల ప్రామ ఖ్ తన్ు మ౒వ ిసుుం ి .
 ర ణుం మౌకక మ౒మ౒ధ మా ా రలు మ ియాల సులభ్తరుం.
 కళ అన్ుభ్ ర కి అవసర ై మ౒షయాలుం జఞబి య
 తగిన్ ప్ద్ లో కళ అన్ుభ్వుం కోసుం ప్ యరుం మ ియాల సలా ా ర ిుం యమ౎.
 కళ అన్ుభ్వుం మ౒ య రులకు సులభ్తరుం .
4.2ప్పరథ క తరగతిలో కళ అనుభవం ప్రణాళిక

ఏ కళ అన్ుభ్వుం ప్ాణయమ౐క కోసుం, గ రువు ఈ కిుంర ి సూచన్లన్ు ప్రటిుంచవల న్ు.
 ఊహత క ద్ృశ్ , అ రసవ కలాన్, ఆన్ుంద్ుం మ ియాల ఉ యసహుం మాన్ ిక మౙరమరయుం
ిలలకు అుం ిసుుం ి.
 వ కిగత అ ా స అవస రల మౌకక అవగరహన్ మ ియాల సులభ్తరుం యయాల య కి
ప్ాయాలతామ .
 ఏ ెైన్ కళ రూప్రల మౌకక ఆచరణయత క అన్ుభ్వుం.
 సుంగీతుం మ ియాల న్ృత ుం, ెన్, కరగితుం, ద్ృశ్ కళలకు రుంగ లు కోసుం
మౙ కర వుంత ైన్ సలుం శుభ్ాుంగర మ ియాల కరలుష ుం లే ర యవరణుం, సుంగీత
ర య ల వుంటి ప్రాథ క అుం రల లభ్ త.
4.2.1కళ అనుభవం అనగప ఏ టట?

“మ౒ య రులకు తమ ఉ కి యట కున్ేుంద్ుకు కళలు బహుళ మా ా రలన్ు
అుం ిమౙర .ఆన్ుంద్ుం మౌకక సుం య రలన్ు వ క ిుంచ య కి మ ియాల బ ిమ౏ యయాల య కి ఒక
ప్ ికరుంవల , ాష య ప్ ి తులన్ు కమ౎గి ఉుం ి .అుంద్ువల ఇ ి ఉప్ ితలుం, సుంగీతుం,
న్ృత ుం మౌకక కలల య భ్ ీ యయాలవల ి ఉుంట ుం ి .”అ న్ుంద్లాల్ బో స్ ెమ౎ప్రరు .

మ౒ద్ మౌకక సమగర ైన్ వ వస బౌ క, మాన్ ిక లే య ే యమ౒, ా ో యగ
మ ియాల అధ్య కుం వుంటి రటి మౌకక మ౒మ౒ధ ాగరలన్ు ఆద్ర వుంతుంగర ప్ ిషక ిుం యమ౎ .
యల కళ కరర కలాప్రలు, మ ఖ్ ుంగర బహుళ ెై న్సన్ల్ అడా ిుంగ్ ాగరలు ఒకటి లే య
అుంతకుంటే ఎకుకవ ాగరలుగర ఉన్యా , మ ియాల వ కి“ ఆలోచన్ ”లో అ య సమయాలుంలో
“ యయాలడుం ” తాకళ, న్ృత ుం, ప్రడటుం, మటిు మోడమ౎ుంగ్, కథలు ెప్ాడుం, న్టన్ లే య ర ీరక,
మాన్ ిక మ ియాల స రళళ ెకుక సుంగీత ప్ర ైన్ ర ధ్య లన్ు ర ుంచడుం మ ియాల
ద్డులో మ౒మ౒ధ ప్రాుం యలన్ు ఏక కరలుంలో ేా ే ిుంచ బడ య .మ ియాల ఈ చర లు
అ ాుంటికి ఒక య లో సృజన్యత కుంగర ప్ ుంద్ుప్రు య కి, అన్ుభ్ూ , వ క ప్రచడుం, ఒప్ుా
లే య తప్ుాన్ు భ్యాలుం లేకుుం య ర ాహ ిుంచడుం, అుంద్ుంగర సృ ు ుంి చడుం .మ౓టి ో అుంద్ ి
ద్గా ర యయాలడుం.
ప్ురోగతిని ప్రీక్ష్షంచండష1 -
1. రు కళ అన్ుభ్వుం అుంటే ఏలా అరుం యసుకున్యారు?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________
2. కళ అన్ుభ్మ౒ుంచ య కి అవకర ర ా ఎుంద్ుకు మ ఖ్ ుం అవుతుుం ి?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________
.3 రు కళ ప్ాణయమ౐క రూప్ ుం ిుంచ య కి ఏ ెైన్ ఒక కళ అన్ుభ్వుం గ రుుం మ౒వ ిుంచుం ి?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________

4.2.2కళ ప్రణాళికను ఏలా రూప్ ందంచాలి?
ప్రాథ క మౙర లో ిలల అవసరుం, ప్ా చర లో ఉప్రధ్య యాల ప్రతాన్ు
ర సుుం ి .ఉప్రధ్య యాల డు బో ధ్ిుంచ య కే కరద్ు కర , కళ కరర కలాప్రలో ప్రలగాన్ య కి
ిలల ఆసకి ెుంచ య కి ఒక మారా ద్ ి గర ప్ యసుుం ి .
ఇప్ుాడు మన్ుం ఎకకడ మొద్లు ెటు ామ౎?
అ ాుంటిలో మొద్టి ి, గ రువు ఒక కళారూప్ుం గ ిుం ఆలో ుం యమ౎ .అతన్ు
కేవలుం అవకర రలన్ు మ౒ మ్గిుం ో ఒక కొతమ౒ ఏ ో ప్ ిచయాలుం యయాల య కి ఒక
ప్ాణయమ౐కన్ు ిద్ప్ రుమ౎ .ఉప్రధ్య యాల డు ప్ా ో ఎద్ు ోకవమ౎సన్ స రలులో ఇ ి ఒకటి .
ిలలు ఆన్ుంద్ుం, ెమ౎ ెైన్, ైప్ ర కిువ్, అసహన్య కి ధ ుం ,య ెమ౎మ౒ యటల ో కూ ిన్
సృజన్యత కమ౎గి ఉుంటారు .ఈ శ్కి మ ియాల ప్ా భ్న్ు ఒక సులభ్ ైన్ ప్ కరద్ు .
అుంద్ువలన్ ిలల ఆసకి, మ ియాల ఊహలు, కళలో ఏ ెైన్ సూ ుం య మ౒న్ూతా ైన్ ప్ాణయమ౐క
రూప్ ుం ిుం యమ౎ .స ైన్ ీ లో అమలు య ే కళ మ౒ద్ లో అన్ుభ్వుం యలా ఫలవుంత ైన్ ి.
కళ అన్ుభ్వమ అన్ే ి ఒక ప్రాథ క అుంశ్ుం ఇక ెై బౌటిక మ ియాల యాలాుం ాక
అ “య కళ మౌకక ప్ ”మ ియాల కళ అన్ుభ్వుం మౌకక ద్శ్లు .ఒక అన్ుభ్వుం
వ కిగతుంగర మ౒ య ా ప్ా ామ౒తుం యసుుం ి .కళ అన్ుభ్వుం ఈ బహూ యాల
అ ా మౙర ా అుం ిసుుం ి .కళ అన్ుభ్వుంలో ప్ా అడుగ ఒక రయాలుం సుకోవడుంలో
ఉుంట ుం ,ి ఏ రుంగ ఉప్మ్గిుం యమ౎, అన్ున్ ి ‘ల ైన్’ ఏలా ెయాలా మ౎? ఏ ెైన్ యయాల య కి ఏ
ప్ ిమాణుం? ఏ ర ిుంచ య కి? ప్ా ఎుం ిక ో, కళ యలాముం ి య ర ాగమౙర మ ుం
యయాలబ ిన్ వ కిగత అన్ుభ్వుం అవుతుుం ి .
కళ అన్ుభ్వుం య ర, ిల రడు న్ెైరూప్ ఆలోచన్లు ద్ృశ్ మాన్ రూప్ర ా సృ ు స

ి ుుం ి .
కళ అన్ుభ్వుం ఈ కిరుం ి రటి కమ౎గి ఉుంటా .
 రరు మ౒సున్ా ప్ాప్ుంచుం గ ిుం ెలుసుకుుంటారు.
 ప్ాజలు మ ియాల ఇతర వులు

 కలాన్లు మ ియాల సు ీస్
ఈ అవకరశ్మ ిలలు తమ అన్ుభ్వమ లో మ౒ుంచుటకు మ౓లు కమ౎ాసుుం ి.
ిలలు అన్ుభ్ ర కి మ ియాల అ ా సన్కు సుంబుంధ్ిుం న్ మ౒షయాలా ా మ ుంద్ుగరన్ే
ఎన్ుాకో రమ౎ .అప్ుాడప్ుాడు ఆలోచన్లు చరుల సమయాలుంలో న్ేషన్లో ఆక ి కుంగర
ెరుగ య . ిలలు ఆలోచన్లు, యాలు, ా రలు మ ియాల ర ికి మ ఖ్ ైన్
అన్ుభ్ రలు ెుంచుకున్ేుంద్ుకు ేా ే ిుంచబ యమ౎ .ఉ యహరణకి, గతుంలో కరలా కి ెుం ిన్
ఇతర కళాకరరుల య సృ ు ిుంచబ ిన్ కళ మౌకక కమ౒త లే య కర వ ఉద్హ ిుం ,
ఉప్రధ్య యాల డు స ైన్ మ ియాల అవసర ైన్ ర యవరణయ ా అుం ిుం యమ౎ .అతన్ు లక్షయ లన్ు,
తరగ మౙర , య కి అుంద్ుబాట లో ఉన్ా మౙ క ర లు, మ౒ య రుల సుంఖ్ , వసువులు
మ ియాల సమయాలుం వుంటి అుం రలన్ు ప్ ిణయగిుం యమ౎ .
ప్రఠ్ ప్ుసకుం రటి కుంటుంట్ అన్ే ిుంచ య కి ిలలకు సమయాలుం ఇవ వల న్ు .
ప్ాణయమ౐కలన్ు అన్ుభ్ రలు బహుజఞాన్మ కమ౎ా ఉుం యమ౎ .ప్ ిమ౗లన్, అన్ే షణ, ప్ామ్గుం
మ ియాల సృ ు ుంి య ిగర ఉుం యమ౎ .గ రువు సమయాలుం – ప్టిుక మ ియాల ప్ాణయమ౐క సమయాలా ా
కూ య ప్ ిగణిుం యమ౎ .
ఉప్రధ్య యాల డు సుంఘుంలో న్ెైప్ుణ ుం కమ౎గిన్ ర ి అుంద్ుబాట లో ఉుం యటట
చూ ికొన్వల న్ు, రరు తమ౎ ద్ుండుాలు, కళాకరరులు, వృ ప్ుణ లు ద్లగ రరు.
కళ అన్ుభ్వుం మౌకక ప్ాణయమ౐క
 ఏ యయాలాలన్ే ఆలోచన్ కమ౎గి ఉుం యమ౎.
 ఉ ప్న్
ద ప్ య రలు మ ియాల మౙరధన్యలన్ు ఉప్మ్గుంచడుం
 సలుం మ ియాల సమయాలా ా ర ుంచడుం .
 సహయాలక ర యవరణయ ా సృ ు ుంి చడుం.
 ప్ాద్ర న్ ప్రాుంతుం కోసుం ద్ృ ు ి ఉుంచడుం.
 ఎప్ాటికప్ుాడు ప్ూ ి య ిన్ ప్ మూలా ుంకన్ుం కోసుం భ్ద్ా ప్ర యమ౎.
కొ ా కరర కలాప్రల కోసుం సూ న్లు

ఉ యహరణకు న్ృత ుం అన్ే కరర కలాప్రలు సుకుుం యుం .
ఉప్రధ్య యాల డు న్ృత రూప్ుం సుంబుంధ్ిత సుంగీతుం మ ియాల మౙర ిత ుం, ద్ుసులు, అలుంకరణ
మ ియాల ే ిక కరరఫ్టు గ ిుం అవగరహన్ కమ౎గి ఉుం యమ౎ . ెైన్ ఉన్ా అుం రలలో
మారా షకరలు
ే మ ియాల స ైన్ ప్ాణయమ౐క య ర ఒక య ఒకటి సుకో రమ౎ .ఉ య-:
 అుంశ్ుం ఎుం ిక యసుకో రమ౎ .
 న్ా ప్ ి ోధన్ కొరకు ప్రఠ్ ప్ుసకరలు, గరుంధ్యలాయాలాల ప్ుసకరలు, ప్ుణ ల ో
తమ౎ద్ుండుాల ో మ ియాల ప్ాజల ో చరులు జరప్రమ౎.
 న్ేప్ధ ుం మ ియాల కుంటుంట్ మౌకక ఆకృ య యకమ౎కుంగర ర ుంచుకో రమ౎ (
ెమ౎మ౓టేటర్ ఇ ున్ సలుం కరరణుంగర ఈ ఆలోచన్లు, మారుాలు మ ియాల
సృజన్యత కతన్ు రుగ ప్రుసుుం ి.
 ద్ృ ర లు ప్ాణయమ౐క యయాలవల న్ు.
 సుంగీతుం యజఞగర సృ ు ిుంప్వల న్ు, ఒక ేళ మ ుంద్ుగరన్ే స రప్ర న్ లేక మ ుం య
ికరరుు య ే, య ెమ౎మ౒గర ఎుం ిక యయాలవల న్ు .ప్ాత క్ష సుంగీతమ ఒక ప్ామాణుం
అ య అ ి సుంగీతకరరుల ో సృ ు ుంి , ప్ాణయమ౐క యయాలవల న్ు.
 ద్ుసులు రకరకరల న్గలు ప్ాణయమ౐క యయాలామ౎( ప్రఠ్ రలలో న్గలు లే య ద్ుసులు వర్క
మౘరప్ లో( మౖక్షణ ) ిలలు తయాలారు య ే అ ి యల ఉప్మ్గకరుంగర ఉుంట ుం ి .
మ ియాల అన్ుభ్వుం, ఆన్ద్ యయాలకుంగర రస రణయయాల ైన్ ిగర, సృజన్యత కుంగర
మారుతుుం ి .
 సలా ా గమ ుం , ిలలు య సహాయాలుం ో ఉతముంగర ఉప్మ్గిుం యమ౎ .

ేదక – కపిఫ్టి , ెనక తెర( బయ క్ డారప్స్), ల ైటు ు, ధ్ ని వ వసా చకకగప
నిర హంచవల ను.
ఈ రక ైన్ కళల అన్ుభ్వుం మ౒ య రులన్ు ప్ో ా తస ిుం రస రలకు, అ రస రలకు
య యలు గమ ుం , ప్ ర వరణయ ా ప్ ిమ౗మ౎ుం , రటి ఫమ౎ యలన్ు వ కప్రచవలేన్ు.
 ఈ కిుంర ి మ౒షయాలాలన్ు కళ కరర కలాప్రలు యయాలడుం కోసుం ప్ ిగణిుంచ వచుు.
 బ ల టిన్ బో ర్ు తయాలారు య ి, య ద్ మ ఖ్ ైన్ రరలన్ు ర ర ప్ ాకల న్ుుం
క ిుం అుంటిుం యమ౎, అలాగే కథన్యలు, కథలు, ప్ య లు, వ యాల చ ితా మొద్లగ
రటి కూడ అుంటిుంచ వచుున్ు . షు

ి న్ేప్రధ్య ల ెై తన్కు కరవల ిన్ మ౒ధుంగర
అలక ిుంచ వచుున్ు.
 భ్ూ ో జరుప్ు కో రమ౎ .భ్ూ మౌకక అవస ర ా గ ిుం మ౒ య రులు చద్వ
వల న్ు .ప్ా మ౒ య ి, భ్ూ కి ఏ కర రలో రటి ఆలో ుం య ప్ాకరరుంగర
రుంగ లు ేయాలవలేన్ు . రరు తమ అభిప్రాయాలా ా మౙర ిుంచ య కి మౙ ుంత న్యధ్యలు
రాసుకోవచుున్ు.
 ిలలన్ు తన్ వ యాల తా ప్టా ా తయాలారు యాల

య య కి కొ ా ో లు
అన్ుమ ుంచ వల న్ు . వ యాల యా కి మారుాలు యయాల య కి ఒక ో కొక ో
జో ిుంచవచుున్ు .మ౒ యరణ ర ి వ యాల కోసుం ర ి భ్మ౒ష తు ప్ాణయమ౐కలన్ు
బ ిరాతుం యసుుం ి .కొ ా ఉ జ

య ఞకర ైన్ ప్ యలు ర ికి ముం భ్మ౒ష తుకి
ోడాడుతుుం ి.
 మ సుగ లన్ు కరగితప్ు య ప్ ో తయాలారు య ి, రటి ద్ ిుం కో రల
ప్ో ా తస ిుంచవల న్ు.
తరగ లో ప్రతా కోసుం ఆ మోసుగ లన్ు ఉప్మ్గిుంచ య కి అన్ుమ ుం యమ౎.

 ిలలు మ ద్ాల కోసుం ఆకు రుద్డుం, రటి న్ు అుంద్ ైన్ ిజైన్న్ు
సృ ు ుంి చవచుున్ు – ఇ ి ఒక ఆహాద్కర ైన్ కళ.
 మ౒ య రులు సమూహుంగర కూ ిన్ ెైన్ోమౙరర్, ర వ లే య కిక మౌస్ మౌకక ా ీ
ర ణయ ా రూప్ ుం ిుం , రటి ప్రఠ్ రలలో ఏ ెైన్య ప్ామ ఖ్ సలుంలో ఏ రాట
యయాలవల న్ు.
 ిలలు ర ి మౙ ుంత కథ లే య తా ప్ుసకర ా సృ ు ుంి చవచుు .
 ఒక “ఉతసవుం” లే య ర ిక ిన్ోతసవుం ర ిుంచుండుం య ర రరు ప్ాద్ర న్లన్ు
చూడగలమ .
 ప్ాద్ర న్లన్ు ప్ాద్ ి ుంచటా కి ప్ాణయమ౐క తయాలారు యయాలవల న్ు, అప్ుాడు ిలలు
తమ సృ ు ుంి న్ కళ మౌకక ఉతా /ఫమ౎ య ా ప్ాద్ ి ుంచ గలరు .
 స ుంత కరరూ
ు న్ ప్రతాన్ు సృ ు ుంి రటికి ేరు ెటు ి, రటి ప్ాద్ర న్లలో
రడుకోవచుు .
 మ౒ య రులు సమూహాలుగర కమ౎ ి మ౒మ౒ధ రకరల ైన్ ోలు బొ మ లన్ు తయాలారు య ి,
ోలు బొ మ ల ప్ాద్ర న్లన్ు ఇవ వల న్ు .
 మ౒ య రులు, అన్ేక వసువులన్ు మ౒మ౒ధ రుంగ లు ే ి అన్ుసుం యన్ుం యయాలవచుు .
ప్ురోగతిని ప్రీక్ష్షంచండష2 -
1. తరగ లో కళా కరర కలాప్రలుకు న్యలుగ సూ ుంచుం ి.
.1
.2
.3
.4
2. ఒక కళ అన్ుభ్వుం ప్ాణయమ౐కన్ు యసున్ాప్ుాడు రు ఏ గ రుుంచుకుుంటారు?
a.
b.
c.

4.2.3ప్పఠ పల సమయం – ప్టటి కలో కళా ద్ కక స్పానం

ప్రఠ్ రల సమయాలుం – ప్టిుక ఎకుకవగర ఉన్ాత ప్రఠ్ రలన్ు సూ సుుం ి, ఎుంద్ుకుంటే
ప్రాథ క ప్రఠ్ రలలు మౙరధ్యరణుంగర న్ామ౒ మ ియాల మౙరధ్యరణమ గర ఉుంటా .ఈ ద్శ్లో
సమయాలుం-ప్టిుక మాన్వుడు ర ుం యమ౎సన్ ఉుం ి .ఈ తరగతులకు కళ కోసుం కేటా ుం న్
సమయాలుం మౙరధ్యరణుంగరన్ు మ ియాల తరచుగర ఉుం యమ౎ . యలా న్ా ిలలు ప్ా ో కళ
కోసుం సమయాలమ న్ు కేటా ుం యమ౎, ఎుంద్ుకుంటే ర ి ద్ృ ు ి న్ాగర ఉన్ాుంద్ున్, అన్ుభ్వుం
5న్ుుం ి 10 మౘరలు మాతా ే ఉుంట ుం ి .
సమయాలుం సమరవుంత ైన్ సుంస ఉ శ్

య మ ియాల ఆన్ుంధ్ిుం య కళ కరర కలాప్రలు
కతలకుం, కొ ా మౙరరు మ౓టి ా ా మ౒ ాగరలుగర మ౒భ్ ుం , ఒక ప్ కోసుం ప్ా య క ైన్
సమయాలా ా కేటా ుం యమ౎ .
తరగ గ ిలో ప్ర ర ుం రలు మ ియాల కళ అన్ుభ్వుం ో ప్ో మ౎ ఉుండవల న్ు .ఉప్రధ్య యాల డు
మ౒ య రులు వ కిగతుంగరన్ు మ ియాల సమూహుంగరన్ు ప్ యయాల టకు, ర ి అభిప్రాయాలాలన్ు
ెమ౎యాల ప్రచుటకు తన్వుంతు సహాయాలమ యయాలవల న్ు . ెద్ ఎతున్ మోడమ౎ుంగ్ వుంటి
ధ్దమోటిక్ ప్ కొ ామౙరరు ఎకుకవ సమయాలుం సుకోవల ి వసుుం ి .ఉప్రధ్య యాల డు కూ య
మ ి ఎకుకవ ాధ త వ ిుం యమ౎ .అవసర ైన్ సమయాలా ా కూ య మ ుంద్ుగరన్ే ప్ాణయమ౐కలో
ఉుంచుకో రమ౎.
ప్రఠ్ ప్ాణయమ౐క మౌకక అన్ేక మ౒ ాగరలన్ు ఉప్రధ్య యాల ల ో ఇతర ఉప్రధ్య యాల ల ో
కలప్డుం, ఇ ి అద్ుుత ైన్ ద్ృశ్ మ ియాల ఊహాత క ఉ జ

య ఞ ా అుం ిుం ెటప్ుాడు,
గ రువు ఒక కళ తరగ ఉప్మ్గిుంచుకోవచుు. ఈ మ౒ధుంగర ఈ ప్ా య క అుం రలకు
కేటా ుం న్ సమయాలుం కూ య కళ అన్ుభ్వుం కోసుం ఉప్మ్గిుంచ బడుతుుం ి.
కథలు, కమ౒తలు, న్యటకరలు, తా లేఖ్న్యలలో య ితక

ా సుంఘటన్లు, తా లేఖ్న్ుం
కళ కోసుం సమయాలా ా కేటా ుంచవచుున్ు .కళకు ఉ మౖుం

య న్ లక్ష ుం సాషు ుంగర ఉుంద్
ర ిుంచ య కి జఞగరత సుకో రమ౎ .కళాత క ప్రఠ్ుం కోసుం తగిన్ లక్షయ లు సాషు ుంగర లేకుుంటే,
అప్ుాడు కళా తరగతులు అరుం కరవు.

ప్ురోగతి ప్రీక్ష్షంచండష3 -
ఈ కిుంర ి ప్ాకటన్లలో ఏ ి ఒప్ుా
 ఇతర అుం రల ో కళన్ు ఏకతకృతుం యయాల వచుున్ు. [ ]
 కళకు ఇ ున్ సమయాలుం ఇతర అుం రల కుంటే తకుకవగర ఉుం యమ౎. [ ]
 కళకు కేటా ుం న్ సమయాలుం తప్ాకుుంటా కటిన్ుంగర ప్రటిుం యమ౎ . [ ]
4.3కళ అనుభవం కక ప్దారధ ం మరియు సా లంను సమన య ప్రచడం

ప్ా ావమ౗ల సుంస కళల మ౒జయాలా కి కతలక ైన్ ి .ప్రతమ న్ు మ ుంద్ుగర తయాలారు
యసుకోవడుం యల అవసర ైన్ ి .ప్రఠ్ అవస రల జఞబి యన్ు తయాలారు యయాల య కి
కేటా ుం న్ మ ియాల తగిన్ ప్ య రలన్ు మ ుంద్ుగరన్ే త ఖీ యయాలడుం ముం ి .ఇమ౒
అ ాయాల మ ుంద్ుగరన్ే ర ుం , వ ిుంచబ యమ౎ .
4.3.1కళ అనుభవం కోసం అవసరమైన ప్దారపధలు ఏ ?

ద్ృశ్ తాకలకు ెుం ిన్ ఏ ప్ లోన్ెైన్ మ౒ య రులు ర ికి కరవల ిన్ ప్ య రలన్ు
ఎుంచుకో రమ౎ .ఉ య : తా లేఖ్న్ుం మౌకక సరళ ైన్ ప్ ఉుంటే, మ౒ య కి

ి క సుం ఒక ె సల్,
ఒక కరగితుం, ఒక రబ రు అన్ే ప్ య రలు అవసరుం .ప్ ిప్రలక సమస ల ో వ వహ ిుం న్
త ర త క స మౙరమగిర సరఫ ర యయాలడుం, ఒక ఉప్రధ్య యాల బాధ త .
కళ కరర కలాప్రల కోసుం ప్ యరుం ఒక వుం ెన్కు అవసర ైన్ ల, గ ియాల వుంటి ి .
ప్ య రలన్ు సరఫ ర య ి ఏలా ర ిుం యలో, ిలల మౌకక అవస ర ా బటిు
ఉప్రధ్య యాల డు ర ుం యమ౎ .
(i) ద్ృశ్ కళ కోసుం
ద్ృశ్ కళలో గ రువు ఈ కిుంర ద్ రటి ప్ాయాల ాుంచవచుు .
 తా లేఖ్న్ుం
 ె ుంటిుంగ్
 మ ద్ాణ

 మొటిు మోడమ౎ుంగ్
 ోలు బొ మ ల తయాలా ీ
 ేప్ర్ మో య( Papier Moche)
 ేప్ర్ కరరఫ్టు
 సుంమౙరప్న్
 ఆల్ ిన్ /రుంగోమ౎/మ గా
 మౖలాాలు
 కొలేజ్
ద్ృశ్ మ ియాల య ప్న్ుల కోసుం అవసర ైన్ ప్ య రలు
అుంట కున్ే మ ియాల టేప్ులు ప్ర ుంట్ మ ియాల మొటిు మ ియాల ిుం ి ఇసుక
కేయాలాన్స యరమ మ ియాల కరటన్ ెన్, ె సల్, మారకర్ ప్ుసకరలు
రుంగ కరగి యలు మ ియాల కరగి యలు ఆ ిమ్ మ౒ రల్స
క ర మ ియాల కటు ర్స ేప్ర్ మ ె
ు ె సల్ ైన్మ
ర ర ప్ ాకలు మ ియాల మా గ జైన్స ఆకర రలు
ఒకకమౙర ి రు వసువు మౌకక ేకరణయన్ కమ౎గి ఉుంటే ఆ వసువున్ు తరుచుగర
మ౒మ౒ధ ైన్ చర లకు ఉప్మ్గిుంచవచుు – ఒక ర ర ప్ ాక ెకిుంగ్ కోసమ
ఉప్మ్గిుంచవచుు మ ియాల ేప్ర్ మా య య కళ కోసుం కూడ ఉప్మ్గిుంచవచుు .
(ii) కళ ప్ాద్ ి ుంచ య కి
కళ ప్ాద్ ి ుంచ య కి మన్కు ఖ్ ీ ెైన్ ర య లు, వమౙరా లు, ఆభ్రణయలు అవసరుం
లేద్ు .ద్ృశ్ కళ కోసుం రూప్ ుం ిుం న్ న్ేప్ధ వసువులు కళ ప్ాద్ ి ుంచ య కి రడుకోవచుు .
మ సుగ లు, కి ీటుం, వమౙరా లు ద్ృశ్ కళలో సృ ు ుంి చబ ిన్ రటి న్యటకుం, ప్రతా న్యటకుం
మొద్ల ైన్ రటిలో ఉప్మ్గిుంచవచుున్ు .ఉ యహరణకు, ఆకరరుం, మ ియాల ప్ా యశ్ ద్ృశ్
ావన్ న్ృత య ర “ రసవ ైన్మ౒” అయాలా .

న్ృత య ర అన్ే ిుంచబ ిన్ ధ్దమ మ౒మ౒ధ రకరల ద్ృశ్ కళ ియాలా య ర
అభివృ ి యయాలబడ య .అ య, ప్ాద్ర న్ కోసుం, ిలలు ర ి మౙ ుంత ెట , వమౙరా లు
మ ియాల మ సుగ లు యయాలవచుు .ద్ుసులన్ు తయాలారు యయాలడుం అుంటే ప్రత టీ-షరుు
మ ియాల టజ
ా రన్ు ఒక అద్ుుత ైన్ ద్ుసులుగర మారుడుం ిలల మౌకక న్ూతన్ ైన్
న్ెైప్ుణయ ాఉ జ
య ప్రచటా కి మౙరధ మ య మా ా రలన్ు కన్ుగొన్డుంలో ఉప్రధ్య యాల డు తన్
వుంతు సహకరరుం అుం ిుం యమ౎.
మౙరమాన్ ుంగర అుంద్ుబాట లో ఉన్ా ప్లు రకరల ైన్ ప్ య రలు -:
 ప్ూసలు మౌకక గ
 కరగితప్ు ఆభ్రణయలు
 మౙర యరణ సుంప్ా యయాల ర
 ర య లు
 ెన్కరల తగిమ౎ుంచుటకు రుంగ ల కరగి యలు.
 ప్ువు లు, ఆకులు, ైన్ుం మ ియాల మన్ుా ో ఆభ్రణయలు తయాలారు యయాలడుం.
 మ౒మ౒ధ రకరల మాస్క లు.
 అలుంకరణకి కేప్
ర కరగి యలు.
 మ౒మ౒ధ ఆధ్య రలు.
 మ౒మ౒ధ రకరల ోలుబొ మ లు.
 ద్ూర శ్రవణి యాలుంతాుం.
 మ౒మ౒ధ రకరల గ డు లు.
ఉప్రధ్య యాల డు మన్సులో ఉుంచుకోవల ిన్ మ౒షయాలాలు
ఉప్రధ్య యాల డు జఞ గరత వ ిుంచవల ిన్మ౒:-
 కరవల ిన్ ప్ యరమ లు మ ుంద్ుగరన్ే ేక ిుం యమ౎.
 అవసర ైన్ ప్ యరమ లు అుంద్ుబాట లో ఉన్ామ౒ సమకూరుుకో రమ౎.

 ప్ద్ున్ెైన్ వసువులు రడకూడద్ు. హా కర ైన్ వసువులు లేకుుం య చూడవల న్ు.
ిలలకు క్షేమకర ైన్ ప్ య రలు రడవల న్ు.
 వ ి లేకుుం య, ిలలన్ు ప్ య రలు సుకు రవ య కి ప్ో ా తస ిుం యమ౎.
 ిలలు ేక ిుం న్ ప్ యరమ లు ెటు కోవ య కి గర ి ి ెటు గర )Magic Box), ఒక
బ టు గర తయాలారు యయాలవల న్ు.
 ప్ యరమ ల ా ర ా తమ౎ద్ుండుాలకు కలగకూడద్ు.
 ిలలు ప్ యరమ లు కోన్కుుం య చూడవల న్ు.
 ిలలన్ు మ౒మ౒ధ గ ుంప్ులుగర మ౒భ్ ుం ప్ యయాలామ౎, అలాగే ప్ యరమ లు
సమకూరువల న్ు.
 ప్ యరమ లు ప్ ర వరణ అన్ుకూలమ గర ఉుండవల న్ు. ప్ ర వరణ అన్ుకూల
ప్ యరమ లే ఉుండవల న్ు.
 తరగ గ ిలో ిలలు కూరుున్ే మ౒ధ్యన్ుం మారుుకోవ య కి అన్ుకూలుంగర
అమ రుమ౎.
 ప్ ిక రలన్ు చూసుకోవ య కి గ ుంప్ులలో ఉన్ా మ౒ య రులన్ు యాల ుం రరు
కూరుున్యా సలాలన్ు మారుసూ ఉుం యమ౎.
 ప్ ిక రల సుంసకృ కి మ౒లువలన్ు చుుకో రమ౎.
 మ౒ య రుల మౌకక వయాలసుస సుంబుంధ్ిత ప్ ిక రలన్ే ఉమామ్గిుం యమ౎.
 ప్ ిక రలు ఉప్రధ్య యాల డు, ర ి మౌకక మ౒ య రుల ఊహకు అన్ుగ ణుంగర ఉుం యమ౎.
 ప్ ిక రల ప్రామ ఖ్ తన్ు గ ిుం న్ తరు రత మ౒ య రులు ర ి ప్రతాకు తగిన్ట
రటి సుంరక్షిుం యమ౎.
 ప్ాణయమ౐క ప్ాకరరుం ప్ ిక రలన్ు ఉప్మ్గిుంచక మ ుంద్ుగరన్ే శుభ్ాప్ర యమ౎.

అభివృ ి ఎప్ాటికప్ుాడు ప్ ీక్షిుంచుకో రమ౎.
కళా రసమ
ర న్ు సుంబుంధ్ిత ప్ ిక రల ో జతప్రచవల న్ు.
ప్రికరపలు కళా పస్ రము
1. సుంగీత వ వస ోలుబొ మ లు
2. ర )కొల జ్( అ కిుం య
ప్ యరుం
3. ప్రత ప్ ాక ప్రతా ప్ో ిుంచడుం
4. ద్ూర శ్రవణ యాలుంతాుం తా ప్ుప్
5. రుంగ మ ియాల కుచుు )బరష్

ా ( న్ృత మ .
4.3.2 కళానుభవం ప్రకపరం ప్రికరపలని ఏ ధ్ంగప అమరచుకో పలి.

బో ధన్ మ ియాల న్ేరుుకున్ే అన్ుభ్వుం ర ిుంచ య కి ఉప్రధ్య యాల కి
అతు యసహుం, బల ైన్ రరణ, వ కిగత శ్కి, మౙ ుంద్ర ప్ో షణ, అన్ేక ఆధ్య రలు, స ి ైన్
ఊహా జఞాన్మ మ ియాల ముం రక్ యతుర మ కమ౎గిఉుం యమ౎. మ౒ య రుల మౌకక
అవస ర ా బటిు ఉప్రధ్య యాల డు సు ాతమ గర వ వహ ిుం యమ౎.
1( ద్ృశ్ కళ
ప్రికరపలు
ద్ృశ్ కళ ర ిుంచ య కి, మ౒ య రులు, తమ౎ద్ుండుాలు, ప్రఠ్ రల మ ియాల సమాజ
సుంప్ా ిుంప్ులు, సహకరరుం యలా మ ఖ్ మ . రుంతర, స ి ైన్ ప్ ిక రలు మ ియాల

మరప్ మ టు ల మౌకక అవసరమ ఆసకి , ఉ యసహా ా ెుంప్ ుం ిుం యమ౎. మ ఖ్ మ గర
మౙరధ ైన్ వన్రుల గ ిుం ఆలో ుం యమ౎.
ప్ ిక రలు ి గ ణ ైన్మ౒గర ఉుం యమ౎.
1. ప్రఠ్ రల/ఉప్రధ్య యాల డు అుం ిుం యమ౎.
2. సమాజమ /మ౒ య రులు అమ రుమ౎.
మౙరధ్యరణ ప్ామ్జన్ుం
ఉప్రధ్య యాల డు, మ౒ య రులు, ిా సప్రల్ మ ియాల తమ౎ద్ుండుాల ముం ావ వ కతకరణ
మౙరధ్యరణ ప్ామ్జన్ుం, ప్ ిక రల అుంద్ుబాట న్ు ర ిుంచవచుున్ు. ఇకకడ ఉప్రధ్య యాల
ప్రతా యలా మ ఖ్ ైన్ ి. ఉప్రధ్య యాల డు ప్ ిక రలన్ు
1. దా రచధలు :- కళాకరర కలాప్రలు ర ిుంచ య కి ఉప్రధ్య యాల డు, మ౒ య రులు
ప్ ిక రలన్ు ప్ ిసర ప్రాుంతమ న్ుుం ి ేక ిుం యలా చూ యమ౎. మౙర కుంగర అుంద్ుబాట లో ఉన్ా
అ తకుకవ/
ెల లే ప్ ిక రలన్ు ర య మ౒ధుంగర ప్ో ా తస ిుం యమ౎.
ఉ యహరణకి మౙర యరణుంగర మ౒ య రులకి లభిుంచు ప్ ిక రలు :
1. ఖ్ామ౑ అటు ెటు లు
2. ఖ్ామ౑ వమౙరలు
3. ఎుం ిన్ ఆకులు, ప్ువు లు
4. గ లక రళళ
5. ర య ిన్ ప్ుసకరలు మ ియాల ప్ ాకలు
6. న్ా ెటు కొమ లు
7. బ డగలు
8. న్యణేలు
9. బొ మ లు మొద్లగ న్మ౒.

2. తలిు ద్ండరరలు :- తమ౎ద్ుండుాలు ప్ ిక రలు అుం ిుంచటా కి ర ి సహకరరుం అుం ిుం యమ౎.
ర ి మౌకక ఆసకి ిలలకి ోడాడటుంలో మ ఖ్ ప్రతా వ ిమౙరరు. ఇుంటో ేక ిుం న్
ప్ ిక రలు: ప్రత గ డు లు, గిమ౎న్ ఉన్ుా, ప్రత కేల ుండరు, కరగితప్ు ట

ే , ధ ొ కవల్
గర ెస్, ప్ర కిుంగ్ ప్ యరుం, ప్రత ేజోళళ )Sox), ఐస్ కతరమ్ కప్స, కరరలు మ ియాల ర య ిన్
CDలు మొద్లగ న్మ౒.
3. సంగిహాలయాలు మరియు బొ మ లను ప్రద్రి ంచే గద :-
)Museums and galleries)
ఉప్రధ్య యాల డు ప్ాఖ్ా గరుం న్ ప్ాద్ర న్ రలన్ు సుంద్ ి ుం , ప్ ిక రలన్ు
ేక ిుంచవచుు. కొ ా సుంగరహాలయాలాలు మ ియాల బొ మ లన్ు ప్ాద్ ి ుం య గ :ి జఞ యాల
సుంగరహాలయాలమ మ ియాల జఞ యాల బొ మ లన్ు ప్ాద్ ి ుం య గ ిలో ఉతరమ )ప్ో స్ు కరర్ు (,
ప్ో సు రు )Posters) కర ల ుండరు. ఉప్రధ్య యాల డు/ ిా సప్రల్ ర ి ప్టు ణయలలో, రమౘరుాలలో ఉన్ా
సుంగరహాలయాలాలన్ు మ ియాల గర ల ీలన్ు ప్ ిక రలన్ు, ర ి మ౒ య రులకి సరఫ ర
యయాలవల ిన్ ిగర కో రమ౎.
4. సంఘం :-
ే ే రు కళల మౙరుంప్ా యయాలక అ ా మౙర కి సుంబుంధ్ిుం ప్రఠ్ రల కళ మ ియాల కళల
మధ ఉన్ా సుంబుంధ్య ా తయాలారు యయాలామ౎. ఉ యహరణకి: తాకరరులు, కుుండలు తయాలారు
యయాల రరు )కుమ రులు(, ర ప్ , యన్ేత యరులు, మౖలాకళాకరరులు, బ టు లు అలే రళళ,
మ ిుంా య ర ి న్ెైప్ుణ ుం ో కూ ిన్ న్ెైప్ుణ ుం కమ౎ాుం య ప్ ిక రలు మ ియాల న్ెైప్ుణ ుం
అవసరుం. మ౒మ౒ధ వృ ప్ర ైన్ న్ెైప్ుణయ లు న్ెైప్ుణ ుం గల న్ెైప్ుణ ుం కమ౎గిన్ ర ి
అుం ిమౙర .

5. ద్ూరద్రి ని మరియు డష :-
కళాకరరుల కరర కరమాలు ద్ూరద్ ి లో ఎప్ాటికప్ుాడు చూ ిుంచబడ య . ఈ
మ౓ ిమ్ కరర కరమాల య ర అద్ుుత ైన్ ఆలోచన్లు అుంద్ుబాట లో కి వమౙర . కొ ా
షు
ి మౙరుంకే కతల ో వ వహ ిుం య కరర కరమాలు కూ య మ౒ య రులకి ఉప్మ్గకరుంగర
ఉుంట ుం .ి
6. సా లం )Space) :-
మ౓ల ైన్ుంత వరకు ిలలకు మౙ కర ుం కమ౎ాుంచ య కి సలుం ఉుం యమ౎. మ౒ య రులు య
ప్ కోసుం తగిన్ుంత సులభ్తరుం యయాల య కి మ౒మ౒ధ కోణయలలో మ౓క్షిుంచ య కి ెద్
ఉప్ ి యళాలు మ౒ మ్గిుంచవల న్ు. ప్ ిక రలు సులభ్ుంగర అుంద్ుబాట లో ఉుం యమ౎. ిలలు
బ ిరుంగుంగర ప్ యయాల య కి కొ ా మౙరరు ఇ ి మౙరధ మవుతుుం ి. ప్రఠ్ రల ప్ ర వరణయ ా
ో ి ీ యయాలకుుం య చూడవల న్ు. ప్ా మ౒ య ి మౌకక సహకరరుంన్ు గ ుంి )ఉ యహరణకి
ఒక కుడ తాలేఖ్న్ుం( ఒక తరగ గ ికి ప్ ి తుం కరకుుం య య యటి కళ మౌకక ిలల
అన్ుభ్ ర ా మ౒స ిుం యమ౎.
సురక్షిత ైన్ మ ియాల శుభ్ా ైన్ ప్ా య ర ా ర ిుంచ య కి జఞ గరతలు సుకో రమ౎.
కొ ా అుం రలకు ెలుతురు బాగర అవసరుం అప్ుాడు తగిన్ శ్రద్ సుకో రమ౎. కరర కరమాలన్ు
ప్ూ ి యసున్ాప్ుాడు గరమ౎ ప్ాసరణకు తగిన్ చర లు సుకొన్వల న్ు. ర ీరక ర యవరణుం
ద్ృశ్ ప్రుంగర ఉ జ
య ప్ ి మ ియాల స వుంగర ఉుం యమ౎. మ ియాల మ౒ య రులు అ ా స కళన్ు
ెుంప్ ుం ిుం యలా ఉుం యమ౎.
II. ప్రద్ర న కోసం:-
ప్రికరపలు :
మ౒ య రులు ర ి స ుంత వసువులు మ ియాల అవసర ైన్ వసువులన్ు
సృ ు ుంి చ య కి, గ రువు సుంగీతుం మ ియాల న్ృత కియాల

ర ామ౗లతన్ు మ ియాల చురుకైన్

ఆసకికరుంగర, అరవుంత ైన్ మ ియాల అ ా స ప్ాకిరయాలగర ప్ో ా తస ిుం యమ౎. మ౒ య రులన్ు
ప్ువు లు, ఆకులు మ ియాల ఈకలు ఉప్మ్గిుం ఆభ్రణయలన్ు తయాలారు యయాలవచుు. ెమ౒
ిుంగ లు యయాల య కి న్ా గర లన్ు ఉప్మ్గిుంచవచుు. అటు ెటు లు, రుప్ు కరగితుం,
రుప్ులు మ ియాల ప్ూసల ో కూ య అుంద్ ైన్ మ ియాల చవకైన్య ఆభ్రణయలు యయాల య కి
ఉప్మ్గిుంచవచుు. ప్ా ద్ుసులు మ ియాల ఆభ్రణయల కోసుం ప్ా ప్రాుంతుంలో
అసుంఖ్ా కుంగర కళాకరరులు మ ియాల య ప్న్ులు యయాల రరు కూ య ఉుంటారు, మ౓ ి
గ ుంి , మ ియాల ెైన్ ె ిాన్ న్ెైప్ుణయ లన్ు న్ేరుుకోవ య కి స ైన్ మారా ద్ర కత ుం
సుకోవచుు.
మన్ుషు ల ఉప్మ్గరలకు ప్ ిక రలన్ు రడవల న్ు. ఉ యహరణకు, ద్ుప్టు తల ెై
చద్ున్ెైన్ బాహా ుండ ై గరమ౎ సూ ుంచగలద్ు, మ ఖ్ుం అుంతటి కప్ుాతుుం ి. ఒక ెర వల
ఉుంట ుం .ి ఇ ి ుండు వ రలన్ు ప్టు కు లాగిన్ప్ుాడు ఒక యడు వలే సూ సుుం ి.
అర యతుల ఊయాలలలో, అ ి మౖశువున్ు సూ సుుం ి.
సుంగీత ర ద్ ుం న్ా ిలల ఆక ిసుుం ి. మ౒ య రులు బాక్స, సూాన్ు, రళళ ,
కుుండలు, ఇతర ప్న్ులన్ు ఉప్మ్గిుంచడుం య ర ర ి స ుంత ప్ ిక రలన్ు
తయాలారు యయాలడుం ప్ో ా తస ిుంచబ యమ౎. అుం యకరకుుం య తప్ాట కొటు డుం, బలల ెై ద్రువు
ేయాలడుం లయాల కోసుం ఉప్మ్గిుంచబడ య . ెప్ుాలు ెటు అటు ెటు లు, రబ రు బా ుండు
మ ియాల కలప్ మ కక సహాయాలుం ో గిటార్ తయాలారు యయాలవచుు. మ౒మ౒ధ ప్ ిమాన్యలో టి
ఎ ి గరసులలో ుం ి ‘జల్ తరుంగ్’ ఏ రాట యయాలబడ య .
సా లం )Space) :- తరగ గ ి ర ిుంచ య కి ఖ్ామ౑ సలుం లే ప్క్షుంలో లభిుం న్ప్ుాడు,
అకకడ ఖ్ామ౑ సలా కి ప్రాప్ త ప్ ుంద్ య కి తరగ గ ిలో కొుంత ఖ్ామ౑ సలా ా ఏ రాట
యయాల య కి కు ీులు మ ియాల బలల ప్ున్ర యవ క

వ ిుం యమ౎. మ౒ య రులు తమ ప్రద్
ొలగిుం రటి స ైన్ వరసలో ెలుప్ల ెటు ామ౎. ఉప్రధ్య యాల డు కోరుకున్ాటు గర
మ౒ య రులుంద్రు గోళాకరరమ గర తన్ చుటట

ు కూ ోువల న్ు.

మన్ుం ఏ సలా ా అ న్య మన్కు అన్ుకూలుంగర మారుుకోవచుు. న్ేలన్ు గర
అుంతసు గర ే ికగర మారుుకోవచుు. ేాక్షకుల కోసుం ప్ాద్ర న్ మ ియాల వటిుంగ్
అమ ికన్ు ప్రన్ య ే, ఆ సలా ా అన్ేక రకరలుగర ఉప్మ్గిుంచుకోవచుు. కొ ా మౙరరు
ప్రఠ్ రల ప్రాుంగణుంలో న్యటకరలు ప్ాద్ ి ుంచుటకు రడుకోవచుున్ు. ఈ ప్రాుంగణుంలో కొుంత
ాగుంలో ట , కర ి యర్, వరుం య మ ియాల సుం ాల ో ఉన్ా వరుం య మ ియాల ే ిక ెై
అద్ుుతుంగర అన్ు ెైన్ న్ేప్ధ ుంలో ఒక ెటు లే య గోడ ే ికకు అన్ుకూలుంగర ఉుంట ుం ి.
స ైన్ మ౒ద్ు త్ శ్కి ప్వర్ ప్ర ుంట్ ప్ాద్ర న్కు అన్ుకూలుంగర తరగ గ ి ప్ యయాలామ౎.
మ౒ద్ు త్ శ్కి తరగ గ ిలో ఉుండడుం వలన్ కుంప్ూ టర్ మ ియాల టేప్ ికరరుర్ న్ు
మ౒ మ్గిుంచవచుున్ు. ర ి సుంగీతుం మ౒న్డుం మ ియాల న్ృ య ా CD ల య ర
లకిుంచవచుున్ు. ర యవరణుం ఆహాద్కరుంగర ఉన్ాప్ుాడూ ప్రఠ్ రల ై యన్ుంలో కళ
కర ర కలాప్రలు ర ిుంచవచుు.
బ ిరుంగ సమా ేశ్ుంలో ెట మ ియాల ప్ువు లు ే ిక ెన్క అలుంకరణకు
ఉప్మ్గప్డ య . మ౒ య రులు ప్ాకృ లో న్ృత ుం, సుంగీతుం, మ ియాల ి యటర్ మౌకక
అుం రలన్ు కూ య అన్ుక ిమౙరరు. గొడుకు లాుంటి లాకరశ్ుంలో కిుంద్ యప్టిున్ చర లు
ిలలన్ు సుం ోషుం ప్రలగాుంటారు.
స ికొతగర మన్కు స ా ముం ిరుం గన్ుక ఉుంటే ప్ా మౙర ి మ౒మ౒ధ రకరల కరర కరమాలన్ు
మ౒ మ్గిుంచవచుున్ు. ే ిక ెై ఒక న్యటకుం లే య మౙరుంసకృ క కరర కరమాలన్ు
ప్ాద్ ి ుంచుటలో ప్రఠ్ రల ఎన్ోా ఆకరిణయయాలుంగర ిు ిద్వచుున్ు.
ప్ు ోగ ప్ ీక్షిుంచుం ి – 5
1. ఎకకడ న్ుుం ి రు తరగ గ ికి ప్ య రలన్ు ఏరారుమౙరరు?
1. సుంఘుం
2. ద్ుకరణయలు
3.

2. ప్రఠ్ రలలో ఏ సలాలన్ు ే ికగర ఉప్మ్గిుంచవచుున్ు?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________
3. కుమ ి సుంఘుం ిలలకు మ౒ద్ అుం ిుంచటుంలో ఎలా ోడాడ యరు?
4.3.3 ప్రికరపలను నిల ఉంచ మరియు భద్రప్రచుట
ప్ ిక రలన్ు ఖ్రుు లేకుుం య శ్రమ లేకుుం య యలా సులువుగర భ్ద్ాప్రచవచుు.
మ౒ య రుల మౌకక సహకరరుం ో ఉప్రధ్య యాల డు రటి భ్ద్ాప్రచవచుున్ు. ఉప్రధ్య యాల డు
ప్ ిక రలన్ు మ౒ య రుల అధ్దన్ుంలో ఉుంచవల న్ు. ర ి తరచుగర మారువల న్ు. అప్ుాడు
ిలలకు బాద్ త ఉుంట ుం ి. రరు సు ాత ైన్ మన్సుస ో రటి సుంరక్షిమౙరరు.
ప్ళా లు, ప్రత బ టు లు, ెప్ుాల అటు ెటు లు ే ే రు వసువులన్ు
సుంరక్షిుంచవచుున్ు. ఉప్రధ్య యాల డు ఒక ెద్ డబా లే య అటు ెటు లు మ౒మ౒ధ రకరల ైన్
ప్ య రలన్ు ల యయాలవచుు, ద ‘మా క్ బాక్స/ మాుం ాక ెటు ’ అ ిలుమౙరరు.
మ౒ య రులలో ఆసకి ెరుగ తూ “ఈ ో బాక్స న్ుుం ి బయాలటకి ఏ వమౙర ”అ .
కళ మౌకక ప్ ిక రలన్ు భ్ద్ాప్రచడుం యలా మ ఖ్ ైన్ ి. ఈ ప్ామ్జన్ుం కోసుం
గ రువు ప్ ిక రల తరగ గ ిలో గర ెలుప్ల గర ప్ాద్ ి ుంచవల న్ు. మ౓టి న్ోటీసు
బో రుు యాలుంద్ు, గోడల యాలుంద్ు, కర ి యరలో, సుం ాలు మొద్ల ైన్ రటిలో ప్ాద్ ి ుం యమ౎. ఈ
మ౒ధమ గర యయాలడుం వలన్ గిమ౎న్ మ౒ య రులు చుుకోవటా కి రటి ప్ాద్ ి ుం యమ౎.
మ౒ య రులు ఉతా య ిన్ వసువులన్ు ప్ాద్ర న్ మౙరలలో ెటుడుం వలన్ రటి
భ్ద్ాప్రచవచుున్ు.
4.4 కళ అనుభవం కోసం ప్పరధ్ క స్పాయిలో సంసా
ికరమౙో “ప్ా ిల రడు ఒక కళాకరరుడు. మ౒ య ి కళాకర ిణిగర లబడటా కి
ఉప్రధ్య యాల ి ాద్ త. కళ ిలల సుం ోషకర ైన్ మారా ుంగర ఉుం ి, ద య ర ిలల

అభివృ ి ెుంప్ ుం ిుంచవచుు. కళ అన్ే ి ిలల కోసుం శ్కివుంత ైన్ మౙరధన్ుం, ఎుంద్ుకుం య
ర ి ఆలోచన్లు మ ియాల ప్ామౙరవన్లు రయాలడుం లే య చ ి ే మ ుంద్ుగరన్ే వ కుం యయాలగల
మౙరమ రయ ా అుం ిసుుం ి. ఒక కళ ప్ తరచుగర ె మాటలకు మ౒లువ. ఉప్రధ్య యాల డు
కళ మౌకక అన్ుభ్ ర ా సులభ్తరుం యయాల య కి అన్ేక మా ా రలు ఉన్యా .
 కళ య ర న్ేరుుకోవడుం ద లక్ష ుం.
 ద్ృశ్ కళ, సుంగీతుం, న్యటకుం, న్ృత ుం ప్ా ప్ ిధ్ి కమ౎గి ఉుంట ుం ి.
4.4.1 కళ ద్ లో సులభతరం ఏ టట?
సులభ్మ న్ ప్న్ులన్ు సులభ్తరుం య ే ప్న్ులన్ు మ౒వ ిుంచ య కి మ౒సృత ప్ద్ుం
మ౒సృతుంగర ఉప్మ్గిుంచబడుతుుం ి, మ ియాల అలాుంటి ప్రతాన్ు సుకున్ే వ కి ె ిమ౎టేటర్
అ ిలుమౙరరు. సులభ్తరుం బో ధన్లో ఒక కళ.
 వ యాల వ కతకరణ కోసుం మ౒ ర సుం అుం ిుంచడుం.
 సుంగీత ర ద్ మ లు జఞ గరతగర ఉప్మ్గిుం యల సూచన్లన్ు ఇవ వల న్ు.
అలాగే టేప్ ికరరుర్ , వ ీ లన్ు, గిమ౎న్ సుంగీత ర ద్ మ లన్ు బాధ త
వ వహ ిుం యమ౎.
 కళ ప్ ిక రలన్ు మ౒ య ికి అుం ిుంచడుం య ర, తన్లో ఉన్ా కళా శ్కి
ెుంప్ ుం ిుంచవచుు.
 రరు ేసుకున్ా బటు లు, యతులు మ ికి యసుకొన్కుుం య సూచన్లన్ు
ఇవ వల న్ు. ప్ ర వరణుం కూ య కరప్ర య ిశ్గర ర ి ిు ిద్వల న్ు.
 మ౒ య ి ప్ూ ి కరర కలాప్రలు కృ ి యసుుం ి.
 ిలలు మ౒భిన్ా ైన్ అభిప్రాయాలాలన్ు మ౒న్డుం య ర ర ి ఆలోచన్లు ేా ే ిుం యమ౎.
 ిలల ప్ుసకరలు, ెబరైసట , .ి ి. ల వుంటి వన్రులన్ు మౙరుంసకృ క కరర కరమాల ో
అన్ుసుంధ్య వ వల న్ు.

 అ ా కరర కలాప్రలలో ిలల ప్రలగాన్డుం, ఒక తరగ గ ి ర ిుంచడుం,
ప్ ిశుభ్ాత మౌకక ెైతన్ ుం, మ ియాల బలలన్ు, కు ీుల స ి ైన్టు సరడుం,
తరగ గ ి మ ియాల ప్రఠ్ రల ుం ిుంటికి సుంబుంధుం ావుం కమ౎గి ఉుండడుం.
ఉప్రధ్య యాల ికి ావన్, న్ెైప్ుణ ుం మ ియాల ద్ృకాధ్యలన్ు కరమబద్ ైన్ అభివృ ికి
ఒక స రలుగర ఉుంట ుం ి. అలాగే మ౒ య ి మౌకక ప్ా య క అవస రలు మ ియాల ప్ య రలు,
సలాల లభ్ త గ ిుం ెలుసుకో రమ౎. కళ, ప్ా బిుంబుం మ ియాల సాుంద్న్ మూడు అుం రలు
సమన్ యాలప్ర యమ౎.
ప్ురోగతిని ప్రీక్ష్షంచండష – 6
1. కళ మౌకక ఉతా మౙరమగిర ర ిుంచ య కి రు ఉప్మ్గిుం యలన్ుకుుంట న్ా ుండు
మా ా రలు
రయాలుం .ి
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________
2. “సులభ్తరుం” )Facilitation) అన్గర . . మౙ ుంత రక మ ల ో మ౒వ ిుంచుం ి.
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________

4.4.2 “సులభతరం” ప్రకయ

రి
“ లు కలిాంచు” ప్రకయ
రి
“మ౓లు కమ౎ాుంచు” టలో ఉప్రధ్య యాల డు మ౒ య రులకు ఎప్ుాడు, ఎకకడ, ఎలా కర రలో
అవసర ైన్ ప్ ిక రలన్ు అుం ిుంచుటలో బాధ త వ క ిుం యమ౎. ద బటిు ప్
సమరవుంతుంగర ర ుంచటా
ి కి మ౓లు కమ౎ాుంచు ప్ాకయాల
ిర లు ఎుంతగరన్ో ోడాడుతుుం ి.
ఉ యహరణ: ఉప్రధ్య యాల డు జఞ గరతగర వ వహ ిుం యమ౎.
 తరగ గ ిలో ఒక ెటు ఉుం యమ౎. ద “జఞద్ు కర ిటా ర” అ అుంటారు. ద లో
మ౒మ౒ధ రకరల మౙరమగిర మ ియాల ఉప్కరణయలు కమ౎గి ఉుంట ుం ి. ఇమ౒ రుంగ
ె సల్)కయాల
ర ాన్స( మారకర్స, ేసుల్స, రుంగ లు ) రటర్ కలర్(, గ రు, కరగితుం
మ ియాల ె సల్.
 కమ౎ ి ప్రడుం .ి ిలలు తమ అభిమాన్ గీ య ా ప్రడటా కి అన్ుమ ుం న్ త ర త
రటి అన్ే ిుం యమ౎.
 కళా కరర కరమాలు ప్రఠ్ రల అన్ుంతరుం ఆన్ుం ిుంచ య కి ప్ో ా తస ిసూ ఉుం యమ౎.
ర రుం యలో లే య ెలవులో అన్ేక సమాజ ఉ య న్వన్యలు మ ియాల మ౒న్ోద్ కేుం యాలు
ఆమౙర ిుంచ య కి ర ి ప్ో ా తస ిమౙర .
 మ౒ య రులకు జ ైన్ ప్ాప్ుంచ ా రలు ) వల్ు టిాప్స( – క్షేతా ప్ర టన్లు
ర ిుంచడుం వలన్ కలుగ తుుం ి.
 ి. ి లు, సుంగీత ర ద్ ుం, టి.మ౒ లే య కుంప్ూ టరు తరగ గ ిలో ఉుండవల న్ు.
 ఈ ప్ ిక రల ో కరర కలాప్రలు యయాల య కి ఒక షు

ి ైన్ సలుం అవసరుం.
 ప్రటలు, ప్ య లు, కథలు ప్రడటుం, న్ృ య లు మ ియాల న్టన్లు మ౒సృతుంగర
ేక ిుం యమ౎.

 ప్ాకృ , ఆకర రలు )Spaces), సుంతులన్ుం )Balance) లే య కొలత )Measure) వుంటి
తరగ అుం రలన్ు ఆధ్యరుంగర ప్రటలు, న్ృ య లు మ ియాల న్యటక రుంగమ
యయాలవచుున్ు.
 సరళా సుంగీత ర య లు )మౙర క వసువుల న్ుుం ి ిలలన్ు సృ ు ుంి న్ రటి
కూ య( ఇతర వసువులు చూ ా )ద్ుప్ాటాులు( లే య కవ యలు, కరరలు, గ లక
రళళ మ ియాల ె ుంట్ ేయాలబ ిన్ ెన్ుక బాగమ లు ప్ాద్ర న్కు
ఉప్మ్గప్డ య .
 మ౒ య రులు అ ిగే ప్ాశ్ాలకు ఆ సబరెక్ు ప్ర ైన్ జఞాన్ుం ఉుండవల న్ు.
 కుంప్ూ టర్ లే య ప్రాజక్ు )Project) ర ిుంచ య కి మ ుంద్ుగరన్ే అధ యాలన్ుం య ి
మ౓ ిమ్ కిప్ు చూడవల న్ు.
 మ౓ ిమ్ కిప్న్ు వరీన్ో రడుటకు మ ుంద్ుగర ప్ ీక్షిుంచవల న్ు. ఏ ెైన్య తయాలా ీకి
కరవల ిన్ అ మ ఖ్ ైన్ ప్ యరుం ఏ టో అుంటే ఆసకి. ప్ాకయాల

ిర మౌకక ప్ా ద్శ్లో
అభిన్ుం ిుం మ ియాల ప్ో ా తస ిుంచవల న్ు.
ప్ురోగతిని ప్రీక్ష్షంచండష – 7
1. కళాత క కరర కలాప్రలకు మ౒ య రులకు మ౓లు కమ౎ాుంచటా కి గ రువు ఏ
గ రుుంచుకో రమ౎? ఏ ైన్య
న్యలుగ మ౒షయాలాల మ౒వ ిుంచుం ి.
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________

4.5 సంకలనం చేదా ాము :
ఈ అధ్య యాలుంలో రు కళ అన్ుభ్వుం మౌకక అరుం మ ియాల ప్రామ ఖ్ త గ ిుం
ెలుసుకున్యారు. ప్ాణయమ౐కర బల గ ిుం మ ిుంత ెలుసుకున్యారు, ఎుంద్ుకుం య
ప్ాణయమ౐కరబద్ ైన్ మ౒ధ్యన్ుం ఆమౖుం న్ ఫమ౎ య ా మౙరధ్ిుంచగలద్ు. అసవ స ైన్ మ౒ధ్యన్ుం
యన్ల్ మ ియాల ప్ాకయాల

ిర న్ు ఆటుంకప్రుసుుం ి. ప్ా ప్ాద్ర న్ మ ుంద్ు ప్ాణయమ౐క ఉుం యమ౎.
అ య, జ ైన్ స రలు కరర కలాప్రలు మ ియాల య మలుప్రుసున్ాప్ుాడు
ెలుసుుం .ి ఉప్రధ్య యాల డు ప్ యరుం, సలుం మ ియాల సమయాలా ా కళ కోసుం
సమన్ ుం యమ౎. ెైన్ మూ ిుంటి సమన్ యాల ప్రుసూ, గ రువు కళ అన్ుభ్వుంలో
ెైతన్ ప్రచవచుు.
ఆచరణయత క సమస ల ో వ వహ ిుం యటప్ుాడు, మ౒ య ి ేా ే ిుం , ప్ో ా తస ిుం ,
ర ిలో ఆసకి ెుంప్ ుం ిుం యమ౎. ెైన్ ె ిాన్ ప్ర ర ుంశ్మ సహజ కియాల
ర ామ౗లత తగిాుంచుట
అన్ే ప్ాకయాల
ిర న్ు మ౒వ ిుంచబ ిుం ి. ఇప్ుాడు ప్ా మ౒ య ి కళ తరగ లో ప్రలగాన్ేుంద్ుకు
మౙ కర వుంత ైన్ బ ిరుంగ మ ియాల రహక ర యవరణయ ా సృ ు ుంి యమ౎.
4.6 జ పబులు :
→ ప్ురోగతిని ప్రీక్ష్ంష చండష – 1
1. కళ అన్ుభ్వుం అన్ే ి ఒక ప్ాకయాల

ిర . ఒక కళారూప్ుం జరుగ తున్ాప్ుాడు, మ౒ య ి తన్
మౌకక
ా ర ా కళ య ర వ కప్రచవచుున్ు.
2. కళ అన్ుభ్మ౒ుంచ య కి అవకరశ్ుం యలా మ ఖ్ ుం, ఎుంద్ుకుంటే, మ౒ య ి కొతగర ఏ ో
సృ ు ుంి చవచుున్ు.
3. మ౒ య రుల ప్ాణయమ౐క, కళా అన్ుభ్ రలన్ు మ౒వ ిుం ెద్రు.

1. కు న్ ున్ న్యలుగ కళా కరర కరమాలు సూ ుంచుమ .
2. a) కేటా ుం న్ సమయాలుం
b) అుంద్ుబాట లో ఉన్ా సలుం
c) తరగ ిలల మౙర
1. మన్మ కళన్ు ఇతర అుం రల ో ఏకతక ిుంచవచుు.
ప్రికరపలు కళా పస్ రము
1. సుంగీత వ వస _______________ న్ృత మ
2. ర ______________________ ప్రతా ప్ో ిుంచడుం
3. ప్రత ప్ ాక _________________ అ కిుం య ప్ యరుం )కొల జ్(
4. ద్ూర రరవణ యాలుంతాుం ___________ ోలు బొ మ లాట
5. రుంగ మ ియాల కుచుు )బరష్

ా ( ______ తాప్ు ప్ .
1. ద్ుకరణయలు
2. తరగ గ ి , న్ేలన్ు గర ెై అుంతసు గర , ట , కర ి యర్, వరుం య, మ ియాల
సుం ాల ో యలా అద్ుుతుంగర ే ికగర మారువచుున్ు.
3. కుమ ి సుంఘుం అవసర ైన్ ప్ య రలు మ ియాల న్ెైప్ుణయ లన్ు అుం ిుంచడుం య ర
ిలల మ౒ద్ కు ో హద్ుం యసుుం ి. ర ి మ౒మ౒ధ వృ ప్ర ైన్ న్ెైప్ుణయ లు ా ీ వన్రులన్ు
అుం ిుంచడుంలో న్ెైప్ుణ ుం కమ౎గి ఉుంటారు.

1. i) ప్ళా లు, ప్రతబటు లు, ెప్ుాలు ెటు లు ే ే రు వసువులన్ు సుంరక్షిుంచ య కి ఇమ౒
ముం ెటు లు.
ii) ప్ాద్ర న్ బో రుు, గోడలు, కర ి యరు, సుం ాలు మొద్లగ న్మ౒.
2. ప్ సులభ్ుంగర యాల
య టకు సహజ కియాల
ర ామ౗లత ోడాడుతుుం ి. ఇ ి ఇతరులకు
సహాయాల ప్డుతుుం ి. అలాగే ఇ ి ఒక ఉప్రధ్య యాల డు ిలల ప్ రున్ు
రుగ ప్రుసుుం ి.
1. ఏ ైన్య న్యలుగ ఉ యహరణలన్ు 4.4.2 ఉప్ మ౗ ిక “సులభ్తర ై” ప్ాకయాల

ిర న్ుుం ి
సుకొన్వచుున్ు.

Unit – 5 - కళా విద్య మూల్యాంకనాం
నిర్మాణాం
5.0 పర్ిచయము
5.1 క్షణ ఉద్దే మలు
5.2 కళా విద్య మూల్యాంకనాం
5.2.1 కళా విద్య కక ప్మాముఖ్యత
5.2.2 కళా విద్య మూల్యాంకనాం/ పర్ీక్షాంచడాం ఎల్.
5.2.3 కళా అనుభవాం మూల్యాంకనాం మర్ియు సమాంకేతికతలను కళ
మూల్యాంకనములో గ్ర ాంచుట.
5.2.4 మూల్యాంకనాం ఎల్ తెలియపరుసమారు.
5.3 వివిధ సమధ ాలు మర్ియు సమాంకేతికతలను కళ
మూల్యాంకనములో గ్ర ాంచుట.
5.3.1 సమధనములు మర్ియు సమాంకేతికతల కక అరము.
5.3.2 వివిధ సమా ా ాలు మర్ియు సమాంకేతికతలు
5.3.2.1 పర్ి లన ెడయయల్
5.3.2.2 ప్మాజెకుులు
5.3.2.3 విధులు (ఫో ర్టు ఫో లి )
5.3.2.4 (చెక్ లిస్టు )
5.3.2.5 ర్ేటాంగ్ పామ్ణాలు
5.3.2.6 విషయ్ాంతర ర్ికమరుులు
5.3.2.7 పాద్ర్ి ాంచు
5.4 మూల్యాంకనాం కక సయచికలు
5.4.1 కళా మూల్యాంకనాం సయచికలు అరాం
5.4.2 ద్ృశ్య కళలు మర్ియు పాద్ర్ి త కళలు ర్ెాండషాంటలో మూల్యాంకనాం
కక సయచికలు.

5.5 విధులు (ఫో ర్టు ఫో లి ) కక తయ్ర్ీ

(ఆచరణాతాక ప్మాకటుకల్)
5.5.1 విధుల కక ప్మాముఖ్యత
5.5.2 విధులు నిర ాంచడాం
5.5.3 మూల్యాంకన కోసాం విధులను ఎల్ ఉప గిాంచాలి.
5.6 సాంకలనాం చదద్ే ాాం
5.7 జ మబులు – పుర్ోగ్తిని పర్ీక్షాంచాండష.
5.8 సయచిాంచిన పఠ ాలు మర్ియు సయచనలు
5.9 విభాగ్ము – ముగిాంపు మర్ియు అభయ ాంపజేసుట.

5.0 పర్ిచయము
ఉప్రధ్య యు ప్రత్ా కళ కరర్ కలాప్రలకు చయలా ముఖ్ ైన ి అ అంద్ ికి ెలి ిన
మ౒షయము. మూలా ంకనం బో ధన మ ియు అభ్ ించు ప్ాకయ

ి అంత్ర్గ త్ ాగం.
ఉప్రధ్య యులు య వ్ాం ర గమ ంచయలి. మనము కళ మౌకక ప్రాముఖ్ త్ను
ర్క్ించక మూలా ంకనం మౌకక ప్ాకయ

ి మ౒ య ి ఎద్ుగుద్లకు ోడ్పడ్ుత్ ం ి.
ఈ మ౒ ాగంలో, వే వేర్ు మూలా ంకన ప్ద్ి త్ లను అంచనయ వేయడ్ం, త్ యే ర
స ి ైన ప్ద్ద ఎంచుకోవ్చుు. ఏ ెైనయ కర ర చర్ణ సమయంలో మూలా ంకన ప్ాకయ

ి ను
మ ియు చిత్ాకళ ఉత్ప ి మ౒శ్ల ించి, అర్ిం చేసుకోగలర్ు. మ౓ట ిటి ప్ ిశీలించు, మ౒ య ి
మౌకక వ్ కిి యే ి ంప్ ం ించవ్చుు. ఈ ప్రఠం మ౒మ౒ధ సరధనయలు మ ియు మ౒శ్లషణ
మౌకక సరంకవ కత్లను గు ించి మాటాడ్ుత్ ం ి.
5.1 క్షణా లక్యయలు
ఈ ప్ర ర ి చ ిమ౒న త్ర్ువరత్ ర్ు కింి ి సూచించినటల చెయ గలర్ు.
 కళా మ౒ద్ ప్రాముఖ్ త్ మ ియు మ౒ య ర్ుిల ై య ప్ా ావ్ం అర్ిం చేసుకోవ్చుు.
 మ౒ య ి అంచనయ ర్ంత్ర్ం మ ియు సమగిం ర అర్ిం చేసుకోగలర్ు.
 మూలా ంకనం మౌకక స ైన ప్ాకయ

ి ను మ౒వ్ ిసి ుం ి.
 మూలా ంకనం మ౒మ౒ధ సరధనములు మ ియు సరంకవ కత్లు జాబి య.
 ండ్ు ర్కరల సరధనముల మధ ే య.
 మ౒ య ర్ుిలకు మ ియు త్లిద్ండ్ుాలకు కోి ి క

ధ ించిన అభిప్రాయము
ెలియప్ర్చవ్లెను.
5.2 కళా విద్య మూల్యాంకనాం
కళా మ౒ద్ లో మూలా ంకనం మ౒మ౒ధ ప్రాం యలలో మ౒ య ర్ుిల ప్ు ోగ గు ి ంచద్మ్
మ ియు అ ా సన కోసం అవ్సర్ ైన ప్ా ేశ్రలను గు ి ంచడ్ం జర్ుగుత్ ం ి. ప్రాథ క
సరా లో ఉప్రధ్య యులు ఏ ెైనయ కళా ర్ూప్రల ప్ ిజానం ై ద్ృ ి టవ్ల ిన అవ్సర్ం లేద్ు.

మ౒ య ర్ుిలు వర ి సరమర్ియం మ ియు ఆలోచన ప్ాకరర్ం వరటి వ్ కి ం చేయగలి ి ఉండ్వ్లెను.
మ౒ య ర్ుిలు సేత్ంత్ాం ర ఊ ంచే మ౒ధం రనూ, అనేే ించు వర ి రనూ,ఆమ౒షక ించేలాగును
వ్ కి ప్ర్ుచు వర ి రను ఉండ్వ్లెను.
ఒక ద్ృ ి కోణం ో మూలా ంకనం చూడ్ం ి.
 వ్ కిిగత్ సృజనయత్ కత్
 వ్ కతికర్ణ మ ియు ావ్న మనకు ెలియజవసి ుం ి.
 చిత్ా కళ వెనుక ిలల ఉ ద ేశ్ ం.
 చర్ మౌకక ఉ ద శ్
ే ం య లక్ష్ ం సరధ్ించిం ో లే ో
 ఏ ప్ామాణయలు (Scale)
 ఈ చర్ మ౒ య ర్ుిల ప్ట ఏ ైనయ వ్ య సం ఉం య?
 మ౒ య ర్ుిల అవ్స ర ి చి యా కళను ఎలా ప్ూ ి చేసి ుం ి?
 ప్ నయణ య ఏల ర్ుగుప్ర్ుసుిం ి?
5.2.1 కళా విద్య కక ప్మాముఖ్యత
మూలా ంకనం అనే ి ిలల ప్ మౌకక మ౒లువ్ లే య ిట్ మౌకక కిమబద్ద ైన
అంచనయ. మ౒ య ి ామ౒ంచిన ప్ా ఒకకటి అంచనయ వేయవ్ల ిన అవ్సర్ం ఉం .ి ఈ ప్ాకయ

ి లో
కోర్ుకుని మార్ుపలు ఎంత్ వ్ర్కు జ ి రయ కను ొనడ్ం.
ఇ ి బో ధన మ ియు అభ్ ించే ప్ాకయ

ి .
“వెై ోటస ” ప్ాకరర్ం, మ౒ య వేత్ి మౌకక ఉ ో గం త్న మ౒ య ి ప్ాసి ుత్ సరా నుం ి సం ావ్
సరా కి సుకళ డ్ం.
మ౒ య ర్ుిలంద్ర్ూ, కళా కరర్ కలాప్రల నుం ి ప్ామ్జనయలను ప్ ంద్ుత్ నయి ో లే ో
ర్ణ ంచ య కి ిలలకు ఆవ్ర్ి న అంచనయ వేయవ్లెను. కళాత్ క ప్ ర్ు ము ింప్ులో ఒక
గుర్ువ్ు అభిప్రాయా ి ప్ ంద్వ్ల ి ఉంటలం ి.

అంద్ువ్ల మూలా ంకనం మౌకక ప్ామ్జనం :-
మ౒ య ి ప్ు ోగ ెలుసుకోవ్ య కి క ంత్కరలం ప్డ్ుత్ ం ి.
 ఒక ప్ా ే క అంశ్ం ై అవ్ రహన.
 ద్ృశ్ కళ మ ియు ప్ాద్ర్శన కళలు సృజనయత్ క అనుభ్వ్ం కలుగజవసి ర .
 సృజనయత్ క వ్ కతికర్ణ కరనె ప్ట ై అవ్ రహన కలిపంచుట.
 మ౒ య ర్ుిల వ్ కిిత్ేంలో జ ి ిన మార్ుపను అంచనయ వేయ య కి.
 మ౒ య ర్ుిలకు వ్ కిిగత్, ప్ా ే క అవ్స రలు మ ియు అవ్స రలను గు ి ంచ య కి.
 మ౒ య ర్ుిలకు మద్ద త్ ఇవ్ే య కి వర ి సరమ ిరయ ి ర్ుగుప్ర్చ య కి
ోడ్పడ్ుత్ ం ి.
 వర ి సృజనయత్ కత్ను అభివ్ృ ి చేయ య కి స ైన వర యవ్ర్ణయ ి అం ించెంద్ుకు.
 వర ి సరధనయ ి ప్ర ా త్ ంచి, వర ిలో మ౒శ్రేసర ి ంప్ ం ించి,
5.2.2 కళా విద్య మూల్యాంకనాం / పర్ీక్షాంచడాం ఎల్?
మూలా ంకనం మౌకక ండ్ు అంశ్రలు.
 వేయ మూలా ంకనం
 మ౒ య ి మూలా ంకనం
వ య మూల్యాంకనాం
కళ మ౒ద్ లో ఉప్రధ్య యులు మ౒ య ర్ుిల మౌకక అంచనయ వే ి, వర ి అభివ్ృ ి
ప్ా ేశ్రలను గు ి ంచయలి.
వరర్ు త్మలో యము ప్ాశ్ించుకోవ్చుును.
 మ౒ య ర్ుిలకు ఎంత్వ్ర్కు ెలుసు?
 నయ మ౒ య ర్ుిలను నేను ఎలా గమ సుినయిను.
 ఒక కళ కరర్ కలాప్ర ి ఎలా ిద్ిం చే ి ర్ే ంచగలను?
 మ౒ య ి అభ్ ించ య కి నేను అం ించే అనుభ్వ్ం ఏ సరా లో ఉం ?ి

 అభ్ సనకు మ ియు అనేే ించుటకు అవ్కరశ్రలను ఎలా చేర్ువ్లెను.
ఉప్రధ్య యుడ్ు త్న జానయ ి ంప్ ం ించ య కి కర ార సద్సు మ ియు
నయర్స లో ప్రలగగనడ్ం యే ర త్న ప్ ిచయాలను కూ య ంచుకోవ్చుును. కళ
అనుభ్వ్ం మ౒ య ికి అవ్సర్మా కర య అ ెలుసుకోవ్చుును. ఈ అంచనయలో కళ
కరర్ కలాప్రలు మ ియు య ప్ా ావ్ం గు ించి ర్ణయం సుకోవ్డ్ం జర్ుగుత్ ం ి. ఇ ి
క ి ప్ాణయమ౐కలను ర్ూప్ ం ించ య కి, ర్ుగుద్లకు ఉప్మ్గప్రడ్ుత్ ం ి. ఈ
ర్ుగుద్లలు, ప్ద్ద త్ లను, ప్ ిక రలను అం ించే వ్నర్ులను, సా లములను మార్ుపలు
చేయవ్చుును.
సమావేశ్ కరలము ము ియ రనే మూలా ంకనం ర్ే ంచ రద్ు. ఒక ప్ా ే క ైన
కళ అనుభ్వ్ము ిలలు స ి గ ర అర్ిం అవ్ేనప్ుపడ్ు, అప్ుపడ్ు సమస ద్ ర ప్ుి చే ి,
గుర్ువ్ు య ర్ుగుప్ రులి.
విద్ాయర్ి మూల్యాంకనాం
ఉప్రధ్య యులు కిమకిమం ర ప్ు ోగ రమా ంచినప్ుపడ్ు కళ మౌకక
మూలా ంకనం ఉప్రధ్య యుల అ ా స ప్ాకయ

ి ో ప్రటల ఉంటలం ి. ణత్ కరలం కూ య
ప్ ిగ ంచవ్చుును. మనము ండ్ు మ౒ధ్యలు ర అర్ిం చేసుక నవ్చుును. మూలా ంకనం
క నసర ింప్ు మ ియు సమగిం ర ఉం యలి. క నసర ింప్ు కిమంలో కిమబద్ి త్ను సూచిసుిం ి.
ఇ ి ఒక కిమ ప్ద్ి లో జర్ుగుత్ ం ి. ప్ర ర ంశ్ర ప్ు ోగ లో ఉం ి మ ియు అ ా సనను
ర్ుగుప్ ిచేంద్ుకు జర్ుగుత్ ం ి. సమావేశ్ ము ింప్ులో మ౒ య ికి కవటా ంచిన చివ్ ి
శ్లణ
ి ి సమగిం ర సూచిసుిం ి.
i. ఇ ి ిలల వ్ కిిత్ేంలో అ ి మ౒ ా రలు, అంటే మాన ిక ప్ాకయ

ి , అభిజా, సరం క
మ ియు సమర్ివ్ంత్ ైన ఇ ి మ౒ య ప్ాణయమ౐క సహ వెైఖ్ ి మ ియు మ౒లువ్ల ో మ౒ య
ప్ాణయమ౐క మ ియు సహ మ౒ య ప్ాద్ర్శనలను ం ింటి కలి ి ఉంటలం ి.

ii. ద్ృశ్ కళలో క ి కోణయలలో సపష ైన ఉత్ప ి లు కలి ి ఉంటా . అ ే క ి
అభ్ సనకు లే య ప్ావ్ర్ి న లే య ప్ాద్ర్శనలు సులభ్ం ర ప్ా బింబం కరవ్ు. కళలను ఒక
సరధ్యర్ణ ప్ ిశీలనలో ర్ే ంచయలి.
iii. ప్రాథ క సరా లో ప్ాకయ

ి అనే ి ఉత్ప ి ఫలిత్ం కంటే ఎం ో ముఖ్ ైన ి. కళ
కరర్ కలాప్రలు ఆనంద్కర్ం ర ఉం యలి కర ప్ ిప్ూర్ణత్ లే య వ ిమ్ టైప్ట కోసం కరద్ు.
iv. మ౒ య ర్ుిలకు ప్ ిశీలన ప్ామాణయలు మ ియు ము ిాత్ సమాచయర్ములు ండ్ు ప్ాధ్యన
సవరళళ . ఉప్రధ్య యుడ్ు ప్ా ిలవర ప్ాకక ద్ృశ్ ము ర్ే ంచయలి.
ఉప్రధ్య యుడ్ు కవవ్లం సృజనయత్ క సమస ప్ ిష్రకర్ం ో మ౒ య ి ప్ర రటా ి
గమ ంచి, నూత్న మ౒షయాలను ప్ాయ ించ య కి మ ియు మ౒మర్శనయత్ క ఆలోచనయ
మ౒ధ్యనయ ి అమలు ప్ రులి. చి యా కళలో అం మ ఉత్ప ి , కళలో అనుభ్వ్ము మ ియు
ిలల అనుభ్వరలు అభివ్ృ ి కి ప్రక్ిక ద్ృకపధం ఇసుిం ి. సంప్ూర్ణ మ ియు సమత్ ల
అంచనయ సరధ్ించ య కి ప్ ిశీలన అవ్సర్ం. కళలో ఉత్పత్ి లను లే య ప్ ర్ును అంచనయ
వే ినప్ుపడ్ు, ఉప్రధ్య యు వ్ కిిగత్ కళ ప్ ప్ ిశీలించడ్ం యే ర అభ్ సన లక్య లను
సరధ్ించవ్చుును. ఉప్రధ్య యుడ్ు ద్సరిలు, ద్ృశ్ , శ్ివ్ణ ప్ద్ద త్ లు, ప్ాద్ర్శనలు త్న
మ౒ య ర్ుిల ో త్ర్చూ సంప్ా ించయలి.
సాంద్రభ పర్ి లన / మయజయమును పూర్ిాగమ అధయయనాం చదయుట.
ఉప్రధ్య యుడ్ు మ౒ య ి మౌకక ప్ావ్ర్ి న అంశ్రలను ెలుసుకోవరలి. ఆ ఒక కళా
ర్ూప్ర ి ర్ే ంచయలి. కళ మౌకక నెైప్ుణయ లను మ ియు ప్ ిజానయ ి ర్ణ ంచడ్ం
ఆ ఉ ద శ్
ే ం కరద్ు, కర త్న ప్ౌర్ త్ ల ాగసరేమ ం, సహకరర్ం, మ౒మర్శనయత్ క
ఆలోచనలు. కరబటి ఆ మూల ం ిర ించిం ి.
1. కవవ్లం కళ మౌకక ప్ాకయ

ి అంత్ట, మ ియు ిలలు సూచించే మ౒ధ్యనం
గమ ంచయలి.
2. ఆ మ౒ య ర్ుిలు త్మ ోటి వర ి ో ఎలా ఉంటలనయి ో గమ సుిం ి.

పుర్ోగ్తిని పర్ీక్షాంచాండష – 2
1. సమగి మూలా ంకనం అంటే ఏ టి?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________
2. సంద్ర్ ప్ ిశీలనను గు ించి అభిప్రాయాలను ెలపం ి. కుప్ి గమ కను వరాయం .ి
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________
5.2.3 కళా అనుభవాం మూల్యాంకనాం చదసా ున పుుడు ఏ గ్ురుాాంచుకో మలి.
 ిలల కళ ో క ంత్ సమయం కవటా ంచయలి.
 వర ి ప్ కి క ంత్ ౌర్వ్ం ఇవరేలి.
 ఉ య హా ి ప్ాద్ ిశసూ
ి , కళా కరర్ కలాప్రల సమయంలో వరర్ు ఏ ామ౒ంచయ ో
అడ్గం .ి
 ఒక ి మ ొక ి ో ప్ర లోుద్ుద.
 ిలల ప్ మ౒మ ిశంచవ్ద్ుద.
 ఇ ి ిలల వ్ కిిగత్ ప్ు ోగ మౌకక అంచనయ.
 అంచనయ ప్ు ోగ ప్ూర్ి య వ్ర్కు కళ ను కరప్ర యలి.
 ిలల అవ్స రలకు ప్ా ే క ైన అభిప్రాయా ి ఇవరేలి. ర్ు వర ఖ్ లు
ఉప్మ్గకర్ం ర మ ియు మ౒ య ికి ర్ు గ ర ఉం యలి.
 హ రత్ి ర ము ింప్ులో కి వ్చేుయ కూడ్ద్ు.
 ఉప్రధ్య యుడ్ు త్న అభిప్రాయా ి కుప్ి ం ర ఇవ్ేవ్లెను. అప్ుపడ్ు మ౒ య ి య
బా ర అవ్ రహన చేసుకుంటాడ్ు.

 “మంచి” లేక “చెడ్డ” అ ర్ణయం ఉండ్కూడ్ద్ు.
ఉప్రధ్య యుడ్ు ము ిత్

ా సమాచయర్ము కోసం ోటి వర ి మూలా ంకనం యే ర
సమాచయ ర ి ేక ిసి ుం ి. మ ియు త్ర్ువరత్ య ై వర క

ి వే ిక కరర్ుడలో
ఉప్మ్గప్డ్వ్చుు.
→ ఇకకడ్ క ి ఉ యహర్ణలు :- ఉప్రధ్య యుడ్ు ిలల ఎలా అంచనయ వే ిం ో ?
ఉద్ాహరణ – 1
 ఒక ఉప్రధ్య యుడ్ు ప్ాద్ర్శన బో ర్ుడ ద్ ిలల చిత్ాలేఖ్నములను క ి
ప్ాద్ ిశంచి, య కి ప్ా సపం ించమ అడ్గవ్చుు. క ి ప్ాశ్ిలు
 కు బా ర నచిున చిత్ాలేఖ్నము ఏ టి?
 ఎంద్ుకు నచిుం ి?
 అ ి మంచి ణ లో వ్ కి ప్ర్చగలద్ ర్ు అనుకుంటలనయి ర?
 ర్ు ఈ చి యా ి గు ించి చయలా మనోహర్ ైన ి ఏ కను ొనగలు

గ త్ నయిర్ు?
మ౒ య ర్ుిల ైన జవరబును బటి ఉప్రధ్య యుడ్ు వర ి వేయ మూలా ంకనం
చేయవ్చుును.
ఉద్ాహరణ – 2
ఉప్రధ్య యుడ్ు ఒకసర ి ోటివర ి మూలా ంకనం ప్ామ్జనం అవ్సర్ము. ఆకులు
సహాయం ో జంత్ వ్ుల ఆకృత్ లను త్యార్ుచేయ య కి ఆ ిలలకు అవ్కరశ్ం
ఇచిుం ి; అప్ుపడ్ు ఆ ోడ్ ై అ ింటి ప్ాద్ ిశంచి, చ ిుంచ య కి మ ియు
వర ఖ్ా ంచ య కి ిలలకు క ంత్ సమయం కవటా ంచయర్ు. ిలలు వర ి ప్ చూడ్టా కి
చయలా సం ో ించయర్ు. వరర్ు త్మ ప్ ఇత్ర్ుల ో ప్ర లిు, ఒక ి ేిహప్ూర్ేక ైన
ప్ద్ద లో సులభ్ం ర అభినం ించుకునయిర్ు.

5.2.4 మూల్యాంకనమును ఎల్ తెలియపరుసమారు.
 కళాత్ క మ ియు య ప్ాద్ర్శనలలో క ంత్కరలం ిలలు మగి ై ఉంటార్ు.
 ఉప్రధ్య యుడ్ు సమాచయర్ం ో, సమాచయర్ సరక్య లు మ ియు వరటి బధాప్ర్ుచు
ప్ుసి కరలను ఉంచుకుంటే ిలల మ ియు వర ి త్లిద్ండ్ుాలకు వర ి మౌకక
అభిప్రాయా ి ఎప్పటికప్ుపడ్ు అం ించవ్చుు.
 ఉప్రధ్య యుడ్ు కల మౌకక బలాలు మ ియు బల ీనత్ గు ించి వర ికి
ెలియజవసి రడ్ు.
 భ్మ౒ష త్ి లో వరర్ు ఏ ాగంలో ప్ చేయాలి? వర ఖ్ లు మ౒ య ర్ుిలను ేా వ ించేలా
ఉం యలి కర ప్ర టస మ ియు ప్ా ఫలం ఆశ్ంచకూడ్ద్ు. వే ిక కరర్ుడలలో, గుణయత్ క
ప్ద్ద లో మ౒షయా ి చెప్పడ్ం మంచి ి. ఉప్రధ్య యుల ప్ ిశీలనను ఇవ్ేగల
సరధ్యర్ణ మ ియు సపష ైన ప్ాకటనల ో ప్ా బింబ కరర్ుడలు ఉండ్వ్చుు.
 మూలా ంకనం మృద్ువ్ు ర ఉం యలి. మ౒ య ర్ుిలు మ౒మ ి ంచబడ్టం లేనప్ుపడ్ు
బా ర నేర్ుుకు , మ౒లువ్లను ప్రటిసి రర్ు. అ నప్పటికత, త్న ద్ృ ి మ ియు
అభివ్ృ ి అవ్సర్ ైన ప్రాం యలో ిలల స ైన అవ్ రహన కోసం అభిప్రాయా ి
ఖ్చిుత్ ైన ి ర ఉం యలి.
 అభిప్రాయా ి ెలియజవయ య కి మ ొక మార్గ ం, ప్ా 3 – 4 నెలలో ఒకసర ి
ప్రఠశ్రలలో ఒక చిని ప్ాద్ర్శనను ర్ే ంచ య కి, ద్ృశ్ కళార్ూప్రలు ఇత్ర్
ిలలౌ మ య
ి ు త్లిద్ండ్ుాల కోసం ప్ాద్ ిశంచవ్చుును. అలా వ క ి సరంసకృ క
ప్ ర్ు ిలలు మ ియు మ౒ య ర్ుిల ప్ామ్జనం కోసం కూ య చేయవ్చుు.
5.3.1 సమధనములు/ఉపకరణాలు మర్ియు సమాంకేతికతల కక అరము
సమగి వ్ృ ి ంచుకోవ్టా కి ఉప్రధ్య యుడ్ు మ౒మ౒ధ ర్కరల అంచనయ ప్ద్ి త్ లను
ఒక ఖ్చిుత్ ైన ప్ ిశీలన ద్ ఆధ్యర్ప్ యలి ఉంటలం ి. లే సరమర్ియం లేకప్ర వ్డ్ం వ్లన

ఆధ్యర్ప్ యలి ఉంటలం ి. లే సరమర్ియం లేకప్ర వ్డ్ం వ్లన ఒక ద్ద ా య ప్
ము ింప్ు సమావేశ్ కరలములో ర్ే ంచటం సరధ త్ర్ము కరద్ు. ధ మ౒శ్ల మ

ి ు య కి
ప్ ర్ు సమయంలో, సృ ి సమయం చయలా అవ్సర్ము. ఉప్రధ్య యుడ్ు స ైన సరధనయ ి
ఎంచుకోవ్ య కి ర్ణ ంచుకోవరలి. మ౒ య ర్ుిలు ప్ు ోగ లే య ిా ప్రల్ లే య మ౒ య ి
వేయ మ౒శ్లషణ కోసం మ౒ య ర్ుిల ప్ు ోగ వె ించినప్ుపడ్ు ఇకకడ్ క ి ప్రాధ క
మ ియు మ౒లువెైన సరంకవ కత్లు ఉనయి .
5.3.2 మ౒మ౒ధ సరధనములు/ ఉప్కర్ణయలు మ ియు సరంకవ కరలు
i. ప్ ిశీలన మ౒వ్ రల జాబి య/ప్ ిశీలన డ్ూ ల్
ii. ప్రాజక్ట్్
iii. ద్సరిలు
iv. చెక్ట్ లిస్ట
v. వటింగ్ ప్ామాణయలు
vi. అనుమానయసపద్ ికరర్ుడలు (Anecdotal Records)
vii. ప్ాద్ర్శనలు
ఉద్ాహరణలు – 3
3వ్ త్ర్గ మౌకక గుర్ువ్ు అభినంద్నలు మ ియు ప్ ిశీలనలు వ్ కి ం చే ిన ఆ
ిలలకు చుుకోలు కరర్ుడ ఇవరేల ర్ణ ంచుకుం ి. ఈ అభినంద్నలు ిలల ప్ ా ైల్
మ ియు ద్సరిలు ఆధ్యర్ం ర ఉనయి .ఆ ప్ లో మ౒శ్ల ించి, ప్ాశ్ంస కరర్ుడల ై సలహాలను
వరా ిం .ి ఆ మ౒లువెైన ప్ాకటనల ో ిలలను చుుకోవ్టా కి మ ియు
ర్ుగుప్ర్చ య కి ప్ాయ ించిం ి.

1. మూలా ంకనం ఫలిత్ం ఎవ్ ికి ముఖ్ ం?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________
2. ోటివర ి మూలా ంకనం యే ర ర్ు ఏ అర్ిం చేసుకుంటార్ు?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________
5.3 వివిధ సమధ ాలు మర్ియు సమాంకేతికతలను కల మూల్యాంకనములో
గ్ర ాంచుట
కళాత్ క మూలా ంకనం కోసం అనేక ఉప్క రణయలు మ ియు ప్ద్ి త్ లు ఉనయి .
కర ఏ మ౒ధ ైన ప్ ిక రలు నమ ద్ ిన, చెలుబాటల అ య సమగి ైనమ౒ మ ియు
మ౒శ్ల ించ య కి సరధ కరవ్ు. మూలా ంకనం మ౒మ౒ధ లక్య లను లే య ఫలి యలను కలి ి ఉం .ి
కళలు మూలా ంకనం ర ఉప్మ్ ించే సరమ ి లక్ష్ణయలను సరధ్యర్ణం ర ఉప్రధ్య యు ికి
ెలి ియుం యలి. ఇ ి ముఖ్ ైన ి ఎంద్ుకం ే స ైన సరధనయ ి ఉప్మ్ ించి ఖ్చిుత్ ైన
ఫలి యలను ప్ ంద్వ్చుును.

5.3.2.1 పర్ి లన ెడయయల్
మంచి ప్ ిశీలన నెైప్ుణ ం ఉని ఉప్రధ్య యు ికి అవ్సర్ ైన ఆ ిి మ ియు సరధన
యే ర అభివ్ృ ి చేయగల నెైప్ుణ ం. మ౒ య ి మౌకక ప్ా అవ్ రహన మ ియు
కరర్ కలాప్రలను గమ ంచ య కి ఎలప్ుపడ్ు వర ి కళళ మ ియు చెవ్ులు ె ిచి ఉంచినచో
సరధన చేయ య కి ఎలప్ుపడ్ు ఉప్మ్ ించబడ్ య . వరర్ు ఎలా ప్ చేసి రర్ు? వరర్ు
ఇత్ర్ుల ో ఎలా ప్ావ్ ి ంచెద్ర్ు? వరర్ు వ్నర్ులను ఎలా ఉప్మ్ ిసి ునయిర్ు? వరర్ు ఎలా
సప సు
వ ి నయిర్ు మ ియు ఏ ప్ద్ి లో? ప్ాకృ లో మ ియు కళాకృ మౌకక ఉత్ప ి
సమయములో జాగిత్ి ర ప్ ిశీలించవ్లెను. ఈ ప్ ిశీలన సరధనం త్ేర్ ర సమస ను
గు ి ంచ య కి మ ియు ప్ నయణ త్ గు ి ంచ య కి సహాయప్డ్ుత్ ం ి. ఉప్రధ్య యుడ్ు
ప్ా ిలవర ికి త్నకు ఏ చూ ించ య కి ప్ాయ ిసుినయి ో శ్శబి ం ర గమ ంచయలి.
మ౒ య ర్ుిలు చయలా వెైమ౒ధ్య లు చూ ించవ్చుును. ప్ాద్ర్శన క త్ి ర ఉండ్వ్చుును.

వరర్ు ద్ృశ్ ం నుం ి యచి ట కరర్ కిమాలను కూ య చేయవ్చుును. కర వ్ కతికర్ణ
అం ణక ించయలి. ఉప్రధ్య యుడ్ు అంత్ రయం కలి ించకూడ్ద్ు. ఇ ి రక ిసి ునిటల ర
ర్ంత్ర్ ావ్న లేకుం య ిలలను ప్ ిశీలించ య కి ఉప్మ్గప్డ్ుత్ ం ి. అనుభ్ూ
మ ియు ఆలోచనయ మ౒ధ్యనయ ి ోటివర ి సరమ ిరయ ి మ ియు ప్ావ్ర్ి నను అర్ిం
చేసుకోవ్డ్ం చయలా ఉప్మ్గకర్ం ర ఉంటలం ి. అవ్స ర కి అనుగుణం ర మూలా ంకనం
ఒక ిలవర ికి మ ొక ిలవర ికి మార్ుత్ ం ి. ఈ సరధనము ఒక ిలవరడ్ు వ్ కిిగత్ం ర
మ ియు గుంప్ులో ప్ చే ేటప్ుపడ్ు ఉప్మ్ ించవ్చుును. అ ి కరర్ కలాప్రలు ప్ ిశీలన
యే ర అంచనయ వేయవ్చుును.
1. ఈ కింి ద్ చర్ లను ప్ ిశీలన యే ర ప్ర లుం ి.
చి యాలను ర్ంగుల కల కలు
నృత్ ము/నయట ము ఉత్ప ి చేయగల శ్కిి (కిి యటిమ౒టి)
చిత్ాప్ుప్ సం ాషణ (మ౒డ్ుద్ల) ెలివ్ ణ
నయటకర్ంగం/నయటకశ్రల మోటార్స నెైప్ుణ ం
క లెజ్ ేకింగ్ శ్ ణర్ కద్లికలు
5.3.2.2. ప్మాజెకుులు
ప్రాజక్ట్ అనే ి ప్ర ర ంశ్ మ౒ ాగము చివ్ ిలో ఇవ్ేగలి వ ఒక చిని కరర్ కలాప్ం. ఈ
బో ధన మౌకక ావ్ం మౌకక ిలల అవ్ రహన మౌకక సర రంశ్ము కరవ్చుు.
మ౒ య ర్ుిలు వర ి సేంత్ వరసి వరలను గు ి ంచి, మ ియు మ౒శ్ల ించి, చి యాలు ేక ించి,
సమాచయర్ం( ేటా), వ్సుివ్ులు మొద్లెైన వరటి ేక ించుటకు ోడ్పడ్ుత్ ం ి. ధ యే ర,
వ్నర్ులను మ ియు ప్ ిస రలను అనేే ించ య కి మ౒ య ర్ుిలను ప్ర ా త్ ంచవ్చుును. ఇ ి
లోత్ ర అవ్ రహన మ ియు కళను చుుకోవ్డ్ం కోసం ఉప్మ్గకర్ం ర ఉంటలం ి. అనేక

ప్ర రలు నేర్ుుకోవ్ య కి ఈ సరధనం సమర్ివ్ంత్ ైన ి. ఈ సరధనం ఒకటికి మ ొకటి య కి
సంబంధం కలి ి ఉంటలం ి మ ియు మునుప్టి, ప్ాసి ుత్ జానం నుం ి కూ య
అభ్ ించవ్చుును.
5.3.2.3 ద్సమాలు
మూలా ంకనం ద్సరిల మౌకక స క్ష్ ఆధ్యర్ం ర ఉంటలం ి. ఇ ి కరలా కి చెం ిన
ప్ ేకర్ణ. ఇ ి ణత్ కరలం లే య సంవ్త్ ర్ం కరవ్చుును. కళా కరర్ కలాప్ ప్ు ోగ కి, ఆ
ద్సరిలో కల ప్ ఉండ్వ్చుు. బో ధకుడ్ు బో ధన కోసం మ౒వేచన వ్ూ హాల ై ర్ణయం
సుకోవ్టా కి, ిలవరడ్ు జానయ ి ఎలా త్యార్ుచేయాలో ఉప్రధ్య యు కి ఎలా సహాయం
చేయాలో అ ి బో ధ్ిసి ుం ి. ద్సరిలను ర్ే ంచడ్ం వ్లన చే ిన ప్ కోలోపకుం య
ోధ్ిసి ూ, ికరర్ుడలను జాగిత్ి ఉంచుకోవ్ య కి ోడ్పడ్ుత్ ం ి. ిలలను వ్ వ్హ ించే
అనుభ్వ్ం ఉప్రధ్య యు కి సమావేశ్రకరలము/సంవ్త్ ర్ం ము ింప్ులో ెలుసుిం ి.
5.3.2.4 తనిఖీ జాబితా (చెక్ లిస్టు )
త్ జాబి య అంటే ప్ ిశీలన ఆధ్య ిత్ భ్ద్ాప్ర్చు ( ికరర్ుడ) ఆచర్ణయత్ క సరధనం.
త్ జాబి య ఉప్రధ్య యు కి సులభ్ం ర సమాచయ ర ి భ్ద్ాప్ర్చుటకు
ఉప్మ్గప్డ్ుత్ ం ి., ఇత్ర్ ిలలకు కల అనుభ్వ్ం శ్ిద్ి కలి ి ఉంటలం ి. ఒక
ఉప్రధ్య యుడ్ు, లక్య లు మ ియు ప్ామాణయల ై ఆధ్యర్ప్ ి, మ౒మ౒ధ కళా కరర్ కలాప్రలకు
త్ జాబి యలు చేయవ్చుును.
మూలా ంకనం ర్ే ంచ య క్ట్ త్ జాబి య చయలా సులువెైన ప్ద్ి . ఇ ి
ప్ా ే క ైన చర్ ను సమాచయర్మును భ్ద్ాప్ర్చ య కి, కిమబద్ి ైన మార్గ ం. ఇ ి ఒక ప్ా ే క
అంశ్ం ై ద్ృ ి సర ిసి ుం ి. ఈ జాబి య ఒక ిష సమయంలో ఒక మ౒ య ి గమ ంచుట
ముఖ్ మ గుర్ువ్ు ఆలోచిసరిడ్ు. ఇ ి త్ేర్ ర మ ియు అమలు చేయ య కి ిష
సమాచయర్ం అం ిసి ుం ి. ఇ ి వేయ మూలా ంకన కోసం ఉప్మ్ ించబడ్ుత్ ం ి లే య

ఉప్రధ్య యు ి లక్య లను దశ్

వ ంచినప్ుపడ్ు ఆ /అత్ను ఒక లక్ష్ ప్ద్ి లో అంచనయ
వేయాల కోర్ుకుంటలం ి.
5.3.2.5 ర్ేటాంగ్ పామ్ణాలు
కళలో వ్ కిిగత్ మ౒ య ి అభివ్ృ ి మౌకక సంకిషత్, ఒక ఉప్రధ్య యుడ్ు ఒక శ్లణ

ి ి
లే య మార్సక యే ర అణిచివే ేంద్ుకు అనుమ ంచయడ్ు, కర క ి సరర్ు సంఖ్ా వటింగ్
ప్ామాణయలను సృ ంచవ్చుును,
ి త్ యే ర మ౒ య ర్ుిలు త్మ మునుప్టి ప్ూర్ే జానయ ి
ప్ర లువ్చుు. ప్ మ౒జయవ్ంత్ం ర ప్ూర్ి నంద్ుకు ఎ ి ప్ర ంటల ర్ణ ంచయలో ఒక
క లత్ సరా సృ ించవ్లెను. ర్ు 3 లేక 5 ప్ర ంట్ క లత్ను (ప్ర ంట్ ేకల్)
సృ ంచవ్చుును.
ి
వటింగ్ లే య నయణ త్ ైన ర్ుప కోసం, సంఖ్ా , శ్రబిద క లే య రి ిక్ట్ వ్ వ్సా . ఇ ి
లఖ్ ం మ ియు ప్రర్ద్ర్శకం ర అంచనయ వేయ య కి ఉప్మ్గప్డ్ుత్ ం ి.
మూల్యాంకనాం కోసాం సమ ారణాంగమ ఉప గిాంచద కొని పామ్ణాలు.
ఎ బి
అద్ు త్ ైన ి చయలా మంచి ి మంచి ి
ఎ+ ఎ బి+ బి
అసరధ్యర్ణ అద్ు త్ ైన చయలా మంచి ి మంచి ి సంత్ృ కర్
ిి ైన
ఇ ి ిష ప్ామాణంలో ిలల ప్ మౌకక నయణ త్ను నమోద్ు చేయ య కి మ ియు
ిర ించ య కి ఉప్మ్గప్డ్ుత్ ం ి. ఒక నోటి అంచనయ సంప్ూర్ణ వటింగ్ ప్ామాణయల ప్ కి
అవ్సర్ం.
వటింగ్ ప్ామాణయలు ప్ ిశీలించ య కి ప్ా ే క ైన ి.
 నెైప్ుణ ం మౌకక సరా లు మూలా ంకనం
 ద్ృకపధ్యలను అర్ిం చేసుకు , ేార్ణను అం ిసి ుం ి.

ఒక కరర్ ము వే వేర్ు సరా ప్ అవ్సర్మవ్ుత్ నిప్ుపడ్ు మ౒శ్లషణ సృజనయత్ కత్
ఆలోచింప్చేసి ుం ి.
5.3.2.6 విషయ్ాంతర ర్ికమరుులు/అనుమ్ ాసుద్ ర్ికమరుులు
ఇ ి ముఖ్ ం ర ఒక ఆసకిికర్ ైన లే య మ౒నోద్భ్ ిత్ ైన ప్ాకృ మౌకక ఒక ప్ా ే క
సంఘటన మౌకక చిని ఖ్ా య. ఇమ౒ ఒక గుర్ువ్ు ో వర ణ ప్రా ప్ ికను ఉంచుకునే ిలల
ప్ు ోగ గు ించి లి త్ మ౒వ్ర్ణను సూచిసరి . ఇ ి ిలల మ౒త్ంలో ముఖ్ ైన
సంఘటనల ప్ ిశీలన కధనం ికరర్ుడలను అం ిసి ుం ి. ఇ ి చయ ిత్క

ా లే య మ౒త్ చ ిత్ా
ికరర్ుడ కరవ్చుు. ఇ ి ిలల మౌకక ప్ా ప్ య కి, చర్ కు వ్ కిిగత్ం ర సంబంధ్ించిన లి త్
ప్ ిశీలనలు. గుర్ువ్ు ఒక మ౒ య ి వ్ కిిగత్ం ర అంచనయ వేయ య కి ఈ సరధన
ఉప్మ్ ించవ్చుు. మ౒ య ి, వర ి బలాలు మ ియు అవ్స రలను మ౒శ్ల ించ య కి
ఉప్రధ్య యుడ్ు ఈ వే ికను ఉప్మ్ ించవ్చుు. బో ధన ప్ద్ి మా రదా కి మ ియు
బో ధన ప్ద్ి మార్ు య కి మ ియు బో ధన అ ా స ప్ాకయ

ి ను ర్ుగుప్ర్చ య కి
సహాయప్డ్ుత్ ం .ి సమయ ప్ ిధ్ిలో ిలల మొత్ి ం అభివ్ృ ి గు ించి వే ికలు
చేయ య కి ఈ సరధనం ఉప్మ్ ించవ్చుు. ఇ ి ిలలు ఎం ికకు, ఆసకిి మ ియు
సంబంధ్యలు గు ించి సపష ైన మ౒వ్ర్ణ ఇసుిం ి. మ౒షయాంత్ర్ ికరర్ుడ సరనుకూల ణ లో
వరాయబ యలి.
5.3.2.7 పాద్ర న
ప్ాద్ర్శన అన ర సమాచయర్ం అం ించుట. సమూహం ప్ ి ప్ట వ్ర్సక)

(గూ
కవటా ంచినప్ుపడ్ు ఇ ి ఉప్మ్ ించబడ్ుత్ ం ి, మ ియు త్ర్గ గ ిలో ిలిన వర ి
ాగసరేమ ం చేయవ్లెను. ఈ ఉప్కర్ణం ోటివర ి మూలా ంకనం అలా వ వేయ
మూలా ంకనం కోసం ఉప్మ్గప్డ్ుత్ ం ి. మ౒ య ర్ుిలు సచిత్ా ప్ాద్ర్శనల యే ర ిష
ావ్నలు సపషం ర ప్ ంద్ు యర్ు. ఇ ి ఉప్రధ్య యులు మ ియు మ౒ య ర్ుిల మధ చెం ిన

ావరలను ంచుత్ ం ి. వరర్ు వర ి ప్ లో అహంకరర్ం అనుభ్ూ చెంద్ు యర్ు, ఇ ి ోడ్
మర్లుపలను లే య బల ై ాగము సంసరిప్నలు ర్ూప్ంలో ఉంటలం ి. ిలల కూడ్లి త్ర్గ
గ ిలో ఒక మ౒ ాగంలో కూ య ఏ రపటల చేయబడ్ుత్ ం ి.
1. ఖ్ామ౑లను ప్ూ ింప్ుము.
1) __________ సంఖ్ా ప్ద్ద ర్ుప.
2) __________ గుంప్ు ప్ కవటా ంచినప్ుపడ్ు మంచి సరధనం.
3) ిలల మౌకక చ ిత్ా లే య మ౒త్ చ ిత్ా ికరర్ుడను __________ అంటార్ు.
4) చిని ప్నుల ప్రాజకు ___________ మ౒ ాగంలో ఇవ్ేవ్లెను.
5) ___________ నెైప్ుణ ం గుర్ువ్ు మౌకక ఆ ిి .
2. వ్ృ ి యకరర్ (ఎనక్ట్ ో టల్) ికరర్ుడ మౌకక ండ్ు మ౒శ్లష్రలను మ౒వ్ ించం .ి
1)
2)
5.4 మూల్యాంకనాం కక సయచికలు
“ ిరర్ణ” ఒక ముఖ్ ైన ప్రత్ా ప్ర ిసి ుం ి. ఇ ి ప్ాధ్యన సమస లను గు ి ంచి, శ్ిద్ి
అవ్సర్ ైన చోట లే య ద్ృ ి సమూహాలను గు ి ంచడ్ం యే ర అంచనయ వేయబడ్ుత్ ం ి.
సంసకర్ణలను య అసలు ర్ూప్ంలో ఉని సమాచయర్ం( ేటా) ఉప్మ్ ించబడ్ద్ు. ఇ ి
సూచనల ర్ూప్ంలో మార్ుబ యలి, త్ యే ర అం మ ర్ణయం సుకోవ్చుును. సూచికలు
మ౒మ౒ధ ప్ాశ్ిలకు జవరబు ఇసుిం ి.
5.4.1 కళా మూల్యాంకనాం సయచికలు అరాం
సమాచయ ర ి ఇచేు ఒక ప్ ికర్ం సూచిక ర ిలువ్బడ్ుత్ ం ి. సూచిక అనే ి ఒక
నయణ ైన లే య ప్ ిమాణయత్ క చర్ రశ్, అ ి సరధనను క లిచేంద్ుకు సులభ్ ైన మ ియు
నమ్ా ిన మా గ రలను అం ిసి ుం ి. ధ ప్ా ావ్ మార్ుపలు జోకర కి లే య ప్ ర్ును

అంచనయ వేయ య కి సహాయప్డ్ య . సూచికలు మ౒జయాలు గు ించి ర , వరటంత్ట
వరటికి ము ింప్ు ఎప్ుపడ్ు ఉండ్ద్ు.
ఒకక సూచిక నేర్ుుకోవ్డ్ం అటలవ్ంటి సంకిష ద్ృ ిేశ్యమ్ గు ించి
ఉప్మ్గకర్ న సమాచయ ర ి అర్ుద్ు ర అం ిసి ుం ి. సూచిక సరధ్యర్ణం ర ప్ ి ా త్

ి లు
గు ించి మ ణటా ఖ్చిుత్ ైన సమాచయ ర ి ర్ూప్ర ం ించ య కి ఉప్మ్గప్డ్ుత్ ం ి.
సూచిక మౌకక ప్ామ్జనం వ్ వ్సా మౌకక సే ావర ి య ా రలు యే ర
వ్ గ క
ణ ించ య కి ఉప్మ్ ిసి రర్ు. ఇమ౒ ఎలా వ్ వ్హ ించయలో మ ియు సమయమును ఎలా
మార్ుుకోవరలో ెలియప్ర్ుసుిం ి. ఈ సమాచయర్ం క ి లక్య లు లే య ప్ామాణయలకు
ప్ు ోగ ిర ించ య కి ఉప్మ్ ించబడ్ుత్ ం ి.
ఈ సూచిక ఏ చేయగలుగుత్ ం ి.
 లక్య లను మ ియు ప్రాధ్యన త్లను అమర్ుుత్ ం ి.
 కరర్ కిమం ప్ ణక్ించు
 సమస లను చయలా సపషం ర మ౒వ్ ిసి ుం ి.
 సూచిక మౌకక లక్ష్ణయలు ఈ కింి ద్ సూచిసుిం ి
 ఇ ి ఉప్ర య యులకు ఉప్మ్గకర్ ైన సమాచయ ర ి అం ిసి ుం ి.
 ఇ ి ఇత్ర్ సూచికల ో సంబంధం ఏర్పర్ుసుిం ి.
 లక్య ల నుంచి ఎంత్ ద్ూర్ం మ ియు ఎంత్ ద్గగ ర్ ర ఉం ో అ ి క లుసుిం ి.
 ఇ ి సమసర త్ క ప్ ి ా త్
ి లను గు ి ంచ య కి సహాయప్డ్ుత్ ం ి.
 సమాచయర్ం సంగి ంచ య కి య సరమర్ియం.
 ఇ ి య మ౒లువ్ ఒక ప్ామాణం ర ప్ర లు య కి సహాయప్డ్ుత్ ం ి.
సమగిం ర అభివ్ృ ి సూచికలు
→ మర్ీరక మర్ియు మోటార్ట అభివృద్ధ
 సత్ి వ్ మ ియు సూచించే సరా

 ద్య
 చుర్ుకుద్నం
 కనుి మ ియు చె మౌకక సమనేయం
 సూ
ా ల మోటార్స అభివ్ృ ి
 చకకటి మోటార్స అభివ్ృ ి
→ మ్న క అభివృద్ధ
 ప్ ిశీలన
 జాప్క శ్కిి
 కరనె ప్్ల సపషత్
 సమస ప్ ష్
ి రకర్ం
 సమాచయ ర ి అర్ిం చేసుకోవ్డ్ం
 ాష్రభివ్ృ ి
 ఉత్ప ి చేయగల శ్కిి
 య ికక ఆలోచన
 మ౒షయాల ఈవెంట్ గి ంచడ్ం మొద్లగునమ౒.
→ సమమ్జిక భా ోద్ద గ్ అభివృద్ధ
 ద్ద లు మ ియు సహచర్ులకు సంబంధ్ించిన ి.
 ఇత్ర్ుల ో ప్ంచుకోవ్డ్ం
 సహకరర్ం
 కరర్ కిమాలు చేప్టడ్ం
 సర్ుిబాటల
 ావ్న ఆలోచనలు వ్ కతికర్ణ

5.4.2.3 ద్ృశ్య కళలు మర్ియు పాద్ర్ి త కళలు ర్ెాండషాంటలో మూల్యాంకనాం
కక
సయచికలు
అంచనయ కోసం సూచికలు
సమాయి I సమాయి II సమాయి III

వెైప్ు ి ిన నెైప్ుణ ం లే య ప్ా ే క కళ – కళ ేర్ు సరమర్ియం అ ి ఆనం ిసి రర్ు.
కళ ర్ూప్ం మౌకక ఏ టి మంచి,
ప్ద్ద త్ లు త్క్ష్ణ/త్ేర్ ర వెంటనే చయలా మంచి నెమ ి ర మ ియు
సం ణత్ంలో (ఉచయార్ణ) త్క్ష్ణ/వెంటనే సగటల. కవవ్లం ఆనం ించే
ప్ యలు కిమం ర నెమ ి ర మ ియు
ప్ాద్ర్శన శ్రల మ ియు కవవ్లం ఆనం ించే
త్క్ష్ణ/వెంటనే కిమం ర
నృత్ ంలో చలనం
మ౒షయం/ అవ్ రహన నెమ ి ర మ ియు
కిమం ర
కవవ్లం ఆనం ించే
మ౒నుట అద్ు త్ ైన మంచి ర్ుగుప్ర్చవ్చుు.
ఏకరగిత్ అద్ు త్ ైన మంచి ర్ుగుప్ర్చయలి.
చలనం అద్ు త్ ైన మంచి మ ిక ి
ప్ాయ యిలు
అవ్సర్ం.
గి ేి అద్ు త్ ైన మంచి ర్ుగుప్ర్చవ్చుు.
లప్డ్ం అద్ు త్ ైన మంచి మ ిక ంత్ శ్ిద్ి
సహాయం చేసి ుం ి.
ప్ాద్ర్శన అద్ు త్ ైన మంచి మ ిక ంత్ శ్ిద్ి
సహాయం చేసి ుం ి.
ప్ా ావ్ంత్ ైన అద్ు త్ ైన మంచి య ై ప్

సం ావ్ చేయవ్లెను.
( ణంి చుక ను)
సృజనయత్ కత్
వెైఖ్ ి సహకరర్ం అ నమ కం లగం ి
గల
సమనేయ ఇత్ర్ులను మ౒నడ్ము, అ ి సమయాలను క ి సరర్ు కవవ్లం ఆనం ించడ్ం
సహచర్ులను ెచు ించుక నుచు
ప్ ిశీలించడ్ము,
సర్ుిబాటల
గుర్ువ్ు వెంబ ించి క ి సరర్ు కవవ్లం ఆనం ించడ్ం
అనుక ించడ్ం.
అవ్ రహన ప్ర ర ంశ్/నేప్ధ ం మంచి అవ్ రహన సగటల భినిం రనే
అవ్ రహన
అభివ్ృ ి చెంద్ుత్ ని త్ర్చు/ఎలప్ుపడ్ు క ి సరర్ు సూచనను
ర్ుగుప్డ్డ్ం అనుస ిసి ుం ి.
అద్నప్ు జానయ ి త్ర్చు/ఎలప్ుపడ్ు క ి సరర్ు భినిం రనే
ేక ించుట
సపంద్న త్ర్గ మొత్ి ం ఎలప్ుపడ్ు భిని ైన ి భినిం రనే
(అత్ య హం సమూహాల సర లో ఎలప్ుపడ్ు భిని ైన ి భినిం రనే
ప్ర టస సరా ) ప్ాద్ర్శన
ఆసకిి సరా త్ర్గ కి హాజర్ు ఎలప్ుపడ్ు భిని ైన ి అర్ు ెైన
కరవ్డ్ ే కత ి
అద్నప్ు సమాచయర్ం సరధ్యర్ణం ర భిని ైన ి అర్ు ెైన
ప్ ంద్డ్ం
ఆలోచనలు వ్ కతికర్ణ ఎలప్ుపడ్ు భిని ైన ి అర్ు ెైన
ఆక ి కం ర

జానం లే య సంప్ర ించటం ఉప్రధ్య యు ి బాధప్డ్టం లేద్ు

అవ్ రహన  కుటలంబం అనుక ించుట (యాం ాక అవ్ రహన
సంప్ర ించయలి.  ేి త్ ల మాత్ా ే)
నుం ి
 సంఘం నుం ి
గుంప్ు మౌకక యాద్ృచిాక ఆత్ ను ఒంట ివరడ్ు
సమనేయం ప్ ిశీలించిన
త్ర్ువరత్
వ్ కిిగత్ ైన చుర్ుకైన ిగగ ు సపంద్న లేద్ు.
1. మూలా ంకనంలో సూచిక మౌకక ప్రత్ా ఏ టి?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________
2. మ౒ య ర్ుిల మ ింప్ు వెైఖ్ ి మౌకక సూచికలు ఏ టి?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________
5.5 విధుల (ఫో ర్టు ఫో లి ) కక తయ్ర్ీ (ఆచరణాతాక ప్మాకటుకల్)
5.5.1 విధుల కక ప్మాముఖ్యత
(ఫర ర్స ఫర లిమ్) మ౒ధులు అనే ి మ౒ య ర్ుిల ప్ శ్ైలి లే య ప్ద్ి ప్ాద్ ిశంచ య కి
ఉ ద శ్
ే ంచిన కళాఖ్ం య ి చెప్పవ్చుు. క ి సరర్ు మ౒ య ి మ౒ధులను (సరాాప్ట బుక్ట్) సర కప్ు
ప్ుసి కం ర సూచింప్బడ్ుత్ ం ి. ఒక ఉప్రధ్య యుడ్ు అంచనయ వేయ య కి మాత్ా ే మ౒ధులు
ఉప్మ్గప్డ్ య . కర భ్మ౒ష త్ి లో ర్ణయాలు సుకోవ్ య కి అనుకూలించయడ్ు.

సమర్ివ్ంత్ ైన మ౒ధులు (ఫర ర్స ఫర లిమ్) ఖ్చిుత్ం ర మ౒ య ి మౌకక ఉత్ి మ సరమ ిరయ ి
సూచిసుిం .ి ిలలు వ్ కతికర్ణ మ ియు సమాచయర్ం అం ించే సరమ ిరయలు, ప్
ప్ాద్ ిశంచడ్ం వ్ంటిమ౒ మ౒వ్ ిసి ుం ి. క ి సరర్ు మ౒ధులను బటి కళ మాటాడ్ుత్ ం ి. ఒక
సమావేశ్ము ము ియ రనే, లే య సంవ్త్ ర్ప్ు కళాకృ లో ఉప్రధ్య యుడ్ు మ౒ య ి
ఎద్ుగుద్లకు క ంత్ సమయమును కవటా ంచయలి.
1. ఫర ర్స ఫర లిమ్ అన రనే ?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________
5.5.2 ఫో ర్టు ఫో లి నిర ాంచడాం
ఒక మంచి ఫర ర్స ఫర లిమ్ ఒక మంచి సంఖ్ లో కళాత్ క కళలను కలి ి ఉం యలి. ఒక
ఉప్రధ్య యుడ్ు లోత్ ర అనేే ించి మ ియు మ౒మ౒ధ ర్కరల కళార్ూప్రల గు ించి
ఆలోచించవ్చుు. మనసు మౌకక సృజనయత్ కత్ ప్ా బింబించేలా ఫర ర్స ఫర లిమ్
ఉప్మ్గప్డ్ుత్ ం ి.
ఫర ర్స ఫర లిమ్ సమ ిపంచే మ౒ య ి కలపనయ నెైప్ుణయ లను ఆలోచింప్చేసి ుం ి. ఇకకడ్
ప్ ిమాణం కంటే నయణ త్ చయలా ముఖ్ ైన ి.
ఫో ర్టు ఫో లి ఈ కటాంర ద్ధవి కలిగి ఉాంటాయి.
1. చితా లేఖ్నము :- ప్ర ల్ ర్ంగు ల్ , మార్కర్స , ి ర, బొ గుగ వ్ంటి ప్లు ర్కరలు
మాధ మాలలో చిత్ాలేఖ్నమునకు మంచి ఉ యహర్ణలు. కచ్ ప్ుసి కము చేర్ుబ యలి.
చిత్ా లేఖ్నయలు, వ్సుివ్ులు, ప్ాజలు, ప్ాకృ మ ియు ప్ ర వ్ర్ణం కలి ి ఉండ్వ్చుు.
2. చితాాలు :- ఇ ి యాకిలిక్ట్, చముర్ు ప్ర ల్, వరటర్స కలర్స , ంటింగ్ , ర్ంగుల ో
త్యార్ుచేయబ ినమ౒.

3. రూపకలున :- ఇ ి ఆకృత్ లు, వఖ్ా చి యాలు, ప్టాలు మా ప్ట , లే అవ్ుటలలు
మొద్లగునమ౒.
4. కొలలె జ్ :- వర ి ర ప్ ాక, మా గజైన్, ర్ంగుల ప్ యాలు, ప్క్ి ఈకలు, ఫర బిాక్ట్ , బొ ి యలు
వ్ంటి ఇత్ర్ వ్సుివ్ులు వ్ంటి కర ిత్ం ై, మ౓టి అంటించి, ఏ ెైనయ ర్ూప్ం వ్చేులా
ర్ూప్ ం ించిన కళాకృ . ిలలు ఈ ప్ద్ి త్ ల యే ర వర ి ఊహకు ఆకరర్ం
కలిపంచవ్చుు.
5. ముద్ాణ :- మ౒మ౒ధ ర్కరలెైన ముద్ాణలు అంద్ుబాటలలో ఉనయి . అమ౒ – సరంప్ట ప్ర డ్
లు, ఆకులు, కరయకూర్లు, ఎ వజర్స మొద్లగునమ౒. మ౒ య ర్ుిలు మ౓టి ఉప్మ్ ించి
ప్ చేయునప్ుపడ్ు ఫర ర్స ఫర లిమ్ అమర్ువ్చుు.
ఫర ర్స ఫర లిమ్ నోట్ , వర ఖ్ా నయలు మ ియు ప్ాశ్ిలు కలి ి ఉండ్వ్చుు.
ఉప్రధ్య యుడ్ు ఖ్ామ౑ కర ిత్ం సంచి లే య ఖ్ామ౑ ైల్ సుకు ర్మ ిలలకు
చెప్పవ్చుును. వరర్ు, వర ి ఫర ర్స ఫర లిమ్ను త్మ స ంత్ మార్గ ంలో అలంక ించ య కి
ప్ర ా త్ ంచవ్చుును.
5.5.3 మూల్యాంకనాం కోసాం ఫో ర్టు ఫో లి ఎల్ ఉప గిాంచాలి.
వ్ కిిగత్ ఫర ర్స ఫర లిమ్ స క్ష్ అంచనయ మొత్ి ం ప్ర ర ంశ్రములో ఉం యలి.
ఉప్రధ్య యుడ్ు కరలకి ేణయ ఫర ర్స ఫర లిమ్ యే ర మూలా ంకనం చెయ వ్చుు మ ియు
సహచర్ుల బృంద్ం ో చ ిుంచవ్చుు. ఇత్ర్ుల ప్నుల ై ద్ృ ి కవం ధాక ించ య కి ఫర ర్స
ఫర లిమ్ మంచి సరధనం ర ఉంటలం ి.
కటాంర ద్ సయచిాంచిన అ ేక మ్ర్మాలోె మూల్యాంకనాం ఉప గ్పడుత ాంద్ధ.
 ఉప్రధ్య యుడ్ు మ ియు త్లిద్ండ్ుాలు
 మ౒ య ర్ుిలు మ ియు సహచర్ులలో
 ఉప్రధ్య యులెైన త్లిద్ండ్ుాలు మ ియు మ౒ య ర్ుిల ో.

మ౒ య ర్ుిలు త్మకు మ ియు మ౒ య ర్ుిల ో ప్ా సపం ించడ్ం ఒక ముఖ్ ైన ాగం.

ఇత్ర్ుల ో వర ి ప్ గు ించి చ ిుంచడ్ం వర ి కళా ావరలను శు ద క
ధ ించ య కి మ౒ య ికి
సహాయం చేసి ుం ి. ఉప్రధ్య యుడ్ు వరటి మ౒మర్శనయత్ క ఆలోచనయ మ౒ధ్యనయ ి వ్ృ ి
చేసుకోవ్ య కి, వర ి సేంత్ అ ా సర కి ప్ర ా త్ సరిడ్ు. సంత్ృ ిి మ ియు అహంకరర్ం
మౌకక ొప్ప మూలం, జ ైన వ్ృ ి సంకలనం చేయ య ి ఈ అ ా సం
అనుమ సుిం .ి ప్ా మ౒ య ి ప్ు ోగ సపషము ర క ిసి ుం ి. కళాత్ క అభివ్ృ ి లో
వ్ కిిగత్ం ర సవరలు ర ప్ చేయడ్ం మ ియు ప్ చే ే క త్ి ఆలోచనను అనేే ించడ్ం
ముఖ్ ైనవ్ గమ ంచుట ముఖ్ ం. ఇ ి మ౒ య ర్ుిలను సపషం ర ెలియజవ ి, వర ి ద్ృశ్
కళాఖ్ం యలు ప్ూ ి చేయుటకు మూలా ంకనం ోడ్పడ్ుత్ ం ి. మ ియు మ౒ య ర్ుిలు ప్
చేయుటకు ఉ య హం చూ ిసి రర్ు.
5.7 మనము సాంకలనాం చదద్ే ాము.

ఈ మ౒ ాగములో మనము మూలా ంకనం, య ప్రాముఖ్ త్ మ ియు లక్ష్ ం ో
ప్రార్ంభించయము. మూలా ంకనం మౌకక ముఖ్ ఉ ద శ్
ే ం కళలో ఆసకిి గు ి ంచి, మ౒ య ి
మౌకక ఎద్ుగుద్లకు లోప్ం గు ి ంచడ్ం. బో ధన – అభ్ సన ప్ాకయ
ి మ ింత్ ఖ్చిుత్ం ర
ఉంటే, మ౒ య ర్ుిలు సమర్ివ్ంత్ం ర అభ్ ించ య కి ోడ్పడ్ుత్ ం ి. మూలా ంకనం
ప్ాకయ
ి లో ఉప్రధ్య యు మౌకక అవ్ రహన చయలా అవ్సర్ము. కరబటి ఈ అధ్య యంలో
మనము కళలో మూలా ంకనం మౌకక ప్ాకయ
ి మ ియు ఉత్ప ి మధ వ్ య సర ి
చూ ించటా కి ప్ాయత్ిము. ిలలను మూలా ంకనము చే ేటప్ుపడ్ు క ి చిటాకలు
కూ య ెలుసుకునయిము. మూలా ంకనంలో ఇ ి గణ య ైన ప్రత్ా ప్ర ిసి ుండ్టం ో, ఫర ర్స
ఫర లిమ్ త్యార్ు చే ే మ౒ధ్యనం మ౒వ్ ించబ ిం .ి
ప్రాధ క సరా లో మూలా ంకనం అనే ి కళ కరర్ కలాప్రల శ్లణ
ి ి, ప్ ిప్ూర్ణ ైన
బో ధన – అ ా స ప్ాకయ
ి మౌకక ప్ా ావర ి లెకికంచ య కి ఇమ౒ ర్ూప్ ం ించబ డ య .
కరబటి ప్ద్ి త్ లు మ ియు సరధనయలు, ర్కరలు, వరటి ఉప్మ్ రలు మనకు చయలా సపషం ర
ఉం యలి. ఈ సరధనయలు మ౒ య ి అంచనయ వేయ య కి చయలా ఉప్మ్గప్డ్ుత్ ం ి.
ఈ కుప్ి సర రంశ్ము ప్రఠశ్రలలో మనకు చయలా సహాయకర ి ర ఉంటలం ి.

5.7 పుర్ోగ్తిని తనిఖీ చదయడాం – జ మబులు.
1. కళ మూలా ంకనం మౌకక లక్ష్ ం, ిలల జానం, నెప్

ై ుణయ లు, సరమర్ియం సృజనయత్ కత్
వ్ కతికర్ణ, మ౒లువ్ల ో ప్రటల వ్ కిిగత్ అవ్స రలకు ఉప్మ్గప్డ్ుత్ ం ి. ఇ ి ిలలకు
మ ియు త్లిద్ండ్ుాలకు అభిప్రాయా ి ెలియజవసి ుం ి.
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
2. మూలా ంకనం చయలా జాగిత్ి ర చేయవ్లెను. ఉప్రధ్య యుడ్ు ప్ ి ా త్

ి ల లక్య లను
మనసులో ఉంచుకు , ిలల మౌకక అభివ్ృ ి ిశ్ ర అడ్ుగులు వేయాలి.
1) త్ప్ుప
2) ఒప్ుప
1. సమగి మూలా ంకనం – సమావేశ్ కరల ము ింప్ులో మ౒ య ికి కవటా ంచిన వడ్
ి .
2. అ ా సకులు వర ి అభిప్రాయాలను వ్ కి ప్ర్చవ్చుు.
1. 5.2.3 ఉప్ – శీ క
ి చూడ్ం ి.
2. ఉప్రధ్య యుడ్ు మ౒ య ి స ంత్ అభివ్ృ ి ో ప్ర లాులి.
1. ిలలకు మ ియు త్లిద్ండ్ుాలకు మూలా ంకన ఫలిత్ం చయలా ముఖ్ ైన ి.

2. త్ర్గ లో మ౒ య ర్ుిలు త్మ ప్ ఇత్ర్ మ౒ య ర్ుిల ో ప్ర లుుకు వర ి వరర్ు
అభినంధ్ించుకుంటార్ు. వర ి ోటివర ి ప్ కూ య ేిహ ప్ూర్ేకం ర అభినంద్న
ెలియజవసి రర్ు.

కచిుంగ్ మోటార్స నెైప్ుణ ం

నృత్ ము/నయట ము శ్ ణర్ కద్లికలు
చి యాలను ర్ంగుల కల కలు
నయటకశీల సం ాషణ ెలివ్ ణ (మ౒డ్ుద్ల)
క లెజ్ ేకింగ్ ఉత్ప ి చేయగల శ్కిి (కిి యటిమ౒టి)
1. 1) వటింగ్ ేకల్
2) ప్ ిశీలన డ్ూ ల్
3) సమాంత్ర్ ికరర్ుడ
4) చివ్ర్ / ము ించు
2. i) మ౒ య ర్ుిల ప్ావ్ర్ి న గు ించి ఉప్రధ్య యుల ప్ ిశీలన మౌకక అధ్ికర ిక ికరర్ుడ.
ii) సంఘటన మౌకక మ౒వ్ర్ణయత్ క ప్ావ్ర్ి న, వ్ కిిగత్ అభివ్ృ ి మ౒వ్ర్ణ.
1. ఉప్రధ్య యుడ్ు సూచికల యే ర లక్య లను మ ియు ప్రాధ్యన త్లను అంచనయ
వేయవ్చుును. అత్ను మ౒ య ి మౌకక కరర్ సరధన మ ియు అవ్స రలను సూచిక
యే ర క లవ్వ్చుు.
2. (i) సహకరర్
(ii) అ నమ కం ద్
(iii) లగం ి
ప్ర ోలిమ్ (మ౒ధులు) అనే ి కళా ర్ూప్రల ేకర్ణ భ్మ౒ష త్ కోసం అ ి
కళాఖ్ం యలు ేక ించే ైలు లే య ఫర లడ ర్స కరవ్చుు. ఒక ద్ృశ్ కల ప్ూ ి అ నప్ుపడ్ు ఇ ి
ప్ర ోలిమ్ లో భ్ద్ా ప్ర్చ వ్చుును.

1. 1. చిత్ా లేఖ్నం
2. ంటింగ్
3. క లేజ్
2. 1. నేషన్ ము ింప్ులో మూలా ంకనం కోసం
2. మ౒ య ర్ుిల మౌకక అభివ్ృ ి ికరర్ుి/సరక్య లను ఉంచుటకు
3. మ౒ య ర్ుిలు వర ి కళ కరర్ కలాప్రలను ప్ాద్ ిశంచ వ్చుును.
5.8 సయచిాంచిన పఠ ాలు మర్ియు సయచనలు
 ప్ర ిషన్ ేప్ర్స : నేషనల్ ఫర కస్ట గూ

ి ప్ట ఆన్ ఆర్స మూ క్ట్, య న్ అండ్ ియాటర్స.
ప్బిష్డడ (2006). ఎన్ ి ఇ ఆర్స టి, నూ ిల్ల.
 ప్ర ిషన్ ేప్ర్స : నేషనల్ ఫర కస్ట గూ

ి ప్ట ఆన్ ె ిటేజ్ కరిఫ్, ప్బిష్డడ (2006). ఎన్ ి ఇ
ఆర్స టి
నూ ిల్ల.
 హాండ్ బుక్ట్ ఆన్ ైడ్ లెైన్ ఫర్స ఆర్స ఇంటి ట

వి డ్ ల ంగ్
ి – ఎన్ ి ఇ ఆర్స టి
http://en.wikipedia.org/wiki/Evaluation
http://www.ncert.nic.in/rightside/links/pdf/framework/nf2005.pdf
http://www.evaluationtrust.org/evaluation
http://www.teachervision.fen.com/classroom.management/resource/5803.
html
http://www.irringisd.net/curriculum/cirriculum/art/etementhtmary.
http://www.cedfa.org/teaching/curriculum/artframework.pdf
http://www.princetonol.com/groups/iad/lessons/middle/middlelessons.html.
5.9 యూనిట్ ముగిాంపు అభాయసము
1. కలలో మూలా ంకనం మౌకక ప్రాముఖ్ త్ను మ౒వ్ ించం ి?
2. ర్ంత్ర్ మ ియు సమగి అంచనయ మధ ేధ్యలను ెలపం ి.

3. ప్ర ోలిమ్ మౌకక ప్రాముఖ్ త్ను మ౒వ్ ించం ి. ప్ర ోలిమ్ను మ౒శ్లషణ కోసం ఎలా
ఉప్మ్ ిసి రర్ు?
4. మూలా ంకనం మౌకక “సూచిక” అంటే ఏ టి?
5. ఇత్ర్ మ౒షయాల మూలా ంకనం నుం ి కల మౌకక మ౒శ్లషణ ఎలా భినిం ర ఉం ి?
6. కింి ద్ ఇచిున మూలా ంకనం మౌకక సరధనయలు మ ియు ప్ామ్జనములను
మ౒వ్ ించం .ి
 ప్ ిశీలన డ్ూ ల్
 ప్ాద్ర్శన
 జాబి య త్
7. మూలా ంకనం కోసం ర్ు ఎంద్ుకు ఎకుకవ్ సంఖ్ లో ఉప్కర్ణయలు మ ియు
ప్ద్ి త్ లను ఉప్మ్ ిసి ునయిర్ు?
8. సమాంత్ర్ ికరర్ుడ మౌకక నమూనయను ర్ూప్ర ం ించం ి.
9. కింి ి ప్ ి ా త్
ి లలో కింి ద్ ఇవ్ేబ ిన నయలుగు సంద్ ర లో, ర్ు ఏ ప్ ిక ర ి
ప్రధ్యన ం ర
ఉప్మ్ ిసి రర్ు.
 శ్లప త్యా ణ
 నృత్ ము
 సమూహ కర ర చర్ణ
 ప్రత్ా ప్ర ించడ్ం

యూనిట్ ఆర్ోగ్యం – అర్ధ ం, ప్మాముఖ్యత
నిర్మాణం
ప్రిచయం
అభ్యసనా లక్ష్యయలు
ఆరోగ్యం – ావన
ౌ క రరీరక ఆరోగ్యం
ా ద్వేగ్ ఆరోగ్యం
మాన ిక ఆరోగ్యం
సరమా క ఆరోగ్యం
ఆధ్ాయ క ఆరోగ్యం
ఆరోగ్యం – ప్రాముఖ్యత
వయక్తి గ్త ఆరోగ్య మౌకక ప్రాముఖ్యత
కుట ంబం క్ొరక్ైన ఆరోగ్య మౌకక ప్రాముఖ్యత
సమాజం క్ొరక్ైన ఆరోగ్య మౌకక ప్రాముఖ్యత
ఆరోగ్యం మరియు మ౒ద్యల మధ్య గ్ల సంబంధ్ం
ఆరోగ్యం పై మ౒ధ్య మౌకక ప్ా ావం
మ౒ధ్య పై ఆరోగ్యం మౌకక ప్ా ావం
సమగ్ర సంకలనం సరరరంశం
చద్ువుటకు మరియు సంప్ాద్ంచుటకు సూచంచబ ినమ౒
మ౒ ాగ్ము ము ింప్ు అభ్యసనం
ప్రాథ క మ౒ద్యలో ప్

. పర్ిచయం
ఆరోగ్యం అంటే అసేసథ త, రయాలబారిన మరియు ాధ్ ప్డకుం ా

ఉండట ే క్రద్ు, ఇద్ మొతి ం ర నీ మౌకక అన్ని రకముల రరీరక, సరం ిక
ా ద్వేగ్, మాన ిక మరియు ఆధ్ాయ క సరథయిల మౌకక ఉనిత ప్రి థ ి క్ొన్ని
ప్రరయవరణ, ప్ావరి న, సరం ిక సంసకృ క, ఆరిిక మరియు రరజక్ీయ క్రరణాలు కూ ా
ఆరో రయన్ని ప్ా ామ౒తం చవసి రయి పేద్రికం, సంబంధ్ం లేన్న జఞానము మరియు సమాచార
క్ొరత వలన రనీ, తకుకవ ఆద్ాయ సరథయిలు, ప్రాధ్ క అవసరరలను ప్ ంద్లేక
ప్ో వుట అనేద్ అనారో రయన్నక్త ప్ాధ్ాన క్రరణాలు
పిలల మంచ నై క ఆరోగ్యం అనేద్ రరి కుట ంబాలేక్ే క్రక ముఖ్యం రరి
మౌకక తద్ుప్రి యుకి వయసుులో కూ ా మంచద్ పిలల అ వృద్ి లో ఆరోగ్యం
మరియు మ౒ధ్య అనేమ౒ ముఖ్య క్రరణాలు మరియు రటిన్న సంప్ూరణం ర పేరకకనవల ిన
అవసరం ఎంతైనా ఉంద్ ఆరో రయన్నక్త క్రవల ిన కనీస అవసరరలను న్నరరిరించ ాన్నక్త
మారరాలు క్ొనసర ిసి ూ అమ౒ ఇప్ుుడు ఎకకడ ఉని మరియు లేన్న చోట రటిన్న
అ వృద్ి ప్రచడం అనేద్ ఒక స రల్
మ౒ధ్ాయవయవసథ లో ప్రఠ రల సమగ్ర ఆరోగ్య మ౒ధ్ానం మౌకక అవసరం ఉంద్ ద్ీన్న

ద్ాేరర ప్రఠ రలలో
పిలల మరియు మౖశు అ వృద్ి క్త ఆరోగ్యం మరియు మ౒ధ్ాయరం రల ాగ్సరేమయంతో

సంప్ూరణం ర సులభ్తర మ౒ధ్ానంలో కరమప్రచవచుు పిలల సంప్ూరణ అ వృద్ి లో
ప్రఠ రల ఆరోగ్య క్రరయకరమాలలో చవరుత ిన ముఖ్య ైన అం రలు క్తంర ద్
ప్ ంద్ుప్రచడం జరి ింద్
. అభ్యసనా లక్ష్యయలు
ఈఅధ్ాయయం చద్మ౒న తరు రత ప్ా ఒకకరు
 ఆరోగ్యం అనే మ౒షయం పై అవ రహన మరియు మ౒వరణ సరమరియం కమ౎ ి

ఉంటారు
 ఆరోగ్యం మౌకక మ౒మ౒ధ్ అం రలను మ౒వరిసి రరు
 వయక్తిగ్త, కుట ంబ మరియు సరమా క ఆరోగ్యం మౌకక ప్రాధ్ానయత మరియు
ప్రాముఖ్యతను అరిం చవసుకుంటారు
 ఆరోగ్యం మరియు మ౒ధ్య మౌకక సంబంధ్ంను అరిం చవసుక్ొన్న మ౒వరించద్రు

. ఆర్ోగ్యం – భావన
మ౒సుిని వరరశులు సరమరియం గ్ురించ తమ౎పే సంక్తషట ప్రిధ్న్న తమ౎పేద్వ
ఆరోగ్యం మ೶ రరీరకం ర మాన ికం ర మరియు సరమా కం ర ఉనితం ర ఉంటూ
రయధ్ులు మరియు జబుులు లేనట వంటి ప్ూరిి థ ి న్న ఆరోగ్యంమ೷ అన్న ప్ాప్ంచరోగ్య
సంసథ W H O న్నరేచంచంద్
ఆరోగ్యం Hమ೑మ್ltమ೔ అనే ప్ధ్ం ప్రత ఇం షు

ీ ప్ద్ ైనమ೴మ೔oమ೑ltమ೔మ೵ నుం ి వచుంద్ ద్ీన్న
అరిం శరీరం మౌకక సు థ ర

ి తను తమ౎యజేయుట
మ౒ మౌకక సూ
థ ల మరియు సూక్ష్ సరథయిలో జరి ే వక్తయ
ర ా సరమరియ ే
ఆరోగ్యం ైద్య ప్రి ాషలో వ రరమౖ వులు స రళ్లను సమరివంతం ర ఎద్ురోకనే
సరమరరియన్ని ఆరోగ్యం అమరియు ఉప్యుకి ం ర ప్ునరుద్ి రించుట మరియు న్నలకడ ర
ఉం వ థ ి న్న క్ొనసర ించడం అనేద్ మ೶సమతా థ మ೷ి న్న తమ౎యజేసి ుంద్
ఆరో రయన్ని ప్ా ామ౒తం చవయడంలో కను కనబ ిన ముఖ్య ైన క్రరక్రలు ఈ క్తంర ద్
ఇవేబ ినమ౒
 మ౒ధ్య మరియు అక్ష్రరసయత
 భ్ూ ౌ క ప్రిసరరలు
 వ రసి ంర మరియు జనుయ రసి ంర
 సంసకృ
 మ౎ంగ్ం
 ఆద్ాయం మరియు సరమా క థ ి
 ఉప్రధ్ లేద్ా ప్న్న థ ి గ్తులు
 ఆరోగ్య భ్ద్ాత ేవలు
 ఆరోగ్యకర ైన పిలల అ వృద్ి
ప్ాగ్ న్న ప్రీక్ష్ించుక్ ం ి–

ఆరోగ్యం అంటే ఏ టి?
---------------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------

రు ైన ఆరో రయన్ని ఎలా న్నరే ించామ౎? ఏ ైనా నాలుగ్ు ముఖ్య ైన

సూచనలు రాయం ి
---------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
ఆరో రయన్ని ప్ా ామ౒తం చవ ే అం రలు ఏ టి? రటిన్న ఉద్ాహరణలలో

మ౒వరించం ి
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
ఆరోగ్య ప్ాధ్ాన అం రలు
. . భౌతిక మర్ీర్క ఆర్ోగ్యం
రరీరక ఆరోగ్యం అనేద్ ౌ క ధ్ృడతేం నుం ి మొతి ం ఉని ఉని అన్ని
అం రలలో ఒక వయక్తి మౌకక మొతి ం ఆరో రయన్నక్త అవసర ైన ాగ్ం ర
న్నరేచంచబడుతుంద్
మన శరీరంలోన్న ాహయ ా రలు అనీి సకరమం ర యధ్ామ౒ధ్ ర ప్న్నచవయడం
అనేద్ ఒక మంచ ౌ క ఆరోగ్య థ ి న్న అన్న అరిం ఇద్ శరీర అంతరా త అవయ రలు
మరియు వయవసథ ల క్ష్ేమమును సూచసుింద్
ౌ క ఆరోగ్యం అనేద్ రు ైన ఆరో రయన్నక్త ఒక ముఖ్య ైన అంశం మనకు
ఏద్వన్న ఆరోగ్య సమసయ ఉంటే అద్ ఇతర క్రరయకలాప్రల ద్ ప్ా ా రన్ని చూపిసి ుంద్
మన ఆరో రయన్ని క్రప్రడుక్ వడం ద్ాేరర మన శరీరరన్నక్త హాన్న జరగ్కుం ా
క్రప్రడుక్ వచుును మరో ైప్ు మన శక్తి సరథయిన్న కూ ా పంచుక్ వచుు శక్తి
సరథయిలను పంచుక్ వడం అంటే మన సరధ్ారణ క్రరయ కలాప్రలను పంచుక్ొనే
ఉతాుద్కతను పంచుక్ొనే శక్తి ప్ ంద్డ ే
ఒక మ౒జయవంత ైన ౌ క ఆరోగ్య కరమం అనేద్ పిలలు శరీరరన్ని ఎలా
జఞగ్రతి ర చూసుక్ రమ౎ మంచ వసి ధ్
ర ారణ, శుభ్ాత ఆరోగ్యకర ైన ఆహారప్ు
మరియు న్నద్ంా చవ అల రట , తమకు తాము ఆసరేద్ంచుకునేటట రరి శరీరరన్ని
పరుగ్ుద్ల కమ౎ ించ ాన్నక్త ఒక సరధ్నం ర చూ ేటట చవయడం

ప్ాగ్ న్న ప్రీక్ష్ించుక్ ం ి -

రరీరక ఆరోగ్యం అన ర నే ?
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
పిలల మౌకక మ౒జయవంత ైన రరీరక ఆరోగ్య క్రరయకరమంలో ఫమ౎తాలక్ై ఏం

చవయామ౎?
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
. . భా ోద్వేగ్ ఆర్ోగ్యం
ప్ాజలు క్ేవలం ౌ క సంసథ లు క్రద్ు ా ద్వేగ్ య
ర సుు మౌకక సరైన
మొతి ం థ ి న్న సరధ్ంచడం చాలా అవసరం ఈ సంద్రుంలో ా ద్వేగ్ ఆరోగ్యం రరి
ా ద్వే రలను సరి ర వయకి ం చవయ ాన్నక్త, రరి సరమరరియన్ని మరియు అరివంత ైన
సరమా క మరియు ప్రసుర సతుంబంధ్ాన్ని పంప్ ంధ్ంచడంలో
తోడుడుతుంద్ ప్రఠ రలకు హాజరయియయటప్ుుడు
మ౒ధ్ాయరుిలు అనేక సరుుబాట మరియు ప్రీక్ష్ సమయంలో ఎద్ురకకని ఒ ి ి
మౌకక అధ్క సరథయిల క్రరణం ర ా ద్వేగ్ ఆరోగ్యం మౌకక ఈ అం రలను
న్నరే ించడం క్ొన్నిసరరు మ౒ధ్ాయరుిలకు కషట మవుతుంద్
ప్న్న, సంబంధ్ాలు మరియు ఆరోగ్యం అనేమ౒ ా ద్వేగ్ మ౒జయాన్నక్త
ద్ారి సుింద్ గ్తంలో మ౒జయం వలన ఆనంద్ం ర ఉనాిరన్న ప్రి ోధ్కులు నమా రు
క్ొతి ప్రి ోధ్న మరిక మారా ం ఉనితన్న ల ి అవుతుంద్ ఉతాుహవంతుల ైన ప్ాజలు
రరి అవసరరన్నక్త త ిన వనరులను కను కన్న తమ శక్తి మరియు
ఆ ర ావంతోఇతరులను ఆకరించ తమ లక్ష్యయలను చవరుక్ొనుచునాిరు
ఒక మ౒జయవంత ైన ా ద్వేగ్ ఆరోగ్య క్రరయకరమం రరి ా ద్వే రలు
రమ౒సరిమన్న నేరుుక్ వడంలో పిలలకు సహాయప్ ామ౎ రటి ద్ాేరర అసహనం లేద్ా
అసౌకరయం అనుభ్ూ రరకుం ా న్నరే ించామ౎ ఇతరుల ా ద్వే రలకు ఎలా
ప్ా సుంద్ంచాలో తమ౎యజేయామ౎

మీ పాగ్తిని పర్ీక్ష్షంచుక ండష -

పిల రడు ఆరోగ్యకర ైన ఉద్వే రన్ని కమ౎ ి మాన ిక ఆరోగ్యం ర ఉనాిడన్న
మనం ఎప్ుుడు చప్ుగ్లం?
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
ఆరోగ్యకర ైన ా ద్వే రన్ని కమ౎ ి ా ద్వేగ్ం ర ఆరోగ్యంలో ఉండటం వల

ప్ామ్జనాలు ఏమ౒?
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
. . మానసికఆర్ోగ్యం
మాన ిక ఆరోగ్యం అనేద్ వయక్తి తన సరమరరియలపై తనను తాను గ్ురిిసి ుని
య
ర సుు మౌకక థి , మ౒తం మౌకక సరధ్ారణ ఒ ి ిన్న తటట క్ వడ ే ఉతాుద్క
మరియు ఫలవంత ైన ప్న్నన్న మరియు అతన్న మరియు ఆ సమాజంలో తన
సహక్రరరన్ని అంద్ంచగ్లరు మ౒తాంతం ఆరోగ్యం ర ఉం ాలంటే మాన ిక ఆరో రయన్ని
క్రప్రడుక్ వడం క్ీలకం మాన ిక ఆరోగ్యం అనేద్ మ౒త ఆనంద్ాన్ని రుగ్ు
ప్రుసుింద్
క్తంర ద్ క్రరణాలవలన మాన ిక ఉని కలుగ్ుతుంద్

 మ౒మర నాత క ఆలోచన
 సృజనాత కత
 సమసయ ప్రిష్రకరం
 మ౒ధ్య మరియు అ ాయసక లక్ష్యయలు
 మారుును సరేగ్ ంచవ సరమరియం
 వనరులను ప్రాపిి చవ ే సరమరియం
 మాన ిక థ ి మరియు స రళ్ లేద్ా సరమరరియలు

ఒక మ౒జయవంత ైన మాన ిక ఆరోగ్య క్రరయకరమం ద్ాేరర పిలలు

నేరుుక్ వడం, వేయప్రీక్ష్, అభ్యసనను అ వృద్ి ప్రచుక్ ాన్నక్త, ఏక్రగ్రత,
అద్యయనా, సమసరయప్రిష్రకర, ఎప్ుుడూ మ౒రరమం సుక్ రమ౎ వంటి సరమరరియలను
పంప్ ంద్ంచుక్ొంటారు
ప్ాగ్ న్న ప్రీక్ష్ించుక్ ం ి –
మాన ిక ఆరో రయన్ని న్నరేచంచం ి
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
పిలల మాన ిక ఉని న్న న్నరణయించవ అం రలు ఏమ౒?
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
. . సమమాజిక ఆర్ోగ్యం
సమతౌలయ మరియు ఆరోగ్య వన ైమ౎తో ఉండటం సరమా క వనాన్నక్త

అతయంత ప్రాముఖ్య ైనమ౒ మ౒ధ్ాయసంసథ లు న్నరక్ష్యం ర మారడం వలన ప్రఠ రలలో ఈ
ఉని న్న చవరుక్ లేకప్ో వుచునాిము మ౒తంలో ఎద్ురైనా కషట సమయాలను
ఆలోచంచం ి
రు మంచ సరమా క సంబంధ్ బాంధ్ రయలు కమ౎ ి బల ైన మద్ు తు,

ప్ో ా తాుహం కమ౎ ి వునాిరన్న తలుసుక్ొనుచునాిరర?
సరమా క ఉని లో ఇ ి ఉని అం రలు
 మ౒తంలో రు కమ౎ ి ఉని బాధ్యతా మరియు ఆరోగ్యకర ైన

సంబంధ్ాలు
 సరమా క సంబంధ్ాలు, అంటే రు ఏ సమూహం వయవసథ కు
చంద్న రరు
 భ్ద్ాతాసరథయి
 ఇంటి థ ి గ్తులు

 సేంతతా సరథయి మరియు రు ప్ాజలకు సహాయం అంద్ంచడంలో

ఇషట త
 సముద్ాయంలో అనుకూల సంబంధ్ాలు సేచుంధ్ం ర క్రరరయలు
 ప్ాజల జఞ , మ౎ంగ్, మత సంబంధ్ం, నితాేన్ని అం ీకరించడం
మ౒జయవంత ైన సరమా క ఆరోగ్యక్రరయకరమం తలుసుక్ వ ాన్నక్త పిలలు
తలుసుక్ వ ాన్నక్త సహాయం చవయామ౎ క్రబటిట రసి మ౒క మారా ంలో ఒక సూక్ష్
ప్రిమ౗లనాత క ఒ ి ిన్న ఎద్ురోకవడ ే మ౒ రేసరన్ని న్నరి ంచడం మరియు తమన్న
తాము నమ డం, భ్మ౒షయత్ లో ఒకరి అ ప్రాయాలను ఒకరు అరిం చవసుక్ వడం,
రరిన్న రరు ప్రిచయం చవసుక్ వడంలో రి ి ఎద్ురకకనే ఫమ౎తాలను గ్ూరిు అరిం
చవసుక్ గ్లుగ్ుట మరియు ఇతరుల ప్ట కరుణ, సరనుభ్ూ న్న పంప్ ంద్సుింద్
మీ పాగ్తిని పర్ీక్ష్షంచుక ండష
మంచ సరమా క వనం అన రనే ?
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
ఆరోగ్య కర ైన సరమా కతలో ఇ ి ఉని మ౒మ౒ధ్ అం రలు ఏమ౒?
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
. . ఆధ్ాయతిాక ఆర్ోగ్యం
ప్ా వయక్తిక్త ఆధ్ాయ కత అనేద్ ప్ాతయకరీ లో ఉంట ంద్ సరధ్ారణం ర వయక్తిలో
మ೶ఆత మ೷ అనేద్ చాలా లోతైన అంశం ర వుంట ంద్ అన ర ఆతా ప్ాప్ంచాన్ని
అరిం చవసుక్ వ ాన్నక్త అనుమ ంచవ ాగ్ం ర సూచసుింద్ రు ఆతా ద్ాేరర
రవరు అనే మ౒షయాన్ని గ్ర ిసి రరు ఇకకడ రంద్ుకు ఉనాిరు? మరియు
మ౒త ఉద్వుశయం ఏ టి? ఇద్అంతరా తం ర బలాన్ని న్నరీక్ష్ణను పంప్ ంద్సరియి

మ౒తంలో ఆధ్ాయ క ఆరోగ్యం మౌకక ప్ా ావం ఉంట ంద్ అన్న
ామ౒ంచకప్ో వచుు మ౒తంలో ఆధ్ాయ కత ప్ా ావం తప్ుక ఉంట ంద్ ద్ీన్నన్న
ద్ృమ౓కరించలేము ఆధ్ాయ కతకు ఆధ్ారం మ౒త ప్రమారిం గ్ర ించుట మరియు
మ౒త ఉద్వు రయన్ని గ్ర ించ, నర ేరుుట క్ొంతమంద్ ఆధ్ాయ కత అనేద్ సరియిైన
సరంప్ాద్ాయ మతాలకు అ ేవన ర క్ైసథవం, ింద్ూ లేద్ా ౌద్ు కు చంద్నద్ ర
ామ౒సరిరు క్ొంద్రిక్త ఇద్ వయక్తిగ్త సంబంధ్ాలను ఇతరులతో పంప్ ంద్చుక్ వడం లేద్ా
ప్ా రంత ైన ప్ాకృ లో ఉండటం
ఒక మ౒జయవంత ైన ఆధ్ాయ క ఆరోగ్య క్రరయకరమం అనేద్ పిలలను
భ్గ్వంతున్నతో సంబంధ్ాన్ని అనేే ించడం మాతా ే క్రకుం ా, ఆధ్ాయ క్రనుభ్ూ న్న
ఒక కప్ు ప్ామ్జనం క్ొరకు క్ే మ౒ధ్ం ర ఉం ామ౎ మరియు బాహయ ప్ాప్ంచం
మౌకక ప్రాధ్ానయతను తలుసుక్ొనే మ౒ధ్ం ర కూ ా ఉం ామ౎
రరీరక, మాన ిక, సరమా కం ర బాగ్ు ర ఉండుట అన ర నే ?
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
మ౒జయవంత ైన ఆధ్ాయ క ఆరోగ్య క్రరయకరమాల ద్ాేరర పిలలపై కమ౎ ే
ప్ామ్జనాలు ఏమ౒?
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
. ఆర్ోగ్యం యొకక ప్మాముఖ్యత
మానవ మ౒తంలో ఆరోగ్యం అనేద్ మ౒లు ైన ా ర ఆరోగ్యo లేకుం ా
పేారణను రన్న చైతనాయన్ని రన్న మ౒జయా వృద్ి న్న ప్ ంద్లేము క్ొంద్రు చకకన్న
శరీరరకృ క్ొరకు ైద్ుయలను తరచు ర సంప్ాద్సుింటారు అలా ే ఎవరైతవ మ౒తక్రల

మాను క్ొను ోలు చవసి రరో రరు భ్మ౒షయత్ లో ఆరోగ్యం పై భ్ద్ాతా ప్రప్ న్న ప్ ంద్
భ్మ౒షయత్ ఆరోగ్య జఞగ్రతిలను కమ౎ ి ఉంటారు ఈభ్ద్ాత చాలా అవసరం కూ ా ప్ా
ఒకకరు రరి మౌకక ఆరో రయన్ని రుగ్ు ప్రచుక్ వ ాన్నక్త వయక్తిగ్తం ర రరి
సమయాన్ని ధ్నాన్ని అధ్కం ర మ౒న్నమ్ ిసి రరు రరీరక మరియు మాన ిక
అంద్ంను ప్ ంద్డం క్ సం సౌంధ్రయ చక్తతులు, రయయామాలు, ఆరోగ్య రక్ష్ణ
ఉతుతు
ి లను క్ొనడం ఇవనీి ఉనిత ైన ఆరోగ్యంను ప్ ంద్ుటకు అంతరర గ్ం ర చవ ే
కృతాయలు
. . వయకతిగ్త ఆర్ోగ్యం యొకక ప్మాముఖ్యత
మనం తలుసుక్ వల ిన బాధ్ాకర ైన మ౒షయం ఏ టంటే చాలా మంద్
రరి మౌకక ఆరో రయన్ని అన ర వయక్తిగ్త ఆరోగ్యంను ప్టిటంచుక్ రు ఎట వంటి
రయయామం, ఆహార న్నయమాలను ప్రటించక
రరి క్ రికల ేరకు మ౒సుింటారు, రరి రరీరక రయసుు ద్ాన్న ప్రాధ్ానయత
గ్ురించ సరైన మ౒ధ్ం ర ఆలోచంచరు క్రనీ ఇద్ శరీరరన్నక్త మంచద్క్రద్ు ఇట వంటి
రరి మ౒తంలో ఎప్ుు ైనా ఆనారోగ్యం, రయం ారినప్డటం, రరీరక రుగ్ తలు
తరచూ వసూ
ి ఉండడం వలన ఆసమయంలో రరు రరీరక య
ర సుును, ఆరోగ్యరక్ష్ణ
ప్రాధ్ానయతలను మ౒త ఉన్నక్తన్న అంతరా తం ర గ్ురిిసి రరు ఆరోగ్యవంత ైన మ౒తం
వలననే రక్రల ప్ామ్జనాలు ఉనిమ౒ ఎట వంటి ఆరోగ్య సమసయలు లేన్న రరు అధ్క
మ౒తక్రలాన్ని ప్ ంద్ుతారు మౌకక జేమ౒తంలో ఎట వంటి ఆరోగ్య రుగ్ తలు,
అసహాయత అన్నమౖు లేనటయితవ వన గ్మనంలో ప్ా ప్న్నన్న సమరివంతం ర
సఫమ౏కృతుల ై న్నరే ించగ్లరు ఈ మ౒ధ్ం ర న్నరేరిించడం వలన రు ఇతరులకు
ఆకరణీయం ర కన్నుసరిరు ఇద్ లో మంచ ా రలను పంప్ ంద్సుింద్ ఎప్ుు ైతవ
ఆరోగ్యం ర ఉంటారో వయసుు పరి ినప్ుటిక్ీ రరీరక చైతనాయన్ని కమ౎ ి ఉంటారు
వృద్ాిప్యంను తరి ే ి సరధ్ారణ వయకుిలతో కమ౎ ి ేగ్ం ర
సమరివంతం ర చవయుటకు రరీరక ఆరోగ్యం చాలా అవసరం సూక్ష్ ం ర
చప్రులంటే వత క్రలంలో ఆరోగ్యం అనేద్ ద్ీరక్

ఘ రల మరియు రు ైన
ఫమ౎తాలను తచుపడుతుంద్

పిలల మాన ిక మరియు రరీరక పరుగ్ుద్ల మరియు అ వృద్ి క్త రరి
ఆరోగ్యం అనేద్ ముఖ్య ైనద్ ప్రఠ రలలో రరు రోజంతా సమయంను చుంచవంద్ుకు
చామ౎నంత శక్తి క్ర రమ౎ రరు తరగ్ గ్ద్లో ప్ా మ౒షయాన్ని తలుసుక్ొనేంద్ుకు,
చురుకు ర ఏక్రగ్రతతో ప్రలగానుట క్ొరకు రరి ఆహారంలో ప్ో ా టీను, క్రరోు ై ట

వా ,
క్రమ౎యం ఖ్న్నజఞలు, ప్ో షక మ౒లువలు గ్ల ఆహారం అవసరం ఈ రో లలో ప్ా తమ౎
తండుాలకు సరైన ఆహారం గ్ూరిు రటిక్త సంబంధ్ంచన సమసయలు గ్ురించ అవ రహన
ఉంద్ అయినప్ుటిక్ీ రరి మౌకక ఆరోగ్య జఞగ్రతిలు ప్రటించుటలో మ౒ఫలం
అగ్ుచునాిరు పిలలంద్రిక్ీ ఆరో రయన్ని అంద్ంచుట క్ొరకు రరిన్న తరచూ ఆరోగ్య
ప్రీక్ష్లు చవయించామ౎ ద్ీన్న వలన రరు
సరైనబరువు పరుగ్ుద్ల గ్ురించ ప్ూరిి అవ రహన ల సుింద్ ద్ీన్నతో
ప్రట ర ఇతర మ౒షయాలు కూ ా రరి మౌకక ప్ావరి నను ప్ా ామ౒తం చవసి రయి
కంటిప్రీక్ష్లు మరియు మౌమ౎క ైన ఆరోగ్యం కూ ా ఎంతో ముఖ్య ైనద్ ఇద్
భ్మ౒షయతు
ి లో ఆరోగ్య సమసయలు రరకుం ా న్న రరిసి ుంద్
వయక్తిగ్త ఆరోగ్యం మౌకక ప్రాముఖ్యత ఏ టి?
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
పిలలు ఆరోగ్యం ర ఉంచడం ఎంద్ుకు ముఖ్య ైనద్?
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
. . కుట ంబం యొకక ఆర్ోగ్య ప్మాముఖ్యత
మానవుడు సంఘ మ౒ మాన ిక, సరం ిక, వసంబంధ్ ైన ావనను
చూప్ ాన్నక్త ప్ా ఒకకరిక్ీ కుట ంబంలో అవసరం కుట ంబం అనేద్ సరమా క సంసథ

ఇద్ సంబంధ్బంధ్ రయలు కమ౎ ి ఉంట ంద్ రరంద్రూ ఒక్ే క్రండంకు ఉం వ
క్ొమ లు ర అనేక ా ర ే రలను కమ౎ ి ఉంట ంద్ ాధ్లు, అనారో రయలు అనేమ౒ రరి
కుట ంబంలో చోట చవసుక్ొంటే రరి న్నరర ణాత క మరియు మ౒ధ్ేంసరత క
ప్రిణామాలు కలుగ్ుతాయి ఈ ప్రిణామాలు పిలలు పైన చాలా ప్ా ావం
చూప్ుతాయి
పిలలు ప్ుటిటనద్ మొద్లుక్ొన్న రరి పరుగ్ుద్ల న్నరర ణమంతా కుట ంబంతోనే
ము ిప్ ి ఉంట ంద్ రరు చవయునటిట ప్నులు, పిలలకు రక్ష్ణను అంద్ంచ రరిన్న
రయధ్ులు బారిన ప్డకుం ా న్న రరిసి ుంద్ కుట ంబంలో ఉని ఆరోగ్య బంధ్ాలు వలన
పిలల థ ర
ి తాే వృద్ి న్న మరియు ా ద్వేగ్ ప్రి థ ి న్న ప్ ంద్ుతారు సమాజంలో ఉని
సంసకృ సరంప్ాద్ాయాలను ఇరుగ్ు ప్ రుగ్ు రరితో సతుంబంధ్ాలును కమ౎ ి ఉం వ
మ౒ధ్ం ర పిలమ౎ి ాగ్సరేమయం చవయడం పద్ు లు మౌకక ప్ాధ్ాన మ౒ధ్ ఇద్ రరి
ప్రఠ రలలోను రరి ఉద్య యగ్ మ౒ధ్ులు న్నరే ించడంలోను సమాజంతో మంచ
సంబంధ్ాలను కమ౎ ి ఉండుటకు ఎంతో ఉప్మ్గ్కరం
మీ పాగ్తిని పర్ీక్ష్షంచుక ండష.–
కుట ంబం ఆరోగ్య కర ైన ప్రాధ్ానయత ఏ టి?
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
కుట ంబం మౌకక ప్రాముఖ్య ైన రండు మ౒ధ్ులేమ౒?
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
. . . సమాజం కొర్కు ఆర్ోగ్యం ప్మాధ్ానయత.
ఎప్ుు ైతవ ప్ా వయక్తి ఆరో రయన్ని క్రప్రడుక్ొంటారో రరు సమాజంలో
సతుంబంధ్ాలను, మ౒ధ్ులను సరి ర న్నరేరిించగ్లరు సరి ర లేనటయితవ ఎప్ుుడు
నీరసం ర ఉంటారు రరి మౌకక ప్నులకు ఆటంక జరి ి మ౒ధ్న్నరేహణకు ద్ూరం ర

ఉంటారు ద్ీన్న మౌకక అం మ ఫమ౎తం న్నరంతరం కలుసు లాగ్ ప్ా ామ౒తం చవసి ుంద్
ద్ీన్న వలన రరి మౌకక కంపనీలో వయక్తిగ్త, ప్న్న రు సరమరరియలపై మ౒ఘాతం
కలుగ్ుతుంద్ ఇలా ప్ా సరరి అనారోగ్యం ప్రలవడం వలన రరి ఉద్య యగ్ం
క్ లోువ ాన్నక్త అవక్రశం ఉంట ంద్
ఆరో రయన్ని ప్ో ా తాు ించ ాన్నక్త మరియు రయధ్న్న న్న రరించ ాన్నక్త మన
ప్ాయతాిలు వయక్తిగ్తం రనే క్రకుం ా ప్రరయవరణంలో కూ ా ప్ాజలు న్నవమౖంచమ౒ధ్ం ర
చూ ామ౎
ప్రరయవరణ వనాన్ని క్ొనసర ించుటలో మ౒ఫల ైతవ రయధ్గ్రసి ుల జనా ాలో
క్ర తి వయకుిలను న్నరంతరం క్ొనసర ించడం జరుగ్ుతుంద్ సముచత ప్రరయవరణం
మరియు ప్రరయవరణ క్రరయకరమాలపై ద్ృ ట ి సరధ్ంచామ౎ అద్ ఆరోగ్యం ద్ ప్ా ావం
చూప్ుతుంద్
సరమా క తరగ్ అనేద్ ఒక ప్రాధ్ క శక్తి సరం ిక వరరాల వరీాకరణపై
ప్రి ోధ్న అకకడ ఉని రరి అనారో రయలను న్నయం ాంచ ాన్నక్త మరియు రరి మౌకక
సరథయిలు కూ ా తలుసరియి సరమా క క్రరణాలు కూ ా రరి మ౒తాన్ని ప్ా ామ౒తం
చవసి రయి సమాజంలో ప్ా ావవంత ైన వయకుిలు ప్రలగానకప్ో తవ సమాజ అ వృద్ి
ప్ధ్క్రలనీి ఒక సమసయ ర మారుతాయి
సరమా క ఆరోగ్యం మౌకక ప్రాధ్ానయత ఏ టి?
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
ఆరోగ్యకర ైన ప్రిసరరల మౌకక లాభ్, నష్రటలు ఏమ౒?
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------

. . ఆర్ోగ్యం మర్ియు విధ్య మధ్య సంబంధ్ము.
ఆరోగ్యము మరియు మ౒ధ్య మధ్య సంబంధ్మనేద్ సంక్తషట ైనద్ ఇమ౒ సం ావ
యా ాకరణ సరథయిలో సంబంధ్ం కమ౎ ినద్
ఆరోగ్యము మరియు మ౒ద్యకు సంబంధ్ంచన క్ొన్ని మ౒వరణలు
 అనారోగ్యం అనేద్ మౖక్ష్ణాసరథయిన్న త ా స

ి ి ుంద్ బాలయంలో అనారోగ్యం కమ౎ ి ఉంటే
ఆప్ా ావం వయసుు పరి ిన తరరేత కన్నుసుింద్
 కుట ంబంలో మ౒ద్ాయవంతులు ఉనిటయితవ మౖక్ష్ణాసరథయితో ప్రట ఆరోగ్యము
కూ ా పరుగ్ుతుంద్
 ఆరో రయన్ని కమ౎ ిన రరు నేరు ర మ౒ధ్ాయ వృద్ి న్న ప్ ంద్గ్లరు
 మ౒ద్ాయ వృద్ి కమ౎ ిన రరు నేరు ర ఆరోగ్య అ వృద్ి న్న ప్ ంద్గ్లరు
అయితవఆరోగ్యం మరియు మ౒ద్య మౌకక సంబంధ్మును ద్గ్ా ర ర చూ ేి మ౒ద్య
ద్ ఆరోగ్యం, ఆరోగ్యం వలన మ౒ధ్య అనేమ౒ రుగ్ుప్డతాయి అంద్ువలన అద్
ఎప్ుుడూ ప్రసుర సంబంధ్ం కమ౎ ి ఉంటాయి ప్ాతవయకం ర ఇమ౒ ఎకుకవ ర పిలమ౎ి
ప్ా ామ౒తం చవసి రయి
అనారోగ్యం అనేద్ పిలలో ప్ో షక్రలు అంద్కప్ో వడం వల రరు చద్ువులో
అ వృద్ి న్న సరధ్ంచ ాన్నక్త, ప్రాధ్ క మ౒ధ్యనుప్ూరిి చవయ ాన్నక్త ఒక పద్ు అవరోధ్ం ర
మారుతుంద్
మౌకక ప్ాగ్ న్న ప్రిమ౗మ౎ంచుక్ ం ి –
ఆరోగ్యం మరియు మ౒ధ్యల మధ్య గ్ల సంబంధ్ంను మ౒వరింప్ుము
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
. . . ఆర్ోగ్యం పై విధ్య యొకక పాభావం.
ఆరోగ్యం పై మ౒ధ్య మౌకక ప్ా ావం ిమ౎న క్రరణాలన్నింటికంటే
ైయుక్తిక ైనద్ మ౒ద్యను ఆరిజంచ ాన్నక్త మరియు ప్ౌ ట క్

ి రహారం క్ొరకు ఆధ్ాయం

అనేద్ చాలా ముఖ్య ైనద్ ఇద్ ఆరో రయన్ని ప్ా ామ౒తం చవసి ుంద్ ఇద్ వయక్తిగ్త
అంచనాలు చవయును ఏ ైనప్ుటిక్ీ అను రద్ం ర చవ ిన ప్రి ోధ్నలను బటిట మ౒ధ్య
మౌకక ప్ా ావం ఆరోగ్యం పై అలు సరథయిక్త అద్కసరథయిక్త క్రరణం ఆధ్ాయ ే
ద్ీరక్
ఘ రల మౖక్ష్ణ అనేద్ మంచ ఆరోగ్య ప్ావరి నను కమ౎ ి ఉంట ంద్ వయక్తిగ్త
ఆరోగ్యము ఉనితము ర మ౒సి రించడంలో మ౒ధ్య అనేద్ చాలా ముఖ్య ైనద్
ఎంద్ుచవతనంటే ఇద్ ఆరోగ్య జఞగ్రతిలను అవసరరలను త ా స

ి ి ుంద్ ఇద్ కమ౎ ి కటట ర
ఉం వ సరథయిపైన ఆధ్ారప్ ి ఉంట ంద్ సంప్రద్నక్ొరత ప్ తవ బాధ్లకు గ్ురి అగ్ుద్ురు
మ౒ద్య అనేద్ మును ంద్ు కమ౎ ి కటట ర మ౒ంచవoద్ుకు, ఆరోగ్యవంత ైన వన ైమ౎న్న
అనుకూల ైన ఎంపికకు మద్ు తు ర క్ొనసర ించా ాన్నక్త మరియు సరమా క,
కుట ంబ వయక్తిగ్తోనిత సంబంధ్ాలును తచుపడుతుంద్
వయక్తి గ్త ావనలు మరియు శప్ూరేకం ర మ౒ద్యను సరైన మ౒ధ్ం ర మరియు
అ వృద్ి క్ప్
త మా ాద్కర ప్రిణామాలును తసుింద్
ఆరోగ్యం పై మ౒ధ్య మౌకక అనుకూల ప్ా ా రలు ఏ టి?
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
ఆరోగ్యం మ౒ధ్య మౌకక ప్ా కూల ప్ా ా రలు ఏ ైనా ఉనాియా? ఉంటే రటిన్న
మ౒శద్ీకరించం ి
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
. . . విద్యపై ఆర్ోగ్యం యొకక పాభావం
మౖశువు ఆరోగ్యం మరియు మౖక్ష్ణ సంబంధ్ం అనేద్ చాలా సంక్తషట ైనద్
అయితవ న్నజఞన్నక్త బహుళ్ ైన మ౒ ని నైప్ుణాయలు ఉతుతు

ి లను మ౒ ని ైన
ిమాండ్ కమ౎ ినమ౒ మరియు ప్రి థ త

ి ుల అవసరం వలన కమ౎ ినమ౒ మ౓టిలో

అంతరర గ్ము మౖశు ఆరోగ్యం
మరియు మ౒ధ్య మధ్య సంబంధ్ం అనేద్ చాలా కషట ైనద్మరియు అంచనా

ేయుటకు అసరధ్య ైనద్
అనారోగ్యం అనేద్ పిల రన్న సరథయిన్న అంటే ప్రఠ రలకు తకుకవ సమయం
రరవడం, అన్నమౖు అసహాయత వలన సరియిైన అభ్యసన ప్ ంద్లేరు పేద్ చనాిరుల
ఆరోగ్యం పై ప్ో షక్రల లోప్ం వలన ద్ీరక్
ఘ రమ౎క ప్ా ా రలు కన్నపిసి రయి
ద్ురద్ృషట వ రతత
ి ఇద్ అంతుచకకన్న ప్ాశి పిలల మౌకక నైప్ుణాయల పై మ౒తి నాలు
నాటితవ అం మం ర రరి వమ్జన మ౒తంలో అధ్క రయసుును కమ౎ ి ఉంటారు
మీ పాగ్తిని పర్ిశీలంచుక ండష –
అనారోగ్యం అనేద్ మ౒ధ్య పై ఏమ౒ధ్ం ర ప్ా ావం చూప్ుతుంద్?
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
. . సమగ్ర సంకలనం సమర్మంశం
ఆరోగ్యం అనేద్ ఒక బహుమ య ావన మరియు వ సరమా క,

సరంసకృ క, రరజక్ీయ క్రరకం ర ఉంద్ ఆహార, సురక్ష్ిత నీటి సరఫరర, సహాల
ప్రరిశుధ్యం మరియు ఆరోగ్య ేవలు వంటి ప్రాధ్ క అవసరరల
ప్రాధ్ానయత జనా ా మౌకక ఆరోగ్య థ ి న్న ప్ా ామ౒తం చవసి రయి ఇద్ న్నజ ైన
నై క, ప్ో షక సూచకలు ఆరోగ్యం పిలల సమగ్ర అ వృద్ి క్త క్ీలక ైన అంతరర గ్ం ర
చప్ువచుును ౌ క రరీరక మ౒ధ్య మరియు మ్గ్ అనేమ౒ ౌ క సరమా క
ా ద్వేగ్ మరియు మాన ిక మ౒క్రసంకు ద్య హద్ం చవసి రయి ఈ మ౒షయంలో
ఆరో రయన్నక్త సంప్ూరణ ైన న్నరేచనం ఉంట ంద్
ఈ ద్వశంలో పిలలంద్రూ ఎద్ురకకంట ని ప్ాధ్ాన ఆరోగ్య సమసయలో

అంట రయధ్ులు ఉనాియి అంద్ువలన ఈ మ౒షయాల అవ రహనకు ప్ర రయం రల
మ౒ ాగ్ంలో ఈ అం రలను చవరరుమ౎ మరియు రరి ఆరోగ్య ప్రిరక్ష్ణ క్ొరకు మధ్ాయహి
ోజన, ైద్య ప్రీక్ష్లు చవయించడం ఆరోగ్య మ౒ధ్య మ౒మ౒ధ్ ద్శల అ వృద్ి క్త ఇట వంటి
క్రరయకరమాలు చవప్టాటమ౎

సమగ్రప్రఠ రల ఆరోగ్య క్రరయకరమాల మౌకక ఆలోచనను లో కమ౎ ినద్

ఇంద్ులో ఆరు మ౒ ా రలు ఉంటాయి ఈ ా రలనీి బాలల అ వృద్ి క్తముఖ్య ైనమ౒
ఈ మ౒షయాలు ద్వశ మ౒ద్ాయరుిల ప్ర రయం రలలో చవరువల ి ఉంద్ ఇంద్ులో సంప్ూరణత
అనేద్
ముకకల ై సమగ్రత లోపించనద్ ఆరోగ్య మ౒ధ్య మ్ ర మరియు రయయామ
మ౒ధ్య మరియు చని చని ఆమ౒షకరణలు అభ్యసనా మ౒ధ్ానంలో చవరువల ి ఉంద్
ప్ర రయంశం మౌకక ప్రాధ్ానయత మరియు సమగ్ర అ వృద్ి క్త అనేక మ౒ధ్
మ౒ధ్ానాల ద్ాేరర ప్ునరులనాన్ని చవకూరరుమ౎ మౌకమక ైన మానవ వనరులు ే వల
మౖక్ష్ణలో అధ్ాయప్కులు త ినమ౒ధ్ం ర తయారు క్ర రమ౎ ప్రఠ రలలో పద్ు లు పిలలు
ఆరోగ్య మ౒ద్యపై ద్ృ ట న్న

ి కనబరచామ౎ ఈ ఆరోగ్య మ౒ద్యకు సంబంధ్ంచన ప్ర రయం రలను
వ తరగ్ వరకు ఉంచవల ను ద్ీన్నక్త ప్రాధ్ానయత ఇవేకప్ తవ రరు ఈ అం రలపై
అవ రహనను క్ లోుతారు ఈ ఆరోగ్య మ౒ధ్యను రటి సంబంధ్ మ౒షయాలను ప్ాధ్ాన
ప్ర రయంశం ర ఉంచడం చాలా మంచద్
ప్రఠయ ప్ాణాకమక మరియు ప్ర రయం రల అవసరరలకు అనుగ్ుణం ర వేకరించామ౎
ఈ మ౒ధ్ ైన మ౒ధ్ానం ద్ాేరర రరీరక, సరమా క మరియు మాన ిక అం రలు ర మ౒మ౒ధ్
రక్రలు ర మౖక్ష్ణాసరథయిలను అధ్యయనం చవసి రయి ప్రాధ్ క ైన ఆంద్య ళ్ ఏ టoటే
అనవసర ప్ాద్ర నలు రరి
రరి శక్తి యుకుిలను మారిు ేయడం వంటిమ౒ జరుగ్ుతుంద్ నైప్ుణాయలను
సంప్రద్ంచడం క్ సం రరు ఒ ి ిన్న భ్రించవల ి ఉంట ంద్ న్నతయ మ౒తంలో
ఆరోగ్యవంత ైన సమాజం మ౒ంచడం క్ొరకు ఆరోగ్య మ౒లువలను ప్రటించడం
సమాజంలో ప్ా ఒకకరి బాధ్యత
మూలాయంకనం అనేద్ ఈ ప్ర రయంశoనకు అవసరం మ౓టిపై ప్ూరిి
అవ రహనను పంచుక్ొనేంద్ుకు రటిన్న ఆచరణలో పటిట ప్ునరులనాన్ని ప్ ంద్వంద్ుకు
ఇద్ అవసరం లేకప్ో తవ ప్ర రయం రలు పిలలపై ప్ా ా రన్ని చూప్లేవు సమగ్ర
మూలాయంకనం ప్ాసి ుత మూలాయంకన ప్ద్ు నమూనాలు ఆరోగ్య మ౒ద్యకు
అనుసంధ్ాన్నంచవ మ౒ధ్ం ర మారుు రరవల ి ఉంద్

ఆరోగ్యం ర ఉండటం అంద్రి ాధ్యత ఈ ప్ర రయం రల ద్ాేరర వచవు
అనుభ్ రలు రరి మ౒తం మొతి ం ద్ ఆధ్ారప్ ి ఉంటాయి ఈ ప్ర రయంశంను
ప్రాధ్ క సరథయి నుం ి మొద్లుపటిట ఆమ౒ధ్ ైన మ౒ధ్ మ౒ధ్ానం ద్ాేరర ప్ర రయం రలకు
కూ ా ప్ునరులనం చవకూరుతుంద్ ఆరోగ్యం, ప్రిశుభ్ాత కూ ా
మ౒ధ్యపైఆధ్ారప్డతాయి ఆరోగ్యం మ౒ధ్య అనేమ౒ పిలల మ౒తాలలో ఆచరణాత క
మరియు అనుభ్ రత క ప్రిణామం ఏరుడుతుంద్
6. . విభాగ్ – ముగింపు అభ్యసనం.
సరైన ద్ాన్నన్న ఎంపిక చవయం ి?
మೕ ఈ క్రరకం వలన ఆరోగ్యం ర ఉనాి లేకప్ో యినా ఎట వంటి ప్ా ావం చూప్ద్ు
మ್ మ౒ధ్య మరియు అక్ష్రరసయత
మ೎ ౌ క ప్రరయవరణం
మ೏ మాతృ ాష
మ೐ ఆద్ాయము మరియు సరం ిక థ ి గ్తులు
మೕమೕ ఏ మ౒ధ్ ైన ఆరోగ్య జఞగ్రతిల వలన మ౒తంలో సంబంధ్ బంధ్ రయలను
ప్ంచపడుతుంద్
మ್ రరీరక ఆరోగ్యం
మ೎ సరమా క ఆరోగ్యం
మ೏ మాన ిక ఆరోగ్యం
మ೐ ఆధ్ాయ క ఆరోగ్యం
ఈ క్తంర ద్ అం రలకు కుప్ి సమాధ్ానాలు రాయం ి
మ್ ఆరోగ్యం
మ೎ ఆరోగ్య మ౒ధ్య
మ೏ ఆరోగ్యంను ప్ో ా తు ించడంలో అధ్ాయప్కుల ప్రతా
మ೐ ఆరోగ్యం ర మ౒ంచడంలో తమ౎ ద్ండుాల ప్రతా

ఒక న్న సరమా క, వసంబంధ్, ప్రరయవరణ క్రరక్రల వలన ఆరోగ్యం పై ప్ వ
ప్ా ా రన్ని మ౒వరించం ి
ఆరోగ్యం మౌకక ప్ాముఖ్ ైన అం రలు ఏ టి?
కుట ంబంలో మరియు సమాజంలో వయక్తిగ్త ఆరోగ్యం మౌకక ప్రాధ్ానయత ఏ టి?
ఆరోగ్యము మరియు మ౒ధ్య మధ్యగ్ల సంబంధ్మును చరిుంచుము
సమాధ్ానములు
మೕ మ೏
మೕమೕ మ೎

యూ ట్ – పాఠ ాల ఆరోగ్య విద్యయ కార్యక్రమం
రాాణం
ఉప్ో ద్ఘాతమ೛
అభ్ స ఘ లక్ష్య లు
ఆరోగ్ కర ైన ప్రఠ రల ర ఘవరణం
సురక్ష్ిత ఘాగ్ు రు సరఫరర
ప్రిమ౔భ్ా ైన మరుగ్ుద్ొ డ్ల, మూతా రలలు
ఆరోగ్ కర ైన మం ఆహరం
చేతులను మ౔భ్ాప్రచుకొ ే సౌలభ్ ం
మురుగ్ు టి ప్రరుద్ల వ వసథ
ప్రర ేయుటను రసకరించుట అరికటటుట – అనవసరతను
అరికటటుట
ెలుతురు
గరలి ప్ాసరణ
సౌకర వంతంగర కూరుు ే ఏరరాటట
అనుకూల ఉద్ేేగ్ం, సరమా క ప్రిసరరలు
ఆరోగ్ సూచనలు
ఆహారం మరియు సమ ౌల ఆహారం
అంటట ర ధులు
రరీర సౌష్ు వం లేద్ఘ రరీరక – ఆకృ
ఆరోగ్ అల రటట
సమగ్ర సమాచఘరం
అభివృద్ధిలో జ రబుద్ఘరి తనం
చద్ువుటకు సలహలు సూచనలు
మ౒ ాగ్ ముగింప్ు అభ్ సనం

. ఉపో ద్యాతం
ననతనం లో ేరుుకోననమ౒ ఎప్ాటికీ మరిుప్ో లేం ఈ క్రంద్ధ తాం చూడ్ం ి ఈ
తాంలో రమ౒, త ఇద్రూ ప్రఠ రలలో ోజనం చేసు ు ఘనరు రరు చఘలా సం ోష్ంగర
ఉ ఘనరు
ఎంద్ుకో ెలుసర?
అవును రరు ప్రఠ రలలో చద్ువుచు ఘనరు ప్రఠ రల మౌకక ఒకర ొక ఉద్ేేశ్ ం
ఏ టంటే ఆరోగ్ కర ైన ప్రిసరరలను పిలలకు అంద్ధంచడ్ ే ఇద్ధ ఎప్ుాడ్ల
సరధ మవుతుంద్ధ అంటే ఆహారం, సమ ౌల ఆహారం, ప్రిమ౔భ్ాత, సర ఘరణంగర వచేు
జబుులు గ్ురిం , రరీరక సౌష్ు వ సంరక్షణ గ్ూరిు మరియు ఆరోగ్ కర ైన అల రట
గ్ురిం అవగరహన ఉనన ఉప్ర ఘ యు క్ మాతా ే సరధ ం
. అభ్యసనయ లక్ష్యయలు.
ఈ ప్రఠం చద్ధమ౒న తరు రత ప్ా ఒకకరు
 సురక్ష్ిత ఘాగే రు, మం ఆహారం మౌకక ప్రాముఖ్ తను మ౒వరిసు రరు
 ెలుతురు ద్ఘ సౌలభ్ ం, సౌకర వంతముగర కూరుు ే మ౒ ఘనం గ్ూరిు
చెపపాద్రు
 సరనుకూల, ా ద్ేేగ్, సరమా క ర ఘవరణఘ న తరగ్ గ్ద్ధలో సృష్ిుసు రరు
 ఆహారం మరియు సమ ౌల ఆహారం మౌకక ప్రాముఖ్ తను మ౒వరిసు రరు
 అంటట ర ధులను గ్ురిుసు రరు
 మం రరీరక సౌష్ు వం భ్ంగిమ, మం ఆరోగ్ కర ైన అల రటను వరిిసు రరు
. ఆరోగ్యక్ర్మైనపాఠ ాల ాతయవర్ణం
ప్రఠ రల అ ేద్ధ సమాజంలో ప్రాముఖ్ ైన ప్రాధ క మ౒ ాగ్ం ఏ ప్రఠ రలలో
అయి ే ఆరోగ్ కర ర ఘవరణం ఉంటటంద్ో ఆ ప్రఠ రల మం సమాజా క్
ప్ు ఘద్ధ ప్రఠ రలలో మ౒ద్ఘ రిి నడ్ం, ఆడ్టం, ప్ంచుకోవడ్ం, జాగ్రతు వహంచడ్ం
మరియు కొరతు స్ననహతులను తయారు చేసుకోవడ్ం ేరుుకొంటాడ్ల ప్రఠ రలలో
ఆహారప్ు అల రటట మరియు ఆహారం, మ౔భ్ాత ప్రిమ౔భ్ాతను గ్ూరిు ెలుసుకుంటాడ్ల
ఈ మ౒ష్యంలో ప్రఠ రల యాజమాన ం, ఉప్ర ఘ యులు జాగ్రతు వహంచఘలి

. . సుర్క్ష్ిత తయాగ్ు ర్ు సర్ఫరా.
ఘాగ్ు టిక్ ప్రాముఖ్ ైన ఆ ఘరం బావులు, నద్ులు, చెరువులు,
చే ప్ంప్ులు, కుళాయిలు, ప్ాసు ుతం మం రు బటు లు ఉతుకుట ద్ఘేరర, సరమానులు
మ౔భ్ాం చేయుటద్ఘేరర చేతును ేయడ్ం ద్ఘేరర, రసరయ ఘలు కలప్డ్ం మరియు
సరంప్ాద్ఘయక కర కరండ్లు జరిపించుట ద్ఘేరర కలుష్ితం అవుతుంద్ధ ప్టు ణప్రాం ఘలో
టి మ౔ద్దేకరించ ఘ క్ చఘలా ప్ద్ి తులు ఉప్మ్గిసు ు ఘనరు ఉద్ఘహరణ మೃ మೀ
ప్ాకయ
్ర , ఇతర మ౔ద్దికరణ ప్ద్ి తులు ప్టు ణఘలో టి సరఫరర కొ న సరథ క సంసథ ల ద్ఘేరర
యం ాంచ బడ్లచుననమ౒ ఉద్ఘహరణ ిల్లలో Mమ಴మವమ಴ ము ిప్ల్ కరరోారేష్న్ ఆఫ్
ిల్ల,
ముంబయిలో మಳMమ಴ బాాంచే ము ిప్ల్ కరరోారేష్న్ సంసథ లు, సరఫరర చేయుటకు
ముంద్ు టి నూతన ప్ద్ి తుల ద్ఘేరర మ౔ద్దికరిసు రరు
ారతద్ేశ్ంలో గరర ణ ప్రాం ఘలలో మరియు లోతటటు ప్రాం ఘలో ప్ాజలు టి
బకెటలో కుండ్లలో లేచేస్ి సనన గ్ుడ్డ ల ో వడ్ప్ో స్ి ే ి చేస్ి రడ్లకొంటారు
పాఠ ాలలో అయితే
 సురక్ష్ిత ైన ఘాగ్ు రు లభ్ త
 లే ఉం న టి భ్ద్ాప్రుచుట
 ప్రఠ రల మ౒ద్ఘ రుిల సంఖ్ ను బటిు సరిప్ో యినంత ఘాగ్ు టి సౌలభ్ ం
ఉంటటంద్ధ
 ప్టు ణప్రాం ఘలో,ప్రఠ రలలకు ఘాగ్ు టి అంద్ధంచ ఘ క్ ము ిప్ల్
కరరోారేష్న్ి కీలక భ్ూ కను ప్ో ష్ిసు రయి
ప్ా ప్రఠ రలలో ఈ క్ంర ద్ధ రటి కశ్చుతమ೛గరఉం ేటటట జరిగేటటట చూడ్వలెను
 టి లే చేస్న టాంక్ లను తరచూ మ౔భ్ాం చేయాలి
 టి మ౔భ్ాం చేస్ినటట ప్ా ే క ైన సమాచఘర ప్టిుకలను కలిగి ఉం ఘలి
 టి ప్రిమ౔భ్ా ఘ యం ఘాలు, కోరిన్ గ్ుకలకలు ప్రఠ రల యాజమాన ం
అంద్ధంచఘలి

 ఉప్ర ఘ యుడ్ల పిలలకు టి వృ ఘ చేయకుం ఘ ఉం ేటటట, రిగి టి
ఉప్మ్గించే ప్ద్ే తులను ేరరాలి ఉద్ఘహరణ ప్రఠ రల వనంను, తరగ్
గ్ద్ులను మ౔భ్ాప్రచుటకు
ప్ాగ్ ప్రీక్ష్ించుకోం ి –
టి మ౔భ్ాం చేస్న ఏ ే ఘలుగ్ు ప్ద్ే తులను ెలుాము
----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------
. . మర్ుగ్ుద్ొ డ్ు ల మరియు మూతా ాలలు పరిశుభ్ాంగా ఉంచుట
ప్రఠ రలలు అ ేమ౒ పిలల ఆరోగ్ ం మౌకక ప్రాముఖ్ తను ెలియజేస్న కేంద్ఘాలు
ప్రిమ౔భ్ాతకు అవసర ైన ప్రికరరలు ప్రఠ రలలో అంద్ుబాటటలో ఉంచఘలి ఈ మ౒ష్యం
లకు సంబం ధం యాజమాన ం, ఉప్ర ఘ యులు ముఖ్ ైన ప్రతా ప్ో ష్ించఘలి
a పాఠ ాల యాజమానయం పాతా
 సహ – మ౒ద్ఘ ప్రఠ రలలో బాలికలకు ప్ా ే క ైన మరుగ్ుద్ొ డ్ను ఏరరాటట
చేయాలి
 గరర ణ ప్రాం ఘలో బాలికలు ేద్ధంప్ులకు మరియు మ౒ష్జంతువుల బారిన
ప్డ్కుం ఘ చూడ్వలెను
 మరుగ్ు ద్ొ డ్ తలుప్ులకు తగ్ు భ్ద్ా ఘ ప్రికరరలను ఉప్మ్గించఘలి
 ప్ూరే ప్రాధ క ప్రఠ రలలో మ౒ద్ఘ రిి , మ౒ ఘ రుిలకు తప్ా సరిగర
ప్ర ేక్షకులు ఉం ఘలి
 మరుగ్ు ద్ొ డ్ నుం ి వచేు టి వలన భ్ూగ్ర జలం కలుష్ితం కరకుం ఘ
చూడ్వలెను
 మరుగ్ుద్ొ డ్ను ప్ా రో రెండ్ల సరరు మ౔భ్ాం చేయాలి
 మరుగ్ు ద్ొ డ్ను ద్ధ ర ంగ్ులకు సౌకర ంగర రి ంచఘలి
 సరిప్ో యింత ెలుతురూ, టిసరఫరర మరియు ప్ా ద్ధనం
మరుగ్ుద్ొ డ్లమ౔భ్ాప్రచే రరి ప్ర ేక్ష్ించఘలి

b) ఉపాధ్యయయు పాతా
మరుగ్ు ద్ొ డ్ను, మూతా రలలను ఉప్మ్గించే ప్ద్ి తులను ఉప్ర ఘ యుడ్ల
మ౒ద్ఘ రుిలకు సూ ంచఘలి
 మూతా రలల, మరుగ్ుద్ొ డ్ తలుప్ులకు గొళ్ ం లను సరిగర పపటు టట
 మ౔భ్ాప్రచుటకు టి ఉప్మ్గించుట
 చెతును చేతుబుటు లో మాతా ే ేయుట
 మరుగ్ుద్ొ డ్ల రడ్నప్ుాడ్ల మ౒ద్ు త్ బలుాలు ఆపి ేయుట
 చేతులు సబుు ో మ౔భ్ాంచేయుట
 టి వృ ఘను అరికటటుట
 మరుగ్ుద్ొ డ్ల మ౒ మ్గ్ంలో ఇతరులకు ఇబుంద్ధ కలిగించ కుండ్లట
 ఇతరులు మరుగ్ుద్ొ డ్ల ఉప్మ్గించునప్ుాడ్ల బయట గొళ్ ం ప్టు కుండ్లట
 రేిశ్చం న సథ లాలో మాతా ే మల, మూతా మ౒సరజన చేయుట
. . ఆరోగ్యక్ర్మైన ఆహార్ం
మ౒ద్ఘ రుిలు మ ఘ హన ోజనం కొరకు ఇంటి వద్ే నుం ి ఆహారం
ెచుుకొంద్ురు మరికొ న ప్రఠ రలలో రరిక్ మ ఘ హన ోజనం కూ ఘ ఉంటటంద్ధ
మరికొ న ప్రఠ రలలో రరిక్ ప్లహార రలలు కూ ఘ ఉంటాయి మ౒ ఘ రుిలు ఆరోగ్ ంగర
ఉమ೛డ్టా క్ రోగరల బారిన ప్డ్కుం ఘ ఉండ్లటకు సురక్ష్ిత ైన ఆహారం చఘలా
ముఖ్ ైనద్ధ
 ఉప్ర ఘ యుడ్ల మ౒ ఘ రుిలకు ఆహారం ద్ఘేరర కలిగే రోగరలను అరికటటుటకు
కంకణం కటటుకో రలి
 ోజనం ముంద్ు, తరరేత చేతులు మ౔భ్ాం చేసుకొనుటను ప్ో ా తిహంచఘలి
 ోజన సమయమ೛లో మ౒ద్ఘ రుిల ప్ావరు నను ఉప్ర ఘ యుడ్ల ప్ర ేక్ష్ించఘలి
 ప్లహార రలలో వంట సమయాలో, వ డ ంి చే సమయాలో ఆయావ కుుల
రేేశ్ం న ద్ుసుులు ధరించఘలి
 ప్లహార రలలోఆహారర న భ్ద్ాం చేస్న ప్ద్ి తులను ప్ర ించఘలి
 నుబం ఘరరలు అ ే బయట వ కుులను ప్రఠ రలలో క్ అనుమ ంచరరద్ు

మ౒ష్మయ ైన మరియు గిలిప్ో యిన ఆహార ప్ద్ఘరరిలను మ౒ ఘ రుిలకు
పపటుకుం ఘ పపద్ేలు,ప్రఠ రలలో వ కుులు తగ్ు జాగ్రతు వహంచవలెను ఈ కరమంలో
ఉప్ర ఘ యులు మ౒ద్ఘ రుిలకు మం ఆహారప్ు అల రటట ద్ఘేరర మం ఆరోగ్ ం
ప్ ంద్ుకు ే శ్చక్షణ ఇ రేలి
. . చేతులను శుభ్ాపర్చుకొనే సౌలభ్యం
పిలలు ోజనం నకు ముంద్ు మరియు తరరేత చేతులు మ౔భ్ాం చేసుకొనుట
ేరిాంచఘలి ఉప్ర ఘ యుడ్ల పిలలకు జంతువులకు ప్టటుకొననప్ుాడ్ల, చెతును
ప్రర ేస్ినప్ుాడ్ల, రోగ్ులను ప్రరమరిశం నప్ుాడ్ల, ఆటలు ఆ ిన తరరేత, తు న
తరరేత, ద్గిినతరరేత, మల, మూతా రలలను ర ిన తరరేత చేతులు
మ౔భ్ాప్రచుకొనుట ేరిాంచఘలి
పాఠ ాలలో క్ల్పంచవల ిన ఏరాపటల

ు
 సరియిైన రంతర టి సరఫరర
 పిలల సౌల ా రి ై రష్ బేస్ిన్ లు తగిన ఎతు

ు లో ఏరరాటట చేయాలి
 చేతులు మ౔భ్ాప్రచుకొనుటకు గరను తగ్ు మ౒ధ ైన సబుులు, లేద్ఘ
ద్ావములను ఏరరాటట చేయవలెను
 ప్ూరే ప్రాధ క మ౒ద్ఘ రుిలకు ఉప్ర ఘ యుడ్ల గర ,ఆయా గర సహకరించఘలి
 చేతులు మ౔భ్ాం చేసుకొ ే సథ లం మ౔భ్ాంగర ఉం ఘలి
 మ౒ద్ఘ రుిల సంఖ్ కు అనుగ్ుణంగర చేతులు కడ్లగ్ుకొ ే ొటిు లేద్ఘ ప్ళ్ ం
ఏరరాటట చేయాలి
 గరర ణ ప్రాం ఘలో ళ్ళ , బకెకటట, సబుు, మగ్ుిలు తప్ా సరిగర
ఏరరాటటచేయాలి
 పిలలు చేతులు మ౔భ్ాప్రచుకొ ే మ౒ధంగర ఉప్ర ఘ యులు పనారేపించఘలి మరియు
సబుును, టి వృ ఘ చేయకుం ఘ అల రటను ేరరాలి
 రు, మ౔భ్ాత, ప్రిమ౔భ్ాతకు సంబం ధం న కొ న ఘద్ఘలు తయారు చేస్ి
చేతులు మ౔భ్ాప్రచే ప్రాంతంలో అంటించవలెను

ప్ాగ్ ప్రీక్ష్ించుకోం ి
పిలలు ఏ ఏ సంద్రర లలో చేతులను మ౔భ్ాం చెసుకొనవలెను
----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------
టి వృ ఘకు సంబం ధం న ఘ ఘ న తయారు చేయుము
----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------
. . ముర్ుగ్ు టి పార్ుదల వయవస
ప్రిసరప్రాం ఘలు ఆరోగ్ వంతంగర, మ౔భ్ాంగర ఉం ేమ೛ద్ుకు ప్ా ప్రఠ రలకు టి
ప్రరుద్ల అవసరం, సరిగర లే చోట ద్ో మలు మ౒ప్రీతంగర ర పిసు రయి ద్ఘ వలన
మలేరియా, ెంగ్ూ వంటి ర ధులు ర పిసు రయి మరియు ఇద్ధ మానస్ిక సథ బితకు
కరరణమౌతుంద్ధ ప్రఠ రల ర ఘవరణం ఆరోగ్ కరంగర ఉం ేటటట ప్రఠ రల యాజమాన ం
మరియు ఉప్ర ఘ యులు ఎవరిక్ రరే ప్ా ే క ైన బాధ తలు ప్ో ష్ిసు రరు
పాఠ ాల యాజమానయం చేపటట వల ిన పనులు
 కప్ాబ ిన మురుగ్ు టి కరలువ ద్ఘేరర మరికొ న అనరరిలకు కరరణం
కరకుం ఘ చూడ్వచుును
 సరథ క సంసథ లచే మురుగ్ు టి కరలేలను మ౔భ్ాప్రచుట ద్ఘేరర అడ్లడప్ ే రటి
ొలగించవచుును
 గొటాులను తరచుగర రిపనర్ చేయుట ద్ఘేరర టి ప్ా రహం మూస్ికొ ప్ో కుం ఘ
అరికటు వచుును
 కీటక, క్ర ఘశ్కరలనుమ౒ మ్గించుట ద్ఘేరర కీటకరల ర పిు
అరికటు వచుును

ఉపాధ్యయయుడ్ల జాగ్రత వ ంచవల ిన విషయాలు
 పిలలు కప్ాబడ్ మురుగ్ు టి కరలువల ద్గ్ి ర ఆటలు ఆడ్కుం ఘ చూసూ

ు
ప్రాణ నష్ు ం కలుగ్కుం ఘ ఆప్వచుును
 పిలలు మురుగ్ు టి కరలువలో క్ వసుువులను బం , రరళ్ళ , ప్రస్ిుక్
సంచులు, చే గ్ుడ్డ లు మ౒సరకుం ఘ చూచుటవలన మురుగ్ు టి
ప్రరుధలలో ఆటంకరలను అరికటు వచుును
 పిలలు లే ఉనన మురుగ్ు టిలో ఆడ్కుం ఘ చూడ్వలెను గరర ణ
ప్రాం ఘలో గ్ల తగ్ు మాతాప్ు సద్ుప్రయాల ప్ట ఉప్ర ఘ యుడ్ల తగిన జాగ్రతు
వహంచఘలి
 ప్రఠ రల యాజమాన ం, సరథ క ప్రిప్రల ఘ సంసథ లు, తలిద్ండ్లాలు,
ఉప్ర ఘ యులు, మరియు మ౒ద్ఘ రుిల సహకరరం మరియు సంఘటిత కృష్ి ో
మ౓టి అరికటు వచుును
ఈ క్ంర ద్ధ రటి జతప్రచం ి

వరుస – వరుస –
కప్ాబ ిన మరుగ్ు టి కరలువ రు మూసుకు ప్ో యినటయి ే
పపైప్ లెైన్ి రిపనర్ చేయుట ప్రాణ నష్ు ం అరికటటుట
సంకరమణ రరణలను ఉప్మ్గించుట లుప్ుద్ఘలను రూ లించుట
తరచుగర మ౔భ్ాప్రచుట కీటకరల ర పిు అరికటటుట
. . పార్ ేయుటను తిర్సకరించుట అరిక్టలటట లేద్య వయరాతను అరిక్టలటట.
ేగ్వంత ైన అభివృద్ధి మరియు గరర ణ ప్రాంత రసులు ప్టు ణప్రాంతంలకు
వలసలు పపరగ్డ్ం వలన ప్టు ణఘలో, నగ్రరలో అ ఘరోగ్ కర ైన ప్రిస్థ ితులు
ెలకొంటట ఘనయి రటి నుం ి రయుకరలుష్ ం, టి కరలుష్ర లు ఏరాడ్లచుననమ౒
మరియు ఉప్మ్గిం ప్డ్ ేస్న చెతు మ౓టి ప్రఠ రల సరథయిలో ే జాగ్రతు వహంచడ్ం
ద్ఘేరర యం ాంచవచుు

వ రి ప్ద్ఘరరిలను రిగి రేహంచుటకు మಲ మೃ క ప్ద్ి ఉప్మ్గించవచుును అమ౒
ఏవనగర మೃమ೑మ೒మೡమ೟మ೑ మೃమ೑మೡమ೟మ೑, మೃమ೑మ೐మೡమ೏మ೏మ೑, మೃమ೑మ೏yమ೏lమ೑
తర్గ్తి గ్ద్ిలో కొ క్ృతయయలు ర్వ ంచవచుును
ఉద్ఘ మಲమಳమ಴ అ ే మూడ్ల ేరు ేరు చెతు బుటు లను తరగ్ గ్ద్ధలో ఉం ఒక ద్ఘ లో
మಲ గిలిప్ో యిన ఆహారం, రెండ్వ మಳ ద్ఘ లో కరగితములు మాతా ే, మూడ్వ మ಴
ద్ఘ లో ప్రస్ిుక్, ప్రలి దన్, టల్ి ను ేయమ చెప్ాం ి ఏ బుటు లో యి ఏ
ప్ద్ఘరరిలు ేయాలో గ్ురిుంచమ అ ిగి అంద్ులో ేయమనం ి
మొద్టి బుటు మಲ లో ేస్ిన చెతును కంప్ో స్టు గ్ుంటలో ేస్ి ద్ఘ క్ మటిు, ఎం ిన
ఆకులు, కొమ లు కలిపి ంద్ధయ

ా ఎరువును తయారు చేయవచుును
రెండ్వ బుటు మಳ లో ేస్ిన చెతు టిలో ేస్ి ప్రసు ర్ ఆఫ్ ప్రరిస్ట, టిష్య పనప్ర్ి
కలిప్ుట ద్ఘేరర ప్ండ్, కూరగరయలు,పప ిల్ సరుండ్ వంటి ప్రికరరలను తయారు
చేయవచుును
మూడ్వ బుటు మ಴ లో చెతును చూపిం మనము మ౒ద్ఘ రుిలకు ప్రస్ిుక్, టల్
మరియు ప్రలి దన్ సంచుల వలన ప్రర వరణంలో జరిగే అనరరిలను మ౒వరించవచుును
రటి కరలిున తరరేత కరరున్ ెై ఆకెసిడ్ మ಴మೀ ఇద్ధ ర ఘవరణఘ న మ౒ష్మయం
చేసు ుంద్ధ
కరబటిు మ౓టి కరలిు ేయకుం ఘ రిగి తయారు చేయుటకు రటి అ ేయం ి
మೃ ‘మೄ ఏమ౒-----------------------------------------------
------------------------------------------------
-----------------------------------------------------
ప్ క్ రరణి ప్ద్ఘరరిలలో వ రరిల ో యి ఏ వసుువులు తయారు చేయుద్ురో
రటి పనరను ెలుాము
----------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------
. . ెలుతుర్ు
ఎండ్గర ఉనన రోజెై ఘ, ేఘావృత ైన రోజెై ఘ తరగ్ గ్ద్ులు సరెసన
ెలుతురు కలిగిఉండ్వలెను కంటిక్ క పించే చుటట

ు ఉనన ప్రిసరరలు అ ా సకు
సరమరరిా క్, మానస్ిక ెైఖ్రులను పపంప్ ం ధంచుటకు చఘలా అవసరం సరెసన
ెలుతురు అ ా సకు మౌకక రేసప్ాకయ

్ర , గ్ుం ె ప్ చేయు మ౒ ఘనం మరియు
ద్డ్ల ప్ చేయు మ౒ ఘనంను రుగ్ు ప్రుసుుంద్ధ ెలుతురు లే పపై ప్రిస్థ త

ి ులకు
వ రేఖ్ంగర ప్ చేయడ్ం మాతా ే గరక, ద్ాప్ో వుటకు కరరణమవుతుంద్ధ గరర ణ
ప్రాం ఘలో కొ న ప్రఠ రలలు ఆరుబయట
జరప్బడ్లచుంటాయి కరవున మ౒ద్ఘ రుిలకు ెలుతురు సమస లు లేవు
 ప్టు ణ ప్రాం ఘలలో ఒకొకకక తరగ్ క్ ఘలుగ్ులేద్ఘ ఐద్ు టట బ్ లెైట్సి కలిగి
ఉం ి సరెసన ెలుతురును అంద్ధంచే మ౒ధంగర ఉండ్వలెను
 తరగ్ గ్ద్ధలో గోడ్లకు సరెసన ెలుతురును ప్ా ం ంచే రంగ్ులు
ేయవలెను
 ఉప్ర ఘ యుడ్ల ెలుతురు మ౒ష్యంలో శ్రద్ి వహం న తరగ్ చర
ప్రారం ా క్ ముంద్ే అ న లెైట్సి ెలిగించవలెను
 మ౒ద్ు త్ ెైరను తరచూ ప్రీక్ష్ిం ప్ర ెైన రటి సరథనంలో కొతు రటి ఏరరాటట
చేయాలి
 అవసరర క్ అనుగ్ుణంగర మ౒ద్ు త్ రిపనర్ి జరగ్వలెను
 ద్ృష్ిు లోప్ం ఉనన మ౒ద్ఘ రుిలను గ్ురిుం సరెసన ెలుతురు ఉనన చోట
కూరుుండ్ బెటువలెను

పాగ్తి పరీక్ష్ించుక ండి
ఖ్ాళీలను ప్ూరింప్ుము
తరగ్ గ్ద్ులు ______________ రంగ్ులు కలిగి ఉండ్వలెను
ప్ర ెైన మ౒ద్ు త్ ెైరను కొతు రటి ో ___________________
ెలుతురు బాగర ఉనన చోట ____________________ మ౒ద్ఘ రుిలను
కూరోుబెటు ాలి
. . గాల్, ెలుతుర్ు పాసర్ణ
మనం ఎకకడ్ కూరుు ఘన లుచు ఘన ప్డ్లకొ ఘన సరియిైన గరరి ెలుతురు
ప్ాసరణ అవసరం ప్రఠ రలలో ర ఘవరణ ప్రిస్థ త

ి ులను యం ాంచుటకు మరియు
సేచు ైన గరలి ప్ాసరణకు క్టికీలు సమరివంతంగర ప్ చేసు రయి
బాగర ెలుతురు లో ఉనన పిలలు, సరెసన ెలుతురు గరలి ప్ాసరణ లే పిలల
కంటే ఎకుకవగర ప్ాద్రశ ఘ ెైప్ుణఘ లను కలిగి ఉంటారు
గరర ణ ప్రాం ఘలో కంటే ప్టు ణ ప్రాం ఘలో ఇలాంటి సమస లు అ ధకంగర
ఉంటాయి గరర ణ ప్రాం ఘలో ప్రఠ రలలు ఆరుబయట మరియు గ్ు ఘరరలలో, చెట
క్ంర ద్ ఉంటే ప్టు ణ ప్రాం ఘలో ఘబాలలో ఉంటాయి ద్ఘ వలన గరలి ప్ాసరణ సమస
వసుుంద్ధ
కరబటిు ప్రఠ రల తరగ్ గ్ద్ధలో సరెసన ెలుతురు, గరలి ప్ాసరించుటకు క్టికీలు
ఏరరాటట చేయుట ద్ఘేరర ఎం ఘకరలములో మరీ ే ిగర లేకుం ఘ చలికరలంలో మరీ
చలగర లేకుం ఘ చూడ్వచుును

తరగ్ గ్ద్ధలో మం ెలుతురు, గరలి ప్ాసరణ అంద్ధంచుటకు సులభ్ ైన
మారి ం ఏద్ధ?
----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------

గరర ణ ప్రాం ఘలలో గరలి, ెలుతురు ప్ాసరణ సమస లు ఎంద్ుకు
ఎద్ురొకనుటలేద్ు?
----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------
. . సౌక్ర్యవంతంగా క్ూర్ుునే ఏరాపటల
అభ్ సన ప్ా ావంతంగర ఉం ఘలంటే తరగ్ గ్ద్ధలో సౌకర వంతంగర కూరొు ే
ఏరరాటట చేయాలి మ౒ద్ఘ రుిలు ఉప్ర ఘ యు ద్గ్ి రకు ెళ్ళ టకు సౌకర వంతంగర,
మ౓లుగర ఉండ్వలెను
ప్రాధ క ప్రఠ రలలో తరగ్ గ్ద్ులలో మ౒ద్ఘ రుిలు చేయు ప్ క్ తగినటటగర
సమూహ కృ ఘ లకు, చరులకు, రాతప్ క్, కళ్ల ప్ాద్రశనకు తగినటటగర కూరుు ే
ెసులుబాటట ఉం ఘలి
ప్ా ే క అవసరరలు కలిగిన మ౒ద్ఘ రుిలకు తగినటటగర కూరుు ే ఏరరాటట
ఉప్రద్ఘ యుడ్ల చేయాలి ఒక ేళ్ తరగ్ గ్ద్ధలో ప్ా ే క అవసరరలు కలిగిన మ౒ద్ఘ రుిలు
లేద్ఘ ద్ృశ్ – శ్రవణ ఇబుంద్ులు సమస లు గ్ల మ౒ద్ఘ రుిలు ఉననప్ుాడ్ల సరెసన
ఏరరాటట ఉప్ర ఘ యుడ్ల చేయవలెను
మ೶కూరుు ే మ౒ ఘనం ఈ క్ంర ద్ధ మ౒ధంగర ఉండ్వలెను మ೷
- సమూహకకృత ంలు - గ్ుంప్ులు, గ్ుంప్ులుగర కూరుు ే మ౒ధంగర ఉం ఘలి
- సరమూహక చరు - ఉప్ర ఘ యుడ్ల ప్ా ఒకకరిలో ద్ృశ్ సంబంధం మ೑yమ೑
మ೏మ೛మ೚మೠమ್మ೏మೠ కలిగి ఉం ఘలి
- రాత ప్ - ప్ా మ౒ద్ఘ రిి క్ నల బల సాష్ు ంగర క పించే మ౒ధంగర ఉం ఘలి
- కళా ప్ాద్రిన - పిలలకు సరెసన సథ లం ఏరరాటట చేయవలెను
- ప్ా ే క అవసరములు కలిగిన పిలలు మ౓రి ద్ఘేరం వద్ే కూరోుబెటు వలెను
- సమస లను సృష్ిుమ೛చే రరు మ౓రి ఉప్ర ఘ యుడ్ల ద్గ్ి రగర కూరోుబెటు టకొనుట
ద్ఘేరర రరి క్య

ర లను అల రటను యం ాంచవచుును

మూలా ంకనం మ౒ద్ఘ రుిలను యం ాంచుటకు ఉప్రద్ఘ యు క్ తగ్ు అవకరశ్ం
ఇ రేలి
మ౒ద్ఘ రుిల సంఖ్ కు తగిన మ౒ధంగర ఉప్రద్ఘ యుడ్ల కూరొు సథ లములను ఏరరాటట
చేయవలెను
I ఈ క్ంర ద్ధ ఇవేబ ిన కృత ంను కూరోును మ౒ధంను సరిప్ో లుుము
వరుస – వరుస-
రాత ప్ మ್ ఉప్రద్ఘ యుడ్ల మ౒ద్ఘ రుిలను
ద్గ్ి ర కూరోు బెటు టటద్ఘేరర రరి
యం ాంచ వచుును
మూలా ంకనం మ೎ ప్ా మ౒ద్ఘ రిిక్ నల బల సాష్ు ంగర
క పించే మ౒ధంగర అమరువలెను
సమస లను సృష్ిుమ೛చే రరు మ೏ మ౒ద్ఘ రుిలను యం ాంచుటకు సరెసన
అవకరశ్ం కలిాంచఘలి
. . అనుక్ూల ఉద్ేవగ్ం, సామాజిక్ పరిసరాలు
అభ్ సన ర ఘవరణం తరగ్ గ్ద్ధలో ప్రారంభ్ ై మ౒ద్ఘ రుిలు మరియు
ఉప్రద్ఘ యుల ప్ావరు న వరకూ ర పిం ఉంటటంద్ధ ౌ క ప్రిసరరలు మాతా ే
కరకుం ఘ ఉద్ేేగ్ భ్రిత ైన మరియు సరమా క ప్రిసరరలు కూ ఘ ముఖ్ ే
ఉప్రద్ఘ యుడ్ల మ౒ద్ఘ రుిలలో ెైయక్ుక బే ఘలను గ్ురిుం ఒకరి ొకరు గ రమ౒ంచుకొ ే
మ౒ధంగర ప్రిస్థ త
ి ులను సృష్ిుమ೛చఘలి
మ౒ద్ఘ రుిలు ప్రలకుల ో సంబంధం కలిగి ఉండ్లటకు మరియు స్నవ చేయుటకు
రరిక్ సరమరిాం ఉననద్ గ్ురిుంచే అవకరశ్ం ఇ రేలి తరగ్ గ్ద్ధ,ప్రఠ రల
కరర కరమాలో మ౒ద్ఘ రుిలు ప్రలగి ేలా ప్ో ా తిహంచఘలి తరగ్ గ్ద్ధ మ౒ద్ఘ రుిలను
సరేగ్ ంచేద్ధగర ఉండ్లటకు ఉప్ర ఘ యుడ్ల సుకోవలస్ిన జాగ్రతులు

మ್ మ౔ ాకరంక్షలు ెలియజేయుట ఉప్ర ఘ యుడ్ల మ౒ద్ఘ రుిలను పనరు పనరు
వరసన పనరు పపటు ి మ౒ద్ఘ రుిలను తరగ్ గ్ద్ధలో క్ ఆహాే ంచడ్ం ద్ఘేరర
మ౒ద్ఘ రుేలును సౌకర వంతం చేసు ుంద్ధ
మ೎ కొతు గర చేరిన రరి కబుు కొతు గరచేరిన రరి కూ ఘ తరగ్ గ్ద్ధ మరియు
ప్రఠ రలలో ప్రలగి ే మ౒ధంగర చేయుట
మ೏ కూరుు ే సథ లాలను మారుుట తరగ్ గ్ద్ధలో ఉద్ేేగ్ మరియు సరమా క
సంబం ఘలను పపంప్ ంద్ధమ೛చుటకు కూరుు ే సథ లాలను తరచూ మారుుట చఘలా
ముఖ్ ైనద్ధ ఇద్ధ మ౒ద్ఘ రుిలు కొతు స్ననహతులను తయారు చేయుటకు
మరియు కొరతు రరి ో కలిస్ి ప్ చేయుటకు అవకరశ్ం ఇసుుంద్ధ మరియు సరమా క
చరులకు, ా ద్ేేగ్ సంబం ఘలను పపంప్ ంద్ధసు ుంద్ధ
మ೐ ఒకరి ో ఒకరి సంబంధం ఉప్ర ఘ యుడ్ల ప్ా ఒకక మ౒ద్ఘ రిి ో ేరు ేరుగర
ప్ా ే కంగర మాటాడ్లట ద్ఘేరర రరు స్నేచుగర సౌకర వంతంగర మరియు
ఆ ఘ మ౒ రేసంను కలిగి ఉం ే మ౒ధంగర ఉప్ర ఘ యుడ్ల చొరవ చూపించఘలి
మ೑ సమవయసుకల అధ యనం కరర కరమం స్ీ యర్ి అంద్రూ ఇతర సహాయ
సహకరరరలు యర్ి క్ అంద్ధంచఘలి
మ೒ మ౒వక్ష రహత మ౒ ఘనం ఉప్ర ఘ యుడ్ల లింగ్, కుటటంబ, మాట, వయసుి అ ే
మ౒వక్ష లేకుం ఘ చేయుట ద్ఘేరర ఆరోగ్ కర ైన సరమా క, ా ద్ేేగ్ ర ఘవరణఘ న
కలిాంచవచుును ఇద్ధ సరనుకూల అభ్ సనను మ౒ద్ఘ రుిలక్సు ుంద్ధ
ఉప్ర ఘ యుడ్ల యద్ఘరిగరధలను మరియు రరి మ౒జయాలను మరియు సమస లను
మ౒వరించవచుును
మ౒ద్ఘ రిి కూ ఘ తరగ్ గ్ద్ధలో ఆత నూ న ఘ ావన లేకుం ఘ చూ ఘలి

తరగ్ గ్ద్ధ మ౒ద్ఘ రుిలను సరేగ్ ంచే మ౒ధంగర ఉప్ర ఘ యుడ్ల ఏ
చేయవలెను
----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------
. ఆరోగ్య కొర్క్ు సూచనలు

మ౒ద్ఘ రిిక్ ఆహారం, సమ ౌల ఆహారం, రోగరలు, రరీరక భ్ంగిమలు మరియు
ఆరోగ్ కర ైన అల రటట ేరిాంచుట ద్ఘేరర ఆరోగ్ ంగర మరియు సం ోష్ంగర ఉం ఘలి
అ ే కోరికను ప్ుటిుంచఘలి
. . ఆహార్ం మరియు సమతౌలయ ఆహార్ం

ప్రా న కరలంలో మ ష్ి ఆకలి రుుకొనుటకు ఆకులు, ఫలములు,
జంతువులను ే రడ్ల, రరిక్ ఆహారం, సమ ౌల ఆహారప్ు మ౒లువలను గ్ూరిు
సరియిైన జాానం ఉం ేద్ధ కరద్ు
కరలకర ేణఘ మ ష్ి ఘగ్రికు గర మారడ్ం ద్ఘేరర అతను శ్రీరర క్
అవసర ైన సమ ౌల ఆహారప్ు మ౒లువలు ఆహారం ద్ఘేరర ే వసరుయి అ
ెలుసుకొ ఘనడ్ల ఎప్ుా ెై ే ఆహారం గ్ూరిున మ౒జాా ఘ న ప్ ంద్ుకొ ఘన ో అప్ుాడ్ల
సమ ౌల ఆహారం మౌకక ప్రా ఘన తను గ్ురిుంచఘడ్ల
మ೶ నుటకు మ౓లుగర ఉనన ఏ ప్ద్ఘరిం అయి ఘ ప్రాణులెైన శ్రీరరలకు శ్క్ు చేు ఏ
ప్ద్ఘరిం లేద్ఘ ప్ద్ఘరరిలు అయి ఘ ఆహారం అనవచుుమ೷ ఆహారం నకు మౌకలక ైన
వనరులు మొకకలు మరియు జంతువులు
ప్చు చెటట రటి ఆహారంను సూర రశ్చ , గరలి, రు భ్ూ లో లవణఘలను
ఉప్మ్గించుకొ తయారు చేసుకొంటాయి చెటట మనకు ప్ప్ుా
ద్ధనుసులు నవ ఘ ఘ లు, కూరగరయలు, ఫలాలు, గింజలు, ప్ర యాలు, మొద్లగ్ు
రటి అంద్ధసు రయి జంతువులు మనకు ప్రలు, మాంసం, గ్ురడ్ల, చేప్మరియు ే ే
వంటి ఆహార ప్ద్ఘరరిలను అంద్ధసు రయి

ఆహారం మనకు పపరుగ్ుద్లకు మరియు ఆరోగ్ ంగర ఉండ్లటకు
ద్ో హద్ప్డ్ ఘయి అరటి ప్ండ్ల నుట నుం ి ప్రుగ్ు ప్ంద్ెంలో ప్రుగెతు ుట
అవసర ైన, మనం చేయు ప్ా ప్ క్ కరవలస్ిన శ్క్ు మనకు ఆహారం నుం ి
లభిసరుయి
మనం సుకొ ే ఆహారంలో ఖ్శ్చుతంగర పిం ి ప్ద్ఘరరిలు, కొవుేలు, మాంసకృతులు,
మ౒ట ను కలిగి ఉం ఘలి ప్ో ష్క మ౒లువలు కలిగిన ఆహారం మనం ప్ చేయుటకు,
ఆటలు ఆడ్లటకు అవసరమగ్ు శ్క్ు మన శ్రీరర క్సు ుంద్ధ
ప్ో ష్క మ౒లువలను ఈ క్రంద్ధ మ౒ధంగర మ౒భ్ ంప్వచుును
 కారోో ైడాట్
ే ్ పిం ి ప్ద్ఘరరిలు – శ్క్ు చేు ఆహారం ఇద్ధ గోధుమలు,
య ం, బంగరళ్ద్ుంప్, చకెకర, మా ి, అరటి ప్ండ్లో లభిసుుంద్ధ
 కొవవవలు శ్క్ు చేు ఆహారం ఇద్ధ ెయి , ెనన, ఘరింజ నూ ె గింజలలో
లభిసుుంద్ధ
 పోా టీన్స్ శ్రీర రర ణఘ క్ ఉప్మ్గ్ప్ ే ఆహారం ఇమ౒ కూరగరయలు ప్ప్ుా
ద్ధనుసులు, నున గ్డ్డ లు, ప్రలు, చేప్లలో లభిసరుయి
 నర్ల్ సాల్్ ఖ్ జ లవణములు సంరక్ష్ించే ఆహారం ఇమ౒ మనకు, ప్రలు
నున, ఆకు కూరలు ప్ప్ుా ద్ధనుసులలో లభిసరుయి
 విట న్స్ సంరక్ష్ించే ఆహారం ఇమ౒ మనకు ప్ండ్ల కూరగరయలు, గ్ుడ్ల
ప్రలలో లభిసరుయి
 పీచుపద్యర్ం పీచుప్ద్ఘరిం కలిగిన మొకకలు ఇమ౒ ఉ ిక్ం న కూరగరయలు,
సలాడ్ి, కూరగరయలు, ప్ండ్లలలో లభిసుుంద్ధ ఇమ౒ రరిశ్య వ వసథ లో
సహకరిసు ుంద్ధ
 ర్ు శ్రీరం ప్ చేయుటకు కరవలస్ిన అ ప్రాముఖ్ ైన అంశ్ం
 సమతౌలయ ఆహార్ం ప్ో ష్క మ౒లువలు కలిగిన ఆహారం సుకోవడ్ం ఎంత
ముఖ్ మో సమప్రళ్ లో సుకోవడ్ం అం ే ముఖ్ ం ఇద్ధ మనం సుకొ ే
ే ఆహారంను సమ ౌల ఆహారంగర చేసు ుంద్ధ సమ ౌల ఆహారర న ఈ
క్ంర ద్ధ మ౒ధంగర రే ంచవచుును

మ೶సమతుల ఆహారం అనగర వయసుకు తగినటటగర మరియు మనం చేస్న ప్ క్
తగినటటగర సుకోవలస్ిన ప్ో ష్క మ౒లువలు కలిగిన ఆహారర ేన సమ ౌల ఆహారం
అంటారు మ೷
మన శ్రీరర క్ కరవలస్ిన ప్ో ష్కరలను ఏ ఒకక ప్ద్ఘరిం ప్ూరిుగర ఇవేలేద్ు సరి అయిన
ప్రిమాణం కలిగి మ౒మ౒ధ రకరల ప్ద్ఘరరిల కలయిక ో కూ ిన ఆహారర ేన సంతులిత
ఆహారం అంటారు సమతుల ఆహారం అనగర సంప్ూరి ోజనం
ఆహారర న ప్ా ామ౒తం చేస్న కరరకరలు -
 వయసుి, లింగ్ం, శ్రీర ప్రిమాణం

 ఆహారప్ు అల రటట మరియు సరమా క అం రలు
 ర ఘవరణ ప్రిస్థ త
ి ులు, ఆరోగ్ ం మరియు పపరుగ్ుద్ల
 మానస్ిక కరరణఘలు
ఇకకడ్ మనం అరిం చేసుకోవలస్ిన మ౒ష్యం ఏ టంటే ప్ాజలు మ౒మ౒ధ రకరల
వయసులో ఉనన రరు, మ౒మ౒ధ రకరల శ్రమ ప్ో ష్క ఆహారరలను మ౒మ౒ధ ప్రిమాణఘలో
సుకొంటారు
 పపరుగ్ుచునన పిలల శ్రీర ఘరుడ్ ం పపరుగ్ుటకు మాంసకృతులు అవసరం

 నవజాత శ్చమ౔వులకు శ్రీర రర ణఘ క్, రోగరల ారిన ప్డ్కుం ఘ మ౒ట న్ి
మరియు మాంసకృతు
ు లు అవసరం
 పిలతలులు, గ్రిుణీ స్ీు ల
ీ కు, శ్చమ౔వు పపరుగ్ుద్లకు ప్ో ా టీన్ి మాంసకృతులు
అవసరం
 కష్ు ప్ ి ప్ చేస్న రరిక్ కరరోుహై ట్స
ేా పిం ి ప్ద్ఘరరిలు కొవుేలు ఎకుకవగర
అవసరం
 మనం ే ఆహారంలో అ ేక రకరలు ఉనననూ మనం సమ ౌల ఆహారంను ఈ
క్ంర ద్ధ రటిలో ప్ ంద్ుకోగ్లం
 పాల పద్యరాలు ప్రలు, నున ఇతర ప్రల ప్ద్ఘరరిలు
 మాంస పద్యరాాలు మాంసం, కో ి మాంసం, చేప్, ేటమాంసం,
రఖ్ాహారంమరియు మాంసరహారులకు సో యాబీన్ి బ ర , నుములు,
గింజలు, మ౒తు ఘలు నవచుును

 పండ్లు, క్ూర్గాయలు అ నరకముల ప్ండ్ల కూరగరయలు
 నవధ్యనయయలు మరియు గోధుమలు గోధుమలు, య ం మరియు ఇతర
ద్ఘన ములు
ప్ాగ్ ప్రీక్ష్ించుకోం ి –
I ఖ్ాళీలను ప్ూరింప్ుము
నవ ఘ ఘ లలో ప్ుష్కలంగర లభించేమ౒ _________________
కూరగరయలో ప్ుష్కలంగర లభించేమ౒ _________________
_______________ ఒక సంప్ూరి ోజనం
టీ మరియు _______________ ప్ర యాలను ఇచేు ఇతర ప్ద్ఘరరిలు
గ్ురడ్ల మనకు మ౒రిమ౒రిగర ఇచేుమ౒ కో ి, __________________
మరియు__________
ే ేటీగ్ల నుం ి లభించేమ౒ _______________________
II ఆహారప్ద్ఘరరిలను ఈ క్ంర ద్ ఇ ున గ్ుంప్ులుగర మ౒భ్ ంప్ుము
ప్రలు మాంసం గ్ూ

ర ప్ు ప్ండ్ల నవ ఘ ఘ లు
గ్ూ
ర ప్ు రఖ్ాహారం గ్ూ
ర ప్ు గోధుమలు
. . అంటూ ాయధులు
మనం ద్ృఢంగర మరియు రోగరల ారిన ప్డ్కుం ఘ ఉండ్టం చఘలా అవసరం
ఒక వ క్ు బలహీన ై ే అద్ధ రోగర క్ కరరి సుుంద్ధ అ ఘరోగ్ ం మరణఘ క్ ద్ఘరి సుుంద్ధ
రోగ్ం అ ేద్ధ సంకర ంచేద్ధ, కొ నసరరు రరసతేంగర కొ నసరరు ప్ో ష్కరహార లోప్ం వల
వసుుంద్ధ ఈ ప్రఠంలో రు సంకరమణ ద్ఘేరర మన శ్రీరర క్ వచేు జబుుల గ్ూరిు
ెలుసుకొంటారు
రోగ్ం – అర్ం సర ఘరణ ైన రరీరక ప్ాక్రయకు అంతరరయం కలిగించే

అసౌకర వంత ైన స్ిథ ే రోగ్ం అంటారు సర ఘరణ రోగరలకు ఉద్ఘ - మలేరియా
టై రయిడ్, ఆటలమ , కండ్కలక మొద్లగ్ునమ౒

ాయపికి కార్ణం సర ఘరణంగర అంటట ర ధులు అ ేమ౒ గరలి, రు, సారశ ద్ఘేరర
వసరుయి అనుకుంటాం కర , ఇతర మారరిల ద్ఘేరర కూ ఘ వసరుయి ఈ రోగరలు గరలి,
రు ఆహారం మరియు సంబంధం ద్ఘేరరగర ర పిు చెంద్ు ఘయి
మన చుటట
ు క్మ
ర ులుంటాయ కు ెలుసు అమ౒ ఘలుగ్ు మారరిలలో ర పిు
చెంద్ు ఘయి
ఆహారం, రు
గరలి
సంబంధం
కీటకరలు
. ఆహార్ం, ర్ు బద్ాప్రచబడ్ ఆహారం మరియు రు కీటకరల ద్ఘేరర కలుష్ితం
అవుతుంద్ధ మరియు అప్రిమ౔భ్ా ప్రిస్థ త

ి ులో తయారీ, వ డ ంి చుట, లే, మురిక్
చేతులు, మురిక్ ప్రతాలు, అప్రిమ౔భ్ా ప్రిసరరలు కూ ఘ ఆహారం, రు కలుష్ితం
అవ ఘ క్ రోగరలు ర పిు చెంద్ ఘ క్ కరరణం అవు ఘయి
. గాల్ చలి జేరం ో బాధప్ ి వ క్ు, అమ రరు ప్ో స్ిన రరు ద్గిినప్ుాడ్ల
మాటా ినప్ుాడ్ల తు నప్ుాడ్ల అత లో ఉం ే క్రములు ఆరోగ్ కర ైన వ క్ులో క్
ప్ా ేశ్చంచుట వలన రోగరలు వసరుయి
. సంబంధం కొ నసరరు అంటట ర ధులు అ ేమ౒ జబుు ఉనన రరి ముటటుట ఘకుట
ద్ఘేరర ప్ాత క్షం గరను, ప్రోక్షం గరను, టవల్ి రడ్లట ద్ఘేరర, కప్ుాలు, చే రుమాళ్ళ
రడ్లట ద్ఘేరర ర పిసు రయి
. కీటకాలు ఈగ్ల లాంటి కీటకరలు అమ౒ చెతు ద్ రలి వచేుటప్ుాడ్ల కొ న
క్మ
ర ులను సుకొ వసరుయి అమ౒ ఆహారర న కలుష్ితం చేసు రయి అలాంటి ఆహార ే
మ೶కలరరమ೷కు మరియు ద్ో మలు మలేరియాకు కరరణమవు ఘయి
అంటట ర ధులు మరియు సర ఘరణ ర ధులకు మధ గ్ల ే ఘ
ఒక వ క్ు నుం ి మరొక వ క్ుక్ ర పిు చెంద్ే రోగరలను అంటట ర ధులు అంటారు
మ౓టిక్ ఉద్ఘ గ్వద్ ళ్ లు, అమ రరు, క్షయ, హచ్ ఐ మ౒, జలుబు, ద్గ్ుి, కండ్ కలక
ఒక ఆరోగ్ కర ైన వ క్ు ఎలాంటి ప్రిస్థ త

ి ులకు లో ెై ఘ జలుబుకు గ్ురికరగ్లడ్ల

ఒక ర ధ ఒక వ క్ు నుం ి మరిక వ క్ుక్ ర పిు చెడ్కుం ఘ ఉంటే ద్ఘ సర ఘరణ ర ధ
అంటారు రకు ప్ో టట, మధు ేహం, గ్ుం ెప్ో టటమొద్లగ్ునమ౒
ఉద్ఘ తలిక్ రకు ప్ో టట ఉండ్లటను బటిు పిలలకు రరకప్ో వచుు
అంటల ాయధులు మరియు ాటి ార్ణ
కొ న ముఖ్ ైన అంటట ర ధులు ఏవనగర
ర ధ పనరు మారి ం లక్షణఘలు రరణ క్తి

ప్ా రక్షకరలు
మమౕ గరలి జేరం, తల ొపిా, యాంటి ప్ా ే కంగర

పపద్ే ప్ాత క్షంగర రంతులు, బా ీస్ట ను ఉంచుట
అమ రరు కురుప్ులు పపంప్ ంద్ధంచుట సరియిైన ెైద్ ం
నన గరలి జేరం, యాంటీబయాటిక్ ప్ా ే కంగర

అమ రరు ప్ాత క్ష ఘక్ ి ెనున ొపిా, సంరక్షణ రక్ిన్ ఉంచుట,
వణుకు, సరియిైన ెైద్ ం
కురుప్ులు,
నరములులాగ్ుట
తటటు గరలి జేరం, ద్గ్ుి రక్ిన్ ప్ా ే కంగర

ప్ాత క్ష ఘక్ ి మరియు ఉంచుట
మ౒ప్రీత ైన సరియిైన ెైద్ ం
కురుప్ులు
కోరింతద్గ్ుి గరలి జేరం ముంద్ుగర యాంటీబయాటిక్

ప్ాత క్ష ఘక్ ి మ౒ప్రీత ైన ద్గ్ుి గ్ురిుం మವమ೅మು
ఇము ెైజేష్న్
క్షయ గరలి ద్గ్ుి జేరం మಳమ಴G యాంటీబయాటిక్
ప్ాత క్ష ఘక్ ి రక్ి ేష్న్

యూనిట్ - ముఖ్య ైన ఆర్ోగ్య సేవలు
నిర్మాణం
ప్రిచయం
నేర్చుకోవల ిన లక్ష్యయలు
ప్రఠ రల ఆరోగ్య ేవలు
మ౒ద్యయరిి తగిన అభ్యసనలో ఇ ి ఉనన రోగ్ రర్ణ ేవలు
ఆరోగ్య కర్ ైన వనం మరియు మం ప్ౌర్సత ం
ఇలుల మరియు ప్రఠ రల వద్ద ప్ామాద్యలు జర్గ్కుం య సుకోవల ిన జాగ్రతలు
ప్రఠ రల వద్ద
ఇంటివద్ద
అతయవసర్ మరియు ప్ామాద్యల సమయంలో చేయవల ిన లేద్య ప్రటించవల ిన
ప్ాధమ కిత్యా యమాలు
మౙరరరంశము
ప్ురోగ్ ప్రీక్ష్ించుకోం ి – జ రబులు
సంప్ాద్ంచవల ిన ప్ుసకములు
ప్ర రయంతర్ – అభ్యసనం మ౒ ాగ్ – వరి అభ్యసనములు
ి ల మా (D.El.Ed) 1

. పర్ిచయం
ముంద్ు ప్ర రయంశంలో మనం నేర్చుకోననటల

ల గర ర్మ౒ మరియు త్య ప్రఠ రలలో
చయలా సంత్ోషంగర ఉనయనర్చ ద్య కి గ్ల కరర్ణం రరి ప్రఠ రల రరికి ఆరోగ్యకర్ ైన
రత్యవర్ణయ న ఇ ుంద్ ప్ిా ాప్రల్, ఉప్రధ్యయయులు, ిబబంద్ మరియు ఆరోగ్యకర్ ైన
ప్ిలలలచే ఇటి ఆరోగ్యకర్ ైన రత్యవర్ణం ర్ ంచబడుత ంద్ ఇకకడ ర్చ
త్ెలుసుకోవల ినద్ ప్ాత్ేయకంగర ఎంద్ుకు ఆరోగ్యవంత ైన రరిగర సూ ంచయర్చ? అవును:
ప్ిలలలు అతడు ఆ రరి మౌకక అనయరోగ్య కరర్ణయ న బటి ప్రఠ రల ఏ కరర్యకరమాలోల
ప్రలగొనలేర్చ కరవున ప్ా ప్ిలల ర ి ఆరోగ్యవంత గర రిుద్ద్ుదటకు ప్ర రయం రలలో
ప్ాధమ కితా యమాలు, ప్ామాద్యలు రర్ణ మరియు ప్రఠ రల ఆరోగ్య ేవలను
చేరరుమ౎
ఈ మ౒ధ ైన ేవల వలన ప్ిలలలు ౌ కంగర రరీర్కంగర , మాన ికంగర,
మౙరమా కంగర మరియు ఆధ్యయ ికంగర ఆరోగ్యం ప్ ంద్ుటకు సహాయ ప్డత్యయి అంత్ే
కరకుం య రరి ఆరోగ్యకర్ ైన వనం మం ప్ౌర్చ ిగర మ౒ంచ య కి ద్ో హద్ప్డత్యయి
. నేర్చుకోవలసిన లక్ష్యయలు -
ఈ పమ మయంశం ద్వార్మ ఉపమధ్వయయడు ప ందుకోనునన మౙమమార్మయాలు.
 బల ీన ైన ప్ిలలలను రరీర్కంగర, మాన ికంగర, మరియు మౙరమా కంగర
గ్ురించుట
 బల ీన ైన మ౒ద్యయరిి, తమ౎ల ద్ండుాలు, ప్రఠ రల మరియు ఆరోగ్య సంసథల ల మద్ద య
సంధ్యనకర్గర ఉండుట
 ఆరోగ్యకర్ ైన వనం మరియు మం ప్ౌర్సత్య న ధృడప్ర్చుట
 ప్ామాద్యలనుం ి ప్ిలలమ౎న కరప్రడుగ్లుగ్ుట
 అతయవసర్ సమయాలోల మరియు ప్ామాద్యలు జరిగినప్ుుడు ప్ాధమ కితా
అంద్ంచ గ్లుగ్ుట

. పమఠ మల ఆర్ోగ్యసేవలు -
కొ న సంవతారరలుగర గ్మ ,ే మ౒ద్యకు మరియు ఆరోగరయ కి మధయ సంబంధం
ద్గ్ొ ర్వుతూ వ ుంద్ ద్ీ కి కరర్ణం మ౒ద్యయరిి చద్ువుకొనుటకు ఆరోగ్యంగర ఉం యమ౎
మరియు ఆరోగ్యంగర ఉండటం నేర్చుకో రమ౎ ఈ మ౒షయంలో సహాయప్డుటకు ప్రఠ రల
ఆరోగ్య ేవలు అనే కరర్యకరమం ప్ా ేశప్ెటడం జరిగింద్ ఇటలవంటి కరర్యకరమాలు ప్రాధ క
మౙరథలయినుం ే ప్రార్ంభి ే ఖ ుతంగర మం ఫమ౎త్యలను ఇమౙరయి
. . విద్వయర్ియ తగిన అభ్యసనలో ఇ ి ఉనన ఆర్ోగ్య సేవలు -
ఆరోగ్య ేవలను అంద్ంచుటకు ఈ కింర ద్ ఆరోగ్యకరర్య కరమాలు ద్ో హద్ప్డత్యయి
మర్ీర్క పర్ీక్షలు - తర్చుగర ైద్య బృంద్ంచే మౙరధ్యర్ణ సమసయలు అయిన జలుబు,
ద్గ్ుొ, ే ి మొద్ల ైన రటి ప్రీక్ష చేయించుకో రమ౎ అద్ే మ౒ధంగర ైద్ుయలు ప్రఠ రలను
సంద్రి ం కనున, చెమ౒, మరియు గ ంత సమసయలను ప్రీక్ష్ించవల ను
సమగ్ర ఆర్ోగ్య అంచనవ - ఇద్ నల రరీ మ౒ద్యయర్చిల మౌకక ఎత మరియు బర్చవులను
కొలవడం ద్య రర అంచనయ ేయవచుును
టీకమలు - ిప్ర
త ియా, ధనురర తం మొద్లగ్ు రయధుల నుం ి మ౒ద్యయర్చిలను
కరప్రడుటకు ప్ా సంవతార్ం టీకరలు ేయుట
ఉచిత మందులు - ర్క ీనత, కరమ౎ియంలోప్రలు మరియు జ ర్ం మొద్లగ్ు
మౙరధ్యర్ణ సమసయలకు ఉ తంగర మంద్ులు ఇచుుట
పో షకమహార్ంను గ్ూర్ిు మార్గ దర్శకo - మ౒ద్యయరిి ఏమ౒ధ ైన ప్క షకరహార్ లోప్ం
ఉననటల యిత్ే రరికి సరైన మంద్ులు ఇసూ ప్క షకరహార్ం గ్ూరిు మార్ొ ద్ర్ కంను
అంద్ంచయమ౎
దంత పర్ీక్షలు - మ౒ధ్యయర్చిలకు ద్ంత్యలు శుభ్ాం చేసుకొనుటలో లకువలు నేర్చుతూ
ఎటలవంటి ద్ంతసమసయలు ఉనన రటికి సరైన కితాను అంద్ంచయమ౎

కంటి పర్ీక్షలు - ప్రఠ రలలో తర్చుగర కంటి ప్రీక్షలు ర్ ంచుట ద్య రర చయలా మంద్
ప్ిలలలు ప్ుసకరలు నలల బలల ప్ెై అక్షరరలను చూచుటకు ఇబబంద్ప్డుచునన రరి గ్ురిం ,
అటలవంటి ద్ృష్ి లోప్ం ఉనన ప్ిలలలకు ద్ృశయ ప్రికరరలు సమకూరరుమ౎
పర్ికర్మల పంపిణీ - మ౒ కి ిలోప్ం ఉనన ప్ిలలలకు సరైన మంద్ులను ఇసూ రరికి
అవగరహన కమ౎ుసూ అవసర్ ైన ప్రికరరలను సమకూర్ువల ను ప్ాత్ేయక అవసర్ములు
కమ౎గిన ప్ిలలలకు నడకకు మరియు ఇతర్ ఎముకల అంగ్ ైకలయం కమ౎గిన రరికి సహాయ
ప్రికర్ములను అంద్ంచవల ను
ర్ికమర్ట్ లో ప ందుపర్చుట - ప్ిలలల మౌకక ఆరోగ్య మ౒షయాలు ఒక రికరర్డ్ లో
ప్ ంద్ుప్ర్ ఎత , బర్చవు, బల డ్ గ్ూ

ర ప్ు, మొద్లగ్ునమ౒ ఉప్రధ్యయయులు, తమ౎ల ద్ండుాలు,
ప్ిా ాప్రల్ సంతకరలు చేయవల ను
ఆరోగ్య రికరర్డ్ నమూనయ ఈ కింర ద్ మ౒ధంగర ఉంటలంద్
ఆర్ోగ్య ర్ికమర్ట్ నమూనవ -
మ౒ద్యయరిి ప్ేర్చ :
తర్గ్ :
ఆడ మగ్ :
తం ిా ప్ేర్చ :
తమ౎ల ప్ేర్చ :
ప్ుటిన రో :
ఎత :
బర్చవు :
ర్కం గ్ూ
ర ప్ు :
ప్ుటలమచులు :
ఎలరీీ మ౓టిద్య రర :
ద్ృష్ి :
అంగ్ ైకలయం ఏద్ెైనయ ఉంటే :

ఫలితవలు -
ప్రఠ రల ఆరోగ్య ే ర మ౒ధ్యనయ కి చయలా మం ఫమ౎త్యలు ఉనయనయి ప్ిలలలు
మరియు తమ౎ల ద్ండుాలకు ఆరోగ్య మ౒షయాలను గ్ూరిు బాగర అవగరహనయ
ప్ెంప్ ంద్ంచుకొనుట ద్య రర, మ౒ధ్యయ మ౒షయాలోల మం ఫమ౎త్యలు వచయుయి అమ౒ మ౒ద్యయర్చిల
హాజర్చ మరియు రరి ప్ాగ్
వయకతి అధ్యయనం -
రేణు ఐద్వ తర్గ్ చద్ువుచునన త్ెమ౎ ైన అమాియి కర గ్త సంవతార్
కరలంలో చద్ువులో నుకబడుతూ వసూంద్ ఈ మ౒షయం ప్టల తమ ఉప్రధ్యయయురరలు
ర్చత్యాహం చెంద్ంద్ కర రేణు తమ ఉప్రధ్యయయురరలుత్ో ఏ మ౒ధ ైన మ౒షయాలు
ప్ంచుకోలేద్ు ఒకరో ఆరోగ్య కేంద్ాం నుం ి యకర్డ చౌద్రి గరర్చ ప్రఠ రలను
సంద్రి ం నప్ుుడు ఉప్రధ్యయయురరలు రేణు గ్ురిం చెప్ుగర తనను ప్రీక్ష్ిం ద్ృష్ి లోప్ం
ఉననటల
ల కనుగ నయనర్చ అప్ుుడు తనను ఆరోగ్య సంర్క్షణ కేంద్ాంకు ిఫరర్సు చేమౙరర్చ
తద్ుప్రి రర్ం రో లోలనే మంద్ులు, ద్ృశయప్రికరరలు అంద్ంచయర్చ ఆ తర్చ రత రేణు మళ్ళీ
ఎప్ుటి లాగే తను ప్ురోగ్ చూప్ిం ంద్ ఇద్ రేణులోనే కరకుం య చయలా మంద్ ఇతర్
మ౒ధ్యయర్చిలకు సరైన మ౒ధయను ప్ ంద్ుకొనుటకు ఆరోగ్య ే రలను అంద్ంచుటలో ఆరోగ్య ే ర
కేంద్యాలు ముఖయ భ్ూ కను ప్క ష్ిసుననమ౒
ఈ ఆరోగ్య ే ర కేంద్యాలు తర్చూ రరషర ప్ాభ్ుత ం లేద్య మౙరథల క సంసథల లు మಿGమೀకు
మొద్లగ్ు రరిత్ో ప్ర్య ేక్ష్ించబడత్యయి
ప్ురోగ్ ప్రీక్ష్ించుకోం ి?----
రకరయలను ప్ూరింప్ుము:
ప్రఠ రల ే ర సంసథల లు శరద్ద సుకొను కొ న ఆరోగ్య సమసయలు:
i. రరీర్క ప్రీక్షలు
ii. ___________________

iii. ___________________
iv. ___________________
v. ___________________
vi. ____________________
vii. ____________________
viii. ___________________
ఏద్ే ఇద్ద రి ప్ిలలలు మౌకక ప్ూరి ఆరోగ్య సమాచయర్ం రాయం ి
____________________________________________________________
. . ఆర్ోగ్యకర్ ైన జీవనం మర్ియు మంచి పౌర్సతాం -
ఆరోగ్యకర్ ైన వనం మరియు మం ప్ౌర్సత ం అనేమ౒ నయణం నయకు రండు
ైప్ులా లాంటిమ౒ ఆరోగ్యవంత ైన వన ైమ౎ ఆరోగ్య మరియు ౌ క మ౒ధయను మౙరథలప్ిం ంద్
ప్రిశుభ్ాత, ఆహాలద్కర్ ైన రత్యవర్ణం, మౙరధ్యర్ణ ప్రిశుభ్ాత, ఆరోగ్యకర్ ైన ఆహార్ం
మరియు ౌ క థల ి మొద్ల ైనమ౒ ఆరోగ్యకర్ వనం లోకి వమౙరయి
ఆరోగ్యం అనేద్ ప్ిలలల మౌకక ప్ావర్న మరియు ైఖరి యంద్ు ప్ా ావం
చూప్ిసుంద్ అన య కి ద్ర్ నయలు ఉనయనయి
ఆరోగ్యకర్ ైన వనం గ్ూరిు ప్రార్ంభ్ మ౒ధ్యయ తర్గ్త ల నుం ే బో ధ్ంచయమ౎ ఆరోగ్యం
గ్ురిం న మ౒షయాలు ప్ర రయం రలలో ాగ్ంగర ప్ ంద్ుప్ర్చయమ౎ ద్ీ ద్య రర ఆరోగ్యకర్ ైన
అల రటల
ల అలవడును ఈ అల రటల
ల మం మ౒ధ్యయ ఫమ౎త్యలను ప్ ంద్ుకొనుటకు
సహాయప్డత్యయి ఇద్ మ౒ద్యయర్చిలను సరైన ఆరోగ్య, సమగ్ర అభివృద్ి మరియు
సంత్ోషద్యయక ైన యువతగర మార్ొ ద్ర్ కం చేసుంద్
ఒక ఆద్ర్ వంత ైన ప్రఠ రలలో ప్ ంద్ుప్ర్చవల ిన ఆరోగ్య కరర్యకరమ అం రలు
ఆరోగ్యకర్ ైన వనం నకు మరియు మం ప్ౌర్సత ం గ్ల ప్ిలలల లుగర
ప్ెంప్ ంద్ంచుటలో ప్ర రయం రలలో చేర్ువల ిన అం రలు:

1. సమగ్ర ప్రఠ రల ఆరోగ్య మ౒ధయ
2. ప్రఠ రల ఆరోగ్య ేవ
3. సుర్క్ష్ిత ైన ౌ క ప్రిసరరలు
4. ప్రఠ రల మంతాణ మాన ిక మరియు మౙరమా క ేవలు
5. రయయామ మ౒ధయ
6. సమత్ౌలయ ఆహార్ ేవలు
7. ఉప్రధ్యయయులుకు ఆరోగ్య కొర్కు ప్ాచయర్ం
8. ప్రఠ రలలో కుటలంబం మరియు సముద్యయ ప్ా ే యం
ప్ెై అం రలను అతడు ఆ లో నైప్ుణయం, అక్షరరసయత, ావనలు మరియు
ప్ాణయమ౎కలు, చర్యలు మారియు కృత్యయల ద్య రర ప్ెంప్ ంద్ంచుటలో ఉప్రధ్యయయుడు ముఖయ
భ్ూ కను ప్క ష్ిమౙరడు

కృతయం –
ఈ కరర్యకరమాలలో తర్గ్ లో మ౒ద్యయర్చిలు అంద్ర్ూ ప్రలగొనేలా చూ యమ౎
తర్గ్ లో ఉనన మ౒ద్యయర్చిల సంఖయను బటి రరి సమూహాలుగర మ౒భ్ ం ఒకొకకక
సమూహమునకు ఒకొకకక యాయింగ్ ష్తట్ ఇ ు కింర ద్ రటిలో ఒక అంశమును
ఇవ వల ను
ప్రిశుభ్ాత, ఆరోగ్యకర్ ైన ఆహార్ం, ఆరోగ్యకర్ ప్రిసరరలు బౌ క థల ి , కుటలంబం
మరియు ేన త లత్ో ఆహాలద్కలయిక గ్ూరిు
ప్ా సమూహా కి ఒక నయయకు ఎంచుకోమ చెప్ిు రర్చ ఎంప్ిక చేసుకొనన
మ౒షయం గ్ూరిు సమూహంత్ో చరిుం త్యాలను గీయమ కొంత సమయం కేటాయిం
సమయం ముగియగరనే యాయింగ్ ష్తట్ లను నయయకులచే ేకరించయమ౎
ఉప్రధ్యయయుడు రర్చ గీ న్ త్యాలను ఒకొకకకరికి చూప్ిం రటిప్ెై రరి రరి
అభిప్రాయాలను కిరంద్ మ౒ధంగర అ ిగి త్ెలుసుకునయనర్చ
1. ఈ తాం లో వు ఏ చూ రవు
2. ఈ తాం ఏం చెప్ుమ೛త ంద్
3. ఈ తాం లో ఏ లోప్ిం ంద్
4. ఈ త్యా కి ఇంకర ఏ ైనయ జో ించవచయు?
5. ఈ తాం గ్ురిం కొ న ప్ద్యలు చెప్ుం ి?

ఈ కరర్యకరమం తరర త ఒకొకకక మ౒ద్యయరిి ఒకొకకక ఆలోచనత్ో రరవడం
ఉప్రధ్యయయుడు గ్మ మౙరడు ఇప్ుుడు ఉప్రధ్యయయుడు రరికి ఇ ున మ౒షయాలలో రరికి
త్ెమ౎య మ౒షయాలను అర్ిం అయియయమ౒ధంగర చెప్ిు ఆరోగ్యకర్ ైన వనం మం
ప్ౌర్సత ం మౌకక ప్రాముఖయకతను రరికి అర్ిం అయియయలా చెప్రుమ౎
మంచి పౌర్సతాం - ప్ిలలలు ప్ా రో ఏద్ొ క మ౒షయం నేర్చుకొంటూనే ఉంటార్చ
ఆరోగ్యకర్ వనం మరియు మం ప్ౌర్సత అనేమ౒ ఒక ప్ావర్నయ సంప్ుటి ఇద్ ప్రఠ రల
ప్ూర్ ద్శలోనూ మరియు ఇంటిలోనూ ప్రార్ంభ్మవుత్యయి
మంచి పౌర్సతాంనకు అం మలు -
 సతయమున్ ప్లుకవల ను
 ఇతర్చలను గ ర్మ౒ంచవల ను
 ఇతర్చలప్టల ప్ేామగర ఉండవల ను
 ాధయత కమ౎గి ఉండవల ను
 ధ్ెైర్ంగర ఉండవల ను
కతండర్ట గమర్డ్న్ మర్ియు మొదటి దశ - ఈ ద్శలో మం నడవ ికను గ్ూరిు చెప్ుడం
కంటే మం ప్ౌర్సత ంనకు ఆధ్యర్ ైన యమాలను, ప్ద్ద త లను నేరిుంచుట మం ద్
ర్డండవ మర్ియు మూడవ దశ - వచేు సరికి రర్చ ఎద్ుటి రరి హకుకలను గ్ురించడం,
యమాలను అనుసరిం ప్ చేయడం, ఆటలాడటం ర్యాలు చేసుకోవడం,
తప్ ుప్ుులనుగ్ురించే మౙర తంతయం ప్ెర్చగ్ుత ంద్
నవలగ వ దశ నుం ి జాయి గర మ౒ంచడం, గ ర్వము మరియు ాద్యతల గ్ూరిు మం
అవగరహన కమ౎గి ఉంటార్చ అప్ుుడు రర్చ జాయి గర ధ్ెైర్యంగర మ౒తంలో ఎద్ురైనయ
సమసయలను అధ్గ్ మౙరర్చ
ఈ మ౒ధంగర ఉప్రధ్యయయులు తర్గ్ గ్ద్లో మ౒మ౒ధ కరర్యకరమాలు చేయప్టడం ద్య రర
ర్కర్కరల ప్రి థల త
ి లను కమ౎ుం రర్చ మం నడవ ిక అలవర్చుకొనేలా చేయవల ను

కృతయము
తర్గ్ గ్ద్లో మ౒ద్యయర్చిలను సమూహాలుగర మ౒భ్ ం ఒకొకకక సమూహంనయకు ఒకొకకక
ప్రాజకు వర్డక అప్ుగిం రరిలో ఒకొకకకరిలో ఈ కింర ద్ మ౒షయాలను గ్మ ంచవల ను
1. ప్ిలలలు రరి త్ోటి ేన త ల ఆలోచనలను గ ర్మ౒సునయన య?
2. ప్ిలల రడు తన వసువులను ఇతర్చలత్ో ప్ంచుకొంటలనయన య? లేద్య?
3. ప్ిలల రడు ఇతర్చల వసువుల ప్టల కూ య జాగ్రత కమ౎గి ఉనయన య? లేద్య?
4. ప్ిలల రడు సమవయసుకలకు తగిన మ౒ధంగర ప్ చేసునయన య? లేద్య?
5. ప్ిలల రడు తన ప్ కి నయయయం చేసునయన య? లేద్య?
6. తన ఆలోచన ప్ాకక రరిత్ో ధ్ెైర్యం ప్ంచుకొంటలనయన య? లేద్య?
ఈ యాకిమ౒టీ ప్ూరి కరగరనే ఉప్రధ్యయయుడు ప్ా మ౒ద్యయరిి మౌకక ప్ా భ్ను
మ౒ ల ష్ించవచుు
ద్ేశం కోసం పనిచేయడం - ఉప్రద్యయయులు మ౒ద్యయర్చిలను ద్ేశం కోసం ేవచే ేమ೛ద్ుకు
సంనద్ుదలను చేయామ౎ అద్ కేవలం మ౒ద్యయర్చిలు ఆరోగ్యంగర ఉననప్ుుడు మాతా ే
మౙరధయమవుత ంద్ కరబటి ఉప్రధ్యయయులు మ౒తంలో ఎద్ుర్యియయ మ౒మ౒ధ సమసయలను
మ౒వరిం రటి ఎద్ుర కనుటకు మ౒ద్యయర్చిలు ఆరోగ్యంగర మరియు ద్ృఢమ೛గర ఉం ేటటల

ల
చేయవల ను
ప్ురోగ్ ప్రీక్ష్ించుకోం ి-
ఖాళ్ళలను ప్ూరింప్ుము
ఆరోగ్యకర్ ైన వనంమరియు______________ అనేమ౒ ఒకేనయణం నయకు
ద్ ప్రర్ వ ములువంటిమ౒
ఆరోగ్యకర్ ైన వనంఅనేద్ఆరోగ్యమ౒ధయమరియు____________ అనేద్య కి
ప్ునయద్వంటిద్
మ್ సతయమునే ప్లుకవల ను

మ೎ ____________________
మ೏ ____________________
మ೐ ____________________
మ೑ _____________________
కృతయము –
కుటలంబంలో ఎవరో ఒకరి ప్టల వు చే ిన సంర్క్షనన గ్ూరిు చెప్ుుము
. ఇలుు మర్ియు పమఠ మల వదద పరమాద్వలు జర్గ్కుం వ సుకోవలసిన జాగ్రతిలు -
ప్ిలలలు సుర్క్ష్ితంగర ఉండటం అనేద్ అ నంటికంటే ముఖయ ైనద్ ఈ మ౒షయంలో
తమ౎ల ద్ండుాలు ఉప్రధ్యయయులుత్ో ప్రటల సమాజం కూ య ప్ాత్ేయక ైన ప్రతాను ప్క ష్ిసుంద్
ప్ామాద్యలు అనేమ౒ ఎప్ుు ెైనయ ఎకక ెైనయ మనకు త్ెమ౎యకుం య సంభ్మ౒ంచవచుు కరబటి
కొద్ద ప్రటి జాగ్రతలు సుకోవడం ద్య రర మనం నన మరియు ప్ెద్ద ప్ామాద్యల బారిన
ప్డకుం య ఉం ే అవకరశం ఉంద్
. . పమఠ మల వదద -
ప్రఠ రలలో ముఖయంగర ప్ిలలలు ఉభ్య సమా ే ర కి ముంద్ు మరియు మ౒ రరం
సమయమంద్ును ఒకకమౙరరి తర్గ్ గ్ద్ులలో కూ య ఎకుకవగర ఆడటం జర్చగ్ుత ంద్
కరబటి ప్రఠ రలలో భ్ద్ాత్యప్ామాణయలు ప్రటించడం చయలా ముఖయం ప్రఠ రలలో జరిగే
ప్ామాద్యలు ముఖయంగర ప్ ిప్క వడం, అగిన ప్ామాద్యలు మరియు మ౒ద్ుయత్ ఘాతం
మొద్ల ైనమ౒ అద్ేమ౒ధంగర ప్ాకృ ైప్రీత్యయల నుం ి ర్క్ష్ించుటకు కూ య ప్రఠ రలలో తగ్ు
చర్యలు సుకో రమ౎
మಲ ప ిపో వడం ప్రఠ రలలో జర్చగ్ు ప్ామాద్యలలో ముఖయంగర ప్ిలలలు ప్ ిప్క వడం
అనేద్ ఎకుకవగర జర్చగ్ుత్యయి కూర ునన బలల లప్ెై నుం ి ఉప్రధ్యయయులు లే

సమయంలో ఆటలాడుచూ అలాగే టల ప్ెై నుం ి కూ య ప్ ిప్క వడం జర్చగ్ుత ంద్ రటి
రరించుటకు సుకోవల ిన చర్యలు
 టల
ల ననమ౒గర ఎకికద్గ్ుటకు సద్ుప్రయంగర ఉం ేటటల
ల రిించయమ౎
 టల కు ఇర్చ ైప్ులా ర్క్షణ రైమ౎ంగ్ ఏరరుటల చేయామ౎
 టల ప్ెై ఒకరినొకర్చ నేటలకోకుం య చూ యమ౎
 బో జన సమయంలో మ౒ద్యయర్చిలను ప్ర్య ేక్ష్ించుటకు రలంటీర్లను య ంచయమ౎
 ప్ాత్ేయక అవసరరలు గ్ల మ౒ద్యయర్చిల కోసం ప్ాత్ేయక ఏరరుటల

ల చేయవల ను
 టీచర్డ తర్గ్ గ్ద్ మ౒ ిచే ముంద్ు ఎవరికైనయ ాధయత అప్ుగించయమ౎
మಳ అగిన పరమాద్వలు - ప్రఠ రలలో జర్చగ్ు ప్ెద్ద ప్ామాద్యలలో అగిన ప్ామాద్ం ఒకటి
గ్ృహాలలో ప్ామ్గ్ రలలోగరయస్ మ౏క్ అవడం లేద్య మ౒ద్ుయత్ మౘరర్డ సర్ూకట్ జర్గ్డం వలన
గరయాల ప్రలవడం మరికొ న సంద్రరబలలో మర్ణయలు సంభ్మ౒ంచవచుు
అగిన ప్ామాద్యలను రరించుటకు ప్రఠ రల యాజమానయం సుకోవల ిన చర్యలు:
 అతయవసర్ మారరొలు, టల
ల మరియు ైరింగ్ మొద్ల ైనమ౒ సకరమంగర ఉం ేటటల
ల
చూసుకో రమ౎
 అగిన మాప్క ప్రికరరలు అంద్ుబాటలలో ఉం ేటటల

ల చూ యమ౎
 అగిన ప్ామాద్యల నుం ి తప్ిుంచుకొను మ౒ధ్యనయలను ఎప్ుటికప్ుుడు మాక్ ల్

ిా
చే ి చూప్ించవల ను
 ప్రఠ రల ిబబంద్ అంద్రికీ అగిన మాప్క ప్రికరరలను ఉప్మ్గించడం
త్ెమ౎యజేయామ౎
 ప్ామాద్యలు జరిగినప్ుుడు త ర్గర అతయవసర్ మారరొలు ద్య రర బయటకు ళ్ీడం
అల రటల చేయామ౎
 ప్రఠ రల ిబబంద్ అంద్రికీ అగినమాప్క ప్రికరరలను ఉప్మ్గించడం త్ెమ౎యామ౎
 ప్ామాద్యలు జరిగినప్ుుడు త ర్గర అతయవసర్ మారరొల ద్య రర బయటకు ళ్ీడం
అల రటల చెయాయమ౎

 ప్ గ్ను ప్ ిగ్టే ప్రికరరలను ఏరరుటల చేయామ౎
 ముఖయ ైన ఫక న్ నంబర్డా ల కీ
ల బో ర్డ్ లప్ెై రా ి ప్ెటామ౎
ి్ మౘమక్
మ಴ విదుయత్ ఘాతం ఎలకతక్
ఒకోకమౙరరి ప్రఠ రలలో మౘరర్డ సర్ూకయట్ లేద్య ైరింగ్ సరిగర లేకప్క వడం వలన కూ య
ప్ామాద్యలు జర్గ్వచుు రటి రరించుటకు సుకోవల ిన చర్యలు:
 ఎలకిికల్ ైరింగ్ ను అర్చుల ైన, అనుభ్వం, ల ై ెన్ా ఉనన రరిత్ో మాతా ే
చేయించవల ను
 ప్రఠ రల సమయంలో ప్ చేయుటకు ఒక ఎలకిిష్ియన్ ను య ంచయమ౎
 ఎటిప్రి థల త
ి లోలను మ౒ద్యయర్చిలను ైరింగ్ మరియు ి చ్ బో ర్చ్లను ముటలకోరరద్ు
అ చెప్ువల ను ముఖయంగర చేత లు త ిగర ఉననప్ుుడు
 ప్రఠ రలలో మ౒ద్ుయత్ ఘాతం రరించుటకు తగిన ప్రికర్ములను, మౙరధనయలను
ఉంచుకో రమ౎
మವ తొకతిసలాట ోజన సమయంలోను ఇంటికి ళ్ళీ సమయంలోను బసుాలు
ఎకేకటప్ుుడు ఒకోకమౙరరి భ్యప్ ినప్ుుడు త్ొకికసలాట జరిగే అవకర రలుననమ౒
త్ొకికసలాట జర్గ్కుం య సుకోవల ిన రర్ణయ చర్యలు:
 తగిన భ్ద్ాత్య యమాలను ఒక బో ర్చ్ ద్ రా ి గోడలకు అంటించవల ను
 టల ప్ెై ఒకరినొకర్చ నేటలకోవద్ద మ౒ద్యయర్చిలకు సూ ంచయమ౎
 నన ప్ిలలల తర్గ్త లను కిరంద్ అంతసులో ఏరరుటల చేయామ౎
 మధ్యయహన సమయంలో ఉప్రధ్యయయుడు తర్గ్ గ్ద్లో ఉం ేటటల

ల చూ యమ౎
మಶ కరర వ ైద్వనంలో జర్ిగే పరమాద్వలు
ప్రఠ రలలో ప్ా ేశంచగరనే మ౒ధ్యయర్చిలకు కీర య ప్రాంగ్ణం చయలా ముఖయ ైనద్ ఇకకడ
రరికి ఎకుకవ ప్ామాద్యలు జరిగే అవకరశం ఉంద్ ఒకోకమౙరరి చేత లు, కరళ్ళీ మ౒రిగే ప్ామాద్ం
కూ య ఉంద్

ని మర్ణవ చర్యలు
 కీర య ైద్యనంలో ఒకరినొకర్చ నేటలకోకూడద్ు
 ప్ామాద్కర్ ైన ఆటలు ఆడరరద్ు
 ఊయల ఊగే రరి గ్మ సూ ద్ూర్ంగర ఉం యమ౎
 తూగ్ుడు ఆటలో ాగ్మౙర త్ో చెప్ుకుం య ద్ూకరరడు
 కర్రలు, ప్ద్ునైన రటి ప్టలకొ ప్ర్చగత టగర ఆడుటగర చేయరరద్ు
 కరంట్ గ్లు, ప్ామాద్కర్ ైన అంచుల వద్ద ఆడరరద్ు
మಷ పరకృ ైపర్ీతవయలు భ్ూకంపమలు
భ్ూకంప్రలు ఎప్ుుడు సంభ్మ౒మౙరమ్ మనం ముంద్ుగర గ్ురించలేము ప్రఠ రల
సమయంలో అటలవంటి సూచనలు క ప్ి ే
సుకోవల ిన చర్యలు:
 భ్ూకంప్ సూచనలు క ప్ి ే ప్ిలలలంద్రి తర్గ్ గ్ద్ బయట కీర య ైద్యనంలో
సమకూర్ువల ను
 భ్యాంద్ో లనలకు గ్ురికరకుం య చూడవల ను
 ప్రఠ రల యాజమానయం ఆరోగ్య సహాయక ేవలు మరియు ప్ాధమ కితాలను
సమకూర్ువల ను
ప్ురోగ్ ప్రీక్ష్ించుకోం ి –
I తప్క ు లేద్య ఒప్క ు గ్ురించం ి?
1. ఉప్రధ్యయయుడు తర్గ్ గ్ద్ మ౒ ిచే ముంద్ు తర్గ్ గ్ద్లో ఎవరికైనయ బాధయతను
అప్ుగించవల ను
2. ప్రఠ రలలో ప్ గ్ను ప్ ిగ్టే ప్రికరరలను ఏరరుటల చేయరరద్ు
3. త ి చేత లత్ో కరంట్ గ్లను త్యకరరద్ు
II ఏ ైనయ మూడు కీర య ైద్యన యమాలను రాయం ి

. . ఇంటివదద
ప్ిలలలు ప్రఠ రల నుం ి రరగరనే ఎకుకవ సమయం గ్ ిప్ే ప్ాద్ేశం ఇలుల ఇంటిలో
కూ య ప్రఠ రలలో జరిగే ప్ామాద్యల వలే ప్ ిప్క వడం, అగిన ప్ామాద్యలు, మ౒ద్ుయత్ ఘాతం
మొద్ల ైనమ౒ అంత్ేకరకుం య ఒకోకమౙరరి రి ే నన నన వసువులు బటన్ా, కరయిన్ా
ంర గి ేయడం జర్చగ్ుత ంద్ మరియుమ౒ష ప్ా ా ర కి గ్ుర్యియయ ప్ామాద్ం ఉంద్
మಲ ప ిపో వడం ప్ిలలలకు కమ౎గే ప్ామాద్యలోల ఎకుకవగర క ప్ించేద్ ప్ ిప్క వడం,
మౙౌకర్యంగర లే టల వలన, జార్చడుగ్చుు వలన, కటి ప్ాద్ే రలలో ప్ ిప్క వడం
జర్చగ్ుత ంద్
ప్ామాద్యలను అరికటలటకు సుకోవల ిన చర్యలు:
 టల
ల , గ్చుు మం గర ఉం ేటటల
ల చూసుకో రమ౎
 నన నన వసువులు, బొ మిలు కరయిన్ా ఎకుకవ అంటే అకకడ
ప్డ ేయకుం య రేదశం న సథల లంలో ఉంచయమ౎
 సబుబ ర్చ, గీర మొద్ల ైనమ౒ కింర ద్ ప్ర ినప్ుుడు ంటనే శుభ్ాం చేయవల ను
 టల
ల ఎకుకటకు ద్గ్ుటకు మౙౌకర్యవంతంగర ఉండవల ను
 వర్ం యలలో మరియు టల

ల గ్ల ప్రాంత్యలలో సరైన లుత ర్చ ఉం ేటటల
ల
చూ యమ౎
మಳ అగిన పరమాద్వలు ఇంటిలో ఎకుకవగర వంటగ్ద్లో అగిన ప్ామాద్యలు జరిగే అవకరశం
ఉంద్ గరయస్ మ౏క్ అవడం, అగిన ప్ామాద్యలు జర్చగ్ుత్యయి ఒకోకమౙరరి వాగరయాల బారిన
ప్డటం, చ ప్క వడం జర్చగ్ుత ంద్
అలాంటి ప్ామాద్యలుజర్గ్కుం య సుకోవల ిన చర్యలు:
 కిరో ిన్, ఆయిల్ ప్ ినప్ుుడు ంటనే శుభ్ాం చేయామ౎
 గరయస్ మ౏కైన రసన వ ునప్ుుడు అగిొప్ులల మ౎గించుట గర ఎలకిికల్ ల ైట్ ి చ్
ఆన్ చేయడం గర చేయరరద్ు

 గరయస్ బయటకు ళ్ళీటకు మం గరమ౎ లోప్లకు వచుుటకు కిటికీలు త్ెర్
ఉంచవల ను
 గరయస్ ిమ౎ండర్డ ను ఎప్ుటికప్ుుడు ప్రిశీమ౎సూ ఉండవల ను
 కిరో ినయయల్ ప్ెై నుం ి ద్యటరరద్ు
 గరయస్ ప్ెైప్ ను ఎప్ుుడూ ప్రీక్ష్ించవల ను
 వంటచేయు సమయంలో నైలాన్ ద్ుసులు ధరించరరద్ు
మ಴ విదుయత్ సూతరం ఎలకిిక్ ైరింగ్ లో లోప్రల వలన ఎకుకవగర ప్ామాద్యలు
జర్చగ్ుత్యయి ఇంటలల ల ైట్ా, ఫ్తాజ్, ఎయిర్డ కూలర్డ మొద్ల ైన మ౒ద్ుయత్ ప్రికరరలను
ఉప్మ్గిమౙరం రటిలో లోప్రలు ఉనయన జాగ్రతగర ఉప్మ్గించకప్క యినయ చయలా ప్ామాద్ం
అలాంటి ప్ామాద్యలను రరించుటకు సుకోవల ిన చర్యలు:
 ఎప్ుుడూ మ౒ద్ుయత్ ప్రికరరలను త ి చేత లత్ో త్యకరరద్ు
 మ౒ద్ుయత్ ప్రికరరలను బో ర్చ్ నుం ి త్ొలగించునప్ుుడు గ్టిగర లాగరరరడు
 మ౒ద్ుయత్ ఉప్కర్ణయలు ఉప్మ్గ్ంలో ఉననప్ుుడు రటి స ప్ింప్రరద్ు
 ఎలకిికల్ ైరింగ్ చేయించుటకు అర్చుల ైన, ప్ుణుల ైన ఎలకిిష్ియన్ లను
ఎంచుకోవల ను
 ప్ిలలలు ప్ెరిగే కొద్ద అతయవసర్ సమయాలలో మ౒ద్ుయత్ సర్ఫరర మ౎ప్ి ేయడం
నేర్చుకో రమ౎
 మ౒ద్ుయత్ ఉప్కర్ణయలత్ో ఎప్ుుడూ ఆడరరద్ు
మವ విష పర ా మనికత గ్ుర్ికమవడం మౙరధ్యర్ణంగర ఇంటిలో ప్ిలలలు త్ెమ౎యకుం య సబుబలు
లు నడం ద్య రర చయలా ప్ామాద్కర్ ప్రి థల త

ి లు సం ామ౒ంచవచుు ఒకోకమౙరరి
మ౒షప్ూరిత ైనమ౒ నడం ద్య రర చ ప్క వడం కూ య జర్చగ్ుత ంద్
 ఇంటి అవసరరలకు ర ే సబుబలు, కిర సంహార్క ద్ా రలు, ఫ్ినయల్, ఆ ిడ్
మొద్ల ైనమ౒ ప్ిలలలకు అంద్ుబాటలలో ఉంచరరద్ు

 అ నర్కరల మంద్ులను అమ౒ ద్ే కి సంబంధ్ం న రాసుకొ ప్ిలలలకు అంద్
ప్ాద్ేశమ೛లో భ్ద్ాప్ర్చవల ను
 కలుష్ిత మరియు కుళ్ళీన ఆహార్ప్ద్యరరిలు మ౒షప్ా ా ర కి కరర్ణం అవుత్యయి
ప్ురోగ్ ప్రీక్ష్ించుకోం ి:
I ఖాళ్ళలను ప్ూరింప్ుము:
1. టల ________________ గర రిించయమ౎
2. ________________ వమౙరర లను వంట సమయంలో రడరరద్ు
3. కలుష్ిత మరియు కుళ్ళీన ఆహార్ ప్ద్యరరిలు ____________________ కి
కరర్ణమవుత్యయి
. అతయవసర్ మర్ియు పరమాద్వల సమయంలో చేయవలసిన లదద్వ పమటించవలసిన పరధ్మ
చికతతవా నియమాలు
మనం ఎ న జాగ్రతలు ప్రటిం నయ ఒకోకమౙరరి ప్ామాద్యల బారిన ప్డత్యము ఒకోక
సంద్ర్బంలో కొంతమంద్ ప్ామాద్యల బారిన ప్ ి వాగరయాల ప్రల ై ైద్ుయ చేర్చకోలే
సంద్రరబలు ఉంటాయి అటలవంటి సంద్ర్బంలో గరయప్ ిన వయకికి ైద్ుయ చేరేలోప్ు
ౌ క మరియు ైద్యప్ర్ ైన సహాయం అవసర్ం ఈ మ౒ధంగర ైధుయ చెర్క ముంద్ు
ప్ామాద్ సథల లంలో చేయు కితాను ప్ాధమ కితా అంటార్చ ద్ీ వలన గరయాలు ప్ూరిగర
నయం కరకప్క యినయ రటి వాతను తగిొమౙరయి అంద్ుబాటలలో ఉనన రటి ఉప్మ్గిం
ైద్యం చేయడ ే ప్ాధమ కితా చేయు రరి ప్ ఒకోకమౙరరి నన గరయాలకు ప్ాధమ
కితా తర్ రత ైద్యం అవసర్ం లే ప్రి థల త

ి లు కూ య ఉంటాయి
ప్ాధమ కిత్యా యమాలు:
 భ్యాంద్ో ళ్నకు గ్ురికరకుం య ఉండడం
 ప్రి థల త
ి లను ప్రిశీమ౎ం చేయవల ిన ప్ రరిరించుకోవడం

 ాద్త యిెద్ద చేయు ప్రాధ క సరే ను మಲమಳమ಴ అంటార్చ అనగర గరమ౎ బాగర
తగిలేటటల
ల చూడటం, ర సను ప్రిశీమ౎ంచడం, వా ైన గరయాలను ప్రిశీమ౎ంచడం
 బాధ్త చుటూ జనం చేర్కుం య చూడటం
 గరయాలు వాంగర ఉంటే ైద్ుయ ప్ిల రమ౎
 స చు ైన గరమ౎ వచేులా చూ యమ౎
 అవసర్ ైత్ే తప్ు వమౙరర లు త్ొలగించరరద్ు
ప్రఠ రలలో ప్ా తర్గ్ ఉప్రధ్యయయు కి ప్ాధమ కితా ప్ెటను

టె ఇవ వల ిన
ాధయత యాజమానయంద్ ఇంద్ులో ద్ూద్, ఉ న ప్రయడ్, గర గ్ుడ్ లు, బాయం ే ప్రలసర్డా,
అమ్ ిన్, కత్ెర్, ెటాల్, బరరనల్, బో రిక్ ఆ ిడ్, యాంటీ ెప్క్

ి కీమ్
ర మొద్ల ైనమ౒ ఉం ేటల ల
చూ యమ౎
పమఠ మల కరునిక్ ప్ా ప్రఠ రలలో కీల క్ కోసం ఒక గ్ద్ కేటాయించయమ౎ మ౒ద్యయర్చిల
ఆరోగ్య థల ి గ్ద్ులుప్ర్య ేక్ష్ించయమ౎ ఈ కీల క్ ద్య రర మ౒ద్యయర్చిలు రోగరల బారిన ప్డకుం య
సలహామ౎సూ నన నన గరయాలకు కితా చేయవల ను అద్ే మ౒ధంగర ఏ మ౒ద్యయరిి అయిన
అనయరోగ్యంత్ో ఉననటల యిత్ే ంటనే రరి ప్రఠ రల కీల క్ కు ప్ంప్ిం తద్ుప్రి కితాకు
ిఫరర్డా చేయవల ను అద్ే మ౒ధంగర మ౒ధ్యయర్చిలకు ఎటలవంటి ఇబబంద్ ఉననటల

ల అ ప్ిం నయ
ప్రఠ రల కీల క్ లో త్ెమ౎యజేయవల ినద్గర చెప్ువల ను ప్రఠ రల స ప్ంలో ఉనన
ఆసుప్తా ల ఫక ననంబర్డా త్ెమ౎యజేసూ ఒక బో ర్చ్ను ఏరరుటల చేయవల ను
పరధ్మ చికతతా ేలకవలు మౙరధ్యర్ణంగర ఎద్ురైనయ ప్రి థల త

ి లలో ప్ాధమ కితా కింర ద్
మ౒ధంగర సూచనలను గైకొనవల ను
. చినన గమయాలు నన గరయాలు తగిమ౎నప్ుుడు అమ్ ిన్ లేద్య ిురిట్ ను గరయం ప్ెై
ే ి గర గ్ుడ్ త్ో కప్ువల ను గరయం లోత గర త్ెగిన శుభ్ాప్ర్ న తర్చ రత కుటల

ల ే ి
ాయం ేజ్ కటవల ను
. ర్కిమౙమరవం గరయాలు తగిమ౎నప్ుుడు ర్కం ఆగ్కప్క త్ే ఆప్ాద్ేశమ೛లో గర గ్ుడ్ మరియు
బాయం ే త్ో గ్టిగర ఒ ప్టల కొనవల ను ేమ౎త్ో గరయం ప్ెై ాగ్ంలో కూ య

నొకికప్టలకో రమ౎ ముకుక ద్య రరర్క మౙరావం జరిగినప్ుుడు తలను నుకకువం నోటి
ద్య రర గరమ౎ సుకొనేలా చే ి ముకుకను ప్తస్ సం త్ో చలల బర్చవల ను
. కమలినపపుడు శరీర్ ాగరలు కరమ౎నప్ుుడు ంటనే కరమ౎న ప్ాద్ేశంలో బరరనల్ వంటి
యాంటీ ెప్కీ
ి రీమ్ ను ప్ూయవల ను బటలకు మంటలు అంటినప్ుుడు ద్ుప్ుటి వంటిమ౒
కప్ిు మంటలు ఆర్ువల ను టీ లేద్య కరఫ్తవంటి ద్ావప్ద్యరరిలను ఎకుకవగర అంద్ంచవల ను
కరలుచునన వయకిప్ెై టి ప్క యరరద్ు కరమ౎న బొ బబలను ద్ప్రరడు ప్ిలలలు భ్యంత్ో
ప్రిగతకుం య చూ యమ౎
. మునిగిపో వపట ట ము గినప్ుుడు బో రరల ఉం ఊప్ిరి త లోల చేరిన టి
బయటకు వచేుటటల
ల నుక ాగ్ంలో నొకకవల ను ఆవయకి ర స మౙరధ్యర్ణ థల ి కి వచేుంత
వర్కూ కృ ామ ర స అంద్ంచవల ను
. మూర్ు మూర్ు ప్క యిన వయకి తల తకుకవ ఎత ఉం ేటటల

ల ప్డుకోబెటి, బటలు
వద్ులుగర చే ిగరమ౎ ఆ ేటటల

ల చేయామ౎ ముఖం ప్ెై చలల టి చమ౎ల అమ్మి యం కరరోబనేట్
లేద్య ద్ం న ఉమ౎ల ప్రయ రద్న చూప్వల ను త్ేర్చకునన తర్చ రత టీ ఇవ వల ను
. కుకికమటు కుకక కర్ నచో కుకక నోటిలో ఉం ే ఒక ర్క ైన బాకీరియా వలన ఇన్
ఫ్ిక్షన్ మౙక కుత ంద్ అద్ప్ెంప్ుడు కుకక అయినయ సరే కుకక కర్ న చోట ర్కం కరర్చతూ
ఉంటే అద్ తగేొవర్కూ ప్ెై ాగ్ంలో గ్ుడ్ త్ో గ్టిగర కటవల ను ఒక ేళ్ గరయం నుం ి ర్కం
కరర్కప్క త్ే ఆ ప్ాద్ే ర న సబుబ మరియు త్ో శుభ్ాం చే ి గరయం ఆరిన తర్చ రత ప్ ి
గ్ుడ్ త్ో కప్ువల ను తర్చ రత యకర్డ ను సంప్ాద్ం టిటానస్ ఇంజక్షన్ మరియు
యాంటీబయాటిక్ా ఇప్ిుంచవల ను ఒక ేళ్ ఆ కుకక ఆ ప్రాంతమ೛లో కొతగర క ు ే
జంత యంతాణ కరరరయలయం నయకు ఫక న్ చేయవల ను
. పమముకమటు వయకి కరటలకు గ్ురైన ంటనే ఆగరయం ప్ెై ాగ్ంలో గ్ుం ెకు గరయం కి
మధయలో చే ర్చమాలత్ో గ్టిగర కటవల ను గరయం నుం ి ర్కం కరరేటటల

ల చూడవల ను ఆ
ప్ాద్ే ర న చలల ఐస్ త్ో అద్ద వల ను తద్ుప్రి ఒక టీ ఇవ వల ను

. విషపరయోగ్ం మ౒షప్ామ్గర కి గ్ురైన ంటనే రం చేసుకొనేలా చేయవల ను ఒక ేళ్
ఆంలాల వలన మ౒షప్ామ్గ్ం జరిగిత్ే మిర్సం ఇ ర మ౎, క్ష్యరరల వలన
మ౒షప్ామ్గ్ంజరిగిత్ే మౙక య లేద్య మ ీ గ్ ఇ ర మ౎
. విదుయత్ ఘాతం మ౒ద్ుయత్ ఘాతం మ౒ద్ుయత్ మౘరక్ కు గ్ురైన ంటనే మ౒ద్ుయత్ సర్ఫరర
మ౎ప్ి ేయవల ను ఆవయకి మ౒ ిప్ిం అవసర్ ైత్ే ప్ ి వసంర త్ో కప్ిున చే త్ో ప్క ికర్ర
మౙరయంత్ో ద్ూర్ంగర సుకొ వ ు ైద్ుయలు వచేులోప్ు కృ ామ ర స అంద్ంచవల ను
. విర్ిగిన - గమయం మ౒రిగిన ప్ాద్ేశం లో కద్లకుం య ఉం ఆ ాగర న ఐస్ ఫరయక్ త్ో
శుభ్ాప్ర్ గ్ుడ్ త్ో వతవల ను మ౒రిగినచోట ద్న ప్ ాకలూ లేద్య ద్ుర్చ ప్ులల లు
ఉప్మ్గిం కటలకటామ౎ కద్ల కుం య డను కద్ుప్ుతూ బెల్ మౙరయంత్ో ఉంచయమ౎
. బెణుకు బెణికిన ప్ాద్ేశంలో నొప్ిు మరియు రప్ు తగేొంద్ుకు ఐస్ ఫరయక్ త్ో మర్దనయ
చేయవల ను అప్ుటికీ నొప్ిు తగ్ొ కప్ త్ే ైద్ుయ సంప్ాద్ంచయమ౎
ప్ురోగ్ ప్రీక్ష్ించుకోం ి:
ప్ాధమ కితా ప్ెటలో

టె ఉండవల ిన ఏ ైనయ ఐద్ు వసువుల ప్ేర్ల చ రాయుము?
____________________________________________________________
నన గరయాలు తగిమ౎నప్ుుడు చేయవల ిన ప్ాధమ కితాకు సంబంధ్ం న ఖాళ్ళలను
ప్ూరింప్ుము
నన గరయం తగిమ౎నప్ుుడు _________________ లేద్య ిురిట్ ే ి శుభ్ా ైన
____________ కప్ువల ను గరయం లోత గర త్ెగినప్ుుడు _____________
మరియు__________________ ే ి కటవల ను
. మౙమర్మంశము
ముఖయ ైన ఆరోగ్య ేవలను గ్ూరిు త్ెమ౎యజేయడం అనేద్ మ౒ధ్యయర్చిలకు ప్రాధ క
ద్శనుం ి ప్ర రయం రలలో చేరిు ఆరోగ్యకర్ ైన వనం మం అల రటలగర ప్ిలలలు ప్రాధ క
ద్శనుం ే అల రటల చేయామ౎ ప్రఠ రల మరియు ఉప్రధ్యయయులు ఆరోగ్య ే రలకు

సంబంధ్ం న ఆరోగ్య ప్రీక్షలు, టీకరలు ఉ త మంద్ుల ప్ంప్ిణీ, ప్ౌష్ికరహార్ం గ్ురిం
బో ధ్ంచడం మొద్ల ైనమ౒ అమలు చేయడం ముఖయ భ్ూ కను ప్క ష్ిమౙరయి
ఉప్రధ్యయయుడు చద్ువు ద్య రర మ౒ధ్యయర్చిలకు మం ప్ావర్నను అలవరిు, రరిలో
ప్ా భ్ను మ౎కి ి ప్ామాద్యల నుం ి ర్క్ష్ించవచుును నన గరయాలు, కుకకకరటల కరమ౎న
గరయాలు, మూర్ు మొద్ల ైన రటికి చేయవల ిన ప్ాధమ కితాను అమలు చేయామ౎
మ౒ద్యయర్చిలు ఆరోగ్య సమసయలను గ్ూరిు చరిుం మం ప్ావర్న గ్ల రరిగర
ఎద్ుగ్ుటకు అవసర్ ైన జానయ నఉప్రధ్యయయులు అంద్ంచయమ౎
. పపర్ోగ్ ని పర్ీక్ష్ించుకోం ి – జ మబులు
i. రరీర్క ౌ క ప్రీక్షలు
ii. సమగ్ర ఆరోగ్య అంచనయ
iii. టీకరలు
iv. ఉ త మంద్ుల ప్ంప్ిణీ
v. సమత్ౌలయ ఆహార్ అవగరహన
vi. కరమం తప్ు కుం య ద్ంత ప్రీక్షలు
vii. కంటి ప్రిక్షలు
viii. మ౒ కి ి యంత్యాల ప్ంప్ిణీ
1. మం ప్ౌర్సత ం
2. రయయామ మ౒ధయ
3. ఇతర్చలనుగ ర్మ౒ంచుట, ఇతర్చలప్టల శరద్దకమ౎గిఉండుట బాధయత్యయుతంగరఉండుట,
ధ్ెైర్యంగరఉండుట

ఒప్ుు తప్ుు ఒప్ుు
1. ననమ౒ మరియు మౙౌకర్యవంతంగర
2. నైలాన్
3. మ౒మౘరహార్ం మ౒ష ప్ా ావం
1. ఇంకే ప్తలేు ద్ూద్, బరరనల్, ఫ్రలసర్డ బాయం ే ఇంకర ేరే ఏ ే ఐద్ు
2. అమ్ ిన్, గర , రి
ె మ౎జడ్ డా ిాంగ్, బాయం ే
. సంపరద్ంచవలసిన పపసి కమలు
Eమ೚మ೓lమೕsమ೔ ప్ిాంట్ టీరియల్ నంద్ు చూడవల ను
. పమ మయనంతర్ అభ్యసనం
1. ప్రఠ రల ఆరోగ్య ేవల కింర ద్ వచేు కరర్యకరమాలేమ౒?
2. మ౒ద్యయరిి మం ప్ౌర్చ గర తయార్చ చేయుటలో ఉప్రధ్యయయు ప్రతా గ్ురిం
రాయుము
3. మౙరధ్యర్ణంగర ప్రఠ రలలో జర్చగ్ు ప్ామాద్యలు గ్ూరిు రాయుము
4. ప్ాధమ కితా అంటే ఏ ? ద్య యమాలను రాయుము
5. కుకక కరటలకి గ్ురైన మ౒ద్యయరిి ఎలా సంర్క్ష్ిమౙరవు?

యూనిట్ – 9 - వ్యాయామ విద్ా క్క అర్ధ ము మరియు భావన
నిరయాణము
9.1 అభ్ాసనా లక్ష్యాలు
9.2 వ్యాయామ విద్ా క్క అర్ధ ం మరియు ప్యాముఖ్ాత
9.3 వ్యాయామ విద్ా క్క ఉద్దే శములు మరియు
లక్ష్యాలు
9.3.1 సమగ్ర మూరిితతవ అభివృద్ధధ
9.3.1.1 శయరీర్క్ అభివృద్ధధ
9.3.1.2 సయమాజిక్ అభివృద్ధధ
9.3.1.3 మాన ిక్ మరియు ఉద్దవగ్ అభివృద్ధధ
9.3.1.4 అధ్ాాత్మాక్ అభివృద్ధధ
9.4 వ్యాయామ విద్ాా కయర్ాక్రమం
9.4.1 వ్యాయామ విద్ా క్క సవభావం
9.4.2 వ్యాయామ విద్ాా కయర్ాక్రమాల లక్షణాలు
9.4.3 ప్యఠశయలలోని తర్గ్తుల మధ్ా జర్ుగ్ు ఆటలు ప్ో టీలు
9.4.4 అనేక్ ప్యఠశయలల మధ్ా జర్ుగ్ు ఆటల ప్ో టీ
9.5 సయరయంశము
9.6 సంపాద్ధంచవల ిన పుసి క్ములు
9.7 విభాగయనంతర్ క్ృతాములు

వ్ర యామ మ౒ద్ ( ర ీరక మ౒ద్ ) ను మానవ సమాజంలో ొమ౎ ాళ్
నుం ే మనం గమనంచగలం, సర ారణంగర వ క్తి వన మనుగడలోన
ైప్ుణా ల ైన వ్ేట వంటి ి. వ్య

ై ుక్తికంగర సరమూ ికంగర వ్ర యామ మ౒ ా
జఞానం, ప్ుణా లను ంప్ ం ించుక్ ంటూ, ఇతరులకు అం ించే ఒక
ఉద్ మమం లాంటి ి. మ ియు వ్రటి ఫమ౎ ాలను ఉప్మ్గించుక్ నుట
వ్ర యామ మ౒ద్ ప్రఠ్ ప్ాణాళిక మొతి ం ప్రఠ్ రల ప్ర ర ం రలలో అంత రాగ ై
ఉం ామ౎. ఇ ి మానవ ఉధ్ మామం ాా ర వ కుిల మౌకక సంప్ూరణ అభివృ ిి ై
గు ి కమ౎గి ఉం ామ౎. ర ీరక సరమారియం మ ియు వ్ర ి మౌకక సంబం ిత
సరమా క, ఉ ేాగ మ ియు ే ో ప్ర అభివృ క్ిి త ో హద్ప్డుత ం ి. కరమమౖక్షణ
మౌకక ప్రాథ క ఉ శం
ేే అభ్య సకునలో ఈ క్తరం ి సరమ ిరయలను
ంప్ ం ించుట ే.
 ర ీరక ప్ ం ికను కమ౎గి ఉం ి ానన నరా ించాల ే క్ో ిక కమ౎గి ఉం ామ౎.
 మ౒ రమ క్రర కరమాలో మ౒జయవంతంగర ప్రలగొన ానక్త అవసర న

ై
కృ ా ార న
ై వన సరమా ిరయలు మౌళిక సరమా ిరయలు కమ౎గి ఉం ామ౎.
 న ిష్ ైన క్రరడలను, వ్రటి మూలాలను సరంసకృ క ప్ాభ్యవం మ ియు
స ంద్ ర త క మ౒లువలు ప్ట ప్ాశంస మ ియు అవగరహన కమ౎గి ఉం ామ౎.

9.1 అభ్ాసనా లక్ష్యాలు
ఈ యూనట్ చ ిమ౒న త రాత రు.
1. వ్ర యామ మ౒ద్ ను నరాచంచెద్రు మ య

ి ు ాన ప్రాముఖ్ తను
ెమ౎యజేయుద్ురు.
2. వ్ర యామ మ౒ద్ మౌకక ఉ ేే ర లను మ ియు లక్ష్య లను అరిం
చేసుక్ో ద్రు.
3. వ క్తితాంలో గల మ౒మ౒ధ్ అం రల మౌకక మౌళిక జఞా ాని
ంప్ ం ించుక్ ంద్ురు.
4. వ్ర యామ మ౒ ా క్రర కరమాల రూప్కలపన చే ద్రు.
5. వ్ర యామ మ౒ద్ మ ియు సంప్ూరణ మ౒ ా ప్ాక్రయ మౌకక సంబం ాని
అరిం చేసుక్ న అభినం చ

ి ెద్రు.
9.2 వ్యాయామ విద్ా క్క అర్ధ ం మరియు ప్యాముఖ్ాత
ప్ాసి ుత ప్ాప్ంచం అంత ిక్ష మ ియు యం ాాల వ్రడక యుగంలో
మానవులం ా అంతకంతకు నస్రయాత కంగర మ౒సుి ాిరు. నడవ ానక్త
బద్ులుగర సరా ీచయ

ే ుచు ాిరు. కూ చో ానక్త బద్ులుగర నలుోంత ాిరు,
ప్రలగొన ానక్త బద్ులుగర చూసుి ాిరు. ఇలాంటి అసమ ౌల లే ా సథ బద్ి
వన మ౒ ానం మాన క
ి మ ియు ర ీరక ఆ చగర నక్త హనకరంగర ఉంట ం ి.
అంద్ువలన ఆ చగ కర ైన వన భ్యగంలో వ్ర యామ మ౒ద్ కు చాలా
ప్రాముఖ్ త ఉని ి.

వ్ర యామ మ౒ద్ మ౒ ా ప్ాక్తరయలో ఒక అంత రాగంగర ఉంట ం ి.
వ్ర యామ మ౒ద్ ాా ర మ౒ ా రుిలు వ్ర ి ెైనం న

ి మ౒తంలో ర ీరక శరమ కమ౎గి
ఉం ాలన ేరుో క్ ంటయరు. మ ియు చురుక్ైన, ఆ చగ కర ైన వన ైమ౎
వ క్తిగత అభివృ ిి క్త ో హద్ం చేసి ుం ి. అం గ

ే రక సమాజఞనక్త సంబం ించన
సవ్రళ్ ను ఎద్ు కక ేంద్ుకు వ్ర ిన తయారు చేసి ుం ి.
కరమబద్ి ైన వ్ర యామ మ౒ద్ వాయ మ ియు ఇతరుల ప్ట
సరనుకూల వ్ైఖ్ ిన ంప్ ం స

ి ి ుం ి. ఇ ి ఒక ఆ చగ కర ైన అభ్ స ా
వ్ర ావరణాని సృ ించుటలో సహయప్డుత ం ి. వాయ – భ్యవన మ ియు
వన ాణ త ై సర ారణ ర ీరక శరమ మధ్ సంబంధ్ం కమ౎గి ఉంట ం ి.
ప్రఠ్ రలలో ర ీరక మ౒ ా క్రర కరమాలు ాా ర, ఉప్ర ా యులు చురుకుగర
మ ియు ఆ చగ వంత ైన వన ైమ౎న అభ్ ించడంలో మ౒ ా రుిలను
అవగరహన చేసుక్ోవచుోను, మ ియు ఉ జప్రుసర

ేి ి రు. ఉప్ర ా యులు
మ౒ ా రుిల ర ీరక ప్ ం ిక ( ి కల్ ిట్ స్) క్రర కరమాల ప్ామ్జ ాలను
ెలుసుక్ ేలా సహాయప్డ ారు. మ య

ి ు వ్ర ి వాయ సంసరథగత
క్రర కరమములను అభివృ ిి చేయునప్ుపడు భ్యవనలను అరించేసుక్ోగలరు.
అం ేగరకుం ా ఉప్ర ా యుల ఆ చగ కర ైన వన ైమ౎న నరా ించవల న

ి
ైప్ుణా లను అభివృ ిి చేయ ానక్త మారొ న ిశ

ే ం చేయవచుోను. వ్ర యామ
మ౒ ా క్రర కరమాల ాా ర ఆ చగ కర ైన వన ప్రా ాన తను మ౒ ా రుిలు అరిం
చేసుకుంటయరు.
వ్ర యామ మ౒ద్ మౌకక ఉ శ ేే ం ర ీరక మౖక్షణ లే ా ర ీరక ప్ ం ిక
కంటే ఎకుకవ. ఇ ి వ క్తి మౌకక వ క్తితాంలోన సరమా క, మాన ిక భ్యవ్ ేాగ

అం రల అభివృ ిి ై ద్ృ ిన క్ేం రాక ిసి ుం ి. చని ిలలు ఆటల మౌకక
మ౒లువను, అవసర ైన అంశంగర గు ి ంచుట. వ్ర యామ మ౒ధ్ లో ప్రలగొ ే
మ౒ ా రుిలు రుగైన జఞాప్కశక్తి మ ియు అభ్య సం, రుగైన ఏక్రగరత మ ియు
సమసర ప్ ిష్రకర సరమ ిరయలను ంప్ ం ించుకుంటయరు.
వ్యాయామ విద్ా క్క పా జనాలు:-
 ర ీరక ఆ చగ ంను ంప్ ం స

ి ి ుం ి.
 చలన శక్తిన ంప్ ం స

ి ి ుం ి.
 మంచ చురుక్ైన వన ో రణిన కమ౎ొ ంసుిం ి.
 ర ీరక మాన ిక మ ియు సరమా క ైప్ుణా లను అభ్ ించుటలో మధ్
సరనుకూల సంబంధ్ంను కమ౎ొ సి ుం ి.
 ఇతర అం రలలో తకుకవ సమయంలో ఎకుకవ సరమ ిరయలను
ంప్ ం ించుక్ోవచుోను.
 ప్రఠ్ రలలో చజం ా శరద్ి మ ియు చురుకుద్నం కమ౎గి ఉండవచుో.
 మూ ి మతాంలో రరఘ క్రమ౎క అభివృ ిి కన స

ి ి ుం ి.
మీ పాగ్త్మని పరీక్ష్షంచుక ండష – 1
1. వ్ర యామ మ౒ద్ ాా ర రు ఏ అరిం చేసుకు ాిరు.

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

2. వ్ర యామ మ౒ద్ మౌకక ప్రాముఖ్ త ఏ టి?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
9.3 వ్యాయామ క్క ఉద్దే శములు – లక్షాములు
వ్ర యామ మ౒ద్ మౌకక లక్ష ం సర ారణ మ౒ ా లాగే ఉంట ం ి. సంప్ూరణ
ప్ాణాళిక క్రర కరమాల ాా ర మానవ వ క్తి ాాని ాన సంప్ూరణతలోనక్త
అభివృ ిి చేసి ుం ి. మ చమాటలో చెప్రపలంటే వ్ర యామ మ౒ద్ వ క్తి మౌకక
వ క్తితాంలోన సమగర అభివృ ిి న సుక్ సుిం ి. ఇ ి వ క్తి మౌకక అభివృ ిి
ప్ాక్తరయలో సహక్రరం అం ించ గల ఒక మంచ ప్ రులుగర వ క్తి ాానక్త ర ీరక,
మాన ిక, భ్యవ్ ేాగ మ ియు ై క అం రలను కమ౎గి ఉంట ం ి. క్రబటి
వ్ర యామ మ౒ద్ అ ే ి ఒక వ క్తి ర ీరక ప్ ం ిక, మాన ిక ేలుక్ లుప్ు,
భ్యవ్ ేాగ సమత ల త, సరమా క సరుిబయట , మంచ ై క మ ియు
అ ా క అభివృ ేి .
ఉ శం
ేి రవ్ేరుపలో లక్ష్య లు సో ప్ర ాలుగర ఉంటయ . అమ౒ ఉ ేే రని
చేర ానక్త ఉప్మ్గించే ప్ా ే క ైన మ య

ి ు ఖ్చోత ైన మారొ మంగర
చెప్పవచుోను.
వ్యాయామ విద్ాా కయర్ాక్రమాలలో పాధ్ాన ఫలితాలు:
1. శయరీర్క్ ఆరోగ్ాం ధ్ృడతవం : ఇ ి ఒక వ క్తి మౌకక గకప్ప ఓరుప, వ్ేగం, బలం
ద్ల న
ై వ్రటిన సూచసుిం ి ర ీరక ధ్ృఢతాం, సం ోష్ంగర, బల న
ై
మ ియు సమృద్ి న
ై మ౒ ాని మ౒ంచుటకు అవసరం. మ౒మ౒ధ్ రక్రల

క్రర కలాప్రలో ప్రలగొ ట

ే ప్ుపడు శ ీరంలోన అని ప్ా ాన కండ రలు భ్ౌ కంగర
ధ్ృఢతాం చెం ి అన్ని భ్యగరల అభివృ ల ిి ో సహాయప్డు ా .
2. సయమాజిక్ సమర్ధ త: ఇ ి సమూహ వ ానక్త ఒక స ైన అనుసరణకు
సంబం ించన ి. వ్ర యామ మ౒ ా క్రర కలాప్రలు సహక్రరం, ఇతరుల ప్ట
గ రవం, మ౒శాసన్నయత, క్రర ాభిమానం, ఆత మ౒ రాసం మొద్ల ైన లక్షణాలను
అభివృ ిి చేయ ానక్త అవక్ర రలను కమ౎ొ సి ర . ఈ లక్షణాని ఒక వ క్తి మంచ
ప్ రునగర ఎద్ుగుటకు సహక ిసి ర .
3. ఉద్దవగయల సమతౌలాత : ఇ ి మౌకక ఉ ేాగరలను నయం ాంచే
సరమ ిరయలను ంప్ ం స

ి ి ుం ి. త ాా ర మ౒తం మ ింత సమ ౌల త ో లే ా
కు అవసర ైన ఉ ేాగ సరథ లను కరమప్రుసుిం ి. వ్ర యామ మ౒ద్ వ క్తిన
సం ౌల ఉ ేాగరలు గల వ క్తిగర తయారు చేసి ుం ి.
4. మాన ిక్ ద్ృఢతవం : ఇ ి జఞాప్కశక్తి, నరణ యాలు సుక్ోకవడం మ ియు
ా ికకశక్తి అభివృ ిి శ
ి గర ఉ ేి రని కమ౎గి ఉంట ం ి. ఒక వ క్తి మాన ికంగర
బలంగర ఉంటే అతన మౌకక నమ కం సహజంగర ే రుగుత ం ి. మ౒మ౒ధ్ క్రరడలో
ప్రలగొనుట ాా ర ఈ లక్షణాలు అభివృ ప్ిి రచుక్ోవచుో.
5. ఆధ్ాాత్మాక్ వ్ెలిగింపు : ఇ ి లో ెైన ఆ ా క అవగరహన లే ా ఒక ప్రాథ క
మారోబ ిన సపృహ ో అనింటిన్న ఒక ఐక ంగర భ్యమ౒ంచే ానలో సంబం ాలు
లే ా లో న
ెై అవగరహన అభ్య సం.

1. వ్ర యామ మ౒ద్ మౌకక ఉ శం ేే ఏ టి?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. వ్ర యామ మ౒ద్ మౌకక ెవ్ేన ఐద్ు ప్ా ాన ఫమ౎ ాలను మ౒వ ించం ి.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
9.3.1 సమగ్ర మూరిిమతవ అభివృద్ధధ
“ప్ర ామ౎టీ” (మూ ి మతాం) అ ే ి అతడు లే ా ఆ మౌకక జఞానం,
ప్ారణలు మ ియు ప్ావరి నలలో ప్ా ే కంగర ప్ాభ్యమ౒తం చే ే వ క్తి మౌకక లక్షణాల
గ మ౗ల మ య
ి ువవ కవథ ృత సంప్ుటి అన నరా ించవచుోను. ఇ ి ఒక వ క్తిక్త
సంబం ించన లక్షణాలలో ఆలోచనలు, భ్యవ్రలు మ ియు ప్ావరి న ేకరణం.
మూ ి మతా అభివృ ిి అనగర తన మ౒తంలో సరనుకూల మారుప
సుకు రవ ానక్త బయహ అంతరొ త వాయతను ంప్ ం ించుక్ోవడ ే.
ప్ా వ క్రి ప్ా ే క న

ై వ్రడు, రుగుప్రచబ ిన, ెమ౎మ౒ కరమమౖక్షణలో ప్ా ే క ైన
వ క్తి ాాన కమ౎గి ఉంటయడు. ఈ ప్ాక్తరయలో ఆత మ౒ రాశం రగడం, సమాచార
మ ియు భ్యష్ భ్యష్ణం సరమ ిరయలు, రుగు ప్రచడం, మ౒జఞాన ప్ ి ి
మ౒సి ించడం, క్ ని అలవ్రట లే ా ైప్ుణా లను అభివృ ిి చేయడం

ఉతి మ ైన ఆచా రలు మ ర ాలు ేరుోక్ోవడం. నడవ ిక మ ియు
సరనుకూలత వన ైమ౎ మ ియు ప్ా రంత ో కూడుక్ న ఉంట ం ి.
ఈ క్తరం ి మ౒భ్యగరలలో వ క్తి మౌకక సంప్ూరణ అభివృ లిి ో వ్ర యామ
మ౒ద్ ఎలా సహాయప్డుత ం ో అ ే మ౒ష్యాల గూ ిో చ ిో ి ాము.
9.3.1.1 భోటిక్ అభివృద్ధధ
ర ీరక క్రర కలాప్రలలో మౖమ౔వు ప్రలగొనడం ాా ర, మౖమ౔వు తన
మాన ిక మ ియు ర ీరకంగర ప్ ం ికగర తయారగును. “ ర ీరక ధ్ృడతాం”
ను ప్ాభ్యవవంతంగర మ ియు సమరివంతంగర క్ ని ప్ా ే క క్రర కలాప్రలను
నరాచంచగల సరమరింగర నరాచంచవచుోను. ర ీరక ప్ ం ిక ( ిటనిష్)
మౌకక శబి ప్ామాణం ఫలభ్ ిత మ౒ ానక్త ప్ాసరరం మ ియు మౌకక
సరమ ిరయలను చేరుక్ోవ ానక్త అవక్రశంను ంచుత ం ి. ర ీరక ధ్ృడతాం
మౖక్షణ ప్ ం ిన అభినంద్న్నయ ైన సమరివంత ైన క్రర ాక్రరు వంటి ి
క్రకప్ో వచుో. మ౒ ా రుిలకు, మవల , ర ీరక ప్ ం ిక అరిం శక్తివంత ైన సరథ క్త
ఎద్గ ానక్త సహాయప్డుత ం ి. మ ింత సరంక్ే క ప్రంగర మాటయ న

ి చచ ిట్
స్ ( ర ీరక ప్ ం ిక) ర
ే ు అం రలను కమ౎గి ఉంట ం ి. ఆవ్ేమనగర (1) శక్తి, (2)
బలం (3) వంగునటి లే ా ర ీరక సరళ్త (4) వ్ేగం మ య

ి ు (5) న రల
కండ రల సమనాయం.
i) వా సమరితను క్ నసరగించ ానక్త మనం ర ీరక కృ ా లు చే న

ి ప్ుపడు
మన ఊ ి ి తి లు ప్నచేయ ానక్త మ ియు గుం ే రకి ంను సమరివంతంగర

ప్ంప్ుటకు కృ ి చేసి రము. ఇ ి మన శక్తిక్త మౖక్షణనసుిం ి. ఇ ి
హృ ోా గరలనుం ి హృద్యంను క్రప్రడుత ం .ి శక్తి మౖక్షణ అ ే ి సరమాన
ప్ాయతిం ాా ర ర ీరక ప్ ం ికను ( ిట్ స్) ప్ ంద్ుక్ నుటకులో
ముఖ్ న
ై ి.
ii) ర ీరక కృ ా లు చే న
ి ప్ుపడు ా ాప్ుగర మనం మన కండ రలను,
ఉప్మ్గిసి రము మ ియు ప్ా ఘటనను ఎద్ు కక ేంద్ుకు, బేస్ బయల్ బయట్
లే ా ఈత క్ ట ానక్త ఉప్మ్గిసి రము. అలా మనము చే ినప్ుపడు, బరువులు
ఎతి టలో మౖక్షణలో ఉనిప్ుపడు ప్ా ే క్తంచ మన బలం రుగుత ం ి. బలం
మన మ౒ ాని సులభ్తరం చేసి ుం ి. కు తగినంత బలం ఉంటే ోటలో చలర్
లాగడం, భ్య ీ ష్ర ింగ్ టయామ౏ ైక్త టడం చాలా సులభ్తరంగర ఉంట ంద్న
చెప్పనవసరం లేద్ు. బలం చాలా క్రరడలో సో కర్ చేయ ానక్త
సహయప్డుత ం ి.
iii) వ్రసి వ్రనక్త క్రర ా ే ానములోనక్త వ్ళ్ క ముంద్ు చురుకుతనం కమ౎గించే
ేహభ్య సం చేసి రము మన అవయవ్రల మౌకక గ ిష్సరథ . కద్మ౎కలలో
మనం రుగుప్రుసుినిప్ుపడు అంటే ర ీరక స లభ్ ం(కద్మ౎క) మ౒సి ిసి ుం ి
అం ేక్రకుం ా బయట్ ంటిన్, వ్రమ౏బయల్ వంటి క్రరడలు ఆ న

ి ప్ుపడు మన
కండ రలను చాచుట ాా ర మన సరమరియం రుగుత ం ి.
iv) సరంక్ే కతను, ైమ౎న మ ియు ప్ా చ ర సమయాని
రుగుప్రచ ానక్త, బయలమౖక్షణ ో కమ౎ ి వ్ేగరని ంచుక్ోవడం క్ రకు ఉ మౖంచ

ేే
ఎకుకవ శక్తిన ప్ ంద్ుక్ నుటకు సరధ్ ప్డుత ం ి.

v) “మౖక్షణ వ క్తిన ప్ ిప్ూరుణనగర చేసి ుం ి” ఎకుకవగర క్రరడలను మనం
ఆ ినచచ ఎకుకవ ైప్ుణా లను ప్ ంద్ుక్ో గలము. అట వంటి భ్యగరలను
ప్ాద్ర ా ైప్ుణా లను కనబడచాలనుకుంటే అట వంటి భ్యగరలకు
వా ైన మౖక్షణను ఇవ్రామ౎. మనం ైప్ుణ ం ప్ ం ినప్ుపడు ఆక్రడ

ర ను
ఆడుచూ ఆనంద్ం ప్ ంద్ు ాము.
1. ర ీరక ద్ృడతాం ప్ ంద్ ానక్త భ్ౌ క మ౒ద్ ఎలా సహాయప్డుత ం ?ి

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. ర ీరక ద్ృడతాం మౌకక ఐద్ు అం రలను గూ ిో మ౒వ ించం ి.

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
9.3.1.2 సయమాజిక్ అభివృద్ధధ
ిలలకు, వ్ర యామ మ౒ద్ మౌకక ప్ామ్జ ాలు ప్ా ే క్తంచ మ౒లువ్ైనమ౒
మ ియు అవసర న
ై వన ప్
ై ుణా లను అం స
ి ిర . క్రరడలో ప్రలగొనటం
ాా ర నూతన ేి త
ి లను ప్ ంద్ుక్ోవడం మ ియు సరమా క మ ియు
సమూహ వ్ర ావరణంలో తనను ాను ఎలా నరా ించుక్ోవ్రలో
ెలుసుక్ోవ ానక్త అవక్రశం కమ౎పసుిం ి.

చాలా ఆటలు జట కృ ి ై క్ేంద్ృకృత ై ఉంటయ . ఒక ిలవ్రడు తన
ోటివ్ర ికంటే చాలా మంచ ప్ుట్ బయల్ ఆటగర గ

ి ర ఉంటయడు, క్రన్న క్ ని సరరు
బం న ఇతరులకు అం ించనటనల ే వ్ర ి జట గలవద్ు. రనక్త వ ేఖ్ంగర సరర్
ఆటగరడు అనుక్ ననట వంటి యువకుడు అంక్తత భ్యవం ో ఆడటం
ేరుోక్ నును ఆ అంక్తత భ్యవన ో ఆడుటం జట లో ఇతరులకు సహక ించడం
ాా ర జట మ౒జయానక్త ా ి సుిం ి. తరచూ ఆటగరళ్ళ సగట ప్

ై ుణ ం గల
వ్ర ై ాప్పక్ర స రస ి కంటే ఎకుకవ జట కృ ి ో ఇతరులను ఓ ించగలరు. ఇ ి
తరచూ క్ోరులో జరుగుత ం ి. జట లో కమ౎ ి ప్నచేయడం సహచరులలో కమ౎ ి
ప్నచేయటం, మౖక్షకు ో మ ియు ఇతర ద్ే ల ో సరనుకూల ప్రసపర చర లు
ఎలా ఉం ాల ే ి ిలలకు బో ిసి ుం ి. క్ోచ్ ో ఉని అరివంత న

ై మ ియు
ప్ాభ్యవవంత ైన సంబంధ్ం వ్ర ి మ౒ ాంత ఇతర ప్ామ్జనకర న

ై
సలహాలను వ్ద్క ానక్త ప్ో ా త స

ి ి ుం ి. ఆటలు తరచూ ఇతరులలో కమ౎ ి
ప్నచేయుటకు బలవంతం క్రకప్ో నట ే వ్రరు మంచ ి ప్ ంద్ుక్ోలేరు.
ఇ ి చాలా మ౒లువ్ైన ైప్ుణ ం.
వ్ర యామ మ౒ద్ కూ ా మ౒జయం మ ియు వ్ైఫలా లను ఎలా
ప్ ిష్క ించుక్ోవ్రలో ల
ె ుసుక్ోవ ానక్త ఒక మారొ ం. ఇ ి తరువ్రత ప్నలో
వ వహ ించే ముంద్ు ే ానంలో ఓట లో నుం ి ఎలా బయటకు రవ్రలో
ెమ౎యజేయడం మంచ ి. ఆటలు ఆడబో ే ిలలకు ఓట రశాతం క్రద్న
ే ిపంచామ౎. అలాగే ఉనితంగర ఎలా గమ౎చాలో ేరుోక్ోకవడం ఒక మ౒లువ్న

ై
ైప్ుణ ం. గ ిా ి అ న మ౒జేతను ఎవరూ ఇష్ప్డరు. మ ియు క్రరడలు

మ౒జయాని ఓ ప్
ి ో న ప్ాత రుిలు, మ౒ ేమ౗యుల అన చూడకుం ా ఎలా
జరుప్ుక్ోవ్రలో ే ిపసుిం ి.
1. ిలలు ర ీరక కృ ా లో ప్రలగొనుటవలన కమ౎గే సరమా క ప్ామ్జ ాలేమ౒?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
9.3.1.3 మాన ిక్ మరియు ఉద్దవగ్ అభివృద్ధధ
క్రరడలు, వ్ర యామం మ ియు మ్గ వంటి ర ీరక కృ ా లు మన ర ీరక
ఆ చగ ం ై ప్ాభ్యవం చూ ి య
ర సు ను కలుగజేసి ుం ి. అ ే మన మాన క
ి
మ ియు ఆ చగ ం కూ ా ప్ాభ్యవ్రనక్త లోనవుత ం ి. భ్ౌ క కృ ా లు వలన
మాన ిక మ య
ి ు ఉ ేాగరల ప్ామ్జ ాల మ౒వరణకు ర ీరక శరమ అ ే ి
ద్డు చటోనన్ మ ియు ఎ ి ిపన్ సరావ్రల ఉతప ి సరథ న ంచుత ం .ి
ఇమ౒ ద్డులో నూ చటాన్ టర్ గర ఉంటయ వ క్తిలోన నరు ా న
తగిొంచేమ౒గర కనబడ ా .
ర ీరక శరమలో ప్రలగొనడం ాా ర మాన ిక మ ియు ఉ ేాగరలలో ప్ ం ే
ప్ామ్జ ాలు :
 రుగైన మాన ిక ిథ న కలుగజేసి ుం ి.
 జఞాప్కశక్తి రుగుత ం ి.
 ఒ ి ిన తగిొసి ుం ి ఒ ి ిన అ ిగ ంచే సరమ ిరయలను రుగుసుిం ి.
 ర ీరక సరధ్నల ప్ట హ ంచే

ి లా చేసి ుం ి.

 ర ీరక సరమ ిరయల ప్ట మ౒ రాసరని ంచుత ం ి.
 న రశ నసపృహలు తగుొ ా .
1. ిలల వ క్తి ాానక్త మాన ిక మ ియు ఉ ాే గ అభివృ ల ిి ో ర ీరక కృ ా లు
ఎలా సహాయప్డ ా ?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
9.3.1.4 ఆధ్ాాత్మాక్ అభివృద్ధధ
మన మ౒త ప్రమారిం అను న

ి ప్నులు నరా ి సి ూ ఏ ో ఒక మ౒జయం
సర ించుటలో లేద్ు. క్రన్న మన ఉనక్తన అరిం చేసుక్ నుటలో ఉం ి. అ ా క
ేలుక్ లుప, ఇ ి అ ా క జఞా ోద్యం ఇ ి అనుభ్వప్ూరాకంగర
సంత ించుక్ ంట ం ి అం ేక్రన ప్ుసి క్రల నుం ి మనం ేరుోక్ోలేము. ఇ ి
వ క్తిగత ఆత సరక్ష్య ాకరం ఇ ి నత మ౒తం మ ియు ప్ ిప్ూరణ మ౒ ానక్త
నద్ర నం. సరళ్ంగర చెప్రపలంటే రు ఆత ో ఎప్పటిక్ర చనప్ో రు ఎవ ై ా
ఒక వ్ేళ్ ఆ ాా క వ్మ౎గింప్ు (జఞా ోద్యం) నరాచంచాలంటే అ ి అ ేక
మ౒ ాలుగర నరా ించవచుోను ఎంద్ుకంటే ఇ ి అనుభ్యవ్రలకు చెం ిన ి గనుక
అ ా క జఞా ోద్యంను మ చ మాటలో చెప్రపలంటే ద్ు రశ, అహం లే ా
సరారిం ఏమాతాం క్రనపంచకుం ా మౌకక గు ి ంప్ును ెమ౎యజేయున ి.
ఆ ా క జఞా ోద్యం అనగర మన అంత రాగరని ె ిచే ప్ాక్తరయ. ఇ ి
నత వ్రని ప్ ంద్ుక్ ేంద్ుకు సహాయం చేసి ుం .ి ఇ ి మ మ౎ి

సాతంతా లనుగర చేసి ుం ి. రు ఇతరుల నుం ి ఏ ఆమౖంచకుం ా చేసి ుం .ి
ఆమౖంచడం ఆ వ్
ి ేయడం అనగర ప్ ిప్ూరణ సం ోష్రని కమ౎గి ఉండట ే
వ్ర యామ మ౒ద్ అలాంటి మాన ిక ిథ న సుక్ నవసుిం ి.
క్రరడలు ప్ా ానంగర ర ీరక క్రర కలాప్రలు అ నప్పటిక్ర వ్రరు
ఎలప్ుపడూ ధ్ృడంగర సపృహకమ౎గి ప్ో రడుతూ ఉంటయరు. వ్ర ిలో మ౒

ెై కశక్తిన
సంప్ూరణ భ్క్తిన ంప్ ం ించ ానక్త, ఆ ా క సంఘటనల ాా ర అత నిత
మౖక్షణ వంటి ే అలాంటి వ్రరు గచల్ లే ా గచల్ క్రప్ర్ , మ౒జేతలు లే ా ఓట
ప్రల ైనవ్రరు – ఇమ౒ అన్ని క్ేవలం అద్ుాతం.
1. ఆ ా క జఞా ోద్యం అనగర ే ?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. ఆ ా క జఞా ోద్య ప్ాక్తరయలో క్రరడలు ఎలా సహాయప్డు ా ?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
9.4 వ్యాయామ విద్ాా కయర్ాక్రమాలు
వ్ర యామ మ౒ ా క్రర కరమాలు మ౎ంగ, జఞ , సంసకృ క ేప్ద్ ం లే ా
సరమ ిరయల ో సంబంధ్ం లేకుం ా మ౒ ా రుిలను వ్ర ి ర ీరక ైప్ుణా లను
మ ియు సరమా క వ్ైఖ్రులు వ్ర ి గ ిష్ సరమ ిరయని చేరుక్ోవ ానక్త

అవసర న
ై ప్ాయతిం చేసి ర . వ్ర యామ మ౒ద్ మ౒ ా రుిలను వమ్జన
ద్శలో చేయవల ి క్ర ర లక్ రకు ిద్ిప్రుసుిం ి. భ్ౌ క కృ ా ల ాా ర
మ౒లువను మ ియు ఆనం ాని ఆమౖంచనటనల ే మ౒ ా రుిలంద్రూ మ౒జయాని
అనుభ్మ౒సరిరు.
గుణాత క ైన వ్ర యామ మ౒ ా క్రర కరమం మౌకక ఉ శ ేి ం
మ౒తక్రలం క్ోసం భ్ౌ కంగర క్తరయామ౗లంగర వ వహ ించే ప్ాక్తరయలో మ౒ ా రుిలకు
మారొ ద్ర ం చేసి ుం ి. మ౒ ా ప్ాక్య

తర లో వ్ర యామ మ౒ద్ ఒక ముఖ్ా ంశం. భ్ౌ క
మ౒ద్ లో అన్ని మ౒ ా రంగరలలోవల మ౒ ా రుిలు అవసర న

ై ప్రాథ క
ైప్ుణా లను సరధ్న మ ియు రుగుప్రచుక్ోవల ను.
మ౒ ా రుిలు వ్ర ి ెైనం ిన మ౒తంలో వ్ర యామ మ౒ద్ లో ేరుోక్ ని
ప్ుణా లను ఏక్రకృతం చేసి ర . మ౓టి ోప్రట అ ేక ప్ామ్జ ాలు ఫమ౎తంగర
గణాత వ్ర యామ మ౒ ా క్రర కరమమంలో ప్రలోగచనుట వలన చురుకుగర,
ఆ చగ కర ైన వన ైమ౎న, స ైన ప్ో ష్క్రహరం, ైప్ుణ అభివృ ిి రుగైన
ర ీరక ద్ృఢతాం, ఇతర మ౒ష్యాల ప్ట అభివృ ,ిి లక్ష న ిశ

ే ం, సాయం –
కరమమౖక్షణ, ాయకతాం మ ియు సహక్రరం, ఒ ి ి తగిొంప్ు, రుగైన వాయ
సరమరియం మ ియు బలప్రచబ ిన సమవయసక సంబం ాలు, వ్ర యామ
మ౒ద్ లో అను న
ి సరధ్నకర ైన మ౒ ా రుిలుగర సరమ ిరయని, వన త ాాన్ని
ంప్ ం ించే మ ియు వాయఫలం. అనుభ్వ్రల అభివృ ిి క్త అవక్రశం
ఉంట ం ి.

1. వ్ర యామ మ౒ ా క్రర కరమాలు అంటే ఏ టి?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. గుణాత క ైన వ్ర యామ మ౒ద్ క్రర కరమం మౌకక ప్ామ్జ ాలేమ౒?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
9.4.1 వ్యాయామ విద్ాా కయర్ాక్రమమం క్క సయవభావం
వ్ర యామ మ౒ ా క్రర కరమం భ్మ౒ష్ త్ లో ర ీరక క్రర కలాప్రలో
ప్రలగొ ేంద్ుకు ప్ామ్జ ాని ప్ ం ేంద్ుకు అభ్య సకున శక్తినవ్రామ౎ ఇట వంటి
అవక్ర రలు ప్ాసి ుతం సపష్ంగర ఉండకప్ో వచుో లే ా ెమ౎యకప్ో వచుో.
భ్యవ్రవ్ేశ రంగం ప్ద్ి భ్ౌ క మ౒ద్ లో ఉండకప్ో ా ర ీరక కృ ా లలో
మ౒జయవంతంగర ప్రలగొన ానక్త అభ్య సకునక్త మ౓లుకమ౎పసుిం ి. ఇ ి సంక్తష్
ప్ద్ి ఎలా మ ియు కద్మ౎క ఎంద్ుకు అ ే ాన ద్ ఆ ారప్ ి ఉంట ం ి.
ప్ా క్రర కలాప్ంను ఒక ప్ా ే క ైన ానక్త చూ ేబద్ులు వ్రటిలో సరమ తలను
ొక్తక చె ేప భ్యవనలను ప్ావ్ేశ డ ా . ఇ ి మ౒ ా రుిల కద్మ౎కల
అవగరహనను మ య
ి ు ాన అంత న
ీ సూ ాాలను రుగుప్రచ ానక్త
ఉప్మ్గప్డుత ం ి. మ౒ ా రుిలు మూడు రంగరలో (సంజఞా ాత క,
ప్ాభ్యవ్రత క, మాన ిక చల ాత క) వ్ర ీ ర ీరక ప్న రు అరిం చేసుకుంటయరు.

ఇ ి ఒక సపష్ ైన ప్ాకటన వ్ర యామ మ౒ద్ తరగ లో మాన క

ి
చల ాత కరంగం నకు ప్రాథ కంగర చాలా ప్రాముఖ్ త ఉం ి అ నప్పటిక్ర
మన మ౒ ా రుిలు తారగర నరణయాత కంగర (సంజఞణ ాత క రంగం) సపం ిసి రరు
మ ియు ఆటగరనక్త ఉండవల ిన లక్షణాలు మ ియు జట కృ ి (ప్ాభ్యవ్రత క
రంగం) వంటి లక్షణాల ోను ప్ాద్ ి సూ

ి ద్ే వ్రళ్ వల రగరలన మనము
క్ోరుకుం ాం. మ౒భిని బో ధ్న ప్ద్ి త ల ఉప్మ్గం మూడు మ౒భ్యగరలలో
ప్ాద్ ి తమవుత ం ి మ ియు అవగరహన ో క ిలే ప్ుణ ం కమ౎గిన
ప్ాద్ర ాక్రరులను ఉతప ి చే ే వ్రగరి ాలు మ౒ ా రుిలు మ౒మ౒ధ్ ేట మ ియు
మ౒భిని మా ొ రలో ేరుోకుంటయరు. భ్యవ్రవ్ేశ రంగం ప్ద్ి ఒక ప్ ిణామ
ప్ాక్తరయగర ేరుోక్ోవ ాని గు ి సి ుం ి రన అరిం మానవుడు ప్ుటినప్పటినుం ి
సమాచా రని కరమప్రచక్ ే సరమ ిరయని కమ౎గి ఉంటయడు. ఇ ి మూలా ార
ైప్ుణా ల ో మొద్లవుత ం ి మ ియు ఉనిత, మ ింత క్తష్ న

ై ఆలోచ ా
మ౒ ా ాలకు ా ి సుిం ి. నవజఞ మౖమ౔వు, ిలలు మ ియు వమ్జనులు
అంద్రూ ఉనిత ైన ఆ ేమౖత ఆలోచ ా ైప్ుణా లను ఎం ిక చేసుక్ న
ఉప్మ్గించే సరమ ిరయని కమ౎గి ఉంటయరు.
ఒక భ్యవ్రవ్ేశ రంగం ప్ద్ే న ఉప్మ్గించడం ాా ర ఉప్ర ా యులు
మ౒ ా రుిల అభ్ స ా ఫమ౎ ాలక్ోసం ప్ాణాళికలు వ్ేయ ానక్త అనుమ నసుిం ి.
ఇ ి తద్ుప్ ి అభ్య స ా ఫమ౎ ాలకు ా ి ే మ౒ధ్ంగర ప్ర రలను ిద్ిం
చేయుటకు సరధ్ మవుత ం ి. చాలా మం ి అ ా ప్కులు ఇ ి సహజంగర
తటసథ ప్డుత ం ి అన భ్యమ౒ంచేవ్రరు. ఉ ాహరణకు మ౒ ా రుిల ర ీరక ప్ ం ిక

మౌకక ప్ామ్జ ాలను అరిం చేసుకునిప్ుపడు. ఈ ప్రాంతంలో తమ జఞా ాని
ప్ాద్ ి ంచే వన ైమ౎న వ్రరు ఎం ిక చేసుకుంటయరు. అ నప్పటిక్ర మన
సమాజంలో మ౒జఞానవంత లుక్రన, ప్నక్త రన అ ా చగ కర ైన ద్ే లకు మనం
చూడవల ి వసుిం ి. అలాంటి ఫమ౎ ాలు అనుక్ోకుం ా వచేోమ౒క్రవు. వ్రరు
ప్ాణాళికలు చేసుక్ న తప్పక అభ్ ించామ౎. మ౒వరణ/ప్ాద్ర న/అభ్య సం లే ా
సరంప్ా ాయ ప్ద్ి త లో భ్ౌ క మ౒ ా వ్ేతిమౌకక బో ధ్ ా ప్ాద్ర నలో మ౓టిక్త
సరథనం లేద్ు అన చెప్పలేము. జఞానం ఆ ారం ో మ౒ ా రుిలు ేరుోక్ోవడం
మొద్లు టినప్ుపడు ఇట వంటి బో ధ్న ఖ్చోత ైన వనరు. ఏ ి
ఏ ైనప్పటిక్ర సరంప్ా ాయ ప్ద్ి లో (గురువు మ౒వ ిసి ూ, ప్ాద్ ి ేి మ౒ ా రుిలు
అనుక ించే యతిం చేసి రరు) మ౒ ా రుిల ప్ట నష్్రయాక్రర కలాప్రలను
ప్ో ా త ిసి ుం ి. అనగర చని ఉ ేే శం ో లే ా అ ిక్రరయుతంగర సూచంచే చర .
ప్ావరి ా ఫమ౎ ాల ప్రంగర ే కకని లక్ష్య లను తయారు చే ే సమయంలో
మ౒ ా రుిలు మ ియు వ్ర ి అవస రల ై ద్ృ సర

ి ంి చామ౎.
భ్యవ ాత క అ ప్
ి తం ో ప్నచేసి ుని ఒక ఉప్ర ా యుడు,
స లభ్ కరి గర, మ౒ ా ి ప్ావరి ా ఫమ౎ ాల ై క్ం రాకృతంగర లక్ష్య లను న ేమౖంచామ౎.
మ౒ ా రుిలు ఎవ ై ే అనువభ్వమౕను ల సరథ లో ప్నచేసి ు ాి చ వ్రరు
ఎకుకవ ప్ుణా ల సరథ లో క్ నసరగుచుని వ్ర ిక్త భ్యప్డకప్ో వచుో ఈ
మౌకక సంభ్యష్ణ నజం. అద్ృష్వ రతి సంభ్యమ౒త (భ్యవ ాత క) ప్ద్ి లో
ఉప్ర ా యుల ైప్ుణా లలో సంబంధ్ం లేకుం ా మ౒ ా రుిలు ప్నచేయవచుో.
మ ియు ఏతరగ సమయం లో ై ా మ౒మ౒ధ్ సరథ లలో మ౒జయాని సర ిసి రరు.

సంభ్యమ౒త ప్ద్ి లో సాతహగర చర /ప్ ిణామ సంభ్ం ాలను
అ ేా ించ ానక్త ేాచోనసుిం ి. వ్ర ి ర ీరక శరమ మౌకక ప్ర వసర ాలు
గలవడం మ ియు ఓ ప్
ి ో వడం మాతా ేక్రద్ు, ప్ ర వరణంలోన క్ ని
అం రలను నయం ాంచ ానక్త మ ియు అంచ ా వ్ే ే ఒక సరమరియం గు ించ
ేరుోక్ోవల న
ి అవసరం ఉంద్ ే మ౒ష్యాని వ్ర ిక్త వ్రరుగర న ిరరణకు
వసరిరు. మ౒ ా రుిలు మ౒భిని అభ్ స ా ణ

ర ులును కమ౎పంచ ానక్త ప్ా ా మాియ
బో ధ్ ా ప్ద్ి త లను చేరోడం మ ియు మానవ ఉధ్ మం మౌకక అ ా యనం
అ ే ి కృత క్రర కరమం ాా ర మ౒సి ృతంగర జరుగుత ం ి అ ే వ్రసి వ్రని
ఉ ేక్ష్ిసి ుం ి. వ్ర యామ మ౒ద్ ఏ ఇతర మ౒ష్యాలక్ై ా చల ాత క రంగంలో
ఎకుకవ ప్రా ాన త నవాద్ు. ానక్త బద్ులుగర అభ్య సకున ఉ ేా రలను,
భ్యవ్రలను మ ియు సరాభ్యమ౒క వ క్తితాం అరియుత ైన భ్ౌ కప్ర ైన
మ౒ ా వంత ెైన వ క్తిగర మంచ ఫమ౎ ాని కనబరుసుిం ి.
1. వ్ర యామ మ౒ ా క్రర కరమాలకు సంబం ించ సంభ్యమ౒త ప్ద్ి క్త

సరంప్ా ాయ ప్ద్ి
ఏమ౒ధ్ంగర భినింగర ఉంట ం ో ల
ె ుపము?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. వ్ర యామ మ౒ద్ క్రర కరమాల ప్ట సంభ్యమ౒త ప్ద్ి మౌకక ప్ామ్జ ాలేమ౒?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

9.4.2 వ్యాయామ విద్ాా కయర్ాక్రమాల లక్షణాలు
గుణాత క ైన వ్ర యామ మ౒ ా క్రర కరమాలు న ర ణాత క ైన
వ వ ,ి వాత, వ్నువ్ంట ే చే ే కృ ా లు మ౒ ా రుిలను ేా ే ించే మ౒ధ్ంగర
మ ియు వ్ర ి మౌకక వ్ైయుక్తిక అవస రలను ేో మ౒ధ్ంగర ఉం ామ౎.
సముచత ైనప్ుపడు, అని క్రర కలాప్రల ప్రాం ాల నుం ి కృ ా ల ఎం ికలో
ప్రలగొంటయరు. సమ ౌల వ్ర యామ మ౒ ా క్రర కరమాలో ప్రలగొ ేంద్ుకు
మ౒ ా రుిలంద్ ిక్ర సమాన అవక్ర రలు కమ౎పసరిరు. ాణ ైన వ్ర యామ
మ౒ ా క్రర కరమాలను ఈ క్తరం ి మ౒ధ్ంగర ఉంట ం ి.
లక్షణాలు :
 సర(అ)నుకూల వ్ఖ్
ై రుల అభివృ ిి న ప్ో ా త ిసి ుం ి.
 చురుకుగర ప్రలగొన ాని ప్ో ా త ిసి ుం ి.
 సమసర ప్ ిష్రకర ైప్ుణా ల అవసరత.
 మ౒ ా రుిల ఆసకుిలు, సరమ ిరయల మ ియు సంసకృత ల మధ్
వ ా సరలను గు ి సి ుం ి.
 వ క్తిగత ప్
ై ుణా లను అభివృ ిి చేసి ుం ి.
సయ(అ)నుక్ూల వ్ెఖ్
ై ర్ుల అభివృద్ధధ ని ప్ోా తస ిసి ుంద్ధ :
ర ీరక శరమను ఆసరా ించ ానక్త మ ియు మ౒తక్రల ఆ చగ ం
మ ియు య
ర సు ై ాన ప్ాభ్యవం మ౒లువ్ైన ిగర ప్ో ా త ించే వ్ర ిన
ప్ో ా త ించే అనుభ్వ్రలకు మ౒ ా రుిలు గురవు ారు. వ్రరు అ ేా ించ ానక్త,
సరహసం చేయ ానక్త, ఉత కతను ప్ాద్ ి సరిరు. ఇతరులకు సహక్రరం

అం ిసి ూ ప్నచేయ ానక్త మ ియు ర ీరక ప్ ం ిక మౌకక వ క్తిగత ఆ చగర ని
రుగుప్రుచుకు ే సరథ న సర ించ ానక్త ప్ో ా త ించబ ెద్రు. అని
అనుభ్వ్రలు సరనుకూల వ క్తిగత మ ియు సరమా క ప్ావరి నల అభివృ ిి క్త
అవక్ర రలను అం స
ి ి ుం ి.
చుర్ుక్ుగయ ప్యలగొనడానిి ప్ోా తస ిసి ుంద్ధ :
వ్ర యామ మ౒ ా క్రర కరమంలో అభ్ స ా అనుభ్వ్రలు ప్ా మ౒ ా ిక్త
గ ిష్ క్రర కలాప్రలు మ ియు ప్రలగొ ే సమయాని అం స

ి ిర . జట ప్న
సమయంలో ప్ా అవక్రశం ేరుోకు ే క్రర కలాప్ంలో ప్ా మ౒ ా ి చురుక్ైన
ప్రతాను కమ౎గి ఉంటయడు.
సమసయా పరిష్యకర్ నెైపుణాాల అవసర్త :
నరణయాత క మ ియు సమసర ప్ ిష్రకర ైప్ుణా లను అభివృ ిి
చేయుటకు, సమస లను గు ి ంచ ానక్త మ ియు ప్ ి ో ించ ానక్త
మ౒ ా రుిలను సవ్రల్ చేసి ుం ి. వ్రటిన ప్ ిష్క ించ ానక్త మ ియు మ౒భిని
మా ొ రలో ప్ ిష్రక రలను కనుగకన ానక్త చురుక్ైన మా ొ రలను అ ేా ిసి ుం ి.
విద్ాార్ుధల ఆశక్ుిల, సయమరయధాల మరియు సంసకృతుల మధ్ా వాతాాసయలను
గ్ురిిసి ుంద్ధ :
అభ్ స ా కృ ా ల ఎం ిక, ప్ ిక రలు మ ియు ప్ ా ిరలు మ౒ ా రుిల
మ౒భిని లక్షణాలను ప్ా బంప్ చేసి ర . సరంసకృ క వ్రరసతాం, మ౎ంగ, ప్ా ే క
అవస రలు మ ియు మ౒మ౒ధ్ రక్రల అభిరుచులు అభ్ స ా అవక్ర రల ప్ాణాళిక
చేయునప్ుపడు ప్ ిగణలోనక్త సుకుంటయరు.

వాకతిగ్త నెైపుణాాలను అభివృద్ధధ చదసి ుంద్ధ :
ఎకకడ అనుకూల ై ే అకకడ వ్ర యామ మ౒ ా క్రర కరమం
సము ాయంలో ఏ జరుగుత ం ో వ్రటిక్త మ౒ ా రుిలను అనుసం ానం
చేసి ుం ి. మ౒ ా రుిలు ప్రాధ్ క సరమా క ప్

ై ుణా లు, జట ప్న, సమసర
ప్ ిష్రకరం, ాయకతాం మ ియు ప్ాభ్యవ్రత క సమాచార ప్ాసరరం ఇమ౒ వ్ర ి
భ్మ౒ష్ త్ లో మ౒లువ్న
ై మ౒.
గుణాత క వ్ర యామ మ౒ ా క్రర కరమం మౌకక మ౒మ౒ధ్ లక్షణాలు ఏమ౒?
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
9.4.3 ప్యఠశయలలోని తర్గ్తుల మద్ా జర్ుగ్ు ఆటల ప్ో టీలు
ప్రాంగణములోప్మ౎ జట అంతః ఆవరణములోన ఆటలు లే ా
ఇంటయామూరల్ ఒక ప్ా ే క భ్ౌగచళిక ప్రాంతంలో గల మ౒ ోద్ క్రరడల సమూహం. ఈ
ప్ద్ం ఇంటయా (Intra) మురస్ అ ే లాటిన్ ప్ ాల నుం ి వచోం ి. రన అరిం
“గచడల లోప్ల”. ప్ు రతన నగరంలోన ‘గచడల లోప్ల’ జట మధ్ జ ిగే క్రరడల
ప్ో టీలు మ ియు ఆ ప్ో టీలను సూచంచ ానక్త ఉప్మ్గించబ ిం ి.
ప్రాంగణములోప్మ౎ జట మ౒ ా రుిల య
ర సు ను ప్ో ా త ించ ానక్త
మ ియు జఞ య సరథ లో ప్రలగొన ానక్త సరమ ిరయలు లేన వ్ర ిన
తయారుచేయ ానక్త ఉప్మ్గిసి రరు. ప్ాజలు ప్ాజల ో ఆటలు ఆడుట గూ ిో

ఇంటయామూరల్ ెమ౎యజేసి ుం ి. ఇంటయామూరల్ లో ప్రలగొనడం అహం కు
అవ చధ్ం కమ౎గించ రద్ు. లే ా మ౒ ా రుిలను చులకనగర, అస కర వంతంగర
తయారుచేయ రద్ు. ఇంటయామూరల్ అ మ౒

ే ప్ో టీలు అ ే ఎప్ుపడూ
గుంప్ుగర ప్రలగొనుట మ ియు సర ాగర ఉంటయ .
ఇంటయామూరల్ క్ తి ప్
ై ుణా లను ేరుోక్ోవ ానక్త లే ా వ్ర యామ
మ౒ద్ లో ేరుోకుని ైప్ుణ సరధ్నకు అవక్రశం కమ౎పసుిం ి. ఇ ి
ేి ిత ల ో ఆడటం మ ియు ేిహాలను రుగుప్రచ ానక్త మ ియు క్ తి
ేి ిత లను సంప్ర ంి చుక్ నుటకు, మ౗లాభివృ ిి క్త ఒక అవక్రశం ఉంట ం ి.
మ౒ ా రుిలలో ాయకతాం క్రర ాభివృ ిి న ంప్ ం ించే అవక్రశంగర, సంక్ష్ిప్ింగర
చెప్రపలంటే ఇంటయామూరల్ క్రర కరమం మ౒ ా రుిల మ౒ ాభివృ లిి ో
అద్ుాత ైన ి.
భ్ౌ కంగర చురుకుగర ఉని వ కుిలను మ౒ ా ప్రంగర ఉనిత
సరధ్కులుగర ఉంచుత ం ి. ైప్ుణ అభివృ ిి ఏ ఇంటయామూరల్ కృత ంలో ై ా
ఎకుకవ భ్యగరని ఆకర ంచ సరధ్ ాభివృ ిి న కనబరుసుిం ి.
ఈ క్తరంద్ ే కకనబ ిన సో ప్ర ాలు, సుక్ నబ ిన కరమము సమగర
మ ియు సమరివంత ైన ఇంటయామూరల్ క్రర కరమం ాా ర అభివృ ిి
సర ించవచుో.
1. క్రర కరమం మౌకక న ర ణాని న ేర ిసి ుం ి. (నరణ సుిం ి)
2. క్రర కరమం క్ రకు ాయక ాాని నరాచంచుట.

3. క్రర కరమం చకకగర నరా ించుటకు ాయకులను ఎలా నయ ంచాలో,
మౖక్షణ ఎలా ఇవ్రాలో నరణ ంచుట.
4. అని క్రర కరమాల రూప్కలపన మ౒ ా ాలను సూ ాక ించుట.
5. అని క్రర కరమాలకు సురక్ష్ిత రూప్కలప ా మ౒ ా ాలను
తయారుచేయుట.
6. ప్రలగొ ే వ్ర ిక్త ఆక ంచ

ి ానక్త ప్ాచార వూ హాలను అభివృ ిి ప్రచుట.
7. ప్రలగొ ే వ్రరు సర ించన మ౒జయాలను ఎలా జరుప్ుక్ోవ్రలో నరణ ంచుట.
8. ఆ ిక వనరులను ప్ ిగణలోనక్త సుక్ న బ ట్ ెె ను తయారుచేయామ౎.
9. క్రర కరమం మౌకక ే యం సంప్ూ ి చేయుటకు తగు ఏ రపటను
చేయామ౎.
10. మ౏గచ మ ియు టోరి ంట్ నరాహణలో ప్

ై ుణా లు సర ించుట.
11. ప్ా సంఘటనకు సమగర ప్ాణాళికను కమ౎గి ఉం ామ౎.
12. క్రర కరమం ను రుగుప్రచ ానక్త మూలా ంక ా, అంచ ా ప్ ిక రలను
అభివృ ిి ప్రుచుక్ోవ్రమ౎.
1. అంతః ఆవరణ ఆటలను నరాచంచం ?ి
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________

2. మ౒ ా రుిలకు ఇంటయామూరల్ ఏ మ౒ధ్ంగర ఉప్మ్గప్డును ?

________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
3. సమరివంత ైన ఇంటయామూరల్ క్రర కరమాల నరాహణకు ఎలాంటి చర లు
సుక్ోవ్రమ౎?
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
9.4.4 అనేక్ ప్యఠశయలల మధ్ా జర్ుగ్ు ఆటల ప్ో టీ
ప్రఠ్ రల మౌకక “ప్రాంగణము వ్లుప్మ౎ జట ” క్రర కలాప్రలు
జరుగు ా . సర ారణంగర ఆవరణం వ్లుప్ల క్రర కలాప్రలు అ ేక ప్రఠ్ రల
మధ్ అన ిక్రర ప్ో టీన కమ౎గి ఉంటయ . న ర ణాత క వ్ర ావరణంలో ఒ ి న

ి
మ ియు ప్ో టీత ాాని ఎద్ు కకనుటకు యువకులకు ే ిపసుిం ి. అ ే
అనుభ్వ్రలు మ ియు సమస లను గు ించన భ్యవనలు మ ియు సమస లను
గు ించన భ్యవనలు మ ియు ిలల మధ్ ఉని మధ్ వ ి తాం క్ోసం, ిలలకు
సహాయప్డటయనక్త ద్ే లు శరద్ి వ ించవల ి ఉంట ం ి.
ఈ క్తరం ి ప్టిక నంద్ు ప్రాంగణము వ్లుప్మ౎ జట వలన కమ౎గే లాభ్యలు
నష్రలను చ ిోంచడం జ ిగిం :ి

లాభాలు నష్యాలు
1. ఒక్ే ప్రఠ్ రలలో గల మ౒ ా రుిలలో 1. మ౒ ా రుిలు ఆటలో గలవ్రల ే
ేశభ్క్తి మ ియు ఐక తను ఆక్రంక్ష ో అ ై క మా ొ రలను
కమ౎గించుటకు
ఎంచుక్ నుటకు అవక్రశం కలద్ు.
సహాయప్డుత ం ి.
2. ఇ ి జట లోన ప్ా క్రర ాక్రరుడు 2. వ్ర ిలో ప్గ, అసూయ
భ్యద్ త వ ించేలా ప్ా ే క అనవసర ైన
ప్రతాను
భ్యవ్రలు రగవచుోను.
వ ిసి ుం ి.
3. మ౒ ా రుిలకు ఇతర ప్రఠ్ రలల క్రర ా 3. వ్ర ి ై మ౒ప్ త

ీ ైన మాన ిక ఒ ి ి
జట ల మ ియు మౖక్షకుల నుం ి కనపసుిం ి.

ఎం ో
క్ ంత ేరుోకుంటయరు.
4. మ౒ ా రుిలకు క్రర ారంగంలో మ౒మ౒ధ్ 4. ఎకుకవ మొతి ంలో డబుు మ ియు

రక్రల
సమయం ఖ్రుో చేయవల ి
ఉప్ర ి వన ప్ాగ అవక్ర రలు
ఉంట ం ి.
కమ౎పసుిం ి.


1. ప్రాంగణము వ్లుప్మ౎ జట క్రర కలాప్రలు ఏమ౒ ?
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
2. ప్రాంగణము వ్లుప్మ౎ జట కృ ా ల మౌకక లాభ్నష్రలను చ ిోంచుము.
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
9.5 ముగింపు
ఆ చగ కర ైన చురుక్ైన మ౒తంలో ర ీరక శరమ మ ియు స ైన వన
మ౒ ా ాల ఎం ికలు కమ౎ ి ఉంటయ . మ౒ ా రుిలు ముంద్ుగర ఆ చగ సంబం ిత
ప్రాధ్ క జఞానమును, సంబం ిత ప్
ై ుణా లను ంప్ ం ించుక్ నుటకు కృ ి
చేయామ౎. వ్ర ి వ్ర ి కృ ా లు మ ియు నరణయాలు వ్ర ి ఆ చగ ం, ర ీరక ౌష్వ
మూ ి మతాం వ క్తిగత సంక్ష్ేమం, అభ్ సనను అనుకూలప్రుచుక్ నుటలో ఎలా
అనా ంచుక్ోవ్రలో మ౒తంలోన అని రంగరలలో మ ియు వ క్తిగత
అభివృ ిి లో ఆ చగ కర నరణయాలు చేసుక్ోవల ి ఉంట ం ి. ప్రఠ్ రల
వ్ర ావరణం మ౒ ా ి మౌకక వ్ఖ్
ై రులు, ప్ాద్ర ా ైప్ుణా లు, ప్ావరి నల ై
అత ంత ప్ాభ్యవ్రని కమ౎గి ఉంట ం ి.
ిలలకు భ్ౌ క బో ధ్న ఆంతరంగిక క్ో ిక ద్ ఆ ారప్ ి ఆడుటకు
మ ియు కద్మ౎కకు సహాయప్డుత ం ి. భ్ౌ క మ౒ద్ ను కూ ా మంచ
ఉప్ర ా యులు, ప్రఠ్ ప్ాణాళిక – ఉత కత, అనుభ్వము, ఆసక్తి, సహక్రరం,
జఞానం, ఉ ా హం వంటి వ్రటి ో చే ిో ల

ి ల అభివృ ిి క్త ోడప ామ౎. ఒక క్ోణంలో
ఇకకడ ఉప్ర ా యుల ప్న అసంప్ూ ి గర ఉంట ం ి. ఒక యువకుడు బం న

మ౒ ి ి ప్ట క్ోవ ానక్త, ర ీరకంగర అ ేక సమయాలలో గ రమ౒ంచ ానక్త
మ ియు ఈ కృ ా లకు సంబం ించ ‘ఎలా’ మ ియు ‘ఎంద్ుకు’ లను అరిం
చేసుక్ోవ ానక్త సహాయం చేసి ుం ి. వ్రసి వ్రనక్త ఈ ప్న మ౒భిని ై ర ీరక
కృ ా లు, సరంక్ే క ప్ర ైన భ్యష్ మ య

ి ు సరధ్న ాా ర కూ ా చాలా క్తష్ంగర
మా ిం ి. ఇ ి భ్ౌ క మ౒ద్ తగిొంప్ు ప్ాక్య

తర లో అలప మ౒ష్యం ో కూడుకుని ి.
ఇ ి క్ేవలం ిలేస్, జట ఆటలు మ ియు ర ీరక ధ్ృడతా కృ ా లు కమ౎గి ఉని
ప్లు క్రర కరమాలను ఇ ి మ ింత క్తష్ం చేసి ుం ి.
ర ీరక శరమలో మ౒ ా రుిల ప్ా ేయం అ ే ి వ క్తిగతంగర అ ేక రూప్రలో
ఉంట ం ి. ఇ ి ప్ో టీ లేన క్రర కరమాలు ాా ర ప్ో టీ కమ౎గిన ఆటల వరకు.
వ క్తిగత మ ియు జట ప్న రును రుగుప్ ిచేంద్ుకు చల ాత క
ైప్ుణా లు మ య
ి ు వూ హాత క జఞానం మౌకక ప్రాముఖ్ తను
ెమ౎యజేసి ుం ి. ప్రాధ్ క చల ాత ైప్ుణా ల అభివృ ిి నుం ి మ౒ ా రుిల
ఆటల మౌకక భ్యగ న

ై సంక్తష్ ైన కద్మ౎కల మా ిరులను ప్ో ా త ిసి ుం ి.
శక్తి, సరరలతలు మ ియు ఓరుప లను ర ీరక సరమ ిరయలను అభివృ ిి
ప్రుచుక్ నుటలో వ్రరు ర ీరక ధ్ృడతాం మ ియు ప్న రు ం ింటిక్త
సంబం ించన వ్రటిన ల

ె ుసుకుంటయరు.
మనం క్రలానక్త అనుగుణంగర స క్ష ప్ునః న ర ణాలను మ౒ద్ లో
మ ియు మ౒తంలో కమ౎గిఉం ామ౎. మ౒ ా రుిలకు బో ించే కరమంలో భ్ౌ క
మ౒ద్ లో కూ ా ఇ ి సత .ే మ౒సి ృత న
ై ీ లో మనలను మనం
ప్ామౖించుక్ోవల ిన అవసరం ఎం ెై ా ఉం .ి ద్ే నమూ ాలో (భ్మ౒ష్

మ౒తంలో) మ౒ ా రుిల మ ియు వ్ర ి మ౒తంలో కద్మ౎క ఆకర ంచవల న

ి
సరథనంగర చూసరి ర? ఈ సంద్రాంలో మన బయధ్ త ఏ టి? మ౒ ా రుిలకు వ్ర ి
జఞా ేం య
ిా ాల మ ియు ేధ్సు ాా ర ేరుోకుని వ్రటి మధ్ ముఖ్ ైన
సంబం ాలను ఏరపరచ ాని మనం వ్ర ిక్త ఏ మ౒ధ్ంగర సహాయప్డగలం.
వ్ర యామ మ౒ద్ మాధ్ మం ాా ర యువతకు మంచగర మ ియు వ్రరు
మ౒సుిని ప్ాప్ంచాని అరిం చేసుక్ోవ ానక్త మనం ఎలా సహాయప్డగలం?
ఇట వంటి ప్ాశిలను వ్ర యామ మ౒ద్ లో మన చ వ్ర ీ ప్నక్త ముంద్ు
వ్ేసుకునిట ే ఈ ప్ాశిలకు కూ ా స ైన సమా ా ాలు మనం
ప్ ం ినట ,ే మన అభ్ సనను రుగుప్రుచుక్ోవ ానక్త చాలా కృ ి
చేయవల ి ఉంట ం ి.
9.6 సంపాద్ధంచవల ిన పుసి క్ములు
Please see English material
9.7 భాగయంతర్ క్ృతాములు
1. స ైన ఎం ికను చేయుము.
i) వ్ర యామ మ౒ద్ మౌకక లక్ష్య లు:
a) ిలల భ్ౌ క అభివృ ిి .
b) ిలలను సరమా కంగర సమరుిలను చేయుటకు.
c) ిలలో ధ్ృడ న
ై ఉ ాే గ అభివృ ిి .
d) ైవన్ని

ii) ఈ క్తరం ి వ్రటిలో ఏ ి గుణాత క ైన వ్ర యామ మ౒ద్ మౌకక లక్షణం
క్రద్ు.
a) చురుకుద్ ాని ప్ో ా త ిసి ుం ి.
b) సరనుకూల ధ్ృకప ాని ప్ో ా త ిసి ుం ి.
c) మ౒ ా రుిలు ప్ా క్రరం రుోక్ోవ్రలన బో ిసి ుం ి.
d) వ క్తిగత ైప్ుణా లను అభివృ ిి చేసి ుం ి.
2. ఈ క్తరం ి వ్రటిక్త సంక్ష్ిప్ి సమా ా ాలను వ్రాయుము.
a) వ్ర యామ మ౒ద్ మౌకక ప్రాముఖ్ త.
b) వ్ర యామ మ౒ద్ మౌకక సంభ్యమ౎ ా ప్ద్ి .
c) వ్ర యామ మ౒ద్ లో ఉప్ర ా యున ప్రతా.
3. వ్ర యామ మ౒ద్ మౌకక లక్ష్య లు మ య

ి ు ఉ ేే రలను ే కకనుము.
4. సమగర (స కృత) వ క్తితా అభివృ ిి న గూ ిో వ్రాయుము.
5. గుణాత క వ్ర యామ మ౒ ా క్రర కరమాల లక్షణాలేమ౒?
6. ప్రాంగణములోప్మ౎ జట మ ియు ప్రాంగణము వ్లుప్మ౎ జట క్రర కలాప్రల
మధ్
వ ా సరలేమ౒? మ౓టి మౌకక లాభ్ నష్రలను కూ ా ెలుపము.
సమా ానములు :
1) i) - (d)
ii) – (c)

యూనిట్ – - వ్యాయామ విద్ా కయర్ాక్రమ ప్రణాళిక్ మరియు నిర్ హణ
. ప్రిచయం
. అభ్ాసనా లక్ష్యాలు
. పయఠ్ా ప్రణాళిక్
. . పయఠ్ా ప్రణాళిక్ ద్శలు
. . పయఠ్ా ప్రణాళిక్ నియమాలు
. వ్యాయామ విద్ా బో ధనా ప్ద్ధ తులు
. . క్మాండ్ ప్ద్ధ తి
. . ప్రద్ర్ నా ప్ద్ధ తి
. . సంప్ూర్ – భాగం – సంప్ూర్ ప్ద్ధ తి
. . ద్ర్పణ ప్ద్ధ తి
. అంతః ఆవర్ణ ఆటలు, ఆవర్ణ వ్ెలుప్ల ఆటలు నిర్ హణ
. మూక్ుమమ ి కయర్ాక్రమాల నిర్ హణ
. . పయఠ్శయల సమావ్ేశము
. . కయవ్యతుప్ద్ధ తి ప్దాలు ప్ద్ధ తి నిర్ హణ
. . కరర ా దినోతసవం
. . కెలస్థినిక్సస వ్యాయామ క్ద్మ౎క్లు
. ఉపయధ్ాాయుడు మరియు సంమ౏నము
. . ఆరోగా మరియు వ్యాయామ విద్ా సంమ౏న ప్ర్ుచుటక్ు
ముంద్ు శిక్షక్ుడు గురించవలస్థన అంశయలు.
. . సంమ౏న ప్ద్ధ తులు ఉప్మ్గించే విధ్ానము
. . సలహాదార్ు ిగయ ఉపయధ్ాాయుని పయతర
. . సులభ్తర్ంచేయువ్యనిగయ ఉపయధ్ాాయుని పయతర.
. సంక్లను
. సూచంచన ప్ుసక్ములు మరియు సమాచార్ము
10.9 విభాగయనంతర్ క్ృతాములు

. ప్రిచయము
ఉప్రధ్య య మ౒ద్ ను నూతన ప్రుచుటకు మ౒మ౒ధ రకముల ైన కృత ములను
ప్ ొంద్ుప్ ిచయరు ఎొంద్ుచేతననగర మ౒ద్య రుులు బాల ద్శలో నూతన కృత్య లు చేయడొం,
నేరుుకోవడొం ద్యా ర రటి ెద్ద ర ైన అనుస ిొంచి మొంచి ఆ ోగ్ ము, ఆనొంద్మును
ప్ ొంద్గ్లుగ్ుత్యడు ఈ క్ొంర ద్ ఇవాబ ిన అొంశములో ఉప్రధ్య యుడు మ౒మ౒ధ కృత్య లకు
సొంబొంధ్ొంచిన జ్ఞానము మ ియు ప్ాణయళికలను ఎలా తయారు చేసుకొనవల నో
త్మ౎యజ్ేయబడుత ొంద్
. అభ్ాసనా లక్ష్యాలు :-
ఈ పయ యాంశము చదివిన తర్ువ్యత ఈ క్ంర ది సయమరయధాలు క్మ౎గి ఉంటార్ు చవర్
సయధ్ించవలస్థన లక్ష్యాలు
. ర యామ మ౒ద్య ప్ాణయళికలో ముఖ్ ైన అొం రలను అవగరహన చేసుకోవడొం
. ర యామ మ౒ద్ బో ధనయ ప్ద్ు త లను గ్ూ ిు జ్ఞానమును ప్ ొంద్డొం
. మ౒ద్య ుి సమగ్ర అభివృద్ు క్ త్ోడప ే కరడ

ర ల ప్ో టీలను గ్ూ ిు ప్ాణయళికర బద్ు ొంగర
తయారుచేయడొం
. ఆటల ప్ో టీల మౌకక ప్రాముఖ్ తను గ్ు ొంచుట

ి
. ర యామ మ౒ద్ ను అమలు ప్రచడొంలో ఉప్రధ్య య ప్రతాను అవగరహన చేసుకోవడొం
. పయఠ్ా ప్రణాళిక్
ప్రఠ్ ప్ాణయళిక అనేద్ ఉప్రధ్య యుడు అమలు ప్రచవల ిన మ౒ధ్యనొం మౌకక
ప్ాకయ
్ర అొంటే ఉప్రధ్య యు క్ ప్ర ర ొంశము ెై గ్ల అవగరహన మ౒ద్య ుి గ్ూ ిున జ్ఞానము,
సరధ్ొంచయమ౎ిన లక్ష్య లు మ ియు సమరువొంతొంగర బో ధ్ొంచ య క్ ఎనుుకోవల ిన
ప్ద్ు త లను త్మ౎ ే మారద్రశక ే ఈ ప్రఠ్ ప్ాణయళిక

. . పయఠ్ా ప్రణాళిక్లోని ద్శలు
ర యామ మ౒ద్ లో ముఖ్ ొంగర మూడు ద్శలను అనుస ిసరరు
మొద్టి ద్శ : ప్ూరా ప్రఠ్ ప్ాణయళిక
a) గ్మా లను ఏరపరచడొం
b) మ౒షయాలను ప్ ొంద్ుప్రుుట
c) ప్ద్ు త లను ర ొంచడొం
d) మ౒ద్య ుి ప్ా ేశ ద్శను ర ొంచడొం
రెండవ ద్శ : ప్రఠ్ ప్ాణయళిక తయారుచే ి అమలు ప్రచడొం
a) మ౒ ాగ్ప్ు ేరును ఇవాడొం
b) ఉప్ద్ేశొంచిన గ్మా లను ఏరపరచడొం
c) లక్ష్య లను దే ిొంచడొం
d) ేత బద్ద తను ఏరపరచడొం
e) ప్ర ర ొం రమును ప్ున ిామరశ చేయడొం
f) బో ధనయ ప్ద్ు త లను తయారుచేయడొం
g) మూలా ొంకనయ ప్ద్ు త లను ఉప్మ్గిొంచడొం
h) సరధనములను తయారుచేయడొం
మూడవ ద్శ : ఉతర ప్రఠ్ ప్ాణయళిక కృత్య లు
ప్ర ర ొంశము తయారుచే ిన తరు రత రా ొంచవల ిన కృత్య లు ముఖ్ ొంగర i)
మూలా ొంకనము ii) ప్ున ిామరశ iii) ప్ాణయళిక ర యామ మ౒ద్ లో ముఖ్ ొంగర
మూడు కృత్య లను అనుస ిసరరు
. శ ీరక ిద్ుప్రటు:- యత శక్షణకు ముొంద్ు శ ీర ద్యరుడ మును ెొంప్ ొంద్ొంప్జ్ేయుట
ఇొంద్ులో ఎగ్ురుట, వొంగ్ుట, నడుచుట మొద్లగ్ు కృత్య లను చేసరరు ద్ీ వలన

కొండరములలో ఉష్ో గ్రత ెరుగ్ుత ొంద్ రకప్ాసరణ మ ియు శ ీర కరమబద్ీదకరణ,
కొండరములు సరగ్ుట మొద్ల ైనమ౒ ప్ో టీద్యరు క్ మాన ికొంగర ిద్ుప్రుసర
. యత కృత్య లు :- ఈ కృత్య లు రా ొంచయలొంటే ముఖ్ ొంగర మ౒ద్య ుిక్ ఆటకు
సొంబొంధ్ొంచిన అొం రలు, నైప్ుణయ లు మ ియు యమాలు త్మ౎యజ్ేసరరు
ఉప్రధ్య యుడు త్యను ఎనుుకొను సమూహమునకు తగినటుుగర శక్షణ ఇసరడు
. ఉత్ేజ్ప్రుచు కృత్య లు :- యత శక్షణ తరు రత మ౒ద్య ుి సమత్య ి క్
చేరుకోవ య క్ ఈ కృత్య లు ఉప్మ్గ్ప్డత్య ద్ీ వలన శ ీర ఉష్ో గ్రత తగ్ుత ొంద్
ఉచయవాస, చయవాసలు సరమాన ి క్ చేరుత్య మ౒ద్య ుి త్యను ఎనుుకును
కృత్య ు నచిున మ౒ధొంగర చేయ య క్ ేాచు వాడొం జ్రుగ్ుత ొంద్
. . పయఠ్ా ప్రణాళిక్ నియమాలు :-
ర యామ మ౒ద్ లో యమాలు సమూహము మౌకక కృత్య లను బటిు మారుతూ
ఉొంటా ఉద్యహరణకు క రత మ ియు జ్ఞ య కరడ

ర లు అ త్ే కొ ు యమాలు
అొంద్ ిక్ సమానొంగర ఉొంటా
. ర ీరక ిద్ుప్రటు చేయడొం :- ఏ ైనయ ెద్ు కృత్య లు రా ొంచే ముొంద్ు ర ి ొంగ్
చేయడొం తప్ప స ి ర ి ొంగ్ చేయ చో కొ ుసరరుల కొండ రలు ద్బబ నే అవకరశొం
ఉొంటుొంద్ అొంద్ుచేత, ప్రుగ్ు యడొం, ఎగ్రడొం, గొంతడొం, వొంగ్డొం, నడవడొం వొంటి
కృత్య లను యామ౎
. సమగ్ర అభివృద్ు :- వ క్లో సమగ్ర అభివృద్ు జ్రగరలొంటే అ ు అవయ రలకు
సమానొంగర ఉొం ే కృత్య లను యామ౎ ద్ీ వలన మ౒మ౒ధ ాగరలలో ఉొం ే కొండ రలు
ముఖ్ ొంగర చేత లు, కరళ్ళు, డ, ఉద్రొం స ి ైన కరమొంలో ప్ చేసర అొంత్ేకరక
రటి మధ సమనాయము, శక్, ేగ్ము అభివృద్ు చొంద్ుత్య
. వయసుి మ ియు మ౎ొంగ్ము :- కృత్య లను ముొంఖ్ ొంగర వయసుి మ ియు మ౎ొంగ్
ప్రొంగర ఎనుుకో రమ౎ ఆరవ తరగ్ చద్ువుత ను మ౒ద్య రుుల మౌకక కృత్య లు

త్ొ ద్వ తరగ్ `చద్ువుత ను మ౒ద్య రుుల మౌకక కృత్య లకు భినుొంగర ఉొంటా
అలాగే బామ౎కలు చే ే కృత్య ల కనయు బాలురు చే ే కృత్య లు ద్ృడొంగరనూ ఎకుకవ
సమయొంను కేటా ొంచే మ౒ధొంగర ఉొంటా
. అభివృద్ు :- ప్ర ర ొంశము సరధన ొంటనే ర యామము చేయడొం మొంచిద్ కరద్య
ముొంద్ుగర చిను చిను ర యామ కృతలను చే ిన తరు రత కషు ైనమ౒ చేయడొం
మొంచిద్ ఎొంద్ుకనగర ర యామ కృత్య లు ఒక ప్ద్ు ప్ాకరరొం చేయడొం ద్యా ర
త్ొొంద్రగర అలసట గర చి రకు గర రవు
. ప్ర ర ొంశము ిగి ప్ాయ ుొంచుట :- ఒకసర ి ప్ర ర ొంశమును ప్రారొంభిొంచిన తరు రత
ద్య చివర వరకు కొనసరగిొంచయమ౎ లేద్ొంటే శ ీర ఉష్ో గ్రతలో మారుపలు వసర ద్య
ద్యా ర శ ీరొంలో చడు ప్ా ావము ప్డుత ొంద్ అొంద్ుచేత ఉప్రధ్య యుడు
ప్ర ర ొం రమును స ైన ీ లో కొనసరగిొంచయమ౎
. సమలా ి :- కృత మును రా ొంచిన తరు రత శ ీరమును సమత్య ి లో
సుకు రవ య క్ చిను చిను ర యామములను చేయామ౎ మ౓టిలో ముఖ్ ొంగర
కరళ్ును కద్ప్డొం, చేత లు చయప్డొం, తలను అటు ఇటు కద్మ౎ొంచడొం, ద్ీర రాస
సుకోవడొం వొంటి ర యామ సూత్యాలను ప్రటిొంచయమ౎ ద్ీ ద్యా ర శ ీరకొంగరను,
మాన ికొంగరను సమత్య ి క్ చేరుకుొంటాము
. వ్యాయామ విద్ా బో ధనా ప్ద్ధ తులు :-
ర యామ మ౒ద్ లో బో ధన అనేద్ ముఖ్ ైన ప్రతా వ సుొంద్ ఉప్రధ్య యుడు అభ్ సనయ
అనుభ్ రలను ఒక ప్ద్ు లో కమ౎గిొంచడొం ద్యా ర మ౒ద్య ుల

ి ో ఆశొంచిన ప్ావరనయ మారుపలను
ుశ
ే ొంచ గ్లుగ్ుత్యము బో ధనయ ప్ద్ు లో ముఖ్ ొంగర ప్ ిశీమ౎ొంచయమ౎ిన మ౒షయొం మ೶ఏ టిమ೷
బో ధ్ొంచయము అనే ద్య కొంటే మ೶ఎలామ೷ బో ధ్ొంచయము అనేద్ గ్ర ొంచయమ౎ బో ధనయ ప్ద్ు త లు
ముఖ్ ొంగర ొండు రకరలు

. ఉప్రధ్య య కేొంద్ాక బో ధన మ ియు మ౒ద్య ుి కేొంద్ాక బో ధన తరగ్త ల రాహణలో
ఎకుకవ అభ్ సనకు ప్రాముఖ్ త ఉొం యమ౎ ర యామ మ౒ద్ లో ఉప్మ్గిొంచే కొ ు
ప్రాముఖ్ ైన బో ధన ప్ద్ు త లను ఈ క్ొంర ద్ రటిలో మ౒వ ిొంచబ ినమ౒
. . ఆదేశిత లేదా ఆదేశర్ూప్ ప్ద్ధ తి :-
ఈ ప్ద్ు లో ఉప్రధ్య యుడు అధ్కరరమును కమ౎గి ఉొంటాడు ఉప్రధ్య యుడు
ఆధ్ేశొంచిన సూత్యాలను మ౒ద్య ుి కరమము తప్పకుొం య ప్రటిొంచయమ౎ ఇద్ ప్ూ గర

ి ఉప్రధ్య య
కేొంద్ీక
ా ృత బో ధనయ ఈ ప్ద్ు ముఖ్ ొంగర క రత చేయడొంలోనూ, ప్ ర ప్ద్ు మార్చు
రస్టు రా ొంచడొంలోనూ, కొ ు రకరల ైన ర యామములలో డమ్ బాల్సి, హుస్ట రల్సి,
ప్ో ల్స మాస్ట మ ియు కొ ు కరర కరమాలలో సమా ే రలలోనూ, ర మ౏ రా ొంచడొంలోనూ,
ెై క క రత చేయడొంలోనూ ఉప్మ్గిసరరు
ప్రమ్జనాలు :-
మ౒ద్య రుులలో ఎకుకవగర సరధన చేయ య క్ ఆద్ేశరూప్ ప్ద్ు ఎొంతగరనో
త్ోడపడుత ొంద్ ఈ ప్ద్ు లో సమయమును సరనుకలలొంగర ఉప్మ్గిొంచ య క్ అవకరశొం
ఉొంటుొంద్
. మ౒ద్య రుుల మౌకక ప్ా భ్ సమరూప్ొంలో ఉొండ య క్ త్ోడపడుత ొంద్
. ఈ ప్ద్ు ద్యా ర ఆశొంచిన ప్ావరన ముఖ్ ొంగర శ ీర ద్యరుడ ము చలన నైప్ుణయ లను
ఇతర ప్ద్ు త ల కొంటే రుగ్ుగర సరధ్ొంచగ్లము
. ఈ ప్ద్ు లో ఉప్రధ్య యు క్ ఎకుకవ జ్ఞానము అవసరొం లేద్ు
. ఎద్ురు ప్ాశులు కర జ్ రబులు కర ఈ ప్ద్ు లో ఉొండవు ఎొంద్ుచేతనొంటే
ఉప్రధ్య యుడు కేొంద్ీయ

ా అధ్కరరొం కమ౎గి ఉొంటాడు
. కరమశక్ష మ ియు మ౒ద్ేయత అనేమ౒ ఈ ప్ద్ు ద్యా ర అభివృద్ు ప్రచవచుు అొంత్ేకరద్ు
మ౒ద్య ుి అ ు సమయాలలోనూ సొం ిద్ుొంగర ఉొంటాడు

ప్రిమితులు :-
. ఆద్ేశత ప్ద్ు రశక్ గరను అ షు త గరను ఉొంటుొంద్
. మ౒ద్య రుుల అవస రలను మ ియు త్యరతమా లను గ్ు ిొంచడొం ఉొండద్ు
. సృజ్నయత కతకు, వ క్గ్త ఆలోచనకు అవకరశొం ఉొండద్ు
. ఉప్రధ్య యు క్ మ౒ద్య ుక
ి ్ మధ సొంబొంధము ఒక యతగరనే ఉొంటుొంద్
. . ప్రద్ర్ నా ప్ద్ధ తి
ప్ాద్రశనయ ప్ద్ు మ೶అనుక ిొంచడొం ద్యా ర అభ్ సనయమ೷ అనే ిద్ు యొంతము ద్య
ఆధ్యరప్ ి ఉొంటుొంద్ మొంచి ప్ాద్రశనయ ప్ద్ు అనేద్ మ౒ద్య రుులలో కృత్య లను లేద్య
నైప్ుణయ లను రుగ్ుప్రచే మ౒ధొంగర ఉొం యమ౎
. కృత్య ు ప్ాద్రశన ద్యా ర చూ ిొంచడ ే ఒక మాద్ ిగర ఉొంటుొంద్
. మ౒ద్య రుులలో మాన ికొంగర ఒక రూప్మును తయారు చేసుకోవ య క్
ఉప్మ్గ్ప్డుత ొంద్
. కృత ము లేద్య నైప్ుణ ము మౌకక ప్ా ావమును ద్య ఎలా రా ొంచయలో
ప్ాద్రశనయ ప్ద్ు త్మ౎యజ్ేసుొంద్
. ప్ాద్రశన స ి ైన ప్ద్ు లో రా ొంచక ప్ో త్ే ద్య ప్ా ావము చలన నైప్ుణ ము ెై
ప్డుత ొంద్
. మాు ు క్స
ి ి చేయడొంలో, బార్చ ెై నుొం ి ద్ూకడొం వొంటిమ౒ ప్ాద్రశనయ ప్ద్ు లో చూప్డొం
కుద్రద్ు

. . సంప్ూర్ – బాగయ – సంప్ూర్ ప్ద్ధ తి
ఈ ప్ద్ు లో మ౒ద్య ుి త్యను నేరుుకోవల ిన మ౒షయా ు ప్ాద్ ిశొంచడము మ ియు
మ౒వ ిొంచడము జ్రుగ్ుత ొంద్ ద్ీ ద్యా ర మ౒ద్య ుి ఒక రూప్మును మద్లో
ఏరపరుచుకుొంటారు ఈ ప్ద్ు లో ొండు రకరలుగర మ౒భ్ సరరు ముొంద్ుగర ఒక నైప్ుణయ ు
ప్ూ గర
ి అధ యనొం చేసరరు తరు రత ద్య మ౒ ాగరలుగర మ౒భ్ ొంచి ఒకొకకక మ౒షయా ు
నేరుుకొ నేరుుకొను మ౒షయా ు ప్ూ గర

ి అధ యనొం చే ిన తరు రత మొతొం
నైప్ుణయ ు ఒకేసర ి ప్ాద్ ిశొంచ య ు సొంప్ూర – ాగ్ొం – సొంప్ూర ప్ద్ు అొంటారు
. అ ు ప్ద్ు త లలోనూ ప్రాముఖ్ ైన ప్ద్ు గర సొంప్ూర – ాగ్ొం – సొంప్ూర ప్ద్ు
చప్పవచుు ఎొంద్ుకనగర కషు ైన నైప్ుణయ ు కల య సులభ్ొంగర అరుొం చేసుకోవ య క్ ఈ
ప్ద్ు ఉప్మ్గ్ప్డుత ొంద్
. ఒక నైప్ుణ ొం ెై ప్టుు సరధ్ొంచయలొంటే ఈ ప్ద్ు చయలా ప్ామ్జ్నకరొం
. మ౒మ౒ధ ప్ద్ు త లలో, మ౒మ౒ధ కద్మ౎కలను అనుస ిొంచడొంలోనూ, కషు ైన నైప్ుణయ ు
నేరుుకోవడొం లోనూ ఈ ప్ద్ు ఉప్మ్గ్ప్డుత ొంద్
. ఈ ప్ద్ు ప్రాధ క ద్శ మ౒ద్య రుులకు ఉప్మ్గిొంచలేము
. ఎకుకవ సమయమును చిుొంచవల ి ఉొంటుొంద్
. . ద్ర్పణ ప్ద్ధ తి
మ౒ద్య ుి త్యను చే ే కృత మును అద్ద ొం లో చూసుకొ చేయడొం జ్రుగ్ుత ొంద్ ద్ీ
ద్యా ర మ౒ద్య ుి మౌకక శ ీర కద్మ౎కలు, శ ీర ఆకృ చే ే కృత్య లను ొంటనే
త్లుసుకొనవచుు మ౒ద్య ుి ఏ మ౒షయా ు కృత్య ు నేరుుకునయు వ రటి కచిుతొంగర
ద్రపణొం ముొంద్ు ప్ాద్ ిశొంచయమ౎ కృత్య ు రా ొంచేటప్ుపడు మ౒ద్య ుి మౌకక తల,

కరళ్ళు, చేత లు మొద్ల ైన రటి భ్ొంగిమ ను త్లుసుొంద్ అ త్ే మ౒ద్య ుి గ్ు ొంచవల
ి ిన
మ౒షయము ఏ టొంటే మ౒ద్య ుి మ౒ద్య ుి కు ి భ్ుజ్ఞ ు ద్రపణొంలో ఎడమ ైప్ు గ్ు ొంచయమ౎
ి
అొంత్ేకరక ద్రపణొం శుభ్ాముగరను మ౒ద్య ుి ప్ా ొంబము చకకగర క ిొంచే మ౒ధొంగర
చూసుకో రమ౎
. మ౒ద్య ుి తన మౌకక ప్ ిప్ుష్ిు ొంటనే త్లుసుకోవచుు
. ప్రాధ క ద్శ మ౒ద్య రుులకు తన శ ీర అవయ రలు రటి కద్మ౎కలను గ్ూ ిు సపషు ొంగర
త్లుసుకోవ య క్ ఉప్మ్గ్ప్డుత ొంద్
తప్ పప్ుపలను ఎలా స ిద్ద్ుదకో రలో త్మ౎యజ్ేయలేద్ు
Check Your Progress –
. ప్రఠ్ ప్ాణయళిక ద్శలను గ్ూ ిు రాయుము?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
. ప్ాద్రశనయ ప్ద్ు అనగర నే ?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________

. ఆద్ేశత ప్ద్ు క్ మ ియు సొంప్ూర – ాగ్ొం – సొంప్ూర ప్ద్ు క్ మధ ేద్ములు
త్లుపము
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
. పయరంగణములోప్మ౎ జటల
ు అంతః ఆవర్ణ ఆటలు మరియు పయరంగణము వ్ెలుప్మ౎ జటల
ు
ఆవర్ణ వ్ెలుప్మ౎ ఆటలు నిర్ హణ నిర్ హణ అంతః ఆవర్ణ ఆటలు INTRAMURAL)
ర యామ మ౒ద్ లో మ౒మ౒ధ రకరల ైన ప్ో టీలను రా సరరు మ౓టి ద్యా ర
మ౒ద్య రుులలో ర ీరక, మాన ిక ద్ుాడత్యా ు ెొంప్ ొంద్ొంచవచుు అొంతః ఆవరణ ఆటలు
అనగర ఒకే సొంసి లో మ౒మ౒ధ ఆటగరళ్ల మధ ప్ో టీలను రా ొంచడొం ఇద్ ఒకే సొంసి లో
మ౒మ౒ధ రకరల ైన మ౒ద్య రుుల మధ జ్రుగ్ుత ొంద్
అంతః ఆవర్ణ ఆటలు కరడ

ర లలో ఉం ే కయర్కయలు :-
i) సొంసి మౌకక రకములు
ii) రత్యవరణము
iii) బౌగోళిక ప్ ి ి త లు
iv) సౌక ర లు ఆట సి లము, ఆట వసువులు, శక్షణ ఇచేు వ కులు etc)
v) సమయానుకలలము
vi) మ౒ద్య రుులకు ఆసక్కర ైన కృత్య లు
vii) ఉప్రధ్య యుల మధ సహకరరము
మ౒ద్య రుులను మ౒మ౒ధ సమూహలుగర మ౒భ్ ొంచయమ౎ ప్ా సమూహము ఒకే రక ైన
లక్షణయలు కమ౎గి ఉొం యమ౎ ముఖ్ ొంగర సమూహ సభ్ు లు మౌకక బలము, నైప్ుణ ము ఒకే
మ౒ధొంగర ఉొం యమ౎

ఒక ప్ో టీ రా ొంచయలొంటే ముొంద్ుగర మ౒ద్య రుులను కొ ు మ౒ ాగరలుగర లేద్య
జ్టు
ల లుగర మ౒భ్ ొంచయమ౎ ఉద్యహరణకు గ్ురుకుల ప్రఠ్ రల మ౒ద్య రుులలో ప్ో టీ
రా ొంచయలొంటే మ౒ద్య రుులను వస గ్ృహ ేరు గర , హౌస్ట ేరుత్ో గర మ౒భ్ ొంచి కరడ
ర లు
రా ొంచవచుు అద్ే ప్రక్ష్ిక గ్ురుకుల ప్రఠ్ రల అ త్ే మ౒ద్య రుులు హాసు ల్స మ౒ద్య రుులుగర,
ే సరకలర్చ మ౒ద్య రుులుగర మ౒భ్ ొంచవచుు అద్ే గ్ురుకుల ప్రఠ్ రల కర చో మ౒ద్య రుులను
తరగ్త ల ర ిగర కర వయసుి ర ిగర కర మ౒భ్ ొంచవచుు అొంతః ఆవరణ ఆటలు
కరొం ిటీషన్సి రా ొంచయలొంటే మ౒ద్య సొంసి రరు కొ ు యమ బొంధనలు తయారు
చేసుకో రమ౎ రటిత్ో ప్రటు ప్ో టీ రా ొంచే ద్నము, కరర కరమాల ప్టిుకను
తయారుచేసుకో రమ౎ ఈ క టీలో ముఖ్ ొంగర అొంతః ఆవరణ ఆటలు ద్రశకుడు,
సద్రశకుడు, సహాయ ఉప్రధ్య యుడు, ెకట

ర ీ మ ియు జ్ఞ ొంట్ ెకట
ర ీ ఉొంటారు
ఇటువొంటి ప్ో టీలను రా ొంచయలొంటే ముఖ్ ొంగర సౌక ర లు, సమయము, ఆ ుక

ి
వనరులు ఉొం యమ౎ మ౓టి రా ొంచ య క్ మ౒ద్య ప్ామాణయలు మ ియు ఉత్యిహవొంత ల ైన
రాహకులు ఉొం యమ౎ ఈ ప్ో టీల ముఖ్ ఉద్ేదశ ొం ఏ టి అొంటే మ౒ద్య రుుల మౌకక
ఆ ోగ్ కర ైన ప్ో టీలను రా ొంచడొం ప్ా ా కనబ ిచిన మ౒ద్య రుులకు బహుమత లు
ప్ాధ్యనొం చేయడొం ద్యా ర మ౒ద్య రుులను ఉత్ేజ్ప్రచ వచుు ఈ ఇొంటాామూరల్స ప్ో టీల ద్యా ర
మ౒ద్య రుులలో సహాయ సహకర రలు ెొంప్ ొంద్ొంచవచుు మ౒ద్య రుులలో ద్యగి ఉను ప్ా భ్ను,
నైప్ుణయ లను గ్ు ొంచ

ి య క్ ఉప్మ్గ్ప్డుత ొంద్
పయరంగణము వ్ెలుప్మ౎ జటల

ు ఆవర్ణ వ్ెలుప్ల ఆటలు EXTRAMURALS) :-
మ౒మ౒ధ సొంసి లలో ఉొం ే ఆటగరళ్ల మధ రా ొంచే ప్ో టీలను ఎక్సి టాా మూరల్స
ప్ో టీలు అొంటారు ఒక సొంసి ద్యా ర ప్ా భ్ కనబరచే మ౒ద్య రుులను ఎనుుకొ ర ి మధ
ప్ో టీ రా సరరు ఈ ఎక్సి టాా మూరల్స ప్ో టీలో కొ ు సరరుల ఒక ప్ాత్ే క ైన సొంసి కు
మాతా ే ప్ ి తొం చేయబడత్య ఉద్యహరణకు ఇొంటర్చ – సూకల్స, ఇొంటర్చ – కరలే
ప్ో టీలు ఈ మొతొం ప్ో టీలను కొ ు జ్ోనులుగర వ వహ ిసరరు ఒకసర ి ప్ో టీ కరర కరమము

ప్ూర న తరు రత ఒకే సొంసి కు సొంబొంధ్ొంచిన మ౒జ్ేతలను ప్ాకటిసరరు, కర
ిప్రరుు ొంటును గర ప్ ిగ్ణలో క్ సుకోరు ఏ సమూహ ైన ఇటువొంటి ప్ో టీలలో
ప్రలగనవచుు
ఈ రక ైన ప్ో టీల ద్యా ర మ౒ద్య రుులు తమ సరమ ురా ు అొంచనయ ేసుకు రటి
ద్యా ర శక్షణ ప్ ొంద్ య క్ అవకరశొం ఉొంటుొంద్ ఆవరణ లుప్ల ఆటలు ఆటల ద్యా ర
ర ీరక ద్ుాడతామును ెొంప్ ొంద్ొంచ య క్ సమగ్ర అభివృద్ు క్ ఎొంతగరనో
ఉప్మ్గ్ప్డత్య ఈ ఆటల ద్యా ర ఒ ి తగిొంచుకోవ య క్ మ ియు శ ీరకొంగర,
మాన ికొంగర ఉత్ేజ్ ప్రచ య క్ ఉప్మ్గ్ప్డత్య
ఉను క్కరణ ఆటలు ఎక్సి టాా మూరల్స ద్యా ర రా ొంచడొం జ్రుగ్ుత ొంద్ ఇమ౒
ముఖ్ ొంగర సరి క సొంసి ల మధ ను లేద్య ప్కక ప్కక సొంసి ల మధ ను ఆటగరళ్ళును ను
తయారుచేయ య క్ ఉప్మ్గ్ప్డత్య ఈ ఉను క్కరణ ఆటలు ద్యా ర ఆటగరళ్ల మౌకక
బల ీనతలను త్లుసుకొ రటి అద్గ్ ొంచ య క్ మ ియు ఇరుజ్టు

ల ల మధ
సరమ ురా ు ెొంచుకోవ య క్ ఉప్మ్గ్ప్డత్య
. మూక్ుమమ ి కయర్ాక్రమాల నిర్ హణ.
. . పయఠ్శయల సమావ్ేశములు School Assemblies):-
మూకుమ ి కరర కరమాలలో ముఖ్ ొంగర ప్రఠ్ రల సమా ే రలు ప్రాధ క సరి లో
సమాచయరమును మ౒వ ిొంచుటకు, ముఖ్ ైన అొం రలను త్మ౎యజ్ేయుటకు, సరమా క
సపృహను కమ౎గిొంచుటకు త్ోడపడత్య ప్రఠ్ రలలో ఉను సి లమును ఆధ్యరొంగర ప్రఠ్ రల
మొతొం మ౒ద్య రుులకు సమా ేశొం రా సరరు ఈ సమా ే రలు ప్రాధ క సరి ,
మాద్ క సరి , ఉనుత సరి లలో జ్రుగ్ుత్య కొ ు సరరుల ప్ాధ్యనోప్రధ్య యుడు
ెలవు కర ే ొక ప్ ద్ ళిున ఇతర ఉప్రధ్య యులు ఈ సమా ే రలను
రా ొంచవల ి వసుొంద్

ఉద్యకరల ప్రఠ్ రల సమా ే రలు ముఖ్ ొంగర మ౒ద్య రుులు, ఉప్రధ్య యుల మధ
కరమశక్షణను ెొంప్ ొంద్సర ఉద్యకరలొంలో జ్ ిగే సమా ే రల వలన మ౒ద్య రుులలో
మొంచి లక్షణయలు, ైఖ్రులు, మ౒లువలు, శుభ్ాత, కరమశక్షణ మొద్ల ైనమ౒ అభివృద్ు
ప్రచవచుు అొంత్ేకరక ఈ సమా ే రల ద్యా ర సహ ప్రఠ్ కరర కరమాలు ఉద్యహరణకు
ప్ాశుమ౒నోద్ కరర కరమాలు, ప్ద్ ప్ఠ్నము, రద్నలు, అశుకమ౒తామును, కల య
రా ొంచవచుు
. . క్వ్యతు పయస్ట్ :-
ె డ్ లను మార్చు ప్రస్టు అ కల య అొంటారు ె డ్ అనగర ప్ాజ్లొంద్రూ ఒక
వరుస కరమొంలో నడవడొం లేద్య మ౓ధ్ చుటట

ు రగ్డొం కొ ు సరరుల ఏకరూప్ ద్ుసులను
ధ ిొంచడొం కొ ుసరరుల బా ొండును, ఫ్ూ

ల ట్ ర ొంచడొం లేద్య ెద్ద బెలలన్స లను అనుస ిొంచి
నడవడొం జ్రుగ్ుత ొంద్ ె డ్ అనేక అనేక కరరణయలలో రా సరరు ఎకుకవ ప్ొండగ్
కరర కరమాలలో అనుస ిసరరు ారతద్ేశొంలో ముఖ్ ొంగర రక్షణ రఖ్లో కర ప్ొండుగ్
కరర కరమాలలో కర మార్చు ప్రస్టు ను అనుస ిసరరు
. . కరర ా దినోతసవం :-
కరర య ద్నోతివొం అ ు ప్రఠ్ రలలోలనూ రా సరరు మ౒ద్య రుులు ఈ ద్నోతివొంలో
ప్రలగన య క్ ఎకుకవ ఉత్యిహా ు కనబరుసరరు మ౒జ్య సూచిక మ ియు బహుమ
ప్ాధ్యనొం కల య చేయబడుత ొంద్ ఇటువొంటి కరర య ద్నోతివములను ముఖ్ ొంగర
శీత్యకరలొంలో లేద్య ేసమ౒ ే ి తకుకవగర ఉను ో లలోనూ రా సరరు కరర యద్నోతివొం
కొరకు ఏ రపటు చే ే ఆటలు ఎనోు రకరలుగర ఉొంటా మ౓టిలో ముఖ్ ొంగర ప్రుగ్ు ప్ొంధ్యలు
అ ు వయసుిల ర ిక్ రా ొంచడొం జ్రుగ్ుత ొంద్

. . క్సర్తు – వ్యాయామ క్ద్మ౎క్లు :-
కసరత అనేద్ ముఖ్ ొంగర సమూహ కృత్య లు ముఖ్ ొంగర లయ ఆధ్యరొంగర చే ే
చే కధమ౎కలు మొద్ట రక్షణ రఖ్లో కసరత ను ాగ్ొంగర ఉప్మ్గిొంచే రరు వాడన్స,
జ్ర మ ియు ష్ ద్ే రలలో మాు ు క్స

ి ి చేయ య క్ కలా ి క్సి ను
ఉప్మ్గిొంచే రరు గీక

ర ు రసర ేత అ న ఇ రన్స గరలన్స ఆ ోగ్ కర ైన వనయ క్,
ద్ుాడ ైన శ ీ ర క్ కసరత ఉప్మ్గ్ప్డత్యయ సూచిొంచయరు కసరత అనేద్
సమూహముగర చే ే ర ీరక కద్మ౎కలు ప్రాధ క మ ియు మాధ క తరగ్త లలో
కసరత ఉప్మ్గిొంచ య క్ ొండు కరరణయలు ఉొంటా ఖ్రుు లేకుొం య, తకుకవ
సరధనయలత్ో చే ే ర యామము మ౒ద్య రుులు ఒక సమూహముగర చే ినప్ుపడు కొంటిక్
అొంధొంగర కనబడత్య
తకుకవ ఖ్రుుత్ో ఎకుకవ మొంద్ మ౒ద్య రుులు నేరుుకోవ య క్ కసరత చయలా త్ోడపడత్య
ద్ీ ప్ాద్ ిశొంచడొం కల య చయలా సులభ్ొం శక్షణయ ప్రమా కర , సొంసి ప్రమా కర ఎకుకవ
మొంద్ మ౒ద్య రుులను ఒకక ఉప్రధ్య యు త్ో శక్షణ ఇవా వచుును కలా ి క్సి అనేద్
N.C.C శ రలో కర రక్షణ రఖ్లో రక్షక భ్టులను సరధన అప్ చేయ య క్ లేద్య శక్షణ
ఇవా య క్ కలా ి క్సి ఉప్మ్గిసరరు
కలా ి క్సి ముొంద్ు తకుకవ ఒ ి త్ో మొద్లు ెటు ి, ఏ ో క్సి ఎలా చేసర ో
అలాగ్నే ఎకుకవ ేగ్మును సమనాయముత్ో చేసరరు చిను వయసుిలో కసరత చయలా
ఉప్మ్గ్కరము వయసుి ె ిగే కొద్ీద ేగ్ము తగ్ుత ొంద్ ఒొంట ి వనొం గ్ ి ే ర ిక్
కసరత చయలా ఉప్మ్గ్కరొం కద్మ౎క ేగ్ము, గ్ుొం ేగ్ము,శ ీర కొండ రలు
ద్ుాడతామునకు ఇద్ చయలా మొంచిద్ ప్రఠ్ రల కరర కరమాలలో కలా ి క్సి ఆ ోగ్ మునకు,
శ ీర ద్యరుద్ మును ెొంప్ ొంద్ొంచ య క్ ఎొంత్ో త్ోడపడత్య

క్సర్తు బో ధనలో నియమాలు :-
కసరత అనేద్ కషు ైన కరర య లేద్య ఆట కరకప్ో న ద్ీ బో ధ్ొంచ య క్ ఉప్రధ్య యు క్
కొ ు సూచనలు అవసరొం
 ముొంద్ుగర ఉప్రధ్య యుడు చేయవల ిన కృత్య ు ప్ాద్ ిశొంచయమ౎ ద్య ద్యా ర మ౒ద్య ుక
ి ్
మొంచి అవగరహన వసుొంద్ ద్య ప్ాకరరొం చేయ య క్ ప్ాయ ుసరము
 ఉప్రధ్య యుడు చేయవల ిన కృత ొం మౌకక ేరును త్మ౎యజ్ేయామ౎ అప్ుపడు
ర యామము మౌకక కరమమును అవగరహన చేసుకుొంటాడు కొ ు కృత్య లకు ేరల ు
ఉొండకప్ో వచుు
 ప్ాద్ ిశొంచిన తరు రత కృత్య ు మ౒వ ిొంచయమ౎ ఈ మ౒వరణ ఎకుకవ సమయొం కరకుొం య
ముఖ్ా ొం రమును మాతా ే మ౒వ ిొంచయమ౎
 మ౒ద్య ుి కృత్య ు ప్ాద్ ిశొంచే సమయొం ఉప్రధ్య యుడు ప్ా ఒకక ి గ్మ ొంచయమ౎
ఎవ ైత్ే చేసునయు ో ర ి స ిద్ద్యదమ౎
 మ౒ద్య ుి ఎప్ుప ైత్ే తప్ుప చే ర వ ొంటనే స ిద్ద్ద తరు రత కృత్య ు అనుస ిొంచే
మ౒ధొంగర చేయామ౎ లేద్ొంటే ఎకుకవ సమయొం మ౒ రమొం సుకుొంటే కృత ము ద్
అ షు త కలుగ్ుత ొంద్
 మ౒ద్య రుుల సమూహము ెద్దద్ైనప్ుపడు మ౒ద్య ుి నయయకు ి ప్ాద్ ిశొంచ య క్ లేద్య
ప్ర క్ష్ిొంచ య క్ ఉప్మ్గిొంచవచుు కొ ు సరరుల కరమశక్షణ ప్రటిొంచ య క్ మ౒ద్య ుి
నయయకు ిక్ శక్షణ ఇవావచుు కొొంతమొంద్ మ౒ద్య రుులు ప్ర ేక్షణ నైప్ుణ ొం కమ౎గి
ఉొంటారు కొొంతమొంద్ ప్ాద్రశన నైప్ుణ ొం కమ౎గి ఉొంటారు అటువొంటి ర ి
సహాయమును కోరవచుు
 ఉను కరకరణ అప్ చేయ య క్ కసరత ఉప్మ్గిొంచేటప్ుపడు అ యత ప్ద్ు లో
రడవచుు కొ ు మ౒ద్య రుులు కృత రాహణ రుగ్ుగర చేసునుప్ుపడు సొంగీతొంలో

కల య అనుసొంధ్యనము చేయవచుు అటువొంటి మ౒ద్య రుులకు కసరత ను ేరుగర
బో ధ్ొంచవచుు
 కసరత ర యామము ప్ద్ు ప్ాకరరొం చేయాలొంటే యత బో ధన చయలా అవసరము
కసరత లక్ష్య లను సరధ్ొంచలేము
అభివృద్ు యమము అనేద్ ప్ా ఒకక ద్య క్ వ సు

ి ొంద్ ఎకుకవ మొంద్ మ౒ద్య రుులకు
కసరత బో ధ్ొంచయలొంటే శ ీర కద్మ౎కలు మ ియు శ ీర ి గ్మ ొంచుకో రమ౎ అభివృద్ు
అనేద్ కరడ
ర లకు హాల్స మారుక వొంటిద్
. కసరత అొంటే ఏ టి ?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
. ప్రాొంగ్ణములోప్ల జ్టు
ల ఆటలు ను ఎలా రా ొంచగ్లవు?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
. ప్రాొంగ్ణములోప్మ౎ జ్టు
ల ఆటలు ప్రాొంగ్ణము లుప్మ౎ ఆటలకు గ్ల వ త్య సొం ఏ టి?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________

. ఉపయధ్ాాయుడు మరియు సంమ౏నము :-
సొంమ౏న ఉప్రధ్య యుడు మ౒మ౒ధ రకరల ైన ప్నులను సమరువొంతముగర రా ొంచగ్మ౎గి

ి
ఉొం యమ౎ ఎకుకవ మొంద్ మ౒ద్య రుులను కృత్య లలో ప్రలగనే మ౒ధొంగరనూ, మొతొం
కరర కరమాలను చకకగర రా ొంచడ ే సొంమ౏న ఉప్రధ్య యు ప్రతా
. . ఆరోగా మరియు వ్యాయామ విద్ా సంమ౏న ప్ర్చుటక్ు ముంద్ు గురించవలస్థన
అంశయలు :-
 మ౒మ౏న ర యామ కృత్య లను తయారు చేయక ముొంద్ు త్య ికక ిద్ు యొంత్యలు మ ియు
సమస లు ప్ ిషక ిొంచే రరు రటిక్ సొంబొంధ్ొంచిన జ్ఞానయ ు మ ియు నైప్ుణయ లను
అభివృద్ు ప్రచయమ౎
 ముఖ్ ొంగర నయలుగ్ు అొం రలలో ర ీరక కృత్య లను తయారుచే ి అమలు ప్రచయమ౎
కద్మ౎క నైప్ుణయ లు మ ియు కరడ

ర లు, ఆటలు, ఆ ోగ్ సొంబొంధ ైన ద్ుాడతాము
మ ియు బాహ మ౒నోద్ము
 సొంమ౏న ర ీరక కృత్య ల ద్యా ర మ౒ద్య ుి సమూహములో సరనుకలల ైఖ్ ి అభివృద్ు
ప్రచ య క్ కరవల ిన వూ హాలను, ప్ద్ు త లను తయారుచేసు కో రమ౎
 సొంమ౏న కరర కరమాల ద్యా ర ఏ ైనయ అడడ ొంకులు ఉొంటే రటి అద్గ్ ొంచయమ౎
ఉప్మ్గక్ర్ సూచనలు :-
. ప్ాత్ే క మద్ు త ిబబొంద్ కర తమ౎ల ద్ొండుాలు కర సొంప్ాద్ొంచయమ౎
. మ౒ద్య ుి కృత మును చేయలే ప్ ి ి త లలో ర ి మ౒ ిచి ెటు ామ౎
. ేాత్ే క అవస రలు కమ౎గిన మ౒ద్య రుులను చివ ి వరకు మ౒ ిచి ెటు ట మ౒ధొంగర
సమూహములను కర
ఆటలను కర ఎ ుక చేయకలడద్ు

. సరధ ైనొంత వరకు ప్ాత్ే క అవస రలు కమ౎గిన మ౒ద్య రుులు కల య ప్రలగనే మ౒ధొంగర
ఆటలను ఎనుు- కో రమ౎ ద్ీ ద్యా ర ిలలలలో ఆత గౌరవొం ెరుగ్ుత ొంద్
. ప్ాత్ే క అవస రలు కమ౎గిన మ౒ద్య రుులకు సొంబొంధ్ొంచిన వనరులను ఆన్స ల ైన్స లో
ద్ొ రుకుత్య అటు- వొంటి రటి ేక ిొంచయమ౎
గుర్ుంచుకోవలస్థన విషయాలు :-
సొంమ౏న మ౒ధ్యనొంలో ప్ చేసునుప్ుపడు కొ ు మ౒షయాలను గ్ు ొంచయమ౎

ి
 నేను ఈ కృత్య ు ప్ాత్ే క అవస రలు కమ౎గిన మ౒ద్య రుులకు స ిప్ ే మ౒ధొంగర ఎలా
మారుగ్లను?
 నేను ఈ కృత్య ు ఎలా వాక ిొంచగ్లను?
 నేను ఈ కృత్య ు ఎలా సవ ిొంచగ్లను?
కరలము, చర , సహాయము, ఉప్కరణయలు, ద్ూరము, స ిహద్ుులు మొద్లగ్ునమ౒
గ్మ ొంచయమ౎
. . సంమ౏న ప్ద్ధ తుల మౌక్క ఉప్మ్గించే విధ్ానం :-
 కద్మ౎క నైప్ుణయ లు మ ియు కద్మ౎క నైప్ుణ ొం మౌకక ావనయరుములు, ప్
అొం రలకు, క్లషు అొం రలకు సొంబొంధ్ొంచిన జ్ఞానము, కద్మ౎క సరమ ురాలను గ్ూ ిున
ావనలు
 ఆ ోగ్ ప్ర ైన ద్ుాడతాము మ ియు ద్ుాడతామునకు సొంబొంధ్ొంచిన ఉద్ేద ర లు
శక్షణ ఇవా య క్ కరవల ిన సూత్యాలు ఆ ోగ్ ొం మ ియు ద్ృడతామునకు
సొంబొంధ్ొంచిన వూ హాలు
 సరహసొం మ ియు బ రొంగ్ ఆటలకు మారొం తయారుచేయ య క్ చేయవల ిన
మారుపలు
 సొంమ౏న ఆటలు

. . మార్గ నిరధధశక్ునిగయ ఉపయధ్ాాయుని పయతర :-
మ౒మ౒ధ రకరల ైన మ౒ద్య రుులను మూలా ొంకనము చే ేటప్ుపడు ర ిలో ఉను
ఖ్చిుత ైన మ౒లక్షతను గ్ు ొంచగ్మ౎గి

ి ఉొం యమ౎
కొ ుసరరుల మాన ిక రుగ్ త కమ౎గి వ కులు, ేధ్యవుల ైన వ కుల మధ ఒకే
రక ైన లక్షణయలు క ిసర ఈ క్ొంర ద్ ఇవాబ ిన రటిలో కొ ు మనము చూడవచుు
అ త్ే మార ుశ
ే కుడు చయలా శిొంతగర ప్ ిశీమ౎ొంచయమ౎
 ADHD : Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ఏకరగ్రత లో ిొంచుట అనే
రుగ్ త
 OCD : Obsessive Compulsive Disorder (ఆబెి ివ్ కొంప్మ౎ివ్ ిజ్ఞరడ ర్చ ిర
తనము అనే రుగ్ త
 Bi – Polar Disorder (Manic Depression) మాణిక్స మాొంధ ము
 Depression Dysthemia : మాొంద్ ము సాలప సరి సపృహ
 Somatic Disorder : సో మాటిక్స ిజ్ఞరడర్చ ర ీరక, మాన ిక రుగ్ త
 Borderline Personality Disorder : ప్ావృ వ క్తాొం
 PDD : Pervasive Development Disorder : ప్ ి ర ప్ అభివృద్ు రుగ్ త
 Autism : ఆటిజ్ొం
 Anxiety Disorder : ఆొంద్వ ళ్న రుగ్ త
 మాన ిక ైధ రుగ్ తలు
మార ుశ
ే కు మౌకక ముఖ్ ప్రతా ఏమనగర ప్ాత్ే క అవస రలు కమ౎గిన మ౒ద్య రుులు
మ ియు ేధ్యవుల ైన మ౒ద్య రుుల మౌకక అవస రలను గ్ర ొంచి ర ిక్ అనుగ్ుణొంగర
ప్ాణయళికలను తయారుచేయామ౎ ర ికోసొం ప్ చేయ య క్ మార ుశ

ే కుడు ఎప్ుపడు
సొం ిద్ుొంగర ఉొం యమ౎

 మ౒ద్య రుుల మౌకక బహుమాన లక్షణయలను త్లుసుకొనుట మార ుశ

ే కుడు ముొంద్ుగర
బహుమాన లక్షణయలను, గ్ుణయలను, లోప్రలను త్లుసుకునే మ౒ధొంగర తయారుచేయామ౎
 ేథయవుల ైన అసరధ్యరణ లేక ప్ాత క ిలలలు మౌకక జ్ఞానయ ు మ ియు మ౒ద్య
అవకర రలను ిద్ు యొంత ప్ర ైన ఆధ్య రలత్ో త్లుసుకో రమ౎
 అటువొంటి ిలలలకు కరవల ిన వనరులు ముఖ్ ొంగర మ౒ద్య ప్ర ైన అవకర రలు, సమరు
సమూహాలు, ప్ుసకరలు, సొంసి లు మొద్ల ైన రటి గ్ూ ిు త్లుసుకో రమ౎
 ేథయవుల ైన అసరధ్యరణ ిలలలకు ప్ాత్ే క ైన లక్షణయలు ఉొంటాయ గ్ర ొంచయమ౎
ఇతరులను మోసప్రచే లక్షణయలు మ౓ ిలో ఎకుకవగర ఉొంటా
 సహాయము కో ినప్ుపడు ర ి కొంటే ఎకుకవ జ్ఞానవొంత ల ై ఉొం యమ౎ ర ిక్ ేాచయు
ప్ూ ిత ైన ద్ృకపద్ొం కమ౎గి ఉొంటారు
 ేథయవుల ైన ిలలలు కొ ుసరరుల మ౒చల ైన ప్ావరన కమ౎గి ఉొంటారు ుష

ే కుడు ర ి
మౌకక మాన ిక ావనలు త్లుసుకొ రటిక్ అనుగ్ుణొంగర కౌ ిమ౎ొంగ్ చేయామ౎
 నయ య రద్గర వువహ ిొంచయ కొ ు సరరుల మ౒ద్య రుులొంద్ ి సమనాయ ప్రుసూ,
నయ యముగర నడుచుకో రమ౎
 ేథయవుల ైన ిలలలకు సొంబొంధము కమ౎గియునుప్ుపడు ప్రామాణికతను అొంచనయ
ేసరరు ప్రామాణికతను మ౒మ౒ధ ప్ద్ు త ల ద్యా ర త్లుసుకుొంటారు
 ేథయవుల ైన లక్షణయలను గ్ు ొంచడొం

ి : మార ుశ
ే ొం చే ేటప్ుపడు ర ిక్ ఏ రక ైన
ేథయమ౒ లక్షణయలను కమ౎గి ఉనయు వ రటి ఎలా ఉప్మ్గిొంచుకో రలో, ఈ ేథయమ౒
లక్షణయల వలన మ౒తొంలో ఎొంత ప్ామ్జ్నొం ఉొంటుొంద్వ మ౒వ ిొంచయమ౎
 అ ికతలో ప్ో రటొం : మ౒ద్య రుులలో మ౒చల ైన ావనలు ఉొండడొం వలన కొ ుసరరుల
అొంద్రు ర ి తా క ిసరరు ఈ తా కరణకు కరరణ ైనప్ుపడు ర ిలో
మ౒ద్ేాష ా రలు ేక సమాజ్మునకు హా కరొంగర ప్ావ ొంచే

ి అవకరశొం ఉొంటుొంద్

అొంద్ుచేత మార ుశ
ే కుడు ర ిలో మ౒చల ైన ఆలోచనలను సమాజ్మునకు
ఉప్మ్గ్ప్ ే మ౒ధొంగర మారుప చొంద్ొంచయమ౎
 కుటుొంబ సమస లు : మార ుశ

ే కుడు ప్ాక్రయలో కుటుొంబ సమస లు ద్ృద్ొంగర
ఉొంటా అొంద్ుచేయ కుటుొంబ సభ్ు లకు మ౒ద్ నొంద్ొంచడొం, కుటుొంబ సమస
ప్ ిష్రక ర ు సూచిొంచడొం లేద్య మద్ు త చేు స ీాసులను మ౒ మ్గిొంచడొం
 లోప్రలను ఎద్ు ొకనడొం : మార ుశ

ే కుడు ముొంద్ుగర మ౒ద్య ుి మౌకక సృజ్నయత క
లక్షణయలను త్లుసుకొను తరు రత ర ిలో లోప్రలను గ్ర ొంచే మ౒ధొంగర చేయామ౎ ఇద్
చయలా కషు తర ైన ప్ లోప్రలను అద్గ్ ొంచే మ౒ధొంగర కౌ ిలర్చ మ౒ద్య రుులను
ిుద్ద్యదమ౎
అసరధ్యరణ మ౒ధ్యనొంలో అసరధ్యరణ మ౒ద్య రుులను గ్ు ొంచి

ి ర ి కౌ ిమ౎ొంగ్ ద్యా ర ఒక
మొంచి ప్ావరన లో క్ సుకు రవడొం కౌ ిలర్చ బాధ త
. . సులభ్తర్ం చేయు వ్యనిగయ ఉపయధ్ాాయుని పయతర
ఒక తరగ్ గ్ద్లో ర ీరక, మాన ిక, ౌ క, ఉలాల ర ు సుకు ర రలొంటే

ఉప్రధ్య యుడు, మ౒ద్య ుి ముఖ్ ప్రతా వ సరరు బో ధనయ ా సనయ ప్ాకయ
్ర మ౒జ్యవొంతొంగర
జ్రగరలొంటే ఒక ి ప్ా ావొం ఇొంకొక ి ెై ఉొంటుొంద్ మ౒ద్య రుుల మౌకక అభిరుచులు,
అవస రలు, లక్షణయలు, గ్ుణగ్నయలను త్లుసుకుొంటే ఉప్రధ్య యుడు చకక మారొంలో
ర ి న ి ిొంచవచుు అభ్ సనయ ప్ాకయ
్ర లో ఉప్రధ్య యుడు ముఖ్ ొంగర ె ిమ౎టటటర్చ గర
వ వహ ిసరడు
ఉప్రధ్య యుడు సులభ్తరొం చేయు ర గర వ వహ ిొంచ య క్ కొ ు ముఖ్ అొం రలు

గ్ు ొంచయమ౎
ి
 మ౒ద్య రుులను అొంచనయ ేయామ౎
 అభ్ సనయ ప్ాణయళిక తయారుచేయామ౎
 ప్ాణయళికను అమలుప్రచయమ౎
 ప్ాకయ
్ర ను మూలా ొంకనము చేయామ౎

. సంక్లనము
ఈ మ౒ ాగ్ొం లో ప్రఠ్ ప్ాణయళిక, బో ధనయ ప్ద్ు త లు, ప్ో టీల రాహణ గ్ూ ుి మ౒వరణ
ఇవాబ ినద్ రత్యవరణము అనుకలలొంగర లే చో ర యామ బో ధనయ ప్ద్ు త లలో
మారుపలు జ్రుగ్ుత్య మ౒ద్య రుులలో సమగ్ర అభివృద్ు జ్రగ్ య క్ ప్ర ర ొంశము ఎొంతగరనో
ఉప్మ్గ్ప్డుత ొంద్
. సూచంచన ప్ుసక్ములు మరియు సమాచార్ము.
- NCERT Publication: Towards inclusive education.

- Kesser & Lytle : Inclusive Physical Activity ; 2005:
- Gordon, Chris Mr Trophies Awards and Gift store.
- http://www.Trophiesawrdandgifts.com/blog/organizing-a-school-sports-
day/.Retrieved 1May20011.
- Melanie Phillips All Must Have Prizes
- Fukue, Natsuko Noescaping annual sports days Japan Times 19 October
2010, P.3
- http://scertassam.in/news/uploadfolder/pradip%20Roy.pdf.
- Kamlesh, M.L and sangral, M.S. Methods in Physical Education Prakash
Brothers, Ludhiana.
- Inservice Teacher Training Seminars for P.E.Ts (2010 – 2011) conducted by
District Institute of Education and Training (SCERT).
- Dhananjoy Shaw, Seema Kaushik Lesson Planning – teaching Methods and
Management in Physical Education Khel Sahitya Kendra (2001).
- Burns, S.(1989) There’s more than one way to learn. Australian wellbeing:
Health in Mind, body and spirit, 33. Wellspirit Publications: Mosman.
- Cambourne, B. (1989) Theory into practice. The whole story Ashton
scholastic Gostord.
- Cambourne, B (1990) Getting to the Guts of whole language in language as
the core.

- Teaching in the 90’s. Proceeding of a conference sponsored by ARA NSW

and PETA, university of Wollongong: NSW.
- Harrison. H.M. (1998a) The S.P.A.C.E model: Optimal conditions for
teaching, Learning and assessment. Paper presented at the Annual
Internationala Coference of the Higher Education Research and
Development Society of Australia. Newzealand Auckland.
- Harrison, H.M (1998b) conditions for optimal Learning: Comparing the
reflections of Teacher trainees. Paper Presented at the 28th Annual
conference of the Australian Territory Educators Association. Melbourne.
- Kemmis, S. Cole, P & Suggests, D (1983) Orientation to curriculum
orientation to curriculum and transition; Towards the Socially critical
school. Victorian Institute of Secondary Education Melborne.
- Lundgren U (1983) Between hope and happening : Text and Content in
curriculum. Deakin university press. Geelong.
- Tylee J.M (1992) Nursing education in the Territory sector in New South
Wales, 1986 – 1989: An Analysis of idealogical orientations of curriculum
with particular reference to One institution. Unpublished Doctoral Thesis.
The University of Newcastle.
- http://www.Brighthub.com/education/special/articles/66259.
Aspx#ixzzlag4BLjih.
10.9 విభాగ చవరి క్ృతాములు
. ప్రఠ్ ప్ాణయళిక అనగరనే ? ప్రఠ్ ప్ాణయళిక యమాలు గ్ూ ిు రాయుము

. ద్రపణ ప్ద్ు అనగర నే ?
. క రత అనగర నే ?
. ప్రాొంగ్ణములోప్మ౎ జ్టల ను రా ొంచ య క్ గ్ురుొంచుకోవల ిన ముఖ్ మ౒షయాలను
గ్ూ ిు రాయుము?
. సులభ్తరొం చేయు ర గర ఉప్రధ్య యు ప్రతాను మ౒వ ిొంప్ుము

యూనిట్ . ఆటలు, క్రడ

ీ లు మ ియు గా
. ప ిచయము
. అభ్యస ా లక్ష్యయలు
. ఆటలు మ ియు పో టీ క్రడ
ీ ల నియమ నిబంధనలు
. . వ్యక్తిగత పో టీలు
. . బయయడ్ మంటన్
. . వా బయల్
. ేశీయ ైన సవ ేశ ఆటలు. Indigenous games
. . కబయడీ
. . క్ో – క్ో
. మ ోవిక్ాసము క గించు ఆటలు Minor games)
. గా – ప ిచయము
. . గా అంటే అర్ము
. . గా కక ముఖ్య ఉ ే శయము
. . ఎనిమ ి ర్కముల ైన గా
. . చిన ిలలలకు అవ్సర్త మ ియు ఆవ్శయకత
. పరపధమ ఆసనములు
. పారణాయమ
. సంకలనము
. సూచించిన పుసి కములు మ ియు సమాచార్ము
. వి యగ – చివ్ ి అ యయసములు

. ప ిచయము -
క ొంతమొం ి మ౒ య వొంతులు, ఇతరులు ఇచ్చిన ర ి అభిప్రాయములు, అవగరహన
మ ియు ర ి అనుభములను బట్ట సమాజములో అొంద్ ికి అనగర యవవనసుులు, మగ,
ఆడ ర ిలో ఆట్లు, ర యామము ేయుట్లో ఆసకిు ఉననను, స ి ైన
సద్ుప్రయములు లేక, స ిగా ర నిరవహొంచుట్కు ధన సహాయము లేక ప్ో వుట్ వలన
ేశము ఆట్లలో ప్ు ోభివృ ి ొంద్లేక ప్ో వుచునన ి ర యామ కరడ

ీ లు, ఆట్లలో
ప్రలగానుట్ వలన ఒక ి డల ఒక ికి స్ననహసొంబొం యలు ెరుగుచుననమ౒ ఆట్లలో
ప్రలగాను మ౒ య రుిలకు స ి ైన ప్ో ా త్యాహము లేక చద్ువులో ెనుకబ ి , స ిగా ర సకూళ్ళు,
కరలే లకు ెళ్లకప్ో వుట్ వలనను, హాజరు తకుూ ెై ెై తరగ కి ెళ్లకుొం య క్ష ొంచక లే య
మనినొంచ్చ వద్లకున్యనరు క ొంతమొం ి మాతాము ఆట్లలో, ప్ో ట్ీ కరడ

ీ లత్ో అత ిక ైన
ప్ా భను కనబరచ్చ, మ౒ద్ లో కూ య మొంచ్చ స్రాన్యలు స్ర ిొంచుచున్యనరు ఎకుూవమొం ి
మ౒ య రుిలు ఒకట్ట లేక క నిన ఆట్లు ఆ ి అనుకునన ి స్ర ిొంచలేక ప్ో న ర ి
ఆ ోగ మును అభివృ ి ేసుక నుచున్యనరు
. ేర్చుక్ొనవ్ల ిన లక్ష్యయలు -
ెైన చ ిమ౒న మ౒షయములు బట్ట, అొంద్రూ ఈ మ౒ధముగర ేయవలెను

1. ఆట్లు మ ియు ప్ో ట్ీ కరడ
ీ ల మౌకూ ప్రాముఖ్ తను అరిము ేసుక నవలెను
2. మ౒మ౒ధ రకములెైన ఆట్లు, ప్ో ట్ీ కరడ
ీ లకు సొంబొం ిొంచ్చన నియమ నిబొంధనలు
త్లుసుక నవలెను
3. మ౒మ౒ధ రకములెైన మన్ోమ౒కరసమును కమ౎గిొంచు ఆట్ల చ్చనన చ్చనన ఆట్లు Minor
Games) మౌకూ న్ెైప్ుణ్ మును సొంప్ర ిొంచుక ని సవొంతముగర కరర కీములను
రూప్ ొం ిొంచుక నుట్
4. ప్ో ట్ీ కరడ
ీ లు Sports) మౌకూ ప్ ి ాషలను అల రట్ు ేసుక నుట్
5. మ౒మ౒ధ రకములెైన మ్గర కరర కీమములను నిరవహొంచ్చ, ఆసనములు మ ియు
ప్రాణ్యయామములను ేస్ి చక ిొంచవలెను

. ఆటలు మ ియు క్రడ

ీ ల కక నియమ నిబంధనములు
. . వాయయామ క్రడ
ీ లు Athletics)
ర యామ కరడ
ీ లు Athletics) ఆట్లు Sports) కొంట్ే ఎొంత్ో ప్ు రతన ైనమ౒
ప్ో ట్ీ కరడ

ీ లు అన్ే ి ఒకట్ే అ న, అొంద్ులో అన్ేక రకములెైన కరీ య ాగములుననమ౒
అొంత ార య ప్ో ట్ీ కరడ

ీ లు అభివృ ి సొంసా IAAF) లో ఈ కరడ
ీ లను గు ు ొంి చ్చన ి ఈ
సొంసా ర ి ఆ ీనములో ప్ాప్ొంచ స్రా ర యామ కరడ

ీ లు నిరవహొంచుచుననమ౒
మ೶ ర యామ కరడ
ీ లుమ೷ అను ప్ద్ము మ೶ఎతలాన్మ೷ అను గరీకు ప్ద్ము నుొం ి వచ్చిన ి ీని
అరిము ప్రలగానుట్ లేక ప్ో ట్ీ ప్రడుత్య అని అరిము ర యామ కరడ
ీ లు ముఖ్ ముగర
త్మ౎యునమ౒, ట్ాాక్ మ ియు ీలు ు ప్ో ట్ీలు ఇమ౒ వ సొంవతారములో లొండన్ లో
అభివృ ి ప్రచ్చ ప్ాప్ొంచ స్రా లో నిరవహొంచు ప్ో ట్ీలుగర అభివృ ి ప్ర యరు
మొట్మొద్ట్ ప్రుగు ప్ొం ములను నమ౓నసకరప్ు ఆట్లు సొంవతారములో
బ్రాట్ీష్ యొం ియన్ ిప్ గర నిరవహొం యరు నమ౓న ఒమ౎ొం ిక్ ఆట్లను మొద్ట్ట స్ర ిగర ఏ క్ా
లో వ, సొంవతారములో నిరవహొంచుట్ యవ ర ర యామ కరీడలు ప్ాప్ొంచములో ప్ాస్ి ి
గరొంచ్చనమ౒
వాయయామ క్రడ
ీ లు లేక ై ానములో నిర్వ ంచు పో టీలు -
ై ానములో గీయబడిన టయరక్ పో టీలు పర్చగు పో టీలు
1. తకుూవ ద్కరము ప్రుగు ప్ొం ములు
. మద్ సా ద్కరము ప్రుగు ప్ొం ములు
. అత ిక ద్కరము ప్రుగు ప్ొం ములు

. తకుకవ్ దూర్ము పర్చగు పం ెములు Short Distance Races) -
ట్రుల, ట్రుల, ట్రుల, ట్రల హా ుల్స

ి ా, ట్రల
హా ుల్స
ి ా, x 100 ట్రల ిలే మొద్లగు ప్ొం ములు మ ియు x 400 ట్రల ిలే
ప్ొం ములు స్ర యరణ్ముగర మ౓ట్టని మ೶స్ిొంర ట్సామ೷ అని అొంద్ురు ఈ ప్రుగు ప్ొం ములలో అ
ేగముగర ఉ క
ేా ముత్ో ప్రుగెతువలస్ి యుొండును
పర్చగు పారర్ంభ్మున వెళ్ళు వి ానము - నిలుిని లేక కూరుిని ప్రుగెట్ుట్ కరీమ్చ్ి్
బొంచ్, ియొం మ ియు ఇలాొంగేట్ెడ్ స్రర్ట అని అొంద్ురు
. మధయసథ దూర్ము పర్చగు పం ెములు Medium Distance Races) -
ఈ ప్ో ట్ీలలో ట్రుల, ట్రుల ద్కరము ప్రుగెతువలస్ియుొండును
అొంద్రూ ఒకే ేగముత్ో ప్రుగెత్ేు యరు ప్ా ప్ో ట్ీ యరుడు కరళ్ు మధ ద్కరమును ెొంచ్చ
longStride)ప్రుగెతువలయును ఈ మధ సు ద్కరము, ప్రుగు ప్ొం ములో ట్రల
ప్రుగు ప్ొం ములో తప్ప అనిన ప్రుగు ప్ొం ములలో నిలుిని ప్రుగెతు ుట్
అనుస ిొం ద్రు
. ఎకుకవ్ దూర్ము పర్చగు పం ెములు Long Distance Races):-
ఈ ప్రుగు ప్ొం ములలో ,000 మాట్రుల, ,000 ట్రుల, ,000 ట్రుల,
ట్రల స్ీప్ూల్స ేజ్ కరీస్ కొంట్ీా ేస్ మ ియు మారత్యన్ ేస్ కి ట్రల
ట్రుల ఉొండును ఈ ప్ో ట్ీలలో చ్చనన చ్చనన అడుగులు ద్కరము ేస్ి, శ రరమును
స్నవచఛగర ఉొంచుక ని ప్రుగెత్ు ద్రు
. ఆటసథ లములో జర్చగు పం ెములు -
ఈ ప్ొం ములలో ద్కకునమ౒ మ ియు మ౒సురునమ౒ ఉొండును ద్కరము ద్కకుట్
Long Jump) ఎతు

ు నకు ద్కకుట్ High Jump) ట్టప్
ా ుల్స జొంప్ Hop – Step and
Jump) మ ియు కరీ సహాయముత్ో ద్కకున ి Pole Vault). ఇనుప్ గుొండు మ౒సరుట్

Shot Put) ిసూస్ మ౒సరుట్ Discuss Throw), బాణ్ము బళ్ళుము మ౒సరుట్ Jarelin
Throw) మ ియు హేమర్ట త్ోా hammer Throw) ఉొండును
క్రడ
ీ ల ప ి యషలు Terminology) ాంక్ేతికములు
a. అపోర చ్ - జొం ిొంగ్ ప్ో ట్ీలో ప్రలగాన్ే ముొంద్ు ప్రుగె ు ట్ేక్ ఆఫ్ సుకుని ద్కకుట్
b. బెలూన్ - ిలే ఆట్ల ప్ో ట్ీలలో ఉప్మ్గిొంచు ఒక అడుగు ెద్ురు కరీ ఇ ి ిలే
ఆట్లలో ఒక జట్ు రరు ర ి జట్ులో ఒక ి తరు రత మ ొక ికి అొంద్ ేయుట్కు
ఉప్మ్గిొంచున ి
c. లేప్ lap) - ట్రుల ప్రుగెట్ుట్కు, గరయబ ిన ట్ాాక్ లో ఒకస్ర ి, చుట్ట
ిగి వచుిట్ను లేప్ అని అొంద్ురు
d. టయరక్ Track) - ప్రుగు ప్ొం ములలో, ప్రుగెట్ుట్కు Oval ఆకరరములో
గరయబ ిన ప్ా ేశమును ట్ాాక్ అని అొంద్ురు
క్రడ
ీ లకు ఉప గించు ాధనములు -
1. స్రఫ్ రచీ
2. స్ో ూర్ట ీట్ు
3. ిని ిొంగ్ ప్ో ల్సా
4. కోరుు
5. బెలూన్ా
6. కిలప్ బో రుులు
7. య నొంబరుల
8. న్య య ని ేతల స్రొండుల
9. జెొం యలు
10. స్ర ొంగ్

ి బాలక్ లు
11. క లత ట్ేప్ు

మీటర్ల టయరక్ -
. . బయయడ్ ంటు -
బా డ్ ొంట్ు ఆట్ను సొంవతారములో మొట్మొద్ట్ట స్ర ి, బ్రాట్న్
అ ికరరులు మన ారత ేశములో ఆ ియుొం ి ి ఈ ఆట్ను సొంవతారొంలో
అొంత ార య బా డ్ ొంట్ు సొంసా కనుగొనన ి తరు రత సొంవతారొంలో ారత ేశ
బా డ్ ొంట్ు సొంసా రరు ీనిని గు ు ొంి చ్చన్యరు మొట్మొద్ట్ట స్ర ిగర వ
సొంవతారములో బా డ్ ొంట్ు ఆట్ల ప్ో ట్ీలు ప్ొంజాబ్ రషరములో నిరవహొంచ్చన్యరు అ ే
ప్ొంజాబ్ రషరములో జయమొొం ిన ఆట్గర గు ు ిొంచబ ిన ి జా య బా డ్ ొంట్ు
ప్ో ట్ీలను మొద్ట్ట స్ర ిగర సొంవతారొంలో బ ొంబా నగరొంలో నిరవహొంచ్చ ి
క్ొలతలు -
ఆట్సా లము ీరఘ చతురస్రాకరరముగర నుొం ి మధ లో వల ఉొం ి, ెొండు
ాగములుగర మ౒భజొంచబ ి ఉొండును ఆట్సా లము సరవ స్ర యరణ్ముగర బా డ్ ొంట్ు ఉప్
షరతుల ప్ాకరరొం ఒక ూకూరు మాతా ే ఆడవలస్ి ఉననను ఒక ాగములో ఒకూరూ లేక
ఇద్ద రు ఆడుట్కు మ౒భజొంప్బ ిన ఆట్సా లము ప్ డవులో సమానముగర ఉొం ినను, ఇద్ద రు
ఆడుట్కు మ౒భజొంప్బ ిన ఆట్సా లము మాతాము ెడలుప ఎకుూవగరనుొండును
ఆట్సా లము మౌకూ ెడలుప ట్రుల అడుగులు ఒకూరూ ఆడుట్కు
మ౒భజొంప్బ ిన ఆట్సా లము ెడలుప మాతాము ట్రుల అడుగులు ఆట్సా లము
మౌకూ మొతు ము ప్ డవు ట్రుల అడుగులు ఆట్ ప్రారొంభిొంచుట్కు మధ లో
గరత గరయబ ి ెొండు ాగములుగర మ౒భజొంప్బడును ద్గా ర నుొం ి ఆట్ ప్రారొంభిొంచుట్కు
ప్రారొంభ గరత మౌకూ వల కు మధ ద్కరము ట్రుల అడుగుల
అొంగుళ్ములు ఇద్ద రు ఒకే ాగములో ఆడునప్ుపడు Doubles) ద్కరము నుొం ి ఆట్
ప్రారొంభిొంచుట్కు ేయబ ిన హద్ుద గరత ట్రు అడుగులు అొంగుళ్ములు

హద్ుదలకు ెనుక ాగములో గరయబడును ఆట్సా లము మధ లో ఏ రపట్ు ేయబ ిన వల
మౌకూ చ్చవ ి ఎతు

ు ట్రుల అడుగుల అొంగుళ్ొం మధ వల ఎతు
ు
ట్రుల అడుగులు ఉొండును వల కట్ుట్కు ఏ రపట్ు ేయబ ిన సు ొంబములకు ెొండు
ెైప్ులా గరతలు గరయబ ి యుొండును ఇమ౒ ఒకూరూ లేక ఇద్ద రు ఆ ినను
గరయబ ియుొండును
నిబంధనములు -
ఒక ఆట్ ప్ర ొంట్ు

ల త్ో ఆడబడును ఆట్ ప్రారొంభిొంచ్చన ఆట్గరడు న్ేరుగర గెమ౎చ్చ
ఒక మారుూను స్ర ిొంచగలడు ెట్టల్స కరక్ ను సుక నుట్కు ఎద్ు ొూను ఆట్గరడు ిగి
ఆట్ ప్రారొంభిొంచ ప్ర ొంట్స ను స్ర ిొంచలేకప్ో న అ ి ిగి మొద్ట్ ఆట్ ప్రారొంభిొంచ్చన
ఆట్గరనికి మ ిమౌక మారుూ ప్ర ొంట్స ేరిబడును ప్రత మ౒ యనములో ఆట్గరడు
ఒకస్ర ికి ఒక ప్ర ొంట్ు మాతా ే స్ర ిొంచ్చ ప్ర ొంట్ల కు ఆట్ ప్ూ ు క
ి రబ ి యుొం ి ి
ఆట్ను ఆడునప్ుపడు,ఇద్ద రు ఆట్గరళ్ళల ఒక ికి ఒకరు ఎద్ు ెద్ురుగర నుొండు ెొండు
మూలాలను కలుప్ు గరత కరేము ల యొంద్ు నిలువబ ి ఆడవలెను ఆట్
ప్రారొంభిొంచు రడు ెట్టల్స కరక్ ను క ట్ట ఎద్ురుగర ఉొండు ఆట్గరని ఆట్సా లములో
ప్డవలెను ఇ ి ట్ెన్ననస్ ఆట్ మా ి ిగర ఉననను, ఆట్ను నడుము కిొంీ ద్ నుొం ి ెట్టల్స కరక్
ను క ట్ట మాతా ే ఆడవలెను యట్ట ెళ్ల రద్ు ఇద్ద రు ఇద్ద రుగర ఆ ినప్ుపడు కరక్ న్ెట్స
ెళ్లని ో ెొండవ ఆట్గరడు ెొండవ స్ర ి కరక్ ని క ట్ట ఆట్ ఆడవలెను
పా ంటు
ల -
ఈఅ ద్ు గేమ్చ్ా నిరవహొంచ్చ అొంద్ులో ఎవరు ఎకుూవ ఆట్లు గెమ౎చ్చన ర ిని మ౒జేతలుగర
ప్ాకట్టొంచబడును
తపుులు Faults) -
ఆట్గరడు తన కోరు లోప్ల తప్ుప ేస్ిన అ ి తప్ుపగర బామ౒ొంచబ ి ఎద్ుట్ట స రవసు
ఎద్ుట్ట జట్ు కోరులోనికి ెళ్ళు ప్ో ట్ీ ఎద్ుట్ట జట్ుల ప్ర ొంట్ు వచుిను

ఇతర్ముల ైన తపుులు -
1. స రవసు ేయునప్ుపడు స రవసు ేయు కరీ యకరరుని నడుము ెై ాగము నుొం ి
ెట్టల్స ని క ట్టన తప్ుప, స రవసు ేయు కరీ యకరరుని రకెట్స ప్ట్ుకునన ే కునన,
ెైకి ెట్టల్స ప్ట్ుక నిన తప్ుప
2. స రవసు తప్ుప కోరులోనికి ేస్ిన, షరరు స రవసు లెైను లోప్ల ప్ ిన, స రవసు లెైను
యట్ట ప్ ిన, స్ెైడు లెైనల ు యట్ట బయట్ ప్ ిన ఆ స రవసు తప్ుపగర
నిరే ొంచబడును
3. స రవసు ేయునప్ుపడు కరీ యకరరుని కరళ్ళు ఆ స రవసు కోరు నొంద్ు లేనప్ుపడు,
స రవసు సుకునన కరీ యకరరుడు, కోరునొంద్ు స రవసు ేయునొంత వరకు తన
కరళ్ును ఆ కోరు నొం ే ఉొంచునప్ుపడు తప్ుపగర నిరే ొంతురు
4. ఆట్ జరుగుచుననప్ుపడు స రవసు ేయు కరీ యకరరుడు ఎద్ుట్ కరీ యకరరులకు తన
కృ ామ నట్న యవ ర మోసగిొం యలని ప్ాయ నొంచ్చన, కర రలని ఆట్ొంకప్రచ్చన అ ి
తప్ుపగర ప్ ిగణ్ొంచబడును
5. స రవసు ేయునప్ుపడు ెట్టల్స న్ెట్స నుొం ి ద్క ి ెళ్ళున న్ెట్స కిొంీ ద్ నుొం ి ెళ్ళున,
న్ెట్స యట్ని డల, కరీ యకరరుని ద్ుసుులకు త్యకిన తప్ుపగర నిరే ొంచబడును
6. న్ెట్స కి ప్ాకూ ెైప్ు ప్ో ల్సా ని త్యకిన ఆ ి తప్ుప
7. ఆట్ జరుగుతుననప్ుపడు కరీ యకరరుని ెట్టల్స ని త్యకిన లే య ెట్టల్స కోరులో గరని,
కోరు బయట్ గరని, కరీ య కరరుని త్యకిన తప్ుపగర నిరే ొంచబడును
8. ఎద్ుట్ట కరీ యకరరుని ఆట్ొంకప్రుచుట్ తప్ుపగర ప్ ిగణ్ొంచబడును
స ీవసు - A. న్ెట్స ద్గా ర నుొం ి స రవసు ేయుట్
B. న్ెట్స కు ద్కరము నుొం ి స రవసు ేయుట్
ర ో కు - కరక్ ని క ట్ు మ౒ యనములు } A. ే ని ముొంద్ుకు ఉొంచ్చ కరక్ గట్టగర క ట్ుట్
B. ే ని ెనుకకు ఉొంచ్చ కరక్ ని గట్టగర క ట్ుట్

C. ే ని ెైకి యచ్చ కరక్ ని క ట్ుట్
D. న్ెట్స ద్గా ర నుొం ి కరక్ ని క ట్ుట్
ాక్ెట్ ని పటురక్ొను వి ానము -
A. గిప్
ీ మధ లో ప్ట్ుక నుట్
B. లూ గర గిప్
ీ ని ప్ట్ుక నుట్
C. గిప్
ీ చ్చవరను రకెట్స ప్ట్ుక నుట్
ర న్
ట ్ Stance) -
A. గ్ీొండ్ స్ెన్ B. ప్ ర హేొండ్ ిట్ర్టన C. బేక్ కోర్ట ిట్ర్టన
ముందుగా ేర్చుక్ొను ళ్కువ్లు -
a. స రవసు ెైకి స రవసు ేయుట్, కిొంీ ద్ నుొం ి స రవసు ేయుట్
b. కరక్ ని క ట్ు మ౒ యనము ముొంద్ుకు, ెనుకకు, బాగర ెైకి, మ ియు న్ెట్స కు
సమాొంతరముగర
c. న్ెట్స కు సమాొంతరముగర ద్గా రలో కరక్ ని ేయుట్
d. కరక్ ని బలముగర క ట్ుట్
e. లోబ్ షరట్స, ైవ్ షరట్స, స్

నల ొంట్స
ఆటలలో ప ి య ా పదములు - ాంక్ేతికములు
1. Back Hand Lift (చేతిని వెనుకకు తిర ిు క్ాక్ ని క్ొటురట -
ఇ ి ఒక అతరా త ైన న్ెైప్ుణ్ ముత్ో స్ెట్టల్స ని ిగి లేప్ుట్ ఇ ి ే ని
ెనుకకు ా ిప, రకెట్స త్ో, కరక్ ప్ ి ప్ో కుొం య న్ెట్ుట్
2. క్తలయర్ టయస్ Clear Toss) :- ఇ ి ఒక మ౒ధముగర రక్షణ్ మ ియు ఒక
మ౒ధముగర ఎద్ు ొూనుట్కు ఉప్మ్గప్డు స రవసు ేయుట్ ే ని ెైకి ెట్ట రకెట్స

త్ో కరక్ ని గట్టగర ఎద్ుట్ట ఆట్గరనికి కోరులో ేయుట్ ఇ ి ెైకి గరని గరని కిొంీ ద్కు
గరని ేయవచుిను
3. ాాష్ Smash) :-
ఆట్లో ఎద్ురుగర వచుిచునన కరక్ ని ఎద్ు ొూని బలముగర క ట్ుట్
ెట్టల్స బా ట్స త్ో ఎద్ుట్ట బా ట్స న్ ఆట్గరడు ిగి కరక్ ను ఎట్లేని ిగి కరక్
ని ప్ొంప్లేని మ౒ధముగర క ట్ుట్
4. డారప్ Drop) -
యాప్ అనగర కరక్ ని న్ెమ ిగర న్ెట్స ద్ నుొం ి ద్గా రగర, ఎద్ుట్ట కోరులో ప్డునట్ు
ల
ేయుట్ ఈ మ౒ధముగర ేయుట్ వల ఎద్ుట్ట నల యర్ట ద్గా రకి వచ్చి కరక్ ని
ఎ ు నప్ుడు ిగి కరక్ ని స్ర స్ ేయుట్ లేక ెనుకకు ేయుట్ ేయుద్ురు
. . వా బయల్ -
రమ౏బాల్స సొం లకు ప్ూరవము నుొం ి చ ితా గమ౎గిన ి ీనిని మ౒మ౎యొం జ
మా ా రన్ అను అ ికన్ American) లో న్యమకరణ్ము ేస్ియున్యనడు రమ౏బాల్స
అను న్యమకరణ్ము ేస్ినొంద్ున ీనిని కిొంీ ద్కు క ట్ట బౌన్ా ేయకుొం య ప్ాకూ ర ికి
ఇచుినట్ు
ల ేతులత్ో ఆ ే ి ఆట్. 1951 వ సొం న ారత ేశములో రమ౏బాల్స ెడ ేషన్
స్రా ిొంచబ ిన ి వ సొం లో అొంత ార య రమ౏బాల్స సమాఖ్ ప్రారొంభిొంచబ ిన ి
మొట్మొద్ట్ట స్ర ిగర అొంత ార య రమ౏ బాల్స ప్ో ట్ీలు ెరా ు ే లో జ ిగినమ౒ రమ౏బాల్స ఆట్
ఒమ౎ొం ిక్ా లో న ట్ోకో లో ప్ా ేశ ెట్బ ిన ి ారత ేశములో Y.M.C.A (యొంగ్
న్ కిస్
ీ యన్
ి అస్ో స్ి ేషన్ యవ ర ప్ ిచయము ేయబ ిన ి ప్ాసు ుతము ఇ ి,
ఆస్ియా ఖ్ొండములోనక, ఒమ౎ొం ిక్ా లోనక ప్రాచుర ము గ ిొంచ్చన ి
క్ొలతలు -
రమ౏బాల్స ఆట్ను రమ౏బాల్స కోరులో ఆ ద్రు కోరు మౌకూ ప్ డవు ట్రుల
అడుగులు ెడలుప ట్రుల అడుగులు ెొండు ాగములుగర మ౒భజొంప్బ ి
ట్రుల x 9 ట్రుల ట్రు న్ెట్స కి ముొంద్ు సా లము మ౒ ిచ్చ ెట్బ ియుొండును న్ెట్స

మౌకూ ఎతు
ు ట్రుల అడుగుల అొంగుళ్ములు స్ీు ల
ై కు ెట్రన్ా
మ ియు నియర్టా కు ేరుగర ఉొండును ఒక ూకూ ట్ీమ్చ్ కోరులో న్ెట్స నుొం ి ట్రుల
మ೶అట్ాక్ లెైనుమ೷ Attack Line) ేయబ ి ఉొండును ీని వలన కోరు ెొండు ాగములుగర
మ౒భజొంప్బ ి ముొంద్ువరుస ఆట్గరళ్ళల ెనుక వరుస ఆట్గరళ్ళల ఆడుట్కు మ౓లుగర
ఉొండును ఆట్ ఆడుట్కు స రవసు యర్ట

నల నుొం ి వరుస కీమములో ొట్ేషన్ ప్ద్ి లో
ఆ ద్రు
నియమములు Rules) -
ఒక ూకూ జట్ు నుొం ి రమ౏బాల్స ను ే త్ో క ట్ట న్ెట్స ద్ుగర ఎద్ుట్ట జట్ు ర ి కి
ప్ొం ెద్రు ఎద్ుట్ట జట్ు రరు మూడు స్రరుల బొం ని ఒక ి నుొం ి మ ి మౌక ికి ప్ొం ి
ిగి బాల్స ను ప్ొం ిన ట్ీమ్చ్ ర ికి ప్ొం ెద్రు ఆట్ ఆడునప్ుడు ప్ూ ు గ
ి ర ప్ట్ుక నిన, బొం
న్ేలను త్యకిన అ ి ఫౌల్స గర ప్ ిగణ్ొంప్బడును ఆట్ ప్రారొంభిచుట్కు ముొంద్ు ెొండు
ేతులలో కె న్ా
ె ట్ాస్ ేస్ిన యనిని బట్ట కోరు లేక స రవసు కోరుక న్ెద్రు అొంత ార య
ప్ో ట్ీలలో sets) అ ద్ు స్రరుల ఆట్ ఆ ద్రు ఒక ూకూ ఆట్కు ప్ర ొంట్ు
ల ొప్ుపన
ఆ ద్రు ఆట్లో ప్ర ొంట్ు

ల అ న తరు రత కోరులు మా ెద్రు స్ెకెొండల ొప్ుపన
ెొండు మ౒ రమములు ఒక ూకూ ఆట్ set)కి ఇవవబడును
ముందుగా ేర్చుక్ొను ఆట లుకవ్లు -
స రవసు ేయుట్
బొం ని న్ెట్స ెై నుొం ి గట్టగర క ట్ుట్
బొం ని ేళ్ుత్ో ెైకి లేప్ుట్
బొం ని కిొంీ ద్ నుొం ి ేతులత్ో ెైకి లేప్ుట్
బొం ని న్ెట్స ముొంద్ు ెొండు ేతులత్ో అడుుక నుట్

ఆటలో గల ప ి య ా పదములు -
Ace (ఏస్ - స రవసు ేస్ిన జట్ు ర ికి బొం ిగి రణ్ కరరణ్ముగర ఒక ప్ర ొంట్ు
ఇచుిట్
Antennae (ఎొంట్ెన్నన - ఎొంట్ెన్నన అనున ి ఒక ెైబర్ట గరలస్ ేయబ ిన ి ఇ ి న్ెట్స కి
ఇరు ెైప్ులా బౌొండ రస్ యట్కుొం య మధ లో బాల్స ెళ్ళుట్ గమనిొంచుట్కు
అమరుిద్ురు
Rotation( ొట్ేషన్ - కోరులో ఆట్గరళ్ళల ర ి మౌకూ ఆరురు ప్ాకరరము ఆట్ మౌకూ
రు బట్ట మారుతూ ఉొండుట్ను ొట్ేషన్ అొంద్ురు
Smash(స్న ష్ - ఆట్లో బొం ని బలముగర క ట్ుట్ను స్న ష్ అని అొంద్ురు
Dig ( ిగ్ - ఆట్ సమయములో బొం కిొంీ ద్ ప్డకుొం య ెైకి లేప్ుట్కు మోకరమ౎ ద్
నుొం ి ఒక ే లో గరని, ెొండు ేతులత్ో గరని ెైకి లే ి ఆట్ను ఆడుట్కు ేయు కియ
ీ ను
ిగ్ అని అొంద్ురు
Spike (స్ెైపక్ - ఎద్ురు వచ్చిన బొం ని, న్ెట్స ద్కు ఎగి ి, ిగి క ట్ుట్ను స్ెపై క్ అని
అొంద్ురు
Time Out (ట్ెైమ్చ్ అవుట్స - ఆట్ మధ లో అొంత రయము వచ్చినప్ుపడు కోచ్
మ౒ రమము కోరుట్ను ట్ెైమ్చ్ అవుట్స అొంద్ురు
అభివ్ృ ిని తి ిగి ప ీక్ష్ించుక్ొనుట –
కరడ
ీ లలో ఉనన మ౒ ాగములను మ౒వ ిొంచుట్
ట్ాాక్ ఈ ెొంట్సా - ట్రుల, , ట్రుల, x 100 ట్రుల, ట్రుల,
ట్రుల, , ,10000 ట్రుల, మారత్యన్ ేస్ కి ,
ట్రుల
ీలు ు ఈ ెొంట్సా - లాొంగ్ జొంప్,హైజొంప్, ట్టప్

ా ుల్స జొంప్, ఫో ల్స రలు, షరట్స ప్ుట్స, ిసూస్
త్ోా, జా ెమ౎న్, మ ియు హేమర్ట త్ోా

బా డ్ ొంట్స కోరు -
కిొంీ ద్ ఉద్హ ిొంచ్చన రట్ట మౌకూ ప్ ి ాష ప్ద్ముల మౌకూ అరిము రాయుము
స్ెైపక్ Spike) - ఆట్లో ఎద్ురుగర వచుి బొం ని న్ెట్స ద్ుగర ిగి క ట్ుట్ను
స్ెైపక్ అొంద్ురు
స రవసు Service) :- ఆట్ ప్రారొంభిొంచునప్ుడు కరక్ ని లేక బొం ని ఎద్ుట్ట జట్ు
ర ికి ేయుట్ను
బెట్ాన్ Baton) - ిలే ప్రుగు ప్ొం ములో ఉప్మ్గిొంచు అడుగు ప్ డవు ఉనన
కరీ ముకూలు
. సవ ేశపు ేశీయ ైన ఆటలు -
. . కబయడీ -
కబా ీ ఆట్ ారత ేశప్ు ఆట్ ఇొం ియన్ కబా ీ అస్ో స్ి ేషన్ స లో ీనిని
స్రా ిొంచ్చన ి ఆస్ియా కబా ీ అభివృ ి సొంసా లో ీనిని అభివృ ి ప్రచ్చన ి ఇ ి
కుగరీమములలో Rural) ఆ ిన ఆట్ అ నను ారత ేశములో నరు గరొంచ్చన ి ఆస్ియా
ఆట్ల ప్ో ట్ీలలో ఇ ి ప్ా ేశ ెట్న

ట తరు రత, ారత ేశము మొద్ట్ట బహుమ బొంగరరు
ప్తకొం ప్ ొం ిన ి
ారత ేశములో ప్ాజల అత ొంత ప్రాముఖ్ ైన ఆట్గర గు ు ొంి చబ ి, ారత ేశము,
ప్రకిస్ు రన్, బొంగరల ేస్, శ్రీలొంక, న్ేప్రల్స మ ియు బ ర ేశములలో గల గరీమములలో
ఆడుచున్యనరు క ొంతమొం ి చ ితా కరరులు ఈ కబా ీ ఆట్ సొం లకు ప్ూరవము
నుొం ి ఉననద్ని నము చున్యనరు ఈ కబా ీ ఆట్కు మన ేశములో మ ియు ఇతర
ేశములలో మ౒మ౒ధ రకములెైన నరల ు గలవు ఒమ౎ొం ిక్ అస్ో ి ేషన్ మ ియు ఇొం ియన్
కబా ీ ెడ ేషన్ సొం లో క నిన నియమ నిబొంధనలత్ో ీనిని గు ు ొంి చ్చయున్యనరు

క్ొలతలు మ ియు నియమ నిబంధనలు -
అొంత ార య ఆట్గర కబా ీ ఆట్లో ఒక ూకూ జట్ులో ఏడుగురు members)
ొప్ుపన ెొండు జట్ు

ల ఉొండును ెొండు జట్ు
ల ఆడుట్కు మ౓లుగర కోరు ెొండు ాగములుగర
మ౒భజొంప్బ ి – x ట్రుల ప్ురుషులకు, మ ియు x 11 ట్రుల స్ీు ల

ై కు
కోరులు మ౒భజొంప్బ ి యుొండును ఒక ూకూ జట్ు ర ికి ముగుారు అద్నప్ు ఆట్గరళ్ళల
నియ ొంప్బ ి యుొంద్ురు ఆట్ ఆడుట్కు ప్ట్ు సమయము ని షరలు
ని షరలు తరు రత ని షరలు మ౒ రమమునిచ్చి ఆట్ ఆడు రరు కోరు మా ిన
తరు రత ఆట్ ిగి ప్రారొంభిొం ద్రు
కబయడీ క్ోర్చర క్ొలతలు
ఆట్ ప్రారొంభిొంచుట్కు మొద్ట్టగర ఒక జట్ు రరు మొద్ట్ ఆట్ ఆడు రనిని ెైడర్ట
ఎద్ుట్ట జట్ు ర ి వద్ద కు ెళ్ళు ఎవ ిన్ెైన్య ే త్ో గరని, కరళ్ుత్ో గరని త్యకి ని ేత
ర
సమయములో ిగి వచ్చిన ెైడరు జట్ు ర ికి ఒక ప్ర ొంట్ు వచుిను ఎద్ుట్ట జట్ు
ర ిలో అవుట్స అ న ర ిని కోరు బయట్కు ప్ొం ి ేయుద్ురు ెైడరుకు ఎద్ుట్ ఆడు
జట్ు రరు ెైడరును తమ కోరు నుొం ి ెళ్లన్నయకుొం య ైను యవ ర ఒక ి ేతులు ఒకరు
ప్ట్ుక ని ఆ ిన డల డ
ెై రు అవుట్స గర ప్ ిగణ్ొంప్బడును
ెైడర్ట ను ఎద్ుట్ట జట్ు సబు లు ప్ట్ుక నునప్ుపడు ఇద్ద ి మధ ెనుగులాట్
ఏరప ి ని ేత
ర ఆట్ సా లము యట్ట ెళ్ళున అ ి తప్ుపగర ప్ ిగణ్ొంప్బడును ఆట్
ఆడునప్ుపడు ఆట్గరడు ెైడరు ఎద్ుట్ట జట్ు ర ికి ొ ికి ప్ో న, ఎద్ుట్ట జట్ు ర ికి
ప్ర ొంట్ు వచుిను ఒక జట్ు రరు ఆట్ సమయములో ప్ూ ు గ

ి ర అొంద్రూ అవుట్స
అ న ో ఎద్ుట్ట జట్ు ర ికి ెొండు ప్ర ొంట్ు

ల వచుిను ీనిని మ೶లోన్యమ೷ అని అొంద్ురు
ఆట్ చ్చవ ి సమయమున ఎవ ికి ఎకుూవ ప్ర ొంట్ు

ల వచ్చిన రరు మ౒జేతలుగర
ప్ాకట్టొంచబడుద్ురు

ఆట్ను వయసుా మ ియు బరువును బట్ట మ౒భజొం ద్రు ఇొంద్ులో ఆరుగురు
ప్ర ేక్షకులత్ో ఆ ిొంచబడును ఇద్ద రు ిఫ రలు, ఇద్ద రు అొం ెైరల ు, ఒక స్ో ూరరు, ఇద్ద రు
అస్ిస్ొంట్ు
ె స్ో ూరరుల ఉొంద్ురు
ముందుగా ేర్చుక్ొను ఆట ళ్కువ్లు క్ొనవ్ల ిన ఎదుర్చగా పో ాడే వేలకువ్ులు
Offensive) -
ే త్ో త్యకుట్
కరళ్ల త్ో త్ోాయుట్
కరళ్ల త్ో ముొంద్ుకు ప్ాకూకు తనునట్
గర ిద్ వలె ెనుకకు తనునట్
ద్కకుట్ మ ియు ైమ౒ొంగ్ ేయుట్
ముందుగా ేర్చుక్ొనవ్ల ిన ర్క్షణాతాక ఆట ళ్కువ్లు జటుర లోపల నుండి పో ాడుటకు
Defensive)):-
మణ్కట్ును ప్ట్ుక నుట్
. మామూలుగర ప్ట్ుక నుట్
కరమ౎ మడమను ప్ట్ుక నుట్
మోకరలును ప్ట్ుక నుట్
ముఖ్య ైన తపుులు Fouls):-
ఆట్ ఆడు రనిని కరళ్ల త్ో తనిన ప్ట్ుక నుట్కు ప్ాయ నొంచుట్
గట్టగర మ೶కబా ీమ೷ అని ప్పక ప్ో వుట్
శ రరమునకు నకన్ె లేక గరస

ీ ు ప్ యరిములు రయుట్
ట్ు ప్ట్ుక నుట్
బట్లను ప్ట్ుక నుట్
ఊ ి ి ఆడనివవకుొం య ేయుట్

ఆట్ సమయములో కోరు వ ిమ౎ బయట్కు ెళ్ళుట్
కర రలని ఆడు రనిని త్ోాస్ి ేయుట్
బూతు ప్ద్ములు రడుట్
క్రడ
ీ ల ప ి య ా పదములు ాంక్ేతిక పదములు -
a) ఏొంట్ీస్ Antis) - ఆట్ ఆడు ెైడర్ట కు ఎద్ుట్ జట్ు ర ిని ఏొంట్ీస్ అొంద్ురు
b) కేొంట్స Cant) - ఆట్ ఆడు ెైడరు తన కూత సవరమును గట్టగర కబా ీ, కబా ీ అని
ప్లుకుట్
c) ెైడరు Rider) - ఎద్ుట్ట జట్ులో నునన ర ిని ఔట్స ేస్ి జట్ుకు ప్ర ొంట్ు
త్చుి రరు
d) జట్ు Team) - జట్ు అనగర మొం ి ఆట్గరళ్ళల మొం ి ెగు లర్ట, మొం ి ిజరువ
యరు
నల ల
e) లోన్య Lona) - ఒక జట్ునకు ెొండు బో నస్ ప్ర ొంట్ు

ల వచ్చిన యనిని మ೶లోన్యమ೷ అని
ిమ౎ ే యరు
. . క్ో – క్ో Kho – Kho) -
కో – కో, ారత ేశములో ప్ూన్యలో అన్యగ ికులు ఆడుక న్ె ి ఆట్ ీనిని వ
సొంవతారములో క ొంతమొం ి క ట్ీగర ఎరప ి ీనిని ఒక స ి ైన ఆట్గర తయారు ే రరు
ఈ ఆట్ను ారత ేశములో అొంద్రూ ఆడుచక ఉన్యనరు ఈ ఆట్ను కో – కో సమాఖ్
ారత ేశొం రరు లో అభివృ ి ప్రచ్చ, ర ి అ ీనములోనికి సుక ని యున్యనరు కో
– కో ప్ో ట్ీలు మొట్మొద్ట్ లో జ ిగిన ి
ఆటసథ ము కక క్ొలతలు -
కో – కో ఆట్ సా లము ీరఘ చతురస్రా ఆకరరములో ఉొండును ఇ ి ట్రల
ప్ డవు ట్రల ెడలుప కమ౎గి ఉొండును ఆట్ సా లమునకు చ్చవ ి ాగములు ెొండు ీరఘ
చతురసాములు ఉొండును ఒకట్ట ట్రుల, మ ిమౌక ప్ాకూ ట్రుల ఉొండును ఈ

ెొండు ీరఘ చతురసాములకు మధ లో ెొండు కరీ సా ొంబములు ఉొండును ీనికి మధ
గరయబ ిన గరత స్ెొంట్ీ ట్రల ప్ డవు, స్ెొం x 30 స్ెొం ఉొండును ీనిలో
ఎని ి అడు గరతలు గరయబ ి ఉొండును ఒక ూకూట్ట స్ెొం ప్ డవు, స్ెొం
ెడలుప గరయబ ి ెొండు ాగములుగర మ౒భజొంప్బ ి స్ెొం , మధ గరత గరయబ ి
ెొండు చ్చవరల యొంద్ు కరీ సా ొంబములు ఏ రపట్ు ేయబ ి ఉొండును కరీ సా ొంబముల ఎతు
ు
స్ెొం కెై రరము Circumference) స్ెొం ఉొం ి స్ెొం ొంచకుొం య
ఉొండవలెను ఈ కరీ సా ొంబములు మృద్ువుగర కూబ ి స్ెొం ల నుొం ి స్ెొం
ఎతు
ు న అమరిబడవలెను
నియమ నిబంధనలు -
కో – కో ఆట్లో ఒక జట్ు రరు మోకరలు ద్ ఒక వరుసలో ఒక ికి వ ేకముగర
మ ిమౌకరు ిగి Facing Opposite Direction) కూరుిొంద్ురు ెొండవ జట్ు రరు
ఆడుట్కు మొద్ట్ ఇద్ద రు లేక ముగుారు ఆట్గరళ్ల ను ప్ొం ెద్రు కూరుిన్యన ఆట్గరళ్ళల
మధ లో ప్రుగెతు ుతూ ెొండవ జట్ు ర ిని ప్ట్ుక నుట్కు ప్ాయ నొం ద్రు ప్ట్ుక నుట్కు
ప్ాయ నొంచ్చనప్ుడు ఒకే బాట్లో ఇట్ు అట్ు రగకుొం య న్ేరుగర ప్రుగు ెట్వలెను
ెొండవ జట్ు ఆట్గరళ్ళల ర ి ఇషము వచ్చినట్ు

ల త ిపొంచుక ని ప్రుగు ెట్ద్రు
ె కూరుిన్యన
ప్రుగె ు ప్ట్ుకో రరు ద్గా ల ో తన ై ెక్షన్ లో ఉనన ర ికి మ೶కోమ೷ అని ిప ర ిని ప్రుగె ు
త ిపొంచుక న్ే ర ిని ప్ట్ుక నుట్కు ెళ్ళుద్రు ఈ మ౒ధముగర స్ీట్టొంగ్ ేజరుా ెొండవ
జట్ులో నునన అొంద్ ిని త్యకిన, ర ి ప్ర ొంట్ు

ల సొంప్ర ిొం ద్రు ఈ మ౒ధముగర ెొండు
జట్ులు మూడు లేక అ ద్ు ఆట్లు ఆ ి, ఎవరు ఎకుూవ మారుూలు ప్ర ొంట్ు
ల
స్ర ిొంచ్చన్య ో రరు గెమ౎ ద్రు

ముందుగా ేర్చుక్ొనవ్ల ిన ఆట లకువ్లు
ప్ట్ుక ను మ౒ యనము - ఎడమ ే త్ో ప్ట్ుక నుట్
కు ి ే త్ో ప్ట్ుక నుట్
కూరుిను మ౒ యనము - బొంచ్ మ౒ యనము
ఒక ి తరు రత ఒకరు కూ ొిను మ౒ యనము
కూరుిని ెైకి లే ే మ౒ యనము - కో లా గెొంతు మ౒ యనము
ెైకి లేచు మ౒ యనము
ెొం ిొంట్టని కమ౎ ి ఆడు మ౒ యనము
ైను మ౒ యనము - ్ొండు కో – కో
య ా ొంి గ్
ైమ౒ొంగ్
క్రడ
ీ ల ాంక్ేతికములు ప ి యషలు -
a) చేజర్ Chaser) - ఆట్లో ఒక జట్ు రరు గరయబ ిన గడులలో కూ ొిన్ెద్రు ే ొక
జట్ు ర ిని మధ లో ర ిని త్యకుట్కు ెళ్ళు రనిని ేజర్ట అొంద్ురు
b) క్ాీస్ లేన్ Cross Lane) :- కూ ొిను జట్ు రరు ర ి గడులలో స ిగా ర కూ ొిను
ప్ా ేశమును కరీస్ లేన్ అొంద్ురు
c) ఇని ంగ్ Inning) - కూ ొిను జట్ు రరు, ప్రుగెతు ు జట్ు ర ిని త్ొ ి
నిముషములలో ప్ట్ుక నుట్కు గల కరలమును ఇనినొంగ్ అొంద్ురు
d) పౌల్ Pole) - రనినొంగ్ ేజరుా ప్రుగె ు ెనుకకు రుగుట్ ఏ రపట్ు ేయబ ిన కరీ
సా ొంబములు

e) ర్న ర్ Runner) - ఆట్లో ప్ట్ుక నుట్కు ప్ా నొంచు జట్ు రరు కరకుొం య, ప్రుగు
ెట్ు రనిని రననర్ట అని అొంద్ురు
ప ికర్ములు -
క్ో – క్ో ఆటకు ఉప గించు ప ికర్ములు -
కరీ సా ొంబములు, స్రప్ రచీ
కోరుు త్యాడు , స్ో ూరు ీట్ు
స్ీలు కోల ట్ేప్ు, స్ో ూరు బో రుు
ప్ ి సుననము, సమయము త్మ౎య ేయ చకప్ు ప్ట్ములు
ామర్యమును ప ీక్ష్ించుక్ొనుట _
ఒక కబా ీ జట్ులో ఎొంతమొం ి ఆట్గరళ్ళల ప్రలగాన్ెద్రు?
Ans. కబా ీ ఆట్లో ఏడుగురు ఆట్గరళ్ళల ప్రలగాన్ెద్రు
కో – కో ఆట్లో న్ెైప్ుణ్ మును ెొంచు స్ిూల్సా రాయుము
Ans. ప్ట్ుక ను మ౒ యనము, ప్రుగెతు ు మ౒ యనము, కూరుిను మ౒ యనము, ైన్ మ౒ యనము
న్ేరుిక నవలెను
కబా ీ ఆట్లో కరవలస్ిన అవసరతలు ప్ ికరములు రాయుము
Ans. 1. త్యాడు, మా ిూొంగ్ లెైమ్చ్, స్ో ూర్ట ీట్స, స్రప్ రచ్,
ఎొం ెైర్ట మ౒జల్స, నొంబ ిొంగ్ బో ర్టు్
. మ ో విక్ాసమును క గించు ఆటలు Minor Games) -
ైనర్ట గేమ్చ్ా ను, ఫన్ గేమ్చ్ మ ియు మన్ో మ౒కరసమును కమ౎గిొంచు ఆట్లు అని
ిమ౎ ద్రు క ద ి సమయములో ర యామ సొంబొంధ ైన మ౒కరసమును ప్ా ినము
ప్ ొంద్ుట్ మ౓లగును క నిన నరు గరొంచ్చన ఫన్ గేమ్చ్ా ఈయబ ినమ౒
మో ార్క -
ఆట్ ఆడు ర ికి ఒక సునినత ైన ఊఌ బొం ని ఈయవలెను ఆట్ ఆడు ర ికి
ెొండు ాగములుగర మ౒భజొంచ్చ ఒక జట్ు స ిూలు గర నిలువబ ి, ఒక జట్ు స ిూల్స లోప్ల

ఉొంచవలెను బొం ని మ౒స ి క ట్ు ర ిని మ೶మోన్యర్టూమ೷ అన్ెద్రు బాలును లోప్ల ఉనన ర ికి
మోకరళ్ు నుొం ి ప్రద్ములకు తగులునట్ు

ల క ట్వలెను బాల్స ఏ కరీ యకరరునుకి
తగులుతుొం ో అతడు మ೶ట్ీగర్టమ೷ అ నట్ు

ల నిరే ొంచబడును ఆ మ౒ధముగర ెొండు జట్ులు
మారుితూ ఆ ిొంచవలెను ఏ జట్ు ఎకుూవ ప్ర ొంట్ు

ల స్ర ిొంచున్ో ఆ జట్ు మ౒జేతలుగర
ప్ాకట్టొంచబడును
డాకరర్ – డాకరర్ -
ఆట్ ఆ ే ర ిని ెొండు జట్ులుగర మ౒భజొంచవలెను ఒక ూకూ జట్ు, ఒక యకరు ను
నియ ొంచ్చ, ఆ మ౒షయమును ెొండవ జట్ునకు త్మ౎య ేయరు ఆట్ సమయములో
ఎవ ి జట్ు రరు ేరుగర ఉొం ద్రు ఆట్ ఆడుట్కు ెొండవ జట్ుల ర ికి తు ని బొంతులు
ఇవవబడును అొంద్రు ఆట్గరళ్ళు బొం ని య కిీొంద్కు మ౒సరమని సకచన ఇవవబడును
ఈల ఊ ిన ెొంట్న్ే ఒక ూకూ జట్ు బొంతులను కోరు ద్ుగర ేస్ి ఇతర జట్ు ర ిని
క ట్ుట్కు ప్ాయ నొం ద్రు ఒక ఆట్ ఆడు రనికి బొం తగిమ౎న, ఆ లేక అతడు కిొంీ ద్
కూ ోినవలెను అప్ుపడు జట్ు యకరు వచ్చి కిొంీ ద్ కూరుినన రనిని జట్ులో ిగి
ఆడుట్కు ేరుిక నును ఈ మ౒ధముగర బొం తగిమ౎న ర ిని ప్ో ా త్యాహ ప్రుచును ెొండవ
జట్ు ర ికి ఎవరు యకరుగర నట్టొం యరు అని త్లుసుక నుట్కు కషమగును, ఈ మ౒ధముగర
క ొంత సమయమును ఆ ిొంచవచుిను
హో ర జ్
ట డాడ్్ బయల్ -
ఆట్ ఆ ి అొంద్ ిలో ఒక ిని రగర captor) గర ఎనునక న్ెద్రు రగర
ముగుారుని త్యకట్ుగర Hostages) సుక ొంట్ాడు గిమ౎న రరొంద్రు రగరను తమలో
ేరుిక నుట్కు త్ోా బాలుత్ో క ట్ుద్ురు కేప్ర్ట బాలు తగలకుొం య త ిపొంచు క నుట్కు
త్యకట్ు సుకునన రనిని ముొంద్ుకు ెట్ు బాలు తగలకుొం య త ిపొంచుకుొంట్ాడు
అొంద్రూ చుట్ట ిగినను, త్యకట్ు ెట్ుకునన రరు మాతాము కేప్ర్ట ను కరప్రడుతూ
ఉొంట్ారు బాలు ఏ హో స్నజ్ కి తగిమ౎న కేప్ర్ట ే ే హో స్నజ్ ను తన స్రానములో

నియ ొంచుకుొంట్ాడు ఈ మ౒ధముగర కెప్ర్టా ను, హో స్నజ్ా ను మా ిి ిగి ఆట్
ఆడవచుిను
మా ి ంగ్ వి ెష్ -
ఉప్ర య యుడు, మ౒ య రుిలను ఒక చకీముగర circle) నిలువబెట్ట, అొంద్ులో
ఒక ిని స ిూల్స ెలుప్ల ఉొంచును అతనిని స్ననహతుడుగర ిమ౎ ద్రు ఈ స్ననహతుడు
చుట్ట ప్రుగె ు స ిూల్స లో ఉనన ఒక ిని ముట్ుక నును ముట్ు క నబ ిన మ౒ య ి ,
స్ననహతుడు ప్రుగెతు ు ిశకు వ ేఖ్ముగర ప్రుగె ు ఇద్ద రు స్ననహతుడు మ ియు ట్చ్
ేయబ ిన మ౒ య ి ఖ్ాళీ వద్ద కలుసుక ని, ఇద్ద రు కర యలనము Shake hand) మూడు
స్రరుల మ೶గుడ్ మా ినొంగ్మ೷ ిప ిగి వ ేఖ్ ిశలు ప్రుగెత్ు ద్రు ఎవరు ముొంద్ు ఖ్ాళీ
ఉనన ప్ా ేశమును ఆకీ ొంచుక ొంట్ా ో రళ్ళు మ౒జేతగర ప్పబడును ెొండవ రడు
తరు రత ెాొండ్ స్ననహతుడగును ఈ మ౒ధముగర ఆట్ను ఆ ిొంచవలెను
జా న్ విత్ జాక్ JOIN WITH JACK) -
మ౒ య రుిలొంద్రూ ఒక స ిూల్స గర నిలువబ ద్రు అొంద్ులో ఒక మ౒ య ి జాక్ గర
గు ు ొంి చబడును నిలుినన మ౒ య రుిలొంద్రు ర ి కరళ్ు ముొంద్ు గరతను Mark) గరసుక ని,
యనికి ెనుక ాగమున కూరుిొం ద్రు
జాక్ స ిూమ౎, లోప్ల ాగమున ఒక కరీ ప్ట్ుకుని రుగుచుొండును ఆ మ౒ధముగర
రుగుతూ తన ే లో ఉనన కరీను, ఎవ ో ఒక మ౒ య ి కరళ్ు ముొంద్ు గరసుకునన గరత ెై
ప్డ ేస్ి మ೶న్యత్ో రమ నిమ೷ Join with me) ప్ుపను అప్ుపడు ఆ మ౒ య ి జాక్ భుజము ెై
ేతులు ేస్ి, అతనిత్ో నడుచును ఈ మ౒ధముగర జాక్ నలుగురు లేక అ ద్ుగురుని
తనత్ో కమ౎స్నట్ట్ు
ల ేయును అనొంతరము జాక్ తన ెొంట్ ఉనన అొంద్ ిత్ో మ೶Go Home
అని ిప, అొంద్రూ రరు మ౒ ిచ్చన సా లములకు ప్రుగె ు ఆకీ ొంచుక న్ెద్రు జాక్ త్ో
సహ అొంద్ులో ఒక ికి ఖ్ాళీ సా లము ొ రకద్ు గనుక అతడు తరు రత జాక్ Jack) గర
వ వహ ిొంచును ఈ మ౒ధముగర ఆట్ను ఆ ిొంచవచుిను

ద ెైర్ ఎ టకప్ The Fire Escape) :-
ఒక వృతు ొం ని గరస్ి, యనిలో స ిసొంఖ్ లో మ౒ య రుిలను నిలువబెట్వలెను ఒక
మ౒ య ిని మ೶ ెైర్ట ర ున్

ె మ೷ గర నియ ొంచవలెను వృతు ొం లో ఉనన మ౒ య రుిల ప్రద్ముల
చుట్ట చ్చనన వృత్యులు గరయవలెను ెైర్ట ర ున్

ె వృతు ొం చుట్ట రుగుచక మ೶ ెైర్ట ఆన్ ి
మ ొంట్ెన్మ೷ అని గట్టగర అరుచుచక, చప్పట్ు

ల క ట్ును ఆ అరుప్ు మ౒నగరన్ే కరీ యకరరులు ెైర్ట
ర ున్
ె చుట్ట ప్రుగెత్ు ద్రు హట్ాతు
ు గర ఆగి, మ೶గో హో మ్చ్మ೷ Go Home) అని గట్టగర
అరుచును ెొంట్న్ే ెైర్ట ర ున్

ె త్ో సహ ఇతర కరీ యకరరులు చ్చనన స ిూల్సా లోకి ెళ్ళుద్రు
ఎవ ెైత్ే చ్చనన స ిూల్స సొంప్ర ిొంచ ో అతడు మ೶ ెైర్ట ర ు ెన్మ೷ గర నియ ొంచ - బడును ఈ
మ౒ధముగర ఆట్ను నిరవహొంచవచుి
డాడ్్ బయల్ Dodge Ball) -
ఒక వృతు ొం ని గరయవలెను సమాన సొంఖ్ త్ో ెొండు జట్ులుగర మ౒భజొంప్వలెను
ఒక జట్ు స ిూల్స లోప్ల, ెొండవ జట్ు వృతు ొం ెలుప్ల ఉొంచవలెను వృతు ొం ెలుప్ల ఉనన
కరీ యకరరులు స ిూల్స లోప్ల ఉనన కరీ యకరరులను, హేొండ్ బాల్స లే య రమ౏ బాల్స త్ో మోకరలు
నుొం ి ప్రద్ములకు తగులునట్ు

ల క ట్వలెను బొం ఏ కరీ యకరరునికి తగులుతుొం ో అతడు
మ೶అవుట్సమ೷ అ నట్ు
ల నిరే ొంప్బడును ఆ మ౒ధముగర ెొండు జట్ులను మారుితూ
ఆ ిొంచవలెను ఏ జట్ు ఎకుూవ ప్ర ొంట్ు

ల సొంప్ర ిొంచున్ో ఆ జట్ును మ౒జేతలుగర
ప్ాకట్టొం ద్రు
టరర న్ టేరప్ Train Trap) -
అ ద్ుగురు ిలలలను ఒక బృొంద్ొంగర నియ ొంచవలెను రరు ఒక ి ెనుక
ఒకరు నిలుిని, ఒక ి నడుము ద్ ఒకరు ేతులు ఉొంచ్చ ఒక ట్ెైన్ గర నిలువబడుద్ురు
ఈ మ౒ధముగర మూడు ట్ెా న్ా ను తయారు ేయవలెను మ ిక ొంత మొం ిని లాగేజ్ ేగన్
గర తయారు ేయవలెను ఆట్ ప్రారొంభిొంచగరన్ే లాగేజ్ ేగన్ మూ ిొంట్టలో ఏ ో ఒక
ట్ెా న్ కి అట్ాచ్ ఆగుట్కు ప్ాయ నొంచును ట్ెా న్ా గర ఉొండు రరు ఆ లాగేజ్ ేగన్ కి

అొంద్కుొం య త ిపొంచుక నుచుొంద్ురు ఒక ేళ్ ఏ ో ఒక ట్ెా న్ అట్ాచ్ అ న ో, ట్ెా న్
గర వ వహ ిొంచ్చన రళ్ళు లాగేజ్ ర నుగర, లాగేజ్ ర ను గర ఉనన రరు ట్ెా న్ గర మా ి
ఆట్ను క నస్రగిొం ద్రు
పాండ్ టు బంక్, బంక్ టు పాండ్ Pond to Bank, Bank to Pond) -
మ౒ య రుిలను అొంద్ ిని ఒక ెద్ద వృత్యుకరరొంగర నిలువబెట్ట, నడుము ెైన ేతులు
ఉొంచుక నవలెను ట్ీచరు మ೶ఇన్ ి ప్రొండ్మ೷ In The Pond) అనగరన్ే మ౒ య రుిలు ెొండు
కరళ్ల త్ో ముొంద్ుకు ద్కకవలెను మరలా ట్ీచరు మ೶ఆన్ ద్ బేొంక్మ೷ On the Bank) అని
ిపన ెొంట్న్ే మరలా ెొండు కరళ్ల త్ో ెనుకకు గెొంతవలెను ఏ మ౒ య ి అ న్య ట్ీచరు
ిపన మ౒ధముగర ేయలేని ో ఆ మ౒ య ిని జట్ు నుొం ి బహషూ ిొం ద్రు ఆ మ౒ధముగర
ట్ీచరు ిపన సకచన ప్ాకరరము ేయలేని ో రరొంద్రూ బహషూ ిొంచబ ద్రు చ్చవరకు
ఒకూ మ౒ య ి మాతా ే మ౒జేత అగును
. గా
మ్గర మన ారత ేశములో, ప్ూ రవకుల నుొం ి వచ్చిన ి ఇ ి ప్ాప్ొంచ
ర ప్ు ముగర తతవ జానము బ ిొంచుట్లో యలా ో హద్ప్డుచునన ి క ొంతమొం ి
ప్ొం ితులు మ్గర సొం లు నుొం ి ఉనన ి అని నిరూ ిొం యరు కరని మ్గర
సొం లకు ప్ూరవము నుొం ి ఉననట్ు

ల ని దర ిొం యరు BC లో మ్గర గురువు మ೶మ్గస్మ೷ అను
ఆయన మ్గర అత ొంత ఆ ోగ కర ైన ప్ాకయ

ిీ అని ీని వలన మని ి ఆ ోగ ముగర
మ౒ొంచుట్కు, మానస్ిక వ ు ిని తగిాొంచుక ని ప్ా రొంత మ౒తము మ౒ొంచుట్కు
ో హద్ప్డునని మ౒వ ిొం యడు
. . గా అనగా అర్ము Meaning Of Yoga) -
మ೶మ్జ్మ೷ అన్ే సొంసూృత ప్ద్ము నుొం ి మ్గర అన్ే ప్ద్ము ఉద్ మ౒ొంచ్చన ి ీని
అరిము కల క లేక సమాఖ్ యని అొంద్ురు

శ రరములో మ೶ఆత మ೷ అనబ ే అద్ృశ మాన జయ ని ప్ాజవమ౎ొంప్ జేస్ి, ఆకరశములో
ద్ృశ మాన మ೶ప్రమాత మ೷ ని లో కమ౎స్ిప్ో ేట్ట్ు

ల ేయడొం ఆ ే సకర సమాన శకిుని
స్ర ిొం ట్
ే ట్ు
ల ేయడొం అట్ట శకిుని స్ర ిొంచుకోగమ౎గిత్ే మ౒తములో బాధ అన్ే ి ఉొండద్ు
ేద్ములు, ఉప్నిషతు
ు లలో కూ య ఆత కు, ప్రమాతు నికి సొంబొంధము ఉననట్ు
ల
ప్పబ ిన ి మ్గర గురువులు, ఋషులు ర ి శిషు లకు బో ిొంచుట్ యవ ర, మ్గర
ఉనికి లోనికి వచ్చిన ి మ్గర శివుని నుొం ి ప్రరవ కి అకూడ నుొం ి మనుషు లకు
వచ్చినట్ు
ల ప్పబ ిన ి
. . గా ఆశయములు Aims of Yoga) -
మ్గర ముఖ్ ముగర మని ి మౌకూ మనసుాను తన అ ీనములో ఉొండునట్ు

ల
ేయును సొంత్ోషముగర ఉనన వ కిు నిజ ైన ి లేక నిజము కరని యనిని సులువుగర
గు ు ొంి చగలడు మొంచ్చ, డులను గు ు ొంి చ్చ, డును జ ొంచ్చ, మ౒జయము స్ర ిస్ు రడు ఏ
వ కిు తన మనసుాను అ ీనములో ఉొంచుక నలే ో , భగవొంతును శకిుని కోలోపత్యడు తన
మనసుాను అ ీనములో ఉొంచుక ను రడు, తన శకిు స్రమరియములత్ో మొంచ్చ మారా ములో
మ౒ొంచగలడు
. . ఎనిమ ి ర్కముల ైన గా దశలు Eight stages of yoga) -
యామా Yama) 5. ప్ాత్య హార Pratyahara)
నియమ Niyama) 6. ధరణ్ Dharana)
ఆసన Asana) 7. య న Dhyana)
ప్రాణ్యయామ Pranayama) 8. సమా ి Samadhi)
. . ల
ి ల లకు అవ్సర్ము మ ియు ఆవ్శయకతలు -
చ్చనన ిలలలకు ఉప్మ్గప్డు మ్గర మ౒షయములు కిీొంద్ ప్ట్టకలో రాయబ ినమ౒
 మ్గర ిలలల ప్రఠ రలలో ఉననత ైన ప్ూ ు స్

ి ార మ౒జయమును స్ర ిొంచుట్కు
సహాయప్డుతుొం ి

 మ్గర ిలలలలో న్ెమ ి, సొంత్ోషము, చురుకుద్నమును కమ౎గిొంచ్చ ర ి మానస్ిక
స్ిా ని రుగుప్రుిను
 మ్గర స్ ొంత ఆలోచనలను, సవొంతొంగర ర ి ా రలను ప్పడము, సవొంత
నిరేయము, మ ియు బరువును తగిాొంచును
 ిలలలు క నిన మ్గర ళ్కువలు న్ేరుిక నిన, ఆ ోగ మును కరప్రడుక నుట్,
శ రరమును తన అ ీనములో ఉొంచుక నుట్, శ రర ఆ ోగ మును కరప్రడుక ని
మ౒తములలో సులువుగర క నిన ప్ా ఘట్నలను ఎద్ు ొూనగలరు
 చ్చనన వయసుాలో ఉనన ర ికి, ప్ో ట్ీ తతవము లేకుొం య శ రరమును
కరప్రడుక నుట్, సవొంతముగర నిరేయము సుక నుట్ వ ేకమని, అొంద్ ిత్ో
కమ౎స్ి ప్ో వుట్ మొంచ్చతనము మొద్లగునమ౒ అభివృ ి ొంద్ును
 మ్గరసనములు ేయుట్ వలన శ రరమునకు ద్ుాడతవము వచుిను బలము,
సమానతవము, స ి ైన శ రర ఆకృ , న్ెమ ి గల మనసు, మ ియు ఏకరగీత
వచుిను
 మ్గర ేయుట్ వలన శ రరములో రకు ప్ాసరణ్ము, ఊ ి ి తు

ు లు,
ే రశయములలో శకిుని ెొంచ్చ ఆ ోగ మును అభివృ ి ప్రచును
 మ్గర ేయుట్ వలన ిలలలలో ఉ క

ేా మును తగిాొంచుట్క నునట్ు
ల ేయును
ముఖ్ ముగర ిలలలలో ఉొం ే ెైకల ములను స ి ేయును
 మ్గర వ కిుగత ైన మ౒ ేయతను, అభివృ ి ేయును మ్గర ేయు ిలలలు ర ి
బో ద్కుడు ిపన మ౒ధముగర ర ి ప్ావరు నను మారుిక ొంద్ురు
 మ్గర ేయుట్ వలన ద్ృ ి మ ియు శీద్దను అభివృ ి ేయును
 మ౒ య రుిలు ప్రఠ రలలో ఎకుూవ కరలము బలల ద్ కూ ొినుట్ వలనను, ఇొంట్టలో
కొంప్ూ ట్రు ముొంద్ు కూ ొినుట్ వలనను, నడుము న్ొ ిప, ెన్ెనముకకు ఒ ు ి
కలుగును మ్గర ఈ బాధలను ని ర ిొంచును

 చ్చనన ిలలలు మ్గర న్ేరుిక నుట్కు, ర ి న్ేరప ి తనమును అభివృ ి
ప్రుచుక నుట్కు ఉప్మ్గప్డును మొద్ట్టగర అనినయు ేయు రరు గనుక,
న్ెమ ిగర మ్గర న్ేరుిక నుట్ వలన ర ిలో న్ెైప్ుణ్ ము ెరుగును
 మ్గర ేయుట్ వలన ద్ృ ి మ ియు శీద్ద అభివృ ి ొంద్ును మ్గరలో ఏకరగీత
అవసరము
 మ్గర ిలలలు సకీమముగర ఉొండుట్కు, గరమ౎ని ీలుిక నుట్లో జాగీతు
వహొంచుట్కు ఉప్మ్గప్డును గరమ౎ ీలుి క ను, మ్గర ేయుట్ వలన ర ి
మనసులో న్ెమ ి, ైవతవము అభివృ ి ొం ి, ర ి మ౒త్యొంతము అమ౒
ఉప్మ్గప్డును
 మ్గర ఆట్లలో కలుగు గరయములను అద్ుప్ు ేయును శ రరములో బలము,
సులువుగర శ రరమును ాప్పగల శకిు ఉొండుట్ వలన యువకులెైన ఆట్గరళ్ల కు
గరయములను, మాొంప్ును, శ రరములో ఎముకలు, కొండ రములు ెరుగుద్లకు
త్ోడపడును
 ఆ ోగ కర ైన ఆహారము సుక ను అల రట్ు ేసుక న్ెద్రు మ్గర ేయు
మ౒ య రుిలు, చ్చనన ిలలలకు ఆ ోగ కర ైన ఆహారము సుక నునట్ు

ల ర ికి
త్మ౎య ెపద్రు
 మ్గర ర రరక మానస్ిక ైన అభివృ ి న్ే కరకుొం య జానమును, ఆ య ైన
అభివృ ి ని కమ౎గిొంచును
 శ రముల బలహీనతను, నిసాతు

ు వను తగిాొంచును
 మ్గర అహొంసను కమ౎గిొం ే ి వ కిు స్ర యరణ్ముగర న్ెమ ిగర, మొంచ్చగర
ఉొండునట్ు
ల ేయును
 మ్గర శ రరములో నుొండు గద్ద లను క ిగిొంచును శ రరము సుఖ్వొంతముగర
ఏద్ుగునట్ు
ల ేయును

. ఆసనములు Asanas) -
శవాసనము Savasana) -
శ రసనమునను మృతు ఆసనము అని కూ య ిలుతురు ఈ ఆసనము
య నమునకు ఉప్మ్గప్డును ఈ ఆసనము ేయుట్ వలన కొండ రములు
రకు న్యళ్ములు మ౒ రీొం న్ొొంద్ును ఈ ఆసనము చకచుట్కు యలా సులువుగర
కని ిొంచ్చనను, యలా క ినతర ైన ి ఈ ఆసనములు మనసును, శ రరమును మ౒ రీొం
ప్రచును ఈ ో లలో శ రరము, మనసునకు తగినొంత మ౒ రీొం అవసరము శ రర
సొంబొంధ ైన, కొండ రములకు సొంబొం ిొంచ్చన ోగములను నయము ేయుట్కు
ఉప్మ్గప్డును. వయసుాను బట్ట కరవలస్ిన స్నవచి, న్ెమ ి, మ౒ రీొం అవసరము
గుొం ే జబుులు ఉనన రరు మానస్ిక ైన వ ు ి గల రరు ఈ ఆసనములు ేయుట్
మొంచ్చ ి
ఆసనము వేయు పదతులు -
న్ేల ెై ెమ౎కిల ననగర ప్డుక నవలెను
ేతులను ననగర ప్ాకూకు క ొం ము యచ్చ, అర ేతులు Palms) ద్కు ఉొండునట్ు

ల
ే ేళ్ును న్ెమ ిగర ముడవవలెను
ెొండు కరళ్ును క ొం ము ద్కరముగర ెట్వలెను
కళ్ళు మూసుక నవలెను
కరళ్ు మధ అడుగు Feet aport) ద్కరము ఉొండునట్ు

ల ప్ాకూకు యప్వలెను
ఊ ి ిని న్ెమ ిగర ప్ద్ి లో ప్ాకృ గరమ౎ ీలుినట్ు

ల ేయవలెను
న్ెమ ి, న్ెమ ిగర కొండ రములు, శ రరములో అనిన ాగములు, ప్రద్ములు, కరళ్ు
కొండరములు,

మోకరళ్ళు, త్ొడలు, ప్ ట్, హప్ ిలాక్ా అగును తరు రత ెనుక ాగము, య ,
ేళ్ళు, డ, తల,
ముఖ్ము నొంద్ు గల కొండరములు మ౒ రీొం న్ొొంద్ును
తరు రత ఊ ి ిని లోప్మ౎కి, బయట్కు ీలుిక నుట్ న్ెమ ిగర ఎకుూవ గరమ౎
ీలుిక నునట్ు
ల
ేయవలెను ఈ మ౒ధముగర ేయుట్ వలన ద్డు మ౒ రీొం ప్ ొంద్ును
మన య నము, మన ఊ ి ి ఆత భగవొంతుని ద్గా రకు ేరునట్ు

ల గర ేయవలెను
ిగి మ ిక నిన నిముషములు ఈ య నము ేయవలెను
ముందు జాగీతిలు -
ఎతు
ు , ప్లల ములు గల Uneven) సా లములలో ేయ రద్ు
యప్ ెైన ఈ ఆసనము ేయవలెను
న్ెమ ిగర, మృద్ువుగర ేయవలెను
కళ్ళు మూసుకుని ేయవలెను
ఊ ి ి ీలుిట్లో శీద్ి వహొంచవలెను
తలకు సద్ుప్రయముగర ఉొండునట్ు

ల చకడవలెను
పర జనములు -
ఈ ఆసనము ేయుట్ వలన శ రర స్ౌసవము, య నము ెొండు ఒక యనికి ఒకట్ట
సహక ిొంచుక న్ెను
ఇ ి శ రరమునకు మ ియు మనసుకు ఉప్శమనము కమ౎గిొంచును
శ రసనము ేయుట్ వలన శ రరము, చర ము, కొండరములు, నరములు, ిలాక్ా
అగును
శ రర కొండరములకు ప్ూ ు గ
ి ర మ౒ రీొం ని కమ౎గిొంచును

ఈ ఆసనము ేయుట్ వలన మనసుకు, శ రరమునకు గల ీరఘ కరమ౎క ోగముల నుొం ి
మ౒డుద్ల
కలుగును
ఈ ఆసనము ేయుట్ వలన హై, లో High, Low) బల డ్ ెాజర్ట రకు ప్ో ట్ు ను
ని ర ిొంచును
మ ియు అ రే ము ప్ో వును రకు ప్ాసరణ్ము బాగుగర జరుగుట్ వలన చకూట్ట
ఉప్శమనము
ప్ ొంద్ుద్ురు
గుొం జబుులు గల ర ికి, మానస్ిక ైన వ ు ి గల ర ికి ఉప్శమనము
కలుగజేయును
ఇ ి మానస్ిక ైన వ ు ిని తగిాొంచ్చ, ప్ా రొంతతను అభివృ ి ేయును
చనిప్ో త్యన్ేమో అననట్ు వొంట్ట భయములను త్ొలగిొంచును
ఈ ఆసనము ేయు ర ి మనసుా గరమ౎లో ఎగి ిప్ో తునన అనుభవమును కమ౎గిొంచును
హలాసనము Halasana) -
హలసనము న్యగమ౎ ప్ో మ౎కలో ఉొండును హలా, అనగర న్యగమ౎ న్యగమ౎ భూ ని
ద్ునిన స్రరవొంతము ేయునట్ు

ల ఈ ఆసనము ఉప్మ్గప్డును మ౓ప్ు కొండ రములు,
కరళ్ళు, వొంట్ట ప్ా ేశమునొంద్మ౎ నరములు, ప్ూ ు గ

ి ర స్రగుట్ ే ఆ ోగ వొంతమగును
ద్డులోకి రకు ప్స

ా రణ్ము అ ికమగును ెన్ెనముక స్ిా స్రాప్క శకిు ెరుగును
ఆసనము వేయు పదతి -
ేతులను శ ర రనికి ప్ాకూలో ెట్ట న్ేల ెై ెళ్ళలకిలా ప్డుక నవలెను
ెొండు కరళ్ును ద్గా రకు ే ిి, లల గర ెైకె ు తల ెనుక ాగమున కరళ్ు ెళ్ళును
భూ కి ఆనిొంచవలెను

ేతులను న్ేల నుొం ి కడప్ రడు
గరమ౎ని ీలుిక ని కరళ్ును న్ెమ ిగర ెైకి ఎతు

ు మొద్ట్ట ప్ జషన్ కి రవలెను
శల యసనము Salabhaasana) - మడుత
శల ాసనము అనగర డుత ఆకరరములో ేయు ఆసనము ఈ ఆకరరము
డుత ఆకరరము వలె ఉొండును శలభ అను మాట్లో స, ల, బ ఈ అక్షరములు శివ,
ఇొంద్ా, శుకీ అను మాట్లకు మూల ై యుననమ౒ ఇ ి కుొండమ౎ని ప్ద్ద లో ేయబ ిన ి
ఆసనము వేయు పదతులు -
బో రల గర ప్ొండుక ని, ేతులను శ రరమునకు ప్ాకూగర ఉొంచ్చ, అర ేతులను ెైకి ెట్ట
గడు ము భూ కి తగిమ౎నట్ుగర ేయవలెను ేతులను ెనుకకు యచ్చ ఉొంచవలెను
తలను, య ని, కరళ్ును ఒకేస్ర ి ఎొంత ఎతు

ు నకు లేప్గమ౎గిత్ే అొంత ెైకి లేప్వలెను
ేతులు, ప్ాకూ ఎముకలు భూ కి త్యకినట్ు

ల ఉొంచవలెను
ప్ ట్ ాగము మాతా ే భూ ని త్యకి, శ రరము మౌకూ బరువును బ ిొంచునట్ు

ల
ెొండు కరళ్ును ెైకి లే ి ననగర, ద్గా రగర ఉొంచ్చ త్ొడలు, మోకరలు, ప్రద్ములు ఒక
యనికి ఒకట్ట తగులునట్ు

ల కొండ రములను బ్రగిొంచవలెను
ేతుల ెై శ రర ారము ెట్ రద్ు ేతులను ెనుకకు ెట్ట ఉొంచుట్ వలన డ ెై
ాగము నగల కొండరములకు ర యామము కలుగును
ెొండు కరళ్ును జెర్టూ ేయకుొం య ద్గా రగర ఉొంచ్చ ెైకి లేప్వలెను
మోకరళ్ు వద్ద కరళ్ును వొంచకూడద్ు
భుజములు, గడు ొం భూ ని త్యకినట్ు

ల ఉొంచుక నవలెను
న్ెమ ిగర ిగి మొద్ట్ట స్రానమునకు రవలెను

కరళ్ును భూ నుొం ి అొంగుళ్ములకు ెైకి ఎట్ట అలా ొంట్ెన్ ేయవలెను
ఎతు
ు ప్లల ముల వద్ద ేయకూడద్ు
7. న్ెమ ిగర, ని యనముగర ేయవలెను
ఉప గములు -
ఇ ి ప్ ట్కు, కొండరములకు, త్ొడలకు, కరళ్ుకు మొంచ్చ ర యామము
ఈ ఆసనము శ రరములో నుొం ి కిొంీ ి ాగములకు రకు ప్ాసరణ్ బాగుగర జరుగునట్ు

ల
ేయును
ఇ ి గర స్ిక్ సమస లను త్ొలగిొంచును రే ము ేసుక నుట్కు మొంద్ు వొంట్ట ి
ఈ ఆసనము మ೶ ిస్ూమ೷ తుొంట్ట ాగము జా ిన ర ికి ఎొంత్ో త్ోడపడుతుొం ి
ఇ ి రే కియ
ీ ను అభివృ ి ప్రచును
ప్ ట్ ాగములో గల ాగములను, గరల్స బేల డరు,స్ీపన్, బేల డరుాను బాగుగర
ప్ని ేయుట్కు త్ోడపడును
ఇ ి ట్ట మరల ను బాగు ేయును
ఇ ి గొొంతుకకు శకిునిచుిను
ఇ ి చకెూర ర ిని ని ర ిొంచును, కి ీనలలో గల బాధను ని ర ిొంచును
ఈ ఆసనము స్ీు ల
ై కు రుతు స్రావము సమయములో ఓవ రస్ల ో కలుగు న్ొ ిపని
ని ర ిొంచును
ఇ ి ఊ ి ి తు
ు లలో నుొండు అన్య ోగ మును బాగు ేయును
ధను ాసనము Dhanurasana) -
ధను రసనము ద్నుసుా వలె నుొండును ధనుసుా అనగర మ౒మ౎ల Bow) ేతులు
మ౓ళ్ళు మౌకూ త్యడు వలె తలను, ప్ తు ను కరళ్ుకు ెైకి ఎట్ట త్యడు కట్టన మ౒లుల మా ి ిగర
ఉొండును మ౒లుల ఏ ైన్య ఒకట్ట గు ిని చకచ్చ క ట్ుట్కు ఉప్మ్గప్డును ఇకూడ ఈ మ౒లుల
మన శ రరము, మన ే బాణ్ము ఈ ఆసనము ెన్ెనముకను ెనుకకు వొంచును ఇ ి

భుజొంగరసనము మ ియు శల ాసనమునకు సమాన ైన ి ఈ ఆసనములు ేయుట్
వలన శ రరమునకు మొంచ్చ ఆ ోగ ము ేకూరును
చేయు పదతి -
బో రల గర గచుి ద్ ముఖ్ము కిొంీ ద్కు ెట్ట ప్డుక నవలెను
కొండరములు రద్ులు ేసుక ని, ేతులను శ రరమునకు ప్ాకూగర ెట్ుక నవలెను
మోకరళ్ు వద్ద కరళ్ును ెనుకకు మ ిచ్చ, ేతులత్ో కరళ్ళు మ ి లను
ప్ట్ుక నవలెను
తను, య ని ెైకి ఎతు వలెను ఊ ి ి తు

ు లను గరమ౎త్ో నిొంప్ుక నవలెను
కరళ్ళు, ేతులు యచ్చ ధనుసుా లాగర బలముగర బ్రగిొంచుక ని ప్ట్ుక నవలెను
గరమ౎ని బ్రగిొంచ్చ, న్ెమ ిగర వద్లవలెను
మోకరలు ెొండు ద్గా రగర ఉొంచుక నవలెను
ఆ మ౒ధముగర క నిన స్ెకెొండుల ప్ట్ుక నిన తరు రత ిగి మొద్ట్ట స్రానమునకు
రవలెను
ఆసనము ేయుట్కు ముొంద్ు ఏ యు న రద్ు కరళీ ప్ ట్త్ో
బ డుు Navel) మధ సా లములో ఆనుక ని ేయవలెను
ేతులను ననగర ఉొంచవలెను
ెొండు కరళ్ును బాగుగర య ి, ననగర ఉొంచ్చ, త్ొడలను, మోకరళ్ును, ప్రద్ములను
ఒక యని క కట్ట
తగులునట్ు
ల గర ఉొంచవలెను త్ొడ కొండరములను బాగుగర బ్రగిొంచవలెను
బరువును శ రరము ద్, ేతులు ద్ ఉొంచకుొం య రట్టని బ్రగబట్ట, తల ద్
ఉనన కొండరములకు ర యామము ేకూరునట్ు


ఉప గములు -
ఈ ఆసనము ేయుట్ వలన ప్ ట్ ాగమునకు మొంచ్చ ర యామము కలుగును
కొండరములు, ప్ ట్, కరళ్ుకు మొంచ్చ బలము ేకూరును
ఈ ఆసనము శ రరములోని కిొంీ ి ాగములకు రకు ప్ాసరణ్ స ిగా ర జరుగునట్ు

ల అభివృ ి
ప్రచును
ఈ ఆసనము ేయుట్ వలన శ రరములో రే సమస లను, గర స్ిక్ సమస లను
త్ొలగిొంచును
మకూలు జా ర Slipped Discs) బాధప్డుచునన ర ికి ఈ ఆసనము ఎొంతగరన్ో
ఉప్మ్గప్డును
ప్ ట్ సొంబొంధ ైన ఇబుొంద్ులు, ప్ ట్ abdomen) లో గల గరల్స బేల డరు, స్ీన్
మొద్లగు ాగములు బాగుగర ఆ ోగ వొంత ై, అన్య ోగ మును త్ొలగిొంచును
ఇ ి రేకిీయను అభివృ ి ప్రచును
ట్ట మరులను బాగు ేయును
గొొంతు ాగములో, కీ తు శకిుని ేకూరుిను
ఇ ి షుగర్ట Diabetes) ని, కి ీన సొంబొంధ ైన ఇబుొంద్ులను త్ొలగిొంచును
స్ీు ల
ై కు రుతు సొంబొంధ ైన, ఓవ రస్ లో కలుగు న్ొ ిపని ని ర ిొంచును త్ొలగిొంచును
ఊ ి ి తు
ు ల సొంబొంధ ైన ర ధులను బాగు ేయును
చక్ాీసనము Chakrasana) -
శ రరములో ెన్ెనముకకు, శ రరమును ెనుకకు వొంచ్చ, శ రరము అరి
చొం యాకరరమునకు ేయుట్ వలన చకరీసనము అొంద్ురు ఇ ి ఇొంద్ాధనుసుాను
ప్ో మ౎యుొండును

ఆసనము వేయు పదతి -
చద్ునుగరనునన ప్ా ేశములో ననగర ెమ౎కిలా Back) గర ప్డుక నవలెను
శ రర ాగములనినయు, కరళ్ళు, మోకరళ్ళు, తుొంట్ట ాగము, ప్రద్ములు, భూ ని
ప్ూ ు గ
ి ర త్యకునట్ు
ల ఉొండవలెను
కరళ్ు మధ ద్కరము న్యలుగు నుొం ి ఆరు అొంగుళ్ములు ఉొండవలెను
ెనుకకు వొంగి మో ేతులను ెైకి తల ద్కు ఎట్ట అర ేతులను భుజముల కిొంీ ద్కు
వచుినట్ు
ల ేయవలెను అర ేతుల మధ ద్కరము భుజముల ెడలుపనకు ొంచకుొం య
ెట్ుక ని, ే ేళ్ళు ప్రద్ములకు ఎద్ురుగర ఉొండునట్ు

ల ెనుకకు ెట్వలెను
వొంగి, గరమ౎ని మ౒ ిచ్చ ెట్ట మోకరళ్ును ఉద్రమును ెైకి ఎతు వలెను
ఉద్రమును బాగర ెైకి ఎట్ట, అరి చొం యాకరరములో నుొండునట్ు

ల ేస్ి, శ రరము మౌకూ
బరువొంతయు ప్రద్ముల ెైన, అర ేతుల ెైన ఉొండునట్ు

ేతులను బ్రగువుగర ఎ ు ప్ట్ట, మో ేతులు బలముగర బ్రగిొంచుక ని, అ ే మ౒ధముగర
కరళ్ు త్ొడలను, కొండరములను ెైకి న్ెట్వలెను
త్ొడల మౌకూ కొండరములను ఇొంకను ెైకి న్ెట్ట, మోకరళ్ళని, య ాగమును ద్కు
ఎ ు , ెన్ెనముక బాగుగర ెనుకకు వొంగునట్ు

ిగి శ రరమును మొద్ట్ట స్ిా కి సుకు వచుిట్కు, మోకరళ్ును, మో ేతులను వొంచ్చ
న్ెమ ిగర శ రరము భూ కి త్యకునట్ు

ఆసనము వేయుటకు ముందు నిలువ్బడి చేయు క్ార్యములు -
ననగర నిలువబ ి, ప్రద్ములను ఒక అడుగు ద్కరములో ఉొంచుక నవలెను
అర ేతులను నడుము ెై ఉొంచుక నవలెను
తుొంట్ట ాగమును న్ెమ ిగర ముొంద్ుకు వొంచ్చ, గరమ౎ని మ౒ ిచ్చ ెట్ట నడుమును ెనుకకు
వొంచ్చ, శ రరము మౌకూ బరువు త్ొడల ద్ను, కరళ్ు ేళ్ు ద్ను Toes) ఉొండునట్ు
ల

ేతులను తలకు ెైగర ననగర ెట్ట, ెనకకు ా ిప భూ ని త్యకరవలెను ేతులు,
మో ేతులు బలము ప్ ొంద్ునట్ు

ల ేసుకుని అర ేతులను భూ ని త్యకునట్ు
కరళ్ును బాగుగర య ి ననగరనుొండునట్ు

ముందు జాగీతిలు Precaution) -
ఆశనుము ేయునప్ుపడు, న్ెమ ిగర, ని యనముగర ేయవలెను
ెనుకకు వొంగునప్ుడు జారకుొం య చకచుకోనవలెను
ఉప గములు పర జనములు -
ఈ ఆసనము ెన్ెనముకకు బలమును ేకూ ిి, శ రరము చకూగర ననగర,
ఆ ోగ ముగర ఉొండునట్ు
ల ేయును
శ రరము ెనుక ాగము బలము ప్ ొం ి మ౒త్యొంతము ఆ ోగ ముగర నుొంచును
ఈ ఆసనము ేయుట్ వలన, ేతులు, మణ్ కట్ు ాగములు బలము ప్ ొంద్ును
తలకు మృద్ు ెైన రునిచుిను
ఈ ఆసనము శ రరమును బాగుగర త్ేమ౎కప్రచ్చ మొంచ్చ శకిుని, ఆ ోగ మును,
ఆయుసుాను వృ ి ప్రుచును
. పారణాయములు Pranayams) -
మ೶ప్రాణ్యయామమ೷ సొంసూృత ప్ద్ము మ೶ప్రాణ్మ೷ అనగర శ రరములోని మ೶శకిుమ೷ లే య మ౒శవ
ర ప్ు ైన శకిు అని అరిము యామమ೷ అనగర ప్రాణ్మును ని దశి

ే ొంచుట్ అని అరిము
ప్రాణ్యయమము మ౒తమునకు, రవసకు ప్రాముఖ్ త కమ౎ా ొంచుిను మనసుాను
కేొం క
ీా ిొంచగమ౎గినప్ుపడు ప్రాణ్శకిుని కూడగట్ుట్ స్రధ ొం అవుతుొం ి మ೶ప్రాణ్యయామొంమ೷
అనగర మ೶ప్రాణ్శకిుమ೷ ని ని దశి

ే ొంచడొం అని అరిొం
ముఖ్ ైన అ ద్ు ప్ా యన ప్రాణ్యయములు -

న ి స్ో ద్న Nadi Sodana) -
శ్రతల ప్రాణ్యయమ Shitali Pranayama) -
ఉజా ప్రాణ్యయమ Ujjayi Pranayama) -
కప్రల ా ప్రాణ్యయమ Kapalabhati Pranayama):-
ీ రఘయ ప్రాణ్యయమ Dirgaya Pranayama):-
. న ి ో దన Nadi Sodana) :-
న ి స్ో ద్న ేయునప్ుడు ఈ కిొంీ ి మ౒షయములను ప్రట్టొంచవలెను
త్లుసుక నవలెను
. చద్ునుగరనునన సా లము ెై మఠము ేస్ి ప్ య సనము ేయునట్ు

ల కూ ోినవలెను
కు ి ే బ ట్న ేమ౎త్ో ముకుూ ఎడమ ెైప్ున ఉనన రొంధాము రవస రొంధాము ను
మూయవలెను
గరమ౎ని బలముగర లోప్లకు ీలుిక నుట్కు ఎడమ రవస రొంద్ామును
ఉప్మ్గిొంచుక నవలెను
అ ేమ౒ధొంగర ఎడమ రవస రొంధామును మూస్ి, ీమ౎ిన గరమ౎ని కు ి రవస రొంధాము
Nostril) యవ ర బయట్కు మ౒ ిచ్చ ెట్వలెను
అ ే మ౒ధముగర ఎడమ రవస రొంధామును మూస్ి, కూ ి రవస రొంధాము యవ ర గరమ౎ని
లోప్లకు ీలుిక ని, కు ి రవస రొంధామును మూస్ి, ీమ౎ిన గరమ౎ని ఎడమ రవస రొంధాము
యవ ర బయట్కు మ౒ ిచ్చ ెట్వలెను ఈ రవస కిీయను ప్ ి నుొం ి ప్ ిహేను స్రరుల
శీతల పారణాయమము Shitala Pranayama) -
శ్రతల అనగర చలల ని ఈ ప్రాణ్యయమ యవ ర ఈ కిీయను స్ర ిొంచవచుిను ఈ
ప్రాణ్యయమము ేయునప్ుడు ప్ య సనము ేయునట్ు

ల గర స్ిారముగర కూ ోినవలెను
ఇ ి ేయుట్కు ముొంద్ుగర స్ిద్దప్డుట్కు అ ద్ు లేక ఆరు స్రరుల ఊ ి ిని బాగుగర

ీలుిక నవలెను తరు రత న్ోట్టని మ೶O గుొండాని ఆకరరము త్ ిచ్చ ెట్ట, ీమ౎ిన గరమ౎ని న్ోట్ట
యవ ర మ౒ ిచ్చ ెట్వలెను మరలా గరమ౎ని ముకుూ యవ ర ీమ౎ి, న్ోట్ట యవ ర మ౒ ిచ్చ
ెట్వలెను ఈ ప్ాకయ
ిీ ను అ ద్ు నుొం ి ప్ ి స్రరుల ేయవలెను
ఉజా్ పారణాయమము ujjayi Pranayama) -
ఉజాా అనగర సముద్ాము ఈ ప్రాణ్యయమము సముద్ాములో అలల నుొం ి
వచుి ద్వనిని కమ౎గిొంచునట్ు

ల ేయవలెను ప్ య సనము ేయునట్ు
ల గర కరళ్ును
మడుచుక ని స్ిారము గర కూ ోినవలెను తరు రత ఊ ి ిని బయట్కు, లోప్లకు
ఎకుూవగర న్ోట్టత్ో ీలివలెను గొొంతు మౌకూ గొట్మును సగము మూస్ి ఉొంచ్చ గరమ౎ని
న్ోట్టత్ో లోప్లకు ీమ౎ి, బయట్కు రద్ులు చుొండవలెను ఈ మ౒ధముగర ేయునప్ుడు
సముద్ాము మౌకూ అలల నుొం ి వచుి శబద ము వలె న్ోట్ట నుొం ి శబద ము వచుిను ఈ
మ౒ధముగర గొొంతు గొట్మును సగము మూస్ి ఉొంచ్చ గరమ౎ని ీమ౎ి రద్ులునప్ుడు అ ే
అలల శబద మును క నస్రగిొంచగలము ఈ మ౒ధముగర ఈ ప్రాణ్యయమమును ప్ ి నుొం ి
ప్ ిహేను స్రరుల ేయవలెను
. కపాలభ్టి పారణాయమము Kapalabhati Pranayama) :-
కప్రలభట్ట ప్రాణ్యమము ేయుట్కు ముొంద్ుగర ప్ య సనము ేయునట్ు

ల
నిలకడగర కూ ోినవలెను ముొంద్ుగర ముకుూత్ో ఊ ి ిని, ెొండు లేక మూడు స్రరుల
లోప్లకు, ెలుప్లకు ీమ౎ి వ ిమ౎ ేయవలెను తరు రత గరమ౎ని బాగుగర ీమ౎ి, ిగి గరమ౎
ప్ూ ు గ
ి ర ఊ ిప ి తు
ు ల నుొం ి ప్ో వునట్ు
ల మ౒ ిచ్చ ెట్వలెను గరమ౎ బయట్కు మ౒ ిచ్చన
తరు రత, ప్ ట్ ప్ూ ు గ

ి ర లోప్లకు ెలుతుొం ి, మరలా గరమ౎ని ీమ౎ినప్ుడు ప్ ట్ ిగి
బయట్కు య యస్రానమునకు వసుుొం ి ఈ ప్ాకిీయను ఇర ెై నుొం ి ము ెైప స్రరుల

. ీ ాాయ పారణాయమము Dirgaya Pranayama) -
ఇతర ప్రాణ్యమముల కొంట్ే ఈ ీ రఘయ ప్రాణ్యయమము కషతర ైన ి ఈ
ఆసనము ేయునప్ుడు ప్ య సనము ేయునట్ు

ల కరళ్ును ముడుచుక ని శ రరమును
ెనుకకు ెళ్ళలకిలా ప్రుొండునట్ు

ల ేయవలెను ఈ మ౒ధముగర ేయుట్ వలన గరని
ఎకుూవగర ీలుిక నుట్కు, వద్ులుట్కు మ౓లు కలుగును ఈ ప్రాణ్యయమము
ేయునప్ుడు మొద్ట్ట ట్ు కళ్ళు మూసుక ని, మొద్ట్ స్ర యరణ్ముగర గరమ౎ని ీలుిట్
తరు రత ఎకుూవగర ీలుిట్ ేయవలెను అట్ు

ల ేయుట్ వలన శ రరమునకు
ఉప్శమనము కలుగును తరు రత గరమ౎ని ఎకుూవగర ీమ౎ి ప్ ట్ ప్ూ ు గ

ి ర ప్ ొంగునట్ు
ల
ేయవలెను ఆ మ౒ధముగర గరమ౎ని క ొంత స్నప్ు ఉొంచ్చ తరు రత గరమ౎ని ప్ూ ు గ

ి ర బయట్కు
ప్ో వునట్ు
ల మ౒ ిచ్చ ెట్వలెను ెొండవ ట్ు గరమ౎ని ముకుూత్ో ప్ూ ు గ
ి ర ప్ ట్ నిొం ినట్ు
ల
లోప్లకు ీలివలెను ఇొంకనక ప్ాకూట్ెముకలలోకి Ribs) ొచుినట్ు

ల ఇొంకర క ొం ము
ీమ౎ి, తరు రత న్ెమ ిగర, గరమ౎ని ప్ూ ు గ

ి ర బయట్కు మ౒ ిచ్చ ెట్వలెను మూడవ
తు
ు లో గరమ౎ని ఇొంకర ఎకుూవగర లోప్లకు ీమ౎ి బయట్కు మ౒ ిచ్చ ెట్వలెను ఈ కియ
ీ ను
అ ద్ు లేక ఆరుస్రరుల ేయవలెను
విలోమ పరణాయమము Viloma Pranayama) -
మ౒లోమ ప్రాణ్యమములో గరమ౎ని ీమ౎ి, వద్ులు సరవ స్ర యరణ్ స్ిా ెొండు
మ౒ధములుగర మ౒భజొంప్బ ిన ి మొద్ట్టస్ా ి ని ప్ో న, లోప్మ౎కి ీమ౎ిన గరమ౎ ెొండవ ి
ప్ో న బయట్కు వ ిమ౎న గరమ౎ ఈ ెొం ిొంట్ట మ౒షయము మ౒వరముగర త్లుసుకుొం యొం
విలోమ పాస్్ ఇన్ ేలేషన్ Viloma Paused Inhalation) -
చద్ునుగరనునన సా లములో స్నవచఛగర ప్డుక నవలెను గరమ౎ని మామూలుగర ఎకుూవ
ీలుిక నవలెను
గరమ౎ని ెొండు లేక మూడు స్ెకెొండుల లోప్లకు ీమ౎ి వద్లకుొం య ిగి లోప్లకు గరమ౎ని
ీలివలెను ీమ౎ిన గరమ౎ని మ౒ ిచ్చ ెట్ట, ిగి గరమ౎ని ీమ౎ి ెొండు స్ెకెొండుల ఆగి, ిగి

లోప్లకు గరమ౎ ీలివలెను ఆమ౒ధముగర ఊ ి ి తు

ు లలో గరమ౎ ప్ూ ు గ
ి ర వచుివరకు ిగి
ేయచుొండవలెను
గరమ౎ శ రరములో నుొం ి ప్ూ ు గ

ి ర బయట్కు ప్ో వునట్ు
ల న్ెమ ిగర మ౒ ిచ్చ ెట్వలెను
విలోమ పాస్్ ఎక్షలేషన్ Viloma paused Exhalation) -
మ౒లోమ ప్రస్ు ఇన్ హలేషన్ కు భిననముగర ఈ ప్ాకయ

ిీ ను ేయూత ే, ఈ మ౒లోమ
ప్రస్ు ఎక్షలేషన్ ఈ కియ

ీ లో గరమ౎ని ఎకుూవగర, స్ర యరణ్ముగర బయట్కు ఆట్ొంకము,
ఆప్కుొం య లేకుొం య మ౒ ిచ్చ ెడత్యము కరన్న బయట్కు మ౒ ిచ్చ ెట్ునప్ుడు ప్ూ ు గ

ి ర
ఆప్కుొం య మ౒ ిచ్చ ెడత్యొం
అనులోమ పారణాయమము Anuloma Pranayama) -
ఈ ప్రాణ్యమము మ౒లోమ, అనులోమ ప్రాణ్యమము వలె ఉననను ముకుూ
రొంధాములు Nostril) ఒక యని తరు రత ఒకట్ట గరమ౎ని ీలుికుని వద్ులునట్ు

ల ేయుట్
ఒక ముకుూ రొంధామును ేమ౎త్ో మూస్ి ెొండవ రొంధాము యవ ర గరమ౎ని ీలుిట్,
రద్ులుట్, తరు రత ెొండవ రొంధామును మూస్ి, మొద్ట్ గరమ౎ని ీలిని రొంధాము యవ ర
గరమ౎ని ీలుిట్ వద్ులుట్ ేయవలెను ఈ ప్ాకయ

ిీ ేయుట్ వలన ముకుూ రొంధాములు
శుభాప్ ి, స్నవచఛగర గరమ౎ని ీలుిక నుట్కు మ౓లుకలుగును
ల ట్ అజ్ సమ్చ్ అప్ Let us sum up) -
ెైన ప్పబ ిన ఆట్లు మ ియు కరడ

ీ లు, మన్ోమ౒కరసము కమ౎గిొంచు ఆట్లు,
మ్గర, ప్ో ట్ీలు నిరవహొంచుట్ వలన ిలలలలో మన్ోమ౒కరసము మ ియు ప్ ిప్ూరే అభివృ ి
కలుగును ిలలలలో వ కిుగత అభివృ ి ని కమ౎గిొంచుట్కు ఉప్ర య యులు ర యామము,
ఆట్లు, ప్ర ర ొం ేతర కృత ములు మౌకూ ప్రా యన తను అరిము ేసుక నవలెను ఈ
మ౒ ాగొం చ ిమ౒న తరు రత ఉప్ర య యులు ఈ మ౒షయములలో జానమును
సొంప్ర ిొంచుక ని, ఆట్ల ప్ో ట్ీలు నిరవహొంచుట్, ిలలలొంద్రూ కమ౎ ి ేయు కృత ములు
Moss Drills), Minor games నిరవహొంచవలెను మ్గర ేయుట్ ిలలల మ౒తమునకు,

ఆ ోగ మునకు మొంచ్చ ి ఆసనములు, ప్రాణ్యయమములు ేయుట్ వలన ిలలలలో
ఏకరగీత, జాప్క శకిు, ైర ము అభివృ ి కి సహాయప్డును
. సహాయకర్ ైన పుసి కములు మ ియు సమాచార్ం -
జె స్ి అగ రవల్స మ೶ఆ ోగ ము మ ియు ర యామ మ౒ద్ ో బా ప్బ్రలకేషన్ా – ిమ౏ల
ధనొంజయ షర, స్ీమా క్శిక్ మ೶ప్రఠ ప్ాణ్యళ్ళక, ట్ీచ్చొంగ్ థడ్ా, ేన్ేజ్ ొంట్ు ఇన్
ిజకల్స ఎడు కేషన్ – కేల్స స్రహత కేొంద్ాొం
కరళ్ళష్ M.L మ ియు సొంగరీల్స M.S థడ్ా ఇన్ ిజకల్స ఎడు కేషన్, ప్ర్ట కేష్ బాద్ర్టా,
లూ ియాన్య
Read more : http://www.livestrong.com/article/168412-dodgeball -

game/#ixzz1Yy4 fneke.
5. http://www.indiaparenting.com/alternative - healing/12765/yoga - for
children.html.
6. Read more: http://www.livestrong.com/article/168412 – dodgeball –
games/#1xzz1Yy4 ZUUM9.
11.10 వి యగ చివ్ ి – కృతయములు అ యయసము -
ైనరు గేమ్చ్ా ను గూ ిి ఏ ెపద్రు యడ్ా బాల్స ను గూ ిి మ౒వ ిొంచుము?
జ ైనర్ట గేమ్చ్ా మన్ోమ౒కరసమును ిలలలలో కమ౎గిొంచును చురుకుద్నము, జాప్క శకిుని
ెొంప్ ొం ిొంచును
యడ్ా బాల్స - ఒక వృతు ొంను గరస్ి, సమాన సొంఖ్ లో ెొండు జట్ులు ఏ రపట్ు ేయవలెను
ఒక జట్ు వృతు ొం లోప్లను, ెొండవ జట్ు వృతు ొం ెలుప్ల ఉొండకరు వృతు ొం ెలుప్ల ఉనన
కరీ యకరరులు, వృతు ొం లోప్ల ఉనన కరీ యకరరులను హేొండ్ బాల్స లే య రమ౏బాల్స త్ో మోకరలు
నుొం ి ప్రద్ములకు తగులునట్ు

ల క ట్వలెను బాలు తగిమ౎న కరీ యకరరులు అవుట్స గర
నిరే ొంచబడును ప్ూ ు గ

ి ర అొంద్రూ లోప్ల కరీ యకరరులు అవుట్స అ న తరు రత

బయట్ కరీ యకరరులు లోప్లకు, లోప్ల కరీ యకరరులు బయట్కు వచ్చి ఆట్ను
క నస్రగిొం ద్రు
మ్గర అనగర న్ే ? ిలలలకు ీని మౌకూ ప్రాముఖ్ త ఏ ట్ట?
జ మ೶యూజ్మ೷ అన్ే సొంసూృత ప్ద్ము నుొం ి మ్గర అన్ే ప్ద్ము ఉద్ మ౒ొంచ్చన ి, ీని
అరిము కల క లేక సమాఖ్ అని అొంద్ురు
మ్గర ేయుట్ వలన ిలలలలో ేహ యరుడ ొం ెొంప్ ొంద్ును, శ రర కద్మ౎క వలన
ర ిలో ెరుగుద్ల, జాప్క శకిు, చురుకుద్నము, అభివృ ి ప్ ొంద్ును శ రరములోని
ఎముకలకు, ెన్ెనముకకు బలము ేకూరును
ప్రాణ్యయమము అనగర న్ే ?
జ మ೶ప్రాణ్యయామమ೷ అనున ి సొంసూృత ప్ద్ము మ೶ప్రాణ్మ೷ అనగర శ రరములోని శకిు లే య మ౒శవ
ర ప్ు ైన శకిు అని అరిము మ೶యామమ೷ అనగర ప్రాణ్మును ని దశి

ే ొంచుట్ అని అరిము
ముఖ్ ైన ప్రాణ్యయమములు -
న ి స్ో ద్న శ్రతల ప్రాణ్యయమము ఉజాా ప్రాణ్యయమము
కప్రల ార ీ రఘయ ప్రాణ్యయమము
మ్గరసనములు రకములు -
శ రసనము హలాసనము శల ాసనము ధను రసనము
చకరీసనము
మ్గర ేయుట్ వలన రకు ప్స

ా రణ్ము బాగుగర జరుగును రే శకిు ెొంప్ ొంద్ును,
శ రర కద్మ౎కలలో న్ొప్ుపలు లేకుొం య ేయును జాప్క శకిుని , చురుకుద్నమును
ెొంప్ ొం ిొంచును మనసును ప్ా రొంత ప్రచ్చ ైమ౒క ైన ఆసకిుని ెొంప్ ొం ిొంచును

UNIT – 12
CONCEPT OF WORK EDUCATION
పని విద్య – భావన
Structure
నిర్మాణము
. Introduction పర్ిచయం
. Learning Objectives అభ్యస ా లక్ష్యయలు
. Meaning of work పని – అర్ం
. . Significance of work and labour పని మర్ియు శ్రమ యొక్క
ప్మాముఖ్యత
. . Work and Livelihood పని మర్ియు జీవ ోప్మ ి
. . Work and happiness and satisfaction పని మర్ియు ఆనంద్ం
మర్ియు సంతృప్తి
. Work in Education విద్యలో పని
. . Concept of work Education and Meaning పని విధ్య భావన
మర్ియు అర్ము
. . Importance of work Education పనివిద్య – ప్మాముఖ్యత
. Let us Sum up సతంహావలోక్నం
. Suggested Readings and References సంపా ింపు గ్రం ాలు
మర్ియు ఉపయుక్ిగ్రం ాలు
. Unit – End Exercises విభాగ్ పర్యంత అభ్యసనములు
ప్రాథ క మ౒ద్ లో డిప్లమా (D.El.Ed) 1

. Introduction
పర్ిచయం
ేను ఎప్పుడూ అక్షరరస్ తను ప్ొ గడను, ా అనుభవం ఆ ారం ర అక్షరరస్ త ఒక
వ క్తి మౌకక వ క్తిత్ాాన్ని పంచలేద్ు ఇ ి మ౒ద్ క్త స్ంబం ించిన ి ర ఉంట ం ి ా
ఆలోచన ప్ాక్రరం పిలలలకు శ్రమ గురంచి బో ించినప్పుడు, శ్రీరంలో మ౒మ౒ధ ా రలయిన
చేయి, క్రలు, కనుి, చెమ౒ మరయు ముకుక మౌకక ఉప్మ్గం కూడా ప్న్న మ౒ద్ లో
ఉంట ం ి ేరొక రీ లో చెప్రులంటే పిలల రడు త్ెలిమ౒ జ్ఞ ేం య

ిా ాల అభివృ ి ాారర
పరుగుత ం ి
మనం బా ర అల రట ప్డిన రక ం, స్ూరయ ద్యం ాారర మొతి ం ప్ాప్ంచం
చలాక్ీ ర ఉంట ంద్న్న పై మ౒ధం ర మనం చెపిు ా రనీ రర ా అయి ా ప్గలయి ా క్రనీ
ప్ాప్ంచం ఎప్పుడూ చలాక్ీ ర ఉంట ం ి
చలాక్ీ అ ే ప్ద్ం ాారర ఈ రండు రక్ర లలో ఏ అవ రహనకు వచి ం ి అన్ని
వరరస్ులలో, మానవపడు లే ా జ్ంత వపలలో ప్న్న – ౌ క శ్రమ అ ే ి ఒక ముఖ్ ైన
కృత ం ెైనం ిన మ౒తంలో మనం ప్రమ౗లించినటల యిత్ే ప్ాజ్లు ప్రర వరణాన్ని స్ంబం ించి
మ౒మ౒ధ కృత్ా లను చేయడంలో కృత్ారుిలవపత ాిరు ప్న్న అన ర అరిము ఏ ? ఎంద్ుకు
కృత్ా లను వ ాన్నక్త ప్న్న చాలా ముఖ్ ైన ి? మ౓టిక్త జ్ రబులు ఈ మ౒ ాగము ాారర
కను ొం ాం
ఈ మ౒ ాగము ాారర ప్న్న మౌకక అరిం త్ెలుస్ుిం ి మ౒ ా ప్ర ైన ావనల
మ౒వరణకు కృత్ా లు ఏ మ౒ధం ర మానవ శ్రమకు ఉప్మ్గప్డత్ాయి ఈ మ౒ ాగము ప్న్న
మరయు మ౒ద్ కు స్ంబం ాన్ని త్ెలియప్రుస్ుిం ి ఎలా ప్న్న మ౒ద్ ను న్నరాచిస్రిము ఈ
మ౒ ాగము ప్న్న మ౒ద్ లక్ష్య లను, ఆవశ్ కతను, మ౒మ౒ధ ప్రస్ిిత ల మౌకక అవ రహనను
మ౒వరస్ుిం ి

. Learning Objectives
అభ్యస ా లక్ష్యయలు
ఈ మ౒ ాగము ాారర మనం త్ెలుస్ుక్ొనద్ న ి,
1. ప్న్న మ౒ద్ మౌకక ావనను అవ రహన చేస్ుక్ొనుట
2. శ్రమ మౌకక ౌర రన్ని ప్రచయం చేయడం
3. ప్న్న మరయు వన మ౒ ానము, స్ంత్ోషము మరయు మ౒షయాం రల మధ ఉని
స్హ – స్ంబం ాన్ని మ౒శ్ ీకరంచడం
4. ప్న్న మ౒ద్ మౌకక అవస్రము, అరిము మరయు ఆవశ్ కతను గురి ంచడం
5. త్ా ాక, స్రం ిక మరయు చారత్ాాత క ేప్ధ ంలో ప్న్న మ౒ద్ ను అవ రహన
చేస్ుకున్న అభివృ ి ప్రచడం
6. ప్పరరణాలక్త మరయు ప్న్న మ౒ద్ కు స్ంబం ించి మ౒మరశ ాత క ైఖ్రన్న అభివృ ి
చేస్ుక్ోవడం
. Meaning of work
పని – అర్ం
క్ొన్ని స్ంద్రరాలలో మనం ఉద్యం, స్రయంతాం మరయు రర ా ప్ూట కూడా
మ౒మ౒ధ కృత్ా లు చేస్ి ూ ఉంటాం క్ొన్ని కృత్ా లు చేస్ి ునిప్పుడు ద్డు చలాక్ీ ర ఉంటే
మరక్ొన్ని కృత్ా లుచేస్ేటప్పుడు చల ాం రలు చలాక్ీ ర ఉండడం మనం గమన్నస్రిం
ద్డు చలాక్ీ ర ఉంటే అ ి మానస్ిక ప్న్న అంటాం, అ ే చల ాం రలు చలాక్ీ ర ఉంటే
ాన్నన్న ౌ క ప్న్న ర ప్రగణిస్ి రం ౌ క ఆరయగ ం మరయు మానస్ిక ఆరయగ ం రండూ కూడా
ఈ ప్నుల ాారర ే వృ ి చెంద్ుత్ాయి ద్డు మరయు చల ాం రలు ేరవారు ర
ప్న్నచేస్ి రయా? త్ోటలో రు మ౒తి ాలు జ్లులత నిప్పుడు రన్న, కలుప్ప మొకకలు ేరు
చేస్ి ునిప్పుడు చల ాం రలత్ో ప్రట ద్డు కూడా ప్న్న చేస్ి ుం ి చల ాం రల శ్రమ

ౌ క ప్న్న ర, మానస్ిక ప్న్న ర ద్డు శ్రమను చూస్రిం రండిటిలోనూ స్రం ీక మ౒లువలు
కలుస్రియి
క్రబటి ప్న్న అన ర ఏ కృత్ా లయిత్ే ౌ క శ్రమ మరయు స్రమా క బాధ తలను
చేప్డత్ామ్ అట వంటి కృత ే ప్న్న ప్న్న ాారర మ౒మ౒ధ ప్ాజ్లు మరయు స్ంఘం మౌకక
మ౒లువలు ర రం ంప్బడత్ాయి
. . Importance of work and Labour
పని మర్ియు శ్రమ యొక్క ప్మాముఖ్యత
కు త్ెలుస్ర పద్ద ఆమ౒షకరణలు ఎలా ఉంటామ్! క్ొంద్ర ే ావపలు ఆలోచనల

మౌకక ఫలిత్ాలే పద్ద ఆమ౒షకరణలు ఆమ౒షకరణల ప్ాక్య
తర ల అభివృ ి ద్ ద్ృష్ి
పటినటల యిత్ే ఆమ౒షకరణక్త మానస్ిక శ్రమ కంటే ముంద్ు ౌ క శ్రమ
కనబడుత ం ి Dulley మౌకక స్ూతాం ప్ాక్రరం నూ నుంచి నీరు త్ోడడం లే ా
బరువపలు ఎతి డం, ఇ ే మ౒ధం ర టరు లే ా త లాద్ండం స్ూతాం ఆ ారం ర ఒక వ క్తి
మౌకక ౌ క శ్రమ బరువప ఎత్ేి ాన్న క ాి ఎకుకవ అన్న త్ెలిప్రడు చే ప్ంప్ప రర కున్న
మౌకక అనుభవం ాారర వచే ఫలితం ఒక మ౒ధం ర శ్రమ మౌకక ఆవశ్ కతను
త్ెలుప్పత ం ి ేరవ మ౒ధం ర అవ రహన చేస్ుకుంటే రయ రరీ ినచర లో మనకు ఈ
మ౒ధం ర ప్ాశ్ిలు ేస్ుక్ో రలి,
1. ఎలాంటి శ్రమ ఇంటి కటడంలో ఉప్మ్గప్డుత ం ి ఇట కుల తయారీక్త, స్ి ంట్
తయారీక్,త యడను న్నర ంచడాన్నక్త, స్ునిం య డాన్నక్త, స్ీలింగ్ చెయ డాన్నక్త ఎవరు
ఉప్మ్గప్డత్ారు?
2. ఎలాంటి శ్రమ కూరర రయలను ప్ండించి ఆహారరన్ని అం ిస్ి ూ మనకు
ఉప్మ్గప్డుత ం ి?
3. ఎలాంటి శ్రమ స్రరకరు క్రరర లయాలు రన్న, మన గృహాలు రన్న శుభాం
చెయ డాన్నక్త ఉప్మ్గప్డుత ం ి
అనీి కూడా ఒక వ క్తి మౌకక కుట ంబ వనం, స్రం ీక మరయు ప్ామ్ రత క వనం
ౌ క శ్రమలోక్త వస్రియి మనం రయ రరీ ినచర లో చూస్ూ
ి ఉంటాం, చాలా

స్ంద్రరాలును ౌ క శ్రమ నుంచి ేరుచేయలేము ఎలాంటి వ కుిలు అయిత్ే ౌ క

శ్రమత్ో మ౒స్రించ ఆరయగ వంత లు
ౌ క శ్రమ మానవ మ౒త్ాన్నక్త చాలా ఆవశ్ క ైన ి క్ొంతమం ి ప్ాజ్లక్త ౌ క
శ్రమ వ ాన్నక్త ఉప్మ్గప్డుత ంద్న్న మరక్ొంద్రు ౌ క మరయు మానస్ిక ఆరయగ ం
మధ స్ి ం ర ఉంట ంద్న్న అను -కుంటారు వ కుిలు మౌకక వనం, ఆహారం
స్మకూర డం, బటలు ేస్ుక్ోవడం, రడే వస్ుివపలు మరయు రయడుు ద్ నడవడం
మొద్ల ైనమ౒ క్ొంద్ర ౌ క శ్రమ మౌకక ఫలిత్ాలు
. . Work and Livelihood

పని మర్ియు జీవ ోప్మ ి
ప్న్న మరయు వ ోప్ర ి రండూ ద్గగ ర స్ంబం ిత్ాలు మరయు రటి స్హ
స్ంబం ాన్ని ముంద్ు ర అవ రహన చేస్ుకుంటే వ ోప్ర ిన్న న్నరాచించవచు
వ ోప్ర ిన్న ఎలా న్నరాచించవచు ఒక ఇనుప్ స్రమానుల తయారుచేస్ే వ క్తి కమ ర
ప్రరను తయారుచేస్ి తరు రత ాన్నన్న అ డబుు స్ంప్ర ిస్ి రడు రైత ంజ్లను
ప్ండించడాన్నక్త చాలా కృష్ి చేస్ి, ప్ంటలో క్ొంత ా రన్ని కుట ంబం క్ొరకు ాచి, లిన ి
అ స్ంప్ర ిస్ి రరు రక్ష్య రడు కూడా ప్ాయాణీకులను వరరాక్రల ై ా, ఎండా క్రల ై ా,
చలిక్రల ై ా రర గమా లకు చేర డబుు స్ంప్ర ించి తనకు క్రవలస్ిన వస్ుివపలు
క్ొనుకుకంటాడు ఈ ఉ ాహరణలు ేన్నన్న స్ూచిస్రియి? ారత ేశ్ంలో ఎకుకవ జ్ ా ా
ౌ క శ్రమను అవస్రం ర స్ుకున్న ప్న్న చేస్ి రరు డబుును స్ంప్ర ించడాన్నక్త శ్రమ క్ోర
వ ాన్ని స్ర స్రిరు ఈ శ్రమకు ఆరిక మ౒లు ే క్రకుండా స్రం ీక మ౒లువ కూడా ఉంట ం ి
ఈ య ారరిన్ని మ౒శ్ ీకరంచడాన్నక్త ఏ ెై ా ఉ ాహరణను ఇవాగలరర? రు వడాం ర
ప్న్నచేస్ి ు ాిరనుక్ోండి, శ్రమత్ోర డబుు స్ంప్ర ించి ఆరిక అవస్రరలను స్మకూరు
- కుంటారు ేరొక మ౒ధం ర శ్రమను బటి ఆరిక అవస్రరలను రు కుంటారు ఉ ాహరణకు,
తలుప్పలు, చెకక స్రమానుల, కరర, మొద్ల ైనమ౒ ఇ ి శ్రమ మౌకక స్రం ీక మ౒లువ అంటే
బాధ తలు రు న్నరాహిస్ి ూ స్ంఘ ప్రం ర కూడా బాధ తను చూపిస్ి ూ స్రం ీక
వ ాన్ని గడుప్పత్ారు ఒక ముఖ్ ైన మ౒షయం ఏ టంత్ే వంట చేయడం, ిలు

కడగడం, బటలు ఉతకడం, శ్రమలో ఒక ాగ ే ఎవరైత్ే ఎద్ురు ర ఈ మ౒లువను

స్ర ించలేరయ రరు కుట ంబంలో ఉని వ కుిలకు క్రవలస్ిన అన్ని స్ద్ుప్రయాలు
అం ిస్ి ూ, శ్క్తిన్న స్ర ించుకున్న రర వ ా ారరన్ని స్ర స్ుింటారు
. . Work, Happiness and Contentment

పని మర్ియు ఆనంద్ం మర్ియు సంతృప్తి
మన ేశ్ం మౌకక స్రం ిక – ఆరిక స్ిి గురంచి మనకు త్ెలుస్ు చాలా మం ి

శ్రమ ాారర రర వ ాన్ని స్ర స్ుి ాిరు రర క్వవలం డబుు క్ోస్ ే శ్ర స్ుి ాిరర లే ా
అంద్ులో ఏ ై ా స్ంత్ోషరన్ని ప్ొ ంద్ుత ాిరర? ఒక కుమ ర మటి వస్ుివపలు తయారు
చేస్ి డబుు స్ంప్ర ించడ ే క్రకుండా చాలా ఆనం ాన్ని ప్ొ ంద్ుత్ాడు రైత తను
ప్ండించిన ప్ంటను స్రగు చేస్ి చాలా మం ి మౌకక ఆకలిన్న ర డ ే క్రకుండా తన శ్రమ
మౌకక ఫలిత్ాన్ని కూడా ఆస్రా ిస్ి రడు క్రబటి ౌ క శ్రమ ాారర ఆనంద్ం మరయు
స్ంతృపిి కూడా వస్ుిం ి ఈ స్ంతృపిి అన్ని రక్రల వయస్ు గల రళు ప ప్ొ ంద్ుత్ారు
స్ూరయ ద్యం అయిన తరు రత ప్క్షులు ఆహారం క్ోస్ం ఎగురుత్ాయి అలా వ క్ొన్ని
అనుక్ోన్న ప్రస్ిిత లలో కుకకలు అరుచుకుంటూ చాలా జ్ఞ గరతి ప్డత్ాయి క్ొన్ని
జ్ంత వపలు ఆహారరన్ని స్ంప్ర ించుక్ోవడం లాంటిమ౒, స్ంతృపిి క్తంర ద్క్వ వస్రియి చిని
పిలలలలో కండర వ వస్ి ప్ూరి ర అభివృ ి చెంద్ద్ు క్రనీ రరు వస్ుివపలు మ౒స్ురుతూ
ఆనంద్ం ప్ొ ంద్ుత్ారు అలా వ వృద్ుిలు ౌ క శ్క్తిన్న క్ోలోుయి ా ఇంటిక్త ఎవరు వస్ుి ాిరయ
ఒక కనుి ేస్ి ఉంచుత్ారు ీన్నత్ో ప్రట కూర రయాలన్న కూడా తర రర ాద్ తలను
ర ేరు క్ోవడ ే క్రకుండా స్ంతృపిి న్న కూడా ప్ొ ంద్ుత్ారు ఇలాంటి ఎ ోి ప్ాశ్ిలు మన
మనస్ులో తల తి త్ాయి అన్ని ప్ాశ్ిలక్త ఒకటే జ్ రబు, అ ి వ ాన్ని స్ర ంచడాన్నక్త
మరయు ాద్ తలు ర ేర డాన్నక్త ౌ క శ్రమ ఉప్మ్గప్డుత ం ి ఇ ి అంతరగ త
ఆనం ాన్ని మరయు స్ంతృపిి ఇస్ుిం ి శ్రమ ానం మౌకక ప్ాచారం గురంచి మ౒ ే
వపంటారు క్ొన్ని స్ంద్రరాలలో స్ాలాభం చూస్ుక్ోకుండా ప్న్న చేస్ి ూ ఉంటాం ఇవనీి
ౌ క శ్రమ వల ే జ్ర మంచి ౌ క ఆరయగ ం మరయు మానస్ిక ఆరయగ ంను ఇచి
ఆనం ాన్ని మరయు స్ంతృపిి న్న కలి స్ుిం ి శ్రమ మరయు స్ంతృపిి అవ రహనను

పంచుకు ేలా చేయడ ే క్రకుండా, ఒక పై ేట స్ంస్ి చేత నడప్బడిన ప్రశ రలక్త

స్ంబం ించి ఒక ఉ ాహరణ చూ ద ాం
National Capital Region (NCR)లో, పై ేట స్ంస్ి ాారర నడుప్బడే ఒక ప్రశ రల
ఉం ,ి ాన్నన్న ప్బ్లలక్ ప్రశ రల అంటారు ఇకకడకు వచే పిలలలంద్రూ స్ంప్నుిలు, మ౓రు
ౌ క శ్రమకు ెైనం ిన మ౒తంలో ఎలాంటి అవక్ర రన్ని ఇవారు ఒక స్రర ఎన్న ద్వ
తరగ క్త చెం ిన పిలలలు రర కులు లా ర ప్న్న ేస్ి ప్రశ రల బయట ఉని ఇట కలనీి
స్ి ే రరు ఆ పిలలలు తలిల ద్ండుాలు అంద్రూ ఈ ౌ క శ్రమ చేయడం ాారర రర పిలలలు
జ్బుు ప్డత్ారవమో లేకప్ో త్ే ఏ ై ా ఇబుం ి కలుగుత ం ేమో అన్న స్ం ేహప్డే రరు
క్రనీ పిలలలు మాతాం ఇట కలు మోస్ిన తరు రత కూడా ఎలాంటి ఇబుం ి ప్డలేద్ు
ఇంతకు ముంద్ు రయ ల క ాి ఎకుకవ అలస్ిప్ో యారు క్రనీ రరక్త మాతాం రరు చేస్ిన ప్న్న
వలన మంచి స్ంతృపిి ప్ొ ం ారు ీన్నన్న బటి ప్న్న, ఆనంద్ం, స్ంతృపిి క్త మధ స్హస్ంబంధం
ఉంట ంద్ ే జ్ రబు ొ రక్తం ి
Check your progress –
. ౌ క శ్రమలో ఇ డి యుని రయ రరీ ినచర కు స్ంబం ించిన ఐద్ు ప్నులను

తయారు చేయండి?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
. ౌ క శ్రమను స్ుషం ర మ౒వరంచి ాన్న మౌకక ప్రాముఖ్ తను త్ెలియజ్వయండి?

____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________

. ప్న్న ఆనం ాన్నక్త మరయు తృపిి క్త గల స్ంబం ాన్ని మ౒వరంచండి

____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
. Work in Education
విద్యలో పని
మనం మ౒ ా వ వస్ి లో స్మూల మారుు త్ే రలి ద్డును మ౒ ా వంతం చేస్ే ి
చెయ మాతా ే ే ే గనుక కమ౒న్న అయిత్ే చే అయిద్ు ేళు ప మౌకక స్రధ ైన
మ౒ధులను ప్ద్ ం ాారర ా రన్ని రరస్రిను ఉ ాహరణకు చేత లు గనుక
ఉప్మ్గప్డకప్ో త్ే మ౒తంలో స్ం ీతం అంటే ఏ టో చూడలేం, మన శ్రీరంలో ఉని ప్ా
ాగం మౖక్షణ ప్ొ ంద్ద్ు ప్పస్ి క జ్ఞనం మాతా ే త్ెలిమ౒ త్ేటలను లిక్త యలేద్ు పిలల రడి
ద్డు ఆ ారం ర మ౒ద్ అం ింప్బడిత్ే, అ ి అస్ంప్ూరణం హరజ్న్, Feb 1939, లో
మహాత్ా రం ీ మౖక్షణా ఉప్ర ా యులత్ో ఈ మ౒ధం ర మాటాలడారు,
ప్న్న స్రంగత ం వలన మ౒ ా రుిలు స్రం ీక మరయు స్హజ్ రత్ావరణాన్నక్త ద్గగ రై,
స్హజ్వనరులను ప్రచయం చేస్ి భమ౒ష తి వృ ి ప్ర ైన వ ాన్నక్త ాం ి
ప్లుకుత ం ి స్రం ీకతా ప్ాక్య

తర లు స్రం ీక స్ంబం ాలత్ో మ౒ ా రుిలకు ప్న్న
ఆ ారతం ర వ వహారరలు జ్రుప్పత్ాయి
ఏ పిలలలయిత్ే ఆరికం ర బలప్డి ప్న్న మ౒ద్ కు ద్ూరం ర ఉంటారయ అలాంటి రరక్త
కూడా ప్న్న మ౒ద్ ద్ ఆలోచించమ ాలి ఆధున్నక మ౒ ా వ వస్ి లో
ప్ూరి మ౒ ా ప్ర ైన ినచర లో ప్న్నన్న ఇమడి ాన్న మౌకక ఆచరణ పిలలల
మౌకక ప్రస్రరల -కనుగణం ర ఉండాలి

1. స్రం ీక వనరుల ద్ అరివంతం ర జ్ఞనం ఉండాలి
2. ాణ ైన వ ాన్ని గడప్డాన్నక్త క్రవలస్ిన ైప్పణా లను ేరు క్ో రలి
3. స్రిన్నక ఆరిక అంద్ుబాట ను బటి వన మ౒ ా ాన్ని ప్రమ౗లించే ైప్పణా న్ని
అభివృ ి చేస్ుక్ో రలి
4. ప్న్నత్ో ప్రట రర ఉనిత మ౒ద్ ను కూడా ప్ూరి చేస్ేలా ఉండాలి
5. కషంత్ో ప్న్నన్న ప్ూరి చేయాలి
6. ప్రశ రల ినచర లో స్ృజ్ ాత క మారుులు గురి ంచాలి
మ౒ ా వ వస్ి లు రర క వరరగన్నక్త అనుమ ంచవప, ఏ మ౒ ా రుిలయిత్ే బౌ ి క,
స్రంస్కృ క మరయు
చారత్ాాత క మ౒షయాలు రర ే రన్నక్త స్ంబం ించే మ౒ధం ర అవలంబ్లస్రిరయ రటిన్న
అం ించగల రలి మ౒ద్ స్రయిైన క్రరణాలు లేన్న స్మాచారరన్ని పిలలలకు అం ిస్ి ూ ఉంటే
రరలోన్న స్ృజ్ ాత కత మరయు ాద్ త్ాయుత ైన ఫలిత్ాలను రరబటలేము
. . Concept of work Education and Meaning
పని విద్య భావన మర్ియు అర్ము
ప్ా ేశ్ంలోనూ, మ౒ద్ మౌకక ముఖ్ లక్షణం ఏ టంటే మ౒ ా వ వస్ి లను

అభివృ ి చేస్ి వ ాన్నక్త ఉప్మ్గప్డే స్రమరరిాలు మరయు ైప్పణా ల అభివృ ి క్త
అవక్ర రలను అం ించడం ౌ క శ్రమ ఖ్చి తం ర ప్న్న మ౒ద్ ాారర మ౒శ్ ీకరంచబడి
మ౒ద్ లో ేరుచేయలేన్న ాగం ర ఉంట ం ి
ప్న్న మ౒ద్ అరివంత ైన మరయు ావప్ర ైన ౌ క శ్రమ, స్ంయుకి ాగం ర
మ౒ ా ప్ర ైన ప్ాక్య
తర లలో ప్రలగగన్న ఉంట ం ి అరివంత ైన ప్రకరరలను ఉతు ి చేస్ి
మరయు స్ంఘ స్ేవను ఇనుమడింప్చేస్ి మ౒ ా రుిలలో అనుభ రలను ప్ంచుకు ేలా
చేస్ి ుం ి జ్ఞనం, అవ రహన, ప్ామ్ రత క ైప్పణా లు మ౒ ా ప్ర ైన కృత్ా లలో ప్న్న
మ౒ద్ మ౒స్ి రస్ుిం ి ప్న్న మ౒ద్ మౌకక ావన ఈ క్తంర ి క్రరక్రల ాారర స్రయిైన అవ రహన
వస్ుిం ి

Work Education
పని విద్య
1. చేయి మరయు ద్డుకు స్ంబం ించి స్హాస్ంబం ాన్ని న్నర ంచాలి
2. మ౒ ా ప్ర ైన కృత్ా లలో స్రం ీక ప్ర ైన ౌ క శ్రమ ఉప్మ్గప్డేలా
చెయా లి
3. అ ా స్ ా ప్ాక్య
తర లో ఇ ి అవశ్ కర ైన క్రరకం
4. స్ంఘప్రం ర ఇ ి స్ేవలక్త మరయు ప్న్న ఉతు ి క్త ఉప్మ్గకరం
5. మ౒మ౒ధ రక్రల మ౒ ా వ వస్ి లో అన్ని మ౒ ా మ౒ ా ాలక్త ముఖ్ ైన స్రధనం
6. ఇ ి చేయడం ాారర ేరు క్ోవడం అ ే స్ూతాం ద్ ఆ ారప్డుత ం ి
పని విద్య మీద్ యంద్ు స్మాభావి క్ృత్ాయలు,
1. స్మస్ర ప్రషరకరం, మ౒మరశ ాత క ఆలోచన మరయు న్నరణయాలు స్ుక్ొనడం
లాంటి ైప్పణా లు అభివృ ి చేయడం
2. మ౒షయాం రలు బో ించడాన్నక్త ఉప్ర ా యులు కృత్ా ార ప్ద్ి న్న ఆహాాన్నంచాలి
3. అవస్రం, ఇషం మరయు మ౒ ా రుిల మౌకక స్రమరిాం ద్ ఆ ారప్డుత ం ి
4. మ౒ద్ మౌకక మ౒మ౒ధ ద్శ్లను అనుస్రంచి మ౒ ా రుిలలో శ్క్తిన్న పంచాలి
5. వ క్తిత్ాాన్ని అభివృ ి ప్రచడాన్నక్త ఉప్మ్గప్డుత ం ి
6. ప్ాప్ంచంనకు స్ంబం ించిన ప్న్న మ౒లువను ప్రచయం చేస్ి ుం ి
పని విద్య వియయంలో ఉపయుక్ి ైనన ామర్ామలు
Factors essential for the success of work education)
1. మ౒ రల ైన మనస్ి తాం
2. శ్రమ మౌకక మ౒లువ మరయు అనుకూల స్ా ావము
3. స్ంఘము ప్ాజ్లు మరయు ప్రశ రల మధ అనుకూల స్ంబంధం

4. అం ిప్పచు కు ే అనుభూత లు
5. ఊహాత కత మరయు స్ృజ్ ాత క స్ా ావము
6. ఆస్క్తిన్న రవక్ ి ంచే అం రలు
In words of Rabindranath Tagore
ర్వంద్ా ాధ్ ఠమగ్ూర్ మాటలోో,
స్రంస్కృ క ప్రం ర జ్ఞ గరతిలు స్ుకున్న ౌ క శ్రమను ేరు చేస్ే మ౒ధం ర మ౒ద్
ఉండద్ు న్నరిష ైన స్మాజ్మునకు స్ంబం ించి ప్ా మ౒ ా రి క్ొన్నిక్రర కరమాలలో
ప్రలగగన్న స్ేవ చేయాలి ప్న్నన్న మ౒ద్ లో ాగం ర చెయా లి ఎంద్ుకంటే అనుభ రలు ద్డుకు
క్తటిక్ీలు లాంటిమ౒
పైన స్ూచించబడిన స్రరరంశ్ం ఆ ారం ర ప్న్న మ౒ద్ మౌకక ావన మరయు
అరిమును త్ెలుస్ుకు ాిం స్ంక్ష్ిప్ి ైన ప్న్న మ౒ద్ అరివంతం ర, ా రత కం ర కృత్ా న్ని
ౌ క శ్రమ ఏ ైత్ే ఉం ో అ ి ప్ా ప్రశ రల ప్రశ ప్ాణాళిక ద్శ్లలో చేరర లి ఇలా చేర న ి
న్నరిష ైన ప్ం ాలో న్నరాహించి అ ి ఉతు ి న్న చూడడాన్నక్త లే ా స్రం ీక స్ేవకు
ఉప్మ్గప్డుత ం ి
. . Importance of Work Education
పని విద్య యొక్క ప్మాముఖ్యత
వ స్ంతసరం బ్లాటీష్ స్రమాాజ్ ం నుండి స్ేాచ లభించే ముంద్ు ార య
జ్ఞ య క్రం స్
ర మ౒ ా రుిలకు జ్ఞ య మ౒ద్ ఆవశ్ కమ ే ి ఒక య ారిము స్రం ీక
ప్రం ర ప్రండిత ము, మ౒జ్ఞన రస్ి మ

ై ు, కళు మరయు స్రంక్వ కత ాారర జ్రుగుత ం ి
అలాంటి మ౒ ా వ వస్ి ప్రాకలిుత ై స్ంఘంత్ో స్ంబం ితం ర ఉండటం మ౓టి వలన స్రం ీక
మ౒లువలు త గ ప్న్న మరయు మ౒ద్ మధ ద్ూరరన్నక్త అవక్రశ్ స్ుిం ి ప్న్న మ౒ద్ కు
లక్ష్య న్ని స్ర ించడాన్నక్త ొప్ు ఆవశ్ కత ఉం ి ప్న్న మ౒ద్ మౌకక ఆవశ్ కత ఈ క్తంర ి
స్ూచించబడిన ద్ృష్ి క్ోణం ాారర అవ రహన చేస్ుక్ోవచు

1. స్ర ారణ అల రటల మరయు అనుకూల ైఖ్రుల అభివృ ి ప్రాధ క అవస్రరలు ర
ప్రగణింప్బడత్ాయి
2. మానవతాం మరయు రత్ావరణం మధ ఉని స్హస్ంబంధం అవ రహ
చేస్ుకున్న, ప్రస్ర రత్ావరణం అరిం చేస్ుక్ోవడాన్నక్త అను ైన అభివృ ి క్త
స్ున్నితతాంత్ో ఉండి జ్ఞగురూతత్ో ఉండేలా చేస్ి ుం ి
3. ౌ క ప్న్న మరయు రర కులు మౌకక ఆవశ్ కతను అభివృ ి చేస్ేలా అవ రహన
ఉండాలి
4. రంఛనీయ ైన స్రం ీక మ౒లువలు అభివృ ి చేస్ుక్ోవడం
5. కరమానుగత, స్మయప్రలన, శుభాత, స్ాయం న్నయంతాణ, ప్ట ద్ల,
ాధ త్ాయుత ైన మ౒ధులు, స్ే రనుభూ , ాధ త్ానుభూ , శ్రమానుగత,
స్మానతాం, స్మాజ్ము మొద్ల ైనమ౒ ప్పస్ి క్రలు చద్వడం లే ా బో ధనలు
మ౒నడం అ ేమ౒ అభివృ ి చేయలేవప క్రనీ ఆ స్మయంలో మ౒ ా రుిలు మ౒మ౒ధ
కృత్ా లు ఒకరక్ొకరు స్రయం చేస్ుక్ొన్న జ్ఞ ాన్ని స్ంప్ర ించుకు ే రరు అప్పుడు
స్రం ీకప్ర ైన రంఛనీయ ైన మ౒లువలు లే ా స్హజ్ స్ిద్ిం ర మ౒లువలు
ప్ాజ్ాలిస్రియి
6. ప్న్న మ౒ద్ ప్ో షణ, ఆహారం, ర ధులు మరయు శుభాతకు స్ంబం ితం ర ఉని
న్నయమాలుకు స్ంబం ించిన స్మాచారరన్ని అం ిస్ి రరు
7. స్ాయం మ౒వరణ మరయు స్ృజ్ ాత కత మౌకక ాణ త్ా పంచడం ప్ా పిలల రడు
స్ృజ్ ాత కతను మరయు స్ ంద్రర త కతను కలి ఉండడం ప్ాకృ స్హజ్ం
స్ ంద్రర త క కృత్ా లు న్నరాహించిన తరు రత ప్న్న మ౒ద్ వ క్తిగత్ానుస్రరం ర
స్ీాయ మ౒వరణకు అవక్రశ్ంను అం ిస్ి ుం ి
8. స్రిన్నక మరయు జ్ఞ య స్రంస్కృ క అం రలను స్ంరక్ష్ించే అనుభూత లను
అభినం ించే స్రమరరిాన్ని అం ిస్ి ుం ి

9. ాయకతా మరయు ాయకతా ైప్పణా లకు స్ంబం ించిన అనుభూత లను
మొద్లుపటడాన్నక్త ఉప్మ్గప్డుత ం ి క్ొంత మం ి పిలలలు ప్రారంభ స్రమరిాంత్ో
ఉండరు ప్న్న మ౒ద్ మ౓టిక్త స్ంబం ించిన అనుభ రలను అం ిస్ి ుం ి క్రబటి
ాయకతామును స్ులువప ర కృత్ా లు చేయడం ాారర అభివృ ి ప్రచవచు
10. వ ైప్పణా ల ఆవశ్ కత అభివృ ి – పిలలలలో మ౒త్ాన్నక్త స్ంబం ించి ఎలాంటి
అవరయ ాల ై ా ఎద్ురుక ే బాధ త మ౒ద్ కు ఉంట ం ి ప్న్న మ౒ద్ వ ైప్పణా లు
అయిన స్మస్ర ప్రషరకరరలు, న్నరణయాలు స్ుక్ోవడం, స్ృజ్ ాత క ఆలోచన,
స్రయిైన ాషలు మ౒ ి ప్ూరాకం ర మ౒ ా రుిలు ఎద్ురుక ేలా చేస్ి ుం ి
11. ప్న్నన్న మ౒ద్ త్ో స్హస్ంబంధం కలి ఉండేలా న్నర ంచాలి మ౒మ౒ధ ప్రస్ిిత లలో
ప్రలగగ ే అవక్ర రన్ని ప్న్న మ౒ద్ అం ిస్ి ుం ి ఇ ి ప్న్న మరయు ప్న్న రళుప మౌకక
ినచర పంప్ొ ం ించేలా చేస్ి ుం ి
12. ప్రశ రల మరయు ప్ాజ్ల మౌకక స్ంబంధం, మొతి ం ప్రశ రల మౌకక
క్రర కరమంలో ప్న్న మ౒ద్ ఒక మ౒షయాంశ్ం ర ఉండి మ౒ ా రుిలలో ఆస్క్తి పంచడ ే క్రకుండా
ప్రశ రలను స్ంఘంలో ఉని ప్ాజ్లకు ద్గగ ర ర స్ుక్ళు త ం ి ప్న్న మ౒ద్ ాారర మ౒మ౒ధ
రక్రల కృత్ా లను చేయవచు , రటి ాారర రరలోన్న ఆస్క్తి మరయు స్ృజ్ ాత కతను
లిక్త స్ుిం ి
స్రంస్కృ క మరయు స్రం ిక ప్రస్ిిత లకు లవప ర ఉని స్ంఘ ప్ర ైన
మ౒షయాలను ద్ృష్ిలో పట కున్న ప్న్న మ౒ద్ చాలా జ్ఞ గరతిలు స్ుకు ళు త ం ి
ఇ ి మ౒ ా రుిలు మరయు ఉప్ర ా యులలో ఉని కళులను, మరయు
స్రమరరిాలను ఆహాాన్నస్ుిం ి

. Let us sum up
సతంహావలోక్నం
మ౒ద్ లో అన్ని రక్రల పిలలలకు అన ర మ౒మ౒ధ, స్రం ిక, ఆరిక, స్రంస్కృ వరరగలను
చెం ిన అంద్రరక్ీ, ప్న్నక్త మ౒ ా ప్ర ైన ప్రాముఖ్ త ఉంట ం ి ప్న్న మరయు జ్ఞ ాన్నక్త
స్ంబం ించి మ౒ ా వ వస్ి లో ేరు ేరు గమా లను స్ూచించుకు ే అవక్రశ్ం ఉండి ఎటి
ప్రస్ిిత లలోనూ ఇమ౒ స్ంఘంత్ో ళిత ై స్ంఘాన్నక్త మరయు మ౒ ా స్ంస్ి లకు
ప్ామ్జ్ ాత కం ర ఉంట ం ి
ీన్న క్రరణం ర పిలలలకు, ప్న్నక్త మరయు మ౒ద్ కు ఉని స్ంబంధం ాారర రరలోన్న
వ ైప్పణా లను అభివృ ి చేస్ి ు ాియి ౌ క శ్రమ మరయు ప్న్న ఉతు ి ప్రశ రల
ప్రశ ప్ాణాళికలో ప్ొ ంద్ుప్రచడం ాారర మ౒ద్ వ ాన్నక్త అరివంతం రనూ, త్ారకకం రనూ,
ఉప్మ్గకరం రనూ ఉంట ం ి
రస్ి వ వన ప్రస్ిిత లకు అనుగుణం ర ప్నులు ఉతు ి క్త స్హస్ంబంధం ర ఉంటే
మ౒ ా ప్ర ైన ఆవశాకతను పంప్ో ం ించుక్ోవడ ే క్రకుండా, మ౒ ా రుిలను అభ స్ ా
ప్ాక్య
తర లలో చురు గ ర ప్రలగగ ేలా చేయడం, జ్ఞ ాన్ని అం ించడం స్హజ్ వన
ైప్పణా లను అభివృ ి చేస్ుకు ేలా చేస్ి ుం ి
ప్న్నమ౒ద్ కు మ ో మ౒జ్ఞన మరయు స్రం ిక ప్రం ర ఆ ారం లభిస్ుిం ి ఇ ి
మ౒ ా రుిలకు మ౒క్రస్మును ఇస్ుిం ి ప్పస్ి క జ్ఞనం మ౒ ా రుిలలో అయిషతను చూపించి
అభ స్ ాన్ని ఆస్క్తికరం ర లేకుండా చేస్ి ుం ి
ప్న్నమ౒ద్ మౌకక లక్ష ం మ౒ ా రుిలలో ఆస్క్తి కలి ంచి, వ క్తిగత కుట ంబ మరయు
స్ంఘం మౌకక అవస్రరన్ని త్ెలియజ్వస్ి ుం ి మ౒ద్ మౌకక ముఖ్ ైన లక్ష ం ఏమన ర
రర కుల యంద్ు ౌరవం మరయు శ్రమ మౌకక ౌర రన్ని ప్రచయం చేయడం

. Suggested Readings and References
సంపా ింపు గ్రం ాలు మర్ియు ఉపయుామిలు
1. Gandhi M.K (1953) Towards New Education, Navjeevan Publishing
House, Ahmedabad.
2. Indian Government (1986) National Policy Of Education, (1986) and
programmes for taking steps (1986), Ministry of Human Resource
Development, New Delhi.
3. Gujarat New Education Association (2000 – 2002), New
Education Association, Gujarat Vidyaapeeth, Ahmedabad.
4. National Council of Educational Research and Technology, New Delhi
(1979) National Curriculum Frame work for Ten years, New Delhi.
12.6 Unit – End Exercises
(విభాగ్ పర్యంత అభ్యసనములు ఈ ా్ంర ి పాశ్ లక్ు యవమబులిముా.
1. పిలలల ప్రాథ క స్రియి అభ స్నలో స్ర ికం ర క్రవలిసన స్ా ా రలను అభివృ ి
చేయడాన్నక్త ఎలాంటి మ౒షయాలను స్ిఫరరుస చేయాలనుకుంట ాిరు?
2. ప్న్నమ౒ద్ ఆ ారం ర శ్రమ మౌకక అరిం ఏ టి? ప్న్న మరయు హస్ి ైప్పణా ల
ఆ ారతం ర మ౒ద్ మౌకక ఉప్మ్ రన్ని కృత్ా ల ఆ ారతం ర మ౒వరంచండి?
3. జ్ఞ య ప్రశ ప్ాణాళిక్ర ఛటాము, ప్న్నమ౒ద్ ను ఎలా ప్ా ామ౒తం చేస్ిం ి?
ప్రశ రల మ౒ద్ లో అ ి ఆవశ్ కమన్న ఎలా చెప్ుగలుగుత ాిరు?
4. జ్ఞనం మరయు అవ రహన మరయు ైప్పణా ల అభివృ ి ప్రం ర ప్న్నమ౒ద్
మౌకక లక్ష్య లను మ౒శ్ ీకరంచండి?

5. మ౒ద్ లో స్రం ిక మరయు మ ోమ౒జ్ఞన రస్ి ై ప్రం ర ప్న్నమ౒ద్ ఇషరన్ని మరయు
ఉప్మ్ రన్ని పేారవపించే క్రరకం అన్న ఒక ఉ ాహరణత్ో మ౒వరంచండి?
6. ప్ాస్ి ుత మ౒ ా వ వస్ి అంచ ా ేస్ేలా స్మయాన్ని ఎంద్ుకు అం ించలేక –
ప్ో త ం ి?
7. ప్న్నమ౒ద్ ప్రం ర తలిల ద్ండుాలకు, మ౒ ా రుిలకు ప్పరరణాల ద్ ఎలాంటి
ద్ురభిప్రాయం ఉం ి? అమ౒ ప్ో ొటడాన్నక్త రు ఎలాంటి ప్ాయత్ాిలు చేస్ి రరు?

UNIT – 13
Implementation of Work Education
పని విద్యను అమలు చేయుట
(Theoretical and Practical Aspect)
సై ధ ్ాం క మ ియు ఆచరణ అాం ాలు
Structure
ని ాాణము
Introduction (ప ిచయాం
Learning Objectives (అభ్యస ్ లక్ష్యయలు
Syllabus of Work Education పని విద్య విషయ పరణ్ళిక
Material, Tools and Use of Technology
వసుు సామగ్ిి, పనిముటల
ు – సాాంకే క వినిమ్గాం
Practice (ఆచరణ
Classification of students వి ్యరధధల వ ీ గకరణ
Time Allocation సమయాం కేటా ాంపు
Place Allocation సథ ల కేటా ాంపు
Planning of Sessions of Work Education for different
classes
వివిధ తరగతులకు పనివిద్య నిర హణ్ పరణ్ళిక
Activities related to the better fulfillment of basic needs.
మౌలిక అవస ాలు చకకగ్ా ేరధుటకై కృత్్యలు
Activities related to the beautification of environment.
ప ిస ాల సుాంద్ గకరణ కొరకు కృత్్యలు

Activities related to Social Service సాంఘసేవ కొరకు కృత్్యలు

Activities related to Cultural Heritage and National
Integration.
సాాంసకృ క ారసత ము మ ియు జా య స ైకయత కొరకు
కృత్్యలు
Activities related to Environmental awareness ప ిస ాల
జాగృ కొరకు కృత్్యలు
Selection and co – ordination of material related work
education in references to primary classes.
ప్ారథ క తరగతుల పని విద్యకు సాంబాం ాంచి వసుు సామగ్ిి ఎనిిక
మ ియు సమన యము
Storage and manage of material and tools.
వసుు సామాగ్ిి మ ియు పనిముటల
ు భ్ద్రపరధచుట మ య
ి ు నిర హణ
Methods for giving experience and integrating various
subjects of curriculum.
అనుభ్ ాలు కలిపాంచుట కొరకు మ ియు విషయ పరణ్ళిక మౌకక
వివిధ సబజెకుుల అనుసాం ్నాం కొరకు పద్ధ తులు
Language ాష
Mathematics గణితము
Environment studies, Social Sciences and History.
ప ాయవరణ విద్య, సాాంఘిక ాసాుాలు మ ియు చ ితర
Methods for teaching learning activities related work
education.
పనివిద్యకు సాంబాం ాంచి బో ధ ్ ాయసన కృత్్యల పద్ధ తులు
Observation/Supervision method ప ిశీలన పరయ ేక్షణ పద్ధ
Demonstration Method పరద్ర ్ పద్ధ
Practical Method ఆచరణ్తాక పద్ధ

Project Method పరకలపన పద్ధ

Excursion Method విహారయాతర పద్ధ
Let us sum up సాంహావలోకనాం
Suggested Readings and References సాంపర ాంపు గిాం ్లు
మ ియు ఉపయుకుగిాం ్లు
Unit – End Exercises వి ాగ పరయాంత అభ్యసనములు

Introduction
ప ిచయాం
ముుంద్ు ప్రఠ్ బాగుం ద్వారర ప్ని మౌకక స్ా ావము మరియు ావన గూరిి
ెలుస్ుకు వనుం ప్ని అన ర శ్రమ ఆ వరితుం ర ే ే కృత ము అని మనకు ెలుస్ు
నియత ప్రఠ్ రల మ౒ద్ ప్ుట్టుకకు ముుంద్ు, ౌ క శ్రమకు మ౒ద్ లో ొప్ప ప్రాముఖ్ త
ఉననద్ి ప్రాచీన ారత ద్ేశ్ుంలో మ౒ద్వ రధులు తమ గురధవుల ో కమ౎ ి నివ ిుం ే రరధ ప్ూరిి
శ్రమ ద్వారర వ వనిన ఎలా గడప్రలో మ౒మ౒ధ ప్నులను ఉప్మ్ ిుంచుకుని ేరధికు ే రరధ
ప్నికి మరియు మ౒ద్ కు ఎలాుంట్ి స్ుంబుంధమూ ఉుం ేద్ి కరద్ు ప్ుస్ి క జ్ఞా వనికి మ౓లు ర
మ౒ద్వ ావనను ప్నిమ౒ద్ కొరకు నియత ప్రఠ్ రల మ౒ద్ ముుంద్ు ఫ్ేారేపిుంచబ ినద్ి 1
లో ఉడ్ ిస్రపచ్ ద్వారర మ౒ద్ లో మ౓ట్ి మౌకక లే ని స్ూచుంచడుం జ్రి ిుంద్ి 1 లో ఉడ్
మరియు డబో ట్ వ కిిగత అభివృద్ిుకి కొరకు ౌ క శ్రమ మౌకక కృ వ లను అుంద్ిుంచడుం
జ్రి ిుంద్ి
ఇవన్నన కిత
ర ుం ప్రఠ్ బాగుం ద్వారర అవ రహనకు వ విము మనకు ప్నిమ౒ద్
మౌకక ప్రాముఖ్ త కూ వ ెలుస్ు ఈ మ౒ ాగుంలో ప్ని మ౒ద్ మౌకక కరర కరమము గూరిి
అవ రహనకు వస్రిము ప్ని మ౒ద్ మౌకక మ౒షయ ప్ాణవమ౐క ఏ ట్ి, ఏ ప్ద్ు తుల ద్వారర
ద్ీనిని స్ర ిుంచవచుి, ఎలా మ౒ద్వ రధులను కృ వ ల కోస్ుం స్మూహ ప్రచవచుి, ఈ
అుం రలన్నన ప్ాస్ి ుత మ౒ ాగుం ద్వారర మ౒వరణకొస్రియి
Learning Objectives
అభ్యస ్ లక్ష్యయలు
ఈ మ౒ ాగుం మౌకక లక్ష్య లు,
1. ప్నిమ౒ద్ మౌకక మ౒షయ ప్ాణవమ౐కను స్మగరుం ర రూప్ ుంద్ిుంచ మరియు ఎలా అద్ి ఇతర
ప్ర ర ుంశ్ము స్హ స్ుంబుంధుం ర ఉుంట్టుంద్ో చూడడుం

2. ప్రఠ్ రల స్ుంస్లో ప్నిమ౒ద్ కొరకు అవస్ర ైన ప్నిముట్ట

ల మరియు స్రమా ిని
ర
స్ుంప్రద్ిుంచుకోవడుం
3. ప్ామ్ రత క ప్నిని ేయ వనికి మ౒ద్వ రధులను స్మూహుం ర ఏరపరచ ద్వని ప్ాకిరయను
ప్రిచయుం ేయడుం
4. మ౒మ౒ధ మ౒షయాుం రలకి స్ుంబుం ిుంచ కృ వ లను ఎనునకు ే స్రమరరుానిన అభివృద్ిు
ేస్ుకోవడుం
5. ఇతర ప్ర ర ుంశ్ము అనుస్ుం వనుం ద్ అవ రహనకు రరవడుం
Syllabus of Work Education
పని విద్య విషయ పరణ్ళిక
1 లో జ్ఞ య మ౒ద్వ మ౒ వనుం, స్రుం ికుం ర ఉతపననమయియ ప్నిమ౒ద్ మౌకక
ఉప్మ్ రనిన SUPW) ప్ ుంద్ుప్రచడుం జ్రి ిుంద్ి అన ర ౌ క శ్రమను ఉప్యుకి ైన
మరియు అరువుంత ైనద్ి ర ేయడుం నిరిుషు కరర కరమాల ద్వారర అనిన స్రయి మ౒ద్వ
ప్ామాణవలలోనూ ముఖ్ భూ కను ప్ో ిస్ి ు వనయి ముఖ్ ుం ర ఆరధ ప్ామాణవలలో ఇద్ి
ఉప్మ్గప్డుతుుంద్ి అద్ి, ఆరోగ ము మరియు ఆరోగ రస్ి మ

ర ు, ఆహారము మరియు
ప్ో షణ, గృహుం, బట్ు లు, స్రుంస్కృత మరియు ఆనుంద్ుం మరియు స్మాజ్ ప్ని మరియు
స్ుంఘ ేవలు
ప్నిమ౒ద్ మ౒షయ ప్ాణవమ౐కను తయారధ ేస్ుకు ే ముుంద్ు ప్ని మ౒ద్ మౌకక
లక్షణవలను చూ వమ౎ ద్ీని వలన ప్నిమ౒ద్ ద్వారర మ౒ద్వ రధులలో వ ైప్ుణవ లు వృద్ిు
ెుంద్ు వయి కనుక, ప్నిమ౒ద్ మ౒షయ ప్ాణవమ౐క రోువ రర వన మ౒ వన ఆ వరితుం ర
ేయామ౎ ఈ మ౒షయాుం రనికి స్ుంబుం ిుంచ కృ వ లు ఆరధ ప్ామాణవలలో ప్ ుంద్ుప్రి వరధ,
ఆరోగ ము మరియు ఆరోగ రస్ి మ

ర ు, ఆహారము మరియు ప్ో షణ, గృహుం, బట్ు లు,
స్రుంస్కృత మరియు ఆనుంద్ుం, స్మాజ్ ప్ని మరియు స్ుంఘ ేవలు

ప్రాథ క మరియు ఉననత ప్రాథ క స్రయి ముఖ్ కరరకరలు ర ముఖ్ ైన
మ౒షయ ప్ాణవమ౐కను – ప్రర వరణ మ౒ద్ మరియు రట్ి ఉప్మ్ రలు, ప్నిముట్ట
ల , వస్ుి
స్రమ ిర మరియు ప్ామ్ రల ప్ద్ు తులలో ేయామ౎ అన్నన మూడు కరరకరలు పిలలలు
మరియు రట్ి మౌకక కుట్టుంబాల ఆ వరుం ర ఎుంచుకో రమ౎ ఇరధగుప్ రధగు రరి ద్వారర
ప్నిమ౒ద్ ఉతప ి మరియు ేవలు వలా ముఖ్ ైనమ౒ ఒకస్రరి ేయడుం వలన మనుం
నిరణయిుంచుకోవడుం జ్రగద్ు
ప్ని అనుభవుం స్రియిైన కృ వ లు మరియు ఉతప ి ద్వారర ఎుంచుకోవడుం, స్హజ్,
ౌ క, మానవ వనరధలు మరియు స్రుం ిక మరియు ఆరిుక ేప్ధ ుం ద్వారర ఒక
నిరిుషు ైన ప్ాద్ే రల మరియు కృ వ లు ఎుంచుకోవడుం జ్రధగుతుుంద్ి ప్రర వరణ స్ుంబుం ిత
కృ వ లు ఈ మ౒ధుం ర ఉుంట్ాయి
1. రరి ఇుంట్ి నుుంచ గృహాలు, ెట్ల ట, స్ి ుం ాలు, కొట్టు ద్ుకరణము మొద్ల ైనమ౒
ప్రిశీమ౎ుం వమ౎ ద్ీని ద్వారర మనకు స్ునినత వానిన పుంప్ ుంద్ిుంచ రట్ి స్హ
స్ుంబుం వనిన తయారధ ేయవచుి
2. పద్లకి ప్రర వరణ శుభాత ర ఉుంచడుం వలన, ప్రల ు క్

ి స్ుంచులు లేద్వ ఇతర ెతి ఇరధగు
ప్ రధగు ఉ వ న వనుం, కలు ిత ర వవరణుం నుుంచ మురికి కరలువను నిరా ిుంచడుం,
కలుప్ు మొకకల నిరూ లన మొద్ల ైన రట్ి నుుంచ ెలుస్ుకో రమ౎
3. ఉ వపనక కృ వ లను ప్రిశీమ౎ుంచడుం, ఉద్వ ఉడుకుతునన ఆహారరనిన చూడడుం, ద్రీ
ద్ుకరణుం, కుమ రి ేత తయార ేయబ ే కుుండలు, ే ిి ర ప్ని, స్ుననుం ేయడుం,
రుంగు ేయడుం, బరధవులు ఎతి డుం మరియు ముంగమ౐ ప్ని మొద్ల ైనమ౒
4. వ కిిగత ప్రద్ రక్ష్యలు శుభాుం ేయడుం, రిబబనుల ఉతకడుం, రధమాలు మరియు
లోద్ుస్ుిలు, వ కిిగత శుభాత మరియు గుుం ీలు కుట్ు డుం మొద్ల ైనమ౒
5. ప్రఠ్ రల లేద్వ గృహుంలో మొకకలు తరచు ర న్నరధప్ో యడుం, కలుప్ుమొకకల
నిరూ లన మరియు ఇతర ఉప్యుకి ైన కృ వ లు ేయడుం

6. మొకకలు మరియు ప్ లాలోల ప్ుంట్లను ప్రిశీమ౎ుంచడుం, ప్ని ప్రిశీలన మరియు ప్ాశ్నలు
అడగడుం ద్వారర జ్ఞాస్ మరియు స్ుంతృపిి ెుంద్ుతుుంద్ి
7. ెట్ల ట మౌకక పేరల ధ మరియు ఉప్మ్గుం మరియు రట్ి జ్ఞ గరతి కోస్ుం ప్రికరరలు
ిద్ుుం ర ఉుం వమ౎
8. తప్రలా రఖ్, బస్ ు ష

ే న్, ైద్వ లయుం, ప్ాథమ చకిత ుంట్రధల, జ్ుంతు రల మొద్ల ైన
రట్ికి స్ుంబుం ిుంచ కృ వ ల ప్రిశీలన
9. స్రుంస్కృ క కరర కరమాలు మరియు మత స్ుంబుంధ ైన ప్ుండుగలు అవస్ర ైన రట్ిని
ప్రలగొనడుం మరియు ప్రిశీమ౎ుంచడుం
ప్ని మ౒ద్ లో కృ వ లను ఎుంచుకోవ వనికి ఏ ఆరధ ప్ాద్ే రల ఆ వరితుం ర చూ వమ౎?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
స్రియిైన రకర లకి మారధకను పట్ు ుం ి
1. ఇరధగుప్ రధగు రరి నుుంచ అవస్ర ైన ప్రిశీలన స్ునినత వానిన పుంచుతుుంద్ి
2. ప్రాథ క స్రయి ప్రఠ్ రల మ౒ద్ లోని పిలలలు ోట్ప్నికి స్ుంబుం ిుంచన కృ వ లలో
ప్రలగొనలేరధ
3. స్రుంస్కృ క మరియు మతమునకు స్ుంబుం ిుంచన ప్ుండుగలలో ప్నిమ౒ద్ ప్రుం ర
పిలలలు ప్రలగొనడుం వలా ఉప్మ్గకరుం
4. మన స్ాుంత ప్రద్రక్షలు శుభా ప్రచడుం మరియు ప్రఠ్ రల స్ుంచని శుభాుం ేయడుం
మొద్ల ైనమ౒ ప్నిమ౒ద్ లో మ౐త ైనట్ట

ల ేయకుుం వ ఉుం వమ౎

__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
Experimenting with material, tool and techniques
వసుు సామగ్ి,ి పనిముటల

ు , సాాంకే క వినిమ్గాంత్ో పరమ్గ్ాలు చేయుట
వస్ుి స్రమ ిర, ప్నిముట్ట

ల మరియు స్రుంకే కతలు ద్ెైనుంద్ిన మ౒తుంలో
కరర రరరలకు స్ుంబుం ిుంచ ముఖ్ భూ కను ప్ో ిస్ి రయి ప్నిమ౒ద్ మ౒షయ ప్ాణవమ౐క,
వస్ుి స్రమ ి,ర ప్నిముట్ట

ల మరియు స్రుంకే కతలు రోువ రర అనుభ రల ద్వారర అనిన
స్రయిలోలనూ ప్రిచయుం ేస్ి ుుంద్ి అలాుంట్ి కృ వ లు ఈ కిుంర ద్ ప్ ుంద్ుప్రచబ ినమ౒
1. మ౒మ౒ధ కరర వ వస్ుి స్రమ ిర ప్రిచయుం ేయడుం
2. మట్ిు, ప్రత కర ి వలు,ప్రత రరరి ప్ ాకలు, ద్ురధ, ప్ వాలు, ద్ూద్ి, బట్ు ల ముకకలు
మరియు రట్ి ో ఆడుకోవడుం మరియు రట్ి నుుం ి అవస్ర ైన వస్ుివుల తయార
3. వుంట్గద్ి మరియు గృహో ప్కరణ కృ వ లకు స్ుంబుం ిుంచ వస్ుివుల ఉప్మ్గుం
4. శుభాప్రి ే మరియు ఉ కే ద్ుస్ుిలయిన బాష్, ీను, ెద్, స్బుబ మరియు
ిట్ర్ీుంట్ట ప్ౌడరధ మొద్ల ైన రట్ి స్రమరరుానిన బట్ిు ఉప్మ్ ిుంచడుం
5. ప్ుషపగుచిుం తయారకి కరవల ిన ప్ూల ేకరణ మరియు తయార
6. కళా వస్ుివులు గూరిి వస్ుివులు మరియు ప్నిముట్ట

ల , చతాలేఖ్నుంకు స్ుంబుం ిుంచన
వస్ుివులను గురిిుంచగలగడుం

Work Experiences
పని అనుభ్వాం
ప్ని అనుభవుం అన ర ప్ని ేయడుం మరియు అభ స్న ద్వారర అనుభ రనికి వ ేి
జ్ఞానుం ద్ీని ద్వారర స్మా వరరనిన ఇవాడుం ో ప్రట్ట ప్నిమ౒ద్ కు స్ుంబుం ిుంచన అవకర రలు
ఎకకడ ఉుంట్ాయి, ఎలా ఉుంట్ామ్ ెలుస్ుకోవచుి అలా ేయడుం ద్వారర స్ుంద్ేహాలకి
మ౒వరణలు, రరి ఉతు కత స్ుంతృపిి మరియు మ౒మ౒ధ ప్ని ప్రి తుల

ి గూరిి గృహుం,
కుట్టుంబుం మరియు స్ుంఘుం ప్రుం ర ఉుంట్ాయి
ఈ కృ వ లు ప్ని అనుభవుం ద్వారర వ ేి ఫమ౎ వల ద్వారర ీాయ స్ా ావుం
మరియు ీాయ మ౒వరణలు పిలలలకు అుంద్జ్ేయవచుి స్ుంఘుంలో కరర కరమాలను
నిరా ిుంచ రట్ిలో ప్రలగొ ే అవకర రలను ఇస్ుిుంద్ి స్ౌుంద్రర త కతను మరియు
ప్రర వరణ శుభాతను గూరిిన కరర కరమాలను మారధపలను అుంద్ిస్ి ుుంద్ి
ప్రర వరణ మరియు కృ వ ల మ౒ వనుంలో పిలలలు స్రియిైన స్మా వరరనిన ప్ని
ి గతులు గూరిి ఉతు కత పుంచ రట్ి మౌకక ఆవశ్ కతను పుంప్ో ుం ిుంచడుంలో
ప్రలగొుంట్ారధ ఇట్టవుంట్ి కృ వ ల ద్వారర పిలలలలో అవ రహన శ్కిిని పుంచుకోవచుి
కృతయాం
Activity: 1
కర ితుం ద్ మ౒మ౒ధ మాద్ిరధలని తయారధ ేస్ుకో రమ౎ – ిరర మరియు రుంగుల ో,
ద్వరముల ో, మారధబల్ కర ి వనిన తయారధ ేయుం ి
 శుభలేఖ్లు, ప్ుస్ి కప్ు స్ూచీలు, జ్ఞ య జ్్ుం వలు మ౒మ౒ధ ద్ే రల , ద్వరరలు,
ప్ూలగుతు
ి లు, కవరధ తయార, మ౒మ౒ధ ఆకరరరలు కర ితుం ో తయార మొద్ల ైనమ౒ ఉద్వ
ప్డవ, రర ా మరియు ప్గలు మొద్ల ైనమ౒
 మట్ిు బొ మ ల తయార
 ప్ వాల ేకరణ, పుంకులు, ప్ువుాల మొకక మ౒తి వలు మరియు ఈకలు మొద్ల ైనమ౒

 ద్ా రల ైన ేన్నరధ, కరఫ్ీ, నిమ రస్ుం మొద్ల ైనమ౒
 రరి స్ ుంత ప్ుస్ి కరల తయార
 ద్ెైనుంద్ిన మ౒తుంలో ఉప్మ్ ిుం ే గృహో ప్కరణవల కొను ోలు
 మన క వన చనన రళ్ల యిన ోబుట్టువులకు చద్ువులో స్హాయుం ేయుట్.
 మొకకల స్ుంరక్షణ
 ప్రఠ్ రల ప్రిశుభాత ఆ వరితుం ర ప్ని
( అభివృ ధ ని స ి చూసుక ాం ి
ప్ని అనుభవుం ఆ వరుం ర ఏ ై వ ర్ుండు కృ వ లను రరయుం ి?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
రోువ రర ద్ినచర లో ఉప్మ్గప్ ే ఐద్వ తరగ మ౒ద్వ రధులకు ఏద్ెై వ కృ వ లను
మ౒వరిుంచుం ి?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________

Grouping of Students
వి ్యరధధలను సమూహపరధచుట
మ౒ద్వ రధులు రరి అనుభ రలకి స్ుంబుం ిుంచ ఆకరరరనిన రరి ఆలోచనలను మరియు
ఊహలను రరధ స్మూహుం ర ప్ని ే ేలా మనుం రరిని గురిిుం వమ౎ –
1. ఉత్్ాహాంత్ో కూడుకుని ా ి అనుభ్ూతులను, అ ాయస ్ పరకయ

రి ల ్ ా
అనుకూలాంగ్ా పాంప్ ాం ేలా ఉాం ్లి
2. స్మూహ జ్ఞగృ ని అభివృద్ిు ేస్ుకుుంట్ారధ ఒకరికొకరధ బో ధ వ ా స్ వ ైప్ుణవ నిన
ప్ాద్రి ుంచుకుుంట్ారధ
3. ఒకరికొకరధ బో ధనభ స్ వ ైప్ుణవ నిన ప్ాద్రి ుంచు కుుంట్ారధ
4. స్హకరరుం మరియు వయక వాలను అప్పట్ికప్ుపడు వృద్ిు ేస్ుకుుంట్ారధ
ఎకుకవ ర ప్నిమ౒ద్ ఆ వరిత కృ వ ల స్ా ావుం, స్మూహుం ర ేయడుం ద్వారర నుుంచ
ఫమ౎ వలను రరబడుతుుంద్ి ైఖ్రధలు, మ౒లువలు మరియు ైప్ుణవ లు మరియు ఇతర
స్రుం ిక మ౒లువలు అయిన ప్రర వరణుం, స్హకరరుం, అవ రహన, ప్ాకృ పేామ, ప్ గడి ,
స్ౌుంద్రర త కత, శ్రమ ౌరవుం, కరమానుగత మొద్ల ైన రట్ి ద్ స్ునినత వానిన
పుంచుతుుంద్ి స్మూహ ప్ని ద్వారర స్రమా క వగరిక వ ర వవరణుం అభివృద్ిు
ెుంద్ుతుుంద్ి
నిరిుషు ైన ప్ుం వలో స్మూహ ప్ని ద్వారర అ ా స్కులు వృద్ిు ెుంద్ వనికి పైన
స్ూచుంచబ ిన అనుకూల అుం రలు ఉప్మ్గప్డ వయి మ౒ద్వ రధులను స్మూహుం ర
ఏరపర ేట్ప్ుపడు ఈ కిుంర ద్ి అుం రల ద్ ద్ృ ు ి స్రరిుం వమ౎,
1. రధ ఒక తరగ కి స్ుంబుం ిుంచ స్మూహానిన తయారధ ేస్ి ు వనరర లేద్వ ర్ుండు మూడు
తరగతుల నుుం వ అననద్ి చూస్ుకో రమ౎

ఒక నిరిుషు ైన కరర కరమానిన గూరిి లక్ష్య లను ప్రిశీమ౎స్ుిననప్ుపడు, ర్ుండు ప్రి ితులను
మనుం ఎద్ురోక రమ౎ కొనిన కృ వ లకి తరగ రర ర కొనిన స్మూహాల ేళ్మ౒ుంప్ు ద్వారర
తయారధ ేయామ౎
ఉద్వ ఉద్యుం ప్రారునలో మ౒ద్వ రధులు అుంద్రూ ప్రలగొ ేలా నిరా ిుం వమ౎ అప్ుపడు ర్ుండు
ప్రి తులను
ి ద్ృ ు ి పట్ాుమ౎
1. స్హ మ౒ద్ లో స్మూహానిన మ౐తుం ేయామ౎
2. ఒకే రక ైన మ౒ద్వ రధులకు ేరధ ర స్మూహానిన తయారధ ేయకూడద్ు అన ర తకుకవ
స్రయి అ ా స్కులకు మరియు ఎకుకవ ెమ౎ ైన పిలలలను కమ౎పి స్మూహానిన
తయారధ ేయామ౎ ఎవారిన్న ఇబబుంద్ి పతి కుుం వ, ెమ౎ ైన మ౒ద్వ రధులు తకుకవ స్రయి
మ౒ద్వ రధులను ద్ిగజ్ఞరికుుం వ, అుంద్రూ స్మానుం ర ప్రలగొ ేలా, రరి నిరణయాలను
మరియు స్ూచనలను రరి అవస్రరల ేరకు మ౒ని రరి ప్రిగణలోనికి
స్ుకో రమ౎ అన ర అకకడ స్మూహుంలో స్మానతా ర వవరణవనిన పుంప్ ుంద్ిుం వమ౎
ద్ీని కొరకు మొద్ట్లల ఎకుకవ స్మయానిన కేట్ాయిస్రిరధ
3. ఎప్ుపడూ తకుకవ స్రయి రరిని ఒక స్మూహుం ర, ెమ౎ ైన రరిని ఒక స్మూహుం ర
ఉుంచ -కూడద్ు
4. స్మూహ తయారకి స్ుంబుం ిుంచన ప్ాకయ

ిర లను ఇబబుంద్ి పట్టు కొనిన అుం రలు,
 స్మయ ప్ాద్ేశ్ము అుంద్ుబాట్ట
 వనరధలు, వస్ుిస్రమ ిర, ప్నిముట్ట

ల మొద్ల ైన ఏరరపట్ట
 అుంద్ుబాట్టలో ఉుం ే స్మయుం
 మద్ిుంప్ు మరియు నిరాహణను చూడడుం
 మ౒ద్వ రధుల స్ుంఖ్
 కృత ము మౌకక స్ా ావము మరియు ద్వని ఉప్మ్గుం

 రరి ఇష్రులు, కిత

ర ుం జ్ఞానుం మరియు మొద్ట్ి స్రరి ప్ావరి నలను ఆ వరుం ర
ేస్ుకుని
అ ా స్కులను స్మూహాలు ర ఏరపరచడుం
అనిన రకరల పిలలలను కమ౎పి స్మూహుం ర ేయామ౎ అట్టవుంట్ప్ుప ే అుంద్రూ కమ౎ ి
ల ి అరువుంతుం ర
రరి బాధ తలను నిరా ిుంచ స్రియిైన ఫమ౎ వలను స్ర ిస్ి రరధ
ఒకే రక ైన అనుభ రలు గల మ౒ద్వ రధులను స్మూహాలు ర ే ేి అద్ి స్ముచతమా!
కరద్వ! కరరణవలు
ెలప్ుం ి
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Time Allocation
సమయాం కేటా ాంపు
ప్ా కృ వ నికి స్మయ కేట్ాయిుంప్ు, స్ా ావుం, రట్ి లక్ష్య లు మరియు
స్ర ిుంచబో యియ ఫమ౎ వల ఆ వరుం ర ఉుంట్టుంద్ి ప్రఠ్ రలలో జ్రి ే అనిన కృ వ ల ద్శ్లలోనూ
ఇద్ి అవస్రుం ఉుండద్ు కొనిన కృ వ లు ఉప్ర వ యుని ే మ౒వరిుంచబడుతుననప్ుపడు
మరియు రరి ఇుంట్ి ద్వారర అనుభవమయియ -ట్ప్ుపడు లేద్వ స్మాజ్ుం, మౌకక మ౓లును
బట్ిు అవస్రుం అవుతుుంద్ి

స్మయ ప్రుం ర ముఖ్ా ుంశ్ుం ఏ ట్ుంట్ే, ఏ స్ుంవత ర ాగుంలో ఏ కృ వ నిన ేయాలను -
కుుంట్ట వనుం అ ేద్ి? ఈ అుం రనిన బట్ిు కృత స్ా ా రనిన మరియు ప్రఠ్ రల మరియు
స్మాజ్ అవస్రుం ద్ ఆ వరప్డుతుుంద్ి
ఒక లలో ప్నిమ౒ద్ ఉప్ర వ యుని స్రమరరుానిన బట్ిు ప్రాకలపనను ప్ాణవమ౐కర
రచనను ేస్ుకో రమ౎ ఏమ౒ ఎకుకవ కృ వ లు ఉ వనయి మరియు రట్ిలో ప్నిమ౒ద్వ
కరర కరమాలలో ఎుంత వరకు ఉప్యుకి ుం ర ఉుంట్ామ్ చూస్ుకో రమ౎
1. వ కిిగత స్ ే ళ్నుం తమ౎ల ద్ుండుాల ఆహాానుం ద్వారర ప్ా ేశ్ నియమాల గూరిి
స్మా వరరనిన ేకరిుం వమ౎
2. ప్ా ేశ్ స్మాయాలోల కొనిన ప్ా ే క ఏరరపట్ట

ల ేయామ౎ ఉద్వ ప్రఠ్ రల ముఖ్ ద్వారుం
ద్గొ ర ప్ని స్ుంబుం ిత స్ూచనలు ఇ రామ౎, తమ౎ల ద్ుండుాల ఆస్న ఏరరపట్ట

ల , ప్ా ేశ్ప్ వానిన
నిుంప్డుంలో నిరక్షరరస్ త గల తమ౎ల ద్ుండుాలకు స్హాయా ప్డడుం, అుంద్రికర వాగు న్నరధ
స్రఫరర ేయడుం ఇలా ే మ౓లయిననిన ప్నిమ౒ద్వ కరర కరమాలు ేయామ౎
3. ఏపిాయల్ తరధ రత, ేస్మ౒ లవులు ే మరియు జూన్ లలో ఉుంట్ాయి కొనిన
అుం రలకి స్ుంబుం ిుంచ మ౒ద్వ రధులకి కొనిన ప్రాకలపనలు రచుం వమ౎ గృహ నిమ్జ్ వల ైన,
మ౒తి వల ేకరణ, ెరేబరియమ్, మా ి మ౒తి నుం ో ఈల తయార, మా ి ో
ప్రన్నయాల తయార, మ౒మ౒ధ రకరల మా ి ప్ుండుల, ప్ా ప్ద్ి రోువలకు మ౒రి ిన
వస్ుివుల ేకరణకు ద్ినచర ప్ుస్ి కుంలో రరయామ౎ అ ే వలా కృ వ లు మ౒ద్వ రధులకు
ఇ రామ౎
4. ప్రఠ్ రల ేస్మ౒ లవుల తరధ రత జూన్ లలో ెరవబడుతుుంద్ి ఇప్ుపడు ఈ లలో
ఉనన ర వవరణవనికి అనుగుణుం ర ఎనిన కరర కరమాలు ఉుంట్ామ్ చూ ి రట్ిని
ప్రఠ్ రల కృ వ లు ర ేయామ౎ మ౒ద్వ రధుల ౌ క మరియు మాన ిక స్రమరరుానిన బట్ిు
కరర కరమానిన ఎుంచుకోవడుం ేయామ౎

5. కొతి మ౒ద్వ రధులకు ఆహాాన కరర కరమానిన నిరా ిుం వమ౎
6. జూల ై లలో వరుం ఉుంట్టుంద్ి స్ల అుంద్ుబాట్టని బట్ిు వ వస్రయప్ర ైన ప్నులు
ేయిుం వమ౎ బట్ు ల రక్షణ, ప్ప్ుపద్ినుస్ుల ోద్వము రట్ి ద్ కొనిన కృ వ లను
ఆలోచుం వమ౎
7. ఈ లలో 11జూల ై ప్ాప్ుంచ జ్ వ ా ద్ి ోత వుం ఈ ద్ి వనిన ప్ురస్కరిుంచుకుని, రట్ి
లక్ష్య లను ద్ృ ు ల

ి ో పట్టుకుని వలా కృ వ లు నిరా ిుం వమ౎
అవ రహన ప్ా వరుం
ప్ామాణ మరియు స్ ే ళ్న నిరాహణ
జ్ వ ా గూరిి స్ూకుిలు రరయామ౎
ఆగషుు లలో స్రనిక మరియు జ్ఞ య ప్ుండుగలు ఉుంట్ాయి మ౓ట్ికి స్ుంబుం ిుంచ
జ్్ుం వలు తయార,
స్రుంస్కృ క కరర కరమాలు ఎలా నిరా ిుం వమ౎ అ ే రట్ి ద్ కృ వ లు ేయామ౎
Place Allocation
సథ ల కేటా ాంపు
స్రియిైన స్లము కూ వ ప్నిమ౒ద్ ఆ వరిత కరర కరమాలు నిరా ిుంచ వనికి వలా
ముఖ్ ము ప్రాధ క స్రయి పిలలలకు ప్ని మ౒ద్వ కృ వ లు వలా హాయి ర మరియు
స్ులభుం ర ఉుంట్ాయి ప్ని మౌకక ప్రాధ క కృ వ లు మరియు ప్రర వరణ మ౒ద్ మౌకక
ప్ని ి గతుల ప్రిశీలనల ద్వారర ఏరపడ వయి స్ల కేట్ాయిుంప్ులో ఎలాుంట్ి స్మస్
ఉుండద్ని మనుం అరుుం ేస్ుకో రమ౎ మనుం కృ వ ల ప్రిశీలన, ప్రర వరణ మ౒ద్ ను మ౐తుం
ేస్ుకుుంట్ే తరగ గద్ి కరకుుం వ ఎలాుంట్ి ప్ాద్ేశ్ుం అయి వ స్రిప్ో తుుంద్ి
ఉద్వహరణకు,
1. స్మాజ్ుంలో న్నట్ి కుళాయిలు
2. కుమ రధల ప్ని ప్ాద్ేశ్ుం

3. ప్రద్రక్షలు తయార ప్ాద్ేశ్ుం
4. కూర రయలు అ ే ప్ాద్ేశ్ుం
5. ద్రీ ష్రప్ు ద్ుకరణుం
6. తప్రలా ఆఫ్ీస్ు, బా ుంకు, ప్ౌరస్రఫరర ద్ుకరణుం
7. ఆహార నిలా కేుంద్వాలు
8. స్మాజ్ కేుంద్వాలు
9. స్రనిక అభివృద్ిు కేుంద్వాలు
10. నియత మ౒ద్వ కేుంద్వాలు
11. ప్రరధక, ప్ లుం, ోట్ మరియు ప్ూల బట్టు
12. అుంధ ప్రఠ్ రల వృద్వుశ్రమాలు అయిన ప్ా ే క అవస్ర కేుంద్వాలు
ప్ని మ౒ద్ కు ఆ వరితుం ర మ౒మ౒ధ కృ వ లను ప్ాద్రి ుంచ వనికి స్మూహాల ఏరరపట్ట
ఎుంద్ుకు ఆవశ్ కమో
ెలుప్ుం ి?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
స్మూహాలు ఏరరపట్ట ేస్ి ుననప్ుపడు మనుం గురధిుంచుకోవల ిన ముఖ్ ైన అుం రలు
ఏ ట్ి?
____________________________________________________________
____________________________________________________________

____________________________________________________________
____________________________________________________________
మ౒ద్వ రధుల మౌకక ప్ావరి వ బే వలను గురిిుం వమ౎ ఒకట్ి స్రారు ప్ూరిత లేద్వ
జ్ఞానుంపై అవ రహన, ఇచిన అుం రనిన గూరిి వస్ుి స్రమ ిర మరియు స్రుంకే కత, ర్ుండవద్ి
ఎలాుంట్ి అనుభవుం లేకుుం వ ఉుంట్టుంద్ి స్మూహ ఏరరపట్టకు కరవల ిన స్మా వరుం
ఏ ట్ి? ేరధ ేరధ స్మూహాలు తయార ద్వారర ఏరప ే ఇబబుంద్ులు స్మూహాలని
మ౐తుం ేయాలనుకుుంట్ే మ౒మ౒ధ స్రమరరుాల పిలలలను రరి బాధ తలను ఏ స్రయిలో
పుం వలో చూస్ుకో రమ౎ మ౒మ౒ధ అుం రలను ద్ృ ు ల

ి ో పట్టుకుని రట్ిని స్మూహానిన ఎలా
ఏరపర వలో ఊ ిుంచుకో రమ౎ స్మూహాలు రశ్ాతుం ర ఉుం ేలా చూడనకకరలేద్ు
స్మూహాలు నిరా ిుం ేట్ప్ుపడు కొనిన మారధపలు ేస్ుకుుంట్ే స్రిప్ో తుుంద్ి స్మూహ
నిరాహణలో మారధపలకు కొుంత మ౒షయానిన ద్ృ ు ి పట్టుకో రమ౎ ఉ ్
 కిత
ర ుం స్మూహుం ముుంద్ు స్మూహుం మౌకక ప్ద్ు తులు
 కొతి ప్రిస్రరలు
 కృ వ ల స్ా ావుంలో మారధపలు
 స్ర ిుంచ వనికి త ిన స్రమరుాుం
ముుంద్ు నిరా ిుంచన స్మూహాలలో మారధపలు స్ుకురరవడుంలో రధ స్ుకునన
బాధ త వలా ఎకుకవ అనడుంలో ఎలాుంట్ి స్ుంద్ేహుంలేద్ు కరన్న అవ రహన మరియు
నిజ్ఞయి మ౒షయాుం రనికి స్ుంబుం ిుంచ ప్ాద్రి ుంచమ రామ౎
మార్కట్, స్ూప్ర్ మార్కట్ మొద్ల ైనమ౒
కుట్టర ప్రిశ్మ
ర లు
రరరుంతప్ు స్ుంత
ఎప్పట్ికప్ుపడు నిరా ిుం ే స్ుంత

ఈ అాం ానికర సాంబాం ాంచి కొనిి ముఖ్య ైన విషయాలు,
1. ప్రఠ్ రల నుుం ి ప్ని ప్ాద్ే రనికి ద్ూరుం – ప్ని ప్ాద్ేశ్ుం ద్ూరుం ర ఉుంట్ే ప్రఠ్ రల నుుం ి,
శ్కిి మరియు స్మయుం వృ వ అవుతుుంద్ి అుంద్ువలన ద్గొ రలో ే ప్ని ప్ాద్ే రనిన
చూస్ుకో రమ౎
2. భూ ోళ్ుం మరియు స్రుం ిక తులు

ి – భూ ోమ౐కుం అన ర ర వవరణ ప్రి తులు
ి
పిలలలని స్ుకుని ళళేట్ప్ుపడు చమ౎, ే ి లేద్వ వరుం ఎకుకవ ర ఉుండకుుంద్వ
జ్ఞ గరతిలు స్ుకో రమ౎ ఆరోగ ుం మరియు రక్షణ ఈ ర్ుండు కు స్ుంబుం ిుంచనమ౒
స్రుం ిక తులు
ి అన ర రరజ్కరయ ప్ా వరరలు, మ౒ రహాలు, మత స్ుంబుంధ కరర కరమాలు
మ౒హారయాతాలకు స్రికరవు
3. మ౒ద్వ రధుల స్ుంఖ్ – ప్ాణవమ౐కలో మ౒ద్వ రధుల స్ుంఖ్ ను మరిిప్ో కూడద్ు ఎుంతముంద్ి
మ౒ద్వ రధులను మనుం మ౒హారయాతాలకు స్ుకుని ళ్ుతు వనమో నిరణ యిుంచుకో రమ౎
ఒకస్రరే అుంద్రిన్న స్ుకుని ళ్ుి వనమా అననద్ి కూ వ స్రిచూస్ుకో రమ౎
ప్ని మ౒ద్ లో కృ వ లను ఏరరపట్ట ేస్ి ుననప్ుపడు స్మయము కేట్ాయిుంప్ు పైన
ఉుండవల ిన అవ రహన
ఏ ట్ి?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________

శీ వకరలప్ు లవులలో తరగ కి స్ుంబుం ిుంచన మూడు కృ వ లను రరయుం ి?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
ప్నిమ౒ద్ ఆ వరుం ర కృ వ లను ఏరరపట్ట ేస్ి ుననప్ుపడు రధ గురధిుంచుకోవల ిన
అుం రలు ఏ ట్ి?
ఏ ై వ వలుగు కృ వ లను మ౒శ్ద్ప్రచుం ి?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
13.4 Pమ೘aమ೚మ೚iమ೚మ೓ మ೟మ೑మ೟మ೟iమ೛మ೚ మ೒మ೛మೞ wమ೛మೞమ೗ మ೑మ೐మೡమ೏aమೠiమ೛మ೚ మ೒మ೛మೞ మ೐iమ೒మ೒మೞమ೑మ೚మೠ మ೏మ೘aమ೟మ೟మ೑మ೟
వివిధ తరగతులకు పని వి ్య నిర హణ పరణ్ళిక
ప్ని మ౒ద్ కు స్ుంబుం ిుంచన కృ వ లు ప్ాణవమ౐కరరచన ేస్ి ునప్ుడు, ఈ కిుంర ద్ి అుం రల ద్
ద్ృ ు ి స్రరిుంచడుం వలా ముఖ్ ుం,
1. పిలలల మౌకక ీాయ మ౒వరణకి అవకర రలను అుంద్ిుంచడుం
2. ప్రిస్రరనుకనుగుణుం ర ఇష్రునిన మరియు ప్రిశీలనలను పుంప్ ుంద్ిుం వమ౎
3. రోువ రర కృ వ లు స్రియిైన కరముంలో నిరా ిుంచ వనికి స్హాయుం ేయామ౎
4. మ౒మ౒ధ కృ వ లు స్ర ిుంచడుం ద్వారర స్రళ్తర ైన అనుభ రలు పుంప్ ుంద్ిుంచుకోవ వనికి
స్హాయప్ వమ౎

5. ద్ెైనుంద్ిన స్మస్ లు ప్రిషకరిుంచుకోవ వనికి కరవల ిన ైప్ుణవ లు ేకరిుంచ వనికి
పిలలలకు స్హాయుం ేయామ౎
6. స్మూహుం ర మ౒ుంచ వనికి మరియు ఇతరధలకు స్హాయుం ేయ వనికి కరవల ిన
అనుకూల ైఖ్రిని అభివృద్ిు ేస్ుకో రమ౎
Activities related to better fulfillment of basic need)
పర ్న అవస ాల ఆవశ్యకతలకు సాంబాం ాంచిన కృత్్యలు
ఈ కిుంర ద్ి ఇవాబ ిన ఈ అుం రలను పైన స్ూచుంచన రట్ిలో అమరిబ ినమ౒,
Health and Hygiene
ఆ ోగయాం మ ియు శుభ్రత
వ కిిగత శుభాత, ప్రిశుభాత మరియు వస్ుివుల నిరాహణ, రోువ రర వ వనికి
స్ుంబుం ిుంచన అవస్రరల ద్ అవ రహన ఉుం వమ౎
1. ప్ుస్ి కరలు మరియు ోట్ట ప్ుస్ి కరల కుట్ు ట్ుం బైుం ిుంగు
2. ప్రఠ్ రల మరియు గృహుం లోప్ల శుభాతను ప్రట్ిుంచడుం
3. ప్నిని చకకబట్ు డుం, ప్ుస్ి క అలమరర నిరాహణ, ొుంగమ౐, ొడప్ ాక, ప్ుం వుంగుం, ప్ట్ిు
కర ితుం లేద్వ ఇతర చ వాలు
2. Food and Agriculture
ఆహారాం మ ియు వయవసాయాం
1. మ౒మ౒ధ మ౒తి వలను, అడమ౒ ఉతపతు

ి లను, పుంట్ మరియు మట్ిుని గురిిుంచడుం
2. ప్ర ి, వ వస్రయ ఉతపతు

ి లు మరియు పుంట్కు స్ుంబుం ిుంచన స్రమ ిని
ర గురిిుంచ
ఉప్మ్ ిుంచడుం

3. ేుంద్ియ
ా ఎరధవుల శ్రముం గుుంట్లు, ప్ువుా తయార, మొకకల తయార, ేలు జ్ఞ
వణ వ గల మ౒తి వలు, మ౒తి వలు జ్లల డుం మొద్ల ైనమ౒ తయారధ ేయడుం
4. మొకకలను గూరిి నిరాహణ మరియు జ్ఞ గరతిలు
5. ట్ట, కరఫ్ీ మొద్ల ైనమ౒ తయారధ ేయడుం
6. ప్చిడులు తయార
7. శీతమ౏కరణ యుం వాలను కుుండలు, మట్ిు డబాబలు, కుుం ీలు
8. ప్రల ు క్
ి , జ్నప్ వర మరియు వడు స్హాయుం ో ఉయా ల తయార
Residence
భ్వనాం
1. స్రకు లు స్హాయుం ో ీస్ర బాష్ ను తయారధ ేయడుం
2. వల, ్ల, స్ననని వడు, గ ,ిి కొబబరి పీచు ో వుంట్ప్రతాలు ోముకోవ వనికి శుభాుం
ేస్ుకోవ వనికి తు ి ే గుడి లు తయార
3. అలమరర, బలల , కురి, జ్ఞబలల , ముంచుం లేద్వ కుళాయిలు మొద్ల ైన రట్ిని శుభాుం
రిపేరధ ేయడుం
Clothes
బటు లు
1. పట్టులకు మరియు ట్ి మ౒ మొద్ల ైన రట్ికి కవరధ తయార
2. బొ మ లు మరియు ోలుబొ మ ల తయార
3. తి లు, వప్లు మొద్ల ైనమ౒, ఉనిన మౌకక చనన చనన ముకకల ోనూ, మరియు
జ్నప్ వర మొద్ల ైనమ౒ తయారధ ేస్ి రరధ

Activities related to beautification of environment.
ప ిస ాల సుాంద్ క
గ రణ మ ియు కృత్్యలు
Making Useful things
ఉపమ్గప ే వసుువుల తయా గ
1. కలము పని ల్ హో లి రధ, పినున హో లి రధ, ఉతి రరల పట్టు లేద్వ మ౒ ిరే కరర తయార
2. ొడుగుల తయార
3. ప్రఠ్ రలలో ప్ాద్రి త బలల కు స్ుంబుం ిుంచన వస్ుివుల తయార
4. ప్ ిమ౎ప్ో యిన రువలు మరియు ఏద్ెై వ ఇతర వస్ుివుల ో స్హాయుం ో మట్ిు స్రమ ిర
అలుంకరణ ేయడుం
5. మట్ిు బొ మ ల తయార
Preparing material for decoration
అలాంకరణ కొరకు వసుువుల తయా గ
1. బట్ు ల ద్వరుం ో, ప్లుచని రుంగు ద్వరుం ో, కర ితప్ు వడు,ము వ లు లేద్వ గుళ్ుే
మొద్ల ైన రట్ి ో ప్ువుాల తయార
2. మట్ిు ప్రతాల అలుంకరణ
3. మ౒మ౒ధ రకరల మట్ిు బొ మ లు, ప్క్షులు మరియు జ్ుంతువుల తయార
4. జ్నప్ వర వడు, వడు, ప్రల ు క్

ి వడు ో అలుంకరణ వస్ుివుల తయార.
5. ప్రత ఉనిన ో వప్లు, ద్ురధకరర ో ప్ూలకుుం ీలా తయార

Activities related to community services.
సాంఘ సేవ కొరకు కృత్్యలు
1. స్రనిక ప్రిస్రరలలో శుభాతను గూరిి ప్ా వరుంలో ప్రలగొనడుం.
2. ప్ుండుగలు మరియు కరర కరమాల అలుంకరణలో ప్రలగొనడుం
3. రరి స్రమరుాుం ఆ వరుం ర ప్రఠ్ రల ప్రిస్రరల శుభాతలో ప్రలగొనడుం
4. ద్ెైనుంద్ిన మ౒తుంలో ౌ క అుం రల లో ప్ాజ్లకి ఉప్మ్గప్డడుం
Activities related to cultural legacy and National Integration
సాాంసకృ క ారసత ము మ ియు జా య స ైఖ్యత కొరకు కృత్్యలు
1. మ౒మ౒ధ రరష్రుాలకు స్ుంబుం ిుంచన ప్ాజ్ల ఆహారప్ు అల రట్ట

ల మరియు వన ైమ౎ని
మ౒శ్ద్ీకరిుంచడుం
2. మ౒మ౒ధ స్లాల మౌకక హస్ి కళా ైప్ుణవ ల గూరిి స్మా వర ేకరణ
3. మ౒మ౒ధ రకరల స్ుం త రయిద్వ లు, నృ వ లు గూరిి చ వాలు ేకరణ
4. జ్ఞ య చహానల ైన జ్ఞ య జ్్ుం వ మొద్ల ైనమ౒ గూరిి చ వాల తయార
5. జ్ఞ య ప్ుండుగల ైన స్రాతుంతాా ద్ి ోత వము మరియు గణతుంతా ద్ి ోత వము
మొద్ల ైన రట్ి గురిుంచ ెలుస్ుకుని జ్రధప్ుకోవడుం
Activities related to environmental awareness
ప ిస ాల జాగృ కొరకు కృత్్యలు
1. ప్రర వరణ కరలుష ుం స్ుంబుం ిుంచ రరి లు మరియు చ వాల ేకరణ
2. ప్రర వరణ కరలుష కరరకరల గూరిిన చ వాలను ప్ాద్ర న బలల లలో ప్ాద్రి ుంచడుం
3. ప్రర వరణ కరలుష్ర నికి స్ుంబుం ిుంచన స్ూకుిలు తయారధ ే ి రట్ిని ప్ాద్రి ుంచడుం
4. ప్రర వరణ కరలుష్ర నికి స్ుంబుం ిుంచన హానికర ైన అుం రలను గూరిి వరధులను
తయారధ ేయడుం
5. వన మహో త వుం మరియు మొకకల పుంప్కుం లాుంట్ి కరర కరమాలలో ప్రలగొనడుం

ప్రిస్రరల స్ుుంద్రకరణకు ఆ వరుం ర ఏ ై వ మూడు కృ వ లు రాయుం ి
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
స్ుంఘ ేవ ఆ వరితుం ర కొనిన కృ వ లను తయారధజ్ేయుం ి? కన్నస్ుం మూడు
కృ వ లు, ,6 తరగతులకు
స్ుంబుం ిుంచనమ౒
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
selection and co – ordination of material for work education in
Reference to elementary education.
ప్ారథ క తరగతుల పని విద్యకు సాంబాం ాంచి వసుు సామగ్ిిని ఎనిిక మ య

ి ు
సమన యము
ప్నిమ౒ద్ ఆ వరిత కృ వ లను నిరా ిుంచ రట్ి నుుంచ ఉప్యుకి ైన మరియు
అరువుంత ైన ఫమ౎ వలను ేవ లేద్వ ఉతపతు

ి ల రూప్ుంలో రరవడుం వలన ప్ని మ౒ద్ ను
మనుం స్రియిైన ర లో అవ రహన ేస్ుకు వనుం ేవకు స్ుంబుం ిుంచన ఫమ౎ వలు స్రుం ిక

తులు
ి మరియు ర వవరణవల ఆ వరుం ర ఎప్ుపడూ అుంద్ుబాట్టలో ఉుంట్ాయి కరన్న
ఎప్ుపడయి ే ఉప్ర వ యులు పిలలలను తమ ఇుంట్ి నుుంచ ఏ ై వ వస్ుివులను స్ుకుని
రమ ని ెప్పడుం కరన్న లేద్వ ప్రఠ్ రల నుుం ి ఏద్ెై వ కొుంత నగద్ును స్ుకురమ ని
ఆజ్ఞాపిుంచడుం జ్రధగుతుుంద్ో అట్టవుంట్ప్ుపడు కొనిన ఇబబుంద్ులను మ౒ద్వ రధులు
ఎద్ురధకుంట్ారధ
తరగ లో ఇలాుంట్ి వస్ుివులు స్ుకుని రరలేని మ౒ద్వ రధులు ప్రఠ్ రలకి
రరవ వనికి మోహమాట్ ప్డుతుుంట్ారధ ప్నిమ౒ద్ కు కరవల ిన వస్ుి స్రమ ిరని మనుం
బజ్ఞరధ నుుం ి స్ుకునిరరవడుం అవస్రమా అ ే ప్ాశ్నను కు ర రధ ేస్ుకోుం ి
వస్ుివులు లేద్వ స్రధనములు అయిన స్ుద్ముకక, కొ వాతు

ి ల తయారకి కరవల ిన
ైనము, బొ ట్టు బిళ్ేలు తయారకి వస్ుివులను ని తి ుం ప్రఠ్ రల కొను ోలు ేయవల ి
ఉుంట్టుంద్ి
ఒక ేళ్ ప్రఠ్ రల మ౓ట్ిని స్మకూరిలేనప్ుపడు, మనుం స్మాజ్ుం మౌకక స్హాయ
స్హకరరరమ౎న అుంద్ుబాట్టలోకి ెచుికుుంట్ాము ఇద్ి కూ వ స్రధ ుం కరనప్ుపడు మనకు
బాగు ర ెమ౎ ిన కృ వ లను గూరిి ెలుస్ుకుని, ఎట్టవుంట్ి ఇబబుంద్ి కలగకుుం వ
చూస్ుకో రమ౎ ద్ీనివలన స్ులువు ర అుంద్ుబాట్టలో ఉనన వస్ుి స్రమ ిర మరియు
స్రధ వలు ద్వారర ప్నిమ౒ద్ మౌకక కృ వ లను ేయవచుి
రధ ఎప్ుప ెై వ మన చుట్ట
ు ఉుం ే ప్రిస్రరలలోని మ౒మ౒ధ రకరలు వస్ుివులు
అుంద్ుబాట్టలో ఉుంట్ాయని రధ అనుకుుంట్ట వనరర! అలా లభిుం ే వస్ుివుల మౌకక
ఉప్మ్ రనిన ప్ాణవమ౐కర రచన ేస్ుకు వనరర? రధ చుట్ట

ు ఉుం ే ప్రిస్రరలలోని
వస్ుివులను ఒక ప్ట్ిుక రూప్ుంలో తయారధ ేస్ు -కోుం ి మ౒మ౒ధ ప్రిస్రరలలోని వస్ుివులను
ఒక ప్ట్ిుక రూప్ుంలో తయారధ ేస్ుకోుం ి మ౒మ౒ధ ప్రిస్రరలలోని వస్ుివుల ద్వారర మ౓ట్ిని
ప్ో మ౎ి స్రియిైన రట్ిని భద్ాప్రధచుకో రమ౎ ప్ా ప్ట్ిుకలోనూ ఏద్ో ఒక కొరతి ద్ి వస్ూ
ి ే
ఉుంట్టుంద్ి ేకరిుంచన వస్ుి స్రమ ిని

ర , మూడు యూనిట్ల ర వరొ కరిుంచమనుం ి

1. ప్ాకృ నుుంచ స్ులువు ర అుంద్ుబాట్టలో ఉుం ే వస్ుి స్రమ ిర
2. వ రు వస్ుి స్రమ ిర
3. తకుకవ ఖ్రద్ు గల వస్ుి స్రమ ిర
పరకృ నుాంచి సులభ్ాంగ్ా వయరధ ప ్ ధాలు స లప వయయప ్ ధాలు
లభ్యమ యయ ప ్ ధాలు
మొకకలు, ద్ురధ, ఖ్ామ౑ పట్టులు, ఈకలు, ెకక స్రళ్ మరియు
ఆకులు ప్ వాలు, మరియు గట్ిు పట్టులు, నూరగ, ఉప్మ్గప్ ే క రలు,

ెి
మ౒తి వలు, ప్ుండుల, ెట్ల ట, ెట్ల స్రపుం , ప్రద్రక్షలు పట్టులు, క ి , కొలబద్, ట్ేప్ు,
నుుం ి ిన కరుండప్ు ఖ్ామ౑ అ ొప

ి ట్టులు, అుంగుళ్ుం ట్ేప్ు, కడుకుక ే
వల ము, జ్నప్ వర, కొబబరి రగుొలు కుంబమ౐, ప్రత ొుంగమ౐, కరర, కరరముకకలు, బాష్,
ధృడ ైన పుంకు, కొబబరి తి లు, ప్రత రరరి ప్ ాకలు, రుంగులు, న్నమ౎ముంద్ు,
పీచు, ఇస్ుక, మట్ిు,రరళ్ుే, ప్రత స్ుంచకలు, మ౒మ౒ధ రకరల కర ి వలు,
న్నరధ, బుంక, లకక, ేప్ ఉప్మ్ ిుంచన ప్రల ు క్

ి ోలులాుంట్ి గుడి , వడు,
మొద్ల ైనమ౒ స్ుంచులు,ప్రన్నయ ీస్రల రబబరధ
మూతలు, ప్రల ు క్
ి కప్ుపలు,
ప్లిని వడులు,
గట్ిు వద్ులు, ట్టత్ పేస్ు ు
మూతలు, ప్నికిరరని
ోలి నునలు, ప్రతబేల డులు,
ప్రత తప్రలా కరరధిలు, ట్

ర ిుంగు
కరరధిలు, ద్వరరలు, బిర వ,
గుుం ీ, ెైను, ైకిలు వమ౐క,

ఐస్ కరమ్
ర స్ూపను, గుడి
గులకలు, ప్రత చీప్ురధ, ప్రత
బుట్ు , ర ే ిన గుుం ీలు
ద్య ే ి ఈ మ౎స్ుును జ్ఞ గరతి ర ప్రిశీమ౎ుంచుం ి రధ స్రియిైన ర లో ప్రిశీమ౎ ేి మనకు
ఇవన్నన మన ప్రిస్రరల నుుం ి లభిస్రియి ఈ వస్ుి స్రమ ిర కొరకు మనుం ఎకక ికర
ళ్ేనకకరలేద్ు రధ మ౒ద్వ రధులను ఇలాుంట్ి వస్ుివులను ేకరిుంచమని ెపిప ప్రఠ్ రలకు
స్ుకురమ ని అ ి ి ే, ద్ీనిని మ౓రధ వలా ఆస్కిి ర ేస్ి రరధ, తరధ రత రధ ఏ వస్ుివు
ఎవరి ేత ేకరిుంచబ ినద్ో నమోద్ు ేయామ౎ ఏ పిలల రడు అయి ే స్ులభుం ర లభిుంచని
వస్ుివును ేకరిుంచడుం జ్రి ిుంద్ో ఆ పిలల ర ిని ఉద్యుం ప్రారున స్భలో ప్ గ వమ౎
ఆకరిుం ే స్ూకుిలు అయిన ఈ రరప్ు మ ోరుంజ్క ైన వస్ుివులు లాుంట్ిమ౒ రరయామ౎
ఇలా ేయడుం ద్వారర మ౒ద్వ రధులు వస్ుి స్రమ ిని

ర ేకరిుంచ వనికి ఆస్కిిని కమ౎ ిుం వమ౎ ఇద్ి
మ౒ద్వ రధులలో అనుకూల ైఖ్రిని పుంప్ ుంద్ిస్ి ుుంద్ి
1. ర ీి య
ర ద్ృకపథుం అభివృద్ి
2. వస్ుివులను భద్ాప్రచడుం
3. ప్రిస్ర ర వవరణవనిన ప్రిశీమ౎ుం ే స్రమరరుానిన అభివృద్ిు ేస్ుకోవడుం
త ిన ర లో ేకరణ ఏ మ౒ధుం ర ేయాలో ఆలోచుం ే అవస్రుం ఇప్ుపడు ఇకకడ ఉుంద్ి
మ౒మ౒ధ ఆకరిత ైన అభ స్ వ అవకర రల ద్వారర స్రియిైన ప్ాణవమ౐క రచ వ ేస్ుకుని
కృ వ లను నిరా ిుంచద్గొ స్రమరరుానిన పిలలలలో కమ౎ ిుం వమ౎ ేకరిుంచన వస్ుివుల నుుం ి
ఏ మ౒షయానిన తయారధ ేయ వనికి ఇషు ప్డుతు వన ో నిరణయిుంచుకోమ వమ౎ తరధ రత
కృ వ నిన మొద్లుపట్ాుమ౎ వస్ుివు మౌకక మూలా వరరనిన మరియు ఉప్మ్ రనిన
చరిిుం వమ౎ ఈ చరిలో ఎవరో ఒకరధ ప్రర వరణ మ౒ద్వ మరియు మ౒జ్ఞాన రస్ి మ
ర ును గూరిి

మాట్ాల వమ౎ అద్ే స్మయుంలో ఆ వస్ుివు స్రమ ిర మౌకక ఇతర ఉప్మ్ రలను కూ వ
చరిిుం వమ౎
వలా వస్ుివులు ఒకే రక ైన వస్ుి స్రమ ిర ద్వారర తయారధ ేయవచుి అని
మనుం ెలుస్ుకు వనుం ఒకే రక ైన స్రమ ిర నుుంచ మ౒మ౒ధ రకరల వస్ుివులు ఎలా
తయారధ ేయవ ోి, త ిన స్మా వరరనిన మ౒మ౒ధ ప్రఠ్ రలల నుుం ి ేకరిుంచ ఈ కిుంర ద్
ప్ ుంద్ుప్రచడుం జ్రి ిుంద్ి
Storage and management of materials and tools
వసుు సామగ్ిి మ ియు పనిముటల

ు భ్ద్రపరధచుట మ ియు నిర హణ
ప్ాభుతా ప్రఠ్ రలలోల ప్ామ్ రలకి స్ుంబుం ిుంచ కరవల ిన మ౒మ౒ధ రకరల ఖ్రద్ెైన
ప్నిముట్ట
ల ఉుం వలని అనుభవప్ూరాకుం ర ెలుస్ుకుుంట్ాుం ప్నిముట్ట
ల తకుకవ
కరకప్ో యిన పిలలలు ప్ామ్ రత క ప్నిని ేయలేరధ ఎుంద్ుకుం ే ఈ కిుంర ద్ి కరరణవల ేత,
1. ప్నిముట్ట
ల స్రి ొ ర ప్ని ేయకప్ో వడుం
2. తకుకవ వణ వ ఉనన ప్రికరరలు అవడుం
రధ ఈ కరరణవలని ఎలా ఆలోచుం వరధ?
ఆలోచన స్రియిైన ద్ిశ్లో ే ఉుంద్ి, ఒకట్ే కరరణుం, అయి ే నరి ొ ర నిరా ిుంచలేకప్ో వడుం
లేద్వ రట్ిని ప్ ేయడుం మన ఇుంట్ిలో వస్ుివులను ఎలా ఉప్మ్ ిస్ి రమో అలా ే రట్ిని
కూ వ ఉప్మ్ ిుం వమ౎ న అవస్రుం ఉుంద్ి
మొట్ు మొద్ట్ి ర ఏ వస్ుివులయి ే ప్నిమ౒ద్ కు అవస్రమో రట్ిని కొను ోలు
ే ిన తరధ రత స్రుక్ రి స్ు ర్ లో నమోద్ు ేయామ౎ ఇద్ి మాతా ే నిరాహణకు స్రిప్ో ద్ు
ఈ కిుంర ద్ి అుం రలను కూ వ ద్ృ ు ల

ి ో పట్టుకో రమ౎

1. అవస్రరనికనుగుణుం ర కరవల ిన ప్రికరరలు మరియు స్రధ వలను
స్ుంప్రద్ిుంచుకో రమ౎ అుంట్ే ఈ ప్రికరరలని మరియు స్రధ వలను రడ వనికి మనుం
ఎట్టవుంట్ి ఇబబుంద్ి ప్డకూడద్ు వలా ప్రఠ్ రలలోల అమ౒ ప్ ిమ౎ప్ో యి రడ వనికి
మ౓లుకరకుుం వ ఉుంట్ాయి ద్వనిని గర ిుంచ మనుం అలా ేయకుుం వ ఉుం వమ౎
2. ఎప్ుపడు అయి ే మనుం మ౒ద్వ రధులకు ఇస్రిమో, రట్ికి స్ుంబుం ిుంచన జ్ఞ గరతిలను
ెమ౎యజ్ేయామ౎
3. ప్రత గుడి ల ో రని, ద్ూద్ి ో రని రట్ిని జ్ఞ గరతి ర ద్వచ ఉుం వమ౎
4. ద్వచ వనికి మ౓లయిన ప్ాద్ే రనికి స్ుంబుం ిుంచ జ్ఞగరతిలు స్ుకో రమ౎ ఏ ప్ాద్ేశ్ుంలోనయి ే
రట్ిని భద్ాప్రధస్ుి వనమో, అద్ి అలమరర, పట్టు, బలల మొద్ల ైనమ౒ ద్ుము /ధూమ౐
లేకుుం వ శుభాుం ేయామ౎
5. ఒక ేళ్ ఏద్ెై వ కరరణుం ేత రట్ిని మనుం ఉప్మ్ ిుంచకప్ో ే అప్పట్ికప్ుపడు శుభాుం
ెయా మ౎ స్ూర కరుం లో పట్ు డుం ముఖ్ ము
6. కొనిన స్రధ వలను నూ ో రధగుపట్ాుమ౎ వస్ుిుంద్ి స్రియిైన ప్ామాణములో నిరిుషు
స్మయుంలో నూ ను యా మ౎
7. స్ర వరణుం ర మనుం కొనిన స్రధ వలు ప్నికి రరవు అనుకుుంట్ాము, ఏ చనన స్మస్
ఉ వన, మరమతు
ి ద్వరధని స్ుంప్ాద్ిుంచన తరధ రత రట్ిని స్రి ే ేి ఉప్మ్ ిుం వమ౎,
లేద్వ ప్రర ేయామ౎
8. స్ర వరణ ప్నిముట్ట

ల బాగు ెయ గల ైప్ుణ ుం మనకు ఉుంట్టుంద్ి, అలాుంట్ి ైప్ుణవ ేన
మ౒ద్వ రధులలో కూ వ పుంప్ ుంద్ిుంచగమ౎ ి ే రరికి కరవల ిన ప్రికరరలను రరే
స్రి ేస్ుకోవచుి

అభివృ ధ ని ప గక్ష్ిాంచుక ాం ి
ప్నిమ౒ద్ కి స్ుంబుం ిుంచన ప్నిముట్ట

ల ఉప్మ్గుం ఆ వరుం ర ఈ కిుంర ద్ి రకర లకి
అనుగుణుం ర మారధక పట్ు ుం ి
ప్నిమ౒ద్ కు స్ుంబుం ిుంచ ప్ామ్ రత క ప్నిని ేస్ి ుననప్ుపడు, ఆవశ్ క ైన ప్నిముట్ట

ల
మరియు స్రధ వలు కొను ోలు ేయామ౎
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
ప్రిస్రరలలో అుంద్ుబాట్టలో ఉనన ప్రికరరలను కను ొననప్ుపడు తరగ గద్ిలో రట్ిని
ఉప్మ్ ి ేి అద్ి స్ృజ్ వత క చహనుం లాుంట్ిద్ి
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
ప్రఠ్ రల వ వస్ ఈ ప్రికరరలని కొను ోలు ేయలేనప్ుపడు, ప్ామ్ రత క ప్ని రద్ు
ేయబడుతుుంద్ి
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________

స్రియిైన నిరాహణ కొరకు మ౒ద్వ రధులకు ఇవాకుుం వ ఉుండడుం ముఖ్ ుం
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
ఏ ై వ స్రుంకే క లోప్రలు తల ి ే నిప్ుణులను మాతా ే స్ుంప్ాద్ిుం వమ౎
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Methods for giving experiences in interdisciplinary subjects
అనుభ్ ాలు కలిపాంచుట కొరకు మ ియు ప్ాఠ్య పరణ్ళిక మౌకక వివిధ ప్ాఠ్యవిషయాల
పరసపర అనుసాం ్నాం కొరకైన పద్ధ తులు
మ౒ద్వ మ౒ వనుంలో పద్ మారధప రర రలని, ఆ మారధప వలా అవస్రమని 1 –
కొ రరి క షను పేరొకుంద్ి మ౒ద్వ ప్ాకయ

ిర లలో ప్ని ఉతప ి మరియు మ౒ద్వ ాష గురిుంచ
మాట్ాల ినప్ుపడు ఈ ర్ుండు మ౒ద్ ను అభ ిుంచ వనికి ముఖ్ ము అనిన స్బీ కుులయిన
గణిత, మ౒జ్ఞాన రస్ి ,ర ప్రర వరణ, చరితా, భూ ోళ్ రస్ి ర మరియు ప్రిప్రల వ రస్ి మ
ర ు మౌకక
బో ధన వడాుం ి, ే ీి ,ర వ వస్రయ, అచుి ేయడుం మరియు ఇతర ప్నుల ో ము ిప్ ి
ఉుంట్టుంద్ి స్రుం ిక మారధపల ద్వారర ప్నిని మ౒ద్వ ప్ాకయ

ిర ల ో ఇ ిప్ో వడుం ముఖ్
మ౒షయుం అుంట్ే బో ధ వ ైద్ు వుం క జ్ఞానము ఏద్ెై వ వస్ుివు అుంశ్ము ఏరప ినప్ుపడు
మ౒ ి ర ఉుంట్టుంద్ని, ప్ని ద్వారర ే ద్వనిని మ౒శ్ద్ీకరిుం వలను అరుము ఈ యద్వరుమును
అవ రహన ేస్ుకో రలుంట్ే ఈ కిుంర ద్ి ఇచిన రుం ీ రక ుం ద్ ద్ృ ు ి పట్ాుమ౎

మ೶మన లక్ష ుం, వ కిి మౌకక బౌద్ిుక అభివృద్ిు, వృ ి మరియు హస్ి ైప్ుణవ ల ద్వారర
ఉుం వమ౎ అలా అయి ే బో ధన బద్ులు వృ ి మరియు హస్ి ైప్ుణవ లు ఉుంట్ే మొతి ుం మ౒ద్
స్రియిైన మారొ ుంలో ఉుంట్టుంద్ని ేను నము వను మ೷
ఉద్వ మనుం ఒక ఉద్వహరణ ర రి ే ములులను స్ుకుుంట్ే, ద్వని ద్వారర రరధ
ేరధికుననద్ి ఏ ట్ి? ఎలా రి ే ములుల ప్ని ేస్ి ుుంద్ి?ద్వని ఉప్మ్గుం ఏ ట్ి? ఎలాుంట్ి
శ్కిి ఉుంట్టుంద్ి? ఎలా ద్ీనిని పిలలలు ేయడుం ద్వారర ద్ీనిని ేరధికుుంట్ారధ ఇద్ి కొుం ెుం
గణిత రస్రిానిన ేరధికు ేలా ేస్ి ుుంద్ి ఎప్ుపడయి ే ములులని ఎుంత ప్రపము, ఎనిన స్రరధల
ప్రపము అని అ ి ి ే, అప్ుపడు అతనిలోని గణిత రస్ి ర ైప్ుణ ుం కొుం ెుం కొుం ెుం ర
బయట్కు వస్ుిుంద్ి ద్ీనిలో ముఖ్ ైన మ౒షయుం ఏ ట్ుంట్ే ఎలాుంట్ి మాన ిక ఒ ి ి
ఉుండద్ు
అకు బరధ లో ా ధ ా సమా ే ాలలోని గ్ాాం ీజీ పరసాంగాంలో ఒక ాగము,
రుం ీ రక ము ద్వారర మనకు ెమ౎ ినద్ి ఏమన ర, ప్నిమ౒ద్ కు స్ుంబుం ిుంచన
కృ వ లు ఇతర ప్రఠ్ మ౒షయాల ో మ౐త ై రట్ి స్హకరరుం ో ేయవచుి రని మ౒ ి ర
మాతాుం రట్ిని నిరా ిుంచలేము
ఈ కిుంర ద్ి ెప్పబ ిన స్ూచనలు ఏ ై ే కృ వ లు ప్నిమ౒ద్ ఆ వరుం ర మ౒మ౒ధ
ప్రఠ్ మ౒షయాల ో కూ ి ేయగలుగు వము, అమ౒,
. ాష గణిత రస్ి మ
ర ు ప్రర వరణ మ౒ద్ , స్రుం ిక రస్ి ,ర చరితా మొద్ల ైనమ౒

Language
ాష
ఈ కిుంర ద్ ెప్పబ ిన అుం రలు బాషకు స్ుంబుం ిుంచనమ౒,
1. ప్నికి స్ుంబుం ిుంచ రా ే స్రమరుాుం
2. త ిన ప్ద్వలు మరియు స్రళ్ రకర లు మౌకక ఉప్మ్గుం
3. నిరిుషు స్రమ౐లో ఆలోచనల ప్ాద్ర న
4. స్ుం ాషణలకి కరవల ిన ఆకరిత మరియు అరువుంత ైన వమానిన స్ూచుంచడుం
5. ప్ ుంద్ిక్ైన రాత అనుభ రలు
6. స్రరవుంత ైన శ్బకోశ్ుం
7. ాషణముల మౌకక ఉప్మ్గము
8. ర కరణ ఉప్మ్గము
9. స్మయ ర కరణము
Mathematics
గణితము
కృ వ లు ప్నిమ౒ద్ ఆ వరుం ర ఉుం ి గణిత రస్ి ుంర లో జ్ఞా వనిన ఆరిీుంచ వనికి కరవల ిన
స్రమరరుానిన ఇస్రియి, అమ౒,
1. నలల బలల కి రుంగు ేస్ి ుననప్ుపడు జ్ఞ గరతి ర ఉుండవల ినమ౒,
ప్ాద్ేశ్ుం ప్ డవు మరియు డలుప, ై రల మునకు కరవల ిన ఖ్రధి
కరవల ిన స్మయుం
రర కునికి స్ుంబుం ిుంచన ఖ్రధి
2. మ౒మ౒ధ క్ష్ేతా గణిత ఆకరరముల గూరిి జ్ఞానుం
3. తయారధ ే ిన వస్ుివు మౌకక ఖ్రద్ును గణిుంచడుం

4. కొలమానము కరవల ిన ైప్ుణ ుం
5. అుంక్ల గూరిి జ్ఞానుం మరియు అవ రహన
6. కొలమాన యూనిట్ల మారధప మరియు అవ రహన
7. ావనల మౌకక ప్రిచయుం అయిన ఆస్కిి, పట్టుబ ి
Environmental studies, ial i a Hi y …..
ప ాయవరణ విద్య, సాాంఘిక ాసాుాలు మ ియు చ ితర మొద్ల ైనవి
ప్ా ప్నికి మరియు ప్ద్ు కి ఒక ొప్ప చరితా ఉుంట్టుంద్ి ఈ ప్నికి స్ుంబుం ిుంచ వరి వాత క
ఆవశ్ కత కనుగుణుం ర ఏ జ్ఞా వనిన ఆరిీుంచు వమో అద్ి చూప్ుల ద్వారర వ ేి జ్ఞానుం
క వన ఎుం ో ముఖ్ ైనద్ి మరియు అరువుంత ైనద్ి ప్నిమ౒ద్ లో నిరా ిుం ే కృ వ లు
స్రుం ిక, స్రుంస్కృ క మరియు వరి వాత క మ౒షయాుం రల అవ రహనను అభివృద్ిు
ేస్ి ుుంద్ి ఉద్వ
1. వ వస్రయప్ర ైన కృ వ లలో ఉనన ప్ాజ్ల వన ైమ౎
2. అుంద్ిుంచడుం మరియు అవస్రుం మధ స్ుంబుంధుం
3. మానవ మ౒ వనికి మరియు జ్ుంతు మ౒ వనికి మధ స్ుంబుంధుం
4. కరర రరము మరియు ప్రర వరణము
5. వస్ుివులు స్ృ ు ుంి చడుంలో శ్రమ మౌకక ప్రాముఖ్ త
6. ఖ్రద్ును నిరణయిుంచడుం
7. కులము మరియు మతము
ప్ని ేస్ి ుననప్ుపడు ర ీి య

ర స్ూ వాలు కూ వ అవ రహనకు వస్రియి ఉద్వ కపిప ఎలా
ప్ని ేస్ి ుుంద్ి మ౏వరధ మరియు ఆ వరము మౌక స్ూ వాలు ఏ ట్ి? వనబట్ిున
ప్ప్ుపద్ినుస్ులని ఉ ికిుంచడుం ద్వారర కమ౎ ే ప్ామ్జ్ వలు ఏ ట్ి? స్మతుల ఆహారుం
మొద్ల ైన రట్ికి స్ుంబుం ిుంచ ప్ూరా మ౒లువలు మౌకక అరుుం ఏ ట్ి?

Check your Progress –
అభివృ ధ ని స ిచూసుక ాం ి
ప్రఠ్ ప్ాణవమ౐కలో ఉనన రి ే కరర మౌకక ప్ని రధకు స్ుంబుం ిుంచ ఎలాుంట్ి అుం రల ద్
అవ రహనను పుంచుకో రమ౎?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
ప్నిమ౒ద్ ద్వారర ఏద్ెై వ కృత ుం స్హాయుం ో ఏ ై వ వలుగు ైప్ుణవ లను ాషను
ఆ వరుం ర ేస్ుకుని ేయవ ోి ెలప్ుం ి?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________

Teaching learning methods related to work education.
పనివిద్యకు సాంబాం ాంచి బో ధ ్భ్యసన కృత్్యల పద్ధ తులు
ఎలాుంట్ి ప్ద్ు తులు ప్నిమ౒ద్ కొరకు నిరా ిస్ి రము లేద్వ, వలా అుం రలను ఆ వరుం ర
ేస్ుకుని ఎలాుంట్ి ప్ద్ు ని మ౒శ్ద్ీకరిుంచ వనికి ఉప్మ్ ిస్ి రము
ఈ కిుంర ద్ి అుం రలను మ౒శ్ద్ీకరణవలలో ఉప్మ్ ిస్ి రము,
1. ప్ని అనుభ రనికి స్ుంబుం ిుంచన మ౒ వ వలు మరియు లక్ష్య లకు మన ావనలు ఏ
మ౒ధుం ర ఉుంట్ాయి? అమ౒ ఏ ట్ి?
2. మన ఆలోచనలో ఎలా పిలలలు ప్ావరిిస్ి రరధ? ఎలా రరధ ేరధికుుంట్ారధ మరియు రరి
ప్ావరి వ మ౒ వ వనిన అభివృద్ిు ప్రధచుకుుంట్ారధ?
3. రరి మ౒షయానిన స్ర ిుంచ వనికి లేద్వ గరిషు వ కిిగత అనుభ రల కొరకు మనుం
అుంద్ిుం వమ౎ న అవకర రలు ప్ా పిలల ర ికి స్ుంబుం ిుంచ మన మ౒లువలు ఏ ట్ి?
4. పై ప్ాశ్నలకి స్మా వ వలు ప్నిమ౒ద్ మౌకక ప్ద్ు తులను నిరి ుంచ రట్ిని
మ౒వరిుంచ వనికి కరవల ిన స్హకరరరనిన అుంద్ిస్ి రయి పిలలలు రరుంతట్ రరధ ఏ
మ౒షయానిన ప్నిమ౒ద్ ను స్ుంబుం ిుంచ ెయకుుం వ త ిన అనుభ రనిన ప్ ుంద్లేరధ
కరబట్ిు ప్ని అనుభవుం అ ేద్ి కొనిన ప్ద్ు తులలో మ౒ద్వ రధులు ప్రలగొనడుం ద్వారర వస్ుిుంద్ి
కొనిన ప్ని అనుభ రలకి స్ుంబుం ిుంచన ఈ కిుంర ద్ి మ౒ధుం ర చూద్వుం
Observation Method
ప ిశీల ్ పద్ధ
ప్ా మ౒ద్వ రిు ప్ా ప్రద్ిుంచ వనికి కరవల ిన స్రమరుాుం ఉుంట్టుంద్ని మనకు ెలుస్ు
రరి ప్రిస్రరలలో జ్రి ే స్ుంఘట్నల ఆ వరుం ర ఎలల ప్ుపడూ అవ రహన ో ఉుంట్ారధ రరికి
అన్నన ెలుస్నుకుుంట్ారధ రరి ఆలోచ వ మ౒ వనుం ద్ ప్రిశీలన ప్ద్ు రరి ప్ని
అనుభవుం ద్ ఆ వరితుం ర ఉుంట్టుంద్ి ఈ ప్ద్ు ని ర్ుండు మ౒ వలు ర రడవచుి అమ౒,

1. మ౒ద్వ రధులని ఉనికి, రస్ి మ౒కత లేద్వ స్రుం ిక – స్రుంస్కృ క అుం రలును ప్రిశీమ౎ుంచ
రరి జ్ఞా వనిన, అవ రహనను అభివృద్ిు ేస్ుకోమని అడ రమ౎
2. ప్ని ప్ాద్ే రలలోనూ మరియు స్రుం ిక ర వవరణుంలోనూ ఆరిుక కృ వ లను ప్రిశీమ౎ుంచ
అనుభ రమ౎న స్ర ిుంచుకో రమ౎
స్రుం ిక మరియు స్రుంస్కృ క ఉనికి ోడయినప్ుపడు, పిలలలు ఎలాుంట్ి స్ూచనలు
ఇవారధ కరన్న తరగ గద్ిలోని కృ వ లను మ౒శ్ద్ీకరిుంచ, అుం రలను ప్రిశీమ౎ుంచన తరధ రత
రరి స్ూచనలు ఇస్రిరధ ప్నిమ౒ద్ లో అవస్రమయియ ప్ాద్ే రలలో ఎలాుంట్ి అుం రలు
ఉుంట్ాయి అ ే రట్ిని ప్రిశీమ౎ుం వమ౎ ఈ ప్ాశ్నకి వయ ైన అవ రహన ఉుంట్టుంద్ి,
ఎుంద్ుకుంట్ే ప్ా ఉనికి వ వనికి ఆ వరిత ై ప్ని మ౒ద్ కొరకు ఒక నిరిుషు ైన ప్ాద్ే రనిన
చూపిస్ి ుుంద్ి
Demonstrative Method
పరద్ర ్ పద్ధ
ఎలా పిలలలు ప్ావరి వ మ౒ వ వలను ేరధికుుంట్ారధ? ఈ ప్ాశ్నకు జ్ రబు వలా
స్ులువు రరి ప్రిశీల వ శ్కిి ద్వారర పద్ రళ్ే నుుంచ ేరధికుుంట్ారధ ఎుంద్ుకు పద్ రరి
ద్వారర ే ేరధికో రమ౎? రరి స్హచరధల స్హగమనము ో ప్రిశీమ౎ుంచవచుి కద్వ
పైన ెప్పబ ిన అుం రల ద్ ద్ృ ు ి పట్ు ుం ి రరధ ఏుంట్ి ప్రిశీమ౎ుం వరో ద్వనిన
ప్ాద్రి ుంచ ద్వనిన ేరధికోవ వనికి ప్ాయ నస్రిరధ
ఈ ప్ద్ు ప్ని మ౒ద్ ని స్ర వరణుం నుుంచ నిరిుష్ు రనికి స్ుకు ళ్ుతుుంద్ి అుంట్ే ఏద్ెై వ
ఒక కృ వ నికి స్ుంబుం ిుంచన ప్నిని అ ా స్కుల ముుంద్ు ప్ాద్రి ుంచబడుతుుంద్ి ఈ
కృత ము ప్ాద్ర న ో ప్రట్ట ఆ కృ వ నికి స్ుంబుం ిుంచన నియమాలను ఉద్వహరణల ద్వారర
నిరూపిుంచబ ినద్ి ఈ ప్ద్ు ని అనుస్రిుం ే ముుంద్ు ఈ కిుంర ద్ అుం రలను ప్రిశీమ౎ుం వమ౎

పని మౌకక పరద్ర నను నియమాలత్ో చెయయడాం –
మ౒ద్వ రధుల మాన ిక స్రమరుాుం ఆ వరుం ర ఏ నియమాలయి ే ముఖ్ ుం ర
అనాయిుంచుకుుంట్ారో రరిని నిరిుషు స్రమ౐లో ప్ాద్రి ుంచడుం జ్రధగుతుుంద్ి
నియమాలను పనికర ఆ ్ ితాంగ్ా సాహసాంబాం ్నిి ని ిాాంచడాం –
నియమాలను ప్ాద్రి ుంచన తరధ రత, వయ ైన స్ుంబుం వనిన రరిలో
నిరి ుంచడుం జ్రధగుతుుంద్ి ద్ీని ే అనాయిుం ే ప్ాకయి

ిర య అుంట్ారధ ఎుంద్ుకు ేయబ ినద్ి?
మరియు కిుంర ద్ి నియమాలు ఎలా మ౒నిమ్ ిుంచబ ి వయి
ఉ ్హరణలత్ో విచ్రణ చెయయడాం –
ఈ ద్శ్ వయ ైన ప్ద్ు కుుండలో మొకకని వట్డుం అ ే ప్ాకయ

ిర ను
ప్ాద్రి ుంచడుం జ్రధగుతుుంద్ి ఎలా ఇస్ుకను తి ర ే ేమో ప్ాద్రి ుం వమ౎, అద్ి ఎుంద్ుకు
అవస్రము, రధ ద్ీనికి స్ుంబుం ిుంచన ప్ాశ్నను అడ రమ౎ అద్ే స్మయుంలో
అనుభ రల ఆ వరుం ర కొనిన ఉద్వహరణలు ఇచి ప్ాకిరయను మ౒వరిుంచగల రమ౎
Practical Method
ఆచరణ్తాక పద్ధ
ఈ ప్ద్ు లో, అ ా స్కులు, నిరిుషు గమా నిన స్ర ిుంచుకోవ వనికి తన ప్నిని
ప్ామ్ రత కుం ర మ౒ వనుంలోకి స్ుకురర రమ౎ ప్ూరా అనుభ రల ఆ వరుం ర కొతి
మ౒ వ వలను ఈ ప్ద్ు ద్వారర ేయడుం ద్వారర ేరధికోవడుం అ ే స్ూతాుం అమలులోకి
వస్ుిుంద్ి ఇద్ి ేస్ి ుననప్ుపడు అన్నన జ్ఞా వుం రలు ఉ ేి తమౌ వయి మ౒ద్వ రధులు
ప్రి ోధకులు ర వ వహరిస్ి రరధ, ఎుంద్ుకన ర ఆచరణవత క ప్ద్ు లో ేయడుం ద్వారర
ేరధికోవడుం అ ేద్ి వలా ముఖ్ ుం ఈ ప్ద్ు మౌకక ముఖ్ ైన స్ూ వాలను ఈ కిుంర ద్
చూద్వుం

1. ేయడుం ద్వారర ేరధికోవడుం – ఈ ప్ూరిి ప్ాకిరయలో మ౒ద్వ రధులు ముఖ్ ప్రతా
వ ిస్ి రరధ. ప్నికి స్ుంబుం ిుంచన స్మా వరుం ద్ ఆస్కిిని చూపి ఉ జ్ ేి ప్రి ేలా
ేస్ుకుుంట్ారధ ిమ౎నద్ి రరి స్ాుంత స్రమరుాుం ద్ ఆ వరప్డుతుుంద్ి
2. మ౒ద్వ రధుల ఉ వ హుం – అుంద్రధ మ౒ద్వ రధులు ేయడుం ద్వారర ేరధికుుంట్ారధ ద్ీని
వలన స్హజ్ుం ర ిద్ు వుం వల అనాయుం లేద్వ కొతి ప్ా ప్రద్నలు లేద్వ స్మస్ర
ప్రిష్రకరరలు ేస్ుకుుంట్ారధ
3. మ ోమ౒జ్ఞానకత – ఈ ప్ద్ు లో మ౒ద్వ రధులు రరి ఆస్కిి, ఆతుాత, అవస్రుం, ఉ వ హుం
మరియు స్హజ్ ప్ని రధ ద్వారర ప్ని ేయగలుగు వరధ ప్ూరా అనుభ రలను
ఉప్మ్ ిుంచుకుుంట్ారధ
4. ర ీి య
ర త – ప్ా ద్శ్లోనూ మ౒ద్వ రిు ఎుంద్ుకు? అ ే ప్ాశ్నను ేస్ుకు ే జ్ రబును
రరబట్టుకుుంట్ాడు ఒక నిరిుషు స్రమ౐లో తన ప్నిని ప్ూరిి ేస్ుకుని ర ీి య

ర స్ుంబుంధ ైన
ైప్ుణవ లను రరబట్టుకుుంట్ాడు రరధ స్ూ వాలను ప్రక్ష్ిుంచ, నియమాలు మరియు
ప్రి ోధకుని ర వృద్ిు ెుంద్ వనికి ప్ు వద్ి ేస్ుకుుంట్ారధ రరధ జ్ఞగరతి, ప్రిశీలన శ్కిిని
యద్వరరులను గురిిుంచ వనికి కరవల ిన శ్కిిని స్మకూరధికుుంట్ారధ
Project Method
పరకలపన పద్ధ
ఈ ప్ద్ు మ౒ద్వ రిు ఒక నిరిుషు ైన అుం రనిన తనుంతట్ వను ర లక్ష్య నిన
నిరేశుంచుకుుంట్ాడు రరి గమా నిన స్ర ిుంచ వనికి కరవల ిన వనరధలను స్ుంప్రద్ిుంచుకుని,
ప్ాణవమ౐కర రచ వ ేస్ుకుుంట్ాడు ప్రాకలపన నిరాచనుంలో చరిిుంచనట్ట

ల ర ఏ స్రధనుం
మరియు ఎుంత స్మయుం కేట్ాయిుం వమ౎ అ ేద్ి ప్రాకలపన ప్రారుంభిుం ే ముుంద్ే ఒక
అవ రహనకు వస్రిడు
కిల్ ప్రట్ిక్
ా ప్ాకరరుం,

ఇద్ి స్రుం ిక ర వవరణుంలో ఇ ి ఉనన ప్ూరిి ఉప్యుకి ైన కృత ుం
జ ఎ సటు ెన్ సన్ పరకారాం, ఇద్ి స్హజ్ ర వవరణుంలో ప్ూరి యియ స్మస్ర త క
ప్ాకయ
ిర
ెసటు పరకారాం, ద్ీనిని మ౒ద్వ ప్ర ైన ప్ని అనుభ రల ఆ వరుం ర
మ౒శ్ద్ీకరిుంచవచుి అుంద్రధ నిప్ుణులు రరి స్ాుంత ఆలోచన ప్ాకరరుం నిరాచుంచనప్పట్ికర ,
కొనిన అుం రలు స్మాన వానిన స్ూచస్ుి వనయి అమ౒,
1. ఒక నిరిుషు లక్ష్య నిన స్ర ిుంచ వనికి ఇద్ి ఉప్మ్గప్డుతుుంద్ి
2. ఈ లక్ష్య లు మ౒ద్వ రధుల స్రుం ిక, స్రుంస్కృ క వనుం మరియు వ కిిగత అభివృద్ిు
స్రుం ికుం ర నిరరరిుంచబ ిన అల రట్ట

ల మరియు ప్ాద్ర న, నమ కమును ద్ృ ు ల
ి ో
ఉుంచుకుని తయారధ ేస్ు -కో రమ౎
3. లక్ష్య ల ఆ వరితుం ర మ౒మ౒ధ కృ వ లు నిరా ిుం వమ౎
4. రస్ి వ స్రుం ిక ర వవరణ ప్రుం ర మ౒ద్వ రధులు కృ వ లను ేయగల రమ౎
5. రరధ ప్ని ేస్ి ుననప్ుపడు స్రుం ికుం ర ఉప్యుకి ైన మ౒లువలను అభివృద్ిు
ప్రధచుకో రమ౎
6. మ౒షయాుం రనికి స్ుంబుం ిుంచ స్ా ామ౒కతను మరియు ైప్ుణవ నిన అభివృద్ిు
ేస్ుకో రమ౎
ప్నిమ౒ద్ అభ స్ వ ప్ాకిరయలో వలుగు ద్శ్లు ఉ వనయి అమ౒, గమా లను
ఏరపరచుకోవడుం, ప్ాణవమ౐కరరచ వ, ప్ాణవమ౐కరరచ వ అమలు, మూలా ుంకనుం

.8.5 Excursion Method
విహారయాతర పద్ధ
ఒక కప్పకి స్ముద్ాుం గురిుంచ అవ రహన ఎలా ఉుండద్ో , అలా ే మ౒ద్వ రిు ప్ుస్ి క
జ్ఞా వనికి ప్రి త ై వలుగు ోడల తరగ గద్ికి అుంకిత ైప్ో ే ర ికి ఏ మ౒షయము
అవ రహనకు రరద్ు రస్ి వుం ర మ౒హారయాతా ఒక ద్ివ ైన బో ధ వ ప్ద్ు ప్నిమ౒ద్
బో ధ వ ా స్ వనికి మ౒హారయాతా ప్ద్ు ద్వారర వలా ప్ామ్జ్ వలు ఉ వనయి అమ౒
1. తరగ గద్ి బో ధ వ వ వస్ వలా చకరకు ర ఉుంట్టుంద్ి ఈ మ౒షయుంలో మ౒హారయాతా
ప్ద్ు అనుకూల మారధపను స్ుకువస్ుిుంద్ి
2. తరగ లో చరిిుంచన మ౒షయాుంశ్ుం ద్ మ౒ద్వ రధులకి ప్ామ్ రత క జ్ఞానుం ఉుండడుం
వలా ముఖ్ ుం ఈ మ౒షయుంలో మ౒హారయాతా ప్ద్ు ముఖ్ ప్రతా ప్ో ిస్ి ుుంద్ి
3. మ౒ద్వ రధులు ప్ాయాణిస్ి ుననప్ుప ే ప్రిశీమ౎ుం ే స్రమరరుానిన అభివృద్ిు ేయామ౎ రస్ి వుం ర
రరికిచిన అుం రనిన ప్రిశీమ౎ుంచ, రస్ి వ ప్రి తులకనుగుణుం

ి ర మారధికో రమ౎
4. మ౒హారయాతా ద్వారర ప్ ుంద్ే జ్ఞానుం రశ్ాత ైనద్ి ఎుంద్ువలన అన ర ఇుంద్ులో
అ ా స్కులు ఉ వ హుం ర ప్రలగొనడుం జ్రధగుతుుంద్ి
5. ప్ాయాణిస్ి ుననప్ుప ే మ౒ద్వ రధులు స్మూహుం ర ప్ని ే ే అవకర రనిన
అుంద్ిప్ుచుికుుంట్ారధ
6. మ౒హారయాతాల ద్వారర మ౒మ౒ధ ప్ాద్ే రలని స్ుంద్రి ుంచ, ప్ాజ్ల ో ఎలా మ౐తమ రాలో ఒక
అవ రహనకు వస్రిరధ

అభివృ ధ ని స ిచూసుక ాం ి
ప్నిమ౒ద్ లో బో ధన, అభ స్నకు స్ుంబుం ిుంచ ఎలాుంట్ి ప్ద్ు తులను మనుం
ఉప్మ్ ిస్ి రము?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
ప్ా ప్నిమ౒ద్ మౌకక ప్ాద్ే రలకు స్ుంబుం ిుంచ, ఎని ద్వ తరగ కి ఏ ై వ ర్ుండు
కృ వ ల పేరలను రరయుం ి రట్ిని అనుభవప్ూరాకుం ర ెలుస్ుకోవ వనికి స్రియిైన
ప్ద్ు ని స్ూచుంచుం ి
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________

Let Us Sum Up
సాంహావలోకనాం
ప్నిమ౒ద్ ేయట్ానికి కరవల ిన ప్ాద్ేశ్ము వలా మ౒ రలుం ర ఉుంట్టుంద్ి లేద్వ మొతి ుం
స్రుం ిక, స్రుంస్కృ క, ఆరిుక ప్రి తులకు

ి ప్నిమ౒ద్ కు ఉప్యుకి ైన ప్ాద్ే రలు ర
ెప్పవచుి ఈ ప్ర ర ుంశ్ుం ద్వారర మనకు ప్నిమ౒ద్ కియ

ర ాశీల ైనద్ి ర ెలుస్ుిుంద్ి
ఎలాుంట్ి ప్ాద్ే రలు మనకు ఈ కృ వ లను నిరా ిుంచ వనికి మ౓లు ర ఉుంట్ామ్ చూ వమ౎,
అుంద్ుబాట్టలో ఉనన ప్నిముట్ట

ల మరియు స్రధ వలు తయార, రట్ి నిరాహణ, మరియు
రక్షణ ఎలా ఉుం వలో చూస్ుకో రమ౎
స్మూహాలను ఏరపరచ వనికి ఆ వరరలు ఏ ట్ల మనకు ెమ౎ ి ఉుం వమ౎ మ౒మ౒ధ
తరగతులకు స్ుంబుం ిుంచ కృ వ లు నిరా ిస్ి ుననప్ుపడు రట్ి ద్ అవ రహనను
అభివృద్ిు ప్రధచుకో రమ౎
ఎలా ప్నిమ౒ద్ ప్రఠ్ ప్ాణవమ౐క మ౒ రయాుం రల ో ము ిప్ ి ఉుంట్టుంద్ో కూ వ
ెలుస్ుకో రమ౎
Suggested Readings and References
సాంపర ాంపు గిాం ్లు మ ియు ఉపయుకాులు
1. National Curriculum Frame work (2005) National Council of Educational

Research and Training, New Delhi.
2. Sharada Kumari (2005) Principles of Teaching Work Education, New
Delhi.
3. Richards Glin (2001) Gandhi s Educational Philosophy, New Delhi, Oxford
University Press.

4. Sykes Marjorie (1998) (Story of New Education. 50 years of Education in

Sevagram 1937 – 1987, New Educational Committee, Sevagram, Wardha,
Maharashtra.
5. Indian Government (1993) Learning without barriers. Report of National
Council, Ministry of Human Resource Development, New Delhi.
ప్ా ాయాం ానాంతర అభ్యసనములు
ఈ ప్రఠ్ బాగుం ను ఆ వరుం ర ేస్ుకుని ఈ కిుంర ద్ి ప్ాశ్నలకు జ్ రబులు ఇవాుం ి,
1. ప్ని మ౒ద్ మౌకక కృ వ లు ెమ౎యజ్ేయద్ ినమ౒ మరియు ఆజ్ఞాపిుంచలేనిమ౒ ఈ
అుం రనికి స్ుంబుం ిుంచ ఏ ై వ తులను

ి ెలప్ుం ి
2. రధ ప్నిమ౒ద్ మ౒ ా ర ిప్ రధ మ౓ట్ి కృ వ లకు స్ుంబుం ిుంచన ప్నిముట్ల ను ఎలా
నిరా ిుంచగలరధ
3. ప్రర వరణ భద్ాతకు స్ుంబుం ిుంచ VI, VII, VIII తరగతులకు ఏ ై వ ర్ుండు కృ వ లను
తయారధ ేయుం ి ఈ మ౒ద్వ స్ుంవత రుంలో ఏ లలో ద్ీనిని నిరా ిస్ి రరో
ెమ౎యజ్ేయుం ి
4. మ౒హార యాతా ద్వారర కు ఏ ట్ి అవ రహనకు వస్ుిుంద్ి మ౒హారయాతాకు అను ైన
స్లాలను తయారధ ేయుం ి?
5. మ౒ద్వ రధులను మ౒హారయాతాకు స్ుకుని ళళే ముుంద్ు ఎలాుంట్ి ముఖ్ ైన అుం రలను
ద్ృ ు ల
ి ో పట్టుకో రమ౎ ఉద్వహరణ ో మ౒శ్ద్ీకరిుంచుం ి

UNIT – 14
DEVELOPMENT OF SKILLS IN WORK EDUCATION
పని విద్ లో ైపుణ్య ల అభివృద్ధి
PRACTICAL WORK (ఆచరణ్యత్ క పని
Structure
నిర్మ ణ్ము
. Introduction పర్ిచయం
4. Learning Objectives అభ్ స య లక్ష్య లు
4. Criterion and basis for selecting activities in work education
(పని విద్ లో కృత్య లను ఎనుుకోవడంలో పరమాణ్యలు మర్ియు ఆ యర్మలు
14.3 Demonstration of activities కృత్య ల పరద్రశన
4.3.1 Doll with match head అగ్ిిపులల లత్లత్ో బొ మ
14.3.2 Rubber Toy రబబరు బొ మ
14.3.3 Carriages with match boxes అగ్ిిపెట్టెత్ో మహనము త్యార్ీ
14.3.4 To make masks with card board కమరుు బో రుుత్ో త్ొడుగుల త్యార్ీ
14.4 Let us sum up సంహావలోకనం
14.5 Suggested Readings and References
సంపరద్ధంపు గరంథయలు మర్ియు ఉపయుకత గరంథయలు
14.6 Unit – End Exercises పమఠ్మ నంత్ర అభ్ సనములు

. Introduction
పర్ిచయం
ైనం ిన మ౒తంలో ఉప్మ్గప్ ే కృత్య లను ఉప్న్య సముల యారర కరక ం య
సరం ిక కృత్య లను చేయడంలో మ౒ య ర్థుల ప్రలగొని రటి నుం సంప్ర ించుక న్ే జ్ఞానం
మ౒ద్ మౌకక ముఖ్ లక్షణం ప్ాసు ుత ప్ర ర ంశం యారర ప్ని మ౒ద్ కొర్క కృత్య లను
ఎంచుకోవ యనికి మ౓టిని ఆ యర్ం ర సుకో రలో న్ేర్థుకోబో తున్యాము
ప్రఠ రలలో మ౒ య ర్థుల కొర్క ఏ ఏ కృత్య లను నిర్ా ిసు రం అన్ే యని ద్ మనకి
ఒక అవ రహన ఉం ి ప్రఠ రలలో కొనిా కృత్య లను ఎలా నిర్ా ించయలో కూ య మనం చే ి
చూ ిసు రం ఈ కృత్య లను సమగరం ర నిర్ా ిం నటల యిత్ే మ౒ య ర్థులలో బో ధన ద్ ఆసకిు
ెరి ి రర్థ మరింత సుల వు ర అభ్ సన చేయగల గుత్యర్థ
ఈ ప్ర ర మ౒ ాగంలో కృత్య ల నిర్ా ించ యనికి కొనిా మ౒వరరలన్ో సమగరం ర
చూ ద యం
అభ్ స య లక్ష్య లు
ఈ మ౒ ాగం యారర సర ించే లక్ష్య ల
. ప్ని మ౒ద్ యారర న్ైప్ుణయ ల అభివృ ు ి ద్ అవ రహనక వసరుము
. ప్రఠ రలలో నిర్ా ించే ప్ని మ౒ద్ ద్ కృత్య లను సమగరం ర ఒక జ్ఞబిత్యను
తయార్థ చేయడం
. కృత్య లను ఎంచుక న్ేటప్ుుడు రటికి సంబం ిం న లక్షణయల మరియు
ఆ యరరలను మ౒శ ీకరించడం
. మ౒మ౒ధ కృత్య లను నిర్ా ించ యనికి కరవల ిన వసుు సరమ ిర, ప్ాకయ
ిర ల మరియు
ద్శలను త్ల సుకోవడం

. కృత్య లత్ో ము ిప్ ి ఉనా ప్రఠ ప్ాణయమ౐కను సంబం ితం ర న్ైప్ుణయ నిా
సర ించుకోవడం
. మ౒మ౒ధ కృత్య లను నిర్ా ించడం మరియు ప్ాద్రిశంచడం
. Criterion and basis for selecting activities in work education
(ప్ని మ౒ద్ లో కృత్య లను ఎనుాకోవడంలో ప్ామాణయల మరియు ఆ యరరల
మనం కృత్య లను ఎంచుక నాప్ుుడు కొనిా అం రల ద్ జ్ఞ గరతు వ ించయలి
ఎంద్ుకన ర,
. ప్రఠ రలలో ఉనా మ౒ య ర్థులక ర్కర్కరల అనుభ్ రల ఉంటాయి
. రరి ఇష్రానిా, సరమరరుానిా, ఆలోచనలిా ప్రిగణనలోకి సుకో రలి
. రరి మౌకక సరం ిక మరియు ఆరిుక ప్రి ు త

ి ుల కూ య ేర్థ ర ఉంటాయి
. రరి జ్ఞాన్యనిా ఆ యర్ం ర చేసుక ని అనుభ్ రల మరియు న్ైప్ుణయ లకి కొంత
ప్రి ఉంట ం ి
. ప్రిసర్ రత్యవర్ణంలో వనర్థల అంద్ుబాట కి కూ య ఒక ప్రి ఉంట ం ి
ఇలా చయలా అం రలను ద్ృష్ిాలో ెటా కొని కృత్య లను ప్ాణయమ౐కర ర్చన చేసుకో రలి ఈ కింర ద్
ఏ మ౒షయాల ద్ జ్ఞ గరతు వ ించయలో చూ ద యం
Objectives of work education పని విద్ యొకక లక్ష్య లు
మొటా మొద్టి ర ప్ని మ౒ద్ ద్ కృత్య లను చేయద్ల చుక నాప్ుుడు కొనిా
లక్ష్య ల అవసర్ం అని గురిుంచుకో రలి ప్ా కృత ం ప్ని మ౒ద్ క సంబం ిం చయలా
అర్ువంతం ర మరియు ఉ ద శ
ే ప్ూర్ాకం ర ఉంట ం ి ప్ా కృత ం అనిా లక్ష్య లను
సర ించలేద్ు

Back ground of the children పలల ల యొకక సి తిగత్ులు
ప్ని మ౒ద్ క సంబం ిం కృత్య లను ఎంచుక నాప్ుుడు ఏ సమాచయర్ం కర రలి
మరియు రరి సరం ిక, ఆరిుక, సరంసకృ క రత్యవర్ణం ద్ ఒక అవ రహనక వ ు
అమ౒ మ౒ య ర్థులలో కృత్య లను నిర్ా ించ యనికి ఎలా ఉప్మ్గప్బడత్యమ్ త్ల సుకోవడం
ముఖ్ ం
Level of the students, Interest and Need విద్య రుిల స్మియి, ఆసకతత మర్ియు
అవసరం
కృత్య నిా ఎంచుక న్ేటప్ుుడు మ౒ య రిు మౌకక ౌ క మరియు మాన ిక అభివృ ు ి
ఒక యనిత్ో ఒకటి సహ సంబంధంత్ో ఉం యలి ౌ క మరియు బౌ ు క

ి సరమరరుాలత్ో ప్రట
ిలలల మౌకక ఆసకిు మరియు అవసర్ం కూ య సమాన ైన ప్ా ా రలను కలి ి ఉంటాయి
ిలలల త్ోటప్ని కృత్య ల ద్ ఇష్రానిా చూ ిసు ునాప్ుుడు రర్థ త్ోటప్నికి సంబం ిం
కృత్య లను సుకో రలి
Availability to time and Space సమయము మర్ియు సి లము అంద్ుబాట్ు
ప్ా కృత్య నికి ఒక నిరిుషా ైన సమయము మరియు సరిప్ ేసులము కర రలి
మొద్టి ,ి - ఒక నిరిుషా ైన కృత మునక ఎంత సమయం అవసర్ం అవుతుం ి
రండవ ,ి - ఎప్ుుడు ఒక నిరిదషా ైన కృత్య నిా నిర్ా ించగలం
ఈ రండు అం రలను సుల వు ర గమనించవచుు అనుభ్ రల ఆ యర్ం ర ఎంత సమయం
కర రలి అన్ే ి త్ల సుుం ి, ీనిత్ోప్రట కృత ంమౌకక సా ావము, ఎంత సుల వు ర
చేయగలం మరియు మ౒ య ర్థుల మౌకక సంఖ్ కూ య ఆవశ కం
ఉ య:- ఎర్థప్ు ర్ంగుత్ో క ండలక ర్ంగు ేయడం అన్ే కృత ం చేసు ునాప్ుుడు, ముంద్ు ర
క ండల సంఖ్ , మ౒ య ర్థుల సంఖ్ త్ల సుకో రలి ఎనిా బాష్ ల మరియు వసుు సరమ ిర
కర రలో త్ల సుకో రలి మ౒ య ర్థుల వ కిు గతం ర రని, సమూహం ర రని కృత్య నిా

చేయవచుు, ఒక నిరిదషా ైన కృత్య నిా చేసు ునాప్ుుడు కొనిా అం రల సమయప్రలన
ఆ యరితం ర చేసుకో రలి
ఈ కింర ి ఇ ున ప్ాశాలక సంబ ిం కొనిా మ౒షయాలని ఆలో ంచయలి,
. ఎంచుక నా సు లం మ౒ య ర్థుల మౌకక మాన ిక, ౌ క మరియు ౌ దక

ి , ా రలక
అనుగుణం ర ఉం ేలా చూసుకో రలి
. వ కిుగతం ర మరియు సమూహం ర కృత్య లక సరిప్ య ఆసనముల మరియు
కద్లికక అనువు ర ఉన్యాయా లే ో చూ యలి
. కృత్య నికి కరవల ిన వసుు సరమ ిర సుర్క్ష్ితం ర ఉం ో లే ో చూ యలి
. ిలలలని జ్ఞ గరతు ర ప్రిశీలిం కృత్య నిా ప్ాద్రిశంచేలా చూ యలి
Availability of Resources వనరుల అంద్ుబాట్ు
ఉప్ర య యుడు సముద్ాప్ు ప్ులకి సంబం ిం కృత్య నిా చేసు ునాప్ుుడు
రరిలోని సృజ్న్యత కత మరియు స ంద్రర త కతను అభివృధ్ిు ప్ర్చుక న్ేలా చూ యలి
మరియు ఉప్ర య యుడు మ౒మ౒ధ ర్కరల ఆకరరరలత్ో ఉనా సముద్ాప్ు ప్ులను
సుక ర్మ ని అడ రలి తర్థ రత రో బో ధన్యభ్ సన మనక సుల వు ర ప్ూరిు
అవుతుం ి
Check your Progress
మీ అభివృద్ధిని సర్ిచూసుకోండి
. ప్ని మ౒ద్ కొర్క కృత్య లను ఎంచుక నాప్ుుడు ర్థ ఏ అం రలను గుర్థు
ెటా క ంటార్థ?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________

. కొండ ప్రాంతంలో ఉనా ఉనాత ప్రఠ రలక సంబం ిం ,7, మరియు వ
తర్గతులక ఏ ైన
రండు కృత్య లక సలహాలివాం ?

ి అలా ే ఏ ఆ యర్ం ద్ ఈ కృత్య లను
ఎంచుక న్యారో రరయం ి?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
. Demonstration of Activity
కృత్య ల పరద్రశన
కృత్య లను అవలంబించ యనికి కరవల ిన సరంకే కతల , ప్ద్ు తుల మరియు
ప్రికరరల వసుుసరమ ిర ఎలా ఉప్మ్గప్డుత్యమ్ చూసరుం ఒక వ కిు మౌకక ప్రిసరరల
ప్రి ు త
ి ులకనుగుణం ర, రరి మౌకక అనుభ్ రలను ఆ యర్ం ర కృత్య నిా చేయడం
జ్ర్థగుతుం ి ప్ాసు ుత మ౒ ాగంలో కొనిా కృత్య లను ఎంచుకొన్యాం
. . Doll with match box head
అగ్ిిపులల ల త్లత్ో బొ మ
ఈ కృత ము వలల కలి ే అభ్ సన్య ఫలిత్యల ,
. ప్రత వసుువులత్ో ఉప్యుకు కర్ ైనమ౒ ర తయార్థ చేయడం న్ేర్థుకోడం
. కంటికి మరియు చే కి సంబంధ ైన మ౒షయాలను సమానం ర ఏర్ుర్చుకోవడం
. ేప్ర్థ ద్ ర్ంగులత్ో మ౒మ౒ధ ర్కరల ముఖ్ాలను ీ ి తయార్థ చేయాలి
. కొతు ప్ యలత్ో కథను చప్రులి
. న్యటకరనిా నటించయలి

. తయారీ ద్ సరియిైన అవ రహన ఉం యలి
. జ్ఞ గరతు ర వ వహరించయలి
Material and Tools
వసుత స్మమగ్ిర మర్ియు పనిముట్ు

ల
. ప్రత రరరు ప్ ాక
. ద్లసరి యర్ము లే య జ్నప్న్యర్ యర్ము
. ఆ ొ ి ెటా ట మౌకక ెైన ఉనా ఖ్ామ౑ ెటా ట
. ప్ుర్థల
. గటిాబలల ెైన ర్ంగుర్ంగుల ముఖ్ాల
. గుర్థ
ఈ వసుువులన్నా ఉప్మ్ ిం అ ొ ప్
ి ులల ల తలత్ో బొ మ ను తయార్థ చేయాలి
How to make
ఎలా త్యారు చేయాలి
మధ ాగము జ్ఞ గరతు ర చూ ి ప్ుర్థప్ులల ని ఉం యనిని అ కించయలి వ
వంతు ప్ులల బయటక ఉం ేలా చూ యలి తర్థ రత బొ మ త్యలూక శరీర్ము ఇకకడ
అ కించయలి
. కరర్థుబో ర్థు ముకకను అ ొ ి ెటా ి ద్ అ కించయలి
. ెం నుం ి ెం డల ు ఉనా ీలికల రరరుప్ ాక నుం ి సుకో రలి
. ఒక ీలికను ెనిిల్ సహాయంత్ో ప్రులి
. అలా ప్ుుతూ వరి ీలికను గుర్థత్ో అ కించయలి
. ెనిిల్ ను న్ొకిక ీలిక నుం యనిని ి ేయాలి
. అలాగ త్ొ ి న్యమ౐కల రరరు ప్ా ాక నుం సుకో రలి
. చేతుల తయార్థ చేయ యనికి రండు న్యలికల మధ ఉనా యరరనిా లాులి

. మడవ ాగము ద్గొ ర్ ము ి ేయాలి
. ప్ుర్థప్ులల కి సూ ి సహాయంత్ో డమౌకక మధ ాగము లో ము ి ేయాలి
అలా ే ఇంకొక చేయి కూ య న్యలికల సహాయంత్ో యరరనిా లిు తయార్థ చేయాలి
. ేరొక మడమకి కూ య ము ి ేయాలి అలా ే కరళ్ళు కూ య ఈ మ౒ధం రన్ే తయార్థ
చేయాలి శరీర్ం అంత్య, కరళ్ళు నుం డ వర్క త్యడుత్ో కటాాలి క రని
బొ మ ప్ని చేయాలి అంటే ప్ొ డ ైన మరియు గటిా కర్రని ర యలి
. బటా ల మరియు ర్ంగు కర ిత్యల సహాయంత్ో యనికి అనువు ర ఉనా బొ మ ను
తయార్థ చేయాలి
. . Rubber Toy
రబబరు బొ మ
. ప్నికిరరని వసుువుల యారర బొ మ ల తయార్థ చేయాలి అన్ే కోరికను అభివృ ు ి
చేసుకో రలి
. ప్ొ డవు మరియు డల ుల గూరిు జ్ఞాన్యనిా సంప్ర ించయలి
. మ౒మ౒ధ ర్కరల ఆకరరరలను ఎలా తయార్థ చేయాలో న్ేర్థుకో రలి
. రరి ఆసకిుని బటిా కొతు ఆటల ఎలా ఉంటామ్, ఎలా ఉండబో త్యమ్ ఊ ించు
కో రలి
Material and Tools
వసుతస్మమగ్ిర మర్ియు పనిముట్ు

ల
. ఒక ప్రత ర్బబర్థ చప్ుు
. ఒక వృతు లేఖిని
. ర ిన కలము మౌకక రీ ిల్
. ప్ల చని ద్ుర్థ కర్ర
. సనాని గటిా యర్ము

. ద్లసరి యర్ము
. ర ే ిన అ ొ ి ప్ులల ల
. క ు
ఒక ప్రత కర ిత్యల క ప్ులోనికి ర్బబర్థ క ు రించవలె ర్బబర్థను క ు రిసు ునాప్ుడు
క ు అంచు కరలిప్ో క ం య చూడవలెను
How to make
ప్నికిరరని చప్ుునుం cm డల ు గల త్యడును క ు రించయలి
ఎంత ర మ౓లయిత్ే అంతం ర త్యడును V ఆకరర్ంలో ముకకల ర క ు రించయలి
కంప్రసు సహాయంత్ో ప్ా V ఆకరర్ంలో ఉనా ముకకకి కనాం ెటా ాలి
ఈ కన్యాల ముకక మౌకక లోప్లి ాగంలో కింర ద్క ఉం ేలా చూ యలి
రీ ిల్ ను రండు ముకకల ర చేయాలి
ఈ ముకకలను V ఆకరర్ంలో ఉనా ముకకలలో అమరరులి
cm ప్లచని మరియు గటిా యరరల రండు ముకకల ర సుకో రలి
ఒక అంచుక ద్ుర్థ కర్రత్ో అ కిం అ ి గటిా ర ఉం ో లే ో చూ యలి
ద్ుర్థ మధ ా రనిా కోయాలి ద్లసరి ఉచుు యరరనిా ము ి ేయాలి
రీ ిల్ యారర ఇంకొక అంచుక యరరనిా కటాాలి అ ొ ప్

ి ులల ని ప్ా ా రనికి బొ మ లో చూ ిన
మ౒ధం ర ము ి ేయాలి ేక సహాయంత్ో మధ లో ఈ రింగును ల

ేా ాడ ీయాలి ఇప్ుుడు
అ ొ ప్
ి ులల ని ప్టా క ని న్మ ి ర, చే ని ఊప్రలి అప్ుుడు నా ప్రటి కద్లిక యర్ంలో
వసుుం ి ఇప్ుుడు యరరనిా క ి ైప్ుక మరియు ఎడమ ైప్ుక ప్రులి V ఆకరర్ంలో
ఉనా ర్బబర్థ ెైకి మ౐ు న్మ ి ర యర్ం వద్లవుతుం ి ఈ ప్ాకయ

ిర ను మర్లా మర్లా
చేయాలి

Note: ఇప్ుుడు ర్బబర్థ V ఆకరర్ం ద్ ీత్యకోక లక త్యానిా లే య త్ేన్టీగ త్యాని
అ కిం , మధ లో ఉనా కర్ర ద్ ప్ువుాను ల

ేా ాడ ీయాలి లే య కప్ు త్యానిా లే య
బలిల లే య ఈగ త్యాలిా రడవచుు ఎప్ుు ైత్ే కింర ద్కి ద్కి ఊ ిం ో ఒక యనిత్ో ఒకటి
అనుసరిసు రయి
. . Match Stick Carriage
అగ్ిిపెట్టెత్ో మహనము ముంద్ుగ్మ ఆశంచిన అభ్ సన ఫలిత్ం
. ప్రతవసుువుల నుం బొ మ ల ఎలా తయార్థ చేయాలో న్ేర్థుక ంటార్థ
. కత్ు ర్త్ో మ౒మ౒ధ ర్కరల ఆకరరరలను ఎలా క ు రించయలో త్ల సుక ంటార్థ
. సమూహం ర ప్ని చేయ యనిా న్ేర్థుక ంటార్థ
. మ౒మ౒ధ ర్ రణయను గూరిు చరిుంచటం న్ేర్థుకొంటార్థ
. ఒక ప్ద్ు ప్ాకరర్ం వసుువులను కరమము ర ఉంచుట న్ేర్థుక ంటార్థ
Material and Tools
వసుత స్మమాగ్ిర మర్ియు పనిముట్ు

ల
. ర ే ిన అ ొ ి ెటా ల
ట
. రండు జ్తల కత్ు ర్ల
. ర్ంగు కర ిత్యల ముకకల
నా రహనం – ఒక ఖ్ామ౑ అ ొ ి ెటా ి మరియు ర ే ిన అ ొ ప్

ి ులల ల రండు మరియు సగం
ెటా ట
ెద్ద రహనం – రండు అ ొ ి ెటా ల

ట సొ ర్థగుల మరియు రండు అ ొ ి ెటా ల
ట
ప్ు – ఒక సొ ర్థగు అ ొ ి ెటా ట మరియు ఒక అ ొ ి ెటా ట
అనిాంటి కొర్క ,

. చకరరల కొర్క గటిా అటా ల
. కిటికీ కొర్క ప్లచని ప్రర్ద్ర్శక కర ితం
How to make
. ప్టములో చూ ిం న మ౒ధం ర రండు ఖ్ామ౑ ెటా టలను సుక ని క ు రించయలి
. ఖ్ామ౑ అ ొ ి ెటా న
ట ు సుకో రలి, ప్లచని కర ితంను త్ర్ ఉం న ైప్ు ెటా టక
అ కించయలి అ ి కిటికీ ర ప్ని చేసు ుం ి
. ెటా ట ెై ాగము మరియు లోప్లి ాగంలో ర్ంగు కర ిత్యనిా అ కించయలి
. ఖ్ామ౑ అ ొ ి ెటా న
ట ు సుక ని యని సొ ర్థగును త్ర్ వ రేఖ్ం ర యనిని
అ కించయలి, అంద్ువలన సొ ర్థగు కద్ల యనికి మ౓ల లేక ం య ఉంట ం ి
. మళ్ళు అలాంటి ర్ంగు కర ిత్యన్ేా అ కించయలి
. మొతు ం అ ొ ి ెటా క
ట ి ప్టములో చూ ిన మ౒ధం ర రణి సొ ర్థగును అ కించయలి
. గుండాం ర చకరరలను గటిా అటా నుం క ు రిం , రటిని యని ెైన అ కిం , ేర్థ గల
రేక ను అ కిం , ఎర్థప్ు గుం ీని ముంద్ు ైప్ు లాంతర్థ ర యలి
Truck
ట్ర కుక
. ప్టములో చూ ిన మ౒ధం ర రండు ఖ్ామ౑ ెటా ల

ట ను అ కించయలి, ముంద్ు ర రటిని
క ు రించుకో రలి ప్ాకక ా రలను అలా ే వ ి ేయాలి
. ప్టములో చూ ిన మ౒ధం ర యర్ంత్ో సొ ర్థగును కటాాలి అ ి త్ోటటా నిరర ణయనికి
మరియు యంతాము తయారీకి ఉప్మ్గప్డుతుం ి
. యంతాము ప్ాకక ాగంలో ఇంకొక కరమ౑ ెటా టను అ కించయలి, అ ి చోద్క ని గ ి ర
తయార్వుతుం ి
. ఖ్ామ౑ ెటా టను ముంద్ు ైప్ు క ు రి ేు అ ి బో ద్క ని మౌకక కిటికీ అవుతుం ి

. కింర ద్ ాగంలో ఒక ైప్ు ెటా టను క ు రించయలి
. మొతు ం మా ిరికి త్యడుత్ో ర్ంగు కర ిత్యల అ కించయలి
Make a Puppet or doll with old socks
పమత్ స్మకుులత్ో బొ మ లేద్య త్ోలు బొ మ త్యార్ీ
. ఉప్మ్గకర్ గుడు లను గురిుం బొ మ క బటా ల ఎలా తయార్థ చేయాలో త్ల సు
కోనగలర్థ
. బొ మ ను కొలవడం న్ేర్థుకో రలి
. గుడు ను లే య బత్యును ఆకరరరనిా బటిా త ిన కొలతలక క ు రించు కో రలి కొనగలర్థ
. బొ మ తయారీని ఒక కళ్ ర ఊ ించుకొని, అంద్ం ర త్ోల బొ మ ను గుడు
సహాయంత్ో తయార్థ చేసుకోగలర్థ
Materials and Tools
పనిముట్ు
ల మర్ియు వసుతస్మమగ్ిర
. ప్రత న్ైలాను ేజ్ోళ్ళు
. ఉనిా లే య ద్ూ ి
. నా లే య ెద్ద లికల
. అలంకరించే వసుువులయిన నక్షత్యాల , ప్ూసల , ముత్య ల ద్లెైనమ౒
. గుర్థ
. సూ ి, యర్ం, కత్ు ర్
. ర్బబర్థ బాండు
. కలప్ు కంచ

How to Make
. రండు జ్తల ేజ్ోళ్ళు సుకో రలి
. ెై ాగంలో తప్ు గత్య ా రనిా ద్ూ ిత్ో అ ద యలి
. ర్బబర్థ బా ండు సహాయంత్ో ెై ా రనిా అ కించయలి
. కొంత ా రనిా వ ిలి ిలిన ా రనిా ర్బబర్థ బా ండు త్ో ఉంచయలి
. ేజ్ోడు మూడు ా రల ర మ౒డ ీయాలి
. ఇప్ుుడు కనుా, ముక క, ెద్వుల మొద్లగు ేజ్ోడు మౌకక ెై ాగంలో
అ కించయలి
. బొ మ క సరిప్ో యిే బటా ల అయిన లం ర, చొకరక, సలాార్థ లే య ఒడన్నత్ో బటా ల
ేయాలి
. బొ టా త్ో అలంకరించుకో రలి
. అప్ుుడు బొ మ చూడముచుట ర ఉంట ం ి
. బటా ల బొ మ క త్ొ ి ేటప్ుుడు జ్ఞ గరతుల సుకో రలి
Self Evaluation
సవీయ మూలా ంకనం
. ఉతు ర్ ప్ా ేశ్ బొ మ లా కని ించ యనికి ర్థ బొ మ క ఎలాంటి బటా ల
ఎంచుక ంటార్థ?
. బొ మ తయారీకి కొలమానం ఏ టి?
. ఏ ైన కథను సృష్ిాంచం ి?

. . Make masks with card Board
కమరుు బో రుుత్ో త్ొడుగులు త్యార్ీ
. ప్ాకయ
ిర క ఉప్మ్గప్ ే సరియిైన వసుువులను గురిుంచయలి
. కథను చప్ు యనికి మరియు ప్ య నిా ప్లక యనిాకి ముసుగుల ఎలా
ఉప్మ్గప్డత్యమ్ చూ యలి
. D ర్ూప్ంలో ఉనా కనుా, ముక క ద్ అవ రహన ఉం యలి
Materials and Tools
వసుతస్మమగ్ిర మర్ియు పనిముట్ు

ల
. గటిా అటా కర ితం
. గుర్థ
. ఒక జ్త కత్ు ర్ల
. ెటా డు ర్ంగు
. కంచ
How to make
. ఒక గటిాఅటా ను సుకో రలి ెద్ద ప్ళ్్ుం సహాయంత్ో ఒక వృత్యునిా యని ెైన
ీయాలి, ఈ వృత్యునిా కత్ు ర్ సహాయంత్ో క ు రించయలి
. క న ున ర్ంగుత్ో యనిని ప్ూయాలి
. ిలిన గటిాఅటా ముకకత్ో కళ్ళు , ముక క, చవుల మరియు ెద్వుల ను
ముకకల ర కత్ు రించుకో రలి

. ర్థ ిలిల ముసుగును తయార్థ చేయాలనుక ంటే, ష్ీట ను చవుల ర్ూప్ంలోనూ,
ముకకను ాభ్ుజ్ఞకరర్ంలోనూ, కళ్ళు ను గుండాం రను, నా నా ంటా క ల
రనూ క ు రించుకో రలి
. క న ున ర్ంగును ేయాలి గుర్థ త్ో అనిా ా రలను అ కించయలి
. ముఖ్ము మౌకక త్ే యను బటిా ఆకరరరలలోనూ త్ే యలను గమనించయలి
. ఉ యహర్ణకి నా కళ్ళు, ెద్ద చవుల , రి ిఉనా డలాుటి ెద్వుల
Note: గమనిక
. బొ టా ను కళ్ళు ర ఉప్మ్ ించవచుు
. టూత్ ేసా ు మూత ముక క ర రడవచుు
. జ్నప్న్యర్ని టా ర రడవచుు
. ఐస్ కీంర ప్ులల లను ెద్వుల ర రడవచుు
. ెటా డు ర్ంగుల అంద్ుబాట లో లేకప్ో త్ే ర్ంగుకర ిత్యల రడవచుు
. ఒక బొ టా ఇంకొక బొ టా కన్యా నా ి ర ఉంటే ఏం చేసు రర్థ
. ముక క, చవుల , కళ్ళు లాంటిమ౒ అ కించేటప్ుుడు ఎలాంటి జ్ఞ గరతుల
సుక ంటార్థ

Self assessment
సవీయ మద్ధంపు
Check your Progress
మీ అభివృద్ధిని సర్ిచూసుకోండి
. కరవల ిన లే య అంద్ుబాట లో ఉనా వసుువులత్ో డూ రీ తయారీ ప్ాకయ

ిర లో ఉనా
మ౒మ౒ధ ద్శలను రరయం ి?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
ఒక కృత్య నిా ప్ాద్రిశసుునాప్ుుడు ఎలాంటి అం రల ర్థ గుర్థు ెటా క ంటార్థ?
ఏ ైన అం రల మ౒వరించం ి?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________

. Let us Sum up
సంహాలోకనం
ఈ మ౒ ాగం యారర ప్రఠ రలలో ప్ని మ౒ద్ ఎంత ప్ో ా త్యికర్ం ర ఉంట ం ో
చూడవచుు ఒక కృత్య నిా ఎంచుక న్ే మ౒ యన్యనికి సంబం ిం న మ౒షయాలను అవ రహన
చేసుక న్ే ప్ాయత్యానిా అభివృ ు ి చేసుకోవచుు
ఉ యహర్ణక , మ౒ య ర్థుల మౌకక ఆసకిు, ఇషా త, ౌ క మరియు మాన ిక సరమర్ుాం,
వనర్థల అంద్ుబాట , సరం ిక, ఆరిుక, సరంసకృత మ౒ యనం, తర్గ సమవయసుకల
ైఖ్రి, తలిల ద్ండుాల ైఖ్రి మరియు అ ముఖ్ ైన ీ ాయ ైఖ్రి
ీనిని బటిా ప్నిమ౒ద్ మౌకక కృత్య ల ముఖ్ మని త్ల సుక న్యాం, కరన్న రటిని ఏ
ప్రఠ రల రని లే య ఏ ైన్య వ వసు రని ఉప్మ్ ించడం లేద్ు
ఇంద్ులో మనం ఒక వసుువు అభివృ ు క

ి ి ఎలాంటి వసుువుల , సరమ ిర కర రలో
గురిుంచగల గుత్యం మరియు ఆ వసుువు తయారీ ద్శలను కూ య అమల చేయగల గుత్యం
సంపరద్ధంపు గరంథయలు మర్ియు ఉపయుకమతలు
. National curriculum frame work (2005) National council of Educational

. Sharada Kumari (2005) principles of Teaching work education, New
Delhi.
. Richards Glin (2001) Gandhi s Educational philosophy, New Delhi,
Oxford University Press
. Sykes myjorie (1998) story of New Education. 50 years of Education in
Sevagram 1937 – 1987, new education committee, sevagram, Wardha,
Maharastra.

. Indian Government (1993) learning without barriers: Report of National

Council, Ministry of Human Resource Development, New Delhi.
14.6 Unit – End – Exercises
(పమఠ్మ ం మనంత్ర అభ్ సనములు
. ప్రతబటా ల , ేజ్ోళ్ళు మరియు ద్ూ ి మొద్లగు సహాయంత్ో త్ోల బొ మ
తయారీని కృత్య ర్ూప్ంలో ప్ాద్రిశంచం ి
. మధ సరుయి క ట ంబం నుం వ ున సంతిరరల బాలిక కొర్క సంతులిత
ఆహార్ం మౌకక ప్టిాకను తయార్థ చేయం ి?
. ఏ ైన్య ఒక ప్ండల ర్సరనిా తయారీ ప్ాకయ

ిర క కరవల ిన వసుు సరమా ని
ిర గూరిు
రరయం ి?

UNIT – 15
WORK EDUCATION IN SCHOOL AND COMMUNITY
పాఠ ాల మరియు సమాజంలో పని విద్య
Structure
నిరాాణము
5. Introduction పరిచయం
5. Learning Objectives అభ్యస ా లక్ష్యయలు
5. Role of community in reference to work education
పని విద్యకు సంబం ంచి సమాజం కక పాత్ర
15.3 Identification and use of community Resources for
implementing work education
పని విద్యను అమలు పరచుటకు సామాజిక వనరుల గురితంపు మరియు
అన యం
5.3.1 Co-operation of community in the process of Teaching
Learning Process
బో ధ ాభ్యసన పరక్య
రి లో సమాజ సహక్ారం
15.3.2 Co-operation of community in the process of evaluating
school and learners
పాఠ ాల మరియు అభ్యయసకుని మూలాయంకనం పరక్య

రి లో సమాజ
సహక్ారం

15.4 Orientation of Guidance, Guardians and community about
the importance of work education.
పని విద్య పారముఖ్యత్ గురించి నపునః శిక్షణ మారగ ద్ర కత్ ం,
సంరక్షకులు మరియు సమాజము పునః శిక్షణ
15.5 Let us sum up (సంహావలోకనం
15.6 Suggested Readings and References సంపర ంపు గిం ాలు
మరియు ఉపయుకతగిం ాలు
15.7 Unit –End exercises (పాఠయ – పరయంత్ అభ్యసనములు

. Introduction
పరిచయం
అభివృద్ది ఎప్పుడూ ఒక రక్రయ క్ి కట్టుబ ి ఉంట్టంద్ద, అద్ద మ೶స ి ైన మ౒ద్య
ప్రఠ రల, కుట్టంబం మ ియు సంఘం మౌకక బాద్యతల ద్వా ర ే సరధ్యమౌత ంద్దమ೷ ఈ
అంశం మౌకక ముఖ్య ైన యాద్వర్ం ఏ ట్ంట్ే పిలల మౌకక మ౒ద్వయక్ి ప్ూ ి బాధ్యత
ప్రఠ రలద్ద మాతా ే క్రద్ు, క్ర మనష లు సమాజం కూ వ ప్రలగొనడం ముఖ్యము ఈ
ప్ాసి ుత ప్ర రయంశం ద్వా ర మనక్ి సంఘం అంట్ే ఏ ట్ో తెలుసుకుంట్ాం
అభ్యస ా లక్ష్యయలు
ఈ ప్ర రయంశంకు సంబం దంచిన అభ్యస వ లక్ష్యయలు ఈ క్ింర ద్ద మ౒ధ్ం ర ఇవాబ ినమ౒, అమ౒,
. సమాజం మౌకక ావనను అవ రహన చేసుకుంట్ార్ు
. సమాజ సహక్రర్ం మౌకక ఆవశయకతను మ౒శద్ీక ిసి ుంద్ద
. సమాజంలో అంద్ుబాట్టలో ఉన వనర్ులను గు ి ంచగల రమ౎
. సమాజవనర్ుల మౌకక మ౒ధ్ులను ఆహ్వా ంచి ప్ ి ో దంచవమ౎
. ప్ మ౒ద్య మౌకక ప్రాముఖ్యతను గూ ిి తమ౎ద్ండరాలలో ఆసక్ిి ేక్ెత్ించి ద్వ క్ి
సంబం దంచిన ప్ద్త లను ప్ ిచయం చేయామ౎
Role of community in reference to work education
పని విద్యకు సూచనకు సమాజం కక పాత్ర
ప్రఠ రలలో ప్ మ౒ద్య క్ొర్కు సమాజ సహక్ర ర ఒప్పుక్ొ ేముంద్ు సమాజ
స్ిిత్గత లు గు ించి మ౒వర్ణలను ఆలోచించగల రమ౎
సమాజం అన ర ఒక షు
ి ైన సి లంలో ప్ాజల సమూహం ఇద్ద వనర్ుల నుంచి
అంద్ుబాట్టలోక్ి వచేి ో ర ీ అవస రలను సమానం ర మ ియు ప్ర్సుర్సంబంధ్ంతో
ఉంట్ా

సమాజం మౌకక వర్ణణ మొతి ం ప్ాప్ంచంలో ఏద్ెై వ ఒకట్ి చవలామంద్ద ప్ాజల
సమూహం నుం ి చేయబడరత ంద్ద ప్ాతీ ఉద్వహర్ణకు సమాజం మౌకక ావనలో
మార్ుులు ఉంట్ా ఇప్ుట్ిక్ీ ఈ క్ింర ద్ద ప్ ిస్ి త్ సమాజం మౌకక ావనలో ఇ ి
ఉంట్టంద్ద
. మ౒మ౒ధ్ కణవల కల క ద్వా ర ప్రాణులు ఎలా తయార్వపతవమ్, అలా ే మ౒మ౒ధ్ ర్క్రల
మనుష ల కల క ద్వా ర సమాజం ఏర్ుడరత ంద్ద
. తెమ౎స్ి ర తెమ౎యక ర అంద్ర్ూ మనుష లు మ౒మ౒ధ్ క్రర్ణవలతో కలుసరిర్ు
. సమాజంలో ఉన వయకుిల మధ్య సంబంధ్ం, కణవలు మ ియు వ రశులకు మధ్య
ఉన సంబంధ్ంలా ఉంట్టంద్ద
. అంద్ర్ు మనుష లు ర ి అనుభ్ రలను ప్ంచుకు , ర ి శక్ిి ఒ ిి గమాయ
సర దంచుకుంట్ట వ ర్ు
మహ్వతవా రం ీ ప్రఠ రల మ ియు సమాజ తర్గత ల అవస ర మ౒వ ించవర్ు
ఒక క్ొతి సరం ిక వయవసి మ౒ద్య ద్వా ర ిాంప్బ ితే, ఆ సమాజం
ప్ప ో ర సుింద్ద .
మ౒ద్వయప్ాక్య
ిర లు ఉప్ర వయయులు మ ియు తమ౎ద్ండరాలు ద్గొ ర్వడం వలన రణిసి రయ
మనక్ి తెలుసు. సమాజం ప్రఠ రలలో ఉన పిలల అవస రల గూ ిి బాధ్ప్డరత ంద్ద ఒక
ేళ సంఘం ప్రఠ రలలో మ౒ద్వయ గమాయల ద్ మ ియు పిలల అభివృద్ద గూ ిి ప్ూ ి
బాధ్యతను వద్దలేయలేకప్ో తే సమాజం నుంచి ప్రఠ రల మౌకక వూయహ్వలు ఈ ర్కం ర
ఉంట్ా
. పిల ర ి తర్చు ర ప్రఠ రలక్ి ప్ంప్రమ౎
. ప్రఠ రల సమయా ావన గూ ిి జయయగరతి వహించవమ౎
. ప్రఠ రల మ౒ద్వయ ప్ాక్య

ిర ల అభివృద్ద గరహిసి ూ ఉం వమ౎
. ప్ మ౒ద్యకు సంబం దంచిన కృతవయలను ఎంచుక్ోవడంలో సలహ్వమ౎వామ౎

. సమయ ప్ట్ిుకలో ప్ మ౒ద్య గూ ిి సమయా మ ియు అవస ర
ఇనుమ ింప్చేయామ౎
. ప్ మ౒ద్వయక్ొర్కు ప్ామ్గ రల ిాంచవల ప్రలగొ వమ౎ ఉద్వ:- ప్ మ౒ద్యకు
అవసర్ న
ై ప్ ిక రలు మ ియు వసుిసరమ ిర క్ొను ోలు చేయామ౎, తర్ు రత
ద్వ మౌకక ఉప్మ్ రమ౎ కూ వ చూ వమ౎
. కృతవయలను ప్ాద్ ిశంచడంలో సహక ించవమ౎
. మ౒ద్వయర్ుల మౌకక మద్దంప్ప మ ియు మూలాయంకనంలో చుర్ు ొ ర ప్రలగొ వమ౎
ప్రఠ రల అ ేద్ద సంఘంలో ఒక ాగ ేక్ర అద్ద ఒక ేర్ు ర ఉన సంసి క్రద్ు
క్రబట్ిు ప్రఠ రల సంఘం క్ొర్కు ఎలప్పుడూ ద్వ తలుప్పలు తె ిచే ఉంచవమ౎ ప్రఠ రల
సంఘం క్ొర్కు చవలా కృతవయలను ర్ాహించవమ౎ ఉద్వ:-
. ప్ మ౒ద్యకు సంబం దంచిన కృతవయల ైన ోత లుప్ూడిడం, ట్ిసిలాలను శుభ్ాం
చేయడం, సమాజంలో ఉన తోట్లో తోట్ప్ చేయడం, స్ంద్ీయ

ా ఎర్ువప
శరమం ర్ాహించడం లాంట్ిమ౒ ఎంచుక్ో రమ౎
. కళాక్రర్ులకు ప్ ిప్ృచిలను ర్ాహించబడంవలన ర ిక్ి మ౒లువను పంచడ ే
క్రకుం వ జయ తీక్ి ప్ప వద్ులు ేయామ౎
. ఎంతమంద్ద మ౒ద్వయర్ుిలు ప్రఠ రలకు వసుి వ ో స ేా ద్వా ర గరహించి మ ియు
మ౒ద్వయర్ుల ద్వా ర ఎంతమంద్ద పద్ి లు ర్క్ష రసుయలో తెలుసుక్ో రమ౎
. ప్రఠ రల ప్ల్స్ ప్ో మ౏మ్ మొద్లగు ప్ాచవర్ం చేయామ౎, అద్ే సమయంలో మ౒ద్వయర్ుిలకు
మ ియు ఉప్ర వయయులక్ి ఇలాంట్ి ప్ాచవ రలక్ి సహక్ర ర అంద్దంచవమ౎
. సంఘంలో ఉన సరం ిక ప్ండరగులక్ి ప్రఠ రలను అలంక ించవమ౎
. మ౒ద్వయర్ుిలు శరమ మౌకక ప్రాముఖ్యతను తెలుసుకు ద్వ క్ి ౌర్ ర ఇ రామ౎
. చేత్ప్ క్ి చేయూత వామ౎

పై అం రల ఒక ఉద్వహర్ణ ర చెప్పుకు వ ం ఇంక్ర సమాజం మౌకక
అవస ర బా ర తెలుసుకు సమాజ వనర్ుల ఉప్మ్ ించు క్ో రమ౎
. indentifying and using community Resources for implementing work
Education.
పని విద్యకు అమలు పరచుటకు సామాజిక వనరులు గురితంపు మరియు విని గం
ప్రఠ రల మ ియు సమాజంకు మధ్య ఉన సంబంధ్ం గూ ిి ముఖ్య మ౒షయం
ఏ ట్ంట్ే, సమాజం మ ియు ప్ ిసర్ం ఒక వనర్ులాగ ఉప్మ్గప్డరత ంద్ద ప్ల ట్ూర్ు
రతవవర్ణం అ వ ప్ట్ు ణ రతవవర్ణమ వ సమాజం ప్రఠయ ప్ాణవళిక తయా ీలో
ప్ాముఖ్య ైన వనర్ు ర ఉంట్టంద్ద ప్ల ట్ూ ి రతవవర్ణంలో ఆట్లు, ప్ొ లాలు, క్ొలనులు,
నద్ులు, చెట్ట, ప్క్షులు మ ియు జంత వపలు ప్రఠయ ప్ాణవళికలో ముఖ్య ైన క్రర్క్రలు ర
ఉంట్ా అలా ే సమాజ సి లాలు, క రా ర రల ప్ ిస రలు, చిన మ ియు పద్ి ఇండ
సి లాలు, క్ోల లు, సూప్ర్ మా ెకట్ లు, కూర్ రయల బజయర్ు, ప్శువపల సంత, ప్ర ి
ప్ ిశమ
ర , సరంసకృత్క సి లాలు, సం ీత మ ియు నృతయ సి లాలు, మ్ ర క్ేంద్వాలు మ ియు
క్ీర వ ైద్వ వలు మొద్ల ైన చవలా ర్క్రల క్రర్క్రలు ప్రఠ రల ప్రఠయప్ాణవళికతో సంబంధ్ం
కమ౎ ి స ి ైన మ౒షయాం రలను అంద్దంచును
. . Co-operation of Community in the Teaching – Learning Process
(బో ధ ాభ్యయసన పరక్రయ

ి లో సమాజ సహక్ారం
ప్రఠయప్ాణవళికలో చవలా క్రర్యకరమాలు మ ియు ఆట్లు మొద్ల ైనమ౒ ఉంట్ా
ఏ ైతే తమ౎ద్ండరాలు పిలల చేత చే ంచ వ క్ి ఇషు ప్డతవ ో అలాంట్ిమ౒, క్ర క్ొంద్ర్ు
తమ౎ద్ండరాలు మ౒షయప్ాణవళికలో ఉన ాషలు, సరం ిక రసి మ

ర ు మ ియు కళలు
చే ంచ వ క్ి చవలా అ షు ం ర వపంట్ార్ు ఇద్ద తమ౎ద్ండరాలు చద్ువపక్ోవ వ క్ి ముఖ్యం

క్రద్ు, ర్క్ష రసయత తమ౎ ద్ండరాలు కూడ బో ధ్ వ ాయస వ ప్ాక్ిరయలలో ప్రలగొంట్ార్ు
ప్ల ట్ూర్ులో ఉన పద్ి లు చవ ితవాతాక కథలు చెబుతవర్ు అలా ే కుమా ి , వడాం ి
మ ియు ఇతర్ కళాక్రర్ులు మంచివసుివపలు తయా ీలో ప్రలగొ మ౒ద్వయర్ుిలకు రట్ిక్ి
సంబం దంచి త ిన సమాచవ ర అంద్దసి రర్ు
. ో పిలల మ౒హ్వర్యాతాక్ి తీసుకు ెళాలనుకుంట్ే ర ి ొకక ి ే
తీసుకు ెళ వ క్ి ఇబబంద్ద ప్డతవర్ు ఇలాంట్ి ప్ ిస్ి త్తో ర్ు ఎవ ెై వ పద్ి ల
సహక్రర్ం తీసుక్ో రమ౎
. సరి క రతవవర్ణంలో చవలా ర్క్రల మొకకలు మ ియు చెట్ట ఉంట్ా ,అ కు
తెమ౎యకప్ో వచుి, క్ర మ౒ద్వయర్ుల మౌకక పద్ి ర ి నుంచి ేర్ుిక్ోవ వ క్ి ఎలాంట్ి
ఇబబంద్ద ప్డకూడద్ు
. క్ొ సరర్ు మ౒ద్వయర్ుిల మౌకక తమ౎, తం ,ిా అన , అకక లేద్వ ే ొక బంధ్ువప మ్ ర
కృతవయలు చెయయడంలో ద్దట్ు అ తెమ౎స్ినప్పుడర ర ి సహ్వయం తీసుక్ో రమ౎
. ప్ండరగలు మొద్లగు చేయ వ క్ి తమ౎ద్ండరాల మౌకక ప్రతాక్ి ఎలాంట్ి ప్ ి త్
లేద్ు తమ౎ద్ండరాల మౌకక సరం ిక ేప్ వయ ద్ృష్ిులో ఉంచుకు రర్ు అ
ర్క్రల ప్ండరగులలోనూ ర ి ప్ ి త్ ఎంత వర్కు ఉంద్ో మ౒శద్ీక ించవమ౎
. . Contribution of Community in the Evaluation process of children and
school
(పాఠ ాల మరియు అభ్యయసకుని మూలాయంకన పరక్య

రి లో సమాజ సహక్ారం
సర వర్ణం ర మూలాయంకనం అ ే ప్ద్ం ఒక వసుివప మౌకక మ౒లువను మద్దంప్ప
చేస్ ప్ాక్య
ిర ను అవ రహన చేసుక్ోవడ ే క్ర ఒక ఉప్ర వయయుడర ర ద్వ ఒక సరంక్ేత్క
అంశం ర తీస్యయకూడద్ు ఎ మార్ుకలు మ౒ద్వయర్ుిలు చద్వడంలోనూ, రయడంలోనూ,

గణిత రసి ంర మొద్లగు రట్ి నుంచి సంగరహించగల ో అర్ం చేసుకు ద్వ మాప్నం
చేసుక్ో రమ౎ క్ర ఇద్ంతవ మూలాయంకనం ప్ాక్య

ిర మౌకక లక్షయం అనుక్ోకూడద్ు
షు
ి ం ర వనమ౒ వనం చవలా వయతవయసంతో కూడర కున ద్ద మ ియు
మూలాయంకనం క వ మ౒లు ెైనద్ద, మూలాయంకనం మౌకక లక్షయం సమాచవ ర
సంగరహించడ ే క్రకుం వ మ౒మ౒ధ్ ర్క్రల మ౒షయాం రల జయా వ ప్ొ ంద్డం ఇద్ద ఒక వయక్ిి
అభివృద్దక్ి తోడుడరత ంద్ద ఈ సమాచవ ర ఆ వర్ం ర చేసుకు వయక్ిి అవస రల
ద్ృష్ిులో పట్టుకు సరం ిక ప్ర్ ైన కృతవయలను ర్ాహించవమ౎ ఈ ర్కమ న
మూలాయంకనంలో కుట్టంబ సహక్రర్ం క్ర రమ౎ ఎంద్ుకంట్ే పిలల తవలూకు ప్ావర్ి నలో
మార్ుును తీసుకు ర రమ౎ పిలలు తనకు సంబం దంచిన వసుివపలు జయయగరతి
చేసుకుంట్ట వ ర, శుభ్ాతను ప్రట్ించడం, పద్ి లకు ౌర్వం ఇవాడం, తన ఊర్ు గు ించి
మ౒షయాలు ర ి స్ హిత లకు, ప్ాకక రళ క్ి తెమ౎యచేయడం లాంట్ిమ౒
ఈ మొతి ం సమాచవ ర మనం తమ౎ద్ండరాల నుంచి, పద్ి ల నుంచి, పిలల మౌకక
సంర్క్షకుల నుంచి లేద్వ ఇర్ుగుప్ొ ర్ుగు ర ినుం ి స్క ించవమ౎ ఈ సమాచవ ర
సంగరహించ వ క్ి ఇబబంద్ద ప్డకూడద్ు అలా ే, రర్ు ఇచిిన సమాచవర్ం ద్ ఎలాంట్ి
సంద్ేహం ఉండకూడద్ు
Check your Progress –
మీ అభివృ ి ని సరి చూసుక్ ండి
. సమాజం ను ర్ాచించం ి?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________

. ప్రఠ రల ప్ ిస్ి త ల కనుగుణం ర, సమాజయ క్ి ప్రఠ రల ఇచేి సహక్రర్ం
గూ ిి తెలుప్ం ?
ి
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
. ప్ మ౒ద్య ఆ వ ితం ర ఉప్మ్గప్ ే ప్ట్ు ణ ప్ ిస రలలో అంద్ుబాట్టలో ఉం ే క్ొ
వనర్ులను గు ి ంచం ి
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
. Orientation of Guardian and community about the importance of work
education
(పని విద్య పారముఖ్యత్ పునః శిక్షణ కక సంరక్షకుడు మరియు సమాజ గూరిిన
ముఖ్ాయంశము
ప్ మ౒ద్యకు సంబం ద ఖ్చిిత ైన సమయా సమయప్ట్ిుకలో అమ రిమ౎ క్ర
ప్ామ్ రతాకం ర మ౒మ౒ధ్ ప్రఠయమ౒షయాలక్ి ఒక ణత

ీ సమయంను క్ేట్ా ంచవమ౎
గణిత రసరిా క్ి మ ియు మ౒జయాన రసరిా క్ి సంబం దంచిన మ౒షయప్ాణవళిక చవలా ఎకుకవ ర

ఉంట్టంద్ద ఈ ప్ర రయం రలు చవలా ఉప్మ్గకర్ ైనమ౒ మ ియు కషు ైనమ౒ అంద్ుక్ే మ౓ట్ిక్ి
సమయా క్ేట్ా ంచవమ౎్ వసుింద్ద
ఈ రద్న ద్వా ర తెమ౎స్ినద్ద ఏ ట్ంట్ే ప్ మ౒ద్య ే ే సబజెకి ులతో ప్ో మ౎స్ి తకుకవ
ఆవశయకతను కమ౎ ి ఉంట్టంద్ద కు తెలుసర! ఈ రద్న ెనుక ఉన క్రర్ణం ఏ ట్ో? ఈ
అంశం ప్రఠ రల ర్ాహణ సమాజం క వ ఎకుకవ బాధ్యతను కమ౎ ి ఉంట్టంద్ద ద్ీ
అనా ంచడం వలన తెమ౎స్ినద్ద ఏ ట్ంట్ే ఉప్ర వయయులు మ ియు తమ౎ ద్ండరాలు ెైఖ్ ి
ఎకుకవ ఇబబంద్ద కమ౎ ిసి ుంద్ద
పిలలు ప్ మ౒ద్యకు సంబం దంచిన మ౒షయాం రలు ఇంట్ి వద్ి ేర్ుిక్ోవడం
క్రకుం వ ప్రఠ రలలో తమ మ౒లు ెైన సమయా వృ వ చేసుకుంట్ట వ ర్ు అలా చేస్ి
ప్రఠ రల బో ధ్న మ ియు అభ్యసన ద్ ఎకుకవ ద్ృష్ిు సర ించవచుి అప్పుడర స ి ైన
ఫమ౎తవలను రబట్ు వచుి
తమ౎ ద్ండరాలుకు బో ధ్న – అభ్యస వ ప్ాక్య

ిర ల ద్ స ి ైన అవ రహన ఉండద్ు
అంద్ువలన రర్ు స ి ర పిలలను అర్ంచేసుక్ోలేర్ు తమ౎ద్ండరాలు క్ేవలం ప్పసి క జయాన ే,
రసి వ ైన జయానం అనుకుంట్ార్ు ఇట్టవంట్ి ప్ ిస్ి త లలో ప్ మ౒ద్య మౌకక మ౒ ద
ఏ ట్ంట్ే ఉప్ర వయయులు ప్పనఃశిక్షణ క్రర్యకరమాలు ర్ాహించి రట్ి ద్వా ర ప్ మ౒ద్య
మౌకక ప్రాముఖ్యతను తమ౎ద్ండరాలకు తెమ౎స్లా చేయామ౎
ఎలాంట్ి మ౒ద్వయ సంబంధ్ప్ర్ ైన మ౒షయాం రల ై వ స ే ఈ క్ింర ద్ద ఉన ప్ ిస్ి త్
క్రర్యకరమాలను ర్ాహించ వ క్ి ఉప్మ్గప్డతవ
Parents – Teacher’s Meetings
(త్ల్లి ద్ండురల – ఉపా ాయయుల సమా ే ాలు
ప్ల ట్ూర్ు మ ియు ప్ట్ు ణ రతవవర్ణంలో ఉన ప్రఠ రలలో ఈ తమ౎ద్ండరాలు –
ఉప్ర వయయుల సమా ే రలు జర్ుగుత ంట్ా ఈ సరంగతయముల ద్వా ర తర్చు ర

సమా ే రలు జర్ుగుతవ ే ొక ముఖ్య ైన అం రలతో ప్రట్ట ర ఈ ప్ మ౒ద్య మౌకక
ప్రాముఖ్యత గు ించి కూ వ చ ిించడం జర్ుగుత ంద్ద
Parents – Teachers Association Meetings
త్ల్లి ద్ండురలు – ఉపా ాయయులు, సాంగత్యములు సమా ే ాలు
ఒక మ౒ద్వయ ి మౌకక సమగర ైన ర్ంతర్ సమాచవ ర తమ౎ ద్ండరాలకు ఇవాడం
జర్ుగుత ంద్ద ద్ీ ర్ాహణకు త ిన స ి ైన సమాచవ ర , సమయా షు

ి ైన
ప్ాణవళిక ద్వా ర క్ేట్ా ంచవమ౎ ఒక్ొకకక ప్రఠ రలలో ఒక్ోకర్కం ర సమయా ర ి మ౓లు
బట్ిు క్ేట్ా ంచడం జర్ుగుత ంద్ద ఇలాంట్ి సమా ే రలలో, సర వర్ణం ర తమ౎ద్ండరాలు
మ౒ద్వయర్ుిల మౌకక ప్ావర్ి న ద్ ఒక అవ రహనకు వసరిర్ు, ిషు ైన సరమర్ియం, సరధ్న
మ ియు అభివృద్ద లాంట్ి రట్ి ద్ ద్ృష్ిు సర ిసి రర్ు ఉప్ర వయయులు ప్ మ౒ద్య మౌకక
ావన మ ియు ఆవశయకతను తెమ౎యజేసి రర్ు తమ౎ద్ండరాలలో ప్ మ౒ద్య ద్ ఉన
ప్ాత్కూల ెైఖ్ ి స ి ైన జయానంతో కూ ిన ప్పనఃశిక్షణ ద్వా ర మార్ుసరిర్ు
Meeting of Mother Clubs
మాత్ృ సంఘాల సమా ే ాలు
చవలా ప్రఠ రలలో తలులకు మాతా ే సమా ే రలు ఏ రుట్ట చేసి రర్ు ఎంద్ుకంట్ే
తండరాలక వ తలులు ఎకుకవ ర ర ి పిలలను ప్రఠ రలక్ి ద్దగబజట్ుడం, మ౒ రమసమయంలో
ర ిక్ి అలాుహ్వ రలు అంద్దంచడం లాంట్ిమ౒ గమ సుింట్ార్ు ఇంట్ి వద్ి కూ వ ర ి చద్ువప
ద్ మ ియు ఇంట్ిప్ ద్ జయయగరతిలు తీసుకుంట్ార్ు
అలా ర్ంతర్ం పిలలతోనూ, ర ి కక మ౒ద్యలోనూ ఎకుకవ ఆసక్ిి చూపించడం
వలన మాతృసంఘాలును ఏర్ుర్చి ర ి మ౒ద్యకు సంబం దంచిన మ౒షయాలను చ ిించి,
మ౒ద్య మౌకక వణయతను అభివృద్ద చేయడం జర్ుగుత ంద్ద

ఈ మాతృ సంఘాల ద్వా ర సమాజం ప్ మ౒ద్య గు ించి ప్రాముఖ్యతను అవ రహన
చేసుకుంట్ార్ు ఒక ేళ మాతృ సంఘాలక్ి బద్ులు పితృ సంఘాలను ఏ రుట్ట
చేస్ినట్ తే ఉప్ర వయయులు ర ి ద్వా ర ప్ూ ి గమాయలను సర దంచగలుగుతవం
Home Visit
గృహ సంద్ర న
సర వర్ణం ర చిన ప్ట్ు ణవలు మ ియు ఏకర్ూప్ ప్రఠ రలలో ఉప్ర వయయులు గృహ
సంద్ర్శన ద్వా ర తమ౎ద్ండరాలకు తమ పిలలక్ి సమబం దంచిన అభివృద్ద గూ ిి
సం ాష్ిసి రర్ు, ద్ీ తో ప్రట్ట మ౒ద్వయర్ుిలలో ఉన సు తతవా గూ ిి కూ వ చ ిిసరిర్ు
మహ్వ ప్ట్ు ణవలలో ఇలాంట్ి సం ాషణలు చవలా అర్ుద్ు ర జర్ుగుతవ ఇతర్
ముఖ్ాయం రలతో ప్రట్ట తమ౎ద్ండరాలు ప్ మ౒ద్య మౌకక ప్రాముఖ్యత గూ ిి సం ాష్ిసి రర్ు
Informal Meetings
అనియత్ సమా ే ాలు
ప్రఠ రలకు ద్గొ ర్ ర ఉం ే ప్ాజలతో ఉప్ర వయయుల సత్ంబం వలు కమ౎ ి ఉంట్ా ో రర్ు
ఇలాంట్ి సమా ే రలక్ి ఉప్మ్గప్డతవర్ు అ యతం ర ర ి ఆలోచనలను ఈ
సమా ే రల ద్వా ర ప్ంచుకుంట్ార్ు
ఈ సం ాషణలు చవలా ద్ృఢం ర ఉం ి తమ౎ద్ండరాలు ప్ మ౒ద్య మౌకక ఉప్మ్గం ద్
మ ియు ఆవశయకత ద్ ఒక అవ రహనకు వచిి తమ పిలలు ప్రలగొ ేలా చేస్ి మంచి
ఫమ౎తవలను రబట్టు కుంట్ార్ు
ప్ మ౒ద్య ేర్ుిక్ోవడంలో మ౒ద్వయర్ుిల మౌకక ఆసక్ిితో ప్రట్ట, తమ౎ద్ండరాలు
మ ియు ఉప్ర వయయుల ప్ో ా తవ్హం కూ వ ఉం వమ౎

. Let us sum up
సంహావలోకనం
ప్ాసి ుత ప్ర రయంశం ద్వా ర మనక్ి ప్రఠ రల మ ియు సంఘమునకు మధ్య ప్ర్సుర్
సంబంధ్ం ఉంట్టంద్ తెలుసుకు వ ం సంఘం మౌకక ర్ాచ వ అవ రహన
చేసుక్ోవడ ే క్రకుం వ సంఘం మౌకక సంబంధ్ం ప్రఠ రల మౌకక కృతవయలతో ఎలా
ఉంట్టంద్ో గు ి ంచవమ౎
ప్ మ౒ద్యకు సంబం దంచిన కృతవయలు అభివృద్ద మ ియు సంబంధ్మును ప్ల ట్ూర్ు
మ ియు ప్ట్ు ణ రతవవర్ణంలో చవలా ర్క్రల వనర్ులును సంసి లు ఉప్మ్ ిసి ు వ
అలాంట్ి కళాక్రర్ులను, మానవ వనర్ులను ప్రఠ రలకు కృతవయల క్ొర్కు ఆహ్వా ంచవమ౎
సంపర ంపు గిం ాలు మరియు ఉపయుక్ాతలు
. India s craft tradition (1980) Kamala Devi chattopadhyay.

2. Craft in education (1962) Hansraj Bhatia, Asia Publishing house,
Bombay.
3. Totto chan Tetsakoe Kurayanagee (Translation Purva Ygyik Kushwaha)
National Book Trust, India.
4. Minimum Resources, Maximum usage (Thora Sadhan Ghana Prayog) –
Viksam a sarabhai, community science centre, Ahamadabad.
5. divaswapn, Gijju Bhai (Translation: Suraj Prakash/Prakash samsthan,
New Delhi.
6. Bal Bhawan Society, Annual Report, (1985)
7. Harijan, Mahatma Gandhi, Nanjeevan Prakash Mandir, New Delhi.
8. (Pleasures of learning/seekhne ka Anand) vikram A. Saratbhai,
community science centre, Ahamedabad.

(పాఠయ – పరయంత్ అభ్యసనములు
. ప్ల ట్ూ ి రతవవర్ణంలో ఉన పిలలకు ప్ మ౒ద్యను అనుసం వనం చేసి ూ
తమ౎ద్ండరాలకు మ౒ద్య గు ించి అవ రహన కమ౎ుంచ వ క్ి ఒక ఉప్ర వయయుడర ర ర్ు
ఎలాంట్ి ప్ాయతవ లు చేసి రర్ు?
2. ప్ మ౒ద్య అభివృద్ద గూ ిి తమ౎ద్ండరాలకు ఎలాంట్ి ప్ద్త లు ద్వా ర
తెమ౎యప్ర్ుసరిర్ు?
3. ప్ మ౒ద్య ఆ వ ిత కృతవయల ద్ మ౒ద్వయర్ుల మౌకక తమ౎ద్ండరాలకున ప్ాత్కూల
ెైఖ్ ి , ర్ు మార్ుసూ

ి ఎలాంట్ి అం రల ద్ ర్ు ర ి ఆలోచించమ వ ో,
అంద్ులో వలుగు అం రలను రయం ి
4. మ౒ద్వయర్ుల మౌకక తమ౎ద్ండరాలు తోలుబొ మా కళాక్రర్ులు ప్రఠ రల ర ి
సహక్ర ర ఎలా ఉప్మ్ ించుకుంట్టంద్ద?

UNIT – 16
EVALUATION IN WORK EDUCATION
పని విద్యలో మూల్యాంకనాం
Structure
నిర్మాణము
16.0 Introduction (పర్ిచయాం)

16.1 Learning Objectives (అభ్యసనా లక్ష్యయలు)
16.2 What is Evaluation? (మూల్యాంకనాం అాంటే ఏ టి?)
16.2.1 Assessment and Evaluation (మ ాంపు మర్ియు మూల్యాంకనాం)
16.2.2 Continuous and Comprehensive Education (నిరాంతర మర్ియు
సమగ్ర విద్య)
16.3 Equipments and Methods of Evaluation
(మూల్యాంకనా సమధనాలు మర్ియు పద్ధ తులు)
16.3.1 Observation (పర్ిశీలన)
16.3.2 Interview (పర్ిపృచఛ)
16.3.3 Check list ( ోధన సూచిక)
16.3.4 Cumulative Records (కరమ్భివృ ధ పత్ాావళి)
16.3.5 Questionnaire (పా మావళి)
16.3.6 Portfolio (విధులు)
16.4 Role of classmates in Assessment (మ ాంపులో సహవి ాయరధధల మతా)
16.5 Role of Parents in Assessment (మ ాంపులో తల్లి ద్ాండ్రాల మతా)
16.6 How to communicate progress report to parents and students
(పుర్ోగ్తి ని ేద్న తల్లి ద్ాండ్రాలు మర్ియు వి ాయరధధలకు అాంద్జేయడ్ాం
ఎల్)

16.6.1 Means of Communication (పాసమర పద్ధ తులు)

16.6.2 Points of communication (పాసమర సమానాలు)
16.7 Let us sum up (సాంహావలోకనాం)
(సాంపా ాంపు గ్రాం ాలు మర్ియు ఉపయుకత గ్రాం ాలు)
16.9 Unit – End Exercises ( మఠ్మయనాంతర – పరయాంత అభ్యసనములు)
16.0 Introduction (పర్ిచయాం)
నియత ప్రఠ రల లే ా అనియత మ౒ద్ అయి ా ఈ రెండు వ్ వ్స్లలోనూ మరొక
కృత ెం చాలా ప్రాముఖ్ తను కమ౎ ి అ ి అభ్ స్ ా బో ధ ా ప్ాక్య

రి ల ో ప్రటు చేర్ బ ిన ి,
అ ే ప్రీక్ష – అన ర మ ిెంప్ు మరియు మూలా ెంకనెం ప్ాక్య

రి . బో ధ ాభ్ స్న ప్ాక్య
రి ల
య ారరాల ఆ ార్ెం ర ఇ ి జర్ుగుత ెం ి. మూలా ెంకన ప్ాక్య

రి , ఉప్ర ా యులు, మ౒ ా ర్ుాల
ిన చర్ , ప్రీక్షల ే ీ, నిరిాష్టెం ర ప్ ి మరియు ప్ ్నెండు తర్గత లకు జర్ుగుత ెం ి.
మూలా ెంకన మ౒ ి గురిెంచి ర్ు అడ రలనుకుెంటు ానరర?
ఈ ప్ాస్ు ుత ప్ర ర ెంశెంలో మ ిెంప్ు ావ్న మరియు మూలా ెంకన వ్రీీకర్ణ, రటి
బే ాలు గూరి గురిుెంచడెం జరి ిెం ి. నిర్ెంతర్ స్మగి మూలా ెంకన ప్ాక్య
రి ప్రఠ రల మ౒ద్ లో
మ౒మ౒ధ ద్శలలో మ౒శ ీకరిెంచడెం జరి ిెం ి. ఎటువ్ెంటి ప్నిముటు

ల మ ిెంప్ు మరియు
మూలా ెంక ానిక్ర ఉప్మ్ ిస్ు రమో మరియు ఎలాెంటి జయ గితులు మ౓టిని
ఉప్మ్ ిెంచేటప్ుుడు స్ుకుెంటామో ద్ృష్టటలో పెటట ుక్ో రలో ెలుస్ుక్ొని రటిని ని ే ిెంచడెం
కూ ా ఈ ప్ర ర ెంశెంలో చూస్రుెం. ఈ ప్ర ర ెంశెం ాారర ప్రిమ౗ల ాల ఆ ార్ెం ర మ౒ ా ర్ుాల
అభివ్ృ ా ి మ ిెంప్ు ఎలా చెయా లో మరియు ఆ అెం రలను ఎలా ని ే ిెంచాలో ల

ె ుస్ుుెం ి.
ఉప్ర ా యుని ప్రిమ౗లన ఒకకటే మ ిెంప్ు మరియు మూలా ెంక ానిక్ర స్రిప్ో ద్ు. కనుక స్హ
మ౒ ా ర్ుాలు, తమ౎ల ద్ెండుాలు, మరియు వ్ క్రుగత ప్రతా చాలా ముఖ్ మని చరి ెంచడెం జరి ిెం ి.
ఈ ప్ర ర ెంశ మూలా ెంక ానిక్ర స్ెంబెం ిెంచి అనిన మ౒ష్యాలను ప్రిచయెం చేస్ు ుెం ి.

16.1 Learning Objectives

(అభ్యసనా లక్ష్యయలు)
ఈ ప్ర ర ెంశెం చ ిమ౒న తర్ు రత మనకు,
1. మ౒ ా ప్ాక్య
రి లలో మూలా ెంకనెం మౌకక ప్రాముఖ్ తను ెమ౎యజేస్ు ుెం ి.
2. మ ిెంప్ు మరియు మూలా ెంకనెం మధ బే ాలను మ౒వ్రిెంచడెం అర్ామవ్ుత ెం ి.
3. మూలా ెంకనమునకు అవ్స్ర్ ైన ప్నిముటు

ల మరియు స్రధ ాలను
గురిుెంచగలుగు ాము.
4. ప్నిమ౒ద్ ను గూరి చే ే మూలా ెంక ా ప్ాక్య

రి లలో ర్క్రలను అవ్ రహన చేస్ుకుని
ానిని అభివ్ృ ా ి ప్రిచే మ౒ధెం ర ఉెంటుెం ి.
5. ప్రిమ౗లనల ఆ ార్ెం ర మూలా ెంక ా ప్ాక్య

రి లను స్మగి ప్ర్చడెం ెలుస్ుుెం ి.
6. మూలా ెంక ా ప్ాక్య

రి లో స్హ మ౒ ా ర్ుాలు, తమ౎ల ద్ెండుాలు మరియు వ్ క్రుగత ప్రతాను
మ౒శ ీకరిెంచవ్చు .
16.2 What is Evaluation?

(మూల్యాంకనాం అాంటే ఏ టి?)
ఒక వ్స్ుువ్ు లే ా ప్ాక్య
రి మౌకక మ౒లువ్ను మ౒శ ీకరి ేు ానిని మూలా ెంకనెం
అెంటార్ు. మ౒ ా ప్రి ిలో బో ధన మరియు అభ్ స్న ప్ాక్య

రి ల నుెంచి ్లువ్ ే అనుభ్ రల
ఉప్మ్గెం గూరి స్ుకు ే నిర్ణయ ే మూలా ెంకనెం. బో ధన మరియు అభ్ స్న ప్ాక్య
రి ల
నుెం ి మ౒డ ీయలేని ాగ ే మూలా ెంకనెం. స్ుకునన మ౒ష్యానిన స్ులువ్ు ర
మ౒ప్ుమ౏కరిెంచ ానిక్ర మూలా ెంకన ప్ాక్య

రి ఉప్మ్గప్డుత ెం ి. నిరిాష్ట ైన మ౒ ా లక్ష్య లను
ద్ృష్టటలో పెటట ుకుని ప్ావ్ర్ు ా మార్ుులు మ౒ ా ర్ుాలలో ఎెంద్ుకు, ఎలా వ్చా యి అ ే ాని ద్
మాప్నెం బో ధన మౌకక మ౒లువ్ ాారర ెలుస్ుుెం ి. బో ధన మరియు మ ిెంప్ు ఒక్ే మ౒ధెం ర
చేయి చేయి ప్టుటకుని నడుస్రుయి. మ౒ ా ర్ుాలు మరియు ఉప్ర ా యులకు స్ెంబెం ిెంచిన
అెం రలును ప్రిమ౗మ౎ెంచ ానిక్ర మూలా ెంకనెం ఉప్యుకు ైన ి. ీని ఆ ార్ెం ర మ౒ ా ర్ుాలు

రరి స్రధ ాల ాారర ే క్రకుెం ా, ఉప్ర ా యుడు, బో ధ ా ప్ద్ా త లు, ప్రఠ ప్ుస్ు క్రలు,
ఇతర్ మ౒ ా వ్నర్ులు మరియు స్మాజ స్హక్రర్ెం, ఇవ్న్నన అ ా స్కుల ద్ృష్టటలో
బో ధ ా ా స్ ా ప్ాక్య
రి లను ప్రిమ౗మ౎ెంచ ానిక్ర చాలా ప్రాముఖ్ ైనమ౒. మ౒ ా ప్ాక్య
రి లకు
మ౒ ా ర్ుాలు ముఖ్ భ్ూ కలు. మ౒ద్ మ౒ ా రిా మౌకక అవ్స్రరలని, ఇష్రటలని, ్ైఖ్రిని
ద్ృష్టటలో పెటట ుకుని అెం ిెంచామ౎. బో ధనభ్ స్న ప్ాక్య

రి లలో మ౒ ా ర్ుాలు ప్ాస్ు ుత మ౒ష్యాెం రలని
అనాయిెంచుకుని రర్ు మ౒ ా ప్ాక్య

రి లక్ర ముఖ్ భ్ూ కలని ఉప్ర ా యులు గి ెంచామ౎.
ఉప్యుకు ైన ప్ావ్ర్ు ా మార్ుుల ాారర బో ధనను గూరి స్రియిైన అనుభ్ రనిన
మ౒ ా ర్ుాలలో పెెంప్ ెం ిెంచామ౎. మ౒ ా బో ధన ఎెంతవ్ర్కు ఉప్మ్గప్డుత ెం ో చూస్ుకుని
మ౒ ా ప్ర్ ైన మూలా ెంకనెం చేయామ౎.
హనాా మర్ియు క్విలయన్ పాక్మరాం,
బో ధనా లక్ష్యయలు
అభ్ స్న క్ొర్కు స్ర ార్ణ ప్రి త

ట లు ప్ావ్ర్ు ా మార్ుులు
మరియు అభ్ స్న ాారర అనుభ్ రలు స్రధన
పటము : 1
మూలా ెంకనెం అ ే ి మ౒ ా ర్ుాల ప్ావ్ర్ు ా మార్ుుల ాారర స్ర ిెంచే లక్ష్య లు మరియు
మ౒శ ీకర్ణ ఆ ార్ెం ర ఉెంటుెం ి. పెైన రక ెం ఆ ారితెం ర నిర్ాచిెంచవ్ల టవ్ ేు మూలా ెంకనెం
నిర్ణయాత క ప్ాక్య
రి . రరస్ మరియు స్రటెండ్ బై ప్ాక్రర్ెం ప్ా మ౒ ా స్రయిలోనూ ఈ నిర్ణయెం
కనబడుత ెం .ి ఈ క్రెంి ి అెం రలు చరి ెంచడెం ాారర మూలా ెంకన ప్ాక్య
రి ను చూ ాెం.
1. తర్గ గ ి మరియు ప్రఠ రలలో జరి ే అభ్ స్ ా ప్ాక్య

రి ల ాారర మ౒మౖష్ట ైన
అనుభ్ రలు స్ర ార్ణీకర్ణ చేయవ్చు .
2. గమా లను స్ర ిెంచే స్రయి అెంచ ా ేయవ్చు .

3. గమా లు స్ర ిెంచే ప్ాక్య

రి లు పెెంప్ ెం ిెంచవ్చు .
మ౓టి ాారర ఉతుననమయియ ప్ావ్ర్ు ా మార్ుులు మరియు అభ్ స్న స్ర ార్ణీకర్ణను బటిట
మ౒ ా లక్ష్య లకు మరియు ్లువ్ ే అనుభ్ రలకు మధ స్హస్ెంబెంధెం ఉెంటుెం ి.
మ౒మ౒ధ ర్క్రల అనుభ్ రల ప్రి త

ట ల మ౒ ా ర్ుాలలో జయా ాత క, ా ర ేశ మరియు మాన టక,
చల ాత క ర్ెం రలకు స్ెంబెం ిెంచి అనుకూల మార్ుులను స్ుకువ్స్రుయి. ఈ నిరిాష్ట ైన
లక్ష్య నిన, స్ుష్ట ైన ప్ాక్య

రి ాారర స్ర ిెంచవ్చు . ఈ స్హస్ెంబెంధెం ప్టము – 1 ాారర
అవ్ రహన చేస్ుక్ోవ్చు .
ప్ావ్ర్ు న ాారర మ౒ ా ర్ుాలు అభ్ స్ ా ప్ాక్య

రి లలో ప్రల్ీెంటు ానరో లే ో చూడవ్చు .
రరి ప్ావ్ర్ు ా మార్ుులక్ర రరి ఆలోచ ా మ౒ ానెం, ప్ని ర్ు, ఇష్ట ెం/ ఆస్క్రు, మ్గ త ాారర
ప్రిమ౗మ౎ెంచవ్చు .
ఇ ి బాహ మార్ుు క్రద్ు, ప్ూరిు ర అెంతర్ీ త మార్ుు. మ౒ ా ర్ుాల అల రటు

ల ,
ప్ని ర్ు, మరియు నడవ్ ిక అన్నన బాహ మార్ుులలో ఇ ి, మ౒ ా ర్ుాల మౌకక, జయానెం,
అవ్ రహ ాభివ్ృ ా ి, నిర్ణయాత కత, స్ృజ ాత కత మరియు మ౒మర్శ ాత క ఆలోచలన్నన
అెంతర్ీ త మార్ుులలో ఇమడ డెం జరి ిెం ి.
16.2.1 Assessment and Evaluation

(మ ాంపు మర్ియు మూల్యాంకనాం)
ఈ ప్ర ర ెంశెం మౌకక మొద్టి ద్శ నుెంచి, ముఖ్ ెం ర రెండు ప్ ాలు బా ర
ఉప్మ్ ిెంచబ ినమ౒ – మ ిెంప్ు మరియు మూలా ెంకనెం. ర్ు మ ిెంప్ు మరియు
మూలా ెంకనెం అ ే ప్ ాలు ప్రర య ప్ ాలు ర రడబడుత ానయి. ఈ రెండు ఒక్ే స్ా ావ్
లక్షణానిన చూపటస్ు ు ాన, ఈ రెండు ప్ ాల మధ ఒక స్ుష్ట ైన బేధెం ఉెం .ి మూలా ెంకనెం
ఒక వ్ క్రు మౌకక ఆలోచనలను ఆ ారితెం ర ఉెంటాయనుకుెంటే అమ౒, ్ైఖ్రి, ప్ావ్ర్ు న,
ఊహలు, మరియు అవ్ రహన, అెం ేక్రకుెం ా మ ిెంప్ు ప్ావ్ర్ు నలో ఉనన మార్ుుల
ఆ ార్ెం ర ఉెం ి, అ ి మాప్నెం చే ట నమోద్ు చేయబడుత ెం ి. మ ిెంప్ులో ఇలాెంటి

స్ుష్ట ైన అెం రలని ఒక నిరిాష్ట ైన స్మయెంలో ప్రిమ౗మ౎స్రుము. అలా ే మూలా ెంకనెంలో
మ౒మ౒ధ అెం రలను మ౒మ౒ధ స్మయాలలోనూ ఆ ార్ెం ర చేస్ుకుని మనెం మ ిెంప్ు
చేయవ్చు .
ఈ మ౒ధెం ర చూ ేు మూలా ెంకనెం మ ిెంప్ు క ాన చాలా ముఖ్ ైన ి అని
చెప్ువ్చు . స్ర ార్ణెం ర ఈ మ౒ ా ప్ాప్ెంచెంలో మూలా ెంకనెం మరియు మ ిెంప్ు ఎకుకవ్ ర
ఒక్ే మ౒ధ ైన ప్ాక్య

రి లకు ఉప్మ్గప్డ ాయి.
Check Your Progress – 1

( పుర్ోగ్తిని సర్ిచూసుక్ ాండి)
1. రో రరీ వ్ ానిన ఆ ార్ెం ర మూలా ెంకనెం ఎలా మ౒ ానిక్ర ముఖ్ మో
ెమ౎యజేయెం ?ి
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________
2. మ ిెంప్ు మరియు మూలా ెంకనెంకు గల బే ాలను మ౒వ్రిెంచెం ి?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________
16.2.2 Continuous and Comprehensive Evaluation

(నిరాంతర మర్ియు సమగ్ర మూల్యాంకనాం)
ప్నిమ౒ద్ క్రర్ కిమాలని ఉ జప్ర్చ

ేు ానిక్ర మూలా ెంకనెం చాలా ముఖ్ ైన ి.
మూలా ెంకన ప్ాక్య

రి లు ప్నిని ేర్ు క్ోవ్ ానిక్ర, ేర్ు కునన జయా ానిన స్ెంప్ర ిెంచవ్చు ,
ప్ని మ౒ ా ాలక్ర స్ెంబెం ిెంచి రరిని ప్ో ా తస ెంచవ్చు . ఇకకడ మూలా ెంకనెం ఒక లక్ష ెం
ఏ టెంటే ఒక మ౒ ా రిాని ఉ ు ర్ణత ప్ ెంద్డెం /ప్ ెంద్కప్ో వ్డెం లే ా రర్ు గరిష్ట స్రయిక్ర

చెెం ిన రర్ు లే ా మాధ క స్రయిక్ర చెెం ిన రర్ు అ ే ి ేల లేద్ు. క్రని మ౒ ా రిా మౌకక
అభ్ స్నము ఎలా ఉెం ో అ ే స్మాచారరనిన ఇవ్ా ానిక్ర ో హద్ప్డుత ెం ి. ఎకకడ అతను
తన అభ్ స్ ానిన బలప్ర్ుస్ుు ాన ో , ఇెంక్ర ఎకుకవ్ ర ఎకకడ అభివ్ృ ా ి చెెం ామ౎ మొద్ల ైనమ౒.
ఎెంద్ుకెంటే, ప్నిమ౒ద్ క్రర్ కిమామ౎న ద్ృష్టటలో పెటట ుకుెంటే మనెం వ్ ్ైప్ుణా లని,
స్రెం కెం ర ఉప్యుకు ైన ాణ తలని మరియు ఇష్రటలు – ్ైఖ్ర్ులను అభివ్ృ ా ి
ప్ర్చుక్ోవ్చు . క్రబటిట అతను తన మ౒ ానిక్ర స్ెంబెం ిెంచిన ఎలాెంటి మార్ుుల ్ై ా
ఎద్ురోకవ్డ ే క్రకుెం ా, రరి మ౒ ానిన స్ృజ ాత కెం ర మరియు ౌర్వ్ప్ాద్ెం ర
మార్ు కుెంటార్ు.
మూలా ెంకన కృ ా లక్ర మార్ుకలు ఇచే ానికనన ేడ

ి ు ఇవ్ాడెం చాలా
ఉప్మ్గకర్ెం. అెంతర్ీ తెం ర ఈ మూలా ెంక ానిన ప్ర ర ెంశ ఉప్ర ా యుల చేత చేయిస్రుర్ని
ఊ స్ుుెంటాెం. మూలా ెంక ా ప్ాక్య

రి లలో ప్ర ర ెంశ ఉప్ర ా యులు, ఇతర్
ఉప్ర ా యులని, ఉ ో గుల స్మూహానిన మరియు స్మాజయనిన ద్ృష్టటలో ఉెంచుక్ో రమ౎.
మూల్యాంకనాం కక ముఖ్యాం మలు ఈ విధాంగమ ఉాంటాయి. అవి,
1. మ౒ ా రిా మౌకక అభివ్ృ ా ి ని ే ిక ాారర మూలా ెంక ా ఫమ౎ ానిన ప్ాద్రిశెంచ ానిక్ర
ఉప్మ్గప్డుత ెం ి.
2. రస్ు వ్ ప్ామ్ రత క ప్ని ఆ ార్ెం ర, మూలా ెంక ా ప్ాక్య

రి లలో ెై ా ాెం క అలా ే
ప్ాక్య
రి ాెం రలని స్ర్ళతర్ెం ర ఉెండ ానిక్ర మ౓లవ్ుత ెం ి.
3. ్ైప్ుణా లు మరియు జయానెం మౌకక స్మాచారరనిన స్ెంకలనెం అవ్ ార్ణ
చేయబడుత ెం .ి
4. మూలా ెంక ా ప్ాక్య

రి లు, అభ్ స్ ా ప్ాక్య
రి లలా ర ఉలాలస్ెం ర ఉెంటాయి.
5. స్మగిెం ర మరియు నిర్ెంతర్ెం ర జరి ే మూలా ెంకనము ఒక నిరిాష్టెం ర అభివ్ృ ా ి
చెెంద్ ానిక్ర మ౓లవ్ుత ెం ి.

6. మూలా ెంక ానిక్ర ఆ ార్ెం, కృ ా లలో పటలలలు ప్రల్ీ ే ప్రిమ౗ల ాలను చేయడ ే.
ప్రిమ౗ల ాల ో ప్రటు ర ప్ాశనల ప్రీక్ష స్రెంక్ే కత కూ ా చాలా బా ర
7. మ౒ ా ర్ుాలు కృ ా లు చేస్ు ుననప్ుుడు రరి స్ా ా రనిన స్మద్ృష్టట ో చూడ ానిక్ర
మూలా ెంకనెం మ౓లు ర ఉెంటుెం ి.
8. మ౒ ా రిా మౌకక ప్రిప్కాత ఆ ార్ెం ర అెంతర్ీ త మూలా ెంకనెం ో ప్రటు ర బాహ
మూలా ెంకనము కూ ా చే ట స్రియిైన ఫమ౎ ాలని స్ులువ్ు ర అెం ిెంచవ్చు .
9. ఇలాెంటి స్ెంద్రరాలలో మూలా ెంకన కర్ు లు ద్ృష్టటలో పెటట ుక్ోవ్ల టన అెం రలు ఏ టెంటే,
ప్రఠ రల ట గత లు మ౒ ా ర్ుాల మౌకక స్రెం క మరియు ఆరిాక హో ా, మరియు
కృ ా ల మౌకక లక్ష్య లు.
10. మూలా ెంకనము మౌకక ఫమ౎ ాలు మ౒ ా రిా స్ా ా రనిన స్రియిైన కిమానుగతెంలో
ఉెం ేలా ఉెం ామ౎. అెం ేక్రన్న మ౒ ా ర్ుాలని నిరరశప్రిచే మ౒ధెం ర ఉెండకూడద్ు.
11. ప్ా ే క అవ్స్రరలు గల పటలలల మౌకక మూలా ెంకన ప్ాక్య

రి లో ఏ ై ా మార్ుులు
ే రలను -కుననప్ుుడు, ఆ మార్ుులు రరిని ఉ జప్రి

ేు చి, ేర్ు కు ేలా ఉెం ామ౎ తప్ు
రరి ద్ జయమ౎, ద్య, కర్ుణ లాెంటిమ౒ చూపటెంచకూడద్ు.
12. అవ్స్రరనిక్ర స్ెంబెం ిెంచి మూలా ెంక ా ప్ాక్య

రి లకు ఆధునిక ప్ద్ా త లను
ఉప్మ్ ిెంచ ానిక్ర ఎటువ్ెంటి ఇబబెం ి ప్డకూడద్ు.
13. వాయ మూలా ెంకనము, స్హ మ౒ ా ర్ుాలు లే ా స్మవ్యస్ుకల మూలా ెంకనెం
మరియు స్మూహ మూలా ెంకనెం / మ ిెంప్ు (నిరిాష్టము ర కమ౎ టప్ో యియ మనుష్ లు
మరియు తమ౎ల ద్ెండుాలు) మూలా ెంక ా ప్ాక్య

రి లో ఒక ాగెం ర తయార్ రామ౎.
14. మ౒మ౒ధ ర్క్రల మూలా ెంకనలు, గరిష్ట, మాధ క, కనిష్ట అ ా స్కుల క్ొర్కు
ఉప్మ్గప్డ ాయి.

15. చివ్ర్ ర, అ ా స్కుల మౌకక స్రమరరాాలు, వ్నర్ుల అెంద్ుబాటు, మొటట మొద్టి
ప్ావ్ర్ు న, ప్రఠ రల ర ావ్ర్ణెం, స్ర ిెంచే లక్ష్య లు, మ౒ష్య ప్ాణాళిక స్ా ావ్ెం మరియు
ఉప్ర ా యులను ఉ జప్ర్చడెం

ేు అ ే ముఖ్ ైన అెం రలను మూలా ెంకన
స్మయెంలో గుర్ుుెంచుక్ొద్గీ మ౒.
16. పెైన స్ూచిెంచబ ిన అెం రల ాారర మూలా ెంకనెం చాలా స్ులభ్తర్మౌత ెం ి.

( పుర్ోగ్తిని స క్ష్ిాంచుక్ ాండి)
1. ఇతర్ స్బె కటులలో మూలా ెంక ానిక్ర చే ే ప్ాక్రియలు ప్నిమ౒ద్ లో చే ే మూలా ెంక ానిక్ర
చాలా ే ాలు
ఏ మ౒ధెం ర ఉెంటాయి? ఆలోచనలు ఉ ాహర్ణల ో రరయెం .ి
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________
16.3 Methods of Evaluation and Techniques

(మూల్యాంకనా పద్ధ తులు మర్ియు సమధనాలు)
అ ా స్కుని స్మాచారరనిక్ర స్ెంబెం ిెంచి అభివ్ృ ా ి మరియు కిమానుగతమును
గూరి ర్ు ఎలాెంటి మ౒ష్యాల ్ై ా ెలుస్ుక్ో రలనుకుెంటే ఎలా ెలుస్ుక్ోవ్చు అని
ఆలోచిస్ుు ానర్ు. క్రకప్ో ే ఎప్ుుడు ీని గురిెంచి ఆలోచిెంచి ఉెండకప్ో వ్చు క్రన్న, ఒక
ఉప్ర ా యుడు ర ీనిక్ర స్ెంబెం ిెంచి క్ొనిన ప్ద్ా త లను ఉప్మ్ ిెంచవ్చు .

Methods of Assessment
(మ ాంపు పద్ధ తులు)
మ ిెంప్ుకు స్ెంబెం ిెంచి ాలుగు ముఖ్ ైన ప్ద్ా త లు ఉెంటాయి.
1. వయక్వతగ్త మ ాంపు – పటలల రడు వ్ క్రుగతెం ర కృ ా నిన చేయ ానిన ద్ృష్టటలో పెటట ుకు ే
మ ిెంప్ు ే వ్ క్రుగత మ ిెంప్ు అెంటార్ు.
2. సమూహ మ ాంపు - మ౒ ా ర్ుాలు రరి ప్ావ్ర్ు నను మరియు స్హక్రరరనిన ద్ృష్టటలో
పెటట ుకుని స్మూహెం ర ప్ని చే ేు ానిని స్మూహ
మ ిెంప్ు అెంటార్ు.
3. సవియ మ ాంపు - అభ్ స్నకు స్ెంబెం ిెంచి పటలల రడు మౌకక వ్ క్రుగత మూలా ెంకనెం
చేయగమ౎ ి ే ానిని వాయ మ ిెంప్ు అెంటార్ు.
4. సహ వి ాయరధధల మ ాంపు – ఎప్ుటికప్ుుడు పటలలలు ఒకర్ు ఒకర్ు ర ప్ని చే ట రరి
ప్రిమ౗లనలకు స్ెంబెం ిెంచి కిమానుగతలను
మరియు మ౒ష్యాెం రలను చేయడెం
జర్ుగుత ెం .ి మ ిెంప్ు ప్ాక్య

రి లో ఈ స్హ మ౒ ా ర్ుాల
మ ిెంప్ు చాలా
ప్రాముఖ్ త ో కూడుకుని చకకటి ఫమ౎ ాలు ఇవ్ా ానిక్ర
ో హద్ప్డుత ెం ి.
Tools and Techniques of Assessment

(పనిముటలి మర్ియు – మెళుకువలు – మ ాంపు)
1. ప్రిమ౗లన
2. ప్రిప్ృచ
3. ోధన స్ూచిక
4. కిమాభివ్ృ ా ి ప్ ాావ్ళి

5. ప్ా రనవ్ళి
6. చి ాాలు/ ప్ో ర్టట మ౒ధులు
7. ప్రాకలున ప్ని
8. ప్ో టీ
9. కృ ా లు
10. స్మూహ ప్ని
11. ప్రీక్ష
12. ప్ాశన ఫో ర్మ్
13. వ్ కు ృతాెం
14. ఉప్ ా స్ెం
15. రేటిెంగ్ ేకలు (అెంచ ా మాప్ని)
16. నిమ్జన ప్ని
పెైన స్ూచిెంచిన అెం రలను బటిట నిర్ెంతర్ స్మగి మూలా ెంకనెం మ౒మ౒ధ ర్క్రలు ర చేయవ్చు
అని ెలుస్ుుెం .ి ర్ెం ి క్ొనిన ప్ద్ా త లు మరియు ళుకువ్లును చరి ాెం.
16.3.1 Observation
(పర్ిశీలన)
పటలలల గూరి స్మాచారరనిన ేకరిెంచే ముఖ్ ైన ప్ద్ా ని ప్రిమ౗లన అెంటార్ు.
ప్ాకృ ర ావ్ర్ణమును పటలలలు చకక ర ఆస్రా ిస్ు రర్ు. వ్ క్రు ాానిక్ర స్ెంబెం ిెంచి చాలా
మ౒ష్యాల అభివ్ృ ా ని
ి ప్రిమ౗లన ాారర ే చూడగలము. ఎలాెంటి స్మయెంలో ్ై ా, ఎకక ెై ా
ఈ ప్రిమ౗లనలు చేయవ్చు . ఇ ి వ్ క్రుగతెం ర రని స్మూహెం ర రని చేయవ్చు .
ప్రిమ౗లన ాారర మ౒ ా ర్ుాల మౌకక ప్ావ్ర్ు న, ఇష్రటలు మరియు ఆక్ష్ేప్ణలు
ెలుస్ుక్ోవ్చు . ప్రిమ౗లనలు చేస్ు ుననప్ుుడు, ఆ ప్రిమ౗లనలకు స్ెంబెం ిెంచిన మ౒ష్యాలను
నమోద్ుచేయామ౎, లేకప్ో ే ఆ ప్రిమ౗ల ాల మౌకక భ్ద్ాతకు నష్రటనిన కమ౎ ిస్ు రయి.


( అభివృ ధ ని సర్ిచూసుక్ ాండి)
1. ‘ప్ుస్ు క బైెం ిెంగ్’ వ్ర్టక ష్రప్ులో నిమగన ైన మ౒ ా ర్ుాలను ర్ు ప్రిమ౗మ౎స్ుు ానర్ు.
రరిని ప్రిమ౗మ౎ెంచేటప్ుుడు ర్ు ఏ అెం రలను గుర్ుుెంచుకుెంటు ానర్ు అ ే ాని ద్
మ౒వ్ర్ణాత క ని ేద్న ఇవ్ాెం ి.
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________
16.3.2 Interview
(పర్ిపృచఛ)
మనెం చాలా ప్రిప్ృచ లను చూ రెం మరియు చ ి రము. ప్రిప్ృచ చేయడెం
అ ే ి ముఖ్ ైన ప్ద్ా ఎెంద్ుకెం ే ీని ాారర మనెం ప్ావ్ర్ు న, ్ైఖ్రి, స్రధ ాలు,
అభిలాష్లు మరియు స్మస్ లను ెలుస్ుక్ోవ్చు . ప్రిప్ృచ కు తయార్వ్డెం అెంటే
ముెంద్ు ర ప్ాశనలను మరియు లక్ష్య లను గురిుెంచవ్చు .
పటలలల క్ొర్కు, రరి ేన త లు మరియు రరి తమ౎ల ద్ెండుాలను గూరి కూ ా
ప్రిప్ృచ ను తయార్ుచేస్ుక్ోవ్చు . ఈ మ౒ధెం ర అద్నప్ు స్మాచారరనినమ౒ ా ర్ుాల గూరి
ేకరిెంచవ్చు .
16.3.3 Check list

(చెక్ ల్లస్ట్ )
ఒక కృ ా నిక్ర లే ా ప్ావ్ర్ు నకు స్ెంబెం ిెంచి నిరిాష్టెం ర మ౒ ేష్రలను నమోద్ు చే ేు
ానిని ోధన స్ూచిక అెంటార్ు. ఇ ి పటలల రడుక్ర స్ెంబెం ిెంచి ఒక మ౒ష్యానుగుణెం ర
వ్ క్రు ాానిక్ర ఆ ార్ెం ర తయార్ుచేయ ానిక్ర ఉప్మ్గప్డుత ెం ి. ఈ ోధన స్ూచిక చాలా
తార్ ర మరియు స్ులువ్ు ర ఉప్మ్ ిెంచవ్చు . ఎవ్రిక్ై ా మ౒ ా రిా మౌకక చర్ లు

మరియు జ రబులు ెలుస్ుక్ో రలనుకుననప్ుుడు ఈ ోధన స్ూచిక లో ఒక వ్ర్స్లో రని
ప్ ెంద్ుప్రి ేు ఈ స్మస్ ను ప్రిష్కరిెంచవ్చు .
Check Your Progress - 4

1. ప్నిమ౒ద్ ఆ ార్ కృ ా ల ద్ మ౒ ా ర్ుాలకునన ఆస్క్రుని ానిక్ర చెెం ిన స్మాచారరనిన
ోధన స్ూచిక
ర్ూప్ెంలో కులప్ు ెం ర తయార్ుచేయెం ి?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________
16.3.4 Cumulative Records

(సాంచిత లే ా పత్ాావళి)
కు కిమాభివ్ృ ా ి మరియు ప్ ాావ్ళి మౌకక అర్ాెం ెమ౎ ేు మనకు కిమాభివ్ృ ా ి
ప్ ాావ్ళి మౌకక అర్ాెం ద్ అవ్ రహనకు వ్స్రుము.ఈ కిమాభివ్ృ ా ి ప్ ాావ్ళి ాారర
మ౒ ా ర్ుాల మౌకక మ౒ ానిక్ర స్ెంబెం ిెంచి వ్ర్ణన చేయడెం జర్ుగుత ెం ి. ఈ మ౒ష్యాలు
ప్రిమ౗లనల ాారర జర్ుగు ాయి. మ౓టి ాారర మ౒ ా ర్ుాల స్రెం క, ావ్కత
యిష్రటలు,అయిష్రటలు మరియు స్ెంబెం ాలకు స్మాచారరనిన ేకరిెంచవ్చు . మ౓టి ాారర
పటలల ర ి మ౒త స్ెంఘటనలు మరియు ప్ావ్ర్ు నలక్ర క్రర్ణాలను ెలుస్ుక్ోవ్చు .
ఎకుకవ్ మో ాద్ులో కిమాభివ్ృ ా ి ప్ ాావ్ళి గూరి అనుభ్ రనిక్ర వ్స్రుము. ీని
ాారర తర్గ లో జరి ే ప్ా స్ెంఘటనను నిర్ా ెంచలేము. క్రబటిట క్ొనిన మాతా ే మనము
నమోద్ు చేయగలము. మ౓లయినెంతవ్ర్కు రటిని నమోద్ు చే ేు ప్ా స్ెంఘటన జరి ిన
తర్ు రత మ౒ష్యాలను కిమానుబద్ా ెం ర మ౒శ ీకరిెంచవ్చు .

16.3.5 Questionnaire
(విధులు)
ప్ా రనవ్ళి మ౒ ా ర్ుాలు లే ా ఉప్ర ా యుల ాారర అ ి ే ప్ాశనల జయబి ా. ీని ాారర
మ౒ ా ర్ుాల మౌకక ప్ా స్ుెంద్నలు ముఖ్ ైన మ౒ష్యాెం రనిక్ర స్ెంబెం ిెంచి
నమోద్ుచేస్ు రర్ు. వ్ క్రుగతెం ర రని స్మూహెం ర రని ఉప్మ్గప్డుత ెం ి. ఈ స్రధ ానిన
ఉప్మ్ ిస్ు ుననప్ుుడు, ప్ాశనలు మరియు లక్ష్య లను ముెంద్ు ర గురిుెంచామ౎. మ౒ ా ర్ుాలకు
మనెం రరి జ రబులు చాలా ర్హస్ ెం ర ఉెంచు ామని ర రనెం చేయామ౎. ప్ాశనల మౌకక
ాష్ చాలా స్ుష్ట ెం ర ఉెం ామ౎. అవ్మానెం ర, స్ెం ిగెం ర మరియు అెం ీకరిెంచే ప్ాశనలను
అడగకూడద్ు.
16.3.6 Portfolio
( ో ర్ట్ ో ల్ల )
నిరిాష్ట స్మయెంలో మ౒ ా ర్ుాలచే ేకరిెంచబ ిన ప్నులను మ౒ధులు అెంటార్ు.
మ౒ ా ర్ుాలు రో రరీ రరి మౌకక ప్నులను చే ట రటి మౌకక మా ిర్ులను
తయార్ుచేస్ు రర్ు. క్ొనిన ప్ెండుగలకు స్ెంబెం ిెంచిన చి ాాలను చూపటెంచి ే ానిని మ౒ధులు
క్రెంి ద్ ప్రిగణిస్ు రర్ు. ఈ మ౒ధులు ప్రాథ క గిెం ాలు అెంద్ుబాటులోక్ర స్ుకువ్చి మ౒ ా రిా
మౌకక క్రల కిమానుస్రర్ ైన అభివ్ృ ా క్

ి ర ోడుడ ాయి. స్ెంవ్తసర్ెంలో రెండు ేలను ప్ని
చేయడెం ాారర మ౒ ా రిా నిరిాష్ట ైన ోధన ాారర అభివ్ృ ా ి చెెం ి మ౒ద్ ను స్ర ిస్ు రడు. ీని
ాారర మ౒ ా ర్ుాలు రరి మౌకక స్రమరరాానిన ప్రిమ౗మ౎ెంచగలుగు ాము. మ౒ధులను
తయార్ుచే టనప్ుుడు క్ొనిన అెం రలను ద్ృష్టటలో పెటట ుక్ో రమ౎. ఏ ై ా ము ిత

ా స్మాచార్ెం
మ౒ధులలో ఉెంచినప్ుుడు ముెంద్ు ర స్రి ీ ర ఉెం ో లే ో చూస్ుక్ో రమ౎. ీనిని స్రియిైన
కిమెంలో అమరి ప్ా పే లోను ారీఖ్ును, అెం రనిన నమోద్ు చేయామ౎.


1. మ౒ధులు అెంటే ఏ టి? మ ిెంప్ు ప్ాక్య

రి లో మ౒ధుల మౌకక ఉప్మ్గెం ఏ టి?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________
16.3.7 Project Work

( మాకలపన పని)
నిరిాష్ట ైన గమా లను స్ర ిెంచ ానిక్ర మ౒ ా ర్ుాలకు వ్ క్రుగతెం ర లే ా స్మూహెం ర
ప్రాకలున ప్ని మ౒ ా ర్ుాలకు ఇవ్ాడెం జరి ిెం ి. ఈ ప్రాకలునలు అనాయిెంచడెం ాారర
ద్ ు ాెంశ ేకర్ణ జర్ుగుత ెం ి. ఒక ప్ూటక్ర ఒక ాని క ాన ఎకుకవ్ ప్రాకలునలు స్ుక్ో రమ౎.
ప్రాకలునలు ప్రి ోధనలు చేయడెం, ేకరిెంచడెం, అనాయిెంచడెం, మ౒శ ీకరిెంచడెం,
స్ర ార్ణీకర్ణెం లాెంటి అవ్క్ర రలను అెం ిస్ు ు ానయి. ఈ అవ్క్ర రలు తర్గ ని మ౒తెం ో
ము ిప్ ేలా చే ట ఒకరిక్ొకర్ు అభ్ టెంచే మ౒ ా ానిన ెమ౎యప్ర్ుస్రుయి.
ర్ు మ౒ ా ర్ుాల క్ొర్కు ప్రాకలునలు ఎెంచుకుననప్ుుడు, క్ొనిన అెం రలను
ద్ృష్టటలో పెటట ుక్ో రమ౎. ప్రాకలునలు మ౒ ా ర్ుాల మౌకక స్రయిని బటిట, మరీ స్ులువ్ు ర
క్రకుెం ా అలాగని మరీ కష్ట ెం ర ఉెండకుెం ా చూ ామ౎. ఎకుకవ్ ర స్మూహ ప్రాకలునలలో
మ౒ ా ర్ుాలు ప్రల్ీ ేలా రటిని ఎెంచుక్ో రమ౎. రరి ద్ ఆరిాక ార్ెం ప్ద్కుెం ా ప్రాకలునలకు
క్రవ్ల టన స్రమ ిని ఇర్ుగు ప్ ర్ుగు నుెంచి స్ులువ్ు ర లభిెంచేలా చూస్ుక్ో రమ౎.
నిరిాష్ట ప్ ాావ్ళి ాారర ప్రాకలునలను నిర్ా ెంచగల రమ౎. మ౓లయి ే ప్రఠ రలలో వ్నర్ుల
స్లానిన ఏర్ుర్చామ౎, ఎకకడ ప్రాకలునలను ేకరిెంచామ౎.


1. ప్రఠ రల మౌకక ప్రి ట ని మరియు మ౒ ా ర్ుాల ్ైఖ్రిని గుర్ుుెంచుకుని ప్ా 6,7,8
తర్గత ల నుెం ి ప్నిమ౒ద్ కు స్ెంబెం ిెంచి రెండు ప్రాకలునలను తయార్ు చేయెం .ి
అెం ేక్రకుెం ా రర్ు ఏ ్లలో చే రరో ెమ౎యప్ర్చి మరియు రటి మౌకక లక్ష్య లను
రరయెం .ి
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________
16.4 Role of peer group in Assessment

(మ ాంపులో సహవి ాయరధధల మతా)
మొతు ెం ద్ పటలల ర ి మౌకక అభివ్ృ ా ి నిర్ెంతర్ స్మగి మూలా ెంకనెం ాారర
ెలుస్ుక్ొనవ్చు . ఇ ి మ౒మ౒ధ ర్క్రల స్రధ ాలు మరియు స్రెంక్ే కతల ాారర
ఉప్మ్ ిెంచుక్ోవ్డ ే క్రక మ౒మ౒ధ మూలా ెంకన కర్ు ల గూరి కూ ా ెమ౎యజేస్ు ుెం ి.
ఉప్ర ా యులు మరియు ఇతర్ులే క్రకుెం ా మ౒ ా ర్ుాలు కూ ా మ ిెంప్ు మరియు
మూలా ెంకన ప్ాక్య

రి ల ద్ అవ్ రహన కమ౎ ి ానిని కిమానుగతెం చేస్ుకుెంటార్ు.
ఇకకడ ఇతర్ వ్ కుుల ో ప్రటు స్హ మ౒ ా ర్ుాల ప్రతాను ప్టిటెంచుక్ోకుెం ా
ఉెండలేము. ఈ ప్ర ర ెంశెం లో స్హమ౒ ా ర్ుాల మౌకక ప్రతాను గూరి చరి ెంచబ ిన ి.
స్ర ార్ణెం ర అభ్ స్ ా ప్ాక్రియల స్మయెంలో చేస్ు ునన ప్నిని గూరి మ౒మ౒ధ ర్క్రల ప్ాశనలను
స్హ మ౒ ా ర్ుాలను అడగడెం చూస్ుుెంటాెం.
1. స్ుర్భి, నువ్ుా చెప్ుు ేను ర్ెంగును ప్ూరిు ర నిెంప్ర ా లే ా ? ేరే ర్ెంగు మారి ేు ఇెంక్ర
బాగుెంటుెం ేమో క ా?

2. నువ్ుా చెప్ుు? ోలుబొ మ క్ర చెవ్ులు స్రి ీ ర అమరర ా! లే ా? గటిట అటట బద్ులు
గుడడ ముకకల ో చెవ్ులు ర ఉప్మ్ ి ేు ఇెంక్ర బాగుెంటుెం ా?
3. మనెం,ఇలా చూడు: ఇస్ుకను చాలా తు ర తయార్ుచే రను, ఇెంక్ర తు ర
తయార్ుచేయామ౎?
ఈ ప్ాశనలని ద్ృష్టటలో పెటట ుక్ో రమ౎. ఇకకడ మ౒ ా ర్ుాలు తమ స్హచర్ మ౒ ా ర్ుాల ో కమ౎ ట
మ ిెంప్ు చేస్ు రర్ు. క్ొనిన స్ెంఘటనలు ఇకకడ తర్గ గ ిలో జరి రయి. ఎప్ుుడయి ే
మ౒ ా ర్ుాలు తమ ేన త ల మౌకక ప్నిని ర ఖ్ా నిెంచెం ి. ఉ ా:-
1. ట ా ార్టా , న్నవ్ు ఒక అెంద్ ైన ొడుగు లే ా ముస్ుగు తయార్ుచే ట ావ్ు క్రన్న అ ి
బలెం ర లేద్ు. గటిట క్ర ితెం బద్ులు న్నవ్ు క్రర్టరట్ ర ి ే అ ి చాలా స్మయెం
2. మ౒ ా ర్ుాలను రరి స్ాెంతెం ర యిెంక్ే ెై ా తయార్ు చేయమ ామ౎.
3. ఉప్ర ా యుడు నమూ ా ర ఒక బొ మ ను తయార్ు చేయగల రమ౎.
పెైన ే టన మ౒ష్యాలను స్ెంబెం ిెంచి ర్ు ఏ ఊ ెంచార్ు. అవ్ును ర్ు స్రియిైన ే
ఊ ెంచార్ు. ఇకకడ స్హ మ౒ ా ర్ుాలెంద్ర్ూ ఒకరిక్ొకర్ు మ ిెంప్ు చేస్ుకుెంటు ానర్ు. రరి
మ ిెంప్ు అనియతెం ర ఉెం ి రరి కిమానుగతక్ర స్రియిైన స్లహాలు ఇవ్ాడెం జరి ిెం ి.
మ ిెంప్ు ప్ాక్య
రి లో ప్ామ్జ ాల ప్ాక్రర్ెం రరి ఆలోచనలను ప్రిమ౗మ౎ెంచామ౎. ీనిన
స్ర ిెంచాలనుకుెంటే క్ొనిన అెం రలను ద్ృష్టటలో పెటట ుక్ో రమ౎.
1. స్హ మ౒ ా ర్ుాల మ ిెంప్ుకు స్ెంబెం ిెంచి ఒక ప్రాకలున తయార్ుచేయెం .ి
1. ఎలాెంటి కృ ా లలో స్హ మ౒ ా ర్ుాల మౌకక స్ూచనలను స్ుక్ోవ్డెం జర్ుగుత ెం ి.
2. రరి స్ూచనల ద్ ఉనన మ౒శాస్న్నయత ఏ టి.
3. ఎవ్రి గురిెంచి, ఎలాెంటి స్హ మ౒ ా ర్ుాల స్రియిన

ై మరియు నిస్రార్ా ైన స్ూచనలు
ఇచా ర్ు.

2. మౌకక స్ ెంత ఆలోచనలను ఇమాడ కుెం ా స్హ మ౒ ా ర్ుాల మౌకక స్ూచనలను
నమోద్ు చేయెం .ి
3. స్హమ౒ ా ర్ుాల మౌకక ా రలను చేర్ు త ననప్ుుడు స్హ మ౒ ా ర్ుాల మధ ఎలాెంటి
ొడవ్లు లేకుెం ా చూస్ుక్ో రమ౎. అలాెంటి స్హమ౒ ా ర్ుాలు స్ర ార్ణెం ర స్రార్ాప్ూరిత ైన
స్ూచనలు ఇస్రుర్ు.
16.5 Role of parents in Assessment

(మ ాంపులో తల్లి ద్ాండ్రాల మతా)
తమ౎ల ద్ెండుాల ాారర చేయద్ ిన చాలా కృ ా లను మరియు ఆటలను ప్రఠ
ప్ాణాళికలో ప్ ెంద్ుప్ర్చబ ిన ి. అెంద్ర్ూ క్రకప్ో యి ా, క్ొెంతమెం ి పటలలల తమ౎ల ద్ెండుాలు
రరిక్ర చేత ్ైనెంత స్హక్రరరనిన అెం ిెంచడెం, గర్ాెం ర స్ుకుెంటార్ు. ీనిక్ర తమ౎ల ద్ెండుాలు
అక్షరరస్ు లు క్రనకకర్లేద్ు. నిర్క్షరరస్ త గల తమ౎ల ద్ెండుాలు కూ ా బో ధన – అభ్ స్ ా
ప్ాక్య
రి లలో స్హక్రరరనిన అెం ిస్ు ుెంటార్ు.
అ ే మ౒ధెం ర ే వు ,ీ కుమ రి, వ్డాెం ి మరియు ఇతర్ కళాక్రర్ులు ప్నిని ఆస్రా ిస్ు ూ,
ప్ని మౌకక ముఖ్ ప్రతాను అెంద్ ైన వ్స్ుువ్ులు తయార్ుచేయడెం ాారర మ౒ ా ర్ుాలకు
ఉప్మ్గప్డ ార్ు. స్రనిక ర ావ్ర్ణెంలో మటిట బొ మ ల తయారీ గూరి స్రియిైన
స్మాచారరనిన రిమ పెద్ల ాారర ెలుస్ుక్ో రమ౎.
1. పటలలలను మ౒హార్యాతాలకు స్ుకుని ్ళల ాలనుకు ేటప్ుుడు మనెం క్ొెంత ఇబబెం ిని
ఎద్ుర్ుకెంటాెం. మ౒హార్యాతాను ర్ద్ు చేస్ుక్ోవ్డమా లేక తమ౎ల ద్ెండుాల మౌకక
స్హక్రరరనిన స్ుకుెంటారర?
2. స్రనిక ర ావ్ర్ణెంలో చాలా ర్క్రల చెటల ు మరియు మొకకలు ర్ు గురిుెంచలేనిమ౒,
ఉెంటే, ఇతర్ ఉప్ర ా యుల ో కూ ా గురిుెంచలేర్ు. రటిని గురిుెంచే స్రమరరాానిన
తమ౎ల ద్ెండుాల ాారర ెలుస్ుక్ోవ్ ానిక్ర ఇబబెం ి ప్డకూడద్ు.

3. క్ొెంతమెం ి మ౒ ా ర్ుాల మౌకక తమ౎ల ద్ెండుాలు, అనన, అకక లే ా ేరొక బెంధువ్ులు
ఎవ్రై ా మ్ ర కృ ా లు చెయ డెంలో నిష్రణత లయి ే రరి స్హాయానిన స్ుక్ో రమ౎.
4. ప్ెండుగలు మొద్ల ైనమ౒ చేయ ానిక్ర తమ౎ల ద్ెండుాల మౌకక ప్రతాక్ర ఎలాెంటి ప్రి త లు
ఉెండవ్ు, ఉెండకూడద్ు. తమ౎ల ద్ెండుాల మౌకక స్రెం క ేప్ ా నిన ద్ృష్టటలో ఉెంచుకుని
రర్ు అనిన ర్క్రల ప్ెండుగలలోనూ రరి ప్రి ఎెంతవ్ర్కు ఉెం ో మ౒శ ీకరిెంచుక్ో రమ౎.
5. ఈ ర్కెం ర మ ిెంప్ులో తమ౎ల ద్ెండుాల ప్రతా ముఖ్ ైన ి ర ఉెం ,ి పటలలల అభివ్ృ ా ి
ోడుడుత ెం ి.

1. ప్నిమ౒ద్ ఆ ారిత కృ ా లలో స్హ మ౒ ా ర్ుాల ప్రతా గురిెంచి ఆలోచనలు రరయెం ి.
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
______________________________________________________________
2. “నిర్క్షరరస్ త తమ౎ల ద్ెండుాలు మ ిెంప్ు కర్ు ర స్హక్రరరనిన అెం ివ్ాలేర్ు” ఈ రఖ్ ము ో
ర్ు
ఏక్ీవ్భిస్ుు ానరర/లే ా. క్రర్ణాల ో జ రబులు ఇవ్ాెం ి.
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
______________________________________________________________

16.6 How to Communicate the progress reports to the students

and parents (పుర్ోగ్తి ని ేద్నను తల్లి ద్ాండ్రాలు మర్ియు వి ాయరధధలకు
అాంద్జేయడ్ాం ఎల్)
మ౒ ా రిా మౌకక ప్ురోగ గూరి మ౒ ా రిాక్ర మరియు తమ౎ల ద్ెండుాలక్ర కూ ా
స్మాచారరనిన అెంద్జేయామ౎. ర్ు మ ిెంప్ు మౌకక లక్ష్య లను గుర్ుుెంచుకుెంటే, రరి
మౌకక ప్ురోగ ని ప్ెంచుక్ోకప్ో ే ాని వ్లన మ ిెంప్ు లక్ష్య లను ప్ూరిు ర స్ర ిెంచనటేల .
తమ౎ల ద్ెండుాలకు మరియు మ౒ ా ర్ుాలకు రరి మౌకక ప్ురోగ ని ని ే ిెంచ ానిక్ర గల
క్ొనిన క్రర్ణాలను చూ ాెం.
1. మ౒ ా రిా మౌకక వ్ క్రుగత మరియు ప్ా ే క క్రర్ స్రధ ాలు, అవ్స్రరలు మరియు ప్ావ్ర్ు న
మొద్ల ైన రటిని గూరి తమ౎ల ద్ెండుాలకు ెమ౎యజేయామ౎.
2. అభ్ స్ ా ప్రి టత లకు ఎలాెంటి ప్రి త

ట లు స్రిప్డ ామ్ ప్ాణాళిక్ర ర్చ ా చేయామ౎.
3. రరి పటలలల మౌకక ఇష్రటమ౎న, స్రమరరాానిన, ్ైఖ్ర్ుమ౎న గురిుెంచమ ామ౎.
4. వాయ మ ిెంప్ుకు తమ౎ల ద్ెండుాలను మరియు మ౒ ా ర్ుాలను ప్ో ా తస ెంచామ౎.
5. మ ిెంప్ు ప్ాక్య
రి మరియు ేనహప్ూర్ాకెం ర పటలల రడు లగ ానిక్ర తనలో ఉనన
భ్యానిన త ీ ెంి చామ౎.
16.6.1 Methods of Communication (పాసమర పద్ధ తులు)
స్ర ార్ణెం ర ప్రఠ రలలో ఉెం ే మ౒ ా ర్ుాల గూరి తమ౎ల ద్ెండుాలకు ఎటువ్ెంటి
స్మాచారర ్ైన ా ఇ ేు ానిన ఏమెంటార్ు? ర్ు స్రి ీ ర ే ఊ ెంచార్ు. ానిని ని ే ిక లే ా
అభివ్ృ ా ి ప్ా బిెంబము అెంటార్ు. ీనిలో మ౒ ా రిా స్ెంవ్తసర్ెంలో మూడు స్రర్ుల జరి ే
ప్రీక్షలలో ఎనిన మార్ుకలు స్ర ిెంచాడు అ ే ానిన గనిస్రుము. క్ొనిన స్ెంద్రరాలలో,
హాజర్ు, ప్ావ్ర్ు న, శుభ్ాత మొద్ల ైన రటిని కూ ా చూస్రుెం. క్రని ఇ ి స్రిప్ో ద్ు. ఎెంద్ుకెం ే
నిర్ెంతర్ మరియు స్మగి మూలా ెంకనెం అ ే ి నిర్ెంతర్ ప్ాక్య

రి . క్రబటిట చాలా ర్క్రల

ప్ద్ా త ల ాారర తమ౎ల ద్ెండుాలకు స్మాచారరనిన ఇస్రుము. స్ర ార్ణెం ర తమ౎ల ద్ెండుాలు చాలా
ఆతా త ో తన పటలల రడు ప్రఠ రలలో ఏ చూస్ుు ానడు మరియు ఏ అభ్ టస్ు ు ానడు
అ ే ి ెలుస్ుక్ో రలను - కుెంటాడు. ఎలా ఇతర్ పటలలలు రరి స్రమరరాాలను
ప్ాద్రిశస్ుు ానర్ు? తన పటలల ర ి ో ప్ో మ౎ చూ ేు ఇతర్ పటలలల మౌకక అభివ్ృ ా ి ఎలా ఉెం ి
అని ెలుస్ుకుెంటాడు. స్ర ార్ణెం ర ఉప్ర ా యులు ‘మెంచి ి’, ‘చాలా మెంచి ి’ అ ేమ౒
రరస్ూ
ు ఉెంటార్ు లే ా ‘ఇెంక్ర ఎకుకవ్ కష్ట ప్ ామ౎’,అని, ఇమ౒ స్రిప్ో ాయనుకుెంటు ానరర?
మ౓లయినెంతవ్ర్కూ స్ులభ్ ైన ప్ ాల ో తమ౎ల ద్ెండుాలకు ెలప్రమ౎.
1. పటలల రడు ఏ చేస్ు ు ానడు? తను ఏ చేయాలనుకుెంటు ానడు? తను చే ే మ౒ ానెంలో
ఏ ై ా ఇబబెంద్ులు ఉ ానయా?
2. ఎలా పటలలలు అభ్ టస్ు ు ానర్ు?
3. రర్ు చే టన ప్నిని ఉ ాహర్ణ ాారర చూపటెంచెం ి?
4. స్హక్రర్ెం, బాధ త, మొద్లుపెటటడెం, స్ునినతతాెం మరియు ఇష్ట ెం గూరి మాటాల ామ౎.
5. ఏ మ౒ధెం ర తమ౎ల ద్ెండుాలు రరి పటలలలకు ఉప్మ్గప్ ాలో స్లహామ౎ రామ౎.
6. తమ౎ల ద్ెండుాలని తన పటలల రడు ఇెంటి ద్గీ ర్ ఎలా ఉెంటు ానడు, ప్ని చేస్ు ుననప్ుుడు
మరియు తన మౌకక ప్ావ్ర్ు న ఎలా ఉెం .ి అ ే రటి ద్ ప్ాశనలు అడ రమ౎.
16.6.2 Points of Communication (పాసమర సమానాలు)
ఈ క్రెంి ి ెలుప్బ ిన అెం రలను తమ౎ల ద్ెండుాలకు ెమ౎యజేయామ౎,
మ౒ ా రిా పేర్ు :
ెక్షను/మ౒ ాగము :
కృత ము పేర్ు :
1. ఉప్మ్ ిెంచిన స్మయెం (మ౒ ా రిా చేత)
2. ఉప్మ్ ిెంచిన ప్రికరరలు
3. ఉప్మ్ ిెంచిన వ్స్ుు స్రమ ి

4. ఉప్మ్ ిెంచిన ప్ద్ా /స్రెంక్ే కత
5. స్ృష్టటెంచిన వ్స్ుువ్ుల ఉప్మ్గెం
6. ప్ా ాన ైన ర వు య
ీ స్ూతాము
7. స్మూహ స్హక్రర్ెం
8. ప్నిక్ొర్కు తయార్వ్డెం
9. స్ుర్క్ష్ితెం ర ప్నిచే ే మ౒ ానెం
10. ప్ని స్లానిన అమర్ు క్ోవ్డెం
11. ఫమ౎ ానిన ఇవ్ాడెం.
కృత ము ఉతు ు చే ే రర టని బటిట క్రకుెం ా ేవ్ ద్ ఆ ార్ప్ ి ఉెంటే, మ౒లువ్లు మరియు
్ైఖ్ర్ులకు స్ెంబెం ిెంచిన అెం రలను జయ గితు ర ప్రిమ౗మ౎ెంచామ౎.
16.7 Let us Sum Up (సాంహావలోకనాం)
మూలా ెంకనెం అ ే ి బో ధన మరియు అభ్ స్నలో ముఖ్ ైన ాగము ఈ ప్ాక్రియ
నిర్ెంతర్ెం ర ప్రఠ ప్ాణాళికలో ఇ ి ఉెంటుెం ి. ఇ ి నిర్ెంతర్ెం ర స్మగి ైన ద్ృష్టట ో
ఉెంటుెం .ి గరిష్టెం ర ప్రీక్షల బో ధన మరియు అభ్ స్ ా ప్ాక్య

రి లను ఆ ారితెం ర
ఉెంటాయని మనకు అనుభ్వ్ప్ూర్ాకెం ర ెలుస్ు. క్రన్న రాత ప్రీక్షలు ే ఎకుకవ్ ర
ఆ ార్ప్డ ాము. స్మయానిన బటిట మూలా ెంకనెం మార్ుత ెం .ి ఇప్ుుడు అభివ్ృ ా ి
మరియు మ ిెంప్ును బటిట నిర్ెంతర్ ప్ాక్య

రి ర స్రగుత ెంద్ని గుర్ుుెంచుక్ో రమ౎. మ ిెంప్ు
మాధ మెంలో ఒక స్రెంక్ే కతకు బద్ులు చాలా స్రెంక్ే కతలు రడుత ానము. ఉ ా: ఒక
్ైప్ు మ ిెంప్ునకు ఆ ార్ెం ప్రిమ౗లన అయి ే రెండవ్ ్ైప్ు క్రర్ స్రధన ాారర అెంటే ప్ాశనలు
అడగడెం, మ౒ధులు ఆ ార్ెం ర ప్రాకలునలు తయార్ుచేయడెం లాెంటిమ౒. ప్ాస్ు ుత ప్ర ర ెంశెంలో
మ ిెంప్ు మౌకక మ ిెంప్ు మౌకక స్ార్ూప్ము గూరి అవ్ రహన చేస్ుకుెంటాెం. మ ిెంప్ు

మరియు మూలా ెంకనెం ప్రర య ప్ ాలు క్రవ్ు, క్రన్న ఆ రెం ిెంటి మధ స్ెంబెంధెం
ఉెంటుెం .ి
స్మగి మూలా ెంకనెం క్ొర్కు నిర్ెంతర్ెం ర మ ిెంప్ు ప్ాక్య

రి ో ము ిప్ ామ౎.
మూలా ెంక ా ప్ాక్య

రి లో ఉప్ర ా యుల ో ప్రటు స్మవ్యస్ుకలు, తమ౎ల ద్ెండుాలు, మ౒ ా రిా
తమెంతట ాము ర ప్రల్ీ ామ౎.
చివ్ర్ ర మనెం మ ిెంప్ు మరియు మూలా ెంకనెం ద్ అవ్ రహనను అభివ్ృ ా ి
చేస్ుకుెంటే స్రిప్ో ద్ు. మ౒ ా ర్ుాల అభివ్ృ ా క్

ి ర స్ెంబెం ిెంచిన ముఖ్ా ెం రలు, పటలల రడు మౌకక
ప్ావ్ర్ు నలు ఎప్ుటికప్ుుడు తమ౎ల ద్ెండుాలకు ెమ౎యజేస్ు ూ రరి ఉనన క్ర ఉప్మ్గప్ ామ౎.

(సాంపా ాంపు గ్రాం ాలు మర్ియు ఉపయుక్మతలు)
1. National Curriculum Frame Work 2005, National Council of Educational

2. Creation (Srijan) (2009) Sharada Kumari, District Institute of Education and
Training (DIET) Keshavapuram, Delhi.
3. Source Book on Assessment for Class I – V (2000) NCERT, New Delhi.
4. Reflections on School Education, Vol. I Issue I, SCERT, New Delhi.
16.9 Unit – End Exercises ( మఠ్మయాంశాం పరయాంత అభ్యసనములు)
1. మూలా ెంకనెం అెంటే ఏ టి? మూలా ెంక ానిక్ర మరియు మ ిెంప్ుకు ఉనన ే ాలు/
బే ాలు ఏ టి?
2. అనుభ్ రల ఆ ార్ెం ర ప్ాస్ు ుత ర్ూప్ెంలో ఉనన మ ిెంప్ు మరియు మాలా ెంక ానిన
స్రెంప్ా ాయక ర్ూప్ెం ో ప్ో మ౎ చూడెం ి. ఆ బే ాలను కన్నస్ెం 6 అెం రలు ర రరయెం ి?
3. ఉప్ర ా యు ే క్రకుెం ా మూలా ెంక ా ప్ాక్య

రి లోఇెంక్వ్ర్ు ఇ ి ఉెంటార్ు? ఎెంద్ుకు?

4. స్మూహ మూలా ెంకనము ాారర మనకు ఏ అవ్ రహ అవ్ుత ెం ి? ప్నిమ౒ద్ లో
రటి మౌకక ఉప్మ్ రలను 5 అెం రల ో రరయెం ి?
5. ప్రత లే ా క్ొతు రరరు ప్ ాకల ో మ౒ ా ర్ుాలు చినన క్ర ితప్ు స్ెంచి
తయార్ుచేస్ు ు ానర్ు. ఏ ప్ద్ా రరి మౌకక మ ిెంప్ునకు ఉప్మ్గప్డుత ెం ి?
ఎెంద్ుకు?
6. 7 వ్ తర్గ క్ర చెెం ిన మ౒ ా ర్ుాలు ప్రాెంగణానిన అలెంకరిెంచడెంలో రిక లేకుెం ా
ఉ ానర్ు. రరిని ర్ు మూలా ెంకనెం చేయ ానిక్ర ప్రిమ౗మ౎ెంచామ౎. ఏ అెం రల ద్ ర్ు
ప్రిమ౗లన క్ోస్ెం ద్ృష్టట పెడ ార్ు?

Unit 1-అర్హతలు కళలు మరియు కళలు విద్య (సిద్ధాంతం) నిర్మా ణం: Ranjith Keiy Saadi Singh Holchah- Books for needed students

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Unit 1-అర్హతలు కళలు మరియు కళలు విద్య (సిద్ధాంతం) నిర్మా ణం: Ranjith Keiy Saadi Singh Holchah- Books for needed students

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ranjith Keiy Saadi Singh Holchah- Books for needed students

Unit 1- అర్హతలు కళలు మరియు కళలు విద్య (సిద్ధాంతం) నిర్మా ణం

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 1

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

1.2 ART విద్య యొక్క భావన మరియు భావన

ఏమిటి1.2.1 ART విద్య అంటే ఏమిటి?

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 2

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 3

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

1.2.3 సమర్థ న కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లు?

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 4

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

సంగీత పాఠశాల విద్యం

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 5

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 6

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

ఒపు్ప/ త పాఠశాల విద్యపు్ప

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 7

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

• సంపూర్ణ జ్ఞా9న ం పొందడం

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 8

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

*సరిహదుiలన ు దాటి కళ విద్య యొక్క అర్థం మరియు భావన లన ు తెలుసుకోవడం"

ప్రేరొ్క అర్థం మరియు భావన నా లక్ష్యాలు్నరు

• వ్యకి్తగత పాఠశాల విద్య పొఫైల్ మరియు అభివృది్ధ

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 9

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 10

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

.................. ..... ......................................................... .......

.................. ..... ......................................................... .......

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 11

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

..................... ..... ...................................................... .......

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 12

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 13

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

1.3.1 దృశ్య కళల అవసరం మరియు ప్రా+ముఖ్యత

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 14

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

1. పరిచయ చర్యలు: డాకు్యమెంటే ఏమిటిషన్ కారుìలన ు త పాఠశాల విద్యయారు చేయడం

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 15

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

" 1. పరిచయ చర్యలు

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 16

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 17

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

1.3.2 ప+దర్శనా కళల అవసరం మరియు ప్రా+ముఖ్యత

ఎ) అభిన యాలన ు వ్యక్తపరచుట

విదా్యరు్థలన ు ప్రోత పాఠశాల విద్య్సహించడంపై దృషిX పెటX ండి

• ఉద్యమం అవకాశాల పరిధి అనేtషించడాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్యకి

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 18

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

బి) ఉప్రాయాలు మరియు సూ్పరి్త

ప్రాథమిక విద్యలో ప్రదర్శనా కళలు డిప్ల మా (D.El.Ed)D.El.Ed)) 19

Hamaara Gareeb Telegram Group link : t.me/hitl1

d) భావయుక్తమైన విషయాలు చేయడం

1.3.2.3 సంగీత పాఠశాల విద్య పపంచ o

ఎ) విన డాని ప్రాముఖ్యత పాఠశాల విద్య్ననేరు్చకోవడం