Tải file Word tại website - Hotline:: Bài 1: (HSG ĐB Sông Cửu Long) a

Tải file Word tại website http://dethithpt.com – Hotline : 096.79.79.
369
CHUYÊN ĐỀ ÔN THI HỌC SINH GIỎI LỚP 12
Bài 1: (HSG ĐB Sông Cửu Long)
a. Tìm thời gian tối thiểu để một vận động viên lái môtô vượt qua một khúc quanh có độ dài bằng 1/3
đường tròn bán kính R. Cho hệ số ma sát nghỉ giữa bánh xe và mặt đường là , mặt đường được làm
nghiêng một góc  so với mặt phẳng nằm ngang.
b. Tính công suất giới hạn của động cơ lúc ấy. Coi các bánh xe đều là bánh phát động.
Giải
a. ma  P  R  P  N  Fmsn (1)
Chiếu lên Oy: 0  mg  Fmsn sin   N cos 
 mg  N cos   Fmsn sin    N sin 
mg
N R
cos    sin  (2)
2
mV max
 Fmsn cos   N sin    N cos   N sin 
Chiếu lên Ox: R (3) N R y
gR    tg  gR    tg 
V   Vmax  P
Từ (2) và (3) 1  tg 1   tg O x
Fms
Vậy vận động viên chạy đều với tốc độ tối đa, ta có tmin là:
R 1  tg 
n 
s 2 R 1  tg 2
tmin   
Vmax 3 gR    tg  3 g    tg 
b. Ta có: P = F.V
 F  Fmsn max   N  mg gR    tg 
Pmax khi :   Pmax 
V  Vmax cos    sin  1   tg
Bài 4: (Dao động điều hòa). Từ điểm A trong lòng một cái chén tròn M đặt
trên mặt sàn phẳng nằm ngang, người ta thả một vật m nhỏ (hình vẽ). Vật m y
chuyển động trong mặt phẳng thẳng đứng, đến B thì quay lại. Bỏ qua ma sát
giữa chén M và m.
O O x
a.Tìm thời gian để m chuyển động từ A đến B. Biết A ở cách điểm giữa I của
M
chén một khoảng rất ngắn so với bán kính R. Chén đứng yên.
b. Tính hệ số ma sát nghỉ giữa chén và sàn.
 N
NM
Giải m
a. Ta có: ma  P  N Fmsn I A
* Chiếu lên phương tiếp tuyến:
x
mat   P sin   mg N'
R PM
 x  x  0
" 2 g
Với:  2 
R
1 T R
Từ đó cho thấy m dao động điều hoà, thời gian đi từ A đến B là chu kỳ dao động. t   
2 2 g
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi – tài liệu file word mới nhất
Tải file Word tại website http://dethithpt.com – Hotline : 096.79.79.369
b. Chén đứng yên nên: PM  N M  N '  Fmsn  0 (1)

* Chiếu (1) lên phương Oy:  PM  N M  N cos   0
'
Với N' = N (2)
 mV 2
 mV 2
  N  mg cos   N   mg cos 
Ở góc lệch , Với m có:  R 2  2
R
 mV  mgh  mgh  mV  mgR  cos   cos  
 2  2
0 0
 N  mg  3cos   2 cos  0 
(3)
Từ (2) và (3) ta được: N M  Mg  mg cos   3cos   2 cos  0  (4)
* Chiếu (1) lên Ox: N ' sin   Fmsn  0  N sin   Fmsn   N y
N sin  ( N sin  ) max
  O x
NM ( N M ) min O
M
 N sin   mg  3cos   2 cos  0  sin 
 (0 bé;   0 )  N
 N M  Mg  mg cos   3cos   2 cos  0  NM
m
  N sin  max ;( N M ) min khi  = 0 I
Fmsn A
m sin 2
Vậy: 

2 M  m cos 2   N'
PMM
Câu 4:(HSG Kiên Giang): Ba quả cầu có thể trượt không ma sát trên một
thanh cứng,mảnh nằm ngang.Biết khối lượng 2 quả cầu 1 và 2 là m1  m2  m ;lò xo có độ cứng K và khối
m
lượng không đáng kể.Quả cầu 3 có khối lượng m3  .Lúc đầu 2 quả cầu 1,2 đứng yên,lò xo có độ dài tự
2

nhiên l0 .Truyền cho m3 vận tốc v0 đến va chạm đàn hồi vào quả cầu 1. Sau 3 v0 1 2
va chạm,khối tâm G cuả các quả cầu 1,2 chuyển động như thế nào?Tìm vận
tốc cuả G.Chứng minh rằng hai quả cầu 1 và 2 dao động điều hoà ngược pha
quanh vị trí cố định đối với G.Tìm chu kỳ và biên độ dao động cuả các vật.
ĐÁP ÁN
a.Chuyển động cuả khối tâm G:
Vì quả cầu 3 va chạm đàn hồi với quả cầu 1 và hệ kín nên động lượng(theo phương ngang) và động năng
được bảo toàn.Gọi v1 , v3 là vận tốc quả cầu 1 và 3 sau va chạm,ta có:
m m m v02 mv12 m v32
v0  mv1  v3 (1)   (2)  3v32  2v0v3  v02 (3)
2 2 2 2 2 2 2
v 2v
(3) có nghiệm v3  v0 (loại vì vô lý) và v3   0 (4) Đưa (4) vào (1) ta có: v1  0
3 3
Hệ hai quả cầu 1 và 2 là hệ cô lập nên khối tâm G chuyển động thẳng đều.Từ toạ độ khối tâm,ta có :
m x  m2 x2 dx m v  m2v2
xG  1 1  G  vG  1 1 (6)
m1  m2 dt m1  m2
2v 2v
m1 0 m 0
Sau va chạm: v1 
2v0
và v2  0 nên (6) cho ta: vG  3  3  v0 (7)
3 m1  m2 m  m 3
b.Dao động cuả quả cầu 1 và 2
+Chọn trục toạ độ Ox nằm ngang,gốc O trùng với khối tâm G cuả hai quả cầu
+Khi lò xo chưa biến dạng,gọi 01 , 02 là vị trí cân bằng cuả hai quả cầu.Lúc đó x1 , x2 là toạ độ cuả hai quả
cầu.Toạ độ cuả khối tâm là :
 m1 x1  m2 x2 l
xG   0 Với m1  m2 thì x1  x2 
m1  m2 2
K'
Phương trình chuyển động cuả m1  m là: mx ''   K ' x  x ''  x  0 (8)
m
l
Do khối tâm đứng yên và luôn có x1  x2  nên ta coi G là nơi buộc chặt cuả hai con lắc có khối lượng
2
l
m1 , m2 và chiều dài lò xo là
2
2K
Độ cứng cuả lò xo tỉ lệ nghịch với chiều dài nên K’ = 2 K,nên (8) viết là: x ''  x0
m
2K
Tần số góc cuả dao động là : 1 
m
2 m
Chu kỳ dao động : T1   2
1 2K
m
Tương tự,m2 có chu kỳ dao động : T2  2
2K
Hai dao động này ngược pha nhau
Vận tốc cuả quả cầu 1 và 2 đối với khối tâm:

2v v v v v
v1G  v1  vG  0  0  0 v2G  v2  vG  0  0   0
3 3 3 3 3
Cơ năng bảo toàn nên biên độ dao động được tính:
m1v12G 2 KA12 v m m2v22G 2 KA22 v m
  A1  0   A2  0
2 2 3 2K 2 2 3 2K
Câu 4 : (Tiền Giang) Một hình trụ đặc đồng chất, có trọng lượng P, bán kính r đặt trong
một mặt lõm bán kính cong R như hình vẽ. Ở điểm trên hình trụ người ta gắn hai lò xo có R
k
độ cứng như nhau.Tìm chu kỳ dao động nhỏ của hình tru với giả thiết hình trụ lăn không
trượt . Xét trường hợp: không có lò xo, khi mặt lõm là mặt phẳng.
O r
Giải:

Gọi  là góc quay quanh trục C của trụ, 1 là vận tốc góc của chuyển
R
động quay quanh trục và V là vận tốc tịnh tiến của trục. k
A A’
 C
B B1
v
1   ' 
r
Mặt khác, ta có: v   '  R  r   1.r   / ( R  r )  r  ( R  r )
mv2 1 2 3
 I1  m  R  r    ' víi I  mr 2
1
Động năng: E d 
2 2
2 2 4 2
2kx 2 1
Thế năng: Et   mg  R  r  2 x  r  (R  r)  2  R  r  
2 2
1  mg 
E t  k.4  R  r  2  mg  R  r  2   4k   R  r  
2 2 2
Do đó:
2  2R  r 
Cơ năng: E = Et + Ed = const . Lấy đạo hàm hai vế
mg
4k 
3  mg  2 2  R  r  16k 2g
m   '   4k 
2
  0     
4  2  R  r   3
m 3m 3  R  r 
4
2 2
Vậy chu kỳ dao động T = 
 2 g 16k

3 (R  r) m
2g
Trường hợp riêng: - Khi k = 0 thì 
3 R  r 
16k
- Khi R   thì :  
3m
Bài 4 (HSG Lao Cai): Con lắc lò xo đặt thẳng đứng (như hình vẽ 4), đầu dưới gắn chặt vào mặt sàn, đầu
trên gắn vật m1= 300g đang đứng yên ở vị trí cân bằng, độ cứng của lò xo là k = 200 N/m. Từ độ cao h =
3,75cm so với m1, người ta thả rơi tự do vật m2 = 200 g, va chạm mềm với m1. Sau va chạm cả hai vật
cùng dao động điều hoà theo phương thẳng đứng. Lấy g = 10 m/s2, bỏ qua mọi ma sát.
a. Tính vận tốc của m1 ngay sau va chạm.
b. Hãy viết phương trình dao động của hệ hai vật m1 và m2.
GIẢI
3
a. Vận tốc của m2 ngay trước va chạm : v  2 gl   0,866(m / s )
2
* Xét hệ hai vật m1 và m2 ngay trước và sau va chạm, theo định luật bảo toàn động lượng ta có :
m2 .v 3
m2v  (m1  m2 ).v0  v0   (m / s)  20 3(cm / s) m2
m1  m2 5
Vì va chạm mềm nên ngay sau va chạm cả hai vật chuyển động cùng vận tốc là:
h
v0  20 3 (cm / s )
b. Chọn trục toạ độ Ox có gốc O trùng vời VTCB của hai vật, chiều dương thẳng đứng m1
hướng lên trên.
Chọn gốc thời gian là lúc hai vật bắt đầu dao động.
k
Hình vẽ
* Độ biến dạng của lò xo khi vật m1 cân bằng là :
mg
l1  1  1,5(cm)
k
(m1  m2 ) g
* Độ biến dạng của lò xo khi hai vật cân bằng là : l 2   2,5(cm)
k
k
* Tần số góc :    20(rad / s )
m1  m2
 x  A sin   1(cm)
* lúc t = 0 ta có : 
v  Ac cos   20 3 (cm / s)
1 5
 tg   vì sin   0 và cos   0    (rad )
3 6
1
Biên độ dao động là : A   2(cm)
 5 
sin  
 6 
 5 
* Vậy phương trình dao động là : x  2 sin  20t  (cm)
 6 
Bài 1 (HSG Lào Cai): Một giá nhẹ gắn trên một tấm gỗ khối lượng M đặt trên bàn nhẵn nằm ngang có
treo một quả cầu khối lượng m bằng sợi dây dài l (hình vẽ 1). Một viên đạn nhỏ khối lượng m bay ngang,
xuyên vào quả cầu và vướng kẹt ở đó.
a. Giá trị nhỏ nhất của vận tốc viên đạn bằng bao nhiêu để sợi dây quay đủ vòng
nếu tấm gỗ được giữ chặt. 
b. Vận tốc đó sẽ là bao nhiêu nếu tấm gỗ được thả tự do. V0
Giải m
m
V
a. Vận tốc của quả cầu và đạn sau khi va chạm là 0 ( với V0 là vận tốc là vận tốc của
2
đạn trước va chạm) M
* Để dây quay đủ một vòng, tại điểm cao nhất vận tốc của quả cầu là V phải thoả
m.V 2
mãn : T  mg  ( T là lực căng của dây) Do đó V = Vmin khi T = 0 Hình vẽ 1
l
 Vmin  g .l
* Theo định luật bảo toàn cơ năng, vận tốc nhỏ nhất V0 của đạn phải thoả mãn :
2mV02 2mVmin2
 4mgl   V0  2 5gl
8 2
b. Vận tốc nhỏ nhất của quả cầu tại điểm cao nhất ( đối với điểm treo) là : u min  gl
* Xét trong HQC gắn với trái đất : V1= u – umin ( u là vận tốc của vật M )
Ta có : mV0'  M .u  2m(u  gl )(1)
Mặt khác theo định luật bảo toàn cơ năng :
2m(V0' ) 2 M .u 2 2m(u  g.l ) 2 8m
 4mgl   (2) * Từ (1) và (2) ta có : V0'  2 gl (5 
A B
) R
1
8 2 2 M
Câu 4 (Đồng Tháp) Cho cơ hệ gồm vật M, các ròng rọc R1, R2 và dây treo có khối lượng
không đáng kể, ghép với nhau như hình 1. Các điểm A và B được gắn cố định vào giá đỡ. Vật
R2
M
M có khối lượng m=250(g), được treo bằng sợi dây buộc vào trục ròng rọc R2. Lò xo có độ
cứng k=100 (N/m), khối lượng không đáng kể, một đầu gắn vào trục ròng rọc R2, còn đầu kia
gắn vào đầu sợi dây vắt qua R1, R2 đầu còn lại của dây buộc vào điểm B. Bỏ qua ma sát ở các
ròng rọc, coi dây không dãn. Kéo vật M xuống dưới vị trí cân bằng một đoạn 4(cm) rồi buông
ra không vận tốc ban đầu. Chứng minh rằng vật M dao động điều hoà và viết phương trình
dao động của vật M .
Giải
- Chọn trục Ox thẳng đứng hướng xuống, gốc toạ độ O ở VTCB của M.
    
1)- Tại VTCB của vật M ta có: P  2T0  F0  0 hay P  3F0  0 (1)
- Từ (1) suy ra: mg=3k∆l0 (2)
       A B
- Tại vị trí vật M có toạ độ x bất kì ta có: P  2T  F  ma hay P  3F  ma (3) R
- Chiếu (3) lên trục toạ độ Ox ta có : 1
mg - 3k(∆l0+3x) = ma = mx’’ (4)

9k 9k
- Từ (2) và (4) ta có : x' ' x  0 đặt  2  ta có x' ' 2 x  0 (5) T F T
m m
- Phương trình (5) có nghiệm :
x = Acos( t   ) trong đó A ,  ,  là những hằng số R
2
2)- Chọn gốc thời gian là lúc thả vật. Tại thời điểm t =0 ta có: M
4 = Acos 
0 = -  Asin  .
9k
suy ra A = 4 (cm) và  = 0   60(rad/s) P
m
Vậy phương trình dao động là x = 4cos 60 t (cm)
Bài 1 (HSG Lào Cai 06-07): Một vật A chuyển động với vận tốc v0 đến va chạm hoàn D
toàn đàn hồi với vật B đang đứng yên tại C. Sau va chạm vật B chuyển động trên máng
tròn đường kính CD = 2R. Một tấm phẳng (E) đặt vuông góc với CD tại tâm O của (E)
O
máng tròn. Biết khối lượng của hai vật là bằng nhau. Bỏ qua mọi ma sát. (Hình vẽ 1)
1. Xác định vận tốc của vật B tại M mà ở đó vật bắt đầu rời khỏi máng. 
B v0 A
2. Biết v0  3,5Rg . Hỏi vật B có thể rơi vào tấm (E) không ? Nếu có hãy xác định
vị trí của vật trên tấm (E). C
Giải Hình vẽ 1
1. Vì va chạm đàn hồi, khối lượng hai vật bằng nhau nên sau va chạm vật B c/đ với
vận tốc v0 còn vật A đứng yên.
* Định luật bảo toàn cơ năng ( chọn gốc ...) D
mv 02 mv 2 
  mgR(1  sin  )  v 2  v02  2 gR(1  sin  ) (1) N
2 2 O
(E)
mv 2
* Định luật II N: mg sin   N 
R  B
P
v 2  2 Rg
* Khi vật rời máng thì N = 0  sin   0 (2) C
3Rg
v02  2 Rg Hình vẽ 1
* Vận tốc của vật B khi bắt đầu rời máng: Thay (2) vào (1) ta có : v 
3
1
2. Khi v0  3,5Rg từ (2)  vị trí vật rời máng có sin      30 0 . Vận tốc của vật lúc đó :
2
Rg
v2 
2
* Khi rời máng vật c/đ giống như vật bị ném xiên với vận tốc ban đầu là v.
Chọn trục toạ độ ...
* phương trình c/đ của vật :
1
x  (v sin  )t  R cos  y  R sin   (v cos  )t  gt 2
2
6R
* Để vật rơi vào vào tấm (E) thì : x  0 và y =0. Với x  0  t  (*)
g
Với y = 0 giải phương trình được t1 < 0 (**) So sánh (*) và (**) thấy vật B không rơi vào tấm (E)
Bài 4 (HSG Lào Cai 06-07): Cho hệ dao động như hình vẽ 4. Lò xo có khối lượng không đáng kể, độ
cứng k. Vật M = 400g có thể trượt không ma sát trên mặt phẳng nằm ngang. Hệ đang ở trạng thái cân
bằng, dùng vật m0 = 100g bắn vào M theo phương ngang với vận tốc v0 = 1m/s, va chạm là hoàn toàn đàn
hồi. Sau va chạm vật M dao động điều hoà, chiều dài cực đại và cực tiểu của của lò xo lần lượt là 28cm và
20cm.
1. Tính chu kỳ dao động của vật và độ cứng của lò xo.
2. Đặt một vật m = 100g lên trên vật M, hệ gồm hai vật m và M đang đứng yên, vẫn dùng vật m 0 bắn vào
với vận tốc v0. Va chạm là hoàn toàn đàn hồi, sau va chạm ta thấy cả hai vật cùng dao động điều hoà. Viết
phương trình dao động của hệ hai vật m và M. Chọn gốc toạ độ ở vị trí cân bằng và gốc thời gian là lúc
bắt đầu va chạm. Xác định chiều và độ lớn của lực đàn hồi cực đại, cực tiểu mà lò xo tác dụng vào điểm
cố định I trong quá trình hệ hai vật dao động.
3. Cho biết hệ số ma sát giữa vật M và vật m là  = 0,4. Hỏi vận tốc v0 của vật m0 phải nhỏ hơn giá trị
bằng bao nhiêu để vật m vẫn đứng yên (không bị trượt) trên vật M trong khi hệ dao động. Cho g = 10m/s2.
Giải
1. Va chạm đàn hồi nên động lượng và động năng được bảo toàn
 m0
m0 v02 m0 v 2 MV I k M v0
Ta có : m0 v0  m0 v  MV (1)   (2)
2 2 2
Với v , V lần lượt là vận tốc của các vật m0 và M ngay sau va chạm
2m0 v 0 Hình vẽ
* Giải hệ (1), (2) được : V   0,4(m / s)  40(cm / s)
m0  M
* Sau v/c vật M dao động điều hoà, vận tốc cực đại của vật là V = 40(cm/s)
l l V
Biên độ dao động là : A  max min = 4(cm) Ta có: V = A.      10(rad / s) => chu kỳ của dao
2 A

động là: T = ( s ) Độ cứng của lò xo : k  M . 2  40( N / m) .
5
2.
a. Va chạm đàn hồi nên động lượng và động năng được bảo toàn
m0 v02 m0 v12 ( M  m)Vh2
Ta có : m0 v0  m0 v1  ( M  m)Vh (3)   (4)
2 2 2
Với v1 , Vh lần lượt là vận tốc của các vật m0 và (M + m) ngay sau va chạm
2 m0 v 0 100
* Giải hệ (3), (4) được : Vh   (cm / s)
m0  M  m 3
* Sau v/c vật (M + m) dao động điều hoà nên phương trình dao động có dạng x  A sin(t   ) .
100
Vận tốc cực đại của hệ vật là : Vh = (cm/s).
3
k
Tần số góc :    4 5 (rad / s)
M m

Chọn trục toạ độ có gốc trùng VTCB, chiều dương cùng hướng v0 .
  0
 A sin   0 sin   0 
Lúc t = 0 ta có :    Vh
 A cos   Vh cos   0  A  . cos   3,73(cm / s)

* Vậy phương trình dao động của vật là : x  3,73sin( 4 5t )(cm)
b. * Tại các vị trí biên lực đàn hồi của lò xo tác dụng vào điểm cố định là lớn nhất ta có
Fmax  k. A  40.3,73.10 2  1,492( N )
Tại vị trí biên bên trái lực đàn hồi hướng sang bên phải
Tại vị trí biên bên phải lực đàn hồi hướng sang bên trái
* Tại VTCB lực đàn hồi của lò xo có giá trị nhỏ nhất : Fmin = 0.
3. Để vật m không bị trượt trên M trong quá trình dao động thì lực ma sát nghỉ cực đại phải có giá trị 
giá trị của lực quán tính cực đại tác dụng lên vật m (Xét trong hệ quy chiếu gắn với vật M) :
Fmsn(max)  Fqt(max) (*)
* Ta có :
Lực ma sát nghỉ CĐ : Fmsn(max)  .N  mg

Lực quán tính : Fqt  m.a  m  2 A sin(t   ) 
Để lực quán tính đạt cực đại thì sin(t   )  1  Fqt (max)  m. 2 A
g
* Từ biểu thức (*) ta có : mg  m 2 A  A 
2
Vmax Vh 2m0 v 0
* Mặt khác: A   
  m0  m  M 
2 m0 v 0 g g m0  m  M 
  2  v0   1,34(m / s)
m0  m  M   2 m0 
Vậy v0  1,34(m / s) thì vật m không bị trượt trên vật M trong quá trình hệ dao động.
Câu 4 (HSG Hậu Giang) . Một con lắc đơn có chiều dài l thực hiện dao động điều hoà trên một chiếc xe
đang lăn tự do xuống dốc không ma sát. Dốc nghiêng một góc  so với phương nằm ngang.
a) Chứng minh rằng: Vị trí cân bằng của con lắc là vị trí có dây treo vuông góc với mặt dốc.
b) Tìm biểu thức tính chu kì dao động của con lắc. Áp dụng bằng số l =1,73 m;  =300; g = 9,8 m/s2.
Đáp án
T
+ Gia tốc chuyển động xuống dốc của xe là a = gsin.
F
Xét hệ quy chiếu gắn với xe
+ Tác dụng lên con lắc tại một thời điểm nào đó có 3 lực:
Trọng lượng P,
P 
lực quán tính F
và sức căng T của dây treo. x
Tại vị trí cân bằng
  
Ta có: P  F  T  0
+ Chiếu phương trình trên xuống phương OX song song với mặt dốc ta có: Psin - F + TX = 0
Mà F = ma = mgsin
suy ra TX = 0.
Điều này chứng tỏ ở vị trí cân bằng dây treo con lắc vuông góc với Ox
+ Vị trí cân bằng như trên thì trọng lực biểu kiến của con lắc là :
P' = Pcos. Tức là gia tốc biểu kiến là g' = gcos.
l l
+ Vậy chu kì dao động của con lắc sẽ là T = 2 = 2  2,83 (s).
g' g cos 
Bài 1 HSG Lào Cai 08-09 Buộc vào hai đầu một sợi dây dài 2l hai quả cầu nhỏ A và B giống A
nhau có cùng khối lượng m, ở chính giữa sợi dây gắn một quả cầu nhỏ khác khối lượng M.
Đặt ba quả cầu đứng yên trên mặt bàn nằm ngang nhẵn, dây được kéo căng.(Hình vẽ 1)
Truyền tức thời cho vật M một vận tốc V0 theo phương vuông góc với dây. Tính lực căng
của dây khi hai quả cầu A và B sắp đập vào nhau. V0
Giải M
Hệ kín động lượng bảo toàn T T

MV0  mv1  mv2  M v B
MV0  mv1 y  mv2 y  MvM
 v1y T T
v2 y Hình
v vẽ 1
0  mv1x  mv2 x y
Ta luôn có: v1 y  v2 y ; v1x  v2 x
v1x v2x T T
Khi hai quả cầu sắp đập vào nhau:
v1 y  v2 y  vM  vy O
MV0
x
 vy  T T
2m  M v1y v2 y
Áp dụng định luật bảo toàn năng lượng:
1 1 1 1
MV02  2 mv y2  2 mvx2  Mv y2 ( vx độ lớn vận tốc của hai quả cầu A,B lúc chúng sắp đập vào nhau)
2 2 2 2
2
mMV0 2T
 mvx2  Gia tốc của quả cầu M: a 
2m  M M
Trong hệ quy chiếu gắn với M hai quả cầu m chuyển động tròn áp dụng định luật 2 Niutơn, chiếu xuống
phương Oy:
v2 2T mMV02 mM 2V02
T  Fq  m x  T  m  Lực căng của dây khi đó: T 
l M l (2m  M ) l (2m  M ) 2
Bài 2 (HSG Lào Cai 08-09) Một lò xo lý tưởng treo thẳng đứng, đầu trên của lò xo được giữ cố định,
đầu dưới treo một vật nhỏ có khối lượng m = 100g, lò xo có độ cứng k = 25N/m. Từ vị trí cân bằng nâng
vật lên theo phương thẳng đứng một đoạn 2cm rồi truyền cho vật vận tốc 10 3 cm/s theo phương thẳng
đứng, chiều hướng xuống dưới. Chọn gốc thời gian là lúc truyền vận tốc cho vật, chọn trục tọa độ có gốc
trùng vị trí cân bằng của vật, chiều dương thẳng đứng xuống dưới. Cho g = 10m/s2;  2  10 .
1. Chứng minh vật dao động điều hòa và viết phương trình dao động của vật.
2. Xác định thời điểm lúc vật qua vị trí mà lò xo bị giãn 6cm lần thứ hai. Xác định hướng và độ lớn
của lực tác dụng lên điểm treo tại thời điểm đó.
Giải
1. Chứng minh vật dao động điều hòa
* Viết phương trình dao động của vật:
Tại VTCB: l  4 (cm) Tần số góc:   5 (rad/s). Tại thời điểm t = 0 ta có:
 x  A cos   2(cm)

v   A sin   10 3 (cm / s)
2
Vì sin   0; cos   0; tan   3     (rad) Biên độ dao động : A = 4 (cm)
3
 2 
Vậy phương trình dao động của vật là: x  4 cos  5t   (cm)
 3 
2. Khi vật qua vị trí mà lò xo bị giãn 6cm lần thứ hai thì vật có li độ x = 2cm và chuyển động theo chiều
âm của trục tọa độ.
Ta có: cos 5t  2   1 Giải hệ phương trình (lấy giá trị nhỏ nhất) được kết quả: t  0,2 (s)
  3  2

sin  2 
 5t  0

  3 
* Xác định hướng và độ lớn của lực tác dụng lên điểm treo tại thời điểm đó:
- Hướng: Phương thẳng đứng, chiều từ trên xuống dưới.
- Độ lớn: F  kl1  25.6.102  1,5 (N)
Câu 1: Hai vật 1 và 2 đều có khối lượng
bằng m gắn chặt vào lò xo có độ dài l, độ cứng 3 v 1 2
k đứng yên trên mặt bàn nằm ngang tuyệt đối nhẵn.
Vật thứ 3 cũng có khối lượng m chuyển động
với vận tốc v đến va chạm hoàn toàn đàn hồi với vật 1
(xem hình 1)
1. Chứng tỏ hai vật m1 và m2 luôn chuyển động về cùng một phía.
2. Tìm vận tốc của hai vật 1 và 2 và khoảng cách giữa chúng vào thời điêm lò xo biến dạng lớn nhất.
Giải
Ngay sau lúc va chạm vật 1 có vận tốc v (lò xo chưa biến dạng, vận tốc vật 2 bằng không). Gọi v1, v2
là vận tốc vật1,vật2 vào thời điểm sau va chạm của vật 3 vào 1 la v1, v2 . độ biến dạng là k0 là x.
+ Định luật bảo toàn động lượng: mv = mv1 + mv2 .  v = v1 + v2 (1)
1 kx2
+ Định luật bảo toàn cơ năng: mv2 = 1 mv12 + 1 mv 22 + 1 kx 2   v 2  (v1  v2 )2 (2). Từ (1) va (2):
2 2 2 2 m
2 2
kx kx
= v1v2 (3) vì > 0  v1v2 > 0 : tức là v1 và v2 cùng dấu nghĩa là sau khi va chạm hai
2m 2m
vật 1 và 2 luôn chuyển động về cùng một phía.
v kx2
2) v1 + v2 = v = const. Suy ra tích v1v2 cực đại khi v1 = v2 = nghĩa là cực đại
2 2m
v2 2
kxmax m v
lúc đó: =  xmax = v lò xo biến dạng lớn nhất khi v1 = v2 = lúc này khoảng
4 2m 2k 2
m
cách giữa vật 1 và vật 2 là: l12 = l  xmax  l  v
2k
Bài 2(HSG Nghệ An 07-08) Vật nặng có khối lượng m nằm trên một mặt phẳng
nhẵn nằm ngang, được nối với một lò xo có độ cứng k, lò xo được gắn vào bức tường A k F
m
đứng tại điểm A như hình 2a. Từ một thời điểm nào đó, vật nặng bắt đầu chịu tác
dụng của một lực không đổi F hướng theo trục lò xo như hình vẽ.
a) Hãy tìm quãng đường mà vật nặng đi được và thời gian vật đi hết quãng Hình 2a
đường ấy kể từ khi bắt đầu tác dụng lực cho đến khi vật dừng lại lần thứ nhất.
b) Nếu lò xo không không gắn vào điểm A mà được nối với một vật khối
lượng M như hình 2b, hệ số ma sát giữa M và mặt ngang là . Hãy xác định độ M k
m
F
lớn của lực F để sau đó vật m dao động điều hòa.
GIẢI Hình 2b
a) Chọn trục tọa độ hướng dọc theo trục lò xo, gốc tọa độ trùng vào vị trí cân
bằng của vật sau khi đã có lực F tác dụng như hình 1. Khi đó, vị trí ban đầu của k F
m
vật có tọa độ là x0. Tại vị trí cân bằng, lò xo bị biến dạng một lượng x0 và:
F
F  kx0  x0   . x0 O
k Hình 1
Tại tọa độ x bât kỳ thì độ biến dạng của lò xo là (x–x0), nên hợp lực tác dụng
lên vật là:
 k ( x  x0 )  F  ma.
Thay biểu thức của x0 vào, ta nhận được:
 F
 k  x    F  ma   kx  ma  x" 2 x  0.
 k
Trong đó   k m . Nghiệm của phương trình này là: x  A sin(t   ).
m
Như vậy vật dao động điều hòa với chu kỳ T  2 . Thời gian kể từ khi tác dụng lực F lên vật
k
đến khi vật dừng lại lần thứ nhất (tại ly độ cực đại phía bên phải) rõ ràng là bằng 1/2 chu kỳ dao động, vật
thời gian đó là:
T m
t   .
2 k
 F
F
x  A sin    ,  A  k ,
Khi t=0 thì: k  
v  A cos   0     .
 2
Vậy vật dao động với biên độ F/k, thời gian từ khi vật chịu tác dụng của lực F đến khi vật dừng lại
lần thứ nhất là T/2 và nó đi được quãng đường bằng 2 lần biên độ dao động. Do đó, quãng đường vật đi
được trong thời gian này là:
2F
S  2A  .
k
F
b) Theo câu a) thì biên độ dao động là A  . Để sau khi tác dụng lực, vật m dao động điều hòa thì
k
trong quá trình chuyển động của m, M phải nằm yên. Lực đàn hồi tác dụng lên M đạt độ lớn cực đại khi độ
biến dạng của lò xo đạt cực đại khi đó vật m xa M nhất (khi đó lò xo giãn nhiều nhất và bằng:
x0  A  2 A ).
Để vật M không bị trượt thì lực đàn hồi cực đại không được vượt quá độ lớn của ma sát nghỉ cực
đại:
F
k .2 A  Mg  k .2.  Mg.
k
mg
Từ đó suy ra điều kiện của độ lớn lực F: F  .
2
Bài 3. HSG Nghệ AN 07-08. Hai nguồn sóng kết hợp S1 và S2 cách nhau 2m dao động điều hòa cùng pha,
phát ra hai sóng có bước sóng 1m. Một điểm A nằm ở khoảng cách l kể từ S1 và AS1S1S2 .
a)Tính giá trị cực đại của l để tại A có được cực đại của giao thoa.
b)Tính giá trị của l để tại A có được cực tiểu của giao thoa.
a) Điều kiện để tại A có cực đại giao thoa là hiệu đường đi từ A đến hai nguồn k=2
sóng phải bằng số nguyên lần bước sóng (xem hình 2): S1 l
k=1
l 2  d 2  l  k . d
A
k=0
Với k=1, 2, 3...
S2
Khi l càng lớn đường S1A cắt các cực đại giao thoa có bậc càng nhỏ (k càng bé),
vậy ứng với giá trị lớn nhất của l để tại A có cực đại nghĩa là tại A đường S1A cắt Hình 2
cực đại bậc 1 (k=1).
Thay các giá trị đã cho vào biểu thức trên ta nhận được:
l 2  4  l  1  l  1,5(m).
b) Điều kiện để tại A có cực tiểu giao thoa là:

l 2  d 2  l  (2k  1) .
2
Trong biểu thức này k=0, 1, 2, 3, ...

2

d  (2k  1) 
2
Ta suy ra : l   2
.
(2k  1)
Vì l > 0 nên k = 0 hoặc k = 1.Từ đó ta có giá trị của l là :
* Với k =0 thì l = 3,75 (m ).
* Với k= 1 thì l  0,58 (m).
Câu 1 Cho cơ hệ như hình vẽ 1. Hai thanh cứng MA và NB khối lượng không đáng kể,
M
cùng chiều dài l = 50cm. Đầu tự do của mỗi thanh đều có gắn một quả cầu nhỏ cùng
khối lượng m =100g, đầu M và N của mỗi thanh có thể quay dễ dàng. Lò xo rất nhẹ có
độ cứng k = 100N/m được gắn vào trung điểm C của thanh NB. Khi hệ cân bằng lò xo
không biến dạng, hai quả cầu tiếp xúc nhau. Kéo quả cầu A sao cho thanh MA lệch về
A B
bên trái một góc nhỏ rồi thả nhẹ. Coi va chạm giữa các quả cầu là đàn hồi xuyên tâm.
k
Bỏ qua mọi ma sát, lấy
g = 10m/s2. Hãy mô tả chuyển động và xác định chu kì dao động của hệ . C
N Hình 1
+ Do A va chạm với B là đàn hồi nên động lượng và động năng hệ được bảo toàn.
mv1  mv1'  mv2'
mv12 m(v1' ) 2 m(v2' ) 2
 
2 2 2
+ Chọn chiều dương cùng chiều với v1 suy ra:
mv1  mv1'  mv2'

mv12 m(v1' ) 2 m(v2' ) 2  v1  0, v2  v1
' '
 
2 2 2
+Tương tự cho va chạm từ quả cầu B trở lại quả cầu A, ta được:
v1''  v2' , v2''  0
+ Sau va chạm quả cầu này truyền hoàn toàn vận tốc cho quả cầu kia. Hệ thống dao động tuần hoàn, mỗi con lắ
tham gia một nửa dao động.
1
+ Chu kỳ dao động T  (T1  T2 ) với T1 là chu kì dao động con lắc đơn, T2 là chu kì dao động của con lắc gắn vớ
2
thanh và lò xo.
l
+ Ta biết chu kỳ dao động của con lắc đơn T1  2  1, 4( s)
g
Ta tìm T2 bằng phương pháp năng lượng:
+Chọn mốc thế năng trọng trường tại mặt phẳng ngang qua m khi cân bằng.
+Xét vật m tại vị trí có li độ x:
mv 2 mgx 2
-Động năng của quả cầu Eđ = -Thế năng trọng trường Et1= 
2 2l
2
kx kx 2
-Thế năng đàn hồi: Et2 = 1 
2 8
2 2 2
mv mgx kx
Cơ năng của hệ: E = Eđ + Et1 + Et2 = -  (1). Do không có lực cản nên E = const.
2 2l 8
mgxx' kxx' k g
+Lấy đạo hàm 2 vế của (1) theo thời gian t, ta được: mvv’ -   0 Hay x’’+(  )x  0 .
l 4 4m l
k g 2
+Vậy vật dao động điều hòa với tần số góc    và chu kì T2   0, 4s
4m l 
1
+Hệ dao động tuần hoàn với chu kỳ T  (T1  T2 ) = 0,7 + 0,2 = 0,9s
2
(HSG Hậu Lộc 05-06)
a) Cho con lắc liên hợp như hình vẽ 1 biết khối lượng m1, m2 và chiều dài l1, l2. Bỏ qua khối lượng dây
treo và lực cản môi trường. Tính tần số dao động.
b) Nếu mắc thêm vào hệ 3 lò xo K1 = K2 = K3 như hình vẽ 2, hệ vẫn dao động điều hoà. Tính tấn số dao
động của hệ, cho nhận xét về tần số.
o
o
K1 K2 K3 l1
l1
m1  m1 l2
l2
m2 m2
Hình Hình 2
1
(m1l1  m2 l 2 ) g
Câu a . Học sinh có thể làm theo nhiều cách cho kết quả:  =
m1l1  m2 l 2
2 2
Câu b .
HS lập luận được hệ gồm có: (K1 nt K2) // K3 // Kh (với Kh là K h ở câu a)
K2
Học sinh tính được K  (hệ mới) : K  =
3
 K  Kh  K  Kh
2K 2
3K (m1l1  m2 l 2 ) g 3K 2
 l1  (m1l1  m2 l 2 ) g
K 2 l12
1 2
Kết quả:   =  hay   =
M m1l12  m2 l 22 l1 m1l12  m2 l 22
Bài 1(HSG Hai Bà Trưng) Hai vật khối lượng m0 và m được nối với nhau bằng một sợi dây mảnh, bền
không dãn có chiều dài L. Tại thời điểm ban đầu vật m0 được ném từ mặt phẳng ngang với vận tốc ban
đầu v0 thẳng đứng hướng lên. Hỏi độ cao cực đại mà m0 có thể đạt tới.
Trường hợp 1: Nếu v0  2 gL thì dây cáp không bị căng và độ cao cực đại
2

v0
2
v
H 0
L m0
2g m
Trường hợp 2:
+ Nếu v0  2 gL thì ngay trước lúc dây căng, vận tốc của m0 là v1  v0  2 gL
2 2
+ Sau đó m0 và m có cùng vận tốc v

m0 v1
+ Định luật bảo toàn động lượng: m0v1 = (m + m0)v  v 
m  m0
+ Độ cao hệ vật lên được kể từ lúc dây căng:
2
v 2  m0   v02  2 gh 
h     
2 g  m0  m   2 g 
2
 m0   v02  2 gh 
+ Vậy Hmax = L + h = L +     
 m0  m   2 g 
I. Cơ học: HSG THANH HOA 06-07
1/. Một hạt thực hiện dao động điều hoà với tần số 0,25 (Hz) quanh điểm x = 0. Vào lúc t = 0 nó có độ dời
0,37 (cm). Hãy xác định độ dời và vận tốc của hạt lúc lúc t = 3,0 (s) ?
2/. Một con lắc đơn có chiều dài L thực hiện dao động điều hoà trên một chiếc xe đang lăn tự do xuống
dốc không ma sát. Dốc nghiêng một góc  so với phương nằm ngang.
a) Hãy chứng minh rằng: Vị trí cân bằng của con lắc là vị trí có dây treo vuông góc với mặt dốc.
b) Tìm biểu thức tính chu kì dao động của con lắc. Áp dụng bằng số L=1,73 m;  =300; g = 9,8 m/s2.
3/. Một con lắc đơn được kéo ra khỏi vị trí cân bằng một góc nhỏ 0= 0,1 rad rồi buông không có vận tốc
ban đầu. Coi rằng trong quá trình dao động lực cản của môi trường tác dụng lên con lắc không đổi và
bằng 1/1000 trọng lượng của con lắc. Hỏi sau bao nhiêu chu kì dao động thì con lắc dừng hẳn lại ?
4/. Một hạt khối lượng 10 (g), dao động điều hoà theo qui luật hàm sin với biên độ 2.10-3 (m) và pha ban
đầu của dao động là -/3 (rad). Gia tốc cực đại của nó là 8.103 (m/s2). Hãy:
a) Viết biểu thức của lực tác dụng vào hạt dưới dạng hàm của thời gian. T
F
P'
P 
b) Tính cơ năng toàn phần của dao động của hạt.
Câu 1
+ Tần số dao động  = 2 = /2 (rad/s) ; Biên độ của dao động A = 0,37 (cm)
π
Vậy x = 0,37sin( t+ ) (cm).
2
+ Tại t = 0 thì x = 0,37 =>  = /2. Vậy phương trình dao động của hạt là
π π π
x = 0,37sin ( t + ) (cm) = 0,37cos t (cm).
2 2 2
π π π
+ Lúc t = 3 (s) độ dời là xt = = 0,37cos .3 = 0 và v = x't = - 0,37. . sin 3 = 0,581 (cm/s).
2 2 2
Câu 2: a)
+ Gia tốc chuyển động xuống dốc của xe là a = gsin.
+ Tác dụng lên con lắc tại một thời điểm nào đó có 3 lực:
Trọng lượng P, lực quán tính F (do xe ch đg nh dần đều)
và sức căng T của dây treo.
Vị trí cân bằng của con lắc là vị trí có hợp lực bằng 0.
  
Tức là P  F  T  0
+ Chiếu phương trình trên xuống phương OX song song với mặt dốc ta có: Psin - F + TX = 0
+ Chú ý rằng độ lớn lực quán tính F = ma = mgsin suy ra TX = 0. Điều này chứng tỏ dây treo con lắc
vuông góc với OX khi ở trạng thái cân bằng. (đpcm).
b)
+ Vị trí cân bằng như trên thì trọng lực biểu kiến của con lắc là P' = Pcos. Tức là gia tốc biểu kiến là g' =
gcos.
L L
+ Vậy chu kì dao động của con lắc sẽ là T = 2 = 2  2,83 (s).
g' g cos α
Câu 3(1,5 điểm):
1
+ Năng lượng ban đầu của con lắc là E0 = mgl.(1-cos0) = mgl α02 .
2
+ Gọi 1 và 2 là hai biên độ liên tiếp của dao động (một lần con lắc qua vị trí cân bằng). Ta có độ giảm
1 1
thế năng là ( mglα12 - mglα 22 ).
2 2
+ Độ giảm này bằng công của lực cản môi trường A = Fc.S = Fc.l.(1 + 2).
+ Suy ra mg α1  α2  = Fc .
1
2
+ Độ giảm biên độ góc mỗi lần sẽ là (1-2) = 2Fc/ mg = 2.10-3mg/mg = 2.10-3 rad.
+ Đến khi con lắc ngừng dao động thì số lần đi qua vị trí cân bằng sẽ là N =0 /(1-2) = 50. Tương ứng
với 25 chu kì.
Câu 4(2,0 điểm):
+ Gia tốc a = x'' = -2x => gia tốc cực đại am = 2A =>  = (am/A)1/2 = 2.103 (rad/s).
π 2π
+ Vậy ta có F = ma = - 0,01.(2.103)2. 2.10-3 sin(2.103.t - ) = 80 sin(2.103t + ) (N)
3 3
+ Vận tốc cực đại của hạt là vm = A = 4 (m/s)
mv 2m
+ Cơ năng toàn phần E0 = = 0,08 (J).
2
Bài 2:
a, (1đ) Khi chưa đốt dây: 2mg  k.l0 ;
Ngay sau khi dây đứt: * Vật m: k.l0  mg  ma1  a1  3g  30 ( m / s 2 ) m
* Vật 2m: k.l0  2mg  2ma2  a2  0
b, (3đ) Xét hệ quy chiếu gắn với trọng tâm G của hệ.G cách vật m một khoảng bằng 2/3 khoảng
cách từ vật m đến vật 2m. 2m
* Xét vật m :
- Khi ở VTCB: mg  Fqt  0 (1)
3x
- Khi ở li độ x: lò xo giãn một đoạn bằng 3x/2 . Suy ra: mg  Fqt  k  m.a  mx '' (2)
2
3k 3k 3k
Từ (1) và (2) : x ''  x  0  x ''   2 x  0 với    10 (rad/s)  x  A.sin( .t   )
2m 2m 2m
2l0 
Tại t  0 : x0  A.sin    0, 2 (m) và v0  . A.cos   0  A  0, 2 (m); và   (rad)
3 2
 x  0, 2.sin(10.t   / 2) (m);
- Độ biến dạng của lò xo: l  3x / 2  0,3,sin(10.t   / 2) ;
- Lò xo đạt trạng thái không biến dạng lần đầu tiên  l  0  t    1,57 (s).
20
- Trọng tâm G chuyển động với gia tốc g, khi đó trọng tâm G đã đi được :
h  gt 2 / 2   2 / 80 (m) với vận tốc vG  g.t   / 2 (m/s).
Tại thời điểm đó ta có: x  2cos(10.t+ /2)= -2 (m/s) 
vm  vG  x  2   / 2  3,57 (m/s)
1 1 1
- Theo ĐLBTNL: k .l02  3mg.h  mvm2  .2m.v22m ;
2 2 2
Mặt khác, ta có: k.l0  2mg  v2 m    1  0,57 (m/s)
2
......................................................................................
DÕNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT:
1. Biểu thức điện áp tức thời và dòng điện tức thời:
u = U0cos(t + u) và i = I0cos(t + i)
 
* Với  = u – i là độ lệch pha của u so với i, có    
2 2
2. Dòng điện xoay chiều : I = I0cos(2ft + i)
* Mỗi giây đổi chiều 2f lần
* Nếu pha ban đầu I = 0 hoặc I =  thì giây đầu tiên chỉ đổi chiều 2f-1 lần.
3. Công thức tính thời gian đèn huỳnh quang sáng trong một chu kỳ :
* Khi đặt điện áp u = U0cos(t + u) vào hai đầu bóng đèn, biết đèn chỉ sáng lên khi u ≥ U1.
4 U
t  Với cos  1 , (0 <  < /2)
 U0
4. Dòng điện xoay chiều trong đoạn mạch R,L,C
* Đoạn mạch chỉ có điện trở thuần R: uR cùng pha với i, ( = u – i = 0)

U U
I và I 0  0
R R
U
Lưu ý: Điện trở R cho dòng điện không đổi đi qua và có I 
R
* Đoạn mạch chỉ có cuộn thuần cảm L: uL nhanh pha hơn i là /2, ( = u – i = /2)
U U
I và I 0  0 với ZL = L là cảm kháng
ZL ZL
Lưu ý: Cuộn thuần cảm L cho dòng điện không đổi đi qua hoàn toàn (không cản trở).
* Đoạn mạch chỉ có tụ điện C: uC chậm pha hơn i là /2, ( = u – i = -/2)
U U 1
I và I 0  0 với ZC  là dung kháng
ZC ZC C
Lưu ý: Tụ điện C không cho dòng điện không đổi đi qua (cản trở hoàn toàn).
* Đoạn mạch RLC không phân nhánh
Z  R 2  ( Z L  ZC )2  U  U R2  (U L  U C )2  U 0  U 02R  (U 0 L  U 0C )2
Z L  ZC Z  ZC R  
tan   ;sin   L ; cos  với    
R Z Z 2 2
1
+ Khi ZL > ZC hay     > 0 thì u nhanh pha hơn i
LC
1
+ Khi ZL < ZC hay     < 0 thì u chậm pha hơn i
LC
1 U
+ Khi ZL = ZC hay     = 0 thì u cùg pha với i và I = I Max = gọi là hiện tượg cộg
LC R
hưởg dòng điện
5. Công suất toả nhiệt trên đoạn mạch RLC:
* Công suất tức thời: P = UIcos + UIcos(2t + u+i)
* Công suất trung bình: P = UIcos = I2R.
6. Điện áp u = U1 + U0cos(t + ) được coi gồm một điện áp không đổi U1 và một điện áp xoay chiều u
= U0cos(t + ) đồng thời đặt vào đoạn mạch.
7. Tần số dòng điện do máy phát điện xoay chiều một pha có P cặp cực, rôto quay với vận tốc n
vòng/giây
thì máy phát ra dòng điện có tần số là : f = pn ( Hz )
* Từ thông gửi qua khung dây của máy phát điện  = NBScos(t +) = 0cos(t + )
Với 0 = NBS là từ thông cực đại,N là số vòng dây,B là cảm ứng từ của từ, S là diện tích của
vòng dây,  = 2f
 
* Suất điện động trong khung dây: e = NSBcos(t +  - ) = E0cos(t +  - )
2 2
Với E0 = NSB là suất điện động cực đại.
8. Dòng điện xoay chiều ba pha là hệ thống 3 dòng điện xoay chiều 1 pha được gây bởi 3 suất điện động
2
xoay chiều cùng tần số, cùng biên độ nhưng độ lệch pha từng đôi một là .
3
*Các pt của suất điện động và dòng điện và cảm ứng từ có dạng : (Xét trƣờng hợp tải đối xứng ) thì
  
e1  E0 cos(t ) i1  I 0 cos(t )  B1  B0 cos(t )
  
 2  2  2
e2  E0 cos(t  ) i2  I 0cos(t  )  B2  B0 cos(t  )
 3  3  3
 2  2  2
e3  E0 cos(t  3 ) i3  I 0 cos(t  3 )  B3  B0 cos(t  3 )
+ Dòng điện xoay chiều 3 pha được tạo ra từ một máy phát điện xoay chiều 3 pha
*Máy phát mắc hình sao: Ud = 3 Up và tải tiêu thụ mắc hình sao: Id = Ip
*Máy phát mắc hình tam giác: Ud = Up và tải tiêu thụ mắc hình tam giác: Id = 3 Ip
Lưu ý: Ở máy phát và tải tiêu thụ thường chọn cách mắc tương ứng với nhau.
2
9. Công suất hao phí trong quá trình truyền tải điện năng:  R 
U 2 cos 2
Trong đó: P là công suất truyền đi ở nơi cung cấp ; U là điện áp ở nơi cung cấp
cos là hệ số công suất của dây tải điện
l
* R   là điện trở tổng cộng của dây tải điện ( lưu ý: dẫn điện bằng 2 dây)
S
* Độ giảm điện áp trên đường dây tải điện: U = IR

* Hiệu suất tải điện: H  .100%
10. Đoạn mạch RLC có R thay đổi:
U2 U2
* Khi R=ZL-ZC thì  
2 Z L  ZC 2R
Max
* Khi R=R1 hoặc R= R2 mà P có cùng giá trị

U2
thì ta có R1  R2 
U2
; R1 R2  ( Z L  Z C ) 2
và khi R  R1R2 thì Max 
2 R1 R2
R L,R0 C
* Trường hợp cuộn dây có điện trở R0 (hình vẽ)
U2 U2
+ Khi R  R0  Z L  Z C  PMax   A B
2 Z L  Z C 2( R  R0 )
U2 U2
+ Khi R  R02  ( Z L  ZC )2   
2( R  R0 )
RMax
2 R02  ( Z L  ZC ) 2  2 R0
11. Đoạn mạch RLC có L thay đổi:
1
* Khi L  2 thì IMax  URmax; PMax còn ULCMin ** Lưu ý: L và C mắc liên tiếp nhau
C
R 2  ZC2 U R 2  Z C2
* Khi ZL  thì U LMax  và
ZC R
ax  U  U R  U C ; U LMax  U CU LMax  U  0
2 2 2 2 2 2
U LM
1 1 1 1 2 L1 L2
* Với L = L1 hoặc L = L2 thì UL có cùng giá trị thì ULmax khi  (  ) L
Z L 2 Z L1 Z L2 L1  L2
ZC  4 R 2  Z C2 2UR
* Khi Z L  thì U RLMax  Lưu ý: R và L mắc liên tiếp nhau
2 4 R 2  ZC2  ZC
12. Đoạn mạch RLC có C thay đổi:
1
* Khi C  2 thì IMax  URmax; PMax còn ULCMin Lưu ý: L và C mắc liên tiếp nhau
 L
R 2  Z L2 U R 2  Z L2
* Khi Z C  thì U CMax  2
và UCMax  U  U R  U L ; U CMax  U LU CMax  U  0
2 2 2 2 2
ZL R
1 1 1 1 C  C2
* Khi C = C1 hoặc C = C2 thì UC có cùng giá trị thì UCmax khi  (  )C  1
ZC 2 ZC1 ZC2 2
2UR
* Khi ZC 
Z L  4 R 2  Z L2
thì U RCMax  Lưu ý: R và C mắc liên tiếp nhau
2 4 R 2  Z L2  Z L
13. Mạch RLC có  thay đổi:
1
* Khi   thì IMax  URmax; PMax còn ULCMin Lưu ý: L và C mắc liên tiếp nhau
LC
2U .L
thì U LMax 
1 1
* Khi  
C L R2 R 4 LC  R 2C 2

C 2
2U .L
* Khi  
1 L R2
 thì U CMax 
L C 2 R 4 LC  R 2C 2
* Với  = 1 hoặc  = 2 mà I hoặc P hoặc UR có cùng một giá trị
1
thì IMax hoặc PMax hoặc URMax khi 12   2   tần số
LC
f1 f 2  f 2
14. Hai đoạn mạch AM gồm R1L1C1 nối tiếp và đoạn mạch MB gồm R2L2C2 nối tiếp mắc nối tiếp với
nhau có UAB = UAM + UMB  uAB ; uAM và uMB cùng pha  tan uAB = tan uAM = tan uMB
16. Hai đoạn mạch R1L1C1 và R2L2C2 cùng u hoặc cùng i có pha lệch nhau 
Z L  Z C1 Z L  ZC2
Với tan 1  1 và tan 2  2 (giả sử 1 > 2)
R1 R2
tan 1  tan  2
Có 1 – 2 =    tan 
1  tan 1 tan 2
**Trƣờng hợp đặc biệt  = /2 (vuông pha nhau) thì tan1tan2 = -1.
VD: * Mạch điện ở hình 1 có uAB và uAM lệch pha nhau 
A R L M C B
Ở đây 2 đoạn mạch AB và AM có cùng i và uAB chậm pha hơn uAM
tan  AM  tan  AB
 AM – AB =    tan 
1  tan  AM tan  AB
Hình
Nếu uAB vuông pha với uAM thì
1
Z L Z L  ZC
tan  AM tan  AB =-1   1
R R
* Mạch điện ở hình 2: Khi C = C1 và C = C2 (giả sử C1 > C2) thì i1 và i2 lệch pha nhau 
Ở đây hai đoạn mạch RLC1 và RLC2 có cùng uAB A R L M C B
Gọi 1 và 2 là độ lệch pha của uAB so với i1 và i2
thì có 1 > 2  1 - 2 = 
Nếu I1 = I2 thì 1 = -2 = /2
Hình
tan 1  tan  2
Nếu I1  I2 thì tính  tan  2
1  tan 1 tan 2
II. CẤC DANG TOÁN:
BÀI 1: (Năm học 2007- 2008 tỉnh thái nguyên )
Cho mạch điện như hình vẽ. Cuộn dây có độ tự cảm R
L = 1,5/  (H), điện trở thuần R0; tụ có điện dung C = 2.10- A B
4
/9  (F). Hiệu điện thế tức thời giữa hai điểm A và Mlệch pha L,R0 M C N
một góc 5  /6 so với hiệu điện thế giữa hai điểm M và N,
đồng thời hiệu điện thế giữa hai điểm A và M có biểu thức
uAM = 100 6 sin(100  t +  /6)(V). Công suất tiêu thụ của cả mạch là P = 100 3 (W).
a/Tính R0; R.
b/Viết biểu thức tức thời của hiệu điện thế giữa hai điểm AB.
Bài 2: (Năm học 2007 - 2008, Tỉnh Nghệ An)

Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ. R1 L
M
Biết uAB = 180 2 sin(100t) (V), R1 = R2 = 100 , cuộn dây thuần
3
cảm có L = H , tụ điện có điện dung C biến đổi được.
 A B
1. Tìm C để hiệu điện thế hiệu dụng giữa hai điểm M, N đạt cực tiểu. C R2
N
100
2. Khi C = F , mắc vào M và N một ampe kế có điện trở
 3 (H×nh 5)
không đáng kể thì số chỉ ampe kế là bao nhiêu?
HƢỚNG DẪN GIẢI:
1.Giản đồ véc tơ được vẽ như hình bên.
.Từ giản đồ suy ra UMN cực tiểu khi M trùng với N . A UAB
.Hay: UMN= 0  UR1 = UC  I1R1 = I2ZC , UR2 = UL UR1 UR2 B
 = I2R2= I1ZL UC UL
N M
R1 Z R R 100 100 3
 = C  ZC = 1 2 =   C= F = 55( F )
ZL R2 ZL 3 
2.Chập M và N thành điểm E.Tổng trở, độ lệch pha giữa hiệu điện thế và cường độ dòng điện trong mỗi
nhánh :
UEB
IC I A 2
IL
1 I
I R1 U AE
1 1 1 I R 1 
2
 2  2  Z1 = 50 3 () .Tg 1 = - C = - 1 = -  1 = -
Z1 R1 Z C I R1 ZC 3 6
1 1 1 I R 1 
2
 2  2  Z2 = 50 3 () . Tg  2 = L = 2 =  2 =
Z 2 R2 Z L IR2 ZL 3 6
.Vì Z1 = Z2 và cường độ hiệu dụng trong mạch chính như nhau nên: UAE = UEB = U

.Mặt khác U AE và U EB đều lệch về hai phía trục I một góc nên:
6
U AB
UAE = UEB = = 60 3 (V) :

2 cos( )
6
.Chọn chiều dương qua các nhánh như hình vẽ. R1 M L
A A
.Giản đồ véc tơ biểu diễn I R1  I A  I L như hình bên. B
C N R2
.Từ đó ta được:

IA= I 2 R1  I L2  2 I R1I L cos = 0,6(A)
6 300
600
IR1
IL
IA
Bài 3: (Bắc giang Năm học 2006 - 2007) Đặt hiệu điện thế u  75 2 sin 100 t (V) vào hai đầu một
đoạn mạch gồm cuộn dây nối tiếp với một tụ điện. Dùng vôn kế có điện trở rất lớn lần lượt đo hiệu điện
1
thế giữa hai đầu cuộn dây và của tụ điện ta được UCd = 100 (V) và UC = 35 (V). Biết L = (H). Xác
2
định điện dung của tụ điện và viết biểu thức cường độ dòng điện trong mạch.
Bài 4: (NĂM HỌC 2007-2008. TỈNH DAKLAK )Cho mạch điện xoay chiều như hỡnh vẽ (h.1).
Hiệu điện thế xoay chiều hai đầu mạch cú biểu thức : uAB = U0.sin100t (V), bỏ qua điện trở các dây
nối. Các hiệu điện thế hiệu dụng: UAN = 300 (V) , UMB = 60 3 (V). Hiệu điện thế uAN lệch pha so với
 1
uMB một gúc . Cuộn dõy cú hệ số tự cảm L  (H) với điện trở r, điện dung của tụ
2 3
3.103
điện C = (F).
16
R L,r C
1) Tính điện trở r.
2) Viết biểu thức hiệu điện thế uAN. A M N B
(h .1)
Bài 5: (Tỉnh Thanh Hóa, năm học 2010 - 2011)
Cho mạch điện xoay chiều gồm cuộn dây D có độ tự
V1
cảm L mắc nối tiếp với điện trở thuần R và tụ điện có
điện dung C (hình vẽ). Biết điện áp giữa hai đầu đoạn D M R C
mạch AB có biểu thức u = U0cos100πt (V) không đổi. A A B
Các vôn kế nhiệt V1;V2 có điện trở rất lớn chỉ lần lượt N
là U1 = 120V; U2 =80 3 V. Điện áp tức thời giữa hai V2
đầu đoạn mạch MB lệch pha so với điện áp tức thời
giữa hai đầu đoạn mạch NB góc /6 và lệch pha so với điện áp tức thời giữa hai đầu đoạn mạch AN góc
/2. Ampe kế nhiệt có điện trở không đáng kể chỉ 3 A.
a. Xác định các giá trị của R; L và C.
b. Tính U0 và viết biểu thức cường độ dòng điện tức thời qua mạch.
Hƣớng dẫn giải:
a. Xác định giá trị R ; L ;C
Vẽ giãn đồ véc tơ đúng
 R = UR/I = U2cos600 / I = 40Ω
 ZC = UC/I = U2cos300 /I = 40 3 Ω
5
 C  4,59.10 F
 ZL = UL/I = U1sin300/I = 20 3 Ω  L  0,11H
b. Xác định U0 và viết biểu thức i

  
 Từ GĐVT : U = U 1 + U C . Áp dụng định lý hàm số cosin ta được :
U2 = U12 + UC2 + 2U1.UC. cos1200
Thay số và tính toán ta được: U = 120V => U0 = 120 2 (V)
 Lập luận để   = -/6
 i = 6 cos(100t + /6) (A)
Trong quá trình truyền tải điện năng đi xa cần tăng điện áp của nguồn lên bao nhiêu lần để giảm công
suất hao phí trên đường dây đi 100 lần. Giả thiết công suất nơi tiêu thụ nhận được không đổi, điện áp tức
thời u cùng pha với dòng điện tức thời i. Biết ban đầu độ giảm điện thế trên đường dây bằng 15% điện áp
của tải tiêu thụ.
 Đặt U, U1, ΔU , I1, P1 là điện áp nguồn, điện áp ở tải tiêu thụ, độ giảm điện áp trên đường dây, dòng điện
hiệu dụng và công suất hao phí trên đường dây lúc đầu.
U’, U2, ΔU' , I2, P2 là điện áp nguồn, điện áp ở tải tiêu thụ, độ giảm điện áp trên đường dây, dòng điện hiệu
dụng và công suất hao phí trên đường dây lúc sau.
2
P2  I 2  1 I 1 U ' 1
Ta có:      2   
P1  I1  100 I1 10 U 10
0,15U1
Theo đề ra: ΔU = 0,15.U1  U '  (1)
10
 Vì u và i cùng pha và công suất nơi tiêu thụ nhận được không đổi nên:
U2 I
U1.I1 = U 2 .I 2  = 1 = 10  U2 = 10U1 (2)
U1 I2
 (1) và (2):
 U = U1 + ΔU = (0,15 + 1).U1

 0,15.U1 0,15
 U' = U 2 + ΔU' = 10.U1 + 10 = (10 +
10
).U1
0,15
10+
U' 10 = 8,7
 Do đó: =
U 0,15+1

Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ 2. Điện áp hai đầu mạch C
R,L
  A E B
là uAB = 60 2 cos100t   (V). Điều chỉnh giá trị điện dung
 6
C của tụ điện để vôn kế V chỉ giá trị cực đại và bằng 100V. Viết hình 2 V
biểu thức điện áp uAE.
Vẽ giản đồ véc tơ biểu diễn phương trình
     M
U AB  U R  U L  U C trục gốc là I
UL
U IR R UAE 
Trên giản đồ véc tơ ta có tanα  R    const
U L IZ L Z L
Áp dụng định lý hàm sin với ΔOMN ta được  I UR
O
ON MN U U
 hay AB  C
sinα sinβ sinα sinβ UAB
UC
U
 U C  AB .sinβ N
sinα
 UC max khi sinβ  1    900 : tam giác MON vuông tại O
Áp dụng định lý pitago cho ΔOMN ta được
U AE  U Cmax
2
 U 2AB  1002  602  80V và UAE nhanh pha hơn UAB 1 góc 900
Vậy biểu thức UAE là
 π
u AE  80 2 cos  100πt   (V)
 3
Bài 8: (Tỉnh Đồng Nai, năm học 2010 - 2011)
Áp đặt một điện áp xoay chiều ổn định vào hai đầu đoạn mạch điện như hình vẽ. Biết L  1/  ( H ) ;
R và C có thể thay đổi được.
a) Giữ cố định giá trị C = C1 và thay đổi R , ta có các A A1 B A
kết quả sau :
+ Số chỉ của ampe kế A luôn bằng 1A A2
+ Khi R = R1 =100 thì uAB và cường độ dòng
điện i trong mạch chính cùng pha. Tính C1 và xác định số chỉ của các ampe kế lúc này
b) Tìm giá trị của C phải thoả để khi điều chỉnh R ; điện áp tức thới uAB ở hai đầu mạch điện luôn lệch
pha với cường độ dòng điện trong mạch chính
Bài 9: (TP HCM, năm học 2010 - 2011)
Một đoạn mạch xoay chiều gồm cuộn cảm có điện trở thuần Rvà
độ tự cảm L mắc nối tiếp với tụ điện có điện dung C thay đổi được A L, C B
như hình. Điện áp hai đầu đoạn mạch có R
dạng u AB  U 2 cos  2 ft  , U va f không đổi. Khi C = C1, điện áp
hiệu dụng hai đầu cuộn cảm là Ud, hai đầu tụ điện là U C1 . Khi C = C2 = 2C1, điện áp hiệu dụng hai đầu
cuộn cảm là Ud’ = Ud, hai đầu tụ điện UC2 = U. Tìm Ud và U C1 theo U.
Bài 10: (Tỉnh Thanh Hóa , năm học 2008 - 2009)
Một đoạn mạch điện gồm 3 nhánh mắc song song. Nhánh thứ nhất là một tụ điện có dung kháng ZC ,
nhánh thứ hai là một cuộn dây thuần cảm có cảm kháng ZL và nhánh thứ ba là một điện trở R. Gọi I, IC,
IL, IR là cường độ dòng điện hiệu dụng trên mạch chính và các mạch rẽ tương ứng, Z là tổng trở của đoạn
mạch. Hãy chứng minh các hệ thức sau :
2
1 1  1 1 
I  I   I L  IC    
2 2 2
R và  
Z 2 R 2  ZC Z L 
+ Giả sử u = U0cost. Ta có:
 
iR = I0Rcost ; iC = I0Ccos(t + ) ; iL = I0Lcos(t - )
2 2

+ Giản đồ véc tơ (2 dao động cùng phương): iC+ iL=(I0C - I0L)cos(t + )
2

+ Vậy i = iR+ iC+ iL = I0Rcost + (I0C - I0L)cos(t + ). Hai dao động này vuông góc nên I2 = IR2 + (IC -
2
IL)2 (1) đpcm.
2
1 1  1 1 
+ Với I = U/Z từ (1) suy ra 2  2     đpcm.
Z R  ZC Z L 
Bài 11: (Tỉnh Thừa Thiên Huế, năm học 2010 - 2011)
Cho đoạn mạch RLC không phân nhánh, cuộn dây L thuần cảm, điện trở của ampe kế rất nhỏ. Đặt một
điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng UAB = 150 V không đổi vào hai đầu đoạn mạch, thì thấy hệ số
công suất của đoạn mạch AN
bằng 0,6 và hệ số công suất của đoạn mạch AB bằng 0,8. R L C
a,Tính các điện áp hiệu dụng UR, UL và UC, biết đoạn A
A N B
mạch có tính dung kháng.
b, Khi tần số dòng điện bằng 100 Hz thì thấy điện áp hai đầu đoạn mạch AB lệch pha /2 so với điện áp
giữa hai đầu đoạn NB và số chỉ của ampe kế là 2,5A. Tính các giá trị của R, L, C.
Bài 12: (Tỉnh Đồng Tháp, Trường THPT TP Cao Lãnh đề nghị)
Cho mạch điện như hình vẽ:Một điện trở thuần R,một tụ điện
C,hai cuộn cảm lí tưởng L1 = 2L, L2 = L và các khóa K1,K2 (RK =
0) được mắc vào một nguồn điện không đổi (có suất điện động
 ,điện trở trong r = 0).Ban đầu K1 đóng, K2 ngắt. Sau khi dòng
điện trong mạch ổn định, người ta đóng K2, ngắt K1. Tính hiệu điện
thế cực đại ở tụ và IL2 max. ?

+K1 đóng, K2 ngắt, dòng điện ổn định qua L1: I 0 
R
K1 ngắt, K2 đóng: Vì 2 cuộn mắc song song
u L1 = u L2 = uAB ==> - 2L (i1 – I0) = Li2  2L (I0 – i1) =Li2 (1) (0,5)đ
2 LI 02 2 Li12 Li22 CU 2
   (2) (0,5)đ
2 2 2 2
IC = i1 – i2  UCmax  IC = 0  i1 = i2 = I (3) (0,25)đ
(2) và (3)  CU 02  2LI 02  2Li12  Li22  2LI 02  3LI 2 (0,25)đ
2I
(1)  2 LI 0  Li2  2Li1  3LI  I  0 (0,25)đ
3
2 2L  2L
 CU 02  LI 02  U 0  I 0  (0,25)đ
3 3C R 3C
+Khi tụ điện phóng hết điện thì I1 và I2 cực đại
2 LI 02 2 LI12max LI 22max
  (4) (0,25)đ
2 2 2
1
(1)  2L (I0 – I1max) = LI2max  I0 – I1max = I2max (5) (0,25)đ
2
(4)  2LI 0  2LI1 max  LI 2 max  2I 0  2I1 max  I 22max
2 2 2 2 2
 2( I 0  I1 max )( I 0  I1 max )  I 22max  I0 + I1max = I2max (6) (0,25)đ

4 4
(5)(6)  I2max = I 0 = (0,25)đ
3 3R
Bài 13: Cho mạch điện có sơ đồ như hình vẽ bên.
Cho biết: R1 = 3; R2 = 2; C = 100nF ; L là R1
cuộn dây thuần cảm với L = 0,1H; RA  0;
R V1  R V2   . Ampe kế và von kế là ampe kế và V1 R2
A A M B
von kế nhiệt.
Đặt vào hai đầu A, B hiệu điện thế L C
uAB = 5 2 cost (V).
1. Dùng cách vẽ giản đồ vectơ Frexnen tìm biểu V2
thức của các hiệu điện thế hiệu dụng U R1 , UC
và cường độ dòng điện hiệu dụng qua R2 theo hiệu điện thế hiệu dụng U = UAB, R1, R2, L, C và .
2. Tìm điều kiện của  để ampe kế có số chỉ lớn nhất có thể. Tìm số chỉ của các von kế V1 và V2
khi đó.
3. Tìm điều kiện của  để các von kế V1 và V2 có số chỉ như nhau. Tìm số chỉ của ampe kế và các
von kế khi đó.
1) U AB  U AM  U MB ; (1) y
UMB = IR2; (2) UA
1 B
UAM = IR1. R1= IL L  ; (3)
C UL
Chiếu (1) lên 0x và 0y có: UA
UAB .X = IR2cos  = IR2.IL/I = R2IL; M
UM
UAB.y = IR2sin  + UAM I B U
R2
I

1 R
UAB.y = IL L  (R1+R2)/R1
C 10
IL x
2

 R  R 2   R 1R 2  
2
1 
2
Do đó U2 = U 2AB.X  U 2AB. y = I 2L  1      L    UC

 R 1   R 1  R 2   C  

 R R 
Đặt R   1 2  (*), chú ý tới (3) có
 R1  R 2 
1
L 
UR 1 UR C
IL = ; IR1 =
R2  1 
2 R 1R 2  1 
2
R 2   L   R 2   L  
 C   C 
2
 1 
R   L 
2

C 
1
I= I L2  I R21 
UR  (4)
2
R1 R2  1 
R 2   L  
 C 
1
L 
UR C
UR1 = IR1R1 = (5)
R2  1 
2
R 2   L  
 C 
UR 1
UC = IL/C  = (6)
R2  1 
2
C R 2   L  
 C 
Với R tính bởi (*)
2) Xét biểu thức của I, ta thấy biểu thức dưới dấu căn (kí hiệu là y) là
R 2  (L  1 / C) 2 R 12  R 2
y  12  1 
R  (L  1 / C) 2 R 2  (L  1 / C) 2
1
Bởi R1>R, y đạt cực đại, tức là số chỉ ampe kế khả dĩ lớn nhất khi    10 4 rad / s .
LC
Khi đó theo (4), (5) và (6): Imax=U/R2=5/2=2,5(A)
5
Số chỉ của V2 là: UC=U/R2C= 7
 2500(V)(!)
2.10 .10 4
3) Ta có UV1=UV2--> UR1 = UC --> L-1/C=1/(C)

2
-->    1,41.10 4 rad / s .
LC
RU R 12  0,25L2  2 R  R2 2L
I với R  1  1,2(), L   2.103 ()  I  1(A);
R 1R 2 R  0,25L 
2 2 2
R1  R 2 C
UR L
U R1  U C   3(V).
R 2  (0,5L) 2
2R 2
Bài 14: (Tỉnh Thừa Thiên Huế, năm học 2007 - 2008)
Một đoạn mạch điện xoay chiều AB gồm một điện trở R C
thuần, một cuộn cảm và một tụ điện ghép nối tiếp như trên
hình vẽ. Hiệu điện thế hai đầu đoạn mạch có dạng : A M N B
u AB = 175 2sin100πt (V). Biết các hiệu điện thế hiệu dụng
U AM = U MN = 25V , U NB = 175V . Tìm hệ số công suất của đoạn mạch AB.
175 2
- Theo giả thiết có : U AB = = 175 (V).
2
- Gọi r là điện trở nội của cuộn cảm. Giả sử r = 0, ta có :
UAB = UR2 + (UL - UC )2 = 252 + (25 - 175)2 = 25 37  175  r > 0.
- Ta có : U2MN = U2L + U2r = 252 (1)
- Mặt khác ta có : U 2
AB = (UR + Ur ) + (UL - UC ) = U + 2UR Ur + U2r + U2L + UC2 - 2UL UC
2 2 2
R
 U2R + 2UR Ur + UMN

2
+ UC2 - 2UL UC  1752
 7U L - U r = 25 (2)
- Giải hệ phương trình (1) và (2) : UL = 7 (V) và U r = 24 (V)
U + Ur 25 + 24
- Hệ số công suất của đoạn mạch : cos = R = = 0,28
U AB 175
Bài 15: (Tỉnh Thái Nguyên, năm học 2009 - 2010) R L,r C
Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ (h.1). Hiệu điện thế xoay chiều
hai đầu mạch có biểu thức: uAB = U0.sin100t (V), bỏ qua điện trở các A M N B
dây nối. Các hiệu điện thế hiệu dụng: UAN = 300 (V), (h .1)
UMB = 60 3 (V). Hiệu điện thế tức thời uAN lệch pha so với uMB một
 1 3.103
góc . Cuộn dây có hệ số tự cảm L  (H) với điện trở r, điện dung của tụ điện C = (F).
2  3 16
a/ Tính điện trở r. Viết biểu thức hiệu điện thế tức thời giữa hai điểm A, N.
b/ Thay đổi R đến khi công suất tiêu thụ trên nó cực đại. Tính giá trị của R lúc này.
100 1 160
a) Tính r: ZL  .L  ; ZC   .
3 C 3
1 ZL r
- Ta có: AN + MB = /2. Suy ra: tgAN   , từ đó:  .
tgMB R  r ZC  Z L
Vậy : ZL.(ZC – ZL) = r.(R + r), hay: U L (U C  U L )  U r (U R  U r ) (1)
Mặt khác: U AN  (U r  U R )  U L
2 2 2
(2)
  (U L  U C )
2 2 2
Và: U MB Ur (3)
2
UL
Từ (1), ta rút ra: (U R  U r )  (U C  U L )
2 2
2
(4)
Ur
2 2
UL UL
Thay (4) vào (2): U AN 
2
2
(U C  U L ) 
2 2
UL  2
(U C  U L ) 2  U r2  (5)
Ur Ur
2
U  2
  L  .U MB
2
Thay (3) vào (5), ta được: U AN
 Ur 
UL 300 5 3 100 3
Biến đổi ta có:   , suy ra: r = ZL.   20 (6)
Ur 60 3 3 5 5 3
Biểu thức uAN:
- Ta có: u AN  U0AN sin(100t  uAN ) .
+ Biên độ: U0AN = 300 2 (V)
+ Pha ban đầu: u AN  i  AN  u    AN    AN (7)
Z L  ZC
Mà: tg  (8)
Rr
100  160 100 
  
ZL (ZC  ZL ) 3 3 3
Từ mục a/ ta có: R + r = =  100
r 20
Suy ra: R = 80 (9)
Thay vào (8), ta tính được: tg = - 0,346   = -190 (10)
ZL 100 1
Ta lại có: tgAN     AN  300 (11)
Rr 100 3 3
49
Vậy: u AN  190  300  490  (rad) (12)
180
49
- Biểu thức: u AN  300 2 sin(100t  )(V) (13)
180
Lưu ý: HS có thể giải bằng giản đồ vectơ.
2 2
U R U
b/ Công suất tiêu thụ trên R: PR  I R  
2
(R  r)  (ZL  ZC ) r  (Z L  ZC )
2 2 2 2
R  2r
R
Theo Cô si: PRmax khi R  r  (Z L  ZC ) = 40Ω.
2 2
Bài 16: (Tỉnh Bến Tre, năm học 2008 - 2009)

Mạch điện xoay chiều gồm 3 phần tử : điện trở thuần R, A M N B
cuộn thuần cảm có độ tự cảm L và tụ có điện dung C mắc nối  X  Y  Z 
tiếp như hình vẽ (1).Biết uAN nhanh pha so với uMB và
tan  AN  2 tan  MB
Nếu mắc mạch lại như hình vẽ (2) thì cường độ hiệu 
(hình 1) u
dụng qua mạch chính là bao nhiêu? Biết dung kháng ZC = 50 X B
và điện áp hiệu dụng hai đầu mạch là 100V. A D
 Z  
ĐÁP ÁN Y
Do mạch có ba phần trở R, L, C mà uAN nhanh pha so với
uMB thì đoạn mạch AN gồm có R, L và đoạn mạch MB gồm có 
(hình 2) u
R và C  x là cuộn thuần cảm L, Y là điện trở thuần R và Z và
A M N B
tụ C. (0,5đ)
 X  Y  Z 
Z L 2Z C  IL
Từ tan  AN  2 tan  MB    Z L  2Z C (0,5đ) u
R R C L
i B
 Hình (2) được vẽ lại như sau:   
A D iR
R

 Giản đồ véc tơ cho mạch này là: u
 Ta có: 

IR U DB
 U 2  U AD
2
 U DB
2
 2U ADU DB cos 


 
IL I
U 2  U AD
2
 U DB
2
 2U ADU DB IL
I

mà U

U AD
U AD
 Z C ; 2Z C  Z L ; U DB  I L .Z L
I
nên U 2  U AD
2
 U DB
2
 U DB
2
 U AD
2
U U
 U = UAD  I  AD   2A
ZC ZC
Một đoạn mạch điện gồm ba phần tử R = 30Ω, L = 0,2H, và C = 50μF mắc nối tiếp với nhau và nối tiếp
vào 2 nguồn điện: Nguồn điện một chiều U0 = 12V và nguồn điện xoay chiều U = 120V, f = 50Hz.
a) Tính tổng trở của đoạn mạch và cường độ dòng điện đi qua đoạn mạch.
b) Tính độ lệch pha giữa hiệu điện thế ở hai đầu đoạn mạch và dòng điện trong mạch. Nhận xét về kết quả
tìm được.
c) Vẽ giãn đồ véc tơ các hiệu điện thế giữa hai đầu của R, của L, của C và của toàn mạch.
d) Cuộn cảm và tụ điện ở đây có vai trò gì ? Có thể bỏ đi được không ?
a) Ta có ZL = ωL = 62,8Ω ; ZC = 1/ωC = 63,7Ω . Suy ra Z = 
R 2  Z L2  Z C2  = 30,01Ω. Dòng một
chiều không qua tụ điện nên I = U/Z ≈ 4A. UL+U0
R
b) Độ lệch pha giữa h.đ.t và dòng điện toàn mạch là cosφ = ≈ 1.
Z
+ Suy ra φ ≈ 0. Trong mạch có cộng hưởng. 0 U ≈ U+U IR 0
c) Ta có: UR = IR ≈ 120V = U; UC = IZC = 255V; UL = IZL = 251V.

Các dữ liệu trên cho giản đồ véc tơ gồm các dữ liệu tính được từ trên cộng
UC ≈ -UL+U0
thêm hiệu điện thế một chiều U0. Hình vẽ bên.
d) Tụ C có tác dụng ngăn dòng một chiều đi qua R. Tụ C làm cho U và I lệch pha. Cuộn L làm cho mất
sự lệch pha. Với vai trò C, L như trên, không thể bỏ đi một trong hai và hoặc đồng thời cả hai.
Bài 18: (Tỉnh Bình Thuận, năm học 2007 - 2008)
Hai đầu A, B của mạch điện nối với một nguồn điện xoay chiều có
hiệu điện thế hiệu dụng không đổi U AB = 100 V và có tần số f thay đổi
được. Hai vôn kế xoay chiều V 1 và V 2 có điện trở rất lớn (coi như lớn
vô cùng), ampe kế A và dây nối có điện trở không đáng kể.
1. Mắc vào hai chốt A và D một tụ điện có điện dung C và mắc
vào hai chốt D, E một cuôn cảm có độ tự cảm L, điện trở R và cho tần
số f = f 0 = 250 Hz. Người ta thấy V 1 chỉ U 1 = 200 (V), vôn kế V 2 chỉ U 2 = 100 3 (V), ampe kế
chỉ 1 (A). Tính các giá trị C, L, R của mạch.
2. Thay hai linh kiện trên bằng hai linh kiện khác (thuộc loại điện trở, tụ điện, cuộn cảm) thì số chỉ
của các dụng cụ đo vẫn như trước và hơn nữa khi thay đổi tần số f của nguồn điện thì số chỉ của ampe kế
giảm đi.
a. Hỏi đã mắc các linh kiện nào vào các chốt nói trên và giải thích tại sao ? Tìm các giá trị R / , L / ,
C / (nếu có) của mạch và độ lệch pha giữa u AD và u DE .
b. Giữ nguyên tần số f = f 0 = 250 Hz và mắc thêm hai linh kiện nữa giống hệt hai linh kiện của
câu 2a vào mạch. Hỏi phải mắc thế nào để thỏa mãn; số chỉ của các vôn kế vẫn như trước, nhưng số chỉ
của ampe kế giảm đi một nửa. Trong trường hợp đó, nếu thay đổi tần số f của nguồn điện thì số chỉ của
ampe kế thay đổi như thế nào ?
HƯỚNG DẪN GIẢI:
1. Ta có giãn đồ véc tơ như hình vẽ :
* Nhận xét :
 
- Dòng i nhanh pha so với u AD và chậm pha so với u DF .
2 2
- Tam giác ADE có các cạnh 200 (V), 100 3 (V) và 100 (V)
nên ADE là nửa tam giác đều
+ U AE = I.Z = 1.Z  Z = 100 (  ). 0.5 điểm
U EF 3
+ Sin Â =  U EF = U AE .Sin Â = 100.Sin60 0 = 100.
U AE 2
3
 I.R = 100.  R = 50 3 (  ). 0.5 điểm
2
U 3
+ Ta có : Cos D̂ = DF  U DF = U DE Cos D̂ = 100 3 . = 150 (V)
U DE 2
 I.Z L = 150  Z L = 150 (  ).
 L.2  f 0 = 150
150 0,3
 L = = (H).
500 
+ U AD = I.Z C  Z C = 200 ( 
1 1 10 5
Mà C = = = (F).
Z C 2f 0 200.500 
2. a :Tìm các giá trị R / , L / , C / (nếu có) của mạch và độ lệch pha giữa u AD và u DE .
* Khi tăng hoặc giảm tần số f thì dòng điện đều giảm,
chứng tỏ dòng điện cực đại ở tần số f 0 , ngĩa là có cộng
hưởng. Vậy phải mắc cuộn cảm vào hai chốt A, D và
mắc tụ điện vào hai chốt D, E để có cộng hưởng thì tổng
trở rút về điện trở R / .
- Ta có giản đồ véctơ như hình bên :
U AE 100
+ R/ = = = 100 (  ).
I 1
U 100 3
+ ZL / = ZC / = 2 = = 100 3 (  ).
I 1
Z L/ 100 3 3
+ L/ = = = (H).
2f 0 500 5
/ 1 1 10 4
+C = = = (F)
Z C / 2f 0 100 3.500 5 3.
* Độ lệch pha giữa u AD và u DE :
 
- Dòng điện nhanh pha so với u DE và chậm pha so với u AD nên độ lệch pha giữa u AD
2 3
5
và u DE là .
6
* Nếu đổi vị trí cuộn cảm và tụ điện thì ta trở lại sơ đồ ở câu 1(không có hiện tượng cộng hưởng xãy ra).
2.b.Giữ nguyên tần số f = f 0 = 250 Hz và mắc thêm hai linh kiện nữa giống hệt hai
linh kiện của câu 2a vào mạch. Hỏi phải mắc thế nào để thỏa mãn; số chỉ của các vôn kế vẫn
như trước, nhưng số chỉ của ampe kế giảm đi một nửa. Trong trường hợp đó, nếu thay đổi tần
số f của nguồn điện thì số chỉ của ampe kế thay đổi như thế nào ?
* Để dòng điện giảm đi một nửa ta mắc các linh kiện theo sơ đồ như hình vẽ : 0.5
điểm
Theo sơ đồ này ta có :
R = 2R /
L = 2L /  Z L = 2L / 2 f 0
C/ 2
C =  ZC =
2 C 2f 0
/
Vì ZL / = ZC / nên trong mạch xãy ra cộng hưởng  Nếu thay đổi tần số f thì dòng điện sẽ giảm.
Bài 19: (Tỉnh Gia Lai, năm học 2008 - 2009)
U=100V
Mạch điện có sơ đồ như hình vẽ. A D
Cuộn dây thuần cảm L. Người ta thay đổi L và C để ~
công suất mạch tuân theo biểu thức: P  K 2 Z L .Z C . f=50Hz
L R C
1
a)Khi L  ( H ) thì K  4 , dòng điện trong mạch cực đại. Tính C
2
 B E
và R.
b)Tính độ lệch pha giữa uAE và uBD khi Imax. Tìm liên hệ giữa R, C, L để I = K. Lúc đó độ lệch pha giữa
uAE và uBD bằng bao nhiêu?
1
a)+ Ta có : Z L  L.2 . f   2  50  100

+ Khi K  4  P  4 Z L  Z C (1)
2
+ Vì mạch RLC nối tiếp có Imax nên cộng hưởng xảy ra  Z L  ZC  100 (2)
1 1 104
Do đó : C    (F )
ZC   100 100 
+Từ (1) và (2), được : P  4Z L  400(W)
U U U2 U 2 1002
+ Mặt khác : P  R  I 2 , với I  I max   nên P R   25
Z min R R P 400
b)+ Giản đồ véc tơ vẽ được :
U AE
UL
1 i
O
2
UC
U BD
+Từ giản đồ véc tơ suy ra : 1   2

U L Z L 100
Với : tan 1     4  1  760
UR R 25
38
+Suy ra : u AE  uBD  1  2  1520 
45
 P  R  I 2
+ Ta biết :  nên khi I = K, ta suy ra :
 P  K  Z L  Z C
2
L
R  Z L  ZC  R 2  Z L  ZC  R 2 
C
 ZL
 tan 1  R Z Z
+Lúc này có:   tan 1  tan 2  L 2 C  1
 tan   Z C R
 2
R

+Suy ra:   u AE  uBD  1  2 
2
Bài 20: (Tỉnh Gia Lai, năm học 2008 - 2009)

Cho mạch điện xoay chiều (hình vẽ).
Biết điện áp ổn định giữa hai điểm A và B là
1
u AB 120 2 sin t (V ) ; mR ( m : tham số).
C
a) Khi khoá K đóng, tính m để hệ số
công suất của mạch bằng 0,5.
b) Khi khoá K mở, tính m để điện áp uAB vuông pha với uMB và tính giá trị điện áp hiệu dụng UMB.
a)Tính m để cos 0,5
+Vì khi K đóng : mạch điện cấu tạo : C nt (R // R) . K
R
2 1 R2 C R
+Lúc đó : cos R2 Z C2
R 2 4 B
( ) 2 ZC2 A D M
2 C
3 2 3 3 3 R
+Suy ra : Z C2 R ZC R mR R m
4 2 2 2
b)+Nhánh (1) : (1) ( )
ZC R U MB
sin 1 ; cos 1 ; 1 0 (1)
R2 Z C2 R2 Z C2 I U DM
I1
1 là góc lệch pha của U DB so với I1 ( 1 ) 1
2 O
I2 U DB
U AD U AB
+Trong tam giác vectơ dòng ta có : I2 I12 I 22 2I1I 2cos 1 (2)

Và U DB I1 R 2 ZC2 I 2 R (3)
RI 2
+Suy ra I1
R2 Z C2
+Thay vào (2) được :
R2 RI 22 R
I 2 I 22 2 I 22 2
R ZC2 R2 ZC2 R2 ZC2
2 2 4 R 2 Z C2 4 R 2 Z C2
I I ( 2
2 ) I I2 (4)
R ZC2 R 2 Z C2
I2 I (5)
+Áp dụng định lý hình sin cho tam giác dòng, ta có:
sin sin( 1 )
+Áp dụng định lý hình sin cho tam giác thế, ta có:
U DB U AD U AD
(6)
sin sin( ) cos 1
1
2
I2 U DB
+Từ (5) và (6), suy ra: sin sin( 1 ) cos 1
I U AD
I2 ZC I2 R R
I R 2 2
ZC IZ C R 2
Z C2
+Suy ra: ZC R mR R m 1
+Khi m = 1 thì ZC = R, ta có:

U MB I1 R
U AB U AD cos U DB cos( 1 ) IZ C cos I 2 R cos( 1 )

2 2
5 I2 I2 2 1 1
I I2 ; I1 ;sin sin( 1 )
2 2 I 5 2 5
+Vì:
1 2 1
cos 1 ;cos( 1 ) sin 1 sin( 1 )
5 5 2 2
I2
U MB I1 2 1 1
+Suy ra:
U AB5 5 2 1 1 3
cos I2I 2cos( 1) I2 ( ) 2 ( 2 )
2 2 2 5 2 2
1 120
U MB U AB 40(V )
3 3
Bài 21: (Tỉnh An Giang, năm học 2010 - 2011)
1
Một mạch điện XC gồm một cuộn dây thuần cảm có L1 mắc nối tiếp với cuộn dây L2 = H; điện trở
2
trong r = 50  . Điện áp XC giữa hai đầu đoạn mạch có dạng u = 130 2 cos100t (V). Cường độ hiệu
dụng trong mạch là 1A. Phải mắc thêm một tụ có điện dung C là bao nhiêu để điện áp giữa hai đầu cuộn
(L2 , r) đạt giá trị cực đại.
Z 2  r2
Ta có: Z = U/I = 130  . Mặt khác: r 2  ( Z L1  Z L 2 ) 2  Z 2  ( L1  L2 ) 2  2

1,2
 L1  L2 

Khi mắc thêm tụ C vào mạch, lúc này:
U U
U day 2  I .Z day 2  .Z day 2  Z day 2
Z r 2  ( Z L*  Z C ) 2
Để điện áp giữa hai đầu cuộn dây 2 đạt cực tiểu, tức là trong mạch có cộng hưởng
1
Z L*  Z C   ( L1  L2 )
C
103
Thay số tìm được C= F
12
............................................................................
NGHIÊN CỨU DAO ĐỘNG BẰNG PHƢƠNG PHÁP NĂNG LƢỢNG
PP năng lượng dùng: xác lập một sự tương ứng giữa năng lượng của hệ dao động với năng lượng của
một con lắc đơn giản nhất gồm một vật năng khối lượng m treo trên một lò xo có độ cứng k. Nếu biểu
mhd x '2 k hd x 2
thức cơ năng ở li độ x của hệ đưa về dạng E=  thì hệ sẽ dao động điều hoà
2 2
k hd
x=Asin (t   ) với tần số góc :  
m hd
Để minh hoạ cho PPNL, ta hãy dùng nó dể tìm chu kì của con lắc đơn: gồm một vật nặng m treo trên sợi
dây mảnh dài l. Để có tham số x, ta chọn độ dịch chuyển của vật nặng theo cung tròn tính từ vị trí cân
bằng. Động năng của con lắc là mx’2/2, tức khối lượng hiệu dụng đúng bằng khối lượng của vật nặng. Đối
với những độ lệch nhỏ của con lắc (x<<l), thế năng của hệ là: Et=mgh=mgl(1-cos  )
  2 mg x 2 x
=2mglsin2 =mgl = (1) , trong đó   là góc lệch của con lắc. Do đó, độ cứng hiệu dụng
2 2 l 2 l
mg k hd g
bây giờ là và tần số góc của dao động là   =
l m hd l
Sau đây là một số ví dụ minh hoạ cụ thể.
Bài toán 1. Một thanh dài l=40cm được uốn thành nửa vòng tròn nhờ các
nan hoa có khối lượng không đáng kể . Người ta gắn vào nửa vòng tròn này
một trục quay nằm ngang đi qua tâm vòng tròn. Hãy tìm tần số góc của
những dao động bé của nửa vòng tròn xung quanh vị trí cân bằng nếu trục
 x
quay vuông góc với mặt phẳng đó. Lấy g=9,8 m/s2. x O
Giải:
Để có tham số x xác định vị trí của hệ, ta chọn độ dịch chuyển của các điểm
trên thanh ra khỏi vị trí cân bằng. Khi đó động năng của hệ bằng mx’2/2, với
khối lượng hiệu dụng đúng bằng khối lượng của thanh.
Để tính thế năng, ta coi rằng ta đã dịch chuyển một mẩu của thanh có chiều dài x và khối lượng mx/l từ
đầu này đến đầu kia của thanh (như minh hoạ trong hình vẽ). Khi đó tâm của đầu mẫu đã dịch chuyển một
mx 2mg x 2
đoạn x, tức là độ biến thên thế năng của thanh bằng Et= gx = (2) (ta quy ước thế năng ở
l l 2
VTCB=0). Điều này có nghĩa là độ cứng hiệu dụng của hệ là khd=2mg/l. Do đó tần số góc của dao động là
k hd 2g
  = =7 (rad/s)
m hd l
Bài toán 2. Một ống chữ U có thiết diện S=10cm2 chứa 400g nước. Tìm tần số góc của dao động theo
phương thẳng đứng của chất lỏng. Bỏ qua ma sát và lấy g =9,8 m/s2.
Giải:
Nếu nước dịch chuyển một đoạn x từ VTCB thì, như trong bài toán trước, có
thể coi một cột nước nhỏ dài x và có khối lượng  Sx đã dịch chuyển từ
nhánh này sang nhánh kia. Độ biến thên thế năng lúc đó là: Et=
x2 x
(  Sx)gx=2  gS x
2
Với  =1g/cm là khối lượng riêng của nước. Như vậy độ cứng hiệu dụng là
3
2  gS, còn khối lượng hiệu dụng đúng bằng khối lượng m của nước có trong
ống. Do đó tần số góc của dao động là:
k hd 2 gS
  = =7 (rad/s)
m hd m
Bài tập 3. Một thanh không trọng lượng được uốn thành 1/3 vòng tròn bán kính R=5cm. Nhờ các nan hoa
có khối lượng không đáng kể, người ta gắn cung tròn này vào một trục quay nằn ngang đi qua tâm vòng
tròn và vuông góc với mặt phẳng của nó. Người ta gắn vào 2 đầu cung tròn 2 vật nặng như nhau. Hãy tìm
tần số góc của những dao động bé của cung tròn xung quanh vị trí cân bằng. Lấy g=9,8 m/s2.
Giải:
Để làm tham số xác định đọ lệch của cung tròn ra khỏi vị trí cân bằng, ta chọn góc lệch nhỏ  . Khi đó
động năng của hệ là:
mv 2 2mR 2 2 2 
'2
Ek=2   2mR
2 2 2
Tức khối lượng hiệu dụng là mhd=2mR2 (ở đây m là khối lượng của vật nặng)
Sẽ là thuận tiện nếu ta biểu diễn thế năng của hệ qua sự biến thiên độ cao trọng tâm của hệ. Dễ thấy rằng
trọng tâm của hệ nằm giữa 2 vật nặng và ở cách điểm treo một khoảng l=Rcos600=R/2, do đó
2 2
Et=2mgl(1-cos  )=2mgl =mgR . Điều này có nghĩa là độ cứng hiệu dụng khd=mgR và tần số góc
2 2
k hd g
của dao động bé là:   = = 10 (rad/s)
m hd 2R
(Coi như là một bài luyện tập nhỏ, em hãy làm lại bài toán trên nhưng bây giờ chọn tham số xác định vị
trí của hệ không phải là góc  mà là độ dịch chuyển quen thuộc x=R  )
Bài toán 4. Một thanh có khối lượng M=20g và chiều dài l=118cm được uốn thành một nửa vòng tròn, và
nhờ các nan hoa có khói lượng không đáng kể người ta gắn nửa vòng tròn này vào một trục quay nằm
ngang đi qua tâm vòng tròn và vuông góc với mặt phẳng của nó. Người ta gắn vào giữa thanh một vật
nặng m=100g. Hãy tìm tần số góc của những dao động bé của nửa vòng tròn xung quanh vị trí cân bằng.
Lấy g=9,8 m/s2 và  =3.14
Giải:
Có thể coi bài toán này là tổ hợp của ví dụ về con lắc đơn và bài toán 1. Do đó khi tính thế năng cần phải
sử dụng đồng thời phương pháp tính độ cao khi góc lệch bé (công thức (1))và phương pháp dịch chuyển
một mẩu của thanh(công thức (2)). Khi đó ta có
Mx mg x 2 2Mg x 2 (m  2M ) g x 2
Et=(mgR(1-cos  )+ gx    .
l R 2 l 2 l 2
x '2
Vì động năng của hệ bằng Ek=(m+M)
2
k hd m  2M g
nên tần số góc của dao động là:   = =5 (rad/s)
m hd mM l
Bài toán 5. Một thanh không trọng lượng có chiều dài l=3,5m có thể quay tự do quanh một O
trục nằm ngang đi qua một đầu của thanh. Người ta gắn vào đầu tự do của thanh một vật
nặng khối lượng m và vào trung điểm của thanh vật nặng khối lượng 3m. Hãy tìm tần số
góc của những dao động bé thanh xung quanh vị trí cân bằng. Lầy g=9,8 m/s2. 
Giải:
Để làm tham số xác định độ lệch của thanh, ta chọn độ dịch chuyển của thanh dọc theo 3m x/2
cung tròn. Như vậy độ dịch chuyển của vật ở bên trên là x/2./ Khi đó động năng của hệ là:
mx '2 3m( x ' / 2) 2 x '2
Ek =   1,75m : Tức khối lượng hiệu dụng của hệ là mhd=1,75m. Thế m x
2 2 2
l 2,5mg x 2
năng của hệ là Et=(mgl(1-cos  )+ 3mg (1  cos  )  . O
2 l 2
k hd 10 g
Do đó khd=2,5mg/l. vậy tần số dao động bé của hệ là :   = =2 (rad/s)
m hd 7 l
Bài toán 6. Một thanh không trọng lượng dài l=50cm có thể quay tự do quanh một k
trục nằm ngang đi qua một đầu của thanh. Người ta gắn vào đầu tự do của thanh một
vật nặng khối lượng m=0,5kg và vào trung điểm của thanh một lò xo nằm ngang có
độ cứng k=32N/m. Khi thanh ở vị trí thẳng đứng, lò xo không biến dạng. Hãy tìm tần
số góc của những dao động bé của hệ xung quanh vị trí cân bằng. Lấy g =10m/s2.
Giải: x
Để làm tham số xác định độ lệch của hệ, ta chọn độ dịch chuyển của vật nặng theo m
cung tròn. Với độ
dịch chuyển đó, độ biến dạng của lò xo là x/2. Khi đó thế năng của hệ là
mg x 2 ( x / 2) 2  mg k  x 2
Et = +k    . Hiển nhiên, khối lượng hiệu dụng của hệ đúng bằng khối lượng
l 2 2  l 4 2
k hd g k
của hệ. Khi đó tần số dao động của hệ là:   =  = 6 (rad/s)
m hd l 4m
Bài toán 7. Hai đầu một thanh không trọnglượng có chiều dài l=10cm, người ta gắn 2 quả cầu nhỏ, mỗi
quả có khối lượng m=9g. Biết rằng 2 quả cầu tích điện trái dấu và độ lớn của các điện tích đó bằng
q=3  C và toàn bộ hệ thống được đặt trong một điện trường đều có cường độ E=600V/m và có hướng
song song với thanh khi ở VTCB. Hãy tìm tần số góc của những dao động bé của hệ trên xung quang
VTCB. Bỏ qua tác dụng của trọng lực.
Giải:

-q E  q
Vì tổng các lực tác dụng lên hệ bằng không, nên hệ quy chiếu gắn với tâm quán tính của hệ là một hệ quy
chiếu quán tính. Do đó ta có thgể xem điểm giữa của thanh là đứng yên. Để làm tham số đặc trưng cho độ
lệch của hệ khỏi vị trí cân bằng, ta chọn góc quay  của hệ.
m( ' l / 2) 2 ml 2  '2
Động năng của hệ là: Ek=2  . Điều này có nghĩa là khối lượng hiệu dụng của hệ bằng
2 2 2
mhd=ml2/2. Độ biến thiên thế năng khi thanh quay một góc bé  bằng công mà lực điện trường thực hiện
lấy với dấu ngược lại.
2
Et= 2qE 1  cos   =qEl
l
. Điều này có nghĩa là độ cứng hiệu dụng của hệ bằng khd=qEl. Từ đó suy ra
2 2
k hd 2qE
tần số góc của dao động của thanh là:   = =2 (rad/s)
m hd ml
Bài toán 8. Một ống dài được uốn thành góc vuông được đặt sao cho một
nhánh thẳng đứng. Trong nhánh thẳng đứng người ta dữ một sợi dây dài
l=90cm sao cho một đầu của nó nằm ở điểm uốn của ống. Hỏi qua thời
gian bao lâu (tính ra mili giây) sau khi buông tay ra thì nó trượt được một
nửa vào nhánh nằm ngang của ống? Bỏ qua ma sát. lấy g=10m/s2 và
 =3,14.
Giải:
Nếu tại thời điểm t phần dây còn lại ở nhánh thẳng đứng có chiều dài x thì
năng lượng của hệ có dạng: x
mx' 2 mx x mx' 2 mg x 2
E=  g  
2 l 2 2 l 2
Trong dó mx/l là khối lượng của đoạn dây nằm trong nhánh thẳng đứng, và x/2 là độ cao trọng tâm của
nó. Vì biểu thức này đồng nhất với biểu thức của năng lượng của dao động điều hoà với tần só góc
g
  , và vận tốc ban đầu bằng không, nên chuyển động xảy ra theo quy luật x=lcos  t (vì tại thời
l
điểm ban đầu x0=l). Công thức này chỉ có hiệ lực trong ẳ chu kì, khi mà x chưa =0, nghĩa là khi toàn bộ
sợi dây chưa nằm trọn ven trong ống nằm ngang. Để tính thời gian cần tìm, ta chỉ cần đặt vào công
  l
thức trên x=l/2. Giải phương trình đó ta nhận được: T =  =314 ms
3 3 g
Bài tập
Bài toán 9. Một thanh dài l=20 cm dược uốn thành một cung tròn, có chiều dài bằng 1/6 vòng tròn. Nhờ
các nan hoa có khối lượng không đáng kể người ta gắn cung tròn này vào một trục quay nằm ngang đi qua
tâm vòng tròn và vuông góc với mặt phẳng của nó. Người ta gắn vào 2 đầu cung tròn 2 vật nặng như nhau.
Hãy tìm tần số góc của những dao động bé của cung tròn xung quanh vị trí cân bằng. Lấy g=9,8 m/s2.
g
ĐS:   = 7 (rad/s)
l
Bài toán 10. Một bánh xe mảnh có khối lượng M=400g với các nan hoa không trọnh lượng có thể quay tự
do quanh trục nằm ngang. Trên bánh xe người ta gắn một vật nặng có khối lượng m=100g. Hãy tìm tần số
góc của những dao động bé của hệ xung quanh VTCB. Biết bán kính của bánh xe R=50cm. Lấy g=10m/s2.
m g
ĐS:   =2(rad/s)
mM R
Bài toán 11. Một thanh không trọng lượng dài l=2,5m được uốn ở điểm giữa thành 2 nhánh lập với nhau
một góc 1200. Hai đầu của thanh được gắn 2 vật nặng như nhau. Biết rằng thanh được ở đúng chõ uốn vào
một chiếc đinh đóng trên tường. Hãy tìm tần số góc của những dao động bé của hệ xung quang vị trí cân
bằng. lấy g=10m/s2.
g
ĐS:   =2(rad/s)
l
Bài toán 12. Một thanh không trọng lượng dài l=40cm có thể quay tự do xung quanh một trục nằm ngang
đi qua một đầu thanh. Tại điểm giữa của thanh người ta gắn vật nặng có khối lượng m=0,5kg, còn đầu
dưới của thanh được gắn với một đầu của một lò xo nằm ngang, còn đầu kia của lò xo được giữ cố định.
Biết rằng độ cứng của lò xo là k=30N/m và khi thanh ở vị trí thẳng đứng lò xo không biến dạng. Hãy tìm
tần số góc của những dao động bé của hệ xung quang VTCB. Lấy g=9,8m/s2.
2g k
ĐS:    =8 (rad/s).
l 4m
Bài toán 13. Một thanh dài l=40cm nặng m=0,5kg được uốn thành một nửa vòng tròn. Nhờ các nan hoa
có khối lượng không đáng kể người ta gắn cung tròn này vào một trục quay nằm
ngang đi qua tâm O của vòng tròn và vuông góc với mặt phẳng của nó. Một đầu của
thanh được gắn vào đầu dưới của một lò xo thẳng đứng, đầu trên của lò xo được giữ
cố định (như hình vẽ). Biết độ cứng của lò xo k=16N/m và khi thanh ở VTCB lò xo
O
không biến dạng. Hãy tìm tần số góc của những dao động bé của cung tròn xung
quanh VTCB. Lấy g=9,8 m/s2.
2g k
ĐS:    =9 (rad/s)
l m
Bài toán 14. Người ta dữ đầu trên của một sơn xích mảnh có chièu dài l=45cm nằm trên một mặt phẳng
nghiêng lập với mặt phẳng ngang một góc  =300. Hỏi qua thời gian bao lâu (tính ra mili giây) sau khi
buông đầu dây xích ra, thì dây xích hoàn toàn rời khỏi mặt phẳng nghiêng? Biét rằng ở thời điểm ban đầu,
đầu dưới của dây xích chạm mép dưới của mặt phẳng nghiêng. Lấy g=10m/s2 và  =3,14.
 l
ĐS: t= =471 (ms)
2 g sin 
Áp dụng bất đẳng thức Bunhia Côpski:
v1
Bài toán 1: Hai chuyển động trên AO và BO cùng hướng về O với v2  ;  300 . Khi khoảng cách
3
giữa hai vật cực tiểu là dmin thì khoảng cách từ vật một đến O là d1  30 3(cm) . Hãy tính khoảng cách từ
'
vật hai đến O.

BÀI GIẢI
Gọi d1, d2 là khoảng cách từ vật một và vật hai đến O lúc đầu ta xét ( t = 0 ).
Áp dụng định lý hàm sin ta có:
d1' d 2' d1  v1t d 2  v2
A
d d
     .
sin  sin  sin  sin  sin  sin 
v
Vì v2  1 nên ta có:
3
d d1’
d d vt 3d 2  v1t 
 1 1  . 
sin 30 0
sin  3 sin   O
B d2’
Áp dụng tính chất của phân thức ta có:
d1  v1t 3d 2  v1t ( 3d 2  v1t )  (d1  v1t ) 3d 2  d1
  
sin  3 sin  3 sin   sin  3 sin   sin 
d 3d 2  d1
 
3 sin   sin 
0
sin 30
Mặt khác, tacó:
sin   sin(1800   )  sin(   )  sin(300   )
3 3
 3 sin   3 sin(300   )  3(sin 300 cos   cos300 sin  )  cos   sin 
2 2
d 3d 2  d1 ( 3d 2  d1 ) sin 30 0
3d 2  d1
  d  
sin 3003 1 1 3 1 3 cos   sin 
cos   sin   sin  cos   sin 
2 2 2 2 2
3d 2  d1 3d 2  d1
Vậy d   .
3 cos   sin  y
Khoảng cách giữa hai vật dmin  ymax với y = ( 3 cos   sin  )2
Áp dụng bất đẳng thức Bunhia Côpski:
( 3 cos   sin  )2  (( 3)2  12 ).(cos 2   sin 2  )  2

3 cos 
 ymax= 2    cot g  3    300 và   1200
1 sin 
d1' d2' sin1200 '
Lúc đó:   d 2
'
 .d1  3d1'  90(m)
sin 300 sin1200 sin 300
Vậy, khoảng cách từ vật hai đến O lúc này là: d2’ = 90(m)
Bài toán 2: Cho cơ hệ như hình vẽ:Cho biết: Hệ số ma sát giữa M và sàn là F
m y
k2.Hệ số ma sát giữa M và m là k1.Tác dụng một lực F lên M theo phương hợp
M 
với phương ngang một góc  . Hãy tìm Fmin để m thoát khỏi M.tính góc N1  N 2
tương ứng?
BÀI GIẢI Fms12 Fms 21 F
x
+ Xét vật m: P1  N1  Fms 21  ma (1). P1  O
F
Chiếu lên OX: Fms21= ma  a1  mn 21
m Fms
Chiếu lên OY: N1 – P1 = 0  N1 = P1 P2
 Fms21= k1.N1 = k1.mg
k1mg
 a1   k1 g . Khi vật bắt đầu trượt thì thì a1 = k1mg.
m
+ Xét vật M: F  P2  P1  N 2  Fms12  Fms  ( M  m)a2 .
F cos   Fms12  Fms
Chiếu lên trục OX: F cos   Fms12  Fms  ( M  m)a2  a2 
M m
Chiếu lên OY: F sin   ( P1  P2 )  N 2  0  N 2  P1  P2  F sin 
Ta có: Fms12  k1mg

Fms  k2 N 2  k2 ( P1  P2  F sin  )
F cos   k1mg  k2 ( P1  P2  F sin  )
 a2 
M m
F cos   k1mg  k2 ( P1  P2  F sin  )
Khi vật trượt a1  a2  k1 g 
M m
 k1 g (M  m)  F (cos   k2 sin  )  k1mg  k2 ( P1  P2 )
(k  k ) Mg  (2k1  k2 )mg (k1  k2 ) Mg  (2k1  k2 )mg
F 1 2 
cos   k2 sin  y
Nhận xét: Fmin  ymax . Theo bất đẳng thức Bunhia Côpski:
y  (cos   k2 sin  )2  (12  k2 2 )(cos2   sin 2  )  1  k2 2  ymax  1  k2 .
2
(k  k ) Mg  (2k1  k2 )mg
Vậy  Fmin  1 2
1  k2 2
sin  k2
Lúc đó:   tg  k2
cos  1
Áp dụng tam thức bậc hai:
Bài toán 1: Một con kiến bám vào đầu B của một thanh cứng mảnh AB có chiều dài L
đang dựng đứng cạnh một bức tường thẳng đứng. Vào thời điểm mà đầu B của thanh bắt A
đầu chuyển động sang phải với vận tốc không đổi v theo sàn ngang thì con kiến bắt đầu
bò dọc theo thanh với vận tốc không đổi u đối với thanh. Trong quá trình bò trên thanh ,
con kiến đạt được độ cao cực đại là bao nhiêu đối với sàn? Cho đầu A của thanh luôn tì
lên sàn thẳng đứng.
BÀI GIẢI
Khi B di chuyển một đoạn s = v.t thì con kiến đi được một đoạn l = u.t. B
Độ cao mà con kiến đạt được:
L2  v 2t 2
h  l sin   ut sin  với sin  
L
u 22 2 4 u
h L t  v .t  y
L L
Với y = L2t 2  v 2 .t 4 Đặt X = t2  y  v 2 X 2  L. X
Nhận xét: hmax  ymax . y là tam thức bậc hai có a = - v2 < 0
 ymax tại đỉnh Parabol
2 L4 L4 u
 ymax    ymax   
4a 4(v 2 ) 4v 2 h
L4 b L2
 ymax  2 tại X    2 B
4v 2 a 2v
u u.L
Vây độ cao mà con kiến đạt được là : hmax  ymax 
L 2v
Áp dụng giá trị cực đại của hàm số sin và hàm số cosin:
Bài toán 1:Hai vật chuyển động từ A và B cùng hướng về điểm O với cùng vận tốc . Biết
AO = 20km; BO = 30km; Góc   600 . Hãy xác định khoảng cách ngắn nhất giữa chúng trong quá
chuyển động?
BÀI GIẢI
Xét tại thời điểm t : Vật A ở A’
Vật B ở B’
Khoảng cách d = A’B’ A’ O
d AO  vt BO  vt A
Ta có:  
sin  sin  sin  
d BO  AO 10 
  
sin  sin   sin  sin   sin 
d 10 
  với     1200
sin  2cos    .sin   
2 2
10sin 60 0
5 3 B’
d  d 
    B
2 cos 600.sin sin
2 2
 
Nhận xét: dmin  (sin )  1  d min  5 3(cm)
2
Bài toán 2:
0.9 V1
Cho mạch điện như hình vẽ: Cho biết: L  ( H ) , UMN
 L,
không đổi, C thay đổi, RA = 0, RV rất lớn, tần số B r
của dòng điện f = 50Hz ; r = 90(  ). Hãy chứng tỏ rằng khi
điều chỉnh C để hiệu điện thế trên các vôn kế lệch pha nhau M
 V2
một góc thì UC đạt giá trị cực đại. C N
2 A
BÀI GIÀI
Mạch điện được vẽ lại : L,
M C
Ta có : Z L  L  90() r B N
+ Gianr đồ véc tơ: A
Từ giản đồ véc tơ ta có:
U Z  V1 U
+ tg1  L  L  1  1  . L
Ur r 4 U BM
V2
U UC U .sin(1   )
+ MN   U C  MN
sin  sin(1   ) sin 
   
Mà    1   
2 2 4 4
U MN sin(1   )
 UC   2U MN sin(1   ) 1 Ur
 o
sin
4
 2
Nhận xét: UC cực đại khi sin(1   )  1  1    =1
2
 U MN
Theo bài ra: Hiệu điện thế trên các vôn kế lệch pha nhau
2
UC
 
 (U BM ,U MN )   1  2   Điều phải chứng minh
2 2
5. Dùng phƣơng pháp đạo hàm:
Bài toán 1: Cho mạch điện như hình vẽ: R L C
104 A B
u AB  200 2 cos100 t (V )., R  100(); C  (F )
2
Cuộn dây thuần cảm và có độ tự cảm L thay đổi được.Tìm L để U AM M
đạt giá trị cực đại. Tìm giá trị cực đại đó.
BÀI GIẢI
1
Dung kháng: ZC   200()
C
Tổng trở : Z  R 2  (Z L  ZC )2 ; Z AM  R 2  Z L 2
U U U
Ta có : U AM  I .Z AM  .Z AM  U AM  
Z R 2  Z L 2  2ZC Z L  ZC 2 Z C 2  2Z C Z L
1
R2  Z L2 R2  Z L2
ZC 2  2ZC Z L
Đăt y = 1 
R2  Z L2
Nhận xét: UAM cực đại  y  ymin
2ZC ( Z L 2  ZC Z L  R 2
y'  . y '  0  Z L 2  ZC Z L  R 2  0
( R 2  Z L 2 )2
ZC  ZC 2  4 R 2 ZC  ZC 2  4R 2
 ZL   241() hoặc ZL   0 (loại).
2 2
Bảng biến thiên:
ZL 0 241 +
y’ - 0 +
y
ymin
Vậy, khi ZL = 241(  )  L = 0,767(H) thì ymin  UAM cực đại.

U ( 4R 2  ZC 2  ZC )
U AM max   482().
2R
Bài toán 2: Cho mạch điện như hình vẽ: u AB  U 2 cos t
R C L
R không đổi, cuộn dây thuần cảm có L không đổi. Tụ C có điện A B
dung thay đổi . Tìm C để UAM cực đại? Tính giá trị cực đại đó?
BÀI GIẢI M
U .Z AM U U
U AM  I .Z AM   U AM  
R 2  ( Z L  ZC )2 Z 2  2Z L ZC y
1 L 2
R  ZC 2
UAM cực đại khi y = ymin .
4R2  Z L2  Z L
Tương tự như bài toán 1, ta tìm được : Khi ZC  thì ymin và UAM cực đại.
2
U ( 4R2  Z L2  Z L ) 2
U AM max  khi C 
2R  ( 4R2  Z L2  Z L
Bài toán 3:Cho mạch điện như hình vẽ:
104 R L C
u AB  200 2 cos100 t (V ).R  100(); C  (F ) A B

Cuộn dây thuần cảm và có thể thay đổi được độ tự cảm . Hãy xác định L
để hiệu điện thế UL đạt cực đại. Tính giá trị cực đại đó?
BÀI GIẢI
1
+ Cảm kháng: Z L  L , dung kháng ZC   100()
C
+ Tổng trở: Z  R 2  ( ZC  Z L )2
U .Z L U .Z U U
Ta có: U L  I .Z L    UL  
Z R  (Z L  ZC )
2 2
1 1
( R 2  Z C 2 ). 2  2 Z C .  1
y
ZL ZL
+ Nhận xét: để ULmax  ymin, với y là tam thức bậc hai có a = R +ZC > 0 nên
2 2
ymin tại đỉnh Parabol

b' 1 Z R 2  ZC 2 R 2  ZC 2 R 2  ZC 2
Tọa độ đỉnh x     2 C 2  ZL   L  L
a Z L R  ZC ZC ZC  ZC
1002  1002 2
Thay số : L   (H )
100.100 
U R  ZC
2 2
U L max   200 2(V )

R
 Mở rộng: Nếu L = cosnt , tụ C có điện dung thay đổi tìm C để UC cực đại ta làm tương tự như trên
và kết quả:
U R 2  ZC 2 R2  Z L2
U C max  khi Z C 
R ZL
Áp dụng bất đẳng thức Côsi:

Bài toán 1:Cho mạch điện như hình vẽ: Cho biết:   12V , r = 4  , R là một biến
E,
trở.Tìm giá trị
của R để công suất mạch ngoài đạt giá trị cực đại. r
BÀI GIẢI
 R
-Dòng điện trong mạch: I 
Rr
2  2R 2 2
- Công suất: P = I2.R = .R  P  =  .
(R  r) 2
R 2  2rR  r 2 r2 ( R
r 2
R  2r  )
R R
r 2
Đặt y  ( R  )P 2
R y
Nhận xét: Để Pma x  ymin
Theo bất đẳng thức Côsi: Tích hai số không đổi, tổng nhỏ nhất khi hai số bằng nhau => ymin
r 2  2 122
 R  R = r = 4 () thì Pmax     9(W )
R r  2r  r 4r 4.4
Bài toán 2: Cho mạch điện như hình vẽ: u AB  200 2 cos100 t (V ).
R L, C
1 104 A B
L  (H ) , C  ( F ). R thay đổi. r
 2
a. Tìm R để công suất trên R cực đại khi r = 0.
b. Tìm R để công suất trên R cực đại khi r = 50 ()
BÀI GIẢI
a. + Cảm kháng Z L  L  100() .
1
+ Dung kháng: ZC   200().
C
+ Tổng trở: Z  R 2  ( Z L  ZC )2 .
U2 U2
+ Công suất : P = I2.R = .R  .R
Z2 R 2  (Z L  ZC )2
U2 ( Z L  ZC ) 2 U2
P Đặt y  R   P 
(Z  ZC )2 R y
R L
R
+ Nhận xét: Theo bất đẳng thức côsi ymin  R  Z L  Z C  100() , lúc đó
U2 U2 2002
Pmax     200(W) .
2 Z L  ZC 2.100 200
Vậy Pma x = 200(W) khi R = 100 ()
b. + Tổng trở Z  ( R  r )2  (Z L  ZC )2
U2 U2
+ Công suất P  I 2 .R  .R  .R
Z2 ( R  r )2  (Z L  ZC )2
U2 U2
 P .R =
R 2  2 Rr  r 2  ( Z L  Z C ) 2 r 2  (Z L  ZC )2
R  2r 
R
r 2  ( Z L  ZC )2 U2
Đặt y  R  2r  P .
R y
+Nhận xét: Để Pmax  ymin .
r 2  ( Z L  ZC )2
Theo bất đẳng thức Côsi ymin R  R  r 2  ( Z L  ZC )2
R
U2
 Pmax 
r 2  (Z L  ZC )2
r 2  (Z L  ZC )2   2r
r 2  (ZC  ZC )2
U2
 Pmax 
r 2  (Z L  ZC )2 . r 2  (Z L  ZC )2
r  (Z L  ZC ) 
2 2
 2r
r 2  ( Z L  ZC )2 . r 2  ( Z L  ZC )2
U2 2002
 Pmax   Pmax   124(W )
2. r 2  ( Z L  Z C ) 2  2r 2.( 502  (100  200) 2  50)
Vậy để Pmax = 124(W) thì R  r 2  ( Z L  ZC )2  100() .
*Mở rộng: Khi tính P của mạch:
+ Nếu Z L  Z C  r thì Pmax khi R  Z L  Z C  r .
+Nếu Z L  Z C  r thì Pmax khi R = 0.
Bài toán 3: Vật m1 chuyển động với vận tốc v1 tại A và đồng thời va chạm với vật m2 đang nằm yên tại
v1'
đó. Sau va chạm, m1 có vận tốc v1' . Hãy xác định tỉ số của m1 để góc lệch  giữa v1 và v1' là lớn nhất
v1
 max . Cho m1 > m2, va chạm là đàn hồi và hệ được xem là hệ kín.
BÀI GIẢI
p1
* Động lượng của hệ trước va chạm: PT  P1  m1v1
* Động lượng của hệ sau va chạm : PS  P1'  P '2  m1v1'  m2v 2' ps
Vì hệ là kín nên động lượng được bảo toàn :
PS  PT  P1
Gọi   (v1 , v1' )  ( P1 , PS ). p2
Ta có: P2  P  P  2PP 1 2 cos  (1).
'2 '2 2
1 1
Mặt khác, vì va chạm là đàn hồi nên động năng bảo toàn:
m1v12 m1v1'2 m2v2'2 m12v12 m12v12 m2 2v2'2
    
2 2 2 2m1 2m1 2m2
P12 P1'2 P2'2 P12  P1'2 P2'2 m1 '2 m2 ( P12  P1'2 )
     .  P1  P1 
2 '2
.P2 .  P2 
'2
(2).
2m1 2m1 2m2 2m1 2m2 m2 m1
m2 P1 m2 P1' m2 v1' m v
Từ (1) và (2) ta suy ra: (1  ) '  (1  )  2 cos   (1  ).  (1  2 ). 1'  2cos 
m1 P1 m1 P1 m1 v1 m1 v1
v1' m m 1
Đặt x   0  (1  2 ).x  (1  2 ).  2 cos 
v1 m1 m1 x
Để  max thì (cos  )min
 m m 1
Theo bất đẳng thức Côsi (cos  ) min  (1  2 ).x  (1  2 ). 
 m1 m1 x  min
Tích hai số không đổi, tổng nhỏ nhất khi hai số bằng nhau
 m   m  1 m1  m2
  1  2  .x   1  2  . x
 m1   m1  x m1  m2
v1' m1  m2 m12  m2 2
Vậy khi  thì góc lệch giữa v1 và v1' cực đại.Khi đó, cos  max  .
v1 m1  m2 m1
TỪ TRƢỜNG
Bài 1. Một dây dẫn cứng có điện trở không đáng kể, được uốn thành khung ABCD nằm trong mặt phẳng
nằm ngang,có AB và CD song song với nhau, cách nhau một khoảng l=0,5m, được đặt trong một từ
trường đều có cảm ứng từ B=0,5T hướng vuông góc với mặt phẳng của khung như hình 1. Một thanh dẫn
MN có điện trở R=0,5 có thể trượt không ma sát dọc theo hai cạnh AB và CD.
a) Hãy tính công suất cơ học cần thiết để kéo thanh MN trượt đều với vận tốc 
B M
v=2m/s dọc theo các thanh AB và CD. So sánh công suất này với công suất tỏa nhiệt B A
trên thanh MN và nhận xét.
b) Thanh đang trượt đều thì ngừng tác dụng lực. Sau đó thanh còn có thể trượt thêm 
C v D
được đoạn đường bao nhiêu nếu khối lượng của thanh là m=5gam?
Bài 2. Biết cảm ứng từ gây bởi một dòng điện chạy trong dây dẫn mảnh, thẳng tại N
Hình
I 1
7
một điểm M (hình 4): BM  10 . (sin 1  sin  2 ) I
R 1
Hãy tính cảm ứng từ tại tâm O của dòng điện chạy trong dây dẫn R 2
mảnh hình tròn bán kính R?  
Hình 4
M
QUANG HÌNH
Câu 3 .Cho quang hệ đồng trục gồm thấu kính phân kì O1 và thấu kính hội tụ O2. Một điểm sáng S nằm
trên trục chính của hệ trước O1 một đoạn 20cm. Màn E đặt vuông góc trục chính của hệ sau O2 cách O2
một đoạn 30cm. Khoảng cách giữa hai thấu kính là 50cm. Biết tiêu cự của O2 là 20cm và hệ cho ảnh rõ
nét trên màn. Thấu kính phân kì O1 có dạng phẳng - lõm, bán kính mặt lõm là 10cm.
1. Tính tiêu cự của thấu kính phân kì O1 và chiết suất của chất làm thấu kính này.
2. Giữ S, O1 và màn E cố định, người ta thay thấu kính O2 bằng một thấu kính hội tụ 
L đặt đồng trục với O1. Dịch chuyển L từ sát O1 đến màn thì vệt sáng trên màn không bao
giờ thu nhỏ lại thành một điểm, nhưng khi L cách màn 18cm thì đường kính vệt sáng trên
màn là nhỏ nhất. Tính tiêu cự của thấu kính L.
CƠ HỌC VẬT RẮN 
v0
Câu 2 Một thanh mảnh đồng chất, có khối lượng m chiều dài L, có trụcquay cố định m1 
nằm ngang vuông góc với thanh và đi qua đầu trên của thanh (Hình 2).Bỏ
qua mọi ma sát và lực cản không khí, gia tốc rơi tự do là g.
1. Thanh đang đứng yên thì một chất điểm có khối lượng m1 = m/3 bay ngang với
vận tốc v 0 theo phương vuông góc với trục quay đến cắm vào trung điểm của thanh.
Tính tốc độ góc của thanh ngay sau va chạm và cơ năng mất mát lúc va chạm.
2. Cho V0  10 gL . Tính góc lệch cực đại của thanh.
DAO ĐỘNG CƠ Hình 2
Câu 1 Cho cơ hệ như hình 1:
m
Hai lò xo nhẹ có độ cứng lần lượt là K1 = 60N/m;K2 = 40N/m; M =
100g; m = 300g. Bỏ qua ma sátgiữa M với sàn, lấy g =  2 =
K1 M
M
K2
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi – tài liệu file word mới

Hìnhnhất
1
10(m/s2). Tại vị trí cân bằng của hệ hai lò xo không biến dạng. Đưa hai vật lệch khỏi vị trí cân bằng một
đoạn 4cm rồi thả nhẹ, người ta thấy hai vật không trượt đối với nhau.
1. Chứng minh hệ dao động điều hoà, tính chu kì dao động và vận tốc cực đại của hệ.
2. Hệ số ma sát nghỉ giữa m và M phải thoả mãn điều kiện nào để hệ hai vật dao động điều hoà ?
3. Khi lò xo K2 bị nén 2cm thì người ta giữ cố định điểm chính giữa của lò xo K2, hệ vẫn dao động điều
hoà. Tính biên độ dao động của hệ sau đó.
Bài 2Vật nặng có khối lượng m nằm trên một mặt phẳng nhẵn nằm ngang, được nối với một lò xo có độ
cứng k, lò xo được gắn vào bức tường đứng tại điểm A như hình 2a. Từ một thời điểm nào đó, vật nặng
bắt đầu chịu tác dụng của một lực không đổi F hướng theo trục lò xo như A k F
hình vẽ. m
a) Hãy tìm quãng đường mà vật nặng đi được và thời gian vật đi hết
quãng đường ấy kể từ khi bắt đầu tác dụng lực cho đến khi vật dừng lại lần Hình
thứ nhất. 2a
b) Nếu lò xo không không gắn vào điểm A mà được nối với một k
vật khối lượng M như hình 2b, hệ số ma sát giữa M và mặt ngang là . M m
F
Hãy xác định độ lớn của lực F để sau đó vật m dao động điều hòa.
Bài 1: Một khúc gỗ nhỏ khối lượng M = 300g, được gắn vào một lò xo Hình
không khối lượng có chiều dài tự nhiên l0= 40(cm), có độ cứng k = 75(N/m), một 2b đầu lò xo gắn cố định
vào tường. Một vật nhỏ khác có khối lượng m = 100g chuyển động trên mặt 40cm
bàn nằm ngang theo phương của trục lò xo với vận tốc
v0 =80π(cm/s) đến va chạm với M (Hình1). Coi va chạm là tuyệt đối đàn hồi. M V m
Sau khi va chạm M dao động điều hoà. Bỏ qua mọi ma sát, 0 x
2
lấy π =10. Chọn Ox như hình vẽ O
1.Chọn t = 0 lúc va chạm, viết phương trình dao động của vật.? Hình 1
2.Tính vận tốc trung bình của M trong đoạn từ vị trí lò xo nén 4cm đến vị
trí lò xo giãn ?
3.Giả sử đầu còn lại của lò xo không gắn với tường mà chỉ tiếp xúc với tường khi M đang đứng yên.Hãy
vẽ đồ thị vận tốc của M sau khi va chạm với m?
Bài 1: Vật M nằm yên trên mặt phẳng nằm ngang và
một vật nặng m đợc nối với nhau bằng một lò xo và m’
và một sợi dây nhẹ không dãn vắt qua ròng rọc cố định
nh hình vẽ (H – 1). Hệ số ma sát giữa vật M và mặt
ngang là  = 0,3. Biết M/m = 5. Vật m thực hiện dao
động điều hoà theo phơng thẳng đứng với chu kì
T = 0,5 s. Vật m có thể dao động với biên độ cực đại
là bao nhiêu để đảm bảo cho nó dao động điều hoà? m
k
SÓNG CƠ
Câu 3 Trên mặt nước có hai nguồn phát sóng kết hợp A, B dao động theo phương trình:
u A  2 cos(20t )cm và u B  2 cos( 20t   )cm .Coi biên độ sóng không đổi, tốc độ sóng là 60cm/s.
1. Viết phương trình sóng tổng hợp tại điểm M cách A, B những đoạn là:MA = 9cm; MB = 12cm.
2. Cho AB = 20cm. Hai điểm C, D trên mặt nước mà ABCD là hình chữ nhật với AD = 15cm. Tính
số điểm dao động với biên độ cực đại đoạn trên AB và trên đoạn AC.
3. Hai điểm M1 và M2 trên đoạn AB cách A những đoạn 12cm và 14cm. Tính độ lệch pha dao động của
M1 so với M2. .
Câu 4: Một sóng dừng trên một sợi dây mảnh, phương trình dao động của một điểm trên dây có dạng:
x 
u  a. cos sin( 40t  )(cm) . Trong đó u là li độ của một điểm trên dây có vị trí cân bằng cách gốc O
2 2
một đoạn x( x: đo bằng m; t: đo bằng s).
a) Tính tốc độ truyền sóng trên dây.
b) Biên độ dao động của một điểm có vị trí cân bằng cách một nút 0,5m là 3cm. Tính vận tốc cực đại
của một bụng sóng.
c) Hai điểm M1 và M2 đối xứng với nhau qua một nút sóng. Tại một thời điểm nào đó li độ của M1 là
1,2cm, hãy xác định li độ của M2 tại thời điểm đó.
Bài 3.Hai nguồn sóng kết hợp S1 và S2 cách nhau 2m dao động điều hòa cùng pha, phát ra hai sóng có
bước sóng 1m. Một điểm A nằm ở khoảng cách l kể từ S1 và AS1S1S2 .
a)Tính giá trị cực đại của l để tại A có được cực đại của giao thoa.
b)Tính giá trị của l để tại A có được cực tiểu của giao thoa.
ĐIỆN XOAY CHIỀU
Bài 4Một ampe kế nhiệt có điện trở không đáng kể mắc vào mạch để đo giá trị
hiệu dụng của dòng điện xoay chiều trong mạch điện như hình 3. Khi khóa K A
đóng, ampe kế chỉ I1=1A. Khi khóa K ngắt thì ampe kế chỉ bao nhiêu? Điốt là lý
tưởng, R là điện trở thuần.  K
R
Hình 3
Bài 5. Biểu thức của cường độ dòng điện trong một mạch dao động LC là
i  I 0 cos t. Sau 1/8 chu kỳ dao động thì năng lượng từ trường của mạch lớn hơn năng lượng điện trường
bao nhiêu lần? Sau thời gian bao nhiêu chu kỳ thì năng lượng từ trường lớn gấp 3 lần năng lượng điện
trường của mạch?
Bài2: Cho mạch điện như hình 2: u AB  100 2 sin100t(V) ,
R1 M L
0,3
R1  R 2  30 3() , cuộn thuần cảm có L  (H) . Vôn kế nhiệt có

điện trở vô cùng lớn. Điện trở dây nối và khoá K không đáng kể.
A B
V
1. Khoá K ở vị trí 1: C1 C2
a) Điều chỉnh C2 = C1, hãy viết biểu thức uMN? 1 N
C2 K 2
b) Thay đổi điện dung C2. Hỏi tỉ số  ? thì số chỉ vôn kế cực tiểu.
C1
2. Chuyển khoá K sang vị trí 2: Hỏi điện dung C2 =? thì số chỉ vôn kế là cực
R2
đại. Tính giá trị cực đại đó? Hình 2
Bài 3: Cho mạch điện như hình 3. Trong đó các đi ốt lý tưởng, các điện trở R1
1
R1  R 2  2R 3  2r
2 A
1.Hãy xác định công suất tiêu thụ trên điện trở R1 nếu mạch được mắc vào hiệu
điện thế xoay chiều có giá trị hiệu dụng U.

B R2 R3
Hình 3
2. Nếu hiệu điện thế xoay chiều đặt vào 2 đầu đoạn mạch có biểu thức uAB=U0sinωt.Hãy vẽ đồ thị biểu
diễn sự phụ thuộc của cường độ dòng điện qua điện trở R1 theo thời gian?
……………………………………………………………..
MỘT SỐ BÀI TẬP ÔN THI
CÂU 1. Một dây đồng đường kính d = 0,2mm có phủ một lớp sơn cách điện mỏng được quấn thành N
vòng xếp liền nhau để tạo thành một ống dây, ống dây có chiều dài l và có đường kính D = 5cm. Trong
ống dây có dòng điện I0 =1A. Ngắt các đầu dây của ống khỏi nguồn, hãy xác định điện lượng chuyển qua
ống kể từ lúc ngắt điện.
2
( Cho biết  =1,7. 10-8m,  0  4.107 và độ tự cảm ống dây L = à0 N S .)
l
CÂU 2. Một bình A chứa khí lý tưởng ở áp suất 5 . 105 Pa và nhiệt độ 300 K được nối với bình B lớn gấp
4 lần bình A bằng một ống nhỏ. Bình B chứa khí cùng loại ở áp suất 1.105 Pa và nhiệt độ 400 K. Mở
van cho hai bình thông nhau và đợi tới khi cân bằng áp suất nhưng vẫn giữ nhiệt độ hai bình như cũ. áp
suất chung trong hệ bằng bao nhiêu ?
MB
MA
VB =
VA 4VA
T = 300 K
CÂU 3. Một vật nặng khối lượng m (Hình 2)A được nối với lò xo có độ cứng TB = 400 K
k, đầu kia của lò xo gắn với một bức tường thẳng đứng. Hệ số ma sát giữa v0
vật và mặt sàn nằm ngang là  . Làm cho vật dao động duy trì trên mặt sàn
bằng cách mỗi khi lò xo giãn cực đại bằng l   mg / k thì lại truyền cho vật
vận tốc v0 hướng vào tường.
a) Tìm v0 để dao động ổn định.
b) Tìm chu kỳ dao động và vẽ đồ thị dao động x(t), với vị trí lò xo không biến dạng làm gốc tọa độ.
CÂU 4. Một khẩu đại bác được đặt trên đỉnh một ngọn đồi cao 2km bắn một viên đạn theo phương ngang
với vận tốc ban đầu có độ lớn 800m/s. Sau đó 5s, cũng từ đại bác này, người ta bắn tiếp một viên đạn thứ
hai. Nếu có thể thay đổi thì vận tốc ban đầu của viên đạn thứ hai cần có hướng và độ lớn thế nào để cả hai
viên đạn đồng thời rơi vào đúng một mục tiêu trên mặt đất? Bỏ qua sức cản của không khí. Trong phạm vi
chuyển động của đạn, mặt đất được coi là phẳng. Lấy gia tốc rơi tự do bằng 10m/s2.
CÂU 5 . Cho cơ hệ như hình vẽ 1. Mặt phẳng nghiêng góc  = 300 so với m
phương ngang, vật coi là chất điểm có khối lượng m = 1kg, lò xo có
khối lượng không đáng kể và độ cứng K = 100 N/m. Bỏ qua mọi ma sát, l
C
lấy g = 10 m/s2.Ban đầu giữ vật ở điểm C; lò xo có chiều dài tự nhiên, K
đầu A của lò xo được gắn cố định, đầu B cách C một khoảng l = 2,5 cm. B
Buông nhẹ để vật trượt xuống không vận tốc ban đầu, vật dính chặt vào 
đầu B của lò xo tạo thành con lắc lò xo và dao động điều hoà. A
Hình 1
1. Lập phương trình dao động của vật. Chọn trục toạ độ trùng với trục của lò xo, chiều dương hướng
xuống dưới, gốc toạ độ tại vị trí cân bằng của vật, gốc thời gian là lúc vật bắt đầu dao động.
2. Tính thời gian từ lúc vật bắt đầu dao động đến thời điểm lò xo bị nén cực đại lần đầu tiên.
3. Tính lực cực đại tác dụng vào giá đỡ tại điểm A.
CÂU 6 . Con lắc lò xo treo thẳng đứng như hình vẽ 2. Quả cầu nhỏ có khối lượng
m = 100 gam, lò xo có khối lượng không đáng kể và có độ cứng K = 100 N/m.
Từ vị trí cân bằng kéo vật thẳng đứng xuống dưới một đoạn 3 cm rồi truyền cho K
nó vận tốc ban đầu vo = 40 cm/s hướng thẳng đứng xuống dưới. Vật dao động
điều hoà. Lấy 2 = 10.Chọn trục toạ độ trùng với trục của lò xo, chiều dương Hình 2
hướng xuống dưới, gốc toạ độ tại vị trí cân bằng của vật, gốc thời gian là lúc m
vật bắt đầu dao động. Hãy dùng kiến thức về tổng hợp dao động để lập phương trình dao động của vật.
CÂU 7. Sóng dừng trên một sợi dây có dạng: u = asinkx.cost (cm), a và k là các hằng số có giá trị
dương. Trong đó u là li độ dao động của một phần tử trên dây mà vị trí cân bằng của nó cách gốc toạ độ O
một khoảng x. (x đo bằng cm, t đo bằng giây). Cho bước sóng  = 40 cm, tần số của sóng f = 50 Hz, biên
độ dao động của điểm M trên dây cách nút sóng 5 cm có giá trị là 0,5 cm.
1. Xác định giá trị của a và k.
2. Xác định li độ và vận tốc của điểm N trên dây có toạ độ x = 50 cm tại thời điểm t = 0,25 s.
CÂU 8. Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ 3. Cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L thay đổi được, tụ
điện có dung kháng ZC = 3R, vôn kế nhiệt có điện trở vô cùng lớn, giữa hai đầu A và B duy trì một hiệu
điện thế xoay chiều uAB = 160 2 sin100t (Vôn). L M
1. Khi L = L1, vôn kế chỉ giá trị U1; khi L = L2 = 2L1 vôn kế
1
chỉ giá trị U2 = U1. Viết biểu thức của hiệu điện thế giữa hai A R
2 V
điểm M và B khi L = L2. Hình 3
B C
2. Cho R = 30 .
a) Xác định độ tự cảm L = L3 của cuộn dây để vôn kế chỉ giá trị cực đại. Viết biểu thức của hiệu điện
thế giữa hai điểm M và B khi đó.
b) Xác định độ tự cảm L = L4 của cuộn dây để hiệu điện thế UAM đạt giá trị cực đại. Viết biểu thức
của hiệu điện thế giữa hai điểm A và M khi đó. D M
CÂU 9.Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ 4. D là cuộn dây A
có điện trở thuần r không đổi, độ tự cảm L thay đổi được; ampe kế
K
nhiệt, khoá K và các dây nối có điện trở nhỏ không đáng kể. Giữa A
hai đầu A và B duy trì một hiệu điện thế xoay chiều C1 C2
B
uAB = 80 2 sin100t (Vôn). R
1. Điều chỉnh để R có giá trị R1, độ tự cảm L có giá trị L1. Khi khoá
K mở ampe kế chỉ 1 (A); hiệu điện thế giữa hai đầu cuộn dây Hình 4
N
có giá trị hiệu dụng bằng 60 (V) sớm pha một góc 60 so với cường độ dòng điện và sớm pha một góc 90o
o
so với hiệu điện thế uAB. Tính r, L1, C1 và R1.

2. Điều chỉnh để R có giá trị R2, độ tự cảm L có giá trị L2. Số chỉ ampe kế khi khoá K đóng lớn gấp 3 lần
số chỉ ampe kế khi khoá K mở, dòng điện khi khoá K đóng và khi khoá K mở vuông pha với nhau. Tìm hệ số
công suất của mạch điện khi khoá K mở. E, r
CÂU 10. Cho mạch điện như hình vẽ 5. Pin có suất điện động E và điện
trở trong r = 1, cuộn dây thuần cảm, bỏ qua điện trở của dây nối và khoá
K. Đóng khoá K, tính điện tích của tụ điện khi mạch đã ổn định. K
Sau đó người ta mở khoá K, trong mạch có dao động điện từ với tần L
số f = 1MHz. Biết hiệu điện thế cực đại giữa hai bản tụ điện lớn gấp 10 Hình 5
C
lần suất điện động E của Pin. Tính độ tự cảm L của cuộn dây và điện
dung C của tụ điện.
CÂU 11.
m
Một cái nêm có khối lượng 2m, có dạng ABCD như hình vẽ, góc 1 = 300, góc 2 =
450, có thể trượt không ma sát trên mặt sàn ngang. Vật nhỏ khối lượng m bắt đầu 1
trượt không ma sát trên mặt nêm AB và BC từ đỉnh A không vận tốc đầu.
a.Xác định gia tốc của nêm?
b.Biết AB = BC = 0,5m. Xác định quãng đường mà nêm trượt được từ khi vật m 2
bắt đầu trượt từ A đến C?
CÂU 12. Một mol chất khí lí tưởng thực hiện chu trình biến đổi sau đây: từ trạng thái
1 với áp suất
p1 = 105 Pa, Nhiệt độ T1 = 600K, giãn nở đẳng nhiệt đến trạng thái 2 có p2 = 2,5 .104 Pa, rồi bị nén đẳng
áp đến trạng thái 3 có T3 = 300K rồi bị nén đẳng nhiệt đến trạng thái 4 và trở lại trạng thái 1 bằng quá
trình đẳng tích.
a) Tính các thể tích V1, V2 , V3 và áp suất p4. Vẽ đồ thị chu trình trong tọa độ p,V (Trục hoành V, trục
tung p)
b) Chất khí nhận hay sinh bao nhiêu công, nhận hay tỏa bao nhiêu nhiệt lượng trong mỗi quá trình và
trong cả chu trình?
5R
Cho biết: R = 8,31 J/mol.K ; nhiệt dung mol đẳng tích CV  ; công 1 mol khí sinh trong quá trình giãn
2
V
nở đẳng nhiệt từ thể tích V1 đến thể tích V2 là: A =R.T.Ln( 2 )
V1
1
Câu 13. Một thanh đồng chất AB = 2L, momen quán tính I = mL2 đối với trục
3
vuông góc với thanh và qua trọng tâm C của thanh. Thanh trượt không ma sát bên
2L 3
trong nửa vòng tròn tâm O bán kính R = . Chứng minh thanh dao động điều
3
hòa? Tìm chu kỳ dao động của thanh?
Câu 14.
Cho mạch điện như hình vẽ:Một điện trở thuần R,một tụ điện C,hai cuộn
cảm lí tưởng L1 = 2L, L2 = L và các khóa K1,K2 (RK = 0) được mắc
vào một nguồn điện không đổi (có suất điện động  ,điện trở trong r =
0).Ban đầu K1 đóng, K2 ngắt. Sau khi dòng điện trong mạch ổn định,
người ta đóng K2, ngắt K1. Tính hiệu điện thế cực đại ở tụ và IL2 max. ?
Câu 15:Trên một chuyếc xe chuyển dộng theo phương ngang với gia tốc
g
người ta đặt một chiếc cân co chiều daì hai tay đòn bằng nhau là l
2
(hình). Hai đầu đòn cân co hai vật khối lập phương giống nhau có cạnh là a , 2
vật này được làm từ hai vật liệu khác nhau. Hảy tìm tỷ số giữa các khối lượng

riêng của chúng 1 nếu biết rằng khi xe chuyển động thì cân nằm cân bằng và
2
các vật nằm yên trên cân.
Câu 16:Cho cơ hệ như hình, hai vật nặng được gắn với hai lò xo
không trọng lượng. Các lò xo được gắn vào hai bức tường và được
nén lại bởi hai sợi chỉ sao cho các vật nặng cách tường những
L
khoảng . Chiều dài của hai lò xo khi không biến dạng bằng nhau và bằng L. Người ta đốt đồng thời hai
2
sợi chỉ, sau đó các vật va chạm và dính chặt vào nhau. Hãy tìm vận tốc cực đại mà các vật sẽ có được
trong quá trình dao động sau va chạm, va chạm được coi là xuyên tâm. Độ cứng của lò xo và khối lượng
các vật cho trên hình vẽ. Bỏ qua ma sát và kích thước các vật nặng.
Câu 17: Một cái vòng làm bằng điện môi, khối lượng m , có thể quay tự do quanh trục của nó , vòng được
tích điện q và đặt trong từ trường đều vuông góc với mặt phẳng vòng . lúc đầu vòng đứng yên và từ
trường đều bằng 0 , sau đó từ trường tăng theo thời gian theo hàm sồ B(t) . tìm vận tốc góc cùa vòng
Câu 18 : Một vật A chuyển động với vận tốc v0 đến va chạm hoàn toàn đàn hồi D
với vật B đang đứng yên tại C. Sau va chạm vật B chuyển động trên máng tròn
đường kính CD = 2R. Một tấm phẳng (E) đặt vuông góc với CD tại tâm O của O (E)
máng tròn. Biết khối lượng của hai vật là bằng nhau. Bỏ qua mọi ma sát.
1. Xác định vận tốc của vật B tại M mà ở đó vật bắt đầu rời khỏi máng.

B v0 A
2. Biết v0  3,5Rg . Hỏi vật B có thể rơi vào tấm (E) không ? Nếu có hãy xác định vị
C
trí của vật trên tấm (E).
Câu 19: Một pít tông có trọng lượng đáng kể ở vị trí cân bằng trong một bình H×nh vÏ 1
hình trụ kín (Hình vẽ 2). Phía trên và phía dưới pít tông có khí, khối lượng và nhiệt độ m ; 3V0; T
của khí ở trên và dưới pít tông là như nhau. Ở nhiệt độ T thể tích khí phần trên gấp ba
lần thể tích khí phần dưới. Nếu tăng nhiệt độ khí ở hai phần lên gấp đôi thì tỉ số hai
thể tích ấy là bao nhiêu ?
m ; V0; T
Câu 20: Cho hệ dao động như hình vẽ 4. Lò xo có khối lượng không đáng kể, độ cứng k. Vật Hình vẽ 2
M = 400g có thể trượt không ma sát trên mặt phẳng nằm ngang. Hệ đang ở trạng thái cân bằng, dùng vật
m0 = 100g bắn vào M theo phương ngang với vận tốc v0 = 1m/s, va chạm là hoàn toàn đàn hồi. Sau va
chạm vật M dao động điều hoà, chiều dài cực đại và cực tiểu của của lò xo lần lượt là 28cm và 20cm.
1. Tính chu kỳ dao động của vật và độ cứng của lò xo.  m0
2. Đặt một vật m = 100g lên trên vật M, hệ gồm hai vật m và M I k M v0
đang đứng yên, vẫn dùng vật m0 bắn vào với vận tốc v0. Va chạm là
hoàn toàn đàn hồi, sau va chạm ta thấy cả hai vật cùng dao động điều hoà.
Viết phương trình dao động của hệ hai vật m và M. Chọn gốc toạ độ ở vị trí cân bằng và gốc thời gian là
Hình vẽ 4
lúc bắt đầu va chạm. Xác định chiều và độ lớn của lực đàn hồi cực đại, cực tiểu mà lò xo tác dụng vào
điểm cố định I trong quá trình hệ hai vật dao động.
3. Cho biết hệ số ma sát giữa vật M và vật m là  = 0,4. Hỏi vận tốc v0 của vật m0 phải nhỏ hơn giá trị
bằng bao nhiêu để vật m vẫn đứng yên (không bị trượt) trên vật M trong khi hệ dao động.
Cho g = 10m/s2.
Câu 21 . Một vành đai mỏng cứng đồng chất khối lượng M,bán kính R, được
đặt trờn mặt bàn nằm ngang. Trên một đường kính của đai có gắn một ống
nhẹ, nhẵn, bên trong chứa một quả cầu khối lượng m gắn với hai lò xo nhẹ
giống nhau có độ cứng k, đầu còn lại của lò xo gắn với
đai (hình 1). Giữ đai tại chỗ, cho quả cầu dịch chuyển b
từ tâm sang bên trái một khoảng cách b và sau đó hệ thống
được giải phóng, không vận tốc ban đầu. Sau khi thả đai không bị trượt.
Tính gia tốc của tâm đai tại thời điểm ngay sau khi đai được giải phóng.
Câu 22 . Hai tấm phẳng dài, rộng, giống nhau, Hình 1
M•
song song đối diện, tích điện đều với mật độ điện mặt
tấm trờn là  và tấm dưới là  (hỡnh 3). h


Tính cường độ điện trường tại M ở độ cao h so với
tấm trờn, nằm trong mặt phẳng chứa hai mộp và mặt
phẳng đối xứng. Khoảng cỏch giữa cỏc tấm d  h  bề rộng của cỏc tấm.
Câu 23: vo x
O
Người ta ném ngang một hòn sỏi nhỏ với vận tốc ban đầu
vo  20 m/s từ một điểm ở độ cao h = 18m so với mặt đất và cách
tường nhà thẳng đứng một khoảng l . Trên tường có một cửa sổ h
chiều cao a = 1m, mép dưới của cửa sổ cách mặt đất một khoảng b
= 2m (như hình vẽ bên). Xác định giá trị của l để hòn sỏi có thể a
lọt qua cửa sổ ? Bỏ qua bề dày của bức tường và sức cản của b
không khí. Lấy g = 10m/s2 .
l
y
Câu 24: Một quả cầu đặc, đồng chất có bán kính R, khối lượng m = 2kg lăn không trượt trên một mặt phẳng
nằm ngang với vận tốc v1 = 10m/s đến va chạm vào một bức tường thẳng đứng và bật trở ra vẫn lăn không
trượt với vận tốc v2 = 0,8v1. Tính nhiệt lượng tỏa ra trong quá trình va chạm giữa quả cầu và bức tường ?
Câu 25:
Một cái bình hình trụ được treo lên một chiếc lò xo thẳng đứng có đầu trên cố định
(như hình vẽ bên). Khi rót nước từ từ vào bình, người ta thấy khoảng cách l từ mặt
thoáng của nước trong bình đến đầu trên của lò xo không thay đổi. Hãy xác định chu kỳ
l
dao động nhỏ của bình nước theo phương thẳng đứng khi độ cao của cột nước trong
bình là h= 4cm. Khối lượng của bình và lò xo không đáng kể. Lấy g = 10m/s2.
h
Câu 26: Một bình hình trụ kín cách nhiệt đặt nằm ngang được chia thành hai phần có thể tích V1 và V2 nhờ
một bản cách nhiệt. Phần thứ nhất chứa khí ở nhiệt độ T1 và áp suất p1, phần thứ hai cũng chứa khí này nhưng
ở nhiệt độ T2 và áp suất p2. Coi chất khí trong bình là khí lý tưởng. Hãy xác định nhiệt độ của khí trong bình
hình trụ khi bỏ bản cách nhiệt ?
Câu 27: Một mol khí lí tưởng thực hiện quá trình giãn
p
nở từ trạng thái 1 (p0, V0)
p
đến trạng thái 2 ( 0 , 2V0) có đồ thị được biểu diễn 1
2 p0
trên hệ tọa độ pOV (như hình vẽ bên). Hãy thiết lập p0
phương trình mô tả mối liên hệ giữa nhiệt độ tuyệt đối 2
2
T và áp suất p của lượng khí trong quá trình giãn nở ?
O V0 2V V
0
Câu 28: Cho mạch điện như hình vẽ bên. Nguồn điện
có suất điện động E = 30V, điện trở trong R4
r = 3  ; R1 = 12  ; R2 = 36  ; R3 = 18  ; điện trở các
dây nối không đáng kể. Một biến trở R4 có giá trị biến B
R1 R2 F R3
G
đổi từ 2  đến 6  . Xác định giá trị điện trở R4 để D
cường độ dòng điện qua R3 đạt giá trị cực đại?
E, r
Câu 29:
Ba quả cầu có thể trượt không ma sát trên một thanh cứng,mảnh nằm ngang.Biết khối lượng 2 quả cầu 1
và 2 là m1  m2  m ;lò xo có độ cứng K và khối lượng không đáng kể.Quả cầu 3 có khối lượng
m 
m3  .Lúc đầu 2 quả cầu 1,2 đứng yên,lò xo có độ dài tự nhiên l0 .Truyền cho m3 vận tốc v0 đến va
2
chạm đàn hồi vào quả cầu 1
1. Sau va chạm,khối tâm G cuả các quả cầu 1,2 chuyển động như thế
3 v0 1 2
nào?Tìm vận tốc cuả G.
2. Chứng minh rằng hai quả cầu 1 và 2 dao động điều hoà ngược pha quanh vị trí cố định đối với G.
Tìm chu kỳ và biên độ dao động cuả các vật.
Câu 30:
Một sợi dây nhẹ 2 đầu buộc vào 1 vật nặng và 1 thùng cát rồi vắt qua 1 ròng rọc cố định. Khối lượng của
cát bằng khối lượng của thùng và bằng 1 nửa khối lượng của vật nặng. Ban đầu các vật đều ở trạng thái
đứng yên. Tại thời điểm t = 0,qua 1 lỗ nhỏ ở đáy thùng, cát bắt đầu chảy đều ra ngoài. Biết rằng toàn bộ
cát chảy hết ra khỏi thùng sau thời gian t0. Xác định vận tốc của vật nặng ở thời điểm 2t0
Câu 31:Một ống nghiệm chứa khí hyđrô có nút đậy là một
pittông khối lượng không đáng kể, dịch chuyển không ma sát
trong ống. Lúc đầu ống ở ngoài không khí có áp suất P0 .
Chiều dài phần ống chứa và L. Người ta đặt ống vào một h
chậu thuỷ ngân có khối lượng riêng d, ống đứng thẳng, đáy l
ống cách mặt thoáng Hg một khoảng h > L (hình vẽ).
a. Tính chiều dài mới l của phần ống chứa ? (Nhiệt độ ống giữ không đổi).
b. Cân bằng của nút khi ống ở trong Hg có bền hay không ?
MỘT SỐ CÂU TRẮC NGHIỆM
CÂU 1. Cho một mạch điện xoay chiều AB gồm 2 đoạn nối tiếp. Đoạn AN gồm một điện trở R và một tụ
điện C, một vôn kế có điện trở rất lớn mắc vào 2 điểm A và N. Đoạn NB có một cuộn dây nối tiếp một
ampe kế có điện trở vô cùng nhỏ. Khi đặt vào 2 đầu mạch AB một điện áp xoay chiều cảm kháng của
cuộn dây là 15, vôn kế chỉ 75V, ampe kế chỉ 1,5A và điện áp hai đầu cuộn dây vuông pha điện điện áp 2
đầu vôn kế. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn dây là
A. 75V B. 35,5V C. 37,5V D. 40V
CÂU 2. Một con lắc lò xo nằm ngang có k=500N/m, m=50(g). Hệ số ma sát giữa vật và sàn là μ=0,3. Kéo
vật ra khỏi vị trí cân bằng một đoạn a=1cm rồi thả không vận tốc đầu. Vật dừng lại ở vị trí cách vị trí cân
bằng bao nhiêu:
A. 0,03cm. B. 0,3cm. C. 0,02cm.* D. 0,2cm.
CÂU 3. Hạt α bay với vận tốc v 0 tới va chạm đàn hồi với một hạt nhân X, kết quả sau va chạm hạt α bị
lệch đi một góc φ=30 0 .Vậy X là hạt:

A.Proton. B.Đơteri.* C.Triti. D. α.
L
CÂU 4. Mạch RLC có R2  và tần số thay đổi được. Khi f = f1 hoặc f = f2 thì mạch có cùng hệ số công
C
suất. Biết f2 = 4f1. Tính hệ số công suất của mạch khi đó.
ff
Đáp số: cos  2 12 2  0.55 .
f1  f2  f1f2
CÂU 5. Cho một đoạn mạch AB gồm đoạn AM có điện trở thuần R, đoạn MN có cuộn dây có r và L, đoạn
MB có tụ điện C. Biết rằng uMB và uAM lệch pha nhau π/3. uMB và uAB lệch pha nhau π/12. uAB và uMN
lệch pha nhau π/2. UMN=100 2 V. Hãy tìm UAB.
A. 100 3 V B. 200 2 C. 200V D. 100 6 V
CÂU 6. Một mẫu chất chứa hai chất phóng xạ A,B.Ban đầu số nguyên tử A lớn gấp 4 lần số nguyên tử B
Hai giờ sau số nguyên tử A và B trở nên bằng nhau .Xác định chu kì bán rã của B.
A.0,25h B.0,4h C.2,5h D.0,1h
CÂU 7. Ngày nay tỉ lệ của U235 là 0,72% urani tự nhiên, còn lại là U238. Cho biết chu kì bán rã của chúng
là 7,04.10 8 năm và 4,46.10 9 năm. Tỉ lệ của U235 trong urani tự nhiên vào thời kì trái đất được tạo thánh
cách đây 4,5 tỉ năm là:
A.32%. B.46%. C.23%.* D.16%.
CÂU 8. Một đoạn mạch AB gồm 2 đoạn mạch nhỏ AM và MB mắc nối tiếp với nhau. Đoạn mạch AM
gồm điện trở R1 mắc nối tiếp với cuộn thuần cảm có độ tự cảm L. Đoạn mạch MB gồm điện trở R2 mắc
nối tiếp với tụ điện có điện dung C. Khi đặt vào 2 đầu AB một điện áp xoay chiều có tần số góc  thì tổng
trở giữa 2 đầu đoạn mạch AM là Z1, còn tổng trở giữa 2 đầu đoạn mạch MB là Z2 . Nếu Z  Z12  Z 22 thì
tần số góc  là :
1 R1 R2 R1 R2 2R1 R2 R1 R2
A. B. C. D.
2 LC 2 LC LC LC
...........................................................................................................

Tải file Word tại website - Hotline:: Bài 1: (HSG ĐB Sông Cửu Long) a

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tải file Word tại website - Hotline:: Bài 1: (HSG ĐB Sông Cửu Long) a

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tải file Word tại website http://dethithpt.com – Hotline : 096.79.79.

b. Chén đứng yên nên: PM  N M  N '  Fmsn  0 (1)

Vận tốc cuả quả cầu 1 và 2 đối với khối tâm:

mg - 3k(∆l0+3x) = ma = mx’’ (4)

Hệ kín động lượng bảo toàn T T

mv1  mv1'  mv2'

+ Sau đó m0 và m có cùng vận tốc v

* Đoạn mạch chỉ có điện trở thuần R: uR cùng pha với i, ( = u – i = 0)

* Khi R=R1 hoặc R= R2 mà P có cùng giá trị

Bài 2: (Năm học 2007 - 2008, Tỉnh Nghệ An)

b. Xác định U0 và viết biểu thức i

Bài 7: (Tỉnh Thanh Hóa, năm học 2009 - 2010)

Vậy biểu thức UAE là

 2( I 0  I1 max )( I 0  I1 max )  I 22max  I0 + I1max = I2max (6) (0,25)đ

Do đó U2 = U 2AB.X  U 2AB. y = I 2L  1      L    UC

3) Ta có UV1=UV2--> UR1 = UC --> L-1/C=1/(C)

 U2R + 2UR Ur + UMN

Bài 16: (Tỉnh Bến Tre, năm học 2008 - 2009)

c) Ta có: UR = IR ≈ 120V = U; UC = IZC = 255V; UL = IZL = 251V.

+Từ giản đồ véc tơ suy ra : 1   2

Bài 20: (Tỉnh Gia Lai, năm học 2008 - 2009)

+Trong tam giác vectơ dòng ta có : I2 I12 I 22 2I1I 2cos 1 (2)

+Khi m = 1 thì ZC = R, ta có:

U AB U AD cos U DB cos( 1 ) IZ C cos I 2 R cos( 1 )

Áp dụng bất đẳng thức Bunhia Côpski:

vật hai đến O.

( 3 cos   sin  )2  (( 3)2  12 ).(cos 2   sin 2  )  2

Ta có: Fms12  k1mg

Vậy, khi ZL = 241(  )  L = 0,767(H) thì ymin  UAM cực đại.

UAM cực đại khi y = ymin .

ymin tại đỉnh Parabol

U L max   200 2(V )

Áp dụng bất đẳng thức Côsi:

http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi – tài liệu file word mới

so với hiệu điện thế uAB. Tính r, L1, C1 và R1.

lệch đi một góc φ=30 0 .Vậy X là hạt:

You might also like