Imsec2020 Proceedings Book

5 International Mediterranean 5. Uluslararası Akdeniz

SCIENCE AND ENGINEERING CONGRESS BİLİM VE MÜHENDİSLİK KONGRESİ
OCTOBER 21-23, 2020 21-23 EKİM 2020
ALANYA LONICERA RESORT & SPA HOTEL, ALANYA / TURKEY ALANYA LONICERA RESORT & SPA HOTEL, ALANYA/TÜRKİYE
M e d iterra nean
5th Internat i o n a l
I N E E R I N G
SCIENC E AND ENG
CO N G R E S S
OCTOBER
21-23, 2020
ALANYA
TURKEY
Proceedings Book
Organizer of the Congress

VinoVas Ar-Ge Ltd. Şti.
http://www.imsec.info

5 International Mediterranean 5. Uluslararası Akdeniz
SCIENCE AND ENGINEERING CONGRESS BİLİM VE MÜHENDİSLİK KONGRESİ
OCTOBER 21-23, 2020 21-22 EKİM 2020
ALANYA LONICERA RESORT & SPA HOTEL, ALANYA / TURKEY ALANYA LONICERA RESORT & SPA HOTEL, ALANYA/TÜRKİYE
sı Akd eniz
5 . U l u s l a ra
Ü
ra
H E N D İ S L İ K
BİL İ M v e M
KO N G R E S İ
Bildiri Kitabı
Editörler
Prof. Dr. Mustafa Özcanlı
Doç. Dr. Ahmet Çalık
http://www.imsec.info
5. Uluslararası Akdeniz Bilim ve Mühendislik Kongresi (IMSEC-2020) Bildiri Kitabı
Editörler
Prof. Dr. Mustafa Özcanlı / Otomotiv Mühendisliği Bölümü, Çukurova Üniversitesi

Doç. Dr. Ahmet Çalık / Makine Bölümü, Mersin Üniversitesi
© 2020, IMSEC
Bu kitabın yayın hakları IMSEC-2020’e aittir. 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası uyarınca tamamı
ya da bir bölümü, resim, tablo, şekil ve grafikler yazılı izin alınmaksızın elektronik ya da mekanik yön-
temlerle kopya edilemez, çoğaltılamaz ve yayınlanamaz. Kaynak olarak gösterilmek koşuluyla alıntı
yapılabilir.
Mustafa Özcanlı, Ahmet Çalık (Editörler)

5. Uluslararası Akdeniz Bilim ve Mühendislik Kongresi (IMSEC-2020) Bildiri Kitabı
210 x 297 mm, 1 cilt (e-ISBN 978-605-XXXXX-2-1)
Basım Tarihi: Ekim 2020
Önemli Uyarı
Bu kitabın içeriğinde yer alan ve yazarlarının güncel bilgi düzeyi çerçevesinde bilimsel zeminde oluş-
turdukları metinlerde sunulan görüşler sahiplerine aittir ve yayımcı, telif hakkı sahibi ya da sponsor
için bağlayıcı değildir. Kitapta adı geçen ticari markalar bilgilendirme dışında bir amaçla sunulma-
maktadır. Kullanıcıların ilgili üreticilerin ürün bilgi ya da kullanıcı kılavuzlarına bakmaları, şüpheli
durumlarda bir uzmana danışmaları önerilir. Editör ekibi, kitabı oluşturan metinlerin hatasız basıl-
ması için özen göstermişlerdir.
Honorary Chairman
Prof. Dr. Nejat Veziroğlu (President, International Association for Hydrogen Energy, Florida, USA)
Chairman
Prof. Dr. Mustafa Özcanlı (Automotive Engineering, Çukurova University, Turkey)
Assoc. Prof. Hasan Serin (Automotive Engineering, Çukurova University, Turkey)
Organising Committee
Prof. Dr. Selahattin Serin (Chemistry, Cukurova University, Turkey)
Prof. Dr. Tamio Endo (Faculty of Engineering, Gifu University, Japan)
Prof. Dr. Kadir Aydın (Mechanical Engineering, Cukurova Technopark)
Prof. Dr. Mustafa Özcanlı (Automotive Engineering, Çukurova University, Turkey)
Assoc. Prof. Dr. M. Atakan Akar (Automotive Engineering, Çukurova University, Turkey)
Assoc. Prof. Dr. Hasan Serin (Automotive Engineering, Çukurova University, Turkey)
Assoc. Prof. Dr. Ahmet Çalık (Mechanical, Mersin University, Turkey)
Assist. Prof. Dr. Tayfun Özgür (Automotive Engineering, Çukurova University, Turkey)
Assist. Prof. Dr. Ertaç Hürdoğan (Osmaniye Korkut Ata University, Turkey)
Assist. Prof. Erdi Tosun (Automotive Engineering, Çukurova University, Turkey)
Ress. Assist. Şafak Yıldızhan (Automotive Engineering, Çukurova University, Turkey)
Ress. Assist. Sinan Keiyinci (Automotive Engineering, Çukurova University, Turkey)
Scientific Secretary
Assist. Prof. Dr. Tayfun Özgür (Çukurova University, Turkey)
Student Members
Feyza Yel
Ayperi Tuğçe Yıldırım
IV 5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020)

October 21-23, 2020, Alanya / TURKEY, http://www.imsec.info
INTERNATIONAL SCIENTIFIC COMMITTEE
Nejat Veziroğlu Iva Petrikova Umut Atakan Gurkan

President, International Association for Head of Applied Mechanics Case Western Reverse University
Hydrogen Energy Technical University of Liberec, Czech Republic USA
Florida, USA
Josip Brnic Viorica Rozina Chifu
Adrian Irimescu Faculty of Engineering Computer Eng.
Mechanical Engineering University of Rijeka Universitatii Tehnice din Cluj-Napoc
CNR Istituto Motori Croatia Romania
Italy
M. Mehdi Rashidi Víctor Andrés Acosta Santamaría
Ahmed H. A. Dabwan Fluid Engineering, Mechanical Eng.
Chemical Engineering Tongji University Robust Mechanics & Biomechanics
TATi University College China Spain
Malaysia
Mihaela Diaconu
Alireza Karimi Biological Science Abdulkadir Yasar
Mechanical Engineering Universitatedin București Mechanical Engineering
Kyushu University Romania Cukurova University
Fukuoka, Japan
Mohammed Gharahgezlou
Alsharifa Hind Mohamad Jasem Civil Engineering Abdulaziz Kaya
Environmental Engineering Water Structure Engineering Co. Sari Materials Sci.
Jordan University Iran Gaziantep Üniversitesi
Jordan
Mostafa Eidiani
Christos Douligeris Electrical Engineering Arzu Kart
Department of Informatics Khorasan Institute of Higher Education Food Eng.
University of Piraeus Iran Suleyman Demirel University
Greece
Oksana Piven
David Studholme Institute of Molecular Biology and Genetics Asuman Duru
Biosciences National Academy of Sciences of Ukraine Agricultural Engineering
University of Exeter Ukraine Uşak University
United Kingdom
Ozan Akkus
Edmond Pasho Case Western Reverse University Ayşegül Çinar Kuşkucu
Forest Engineering USA Genetics medicine
Agricultural University of Tirana Yeditepe University
Sandra Spaszkiewicz
Elżbieta Piesowicz Institute of Materials Science and Eng.
West Pomeranian University of Technology West Pomeranian University of Technology, Baki Bağrıaçık
Poland Poland Civil Engineering
Çukurova University
Esmaeil Habibi Simona Cavalu
Electrochemistry Medical Biophysics,
Urmia University University of Oredea Barış Avar
Iran Romania Metallurgical and Materials Engineering
Bülent Ecevit University
Hung-Yuan Chung Simona Silvia Merola
Electrical Engineering Chemical Engineering
National Central University CNR Istituto Motori Belkıs Zervent Ünal
Taiwan Italy Textile Eng.
Cukurova University
Ismet Gursul Tamio Endo
Aerospace Engineering Faculty of Engineering,
University of Bath Gifu University Berrin Gültay
United Kingdom Japan Statistics
Çanakkale Onsekiz Mart University
Iulian Antoniac Tomeh Elias
Materials Science and Eng. Vehicles and Engines,
University Politecnica of Bucharest Technical University of Liberec Bige İncedayı
Romania Czech Republic Food Eng.
Uludağ University
5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020) V

Derviş Özkan Fatih Bulut İlhan Volkan Öner
Mechanical Eng. Physics Mechanical Engineering
Bartın University Dumlupınar University Ataturk University
Derya Tekin Ferhan Tümer İlknur Meriç

Chemistry Chemistry Fisheries
Ataturk University Kahramanmaras Sutcu Imam U. Ankara University
Duygu Y. Aydın Filiz Sarı Kadir Çavdar

Chemical Engineering Electronics Mechanical
Gazi University Aksaray University Uludağ University
Ebru Devlen Fulya Aybek Çetek Kadir Kaya

Astrophysics Aerospace Eng. Mechanical Engineering
Ege University Eskişehir Üniversitesi Ondokuz Mayıs University
Emine (Alben) Erçelebi Gökhan Arıcı Levent Sangün

Food Material Science and Metallurgy Fishery&food Technology
Gaziantep Üniversitesi Selcuk University Cukurova Üni
Emine Atalay Güzide Ertokuş M. Fatih Akay

Agricultural Eng. Chemistry Computer Eng.
Selçuk University Süleyman Demirel University Çukurova University
Emre Akarslan H.Turan Akkoyun Mehmet Bilgili

Electrical Eng. Bioengineering Mechanical Engineering
Afyon Kocatepe Univerity Siirt University Cukurova University
Emre Altaş Halil İbrahim Yumrutaş Murat Aydın

Mechanical Eng. Civil Eng. Agricultural Eng.
Bartın Uni Karabük University Atatürk University
Ercan Köse Hande Baltacıoğlu Mustafa Açıkkar

Mechanical Eng. Food Eng. Aviation And Space Engineering
Tarsus University Niğde University ATU
Erdi Tosun Hande Demir Mustafa Kaptanoğlu

Automotive Engineering Food Eng. Materials
Çukurova University Osmaniye Korkut Ata University Fırat University
Ertac Hurdogan Hande Yavuz Mustafa Kemal Balki

Energy Systems Eng. Astronautical Engineering Automotive Engineering
Osmaniye Korkut Ata University Türk Hava Kurumu Üniversitesi Sinop University
Esra Nurten YER ÇELİK Harun Sumbul Mustafa Mikail Özçiloğlu

Forestry Eng. Electrical - Electronics Engineer, Electiric and Electronic Engireering
Kastamonu University Biyomedical Devices Kilis 7 Aralık University
Ondokuz Mayıs University
Farshid Khosravi Maleki Mustafa Mikail Özçiloğlu

Mechanical Eng. Ilyas Kacar Computer Engireering
Bartın University Mechatronics Engineering Kilis 7 Aralık Üniversitesi
Niğde Ömer Halisdemir University
Fatih Abut Nazmi Sedefoğlu

Electiric and Electronic Engireering Physics
Cukurova University Osmaniye Korkut Ata University
VI 5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020)

Nimet Kara Ümit Kadiroğlu
Agricultural Chemistry
Süleyman Demirel University Kocaeli University
Nuray Emin Yasin Özgürlük

Biomedical Eng. Materials Eng.
Kastamonu University Bartın University
Oğuz Y. Sarıbıyık
Chemistry
Gümüşhane University
Oğuzhan Sarıkaya
Forestry
Süleyman Demirel University
Olcay Boyacıoğlu
Food
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
Onur Özdal Mengi

Electricity and Electronics Engineering
Giresun University
Recai Fatih Tunay

Materials
Süleyman Demirel University
Seher Eken
Aerospace Eng.
Samsun Üniversitesi
Selva Çürük
Electrical Engineering
Iskenderun Teknin University
Semra İçer
Biomedical Eng.
Erciyes University
Serdar Yılmaz
Physics
Mersin University
Sıdıka Mine Toker

Material Eng.
Eskişehir Osmangazi University
Tuğba Raika Kiran

Biomedical Eng.
İskenderun T. University
Ukbe Üsame Uçar

Industry Eng.
Fırat Üniversitesi
5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020) VII
5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020)

Alanya Lonicera Resort & Spa Hotel, October 21-23, 2020 – Alanya, Antalya / TÜRKİYE
Pages: X-XXII, Paper ID:İçindekiler
Content
Contents
Zeytinyağı Üretiminde Isıl Olmayan Yeni Teknolojiler 1
Türkan Mutlu Keceli
Zeytinyağında Tağşiş Belirlemede Kullanılan Yeni Teknikler 2

Lesitin Üretimi ve Gıdalarda Kullanım Alanları 3

Thermoeconomic Modeling and Optimization of Fuel Cell Energy Conversion System Powered by Renewable
Energy4
Ozan Sen, Omer Frauk Guler, Ceyhun Yılmaz
An Overview and Recent Progress of Vanadium Redox Flow Battery for Energy Storage 5
Ceyhun Yilmaz
Elektrospinning yöntemi ile kitosan nanolif üretimi ve örnek endüstriyel uygulamalar 6

Hanan Yunus, Emel Ceyhun Sabır
Determination of Electromagnetic and Thermal Properties of Pomegranate Wastes and Investigation of Their
Usage Area 17
Mustafa Kaan Baltacıoğlu, Mustafa Tunahan Başar
Comparison of Statistical and Neural Regression Using Different Activation Functions 24

Yılmaz Koçak, Gülesen Üstündağ Şiray
Topography and age modulate growth responses of Abies borisii-regis to climate and drought stress in South-East
Albania25
Edmond Pasho, Arben Q. Alla
Evaluation and Comparison of Tree Growth Dynamics in Two Co-Occurring Pine Species 32
Edmond Pasho, Arben Q. Alla, Visar Mataj
İki ve Üç Boyutlu Meme Kanseri Hücre Kültüründe Floresan İşaretli Wheat Germ Aglutin’in Hücre Yüzey Glikan
Profillerindeki Etkilerinin Karşılaştırılması 40
Yosun Mater, Merve Adıyeke, Günnur Demircan
Climate impact on radial growth of Pinus radiata and P. pinea plantations 41

Arben Q. Alla, Edmond Pasho, Eneo Podo, Visar Mataj
Temporal variability and climatic drivers of Quercus macrolepis radial growth from southwestern Albania 49
Arben Q. Alla, Edmond Pasho
Perspectives and Challenges in the Production of Eco-Friendly Medium Density Fibreboards 55

Viktor Savov, Petar Antov, Julia Mihajlova , Nikolay Neykov
Improving The Performance of Perovskite Solar Cell using by Calixarene Based Self-Assembled Monolayer 56
Gamze Dölek, Tuğbahan Yılmaz Alıç, Çisem Kırbıyık, Mahmut Kuş, Mustafa Tabakçı, Yusuf Çakmak
A Single-Phase Voltage Source Inverter with Boost-Type Active Power Decoupling for PV Systems 57
Oguz Kabakci, Abdul Balikci
Uptake and Depuration of nanoparticles (Al2O3, CuO, TiO2) by freshwater fish (Oreochromis niloticus) and alter-
ations in gill ATPase activity 62
Esin G. Canli, Mustafa Canli
.
Doping Effect on ZnO Nanomaterials 63

Osman Murat Ozkendir,
Solvent Effect on the Electrical Parameters of Organic Field Effect Transistors (OFETs) 66
Tuğbahan Yılmaz Alıç
Electronic Structure Investigation of the UTe2 Materials 70

Osman Murat Ozkendir,
Çay Poşetleri (Tea bags / Pot bags) Ayrıştırma Makinesi Üretimi 73

Hakan İrtürk, Caner Canbolat, Arda Yıldız,
Design of Narrowed Tipper Trailer Chassis and Structural Analysis with Finite Element Method 74
Tayfun Özgür, Seyfi Burak Karataş
Pamuğun Reaktif Boyarmaddelerin Piyasada Bulunan Farklı Kromofor Grupları İle Boyanması Sonrası Işık, Işık-
Ter Haslığına Karşı Dayanıklılığının İyileştirilmesi 75
Betül Örs Türkmen, Aslıhan Koruyucu
A Comprehensive Review of Learning Curves with Its Industrial Applications 76

M.burak Şenol, Uğur Atici
The enzymatic responses to nanoparticles (Al2O3, CuO, TiO2) in female Wistar rats 77
Esin Gülnaz Canlı
Geoenvironmental Characteristics and Stability Problems of Antique Semi-Underground Openings in Konya,

Turkey78
Elif Avşar
Güneş Enerjisi Destekli Absorbsiyonlu Soğutma Sisteminin Tasarım ve Analizi: Bir Otel Örneği79
Ahmet Çalık
A New Approach of Granulation System in Blast Furnaces: Dry Granulation System for Energy Saving 80
Ökkeş Ciğerli, Hüseyin Turan Arat
Research and Optimization of Paper Properties of Fuel Filters Used in Diesel Engines 84
Elif Gözde Tütüncüoğlu, Onur Atar, Hüseyin Turan Arat
Sensorless Control of BLDC Motor with Back EMF Sensing Method 89

Ata Berk Erken, Türker Türker
PTFE Kompozisyonlarında Aşınma Parametresinin Değerlendirilmesi 90

Mücella Kebeli, Hazal Kılıçarslan, Büşra Aktaş
Farklı Peroksit Tiplerinin NBR Kauçuk ile Vulkanizasyonu ve Prosese Farklı Ko-Ajanların Etkisi 94
Mücella Kebeli , Hazal Kılıçarslan, Sibel Angun
Krank Kasnağı Yapımında Kullanılan 6224 (DD13) Sac Malzemelerin Yaşlanmasının Üretim Karakteristiğine Etkisi100
Mesut Arıkoğlu, Cihangir Kaplan, Cem Güleç
A Review of Wireless Power Transmission in the Applications 101

Oguzhan Dogan, Serhan Ozdemir; Serdar Gündoğdu
A Brief Review on Major Design Criteria for a Fully Electric Earth Moving Machine 110
Oğuz Sever, Serhan Özdemir, Cevdet Can Uzer, Melih Erez
Ödeme Terminallerinde PCI PTS Standartlarına Uygun Özgün Güvenlik Çözümü Gerçeklemesi 116
Kemal Aşçı, Ersin Hatun, Vedat Nommaz, Aaron Nommaz
Enerji Tüketimi Düşürülmüş EFT-POS Cihazı Geliştirilmesi 120

Kemal Aşçı, Ersin Hatun, Vedat Nommaz, Aaron Nommaz
An Overview of Power Amplifiers 124

Oguzhan Dogan, Serhan Ozdemir
5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020) XI

Alanya Lonicera Resort & Spa Hotel, October 21-23, 2020 – Alanya, Antalya/ TÜRKİYE, http://www.imsec.info

Forecasting Call Center Arrivals Using Multilayer Perceptron Combined with Time Lags 129
Mohamed Ballouch, Mehmet Fatih Akay, Sevtap Erdem, Mesut Tartuk, Taha Furkan Nurdağ
Computational Analysis of a Taylor Bar Impact Problem Using Finite Element Method with Model Verification132
Hande Yavuz, Sıdıka Yılmaz
An Optimization Approach for a Fresh Food Supply Chain: An Application in Turkey 133
Gürkan Güven Güner, Durdu Hakan Utku
Computational Analysis and Performance Evaluation of a Conical Nose Shaped Cylindrical Projectile Impact on a
Laminated Composite Plate Structure 134
Hande Yavuz, Sıdıka Yılmaz
Binek Otomobil Menteşelerinin Montajında Kullanılan Perçinleme Makinesine Ait Kuvvet Değerinin Perçin
Dayanım ve Menteşe Torkuna Etkisinin İrdelenmesi 135
Bircan Albak
Binek Otomobil Menteşelerinin Montajının Yapıldığı Bir Fabrikada Bulunan Perçinleme Makinelerine Ait Enerji
Maliyetlerinin Azaltılması 136
Bircan Albak
An Optimization Approach for the Flight and Aircraft Preventive Maintenance Scheduling Problem 137
Durdu Hakan Utku, Gürkan Güven Güner
“Energy Forestry” in Providing Rural Development and Preventing Energy Poverty: The Example of Akçakoca
Forests138
Yaşar Selman Gültekin
Young Citizens’ Perception of Energy Efficiency and Environmental Protection: Example of Duzce 139
Pınar Gültekin
C-Archive: Kurumsal İçerik Yönetimi için Yeni Bir Uygulama 140

Osman Uzun, Mesut Tartuk, F. Taha Nurdağ, Fatih Abut, M. Fatih Akay, Sevtap Erdem
Kaotik Haberleşme Sistemlerinde Kesir Dereceli ve Tam Dereceli Osilatörlerin Performans Analizi 144
Kenan Altun
Kaos Kaymalı Anahtarlama Haberleşme Sisteminin Ayrık Zaman Kaos Üreteci ile Performans Analizi 148
Kenan Altun,, Enis Günay
Çukurova Bölgesi Hematolojik Referans Aralığı 152

Gizem Gül Koç, Şule Menziletoğlu, Birol Güvenç
Mekanik ve Termal Özellikler Üzerine NBR Kauçuk Kompozisyonlarının Etkisi 154

Büşra Aktaş, Hazal Kılıçarslan, Kubilay Erdoğan, Onur Er
Multi-Project Scheduling with Workforce Constraints 158

Tuğba Badur, Şeyda Topaloğlu Yıldız
VIVID: A New Virtual Assistant for People with Visual Impairments 159
Ömer Ayana, Fatih Abut
Designing a New IoT Modem with Low Power Consumption and 4G LTE Support 165
Semih Kuvvet, Fatih Abut, M. Fatih Akay, Sevtap Erdem, M. Fatih Kılıç
İçten Yanmalı Motorlarda Atomizasyon Prosesi ve Damlacık Boyutu Ölçüm Tekniklerinin İncelenmesi 170
Mehmet Selman Gökmen, Ayhan Uyaroğlu
İçten Yanmalı Motorlarda Alternatif Yakıt Karışımı Deneylerinin Tasarımı 175

Mehmet Selman Gökmen
The Effect of Ship’s Body And Propeller Condition on The Energy Efficiency of The Marine Vessels 176
Çağlar Karatuğ, Yasin Arslanoğlu
XII 5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020)
.
Characterization of Manganiferrous Iron Ores located in Ceyhan as an Industrial Fe-Mn Mineral Source 180
Soner Top, Sait Kurşunoğlu, Mahmut Altıner, Ekin Köken
Sondaj Tijlerinin Ulusal Kaynaklarla Üretilebilirliğinin Araştırılması ve Proses Geliştirilmesi 182

Anıl Agadangil, Koray Gençoğlan, Sonnur Korkmaz, Hazal Coşkun, Murat Çaylaklı, Kürşat Yaman, Abdullah Samet Eriş
Baret Temeller ve Hesap İlkeleri 186

Atila Demiröz, Onur Saran
Goegrid Donatılı İstinat Duvarlarında Maliyet Analizi 193

Atila Demiröz, Erkan Yıldırım
Siyah Alaca Sığırların Tip ve Vücut Kondisyon Puanları Üzerine Bir Araştırma 199
Gökhan Gökçe
Hull cleaning effects on CO2 emissions: estimation with machine learning methods 203
Gizem Elidolu, Tayfun Uyanık, Pınar Karabıyık, Yasin Arslanoğlu
Sıcak Haddehane Tav Fırını Atık Isısının Kullanılarak Doğalgaz Tasarrufunun Sağlanması 209
Miyase Özlem Köybaşı Özuçak, Seyit Erkan Aydın, Ali Osman Aydınnarı, Ahmet Çağatay Pazarbaşı
Karotlu Maden Sondajlarda Kullanılan Muhafaza Borusunun Üretilebilirliğinin Araştırılması 213

Sonnur Korkmaz, Anıl Agadangil, Koray Gençoğlan, Hakan Hasgüven, Fazıl Bahar
Hayvan Islahında Genetik Çeşitlilik 217

Gökhan Gökçe, Ezgi Şenses
Kauçuk Burçların Termoplastik Kompozit Malzemeler İle Tasarımı Ve Titreşim Sönümleme Karakteristiklerinin
Analizi221
Aylin Dova, İbrahim Cem Öncü
Soğutma Kule Fanlarında Kanat Revizyonu ile Enerji Tasarrufu 230

Gökçe Özdeş, Ahmet Çağatay Pazarbaşı , Güven Çolakoğlu, Olgun Kendircioğlu
Telehandler Bomlarının Sonlu Elemanlar Yöntemiyle Analizi, Testi ve Yorulma Ömür Optimizasyonu 232
İhsan Cihan Dai, Selçuk Erden
Raylı Ulaşım Sistemlerinde Gürültü Kirliliği: İzmir Banliyö Hattı 233

Kürşat Yıldız , Raziye Peker
Enhancing of Heavy Vehicle Braking Performance Characteristics 234

Hasan Serin, Deniz Göydeniz
Performance of Numerical Methods Used in CFM for the Buckling of Hinged-Hinged Euler Column 235
Sefa Yıldırım
In-plane Free Vibration Analysis of Horseshoe Arches 236

Ahmad Reshad Noori
Effect of Leading Edge Tubercules on Flow around a NAaca 0015 Airfoil at Re = 1x105 237
Mehmet Seyhan, Mustafa Sarıoğlu, Yahya Erkan Akansu
Advanced Steel Usage as a Crankshaft Materials in Internal Combustion Engines; A Case Study 240
Berkay Karaçor , Mustafa Özcanlı, M. Atakan Akar
Advanced Steel Applications for Race Car Protection Bars 245

Berkay Karaçor, Mustafa Özcanlı
Evaluation of Ultra-High Strength Steel as a Material for Connecting Rod 249

Ahmet Çalık, Berkay Karaçor, Erdi Tosun, Mustafa Özcanlı
Comparison of Stainless Steel and Ultra-High Strength Steel Usage as a Piston Head Material in Internal Combus-
tion Engines 254
Mustafa Özcanlı , M. Atakan Akar , Berkay Karaçor
5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020) XIII

The Mechanical Effect of Chrome Plating on Automotive Grade Polycarbonate / Acrylonitrile-Butadiene-Styrene

Polymer259
Sinan Öztürk, Salih Erserin, Beyhan Haliloğlu, Uğur Üzel
A Recent Survey of Studies on Wind Power Forecasting Using Statistical and Machine Learning Methods 263
Okan Demirkan, Fatih Abut, M. Fatih Akay, Sevtap Erdem, Önder Akar
Analysis of Ship Fuel Consumption Through Multiple Linear Regression 268

Çağlar Karatuğ, Yasin Arslanoğlu
Potasyum Bromür Ortamında Yüksek Poroziteye Sahip Nikel Köpük Üretimi 272
Mustafa Güven Gök
H2Gen: Autonomous and Portable Hydrogen Generator System Supported By Sodium Boron Hydride 273
Feride Cansu İskenderoğlu, Mustafa Kaan Baltacıoğlu
Bir Ağır Vasıta Aracın Treylerinin Dingilinde Kullanılan Kauçuk Burcun Non-Linear Analizi ve Testlerle Doğru-
lama Çalışması 277
Aylin Öncü, İbrahim Cem Öncü
Clinch Bağlantılarının Kalitesine Etki Eden Parametreler 282

Kazım Sulak, Ferruh Öztürk
Plazma Ark Kaynak Yöntemiyle Birleştirilmiş AISI304L Östenitik Paslanmaz Çeliklerinin Özelliklerinin Belirlen-
mesi 283
Ramazan Kaçar, Hayriye Ertek Emre, Samet Nohutçu
Investigation of the Influence of Cold-Treatment on Properties of Advanced High Strength Automotive Steels 290
Büşra Karaoğlu, Ramazan Kaçar, Hayriye Ertek Emre, Samet Nohutçu
On the Structural Analysis and Design Evaluation of an 8x8 Heavy-Duty Vehicle Frame 297
Mehmet Murat Topaç, Onur Çolak, Mustafa Maviş
Ponza Taşına Alternatif Olarak Uzun Ömürlü Yapay Taş Geliştirilmesi 298
Ebru Çalışkan
Study of battery shapes in electric vehicles in terms of thermal management: Comparison of battery geometries
based on ANSYS computational fluid dynamics (CFD) analysis 303
Gözde Ekmekçi Güçlüten, Gökhan Tüccar, Erinç Uludamar
Numerical Investigations of Curved Slanted Surface on the Ahmed Body 307

Mustafa Atakan Akar, Ahmet Halil Oran, Mustafa Özcanlı, Oğuz Baş
Ağ Anomali Tespiti ile Endüstriyel Otomasyon Sistemleri için Siber Güvenlik 308
Volkan Altuntas
Yazılım Siber Güvenliği için Kullanıcı Aktivite Analizi ile Siber Saldırı ve Yetkisiz Erişim Tespiti 309
Volkan Altuntas
A Benchmark Study for Front Wing Design of a Formula Student Race Car 310
Mustafa Özcanlı Mustafa Atakan Akar, Oğuz Baş
A Review on Design Characteristics of Speed Breaker Systems and New Trends 311
Mustafa Atakan Akar, Feyza Yel, Ayperi Tuğçe Yıldırım, Erdi Tosun, Mustafa Özcanlı
Decoupled Backstepping Sliding Mode Control of a Double Inverted Pendulum 312

Baris Ata
Erzurum Yöresinden Temin Edilen Dut Ağacı Yapraklarının Tekstil Boyamacılığında Kullanımının Araştırılması318
Fazlıhan Yılmaz
Araç Teker Davlumbazında Üretim Sürekliliğini İyileştirmek Amacı İle Moldflow Reolojik Simülasyon Pro-
gramında Akış Liderleri Tasarımlarının İncelenmesi 319
Anıl Ersoy
XIV 5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020)
.
Monetary Value Ordering Heuristic Approach for Cascade Hydropower Plants Dispatching with Downstream
Requirements 320
A. Faruk Kavak, Ozan Korkmaz, E. Berki Çımen, Fatih Abut, M. Fatih Akay, Sevtap Erdem
A preliminary investigation of surface micro modification effects on the biocompatibility of 316L stainless steel329
Sıdıka Mine Toker, Erdoğan Serhad Özbulut, Zübeyir Kolçak, Esra Güner
A Summary on the Development of an L6e Class Urban Electric Vehicle Body Structure 334
Merve Karaca, Mehmet Murat Topaç
The Investigation of Leading-Edge Tubercles on Flow Around A Semi-Span NACA 634-021 Airfoil 335
Mehmet Seyhan,, Aleyna Çolak, Mustafa Sarıoğlu, Yahya Erkan Akansu
Structural Health Monitoring Principles of High-Performance Composites Using Artificial Neural Networks 339
Alexandra Aulova
Üç Boyutlu Öklid Uzayında Doğru Konusunun Öğretiminin İlköğretim Matematik Öğretmenliği Lisans Öğren-
cilerinin Kavram İmajlarına Etkisinin İncelenmesi 340
Yusuf Can, Süha Yılmaz
Prediction of Laser Welding Distortion Behavior with Virtual Analysis 341

Ahmet Onaylı, Orkun Tekelioğlu, Metin Çallı
Sodium Borohydride-Based Fuel Cell Powered Air Vehicle: Recent progress and prospect 342
Sinan Keiyinci, Kadir Aydın
Üç Boyutlu Öklid Uzayında Düzlem Konusunun Öğretiminin İlköğretim Matematik Öğretmenliği Lisans Öğren-
cilerinin Kavram İmajlarına Etkisinin İncelenmesi 348
Yusuf Can, Süha Yılmaz
Enerji Laboratuvalarından Sinkrotron 349

Selen Günaydın, Osman Murat Özkendir
Cinsiyete Göre Büyüme Modellerinin Karşılaştırılması: Pelates quadrilinatus Türü Üzerine Bir Çalışma 358
Begüm Çığşar, Deniz Ünal
Kolemanit ve Boraks Takviyeli Fren Balatalarının Sürtünme ve Aşınma Davranışlarının Simülasyonu 359
Gökhan Yaşar, Gökhan Bilgi, Mustafa Atakan Akar, İlker Sugözü, Mustafa Özcanlı
Antioxidant effects of fucoidan in the brain of sulfoxaflor intoxicated mice 360

Petek Piner Benli, Merve Kaya, Çağıl Coşkun
Endüstride Kullanılan Alaşımlı Yayların Mekanik Özelliklerine Isıl İşlem Sıcaklığının Etkisi 361
İsmail Sarıkaya, Meryem Gizem Sürer, Hüseyin Turan Arat
Çimento Esaslı Beton Paspaylarının Mekanik ve Fiziksel Özelliklerinin Belirlenmesi 365

Bekir Çomak, Batuhan Aykanat, Sait Aydın, Mehmet Emiroğlu
Organo-Functionalized Anderson Type POMs: Synthesis, Characterization and Properties 371

Seda Çetindere
NH Sigorta İçin Geliştirilen Bakır Şerit Proses Tasarımı ve Otomasyonu 372

Halil İbrahim Şeker, Hilmi Can, İhsan Pehlivan, Muhammed Cinek, Zafer Tatlı
A Short Review on Water Emulsified Fuel Effects on Engine Performance and Emission Characteristics 374
Erdi Tosun, Mustafa Özcanlı, Tayfun Özgür, Mustafa Atakan Akar, Hasan Serin
An LQR Controller Optimized Using the ABC Algorithm for Ball and Beam System 379
Baris Ata
Müşteri Taleplerinin Önceliklendirilerek Temsilcilere Dağıtılması 385

Mehmet Ammar Kamer, Faik Günay, Mehmet Fatih Akay, Sevtap Erdem
5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020) XV


Lastik kesiti bölgesindeki kalıp kesitlerinin içyapı üzerindeki etkisinin belirlenmesi 393
Meriç Işık, Ömer Burak Çe, Erhan Akıncı, Bora Yay, Osman Can Atalay
Turunçgillerde Aroma Maddeleri ve Aroma ile İlgili Biyosentetik Yollar ve Enzimler 394
Aysun Şener Gedük, Canan Coşkun, Selin Yabacı Karaoğlan
Farklı Çözgenlerle Elde Edilmiş Kayısı (Prunus Armeniaca L. Cv.) Özütlerinin Fenolik Bileşimi ve α-Glikozidaz
Üzerine İnhibisyonu 398
Aysun Şener Gedük, Saadet Turalar
Yenidünyanın (Eriobotrya Japonica Lindl.) Antioksidan ve Fenolik İçeriğinin Belirlenmesi 403

Aysun Şener Gedük, Menekşe İşlek
Rheological Properties of Highly Filled Polymers for Polymer Processing 409

Lidija Slemenik Pere, Marko Bek
Data Augmentation for Solving Imbalance Classes Problem in Drug Target Interaction Prediction 410
Gözde Özsert Yiğit, Mustafa Oral
Fenolik Köpüğün Mekanik Özelliklerinin Nanopartikül Takviyesi İle Geliştirilmesi 415

Orhan Kahveci, Erdem Delil, Mehmet Sinan Büyükayram, Seyran Gündüz, Bilgehan Güzel
Selülozik Lif Esaslı Islak Mendillere Anti-Bakteriyel Özellik Uygulanması 421

Osman Yayla, Mustafa Özgeç, Ersan Ay, Zerrin Sönmez, Recep Gündoğan
Bebek Bezleri İçin Farklı Üretim Teknolojileriyle Üretilen Dokusuz Kumaşların Konfor Özelliklerinin İncelenmesi428
Mustafa Özgeç, Azize İnce, Ümit Gençtürk, Abdurrahman Göçer, Kadir Kutlu
Biyogaz Üretimine Beslemenin Etkilerinin Araştırılması III 435

Orçun Mehmet, Emre Sevinç, Oğuz Yunus Sarıbıyık
Motor Aktif Tarafında Bulunan AC Kompresör Braketinin Optimizasyon Yöntemi ile Dinamik Performansının
Geliştirilmesi436
Güney Karaman
Calculation of Amount of Heat Transferred from the Bottom of a Coach to the Passenger Compartment 437
Serkan Mezarcıöz, Hüseyin Akıllı
Lightweighting of A Bus With The Use of Low-Density Polyurethane-Based Adhesive And Filler Chemicals 447
Serkan Mezarcıöz, Nihan Cin
Yeni Nesil Malzeme ve Yöntemler İle Araç Hafifletme 448

Osman Özbay, Süleyman Ezer, İbrahim Berk Bilgin
Counter-rotating, Self-gravitating Warped Discs in Galactic Nuclei 449

Ayşe Ulubay
Emisyon Kontrol Uygulanmalarında Gümüş-Platin-Tungsten Bazlı Katalizör Kullanımının NOx Dönüşüm Oranı-
na Etkisi 454
Buğra Karaman, Zeycan Keskin
Bir Endodontistin Gözünden COVID-19 Pandemisi 458

Selen Nihal Sisli
Dairesel Silindir Arkasındaki Girdapların O-Ring ile Kontrol Edilmesi 459

Engin Pınar, Merve Söyler, Umutcan Olmuş, Sergen Tümse
Optimization of Biodiesel Production from Cotton Oil Using Linear Regression and Artificial Neural Network
Methods 460
Ceyla Özgür
Influence of Hybrid Catalysts on SCR Systems 464

Mustafa Atakan Akar, Zeycan Keskin
XVI 5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020)
.
Monte Carlo Algorithm-based State Estimation for Autonomous Vehicles in Highways 465
Serdar Coşkun, Ercan Köse
Lean-burn Air-Fuel Ratio Control Using Genetic Algorithm-based PI Controller 469

Serdar Coskun, Ercan Köse
İnsan Sayma Sistemi için Gömülü Cihazlarda Derin Öğrenme Mimarilerinin Performans Analizi 474
Musa Peker, Bilge İnci, Elnura Musaoğlu, Hüseyin Çobanoğlu, Nadir Kocakır, Önder Karademir
Manyeto Elastik Kuvvet Ölçme Cihaz Yapılarının İncelenmesi 481

Merve Altınok, Bülent Aydemir, Anıl Utku Gülen
Elastikiyeti Yüksek Denim Kumaşların Konfeksiyonda Kesim Sonrası Kenar Kıvrılmasının Önlenmesi 489
Serin Mezarcıöz, R.Tuğrul Oğulata, Esra Yeşiltaş
The role of ultrasonic power on the production of precipitated calcium carbonate particles from desulphurization
gypsum493
Mahmut Altıner, Soner Top, Burçin Kaymakoğlu
Investigation of Truck Unloading Platforms Modal Behaviour in Operating Conditions 494

Erinç Uludamar, Gökhan Tüccar, Şafak Yıldızhan, Hasan Serin
Polimerlerde Köpürtme Teknolojisi ve Akustik Performans Üzerine Etkisi 501

Sophie Havva Özdemir
Atık Su Arıtma Tesislerindeki Ekipmanlarda Bulunan Asenkron Motorlar ve Asenkron Motorlara Yol Verme Yön-
temlerinin İncelenmesi: Gaziantep Örneği 502
Mustafa Mikail Özçiloğlu, Bayram Durmuş
Application of Lean Production Techniques in a Small-Scaled Manufacturing Facility 506

Büşra Bakdaal, Serap Akcan
Kimyasal Yöntem ile Biyogazdan Hidrojen Sülfür Gideriminin Araştırılması 507

Rıza Arıcı
Lazer Desenlendirme İle Kuru İşlemi Tamamlanmış Denim Konfeksiyon Ürünü Üzerindeki Bıyık Desenlerinin
Otomatize Üretilmesi 520
Semra Kördüğüm
A New Device to Induce Non-Invasive Posttraumatic Osteoarthritis In Rats 528

Sinan Kandır, Neslihan Tıraş, Çağrı Avcı
Physico-mechanical properties of nanofiller reinforced starch/microcrystalline cellulose film 529

Nedim Gürler
FB-TIG Yöntemiyle Birleştirilen 90/10 Cu-Ni Alaşımının Kaynağında Uygun Aktif Örtü Malzemesinin Seçimi530
Rıfkı Bayram¹, Melik Koyuncu², Durmuş Ali Bircan
Pozitif Ateşlemeli Doğal Gazlı Motora Dönüştürülmüş Bir Motorda Çevrim Atlatma Yöntemlerinin Araştırılması539
Erdal Tunçer, Tarkan Sandalcı
Konut ve İşyerleri İçin Enerjide Yeni Trendler: Bir Mikro Kojenerasyon Sisteminin Tasarımı ve Uygulaması 543
Beste Hoplamaz, Fırat Ekinci
Atık Su Arıtma Sistemlerinde Çamur Kurutma Eşanjörü Tasarımı Ve Uygulaması 546

Alper Ünlü, Fırat Ekinci
Akıllı Şebekelerde Elektrikli Araç Teknolojisi Uygulamalarına Genel Bir Bakış 549
Abdurrahman Yavuzdeğer, Beste Hoplamaz, Fırat Ekinci
Devre Kesicide Koruma Düzenleri Tasarımı, Mekanik İyileştirilmeler ve İmalat 554

Muhammed Cinek, Halil İbrahim Şeker, İlke Önem
5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020) XVII

Reaktif Boyalarda Oksidatif Ağartmaya Karşı Renk Haslığı Sorununa Çözüm Geliştirilmesi 555
Gürkan Şenel, Canan Halat, Arcan Aman, Muhammed Fatih Yüksel, Rıza Atav
Optimization of emulsification conditions of biologically active compounds originating from the Lamiaceae plants560
Monika Ivanković, Mirna Đurđević, Maja Benković, Ana Jurinjak Tušek, Davor Valinger, Jasenka Gajdoš Kljusurić, and Tamara Jurina
Jeoloji Biliminde Veri Madenciliğinin Gelişimi, Kullanım Alanları ve Jeokimyadaki Önemi 561
Selin Karadirek, Neslihan Ünal, Ersan Okatan
Harris Hawk ve Dragonfly Optimizasyon Algoritmaları Kullanılarak Türkiye’nin Kömür Tüketim Tahmini Üzerine
Karşılaştırmalı Bir Çalışma 562
Mustafa Şeker, Neslihan Ünal, Cevdet Bertan Güllüdağ
Short-Term Solar Radiation Prediction Model Based on Long Short-Term Memory 563
Hakan Açikgöz
Effects of hybridization and fiber orientation angles on the lateral buckling performance of fiber-metal laminates 570
Bertan Beylergil
Topology Optimization of Clutch Drive Plate for Commercial Vehicles 571

Özgür Erdoğan
Dip Coated of Al2O3 and Graphene Thin Films on 316L Stainless Steel: Tribocorrosion Behaviours 575
Yusuf Burak Bozkurt, Yeşim Seçer, Halim Kovacı, Tuba Yetim, Ayhan Çelik
Dry Wear Behaviour of Bio-ceramic Coated cp-Ti by Electrophoretic Deposition 580

Yusuf Burak Bozkurt, Burak Atik, Halim Kovacı, Ali Fatih Yetim, Ayhan Çelik
Parametrik Jant Tasarımı ve Parametrelerin Jantın Mekanik Dayanımı Üzerindeki Etkilerinin Belirlenmesi 581
Meriç Işık, Ömer Burak Çe
Alternatif Yakıt Biyogaz Potansiyelinin Model Bir İlçe İçin Araştırılması 582
Rahman Kılıç, Oğuz Yunus Sarıbıyık
The Effect of Pumpkin Flour on The Textural Properties of Bologna-Type Sausages 583
Mübeccel Mumyapan, Nesimi Aktaş
Yorulma Testlerinde K Faktörüne Etki Eden Parametrelerin Belirlenmesi 584

B. Kıvanç Tar, Meriç Işık, Ali Kara, Ömer Burak Çe
Review of Motors used in Commercial Electric Vehicles 585

Mert Yılmaz, Serhan Özdemir
Doğal Katkı Maddesi ile Elde Edilen Poliester Poliol Sentezinin Poliüretan Uygulamalarında Kullanılması 592
Emre Sevinç, Oğuz Yunus Sarıbıyık
Atık Tavuk Derisinden Elde Edilen Yağın Özellikleri 593

Ganime Beyzanur Var, Cem Okan Özer
The Use of a Natural Sorbent for Methylene Blue Dye Removal 594
Elif Cansu Tanrıverdi, Hazal Özsoy, Yasemin İşlek Coşkun, Nur Aksuner
40mm Alüminyum Yivli Bomba Atar Namlularında Aşınmaların ve Yorulma Ömürlerinin İncelenmesi 595
Harun Zengin, Tolga Reyhanoğlu
Makine Öğrenmesi ve Regresyon için bazı Lineer Metotlar 596

Ümit Karabıyık, Levent Özdemir
Ateşli Silahların İğne Tasarımlarının Kinetik Enerji Aktarımı Üzerindeki Etkisi 597
İbrahim Sami İlter, Harun Zengin
Biogenic Amines in Meat and Meat Products 598

Hakan Benli, Ahmed Alsaiqali
XVIII 5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020)
.
Influence of Various Welding Parameters On Mechanical Properties of Welded AISI 310S Steel Joint 599
Fatih Dökme, Sadık Ünal
Gemi Kaynaklı Petrol Kirliliği Kazalarında Net Çevresel Fayda Analizine Yönelik Bir Literatür Çalışması 601
Muge Buber, Burak Koseoglu
Hydrogen production from fossil fuels using chemical looping technology: An overview 611
Sinan Keiyinci, Kadir Aydın
Kanser Tedavisi İçin Kullanılan Hipertermi Yönteminin Dokulara Olan Isıl Etkisinin Tomografik Görüntüler Üzerin-
den 3-Boyutlu Modelleme İle İncelenmesi 618
Okan Yalçın, Evren Değirmenci
Farklı Miktarlarda Yüksek Fırın Cürufu İçeren Alkali Aktive Edilmiş Betonların Basınç Dayanımının Zamanla
Değişimi619
Anıl Niş, Selin Karadağ
Dokuma İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları-Mevcut Durum Örneği 623

Ozan Keşçi, Füsun Doba Kadem
Failure analysis of hybrid aluminum-carbon fiber/epoxy filament wound composite tubes under lateral compression630
Bertan Beylergil
Detection of Escherichia Coli Bacteria in Water Using Deep Learning: A Faster R-CNN Approach 631
Hüseyin Yanık, A. Hilmi Kaloğlu, Evren Değirmenci
Seafarer personnel selection with Fuzzy AHP 632

Gizem Elidolu, Tayfun Uyanık, Yasin Arslanoğlu
Thermal Performance Investigation of Position Function Circuit Board used in Automotive Exterior Rear Lighting 637
Birhat Sönmezay, Mehmet Aktaş
Yalıtılmış Hava Kanalı Tasarımı 642

Hakan Akgün, Turan Diril
A Parametric Study Of Uwb Waveguide-Fed Pyramidal Horn Antenna For Smart Antenna Systems 643
Duygu Nazan Gençoğlan, Şule Çolak
Plastik Ambalaj Sektöründe Ahp Yöntemiyle Pouch Ambalaj İçin Malzeme Seçimine Yönelik Bir Uygulama 647
Selin Karaca, Mehpare Timor
Performance And Emission Characteristics Of A Diesel Engine Equipped With A Dual Renewable Oxyhydrogen
(HHO) Gas Generation System 653
Ali Cem Yakaryılmaz, Tayfun Özgür, Mustafa Özcanlı
Improving Electrochemical Corrosion Properties of Ti45Nb by Composite Coating 654

Burak Atik, Yusuf Burak Bozkurt, Halim Kovacı, Yakup Uzun, Ayhan Çelik
Soğuk Haddelenmiş Yeni Nesil Yüksek Mukavemetli (1470 MPa) Çeliklerin Direnç Nokta Kaynağı Davranışlarının
İncelenmesi ve Parametre Optimizasyonu 658
Ümran Kıskıç, Ebru Barut, Samet Demir
Bir Otomobil Parçasında Farklı Birleştirme Yöntemlerinin Doğal Frekansa Etkisi 659
Dilara Ergin, Furkan Sinan Erçel, Metin Çallı
N95 Solunum Maskesi Ergonomik Tasarımı 660

Sena Nur Karademir, İsmail Semih Göllü
Determination of The Effects of Some Aqueous Plant Extracts on Meloidogyne chitwoodi 665
Ece B. Kasapoğlu Uludamar
The Effect of Permethrin, A Type I Pyrethroid İnsecticide, on Vascular Smooth Muscle KATP Channel Currents 666
Fatma Söğüt, Coşar Uzun, Deniz Kibar, Ülkü Çömelekoğlu, Ş.necat Yılmaz
5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020) XIX

Özel bir hastanede hasta memnuniyeti araştırması 667

Dursun Balkan
Artificial Neural Network Approach for Forecasting of Cr(VI) Biosorption onto Waste Orange Peel Derived Graphene-
Like Porous Carbon 668
Ceren Karaman, Onur Karaman
Generating all level–k semi-directed Networks 669

Nihan Tokaç
Vibration Analysis of Microelongated Plates With Riesz Caputo Fractional Derivative 670
Soner Aydinlik, Ahmet Kiris
Design and Thermal Analysis of High Power LED Light 672

Yavuz Sümer, Onur Karaman, Ceren Karaman
Investigation of Heat and Fluid Flow over Circular and Cam-shaped Tube Bank with Plain Fins 673
Muhammet Nasıf Kuru, Arif Emre Aktaş, Mehmet Tahir Erdinç
Magnetic interactions in amorphous thin–films 674

Mustafa Tokaç
Bir Buz Depolama Tankında Faz Değişiminin İncelenmesi 675

Ahmet Fertelli, Orhan Büyükalaca
SAE 4140 Soğuk Dövme Numunelerine Uygulanan İndüksiyon ve Nitrokarbürizasyon Isıl İşlemlerinin Aşınma ve
Kullanım Ömrü Açısından Değerlendirilmesi 676
Oğuzcan Güzelipek, Uğur Malayoğlu, Tuğrul Soyusinmez, Cemal Alay
Soğuk Dövme ile Üretilmiş İndüksiyon ve Nitrokarbürizasyon Yüzey Sertleştirme İşlemi Görmüş Vakum Pompası
Rotor Numunelerinin Dayanım Karşılaştırması677
Tuğrul Soyusinmez, Oğuzcan Güzelipek, Levent Sertbilek, Tolga Palanduz
Karışık Tamsayılı Programlama Yaklaşımı ile Süt Endüstrisinde Tedarik Zinciri Yönetimi 684
Nursena Gülkaya, Hakan Altunay
Deformation and Bending Analysis of Four Cantilever Beams Including Supported Rods at Different Angles 685
Mustafa Murat Yavuz
Investigation of Angle of Rotation on Twisted Six Cylinder Rods Under Flexural Loading 689
Mustafa Murat Yavuz
Optimization of Growth and Lipid Production of the chlorophyte Microalga Chlorella emersonii as a Feedstock for
Biodiesel Production 692
Shalini Palani, Gokul Raghavendra Srinivasan, Anand Mohanam, Ranjitha Jambulingam
Production of biodiesel from Calophyllum inophyllum oil using CaO based heterogeneous catalysts derived from egg
shell and Moringa oleifera leaves powder 693
Narendiran Ravichandran, Nithish Prabakaran, Palani Samy Panneer Selvam, Ranjitha Jambulingam, Gokul Raghavendra Srinivasan
Elektro Manyetik Kuvvet Ölçme Cihazı Yapısının ve Kullanım Yerlerinin İncelenmesi 694
Merve Altınok , Bülent Aydemir, Anıl Utku Gülen
Makine Öğrenmesi Yaklaşımı İle Üniversiteye Aday Öğrenci Kabulunun Tahmin Edilmesi 700
Mustafa Mikail Özçiloğlu, Cumali Kaynar
Investigation of Effect of Structural Characteristics On 3 Thread Fleece Knitted Fabric Usage Properties, Air Permeabili-
ty, Bursting Strength, Shrinkage and Weight 704
Ğassan Asker, Koray Pektaş, Eray Akkuş, İbrahim Arslan, Onur Balcı
Çözelti Üfleme Tekniği Kullanılarak Nanolif İçeren Kabin Filtre Kağıtlarının Eldesi ve Filtreleme Performanslarının
Değerlendirilmesi705
Eylül Büşra Tapanyiğit, Koray Pektaş, Onur Balcı
XX 5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020)

.
The influence of Ce substitution on structural and transport properties of CaMnO3 706

Mehmet Gürsul, Gizem Çetin, İbrahim Ergin, Andres Sotelo, Maria A. Madre, Bekir Özçelik
Physical properties of NiO added Bi-2212 superconducting ceramics 707

Mehmet Gürsul, İbrahim Ergin, Can Özçelik
İzolasyon Hatlarında Kesintisiz Sarım Devamı Sağlayan Çift Kafalı Toplayıcının Geliştirilmesi 708
Erkan Genç
Farklı Alıştırma Sıcaklıklarında Blektetra (Gymnocorymbus ternetzi) ve Konkinyusun (Pethia conchonius) Termal
Tolerans Parametrelerinin Belirlenmesi 709
Mahmut Yanar, Ece Evliyaoğlu, Erhan Erdoğan
Fuzzy Logic Seat Mechanism Control 713

Serhat Akçay, Gürsel Şefkat
Elektrikli ve Konvansiyonel İçten Yanmalı Motorlu Araçların Maliyet Bakımından Karşılaştırılması ve Öngörüde Bu-
lunulması 717
Çiğdem Dindar
Otomotiv Sektöründe EPDM Kauçuk Malzemelerinin Maliyet Hesabının Teorik Olarak Değerlendirilmesi 725
Ahu Kor Dayıoğlu, Seda Balaban
Evaluation of Heating Distribution of Liquid Whole Egg during Microwave Heating 732
Sezin Tuta Şimşek, T. Koray Palazoğlu
Otomotiv Dış Aydınlatmanın Tarihçesi ve Gelecekteki Eğilimi 733

Hatice Özbek, Ahmet Rodoplu, Ayça Küçükoğlu
Yeni Nesil Bir Aynasız Araçta Monitörlere Aktarılan Görüntünün Cisim Büyütme Çarpanı ve Görüş Alanı Açısından
İncelenmesi739
Aytek Yılmazerli
Plastic Side Covering Rib Position Optimization for Rattle Noise Prediction at Vehicle Design 749
Mehmet Yalçın Yağcı, Mustafa Yiğit Yağcı, İskender Önder Gümüş
Design and Numerical Simulation of A SOI MOSFET Using ATLAS 753

Mustafa İstanbullu
Process Design and Simulation of A Symmetric Double-Gate MOSFET 756

Mustafa İstanbullu
Phytophthora capsici’ye Dayanıklı Biber Melezlerinin Kahramanmaraş Koşullarındaki Verim ve Etmene

Dayanıklılıkları 759
Bekir Bülent Arpacı, Kazım Abak
A Study on Performance and Emission Characteristics of a Diesel Engine Operated with Ternary Higher Alcohol Biofu-
el Blends 766
Tayfun Özgür
Buğday Üreticilerinin Yapısı ve Fiyat Mekanizmasını Etkileyen Faktörler: Adana İli Örneği 767
Osman İnanç Güney, Levent Sangün
Adana İlinde Mısır Üretiminde Fiyat Mekanizmasını Etkileyen Faktörler 771

Osman İnanç Güney, Levent Sangün
Forsterit Seramiklerin Borik Asit Katkısıyla Düşük Sıcaklıkta Sentezi ve Karakterizasyonu 775
Yusuf Ziya Halefoğlu
Spinel Kristal Yapıya Sahip MgAl2O4’ün Yanma Yöntemi İle Sentezi779

Mısır Üreticilerinin Sosyo- Demografik Özelliklerinin İncelenmesi: Adana İli Örneği780

Levent Sangün, Osman İnanç Güney
5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020) XXI

Adana Ilinde Mısır Üretimi Yapan Çiftçilerin Üretim Yapmaları Için Sahip Oldukları Beklentiler Üzerine Bir Çalışma781
Levent Sangün, Osman İnanç Güney
A New Balancing Algorithm for Parallel Connected Battery Packs Used in Electric Vehicles 782
Mehmet Uğraş Cuma, Birand Erdoğan, Burak Onur, Tahsin Köroğlu, Murat Mustafa Savrun, Mehmet Tümay
Bir Model Kara Taşıtının (Ahmed Body) Geometrik Modifikasyonlarının Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği Analizi ve
Optimizasyonu787
M. Atakan Akar, Berk Vural, Mustafa Özcanlı, Oğuz Baş
New desalination system intagrated with ground source heat exchanger for hydrogen and fresh water production 791
Ertaç Hürdogan, Osman Kara
Veterinary Use Chewable Tablet Design 792

Yildiz Özalp, M. Mayowa Onayo
Fracture Analysis of Case Hardening in Kingpins Parts 794

Tuğrul Soyusinmez, Oğuzcan Güzelipek, Yalım Ertam, Gökçe Akkuş
The Place and Importance of Çemen Paste in the Meat Industry 795
Ömer Köker, Azim Şimşek, Birol Kılıç
Effects of higher alcohol addition to diesel fuel on emission and performance characteristics of compression ignition
engine: An overview 799
Ali Cem Yakaryılmaz, Erdi Tosun, Tayfun Özgür
Numerical Investigation for Effect of Out-of-Plane Movement on Longitudinal Behavior of Energy Dissipative Steel
Cushions 807
Ahmet Güllü
Pd/CNW Nanotaneciklerinin Farklı Depozisyon Basınçlarında Süperkritik CO2 Depozisyon Yöntemi ile Hazırlanması 812
Saliha Baran, Bilgehan Güzel
XXII 5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020)

Pages: XXIII-XXV, Paper ID:Program
Program
Program
21 October 2020
PLENARY SESSION
08:00 Meeting ID: 836 6466 7278
Passcode: imsec2020
Invited Speaker DR. Viktor Savov
10:00
Perspectives And Challenges in the Production of Eco-Friendly Medium Density Fibreboards
Invited Speaker Dr. Tamara Jurina
10:30 Optimization of emulsification conditions of biologically active compounds originating from the
Lamiaceae plants
Invited Speaker Dr.Alexandra Aulova
11:00 Structural health monitoring principles of high-performance composites using artificial neural
networks
LUNCH LUNCH LUNCH LUNCH
SECTION 1 SECTION 2 SECTION 3 SECTION 4
Ae ro s p ace / M e ch an ical E n gin e e rin g Agricu ltu ral E n gin e e rin g / Aq u acu ltu re an d Fis h e rie s E n e rgy / Au to mo tive E n gin e e rin g E n viro n me n tal / Fo o d E n gin e e rin g
M e e tin g ID : 8 1 0 2 2 4 7 7 3 0 0 M e e tin g ID : 8 4 4 8 5 3 4 2 5 8 1 M e e tin g ID : 8 5 8 1 6 5 3 7 7 6 1 M e e tin g ID : 8 6 1 3 7 3 5 6 9 8 8
P as s co d e : ims e c2 0 2 0 P as s co d e : ims e c2 0 2 0 P as s co d e : ims e c2 0 2 0 P as s co d e : ims e c2 0 2 0
93- Computational Analysis of a Taylor Bar Impact Problem 24- Topography and age modulate growth responses of 11- Determination of electromagnetic and thermal 234- Kimyasal Yöntem ile Biyogazdan Hidrojen Sülfür
13:00 Using Finite Element Method with Model Verification Abies borisii-regis to climate and drought stress in South- properties of pomegranate wastes and investigation of Gideriminin Araştırılması
Hande Yavuz , Sıdıka Yılmaz Edmond Pasho , Arben Q. Alla Mustafa Kaan Baltacıoğlu , Mustafa Tunahan Başar Rıza Arıcı
-Aerospace Engineering -Agricultural Engineering -Bioengineering -Environmental Engineering
96- Computational Analysis and Performance Evaluation of 25- Evaluation and comparison of tree growth dynamics in 98- INVESTIGATION OF THE EFFECT OF FORCE VALUE OF 200- Turunçgillerde Aroma Maddeleri ve Aroma İle İlgili
a Conical Nose Shaped Cylindrical Projectile Impact on a two co-occurring pine species RIVETING MACHINE USED IN PASSENGER CAR HINGE Biyosentetik Yollar ve Enzimler
13:15
Hande Yavuz , Sıdıka Yılmaz Edmond Pasho , Arben Q. Alla , Visar Mataj Bircan Albak , Sinan Serdar Özkan , Nuri Akkaş Aysun Şener Gedük , Canan Coşkun , Selin Yabacı Karaoğlan
-Aerospace Engineering -Agricultural Engineering -Automotive Engineering -Food Engineering
251- Effects of hybridization and fiber orientation angles on 37- Uptake and Depuration of nanoparticles (Al2O3, CuO, 99- REDUCING ENERGY COSTS OF RIVETING MACHINES IN 201- Farkli Çözgenlerle Elde Edilmiş Kayisi (Prunus
13:30 the lateral buckling performance of fiber-metal laminates TiO2) by freshwater fish (Oreochromis niloticus) and A FACTORY WHERE PASSENGER CAR HINGE PRODUCTION Armeniaca L. Cv.) Özütlerinin Fenolik Bileşimi ve ?-
Bertan Beylergil Esin Gülnaz Canlı , Mustafa Canlı , Bircan Albak , Sinan Serdar Özkan , Nuri Akkaş Aysun Şener Gedük , Saadet Turalar
-Aerospace Engineering -Aquaculture and Fisheries Engineering -Automotive Engineering -Food Engineering
279- Failure analysis of hybrid aluminum-carbon 295- Determination of The Effects of Some Aqueous Plant 155- H2GEN: AUTONOMOUS AND PORTABLE HYDROGEN 202- Yenidünyanin (Eriobotrya Japonica Lindl.) Antioksidan
fiber/epoxy filament wound composite tubes under lateral Extracts on Meloidogyne chitwoodi GENERATOR SYSTEM SUPPORTED BY SODIUM BORON ve Fenolik İçeriğinin Belirlenmesi
13:45
Bertan Beylergil Ece B. Kasapoğlu Uludamar Feride Cansu İskenderoğlu , Mustafa Kaan Baltacıoğlu Aysun Şener Gedük , Menekşe İşlek
-Aerospace Engineering -Agricultural Engineering -Energy Engineering -Food Engineering
78- A Review of Wireless Power Transmission in the 125- Siyah Alaca Sığırların Tip ve Vücut Kondisyon Puanları 162- Study of battery shapes in electric vehicles in terms of 1- Zeytinyağı Üretiminde ısıl Olmayan Yeni Teknolojiler
14:00 Applications Üzerine Bir Araştırma thermal management: Comparison of battery geometries
Oğuzhan Doğan Gökhan Gökçe Gözde Ekmekçi Güçlüten , Gökhan Türkan Keceli Mutlu
-Mechanical Engineering -Agricultural Engineering -Automotive Engineering -Food Engineering
88- An Overview of Power Amplifiers 130- Hayvan Islahında Genetik Çeşitlilik 317- Optimization of Growth and Lipid Production of the 2- Zeytinyağında Tağşiş Belirlemede Kullanılan Yeni
Chlorophyte Microalga Chlorella emersonii as a Feedstock Teknikler
14:15
Oğuzhan Doğan Gökhan Gökçe , Ezgi Şenses Shalini Palani , Gokul Turkan Keceli Mutlu
-Mechanical Engineering -Agricultural Engineering -Energy Engineering -Food Engineering
329- Fuzzy Logic Seat Mechanism Control 328- Farklı Alıştırma Sıcaklıklarında Blektetra 318- Production of biodiesel from Calophyllum inophyllum 4- Lesitin Üretimi ve Gıdalarda Kullanım Alanları
(Gymnocorymbus ternetzi) ve Konkinyusun (Pethia oil using CaO based heterogeneous catalysts derived from
14:30
Serhat Akçay , Gürsel Şefkat Mahmut Yanar , Ece Evliyaoğlu , Erhan Erdoğan Narendiran Ravichandran , Nithish Prabakaran , Palani SamyTürkan
PanneerKeceli
Selvam
Mutlu
, Ranjitha Jambulingam , Gokul Raghavendra Srinivasan
-Mechanical Engineering -Aquaculture and Fisheries Engineering -Energy Engineering -Food Engineering
271- Influence of Various Welding Parameters On 56- The enzymatic responses to nanoparticles (Al2O3, CuO, 230- Polimerlerde Köpürtme Teknolojisi ve Akustik #YOK
14:45 Mechanical Properties of Welded AISI 310S Steel Joint TiO2) in female Wistar rats Performans Üzerine Etkisi
Sadık Ünal , Fatih Dökme Esin Gülnaz Canlı Sophie HAvva Özdemir #YOK
-Mechanical Engineering -Environmental Engineering -Automotive Engineering #YOK
15:00-
COFFEE BREAK COFFEE BREAK COFFEE BREAK COFFEE BREAK
15:15
SECTION 5 SECTION 6 SECTION 7 SECTION 8
Bioengineering / Biomedical / Medicine / Chemistry Ch e mical / E n e rgy E n gin e e rin g M e ch an ical E n gin e e rin g Co mp u te r / E le ctrical an d E le ctro n ics E n gin e e rin g
217- Bir Endodontistin Gözünden COVID-19 Pandemisi 193- Organo-Functionalized Anderson Type POMs: 228- Investigation of Truck Unloading Platforms Modal 34- A Single-Phase Voltage Source Inverter with Boost-
15:15 Synthesis, Characterization and Properties Behaviour in Operating Conditions Type Active Power Decoupling for PV Systems
Selen Nihal Sisli Seda Çetindere Erinç Uludamar , Gökhan Tüccar , Şafak Yıldızhan , Hasan SerinOğuz Kabakcı , Abdül Balıkçı
-Health -Chemical Engineering / Chemistry -Mechanical Engineering -Electrical and Electronics Engineering
27- İki Ve Üç Boyutlu Meme Kanseri Hücre Kültüründe 265- The Use of a Natural Sorbent for Methylene Blue Dye 221- Influence of Hybrid Catalysts On SCR Systems 84- Ödeme Terminallerinde PCI PTS Standartlarına Uygun
15:30 Floresan İşaretli Wheat Germ Aglutin’in Hücre Yüzey Removal Özgün Güvenlik Çözümü Gerçeklemesi
Yosun Mater , Merve Adıyeke , Günnur Demircan Elif Cansu Tanrıverdi , Hazal Özsoy , Yasemin İşlek Mustafa Atakan Akar , Zeycan Keskin Kemal Aşçı , Ersin Hatun , Vedat Nommaz , Aaron Nommaz
-Medicine/Medical Engineering -Chemical Engineering / Chemistry -Mechanical Engineering -Electrical and Electronics Engineering
80- Egzersize bağlı denge değişikliklerinin farklı makine 300- Artificial Neural Network Approach for Forecasting of 242- Konut ve İşyerleri İçin Enerjide Yeni Trendler: Bir 85- Enerji Tüketimi Düşürülmüş POS Cihazı Geliştirilmesi
15:45 öğrenme algoritmaları kullanılarak sınıflandırılması Cr(VI) Biosorption onto Waste Orange Peel Derived Mikro Kojenerasyon Sisteminin Tasarımı ve Uygulaması
SERDAR GÜNDOĞDU Ceren Karaman , Onur Karaman Beste Hoplamaz , Fırat Ekinci Kemal Aşçı , Ersin Hatun , Vedat Nommaz , Aaron Nommaz
-Biomedical Engineering -Chemical Engineering / Chemistry -Mechanical Engineering -Electrical and Electronics Engineering
297- The Effect of Permethrin, A Type I Pyrethroid 31- Improving The Performance of Perovskite Solar Cell 243- Atik Su Aritma Sistemlerinde Çamur Kurutma 106- Kaotik Haberleşme Sistemlerinde Kesir Dereceli ve
16:00 İnsecticide, on Vascular Smooth Muscle KATP Channel using by Calixarene Based Self-Assembled Monolayer Eşanjörü Tasarimi ve Uygulamasi Tam Dereceli Osilatörlerin Performans Analizi
Fatma Söğüt , Coşar Uzun , Deniz Kibar , Ülkü Çömelekoğlu Gamze DÖLEK , Tuğbahan YILMAZ , Çisem Alper Ünlü , Fırat Ekinci Kenan Altun
-Medicine/Medical Engineering -Chemical Engineering / Chemistry -Mechanical Engineering -Electrical and Electronics Engineering
337- Design Process and Simulation of the Double-Gate 128- Sıcak Haddehane Tav Fırını Atık Isısının Kullanılarak 244- Akıllı Şebekelerde Elektrikli Araç Teknolojisi 107- Kaos Kaymalı Anahtarlama Haberleşme Sisteminin
16:15 MOSFET Doğalgaz Tasarrufunun Sağlanması Uygulamalarına Genel Bir Bakış Ayrık Zaman Kaos Üreteci ile Performans Analizi
Mustafa İstanbullu Miyase Özlem KÖYBAŞI ÖZUÇAK , Seyit Erkan AYDIN , Ali Osman Abdurrahman
AYDINNARIYavuzdeğer
, Ahmet Çağatay
, Beste Hoplamaz
PAZARBAŞI , Fırat Ekinci Kenan Altun , Enis Günay
-Electrical and Electronics Engineering -Energy Engineering -Mechanical Engineering -Electrical and Electronics Engineering
338- Silicon on Insulator MOSFET Process Design 135- Soğutma Kule Fanlarında Kanat Revizyonu ile Enerji 327- İzolasyon Hatlarında Kesintisiz Sarım Devamı 198- Müşteri Taleplerinin Önceliklendirilerek Temsilcilere
Tasarrufu Sağlayan Çift Kafalı Toplayıcının Geliştirilmesi Dağıtılması
16:30
Mustafa İstanbullu Gökçe ÖZDEŞ , Ahmet Çağatay PAZARBAŞI , Güven ÇOLAKOĞLU Erkan, Genç
Olgun KENDİRCİOĞLU Mehmet Ammar Kamer , Faik Günay , Mehmet Fatih Akay , Sevtap Erdem
-Electrical and Electronics Engineering -Energy Engineering -Mechanical Engineering -Computer Engineering
14- Pd/CNW Nanotaneciklerinin Farklı Depozisyon 331- Otomotiv sektöründe EPDM kauçuk malzemelerinin 240- FB-TIG Yöntemiyle Birleştirilen 90/10 Cu-Ni Alaşımının 224- İnsan Sayma Sistemi için Gömülü Cihazlarda Derin
16:45 Basınçlarında Süperkritik CO2 Depozisyon Yöntemi ile maliyet hesabının teorik olarak değerlendirilmesi Kaynağında Uygun Aktif Örtü Malzemesinin Seçimi Öğrenme Mimarilerinin Performans Analizi
Saliha Baran, Bilgehan Güzel Ahu Kor Dayıoğlu , Seda Balaban Rıfkı Bayram , Melik Koyuncu , Durmuş Ali Bircan Musa Peker , Bilge İnci , Elnura Musaoğlu , Hüseyin Çobanoğlu , Nadir Kocakır , Ö
-Chemical Engineering / Chemistry -Chemical Engineering / Chemistry -Mechanical Engineering -Computer Engineering
Program
22 October 2020
SECTION 9 SECTION 10 SECTION 11 SECTION 12 SECTION A
M e ch an ical E n gin e e rin g M ate rials E n gin e e rin g Fo re s try an d Fo re s t In d u s try / Fo o d E n gin e e rin g M e ch an ical E n gin e e rin g M e ch an ical / Ae ro s p ace E n g
330- Prediction on future and Comparison of Electric Vehicle 122- Investigation of Productivity of Drill Rods with National 28- Climate impact on radial growth of Pinus radiata and P. 315- Deformation and Bending Analysis of Four Cantilever 143- Effect of Leading Edge Tubercules on Flow around a
08:30 and Conventional Internal Combustion Engine Vehicles in Resources and Process Development for Manufacturing pinea plantations Beams Including Supported Rods at Different Angles NAaca 0015 Airfoil at Re = 1x105
Çiğdem Dindar Anıl AGADANGİL , Koray GENÇOĞLAN , Sonnur KORKMAZ , Hazal ArbenCOŞKUN
Q. Alla , Murat
EdmondÇAYLAKLI
Pasho , Eneo
, Kürşat
Podo YAMAN
, Visar Mataj
, Abdullah Samet
MustafaERİŞ
Murat Yavuz Mehmet SEYHAN , Mustafa SARIOĞLU , Yahya Erkan AKANSU
-Mechanical Engineering -Materials Engineering -Forestry and Forest Industry Engineering -Mechanical Engineering -Mechanical Engineering
65- A New Approach of Granulation System in Blast 325- The influence of Ce substitution on structural and 29- Temporal variability and climatic drivers of Quercus 316- Investigation of Angle of Rotation on Twisted Six 183- Sodium Borohydride-Based Fuel Cell Powered Air
08:45 Furnaces: Dry Granulation System for Energy Saving transport properties of CaMnO3 macrolepis radial growth from southwestern Albania Cylinder Rods Under Flexural Loading Vehicle: Recent Progress and Prospect
Ökkeş Ciğerli , Hüseyin Turan Arat Mehmet Gürsul , Gizem Çetin , İbrahim Ergin , Andres SoteloArben, Maria
Q. A.
AllaMadre
, Edmond
, Bekir
Pasho
Özçelik Mustafa Murat Yavuz Sinan Keiyinci , Kadir Aydın
-Mechanical Engineering -Materials Engineering -Forestry and Forest Industry Engineering -Mechanical Engineering -Aerospace Engineering
66- Research and Optimization of Paper Properties of Fuel 326- Physical properties of NiO added Bi-2212 332- Evaluation of Heating Distribution of Liquid Whole Egg 304- Design and Thermal Analysis of High Power LED Light 274- Hydrogen Production From Fossil Fuels Using Chemical
09:00 Filters Used in Diesel Engines superconducting ceramics during Microwave Heating Looping Technology: An Overview
Elif Gözde Tütüncüoğlu , Onur Atar , Hüseyin Turan Arat Mehmet Gürsul , İbrahim Ergin , Can Özçelik Sezin Tuta Şimşek , T. Koray Palazoğlu Yavuz Sümer , Onur Karaman , Ceren Karaman Sinan Keiyinci , Kadir Aydın
-Mechanical Engineering -Materials Engineering -Food Engineering -Mechanical Engineering -Aerospace Engineering
291- Bir Otomobil Parçasında Farklı Birleştirme 76- KRANK KASNAĞI YAPIMINDA KULLANILAN 6224 (DD13) 110- The Place and Importance of Çemen Paste in the Meat 261- Review of Motors used in Commercial Electric Vehicles 186- Enerji Laboratuvalarından Sinkrotron
09:15 Yöntemlerinin Doğal Frekansa Etkisi SAC MALZEMELERİN YAŞLANMASININ ÜRETİM Industry
Dilara Ergin , Furkan Sinan Erçel , Metin Çallı Mesut Arıkoğlu , Cihangir Kaplan , Cem Güleç Ömer Köker , Azim Şimşek , Birol Kılıç Mert Yılmaz , Serhan Özdemir Selen Günaydın , Osman Murat Özkendir
-Mechanical Engineering -Materials Engineering -Food Engineering -Mechanical Engineering -Energy Engineering
199- Lastik kesiti bölgesindeki kalıp kesitlerinin içyapı 145- Advanced Steel Applications for Race Car Protection 270- Biogenic Amines in Meat and Meat Products 290- Soğuk Haddelenmiş Yeni Nesil Yüksek Mukavemetli 46- Çay Poşetleri (Teabags Potbags) Ayrıştırma Makinesi
09:30 üzerindeki etkisinin belirlenmesi Bars (1470 MPa) Çeliklerin Direnç Nokta Kaynağı Davranışlarının
Meriç Işık , Ömer Burak Çe , Erhan Akıncı , Bora Yay , OsmanBerkay
Can Atalay
Karaçor , Mustafa Özcanlı Hakan Benli , Ahmed Alsaiqali Ümran Kıskıç , Ebru Barut , Samet Demir Hakan İrtürk , Caner Canbolat , Arda Yıldız
-Mechanical Engineering -Automotive Engineering -Food Engineering -Mechanical Engineering -Mechanical Engineering
255- Parametrik Jant Tasarımı ve Parametrelerin Jantın 70- PTFE KOMPOZİSYONLARINDA AŞINMA PARAMETRESİNİN 259- The Effect Of Pumpkin Flour On The Textural Properties 225- Manyeto Elastik Kuvvet Ölçme Cihaz Yapılarının 219- Dairesel Silindir Arkasındaki Girdapların O-Ring İle
09:45 Mekanik Dayanımı Üzerindeki Etkilerinin Belirlenmesi DEĞERLENDİRİLMESİ of Bologna-Type Sausages İncelenmesi Kontrol Edilmesi
Meriç Işık , Ömer Burak Çe Hazal Engin Kılıçarslan , Mücella Kebeli , Büşra Aktaş Mübeccel Mumyapan , Nesimi Aktaş Merve Altınok , Bülent Aydemir , Anıl Utku Gülen Engin Pınar , Merve Söyler , Umutcan Olmuş , Sergen Tümse
-Mechanical Engineering -Materials Engineering -Food Engineering -Mechanical Engineering -Mechanical Engineering
245- Devre Kesicide Koruma Düzenleri Tasarımı, Mekanik 75- FARKLI PEROKSİT TİPLERİNİN NBR KAUÇUK İLE 264- Atık Tavuk Derisinden Elde Edilen Yağın Özellikleri 319- Elektro Manyetik Kuvvet Ölçme Cihazı Yapısının ve 137- Telehandler Bomlarının Sonlu Elemanlar Yöntemiyle
10:00 İyileştirilmeler ve İmalat VULKANİZASYONU VE PROSESE FARKLI KO-AJANLARIN ETKİSİ Kullanım Yerlerinin İncelenmesi Analizi, Testi ve Yorulma Ömür Optimizasyonu
Muhammed CİNEK , Halil İbrahim ŞEKER , İlke ÖNEM Hazal Engin Kılıçarslan , Sibel ANGUN , Mücella KEBELİ Ganime Beyzanur Var , Cem Okan Özer Merve Altınok , Bülent Aydemir , Anıl Utku Gülen İhsan Cihan Dai , Selçuk Erden
-Mechanical Engineering -Materials Engineering -Food Engineering -Mechanical Engineering -Mechanical Engineering
10:15-
COFFEE BREAK COFFEE BREAK COFFEE BREAK COFFEE BREAK COFFEE BREAK
10:30
SECTION 13 SECTION 14 SECTION 15 SECTION 16 SECTION B
M e ch an ical / Au to mo tive E n gin e e rin g In d u s trial / M ate rials E n gin e e rin g P h ys ics E n g./ As tro p h ys ics / Oth e r to p . Au to mo tive E n gin e e rin g M e ch an ical / M ate rial E n gin e e rin g
203- Rheological Properties of Highly Filled Polymers for 111- MEKANİK VE TERMAL ÖZELLİKLER ÜZERİNE NBR KAUÇUK 215- Counter-rotating, Self-gravitating Warped Discs in 117- İçten Yanmalı Motorlarda Atomizasyon Prosesi ve 42- Doping Effect on ZnO Nanomaterials
10:30 Polymer Processing KOMPOZİSYONLARININ ETKİSİ Galactic Nuclei Damlacık Boyutu Ölçüm Tekniklerinin İncelenmesi
Lidija Slemenik Perše , Marko Bek Büşra Aktaş , Hazal Kılıçarslan , Kubilay Erdoğan , Onur Er Ayşe Ulubay Mehmet Selman Gökmen , Ayhan Uyaroğlu Osman Murat Özkendir
INV ITED S PEA KER -Mechanical Engineering -Physics Engineering / Astrophysics / Physics -Automotive Engineering -Materials Engineering
222- Monte Carlo Algorithm-based State Estimation for 311- SAE 4140 Soğuk Dövme Numunelerine Uygulanan 43- Solvent effect on the electrical parameters of organic 119- İçten Yanmalı Motorlarda Alternatif Yakıt Karışımı 206- Fenolik Köpüğün Mekanik Özelliklerinin Nanopartikül
10:45 Autonomous Vehicles in Highways İndüksiyon ve Nitrokarbürizasyon Isıl İşlemlerinin Aşınma ve field effect transistors (OFETs) Deneylerinin Tasarımı Takviyesi İle Geliştirilmesi
Serdar Coşkun , Ercan Köse Oğuzcan Güzelipek , Uğur Malayoğlu , Tuğrul Soyusinmez , Cemal Tuğbahan
Alay YILMAZ Mehmet Selman Gökmen Orhan Kahveci , Erdem Delil , Mehmet
-Mechanical Engineering -Materials Engineering -Physics Engineering / Astrophysics / Physics -Automotive Engineering -Materials Engineering
223- Lean-burn Air-Fuel Ratio Control Using Genetic 158- Plazma Ark Kaynak Yöntemiyle Birleştirilmiş AISI304L 23- Comparison of Statistical and Neural Regression Using 211- Motor Aktif Tarafında Bulunan AC Kompresör Braketinin 269- Effect of Firing Pin Geometry to Kinetic Energy Transfer
11:00 Algorithm-based PI Controller Östenitik Paslanmaz Çeliklerinin Özelliklerinin Belirlenmesi Different Activation Functions Optimizasyon Yöntemi ile Dinamik Performansının on Firearms
Serdar Coşkun , Ercan Köse Ramazan Kaçar , Hayriye Ertek Emre , Samet Nohutçu Yılmaz KOÇAK , Gülesen ÜSTÜNDAĞ ŞİRAY Güney Karaman İbrahim Sami İlter , Harun Zengin
-Mechanical Engineering -Materials Engineering -Mathematical Engineering / Statistics -Automotive Engineering -Mechanical Engineering
159- Investigation of the Influence of Cold-Treatment on 286- Plastik Ambalaj Sektöründe AHP Yöntemiyle Pouch 307- Magnetic interactions in amorphous thin–films 312- Soğuk Dövme ile Üretilmiş İndüksiyon ve 121- Characterization of Manganiferrous Iron Ores located in
11:15 Properties of Advanced High Strength Automotive Steels Ambalaj İçin Malzeme Seçimine Yönelik Bir Uygulama Nitrokarbürizasyon Yüzey Sertleştirme İşlemi Görmüş Vakum Ceyhan as an Industrial Fe-Mn Mineral Source
Büşra Karaoğlu , Ramazan Kaçar , Hayriye Ertek Emre , Samet Selin
Nohutçu
Karaca , Mahpere Timor Mustafa Tokaç Tuğrul Soyusinmez , Oğuzcan Güzelipek , Levent Sertbilek , Tolga
Soner
Palanduz
Top , Sait Kurşunoğlu , Mahmut Altıner , Ekin Köken
-Materials Engineering -Materials Engineering -Physics Engineering / Astrophysics / Physics -Automotive Engineering -Materials Engineering
148- The Mechanical Effect of Chrome Plating on Automotive 134- KAUÇUK BURÇLARIN TERMOPLASTİK KOMPOZİT 187- Cinsiyete Göre Büyüme Modellerinin Karşılaştırılması: 13- Fracture Analysis of Case Hardening in King Pins Parts 266- Wear and Fatigue Life Analysis of 40mm Rifled
11:30 Grade Polycarbonate / Acrylonitrile-Butadiene-Styrene MALZEMELER İLE TASARIMI VE TİTREŞİM SÖNÜMLEME Pelates quadrilinatus Türü Üzerine Bir Çalışma Aluminum Grenade Launcher Barrels
Uğur Üzel , Beyhan Haliloğlu , Salih Erserin , Sinan Öztürk Aylin ÖNCÜ , İbrahim Cem ÖNCÜ Begüm Çığşar , Deniz Ünal Tuğrul Soyusinmez , Oğuzcan Güzelipek , Yalım Ertam , GökçeHarun
AkkuşZengin , Tolga Reyhanoglu
-Automotive Engineering -Automotive Engineering -Other Topics -Automotive Engineering -Mechanical Engineering
272- A New Balancing Algorithm for Parallel Connected 129- Karotlu Maden Sondajlarda Kullanılan Muhafaza #YOK 156- BİR AĞIR VASITA ARACIN TREYLERİNİN DİNGİLİNDE 154- Ekonomik ve Fonksiyonel Bir Yöntemle Yüksek
11:45 Battery Packs Used in Electric Vehicles Borusunun Üretilebilirliğinin Araştırılması KULLANILAN KAUÇUK BURCUN NON-LİNEAR ANALİZİ VE Poroziteye Sahip Nikel Köpük Üretimi
Mehmet Uğraş Cuma , Birand Erdoğan , Burak Onur , Tahsin Sonnur KöroğluKorkmaz
, Murat ,Mustafa
Anıl Agadangil
Savrun,,Koray
MehmetGençoğlan
Tümay , Hakan Hasgüven
#YOK , Fazıl Bahar Aylin Öncü , İbrahim Cem Öncü Mustafa Güven Gök
-Automotive Engineering -Materials Engineering #YOK -Automotive Engineering -Materials Engineering
LUNCH LUNCH LUNCH LUNCH LUNCH
SECTION 17 SECTION 18 SECTION 19 SECTION 20 SECTION C
Au to mo tive E n gin e e rin g Bio me d ical E n gin e e rin g /Oth e r T o p ics Civil E n gin e e rin g / Arch ite ctu re E le ctrical an d E le ctro n ics E n gin e e rin g Bio me d ical / E n e rgy E n g
212- Calculation of Amount of Heat Transferred from the 176- A preliminary investigation of surface micro 142- In-plane Free Vibration Analysis of Horseshoe Arches 170- Decoupled Backstepping Sliding Mode Control of a 5- Thermoeconomic Modeling and Optimization of Fuel Cell
13:00 Bottom of a Coach to the Passenger Compartment modification effects on the biocompatibility of 316L stainless Double Inverted Pendulum Energy Conversion System Powered by Renewable Energy
Serkan Mezarcıöz , Hüseyin Akıllı Sıdıka Mine Toker , Erdoğan Serhad Özbulut , Zübeyir Kolçak ,AhmadEsra Güner
Reshad Noori Barış Ata Ozan Sen , Omer Faruk Guler , Ceyhun Yılmaz
-Automotive Engineering -Biomedical Engineering -Civil Engineering / Architecture -Electrical and Electronics Engineering -Mechanical Engineering
213- Lightweighting of A Bus With The Use of Low-Density 190- Antioxidant effects of fucoidan in the brain of sulfoxaflor 138- Raylı Ulaşım Sistemlerinde Gürültü Kirliliği: İzmir 197- An LQR Controller Optimized Using the ABC Algorithm 6- An Overview and Recent Progress of Vanadium Redox
13:15 Polyurethane-Based Adhesive And Filler Chemicals intoxicated mice Banliyö Hattı for Ball and Beam System Flow Battery for Energy Storage
Serkan Mezarcıöz , Nihan Cin Petek Piner Benli , Merve Kaya , Çağıl Coşkun Kürşat Yıldız , Raziye Peker Barış Ata Ceyhun Yilmaz
-Automotive Engineering -Veterinary -Civil Engineering / Architecture -Electrical and Electronics Engineering -Energy Engineering
157- Parameters Affecting the Quality of Clinch Connections 253- Dip Coated of Al2O3 and Graphene Thin Films on 316L 192- Çimento Esaslı Beton Paspaylarının Mekanik ve Fiziksel 68- Sensorless Speed Control of a BLDCM with Back-EMF 103- “Energy Forestry” in Providing Rural Development and
13:30 Stainless Steel: Tribocorrosion Behaviours Özelliklerinin Belirlenmesi Sensing Method Preventing Energy Poverty: The Example of Akçakoca
Kazım Sulak , Ferruh Öztürk Yusuf Burak Bozkurt , Yeşim Seçer , Halim Kovacı , Tuba Yetim ,Bekir
AyhanÇomak
Çelik , Batuhan Aykanat , Sait Aydın , Mehmet Emiroğlu Ata Berk Erken , Türker Türker Yaşar Selman Gültekin
-Automotive Engineering -Biomedical Engineering -Civil Engineering / Architecture -Electrical and Electronics Engineering -Forestry and Forest Industry Engineering
182- Prediction of Laser Welding Distortion Behavior with 254- Dry Wear Behaviour of Bio-ceramic Coated cp-Ti by 123- Baret Temeller ve Hesap İlkeleri 285- A Parametric Study of UWB Waveguıde-Fed Pyramidal 104- YOUNG CITIZENS' PERCEPTION OF ENERGY EFFICIENCY
13:45 Virtual Analysis Electrophoretic Deposition Horn Antenna for Smart Antenna Systems AND ENVIRONMENTAL PROTECTION:EXAMPLE OF DUZCE
Ahmet Onaylı , Orkun Tekelioğlu , Metin Çallı Yusuf Burak Bozkurt , Burak Atik , Halim Kovacı , Ali Fatih YetimAtila
, Ayhan
Demiröz
Çelik , Onur Saran Duygu Nazan Gençoğlan , Şule Çolak Pınar Gültekin
-Automotive Engineering -Biomedical Engineering -Civil Engineering / Architecture -Electrical and Electronics Engineering -Other Topics
173- Araç Teker Davlumbazında Üretim Sürekliliğini 289- Improving Electrochemical Corrosion Properties of 124- Goegrid Donatılı İstinat Duvarlarında Maliyet Analizi 250- Short-Term Solar Radiation Prediction Model Based on 105- C-Archive: Kurumsal İçerik Yönetimi için Yeni Bir
14:00 İyileştirmek Amacı İle Moldflow Reolojik Simülasyon Ti45Nb by Composite Coating Long Short-Term Memory Uygulama
Anıl Ersoy Burak Atik , Yusuf Burak Bozkurt , Halim Kovacı , Yakup Uzun , Atila
AyhanDemiröz
Çelik , Erkan Yıldırım Hakan Açıkgöz Osman Uzun , Mesut Tartuk , Furkan
-Automotive Engineering -Biomedical Engineering -Civil Engineering / Architecture -Electrical and Electronics Engineering -Computer Engineering
216- Emisyon Kontrol Uygulanmalarında Gümüş-Platin- 292- N95 Solunum Maskesi Ergonomik Tasarımı 276- Farklı Miktarlarda Yüksek Fırın Cürufu İçeren Alkali 194- NH Sigorta İçin Geliştirilen Bakır Şerit Proses Tasarımı 275- Kanser Tedavisi İçin Kullanılan Hipertermi Yönteminin
14:15 Tungsten Bazlı Katalizör Kullanımının NOx Dönüşüm Oranına Aktive Edilmiş Betonların Basınç Dayanımının Zamanla ve Otomasyonu Dokulara Olan Isıl Etkisinin Tomografik Görüntüler Üzerinden
Buğra Karaman , Zeycan Keskin Sena Nur Karademir , İsmail Semih Göllü Anıl Niş , Selin Karadağ Halil İbrahim ŞEKER , Hilmi CAN , İhsan PEHLİVAN , Muhammed OkanCİNEK
Yalçın
, Zafer
, Evren
TATLI
Değirmenci
-Automotive Engineering -Other Topics -Civil Engineering / Architecture -Electrical and Electronics Engineering -Biomedical Engineering
283- Yalıtılmış Hava Kanalı Tasarımı 140- Synthesis and Characterization Of Forsterit Ceramics In #YOK 231- Atık Su Arıtma Tesislerindeki Ekipmanlarda Bulunan 210- The Effect of Feeding on Biogas Production III
14:30 Low Temperature With The Contrıbutıon Of Boric Acid Asenkron Motorlar ve Asenkron Motorlara Yol Verme
Hakan Akgün , Turan Diril Yusuf Ziya HALEFOĞLU #YOK Mustafa Mikail Özçiloğlu , Bayram Durmuş Mehmet Orçun , Emre Sevinç , Oğuz Yunus Sarıbıyık
-Automotive Engineering -Materials Engineering #YOK -Electrical and Electronics Engineering -Bioengineering
260- Yorulma Testlerinde K Faktörüne Etki Eden 149- Spinel Kristal Yapıya Sahip MgAl2O4’ün Yanma Yöntemi #YOK #YOK 258- The investigation of the biogas potential for model
14:45 Parametrelerin Belirlenmesi İle Sentezi town
B. Kıvanç Tar , Meriç Işık , Ali Kara , Ömer Burak Çe Yusuf Ziya HALEFOĞLU #YOK #YOK Rahman Kılıç , Oğuz Yunus Sarıbıyık
-Automotive Engineering -Materials Engineering #YOK #YOK -Bioengineering
15:00-
COFFEE BREAK COFFEE BREAK COFFEE BREAK COFFEE BREAK COFFEE BREAK
15:15
SECTION 21 SECTION 22 SECTION 23 SECTION 24 SECTION D
Au to mo tive E n gin e e rin g Co mp u te r E n gin e e rin g In d u s trial E n gin e e rin g T e xtile E n gin e e rin g E n gin e e rin g
252- Topology Optimization of Clutch Drive Plate for 115- VIVID: A New Virtual Assistant for People with Visual 95- An Optimization Approach for a Fresh Food Supply Chain: 10- PRODUCTION OF CHITOSAN NANOLIF WITH 237- A New Device to Induce Non-Invasive Posttraumatic
15:15 Commercial Vehicles Impairments An Application in Turkey ELECTROSPINNING METHOD AND SAMPLE INDUSTRIAL Osteoarthritis In Rats
Özgür Erdoğan Ömer Ayana , Fatih Abut Gürkan Güven Güner , Durdu Hakan Utku Hanan Yunus , Emel Ceyhun Sabır Sinan Kandır , Neslihan Tıraş , Çağrı Avcı
-Automotive Engineering -Computer Engineering -Industrial Engineering -Textile Engineering -Veterinary
214- Vehicle Weight Loss with New Generation Materials 116- Designing a New IoT Modem with Low Power 55- A comprehensive review of learning curves with its 322- Investigation of Effect of Structural Characteristics On 3 180- An Investigation into The Effect The Concept Image of
15:30 and Methods Consumption and 4G LTE Support industrial applications Thread Fleece Knitted Fabric Usage Properties, Air Primary School Mathematics Pre-Service Teachers 'On The
İbrahim Berk Bilgin , Suleyman Ezer , Osman Ozbay Semih Kuvvet , Fatih Abut , Mehmet Fatih Akay , Sevtap ErdemMehmet , M. Fatih
Burak
KılıçŞenol , Uğur Atıcı Ğassan Asker , Koray Pektaş , Eray Akkuş , İbrahim Arslan , Onur Yusuf
Balcı
Can , Süha Yılmaz
-Automotive Engineering -Computer Engineering -Industrial Engineering -Textile Engineering -Other Topics
333- Otomotiv Dış Aydınlatmanın Tarihçesi ve Gelecekteki 151- A Recent Survey of Studies on Wind Power Forecasting 113- Multi-Project Scheduling with Workforce Constraints 323- Çözelti Üfleme Tekniği Kullanılarak Nanolif İçeren Kabin 227- The role of ultrasonic power on the production of
15:45 Eğilimi Using Statistical and Machine Learning Methods Filtre Kağıtlarının Eldesi ve Filtreleme Performanslarının precipitated calcium carbonate particles from
Hatice Özbek , Ahmet Rodoplu , Ayça Küçükoğlu Okan Demirkan , Fatih Abut , Mehmet Fatih Akay , Sevtap Erdem Tuğba, Önder
BadurAkar
, Şeyda Topaloğlu Yıldız Eylül Büşra Tapanyiğit , Koray Pektaş , Onur Balcı Mahmut Altıner , Soner Top , Burçin Kaymakoğlu
-Automotive Engineering -Computer Engineering -Industrial Engineering -Textile Engineering -Mining Engineering
335- Plastic Side Covering Rib Position Optimization for 175- Monetary Value Ordering Heuristic Approach for 100- An Optimization Approach for the Flight and Aircraft 161- Ponza Taşına Alternatif Olarak Uzun Ömürlü Yapay Taş 89- Forecasting Call Center Arrivals Using Multilayer
16:00 Rattle Noise Prediction at Vehicle Design Cascade Hydropower Plants Dispatching with Downstream Preventive Maintenance Scheduling Problem Geliştirilmesi Perceptron Combined with Time Lags
Mehmet Yalçın Yağcı , Mustafa Yiğit Yağcı , İskender Önder Gümüş
Ahmet Faruk Kavak , Ozan Korkmaz , Egemen Berki Çimen , Fatih Durdu
AbutHakan
, Mehmet
Utku Fatih
, Gürkan
AkayGüven
, Sevtap
Güner
Erdem Ebru Çalışkan Mohamed Ballouch , Mehmet Fatih Akay , Sevtap
-Automotive Engineering -Computer Engineering -Industrial Engineering -Textile Engineering -Computer Engineering
177- A Summary on the Development of an L6e Class Urban 204- Data Augmentation for Solving Imbalance Classes 233- Application of Lean Production Techniques in a Small- 171- Erzurum Yöresinden Temin Edilen Dut Ağacı 288- Performance and emission characteristics of a diesel
16:15 Electric Vehicle Body Structure Problem in Drug Target Interaction Prediction Scaled Manufacturing Facility Yapraklarının Tekstil Boyamacılığında Kullanımının engine equipped with a dual renewable oxyhydrogen (HHO)
Merve Karaca , Mehmet Murat Topaç Gözde Özsert Yiğit , Mustafa Oral Büşra Bakdaal , Serap Akcan Fazlıhan Yılmaz Ali Cem Yakaryılmaz , Tayfun Özgür , Mustafa Özcanlı
-Automotive Engineering -Computer Engineering Türkçe-Industrial Engineering -Textile Engineering -Automotive Engineering
334- Yeni Nesil Bir Aynasız Araçta Monitörlere Aktarılan 320- MAKİNE ÖĞRENMESİ YAKLAŞIMI İLE ÜNİVERSİTEYE 298- Patient satisfaction research in a private hospital 226- Elastikiyeti Yüksek Denim Kumaşların Konfeksiyonda 267- Makine Öğrenmesi ve Regresyon için bazı Lineer
16:30 Görüntünün Cisim Büyütme Çarpanı ve Görüş Alanı Açısından ADAY ÖĞRENCİ KABULUNUN TAHMİN EDİLMESİ Kesim Sonrası Kenar Kıvrılmasının Önlenmesi Metodlar
Aytek Yılmazerli Mustafa Mikail Özçiloğlu , Cumali Kaynar Dursun Balkan Serin Mezarcıöz , R. Tuğrul Oğulata , Esra Yeşiltaş Ümit Karabıyık , Levent Özdemir
-Automotive Engineering -Computer Engineering -Industrial Engineering -Textile Engineering -Mathematical Engineering / Statistics
New desalination system intagrated with ground source 165- Ağ anomali tespiti ile endüstriyel otomasyon sistemleri 314- Supply Chain Management in the Dairy Industry: A 235- Lazer Desenlendirme İle Kuru İşlemi Tamamlanmış 185- Üç Boyutlu Öklid Uzayında Düzlem Konusunun
16:45 heat exchanger for hydrogen and fresh water production için siber güvenlik Mixed-Integer Programming Approach Denim Konfeksiyon Ürünü Üzerindeki Bıyık Desenlerinin Öğretiminin İlköğretim Matematik Öğretmenliği Lisans
Ertaç Hürdoğan, Osman Kara Volkan Altuntaş Nursena Gülkaya , Hakan Altunay Semra Kördüğüm Yusuf Can , Süha Yılmaz
-Energy Engineering -Computer Engineering -Industrial Engineering -Textile Engineering -Other Topics
#YOK 166- Yazılım siber güvenliği için kullanıcı aktivite analizi ile 109- Çukurova Bölgesi Hematolojik Referans Aralığı 207- Selülozik Lif Esaslı Islak Mendillere Anti-Bakteriyel 54- Pamuğun Reaktif Boyarmaddelerin Piyasada Bulunan
17:00 siber saldırı ve yetkisiz erişim tespiti Özellik Uygulanması Farklı Kromofor Grupları İle Boyanması Sonrası Işık, Işık-Ter
#YOK Volkan Altuntaş Gizem Gül Koç , Şule Menziletoğlu , Birol Güvenç Osman Yayla , Mustafa Özgeç , Ersan Ay , Recep Gündoğan , Zerrin BetülSönmez
Örs Türkmen Aslıhan Koruyucu
#YOK -Computer Engineering -Industrial Engineering -Textile Engineering -Textile Engineering
#YOK 301- Generating all level–k semi-directed Networks 278- Dokuma İşletmelerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği 208- Bebek Bezleri İçin Farklı Üretim Teknolojileriyle 178- The Investigation of Leading-Edge Tubercles on Flow
17:15 Uygulamaları-Mevcut Durum Örneği Üretilen Dokusuz Kumaşların Konfor Özelliklerinin Around A Semi-Span NACA 634-021 Airfoil
#YOK Nihan Tokaç Ozan Keşçi , Füsun Doba Kadem Mustafa Özgeç , Azize İnce , Ümit Gençtürk , Abdurrahman Göçer Mehmet
, KadirSEYHAN
Kutlu , Aleyna ÇOLAK , Mustafa SARIOĞLU , Yahy
#YOK -Computer Engineering -Other Topics -Textile Engineering -Aerospace Engineering
#YOK #YOK #YOK 246- Reaktif Boyalarda Oksidatif Ağartmaya Karşı Renk 188- Kolemanit ve Boraks Takviyeli Fren Balatalarının
17:30 Haslığı Sorununa Çözüm Geliştirilmesi Sürtünme ve Aşınma Davranışlarının Simülasyonu
#YOK #YOK #YOK Canan Halat , Arcan Aman , Gürkan Şenel , Muhammed Fatih Yüksel Gökhan, Rıza
Yaşar
Atav
, Gökhan Bilgi , Mustafa
#YOK #YOK #YOK -Textile Engineering -Mechanical Engineering
XXIV 5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020)
23 October 2020
SECTION 25 SECTION 26 SECTION E

Ocean / Geological Engineering /Other Mechanical Engineering Mechanical Engineering
Meeting ID: 825 0800 2906 Meeting ID: 825 3697 4486
Passcode: imsec2020 Passcode: imsec2020
127- Hull cleaning effects on CO2 emissions: estimation 282- Thermal Performance Investigation Of Position 163- CFD Analysis And Optimization Of Geometric
08:30 with machine learning methods Function Circuit Board Used in Automotive Exterior Rear Modifications of A Model Road Vehıcle (Ahmed Body)
Gizem Elidolu , Tayfun Uyanık , Pınar Karabıyık , Yasin Arslanoğlu
Birhat Sönmezay , Mehmet Aktaş Mustafa Atakan Akar , Berk Vural , Mustafa
-Ocean Engineering -Mechanical Engineering -Mechanical Engineering
281- Seafarer personnel selection with Fuzzy AHP 302- Vibration Analysis of Microelongated Plates With 164- Numerical Investigations of Curved Slanted Surface on
08:45 Riesz Caputo Fractional Derivative the Ahmed Body
Gizem Elidolu , Tayfun Uyanık , Yasin Arslanoğlu Soner Aydınlık , Ahmet Kiriş Mustafa Atakan Akar , Ahmet Halil Orhan , Mustafa
120- THE EFFECT OF SHIP'S BODY AND PROPELLER 60- Güneş Enerjisi Destekli Absorbsiyonlu Soğutma 169- A Review on Design Characteristics of Speed Breaker
09:00 CONDITION ON THE ENERGY EFFICIENCY OF THE MARINE Sisteminin Tasarım ve Analizi: Bir Otel Örneği Systems and New Trends
Çağlar Karatuğ , Yasin Arslanoğlu Ahmet Çalık Mustafa Atakan Akar , Feyza Yel , Ayperi
153- ANALYSIS OF SHIP FUEL CONSUMPTION THROUGH 306- Investigation of Heat and Fluid Flow over Circular and 167- A Benchmark Study For Front Wing Design of A
09:15 MULTIPLE LINEAR REGRESSION Cam-shaped Tube Bank with Plain Fins Formula Student Race Car
Çağlar Karatuğ , Yasin Arslanoğlu Muhammet Nasıf Kuru , Arif Emre Aktaş , Mehmet Tahir Erdinç Mustafa Özcanlı , Mustafa Atakan Akar , Oğuz Baş
273- Gemi Kaynaklı Petrol Kirliliği Kazalarında Net 191- Endüstride Kullanılan Alaşımlı Yayların Mekanik 220- Optimization of Biodiesel Production from Cotton Oil
09:30 Çevresel Fayda Analizine Yönelik Bir Literatür Çalışması Özelliklerine Isıl İşlem Sıcaklığının Etkisi Using Linear Regression and Artificial Neural Network
Muge Buber , Burak Köseoğlu İsmail Sarıkaya , Meryem Gizem Sürer , Hüseyin Turan Arat Ceyla ÖZGÜR
-Ocean Engineering -Mechanical Engineering -Automotive Engineering
248- Development of Data Mining in Earth Sciences, Its 308- Bir Buz Depolama Tankında Faz Değişiminin 146- Evaluation of Ultra-High Strength Steel as a Material
09:45 Area of Utilizations and Importance in Geochemistry İncelenmesi for Connecting Rod
Selin Karadirek , Neslihan Ünal , Ersan Okatan Ahmet Fertelli , Orhan Büyükalaca Ahmet Çalık , Berkay Karaçor , Erdi Tosun , Mustafa Özcanlı
-Geological Engineering -Mechanical Engineering -Automotive Engineering
249- A Comparative Study on Turkey's Coal Consumption 241- Pozitif Ateşlemeli Doğal Gazlı Motora Dönüştürülmüş 147- Comparison of Stainless Steel and Ultra-High Strength
10:00 Forecast Using Harris Hawk and Dragonfly Optimization Bir Motorda Çevrim Atlatma Yöntemlerinin Araştırılması Steel Usage as a Piston Head Material in Internal
Mustafa Şeker , Neslihan Ünal , Cevdet Bertan Güllüdağ Erdal Tunçer , Tarkan Sandalcı Mustafa Özcanlı , Mustafa Atakan Akar , Berkay Karaçor
57- Geoenvironmental Characteristics And Stability 141- Performance of Numerical Methods Used in CFM for 196- A Short Review on Water Emulsified Fuel Effects on
10:15 Problems of Antique Semi-Underground Openings in Konya, the Buckling of Hinged-Hinged Euler Column Engine Performance and Emission Characteristics
Elif Avşar Sefa Yildirim Erdi Tosun , Mustafa Özcanlı , Tayfun Özgür , Mustafa
341- Veterinary Use Chewable Tablet Design 238- Physico-mechanical properties of nanofiller reinforced 139- Enhancing of Heavy Vehicle Braking Performance
10:30 starch/microcrystalline cellulose film Characteristics
Yildiz ÖZALP, M. Mayowa ONAYO Nedim Gürler Hasan Serin , Deniz Göydeniz
-Other Topics -Chemical Engineering / Chemistry -Automotive Engineering
309- Misir Üreticilerinin Sosyo- Demografik Özelliklerinin 160- On the Structural Analysis and Design Evaluation of 287- Effects of higher alcohol addition to diesel fuel on
10:45 İncelenmesi: Adana İli Örneği an 8x8 Heavy-Duty Vehicle Frame emission and performance characteristics of compression
Levent Sangün , Osman İnanç Güney Mehmet Murat Topaç , Onur Çolak , Mustafa Maviş Ali Cem Yakaryılmaz , Erdi Tosun , Tayfun Özgür
-Agricultural Engineering -Automotive Engineering -Automotive Engineering
310- Adana Ilinde Mısır Üretimi Yapan Çiftçilerin Üretim A Study on Performance and Emission Characteristics of a 47- Design of Narrowed Tipper Trailer Chassis and
11:15 Yapmaları Için Sahip Oldukları Beklentiler Üzerine Bir Diesel Engine Operated with Ternary Higher Alcohol Structural Analysis with Finite Element Method
Levent Sangün , Osman İnanç Güney Tayfun Özgür Tayfun Özgür , Seyfi Burak Karataş
-Agricultural Engineering -Automotive Engineering -Automotive Engineering
313- Adana Ilinde Mısır Üretiminde Pazar Fiyatını 44- Electronic Structure Investigation of the UTe2
11:30 Belirleyen Faktörler Ile Pazar Fiyatının Tespit Edildiği Materials
Osman İnanç Güney , Levent Sangün Osman Murat Özkendir
-Agricultural Engineering -Materials Engineering
59- Buğday Üreticilerinin Yapısı ve Fiyat Mekanizmasını 144- Advanced Steel Usage as a Crankshaft Materials in
11:45 Etkileyen Faktörler: Adana İli Örneği Internal Combustion Engines; A Case Study
Osman İnanç Güney , Levent Sangün Berkay Karaçor , Mustafa Özcanlı , Mustafa Atakan Akar
-Agricultural Engineering -Automotive Engineering
339-Numerical Investigation for Effect of Out-of-Plane
12:00 Movement on Longitudinal Behavior of Energy Dissipative
Ahmet Güllü
-Civil Engineering
340- Yield and Resistance to Phytophthora capsici of
12:15 Resistant Pepper Hybrids in Kahramanmaraş Conditions
Kazım Abak, Bekir Bülent Arpacı
-Agricultural Engineering

Pages: 1-1, Paper ID:1
Conference Paper
Oral Presentation
Zeytinyağı Üretiminde Isıl Olmayan Yeni Teknolojiler

The University of Cukurova, Faculty of Agriciculture, Department of Food Engineering, Turkey
Abstract
Zeytinyağı; biyoaktif bileşenlerce zengin olması, sağlık açısından faydalı etkisi, besin değerinin yüksek oluşu
gibi nedenlerle son yıllarda tüketimi artan ve tüketiciler tarafından tercih edilen bir yağdır. Zeytin ağacının
meyvesinden hiçbir saflaştırma (rafinasyon) işlemine tabi olmadan sadece mekanik veya diğer fiziksel
yöntemlerle elde edilen natürel (doğal) zeytinyağının üretim süreci son yıllarda yeni gelişmeler olmaktadır.
Tüketici talebindeki artışa da bağlı olarak doğal olarak tüketilebilen, yüksek kalitede zeytinyağı üretmek amacıyla
çeşitli teknolojik uygulamaların yağ verimi ve kalitesi üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla birçok bilimsel
çalışma yapılmaktadır. Bu çalışmada, zeytinyağı üretimi sırasında yağın verim ve kalitesini arrtırmak amacıyla
uygulanan ısıl olmayan işlemlerden; ultrases , mikrodalga, vurgulu elektrik alan (Pulsed Electrical Field, PEF)
ile yağ kalite ve verimini arttırmak amacıyla kullanılan teknolojik yardımcı maddelerin (talk, enzim) ve sinolea
gibi çeşitli uygulamaların zeytinyağı ekstraksiyon verimi ve zeytinyağı kalitesi üzerindeki etkileri ele alınmıştır.
Keywords: Zeytinyağı, verim, kalite, ısıl olmayan yeni teknolojiler, ultrases, mikrodalga, vurgulu elektrik alan
*Corresponding authour
Email: turkankecelimutlu@gmail.com

Conference Paper
Oral Presentation
Zeytinyağında Tağşiş Belirlemede Kullanılan Yeni Teknikler

Abstract
Zeytinyağının sağlık açısından öneminin ortaya konması ile birlikte bu ürüne olan talep de artmıştır. Ürüne olan
talepten ve üretim maliyetinin de yüksekliğinden dolayı zeytinyağı diğer yemeklik yağlara göre ekonomik değeri
daha yüksek bir yağdır. Bu nedenle de zeytinyağında tağşiş çok sık rastlanan önemli bir problemdir. Zeytinyağında
yapılan tağşiş, tüketicinin ekonomik zarara uğratılarak kandırılmasının yanında, sağlıkla ilgili olumsuz etkilere
de yol açabilmektedir. Bu nedenle zeytinyağında tağşiş, özellikle son yıllarda üzerinde durulması gereken önemli
bir sorun haline gelmiştir. Ekonomik değeri yüksek olan zeytinyağının daha düşük değerli bitkisel yağlarla
tağşişi son yıllarda sıkça gündeme gelmektedir. Zeytinyağı, genellikle maliyeti düşük olan bitkisel yağlar (soya,
Ayçiçek, kanola gibi) ile bu yağların karıştırılmaktadır. Zeytinyağının tağşişinin tespitinde çeşitli kromatogafik
yöntemler, NMR ve floresans spektrometre kullanılmıştır (1-3). Orta bölge kızıl ötesi spektroskopi tekniğinde
ön örnek hazırlama işlemlerine gerek duyulmadan hızlı bir şekilde sonuç alabilme olasılığından dolayı tağşişin
belirlenmesinde bu yöntem avantajlı olabilir. Spektroskopik analizlerin sonucunda yüksek sayıda veri elde edilir.
Bu verilerden gerekli olan bilgiye ulaşabilmek için kemometrik yöntemlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bitkisel
yağ karışımlarının tespiti çoğunlukla yağ asitleri dağılımı ve sahip oldukları sterol kompozisyonları gliserid
fraksiyonları kullanılarak yapılmaktadır. Bu çalışmada zeytinyağlarında yapılan tağşişler ve bunların tespitine
yönelik geliştirilen ve kullanılan GC, HPLC gibi kromatografik yöntemler yanında, ileri düzeydeki moleküler
spektroskopik yöntemler olan (Fourier dönüşümlü infrared spektroskopisi [FTIR – ATR], Fourier dönüşümlü
yakın infrared spektroskopisi [FT – NIR], 13C NMR ve P-NMR, Raman spektroskopisi teknikleri, moleküler
teknikler ve bu teknikler ile birlikte kullanılan kemometrik yöntemler ele alınmıştır.
Keywords: Zeytinyağı, tağşiş, Kemometrik yöntemler, Bitkisel yağlar, kromatografik, spektroskopik, moleküler
teknikler.

Conference Paper
Oral Presentation
Lesitin Üretimi ve Gıdalarda Kullanım Alanları

Özet
Lesitin, yumurta sarısından veya soya fasulyesinden elde edilen diğer bir adı ise fosfatidilkolin olan bir karışımdır.
Soya fasulyesi dünya çapında başlıca lesitin kaynağıdır ancak kanola ve ayçiçeği lesitinide GDO’suz lesitine artan
talepler nedeniyle önem kazanmaktadır Lesitin, bitkisel yağı üretimi esnasında bir yan ürün olarak meydana çıkar
ve içeriğinde glokolipidler, trigliseridler ve fosfolipidler bulundurur. Lesitinin en büyük kullanım alanlarından bir
diğeri de ilaç sektörünün yanında gıda katkı sektörüdür. Genel olarak hiç bir şekilde alerjik ya da zehirli olmayan
lesitin bu özelliği ile ilaçların etrafındaki koruyucu tabakanın oluşturulmasında güvenle kullanılırlar ve bu
şekilde en çok tercih edilen bileşimlerdendir. Gıda sanayi dışında da; İlaç ve margarin üretimlerinde yüzey aktif
maddesi (ıslatıcı ve dağıtıcı ajan) olarak kullanılır. Gıda sektöründe bir emülgatör olarak kullanılan lesitin çikolata
üretimi sırasında yağın ayrılmasını önler. Lesitinin bazı durumlarda viskoziteyi azaltma ve ürünün raf ömrünü
uzatmada da kullanılır. Pastacılık sektöründe ise yumurta ve yağ kullanımının indirgenmesi ve aynı zamanda
bütün karışımların tam olarak birbirine karışabilmesi için fermantasyonun dengelenmesinde ürünlerde lesitin
kullanılabilmektedir. Lesitinin üründe verim arttırıcı, tekstürü ve ürünün dilimlenebilme kabiliyetini geliştirici,
emülgatör özelliğinden dolayı yağ globüllerini stabilize edici, üründe genel randımanı artırıcı özelliklere sahip
olduğu, ilave beslenme değeri sağladığı, depolama süresini uzattığı belirtilmekte ve bu fonksiyonlarından dolayı
gıda teknolojisinde geniş ölçüde yararlanılmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Doğal antioksidanlar, oksidasyon, kalite, stabilizasyon

Conference Paper
Oral Presentation
Thermoeconomic Modeling and Optimization of Fuel Cell Energy

Conversion System Powered by Renewable Energy
Ozan Sen1, Omer Frauk Guler1, Ceyhun Yılmaz1*
1
Department of Mechanical Engineering, Afyon Kocatepe University, 03200 Afyonkarahisar, Turkey
Abstract
Electricity is the energy associated with the flow of electric charge. It is a very useful energy form as it can
be easily converted into almost every other energy form with conversion efficiency. The fuel cell is system
in which stored chemical energy is converted directly into electrical energy. The fuel cell energy conversion
system is provided energy in industrial applications. Thermoeconomic analysis and optimization of the system
are designed with the Engineering Equation Solver (EES) program by using geothermal and solar energy
potentials of Afyonkarahisar. In Afyonkarahisar, the geothermal water temperature and mass flow rate are
between 70 - 130ºC and 70 - 150 kg/s, respectively. The annual average solar energy radiation of Afyonkarahisar
varies between 1500 and 1700 kWh/m2. The parametric study of the system is performed by considering the
different geothermal water temperature and solar radiation. According to these results, the cogeneration system
performance is investigated. In this study, optimum working conditions are investigated in producing and using
the energy form (electricity or heat) requirements. The potential of the geothermal and solar energy capacity of
Afyonkarahisar is higher than the average capacity of Turkey. This study is useful for efficient use of the energy
potential of Turkey.
Keywords: Fuel cell, solar energy, geothermal energy, thermoeconomic, optimization.
Email: ceyhunyilmaz@aku.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
An Overview and Recent Progress of Vanadium Redox Flow

Battery for Energy Storage
Ceyhun Yilmaz*
Department of Mechanical Engineering, Afyon Kocatepe University, 03200 Afyonkarahisar, Turkey
Abstract
Batteries are very important in energy storage technology. Existing battery technologies are not in the desired
performance to ensure that the energy produced is limited due to limited capacity and short storage time.
In particular, the energy produced from renewable energy systems must be stored and maintained regarding
continuity. Therefore, energy storage technologies are an important issue. Conventional energy storage
technologies are not efficient due to limited energy density and short storage times. In this study, vanadium
redox flow batteries (one of the chemical methods of energy storage) will be discussed to store electrical energy
produced by renewable energy plants, because of their capacity to store high amounts of energy during long
time periods, low self-discharge and fast response characteristics. In this context, energy density and power
capacity performance evaluation will be made by developing appropriate models that can be adapted to the
energy systems of vanadium redox flow batteries (VRFB). Alternative models and solutions will be developed by
identifying the current problems in the energy density and storage (charge-discharge) times of liquid vanadium
flow batteries. Appropriate solutions will be supported by modeling in computer environment and validation
with experimental applications in the laboratory of the university. This study will lead the battery technologies
to an advanced level by introducing an innovative approach to conventional battery technologies. It will be very
important for sustainable energy supply from existing power generation plants. Also, it will contribute to the
development of sustainable energy production and energy storage technologies, for the developing country, in
the field of applied science.
Key words: Energy storage, vanadium redox flow battery, electrochemistry, performance analysis.
Email: ceyhunyilmaz@aku.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Elektrospinning yöntemi ile kitosan nanolif üretimi ve örnek

endüstriyel uygulamalar
Hanan Yunus, Emel Ceyhun Sabır
Çukurova Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Tekstil Mühendisliği Bölümü, Adana,Türkiye
Özet
Kitosan, yengeçlerin kabuklarında, yosun ve mantarlarda bulunan kitinden elde edilen doğal maddelerden
birisidir. Kitosan, biyolojik olarak parçalanabilen, birçok bakteriye karşı dirençli ve çevreye zararsız bir maddedir.
Kitosan, organik ve inorganik asitlerde çözünme yeteneğine sahiptir. Kitine uygulanan deasetilasyon derecesiyle
farklı moleküler ağırlıkta kitosan elde edilebilir. Kitosan kullanım amacına göre farklı fiziksel formlarda üretilebilir
ve çeşitli endüstriyel uygulamalarda kullanılabilir. İlaç salınım sistemlerde nano veya mikroparçacık formunda
kullanılırken, tekstil ve tıbbi alanda film, lif veya nanolif formunda kullanımı yaygındır. Kitosan nanolifleri elde
etmek için kitosan kimyasal maddelerle viskozitesi kontrol edilir ve birçok farklı karışım yapılır. Nanolif elde
etmek için pek çok yöntem bulunmakta olup, en yaygın olanı elektrospinnig yöntemidir. Bu çalışmada, kitosan
elektrospinning yöntemi ile üretilmiş kitosan nanolifleri ve bunların endüstride yenilikçi çoklu kullanımlarından
bahsedilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Elektrospinning, Endüstriyel uygulama, Kitosan, Nanolif.
Production of chitosan nanolif with electrospinning method and sample industrial

applications
Abstract
Chitosan is one of the natural substances obtained from chitin found in the shells, moss and mushrooms of crabs.
Chitosan is biodegradable, resistant to many bacteria and environmentally harmless. Chitosan has the ability to
dissolve in organic and inorganic acids. Chitosan of different molecular weight can be obtained with the degree
of deacetylation applied to the chitin. Chitosan can be produced in different physical forms according to the
intended use and can be used in various industrial applications. While the drug is used in nano or microparticle
form in release systems, it is widely used in textile and medical fields in the form of film, fiber or nanofiber. To
obtain chitosan nanofibers, viscosity is controlled with chitosan chemicals and many different mixtures are
made. There are many methods to obtain nanofibers, the most common is the electrospinnig method. In this
study, chitosan nanofibers produced by chitosan electrospinning method and their multiple inovative uses in
industry are mentioned
Key words: Chitosan, Electrospinning, Industrial Applications, Nanofiber.
1. GİRİŞ deasetilasyon işlemi ile kitosan elde edilir. Kitin ve kitosanın

Günümüzde tıbbi, gıda ve diğer alanlarda insan vücuduy- kimyasal yapıları Şekil 1’de gösterilmektedir. Kitin ve kitosan
la uyumlu, biyobozunur, ayrıca çevreye zarar vermeyen polisakkaridleri, kimyasal olarak selüloza benzemekle
maddelerin kullanılması gerekmektedir. Bu nedenle, kitin birlikte kendi aralarında birtakım farklılıklar göstermektedir.
ve ondan çıkarılan kitosan biyopolimer gibi doğadan gelen Selülozda, ikinci karbon atomuna bağlı hidroksil (OH) grubu
maddelerin kullanımı giderek önem kazanmaktadır. Kitosan bulunurken, kitinde asetamid (NHCOCH3), kitosanda ise;
(C6H11O4)n çeşitli kaynaklardan elde edilen biyolojik bir po- amino (NH2) grubu bulunmaktadır. Doğrusal polisakarittir
limerdir.Yengeç dış korteksi, mantar hücrelerinin duvarları, (linearpolysaccaride). Birbirine farklı gruplarla bağlanan
yeşil yosun gibi şeylerden alınır. Kitosan kitinden çıkarılır ve B(1-4)dan oluşur[1][2].
Email: emelc@cu.edu.tr
.
kimyasal işlemler verilmiştir[6].
2. KITINDEN KITOSANIN ELDE ETMEDE FARKLI

YÖNTEMLER
Kitosan; yüksek su tutma ve şişme özellikleri için hidrojel

formunda, medikal vb. alanlarda ilaç salınımı amacıyla, nano
ve mikroparçacık formunda ve ayrıca film, lif veya nanolif
gibi farklı fiziksel formlarda elde edilebilmekte olup, çevre,
medikal, tekstil ve doku mühendisliği gibi uygulamalarda
kullanılabilmektedir. Kitosan kaynakları ve elde etme yön-
Şekil 1: Kitin ve kitosan kimyasal yapısı [2]
temleri üzerine literatürde farklı çalışmalar görülmektedir.
Kitosan selülozdan sonra doğada en bol bulunan ikin- Kitinden kitosan elde edilmek için iki farklı yöntem vardır.
ci maddedir. Kimyasal modifikasyon potansiyeli sağlayan Bunlar; kimyasal yöntem ve enzimatik yöntemdir[6]. Kim-
çeşitli reaktif aminoasitlere sahiptir. Kitosanda bulunan yasal Yöntem ile: Ayodele ve arkadaşlarının çalışmasıyla,
NH2 grupları sayesinde, kitosan seyreltik organik ve inor- mavi yengeç kabuklarından 0,1M asetikasitle elde ettikleri
ganik asitlerde kolayca çözünebilir. Kitosan sahip oldu- kitosan, sodyumTripolifosfat TPP asitte çözüldükten son-
ğu pH6.4’den daha düşük bir pH’da pozitif olarak yüklenir ra kitosan nanopartiküller elde edilmiştir. Şekil3’de TEM
ve bu yük amino gruplarının protonlarından kaynaklanır. analiziyle kitosan nanopartiküller gösterilmiştir. FTIR ana-
NH2 grupları NH3+ gruplara dönüşür ve bu gruplar OH lizine göre (COOH,OH, NH2) grupları görülmüştür. SEM
ve COOH gruplarıyla gibi etkileşime girer. Kitosan poli- ve TEM analizine göre yüksek kristalin bünyeye ve yumu-
katyonik karakterine sahip olduğu için iyonik maddelerle şak yüzeye sahip 200nm’lik nanopartiküller tespit edilmiş-
etkileşime girerek polielektrolit (polyelectrolyte) kompleks- tir. TGA(Thermogravimetre) analizine göre 100°C de kütle
lerinin üretimine yol açar ve bu kompleksler film, jel veya azalması %3’dür, 300°C de ise %4’dür. Ancak, 640°C de %50’e
nanopartiküller oluşturma yeteneğine sahiptir [3]. Kitine kadar kütle azalması gösterilmiştir. Araştırmacılar, kitosan
uygulanan alkali işlemlerle kitosan ortaya çıkarılır. Bazı nanopartiküllerin su kirliliğini arıtmak için kullanılabilece-
köprüler kırıldığında (N-asetil gibi.), serbest amino grup- ğini göstermişlerdir [3].
ları olan birimler (D- glukozamin) oluşarak kitosan açığa
çıkar.Yengeç dış korteksi iyice ezilir, Seyreltik NaOH çözelti
kullanıldığında,proteini çıkarma (deprotenizasyon) işlemi
yürütülür, ondan sonra seyreltik asit kullanıldığında(HCl),
minerali çıkarma(demineralizasyon) işlemi uygulanır.Yüksek
sıcaklıkta,100°C, konsantre alkaloidler kullanıldığında
(%50 NaOH veya KOH) deastilasyon (deacetylation) işlemi
tamamlanır ve sonuç olarak kitinden kitosan elde edilir [4].
Şekil3: TEM analiziyle kitosan nanopartiküller[3]
Deasetilasyon derecesi(DD veya DA); deastile edilmiş amino
grupları (-NH2) sayısının, asetil amino grupları (-NH-CO- Taş(2018), çalışmasında kitosan nano-mikro kürelerin elde
CH3) sayısına oranı şeklinde tanımlanmaktadır ve elde edilişini göstermiştir. Çalışmaya göre, karides kabuklarından
edilen kitosanın deasetilasyon derecesini, asetil gruplarının elde edilen ve 2.15kD molekül ağırlığa sahip kitosandan, iyo-
zincir boyunca dağılma şeklini, molekül ağırlığını ve nik jelleşme yöntemiyle nano-mikro küreler elde edilmiştir.
çözeltideki viskozitesini belirler. Başka bir deyişle DD İyonik jelleşme yönteminde, sodyum tripolifosfatın (TPP)
polimerin içindeki asetilglükosamin gruplarının oranıdır[5]. anyonik gruplarıyla kitosanda bulunan amino grupları ara-
Şekil 2’de kitosan elde etmek için, kitin üzerinde yapılan sında gerçekleşen iyonik çapraz bağlar kullanılır. Kitosan
%1’lik asetikasit ile çözülmüş ve homojen olması için 12-18
saat arasında karıştırılmıştır. Kitosanın katyonik forma geti-
rilmesi için pH seviyesinin düşük olması gerekmektedir.
Bu nedenle ve Literatür göz önünde bulundurularak, pH
(4.6-4.8) seviyesine,10N’lik sodyum hidroksit çözeltisi kul-
lanılarak ayarlanmıştır. Büret sistemi kullanarak ve laboratu-
var şartlarında 2mg/mL konsantrasyonlu TPP ve 20mL/dk
hızda damlalar halinde eklenmiştir. Kitosan miktarı ile TPP
miktarı ağırlıkça 3:1 oranına geldiğinde reaksiyon sonlandı-
rılmıştır. İşlem sırasında kitosan çözelti 750d/dk hızda, ba-
lık yardımı ile sürekli olarak karıştırılmıştır ve sonuç olarak
bulanık bir nano-mikro çözeltisi elde edilmiştir. Reaksiyona
Şekil 2: Kitinden kitosan elde etme adımlar[6]
dahil olmayan fazla TPP ve sodyum hidroksit kalanlarını
5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020) 7

Elektrospinning yöntemi ile kitosan nanolif üretimi ve örnek endüstriyel uygulamalar
uzaklaştırmak için santrifüjleme işlemi (4°C , 14000d/dk , 30 3. NANOLIF ELDE ETME YÖNTEMLERI
dakika kadar) kullanılmıştır. Çöken kısım alınmış ve homo- Son yıllarda nanolif esaslı materyallere olan ilgi, hacmine
jen kitosan nano-mikro küreleri elde edilebilmiştir[7]. Başka oranla geniş yüzey alanı, çok küçük gözenek boyutu, esnek
bir çalışmada, karides kabuklarından alınan kitinden mine- yüzey fonksiyonelliği, üstün mekanik özellikleri ve yaygın
ral ve protein çıkarma işleminden sonra, 10 dakikaya kadar uygulama alanları (filtrasyon, kompozit, tıbbi, tarım) gibi
etanol ile ağartma işlemi yapılmıştır. Deasitilasyondan önce üstün özelliklerinden dolayı oldukça artmıştır ve nano-
12,5M NaOH çözeltiye daldırılmıştır, daha sonra 24 saate ka- lifler önemli hale gelmiştir[11]. Çok farklı nanolif üretim
dar dondurulmuştur. Böylece elde edilen kitosan, %1 asetik yöntemleri vardır. En önemlileri; Kendiliğinden Tutunma
asitte daha fazla çözünebilmiştir (DD %90, kristalin bünye (Self Assembly) metodu, Faz Ayırmı (phase Separation)
%40, molekül ağırlık 2.3-2.8 ×105 g/mol) [8]. Kitosan, tekstil metodu, Eriyik Üfleme (Meltblown) metodu, Çift Bileşenli
yüzeylerine film olarak uygulanarak antibakteriyel kumaşlar Ekstrüzyon (Bicomponent) metodu, Santrifügal-Merkezkaç-
elde edilebilir. Taş, Sabır ve Küçükgülmez çalışmalarında, Eğirme(Centrifuge Spinning) metodu ve Elektroçekim
derin su pembe karidesindeki (Parapenaeouslongirostris) (Electrospinning) metodu şeklindedir[12]. Elektroçekim
atık olarak ayrılan kabuklarından kimyasal yöntem kullanı- (elektroeğirme) yönteminde, hazırlanan polimer çözeltisi
larak kitosanbiyopolimerini (film halinde) elde etmişlerdir. düze görevi yapan ve ucunda küçük bir delik bulunan bir
Çalışmada karides kabuklarının atıklarına kimyasal işlemi pipetin veya şırınganın içine konur. Düzenin karşısına
yapılmış olup, üretim; deproteinizasyon, deminerilizasyon, uygun mesafede bir toplayıcı levha yerleştirilir, levha ve açık
dekolorizasayon ve deasetilasyon olmak üzere (4) aşamada uç arasına gerilim uygulanır (Şekil4). Düze ağzında bulunan
gerçekleştirilmiştir. Elde edilen kitosanın nem içeriği etüvde polimerdamlası, yüzey geriliminin uyguladığı kuvvetlerden
105 °C’de, ham kül içeriği ise yakma fırınında 530 °C’de sabit dolayı küresel bir biçimde bulunur. Uygulanan gerilim yeter-
ağırlığa ulaşana kadar yakılarak tespit edilmiştir. Asetik asit li seviyeye ulaştığında damlacık, elektrikle yüklenerek yüzey
çözeltisi (%1’lik) içerisinde %1’lik kitosan solüsyonu hazır- gerilimine karşı elektrostatik bir tepki kuvveti oluşturur. Bu
lanmıştır. Çözünmeyen materyallerin uzaklaştırılması için etki-tepki kuvvetleri sonucunda damlacık esneyerek koni bi-
kitosan çözeltisi filtre kâğıdından geçirilmiştir. Üretilen kito- çimini (Taylor konisi)alır. Bu noktada uygulanan gerilimin
sanbiyopolimeri,3 farklı konsantrasyonda, dokunmuş yünlü kritik değere ulaşmasıyla elektrostatik kuvvetler yüzey geri-
kumaşlara daldırma metodu ile uygulanmış ve antibakteriyel lim kuvvetlerini yener ve Taylor konisinin ucundan polimer
özellikleri incelenmiştir. Bu konsantrasyonlarda, K.pneumo- jeti püskürmeye başlar[13][14].Elektroçekim yöntemiyle
niae ve S.aureus bakterilerine karşı %99’un üzerinde aktivite elde edilen nanoliflerin bükümlü olarak elde edilmesine yö-
elde edilmiştir[9]. Kimyasal yolla kitinden kitosanı elde et- nelik çalışmalar mevcuttur ve bu konuda halen çalışılmakta-
mek ekonomik bir yöntem olmasına rağmen, çevrede büyük dır. Nanoliflerin iplik halinde eğrilmesi, dokuma veya örme
bir kirliliğe yol açar. Ayrıca kullanılan alkalinin konsantras- kumaşa dönüştürülmesi gelecekte mümkün olacaktır [15].
yonuna, işlem süresine ve sıcaklığına göre kitosanın fiziksel
ve kimyasal özellikleri etkilenir. Enzimatik yöntem, kitosanı
elde etmek için bir başka yaklaşımdır. Enzimatik Yöntem ile:
Enzimatik yöntemler özellikle gıda üretimi ve kalite güven-
cesi için önemlidir. Bu nedenle Younes ve Rinaudo çalışma-
larında, mikroorganizma ile biyolojik ekstraksiyon yöntemi
kullanmışlardır. Çalışmada minimum miktarla çözücü kul-
lanılmış ve daha az enerji harcanmıştır. Elde edilen kitosa-
nın molekül ağırlığı kimyasal yöntemden daha yüksektir.
Biyolojik ekstraksiyon için iki farklı fermantasyon enzimi, Şekil 4: Elektroeğirme metodu[16]
Proteases ve Proteolytic, kullanılmış olup ikisi de iyi sonuç Nanolifin kalitesini etkileyen faktörler farklıdır ve iki türe
vermiştir. Kitinden protein elde etme oranı %89’a ulaşmıştır. ayrılır[16].
Bahsi geçen enzimler bitkilerden ve hayvandan (balık ba-
ğırsakları gibi) alınabilir, kitindeki proteini analiz eder, ami- • Elektrospinning cihaza bağlayan faktörler : a-
noasitlere dönüştürür, azot oluşur ve bu azot ile enzimler yürütülen voltaj, b- iğne ve toplayıcı arasındaki mesafe,
büyür. Bu adım mineralleri ortaya çıkarma işleminden önce c- besleme debisi.
yada sonra yürütülebilir. Daha saf bir kitosan elde etmek için • Polimerik kitosan çözeltisine bağlayan faktörler:
NaOH kullanılabilir. Araştırmacılar bu yöntemi laboratuvar a- çüzücünün türü, b- yardımcı polimer, c-
şartlarında uygulamış olup endüstriyel olarak kullanımını konsantrasyon, d- molekül ağırlığı, e- lif çapı.
denememişlerdir[10]. Kitosanın en yaygın kullanıldığı şekil-
lerden biri de nanoliflerdir. Nanolifli yapılar biyomedikal uy- 4. ELEKTROSPIINNING ILE KITOSAN NANOLIF
gulamalarda ve membran olarak kullanılabilmektedir. Bura- ÜRETIMINE YÖNELIK YAKLAŞIMLAR
da öncelikle nanolif üretim yöntemleri ve sonrasında kitosan Nanoteknolojinin çeşitli yaşam alanlarında oynadığı büyük
nanolif üretimine yönelik çalışmalar verilmiştir. rol, ayrıca çevreye saygılı ve yeşil ekonominin gelişimi için
doğal maddelerin kullanımına yönelik sürekli ihtiyaç nede-
8 5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020)

.
niyle, nanoteknoloji lifler üzerinde en iyi üretim ve etkili fak- edilebilmiştir. Yüksek molekül ağırlığı (1000-5000-8000)
törler açısından çalışmalar yapılmıştır. Nanolif formunda kullanıldığında ise; az karışım oranıyla(90/10-80/20 gibi),
kitosan üretimi, genel olarak elektroçekim yöntemiyle ger- yine boncuksuz nanolifler elde edilebilmiştir. PEO ile kito-
çekleştirilebilmektedir. Üretilen liflerin çapı, çözelti konsant- san102kg/mol karıştırıldığında iyi bir nanolif elde edilmiş
rasyonu, voltaj, toplayıcı mesafesi gibi değişkenlerden etki- ancak kitosan 500kg/mol kullanıldığında tüm nanolif bon-
lenmektedir. Martinova ve Lubasova tarafından cuklu olarak elde edilmiştir. En iyi sonuçlar kitosan 102kg/
gerçekleştirilen çalışmada, nano spider elektrospinning tek- mol, PEO1000kg/mol ve karışım oranı 80/20’de elde edil-
nolojisiyle kitosan nanolif üretilmiştir. Nanospider’de iğne miştir. Çözeltinin konsantrasyonu 50 mg/mL, uygulanan
yerine delikli bir tüp kullanılır. Ayrıca çok yüksek bir voltaj voltaj 20kv, besleme debisi 50µL/s, iğne ile toplayıcı arasın-
yürütülür (65 kV). Çalışmada farklı faktörler denenmiştir. daki mesafe 15 cm şeklindedir [18]. Bizarria ve arkadaşları
Kitosanı çözmek için Asetik asit ve sitrik asit gibi iki farklı çalışmalarında kitosana eklenen PEO ve NaCl etkisini değer-
çözücü kullanılmıştır. Kullanılan asetikasit çözücüsünün lendirmişlerdir. Bu maddelerle kitosan nanolif üretmek için
konsantrasyonu üç adet olup (%10,30,60wt) ve sitrikasidin elektrospinning şartları daha kolay ve uygun bir hale gelmiş-
konsantrasyonu (%10 wt) ise şeklindedir. Kitosan çözeltisinin tir. Çalışmada kullanılan kitosan orta molekül ağırlığına sa-
konsantrasyonu; asetik asit kullanıldığında(%10 wt) şeklin- hip ve viskozitesi 284cP’dir. Kitosanı çözmek için %90(v/v)
dedir, sitrikasit kullanıldığında ise (%8 wt) olarak tespit edil- asetik asit kullanılmıştır. Beş farklı kitosan çözeltisi konsant-
miştir. Nanolifin elde edilebilmesi için, kitosan düşük visko- rasyonu %1,2,4,6,7 (w/w) uygulanmıştır. %1ve %2 konsant-
zitede(5-20cP), ve düşük molekül ağırlığında seçilmiştir. rasyonlu çözeltinin viskozitesi çok azdır.%6ve %7
Daha kolay bir şekilde nanolif üretmek ve kitosanın viskozi- konsantrasyonlu çözeltinin ise çok yüksektir. Araştırmacılar,
tesini azaltmak için başka bir polimer olan polietilenoksit çok az ve çok yüksek konsantrasyonlu çözeltilerine
(PEO) iki farklı molekül ağırlığıyla (400-900 kD) ve kitosan elektrospinning yöntemiyle eğrilemediğini ve bu sebeple bir
ile farklı oranlarda (70/30 - 95/5) karıştırılmıştır. Tuz(NaCl) yardımcı polimere ihtiyaç olduğunu göstermişlerdir.
farklı oranlarda (0-2.4 mol/L) çözeltiye eklenmiştir. Bu farklı Çalışmalarında PEO ile karıştırmak için%4 ve%6 şeklinde iki
faktörlerle kitosan üretilmiştir ve değerlendirilmiştir. Çıkan konsantrasyon seçilmiştir. PEO molekül ağırlığı 900kg/mol,
sonuçlar şu şekildedir: NaCl için en iyi kullanım miktarı( ve PEO çözeltisinin konsantrasyonu % 3(w/v) ve seçilen
0.66-0.24mol/L) olarak bulunmuş olup, bu oranlarda kito- numunelere eklenen NaCl %1 oranındadır. Cihazda uygula-
san ve PEO’daki bağlantılar fazla olmuştur, ayrıca çözeltinin nan voltaj 20kV, iğne ile toplayıcı arasındaki mesafe7-10cm,
elektrik iletkenliği de artmıştır, (6.2 – 32.2 mS/cm)olduğu besleme debisi 0.5-1.5mL/saat’dir. Bu çalışma şartlarında
tespit edilmiştir. Kitosan ile PEO en iyi karışım oranı 95/5 elde edilen liflerin çapı 50-300nm’dir.Sonuçlara göre PEO ve
olarak bulunmuştur. Bu oranla daha kararlı bir nanoağı elde NaCl %4 konsantrasyonlu kitosan çözeltisine eklendiğinde,
edilmiştir. 15 dakika süresince 145°C’de ısıl işlem yapıldığın- çözeltinin yüzey gerilimi 43.9’dan 42.7 mN/m’e kadar azaldı.
da ve saf suyla yıkandığında; 900kD moleküler ağırlığa sahip Ayrıca elektrik iletkenliği 1.13’den5.21 mS/cm’e kadar art-
PEO içeren nanoliflerin, 400kD molekül ağırlığa sahip PEO mıştır. Aynı şekilde % 6 konsantrasyonlu kitosan çözeltisi
içeren nanoliflerden daha kararlı olduğu kanıtlanmıştır. Bu için, yüzey gerilimi 58’den 41.7 mN/m’e kadar azaldı ve
nedenle daha kararlı ve suya dayanıklı bir nanolif elde edil- elektrik iletkenliği 1.53’den 6.14 mS/cm’e kadar artmıştır.
miştir. Kullanılan çözücünün konsantrasyonu arttıkça poli- Böylece daha kolayca nanolif üretilebilmiştir, başka bir de-
merin yüzey gerilimi azalır ve elektroeğirme olasılığı artar. yişle PEO ve NaCl eklenmesi, kitosan polimer çözeltisinin
Ayrıca sitrik asit kullandığında suya karşı daha dayanıklı na- konsantrasyonu değişse bile nanolif üretebilmek için olum-
nolif elde edilir [17]. Lemma ve arkadaşları, kitosanın ve lu etkiye neden olmaktadır.Termal stabiliteye gelince; elyaf-
onunla karıştırılan polimerin ağırlığının nanolif üretimine ların termal stabilitesinde bir azalma görülmüştür. Kitosan
etkisini belirlemeye çalışmışlardır. Kitosandaki iki farklı mo- numunesinin kütle kaybı 80°C’de, PEO numunesininki
lekül ağırlığı (102kg/mol ve 500kg/mol) kullanılmıştır. Kulla- 360°C’de başlamıştır. PEO/kitosan karışımı için bu kayıp
nılan PEO molekül ağırlığı ise; (300-1000-5000-8000 kg/ 60°C’de tespit edilmiştir[19]. Çeşitli çalışmalar,
mol) ve her molekül ağırlıktan, aynı konsantrasyonda % 5’lik elektrospinning ile eğirme işleminin özelliklerini geliştirmek
bir PEO polimer çözeltisi hazırlandı. Kitosandaki farklı move kitosan nanoyapılarına yeni özellikler eklemek için
lekül ağırlıklarına bağlı olarak iki farklı kitosan çözeltisinin kitosana birçok doğal ve sentez malzemenin eklenebileceğini
konsantrasyonu hazırlandı ve 0,5M asetik asit çözücü olarak göstermiştir.Yeni özellikler eklemek için bazı polimerler ki-
kullanıldı. 102 kg/mol’a sahip kitosandan %5(w/v) çözeltinin tosana eklenebilir. PEO’dan sonra en kullanılan polyvinilak-
konsantrasyonu elde edilmiştir, 500kg/mol’a sahip kitosan- rilik PVA’dır. PVA, tıbbi alanlarda ünlüdür. Çalışmaya göre
dan ise; %1.4(w/v)çözeltinin konsantrasyonu elde edilmiştir. molekül ağırlığı 1600 kD olan kitosana PVA 124-186kD şek-
İki polimerin çözeltisi (Kitosan ve PEO) karıştırılmış ve son linde eklenmiştir. Elde edilen nanolifin çapı 20-100 nm’dir ve
çözelti konsantrasyonu (20 wt%) olarak bulunmuştur. Kito- termal dayanıma sahiptir. Eklenen başka bir madde de pol-
san ile PEO karışım oranları farklıdır: 90/10 - 80/20 -70/30 yetileneterfatalat(PET)’ın kristal yapısı yüksektir. Bu nedenle
-60/40 - 55/45. Elde edilen sonuçlara göre; PEO’daki küçük elde edilen kitosan nanoliflerin mekanik özelliklerini yüksel-
molekül ağırlık kullanıldığında ancak karışım oranı yüksek tir. Bu şekilde elde edilen kitosan nanolif yapı, plastik ve
olduğunda (70/30-60/40 gibi), boncuksuz nanolifler elde tekstil ürünlerinde bulunur. Bir başka polimer, Polykarbo-

lakton( PCL) da kullanılır. PCL, yarı kristalli, yüksek esnekli- farklı zamanlarda, numuneler alınmıştır. 48 saatten sonra ki-
ğe sahip bir maddedir ve bu nedenle ortopedik dokularda tosanın molekül ağırlığı azalmıştır ve 29.4kD’a ulaşmıştır. Bu
kullanılır. Daha kararlı bir nanolif elde etmek için polya- çalışmada çevre dostu bir nanolif üretmek için konsantras-
mid-6 kitosana eklenebilir ve hidrojen bağlantılarıyla kitosa- yonu daha az bir çözücü kullanılması hedeflenmiştir ve bu
na iyice tutunur. Bununla birlikte protein gibi doğal madde- nedenle farklı çözücü konsantrasyonu test edilmiştir. Kulla-
ler de kitosanla karıştırılabilir. Tıbbi uygulamalar için nılan çözücü glacial asetik asit (ACOH)%90 ve kitosanın çö-
kollajen ile kitosan karıştırılır, silk fibroin (ipek proteini) de zeltisinin konsantrasyonu %5(w/w), çıkan nanolif çapı
kullanılır. Bu karışımdan çıkan nanolifler daha ince ve meka- 140nm - ACOH%80 ve kitosanın çözeltisinin konsantrasyo-
nik özellikleri yüksektir ve ısı alışverişi çok iyidir. Kitosanın nu %7(w/w) çıkan nanolif çapı 250 nm- ACOH% 70 ve kito-
türevleri farklı alanda da kullanılmıştır. Bu türevlerinden en sanın çözeltisinin konsantrasyonu %7.5(w/w) çıkan nanolif
kullanılanları O-karboksimetil kitosan ile PVA karıştırıldı- çapı 284 nm’dir. Ancak, ACOH % 60 olduğu zaman düzgün-
ğında bakterilere dirençli bir nanolif elde edilir ve bu poli- süz ve tatminkar olmayan lifler elde edilmiştir. Nanolif üre-
mer suda çözünebilir. Suda çözünebilen başka bir polimer tim şartları; voltaj 17kV, mesafe 16cm, besleme debisi
rn-karboksimetil kitosandır bu polimer PVA ile 0.08mg/saat’dir[22].
karıştırıldığında suya karşı bir nanolif elde edilir.
Heksanolkitosan da kitosan ile karıştırılır, kan pıhtılaşmasına 5. KITOSAN NANOLIF ENDÜSTRIYEL KULLANIMI
karşı kullanılabilen bir maddedir ve kloroform ile çözülür[20]. Kitosan ve türevleri, birçok uygulamada fizikokimyasal ve
Sohofi ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada, kitosan türevle- biyolojik özellikleri nedeniyle; biyomedikal, dişçilik, gıda
rinden nanolif üretilmiştir. Çalışmalarında, %100 karboksi- endüstrisi, atık su arıtımı, tarımsal, kimyasal, farmasötik,
metil kitosan (CMC) ve hiç yardımcı bir madde kullanma- çevresel gibi alanlarda kullanılmaktadır. Kitosan, toksisiteyi
dan (PEO, PVAgibi) ancak uygun bir çözücünün azaltır, antimikrobiyal aktivitesi bulunur. Kitosan sahip ol-
kullanılmasıyla nanolif üretimini sağlayabilmişlerdir. Kitosa- duğu reaktif fonksiyonel grupları sayesinde, fiziko-mekanik
na alkali işlem yapıldığında ve sonra karboksimetil ile etkile- özelliklerini değiştirmek için kolayca kimyasal modifikas-
şime girdiğinde CMC elde edilir. Elde edilen nanolif yüksek yonlara tabi tutulur. Geleneksel gıda ambalajları par-
emme kapasitesine ve kitosandan daha iyi biyolojik özellikle- çalanamadıkları için ciddi çevresel sorunlara yol açtığından,
re sahiptir. Çalışmada trifloroasetikasit (TFA) ve diklorome- yanlış yerleştirilmiş plastik malzeme önemli bir çevre kirli-
tan (DCM) şeklinde iki çözücü kullanılmıştır ve TFA/DCM liği kaynağıdır[23]. Kitosan, antimikrobiyal aktivite özelliği
(90:10, 80:20, 70:30) şeklinde üç farklı karışım oranı yapıl- ile yiyeceklerin raf ömrünü arttırmak için kullanılabilir. Son
mıştır. CMC polimer çözeltisinin konsantrasyonu ise % 5-6 yıllarda kitosan ve türevlerine odaklanmış teorik ve uygu-
(w/v)’dir. Sonuçlara göre; DCM oranı 10’dan 30’a kadar art- lamalı çalışmalar bulunmaktadır. Kitosanın farklı alanlarda
tırıldığında, boncuklanma azalmış ve daha düzgün bir nano- çeşitli biçimleri bulunabilir.Yüksek canlılara karşı toksik etki
lif elde edilmiştir. Elde edilen nanolif çapı 260nm ve üretim göstermemesi, mikroorganizmaları inhibe etmesi, biyolojik
şartları: voltaj 14-16kV, mesafe 18-20cm, besleme debisi olarak parçalanabilmesi, biyo-uyumlu olması, kimyasal ve fi-
0.25mL/saat şeklindedir[21]. Başka çalışmalarda üstün özel- ziksel özellikleri bakımından diğer birçok biyopolimere göre
liklere sahip kitosan nanolif elde etmek için hydroksilapatit üstün özellikler göstermesi nedeniyle, birçok alanda kulla-
gibi farklı nanopartiküller life eklenebilir. Bu partiküller ile nım olanağı bulunmaktadır [5][24]. Tıbbi alanda kitosan na-
yüksek çekme dayanımlı bir nanolif elde edilebilir. Ayrıca nolif uygulamaları üzerine çok fazla çalışma bulunmuştur.
gümüş partiküller de eklenmiştir ve bunlar düzenli bir şekil- Mendes ve arkadaşları tarafından ilaç salınımı için kitosan
de lifin üstüne dağılabilmiştir. Karbon nanotüp de eklenmiş- nanolif kullanma imkanı tartışılmıştır. Çalışmada, kitosan ile
tir ve bu ekleme ile kitosan nanoliflere elektrokimyasal özel- fosfolipider karıştırılmış ve cilde bağlı nanoliflerle ilaç salı-
likleri vermiştir[18].Böylece nanoyapılar, eğirme işlemine nımı sağlanmıştır. B12 vitamini, diklofenak (steroidal olma-
yardımcı olacak şekilde sınırlandırılamayan ve daha geniş yan anti inflamatuar ilaç) ve krukumin (antioksidan, antif-
uygulamalara izin veren benzersiz nanolif kalitesi sağlayan lamatuar ve tümör inhibitörü bir ilaç) olmak üzere üç farklı
birçok katkı maddesi ile oluşturulabilir. Kitosanın viskozite- ilaç maddesi nanoliflerle kapsüllenmiştir. Kitosan nanolif
sini azaltmak ve elektrospinning teknolojiye uygun bir hale tek halde kullanıldığında, başka bir maddeyle karışmadan
getirmek için, yardımcı polimer (PEO, PVA vb gibi) kullanı- sulu çözeltilerde kararlı halde değildir. Fosfolipider de sulu
mına sürekli ihtiyaç duyulduğundan dolayı yardımcı poli- çözeltide aynı reaksiyonu verir ve bu nedenle ilaç iletimini
merin kullanılmadığı farklı yöntem uygulamalarına yönelik zorlaştırır. Ancak, kitosan ve fosfolipiderle bir karışım ya-
çalışmalar da vardır. Homayoni ve arkadaşları, kitosana pıldığında, farklı çözeltide kararlı bir nanolif elde edilir. İki
uzun bir süre (48 saat)%50NaOH ile alkali işlem uygulamış- madde arasındaki etkileşimin sonucu ve ortak bağlantıların
lar ve kitosanın elektroeğirme olasılığını arttırmışlardır. Al- oluşumu nedeniyle yeni özelliklere sahip kitosan/fosfolipi-
kali işlem uygulandığında hidroliz kitosan zinciri oluşur. der nanolif elde edilebilmiştir. Nanoliflerin sulu çözeltide
Başka bir deyişle molekül zincirlerin uzunluğu kısalır ve ki- kararlılığını test etmek için, fosfat tampon tozlu çözeltisine
tosanın molekül ağırlığı azalır. Çalışmada kullanılan kitosa- daldırılmıştır. Yedi gün boyunca istikrarlı bir durumda kal-
nın molekül ağırlığı 109 kD, alkali işlem yapmak için karışım mıştır. Kullanılan kitosanın molekül ağırlığı 211kD, çözücü
oranı 1/25 (w/v) seçilmiştir. Alkali işlem boyunca 95°C’de, TFA/DCM 70:30 ve karışım konsantrasyonu %0,1(w/w) şek-

.
Şekil 5: A. B12 içeren K/F3 nanolif B. Krukumin C. Diklofenak[25]

lindedir. Kitosan çözeltisi fosfolipider çözeltisiyle 1:1 ve 1:3 saat daldırılarak bekletilmiştir. Santrifüj elektrospinning ile
(K/F1 ve K/F3 adlandırıldı) şeklinde farklı oranlarda karıştı- 800-1500nm çapında nanolif üretilmiştir. Sonuçlara göre
rılmıştır. Fosfolipider oranı arttıkça nanolifin çapı artmıştır nanomembranla kaplanan yara bölgesine hiçbir bakteri gi-
(K/F1 nanolif çapı 248nm, K/F3’ün ise; 600nm).Bu ilaçlar rememiş ve bununla birlikte yaranın 5-10mm kadar dış çev-
rastgele bir şekilde lifler içine dağılmış olup, bu dağılım na- resinde de etkili olmuştur (inhibisyon zonu). Şekil6’da inhi-
nolif çapını büyütmüştür. Şekil5’de bu ilaçları içeren K/F3 bisyon zonu görülebilir.
nanoliflerini göstermektedir.
Bu çalışmada kullanılan elektrospinning cihazı şartları: vol-
taj 25kV, besleme debisi 0,02mL/dk, mesafe 10cm’dir. Çalış-
manın sonuçlara göre; B12 ilk günde %82,5 oranda ve ikinci
günde %100 nanoliften uzaklaşmıştır. Diklofenak ise; 4 sa-
atten sonra nanoliften salınmaya başlamış olup, dördüncü
gün sonunda salınım %80 oranına ulaşmıştır. Krukumin
hidrofobik yapısı nedeniyle nanoliften çok yavaş ayrılmış ve
yedinci günde %75 oranla liften ayrılmıştır [25]. Farklı şart-
larda uzun süre değişmeden kalabilen, bakteri çoğalmasına Şekil 6: SA/kitosan/gümüş nanomembranla kaplanan yara bölgesinin
karşı dirençli yara bandajı kullanımına ihtiyacının artması İnhibisyon zonu[28]
nedeniyle; yaradan sonra yeni insan hücrelerinin büyüme- Ayrıca yara iyileşirken yeni büyüyen hücreler düzgün ve
sine ve bakterilerin olumsuz etkisinden uzaklaştırılmasına normal oval şeklini almış olup, hücrelerde parçalanma
izin veren kitosan nanolifin üretimi için birçok çalışma bu- yada düzensiz bir hal görülmemiştir. Bu nedenle kitosan/
lunmaktadır. Kitosan, e-coli(gram negatif bakterilere) di- gümüş/sinnamaldehit membranı, yara iyileşirken yarayı
renç gösterme kabiliyetine sahiptir. Çünkü pozitif yükünün bakterilerden korumak ve yeni hücre çoğalmasına katkıda
bir sonucu olarak, bakteri hücresinin duvarlarına girip zarar bulunmak amacıyla kullanılabilmiştir [28]. Kitosan nanolif
verebilir ve böylece bakterilerin ölümüne neden olabilmek- cerrahi alanında da önemli bir yer almıştır. Karın içi yapı-
tedir. Kitosan sadece gram negatif bakterilere karşı dirençle şıklıkların azaltılması veya önlenmesi için çalışmalar devam
sınırlı değildir. Aynı zamanda StapHylococcus, aureusgram etmektedir ve kitosan nanolif burada bir bariyer olarak kul-
gibi pozitif bakterilere karşı da etkilidir. Farklı çalışmalarda lanılmıştır. Adezyonlar; özellikle karın içi bölgede normalde
tarçın yağından elde edilen Sinnamaldehit (SA) ve gümüş birbirleri ile birleşik halde bulunmayan ve seröz zarla çevrili
nanopartikülleri kitosana eklenerek antibakteriyel etkile- organların yaralanma ve cerrahi operasyonlar sonucu ara-
ri incelenmiştir. Rieger ve Schiffmanç alışmalarında, e-coli larında veya komşu organlarla meydana gelen anormal ya-
bakterilerini yok etmek için SA/kitosan/PEO’dan bir nano pışmalar olarak tarif edilmektedir. Uygulanan cerrahi teknik,
membran yapmış ve başarılı olmuşlardır[26]. Başka bir ça- adezyon oluşumunda oldukça etkilidir. Adezyonu önlemek
lışmada, gümüş/kitosan/PEO’dan nanomembran yapılmış adına bütün cerrahların uygulaması gereken temel cerrahi
e-coli ve stapHylococcus aureus bakterilerinin yok olduğu ilkeler; cerrahi travmanın mümkün olduğunca azaltılması,
gösterilmiştir [27]. Cremar ve arkadaşları, yara pansumanı gereksiz ve aşırı manipülasyonlardan kaçınma, yabancı
ve bakterilere karşı etkili kitosan nanolif üzerine bir çalış- cisimlerin ve ölü dokuların uzaklaştırılması, dokuda yetersiz
ma yapmışlardır. Çalışmada orta molekül ağırlığında kitosan kanlanma ve su kaybına bağlı kurumanın önlenmesi, bakteri
kullanılmış olup, çözücü olarak TFA/DCM kullanılmıştır. girişinin minimum düzeyde tutulması şeklinde sıralanabilir.
Daha düzgün bir nanolif üretmek için, polimerin konsant- Geleneksel cerrahi adezyon bariyerleri; okside rejenere selü-
rasyonu %8(w/w) olarak seçilmiştir. Nanolifin bakteri yok loz membran; e-politetrafloroetilen membran; karbok-
etme etkinliğini artırmak için kitosan polimerine %0.2(w/w) simetil selüloz/hyaluronik asit membrandır. Ancak, mevcut
gümüş nanopartikülleri ve %0.8(w/w) tarçın yağından elde bariyerlerin, adezyonu önlemedeki yararlı etkilerine rağmen
edilen sinnamaldehit (SA) de eklenmiştir. Bu iki madde,g- kullanımlarının özel bir beceri gerektirmesi, komplikas-
ram-negatif ve gram-pozitif bakterilere karşı etkilidir. Bu iki yonlara yol açmaları, her bölgede kullanılamamaları ve en
madde belirtilen oranlarda kitosan ile karıştırılmıştır. Nano önemlisi pahalı olmaları nedeniyle kullanımları sınırlıdır. Bu
membrandaki bağlantıları artırmak için%10(w/w) Tannik nedenle daha kolayca kullanabilen ve insan vücuduna daha
asit kullanılmıştır. Uzun ömürlü ve farklı pH derecede da- uyumlu bir bariyerler hedeflenmektedir. Nanolifli yüzeyle-
yanıklı bir membran elde etmek için, KOH çözeltisine bir

rin sahip olduğu geniş yüzey alanı ve nano gözenekli yapısı; girmesi önlenir ve et donma sıcaklığında tutulur. İkinci yön-
oksijen ve hava geçirgenliği sağlarken, bakterilere karşı ba- tem; kuru yöntemdir. Et, poşetsiz fakat 4°C sıcaklıkta ve özel
riyer özelliği de sergilemektedir. Elektroçekim yöntemiyle nem ile hava akımı koşullarında yerleştirilir. Islak yöntem;
üretilen kitosan-alginat nanolifli yüzeyler adezyon bariyeri depolama ve taşıma kolaylığı açısından en iyisidir. Ayrıca,
olarak denenmiştir. Kitosan-alginatlı yüzeyin adezyon önle- daha az ağırlık kaybı ve daha az büzülme sağlar. Ancak ıslak
mede iyi sonuçlar verdiği tespit edilmiştir. Ancak, nanolifli yöntemdeki et pişirme sırasında etin fazla su içeriği nede-
yüzeylerin SEM görüntüleri incelendiğinde ,mikron çapında niyle ağırlık kayıpları önemli olduğu için kuru yöntemden
liflerden oluştuğu anlaşılmıştır[14]. Amirabad ve arkadaş- farklıdır. Bu nedenle kuru yöntem geliştirilmelidir. Etlerin
ları, kitosanın mantar çoğalmasını önlemedeki rolünü fırın biyolojik olarak parçalanabilen ve toksik olmayan bir şekilde
(gıda), otobüs ve hastane (halk sağlığı) ortamında incelemiş- paketlenmesi düşünülmüştür. Etin paketlenmesi için bir ki-
lerdir. Çalışmalarında farklı konsantrasyonlarda kitosanın, tosan nanoliften yapılan membran üretilmiştir. Bu ağ, hava
mantar türlerini elimine edebildiğini göstermişlerdir. Çalış- ve nemin geçmesine izin verir, mikroorganizmalara erişi-
mada, çeşitli alanlara banknotlar dağıtılmıştır. Banknotlar- mi önler ve geleneksel kuru yönteme kıyasla ağırlık kaybı-
dan alınan mantarların; fırından Aspergillus sp, otobüsler- nı azaltır. Çalışmada, küçük molekül ağırlığa sahip kitosan
den ve hastanelerden ise Aspergillus niger ve penicillium kullanılmıştır. Kitosan%5(w/v),TFA/DCM 70:30 çözücüde
olduğu tespit edilmiştir. Kullanılan kitosan çözeltisinin kon- çözülmüştür. Nanolif üretmek için elektrospinning cihazı
santrasyonu%6(w/w) ve kitosan küçük molekül ağırlığında- kullanılmış olup proses şartları; voltaj 25kV, mesafe 10cm,
dır (50-80kD). Konsantrasyonu %3(w/w) selüloz çözeltisiyle besleme debisi 0,02mL/dk şeklindedir. Elde edilen membran
karıştırılmıştır. Üretilen nanolif çapı 45nm, banknotlar üze- kararlığı için 3 saat kadar (5M )Na2CO3 çözeltisine daldırıl-
rinde nanomembran kalınlığı 20.2µm, iki dakika süresinde mış ve daha sonra saf su ile bir saat nötralize edilmiştir. Ça-
85°C sıcak havayla yapıştırılmıştır. Çalışmaya göre selüloz lışmaya göre 21 depolama gününden sonra, en büyük ağırlık
nanolifin mantarlara karşı bir etkisi görülmemiştir. Ancak azalması geleneksel kuru yöntemde elde edilmiştir(%57.6).
selüloz; banknotlar üzerinde daha kararlı, uzun ömürlü, Kitosanla paketlenen numune ise;(%50.8) kadar ağırlık azal-
daha dayanıklı bir kitosan membranı oluşmaya yardımcı masına ulaşmıştır. Ağırlık azalması en az ıslak yöntemde
olmuştur. Kitosandaki NH3+ ve selülozdaki SO3-, iki farklı elde edilmiştir(%5). Kitosan nanolif, etteki suyu emdiği için
yük nedeniyle membranın bağlantılarını arttırmış ve istik- şişmiş ve çapı 368±11nm’den 943±134nm’e kadar artmıştır.
rarlarına destek vermiştir. Şekil7’de banknotun kaplanma Et numuneleri pişirildiğinde depolama süresinde fazla su
aşamaları gösterilir. miktarından kurtulduğu için en az büzülme oranı da gele-
neksel kuru yöntemde elde edilmiştir. 21 depolama günün-
den sonra, geleneksel kuru yöntemdeki et üzerinde büyük
küf katmanı bulunmuştur ve onu uzaklaştırmak için kesme
işlemi yapılmış ve daha da ağırlık kaybı olmuştur. Islak yön-
temle paketlenen numunelerde ise; laktik asit bakterileri
görüldü. Ancak, kitosan içeren paketlerdeki numunelerde
hiçbir küf yada bakteri görülmemiştir. Böylece gerek az ağır-
lık kaybı gerekse bakterisiz depolama ortamı için kitosanın
Şekil 7: Kitosan nanolif ile selüloz nanokirstalleriyle kaplanan Banknotun
kaplama aşamaları[29]
kuru yöntemle kullanılması gerektiği ortaya konulmuştur.
Böylece kuru yönteme bir yenilik eklenmiştir[30]. Kitosa-
Kitosanın konsantrasyonu %6(w/w) kullanıldığında çeşit- nın endüstriyel alanlara uygulanabildiğini gösteren başka
li mantar türlerinin (Risopous, Pencillium, Aspergillus sp, çalışmalar da bulunmaktadır, Song ve arkadaşları, yenidün-
Niger, Flavus, Mucor, Caldosporium) elimine edilebildiği ya meyvesini korumak için kitosan ile nanosilika karışımı-
görülmüştür. Daha az kitosan konsantrasyonu (4.5mg/mL) nı kullanmışlardır. Yenidünya meyvesi için düşük sıcaklıkla
kullanıldığında bazı mantarlara (Aspergillus sp, Niger, Riso- hasarı yavaşlatan, kaplayan bir membran uygulanmıştır. Bu
pous, Pencillium gibi) karşı etkili olmuştur ve (5±2,2mm) meyve kısa ömürlüdür ve toplandıktan sonra(1-5°C) düşük
çapında inhibisyon zonu oluşmuştur. Daha da az bir kon- sıcaklıkta kalmasına rağmen 2-3 haftadan sonra tamamen
santrasyon(2mg/mL) uygulandığında inhibisyon zonu ol- büzülür. Yenidünyanın ömrünü artırmak için yapılan farklı
madan, banknotlarda sadece Risopous, Pencillium yoke- yöntemler; sıcak hava akımları yada Metiljasmonat gibi kim-
dilebilmiştir, ancak bu mantar türleri, banknot üzerinde yasal maddeler kullanılmıştır. Ancak, bunlar pahalı yöntem-
membran çevresindeki yerlerde görülmüştür[29]. Kitosan ler olduğu için vazgeçilmiştir. Böylece kitosan ve nanosili-
sağlığa zararlı olmayan doğal bir maddedir ve bakterilere ka nanolifin kullanılması ile meyvelerin daha uzun ömürlü
dirençli bir madde olduğu için çeşitli gıdaların korunmasın- hale getirilmesi sağlanabilmiştir. Yenidünya, toplandıktan
da da yaygın olarak kullanılmaktadır .Gudjonsdottir ve ar- 20 gün sonra büzülmeye başlamış, ağırlık kaybı çok az ol-
kadaşları tarafından yapılan bir çalışmada eti korumak için muştur (%1.6). Kitosanın mevcudiyeti nedeniyle meyvelerin
kitosan nanolifler kullanılmıştır. Genel olarak eti korumak antioksidan enzimlerin aktivitesi ve meyve içeriğinin(glu-
için iki yöntem vardır. Birincisi ıslak yöntemdir. Bu yöntem- koz ve früktoz) arttığı gözlenmiştir[31]. Tekstil alanında da
de havası tamamen boşaltılmış torbalara et yerleştirilir, nem kitosanla ilgili çalışmalar mevcuttur. Tekstil endüstrisinde

.
kullanılan boyarmaddeler, çeşitli sulu çözeltilerinde güçlük- san kullanılmıştır [7,9,2]. “Kitosanın tekstil sanayinde birçok
le çözünebilmekte, insan sağlığı ve çevre üzerinde olumsuz amaç için kullanımı söz konusudur. Bunlar, antimikrobiyel
etkiye sahiptirler. O nedenle boyarmaddelerdeki pigment- özellik kazandırması, yünlü kumaşlarda çekmezlik sağlama-
lerin emilimini içeren adsorpsiyon teknolojisi amacıyla ki- sı, reaktif boyamada tuz miktarını azaltması, pamuğun asit
tosan kullanılabilmektedir. Kitosanın hidroksil (-OH) ve boyarmaddelerle boyanabilirlik kazanması, antistatik özellik
amino (-NH2) grupları, stabile olmayan serbest radikallere kazandırması, deodorant maddesi olarak kullanılması şek-
dönüşümü sağladıkları için, antioksidan aktiviteden sorum- linde sayılabilmektedir” [2]. Kitosan gibi yeni liflerden yapı-
lu temel fonksiyonel gruplardır. Bu nedenle genel olarak ki- lan çorapların konfor özellikleri incelenmiştir. Bu yeni lifler
tosan karışımları farklı filtrasyon işlemlerinde yaygın olarak arasında su buharı transfer oranı ve termal direnci en yük-
kullanılmaktadır [5]. Bir çalışmada, kitosan ile hidroksiapa- sek olan kitosandır. Ancak, çalışmaya göre kitosanın hava
titin karışımından oluşan nanolif membran, ve bu membran geçirgenliği düşüktür[2]. Basınçlı giysilerde yanıkların teda-
filtre olarak kullanıldığında sulu çözeltide bulunan Ni,Pb,Co visinde kullanılmaktadır, dış basınç yardımı ile iltihap olu-
molekülerinin uzaklaştırılması sağlanmıştır [32]. Başka bir şumu önlenmekte, skar içine akan kan miktarı azaltılmakta,
çalışmada kitosan/PEO’den yapılan nanoliflerle sulu çözel- kaşınma indirgenmekte ve kolajen sentezi önlenmektedir.
tideki Cd,Ni, Cu moleküleri giderilmiştir [33]. Kitosan ile Skar alanının büyüklüğüne göre basınçlı giysiler haftalarca
poliamid-6 karıştırılmış, elektrospinnig yöntemle nanolif veya aylarca giyilmelidir. Çeşitli özelliğe ve mekanizmaya
elde edilmiş ve sulu çözeltileri Cr(VI) molekülü temizlen- sahip antimikrobiyel maddeler kullanılarak, tekstillere an-
miştir[34]. Dotto ve arkadaşları tarafından yapılan çalış- timikrobiyel özellik kazandırılabilmektedir. Bu maddeler
mada santrifüjalspinning yöntemiyle farklı oranla karıştırı- arasında yer alan kitin ve kitosan biyolojik özelliğe sahip-
lan kitosan ve poliamid-6’dan nanolifler üretilmiştir (Şekil tir. Kitosan bariyerleri kullanılarak yanık yaralanmalarının
8).Burada, 12000 d/dk’lık hızda çıkan nanolif çapı 100- tedavisinde kullanılan basınçlı giysilerin verimliliğini ve
500nm olarak elde edilmiştir. Kullanılan kitosanın molekül fonksiyonlarını artırmak amaçlanmıştır. Poliamid 66/elastan
ağırlığı 150kD olup, kitosan /poliamid-6 karışım kumaşlar, kitosanla çapraz bağlandıktan sonra, elde edilen
oranları : 0/2.5, 0.25/2.25 ,0.5/2, 0.75/1.75, 1/1.5 şeklindedir. materyaller sayesinde hastaların tedavi sürecinde aşırı ter-
Üretim oranı 3g/saat olup, düzgün ve boncuksuz nanolifin lemesi önlenerek mikroklima ortamı ve konfor sağlanarak
elde edildiği için karışım oranı 1/1.5 olarak tespit edilmiştir. enfeksiyon riskleri önlenecektir. (Kullanılan kitosan ortala-
Çalışmada test edilen anyonik boyar maddeler, RBS(reactive ma molekül ağırlığı=1,5x105)[36]. Kitosanın çevre dostu bir
black 5) ve P4R (Ponceau 4R). madde olarak oynadığı rol nedeniyle, tarım alanlarında kul-
lanımını arttırmaya odaklanılmış ve bitki korumada kullanıl-
mıştır. Bitkileri korumak için pestisitlerin yoğun kullanımı,
ciddi çevre kirliliğine ve sağlık risklerine yol açmaktadır. Bu
nedenle çevreye zarar vermeyen ve bitkilerin korunmasına
yönelik yöntemler araştırılmıştır. Mikroorganizma içeren
biyokontrol ajanları kullanıldığında bu hedef gerçekleştiri-
lebilir. Trichoderma ve Bacillus subitils gibi organizmalar
bitkileri hastalıklardan korumak için kullanılmıştır. Bu or-
ganizmalar kapsüllendiğinde, organizmaları çevresel fak-
törlerin etkisinden koruyup salınımları yavaşlatmada daha
Şekil 8: Santrifüjalspinning yöntemi [35]
uygulanabilir hale getirilmiştir. Bir çalışmada Trichoderma
Bu çalışmada adsorpsiyonun kapasitesini belirlemek için; organizması kitosan/PEO ve kitosan/polikrilamid ile karış-
kitosan oranı, ortamdaki sıcaklık, pH derecesi şeklinde üç tırıldı. Ancak, daha çevre dostu bir madde olduğu için PEO
faktör incelenmiştir. Sonuçlara göre kitosan oranı arttıkça, tercih edilmiştir. Nanolif membran bitkilerin yaprakları ve
anyonik boyar maddelere bağlanabilen daha etkileşimli site- kökleri üzerine yerleştirilmiştir. Membranlar, Fusarium ve
lerin varlığı nedeniyle adsorpsiyon kapasitesi artmıştır. pH Alternaria gibi patojenlere karşı büyük etki göstermiştir[37].
derecesi 10’dan 1’e kadar, adsorbsiyon kapasitesi RB5 için Yeni çalışmalarda kemik oluşumuna ve yenilenmesine kito-
5’ten 110 mg/g’a kadar , P4R ise; 20’den 160 mg/g’a kadar san nanolifin etkisi incelenmiştir. Boyutu nedeniyle daha
artmıştır. Bu artma sebebi kitosandaki NH2 ve poliamid-6 yüksek yüzey alanına sahip olan nanoteknoloji, hücrelerin
daki NH grupları pH=1 çözeltisinde NH3+3’a dönüşmesidir. insan vücuduna yerleştirilme şekline benzer bir matristeki
Bu nedenle nanolif zincirleri birbirinden uzaklaşır ve böy- ağların üretilmesine izin verir. Bununla birlikte yüksek gö-
lece anyonik boyar maddenin moleküleri daha kolay bir şe- zenekliliklerinden dolayı, üzerinde yerleşen hücrelerin ara-
kilde nanolifin içerine girer. Ortam sıcaklığı, 298 K’den 328 larında sıvı taşınmasını ve yiyecek alışverişini kolaylaştırır.
K’e kadar arttığında, adsorpsiyon kapasitesi artar (RB5 için Bu durum, kemik restorasyonunda kitosan nanoliflerinin
%34.7 ila %58.8 ve P4R ise %53 ila %88.5‘dir). Çalışmaya göre kullanılmasına yol açmıştır. Park ve arkadaşları tarafından
yapılan nanolif membranı aynı adsorbsiyon kapasitesi değiş- yapılan çalışmada, kitosan nanolif iskelet olarak uygulanmış
meden, dört defa kullanılabilmiştir[35]. Pamuklu ve yünlü ve kemiklerin oluşumuna yardım edip etmediği incelenmiş-
tekstil ürünlerine antimikrobiyel etki kazandırmak için kito- tir. Biyobozunur maddeler olarak kitosan ile polifinilalkol

PVA’dan bir karışım yapılmıştır. Kemik ağlarını oluşturma ihtiyaç olmasıyla gün geçtikçe artmaktadır. Bu nedenle
yeteneğini belirlemek için yedi gün boyunca vücut sıvısına araştırmacılar, doğal malzemeleri ve farklı alanlarda
benzer bir çözeltide bekletildi. Kemikler organik ve inorga- uygulanmalarına yönelik çalışmalar yapmaktadırlar.
nik parçalardan oluşur. Organik parçası nanolif kollajendir. Tercih edilen maddelerden birisi de kitosandır. Kitosan,
İnorganik parçası ise; nano hidroksiapatittir. Kitosandaki biyobozunur, toksik olmayan ve doğal kaynaklardan elde
bulunan amino ve hidroksil grupları sayesinde, kanın inor- edilmesi kolay bir maddedir ve farklı alanlarda kullanma
ganik iyonları, amino ve hidroksil gruplara bağlayabilir ve imkanları olduğu için dikkat çeken bir malzemedir. Nano-
nano hidroksiapatit oluşumu için temel bölgeler olunur. teknoloji, ve üstün nitelikleri nedeniyle çeşitli alanlarda çok
Böylece kitosan nano ağlar üzerinde, nano ölçüde küresel etkili olduğunu kanıtlamıştır. Bu nedenle bu çalışmada kito-
kristallin kalsiyumfosfatı oluşturur. Çalışmada kullanılan san nanolif üretimine odaklanılmış ve tıbbi, gıda, filtrasyon,
kitosanın molekül ağırlığı 520kD’dir ve(1M) asetik asitle tarım, gibi uygulanılabilen farklı alanlardan bahsedilmiş ve
çözülür. PVA molekül ağırlığı 200000g’dır ve su ile çözülür. tespit edilen çarpıcı sonuçlar burada özetlenmiştir:
Oluşan karışım çözeltisinin konsantrasyonu %10(w/w), ka-
• İlaç salınımı için kitosan nanolif yavaşlatan bir araç
rışım oranı kitosan 80/PVA20’ den elektrospinning cihazıy-
olarak kullanılmıştır. Kitosan nanoliflerle kapsüllenen
la 100-190 nm’a sahip lifler elde edilmiştir (kullanılan voltaj
üç ilaç B12, krukumin, diklofenak farklı türüne göre
15kV, mesafe 15cm, besleme debisi 5mL/saat). Membranın
bir gün ila yedi gün arasında insan vücuduna onların
farklı çözeltide kararlılığı için nötralize işlemi yapılmıştır.
salınımı yavaşlatılmıştır.
Çalışmaya göre küresel kalsiyumfosfat kristallerinin varlığı,
nanoliflerin üzerinde oluşmaya başlamış ve düzenli olarak • Yara iyileşmesinde de kitosan nanolifin etkisi görülür
yayılmıştır. 350 nm›ye kadar olan partiküllerin çapı izlenmiş ve ona eklenen çeşitli maddeler (gümüş, sinnamaldehit
ve yedi günlük test süresi boyunca bu kristallerin yoğunluğu gibi) kitosanın etkisini yükseltir. e-coli gram negatif
yükseldiği görülmüştür[38]. Kitosanın özelliklerinden dola- ve stapHylococcus aureus gram pozitif bakterilerden
yı yeni kemik oluşumu için sadece bir iskelet olarak değil, korumak ve hücre çoğalmasına katkıda bulunmak
kemik hücrelerinin oluşumunu teşvik etmek için de kito- amacıyla kullanılmıştır.
sanın kullanılabileceği çalışmalarda gösterilmiştir. Chen ve • Cerrahlık alanda kitosan nanolif bir yer alır ve
arkadaşları, bir grup test faresinin kafatasında yapılan 5 mm bariyer olarak karın içi yapışıklıkların azaltması veya
çaplı bir insizyonda kemik büyümesini destekleyici olarak önlenmesi için kullanılmıştır.
kitosan nanoliflerini kullanmayı denemişlerdir. Çalışmada
kemik oluşumu için başka bir hipoteze dayanılmıştır. Kito- • Kitosan nanolif özellikleri nedeniyle kemiğin
san üzerinde yapışan kan hücrelerinden kemik oluşumu için yenilenmesine farklı çalışmalarda yardımcı olduğu
istenen maddeler alınır ve kemik ağları büyümesi başlar. Ça- kanıtlanmıştır, kitosanda bulunan hidroksil ve amino
lışmada %0.7 (w/v) kitosan, %0.7(w/v) jelatin ve %0.1(w/v) grupları sayesinde kitosan membranın üzerinde nano
kondroitinden bir karışım yapılmıştır ve nanolif arasındaki ölçüde küresel kristallin kalsiyum fosfat oluşur ve yeni
bağları oluşturmak için %0.1(v/v) glutaraldehit çözeltisine kemik oluşumunu sağlar.
dardırılmıştır. Kitosan ile desteklenen ve desteklenmeyen • Kitosan sadece bakterilere dirençli değildir, ayrıca bazı
numuneler 3-4 hafta kadar incelenmiştir. Üç hafta sonra ki- mantarlara karşı (Risopous, Pencillium, Aspergillus sp,
tosan tarafından desteklenen numunelerde, insizyon alanı Niger, Flavus, Mucor, Caldosporium) olduğu tespit
ince bir kemik dokusu tabakası ile tamamen kaplanmıştır. edilmiştir.
Ancak, dört hafta sonra desteklenmeyen numunelerde sa-
dece insizyonun kenarlarında yeni bir ince kemik tabakası • Gıdaların korunmasında da yaygın olarak kullanılmıştır,
oluşmuştur.Şekil9’da farklı numunelerde kemik oluşumunu bakterisiz depolama ortamını ve hava geçirgenliğini
gösterir [39]. sağladığı için kitosan ile kaplanan farklı gıda maddeler
(et, meyve, sebze gibi)az ağırlık kaybı, üzün ömürlü
olduğu tespit edilmiştir.
• Kitosanın fonksiyonel grupları nedeniyle (NH3+)
filtrasyon işlemlerinde de yaygın olarak kullanılmıştır.
Suda çözünen anyonik boyar maddenin molekülleri
(Ni, Pb, Co, Cu gibi) kitosan ve onunla karıştırılan
farklı maddeler (hidroksiapatit, PEO, Poliamid-6 gibi)
Şekil 9: A.) Kitosan nanolif ile desteklemeyen numune B.) Kitosan nanolif nano membranın kullanılmasıyla filtre edilmiş ve sulu
ile desteklenen numune[39]
çözelti boyar maddenin moleküllerinden kurtulmuştur.
SONUÇ • Kitosan nanolif olarak elektroçekim yöntemiyle elde
İnsan vücudu üzerinde veya gıda konusunda toksik olmayan edilebilmektedir. Elektro eğirme yöntemiyle üretilen
etkiye sahip maddeler üzerine araştırmalar yapılmıştır. kitosan nanolif kalitesini farklı kısıtlayıcı faktörler
Ayrıca çevre dostu malzemelerin kullanılmasına sürekli etkiler. Bu parametrelerin etkisi aşağıda özetlenmiştir:

.
• Çözücünün türü ve uygulanan konsantrasyonu, zincan Üniversitesi Fen Bilimleri Enistitüsü Dergisi, 9:1,46-56.
kitosanın çözülmesi ve elde edilen kitosanın [7] Taş, M., (2018), “Kitosan Nano-Mikro Kürelerin Uygulandığı Pamuk-
çözeltisinin konsantrasyonunu kısıtlar. lu Kumaşların Antibakteriyel, optik,Mekanik Ve Konfor Özellik-
lerinin Araştırılması”. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,
• Kitosandaki düşük ve orta molekül ağırlıkla elektro Yüksek Lisans Tezi,4:24.
eğirme yöntemiyle üretilmesi daha kolay olunur.
[8] Dutta , P.K., Dutta, J.,Tripathi V.S.,(2004), “Chitin And Chitosan Che-
• Eklenen NaCl, kitosan çözeltisinin elektrik iletkenliğini mistry Properities And Applications”, Journal Of Scientific& İndust-
artırır ve nanolif üretilmesi kolaylaştırır. rial Research. Vol 63. 20-31.
• Yardımcı bir madde kullanılmasıyla (PEO, PVA gibi) [9] Taş, M., Sabır, E., Küçkgülmez, A., (2016), “Karides Atıklarından Elde
Edilen kitosan Biyopolimerinin Yünlü Kumaşların Antibakteriyel
kitosanın viskozitesini azaltır ve daha uygun bir şekilde
Özellikleri Üzerine Etkisi”, Çukurova Üniversitesi Mühendislik Ve
nanolif elde edilir. Mimarlık Fakültesi Dergisi,32(1)SS.1-3.
• Gelecekteki çalışmalar, insanlara ve endüstriye [10] Younes, I., Rinaud, M.,(2015), “Chitin And Chitosan Preparation
hizmet eden daha geniş alanlarda kitosan nanoliflerin From Marine Sources. Structure, Properties And Applications”, Ma-
kullanılması olasılığına ve bunları üretmek için rine Drugs. Vol13. 1139-1174.
ekonomik yollar bulmaya odaklanılmalıdır. [11] Gengiz Çallıoğlu,F., (2013), “ Silindirli Elektro Lif Çekim Yöntemi ile
Nano Lif Üretimi”,Tekstil ve Mühendis,Vol 20:91,35-49
Semboller listesi
[12] Zhou, F.L., Gong, R. H.,( 2008), “ Manufacturing Technologies Of
S/cm : Elektrik iletkenliği birimi, Siemens/cm Polymeric Nanofibres and NanoFibre Yarns”. Society Of Chemical
Industry.Polym Int, 57, 837-845.
%(w/w) yada %(wt): Gram(g) birimiyle ağırlığı hesaplanmış
olan çözülecek madenin, 100 gramlık çözücüye oranıdır. [13] Küçük A.,Evcin A.,(2014), “ Elektroeğirme Yöntemiyle Bor Katkı-
lı Hidroksipatit Nanoliflerin Üretimi Ve Karakterizasyonu”, Afyon
%(w/v) :Gram(g) birimiyle ağırlığı hesaplanmış olan çözü- Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, Vol14,
lecek madenin, 100 ml’lik çözücüye oranıdır. 319-324.
%(v/v) :(ml) birimiyle ağırlığı hesaplanmış olan çözülecek [14] Şafak, Ş., Karaca, E., Özalp, R. G., (2017), “Cerrahi Adezyonun Ön-
madenin, 100 ml’lik çözücüye oranıdır. lenmesi İçin Yeni Bir Yaklaşım: Nanolifli Cerrahi Adezyon Bariyerle-
ri”, Tekstil Ve Mühendis , 24:106, 111-123.
M :Çözelti konsantrasyonu: Bir litrelik çözücünün [15] Göktepe, F., Mülayim, B.B., (2015), “ Elektrik Alan Lif Çekimi (Elekt-
içinde çözülecek mol sayısı. rospinning) ile Nano Liflerden İplik Üretim Yöntemleri”, Tekstil ve
Mühendis, 22:99, 51-67.
N :Çözelti konsantrasyonu: Bir litrelik çözücünün
içinde çözülen miktarı (gram), (g/L). [16] Bai B., (2012), “ Electrospun Chitosan Nanofibers For Virus Remo-
val”, Master’s Thesis, Michigan Technological University, 1-68.
Teşekkür [17] Martinova, L., Lubosova, D., (2008), “ Electrospun Chitosan Based
Bu çalışma, Çukurova Üniversitesi tarafından Bilimsel Araş- Nano Fibers”, Research Journal Of Textile And Apparel,Vol.12,Is-
tırma Projeleri Birimince FDK-2019-11674 kodlu proje ile sue:2,22-79.
desteklenmektedir. [18] Lemma, S.M.,Bossard, F.,Rinaudo, M.,(2016), “Preparation Of Pure
And Stable Chitosan Nanofibers By Electrospinning İn The Pre-
KAYNAKLAR sence Of Poly Ethylene Oxide”, İnternational Journal Of Molecular
[1] Sandeep, A., Sangameshwar, K., Mukesh, G., Chandarktan, R., Avi- Sciences,17,1-16.
nash, D. ,(2013), “A Brief Overview On Chitosan Applications”, Indo [19] Bizarria, M. T. M., Davila M. A., Mei L.H.I.,(2014), “Non Woven Nano
American Journal Of PHarmaceutical Research, 3:12, 1564-1574. Fiber Chitosan/Peo Membranes Obtained By Electro Spinning”,
[2] Olcay, H., (2015), “ Kitin Ve Kitosanın Tekstil Ve Biyomühendislikte Brazilian Journal Of Chemical Engineering,Vol.31:1,57-68.
Uygulamaları”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, [20] Sun,K.,Li , Z. H.,(2011).Preparations, “ properties and applications of
14:28, 63-84. chitosan based nanofibers fabricated by electrospinning”, Express
[3] Ayodele O. ,Okoronkwo A.E., Oluwasina O.O.,Abe T.O., (2018), “Uti- Polymer Letters.Vol.5:4 ,342–361.
lization Of Blue Crab Shells For The Synthesis Of Chitosan Nano- [21] Sohofi, N., Tavanai, H., Morshed, M., Abdolmaleki, A.,(2014), “ Elect-
particles And Their Characterization”, Songlanakarin J . Sci. Technol. rospinning Of 100% Carboxymethyl Chitosan Nanofibers”, Journal
40(5), 1043-1047. Of Engineered Fibers And Fabrics,9:1,87-92.
[4] Antonino, R.S.C.M.Q.,Fook, B.R.D.L., Lima, E.P.N., Lima, R.J.S., Fook, [22] Homayoni, H.,Ravandi, S.,Valizadeh, M., (2009), “ Electrospinning Of
M.V.L.,Covas, C.A.P., Rached,R.İ.F.,Lima,V.A.O., (2017), “Preparation Chitosan Nanofibers: Processing Optimization” , Carbohdrate Pol-
And Characterization Of Chitosan Obtained From Shells Of Sh- ymers.Vol .77, 656-661.
rimp”, Marine Drugs, 15,141.
[23] Shakeel, A.,Saiqa, I.,(2015), “ Chitosan & Its Derivative:Areview İn
[5] Yıldırım, Z.,Öncül, N.,Yıdırım, M., (2016), “Kitosan Ve Antimikrobi- Recent İnnovation”, International Journal of PHarmaceutical Scien-
yal Özellikleri” , Niğde Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi. ces and Research, Vol6:1 ,14-30.
5:1,19-36.
[24] Akbar, A.,Shakeel, A.,(2017), “ A Review on Chitosan and Its Non
[6] Üçgül, I., Aras, S.,Özdemir küçük çapraz, D.,(2016), “Farklı Hammade Composites in Drug Delivery”, International Journal of Biyological
Kaynaklarından Kitinin Saflaştırılması Ve Tekstil Uygulamaları”, Er- Macromolecules,Vol 109,Issue1,273-286.

[25] Mendes, A., Gorzelanny, CH., Halter, N., Schneider, S. , Chronakis,

I.,(2016), “Hybrid Electrospun Chitosan-PHospHolipids Nanofibers
for Transdermal Drug Delivery”, International Journal of PHarma-
ceutics,Vol 510,issue1,48:56.
[26] Rieger, KA., Schiffman, JD.,(2014), “ Electrospinning an essentialoil:
Cinnamaldehyde enhances the antimicrobial efficacy of chitosan/
poly(ethylene oxide) nanofibers”, CarbohydrPolym,Vol 113, 561-
568.
[27] An, J., Zhang, H., Zhang, J., Zhao, Y., Yuan, X.,(2009), “Preparation and
antibacterial activity of electrospun chitosan/poly(ethylene oxide)
membranes containing silver nanoparticles”, Colloid Polym Sci.;
287:12, 1425-1434.
[28] Cremar, L., Gutierrez, J., Martinez, J., Materon, L., Gilkerson, R., Xu, F.,
Lozano, K.,(2018). “Development Of Antimicrobial Chitosan Based
Nanofiber DressingsFor Wound Healing Applications”. Nanomed
Journal .5:1. 6-14.
[29] Amirabad, L., Jonoobi, M., Mousavi, N., Oksman, K.,Kaboorani, A.,
Yousefi, H.,(2018), “Improved Antifungal Activity and Stability of
Chitosan Nanofibers usingCellulose Nanocrystal on Banknote Pa-
pers”,Carbohdrate Polymers ,Vol189,229-237.
[30] Gudjonsdottir, M., Gacutan, Jr D., Mendes, A., Chronakis, I., Jesper-
sen, L ., Karlsson, A.,(2015), “ Effects Of Electrospun Chitosan Wrap-
ping For Dry-Ageing Of Beef,As Studied By icrobiyological, PHysi-
cochemical And Low-FieldNuclear Magnetic Resonance Analysis”,
Food Chemistry184,167-175.
[31] Song, H., Yuan, W., Jin, p., Wang, w., Wang, X., Yang, L., Zhang,
Y.,(2016), “Effects of chitosan/nano-silica on postharvest quality
and antioxidant capacity of loquat fruit during cold storage”, Post-
harvest Biyology and Technology,Vol 119, 41-48.
[32] Aliabadi, M., Irani, M., Ismaeili, J., Piri, H., Parnian, M.J., (2013), “Ele-
ctrospun NanofiberMembrane Of PEO/Chitosan For The Adsorp-
tion Of Nickel, Cadmium, Lead And Copper İons From Aqueous
Solution”, Chemical Engineering Journal,Vol.220, 237-243.
[33] Min, L.L., Yuan, Z.H., Zhong, L.B., Liu, Q., Wu, R.X., Zheng, Y.M.,
(2014), “ Preparation OfChitosan Based Electrospun Nanofiber
Membrane And İts Adsorptive Removal Of Arsenate From Aqueo-
us Solution”,Chemical Engineering Journal,Vol. 267, 132-141.
[34] Juli,c.,Zhang, S., Wang, J., Liu, T., (2014). Preparation Of Polyamides
6 (PA6)/ChitosanFexoy composite Nanofibers By Electrospinning
And Pyrolysis And Their Cr(VI)Eremoval Performance. Catalysis To-
day,Vol 224, 94-103.
[35] Dotto G.L.,Santos J.M.N., Tanabe E.H., Bertuol D.A., Foletto E.L., Lima
E.C.,Pavan F.A.,(2017), “ Chitosan/Polyamide Nanofibers Prepared
By Forcespinning Technology: A New Adsorbent To Remove Ani-
onic Dyes From Aqueous Solutions”, Journal of Cleaner Production
Vol 144,120-129.
[36] Yıldız Varan, N., (2017), “Kitosan Biyopolimerleriyle Çapraz Bağ-
lanmış Yüksek Elastanlı Poliamid66 BasınçlıGiysilerin Termofizyo-
lojik Konfor Özelliklerinin Analizleri”, Tekstil ve mühendis,24:107,
188- 194.
[37] Noruzi M. ,(2016), “Electrospun Nanofibers İn Agriculture And The
Food İndustry:A review”,Society Of Chemical İndustry,10,1-16.
[38] Park, K., Kim, S., Park, Y., Song, H.,(2018), “Calcium PHospHate Com-
pound Formed On Electrospun Chitosan Nanofibers Using Modi-
fied Simulated Body Fluid”. Polymer Bulletin,Vol 10,1-10.
[39] Chen, C., Chang, N., TsanWu, Y., Fu, E., Shen, E., Feng, C., Wen,
Z.,(2017), “ Bone Formation Using Cross-Linked Chitosan Scaffolds
İn Rat Calvarial Defects”, Implant Dentıstry ,Vol 26:6,1-7.


Conference Paper
Oral Presentation
Determination of Electromagnetic and Thermal Properties of

Pomegranate Wastes and Investigation of Their Usage Area
Mustafa Kaan Baltacıoğlu1*, Mustafa Tunahan Başar2
İskenderun Technical University, Faculty of Engineering and Natural Sciences, Mechatronics Engineering, Turkey; mkaan.baltacioglu@iste.edu.tr
1
2
İskenderun Technical University, Faculty of Engineering and Natural Sciences, Mechanical Engineering, Turkey; mustafabasar12@hotmail.com
Özet
In today’s world, dramatic amounts of waste occur due to increased consumption. This condition causes many
problems in terms of economic, environmental, health and social issues. Wastes can be classified as organic,
metal, plastic, paper-cardboard and so on. However, among these waste formations, the waste class produced
at an unavoidable speed and continuity is organic wastes. Recycling organic wastes has a great importance in
meeting energy and raw material needs. In this study, among organic wastes it is aimed to recycle the core and
shell structures, which are the wastes of pomegranate. For this purpose, pomegranate fruit has separated into
water, shell and core structures by applying a certain decomposition algorithm. As a result of the separation
process, the shell and core structures were dried by a drying oven. Afterwards, sample production was carried
out in accordance with the electromagnetic field tests and tests to determine the linear heat transfer coefficient.
The produced samples had measured in two parameters, namely electromagnetic field properties and thermal
properties. Electromagnetic field tests were carried out in the range of 3-18 GHz frequency values. Two-port
Agilent N5234A PNA-L Microwave Network Analyzer and OTG 310 Linear Heat Transfer Test Set were used
in the experiments.
Keywords: Organic waste, Electromagnetic, Heat conduction, Regain, Raw materials.
1. INTRODUCTION waste generation. On the other hand, a significant part of

Due to the developing technology and increasing popula- the wastes generated without the separation process in resi-
tion waste formations occur at dramatic levels [1]. Waste dential areas is organic wastes such as fruits and vegetables
seems like the main source of many problems in terms of [5]. However, it is not possible to reduce the consumption
economic, environmental and human health. In addition, of agricultural products. In this case, it provides both conti-
waste recycling studies are considered among important nuity and significant formation acceleration to waste forma-
studies in many parts of the world. Wastes can be defined tions. Despite all these formation parameters, most of the
as materials that have continuity due to their formation and organic wastes are directly disposed of.
have lost any function. Wastes can be classified according
to many parameters such as their economic values, their
amount of formation, recovery conditions. However, when
classified in terms of their formations, the wastes are orga-
nic wastes, metal wastes, electronic wastes, plastic wastes,
paper-cardboard wastes, etc. They are classified as. Organic
waste is the most common type of waste in the world [2,3].
As seen in Figure 1, when waste formations are evaluated, Figure 1.1: Global Waste Generation Rates [4].
it is seen that a total of 44% is waste from organic waste or
Waste is an economic expense in all countries worldwide.
substances of organic origin. As it is known, the reason why
A study by Kaza and Yao predicts that there is a relations-
organic wastes are so high compared to other waste groups
hip between countries’ development levels and waste ma-
is that organic wastes arise as a result of consumption of
nagement. The national welfare level is associated with the
agricultural products. Shell, core, pulp, etc. in agricultural
amount of waste per capita. In addition, while a 20% budget
products. The high density of the structures causes direct
is allocated to waste management in the local administrati-
Determination of Electromagnetic and Thermal Properties of Pomegranate Wastes and Investigation of Their Usage Area
ons of a developing country, this figure is 10% in the middle be recovered and support for raw material needs. In terms
level countries and 4% in the developed countries[4]. In eco- of economic, social and environmental, waste recycling is
nomic environments, wastes are generally considered to be approached with an innovative perspective. As a result, the
garbage because they do not have a counterpart. However, decay factor was prevented by applying heat treatment to
the fact that waste is not evaluated or turned into products pomegranate peel and pomegranate seed wastes that lost
with a function does not mean that they are worthless. At their existence as a result of decay and similar chemical re-
this point, determining the contents of wastes chemically, actions when released in nature. Then, dry waste structures
physically and biologically and determining their functional were physically shaped and their usability as raw materials
properties have an important place [6]. In a study conducted was proven experimentally.
in China, it was found that there was a significant increase
in the amount of organic waste in direct proportion with 2. MATERIALS AND METHODS
the high amount of agricultural production and the increa- Within the scope of this study, tests carried out to deter-
sing production capacity. The Chinese government promo- mine the electromagnetic field tests and heat transmission
tes efforts aimed at recycling these wastes in line with its coefficients of pomegranate peel and pomegranate kernel
agricultural policies [8]. Hiya Dhar et al. Stated that organic structures, which are the wastes of pomegranate fruit from
wastes are highly formed as a result of domestic waste and a wide variety of organic wastes. When looking at the mass
agricultural production in a study in India. By linking this distributions of pomegranate fruit, the water mass in the
situation with increasing energy demand, they think that unit mass is between 0.36-0.44 while the percentage of the
a sustainable energy source can be obtained from organic total crust and kernel is between 0.56-0.64. In this case, it
wastes [7]. Zawiślak et al. They state that cylindrical and va- turns out that the average amount of waste mass received
riously shaped capsules (pellets) formed from compressed is 60%. The drying oven shown in Figure 2.1 is a 300 ° C
agricultural wastes generate thermal energy potential [8]. capacity oven with a fan that works with electricity and ge-
Similarly, the idea of providing pellet production based on nerates heat with its resistances. Core and shell structures
the humidity rates, energy capacities and burning times of laid on metal plates are transformed into a form suitable for
organic wastes and providing heat energy based on pellet pressing after being dried at 82 ° C for 4 hours.
production has inspired many studies [9-14]. Özkan, A et al.
Mentioned that some of the formations of electronic wastes
are printed circuit wastes and that there are limited amount
of precious metals such as palladium (Pd). With the help of
biomass obtained from orange wastes, they aim to separate
the 0.01% palladium metal contained in printed circuit was-
tes. As a result, solutions with different chemical properties
were prepared for various biomass productions and proces-
ses were performed and they performed approximately 75%
palladium adsorption by determining the optimum conditi-
ons [15]. In a study by Magwaza, L and his friend, they con-
ducted a study focusing on determining product efficiencies Figure 2.1: Drying oven Figure 2.2: Press machine
and determining the core and other internal structures in
the structure by using X-Ray technologies for non-destruc- In the stage after the samples were dried, experimental
tive examination of pomegranate fruit. With the help of this samples were prepared by applying pressure to the samp-
study, they aimed to interpret product efficiency and produ- les in the molds. The pressing table shown in Figure 2.2 is
ct quality in a non-destructive way. They achieved a certain a machine with a maximum capacity of 50 tons and can
success in the study with the imaging processes and exp- be operated manually. Specially produced molds are pla-
ressed the product densities numerically. They suggest that ced between the upper and lower jaws on the bench. After
the core and shell structures for pomegranate fruit make up fixing the mold cavity and discharge blocks, the presure
more than half of the entire mass [16]. at desired value can be applied to the sample in the mold
cavity via the control screen on the left side of the devi-
In this study, it was aimed to evaluate pomegranate fruit ce. In the experimental setups we use, the mold designed
wastes in waste management and waste recycling practi- to produce samples with a surface area of 16x16 cm² and
ces in line with a different and innovative approach. Wit- a thickness of 5 mm - 50 mm; The mold consists of four
hin the scope of the study, experiments were carried out main elements, namely the pressing block, the lower table,
on the separation of pomegranate fruits, determination of the female mold and the sample remove feet. Figure 2.3
the electromagnetic and thermal behavior of the core and shows the application of the square plate production pro-
shell structures formed. Considering the original value of cess and mold parts. 400 - 500 gr dry samples placed in the
the study; It is clearly seen that it brings many advantageous mold fixed on the lower jaw of the press were applied for
such as awareness created in the society, organic wastes to 50 tons of pressure for 2-3 hours via the press block on the

.
upper part. Samples suitable for two-port Agilent N5234A Then, 3-5 tons of pressure is applied for 1 hour to the
PNA-L Microwave Network Analyzer were obtained. wastes in the female block which is left to the press with
the help of the pressing block to realize the joining pro-
cess. Finally, the female part is placed on the molded part
called the rescue block and the sample is removed from
the female block with the compression block. Figure 2.6
shows the final versions of samples suitable for OTG 310
Linear Heat Transfer Test Set.
Figure 2.6: Cylindrical samples
Figure 2.7 shows the two-port Agilent N5234A PNA-L

Microwave Network Analyzer and experiment application
Figure 2.3: Square plate production mold parts and printing process.
available in our laboratory to detect electromagnetic beha-
As can be seen in Figure 2.4, 10 mm - 13 mm thick square vior of square plate samples.
plates with a surface area of 16x16 cm² have been made to
be tested for magnetic field insulation.
By means of the mold shown in Figure 5, samples were
produced according to OTG 310 Linear Heat Transfer
Test Set.
Figure 2.7: Electromagnetic analyzer and application of experiment
Before performing the test, it is necessary to calibrate of

device up to the ends of the cable. For this, the calibration
Figure 2.4: Samples in square plate form. of the device was carried out in the range of 3-18 GHz
using the open, full load connected and short circuit sets
The mold shown in Figure 2.5 has made of a female appara-
in the calibration set. The test setup is carried out by pla-
tus, a sample recovery block and a compression block. The
cing the sample to be tested at the midpoint of two bro-
material of the discharge block is made of 1050 steel and
adband, linearly polarized horn antennas. The distance
other equipment made of aluminum. For the production of
between the two horn antennas is determined as 20 cm.
cylindrical samples of 30 mm length and diameter, homoge-
neous waste materials such as powder or core in the range Network analyzer is used to measure parameters S11, S12,
of 25-30 g are filled into the female block. S21 and S22 for a two-port system called scatter parame-
ters (S-parameters). Here, S11 and S22 are the power refle-
cted back from the first and second ports respectively, whi-
le the parameters S12 and S21 show the transferred power
between the two ports. At the same time, parameter S11
shows equal results with parameter S22, while parame-
ters S12 and S21 express equal results.While performing
the measurement process, the samples are placed in the
test device under the conditions mentioned above. Data
are monitored from the test screen that operates integra-
Figure 2.5: Cylindrical sample production mold ted to the system. Data is received from the system via an

information carrier USB. Graphical analyzes were done on

Matlab applications and experiments were interpreted in
the results section.
Cylindrical samples produced to make linear heat coeffi-
cient calculations are placed in the sample slot of the de-
vice as shown in Figure 2.8. While heat energy is given to
the sample with the help of the resistor on the right side
of the device, cooling water is integrated into the system
through the fasteners on the left side of the device. In this Figure 2.9: Thermal balance time graph for pomegranate seed
way, when the system is in balance, calculations are made
with the help of Foruer heat law and coefficient calculation
is made.
Figure 2.10: Thermal balance time graph for pomegranate peel

In the graphic analyzes above, T4 and T6 temperatures were
found to stabilize after a certain time. While the number
of data obtained for pomegranate seeds was 599, 724 data
for pomegranate peel were obtained in the measurement
results. Depending on these data numbers, average tempe-
rature values were determined and final coefficient values
were determined by including them in the equations.
3. RESULTS AND DISCUSION

As a result of the tests, the wastes of pomegranate fruit were
separated, waste and water bodies were determined and the
Figure 2.8: Linear heat transfer test set and application rotting functions were stopped as a result of drying pro-
cesses. It was determined that the core and shell structures
Foruer Heat Law;
were given a certain shape and strength under high pressu-
res, and the waste structures brought into the sample format
(1) were preserved.
It is expressed by its equality. If this equation is to be rear-
ranged to leave the constant k value alone; As expressions in the Foruer heat law, Q (amount of heat
supplied to the system) was found in line with the current
(2) and resistance values set manually on the device. The dx dis-
tance is a fixed distance in the device’s circle housing, as the
In the measurements of the samples used when calculating distance from which T4 and T6 temperatures are taken. dT
the heat coefficient the temperature value on the heated sur- represents the change of temperatures given to the system.
face of the samples is monitored instantly with the tempera- ‘A’ represents the circular surface areas of the samples as the
ture T4 in the portion cooled with T6. As soon as these two field expression. These data were put in Foruer heat law af-
temperature values come to equilibrium, the test is conclu- ter the measurements were determined in the result. While
ded. The time to reach this balance varies according to the the heat transmission coefficient for pomegranate shell was
type of samples. This difference also brings variations in the found to be 0.7028111 W / mK, the heat transmission coef-
number of data. Figure 2.9 and Figure 2.10 show the heat ba- ficient of pomegranate kernel was found to be 0.379165039
lance time graph of the samples prepared with pomegranate W / mK as almost half of this value. This value is tree etc. is
seeds and pomegranate peel, respectively. an expected result in structures. However, it is possible that
they provide a small amount of thermal insulation. In addi-
tion, it is anticipated that improvements can be made that
these values provide thermal insulation.
Looking at the analysis results of electromagnetic field
tests;

.
 Electromagnetic properties of pomegranate Looking at the reflection parameters of the pomegranate

seed sample seed sample in the right side of the Figure 3.1 it is seen that
it exhibits a very close behavior to the air at all frequency
When the transmission parameters shown in Figure 3.1 are
values. However, it is seen that it reflects less between 14-
evaluated, the transmission and reflection parameters rea-
16 GHz frequency values compared to absorber material.
lized by the pomegranate seed sample in pure form show
In the frequency range of 16-18 GHz, the reflection data of
a great similarity to the air. Absorber feature remained at
the absorber material was found to be less than the samples
negligible levels with its pure form. However, it is seen that
produced. In the section up to 12 GHz frequency, pomeg-
it performs a very close transmission to air especially in the
ranate seeds are clearly seen as the product with the least
frequency range of 6-8 GHz. When a metal (copper plate) is
reflectivity in terms of reflecting pure form. When evaluated
left behind, it is seen that it has an absorbent material featu-
together with the transmission data above, it was deemed
re in a very different way. In this way, when compared with
appropriate to use it as a radom material (not affecting the
the commercial absorber material in use, it can be seen that
signals). In the light of all these data, in terms of transmissi-
it cuts the signals better in all frequency ranges. In this sen-
on, pomegranate core’s behavior like air allows radome app-
se, when with the metal is strengthened, studies on the eva-
lications of pomegranate core structure, whereas pomegra-
luation of the absorber feature can be continued. When the
nate core + metal structure’s reflection values are lower than
evaluation is made based on observation in terms of stren-
absorber in many points, pomegranate core + metal structu-
gth properties, the need for reinforcement has emerged in
re can be used as a natural and efficient absorber. This shows
order to adapt this sample type to the usage areas. When an
the adaptability of both radom and absorber applications
evaluation with these two precursors is made, an additive
based on their use.
can be added taking into account the improvement of the
properties, both the absorber and the radom (material that  Electromagnetic properties of pomegranate
behaves close to the air). Also, the structure to be selected as peel sample
additive can be preferred from waste.
Looking at the transmission values of the sample produced
with pomegranate peel seen in Figure 3.2, an electromagne-
tic behavior similar to pomegranate core is observed.
Figure 3.1: Electromagnetic signal transmission (left) and reflection (right)

parameters of pomegranate seed sample
Figure 3.2: Electromagnetic signal transmission (left) and reflection (right)
In the light of general findings, it may be possible to use it parameters of pomegranate peel sample
as a raw material for radom material production, if its mec-
Pomegranate peel showed very similar properties to air in
hanical properties are in the desired form without spoiling
terms of transmission values in pure form, especially in the
its pure form. However, it can be developed and mixed with
range of 3-6GHz. The similarity in this frequency is impor-
waste groups in different combinations, and if the desired
tant because this frequency range is often used in wireless
material is absorber (absorbent), metal powders etc. additi-
communication. Therefore, pomegranate peel also shows
on may increase the absorber property of this sample type.
radome feature in this frequency range. However, when me-
This type of sample reveals the data to be a significant raw
tal (copper plate) was left behind, it was again determined
material potential in both areas of use. However, the area
that the feature tended towards absorber (absorbent) ma-
that should be evaluated closest preferably in pure form, has
terial behavior. It is thought that it will be appropriate to
determined as the raw material of radom materials.

evaluate the pomegranate peel sample, which displays very 14-18 GHz is taken into consideration, it is clearly seen that
close to air in pure form in the range of 3-6 GHz, especial- it cuts a certain amount of transmission in both its struc-
ly as a radom material in case of electromagnetic materials tures according to the weather. Looking at the reflection
working in this range. When the reflection parameters of the graph in Figure 3.3, it is seen that pomegranate seed and
pomegranate sample are evaluated, the graphic values seen pomegranate peel structures show very close behavior to air
in Figure 3.2 are revealed. Here, all sample measurements in almost all frequency ranges. However, it is seen that the
up to 14 GHz frequency value have seen very close to the air pomegranate core structure some reflection between 8-12
and it is thought that they do not reflect. However, pomeg- GHz frequency values. In addition, the fact that the reflecti-
ranate peel have shown the best results in terms of not ref- on values of the pomegranate shell structure are very close
lecting in the frequency range of approximately 6-10 GHz. to the air, and it has the least transmission in the transmis-
It is important to note that the pomegranate peel shows a sion values revealed that it can be easily applied to absorber
similarity to the pomegranate seed sample in the range of material applications if it is improved.
14-16 GHz and 16-18 GHz.According to these results, it is
possible to use pomegranate peel as radom in the range of 4. CONCLUSION
3-6 GHz. In addition, pomegranate peel + metal structure In line with this study, it has been understood that organic
shows a good absorber feature in certain frequency regions wastes can be separated, processed and recycled and used in
and points (range of 3-8 GHz to 12-14 GHz). Another point engineering applications. The result of evaluating the was-
to be considered here is that when the reflection values and te of pomegranate fruit and meeting a raw material requ-
transmission values of the pomegranate shell + metal struc- irement has been clearly demonstrated in the study. It has
ture are taken together, it is a good raw material for absorber. been revealed that structures such as pomegranate peel and
 Comparison analysis of pomegranate peel pomegranate seeds are preferred as the raw material source
sample and pomegranate seed sample of radom and absorber materials, which have a very impor-
tant place in application areas such as electromagnetic and
In line with the transmission (left) and reflection (right) pa-
microwave. It has been concluded that these types of waste,
rameters shown in Figure 3.3, pomegranate seeds, pomeg-
which have become an economic problem, can generate an
ranate peel and air showed very similar characteristics in
income if evaluated. Although it does not reveal very good
transmission up to 3-6 GHz frequency range.
results in terms of thermal insulation, it is predicted that
pomegranate seed and pomegranate peel structures can be
improved and provide thermal insulation. When an assess-
ment was made as the difficulties experienced within the
scope of the study, it was observed that the samples formed
were physically fragile structures. This situation has inspired
future studies by considering more than one feature. Consi-
dering that there are very few studies in this and similar stu-
dies in the literature, a different and innovative perspective
has been gained to waste recycling.
REFERENCES
[1] Yeo, J., Oh, J. I., Cheung, H. H., Lee, P. K., & An, A. K. (2019). Smart
Food Waste Recycling Bin (S-FRB) to turn food waste into green
energy resources. Journal of environmental management, 234, 290-
296.
[2] Kaya, M. Ç. (2019). Evsel katı atıkların toplanması, taşınması ve de-
polanması hususunda yapılan maliyet analizi (Yüksek Lisans Tezi,
Aksaray Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü).
[3] Yaydırgan, T. (2018). Mahalli idareler için evsel katı atık tarife belirle-
Figure 3.3: Comparison of transmission and (left) reflection (right) parame yöntemi (Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi).
meters
[4] Kaza, S., Yao, L., Bhada-Tata, P., & Van Woerden, F. (2018). What a
In this case, considering the other graphic analyzes, it was waste 2.0: a global snapshot of solid waste management to 2050.
found that these two structures are suitable for radom app- World Bank Publications.
lications in the frequency range of 3-6GHz. In addition, in [5] Keskin-Gundogdu, T. (2019). Comparison of Conventional and No-
the 6-12 GHz frequency range, the best pomegranate peel vel Pre-treatment Methods for Bioethanol Production from Fruit
sample cuts to transmission. In the case of adding metal, it and Vegetable Wastes. Chemical and Biochemical Engineering Qu-
may be possible to adapt the pomegranate bark structures arterly, 33(4), 471-483.
that show absorbent properties to absorbent applications [6] Öztürk, İ. (2010). Katı atık yönetimi ve AB uyumlu uygulamala-
within this frequency band. When the frequency range of rı. Baskıda, İSTAÇ Yayınları, İstanbul.

.
[7] Dhar, H., Kumar, S., & Kumar, R. (2017). A review on organic waste
to energy systems in India. Bioresource technology, 245, 1229-1237.
[8] Zawiślak, K., Sobczak, P., Kraszkiewicz, A., Niedziółka, I., Parafiniuk, S.,
Kuna-Broniowska, I., ... & Obidziński, S. (2019). The use of lignocel-
lulosic waste in the production of pellets for energy purposes. Re-
newable Energy.
[9] BİLGİN, S., YILMAZ, H., KOÇER, A., Mustafa, A. C. A. R., & Mah-
mut, D. O. K. (2015). Fındık zurufunun peletlenmesi ve pelet fizik-
sel özelliklerinin belirlenmesi. Tarım Makinaları Bilimi Dergisi, 11(3),
265-273.
[10] Tüplek, A. (2011). Odun talaşı ve tozundan pelet biyoyakıt üretil-
mesi ve yanma analizi (Doctoral dissertation, Selçuk Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü).
[11] Sultana, A., Kumar, A., & Harfield, D. (2010). Development of
agri-pellet production cost and optimum size. Bioresource Techno-
logy, 101(14), 5609-5621.
[12] Larsson, S. H., & Rudolfsson, M. (2012). Temperature control in ener-
gy grass pellet production–Effects on process stability and pellet
quality. Applied energy, 97, 24-29.
[13] Magelli, F., Boucher, K., Bi, H. T., Melin, S., & Bonoli, A. (2009). An
environmental impact assessment of exported wood pellets from
Canada to Europe. Biomass and Bioenergy, 33(3), 434-441.
[14] Sikkema, R., Junginger, M., Pichler, W., Hayes, S., & Faaij, A. P. (2010).
The international logistics of wood pellets for heating and power
production in Europe: Costs, energy‐input and greenhouse gas ba-
lances of pellet consumption in Italy, Sweden and the Netherlan-
ds. Biofuels, Bioproducts and Biorefining, 4(2), 132-153.
[15] Özkan, A., Yapıcı, E., Günkaya, Z., & Banar, M. (2018). Atık Porta-
kal Kabuklarıyla Baskılı Devre Kartlarından Paladyum Adsorpsiyo-
nu. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergi-
si, 22(1), 201-206.
[16] Magwaza, L. S., & Opara, U. L. (2014). Investigating non-destructive
quantification and characterization of pomegranate fruit internal
structure using X-ray computed tomography. Postharvest biology
and technology, 95, 1-6.


Conference Paper
Oral Presentation
Comparison of Statistical and Neural Regression Using Different

Activation Functions
Yılmaz Koçak1, Gülesen Üstündağ Şiray2*
Adana Vocational School of Higher Education/Cukurova University, Turkey; ykocak@cu.edu.tr
1
2
Faculty of Arts and Sciences, Dept. of Statistics/Cukurova University, Turkey; gustundag@cu.edu.tr
Abstract
An important key parameter of an Artificial Neural Network (ANN) is Activation Function (AF) used for each
neuron in hidden and output layers. Different AFs can significantly affect the performance of an ANN and therefore
choosing a good AF is crucial. The aim of this study is to introduce the new AFs that combine the advantages of
existed AFs and perform better than them. For this purpose, we propose some new AFs and then we compare the
proposed AFs with some well-known such as sigmoid and tangent hyperbolic functions and recently proposed AFs
such as multi-state and algebraic functions in terms of mean squared error, root mean squared error, mean absolute
error and R2. To investigate the performance of these AFs, we used different data sets which are simulated data and
some benchmark data from the University of California Irvine Machine Learning Repository.
Keywords: artificial neural network, activation function, multi-state activation function, algebraic activation
function.
REFERENCES
[1] Babu K.V.N. & Edla D.R. (2017). New algebraic activation function
for multi-layered feed forward neural networks. IETE Journal of Re-
search, pp.70-79, Taylor& Francis
[2] Cai C., Xu Y., Ke D. & Su K. (2015). Deep neural networks with mul-
tistate activation functions. Hindawi Publishing Corporation, Com-
putational Intelligence and Neuroscience Volume 2015, pp. 1-10.
[3] Thomas A.J., Petridis M., Walters D.M., Gheytassi S.M. & Morgan,
R.E. (2015). On predicting the optimal number of hidden nodes.
IEEE International Conference on Computational Science and
Computational Intelligence, DOI 10.1109/CSCI.2015.33
[4] Warner B. & Misra M. (1996). Understanding neural networks as
statistical tools. The American Statistician, Volume 50, Issue 4
Email: gustundag@cu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Topography and age modulate growth responses of Abies borisii-

regis to climate and drought stress in South-East Albania
Edmond Pasho*, Arben Q. Alla
Fakulteti i Shkencave Pyjore, Universiteti Bujqësor i Tiranës, Rruga Taulantët nr.1, Kodër-Kamëz, 1029 Tirana, Albania
Abstract
Tree growth in the Mediterranean region is influenced by increased climate variability and drought stress.
Growth responsiveness to climate along altitudinal gradients can be modulated by topographical site
conditions and tree age. Investigation of these issues is critical to understand species-level responses to altered
climatic conditions. Here, we analyse two Abies borisii-regis Mattf. stands from South-East Albania growing
along a wide elevation gradient, from 300 m to 1360 m a.s.l., including diverse aspects, slopes and trees age.
The dataset was used to evaluate radial growth trends and variability (earlywood (EW), latewood (LW) and
tree ring (TRW) width) between upper and lower site, and to determine how growth responds to climate
variability and drought stress. In particular, correlation analysis were used to study the relationship between
radial growth (quantified as indexed basal area increment (iBAI) of A. borisii-regis trees at the respective
sites and climatic variables (temperature, precipitation) and drought, by employing two drought indexes,
Standardized Precipitation Index (SPI) and the Standardized Precipitation Evapotranspiration Index (SPEI)
calculated at cumulative time scales (1–24 months). We found higher inter-annual growth of younger forest
located at lower site than older forest at the upper site. The mean inter-series correlations and mean sensitivity
of EW, LW and TRW decreased upwards. The radial growth components showed stronger relationship among
them at the upper site compared to the lower one. February temperatures and June-July precipitation were
the dominant climatic factors controlling A. borisii-regis radial growth at the lower site, while at the upper site
growth variables responded positively only to July precipitation. iBAI at the lower site showed the strongest
response to the SPI at time scales of 5 months, in August, whereas at the upper site the highest response
to drought stress (SPI) was achieved at the time scale of 4 months, in August. Growth components at the
lower site showed higher response to cumulative drought conditions as compared to the upper site and such
response was more evidenced when considered SPI rather than SPEI drought index. Results indicated that
site differences mostly related to topography and trees age could have modulated the climate and drought
impact on tree growth and performance. If climate conditions in the future will be characterised by decrease
in precipitation and temperature increase, A. borisii-regis forests may experience radial growth reduction,
leading to tree mortality episodes. Therefore, these results are crucial to understand the vulnerability of A.
borisii-regis radial growth to increased drought intensity and duration in the region and to apply adequate
management measures to moderate future effects of changing climate conditions on growth of this species.
Keywords: Abies borisii-regis, radial growth, dendroecology, topography, age.
1. INTRODUCTION thought to be an important driver leading to forest growth

reduction, although physiological adaptations of tree species
Ongoing climate warming in the Mediterranean region lin-
may mitigate to some extend the drought impact [4,6]. The-
ked to precipitation decrease and increased temperature
refore, understanding tree growth responsiveness to climate
and drought stress most probably will affect the tree growth
and drought variability among different stands of the same
variability and production [1,2]. Such climate phenomena
species is important for realizing how drought will trigger
are likely to have a higher frequency in the future under
tree growth dynamics and productivity in a warmer world
warmer conditions [3] leading to recurrent and widespre-
[7,8]. Previous studies figured out that tree ring widths re-
ad events of tree growth decline and dieback [4]. For Alba-
ductions could be an indicator of stress conditions leading
nia, various climatic models forecast a significant increase
to drought-induced tree decline [9]. Dendrochronological
of mean annual temperature and reduction of annual total
assessments of trends in tree ring widths could be useful to
precipitation at the end of the 21st century [5]. Drought is
Email: mondipasho@gmail.com
Topography and age modulate growth responses of Abies borisii-regis to climate and drought stress in South-East Albania
realize tree decline processes [10]. by mountainous Mediterranean climate. This site is located
on eutric regosol soils, which are shallow and characteri-
Drought phenomenon has recently caused a widespread re-
sed by low ability to store water [29]. A. borisii-regis is the
duction of tree growth and productivity in Mediterranean
dominant tree species in the study area. Other tree species
forests, both in dry areas [11–13] and in mesic environments
found in the area are Quercus cerris, Quercus frainetto, Acer
[12,14]. Conversely, various scientists have found increased
obtusatum, Acer campestre. The understory species consist
tree growth in Mediterranean sites [15]. The contrasting
mainly of shrubs (Corryllus avellana, Carpinus orientalis,
results suggest that local factors can modulate the climatic
Cornus mass and Sorbus torminalis) and herbs (Geranium
and drought impact on tree growth and production [16].
robertianum, Sanimla sp., Lactuca sp., and Galium sp.).
Topographical features create climates which show high
Meanwhile, lower site is found at elevation about 300 m a.s.l,
variability even over non distant areas [17]. Consequently,
steep slopes (30%) and N aspects, characterized by Medi-
trees growing on sites of variable topography may respond
terranean climate and grey brown soils. The upperstory ve-
inversely to climate and drought stress [18,19]. Moreover,
getation is composed of A. borisii-regis which forms a pure
various investigations indicated that growth responses to
stand, whereas the understory vegetation comprises other
climate are age dependant [20]. Such age related response
co-living species, mostly shrubs such as Phyllorea angusti-
of tree growth to climate is usually associated with physio-
folia, Erica arborea, Arbutus unedo, ect.
logical adaptations [22]. Therefore, factors acting at the local
scale such as the topographical variables should be taken 2.2 Climatic data and drought index calculation
into account together with tree age to understand how tre-
Data related to climate variability were downloaded (http://
es respond to climate warming along altitudinal gradients.
climexp.knmi.nl/) from the global Climatic Research Unit
Mediterranean conifer forests at high altitudes are expected
(CRU) TS3.24.01 dataset and consisted of mean monthly
to be vulnerable to increased temperature as it could negati-
temperature and total monthly precipitation for the period
vely affect tree growth by increasing evapotranspiration and
1900–2014 [30]. The 0.50° spatial resolution is relatively co-
trees dehydration [23,24]. Rainfall also is important as it acts
arse but there were no available local climate data from me-
together with temperature to determine water disposal for
teorological stations for both sites. Therefore, we used this
tree growth. Numerous scientists revealed significant im-
dataset covering the two studied sites (lat = 40°–40.5°N, long
pact of temperature on forest growth in the Mediterranean
= 20°–20.5°E).
basin during the second half of the 20th century, showing
limited tree growth by temperature-induced water stress The drought indexes SPI [31] and SPEI [32] were calcula-
[25,26]. Therefore, it is important to know if such conditions ted using the monthly series of mean temperature and total
might affect A. borisii-regis Mattf. trees known for their high precipitation. The SPI/SPEI drought index was calculated
water consumption [27]. A. borisii-regis is considered a mix upon the precipitation/water balance (precipitation minus
species between A. alba Mill. and A. cephalonica Loudon potential evapotranspiration) data which are summed for
and is located only in the Balkan Peninsula [28]. The specific several months starting from a specific month and adding
objectives of this study were: (i) to study the mean inter-an- the previous ones up to a certain time scale. The complete
nual dynamics of radial growth (EW, LW, tree ring (TRW) methodology for the SPI/SPEI calculation is described by
width) in A. borisii-regis trees from two sites in South-East Vicente-Serrano (2006) and Vicente-Serrano et al. (2010).
Albania, (ii) to explore the influence of climatic factors and
2.3 Tree-ring sampling and chronology development
drought stress assessed at cumulative time scales on radial
growth of this species, and (iii) to asses if climate-growth The two sites located on different topographic conditions,
relationships vary along the altitudinal gradients and if they were selected during the 2011–2015 period. At the upper
are influenced by topography and tree age. We hypothesize site, during summer 2011, 22 dominant healthy trees of A.
that the radial growth of A. borisii-regis will respond diffe- borisii-regis were selected and their diameter (dbh) at 1.3
rently to climate and drought stress between sites differing m was measured. Subsequently, two radial growth samples
in altitude, topography (aspect, slope) and tree age. per tree were extracted at 1.3 m height. This procedure was
also performed latter (summer 2015) at the lower site where
2. MATERIALS AND METHODS we sampled 17 trees of A. borisii-regis. The samples were
processed following standard dendrochronological metho-
2.1 Study area ds, including measuring, cross-dating, standardisation and
The study area comprises two sites (Hotovë, hereafter Up- quality control, to obtain the residual site chronologies of
per site: 40°20’17’’N, 20°22’57’’E and Petran, hereafter Lower EW, LW and TRW width [34-36]. The common period sele-
site: 40°12’00’’N, 20°25’30’’E) of A. borisii-regis forests dist- cted for the study was the same (1950-2010) for both sites.
ributed in the South-East of Albania, growing along an alti- The statistical characteristics of the chronologies are shown
tudinal gradient, spanning a 1060 m wide elevation range in in Table 1.
the area. Sites were selected to capture variations in topog-
The raw tree-ring width series were converted to basal area
raphy and tree age. Upper site is located at elevation 1360 m
increment (BAI) using the following formula:
a.s.l, very steep slopes (55%) and NW aspects, characterized

.
Table 1: Dendrochronological statistics of earlywood (EW), latewood (LW) and tree ring width (TRW) of A. borisii-regis chronologies
Site Growth variables Trees (radii) Period MW (mm) SD (mm) AC1 MSx Rbar EPS
EW 22 (31) 1900-2010 1.55 0.72 0.76 0.24 0.21 0.88
Upper LW 22 (31) 1900-2010 0.75 0.40 0.64 0.24 0.27 0.91
TRW 22 (31) 1900-2010 2.30 1.03 0.77 0.22 0.26 0.91
EW 17 (33) 1940-2014 1.65 0.68 0.58 0.28 0.40 0.94
Lower LW 17 (33) 1940-2014 1.17 0.59 0.49 0.34 0.30 0.91
TRW 17 (33) 1940-2014 2.86 1.15 0.63 0.24 0.46 0.95
dial growth variables. First-order autocorrelation coefficient

(1) (AC1) varied between sites, characterized by higher values
where r is the radius of the tree-ring width in a given year at the upper than the lower site for EW, LW and TRW. The
and n is the year of tree-ring formation. relatively high values of mean Rbar and EPS indicated that
The BAI is shown to be a better representative variable of ra- radial growth series at the lower site contained strong com-
dial growth than tree-ring width [38]i.e. the progressive dec- mon signals.
line of ring width along a cross-sectional radius that is cau- Statistics: MW, mean width; SD, standard deviation of wi-
sed by the corresponding increase in stem size and tree age dth, AC1, first-order autocorrelation. MSx, mean sensitivity;
over time. The “conservative” option for removing this bio- Rbar, mean interseries correlation; EPS, expressed populati-
logical trend is to fit a modified negative exponential curve on signal.
(or a straight line with slope ≤ 0. BAI series were pre-withe-
ned using a first-order autoregression process to normalize 3.2. Growth variability and patterns between sites
the variance [39]. This procedure keeps the low-frequency Abies borisii-regis trees at both sites showed high interannu-
variability of growth integrated with climatic conditions and al growth variability (Fig. 1). Considering the upper site, we
removes the age-related growth trends. Standardized series observed a growth pattern characterized by a period (1915-
of indexed BAI (iBAI) were used for further statistical analy- 1930) showing severe growth reduction followed by incre-
sis. ased growth trend up to the year 1960. The radial growth
decreased again for the following period until the year of
2.4 Statistical analysis
sampling (2011). At the lower site, it was found a different
Linear regression analyses were employed to investigate growth pattern of EW, LW and TRW compared to the up-
the relationships among the radial growth variables (EW, per site, characterised by a combination of periods with low
LW, TRW) considered in the study. The possible influence (1940-1960, 1980-1995) and high (1961-1980, 1996-2010)
of previous year growth on current year growth was inves- growth in all radial growth components.
tigated by means of Pearson coefficient of correlation. The 4
impact of climatic factors on annual growth of A. borisii-re- EW
LW
Upper site
RW
gis trees was studied by correlating iBAI series with clima- 3
tic variables (mean monthly temperature and total monthly 2

precipitation) over the 1950-2010 period. The period con-
1
sidered for correlation analyses spans from January to De-
Radial growth (mm)
cember of the year of growth. Finally, Pearson correlation 0

1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010
coefficient was used to investigate the drought impact on ra-
5
dial growth variables. In particular, correlation analysis was Lower site
4
carried out between the drought indices SPI, SPEI and the
radial growth residual chronologies of iBAI. Prior to assess 3
the drought-growth correlations, the tendency in SPI, SPEI 2
time series was removed using a linear tendency in each 1
monthly series [12]SPI. 0

1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010
Year
3. RESULTS AND DISCUSSION
Figure 1: Raw mean radial growth chronologies of earlywood (EW), la-
tewood (LW) and tree-ring (TRW) width of A. borisii-regis from SE Albania
3.1 Characteristics of the radial growth chronologies
Trees at the upper site were older (110 vs. 70 years) and Mean growth differed significantly between sites for all radi-
showed lower mean diameter (39.74 vs. 46.30 cm) than at al growth components (Fig. 2). We observed higher growth
the lower site. EW, LW and TRW also differed between sites, of EW, LW and TRW series at the lower than the upper site.
characterized by highest values at the lower site (Table 1). Mean growth decreased as trees aged at the upper site in-
Mean correlation between trees (Rbar), the mean sensitivity dicating that A. borisii-regis trees at this site tend to reduce
(MSx) and the expressed population signal (EPS) showed growth after 60 years of age contrary to younger trees at the
greater values at the lower than the upper site, for all ra- lower site, which tend to have high growth rates in the last

20 years (Fig. 1). The radial growth components showed sig- current year EW, LW and TRW growth, respectively. The
nificant relationship with each other at both locations du- current year growth components were also highly related
ring the year of tree ring formation (Fig. 3). Particularly high with previous year EW growth, especially the TRW. These
were the influences of EW width on TRW and somehow relationships were found to be stronger at the upper as com-
lower on LW. These positive relationships showed higher pared to the lower site.
strength when considering trees at the upper rather than the
Table 2: Pearson correlation coefficient calculated among the raw chro-
lower site. nologies of earlywood, latewood and tree-ring width.
Upper site EWt-1 LWt-1 TRWt-1
EW 0.83 0.52 0.79
LW 0.63 0.71 0.72
TRW 0.83 0.64 0.84
Lower site
EW 0.69 0.47 0.65
LW 0.57 0.63 0.66
TRW 0.71 0.60 0.73
Abbreviations: EW, LW, TRW as in Table 1. t-1 previous year. All correlations
are statistically significant (P < 0.5)
3.3. Growth responses to climate and drought stress

Figure 2: Variability of earlywood (EW), latewood (LW) and tree-ring modulated by topography and trees age
(TRW) width raw chronologies at the study sites. Horizontal black lines
indicate mean values. The correlation analyses indicated that sites differing in slo-
pe, elevation, and trees age showed different response of
iBAI to the climatic factors (Fig. 4). At the upper site we
found positive and significant relationship of iBAI only with
July precipitation, whereas at the lower site such relations-
hip was observed with June and July precipitation. More-
over, trees at the lower site demonstrated positive associ-
ations of iBAI with February temperatures. Radial growth
showed higher relationship with precipitation as compared
to temperature, particularly at the upper site. The relations-
hip between tree growth and climate conditions became
stronger as elevation increased. Overall, younger trees at the
lower site presented weaker but longer iBAI responses to
precipitation than older trees at the upper site.
The radial growth variable (iBAI) at both sites responded
significantly to the SPI and SPEI drought indices (Fig. 5).
This indicates that both drought indices were useful for
identifying drought impact on tree radial growth. However,
the strength of iBAI response at the respective sites was dif-
Figure 3: Relationships between growth variables at the respective sites.
For each relationship it is presented regression equation, the correlation
ferent for each of the drought indices, being higher in the
value (r) between the variables and the significance level (p). case of SPI drought index. iBAI at the lower site responded
significantly to SPI up to 18 months cumulative time scale,
All radial growth components showed dependency also to
showing the highest association with the drought index at
the previous year growth (Table 2). Particularly high was the
time scale of 5 months in August (r = 0.45, p < 0.01). At the
influence of previous year EW, LW and TRW growth on the
0.5
T Upper site
0.4 T Lower site
Correlation coefficient
P Upper site
0.3 P Lower site
0.2
0.1
0.0
-0.1
-0.2
-0.3
J F M A M J J A S O N D
Months
Figure 4: Correlation coefficients calculated between indexed basal area (iBAI) chronologies of the two studied sites and monthly climatic variables
(mean temperature and total precipitation). Radial growth is related with climate data from the year of tree-ring formation. The significance level (P <
0.05) is indicated by dashed horizontal lines.

.
upper site we observed lower responsiveness of iBAI to the cated in very low elevation, A. borisii-regis trees can grow
SPI drought index as compared to the lower site. However, in that area most probably due to their north facing aspects
at the upper site iBAI demonstrated positive significant rela- and cool climate conditions influenced by the Vjosa River
tionship with the SPI up to 8 months cumulative time scale, flowing nearby (high air humidity). Moreover the presen-
showing the highest correlation with the SPI at time scale of ce of fog is very often in the area which could increase air
4 months in August (r = 0.37, p < 0.01). humidity and affect temperature conditions and growth
responses to climate and drought as found elsewhere [41].
Considering SPEI, it was observed a similar pattern in
The positive relationship of February temperature and iBAI
drought-growth associations between sites as in the case of
growth at the lower site could be explained by the fact that
SPI. At the upper site tree radial growth showed the hig-
higher temperatures would advance the onset of growing se-
hest association with drought indices at lower time scales
ason by heating soil and stem meristems [42]. The positive
and decreased gradually as we moved to higher cumulative
association with summer precipitation indicates high de-
time scales. At the lower site, the drought impact was low
pendence of tree radial growth to water availability during
(although significant) at lower time scales and increased to
this season. This is particularly the case of lower site as the
reach the maximum at cumulative scale of 8 months and
precipitation-growth relationship was significant for a two-
decreased afterwards.
month period (June-July), whereas at the upper site it lasted
Upper site Lower site
D
N
D
N
-0.2
-0.1
one month (July) but showed higher correlation value. The
O
S
O
S
0.0
0.1 longer responsiveness to cumulative drought conditions of
0.2
A A 0.3
younger trees at the lower as compared to the upper site
Months
J J 0.4
J
M
J
M
0.5
infers that A. borisii-regis trees at the lower site are more
A
M
A
M
sensitive to cumulative spring-summer water deficits me-
F
J
F
J
diated by warming-triggered increased evapotranspiration.
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
Previous research revealed that old trees show higher resis-
Temporal scale SPI (months)
D D tance to drought events than young trees, but young trees
N N
O O are more resilient [43]. It is established that A. borisii-re-
S S
A A gis radial growth is responsive to cumulative water deficit
Months
J J
J J during summer months being negatively affected by high
M M
A A temperature conditions during the growing season [44].
M M
F F High temperatures rise the evaporation, and water loss by
J J
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 means of transpiration [14,27]. At the upper site, short time
Temporal scale SPEI (months) scale cumulative drought stress affected significantly radi-
Figure 5: Response of iBAI chronologies from upper and lower site to al growth of A. borisii-regis trees, indicating the low water
monthly Standardized Precipitation Index (SPI) and Standardized Preci-
pitation Evaporation Index (SPEI) series at cumulative time scales during consumption efficiency of trees in this area and low usage of
the period 1950-2010. Bold black solid lines frame significant correlations ground water, which could be used to compensate the water
(P < 0.05). reduction in summer. This performance could be related to
topography, particularly to the very steep slopes the site is
4. DISCUSSION located as it affects the surface runoff and soil water holding
This research showed that site variables and tree age could capacity [45].
modulate A. borisii-regis growth responses to climate and
drought stress along altitudinal gradients. This emphasi- 5. CONCLUSION
zes the fact that variations in local topography and tree age
In conclusion, drier and warmer summer climate will be
should be taken into consideration to properly understand
the major driver to the growth of A. borisii-regis trees in
how A. borisii-regis forests respond to changing climate
the study area. These climatic conditions are expected to
conditions in terms of tree growth variability and produ-
have a more aggravated effect at the lower site as trees there
ction. As elevation increased, MW, MSx and Rbar of the
are more responsive to precipitation and cumulative drou-
radial growth components decreased which differs from
ght conditions compared to the upper site. Therefore, site
what other studies have found (increase of MSx and Rbar
(elevation, slope, and aspects) and tree (age) characteristics
with elevation due to harsher environmental conditions)
should be considered to appropriately assess and determine
along elevation gradients [40]. Such discrepancy could be
the impact of climate warming on growth of A. borisii-regis
mainly related to different microclimate conditions the fo-
forests along altitudinal gradients.
rests face at the respective sites due to the local topography
and high elevation gradient, which could influence how tree
REFERENCES
radial growth responds to climate. Previous studies found
that local topographical variations and soil depth probab- [1] Sterl, A., Severijns, C., Dijkstra, H., Hazeleger, W., Jan van Oldenborgh,
G., van den Broeke, M., et al. (2008) When can we expect extremely
ly modulate differently the amount of water in the soil and
high surface temperatures? Geophysical Research Letters. 35 (14),.
tree variables (dbh, age) [16]. Although the lower site is lo-

[2] Albright, W.L. and Peterson, D.L. (2013) Tree growth and climate [19] Wang, H., Ge, Q., Dai, J., and Tao, Z. (2015) Geographical pattern
in the Pacific Northwest, North America: a broad-scale analysis of in first bloom variability and its relation to temperature sensitivity
changing growth environments. Journal of Biogeography. 40 (11), in the USA and China. International Journal of Biometeorology. 59
2119–2133. (8), 961–969.
[3] Giorgi, F. and Lionello, P. (2008) Climate change projections for [20] Rozas, V., Lamas, S., and García-González, I. (2009) Differential tree-
the Mediterranean region. Global and Planetary Change. 63 (2–3), growth responses to local and large-scale climatic variation in two
90–104. Pinus and two Quercus species in Northwest Spain. Ecoscience. 16
(3), 299–310.
[4] Gazol, A., Camarero, J.J., Anderegg, W.R.L., and Vicente‐Serrano,
S.M. (2017) Impacts of droughts on the growth resilience of Nort- [21] Linares, J.C., Taïqui, L., Sangüesa-Barreda, G., Seco, J.I., and Camarero,
hern Hemisphere forests. Global Ecology and Biogeography. 26 (2), J.J. (2013) Age-related drought sensitivity of Atlas cedar (Cedrus at-
166–176. lantica) in the Moroccan Middle Atlas forests. Dendrochronologia.
31 (2), 88–96.
[5] Bruci, E. (2007) Climate change projection for South Eastern Euro-
pe. HMI, Tirana Polytechnic University, Tirana, Albania. [22] Bond, B.J. (2000) Age-related changes in photosynthesis of woody
plants. Trends in Plant Science. 5 (8), 349–353.
[6] Greenwood, S., Ruiz‐Benito, P., Martínez‐Vilalta, J., Lloret, F., Kitz-
berger, T., Allen, C.D., et al. (2017) Tree mortality across biomes is [23] Macias, M., Andreu, L., Bosch, O., Camarero, J.J., and Gutiérrez, E.
promoted by drought intensity, lower wood density and higher (2006) Increasing aridity is enhancing silver fir (Abies Alba Mill.) wa-
specific leaf area. Ecology Letters. 20 (4), 539–553. ter stress in its South-Western distribution limit. Climatic Change.
79 (3–4), 289–313.
[7] Linares, J.C. (2011) Biogeography and evolution of Abies (Pinaceae)
in the Mediterranean Basin: the roles of long-term climatic change [24] Hart, S.J. and Laroque, C.P. (2013) Searching for thresholds in clima-
and glacial refugia. Journal of Biogeography. 38 (4), 619–630. te–radial growth relationships of Engelmann spruce and subalpine
fir, Jasper National Park, Alberta, Canada. Dendrochronologia. 31
[8] Anderegg, W.R.L., Schwalm, C., Biondi, F., Camarero, J.J., Koch, G., Lit-
(1), 9–15.
vak, M., et al. (2015) Pervasive drought legacies in forest ecosystems
and their implications for carbon cycle models. Science. 349 (6247), [25] Andreu, L., Gutiérrez, E., Macias, M., Ribas, M., Bosch, O., and Cama-
528–532. rero, J.J. (2007) Climate increases regional tree-growth variability in
Iberian pine forests. Global Change Biology. 13 (4), 804–815.
[9] Greenwood, D.L. and Weisberg, P.J. (2008) Density-dependent tree
mortality in pinyon-juniper woodlands. Forest Ecology and Mana- [26] Martínez-Vilalta, J., López, B.C., Adell, N., Badiella, L., and Ninyerola,
gement. 255 (7), 2129–2137. M. (2008) Twentieth century increase of Scots pine radial growth in
NE Spain shows strong climate interactions. Global Change Biology.
[10] Bigler, C. and Bugmann, H. (2004) Predicting the time of tree death
14 (12), 2868–2881.
using dendrochronological data. Ecological Applications. 14 (3),
902–914. [27] Aussenac, G. (2002) Ecology and ecophysiology of circum-Medi-
terranean firs in the context of climate change. Annals of Forest
[11] Sarris, D., Christodoulakis, D., and Körner, C. (2007) Recent decline in
Science. 59 (8), 823–832.
precipitation and tree growth in the eastern Mediterranean. Global
Change Biology. 13 (6), 1187–1200. [28] Delcheva, M., Peev, D., and Nikolova, M. (2010) On the taxonomical
identity of Abies alba ssp. borisii-regis (Mattf.) Koz. et Andr. - morp-
[12] Pasho, E., Camarero, J.J., de Luis, M., and Vicente-Serrano, S.M. (2011)
hometry, flavonoids and chorology in Bulgaria. Botanica Serbica. 34
Impacts of drought at different time scales on forest growth across
(2), 127–132.
a wide climatic gradient in north-eastern Spain. Agricultural and
Forest Meteorology. 151 (12), 1800–1811. [29] FAO (1998) World reference base for soil resources. ISRIC and ISSS,
Rome.
[13] Dorman, M., Svoray, T., Perevolotsky, A., and Sarris, D. (2013) Forest
performance during two consecutive drought periods: diverging [30] Harris, I., Jones, P.D., Osborn, T.J., and Lister, D.H. (2014) Updated
long-term trends and short-term responses along a climatic gra- high-resolution grids of monthly climatic observations - the CRU
dient. Forest Ecology and Management. 310 1–9. TS3.10 Dataset. International Journal of Climatology. 34 (3), 623–
642.
[14] Linares, J.C. and Camarero, J.J. (2012) Growth patterns and sensitivity
to climate predict silver fir decline in the Spanish Pyrenees. Europe- [31] McKee, T.B.N., Doesken, J., and Kleist, J. (1993) The relationship of
an Journal of Forest Research. 131 (4), 1001–1012. drought frequency and duration to time scales. in: Eight Conf. Appl.
Climatol., American Meteorological Society, Anaheim, Californiapp.
[15] Gazol, A., Camarero, J.J., Gutiérrez, E., Popa, I., Andreu-Hayles, L.,
179–184.
Motta, R., et al. (2015) Distinct effects of climate warming on po-
pulations of silver fir (Abies alba) across Europe. Journal of Biogeog- [32] Vicente-Serrano, S.M., Beguería, S., and López-Moreno, J.I. (2010) A
raphy. 42 (6), 1150–1162. multiscalar drought index sensitive to global warming: the standar-
dized precipitation evapotranspiration index. Journal of Climate. 23
[16] Austin, M.P. and Niel, K.P.V. (2011) Improving species distribution
(7), 1696–1718.
models for climate change studies: variable selection and scale.
Journal of Biogeography. 38 (1), 1–8. [33] Vicente-Serrano, S.M. (2006) Differences in spatial patterns of drou-
ght on different time scales: an analysis of the Iberian Peninsula.
[17] Holst, T., Rost, J., and Mayer, H. (2005) Net radiation balance for two
Water Resources Management. 20 (1), 37–60.
forested slopes on opposite sides of a valley. International Journal of
Biometeorology. 49 (5), 275–284. [34] Fritts, H.C. (1976) Tree rings and climate. Academic Press, London.
[18] Leal, S., Melvin, T.M., Grabner, M., Wimmer, R., and Briffa, K.R. (2007) [35] Holmes, R.L. (1983) Computer-assisted quality control in tree ring
Tree-ring growth variability in the Austrian Alps: the influence of dating and measurement. Tree-Ring Bulletin. 43 69–78.
site, altitude, tree species and climate. Boreas. 36 (4), 426–440.
[36] Cook, E.R. (1985) A time series analysis approach to tree-ring stan-

.
dardization. University of Arizona, Tucson, USA.

[37] Wigley, T.M.L., Briffa, K.R., and Jones, P.D. (1984) On the average
value of correlated time-series, with applications in dendroclima-
tology and hydrometeorology. Journal of Climate and Applied Me-
teorology. 23 (2), 201–213.
[38] Biondi, F. and Qeadan, F. (2008) A theory-driven approach to tree-
ring standardization: defining the biological trend from expected
basal area increment. Tree-Ring Research. 64 (2), 81–96.
[39] Gea-Izquierdo, G., Montes, F., Gavilán, R.G., Cañellas, I., and Rubio, A.
(2015) Is this the end? Dynamics of a relict stand from pervasively
deforested ancient Iberian pine forests. European Journal of Forest
Research. 134 (3), 525–536.
[40] Splechtna, B.E., Dobrys, J., and Klinka, K. (2000) Tree-ring characte-
ristics of subalpine fir (Abies lasiocarpa (Hook.) Nutt.) in relation
to elevation and climatic fluctuations. Annals of Forest Science. 57
(2), 89–100.
[41] Liu, L.S., Shao, X.M., and Liang, E.Y. (2006) Climate signals from tree
ring chronologies of the upper and lower treelines in the Dulan
region of the Northeastern Qinghai-Tibetan Plateau. Journal of In-
tegrative Plant Biology. 48 (3), 278–285.
[42] Li, X., Liang, E., Gričar, J., Prislan, P., Rossi, S., and Čufar, K. (2013) Age
dependence of xylogenesis and its climatic sensitivity in Smith fir on
the south-eastern Tibetan Plateau. Tree Physiology. 33 (1), 48–56.
[43] Suarez, M.L., Ghermandi, L., and Kitzberger, T. (2004) Factors pre-
disposing episodic drought-induced tree mortality in Nothofagus–
site, climatic sensitivity and growth trends. Journal of Ecology. 92
(6), 954–966.
[44] Pasho, E., Toromani, E., and Alla, A.Q. (2014) Climatic impact on
tree-ring widths in Abies borisii-regis forests from South-East Alba-
nia. Dendrochronologia. 32 (3), 237–244.
[45] Fekedulegn, D., Hicks Jr., R.R., and Colbert, J.J. (2003) Influence of
topographic aspect, precipitation and drought on radial growth of
four major tree species in an Appalachian watershed. Forest Eco-
logy and Management. 177 (1–3), 409–425.


Conference Paper
Oral Presentation
Evaluation and Comparison of Tree Growth Dynamics in Two Co-

Occurring Pine Species
Edmond Pasho1, Arben Q. Alla2*, Visar Mataj3
Fakulteti i Shkencave Pyjore, Universiteti Bujqësor i Tiranës, Rruga Taulantët nr.1, Kodër-Kamëz, 1029 Tirana, Albania
1,2
Abstract
This study aimed at evaluating and comparing growth dynamics of two forest species (Pinus radiata and
Pinus pinea) located at three sites (Dardhas, Dëshiran, Ardenicë) in Albania where they have been used for
afforestation. By analysing and evaluating growth of the exotic species P. radiata and native species P. pinea,
we can obtain valuable information about the adaptation of exotic species to the ecological conditions in
Albania. The methodology consisted on dendrometric tree parameters measurements (diameter, height) and
radial growth samples extraction which were then measured and analysed using dendrochronological methods.
ANOVA analysis was employed to compare mean growth values of measured variables in both species, whereas
linear regression analysis was used to evaluate the relation/dependency of the variables to each other. The study
revealed statistically significant higher values of mean diameter in P. radiata trees compared to P. pinea only
at Ardenicë, while the opposite was observed at Dardhas. Trees height in P. radiata were higher than those
of P. pinea, especially at Dëshiran. Trees diameter showed significant positive correlations with trees height
at all study sites. Statistically significant differences were observed between growth variables in both species.
The earlywood width and tree-ring width were higher in P. pinea, whereas the latewood width was higher in P.
radiata. The highest values of radial growth in P. pinea trees were found at Dardhas, whereas in P. radiata at
Ardenicë. Both species showed considerable variability among sites even in terms of minimum and maximum
values of radial growth components. Regarding P. pinea, minimum values of earlywood width were observed
at Ardenicë, while the maximum ones at Dardhas and Dëshiran. In P. radiata trees it was found significant
correlation of latewood width and tree-ring width with earlywood width, as well as significant association of
latewood width with tree-ring width at Ardenicë and Dëshiran. Based on the results of this study we conclude
that the relatively high growth values of P. radiata trees indicate that the site conditions in Albania are consistent
with its requirements. Therefore, this species should be considered for short cycle timber production especially
in degraded areas, reducing exploitation of other forest species.
Keywords: Pinus radiata, Pinus pinea, growth dynamics, dendrochronology, statistics.
1. INTRODUCTION growing results at the coastal hilly provinces, at sites with

Exotic forest species used for afforestation are highly impor- deep soils where the average annual temperature reaches
tant due to their rapid growth and large volume of biomass about 13°C [3]. Compared to other pine species but also to
production in a relatively short time, moderate ecological poplar and eucalyptus, P. radiata is characterized by high
requirements, high adaptability to extreme temperatures, nutrient demand, rapid growth and ability to produce tim-
diseases, soils of varying quality, high quality of the wood ber in less than 30 years of age. P. radiata forests are gene-
and the pleasant environment they create [1]. These chara- rally adapted to local site conditions of the area where they
cteristics have expanded the cultivation range of these spe- are planted, favoured by the high species plasticity [3,4]. The
cies worldwide [1]. Among the exotic forest species, Pinus maximum growth rates in this species occurs in spring and
radiata D. Don has been widely used for afforestation not summer but it continues throughout the year although at
only because of the success it has shown in terms of rapid low rates [5]. Abiotic factors that influence the growth of
growth, high productivity and quality of timber, but also for P. radiata include climate, topography and soil (moisture,
a variety of other values such as: erosion control, improved depth, water holding capacity, nutrient levels, etc) [5]. These
water quantity and quality, carbon sequestration and con- factors affect physiological processes occurring in tree such
servation, very positive impact on rural landscapes of high as carbon assimilation, diffuse conductivity and water use ef-
recreation value, etc. [2]. This species has provided the best ficiency [6]whereas cultivation, ripping, weed control, mulc-
Email: benialla@gmail.com
.
hing andheavier thinning regimes are recommended for dry aims to evaluate the growth dynamics of P. radiata and P. pi-
sites. Management of nutrients to improve growth includes nea species and to investigate the adaptation of P. radiata to
some of the practices listed above which enhance moisture the site conditions in Albania. Such information is of great
relationships. Nutrient conservation measures and the sele- importance to forest specialists for the use of P. radiata for
ction of planting stock with better root systems to explore afforestation, on areas with potential for the development
the soil are suggested as methods to improve growth, along of fast-growing species, areas covered with shrubs or other
with the direct application of nutrients in fertiliser, sewage species of low economic value, for timber production or
effluents and wastes. Responses to a questionnaire distri- other environmental purposes. The objectives of this study
buted to the major forestry enterprises in Australia showed are: (1) to evaluate the variability of growth parameters (dia-
that practices with very conspicuous benefits (e.g. weed meter, height, secondary growth (earlywood, latewood, tre-
control. P.radiata forests have been established in a variety e-ring width, basal area)) and their relation in exotic species
of climatic conditions but have been better adapted mostly P. radiata and native species P. pinea; (2) to compare the
in temperate areas where the summer is relatively dry. In growth variability between these species to understand the
Albania, P. radiata was planted experimentally in Durrës, development and adaptation of P. radiata in Albania.
Kruja, Lushnja, Dumre of Elbasan, during the years 1975-
1980, to investigate the ability of this species to adapt, grow 2. MATERIALS AND METHODS
and develop outside its natural range but under comparable 2.1 Study area
ecological conditions. According to Postoli (1985) [7], young
radiata trees achieve considerable growth especially in hei- The sites considered in this study are located in the area of
ght, indicating that the climatic conditions where this spe- Lushnja and Elbasan, respectively at the Ardenicë, Dëshi-
cies is planted in Albania meet its requirements. Although P. ran and Dardhas (Table 1). Sites show differences in terms
radiata trees grow better in deep, light soils and with a high of topographic factors and the co-occurring vegetation of
nutrient content, they can also grow in heavy soils, high mo- the studied species (Table 1). The elevation ranges from 100
isture levels in winter and severe droughts in summer [7]. meters to 190 meters above sea level, climate is Mediterra-
P. radiata starts the rapid growth in diameter and height as nean, characterized by mild and humid autumn and winter
early as 4 years of age, and that of volume at 9 years of age, while spring and summer are drier and hotter. The soils are
which can continue even beyond 14 years of age [7]. Howe- grey-brown.
ver, in the recent decades, ecological conditions, in parti- P. radiata and P. pinea afforestation presented great varia-
cular climate in Albania, have shown significant variability bility concerning their condition which was related to the
characterized by rising temperatures and reduced rainfall influence of human factor. At Ardenicë, it was observed
which is expected to continue throughout this century [8]. the highest damage to the P. radiata forest where, as a re-
Consequently, there is uncertainty about the adaptability of sult of illegal cutting, exists only a few individuals scatte-
P. radiata to climate change in the last 30 years. P. pinea L is red in a considerable distance from each other. Such open
a species that grows naturally in the Mediterranean region. growing conditions are associated with large increases in
Its natural and artificial areal extends up to 600-800 m of diameter and height. P. pinea at Ardenicë is characterized
elevation, which coincides with the Lauretum and the warm by high density due to the tree planting scheme (2m x 2m)
Castanetum subzone. P. pinea is a xerophil species that nee- and the lack of silvicultural interventions. At Dardhas, P. ra-
ds light and heat to grow, but with low soil requirements [9]. diata and P. pinea form mixed stand, which has also been
It grows very well on coastal areas and alluvial gulf lands. P. affected negatively by humans as we observed clear signs of
pinea is considered a very valuable species for afforestation tree cuttings, damages in the standing trees, fire signs, etc.
of coastal rivers and dunes [10]with greater sensitivity in re- A large number of P. radiata trees at this site have cracks
cent years due to increasing aridity. A common dendrocli- and deformities and there are evidences of exposure to va-
matic signal among sites was found, suggesting that climate rious diseases. At Dëshiran, the condition of P. radiata and
change is the main responsible for the observed variation in P. pinea forests was better as no high damage was observed,
tree growth.ContextUnderstanding the response of Medi- although the stand is located near the inhabited areas. Both
terranean forests to climate change is required to assess the- species presented high growth due to the moderate density
ir vulnerability and to develop measures that may limit the of trees in this stand.
impact of future climate change.AimsWe analyzed the sensi-
tivity of several populations of Pinus pinea (Stone pine. Na-
turally, in Albania it grows at Divjaka and Pishë-Poro areas 2.2 Dendrometric data collection and radial growth
[9]. It has been extended through afforestation to the coastal sampling
forest belt as well as to some inland areas. P. pinea has also
Data collection, tree measurement and radial growth samp-
been used for afforestation as a concomitant species of P.
ling was performed on randomly selected trees of P. radiata
radiata. Therefore, it is important to compare their growth
and P. Pinea. Initially, we recorded the geographical coordi-
in order to draw accurate conclusions about the growth of P.
nates, elevation, slope and aspect at each site. For each ran-
Radiata, which is most relevant to this study. This research

Evaluation and Comparison of Tree Growth Dynamics in Two Co-Occurring Pine Species
Table 1: Description of study sites.

Slope
Study area Location Elevation (m) Aspect Soil type Co-ocurring species
(%)
40°49’08”N Grey- Pinus pinea, P. halepensis, Carpinus orientalis, Quercus pubescent,
Ardenicë 180 32 JL
19°35’39”E brown Paliurus spina-christi
40°58’11”N Grey- Pinus pinea, Carpinus orientalis, Quercus cerris, Q. frainetto, Cratae-
Dardhas 190 30 VL
19°45’19”E brown gus monogyna, Prunus spinosa, Spartum junceum, Fraxinus ornus
Pinus pinea, P. maritima, Quercus pubescent, Q. frainetto, Q.
40°53’24”N Grey- cerris, Paliurus spina-christi, Cornus sanguinea, Ulmus campestre,
Dëshiran 100 4 JL
19°57’09”E brown Crataegus monogyna, Prunus spinosa, Juniperus oxycedrus, Cercis
siliquastrum, Pyrus amygdaliformis, Fraxinus ornus
Table 2: Comparison of means (F and P values) of the dbh and heights of P. radiata and P. pinea between study sites.
Ardenicë Dardhas
P. radiata
Dbh Height Dbh Height
Dbh 13.36 (0.0012)
Dardhas
Height 1.06 (0.3134)
Dbh 4.22 (0.0479) 13.32 (0.001)
Dëshiran
Height 208.64 (<0.0001) 114.54 (<0.0001)
P. pinea
Dbh 72.22 (<0.0001)

Dardhas
Height 8.43 (0.0064)
Dëshiran Dbh 43.28 (<0.0001) 0.80 (0.3760)
Height 58.94 (<0.0001) 25.84 (<0.0001)
domly selected tree, height (h) and diameter at breast height pare the mean values of growth variables (d1.3, h, earlywood
(dbh) were measured and then radial growth samples were width, latewood width, tree-ring width, BAI) within species
extracted at breast height using a Pressler increment borer, and among study sites, and then between species and study
to determine seasonal (earlywood and latewood) and annual sites. The relation of radial growth variables with each other
(ring width) variations in diameter growth. as well as with the tree height were investigated through the
use of linear regressions, where first the relationships betwe-
2.3 Preparation and measurement of radial growth en dbh and tree height for each species and study site were
samples analysed, then possible associations among radial growth
Radial growth samples were fixed on wooden supports and variables were investigated
polished with the objective to easily detect each annual tree
ring. All samples were visually cross-dated, which is a pro- 3. RESULTS AND DISCUSSION
cedure that guarantees accuracy in determining the years
3.1 Variability of dendrometric variables and their
in which the tree rings are formed. Then, the earlywood,
relationships
latewood and tree-ring widths were measured with an ac-
curacy up to 0.001 mm using a LINTAB measuring device Comparison of dbh and heights revealed clear differences
(Rinntech, Germany) and the TSAP software. The quality of between the two species in terms of growth (Table 2, Fig.
visual cross-dating was verified using COFECHA program 1). P. radiata showed higher values of dbh at Ardenicë and
[11]. The growth of earlywood, latewood and tree-ring wi- Deshiran, while at Dardhas P. pinea presented higher values
dth were calculated in percentage for each species and study of dbh.
site. In order to estimate basal area growth, the tree-ring wi- Regarding the tree height, there were clear and significant
dth data were transformed to basal area increment (BAI). differences between species, where P. radiata trees heights
BAI was calculated from the cross-dated series of radial dominated over those of P. pinea (Dëshiran). In the case of
growth according to the following formula: P. radiata, dbh were statistically different among sites (Table
2). Tree heights showed significant differences between Dës-
(1)
hiran and Ardenicë as well as between Dëshiran and Dard-
where r is the radius of the tree and n is the year of tree
has. Regarding P. pinea, significant differences in diameters
ring formation. Then, the mean chronologies of basal area
were observed between Dardhas and Ardenicë as well as
growth were calculated for each species and site.
Dëshiran and Ardenicë. Significant differences among sites
2.4 Statistical analysis were also observed regarding trees height. Linear regressi-
on analysis revealed significant association between height
ANOVA analysis was employed to evaluate changes in
and dbh at Ardenicë for both species, whereas at Dardhas
growth between species by comparing means of variables.
this relationship was observed only in the case of P. pinea
More specifically, ANOVA analysis was firstly used to com-
(Fig. 2). In P. radiata, significant and positive relationship

.
was found between dbh and height at Dëshiran. In general, 3.2 Comparison of dendrometric and radial growth
a greater association of dbh with height for both species was variables between studied species
observed at the Ardenicë. Variables considered in this study resulted to be statistical-
50
Pinus radiata ly different among sites (Table 3). In the case of P. radiata,
Pinus pinea
40 dbh, height, earlywood width, latewood width and BAI were
found to be different among the three study sites. Diameter
Dbh (cm)
30
at breast height and BAI were statistically different among
20
sites, whereas tree heights and the latewood width at Dës-
F = 51.39 F = 10.70 F = 0.68
hiran and earlywood width at Dardhas were statistically dif-
10
P = <0.0001 P = 0.0028 P = 0.4137 ferent from the other two sites. P. pinea showed significant
22
growth variability among all variables considered. BAI and
20
18 earlywood width at Ardenicë were different from the other
Height (m)
16 two study sites, while tree height, latewood width, tree-ring

14
12
width and BAI were statistically different among all sites.
10
8 F = 11.31 F = 4.94 F = 137.44 4.3 Variability of radial growth parameters, comparison
P = 0.0021 P = 0.0342 P = <0.0001
6 and relationship among them
Ardenicë Dardhas Dëshiran
In P. radiata we found significant differences of earlywood
Figure 1: Dbh and height variability for each species and study site. The
horizontal thick line represents the average value. width between sites Dardhas and Ardenicë, Dëshiran and
Ardenicë Dardhas (Table 4). Latewood width resulted statistically dif-
16
Pinus radiata
12
Pinus pinea ferent between Dëshiran and Ardenicë as well as Dëshiran
y = 0.2021x + 5.474 y = 0.3284x + 3.989
14 r = 0.80 r = 0.87 and Dardhas. BAI showed significant differences among all
Height (m)
Height (m)
p = 0.0003 11 p < 0.0001

12 sites. Significant changes in earlywood width were observed
10
10
in P. Pinea, between Dardhas and Ardenicë, Dëshiran and
9
Ardenicë. Latewood width, tree-ring width and BAI showed
8
20 25 30 35 40 45 50 16 18 20 22 24 high growth variability among sites.
Dbh (cm) Dbh (cm)
18
Dardhas
16
Considering the tree growth variability between species and
Pinus pinea
16
Pinus radiata
y = 0.1282x + 9.9105 y = 0.1827x + 6.1445
among sites, earlywood width resulted statistically different
14
r = 0.27 r = 0.63
between P. radiata and P. pinea at all sites (Figure 3). The hi-
Height (m)
Height (m)
14 p = 0.0039
p = 0.4049
12 12
ghest values of earlywood width were observed in P. radiata
10
10 only at Ardenicë, whereas at the other two sites the earlywo-
8
6 8
od width showed higher values in P. pinea. Latewood wi-
14 16 18 20 22 24 26 28 30 20 25 30 35 40
dth was higher in P. radiata compared to P. pinea, but these
Dbh (cm) Dbh (cm)
Dëshiran changes were statistically significant only at Ardenicë and
24
Pinus radiata
18
Pinus pinea Dardhas. Tree-ring width presented the same growth pat-
y = 0.2494x + 12.931 y = 0.0088x + 13.7
22 r = 0.55 16 r = 0.03 tern as earlywood width did, characterised by higher values
Height (m)
Height (m)
p = 0.0121 p = 0.9161
20 14 in P. radiata at Ardenicë, while at Dardhas and Dëshiran
18 12
P. pinea resulted in greater tree-ring width than P. radiata.
These differences in growth were significant only at Arde-
16 10
20 25 30 35 40 20 25 30 35 40 nicë and Dëshiran. BAI showed a similar growth pattern as
Dbh (cm) Dbh (cm) did the tree-ring width. P. radiata presented superiority to
Figure 2: Relationship between dbh and height for each species and P. pinea in terms of BAI at Ardenicë site, while at the other
study site. For each case, the regression equation, the correlation values
two sites P. pinea showed higher growth in BAI compared
between the variables (r) and the level of confidence (p) are presented.
Table 3: Mean ± standard error of growth variables and their statistical parameters (F, P).
P. radiata Nr. trees Dbh(cm) Height (m) EWW (mm) LWW (mm) TRW (mm) BAI (mm2)
Ardenicë 16 33.1 ± 1.9a 12.2 ± 0.5b 2.64 ± 0.08a 2.30 ± 0.07a 4.94 ± 0.13 21.43 ± 0.64a
Dardhas 14 24.1 ± 1.4c 13.0 ± 0.7b 2.25 ± 0.06b 2.43 ± 0.07a 4.69 ± 0.12 14.67 ± 0.53c
Dëshiran 20 29.4 ± 0.7b 20.3 ± 0.3a 2.61 ± 0.07a 2.07 ± 0.06b 4.68 ± 0.12 16.63 ± 0.38b
F 9.83 100.53 7.44 8.32 1.35 41.73
P 0.0003 <0.0001 0.0006 0.0003 0.2602 <0.0001
P. pinea
Ardenicë 17 20.0 ± 0.4b 10.6 ± 0.2c 1.82 ± 0.05b 0.76 ± 0.03c 2.60 ± 0.01c 6.52 ± 0.13c
Dardhas 19 29.6 ± 1.0a 11.6 ± 0.3b 3.36 ± 0.06a 1.57 ± 0.04b 4.93 ± 0.10b 17.69 ± 0.37b
Dëshiran 19 28.3 ± 1.1a 13.9 ± 0.4a 3.46 ± 0.06a 1.95 ± 0.04a 5.42 ± 0.09a 20.00 ± 0.55a
F 30.28 34.03 285.48 308.67 338.10 488.24
P <0.0001 <0.0001 <0.0001 <0.0001 <0.0001 <0.0001
Variables abbreviations: EWW, LWW, and TRW as in Table 5, BAI – basal area increment. The lowercase letters represent significant differences (P <0.05; see Tables 4 and 5)
among sites.
to P. radiata. These differences in growth proved statistically growth components at the studied sites. In P. pinea, mini-
significant for all three study sites. mum values of earlywood growth were observed at Arde-
nicë, while maximum ones at Dardhas. The same growth
P. radiata and P. pinea showed considerable variability
pattern was observed in the case of latewood and tree-ring
among sites even in terms of minimum and maximum va-
width in this species. At Dardhas, higher growth percentage
lues of radial growth components (Table 5). Minimum va-
of tree-ring width was composed of earlywood as compa-
lues of earlywood growth in P. radiata were observed at
red to latewood. The latter, occupied the higher percentages
Dardhas, while maximum ones were observed at Dëshiran.
of tree-ring width at Dëshiran. Generally, in P. pinea about
Latewood width showed an opposite pattern to that of ear-
2/3 of the tree-ring width is composed of earlywood, while
lywood width in terms of minimum and maximum values,
in P. Radiata, differences in percentage between earlywo-
since maximum growth values of latewood were achieved at
od and latewood growth are smaller. We found significant
Dardhas, while minimum ones at Dëshiran. The maximum
influence of earlywood width on latewood and tree-ring wi-
and minimum values of tree-ring width were found at Ar-
dth (Fig. 4). The variability of latewood and tree-ring width
denicë. The largest percentage of tree-ring width consisted
was significantly and considerably related to the variability
of earlywood width at Dëshiran, whereas latewood width
of earlywood width, at all sites and both species considered.
made up the greatest part of tree-ring width at Dardhas.
The same pattern was observed considering the relationship
P. pinea showed different growth pattern compared to P. ra- between latewood width and tree-ring width for both spe-
diata in terms of minimum and maximum values of radial cies. The radial growth components in P. radiata showed
Table 4: Comparison of mean values (F and P values) of earlywood (EW), latewood (LW), tree-ring (TRW) width and basal area increment (BAI) of Pinus
radiata and P. pinea among sites.
Ardenicë Dardhas
P. radiata
EWW LWW TRW BAI EWW LWW TRW BAI
EWW 14.76 (0.0001)
LWW 1.88 (0.1704)
Dardhas TRW 1.93 (0.1651)
62.12
BAI
(<0.0001)
11.78
EWW 0.10 (0.7537)
(0.0006)
LWW 6.81 (0.0092) 14.80 (0.0001)
Dëshiran
TRW 2.13 (0.1445) 0.01 (0.9460)
45.60
BAI 9.33 (0.0023)
(<0.0001)
P. pinea
361.04
EWW
(<0.0001)
300.04
LWW
(<0.0001)
Dardhas
382.61
TRW
(<0.0001)
1036.10
BAI
(<0.0001)
452.65
EWW 1.54 (0.2163)
(<0.0001)
646.29 41.20
LWW
(<0.0001) (<0.0001)
Dëshiran
604.55 13.79
TRW
(<0.0001) (0.0002)
815.97 12.52
BAI
(<0.0001) (0.0004)
Table 5: Minimum and maximum values of radial growth variables and percentage of earlywood and latewood versus tree-ring width
P. radiata EWW (mm) LWW (mm) TRW (mm) % EWW % LWW
Min. Max. Min. Max. Min. Max.
Ardenicë 0.15 11.39 0.13 8.20 0.29 18.45 53.82 46.18
Dardhas 0.11 7.66 0.26 10.52 0.37 17.27 48.37 51.63
Dëshiran 0.17 10.89 0.09 8.55 0.34 16.65 56.52 43.48
P. pinea
Ardenicë 0.03 7.93 0.03 4.66 0.06 11.17 69.35 30.65
Dardhas 0.22 11.25 0.20 7.79 0.51 15.60 69.50 30.50
Dëshiran 0.26 8.06 0.25 6.81 0.55 13.30 64.72 35.28
Variables abbreviations: EW – earlywood, LW – latewood, TRW – tree-ring width.

.
higher association with each other at Ardenicë and Dëshiran species. Consequently, the differences in growth between
as compared to Dardhas, in both species. At Ardenicë and species can be attributed to genetic factors. Changes in mi-
Dardhas, stronger relationship was observed between the nimum and maximum values of radial growth components
components of radial growth in Pinus pinea compared to between species and among study sites may be result of the
P. radiata, whereas at Deshiran the opposite was generally interaction between topographic and human factors. The
observed. north-eastern aspect of Dardhas and the moderate slope of
12 the terrain may have had a positive effect on P. pinea maxi-
Pinus radiata
mum radial growth rates at this site. Northern aspects are
Earlywood width (mm)
10 Pinus pinea
8 less exposed to solar radiation and consequently forest trees
6
have lower evapotranspiration and a positive water balan-
4
2
ce, reducing the impact of drought on tree growth [12,13]
0 an understanding of the tree–climate–site complex is ne-
F = 85.27; P < 0.0001 F = 138.87; P < 0.0001 F = 90.26; P < 0.0001
12 cessary. To achieve this, radial growth variability among 204
10
trees established before 1850 was studied in relation to both
Latewood width (mm)
6
climatic and site factors. Seventeen forest stands were samp-
4 led in the Spanish Central Pyrenees. Three species were stu-
2 died: Pinus uncinata, Abies alba, and Pinus sylvestris. For
0
F = 661.66; P < 0.0001 F = 127.66; P < 0.0001 F = 2.49; P = 0.1146 each tree, a ring-width residual chronology was built. All
20
trees cross-dated well, indicating a common influence of
Tree-ring width (mm)
15
the regional climate. For the 1952–1993 period, the radial
10
growth of all species, especially P. uncinata, was positively
5 correlated with warm Novembers during the year before
0 ring formation and warm Mays of the year the annual ring
100
F = 287.22; P < 0.0001 F = 2.36; P = 0.1249 F = 22.88; P < 0.0001 formed. Differences in species-stand elevation modulated
Basal area increment (mm )
2
80 the growth–climate associations. Radial growth in P. unci-

60 nata at high elevation sites was reduced when May tempe-
40 ratures were colder and May precipitation more abundant.
20 In the 20th century, two contrasting periods in radial growth
0 were observed: one (1900–1949.
F = 858.21; P < 0.0001 F = 23.24; P < 0.0001 F = 26.21; P < 0.0001
Latewood width (mm)
10 25 20

y = 0.6426x + 0.6065 y = 1.6426x + 0.6065 y = 2.7218x + 0.5092
Ardenicë r = 0.73 r = 0.94 r = 0.92
8 p < 0.0001
20 p < 0.0001
15
p < 0.0001
6 15
Figure 3: Variability of radial growth features for each species and study 10
4 10
site. The horizontal thick line represents the average value. Abbreviations 5
2 y = 0.4064x + 0.0215 5 y = 1.4064x + 0.0215 y = 1.8375x + 0.7104
as in Table 5. 0
r = 0.80
p < 0.0001
0
r = 0.98
p < 0.0001
0
r = 0.92
p < 0.0001
0 2 4 6 8 10 12 0 2 4 6 8 10 12 0 2 4 6 8 10
Earlywood width (mm) Earlywood width (mm) Latewood width (mm)
4. DISCUSSION
Latewood width (mm)
12 20 20
Dardhas y = 0.7831x + 0.6704

r = 0.69
y = 1.7831x + 0.6704
r = 0.91
y = 2.0401x + 1.731
r = 0.88
10 16 16
The study revealed high radial growth of P. radiata at Arde-
p < 0.0001 p < 0.0001 p < 0.0001
8
12 12
nicë, probably related to the fact that trees are located at a 6
4
8 8
considerable distance from each other due to illegal cutting 2 y = 0.4575x + 0.0293
r = 0.69
p < 0.0001
4 y = 1.4575x + 0.0293
r = 0.95
p < 0.0001
4 y = 1.6032x + 0.7843
r = 0.93
p < 0.0001
0 0 0
which has taken place at this site. As a result, better growing 0 2 4 6 8 10 12 0 2 4 6 8 10 12 0 2 4 6 8 10 12
Earlywood width (mm) Earlywood width (mm) Latewood width (mm)
conditions (space, light, water, nutrients, etc.) are created
Latewood width (mm)
10 21 21
y = 0.699x + 0.2472
Dëshiran y = 1.699x + 0.2472 y = 1.7911x + 1.922
for the standing trees, which achieve high growth rate. P.

r = 0.81
18
r = 0.96
18 r = 0.87
8 p < 0.0001 p < 0.0001 p < 0.0001
15 15
6
pinea at this site achieves lower growth rate compared to 4
12
9 y = 1.4654x + 0.3378
12
9 y = 1.9459x + 0.6494
r = 0.92 r = 0.94
P. radiata due to the high density and competition among 2 y = 0.4654x + 0.3378
r = 0.61
6
3
p < 0.0001
Pinus radiata
6
3
p < 0.0001
Pinus radiata
Pinus pinea Pinus pinea
trees, which comes from the planting scheme and the lack
p < 0.0001
0 0 0
0 2 4 6 8 10 12 0 2 4 6 8 10 12 0 2 4 6 8 10
of silvicultural operations. The higher growth of P. pinea at Earlywood width (mm) Earlywood width (mm) Latewood width (mm)
Dardhas compared to P. radiata may be related to the hu- Figure 4: Relationship between radial growth variables for each species
man disturbances that damaged mainly P. radiata trees. In and site. In each case, the regression equation as well as the correlation
values among variables (r) and the significance level (p) are presented.
addition, the significant slope of the terrain or the fire may Abbreviations as in Table 3.
have contributed to this result. All these factors together
may have exerted a more negative impact on growth of P. In addition, the maximum radial growth values of P. radiata
radiata trees than those of P. pinea, which are native in the at Ardenicë may be related to the very low density of trees at
area. No significant human disturbances, biotic or abiotic this area, providing more light, water and nutrients for the
factors affected tree growth at Dëshiran. Furthermore, the standing trees. These conditions may have somehow offset
flat terrain at this site avoids any potential impact of slope the negative impact of south-eastern aspects on P. radiata
on tree growth. Tree density at Dëshiran was moderate, trees. The minimum values of P. pinea growth observed at
guaranteeing optimal growing conditions for trees of both Ardenicë may be result of the combined effect of unfavou-

rable growing conditions mainly associated with excessive have shown vulnerability (crown damage) to unsuitable en-
tree density and slope of the ground, which may increase vironmental conditions and drought.
the risk of trees to be affected by drought. The dependence
of latewood and tree-ring width on earlywood growth at all 5. CONCLUSION
sites can be explained by the fact that the more earlywood is Exotic P. radiata species and native P. pinea species showed
produced, the greater is the number of tracheids formed and high growth variability among study sites. P. radiata pre-
the larger is their diameter which affects water conductivity sented higher height growth than P. pinea but radial growth
in tracheids and photosynthetic activity causing the produ- components generally resulted in greater values in P. pinea.
ction of more carbohydrates needed for latewood formation Dbd showed significant positive correlation with tree hei-
in summer and autumn [14]where low winter temperatures ghts at all sites, which implies that a significant percentage
and summer drought constrain growth.•Here, we analysed of tree height variability in P. radiata and P. pinea is related
intra-annual patterns of secondary growth in sympatric to the variability of tree diameters. Radial growth compo-
conifer species (Juniperus thurifera, Pinus halepensis and nents showed significant dependence on each other, main-
Pinus sylvestris. Consequently, more latewood and larger ly latewood and tree-ring width on earlywood width. This
tree-rings are formed which are result of earlywood and la- impact was observed at all sites and it was higher mainly in
tewood growth. P. pinea. Based on the above conclusions it is recommen-
Numerous studies have confirmed the influence of various ded that P. radiata should be used for the establishment of
factors such as ecological conditions, age, topography and new forests with a short production cycle due to its rapid
genetic factors on P. radiata growth [15,16]. According to a growth and high timber production. Furthermore, this spe-
study by Romanyà and Vallejo [17], growth and productivity cies should be planted in areas where its main climatic and
of P. radiata is conditioned by the soil quality and depth. edaphic requirements are met, reducing cutting and utiliza-
The authors suggest that this species should be planted mation of other native species.
inly in deep, fertile soils in order to achieve high growth rate
and production. According to a study by Wilkes [18], among REFERENCES
the major factors affecting P. radiata growth were soil mo- [1] Rollinson, S.W. (2012) Growth of a Pine Tree. The American Biology
isture and lack of dry winds. According to Mead [2], com- Teacher. 74 (9), 620–627.
pared to many other pine forests, P. radiata is characterised [2] Mead, D.J. (2013) Sustainable management of Pinus radiata planta-
by rapid growth but it necessarily requires optimal moisture tions. FAO, Rome.
conditions and fertile soils. The author also suggests that ge- [3] Zobel, B. and Talbert, J. (1984) Applied forest tree improvement.
netic improvement of seeds, good management practices, Wiley, New York.
use of fertilizers in nutrient deficient sites, protection from [4] Espinoza, S.E., Magni, C.R., Martinez, V.A., and Ivkovic, M. (2013) The
biotic and abiotic pests (drought, wind, low temperatures, effect of water availability on plastic responses and biomass alloca-
snow and fire) affect positively tree productivity in this spe- tion in early growth traits of Pinus radiate D. Don. Forest Systems.
cie. According to Seifert et al. [19], fire is an important fac- 22 (1), 3–14.
tor that affects radial growth of P. radiata trees as it causes [5] Richardson, B., Vanner, A., Ray, J., Davenhill, N., and Coker, G. (1996)
reduction of BAI during the first and second year after the Mechanisms of Pinus radiata growth suppression by some com-
fire.. Concerning P. pinea, Bachtobji Bouachir et al. [20]Pi- mon forest weed species. New Zealand Journal of Forestry Science.
26 (3), 421–437.
nus pinea and Pinus halepensis stands originally afforested
to stabilize sand dunes are often damaged. Our objective [6] Boosma, D.B. and Hunter, I.R. (1990) Effects of water, nutrients and
was to estimate the effect of distance from the shoreline on their interactions on tree growth, and plantation forest manage-
ment practices in Australasia: A review. Forest Ecology and Mana-
ring- width variation of two pine species, Pinus pinea and
gement. 30 (1), 455–476.
Pinus halepensis located in the Remel and Menzel Belgacem
coastal forest land. 15 to 30 trees of each species were selec- [7] Postoli, A. (1985) Studimi i ecurisë së rritjes së pishës radiatë në ter-
ritorin e Insitutit të Lartë Bujqësor. Buletini i Shkencave Bujqësore.
ted based on three dieback levels (low, moderate and severe
83–88.
canopy damage noted that on the Mediterranean coast, it
grows under drought stress conditions which has caused re- [8] Bruci, E. (2007) Climate change projection for South Eastern Euro-
pe. HMI, Tirana Polytechnic University, Tirana, Albania.
duction in radial growth and low development of crown and
needles. Study conducted by Cattaneo et al. [21] revealed [9] Marku, V. (2013) Dendrologjia. Graphic Line-01, Tiranë.
that P. pinea has lower water and nutrient competitiveness [10] Natalini, F., Correia, A.C., Vázquez-Piqué, J., and Alejano, R. (2015)
than P. halepensis, making it more difficult to coexist with Tree rings reflect growth adjustments and enhanced synchrony
other species in the same area. According to Popa et al. [22], among sites in Iberian stone pine (Pinus pinea L.) under climate
change. Annals of Forest Science. 72 (8), 1023–1033.
climate change positively impacted growth of P. pinea com-
pared to Picea abies achieving higher BAI growth rates at [11] Holmes, R.L. (1983) Computer-assisted quality control in tree ring
the same age. In Southeast Spain and along the Tyrrhenian dating and measurement. Tree-Ring Bulletin. 43 69–78.
coast of Tuscany (Italy), P. pinea showed high sensibility to [12] Tardif, J., Camarero, J.J., Ribas, M., and Gutiérrez, E. (2003) Spatiotem-
sea salt exposure [23,24]. Tunisian P. pinea coastal forests poral variability in tree growth in the central Pyrenees: climatic and

.
site influences. Ecological Monographs. 73 (2), 241–257.

[13] Sánchez-Salguero, R., Navarro, R.M., Camarero, J.J., and Fernán-
dez-Cancio, Á. (2010) Drought-induced growth decline of Aleppo
and maritime pine forests in south-eastern Spain. Forest Systems.
19 (3), 458–470.
[14] Camarero, J.J., Olano, J.M., and Parras, A. (2010) Plastic bimodal xy-
logenesis in conifers from continental Mediterranean climates. New
Phytologist. 185 (2), 471–480.
[15] Moore, J.R. (2000) Differences in maximum resistive bending mo-
ments of Pinus radiata trees grown on a range of soil types. Forest
Ecology and Management. 135 (1), 63–71.
[16] Carson, S.D., Cown, D.J., McKinley, R.B., and Moore, J.R. (2014) Effe-
cts of site, silviculture and seedlot on wood density and estimated
wood stiffness in radiata pine at mid-rotation. New Zealand Journal
of Forestry Science. 44 (1), 26.
[17] Romanyà, J. and Vallejo, V.R. (2004) Productivity of Pinus radiata
plantations in Spain in response to climate and soil. Forest Ecology
and Management. 195 (1), 177–189.
[18] Wilkes, J. (1991) Heartwood development and its relationship to
growth in Pinus radiata. Wood Science and Technology. 25 (2),
85–90.
[19] Seifert, T., Meincken, M., and Odhiambo, B.O. (2017) The effect of
surface fire on tree ring growth of Pinus radiata trees. Annals of Fo-
rest Science. 74 (2), 34.
[20] Bachtobji Bouachir, B., Khorchani, A., Guibal, F., El Aouni, M.H., and
Khaldi, A. (2017) Dendroecological study of Pinus halepensis and
Pinus pinea in northeast coastal dunes in Tunisia according to
distance from the shoreline and dieback intensity. Dendrochrono-
logia. 45 (Supplement C), 62–72.
[21] Cattaneo, N., Bravo-Oviedo, A., and Bravo, F. (2018) Analysis of tree
interactions in a mixed Mediterranean pine stand using competiti-
on indices. European Journal of Forest Research. 137 (1), 109–120.
[22] Popa, I., Nechita, C., and Hofgaard, A. (2017) Stand structure, recru-
itment and growth dynamics in mixed subalpine spruce and Swiss
stone pine forests in the Eastern Carpathians. Science of The Total
Environment. 598 (Supplement C), 1050–1057.
[23] Raventós, J., De Luís, M., Gras, M.J., Čufar, K., Gonzáles-Hidalgo, J.C.,
Bonet, A., et al. (2001) Growth of Pinus pinea and Pinus halepensis
as affected by dryness, marine spray and land use changes in a Me-
diterranean semiarid ecosystem. Dendrochronologia. 19 211–220.
[24] Raddi, S., Cherubini, P., Lauteri, M., and Magnani, F. (2009) The impa-
ct of sea erosion on coastal Pinus pinea stands: A diachronic analy-
sis combining tree-rings and ecological markers. Forest Ecology and
Management. 257 (3), 773–781.


Conference Paper
Oral Presentation
İki ve Üç Boyutlu Meme Kanseri Hücre Kültüründe Floresan

İşaretli Wheat Germ Aglutin’in Hücre Yüzey Glikan Profillerindeki
Etkilerinin Karşılaştırılması
Yosun Mater1*, Merve Adıyeke1, Günnur Demircan2
Gebze Teknik Üniversitesi, Fen Fakültesi, Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü, İstanbul, Türkiye
1
2
Demiroğlu Bilim Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji ve Genetik Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye
Özet
Amaç: Meme kanseri teşhisinde patolojik tetkikler gibi birçok yöntem kullanılmaktadır. Tüm bu tetkiklerin
ve yöntemlerin yanı sıra, kanser araştırmalarında glikobiyolojinin de önemi oldukça artmıştır. Son yıllarda üç
boyutlu hücre kültürleri ile yapılan çalışmalar canlı dokunun verdiği cevaba en yakın cevabı verdiği için iki
boyutlu hücre kültürleri ile yapılan çalışmalardan daha çok kabul görmektedir. Bu amaç doğrultusunda Östrojen
reseptör (-) özellik gösteren MDA-MB-231 iki (2D)ve üç (3D) boyutlu meme kanseri hücre hatlarının hücre
zarı yüzeylerinde görülen şeker rezidüleri miktar farklılıkları FITC-(Wheat Germ Aglutin) ile spesifik olarak
işaretlenmiş ve ışıma yoğunluğu göreceli olarak irdelenmiştir. Bu yöntem ile iki (2D)ve üç (3D) boyutlu kültüre
edilmiş meme kanseri hücre hatlarının membranlarında bulunan sialik asit birimlerindeki farklılıkları iki saat
gibi kısa bir zamanda, hassas olarak ayrılabildiğinin açıkça ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Çalışmamızda MDA-MB-231 hücre soyu kullanılmıştır. Çalışmada kullanılması planlanan
floresan işaretli lektin [FITC-(Wheat Germ Aglutin)] ilgili firmalardan satın alınmış ve kullanım protokolüne
uygun olarak hazırlanıp işaretlemeler yapılmıştır.
Bulgular: MDA-MB-231 meme kanseri hücre hatlarına FITC işaretli Wheat Germ Aglutinin uygulanmıştır. Bu
işaretleme sonucunda da hem 2D ve hem de 3D kültürde benzer yoğunlukta ışıma tespit edilmiştir.
Sonuç: Çalışmada kullanılan 2D ve 3D olarak kültüre edilmiş MDA-MB-231 hücre hattının membranların da
görülen benzer yoğunluktaki ışımalar önemli bulunmuştur. Hücrelere uygulanan iki saatlik boyama yöntemi
ile her iki boyutta hazırlanan meme kanseri hücre kültürleri hızlı ve hassas bir şekilde işaretlenmiştir. 3D
hücre kültüründe de benzer sonuçlar elde etmemiz canlı dokuda da aynı sürede, hassasiyette ve aynı sonuçlara
ulaşılabileceğinin göstergesidir. Aynı zamanda immmünofloresan işaretli lektinler yardımıyla, glikokonjugatların,
hızlı ve özgün ayrımda kullanılabilirliği gösterilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Meme kanseri, sferoid, lektin, glikolizasyon
Email: ymater@gtu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Climate impact on radial growth of Pinus radiata and P. pinea

plantations
Arben Q. Alla1*, Edmond Pasho2, Eneo Podo3, Visar Mataj4
Fakulteti i Shkencave Pyjore, Universiteti Bujqësor i Tiranës, Kodër-Kamëz, 1029 Tirana, Albania
1,2,3,4
Abstract
Fast growing trees species are worldwide used for afforestation far away from their natural distribution for
several purposes like soil protection, timber production, etc. This study aimed to evaluate and to compare
the impact of ecological conditions and topographic factors on the variability of radial growth of exotic Pinus
radiata D. Don and native Pinus pinea L. species growing in three different sites (Ardenicë, Dardhas and
Dëshiran) in Albania, where these species are used for afforestation. The main objective was to analyse, and
to evaluate the response of P. radiata and P. pinea to climate variability, and to provide valuable information on
the degree of their adaptation to climate conditions. The methodology consisted of sampling radial growth of
the aforementioned species at each study site using dendrochronological methods. Correlation analyses were
used to assess the impact of monthly climatic features (mean temperature, total precipitation, and potential
evapotranspiration) on radial growth variables (EW – earlywood, LW – latewood, TRW – tree-ring width, BAI
– basal area increment) of both species. The studied species showed high variability of interannual radial growth
features and different growth patterns, where P. radiata presented greater year-to-year variability of mean values
as compared to P. pinea. Climatic features showed relatively low impact on radial growth variables in P. radiata.
Radial growth of P. radiata was influenced positively by precipitation (May and July) at Ardenicë and Dëshiran, as
well as by the evapotranspiration at Ardenicë, but negatively by summer temperatures and evapotranspiration at
Dëshiran. Contrastingly, P. pinea presented relatively high dependence of radial growth components to climatic
features. May-July temperatures and evapotranspiration negatively affected the radial growth of P. pinea at
Ardenicë and Dardhas, whereas October-November temperatures and evapotranspiration of the previous
year showed positive influence on radial growth at Dëshiran. Furthermore, radial growth variables of P. pinea
were positively correlated with February precipitation at Ardenicë and June precipitation at Dëshiran, while
negatively correlated with August precipitation at Dëshiran. According to the results of this study, we conclude
that changing climate conditions associated with reduced precipitation and rising temperatures are expected to
have greater negative impacts on P. pinea than P. radiata species. These results are important to understand the
response, sensibility and flexibility of studied species to climatic variability, and to identify the most appropriate
strategies to mitigate climate change impacts mainly on P. pinea as P. radiata resulted more resilient in face of
changing climate conditions.
Keywords: Pinus radiata, Pinus pinea, dendrochronology, radial growth, climate.
1. INTRODUCTION tions probably due to the high plasticity of this species and
it is considered a drought tolerant species [2,3]. In Albania
Pinus radiata D. Don is a fast growing coniferous species
P. radiata was planted in 1975-1980 in experimental form
native of California and the natural geographical extent of
in several areas to explore the potential of this species to
this species is concentrated in coastal areas of California,
adapt, grow and develop outside its natural range but under
San Francisco, as well as on Guadelupe Island, Mexico [1].
comparable ecological conditions. According to Postoli [4],
P. radiata is used for afforestation in many areas worldwide,
P. radiata performed large increases at young age, especi-
in a wide variety of climatic conditions, with pronounced
ally in height, indicating that the climatic conditions where
oceanic climate such as Australia, New Zealand, but also
this pine was planted and developed were consistent with
in the Mediterranean basin such as Portugal, France, Spa-
its requirements. Best growing results were observed in the
in, England, Turkey, Italy, Syria, etc. [2]. When is planted in
coastal hilly areas with deep soils, where mean annual tem-
new environments, P. radiata easily adapts to local condi-
Climate impact on radial growth of Pinus radiata and P. pinea plantations
perature is about 13 °C, the coldest month around 4 °C and modelling [16] which predicts a trend of rising air tempera-
warmer month 21 °C [4]. Although it grows well in deep tures (2-4 °C) and a decrease in total annual precipitation
soils and with a high nutrient content, P. radiata can also (around −20%) for the Mediterranean region during the 21st
grow in heavy soils, with excessive humidity in winter and century, leading to increased evapotranspiration and water
drought stresses in summer. However, in recent decades deficit in many forest areas. According to southeast Europe,
ecological conditions, in particular climate, have exhibited climate change scenarios predict an increase in air tempe-
marked variability characterized by rising temperatures and rature (+4 °C) and a decrease in precipitation (-20%) by the
reduced precipitation, which is expected to continue throu- end of the 21st century [17]. Meanwhile, in Albania it is pro-
ghout this century [5]. Consequently, there is uncertainty as jected increase of mean annual temperatures by +5 °C and
to the suitability of P. radiata to these climate changes espe- reduction of total annual precipitation by -25% by the end
cially in the last 30 years. Pinus pinea L. is a native species of the 21st century [5]. Therefore, it is important to unders-
in the Mediterranean region, mainly distributed in southern tand how coniferous species respond to these climate chan-
Europe, Israel, Lebanon and Syria. It is also naturalized in ges and increasing climate variability. The aim of this study
North Africa, the Canary Islands, South Africa and New was to evaluate the impact of ecological conditions and to-
South Wales, Spain, Portugal, Turkey, Italy, France. This pographical factors on radial growth variability of exotic Pi-
species is characterized by extensive root system and large nus radiata D. Don and to compare it with native P. pinea L.
crowns make this type of wind resistant. It is therefore used along three sites in Albania where these species were used
to consolidate sand dunes and to protect soils from erosion for afforestation. The specific objectives of this study were (i)
in exposed coastal areas. Moreover, P. pinea is characterized to evaluate the influence of climate (temperature, precipita-
by high demands for water and light [6]. As precipitation tion, potential evapotranspiration) and topography (slope,
levels decrease, P. pinea trees respond by increasing their slope, elevation) on radial growth of P. radiata and P. pinea
dependence on deep water reserves [7]. Consequently, the and (ii) to compare the response of the above-mentioned
impact of accumulated drought during several years has se- species to environmental conditions and to assess the deg-
vere influence on radial growth [8]. ree of adaptation of P. radiata in Albania.
In addition, the high vulnerability of this species to autumn
2. MATERIALS AND METHODS
and winter precipitation has been widely demonstrated
[9,10] emphasizing the species response to water replenis- 2.1 Study area
hment. Climate is the most important environmental factor The study area is located in central Albania and comprises
affecting the radial growth of trees [11]. Therefore, dendro- three sites, Ardenicë, Dardhas and Dëshiran (Table 1). Si-
chronology is a powerful instrument used to evaluate the tes showed differences among them in terms of topographic
influence of climatic conditions on radial growth of trees factors and the co-occurring species. The elevation ranges
species [12]. For this reason, annual tree-rings have been from 100 meters to 190 meters a.s.l., with low to steep slo-
widely used to study inter-annual patterns of radial growth pes, on southeast and northeast orientations. Climate is Me-
of trees, radial growth susceptibility to climate conditions diterranean, characterized by mild and humid autumn and
[13], and/or regional variability of radial climate-growth re- winter while spring and summer are drier and hotter. The
lationships within species [14]. The Mediterranean region is soils are grey-brown.
particularly vulnerable to climate change because it repre-
sents a transitional belt between the humid area of western 2.2 Field sampling and dendrochronological methods
and central Europe and the arid North African belt [15]. Cli- At the study area, in autumn 2017, were recorded elevation,
mate surveys have shown the existence of a climate warming aspect, slope, and GPS coordinates at each study site. After
trend in the Mediterranean region during the second half that, on randomly selected trees of P. radiata and P. Pinea, it
of the 20th century, which was associated with decreased was proceeded with measurement of height and diameter at
precipitation and increased temperatures and evapotranspi- breast height (dbh) and two radial cores from opposite sides
ration leading to an increase in frequency and severity of the were extracted for each tree at breast height using a Pressler
drought phenomenon. These extreme climate episodes are increment borer. All cores were prepared following stan-
expected to intensify in the future based on climate change dard dendrochronological methods [11]. They were visually
Table 1: Description of study area.
Altitude
Site Location Slope (%) Aspect Main co-occurring species
(m)
40°49’08”N Pinus pinea, P. halepensis, Carpinus orientalis, Quercus pubescent,
Ardenicë 180 32 SE
19°35’39”E Paliurus spina-christi
40°58’11”N Pinus pinea, Carpinus orientalis, Quercus cerris, Q. frainetto, Crataegus
Dardhas 190 30 NE
19°45’19”E monogyna, Prunus spinosa, Spartum junceum, Fraxinus ornus
Pinus pinea, P. maritima, Quercus pubescent, Q. frainetto, Q. cerris,
40°53’24”N Paliurus spina-christi, Cornus sanguinea, Ulmus campestre, Crataegus
Dëshiran 100 4 SE
19°57’09”E monogyna, Prunus spinosa, Juniperus oxycedrus, Cercis siliquastrum,
Pyrus amygdaliformis, Fraxinus ornus

.
cross-dated and the earlywood (EW), latewood (LW) and low-frequency variability of growth integrated with climatic
tree-ring (TRW) widths were measured to the nearest 0.001 conditions and removes the age-related growth trends.
mm using a stereomicroscope and a LINTAB measuring de-
vice (Rinntech, Heidelberg. Germany). The accuracy of visu- 2.3 Climatic data
al cross-dating was evaluated with the COFECHA program, Due to the lack of local climatic data, monthly mean tempe-
which calculates cross correlations between individual se- rature and total precipitation were obtained from the global
ries of each core and a master chronology, obtained by ave- Climatic Research Unit (CRU) TS3.24.01 dataset (http://
raging all measured series [18]. The climatic signal of each climexp.knmi.nl/) for the period 1995–2017 [22]and combi-
cross-dated radial growth series was obtained using a doub- ned with an existing climatology to obtain absolute monthly
le detrending and a standardization procedure incorpora- values. The dataset includes six mostly independent clima-
ted in Arstan software [19]. The quality of chronology data te variables (mean temperature, diurnal temperature range,
was evaluated using several dendrochronological statistics: precipitation, wet-day frequency, vapour pressure and cloud
the mean width and standard deviation (SD) of the EW, LW cover. We considered the 0.5º-resolution grids of this dataset
and TRW raw width series; the first-order autocorrelation covering the study site (lat = 40.5–41N, long = 19.5–20.0E).
(AC1) of these raw series, which measures the relationship
2.4 Statistical analysis
with previous growth; the mean sensitivity (MSx) of the re-
sidual series, which quantifies the year-to-year variation in The evaluation of the impact of climate on the radial growth
each growth index; the expressed population signal (EPS) was performed using Pearson correlation coefficient (r) to
of residual series, which indicates to what extent the samp- correlate P. radiata and P. pinea radial growth residual data
le size is representative of a theoretical infinite population; with monthly mean temperatures, total monthly precipitati-
and the mean correlation (Rbar) calculated over all residual on, monthly potential evapotranspiration as well as seasonal
series of each site (Table 2). The common period was 1985- and annual values of the above-mentioned climatic parame-
2017 where residual chronologies showed EPS values above ters for the period 1995-2017, at each study area. The analy-
the 0.85 threshold [20]time series are either averaged to en- sed window for the monthly correlations was 15 months,
hance a common underlying signal or combined to produce starting from October of the preceding year to December of
area averages. How well, then, does the average of a finite the growing year (the year of tree-ring formation).
number (N. In order to estimate the basal area growth, the
tree-ring width data were transformed to basal area incre- 3. RESULTS AND DISCUSSION
ment (BAI), which was calculated from the cross-dated se- 3.1 Variability and patterns of radial growth
ries of radial growth according to the following formula: Studied species presented high interannual radial growth
(1) variability between species and sites characterised by posi-
where r is the radius of the tree and n is the year of tree tive and negative growth trends (Fig. 1). Regarding P. radi-
ring formation. Then, the mean chronologies of basal area ata, the highest mean values of EW and TRW were found
growth were calculated for each species and site. BAI series at Ardenicë whereas those of LW at Dardhas. The lowest
were pre-withened using a first-order autoregression pro- values of EW were achieved at Dardhas while those of LW
cess to normalize the variance [21]. This procedure keeps the and TRW at Dëshiran (Table 2). The highest values of all
Table 2: Dendrochronological statistics of radial growth (EW, LW, TRW) chronologies of Pinus radiata and P. pinea.
Site Species Variables Trees (core) Period MW (mm) AC1 MSx Rbar EPS
Ardenicë P. radiata EW 11 (22) 1988 – 2017 2.63 0.66 0.40 0.26 0.90
LW 11 (22) 1988 – 2017 2.32 0.45 0.49 0.54 0.95
TRW 11 (22) 1988 – 2017 4.95 0.62 0.39 0.48 0.93
P. pinea EW 17 (34) 1987 – 2017 1.82 0.79 0.46 0.77 0.99
LW 17 (34) 1987 – 2017 0.76 0.74 0.53 0.74 0.99
TRW 17 (34) 1987 – 2017 2.58 0.80 0.42 0.79 0.99
Dardhas P. radiata EW 13 (25) 1993 – 2017 2.25 0.32 0.49 0.52 0.96
LW 13 (25) 1993 – 2017 2.43 0.17 0.52 0.61 0.98
TRW 13 (25) 1993 – 2017 4.69 0.28 0.45 0.64 0.98
P. pinea EW 18 (35) 1993 – 2017 3.36 0.58 0.33 0.46 0.95
LW 18 (34) 1993 – 2017 1.57 0.53 0.47 0.52 0.96
TRW 18 (34) 1993 – 2017 4.86 0.65 0.32 0.53 0.96
Dëshiran P. radiata EW 18 (29) 1993 – 2017 2.56 0.83 0.30 0.41 0.94
LW 20 (36) 1993 – 2017 2.06 0.62 0.47 0.55 0.96
TRW 19 (35) 1993 – 2017 4.64 0.82 0.31 0.55 0.96
P. pinea EW 17 (27) 1995 – 2017 3.56 0.59 0.24 0.61 0.95
LW 20 (37) 1995 – 2017 1.94 0.33 0.46 0.78 0.99
TRW 19 (35) 1995 – 2017 5.43 0.52 0.27 0.79 0.99
Statistics: MW – mean width; AC1 – first-order autocorrelation; MSx – mean sensitivity; Rbar – mean correlation between series; EPS – expressed population signal.

radial growth variables (EW, LW, TRW) in P. pinea were ob- negatively affected the earlywood growth. Latewood was
tained at Dëshiran, whereas the lowest ones were achieved positively affected by the PET in December of the previous
at Ardenicë. First-order autocorrelation displayed highest year but also by the PET in November of the growing year
values of all radial growth variables (EW, LW, TRW) in P. as well as the total annual, seasonal (autumn) and February
radiata at Dëshiran, while in P. pinea at Ardenicë. Highest precipitation of the growing year, while negatively by PET in
values of mean sensitivity, mean correlation between series May and June. Tree-ring width displayed similar pattern of
and expressed population signal in P. radiata were obtained response to climatic features as latewood did with the excep-
at Dardhas, while in P. pinea at Ardenicë. Lowest mean vation of the response to precipitation during the autumn sea-
lues of radial growth variables (EW, LW, TRW) and highest son, which was not significant. Basal area increment showed
dendrochronological statistics of raw and residual chrono- significant relationship only with total annual precipitation.
logies in P. pinea at Ardenicë were probably as a result of At Dardhas, earlywood of P. radiata was positively affected
high stand density at this site. by PET during autumn, mainly in September-October, while
showed negative association with January precipitation and
3.2 Climate - radial growth relationships temperatures and May PET. Latewood demonstrated positi-
Regarding the influence of climatic features on radial growth ve association with October PET of the preceding and cur-
of the studied species, it was observed that at Ardenicë, ear- rent growth year, and negative relationship with May PET.
lywood of P. radiata was positively affected by February Tree-ring width also displayed similar pattern of response
temperatures, May, September precipitation and potential to PET as latewood did. Basal area increment was positively
evapotranspiration (PET) in the summer period, and ne- influenced by February temperatures and PET as well as May
gatively by December precipitation and PET in March and precipitation, whereas negatively by May temperatures. In
December (Fig. 2). Latewood displayed significant positive the case of P. pinea, the pattern of response to climate featu-
correlations with annual but also with seasonal (summer) res resulted differently compared to that of P. radiata. P. pi-
and monthly (July and August) PET, while negatively related nea earlywood presented positive association with Decem-
with PET in March. Tree-ring width was positively influen- ber PET of the preceding and growth year, whereas negative
ced by PET during the summer months, while negatively by relationships were found with annual and seasonal PET,
PET in March. Basal area inclement showed significant po- especially in spring and summer, and monthly (May, June
sitive relationship with March temperatures and April pre- and July) of the growth year. Moreover, June and September
cipitation, while negative with PET in March. Considering temperatures negatively affected latewood. Tree-ring width
P. pinea response to climatic features at the same study site, also showed negative relation with May, June, summer tem-
positive association of earlywood with PET in December peratures and May PET. Basal area increment was negatively
of the previous year and February precipitation was obser- affected by temperatures during summer, mainly in June and
ved, whereas PET in May and June and June temperatures July, but also by early autumn temperatures (September). At
8
6
EW (mm)
4
2
0
6
P. radiata
LW (mm)
4 P. pinea
0
12
TRW (mm)
9
6
3
0
50
BAI (mm )
2
40
30
20
10
0
1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 1990 1995 2000 2005 2010 2015 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020
Year
Figure 1: Mean radial growth chronologies (EW – earlywood, LW – latewood, TRW – tree-ring width and BAI – basal area increment) of Pinus radiata and
P. pinea for each study site.

.
Dëshiran, P. radiata earlywood revealed significant positive juvenile Pinus radiata responded to the timing and duration
association with winter PET, mainly January and February, of water deficits.MethodsTwo-year-old Pinus radiata seed-
but also with early spring (April) PET, during summer with lings (cultivated in a polyhouse. The positive impact of PET
July and August PET, but also with early autumn (Septem- on radial growth of P. radiata at Ardenicë may be related
ber) PET, whereas negative with October of the previous to the fact that trees at this site are at considerable distan-
year. Latewood showed significant positive correlation with ce from each other. Consequently, there is no competition
total annual and seasonal (summer) precipitation, especially between them for water and nutrients, and trees can meet
in July, while negative with July and September temperatu- the requirements for high levels of evapotranspiration du-
res. Tree-ring width was positively influenced by the total ring summer and early autumn, which are associated with
annual precipitation as well as February PET. Basal area high photosynthetic activity, high carbohydrate production
increment showed positive association only with summer and radial growth. In scientific experiments, it has been no-
precipitation, while negative relationships with summer and ted that augmented distance between P. radiata trees posi-
autumn (especially September) temperatures. In P. pinea, tively affects the tree-ring width, trees diameter and, con-
earlywood was positively influenced by annual, but also by sequently, the size of individual trees [27]. At Dardhas, with
spring and autumn mean temperatures. Monthly tempera- the exception of the PET in May that negatively affected P.
tures, mainly those of current March, April, August, Sep- radiata growth, there were generally no other negative effe-
tember, October, but also those of previous year November, cts of climate features during the growing season. P. radiata
also showed positive influence on earlywood. In addition, trees at this site grow in NE aspects which means they rece-
the November PET of the previous year and June precipita- ive less radiation, more moderate temperatures during sum-
tion also had a positive impact on earlywood. Negative rela- mer, lower PET levels and lower water loss from trees. Con-
tionships with earlywood showed only August precipitation. sequently, they are less dependent on soil water variability
Latewood also showed significant positive correlation with or soil water holding capacity. Relatively high dependence
annual and seasonal (spring, autumn) as well as of April and of radial growth variables to climatic features were observed
November of the growth year and October and November in P. pinea. The negative influence of May-July temperatu-
of the previous year mean temperatures. Tree-ring width res and PET at Ardenicë and Dardhas suggests that elevated
demonstrated similar pattern of response to climate factors temperatures increase PET and water evaporation causing
as earlywood did. Basal area increment showed significant hydraulic stress, as observed in other studies [28,29]
positive relationship with summer temperatures, mainly in
At these sites, slope and trees density of P. pinea are relati-
June.
vely high and may affect the water run-off from the surface
The relatively low influence of climate features on radial and the high competition of trees for available underground
growth of P. radiata suggests that the growth of this species water reserves. This was not observed at Dëshiran as trees at
is not largely affected by climate variability in the study area. this area grow on low slopes and stand density was relatively
This may be related to the high adaptive ability of P. radia- low. On the other hand, the positive relationship observed
ta, a species with high plasticity to the local conditions at at Dëshiran between October-November temperatures and
the areas where it is planted and/or to its greater dependen- PET of the previous year and P. pinea radial growth (EW,
ce on soil characteristics than climate [2,23]. A significant LW, TRW) can be explained by the fact that relatively high
number of factors related to tree age, local environmental temperatures may favour the growth of earlywood [28,30]
conditions, silvicultural measures and genetic factors inf- with the extra growth band accounting for approximately
luence P. radiata growth [24]. However, positive associati- 50% of the tree ring; and type II, with a narrow extra growth
ons observed between P. radiata growth with precipitation band. Type I double rings were formed when approximately
(May and July, respectively) at Ardenicë and Dëshiran sug- 1/2 of the growing-season precipitation occurred during the
gest that soil water availability is important for the growth second growth period of the season and after the summer
of this species. High temperatures during summer months, drought. Type II double rings occurred when approximately
coupled with high PET levels, negatively affected growth of 1/3 of the precipitation in the growing season occurred af-
P. radiata at Dëshiran, but not at Dardhas and Ardenicë. ter the summer drought. The formation of double rings was
Generally, during periods of high temperatures, reduction of triggered by rainfall in summer and the extra growth-band
the amount of water available in the ground causes trees to width was related to summer and autumn environmental
respond by closing the stoma, which subsequently reduces conditions. Double rings in Q. ilex can potentially be used in
photosynthetic activity and growth of P. radiata trees and dendroclimatological studies, as they are formed in respon-
other conifer species [25,26]drought-induced reductions in se to climatic conditions within the growing season.\n\nRe-
plantation productivity are likely to become more impor- sume : L’influence des facteurs climatiques sur la largeur des
tant. Such reductions will be of concern to forest managers cernes annuels et la formation des cernes annuels doubles
looking to improve forest productivity during the establish- ont ete etudies chez Quercus ilex L. croissant en taillis non
ment and initial growth phases of plantation-grown Pinus amenage depuis 22 ans. Dix arbres ont ett abattus et des ron-
radiata D. Don. The objective of this research was to assess delles ont ete prelevees a tous les 30 cm sur le tronc et les
how growth, biomass, leaf area and water-use efficiency in branches principales. Des bandes-verniers ont ete installe-

Tmean Prec PET

Ardenicë
Dardhas
0.8
Dëshiran
0.6 EW Pinus radiata
0.4
0.2
0.0
-0.2
-0.4
-0.6
LW
0.4
0.2
0.0
-0.2
-0.4
-0.6
TRW
0.4
0.2
0.0
-0.2
-0.4
-0.6
0.4 BAI
0.2
0.0
-0.2
-0.4
-0.6
-0.8
0.6 EW Pinus pinea
0.4
0.2
0.0
-0.2
-0.4
-0.6
-0.8
0.6 LW
0.4
0.2
0.0
-0.2
-0.4
-0.6
0.6 TRW
0.4
0.2
0.0
-0.2
-0.4
-0.6
-0.8
BAI
0.4
0.2
0.0
-0.2
-0.4
-0.6
o n d J F M A M J J A S O N D Win Spr Sum Aut Ann
Month
Figure 2: Correlation coefficients calculated between radial growth (EW – earlywood, LW – latewood and TRW – tree-ring width) residual chronologies
and monthly, seasonal (Win – winter, Spr – spring, Sum – summer, Aut – autumn) and annual (Ann) climatic data (Tmean – mean temperature, Prec
– total precipitation, PET – potential evapotranspiration) over the period 1995-2017 for each species and site. Pearson correlations were calculated
considering climatic data of the year of tree-ring formation (t, months abbreviated by capital letters) and the preceding year (t - 1, months abbreviated
by minor letters). The horizontal grey dashed lines correspond to the significance (P < 0.05) thresholds.
es sur 10 arbres voisins et les donnees enregistrees par ces bande de croissance additionnelle represente environ 50 %
bandes ont ete utilisees pour confirmer la justesse de notre du cerne annuel et le type 11, caracterise par une etroite
identification des cernes annuels. Elles ont aussi ete utilisees bande de croissance additionnelle. Les cernes doubles de
pour relier le patron saisonnier de croissance radiale avec type 1 etaient formes lorsque environ 1/2 des precipitati-
la formation de cernes annuels doubles. Les cernes annuels ons de la saison de croissance survenait durant la seconde
doubles etaient frequents et apparaissaient regulierement le periode de croissance et apres la secheresse estivale. Les
long du tronc. Deux types de cernes annuels doubles pou- cernes doubles de type II apparaissaient lorsque environ 1/3
vaient etre identifies selon leur largeur : le type 1, dont la des precipitations de la saison de croissance survenait ap-

.
res la secheresse estivale. La formation de cernes annuels al radial growth and different growth patterns between spe-
doubles etaet declenchee par les precipitations estivales et cies and sites. The response to climatic factors varied within
la largeur de la bande de croissance additionnelle etait re- species, between study sites and between species at each
liee aux conditions environnementales durant l’ete et l’au- study site. P. pinea showed relatively higher dependence on
tomne. Les cernes annuels doubles chez Q. ilex pourraient climatic features as compared to P. radiata. High growth
possiblement etre utilises dans des etudes dendroclimato- variability and responsiveness to climatic factors among
logiques puisqu’ils sont formes en reponse aux conditions species may be related to topographic factors, stand density
climatiques durant la saison de croissance.\n\n[Traduit par or physiological characteristics of studied species. Clima-
la Redaction]\n\nIntroduction\n\nIn Mediterranean are- te change associated with reduced precipitation and rising
as, cold winters and summer droughts are the main factors temperatures is expected to have greater negative impact on
limiting plant growth (Mitrakos 1980; Terradas and Save P. pinea than P. radiata.
1992, influencing indirectly latewood growth. This implies
that late tree growth is affected not only by climatic conditi- 5. ACKNOWLEDGEMENTS
ons during summer and autumn of the growth year but also We would like to thank Prof. Vasil Marku for his support in
by earlywood growth rate [31]we investigated the impact of the field.
climatic drivers (temperature, precipitation. The positive as-
sociation of radial growth variables of P. pinea with February REFERENCES
precipitation at Ardenicë suggests the importance of preci- [1] Lavery, P.B. and Mead, D.J. (1998) Pinus radiata: a narrow endemic
pitation during the winter period, increasing water reserves, from North America takes on the World. in: Ecol. Biogeogr. Pinus,
which are available for trees at the beginning of the growing Cambridge University Press, Cambridgepp. 432–449.
period [15]which grow under dynamic and manipulated [2] Mead, D.J. (2013) Sustainable management of Pinus radiata plan-
environmental conditions. In this study, we examine stone tations. FAO, Rome.
pine (Pinus pinea L.. In addition, the positive relationship [3] Espinoza, S.E., Magni, C.R., Martinez, V.A., and Ivkovic, M. (2013) The
with June precipitation at Dëshiran highlights the impor- effect of water availability on plastic responses and biomass alloca-
tance of the water in this period as one of the main factors tion in early growth traits of Pinus radiate D. Don. Forest Systems.
affecting P. pinea growth at this site. Considering species’ 22 (1), 3–14.
responses to climatic features, it can be concluded that the [4] Postoli, A. (1985) Studimi i ecurisë së rritjes së pishës radiatë në ter-
temperatures and precipitation generally did not affected P. ritorin e Insitutit të Lartë Bujqësor. Buletini i Shkencave Bujqësore.
radiata radial growth. This result highlights the high flexi- 83–88.
bility of this species to the climatic conditions and generally [5] Bruci, E. (2007) Climate change projection for South Eastern Euro-
the adaptability to the local conditions, which may also be pe. HMI, Tirana Polytechnic University, Tirana, Albania.
favoured by the high plasticity of the species [2,32]. Signifi- [6] San-Miguel-Ayanz, J. (2016) The European Union Forest Strategy
cant correlations observed with PET may have been condi- and the Forest Information System for Europe. in: Eur. Atlas For. Tree
tioned by topographic factors or different levels of density Species, Publ. Off. EU, Luxembourgp. e012228.
and competition between trees at the study areas. The very [7] Sarris, D., Christodoulakis, D., and Körner, C. (2007) Recent decline in
low climate impact on growth of this species may be rela- precipitation and tree growth in the eastern Mediterranean. Global
ted to the species dependence on other factors such as soil Change Biology. 13 (6), 1187–1200.
depth, underground water retain capacity, nutrient content, [8] Kramer, K., Leinonen, I., and Loustau, D. (2000) The importance
etc., as observed in other studies [23]. Within study sites, P. of phenology for the evaluation of impact of climate change on
pinea displayed higher sensitivity to climatic features (ma- growth of boreal, temperate and Mediterranean forests ecosystems:
an overview. International Journal of Biometeorology. 44 (2), 67–75.
inly during the growing season) than P. radiata, although P.
pinea uses a variety of physiological mechanisms to mitigate [9] de Luis, M., Novak, K., Čufar, K., and Raventós, J. (2009) Size me-
the impact of adverse climatic conditions [33]. P. pinea is diated climate–growth relationships in Pinus halepensis and Pinus
pinea. Trees. 23 (5), 1065–1073.
known as a species with high water and light requirements
[6]. Reduced summer precipitation increases P. pinea trees [10] Raddi, S., Cherubini, P., Lauteri, M., and Magnani, F. (2009) The impa-
dependence on water reserves found in deep soil horizons ct of sea erosion on coastal Pinus pinea stands: A diachronic analy-
sis combining tree-rings and ecological markers. Forest Ecology and
[7], which cannot be exploited by young trees because the- Management. 257 (3), 773–781.
ir root system is not fully developed [15]which grow under
[11] Fritts, H.C. (1976) Tree rings and climate. Academic Press, London.
dynamic and manipulated environmental conditions. In this
study, we examine stone pine (Pinus pinea L.. This may be [12] Schweingruber, F.H. (1987) Tree rings: basics and applications of
one of the reasons which, combined with topographical fa- dendrochronology. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht.
ctors, has made young P. pinea trees in the study areas be [13] Andreu, L., Gutiérrez, E., Macias, M., Ribas, M., Bosch, O., and Cama-
susceptible to variability of climate conditions. rero, J.J. (2007) Climate increases regional tree-growth variability in
Iberian pine forests. Global Change Biology. 13 (4), 804–815.
4. CONCLUSION [14] Carrer, M., Nola, P., Eduard, J.L., Motta, R., and Urbinati, C. (2007)
The studied species presented high variability of inter-annu- Regional variability of climate–growth relationships in Pinus cemb-

ra high elevation forests in the Alps. Journal of Ecology. 95 (5), [31] Pasho, E., Camarero, J.J., and Vicente-Serrano, S.M. (2012) Climatic
1072–1083. impacts and drought control of radial growth and seasonal wood
formation in Pinus halepensis. Trees. 26 (6), 1875–1886.
[15] Mazza, G. and Manetti, M.C. (2013) Growth rate and climate
responses of Pinus pinea L. in Italian coastal stands over the last [32] Espinoza, S.E., Martínez, V.A., Magni, C.R., Ivković, M., Santelices, R.E.,
century. Climatic Change. 121 (4), 713–725. Guerra, F.P., et al. (2014) Genetic control of growth, biomass allo-
cation, and survival under drought stress in Pinus radiata D. Don
[16] IPCC (2014) Climate Change 2014: Synthesis Report. Contribution
seedlings. Tree Genetics and Genomes. 10 (4), 1045–1054.
of Working Groups I, II and III to the Fifth Assessment Report of the
Intergovernmental Panel on Climate Change [Core Writing Team, [33] Sánchez-Salguero, R., Navarro-Cerrillo, R.M., Camarero, J.J., and Fer-
R.K. Pachauri and L.A. Meyer (eds.)]. IPCC, Geneva, Switzerland. nández-Cancio, Á. (2012) Selective drought-induced decline of pine
species in southeastern Spain. Climatic Change. 113 (3–4), 767–785.
[17] Anders, I., Stagl, J., Auer, I., and Pavlik, D. (2014) Climate change in
Central and Eastern Europe. in: S. Rannow, M. Neubert (Eds.), Ma-
nag. Prot. Areas Cent. East. Eur. Clim. Change, Springer, Netherlan-
dspp. 17–30.
[18] Holmes, R.L. (1983) Computer-assisted quality control in tree ring
dating and measurement. Tree-Ring Bulletin. 43 69–78.
[20] Wigley, T.M.L., Briffa, K.R., and Jones, P.D. (1984) On the average
value of correlated time-series, with applications in dendroclima-
tology and hydrometeorology. Journal of Climate and Applied Me-
teorology. 23 (2), 201–213.
[21] Gea-Izquierdo, G., Montes, F., Gavilán, R.G., Cañellas, I., and Rubio, A.
(2015) Is this the end? Dynamics of a relict stand from pervasively
deforested ancient Iberian pine forests. European Journal of Forest
Research. 134 (3), 525–536.
[22] Harris, I., Jones, P.D., Osborn, T.J., and Lister, D.H. (2014) Updated
high-resolution grids of monthly climatic observations - the CRU
TS3.10 Dataset. International Journal of Climatology. 34 (3), 623–
642.
[23] Romanyà, J. and Vallejo, V.R. (2004) Productivity of Pinus radiata
plantations in Spain in response to climate and soil. Forest Ecology
and Management. 195 (1), 177–189.
[24] Carson, S.D., Cown, D.J., McKinley, R.B., and Moore, J.R. (2014) Effe-
cts of site, silviculture and seedlot on wood density and estimated
wood stiffness in radiata pine at mid-rotation. New Zealand Jour-
nal of Forestry Science. 44 (1), 26.
[25] Waghorn, M.J., Whitehead, D., Watt, M.S., Mason, E.G., and Harrin-
gton, J.J. (2015) Growth, biomass, leaf area and water-use efficiency
of juvenile Pinus radiata in response to water deficits. New Zealand
Journal of Forestry Science. 45 (1), 3.
[26] Espinoza, S.E., Magni, C.R., Santelices, R.E., Ivković, M., and Cabrera,
A.M. (2016) Changes in drought tolerance of Pinus radiata in Chile
associated with provenance and breeding generation. Annals of Fo-
rest Science. 73 (2), 267–275.
[27] Lin, Y., Yang, H., Ivković, M., Gapare, W.J., Colin Matheson, A., and
Wu, H.X. (2013) Effect of genotype by spacing interaction on radi-
ata pine genetic parameters for height and diameter growth. Forest
Ecology and Management. 304 (Supplement C), 204–211.
[28] Campelo, F., Gutiérrez, E., Ribas, M., Nabais, C., and Freitas, H. (2007)
Relationships between climate and double rings in Quercus ilex
from northeast Spain. Canadian Journal of Forest Research. 37 (10),
1915–1923.
[29] Sarris, D., Christodoulakis, D., and Körner, C. (2011) Impact of recent
climatic change on growth of low elevation eastern Mediterranean
forest trees. Climatic Change. 106 (2), 203–223.
[30] Piraino, S., Camiz, S., Di Filippo, A., Piovesan, G., and Spada, F. (2013)
A dendrochronological analysis of Pinus pinea L. on the Italian
mid-Tyrrhenian coast. Geochronometria. 40 (1), 77–89.


Conference Paper
Oral Presentation
Temporal variability and climatic drivers of Quercus macrolepis

radial growth from southwestern Albania
Arben Q. Alla1*, Edmond Pasho2
Fakulteti i Shkencave Pyjore, Universiteti Bujqësor i Tiranës, Kodër-Kamëz, 1029 Tirana, Albania
1,2
Abstract
Climate conditions in the Mediterranean region have strong influence on tree growth. Information on the
climatic drivers and drought stress controlling tree growth responsiveness at the site scale is scarce in the case of
Quercus macrolepis Kotschy. Therefore, it was evaluated the impact of climate (temperature and precipitation)
and drought (standardized precipitation index) calculated at different time scales (1-24 months) on radial
growth (earlywood, latewood and tree-ring width) of this species over two time sub-periods (1930-1975, 1976-
2015). Moreover, it was explored the relationship between radial growth variables within the growing year and
their effect on the proceeding growth year. Radial growth trends showed reverse pattern between studied sub-
periods, negative/positive trend during the first/second sub-period, which was more apparent in the earlywood
growth. All variables presented high dependence among them within the growing year, particularly during the
second sub-period. Additionally, radial growth variables showed strong influence on proceeding growth year
during the second sub-period, especially on the earlywood growth. Precipitation was the main climatic driver
controlling radial growth. Significant positive/negative precipitation influence on radial growth was observed in
previous December/November of the growing year over the first sub-period. In contrast, radial growth variables
showed significant positive response to March and winter-spring precipitation over the second sub-period.
All radial growth variables responded significantly to drought index over both sub-periods. However, stronger
and longer drought impact was observed during the second sub-period. Therefore, these results are crucial to
understand the vulnerability of Quercus macrolepis radial growth to climate variability and increased drought
stress, and to apply the adequate management strategies in the face of future changing climate conditions.
Keywords: Quercus macrolepis, radial growth, temporal variability, climate, drought stress.
1. INTRODUCTION studies concerning tree growth variability and the response

of Quercus macrolepis trees to climate and drought stress
Quercus forests are widely distributed in the Mediterrane-
quantified by multi scalar drought indices are scarce in wes-
an basin and considered highly important due to ecosystem,
tern Balkans [5,6]. Investigating these issues is important as
socio-economic and cultural services [1,2]. These forests
for the Mediterranean region and particularly South Eas-
constitute a very valuable component of forest ecosystems
tern Europe climate change projections predict mean an-
also in Albania as they cover about 31% of the total forest
nual temperature increase up to 5 °C and total annual pre-
area and contribute to the economy of the country as a sour-
cipitation decrease by 25% by the end of the 21st century
ce of timber, fodder, biodiversity, etc. [3]. From the 12 Qu-
[7,8]. These predictions of warmer and drier climate most
ercus species growing in the country, Quercus macrolepis
likely will affect tree functionality and performance of Q.
Kotschy (Valonia oak) stands located in southern Albania
macrolepis forests in Albania, leading to tree growth redu-
were considered highly valuable in the past due to the soci-
ction and mortality events. Tree growth variability of many
oeconomic goods they provided for the local communities.
species and locations across the European Mediterranean
For this purpose, Q. macrolepis forests have been continu-
Basin is expected to increase in the future in response to a
ously managed over time, mostly for tannins extraction and
warmer and drier climate. Warming induced drought stress
fuelwood production but nowadays are used for pruning
can predispose tree growth reductions leading to mortality,
and animal grazing.
or directly cause tree death by means of different related
A large number of papers have discussed the impli- physiological mechanisms, including carbon starvation and
cations of climatic variability on growth dynamics of various hydraulic failure [9,10]. Ecosystem productivity and species
Quercus species in the Mediterranean region [4]. However, distribution are expected to be modified in different ways
Temporal variability and climatic drivers of Quercus macrolepis radial growth from southwestern Albania
by climate variability depending on local conditions [11,12]. individual series of each core and a master chronology, ob-
Therefore, understanding how Quercus forests respond to tained by averaging all measured series [17]. The climatic
cumulative drought conditions is crucial to mitigate the con- signal of each cross-dated radial growth series was obtained
sequences of prolonged and severe droughts on Mediterra- using a double detrending and a standardization procedure
nean oaks and predict their vulnerability to changing clima- incorporated in Arstan software [18]. To detect changes in
te conditions in the future. Increased rates of tree mortality growth sensitivity to climate, radial growth series were divi-
events have been found for many forest ecosystems which ded in two sub-periods (1930–1975 and 1976–2015).
have been associated with temperatures increase, drought
and extreme climatic events [13]. As a matter of fact, growth
2.3 Climatic data and drought index calculation
of deciduous oak species, including Q. macrolepis, is largely Due to the lack of local climatic data, monthly mean tempe-
affected by climatic variations particularly summer temperature and total precipitation were obtained from the global
rature and precipitation [6,14]. Climatic Research Unit (CRU) TS3.24.01 dataset (http://
climexp.knmi.nl/) for the period 1930–2015 (Harris et al.
The aim of this study was to understand how climate varia-
2014). We considered the 0.5º-resolution grids of this data-
bility has affected the radial growth of Quercus macrolepis
set covering the study site (lat = 40.0–40.5N, long = 19.5–
Kotschy (Valonia oak) in southwestern Albania. The specific
20.0E). The drought index SPI (standardized precipitation
objectives were to (i) quantify tree growth variability of Q.
index) was calculated based on monthly precipitation accu-
macrolepis by means of earlywood, latewood and tree-ring
mulated for several months starting from the current month
width over two time periods; (ii) investigate and compare
and adding the preceding months up to a certain time scale
the influence of climatic variations and drought stress on
(i.e. 1–24 months) [19]. The complete method for SPI calcu-
radial growth of this species between two selected periods.
lation is described by Vicente-Serrano [20].
2. MATERIALS AND METHODS 2.4 Statistical analysis
2.1 Study area Comparisons of measured growth variables (EW, LW, TRW)
between two sub-periods (1930–1975 and 1976–2015) were
The study area is located in Porto Palermo (40°04’51”N;
performed by one-way analyses of variance (ANOVAs).
19°46’39”E), southwest of Albania. The site is established
Regression analysis was used to investigate the growth tren-
on very steep slopes (53%), west dominated orientation and
ds of EW, LW and TRW in two sub-periods (1930–1975 and
mean elevation 200 m a.s.l. The climate is Mediterranean,
1976–2015). Pearson correlation coefficient (r) was used:
characterized by hot (dry) summers and mild (wet) winters.
first, to analyse the relationship between radial growth va-
The soil type is regosol lying on limestone substrate, with
riables (EW, LW, TRW), and second, to evaluate the influ-
many rocks on the surface and characterized by weakly de-
ence of climate (T, P) and the drought index (SPI) on radial
veloped mineral soil and low water holding capacity [15].
growth variables (EW, LW, TRW) within two sub-periods
The overstory vegetation is dominated by pure stand of Qu-
(1930–1975 and 1976–2015).
ercus macrolepis Kotschy (Valonia oak) accompanied by
rich understory vegetation composed mostly of herbaceous 3. RESULTS AND DISCUSSION
species such as Asparagus acutifolius L., Cirsium arvense
(L.) Scop., Phlomis fruticosa L., Dittrichia viscosa (L.) Greu- Mean values of radial growth variables (EW, LW, TRW)
ter, Rubus ulmifolius Schott, Hieracium sp., Iris sp., etc. showed no significant statistical differences between su-
b-periods (1930–1975 and 1976–2015), regardless of the
2.2 Field sampling and dendrochronological methods high growth variability among years (Fig. 1, 2). However,
At the study site, in autumn 2015, elevation, aspect, slope trends in radial growth variables showed reverse evolution
and GPS coordinates were recorded. Subsequently, 15 do- pattern between sub-periods, characterized by significant
minant Q. macrolepis trees were randomly selected. For continuous decrease/increase in growth rates over the first/
each tree, height and diameter at breast height (dbh) were second sub-period, which was more apparent in the earl-
measured and two radial cores were extracted at breast hei- ywood growth (Fig. 2). During the second sub-period, radi-
ght from opposite sides using a Pressler increment borer. All al growth variables showed continuous increase in growth
wood samples were prepared following standard dendroch- rates irrespective of the dry and hot summer conditions in
ronological methods [16]. They were air dried, mounted in the study area, as it was reported for other species in the
woody supports and sanded with sandpapers until tree-rin- Balkan Peninsula [6,21,22]and other parts of the world. We
gs were clearly visible with a binocular microscope. They have evaluated the impact of climate variability (temperatu-
were visually cross-dated and the earlywood (EW), latewo- re and precipitation. These results can be a consequence of
od (LW) and tree-ring (TRW) widths were measured to the different factors such as trees age and/or climatic features
nearest 0.001 mm using a stereomicroscope and a LINTAB combined with human interventions, since Q. macrolepis
measuring device (Rinntech, Heidelberg. Germany). The ac- was intensively managed in the past to stimulate acorn pro-
curacy of visual cross-dating was evaluated with the COFE- duction for tannin extraction.
CHA program, which calculates cross correlations between

.
1.6
1930–1975
1.4 1976–2015
Radial growth (mm)

1.2
1.0
0.8
0.6
0.4
0.2
0.0
EW LW TRW
Figure 1: Variability and mean values (thick black lines in box plots) of radial growth features (EW – earlywood, LW – latewood and TRW – tree-ring
width) during the two sub-periods 1930–1975 and 1976–2015.
1930–1975 1976–2015
0.5
y = -0.0009x + 2.1686 y = 0.0033x - 6.1665
r2 = 0.1126 r2 = 0.5039
p < 0.0226 p < 0.0001
0.4
EW (mm)
0.3
0.2
y = -0.0045x + 9.4676 y = 0.0095x - 18.384
r2 = 0.1515 r2 = 0.3467
1.2 p < 0.0075 p < 0.0001
LW (mm)
0.8
0.4
0.0
2.0 y = -0.0055x + 11.583 y = 0.0127x - 24.551
r2 = 0.1578 r2 = 0.3979
p < 0.0063 p < 0.0001
TRW (mm)
1.5
1.0
0.5
0.0
1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010
Year
Figure 2: Mean annual values of radial growth variables (EW – earlywood, LW – latewood and TRW – tree-ring width) and the corresponding linear tren-
ds during the two sub-periods 1930–1975 and 1976–2015.
Table 1: Relationships (r and p-values) between radial growth variables (EW – earlywood, LW – latewood and TRW – tree-ring width) during the two
sub-periods 1930–1975 and 1976–2015.
Period Variables LW TRW EWt+1 LWt+1 TRWt+1
1930-1975 EW 0.65 (<0.0001) 0.72 (<0.0001) 0.25 (0.0996) 0.38 (0.0099) 0.37 (0.0113)
LW 0.98 (<0.0001) 0.38 (0.0095) 0.31 (0.0352) 0.35 (0.0202)
TRW 0.38 (0.0105) 0.35 (0.0202) 0.37 (0.0123)
1976-2015 EW 0.86 (<0.0001) 0.91 (<0.0001) 0.71 (<0.0001) 0.41 (0.0098) 0.49 (0.0016)
LW 0.99 (<0.0001) 0.58 (0.0001) 0.28 (0.0841) 0.36 (0.0265)
TRW 0.62 (<0.0001) 0.32 (0.0499) 0.39 (0.0131)
Abbreviations: t+1 – successive growth year.
All radial growth variables presented high dependence the EW growth.

among them within the growing year, particularly during
Different and significant response of radial growth variables
the second sub-period where the strongest relationship
to climate was observed between the two sub-periods. All
was observed between LW and TRW. Furthermore, radial
radial growth variables were influenced positively/negatively
growth variables showed significant influence on procee-
by previous December/November precipitation in the first
ding growth year, presented by stronger correlations during
sub-period, while positively by March and winter-spring
the second as compared to the first sub-period, especially on
precipitation in the second sub-period (Fig. 3). Interesting-

ly, no significant correlations were observed between radi- of radial growth variables to this climatic feature. The po-
al growth variables and temperature/summer precipitation sitive effect of previous December/March precipitation on
over both considered sub-periods. These results suggest a growth of the current year over the first/second sub-peri-
strong dependence of Q. macrolepis trees to winter-spring od indicates the strong dependence of Q. macrolepis trees
precipitation as reflected by the high significant correlation to the underground water reserves, which may favour the
T 1930–1975 P 1930–1975
T 1976–2014 P 1976–2014
0.6
EW
0.4
0.2
0.0
-0.2
-0.4
-0.6
LW
0.4
0.2
0.0
-0.2
-0.4
-0.6
TRW
0.4
0.2
0.0
-0.2
-0.4
-0.6
o n d J F M A M J J A S O N D Win Spr Sum Aut Ann
Months
Figure 3: Correlation coefficients calculated between radial growth (EW – earlywood, LW – latewood and TRW – tree-ring width) residual chronologies
and monthly, seasonal (Win – winter, Spr – spring, Sum – summer, Aut – autumn) and annual (Ann) climatic data (T – temperature, white and grey bars;
P – total precipitation, dark grey and black bars) over the two sub-periods (1930–1975 and 1976–2015). Pearson correlations were calculated conside-
ring climatic data of the year of tree-ring formation (t, months abbreviated by capital letters) and the preceding year (t-1, months abbreviated by minor
letters). The horizontal grey dashed lines correspond to the significance (P < 0.05) thresholds.
Dec
1930–1975 EW Dec
LW Dec
TRW
Nov Nov Nov
Oct Oct 0.3
Oct
Sep Sep 0.3 Sep 0.30.3
Aug 0.3 Aug 0.3 Aug
Jul 0.3 Jul 0.3 Jul
Jun 0.3 Jun 0.3 Jun
May May May 0.3
Apr Apr Apr 0.3

Mar Mar Mar
Feb 0.3 Feb Feb
0.3
0.3 0.3
Jan Jan Jan
Months
2 4 6 8 1012141618202224 2 4 6 8 1012141618202224 2 4 6 8 1012141618202224
-0.2 -0.1 0.0 0.1 0.2 0.3 0.4

Dec
1976–2015 Dec Dec
0.315
Nov Nov Nov
Oct Oct Oct
Sep 0.315
Sep 0.315 Sep 0.315
0.315 0.315
Aug Aug Aug
Jul Jul Jul
0.315
Jun Jun Jun 0.315
May May May
Apr Apr Apr
Mar Mar 0.315
Mar
0.315
Feb Feb Feb
0.315
Jan 0.315 0.315 Jan Jan
2 4 6 8 1012141618202224 2 4 6 8 1012141618202224 2 4 6 8 1012141618202224
Temporal scale SPI (months)

Figure 4: Correlations between radial growth (EW – earlywood, LW – latewood and TRW – tree-ring width) residual chronologies and monthly Standardi-
zed Precipitation Index (SPI) series at different time scales over the two sub-periods 1930–1975 and 1976–2015. Bold black solid lines frame significant
correlations (P < 0.05).

.
direct improvement of EW formation in spring leading to The increased influence of drought on radial growth over
an indirect LW enhanced growth [23,24]SPI. Furthermo- the second period suggests augmented vulnerability of Q.
re, the dependence of LW on EW is supported by the high macrolepis trees to regional climate conditions in the study
relationship between these variables, especially during the area. In addition, the drought response model of Q. macrole-
second sub-period (Table 1). Contrastingly, the negati- pis trees during the first period characterised by low growth
ve influence of November precipitation on LW and TRW response to short-term drought conditions but high respon-
could be due to the increase in cloud cover and reduction siveness to the mid-term accumulated drought stress indi-
in incoming solar radiation, accompanied by temperatures cates that Q. macrolepis, although it is a drought resistant
decrease. Consequently, trees advance leaves senescence, species which compensates for the short-term water deficits
forcing the earlier end of the growing season, constraining [28], it may show functional growth thresholds in response
plant photosynthesis and radial growth [6,25,26]and other to cumulative and severe drought leading to growth decline.
parts of the world. We have evaluated the impact of climate
variability (temperature and precipitation. 4. CONCLUSION
The drought index SPI showed significant relationship with We conclude that Q. macrolepis trees at the study site
all radial growth variables, but the response pattern was dif- showed high interannual growth variability in all variables
ferent considering the two sub-periods, drought duration considered in the study. The growth variability and dynami-
and intensity (Fig. 4). During the first period (1930–1975) cs was highly affected by climate and drought stress, parti-
all radial growth components showed significant positive cularly during the second period characterised by warmer
response to drought conditions between 2 and 14 months and drier climate. This result indicates that physiological
cumulative time scale, particularly TRW which demonstra- adaptations in this specie might compensate short-term
ted the highest vulnerability to drought stress at the time drought conditions but not droughts of long duration and
scale of 7 months in June (r = 0.395, p = 0.0073). Conside- intensity. The predicted warmer conditions in the comming
ring the second period (1976–2015) we observed a much decades for the South Eastern Europe [7] most likely will
different response model of radial growth variables to SPI threaten Q. macrolepis, triggering the radial growth decline.
drought index, characterized by stronger responsiveness Therefore, the information provided in this study should be
over several cumulative time scales SPI as compared to the useful to understand the vulnerability of Q. macrolepis radi-
first period (1930–1975). During the second period, Q. mac- al growth to climate variability and increased drought stress
rolepis radial growth responded positively and significantly and to undertake the appropriate measures to mitigate the
to accumulated drought stress over 24 months cumulative impacts of changing climate conditions on growth of this
time scale, particularly LW which demonstrated the highest species.
association to drought at the time scale of 7 months in May
(r = 0.543, p = 0.0004). This suggests that accumulated preci- 5. ACKNOWLEDGEMENTS
pitation conditions are important for detecting the respon- We would like to thank Prof. Vasil Marku for his support in
se of tree radial growth to cumulative drought stress [23] the field.
SPI. Drought in spring-early summer when tree growth rate
is high, influences negatively tree-ring widths as it reduces REFERENCES
the xylem cell production, water conductivity, photosynt-
[1] Abdalla, S., Pizzi, A., Bahabri, F., and Ganash, A. (2015) Analysis of
hetic activity and subsequent radial growth [27]. This is in Valonia oak (Quercus aegylops) acorn tannin and wood adhesives
line with other published investigations this species in the application. BioResources. 10 (4), 7165–7177.
region, showing that Q. macrolepis radial growth is sensi-
[2] Gil-Pelegrín, E., Peguero-Pina, J.J., and Sancho-Knapik, D., Eds. (2017)
tive to winter-spring climate and summer drought [6]and Oaks physiological ecology. Exploring the functional diversity of ge-
other parts of the world. We have evaluated the impact of nus Quercus L. Springer, Switzerland.
climate variability (temperature and precipitation. Our re-
[3] Dida, M. (2000) Mediterranean Oaks Network; country reports,
sults showed drought constrains on tree radial growth in Q. Albania.
macrolepis particularly during the second period, indicating
[4] Rubio-Cuadrado, A., Camarero, J.J., del Río, M., Sánchez-González,
a stronger control of drought stress on interannual variati- M., Ruiz-Peinado, R., Bravo-Oviedo, A., et al. (2018) Long-term im-
ons of radial growth over the last decades, characterised by pacts of drought on growth and forest dynamics in a temperate
a warmer and drier climate. Such variability in response to beech-oak-birch forest. Agricultural and Forest Meteorology. 259
drought duration and intensity suggests differences in phy- 48–59.
siological strategies of Q. macrolepis trees to drought stress [5] Papadopoulos, A. and Pantera, A. (2016) Dendrochronological
over the respective periods. Q. macrolepis is able to keep investigations of Valonia oak trees in Western Greece. South-East
high stomatal conductance under drought conditions, re- European Forestry. 7 (1), 29–37.
gardless of water depletion by increasing the biomass of fine [6] Alla, A.Q., Pasho, E., and Marku, V. (2017) Growth variability and
roots, therefore, enhancing the water absorbing potential contrasting climatic responses of two Quercus macrolepis stands
[6,28]and other parts of the world. We have evaluated the from Southern Albania. Trees. 31 1491–1504.
impact of climate variability (temperature and precipitation.

[7] Bruci, E. (2007) Climate change projection for South Eastern Euro- Change Biology. 12 (4), 672–685.
pe. HMI, Tirana Polytechnic University, Tirana, Albania.
[26] Zhou, Y.Z. and Jia, G.S. (2016) Precipitation as a control of vegeta-
[8] Anders, I., Stagl, J., Auer, I., and Pavlik, D. (2014) Climate change in tion phenology for temperate steppes in China. Atmospheric and
Central and Eastern Europe. in: S. Rannow, M. Neubert (Eds.), Ma- Oceanic Science Letters. 9 (3), 162–168.
nag. Prot. Areas Cent. East. Eur. Clim. Change, Springer, Netherlan-
[27] Montserrat-Martí, G., Camarero, J.J., Palacio, S., Pérez-Rontomé, C.,
dspp. 17–30.
Milla, R., Albuixech, J., et al. (2009) Summer-drought constrains the
[9] McDowell, N., Pockman, W.T., Allen, C.D., Breshears, D.D., Cobb, N., phenology and growth of two coexisting Mediterranean oaks with
Kolb, T., et al. (2008) Mechanisms of plant survival and mortality contrasting leaf habit: implications for their persistence and repro-
during drought: why do some plants survive while others succumb duction. Trees. 23 (4), 787–799.
to drought? New Phytologist. 178 (4), 719–739.
[28] Fotelli, M.N., Radoglou, K.M., and Constantinidou, H.I.A. (2000) Wa-
[10] McDowell, N.G., Beerling, D.J., Breshears, D.D., Fisher, R.A., Raffa, K.F., ter stress responses of seedlings of four Mediterranean oak species.
and Stitt, M. (2011) The interdependence of mechanisms under- Tree Physiology. 20 (16), 1065–1075.
lying climate-driven vegetation mortality. Trends in Ecology and
Evolution. 26 (10), 523–532.
[11] Boisvenue, C. and Running, S.W. (2006) Impacts of climate change
on natural forest productivity – evidence since the middle of the
20th century. Global Change Biology. 12 (5), 862–882.
[12] Bertrand, R., Lenoir, J., Piedallu, C., Riofrío-Dillon, G., de Ruffray, P.,
Vidal, C., et al. (2011) Changes in plant community composition
lag behind climate warming in lowland forests. Nature. 479 (7374),
517–520.
[13] Allen, C.D., Breshears, D.D., and McDowell, N.G. (2015) On underes-
timation of global vulnerability to tree mortality and forest die-off
from hotter drought in the Anthropocene. Ecosphere. 6 (8), 1–55.
[14] Čater, M. and Levanič, T. (2015) Physiological and growth response
of Quercus robur in Slovenia. Dendrobiology. (74).
[15] FAO (1998) World reference base for soil resources. ISRIC and ISSS,
Rome.
[16] Fritts, H.C. (1976) Tree rings and climate. Academic Press, London.
[17] Holmes, R.L. (1983) Computer-assisted quality control in tree ring
dating and measurement. Tree-Ring Bulletin. 43 69–78.
[19] McKee, T.B.N., Doesken, J., and Kleist, J. (1993) The relationship of
drought frequency and duration to time scales. in: Eight Conf. Appl.
Climatol., American Meteorological Society, Anaheim, Californiapp.
179–184.
[20] Vicente-Serrano, S.M. (2006) Differences in spatial patterns of drou-
ght on different time scales: an analysis of the Iberian Peninsula.
Water Resources Management. 20 (1), 37–60.
[21] Tegel, W., Seim, A., Hakelberg, D., Hoffmann, S., Panev, M., Westphal,
T., et al. (2014) A recent growth increase of European beech (Fa-
gus sylvatica L.) at its Mediterranean distribution limit contradicts
drought stress. European Journal of Forest Research. 133 (1), 61–71.
[22] Hacket-Pain, A.J. and Friend, A.D. (2017) Increased growth and re-
duced summer drought limitation at the southern limit of Fagus
sylvatica L., despite regionally warmer and drier conditions. Dend-
rochronologia. 44 22–30.
[23] Pasho, E., Camarero, J.J., de Luis, M., and Vicente-Serrano, S.M. (2011)
Impacts of drought at different time scales on forest growth across
a wide climatic gradient in north-eastern Spain. Agricultural and
Forest Meteorology. 151 (12), 1800–1811.
[24] Piraino, S., Camiz, S., Di Filippo, A., Piovesan, G., and Spada, F. (2013)
A dendrochronological analysis of Pinus pinea L. on the Italian
mid-Tyrrhenian coast. Geochronometria. 40 (1), 77–89.
[25] Piao, S., Fang, J., Zhou, L., Ciais, P., and Zhu, B. (2006) Variations in
satellite-derived phenology in China’s temperate vegetation. Global


Conference Paper
Oral Presentation
Perspectives and Challenges in the Production of Eco-Friendly

Medium Density Fibreboards
Viktor Savov1, Petar Antov2, Julia Mihajlova 3, Nikolay Neykov4
U
niversity of Forestry – Sofia, Bulgaria
Abstract
The production of fibreboards is one of the wood panels industries with the fastest growing rate. This is mainly
due to the increasing amount of Medium Density Fibreboards (MDF), which type of boards accounts for over
80% of total fibreboards production.
With the introduction, although still in local scale, of stricter requirements for the allowable emissions of
formaldehyde from panels, including from MDF, a major problem for the future development of this type of
technology is the problem of environmental friendliness of the product. New requirements, below 4 mg / 100
g and even below 2 mg / 100 g for formaldehyde emissions, are extremely difficult to be achieved with the
traditionally used urea formaldehyde resins. This necessitates the addition in the adhesive systems, or even a
complete substitution of traditional resins, with adhesives without the participation of formaldehyde in their
composition.
This report reviews and analyzes existing studies on the production of MDFs with pMDI, tannins and lignin
adhesives. The main difficulties and possible solutions for industrial production with these types of adhesives
are outlined.
Ключови думи: MDF, eco-friendly, pMDI, tanins, lignin
Email: victor_savov@ltu.bg

Conference Paper
Oral Presentation
Improving The Performance of Perovskite Solar Cell using by

Calixarene Based Self-Assembled Monolayer
Gamze Dölek1*, Tuğbahan Yılmaz Alıç2, Çisem Kırbıyık1, Mahmut Kuş1, Mustafa Tabakçı1,
Yusuf Çakmak3
1
Konya Technical University, Faculty of Engineering and Natural Science, Department of Chemical Engineering, Konya/TURKEY.
2
Selcuk University, Faculty of Science, Department of Physics, Konya/TURKEY
3
Konya Food and Agriculture University, Faculty Of Engineering And Archıtecture, Department of Bioengineering, Konya/TURKEY.
Abstract
PPerovskite solar cells (PSCs) have been a great attention due to its remarkable properties such as high efficiency,
low cost, so on. One of the important parameters is interface modification based on some basic techniques such
as self-assembly monolayer (SAM) owing to its plays important effect on surface chemistry to improve the
performance of perovskite solar cells.
In this study, we investigated the use of calixarene based SAMs to improve photovoltaic device performance
perovskite solar cells. Calixarene based SAMs modified on to ITO substrates with a configuration of ITO/SAM/
PEDOT:PSS/Perovskite/PCBM/Al. In order to determine surface properties of non-modified and modified ITO
surface, AFM, XRD, Contact Angle and UV-Vis were performed. The results show that after modification of
ITO surface via Calixarene based SAMs, the photovoltaic device parameters are improved.
Email: tgbhn.ylmz@gmail.com

Conference Paper
Oral Presentation
A Single-Phase Voltage Source Inverter with Boost-Type Active

Power Decoupling for PV Systems
Oguz Kabakci*, Abdul Balikci
Department of Electrical and Electronics Engineering, Dokuz Eylul University, Izmir, Turkey
Abstract
This paper presents a grid-connected single-phase H-bridge inverter with boost type active power decoupling
circuit for second-order harmonic power mitigation. Single-phase grid-connected inverters must store energy to
isolate the inherent double frequency ripple power using DC port. It can be achieved by using a large electrolytic
capacitor known as passive power decoupling. The minimum required passive decoupling capacitance to buffer
the power flow between the ac and dc port is signified and the active power decoupling circuit is presented
to further the decrement of the DC link capacitor size. The single-phase voltage source inverter with 500 W
of power capacity is simulated by MATLAB/Simulink to evaluate the ripple power decoupling methods and
associated algorithms in terms of reliability and efficiency.
Keywords-component; single-phase voltage source inverter, active power decoupling, passive power decoupling,
DC link capacitor
INTRODUCTION
Single-phase systems contain both the dc power component
and the inherent double frequency ripple component. The-
se components cause double frequency voltage or current
ripples on the dc side. As a result of these ripples, some dif-
ferent problems such as reduced lifetime in battery systems
may occur. The widely used passive power decoupling ap-
proach is connecting an aluminum electrolytic capacitor to Figure 1. The general form of grid-connected single-phase dc–ac power
the dc port for absorbing this ripple power due to the large converter.
value of the capacitor. The main disadvantages of the elect- Substituting (3) and (4) into (2):
rolytic capacitors (E-cap) are a large size and short lifetime
[1]. Therefore, it is impossible to construct an inverter that
(5)
has a compact design and long lifetime with electrolytic ca-
Phase shift between grid voltage and current will be zero
pacitors [2].
at a unity power factor,
The basic circuit diagram of the single-phase inverter is il-
lustrated in (Fig. 1). The DC port has a constant power flow: (6)
where is the average value of output power.
(1)
As seen from (6), the output instantaneous power has both
The AC port has time-varying power flow:
the DC average power component and a sizable time-var-
ying second-order ripple power component. For example, in
(2)
order to keep a 20% peak to peak current ripple on the input
Assume AC port voltage and current are pure sinusoidal,
side, the dc source should supply 10% of the ripple power if
(3) a constant dc input voltage is assumed. The remaining 90%
of the ripple power will be fed by the DC-link capacitor. This
(4)
method is called as passive power decoupling.
Email: oguz.kabakci94@hotmail.com
A Single-Phase Voltage Source Inverter with Boost-Type Active Power Decoupling for PV Systems
This paper presents a boost type active power decoupling

technique which supplies the same amount of ripple power
Figure 3. Control algorithm of the boost converter
difference between the reference current and the actual in-

Figure 2. Boost Converter
ductance current produces the error of current. The duty
cycle is produced with the help of another PI controller. As a
contains extra semiconductor devices, an inductor, and a result, the gate signal is obtained by comparison of the duty
capacitor. The value of required filter capacitance is much cycle with a triangular carrier wave.
lower with respect to the DC-link capacitor used in a passive
power decoupling method [3]. (9)
The control algorithm will keep the output voltage of boost
PV SIDE BOOST CONVERTER
converter constant with some amount of ripple which de-
In this paper, a PV array is connected to a single-phase in- pends on the design specifications.
verter through using a conventional boost type DC-DC con-
verter. GRID-CONNECTED H-BRIDGE INVERTER
The boost converter is basically preferred in PV applications A conventional H-bridge inverter is used to convert DC
to boost the DC link voltage over the peak value of the grid voltage to AC voltage (Fig. 4). The inverter may be built as
voltage. It also provides maximum power point tracking ca- standalone equipment for applications such as solar power
pability [4-5]. or to work as a backup power supply from batteries which
are charged separately.
When the switch is turned on, the input voltage source char-
ges the inductor and the capacitor feeds the load at the out- During the positive half cycle of grid voltage, is continuously
put by discharging. During that time (Ton), the input current on, is continuously off state, and switches toggle alternately.
increases and the output voltage decreases. When the swit- According to the state of and switches grid current changes
ch is turned off, the input voltage and the inductor charge like,
the output capacitor and feed the output. During this time
(Toff ), input current decreases and the output voltage incre-
ases.
During the negative half cycle of grid voltage, S3 is continu-
According to design specifications, the closed-loop algorit-
ously on and S2 is continuously off, S1 and S4 toggles alter-
hm turns on and off the switch with respect to the output
nately. According to the state of S1 and S4 switches the grid
voltage and the input current.
current changes like,
The switch on and off durations (Ton and Toff ) determine the
current ripple which is calculated in design specifications. It
is assumed that the converter operates in continuous cur-
rent mode (CCM) and the inductance and the capacitance The inverter uses a large-sized electrolytic capacitor to keep
are calculated according to this design consideration. the ripple of input voltage at a minimum value. The output
power of the inverter contains a dc component and a double
The inductance can be calculated as:
frequency ripple component as shown before (6). This ripp-
le component needs to be filtered by this capacitor. So, the
(7) capacitor voltage must be like:
where is the allowed current ripple. For the DC link
capacitance calculations, switch-on duration is used: (10)
(8)
where is the allowed voltage ripple.
The PWM technique is used to control the boost converter
(Fig. 3). According to design specifications, the reference
output voltage is given to the control algorithm as . The dif-
ference between the reference voltage and the actual voltage
produces the error signal and the reference current is pro-
duced with the help of the PI controller (9). After that, the Figure 4. H Bridge inverter

.
where , , , represents the α and β components of grid voltage

and current.
The grid reference current can be derived with the help
of OSG system:
(18)
The controller used in (Fig. 7),
Figure 5. VAB graph and switching periods
where is the ripple voltage and (19)

The grid active and reactive powers are calculated by using
single phase instantaneous PQ algorithms. The value of the
(11)
reference reactive power need to be selected as zero to ac-
Also, the ripple power needs to be handled by this capacitor.
hieve unity power factor. The value of the reference active
So, it is known that:
power depends on the application and design specificati-
ons. In this way, the reactive and the active power data will
(12)
be in reference grid current. So, the system will produce a
Substituting (11) into (12):
required grid current to reach reference active and reactive
power value.
(13)
Rearrange (13): BOOST TYPE DECOUPLING
The electrolytic capacitor, which is placed on the dc side of
the inverter, is used to passively decouple the power. The
(14)
APD method, which can significantly reduce the capacitor
where is the DC link power, is DC link voltage, is peak to
requirements, is used to decouple power.
peak voltage ripple and f is the frequency of the grid.
In boost type dc active power decoupling method, the volta-
An inductor is used to keep the current smooth. The indu-
ge of the capacitor is always greater than the dc voltage. Des-
ctance is important to determine the current ripple. So, it
pite the DC-link capacitor, the APD circuit supply ripples
must be chosen according to the current ripple which is de-
current to the grid. Boost type APD circuit carries the ripple
termined in design specifications.
(15)
To control the gates, first of all, the grid current reference
must be produced. The active power and the reactive power
can be calculated by using the following formula [6]:
(16)
(17)
Figure 8. Boost type active power decoupling circuit
Figure 6. OSG based power calculation
Figure 9. Decoupling circuit when (a) S5 is on (b) S5 is off
current If and its capacitor voltage has double line frequen-

cy instead of DC-link capacitor. APD circuit decouples the
Figure 7. Produced reference grid current and gate signals power by supplying current to the grid or by drawing cur-
rent from the grid.

A Single-Phase Voltage Source Inverter with Boost-Type Active Power Decoupling for PV Systems
While S5 is turned on and S6 is turned off (Fig. 9.a), if the filter . This filter is tuned to pass only the second harmonic
APD circuit draws current from the grid (If > 0), the inductor component 2ωn of the current. So, the current reference can
voltage will be negative since the capacitor voltage is always be expressed as:
greater than the input voltage and If will decrease. If APD
circuit supplies current to the inverter (If < 0), the inductor (23)
voltage will be positive and If will increase.
(24)
While S5 is turned off and S6 is turned on (Fig. 9.b), the in- where BW is the bandwidth of the bandpass filter and Do is
ductor voltage will be equal to the input voltage. So, filter the instantaneous duty ratio of the inverter which contains
current If increases while the APD circuit is drawing current real and reactive power information (Fig. 10).
from the grid, and If decreases while supplying current to
the grid. The reactive power information is given in the magnitude
and the active power information is given in load angle of
As seen from APD circuit analysis, according to inverter sin function and the instantaneous duty ratio is generated.
quantities, If the current can be easily controlled by switch
S5 and S6. Here the inductor L2 is used to boost input voltage After generating the instantaneous duty ratio, the reference
to VC2. The capacitor needs to be selected according to the current for the decoupling circuit is generated.
design specifications. The capacitance value depends on the
ripple power, the maximum voltage of the capacitor and the (25)
voltage ripple on the capacitor. The required decoupling ca- SIMULATED RESULTS
pacitance can be approximated to be [7]:
In order to verify the feasibility of the proposed solution for
power decoupling, simulations of the inverter circuits (Fig.
(20) 4) were carried out with SIMULINK environment and the
where is the allowed voltage ripple of the decoupling capa- simulation parameters are listed in (Tab. 1).
citor C2. The grid current and the voltage are in phase (Fig 12.a) since
According to (5), the ripple power can be compensated by reactive power reference is selected as 0. The output voltage
simply regulating the decoupling current If to be sinusoidal of the boost converter is controlled to adjust to 200V (Fig.
12.b) which is the input voltage of the inverter. The capacitor
with double line frequency as following [1]: current is shown in (Fig. 12.c). The DC-link capacitor car-
ries both DC power and the double frequency ripple power
(21) shown in (Fig. 12.d).
Rearrange (21), Table 1. Design Specifications for passively decoupled grid-connected
inverter
Parameters Boost Converter Inverter
(22) The Input Voltage 100 V 200 V
where is the decoupling current reference. is used to cancel The Output Voltage 200 V 110 V (RMS)
the dc component. But instead of this expression, the Nominal Power 500 W
Line Frequency 50 Hz
Switching Frequency 20 kHz
The Voltage Ripple %1
The Current Ripple %10
Inductance 5 mH 3.9 mH
Capacitor 31.25 µF 4 mF
Controller constants
Figure 10. The instantaneous duty ratio of the inverter

Table 2. Design Specifications for the APD circuit
APD Circuit Parameters Values
Inductance 1 mH
Capacitance 31 µF
Controller Constants
Bandwidth of GBPF(s) BW = 66 Hz
Figure 11. Gate signals of the decoupling circuit

Then according to design specifications given in Table 2, the
dc component can be eliminated easily by using a bandpass dc-link capacitor replaced by boost type active power de-
coupling circuit (Fig. 8) and the simulated result is presented

.
in (Fig. 13) and (Fig.14). cate that the dc bus current ripple can be reduced by using
only a single 30 µF film capacitor as dc decoupling, instead
The grid current and the voltage are in phase (Fig. 13.a). As
of using a bulky size large electrolytic capacitor.
seen from (Fig. 13.b) Vc is always greater than the input vol-
tage (200V). If current (Fig. 13.c) is a sine wave with double
line frequency as mentioned in (21). The APD circuit carries
the ripple power only as shown in (Fig. 13.d).
To investigate the transient response of the inverter the
required power is stepped up from 500W to 1kW after a
while. And simulation results are given in (Fig. 14). The grid
current is increased immediately to supply the required
power (Fig. 14.a).
Figure 14. Simulating results showing the transient response of actively

decoupled grid-connected inverter a)Grid voltage and current b)Filter
capacitor voltage c)Filter current d)Actively decoupled power
REFERENCES
[1] V. V. S. P. Kumar, B. G. Fernandes, “Switching strategy for improving
the lifetime of dc-link capacitor in a fault-tolerant active power de-
coupling topology”, IET Power Electronics, Vol.11, 2018, pp. 52-61,
doi: 10.1049/iet-pel.2017.0202.
[2] Z. Qin, Y. Tang, P. C. Loh, F. Blaabjerg, “Benchmark of AC and DC Ac-
Figure 12. Simulating results showing the steady-state performance of tive Power Decoupling Circuits for Second Order Harmonic Miti-
the passively decoupled grid-connected inverter a)Grid voltage and cur-
gation in kW-scale Single-Phase Inverters”, IEEE Journal of Emerging
rent b)DC-link capacitor voltage c)DC-link capacitor current d)Passively
decoupled power and Selected Topics in Power Electronics, Vol.4, March 2016, pp.
15-25, doi: 10.1109/JESTPE.2015.2490199
[3] Y. Sun, Y. Liu, M. Su, W. Xiong, and J. Yang, “Review of Active Power
Decoupling Topologies in Single-Phase Systems”, IEEE Transactions
on Power Electronics, Vol.31, July 2016, pp. 4778-4794, 10.1109/
TPEL.2015.2477882.
[4] L. C. Breazeale and R. Ayyanar, “A Photovoltaic Array Transfor-
mer-Less Inverter with Film Capacitors and Silicon Carbide Transis-
tors”, IEEE Transactions on Power Electronics, Vol.30, March 2015,
pp. 1297-1305, doi: 10.1109/TPEL.2014.2321760.
[5] J. Roy, Y. Xia and R. Ayyanar, “Half-Bridge Voltage Swing Inverter with
Active Power Decoupling for Single-Phase PV Systems Supporting
Wide Power Factor Range”, IEEE Transactions on Power Electronics,
Vol.34, August 2019, pp. 7450-746, 10.1109/TPEL.2018.2877652
[6] M. Islam, N. Afrin, and S. Mekhilef, “Efficient Single Phase Transfor-
Figure 13. Simulating results showing the steady-state performance of merless Inverter for Grid-Tied PVG System with Reactive Power
actively decoupled grid-connected inverter a)Grid voltage and current b) Control”, IEEE Transactions on Sustainable Energy, Vol.7, July 2016,
Filter capacitor voltage c)Filter current d)Actively decoupled power pp. 1205-1215, doi: 10.1109/TSTE.2016.2537365
CONCLUSION [7] P. T. Krein, R. S. Balog, and M. Mirjafari, “Minimum Energy and Ca-
pacitance Requirements for Single-Phase Inverters and Rectifiers
This paper proposes a single-phase voltage source inverter Using a Ripple Port”, Vol.27, Nov. 2012, pp.4690-4698, doi: 10.1109/
with a boost-type dc active power decoupling circuit. The TPEL.2012.2186640
input of the inverter is fed by another boost converter that [8] V. V. S. P. Kumar, B. G. Fernandes, “Switching strategy for improving
gives maximum power point tracking capability to the PV the lifetime of dc-link capacitor in a fault-tolerant active power de-
system. The minimum passive decoupling capacitance requ- coupling topology”, IET Power Electronics, Vol.11, 2018, pp. 52-61,
irement and active decoupling inductance and capacitance doi: 10.1049/iet-pel.2017.0202.
requirements are acquired. Simulation results have been
presented to compare the transient and steady-state perfor-
mance of boost type active decoupling circuit and associa-
ted algorithms against passive decoupling. The results indi-


Conference Paper
Oral Presentation
Uptake and Depuration of nanoparticles (Al2O3, CuO, TiO2) by

freshwater fish (Oreochromis niloticus) and alterations in gill
ATPase activity
Esin G. Canli1*, Mustafa Canli2
Niğde Ömer Halisdemir University, Faculty of Science and Arts, Department of Biology, Niğde/Turkey
1
2
Çukurova University, Faculty of Science and Arts, Department of Biology, Adana/Turkey
Abstract
Metal-oxide nanoparticles (NPs) are being used in different fields of nanotechnology and consequently released
to the environment, most ending up in the aquatic systems. In this study, fish were exposed to three NPs
(aluminum, copper, titanium) in differing concentrations (0, 1, 5, 25 mg/L) for 14 days. Following the exposures,
the activities of ATPases in the gill of fish were measured. Additionally, aggregates of NPs in tissues were
demonstrated by a Transmission Electron Microscope both after uptake and depuration experiments. Data
showed that ATPase activities in the gill decreased significantly following NP exposures. In general, Al-NPs and
Cu-NPs caused significant decreases in gill ATPase activities, though Ti-NPs did not significantly alter ATPase
activity in the gill of fish. Transmission Electron Microscope images demonstrated that all NPs accumulated
in the tissues of fish after 14 days of exposure period and some of NPs retained in the tissues after 14 days of
depuration period. This study showed that NPs were able to accumulate in fish tissue and decrease ATPase
activity in the gill of fish. Thus, this study suggests that nanotoxicology studies should be carried out in different
classes of organisms and toxicity levels should be determined to protect the environment.
Keywords: Metal, Nanoparticle, Biomarker, ATPase, Toxicity
Acknowledgements. This study was supported by the research fund (FBA-2019-9179) of Cukurova University
(Turkey).
Email: egcanli@gmail.com

Conference Paper
Oral Presentation
Doping Effect on ZnO Nanomaterials

Osman Murat Ozkendir1,2
Tarsus University, Institute of Graduate Education, Dept. of Energy Systems Engineering, 33400,Mersin, Turkey
1
2
Tarsus University, Faculty of Technology, Energy Systems Engineering 33400, Tarsus, Turkey
Abstract
Doping in material has always been a popular process in probing advanced materials in researches. Studying
the influences of the light atoms’ doping among heavy atoms coordination in materials can be a difficult process
for analysis. There are so many possible outcomes of this process for the properties of the studied materials like
electronic, crystal, magnetic etc.. Also, when light atoms have close ionic radii and ionic state with the target
atom, they may sit at the heavy atom’s coordination. In this study, light boron atoms doping in the wurtzite
ZnO material is studied by the x-ray absorption calculations performed by the commercial code FEFF 820. In
the samples, boron atoms bonded with oxygen atoms strongly and weaken their bonds with zinc. Thus, high
electronegativity of the boron atoms are determined to govern the processes in the material.
Keywords: Crystal Structure; Electronic Structure; Li-ion Battery; Oxides ; XAFS
1. INTRODUCTION commercial code FEFF 8.20 [4].

Zinc oxide material is a known semiconductor that has a
wide area of applications in technology like; photodetec-
tors, gas sensors, solar cells, light-emitting diodes, photonic
crystals, short-wavelength semiconductor diode lasers [1].
Some peculiarities made ZnO materials a popular material
for solar cell applications such as the ability to work at hig-
her temperatures, electrically conductive and also due to its
transparency [1, 2]. The known crystal structures of the zinc
oxide materials are zinc blend, rock salt or wurtzite forms.
In this study, the wurtzite form of the zinc oxide material is
investigated for boron doping which was treated as a defect
in the bulk.
With a growing interest in boron-containing materials,
studies are mainly focused on the interesting molecular in-
terplay between boron and elements in its vicinity. An inte-
resting point for boron is its being a metalloid material, i.e.,
both metallic and nonmetallic properties, i.e., metalloid.
For the study, x-ray absorption fine structure spectroscopy
Figure 1. The sketch of the wurtzite ZnO material.
(XAFS) calculations were performed for the wurtzite ZnO
clusters are with the space group notation of P63mc (sketc-
2. MATERIALS AND METHOD
hed in Figure 1.) [3].
For the calculations, an input file should be prepared that
In ZnO materials, due to higher electronegativity of boron
the FEFF code uses and containing crystallographic data of
than zinc atoms, the boron doping process is expected to
the studied material. The input data was prepared for 12 Å
ruin some bonds between zinc and oxygen. So, to probe the
cluster of the wurtzite ZnO crystal containing 621 atoms
electronic interplay between boron and oxygen atoms via
(Zn, O and B) and one zinc atom was selected as a photon
the zinc atoms, XAFS calculations were performed by the
absorber and a photoelectron emitter.
Email: ozkendir@tarsus.edu.tr
Doping Effect on ZnO Nanomaterials
XAFS is a popular technique for determining the local crys- vicinity of doped boron atoms is investigated. Boron doped
tal geometry and/or electronic structure of materials. The Zn K-edge spectra main edge maximum has 2 eV energy
analysis of the XAFS (x-ray absorption fine structure) spe- shift to higher energy side. The shift is occurred on the main
ctroscopy are mainly carried on two phases: XANES (x-ray edge where tetrahedral site symmetry in the crystal is de-
absorption near edge spectrsocopy) and EXAFS (Exten- termined. However, the zinc oxide structures that occupy
ded-XAFS). Here, XANES spectra is related to the electro- octahedral site symmetries has no shift but became more
nic structure and chemical properties of the material, while powerful. To probe the crystal structure response of the
EXAFS spectra can give detailed informations on the crys- ZnO material to the doping process, the EXAFS study will
tal coordination in the material. The XAS technique is an be the best choice.
element-specific technique and the samples can be in solid,
liquid (solutions), or in the gas phase.

The calculated XAS spectra of the Zn K-edge of the wurtzite
ZnO is given in figure 2. The K-edge absorption spectra for
the zinc is the transition of the excited 1s electrons to the
unoccupied 4p levels. For Zn2+ oxidation, 3d levels are also
unoccupied but due to the quantum selection rules 1s -->
3d transition is forbidden. In case of a forbidden transition
(it may occur when a hybridization takes place), a pre-edge
structure should appear below the main edge. The absorp-
tion edge begins to rise at 9658.8 eV and gives a maximum
at 9669.1 eV.
Figure 3. Comparison of the XANES spectra wurtzite ZnO material from

the Zn K-edge.
EXAFS spectra are yielded from the tail part with fluctu-
ations of the XAFS spectra which is directly related to the
photoelectrons’ scattering from its nearest neighbors during
its travel. In figure 4, the scattering intensity data of the ZnO
is given in comparison with boron-doped ZnO.
Figure 2. X-ray absorption near edge (XANES) spectra of the wurtzite ZnO
material from the Zn K-edge.
The absorption spectra have a smooth rise and no pre-edge

peak is observed. Apart from the main absorption edge, a
weak edge below the main edge at 9661.4 eV is a result of
the different site symmetry formed in the wurtzite ZnO bulk
and it is due to the octahedral site symmetry, while the main
edge corresponds to the tetrahedral site symmetry [5]. In
figure 3, Zn K-edge absorption spectra of the wurtzite ZnO
material is given in comparison with boron doped wurtzite
ZnO material. Figure 4. Comparison of the scattering spectra of the ZnO and boron
doped ZnO materials.
For this calculation, some boron atoms are replaced in
atomic configuration data in the input file randomly. So, the The symmetry in the scattering intensities of the confirms
electronic response of both oxygen and zinc atoms in the no distortion brought by the doping process of the boron
atoms. However, a tiny shift in the low k values around (k~3

.
(1/Å)) highlights the weak influence of boron on the ZnO of native point defects in ZnO”, Journal of Crystal Growth, vol. 287,
structure and possible effect on the oxygen atoms which are pp. 58–65
bonded to zinc atoms weakly. To analyze the boron locations
in the ZnO clusters, the Fourier transform of the scattering
intensity data can yield important data on one-dimension-
al axis to determine the exact atomic distances from the
source zinc atoms.
Figure 5. Comparison of the Fourier Transform of the scattering spectra of

the ZnO and boron doped ZnO materials.
According to the figure, both ZnO and boron doped ZnO

clusters have a high agreement on the peak positions. Howe-
ver, an asymmetry around ~3.5 Å distance addresses boron
positions in between the zinc atoms which have a peak at
2.90 Å and the oxygen atoms at 4.20 Å.
4. CONCLUSIONS
Wurtzite ZnO is a popular semiconductor material and
used in solar photovoltaic cells. In this study, boron doping
in the ZnO crystal is processed theoretically to investigate
the influence of the boron on the zinc and oxygen atoms
in its vicinity. With the doping process, the effect of boron
on the oxygen atoms was determined to bond with oxygen
atoms and weaken the Zn-O bonds.
REFERENCES
[1] Das R., Jana T., Ray S., (2005) “ Degradation studies of transparent
conducting oxide: a substrate for microcrystalline silicon thin film
solar cells”, Sol. Energy Materi. Sol. Cells, vol. 86, pp. 207-216
[2] B. N. Pawar, G. Cai, D. Ham, R. S. Mane, T. Ganesh, A. Ghule, R.
Sharma, K.D. Jadhava, S.H. Han, (2009) “Preparation of transparent
and conducting boron-doped ZnO electrode for its application in
dye-sensitized solar cells” Solar Energy Materials&Solar Cells, vol.
93, pp. 524-527
[3] Momma K. and Izumi F., J., (2011) “VESTA 3 for three-dimensional
visualization of crystal, volumetric and morphology data”, Appl.
Crystallogr., , vol. 44, pp. 1272
[4] Ankudinov A. L., Ravel B., Rehr J. J. and Conradson S. D., (1997) “Re-
lativistic calculations of spin-dependent x-ray-absorption spectra”
Phys. Rev. B, vol. 56, pp.R1712
[5] Van de Walle C. G., Janotti A., (2006) “New insights into the role


Conference Paper
Oral Presentation
Solvent Effect on the Electrical Parameters of Organic Field Effect

Transistors (OFETs)
Tuğbahan Yılmaz Alıç1*
1
Department of Physics, Faculty of Science, Selcuk University, Konya, Turkey
Özet
In this study, the effect of solvents to improve device performance dinaphtho[2,3-b:2’,3’-f]thieno[3,2-b]thiophene
(DNTT) based organic field effect transistors (OFETs) was investigated. The characteristics of OFETs are strongly
dependent on the properties of the dielectric layer. SiO2 layer was utilized as a dielectric layer for OFETs with a
configuration of n++ Si/SiO2/DNTT/MoO3-Ag. SiO2 substrates were immersed into isopropanol (IPA), dimethyl
sulfoxide (DMSO) and tetrahydrofuran (THF) as solvents. The electrical parameters were affected by the type of
solvent. The best results are observed with the OFET immerse into IPA showing improvement of mobility (µ),
threshold voltage (Vth), Ion/Ioff ratio and sub-threshold slope (SS) in OFET. The value of µsat is observed 0.154 cm2/
Vs, Ion/Ioff ratio of 1.56 x 106, Vth of 2.87 V and SS of 0.89 V/Dec immersed into IPA. It shows the type of solvent
for SiO2 treatment improve of the performance of OFET.
Key words: Solvent Effect, DNTT, Organic Field Effect Transistor (OFET)
1. INTRODUCTION dinaphtho[2,3-b:2′,3′-f ]thieno[3,2-b]-thiophene (DNTT)

was selected owing to its glorious air stability and mobility
Over the last 30 years, organic field effect transistors
as an active layer is also as shown [7,8]. 30 nm of DNTT
(OFETs) are of remarkable attention for sensor, electronic
layer was deposited by thermal evaporation in a vacuum
paper, flexible displays and other applications [1,2]. The ele-
at a pressure of about 10−6 mbar. The deposition rate (0.1
ctrical parameters of the device such as threshold voltage,
Å/s) and the film thickness was monitored using a quartz
mobility, surface traps, hysteresis determine and affect the
crystal microbalance. MoO3/Ag source and drain contacts
transistor performance. Electron traps coming from the die-
were deposited by thermal evaporation (thickness 10 nm /
lectric layer, hysteresis property, high leakage current leads
60 nm) to achieve a device with a channel length (L) of 50
decrease in mobility and increase in threshold voltage. All
μm and a channel width (W) of 1 mm used by the shadow
these electrical parameters of OFET strongly depend on
mask.
the gate dielectric [3,4]. As a gate dielectric, SiO2 generally
is prefered due to its excellent electrical properties. There 2.2 Characterization
are some reports related with the improvement of dielectric SiO2 surfaces immersed into IPA, DMSO and THF solvents
layer via polymer gate dielectric in the literature [4-6]. In this were characterized by taking contact angle goniometer
work, the effect of solvents on SiO2 dielectric surface and its (DSA 100 KRÜSS). Morphological analyses of as-prepa-
effect on the performance of OFETs were investigated. red substrates were carried out by atomic force microsco-
pe (AFM, NT-MDT AFM NTEGRA Solaris) in “tapping”
2. MATERIALS AND METHOD
mode at room temperature. The transfer and output cha-
2.1 Fabrication of OFETs racteristics of as-fabricated organic field effect transistors
OFET devices were prepared as bottom-gate, top-contact were measured under nitrogen (N2) ambient in a glovebox
structure on highly n-doped silicon substrates with ther- using a 4200 Keithley semiconductor parameter analyser
mally grown SiO2 (200 nm) as shown Figure 1. After clea- equipment with probe station.
ning procedure, the SiO2 dielectric surface was immersed
into isopropanol (IPA) (99.9%, Sigma Aldrich), dimethyl 3. RESULT AND DISCUSSIONS
sulfoxide (DMSO) (99.9%, Sigma Aldrich) and tetrahyd- 3.1 Characterization
rofuran (THF) (99.9%, Sigma Aldrich) for 24 h at ambient In order to understand the effect of solvents on SiO2 surfa-
conditions. Thienoacene-based organic semiconductor ces, the hydrophobicity of the SiO2 surface was investigated
Email: tugbahanyilmazalic@selcuk.edu.tr
.
Figure 1. Schematic illustration of the device structure and chemical structure of DNTT used in this study.
by measuring the contact angle (CA) values. Optical images surface. The residual solvent molecules anchored on SiO2
of water drops and average contact angles calculated on the may lead to form a polar side for IPA and DMSO and apolar
SiO2 surfaces and their surface energy values are shown in side for THF.
Figure 2 and Figure 3, respectively. The surfaces immersed
The morphological characterization of SiO2 surfaces was
into solvents, then dried and contact angles were measured.
performed by AFM technique. Figure 4 shows the morpho-
The contact angle values changed varying from 36.06° to
logy of SiO2 surfaces for IPA, DMSO and THF. The average
49.06°. It could be said that there is no significant difference
roughness was calculated 0.38 nm, 0.52 nm and 0.60 nm for
between the contact angle values of surfaces immersed into
IPA, DMSO and THF in the scale of 5 × 5 μm, respectively.
IPA and DMSO, unlike THF. SiO2 surface immersed into
As seen, no significant differences were observed in avera-
THF presents a more hydrophilic property in comparison
ge roughness. These results indicated that in spite of a bit
with SiO2 surface immersed into IPA and DMSO.
increase surface roughness, the oxide layer was affected by
solvent in agreement with the findings of contact angle me-
asurements. As well-known in OFET, the mobility decreases
while with the surface roughness increase [9].
Figure 2. Water drop images SiO2 surfaces with the type of solvent.
Figure 4. AFM images of the SiO2 surfaces with the type of solvent.
Electrical performance of OFETS

Figure 5(a)-(f ) shows the transfer and output characteristics
of the OFET devices fabricated by using the surfaces immer-
sed into different solvents. The performance of OFETs also
were given in table. Mobility in linear and saturation region
were calculated by Eq. (1) and Eq. (2) as given below, respe-
ctively.
Figure 3. Illustration of surface energy of SiO2 surfaces with the type of
solvent.
(1)
Different contact angle values were observed because of the
changing of the surface energies, as given figure 2. Calcula- (2)
ted surface energies for IPA, DMSO and THF surfaces are where L is the channel length, W is the channel width and Ci
being around 56 mN/m, 59 mN/m and 49 mN/m, respecti- is the dielectric capacitance.
vely. These differences can be related to the polarity of SiO2 The electrical parameters of all OFETs demonstrate a th-

Solvent Effect on the Electrical Parameters of Organic Field Effect Transistors (OFETs)
Table 1. Summary of device performance parameters of OFETs with affected by the different solvent onto SiO2 dielectric.
µlin (cm2/Vs) µsat (cm2/Vs) Vth (V) ΔVth (V) Ion/Ioff SS (V/Dec)

IPA 0.22 ± 0.02 0.15 ± 0.01 2.87 ± 1.43 2.98 ± 0.63 1.54 x 106 0.89
DMSO 0.17 ± 0.02 0.12 ± 0.01 4.42 ± 1.36 5.18 ± 1.39 0.85 x 106 1.57
THF 0.16 ± 0.01 0.11 ± 0.02 7.08 ± 1.47 4.80 ± 1.19 0.79 x 106 1.30
reshold voltage (Vth) ranging from 2.98 V to 7.08 V, a big

Ion/Ioff ratio of ~ 106 and a subthreshold slope (SS) changing
between 0.89 V/Dec and 1.57 V/Dec. The field effect mobi-
lities provided by the transfer characteristics of OFETs range
from 0.11 cm2/Vs to 0.22 cm2/Vs in both regimes. While SS
related to the interface trap densities, SS value decreased in
IPA devices from 1.57 V/Dec to 0.89 V/Dec, showing that
trap densities were reduced. These results can be attributed
to the improving of electron transfer properties by reducing
the interface electron traps onto the SiO2 layer. As well-
known, the surface energy of SiO2 plays important role to
improve the electrical parameters of OFETs [10].
Figure 6. Device performance parameters of OFETs affected by the type

of solvent: linear mobility (µlin), saturation mobility (µsat), threshold volta-
ge (Vth), current on/off ratio (Ion/Ioff ) and subthreshold slope (SS)
4. CONCLUSION
As a result, we report that using different solvents for SiO2
layer can improve the electrical parameters of OFETs. The
device immersed into IPA shows obvious improvement at
all electrical parameters. Thanks to the decreased polarity of
the SiO2 surface, solvent treatment decreased the interface
electron trap densities and improved device performance
by leading to better charge transfer properties. In this study,
we presented that the effects of different solvents onto SiO2
dielectric layer to understand how changing of dielectric
surface behaviour, their effect to the electrical performances
Figure 5. Transfer and output characteristics of the devices (a)-(b) IPA of produced thin film transistors. The results would be be-
(c)-(d) DMSO (e)-(f ) THF
neficial for future applications to fabricate high performance
The effect of IPA on the dielectric layer before the semicon- OFETs.
ductor deposition can be clearly observed in respect to ot-
her solvents. For SiO2 surface immersed into IPA, all transfer 5. ACKNOWLEDGEMENTS
parameters improved in comparison with devices immersed This work is financially supported by Selcuk University
into DMSO and THF, as seen in the table. Scientific Research Council (PN: 19401165). The author gra-
Figure 6 also represents the statistical deviation of the devi- tefully acknowledges Dr. Mamatimin Abbas at University of
ce parameters for SiO2 surfaces immersed into different sol- Bordeaux for him contributions.
vents. The average mobility of OFETs, which decreases the
threshold voltage, immersed into IPA is higher than other REFERENCES
devices for both regimes. Furthermore, immersing into IPA [1] Sirringhaus H. 25th anniversary article: organic field-effect transis-
increased the Ion/Ioff ratio and decreased the threshold volta- tors: the path beyond amorphous silicon. Advance Material 2014;
ge, hysteresis effect and subthreshold slope values. 26: 1319-1335. doi: 10.1002/adma.201304346
[2] Klauk H. Organic thin-film transistors. Chemical Society Review
2010; 39 (7): 2643-2666. doi: 10.1039/B909902F
[3] Lee S, Koo B, Shin, J, Lee E, Park H, Kim H. Effects of hydroxyl groups
in polymeric dielectrics on organic transistor performance. Applied

.
Physics Letters 2006; 88: 162109. doi: 10.1063/1.2196475

[4] Karri BRT, Gupta N. Hybrid bilayer gate dielectric-based organic
thin film transistors. Bulletin of Materials Science 2019; 42 (2).
doi:10.1007/s12034-018-1689-9
[5] Baeg KJ, Facchetti A, Noh YY. Effects of gate dielectrics and their
solvents on characteristics of solution-processed n-channel poly-
mer field-effect transistors. Journal of Material Chemistry 2012; 22:
21138-21143. doi: 10.1039/c2jm34218a
[6] Kösemen A. Solvent effects on the performance of the PVA gate
dielectric based organic thin film transistors. Sakarya University
Journal of Science 2017; 21 (6): 1463-1468. doi: 10.16984/saufenbil-
der.315161
[7] Takimiya K, Shinamura S, Osaka I, Miyazaki E. Thienoacene-Based
Organic Semiconductors. Advance Material 2011; 23 (38): 4347-
4370. doi: 10.1002/adma.201102007
[8] Yagi H, Miyazaki T, Tokumoto Y, Aoki Y, Zenki M, et al. Ultravio-
let photoelectron spectra of 2,7-diphenyl[1]benzothieno[3,2-b]
[1]benzothiophene and dinaphtho[2,3-b:2′,3′-f]thieno[3,2-b]thi-
ophene. Chemical Physics Letters 2013; 563: 55-57. doi:10.1016/j.
cplett.2013.02.011
[9] Yılmaz Alıç T. The effect of phenylboronic acid-based self-as-
sembled monolayers on the performance of organic field-effect
transistors (OFETs). Turkish Journal of Physics 2019; 43: 207–212.
doi:10.3906/fiz-1812-3
[10] Sun X, Di C, Liu Y. Engineering of the dielectric–semiconductor in-
terface in organic field-effect transistors. Journal of Material Che-
mistry 2010; 20: 2599-2611. doi: 10.1039/b921449f


Conference Paper
Oral Presentation
Electronic Structure Investigation of the UTe2 Materials

Osman Murat Ozkendir1,2
Tarsus University, Institute of Graduate Education, Dept. of Energy Systems Engineering, 33400,Mersin, Turkey
1
2
Tarsus University, Faculty of Technology, Energy Systems Engineering 33400, Tarsus, Turkey
Abstract
Uranium is the most popular member of Actinides due to its role in nuclear science and technology. Apart from
the fission properties of the uranium atoms, researches on the electronic and crystal properties of the actinide
compounds attracted major interest in technological applications. The uranium telluride, UTe2, is a member of
Uranium monochalcogenides and form in ortorhombic geometry with the space group “Immm”. The valence
5f levels are responsible for all interesting properties of the uranium compounds or alloys. 5f electrons of the
uranium atoms are reported as modified strongly due to the hybridization with the band and valence electrons.
The electronic and crystal structure properties of the UTe2 material are investigated by X-ray Absorption Fine
Structure spectroscopy (XAFS). Uranium L3-edge absorption spectrum in UTe2 is compared with U L3-edge
spectra in UTe2. The XAFS study is studied in two regimes; XANES (x-ray Absorption Near-Edge Structure) and
Extended XAFS (EXAFS) calculations of UTe2 clusters. The full multiple scattering approach has been applied
to the calculation of U L3-edge XANES spectra of UTe2, based on different choices of one electron potentials
according to Uranium coordinations by using the real-space multiple scattering method FEFF 8.2 code.
Keywords: Crystal Structure; Electronic Structure; Actinides; XAFS
1. INTRODUCTION
Actinide materials are attracted more attention with their
nuclear properties than other properties. However, they
also have interesting properties that are so valuable in cur-
rent technologies. Uranium telluride takes place in materi-
als study with its superconductivity behavior. Besides, it is
also a member of the strongly correlated electron systems.
The narrow 5f states of the actinide elements make them
an important partner of the transition elements due to the
strongly hybridization they build during their molecular in-
terplay [1].
The uranium telluride, UTe2 is a member of uranium mo-
nochalcogenides with ferromagnetic properties and has ort-
horhombic geometry with “Immm” space group. The lattice
parameters of the UTe2 are; a: 4.161 Å, b: 6.122 Å and c:
13.955 Å [2].
Figure 1. The sketch of the wurtzite ZnO material.
The features of 5f electrons in this system are strongly modi-
fied by hybridization with band and valence electrons. 2. MATERIALS AND METHOD
For the study, x-ray absorption fine structure spectroscopy For the calculations, an input file should be prepared that
(XAFS) calculations were performed for the orthorhombic the FEFF code uses and containing crystallographic data of
UTe2 clusters with the space group notation of Immm (sket- the studied material [4]. The input data was prepared for 12
ched in Figure 1.) [3]. Å cluster of the orthorhombic UTe2 crystal containing 237
atoms (U, Te) and one tellurium atom was selected as a pho-
The XAFS calculations were performed by the commercial
ton absorber and a photoelectron emitter.
code FEFF 8.20 [4].
Email: ozkendir@tarsus.edu.tr
.
XAFS is a popular technique for determining the local crys- the atomic gap between heavier atoms prevents the overlap-
tal geometry and/or electronic structure of materials. The ping between the outer shells of the neighboring atoms. To
analysis of the XAFS (x-ray absorption fine structure) spe- probe the crystal structure response of the uranium telluride
ctroscopy is mainly carried on two phases: XANES (x-ray materials, the EXAFS study will be the best choice.
absorption near edge spectroscopy) and EXAFS (Exten- EXAFS spectra are yielded from the tail part with fluctu-
ded-XAFS). Here, XANES spectra are related to the electro- ations of the XAFS spectra which is directly related to the
nic structure and chemical properties of the material, while photoelectrons’ scattering from its nearest neighbors during
EXAFS spectra can give detailed information on the crys- its travel. In figure 3, the scattering intensity data of the UTe2
tal coordination in the material. The XAS technique is an is given.
element-specific technique and the samples can be in solid,
liquid (solutions), or in the gas phase.

The XANES part of the calculated XAFS spectra of the Te
K-edge of the orthorhombic UTe2 is given in figure 2. The
K-edge absorption spectra for the tellurium is the transition
of the excited 1s electrons to the unoccupied 6p levels. The
electronic configuration of the Te2+ anion is [Kr] 4d10 5s2 5p6
6s0 4f0 5d0 6p0. Due to the second ionization, 5p level beca-
me totally occupied and the lowest unoccupied state is the
6s level. However, quantum selection rules do not permit
s electrons to sit at unoccupied s or d or f levels as a final
state. So, 6p level which is well above the valence state be-
came available for the electronic transfer. The route for the
excited s electrons is the 1sà6p levels during the absorption
excitation process. In case of a forbidden transition (it may
Figure 3. Scattering intensity spectra of the UTe2 material.
occur when a hybridization takes place), a pre-edge structu-
re should appear below the main edge. The absorption edge The scattering intensity has a non-monotonously changing
begins to rise at 31797 eV and gives a maximum at 31918.1 structure that highlights the elemental size difference betwe-
eV. en U and Te atoms. A high decay at the low k values indica-
tes the short mean free path of the photoelectrons emitted
from the source tellurium atoms, i.e., k~1/λ. In the vicinity
of the tellurium atoms seems uranium atoms are sitting and
most powerful scattering occurred with the uranium atoms.
Figure 2. X-ray absorption near edge (XANES) spectra of the ortorhombic

UTe2 material from the Te K-edge.
The absorption spectra have a smooth rise and no pre-edge

peak is observed. Uranium has the electronic configuration Figure 4. Comparison of the Fourier Transform of the scattering spectra
of the UTe2.
[Rn] 5f3 6d1 7s2. However, U2+ has [Rn] 5f2 6d0 7s2 and in
case of any hybridization between the 6d levels with the 6p To analyze the atomic locations in the UTe2 clusters, the
levels of telluride, a pre-edge structure should appear. But, Fourier transform of the scattering intensity data can yield

Electronic Structure Investigation of the UTe2 Materials
important data on the one-dimensional axis to determine

the exact atomic distances from the source tellurium atoms.
According to the figure, the closest neighbors of the source
tellurium atom are the Te atoms sitting at a distance of 3.05
Å and 3.07 Å. The most powerful peak located at 3.19 Å is
the signals from the four Uranium atoms. The weak peak
structures between the closest tellurium atoms and the
source tellurium atoms is due to the overlapped data from
multiple scattering data which contains unclear information
of the atoms.
4. CONCLUSIONS
Orthorhombic UTe2 is a popular material and became a po-
pular subject with its high superconductivity. In this study,
the electronic structure properties of the UTe2 material is
investigated by the x-ray absorption fine structure spectros-
copic techniques. For the electronic structure study XANES
data, which are produced with FEFF 8.20 calculations, were
analyzed and due to the quantum selection rules excited 1s
electrons were determined to make transitions to the 6p le-
vels which are located well above the valence levels. Also,
powerful scattering intensity data indicated that tellurium
atoms were surrounded by four heavy uranium atoms and
linked to the tellurium atoms.
REFERENCES
[1] Ozkendir O.M., (2010) “Electronic Structure Analysis of USiO4”,
Commun. Theor. Phys. Vol. 53, pp. 903–906
[2] Haneveld A.J.K., Jellinek F., (1970) “The crystal structure of stoichi-
ometric uranium ditelluride”, Journal of the Less-Common Metals,
vol. 21, pp. 45-49
[3] Momma K. and Izumi F., J., (2011) “VESTA 3 for three-dimensional
visualization of crystal, volumetric and morphology data”, Appl.
Crystallogr., , vol. 44, pp. 1272
[4] Ankudinov A. L., Ravel B., Rehr J. J. and Conradson S. D., (1997) “Re-
lativistic calculations of spin-dependent x-ray-absorption spectra”
Phys. Rev. B, vol. 56, pp.R1712


Conference Paper
Oral Presentation
Çay Poşetleri (Tea bags / Pot bags) Ayrıştırma Makinesi Üretimi

Hakan İrtürk1*, Caner Canbolat2, Arda Yıldız3,
Beta Gıda San. Ve Tic. A.Ş., Makine Mühendisi, hakanirturk@beta.com.tr
1
2
Beta Gıda San. Ve Tic. A.Ş., Endüstri Mühendisi, caner@beta.com.tr
3
Beta Gıda San. Ve Tic. A.Ş., Gıda Mühendisi, ardayildiz@beta.com.tr
Özet
Ambalajlanmış çay ürünlerinden olan, yaygın olarak üretilen ve kullanılan sallama ve demlik poşet çayların
üretiminde fire olarak ayrılan (eksik gramaj, kapatılamamış ambalaj, yırtık ambalaj vb.) kâğıt ve OPP metalize
zarf ve filtre kâğıdı içerisinde bulunan çayın otomatik olarak tekrar kullanılabilir hale getirilmesi amacıyla bir
makine geliştirilmiştir. Bu projenin asıl amacı; ülkemizde önemi yeni kavranılmaya başlanan ve henüz gelişmekte
olan geri dönüşüm sektöründe ihtiyaç duyulan makine ve ekipmanların yerli üretimi anlamında katkı sağlamak
ve firmamızın ihtiyacı olan bu makineye sahip olmaktır. Geliştirilen makine ile fire olarak ayrılan yarı mamul
ürünlerin geri kazanımı mümkün olmuştur. Bu sayede firmamızın sürdürülebilirliğinin sağlanmasının yanı sıra
çay geri dönüşüm makine pazarında da firmamızın etkinliğinin artacağını öngörülmektedir. Hedef performans
parametreleri ise şu şekildedir: Makine kullanılmaması durumunda 1 kişi 8 saat çalışarak 8 kg yani yaklaşık
olarak 4.000 adet çay poşetinden çay ayrıştırması yapmakta iken geliştirilen bu makine ile bir günde sadece
yarım saat çalıştırılarak aynı miktarda çayı filtre kâğıdından ayrıştırılabilmektir. Makine kullanımı öncesi çayın
geri dönüşüm oranı %90 seviyesinde iken, makine kullanımı ile birlikte %99,5 oranında çayların geri dönüşümü
sağlanmaktadır. Makinede gıda ile temas eden noktalarda gıdaya uyumlu malzemelerin seçimine ve iş güvenliğine
dikkat edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Makine, Çay, Parçalama, Eleme
Email: hakanirturk@beta.com.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Design of Narrowed Tipper Trailer Chassis and Structural Analysis

with Finite Element Method
Tayfun Özgür1*, Seyfi Burak Karataş2
Department of Automotive Engineering, Çukurova University, Turkey; tozgur@cu.edu.tr
1
Department of Automotive Engineering, Çukurova University, Turkey;s.burak.karatas@gmail.com

2
Abstract
Trailer type heavy vehicles are of great importance in the automotive industry in transportation. In our country,
dump trailer type vehicles are preferred more with their wide usage area, economical and experienced service.
The chassis constitutes the majority of the weight of the tipper trailer type vehicles. The trailer chassis is
subjected to many dynamic and static forces. In this study, it is aimed to remodel the transverse length of a 3
axle tipper semi trailer chassis in a narrow structure and compare its structural analysis with its predecessor.
This new narrow structure design has been created taking into account the distance between the centers of Axle
Spring specified in DIN standards. It is aimed to produce fuel and environmentally friendly trailers in a narrow
and lightweight structure by maintaining the strength values.
Keywords: Trailer, Dumper, Chassis, Axle Spring, Narrow Structure.
Email: tozgur@cu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Pamuğun Reaktif Boyarmaddelerin Piyasada Bulunan Farklı

Kromofor Grupları İle Boyanması Sonrası Işık, Işık-Ter Haslığına
Karşı Dayanıklılığının İyileştirilmesi
Betül Örs Türkmen1*, Aslıhan Koruyucu2
1
Özen Mensucat Ar-Ge Merkezi, Tekirdağ, Türkiye; betul.turkmen@ozenmensucat.com
Namık Kemal Üniversite, Mühendislik Fakültesi, Tekstil Mühendisliği Bölümü, Tekirdağ, Türkiye; adelituna@nku.edu.tr
2
Özet
Reaktif boyarmaddeler; parlak renkleri ile geniş renk paleti, çeşitli kombinasyonlara olanak sağlamaları, düzgün
boyama yapılabilmeleri ve normal boyama cihazlarında uygulanabilen basitleştirilmiş bir boyama yöntemine sahip
olması nedeniyle, günümüzde pamuklu ürünlerin boyanmasında en fazla tercih edilen boyarmadde grubudur.
Endüstriyel olarak boyarmaddelerde aranan özellikler yüksek haslıklardır. Bu haslıklara başlıca yıkama, sürtme,
ışık ve ter haslıklarını örnek olarak verebiliriz. Tekstil alanında kullanım yerine bağlı olarak değişik haslık özellikleri
istenmektedir. Boyalı tekstil ürünlerinin kullanımında karşılaşılan önemli sorunların basında güneş ışığında
solmaları gelmektedir. Güneş ışığı ve terin birlikte etkisiyle boyarmaddenin solması sonucunda özellikle, vücudun
terleyen bölgelerinde belirgin renk açılmaları ve solmalar gözlenmektedir. Bu sorun birçok tekstil üreticisini,
tüketiciye karsı zor durumda bırakmaktadır. Bu sorunun çözümüne yönelik çalışmaların yapılması büyük önem
taşımaktadır. Özellikle boyarmaddenin kromofor ve reaktif grubu haslıklar üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.
Reaktif grup özellikle yıkama haslığını, kromofor grup ise renk nüansı yanında, ışık haslığı, yaş ışık haslığı, klor
ve peroksit haslığını yakından etkilemektedir. Bu çalışmada, reaktif boyarmadde ile boyalı tekstil ürünlerinin ışık
ve terin etkisiyle oluşan solma miktarının iyileştirilmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada 30/1 Ne %100 pamuk ipliği
ile interlok örgü yapısında örülmüş kumaş kullanılmıştır. Kumaşlar, azo, antrakinon, fitalosiyanin, formazan
ve trifenodioksiazin kromofor gruplarını içeren reaktif boyarmaddeler ile %0,5 konsantrasyonda boyanmıştır.
Boyama sonrası oksalanid yapılı, heteroçiklik yapılı UV absorplayıcı kimyasallar ve mineral titanyumdioksit
çektirme ve kaplama yöntemlerine göre %1, %2 ve %3 konsantrasyonlarda uygulanmıştır. Bu çalışma ile farklı
kromofor grupları içeren reaktif boyarmaddeler ile boyalı pamuklu mamullerin, UV absorplayıcılar ve mineral
titanyum dioksit ile muamelesinin ışık, ışık-ter haslıklarına etkisi araştırılmıştır. Sonuçta; UV absorplayıcıların
ve mineral titanyum dioksitin ışık haslığını yarım ve bir dereceye kadar arttırdığı gözlenmiştir. Trifenodioksiazin
kromofor grup içeren reaktif boyarmadde ile boyalı kumaş numunelerinde, UV absorplayıcılar ve mineral
titanyumdioksit ile uygulama sonrası ışık haslığında herhangi bir iyileşme görülmemiştir.
Anahtar Kelimeler: Işık haslığı, ışık-ter haslığı, reaktif boyarmaddeler, ultraviyole absorplayıcı, pamuk
Email: betul.turkmen@ozenmensucat.com

Conference Paper
Oral Presentation
A Comprehensive Review of Learning Curves with Its Industrial

Applications
M.burak Şenol1, Uğur Atici2
1
Department of Industrial Engineering, Gazi University Maltepe, Ankara, Turkey, E-mail(corresp.): mburaksenol@gazi.edu.tr
2
General Directorate of Military Factories, Ankara, Turkey; ugur.atici@msb.gov.tr
Abstract
Human learning, a significant human factor element including human capabilities and limitations, is especially
relevant to labor-intensive sectors. The time needed to complete a task decreases as worker gains experience. The
progress of employees owing to repetitions can be explained by learning curves. The learning curves pervades
all industrial activities and commonly employed in business from production management, to operations,
machine scheduling, ergonomics, project planning, construction, strategic analysis, process control and quality.
Different industrial application areas of learning curves are electronics, ship construction, medicine, aviation
and space. But, human learning has an impact on the safety, productivity and efficiency of company operations
especially for manufacturing. The cumulative average (Wright) and unit (Crawford) are the two main learning
curve models which are commonly employed in industry. In addition, good planning in industrial activities
augments the probability of finishing projects within time and budget. From ergonomics and human factors
management point of view, human learning should be considered in detailed scheduling of production activities
for optimizing activity time and cost. In this study, we present a comprehensive review of learning curves and its
applications in the literature, which are beneficial for making cost estimates, defining labor standards, arranging
labor requirements, assessing labor performance, and determining wage rates. This study highlights important
features of learning curves and reveals the main areas in which learning curves are commonly used. We provide
a basis for understanding and employing learning curves for assessing and designing company strategy and
present various real world application opportunites as a future work.
Keywords: Human factors, Ergonomics, Safety, Learning curve, Manufacturing, Productivity, Experience,
Optimization, Scheduling
Email: mburaksenol@gazi.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
The enzymatic responses to nanoparticles (Al2O3, CuO, TiO2) in

female Wistar rats
Esin Gülnaz Canlı
University of Cukurova, Faculty of Arts and Science, Biology Department, Adana, 0133, Turkey
Abstract
This study deals with the effects of aluminium (Al2O3), copper (CuO) and titanium (TiO2) nanoparticles (NPs)
on the activities of Na,K-ATPase, Mg-ATPase and AChE in female rats following oral administration for 14 days
(0 (control), 0.5, 5, 50 mg/kg b.w./d). The responses of enzymatic biomarkers were measured in the brain, kidney
and small intestine. The images of the tissues were obtained using a transmission electron microscope (TEM) to
demonstrate NP accumulation. TEM images demonstrated that all NPs accumulated in the tissues. Data showed
that brain AChE activity decreased significantly (P<0.05) at all Ti-NP doses, though brain ATPase activities
increased. However, ATPase activities in the intestine and kidney did not change significantly. Similarly, AChE
activity in the brain decreased significantly at all Al-NP doses. Although there was no significant change in
ATPase activities in the intestine at any NP dose, there were significant decreases in the kidney and brain.
Cu-NP caused the similar effects as activity AChE in the brain decreased significantly. ATPase activity in the
brain and small intestine did not change statistically significantly, though there were statistically significantly
decreases in ATPase activity in the kidney. Data emphasized that the brain of mammal was the most sensitive
organ against the effects of NPs.
Keywords: Metal, Nanoparticle, Rat, Enzyme, Biomarker, TEM
Acknowledgements. This study was partly supported by the research fund (FDK-2017-8197) of Cukurova
University (Turkey).
Email: egcanli@gmail.com

Alanya Lonicera Resort & Spa Hotel, April 20-22, 2020 – Alanya, Antalya / TÜRKİYE
Conference Paper
Oral Presentation
Geoenvironmental Characteristics and Stability Problems of

Antique Semi-Underground Openings in Konya, Turkey
Elif Avşar
Department of Geological Engineering, Konya Technical University, Konya, Turkey
Özet
Soft pyroclastics were used mostly in ancient period as underground openings due to their thermal insulation
and easy carving properties. In this study, geoenvironmental properties and geoengineering problems of an
ancient semi-underground (hill) settlement and a rock-hewn church located in Sille district in Konya carved
into blocky pyroclastic deposits is presented. The large part of these man-made historical rock structures have
maintained their stability but at the same time that structures suffer from some stability problems generated
especially with the predominance of the environmental conditions. It is crucial to determine the physical
properties and geomechanical parameters of these blocky pyroclactics and to identify possible rock engineering
problems in terms of rock improvement and restoration projects. The stability problems and their causative
factors arising from environmental conditions and structural properties were also investigated. The laboratory
tests results revealed that strength of the soft welded pyroclastics markedly reduce when it becomes saturated.
This result suggests that the failures quite likely occur in rainy seasons due to the increase in water content of the
overall rock mass. The pyroclastic deposits that surrounded the historical monuments have been substantially
affected by the climatic conditions of the region. On the other hand, it is concluded that the discontinuities
seem to be a crucial factor controlling the stability of these structures. Overbreaks, structurally controlled block
instabilities, matrix erosion and shearing of the pillars are the dominant stability problems encountered in these
rock-hewn openings. Besides an overview was made on possible stability problems at these man-made antique
structures to draw attention for preparing future protective measures. Both the historical semi-underground
settlement and the church require some protection measures such as installing a drainage system, strengthening
the pillars and removing of some dangerous standing rock boulders.
Keywords: Stability problems, geoenvironment, pyroclastic deposits, historical settlement
Email: eavsar@ktun.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Güneş Enerjisi Destekli Absorbsiyonlu Soğutma Sisteminin

Tasarım ve Analizi: Bir Otel Örneği
Ahmet Çalık
1
Mersin Üniversitesi, Çiftlikköy Kampüsü, Yenişehir, Mersin
Özet
Enerji talebinin her geçen gün hızla artmaktadır. Alternatif yakıtlara yönelişi tetikleyen bu artış güneş enerjisi
üzerine yapılan çalışmaların motivasyon kaynağı olmaktadır. Bu çalışmadaki amaç, Adana'de 60 odalı bir
oteli, su-lityum bromür karışımı kullanan güneş destekli tek etkili absorpsiyonlu soğutma sistemi kullanan
soğutma sisteminin verimini incelemektir. Soğutma mevsiminin en sıcak ayına göre Otelin soğutma yükü ve
jeneratöre verilen ısı tespit edilmiştir. Bu ısıyı sağlamak için çeşitli kolektör tipleri (düz plakalı ve vakum tüplü)
dikkate alınarak gerekli kolektör yüzey alanı belirlenmiştir. Çıkan sonuçlar mukayese edilmiş ve vakum tüplü
kolektörlerin kullanımın daha uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Güneş enerjisi, soğutma, enerji, ısı.
Email: ac@mersin.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
A New Approach of Granulation System in Blast Furnaces: Dry

Granulation System for Energy Saving
Ökkeş Ciğerli1, Hüseyin Turan Arat2*
1
Blast Furnace Department/İskenderun Demir ve Çelik A.Ş., Payas, Hatay, 31900, TURKEY
2
İskenderun Technical University, Faculty of Engineering and Natural Sciences, Department of Mechatronics Engineering, Hatay, 31200, TURKEY
Abstract
The iron and steel industry is one of the most important fields in the general production sector, which produces
steel that we use in many fields in the world. In the stages of obtaining the final product produced in the iron
and steel industry, high amounts of energy are consumed. Against this energy spent, many by-products are used
as output in the sector and a positive effect on cost is provided. Blast Furnace gas from Blast Furnaces, Blast
Furnace slag etc. by-products are recovered.
Since the blast furnace slag is suitable for the cement industry in chemical structure maintenance, the slag
obtained is used in the cement industry. This blast furnace slag used is still available in the cement industry after
some processes. The slag is subjected to granulation in blast furnaces to become a particle.
Blast Furnace slag is obtained in most firms in the sector by wet slag granulation. In addition to the wet slag
granulation technology, researches and studies are carried out on dry granulated systems and in the future, dry
slag granules can be used in the sector.
In this study; Instead of a blast furnace aqueous slag granulation system, the atomized dry granulation system
was theoretically calculated and assumptions developed. Since it will be a new process, some of the theoretical
calculations have been made and the energy recovery rate has been examined.
Keywords: Slag, Blast furnace slag, dry and wet slag granulation, Blast Furnace, PCI, nitrogen
1. INTRODUCTION ISDEMIR and 5 private sector-owned enterprises in 1970s.

[1]
The Turkish steel industry, whose infrastructure was laid
in the 1930s, played an important role in the development Blast furnaces are facilities where iron ore is converted into
of the economy and in industrialization. Steel production hot mine (pig iron). In addition to pig iron production in
started for the first time in 1928 in Kırıkkale in the facility, blast furnaces, by-products such as slag, blast furnace gas,
now known as MKEK, to meet the steel needs of the defen- flue dust, scrubbing mud are also obtained. Other elements
se industry. The first investments related to the steel sector (insoluble in the peak) and oxides form the slag out of the
were made in the 1930s within the scope of the 1st and 2nd materials that are charged to the blast furnace (Fe). Depen-
industrial plans, and the industry has developed for the long ding on the raw material quality and working conditions,
term, in the monopoly of the public sector, with an integra- 200 - 300 kg of slag is produced with 1 ton of liquid peak.
ted facility predominantly. Turkey’s long steel producing the In order to obtain hot mines in blast furnaces, iron source
first integrated steel plant, Karabük Iron and Steel Works (In materials such as ore, pellets, sinter, lighter stone, dolomite,
KARDEMİR) 1937 Eregli the second integrated resort was limestone, slag-forming materials such as olivine and metal-
established to meet the flat product demand Iron and Steel lurgical coke, which is the energy source, are charged. While
Works (Erdemir) has started production in 1965. In 1975, these materials are being charged from the upper part of the
again in order to meet the demand for long products and oven; Energy sources such as coal, tar, fuel oil, natural gas are
semis, Turkey’s third integrated resort, Iskenderun Iron and given from the lower region of the furnace. From the materi-
Steel Factories (ISDEMIR) opened for business. As of the als charged from the top of the furnace to the bottom of the
1960s, private sector electric arc furnace (EAO) plants star- coke furnace only, it descends into solid and incandescent.
ted to operate. The steel industry reached 4.2 million tons of Other materials go through certain stages and descend as
liquid steel production capacity in 1980, with the opening of liquid to the oven lower zone. [2] Blast Furnace combustion
Email: hturan.arat@iste.edu.tr
.
Fig.1 Blast furnace main process

air is heated between 1000°C- 1250°C in stoves.
2. METHODOLOGY
In all blast furnaces as it seen from Figure 1, it is required to
flow through the casting hole in the non-peak slag. The slag
serves as the route for the furnace process. Due to the slag,
we can reach many parameters such as the furnace warming
tendency is good, how the inner chamber of the furnace is
according to the slag coming condition, and the working
condition of tuyere.
After the blast furnace slag is obtained, it is not disposed as
waste, it is recycled and used in the cement industry. The
slag, which reaches 1400°C temperatures for the recycling
process, needs to be transformed into a particle structure
for both cooling and raw material in the cement industry.
In the production of blast furnace slag, wet slag granulating Fig.2 Wet slag granulation process
plants are used in the sector. Wet slag granulating plants are
systems that enable the slag at high temperature to be com- 3. REULTS AND DISCUSSION
bined and granulated. 3.1 Wet Slag Granulation
In this study, wet slag granulation and dry slag granulation This study was made for İsdemir Blast Furnace No:2 (Ayfer)
are explained in detail and their differences and areas open and the data used in the study was obtained from Blast Fur-
to development are specified. Energy recovery ways from nace No:2.Blast Furnace No:2 was commissioned on May
wet slag granulation and dry granulation were investigated. 17, 2016 as a result of reline works. İts volume is 1450 m3.
In the current wet granulation process, chemical analyses There are 2 casting holes in the Blast Furnace No:2. There
of the slag were examined. And also dry granulation system is 1 slag granulating system and it is wet slag granulating
which is a new approach of granulation is explained detailed. process.
In wet slag granulation process, water between 2-4 bar pres-
sure is sent into the granulated tank with the equipment we
call the nozzle. When the pouring hole is opened, the slag

A New Approach of Granulation System in Blast Furnaces: Dry Granulation System for Energy Saving
is separated from the liquid peak and transferred into the speed of slag particles that are closely related to centrifu-
granulated tank. During this transfer, the liquid and hot slag gal granulation performance. Generally speaking, good slag
that come into contact with the pressurized water cool and particle properties, including small particle size and high
become granulated. particle speed, contribute to efficient heat transfer from slag
to air. It is therefore necessary to achieve these conditions to
The slag, which is granulated, is then pressed into the granu-
achieve good granulation performance.
le pool by the pump. The slag that is settled in the granulated
pool and separated from the water is taken with the help of The waste heat released in the granulation process can also
a crane and transported to the slag area. be used to heat nitrogen gas. It is used in blast furnaces as
fuel for PCI fuel, which is the pulverized form of coke. PCI is
In experiments and collected data is processed in Table 1
used in blast furnaces to reduce the amount of coke and save
and Table 2. In Table 1, temperature changing during the
fuel. PCI fuel is transferred into the Blast Furnace with nit-
period of one month in wet granulation of blast furnace slag
rogen gas from the nozzles in the tuyere. The temperature of
is given.
the nitrogen gas should be kept at an optimum level during
The slag chemical values are analyzed by taking each cas- transfer. Because PCI fuel consists of pulverized coal, it can
ting. The average of slag chemical analyzes taken in Table.2 easily ignite at a certain temperature. The temperature value
is indicated. should not be high, nor should it be low. Since it is transfer-
red together with nitrogen into the blast furnace, cold nit-
3.2 Dry Slag Granulation
rogen can cool the blast furnace, negatively affect and incre-
Centrifugal granulation was developed to produce particles ase fuel consumption. Since nitrogen gas that transfers PCI
from a wide variety of metallic materials, used to granulate does not have a condition like heating, it is sent directly to
Sn, Pb, Al, Zn and their alloys, melted blast furnace slag into the blast furnace. If nitrogen gas can be heated optimally, the
particles [3-7]. Slag particles are produced as well as hot air blast furnace heat regime is thought to be healthier.
can be used in another way. This dry slag is called granulati-
on technology (DSG). DSG technology has been recognized Dry granulation process is a system that is not used in the
as one of the slag treatment processes that help save the tra- world. In the Blast Furnaces, wet granulation process is car-
ditional hydration method from the current dilemma, me- ried out and the steam and heat generated by this process
aning there is no extra energy and water consumption, no are waste.
pollution emissions and high temperature loss [8]. Pickering
4. CONCLUSION
et al. [9] designed a system for the recovery of waste heat
from blast furnace slag for the first time in 1985. They found Steel and Iron industry has refaced generations in so much
that the slag particles were 2 mm in diameter and the glassy years. In production, there are lots of parameters that in
content in the particles was over 95%. The key to realizing conducted the total system. In five decades, industry took an
this process lies at two angles; On the one hand, the heat re- advantage for energy savings and recovery’s. In this study;
covery efficiency must be high enough to meet the required A new approach of Granulation System from Blast Furna-
energy input, on the other hand, the slag granules must be ces: Dry Granulation System for Energy saving is mentio-
cooled quickly enough to produce high glassy content for ned. Generally, granulation systems were predicted in wet
cement production. Similar goals of recovering waste heat slag granulation and when it done; there are a lot of energy
and producing glassy slag are largely based on the size and losses resulted in terms of temperature and hot gases. For
Table 1. Wet slag granulation Temperature values [ Blast Furnace no:2,İSDEMİR-2020]

Table 2. slag chemical analysis [Blast Furnace no:2, İSDEMİR-2020]
SLAG CHEMICAL ANALYSIS
SiO2 CaO Al2O3 MgO FeO S MnO K2O Na2O TiO2 P K.B. B.B.
40,057 35,295 10,941 6,28 0,498 0,584 1,651 0,947 0,35 1,222 0 0,881 0,815

.
minimizing and decreasing this temperature losses, authors

has started to investigate the dry slag granulation system in
ISDEMİR in Turkey.
Wet slag granulation results were given in paper and dry
granulation systems requirements and facilities were expla-
ined detailed.
5. ACKNOWLEDGEMENTS
In this study, authors thank to İSDEMİR who gave the per-
mission of the chemical properties of slag and wet granula-
tion system data.
REFERENCES
[1] TÜRKİYE DEMİR VE DEMİR DIŞI METALLER MECLİSİ SEKTÖR RA-
PORU 2016, TOBB. TOBB Yayın No: 2017/300; p. 2
[2] Yüksek Fırınlarda Enerji Verimliliği Analizi: Kardemir A.Ş. ÖrneğiP.3,4
[3] J. Xie, Y. Zhao, J. Dunkley, Effects of processing conditions on pow-
der particlesize and morphology in centrifugal atomisation of tin,
Powder Metall. 47(2004) 168–172.
[4] T. Plookphol, S. Wisutmethangoon, S. Gonsrang, Influence of pro-
cess parameters on SAC305 lead-free solder powder produced by
centrifugalatomization, Powder Technol. 214 (2011) 506–512.
[5] S.M. Sheikhaliev, Z.I. Sheikhalieva, J.J. Dunkley, Spin atomisation ma-
kes tighter,
[6] safer aluminium, Met. Powder Rep. 63 (2008) 28–30.
[7] Y.-Z. Liu, K. Minagawa, H. Kakisawa, K. Halada, Melt film formation
anddisintegration during novel atomization process, Trans. Nonferr.
Met. Soc.China 17 (2007) 1276–1281.
[8] M. Eslamian, J. Rak, N. Ashgriz, Preparation of aluminum/silicon car-
bide metalmatrix composites using centrifugal atomization, Pow-
der Technol. 184 (2008)11–20.
[9] Toshio Mizuochi, Tomohiro Akiyama, Taihei Shimada, Eiki Kasai,
Jun-IchiroYagi, Feasibility of Rotary Cup Atomizer for Slag Granula-
tion, Iron and SteelInstitute of Japan, Tokyo, JAPON, 2001.
[10] S. Pickering, N. Hay, T. Roylance, G. Thomas, New process for dry
granulationand heat recovery from molten blast-furnace slag, Iron-
mak. Steelmak. 12(1985) 14–20.


Conference Paper
Oral Presentation
Research and Optimization of Paper Properties of Fuel Filters

Used in Diesel Engines
Elif Gözde Tütüncüoğlu1, Onur Atar2, Hüseyin Turan Arat3*
Iskenderun Technical University, Institute of Engineering and Science, Mechanical Engineering , Hatay, Turkey; elifgozdetutuncuoglu@gmail.com
1
2
Iskenderun Technical University, Institute of Engineering and Science, Mechanical Engineering , Hatay, Turkey; ataronur@gmail.com
3
Iskenderun Technical University, Faculty of Engineering and Natural Sciences, Mechatronics Engineering , Hatay, Turkey; hturan.arat@iste.edu.tr*
Abstract
The number of vehicles is increasing day by day with the developing technology in transportation. According
to the 2018 data of the European Automotive Manufacturers Association (ACEA), the rate of diesel vehicles
registered in traffic in Europe is about %36. [1] Considering the rising vehicle population, the environmental
impacts of diesel vehicles increase significantly. Some precautions must be taken in diesel vehicles for good
combustion and low emission values. The fuel that used in diesel engines may contain substances that will
damage engine parts for various reasons. For proper combustion, fuel pulverization an atomization, the fuel
must be separated from these substances before the injector. Fuel filters are used to remove harmful substances
such as dust, impurity, rust and water from the fuel that will be used. Filter papers used in fuel filters play an
important role in preventing foreign materials in fuel from reaching the injector and engine parts. Resistance
to high temperatures, small pores enough to filter particles but not prevent regular flow, long life, high water
holding capacity, shape durability and as low cost as possible are expected from a filter paper that used in the
fuel filter. In this study, paper properties of 5 different diesel fuel filters have been experimentally examined and
analyzed comparatively. When the data obtained as a result of the experiments (efficiency, pressure loss, particle
holding) were examined in detail, ISTE2020-1 paper was found more efficient than the others.
Keywords: Diesel fuel, Filter media, Filter paper, Fuel filter
1. INTRODUCTION air filters.

Increasing environmental pollution with the development of Extremely widespread use of motor vehicles causes these
technology and the human population poses a vital danger vehicles to be the focus of research and development acti-
to all creatures. Most of the pollution in the atmosphere is vities to reduce environmental pollution and protect living
caused by the emissions from motor vehicles. According to creature health. In this context, diesel engines are preferred
2018 data of the International Organization of Motor Vehic- because they are more environmentally friendly and more
le Manufacturers (OICA), there are 95634593 motor vehic- efficient than gasoline. Also the low fuel costs of diesel engi-
les in the world.[2] Although technological developments ne vehicles attract the attention of the user.
are experienced in reducing the environmental damage of
The main elements of a diesel engine are fuel tank, low pres-
vehicles, the increase in the number of vehicles reveals the
sure pipes, fuel filter, feed pump, fuel pump, high pressure
necessity of new technologies. In the Global Carbon Budget
pipes and injectors. All diesel engines contain these ele-
2019 report, the CO2 rate discharged into the atmosphere
ments, although they show dimensional differences.
is only 19% due to transportation vehicles. [3] According to
this ratio, even a small retrofitting in a single element of a The fuel filter in diesel engines is vital for the system to work
motor vehicle provides an important improvement conside- properly and ensure a clean combustion. Injection pump
ring the cumulative effect. and injectors are elements that operate with precision at
the micron level. Bad and insufficient filtered fuel can ca-
Filtration processes are carried out during vehicle operation
use over costing damages to precision components in the
in order to both reduce the environmental damage to the
diesel engine. Also bad and insufficient filtering can lead to
vehicle parts from environmental factors. The main filtering
increased fuel consumption, high emission values and jerky
elements in common vehicles are; fuel filters, oil filters and
work. Besides, water caused of temperature differences in
.
the diesel fuel tank or leaking from any external source to optimizations were made on the most suitable paper.
fuel tank, can give rise to various problems such as rust in
engine parts and inefficient burning. For this reason, it is re- 2. MATERIALS AND METHOD
commended to replace the fuel filter every 15-20 thousand 2.1 Materials
kilometers on average.
The basic properties of the 5 types of filter paper used in the
Fuel filters can be located between the feed pump and the experiments are shown in Table 1.
fuel pump or the feed pump and the fuel tank or both of
Table 1. Basic Properties of Examined Filter Papers
them. These filters should be in an easily accessible location.
Testing Paper Weight Max. Many Pores Air Perme- Thickness
It can be seen a diesel fuel filters elements in Figure 1. Name / Product (g/m2) Pore Size (µm) ability Corrugated
Name (µm) (A=10 cm2) (at 2 mbar) (load 6,7 N/
(l/m2s) cm2) (mm)
ISTE2020-1 / 424 137 34 26 52 0,52
VH188
ISTE2020-2 / 701 200 67 29 50 0,46
VH206
ISTE2020-3 / 135 37 60 580 0,79
1558/2 VH255
ISTE2020-4 / 1765 201 26 20 38 0,72
VH198
ISTE2020-5 / 201 40 21 33 0,56
K10B36A
2.2 Method
In order to determine the most suitable filter paper, 5 types
of paper whose basic properties are listed were subjected to
various tests. The results of the tests for each paper were
recorded and the most efficient paper was determined. The
Figure 1. Diesel fuel filter [4] experiments carried out are also given subtitles.
Diesel fuel may contain more particles than gasoline beca-
use of its high viscosity. In this case, in order to machine
parts that working at very low tolerances to have a long life,
the maximum amount of particles must be filtered from the
filter paper. One of the materials that perform this precise
filtering task with high efficiency is the filters that use cured
paper [5]. In order to avoid being affected by the water in the
fuel, its strength is increased with substances such as resin at
the paper production stage. In this type filters, the paper is
cured to increase the filtering surface (see Figure 1). Figure 2
shows the basic parts of a fuel filter.
Figure 3. Each paper in the testing apparatus
Tests which filter papers are subjected:

• Life and Particle Retention Efficiency
Figure 2. Basic parts of a fuel filter [6] • Pressure Loss Flow Characteristic
In this study, various tests were done on 5 different filter • Particle Holding Crucible Burning and Efficiency
papers used in diesel fuel filters, data were compared and Computation

Research and Optimization of Paper Properties of Fuel Filters Used in Diesel Engines
2.2.1 Life and Particle Retention Efficiency Test

Tests made at 23°C ambient temperature and 25°C test
liquid (diesel) temperature. Fluid flow measured as; on
ISTE2020-1 paper 363,6 l/h, on ISTE2020-2 paper 352,8 l/h,
on ISTE2020-3 paper 334,8 l/h, on ISTE2020-4 paper 356,4
l/h, on ISTE2020-5 paper 298,8 l//h. 5 µm pollutant was
used in the efficiency test (See Figure 2). The duration of the
Figure 6. Pressure loss flow characteristic test machine
experiment is about 40 minutes.
2.2.3 Particle Holding Crucible Burning and Efficiency
By using desiccator, the pollutant is dehumidified (See Fi-
Computation Test
gure 4).
Tests made at 23°C ambient temperature and 25°C test liqu-
id (diesel) temperature. 20 grams of Al2O3 was used. Flu-
id flow measured as; on ISTE2020-1 paper 363,6 l/h, on
ISTE2020-2 paper 352,8 l/h, on ISTE2020-3 paper 334,8
l/h, on ISTE2020-4 paper 356,4 l/h, on ISTE2020-5 paper
298,8 l//h. 5 µm pollutant was used in the efficiency test. The
duration of the experiment is about 40 minutes.
Figure 4. Pollutant and desiccator
Life and particle retention efficiency test machine is shown

in Figure 5.
Figure 7. Particle holding crucible burning and efficiency computation

test
2.2.4 Bursting Strength Test
Figure 8. Bursting strength test machine
3. RESULT AND DISCUSSION

Figure 5. Life and particle retention efficiency test machine
From a filter paper used in fuel filter is required to;
2.2.2 Pressure Loss Flow Characteristic Test
• Hold the maximum number of undesirable particles,
As much as the amount of particles filtered by the filters,
pressure loss during filtering is also important. Figure 6 • Separate the water in the fuel,
shows the machine which the pressure loss flow characte- • Do not be slow down the flow and do not cause
ristic test is done. pressure loss in the fuel,
• Be resistant to high fluid pressure,
• Have high resistance against high temperatures,

.
• Be resistant to system vibration. duced for use in a diesel vehicle in variable situations was
investigated. The papers were evaluated under the same en-
Efficiency test results are shown in Figure 9.
vironmental conditions and the data obtained were compa-
red.
According to ‘Particle Holding Crucible Burning and Avera-
ge Efficiency Test’ and ‘Life and Particle Retention Efficien-
cy Test’; ISTE2020-1 paper is the most efficient paper. Its
efficient value is %97,23. Paper ISTE2020-1 is followed by
ISTE2020-4, ISTE2020-5, ISTE2020-2 and ISTE2020-3 res-
pectively.
According to ‘Pressure Loss Flow Characteristic Test’;
ISTE2020-2 paper has the lowers viscosity. Paper ISTE2020-
Figure 9. Life and particle retention efficiency on fuel filters
2 is followed by ISTE2020-4, ISTE2020-5, ISTE2020-2 and
The values observed in the flow characteristic test in pressu- ISTE2020-3 respectively.
re loss are shown in Figure 10.
According to ‘Bursting Strength Test’; ISTE2020-2 has a
higher bursting strength. Paper ISTE2020-2 is followed by
ISTE2020-1, ISTE2020-4 and ISTE2020-3 respectively.
Table 2. Results of All Tests
TEST TEST 2 TEST TEST 4 AIR PERME-
Testing Paper WEI-
1 Average 3 Bursting ABILITY
Name / Pro- GHT
%Effi- Flow %Effi- Strength (at 2 mbar)
duct Name (g/ m2)
ciency Rate(l/h) ciency (bar) (l/m s)
2
ISTE2020-1 /
97,23 402 97,23 3,8 52 137
424 VH188
ISTE2020-2 /
45,49 410,4 45,49 8,2 50 200
701 VH206
ISTE2020-3 /
5,9 387,6 5,9 2,2 580 135
1558/2 VH255
Figure 10. Pressure loss flow charasteristic test
ISTE2020-4 /
95,9 408 95,9 3,8 38 201
In Figure 11, the bursting strengths of each paper are shown 1765 VH198
comparatively. ISTE2020-5 /
70,1 326,4 70,1 -* 33 201
K10B36A
*This paper is not suitable for bursting strength test because of wadding on it. The
wadding provides flexibility, the paper can only burst at high pressures.
4. CONCLUSION
Filtration is performed in all kinds of systems to minimize
the effects of air pollution. This filtration process exists in
many and different areas especially in the transportation in-
dustry. Especially in diesel engines, filters play an important
role in ensuring optimum combustion by removing the fuel
Figure 11. Bursting strength test of each paper from particles and increasing the life of the engine.
In this tests, the behaviour of 5 different filter papers pro- One of the most important elements of fuel filters are filter
Figure 12. Comparison of measured values

Research and Optimization of Paper Properties of Fuel Filters Used in Diesel Engines
papers. In this study, 5 different fuel filters were compared

and the following results were found and figured out in Tab-
le 2 and figure 12.
All the data obtained were examined and the weighted mean
in the category in which they were found were obtained and
the graphic shown in Figure 5 was obtained. When evalu-
ating the performance of a filter paper, its properties such
as efficiency, particle retention ability, air permeability, flow
characteristic, weight and bursting strength are taken into
consideration. In the light of all this study’s results, it was
decided that the most suitable paper is ISTE-1/424 VH188.
5. ACKNOWLEDGEMENTS
We would like to thank to Filmar A.Ş. for their contributions
in conducting the experiments.
REFERENCES
[1] European Automobile Manufacturers Association (ACEA). “Fuel
Types of New Cars: Diesel -23,6%, Electric +33,1% in Fourth Quarter
of 2018
[2] International Organization of Motor Vehicle Manufacturers
(OICA). “2018 Production Statics”.
[3] “Global Carbon Budget 2019”. Global Carbon Project, www.global-
carbonproject.org
[4] BOSCH AUTOMOTIVE, bosch-automotive.com/products/filters/
dieselfiters.
[5] T.C. Ministry of National Education, http://megep.meb.gov.tr/dizel-
motorlar, Ankara,2012.
[6] FILMAR Fuel Filter.


Conference Paper
Oral Presentation
Sensorless Control of BLDC Motor with Back EMF Sensing

Method
Ata Berk Erken1*, Türker Türker2
1
Yildiz Technical University, Turkey; ataberkenee@gmail.com
2
Yildiz Technical University, Turkey; turker@yildiz.edu.tr
Abstract
Usually brusless dc motors are commutated with six-step trapezoidal pattern and commutation instants are
sensed with hall-effect sensors. In some cases it’s not fesable to mount a sensor to motor drive system, and
sensorless control reduces the cost and complexity of the motor drive system. This paper presents a sensorless
control method for brusless dc motor (BLDCM). The method on this paper can start-up the motor from
standstill and control the BLDCM with estimated back-emf signals. The rotor position is alligned on the start-
up for maximum starting torque, than the speed of the BLDCM is increased with open-loop control, and than
controller switches to the sensorless control mode and arranges the electronic commutation with estimated
back-emf signals. Controller and simulation environment is implemented on Simulink.
Keywords: Brushless dc motor (BLDCM), sensorless motor control, trapezoidal control, back emf zero crossing
Email: ataberkenee@gmail.com
Conference Paper
Oral Presentation
PTFE Kompozisyonlarında Aşınma Parametresinin

Değerlendirilmesi
Mücella Kebeli, Hazal Kılıçarslan*, Büşra Aktaş
SUPTEK Yağ Keçeleri San. ve Tic. A.Ş., İstanbul / Türkiye
Özet
Plastik, karbon (C) hidrojen (H), oksijen (O),azot (N) ve diğer organik ya da inorganik elementlerin oluşturduğu
basit yapıdaki grupların uzun ve zincirli bir yapıya dönüştürülmesi ile elde edilen malzemedir. İki yaygın plastik
kullanımı bulunmaktadır; termosetler ve termoplastikler. Plastik adının kullanılmasının sebebi, malzemelerin
belirli şartlarda plastik kıvam sergilemesidir. Termoplastikler molekül yapısı itibariyle yan zincirler ve gruplar
ihtiva ederler. Bilinen termoplastiklerden çalışmamızda kullandığımız PTFE (Politetrafloroetilen), TFE
(Tetrafloroetilenin) nin serbest radikaller vasıtasıyla ekzotermik polimerizasyonu sonucunda elde edilir.
Moleküller arasında zayıf Van der Waals bağları vardır. Bu nedenle ısı altında yumuşarlar. Bu özellikleri sayesinde
ısıtılarak şekillendirilebilirler. PTFE yüksek molekül ağırlığından dolayı işlenmesi zor floroplastik çeşididir. Kendi
kendini yağlama özelliğinden dolayı sızdırmazlık uygulamalarında kuru şartlarda bile çalışma imkanı sağlar. Saf
PTFE elastomerler gibi çapraz bağ kuramaz, düşük sürtünme katsayısına ve zayıf aşınma direncine sahiptir.
Saf PTFE’nin zayıf aşınma direnci problemini çözmek amacıyla dolgu maddeleri ile kompozitler geliştirilmiştir.
Bu çalışmada dört farklı dolgu malzemesi kullanılmıştır. Bunlar karbon, grafit, bronz ve molibdendisülfür dür.
Dolgu malzemelerinin PTFE’ nin aşınma davranışına etkisini incelemek amacıyla oran sabit tutularak her bir
dolgu ile farklı formüller hazırlanmıştır. Bunun yanı sıra her bir dolgu malzemesi ile birlikte grafit takviyeli
kombinasyonlar geliştirilerek grafitin aşınma direncinde yağlayıcı özelliğini incelemek amaçlanmıştır. Bu
kombinasyonlarda grafit oranı sabit tutulmuştur. Hazırlanan takviyeli PTFE kompozitlerinin aşınma değerleri
saf PTFE aşınma değerleri ile kıyaslanmıştır. Hazırlanan saf ve tüm kompozit malzemeler iki farkı basınçta
kalıplanmıştır. Çalışmanın amaçlarından biride kalıplama basınç farkının aşınma direnci değerlerine etkisini
incelemektir. Aşınma testlerinin yanında görünüm kalitesi, yoğunluk özellikleri karşılaştırılmıştır. Çalışmamızda
kullandığımız PTFE tozu ̴ 500µm karbon < 45µm,<80µm,>106µm, grafit 40.0-51.5 µm, bronz 25-90 µm ve
MoS2 50 µm boyutlarındadır. PTFE’nin yüksek molekül ağırlığından dolayı işlenmesinin zor olacağından soğuk
presleme ve ardından sinterleme gibi işlemler geliştirilmiştir. Elde edilen test sonuçları yüksek oranda literatürü
destekler niteliktedir. Saf PTFE ait sürtünme katsayısı hazırlanan katkılı PTFE kompozitlerin sürtünme katsayıları
ile kıyaslandığında en düşük değere sahiptir. Bunun yanında en yüksek aşınma değerine Saf PTFE sahiptir.
Anahtar Kelimeler: PTFE(Politetrafloroetilen), Aşınma, Sürtünme katsayısı, Karbon, Bronz, Grafit,

Molibdendisülfür
Email: hazal.kilicarslan@suptex.com
.
1.GİRİŞ VE KURAMSAL ÇERÇEVE bazlı PTFE ‘ye Cr2O3 takviyesinin MoS2, Al2O3 dan daha iyi
Plastik, moleküllerin yapıda belirli düzen ile sıralanmasıyla olduğu görülmüştür. Tek başına Cr2O3 dolgusunun (Bronz
oluşan organik maddedir. Plastik adının kullanılmasının se- olmadan) iyi bir aşınma direnci vermediği görülmüştür.Sür-
bebi, malzemelerin belirli şartlarda plastik kıvam sergileme- tünme katsayısının kayma mesafesi ile değiştiği görülmüştür.
sidir. Floroplastiklerden teflon olarak da bilinen PTFE yük- Ünal ve arkadaşları ( Ünal vd., 2009) Çalışmalarında bronz
sek erime sıcaklığına (327C°) sahiptir. PTFE sentezlenirken dolgulu PTFE kompozitinin farklı yük ve farklı kayma hızı
kullanılan başlatıcılar PTFE gibi yüksek molekül ağırlıklı po- değerlerinde sürtünme ve aşınma davranışları incelenmiştir.
limerlerin mekanik özelliklerinde önemli rol oynamamak- Aşınma direncine yük faktörünün kayma hızı faktöründe
tadır1. PTFE TFE polimerizasyonu ile sentezlenmektedir. daha etkili olduğu görülmüştür.
Opak, kristal ve sünek yapıdadır. Kimyasal etkilere karşı
Khedkar ve arkadaşları (Khedkar vd., 2002) PTFE ve kar-
hemen hemen inert olmaları, yüksek ve düşük sıcaklıklarda
bon , grafit, cam elyaf, MoS ve PPDT dolgulu kompozitlerin
kararlı yapıda olmaları önemli özelliklerindendir. Ek olarak
tribolojik davranışları incelenmiştir. Mos ‘un aşınma diren-
yüksek derece hidrofobik olması, -260C°+260C° sıcaklık
cinde cam elyaftan daha iyi olduğu görülmüştür. En yüksek
aralığında düşük sürtünme katsayısı sergilemeleri, elektrik
aşınma direncinin %18 karbon+%7 grafit > %20 cam elyaf+
ve ısıl direncinin iyi olması belirgin özelliklerindendir. Mole-
%5MoS > %10 PPDT elyaf içeren kompozitlerde olduğu bu-
küler (Şekil 1.) ve morfolojik özeliklerinden kaynaklanan bu
lunmuştur.
özelliklerinin yanında PTFE malzemenin dezavantajı düşük
aşınma direncine sahip olmasıdır. Trabelsi ve arkadaşları (Trabelsi vd. 2016) Bronz ve MoS2
dolgulu PTFE kompozitlerinin aşınma davranışları kuru ve
yağlı koşullar altında karşılaştırılarak değerlendirilmiştir.
Kompozitlerin yağlamalı koşullar altında sürtünme katsayısı
kuru kayma koşullarına göre 3 kat daha azdır.
Yaday (Yaday vd., 2012) Kuru kayma koşullarında %25 cam
elyaf takviyeli PTFE kompozit ve %40 bronz takviyeli PTFE
kompozitlerinin aşınma parametresi incelenmiştir. Kayma
Şekil.1. Floropolimer-PTFE molekül yapısı. mesafesi ve uygulanan yükün aşınmadaki diğer kontrol fak-
Bu dezavantajı PTFE’ye takviye dolgular ilave ederek orta- törler arasında önemli olduğu görülmüştür.
dan kaldırmak mümkündür. PTFE esaslı kompozitlere bir
veya birden fazla dolgu ilave ederek aşınma davranışı geliş- Goyal ( Goyal vd., 2012) %5-10 grafit dolgulu PTFE kompo-
tirilebilir. Bu çalışmada PTFE matrisine farklı oranlarda kar- zitinin aşınma oranı incelenmiştir. Kayma mesafesi arttıkça
bon, grafit, bronz ve MoS2 ilave edilerek hazırlanan kompo- aşınma oranının azaldığı görülmüştür.
zitlerin aşınma davranışları karşılaştırılmıştır. Sabit oranda
grafitin herbir dolgu ile hazırlanan kompozisyonuyla gra-
2.AMAÇ VE YÖNTEM
fitin yağlayıcı özelliğinin etkisi incelenmiştir. Bu çalışmada Çalışmada K-4 500µm boyutlarında PTFE tozu kullanılarak
saf PTFE ve tüm kompozitleri iki farklı kalıplama basıncı ile kompozitler hazırlanmıştır. Çalışmada kullanılan dolgular
soğuk preslenmiştir. Kalıplama basıncının farkını inceleye- ise karbon < 45µm,<80µm,>106µm, grafit 40.0-51.5 µm,
bilmek amacıyla tüm malzemeler teste tabi tutulmuştur. Saf bronz 25-90 µm ve MoS2 50 µm boyutlarındadır. Kullanıl-
PTFE ve kompozitlerin homojenizasyonu ışık mikroskobu madan önce PTFE tozu ve tüm dolguların nem tayini ya-
ile incelenmiştir. pılmıştır. Literatür taramalarından edinilen bilgiler ışığında
dolgu oranları belirlenmiştir. PTFE tozu ve dolgu malzeme-
PTFE ve kompozitlerinin literatür çalışmalarını inceleyecek leri belirlenen oranlarda tartılarak mekanik karıştırıcı ile ka-
olursak; rıştırılarak hazırlandı (Şekil 2.).
Takeichi ve arkadaşları (Takeichi, vd., 2008), 12 farklı karbon
siyahı katkılı PTFE polimerinin tribolojik özelliklerini ince-
ledikleri çalışmada, %10 karbon siyahı katkılı kompozitin en
iyi aşınma direnci gösterdiğini belirtmişlerdir. Ayrıca, artan
karbon siyahı miktarına bağlı olarak sürtünme katsayısının
azaldığı belirlenmiştir. Karbon siyahının partikül boyutunun
azalması ile hem sürtünme katsayısının hem de aşınma ora-
nının azaldığını belirtmişlerdir.
Zeng ve arkadaşları ( Zeng vd.,2014) MoS2, Al2O3 ,Cr2O3
Şekil .2. Bronz dolgulu ve bronz + grafit dolgulu hazırlanan PTFE kompo-
dolgulu bronz katkılı PTFE kompozitinin aşınma direnci- zit karışımı.
nin arttırılması amaçlanmıştır.PTFE kompozitinin tribolojik
Ardından yine belirli oranda Etoh ile malzemelerin granü-
özelliklerinin incelenmesi ve uzun ömürlü sızdırmazlık mal-
lasyonu sağlandı (Şekil 3.). Bu adım saf PTFE ve her kom-
zemesinin üretimi amaçlanmıştır. Aşınma direnci için bronz
pozisyon için uygulandı. Kalıplama işlemine geçmeden önce

PTFE Kompozisyonlarında Aşınma Parametresinin Değerlendirilmesi
pellet formuna gelen malzemeler 12 saat boyunca 100C° de politetra-flor-etilen (PTFE) polimerinin sürtünme katsayısı
kurutulup oda sıcaklığına soğutuldu. sonuçları verilmiştir. Ön işleme esnasında ETOH’un etkisi
incelendiğinde sürtünme katsayısının etkilenmediği belir-
lenmiştir. Genel olarak sürtünme katsayısının 0.21 ile 0.23
arasında değiştiği belirlenmiştir. Presleme esnasında uygula-
nan basıncın etkisi incelendiğinde ise basıncında sürtünme
katsayısını etkilemediği belirlenmiştir. Presleme esnasında
bekletmenin etkisi düşük presleme basıncında etkili olmuş-
tur. 50 bar presleme basıncı altında uygulanan bekletme sü-
resi sürtünme katsayısını artırmıştır.
Şekil. 3. Bronz takviyeli PTFE malzemenin granülasyon işleminden önceki

karışım hali ve pellet formu karışım görüntüsü.
Bu adım saf PTFE ve tüm çalışmalar için uygulandı. Ka-

lıplama işlemine geçmeden önce pellet formuna gelen
malzemeler 12 saat boyunca 100C° de kurutulup oda sı-
caklığına soğutuldu. Kalıplama basıncının saf PTFE ve kom-
pozitlerin aşınma davranışı üzerindeki etkisini incelemek
amaçlanmıştır. Bu amaçlaK-4hazırlanan tüm malzemeler 50bar
ve 100 bar olacak şekilde iki farklı basınç ile kalıplandı.
Kalıplama sonrasına hazırlanan PTFE malzemelerin gaz
salınımı ve form kazanımı için 24 saat bekletildi. Daha sonra
kademeli olarak artan sıcaklık programı ile 370C° de 6 saat
sinterlendi yine kademeli soğutma programı ile oda sıcak- Şekil 6: Kompozitlerin sürtünme katsayısına basıncın etkisi
lığına getirildi. Tüm saf ve kompozit PTFE malzemeler bu
Şekil 6’de 50 ve 100 bar presleme basıncı altında PTFE poli-
adımlar ile hazırlandı. Aşınma direnci testi için 25mm x
meri ile PTFE kompozitlerinin sürtünme katsayısı sonuçları
40mm boyutlarında kalıplandı. Homojenizasyon kontrolü
verilmiştir. Şekilde görüldüğü gibi PTFE polimerine ilave
ve ışık mikroskobu ile inceleyebilmek adına 30mm x 100mm
edilen grafit, karbon, bronz ve MoS2 gibi katı yağlayıcıların
boyutlarında (Şekil 4.) kütük formunda kalıplandı. Kütük
sürtünme katsayısının azalmasında etkili olduğu belirlen-
formunda hazırlanan numuneler ışık mikroskobu ile ince-
miştir. En yüksek sürtünme katsayısı 50 bar presleme basın-
lenmek üzere dilimlendi.
cı altında %20 karbon katkılı PTFE kompozitinde elde edi-
lirken en düşük sürtünme katsayısı 50 bar presleme basıncı
altında %5 grafit katkılı PTFE kompozitinde elde edilmiştir.
Grafitin plakalı yapıya sahip olması ve kendinden yağlamalı
özelliğe sahip olması sürtünme katsayısının azalmasına se-
bep olmuştur. Presleme basıncının etkisi incelendiğinde ise
kullanılan katkı malzemelerine göre değişiklik gösterdiği be-
lirlenmiştir.
Şekil.4. 30mm x 100mm boyutlarında kalıplanan saf PTFE.
Aşınma testleri pin-on-disk aşınma düzeneği kullanılarak

çelik yüzeye karşı 30N yük altında gerçekleştirildi.
3.BULGULAR VE TARTIŞMA
Şekil 5: Saf PTFE ait ön işlemde ETOH kullanımının ve ka- Şekil 7: Kompozitlerin sürtünme katsayısına basıncın etkisi.
lıplama basıncının sürtünme katsayısına etkisi.
Şekil 7’da ise presleme esnasında bekletme yapılmadan
Şekil 5’de, 50 ve 100 bar presleme basıncı altında bekleme üretilen PTFE ve PTFE kompozitlerin sürtünme katsayısı
yapılarak (5 dak.) ve bekleme yapılmadan, ayrıca ön işlem sonuçları verilmiştir. Şekilde görüldüğü gibi 20Bronz/5Grafit
esnasında ETOH uygulanarak ve uygulanmayarak üretilen ve 20MoS2/5Grafit kompozitleri hariç genel olarak artan

.
presleme basıncı ile sürtünme katsayısının arttığı belirlen- 20Grafit katkılı PTFE kompoziti ideal malzeme olarak belir-
miştir. Katkıların etkisi incelendiğinde ise PTFE polimerine lenmiştir. Bilindiği gibi grafit, birbirine zayıf Van der Waals
ilave edilen katkıların yüksek presleme basıncı altında sür- kuvvetleri ile bağlanmış ince paralel düzlemler (grafen) oluş-
tünme katsayılarının katkısız PTFE polimerinden daha dü- turan altıgen halkalardan oluşan tabakalı yapıya sahip katı
şük olduğu belirlenmiştir. Kullanılan katkılar içerisinde en bir yağlayıcıdır. Kayma süresince, sürtünme kuvvetleri grafit
düşük sürtünme katsayısı 50 bar basınç altında 0.13 değeri partiküllerinin kayma yönünde hizalanmasına sebep olmak-
ile 5Grafit katkılı PTFE kompozitinde elde edilmiştir. tadır. Grafen plakaları arasındaki zayıf bağ kayma yönünde
düşük kayma gerilmelerine neden olurken kayma yönüne
dik yönde yüksek basma dayanımı sağlamaktadır. Düşük
sürtünme katsayısı ve grafitin yüksek yük taşıma kapasitesi
grafit katkılı PTFE kompozitlerin kuru kayma şartları altında
aşınma performansının artmasında etkili olmuştur.
Disk resimleri incelendiğinde, yüzeyde transfer film tabaka-
sının (TFT) oluştuğu görülmektedir. Oluşan bu transfer film
tabakası disk ve pim arasındaki teması keserek sürtünme
katsayısı ve aşınma oranının şekillenmesinde önemli rol oy-
namıştır. Xintao ve arkadaşları (Xintao 2008) tarafından ya-
pılan çalışmada da sürtünme katsayısının ve aşınma oranı-
nın kontrol edilmesinde politetrafloretilen (PTFE) ve grafit
Şekil8: 50 Bar presleme basıncı altında kompozitlere ait sürtünme katsa- katkılarının en önemli katı yağlayıcılar olduğu belirtilmiştir.
yısı.
Şekil 8’da ise 50 bar presleme basıncı altında presleme süre- 7.KAYNAKÇA
sinin sürtünme katsayısı üzerine etkisini gösteren grafik ve- [1] Venner, W. V., Puts, G. J., & Crouse, P. L., (2019). Influence of initiators
rilmiştir. Şekilde görüldüğü gibi katkısız PTFE ve % 20 Kar- on the sintering discolouration of PTFE. Journal of Fluorine Che-
bon katkılı PTFE kompozitleri dışında bekletme süresinin mistry, 217, 63–71.
sürtünme katsayısı üzerine etkili olmadığı belirlenmiştir. [2] Takeichi, Y., Wibowo, A., Kawamura, M. ve Uemura, M., (2008). Effe-
Benzer şekilde 100 bar presleme basıncı altındaki sürtünme ct of morphology of carbon black fillers on the tribological proper-
katsayısı sonuçları incelendiğinde (Şekil 9) bekleme süresi- ties of fibrillated PTFE, Wear 264: 308–315.
nin sürtünme katsayısı üzerine etkisinin olmadığı belirlen- [3] Ye, S., Zeng, X., Tan, F., & Fan, Q. (2014). Research on the tribological
miştir. performance of Cr2O3filled with bronze-based PTFE composites.
Journal of Applied Polymer Science, 131(22).
[4] Unal, H., Kurtulus, E., Mimaroglu, A., & Aydin, M. (2009). Tribologi-
cal Performance of PTFE Bronze Filled Composites under Wide
Range of Application Conditions. Journal of Reinforced Plastics and
Composites, 29(14), 2184–2191.
[5] Khedkar, J., Negulescu, I., & Meletis, E. I. (2002). Sliding wear behavior
of PTFE composites. Wear, 252(5-6), 361–369.
[6] Trabelsi, M., Kharrat, M., & Dammak, M. (2016). Impact of lubricati-
on on the tribological behaviour of PTFE composites for guide rings
application. Bulletin of Materials Science, 39(5), 1205–1211.
[7] S. M.Yadav, D. A.Budan , S. Basavarajappa , Mudasar Pasha. B.A. and
S. Kumar (2012) Studies on wear resistance of PTFE filled 5(1), 26-29.
Şekil 9: 100 Bar presleme basıncı altında kompozitlere ait sürtünme

[8] Goyal, R. K., & Yadav, M. (2012). Study on wear and friction behavior
katsayısı. of graphite flake-filled PTFE composites. Journal of Applied Polymer
Science, 127(4), 3186–3191.
4.SONUÇ [9] Xintao, Z., Gongxiong, L., Qifeng, J., Xuebin, F., Xigao, J. (2008) On
dry sliding friction and wear behavior of PPESK filled with PTFE and
PTFE polimerine ilave edilen farklı türdeki katı yağlayıcılar,
graphite. Tribology International, 41:195-201
PTFE polimerinin hem sürtünme katsayısı hem de aşınma
oranının azalmasında önemli rol oynamıştır. Kullanılan katı
yağlayıcılar arasında, en düşük aşınma oranı, karbon katkılı
PTFE kompozit numunelerde elde edilmiştir. Ancak karbon
katkılı PTFE kompozitlerin sürtünme katsayısı grafit katkılı
PTFE kompozitlerin sürtünme katsayısından daha yüksektir.
Dolayısıyla çalışmada kullanılan katkılar arasında düşük
sürtünme katsayısı ve düşük aşınma oranına sahip olan

Conference Paper
Oral Presentation
Farklı Peroksit Tiplerinin NBR Kauçuk ile Vulkanizasyonu ve

Prosese Farklı Ko-Ajanların Etkisi
Mücella Kebeli , Hazal Kılıçarslan*, Sibel Angun
S
UPTEK Yağ Keçeleri San. ve Tic. A.Ş., İstanbul / Türkiye
Özet
Kükürt ve peroksitli kür sistemleri kauçuk işleme proseslerinde çapraz bağların oluşumu için en sık kullanılan
vulkanizasyon sistemleridir. Bu çalışmada akrilonitril-bütadien (NBR) kauçuğun üç farklı peroksit ve üç
farklı aktivatör (ko-ajan) ile vulkanizasyon hızı üzerine etkisi incelenmiştir. Üç çeşit peroksitin aktif oksijen
konsantrasyonları göz önüne alınarak her formülasyon için kullanılacak miktarlar belirlenmiştir. Aynı aktiflikte
yapısal farklılık kaynaklı gözlemlenen farklı sonuçlar değerlendirilmiştir. Üç farklı peroksit ve üç farklı aktivatör
ile vulkanizasyon sisteminin akrilonitril-bütadien kauçuğu (NBR) ile fiziko-mekaniksel özellikleri üzerine etkisi
değerlendirilmiştir. Yirmi yedi farklı her formülasyon için vulkanize olmamış kauçukta mooney scorch, mooney
viskozite ve reometre testleri; vulkanize olmuş kauçukta ise yoğunluk, aşınma, kalıcı deformasyon, sertlik, yırtılma,
kopma mukavemeti, kopma uzama testleri ve Tg (camsı geçiş sıcaklığı) analizi yapılmıştır. Vulkanize olmuş
ürüne havada yaşlandırma testleri de uygulanmıştır. Yaşlandırma sonrası sertlik değişimi (%), kopma mukavemeti
değişimi (%), kopma uzama değişimi (%), ve yırtılma mukavemeti değişimi (%) ölçülmüştür. Çalışmada ki
tüm testler için üç tekrar ölçüm yapılıp ortalama değerlendirmeye alınmıştır. Test sonuçları, ayrı ayrı peroksit
ve aktivatör konsantrastyonları sabit tutulup diğer değişkenler ile karşılaştırma yapılıp yorumlanmıştır. Çalışma
sonucunda vulkanizasyon sisteminde kullanılan peroksitlerden Peroxan Pk-295p’nin (1,1-Di(tert.-butylperoxy)-
3,3,5-trimethylcyclohexane) kullanıldığı reçetenin vulkanize olmamış ürününde reometre test sonuçlarının diğer
iki peroksitin kullanıldığı formüllere göre belirgin farklılıklar gösterdiği görülmüştür. Peroxan PK-295p ile
vulkanize olan mamüllerin sertlik değerlerinin diğer peroksit aktivatör kombinasyonları ile oluşturulan ürünlerin
sertlik değerlerine oranla daha düşük çıkması dikkat çekmiştir. Kür sisteminde kullanılan Peroxan PK-295p ile
gerçekleşen prosesler sonucunda elde edilen ürünlerin özelliklerinin diğer iki peroksit ile gerçekleşen ürünlerin
özelliklerinden farklılık gösterdiği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Vulkanizasyon, elastomer, peroksit, aktivatör, akrilonitril-bütadien kauçuk
Email: hazal.kilicarslan@suptex.com
.
1.GİRİŞ VE KURAMSAL ÇERÇEVE bağlanıp meydana gelen kuvvetli ağ örgüsü sayesinde yer de-
Polimer malzemeler sınıfında geniş bir yeri olan kauçuklar ğiştirmeyen bir yapının elde edilmesidir.(4) Kükürt ve perok-
yüksek elastikiyet, iyi aşınma dayanımı, düşük deformasyon sit kür sistemleri kauçuk malzemelerin çapraz bağlanması
gibi performans bakımından önemli özellikler gösterirler. Bu için en sık tercih edilenlerdendir. Her iki kür sistemi içinde
özelliklerin yanı sıra geliştirilen reçeteler ile içerisindeki mal- reaksiyon mekanizmaları tam olarak aydınlatılamamıştır.
zemelerin türü ve malzemelerin oranları değişebilmektedir. Peroksit ile vulkanizasyonun en büyük avantajlarından biri
Geliştirilen formüller ile farklı mekanik özellikler elde edi- hem doymuş hem de doymamış elastomerlerin vulkanize
lebildiğinden oldukça geniş bir kullanım alanına sahiptirler. edilmesi için kullanılır. Peroksit kür sisteminin dezavantaj-
Kauçuklar diğer polimerlere kıyasla üstün olan bu özellik- ları ise zayıf mekanik özellikler ve çapraz bağlama ile birlikte
lerini yapılarında bulunan çapraz bağlarla sağlamaktadır- rekabet eden çoğu zaman vulkanizasyon verimini azaltan
lar. Elastomerler organik malzeme olarak bilinen polimer yan reaksiyonların gelişmesidir. Peroksitler, polimer zinci-
grubu içerisinde yer alır. Elastomerleri daha kapsamlı bir rinde homolitik bölünme ile radikal oluştururlar. Peroksitin
şekilde tanımlayacak olursak düşük sıcaklıklarda cam gibi O-O kimyasal grupları polimerin işlenme sıcaklığında kırılır
sert olan, yüksek sıcaklıklarda dahi yoğun akışkan özellikler ve moleküllerden H atomları ayrılarak oksi-radikaller oluşur.
göstermeyen, oda sıcaklığından bozulma sıcaklığına kadar Peroksit radikalleri, polimer zincirleri ile kararlı karbon-kar-
geniş aralıkta elastik özellikler gösteren seyrek çapraz bağ- bon çapraz bağları kurarlar. Karbon-karbon bağları, sülfür
larla bağlanmış polimerik malzemeler olarak tanımlayabili- vulkanizasyonu ile kurulan karbon-sülfür bağlarından daha
riz. Termoplastiklere göre daha uzun polimer yapısına sahip güçlüdür. Genel olarak peroksit vulkanizasyonu elastomer
olmaları, esnek olmalarındaki en büyük etkendir. Elastomer zincirinde hidrojen soyutlama ve doymamış çift bağlara ek-
seçimi, çalışma şartlarının gereksinimlerine, formülün mali- lenme olarak iki farklı reaksiyon mekanizması ile gerçekleşir.
yetine ve proses edilebilme kolaylığına bağlıdır. Elastomerler Organik peroksitler tek bağ ile en az iki oksijen atomu içeren
doğal kauçuk ve sentetik kauçuk olarak iki genel kategoriye kimyasal gruplara bağlıdır. Birincil veya ikincil karbona bağlı
ayrılmaktadırlar. Sentetik kauçuklar, petrolün parçalanması peroksi grubu olan peroksitler daha az kararlıdır. Organik
ve rafine edilmesinden elde edilen monomerlerden üretilir. peroksitler kimyasal yapılarına bağlı olarak dialkil peroksit,
Genel amaçlı ve özel amaçlı olarak, doğal kauçuğun deza- alkil-arilalkil peroksit, di-arilalkil peroksit, di-açil peroksit,
vantajlarını (yağ direnci, alev direnci ve hava direnci) aşmak peroksi ketal ve peroksi ester olarak altı gruba ayrılırlar.
için üretilmiştir. Çalışmalarımızda akrilonitril-bütadien
(5,6,7,8)
Çalışmada kullanılan peroksitler peroksit-C (Di-(-
(NBR) kauçuğu kullanılmıştır. Akrilonitril-bütadien kauçuk, tert.-butyl-peroxyisopropyl)-benzene) peroksit-A (Dicumy-
bütadien ve akrilonitril’in kopolimeridir (Şekil 1). Akrilonit- lperoxide ) ve peroksit-B (1,1-Di(tert.-butylperoxy)-3,3,5-tri-
ril-bütadien kauçuğu, akrilonitril oranına bağlı olarak özel- methylcyclohexane) dir. Yapılarına göre peroksit-C alkil-aril
liklerinde farklılık göstermektedir. Kauçuktaki akrilonitril alkil peroksit, peroksit-A di-aril alkil peroksit ve peroksit-B
miktarı arttıkça mineral ve bitkisel yağlara, yakıtlara, aroma- peroksi ketal sınıfına girmektedir. (Şekil 2.)
tik hidrokarbonlara, zayıf asit ve bazlara karşı dayanım ve
yoğunluk, sertlik, vulkanizasyon hızı ve mekanik özellikler
artmaktadır.(1,2,3)
Peroksit-A Peroksit-B
Peroksit-C
Şekil 2. Üç farklı peroksite ait yapı görüntüleri

Şekil 1. Akrilonitril-bütadien kauçuğu
Ko-ajanlar (aktivatörler), serbest radikallerin varlığında ol-
Kauçuğun vulkanizasyon öncesinde hamur formu visko dukça reaktif olup çapraz bağ oluşumunu ve akselatörlerin
elastik özelliklere sahip akışkan yapıda olup, elastikliği ve da- etkinliğini arttıran doymamış organik moleküllerdir. Çapraz
yanımı düşüktür. Moleküller dağınık dizilime sahip olsa da, bağ kurulmuş yapının özellikleri kullanılan aktivatörlerin
gerilim altında, viskoz bir akışa yol açarak, karmaşık polimer türüyle doğrudan ilgilidir.(9) Aktivatörler hem vulkanizasyon
zincirleri durumunu kolayca değiştirebilme yetisine sahiptir. çapraz bağ yoğunluğunu hem de etkinliğini arttırmak için
Kauçuk karışımının, dışarıdan müdahale ile plastik halden kullanılır. Yan reaksiyonları büyük ölçüde engelleyerek pe-
elastik hale geçiş işlemine vulkanizasyon denir. Vulkani- roksit verimliliğini artırırlar. Aktivatörler kimyasal rekati-
zasyon enerji yüklü moleküllerin, çapraz bağlarla birbirine vitelerine ve yapılarına göre tip I ve tip II aktivatörler olarak

Farklı Peroksit Tiplerinin NBR Kauçuk ile Vulkanizasyonu ve Prosese Farklı Ko-Ajanların Etkisi
ayrılmaktadırlar. Çalışmada kullanılan aktivatörler ko-ajan-3 le ise fiziksel-mekaniksel testler ve Tg analizi uygulanmıştır.
(Trimethylolpropan trimethacrylate), ko-ajan-1 (Triallyl Böylece peroksit konsantrasyonunun sabit kalmasına karşı-
cyanurate) ve ko-ajan-2 (Triallyl isocyanurate) dir. (Şekil 3.) lık ko-ajan yapı ve konsantrasyonundaki değişiminin nitril
kauçuğun normal şartlar ve yaşlandırma sonrası davranış-
larına etkisi incelenmiştir. Formülasyonda ki diğer tüm et-
kenler ve peroksit miktarı sabit kalmak şartıyla ko-ajan de-
ğişiminin ve ko-ajan konsantrasyon artışının vulkanizasyon
mekanizması üzerindeki etkisi incelenmiştir.
4.YÖNTEM
Çalışmada formüle edilen yirmi yedi farklı reçeteye
Ko-ajan-1 Ko-ajan-2 Ko-ajan-3
Şekil 3. Üç farklı ko-ajana ait yapı görüntüleri reometre testi (TS 3436/ISO 3417) yapılmış (Ts1) çapraz bağ
oluşumu, Tc(90) %90 pişme zamanı, ML (minimum kuvvet)
Ko-ajan-3 ve Ko-ajan-2 aktivatörleri tip-I iken Ko-ajan-1 ve MH (maksimum kuvvet) değerleri ölçülmüştür. Fiziko-
aktivatörü tip-II sınıfına girmektedir. Tip-I aktivatörler, mekaniksel sertlik (ISO 48), aşınma (ISO 4649-A), yoğunluk
düşük molekül ağırlığına sahip, polar yapılı aktif çift bağa (ISO 2781), yırtılma kuvveti (ISO 34-1), kopma mukavemeti
sahip ve ilave reaksiyonlar yoluyla bağ oluşturan molekül- (ISO 37), kopma uzama (ISO 37) ve kalıcı biçim değiştirme
lerdir. Tip I aktivatörler sadece vulkanizasyon oranını art- (ISO 815-1 ) testleri yapılmıştır. Vulkanize olmuş ürünle-
maz, aynı zamanda çapraz bağ yoğunluğu da artar. Ancak re 100C° de 70 saat havada yaşlandırma testi uygulanarak
polar yapıda oldukları için polar olmayan kauçuk matrislerle sertlik, kopma mukavemeti değişimi, kopma uzama değişi-
uyumlulukları sınırlı olabilir. Radikallere karşı oldukça aktif mi ve yırtılma mukavemeti değişimi değerleri yaşlandırma
davranış sergilerler. Tip-II aktivatörler polarlığı tip-I aktiva- testi öncesi değerler ile karşılaştırılmıştır. Kauçuk türü de-
törlara oranla daha az, düşük molekül ağırlıklı ve daha ka- ğişmeden farklı formülasyonlar da camsı geçiş sıcaklıklarını
rarlı serbest radikal oluşturan moleküllerdir. Her iki peroksit karşılaştırmak amacıyla tüm reçetelerin Tg analizleri BTU
mekanizması yoluyla reaksiyona girebilirler. Tip II aktivatör- ‘de yaptırılmıştır.
ler çapraz bağ yoğunluğunu arttırılar fakat tip I aktivatörlere
oranla kür oranını arttırmazlar. Birçok elastomer ile uyum- 5.BULGULAR
luluğu iyidir.(10-16) Çalışmada yapılan reometre analzi sonucunda formülde
yer alan her üç peroksit de artan üç farklı yapıdaki ko-ajan
2.AMAÇ
konsantrasyonlarına karşı Tc90 değeri kayda değer değişim
Çalışmada hazırlanan formülasyonda nitril-bütadien (NBR) göstermeyip sabit kalmıştır. Çalışmada en kısa Tc90 değeri
kauçuk kullanılarak; peroksit-A, peroksit-B ve peroksit-C sırası ile peroksit-B, peroksit-A ve peroksit-C şeklindedir.
yapılarının aktif oksijen konsantrasyonları sabit tutulmak Peroksit-B’nin her üç ko-ajan kombinasyonu ile çapraz
şartı ile farklı konsantrasyonlardaki ko-ajan-1, ko-ajan-2 ve bağ yoğunluğunun %90’nı tamamlama süresinin diğer
ko-ajan-3 aktivatörlerinin vulkanizasyon hızı üzerindeki et- peroksitlere oranla daha hızlı olduğu görülmüştür. Peroksit
kisini incelemek amaçlanmıştır. Bu çalışmada nitril kauçu- radikallerinin aktivitesi sadece yapılarına bağlı değil aynı
ğun oksidasyon mekanizması üzerine araştırma yapılmıştır. zamanda sterik olarak boyutlarına bağlıdır. Peroksit-B’nin
Farklı tip aktivatörler kullanılarak vulkanizasyon çapraz bağ yapısında çift bağ olmayışı O-O bağının homolitik olarak
oluşum hızı ve verimliliğini arttırmak hedeflenmiştir. Bu daha hızlı kırılmasına ve kısa sürede Tc90 ‘a varmasına neden
amaçla hazırlanan her bir formül reolojik, fiziksel ve meka- olmuştur. Oluşan sekonder metil radikalleri daha küçüktür
nik testler yardımı ile incelenmiştir. Aktif oksijen konsant- ve sterik olarak daha az engellenir. Böylece elastomer
rasyonları sabit tutulan peroksit-A, peroksit-B ve peroksit-C merkezlerine daha hızlı erişebilir.(Şekil 4.)
kürleyicilerinin yapısal farklılıklarının da vulkanizasyon hı-
zına etkisi değerlendirilmiştir.
3.KAPSAM
Çalışmada hazırlanan formüllerde peroksit-A, peroksit-B ve
peroksit-C ‘nin yapılarındaki aktif oksijen konsantrasyonla-
rı, hesaplanarak formülde kullanılan miktarlar üzerinden
sabit tutulmuştur. Bu şekilde, peroksitlerin aktif oksijen kon-
santrasyonları eşitlenmiştir. Ko-ajan olarak ko-ajan-1, ko-a- Şekil 4: Artan üç farklı ko-ajan konsantrasyonuna karşılık üç farklı peroksit
ait Tc90 grafiği .
jan-2 ve ko-ajan-3 konsantrasyonları ise sırasıyla x phr, 2x
phr ve 3x phr‘dır. Ko-ajan konsantrasyonları iki kat (2x) ve Her üç peroksitin ve kullanılan her üç ko-ajanın artan kon-
üç kat(3x) arttırılarak yirmi yedi farklı vulkanize olmamış ve satrasyonları için pişme zamanı değerlerinde belirgin farklı-
vulkanizasyonu gerçekleşmiş ürün elde edilmiştir. Her farklı lık gözlenmemiştir. Ko-ajan konsantrasyonunda ki değişimin
konsantrasyonda ki yarı mamüle reometre testleri, mamü- çapraz bağ başlangıç zamanını etkilemediği görülmüştür.

.
Ko-ajan-1, ko-ajan-2 ve ko-ajan-3 ile kurulan peroksit kom- değeri değişim göstermiştir. Kopma uzama; kopma anında,
binasyonlarında peroksit-B’nin diğer peroksitlere göre daha elastomer malzemenin ilk boyuna oranla uzama miktarı-
erken çapraz bağ yapmaya başladığı görülmüştür. Bu durum dır. %uzama cinsinden ifade edilir. Peroksit-C ve peroksit-A
hızla oluşan radikaller ile Nitril-bütadien kauçuğun çapraz kopma uzama değerleri peroksit-B uzama değerinden kayda
bağlı ağ yapısı oluşumu ile açıklanabilir. Peroksit-A her iki değer farklılık göstermiştir. Peroksit-B ile özellikle ko-ajan-1
peroksit mekanizması ile reaksiyon verebilir. Peroksit-A’nın (2x) ürününde polimer bağların genişlediği ve kaymaların
O-O bağ enerjisi Peroksit-C’nin bağ enerjisine oranla daha başladığı bunun sonucunda da yüksek uzama değeri gözlen-
düşük olduğu için daha hızlı radikal oluşturup doymamış miştir.
yapılara atak başlatabilir. (Şekil 5.)
Kopma uzama test sonuçlarını değerlendirdiğimizde ko-a-
jan ve peroksit tür ve konsantrasyon değişiminden etki-
lendiği görülmüştür. Peroksit-A için her üç ko-ajan içinde
benzer davranış sergilemiş ve ko-ajan konsantrasyonu iki
katına çıktığında kopma uzama değeri artarken üç katına
çıktığında azalmıştır. Peroksit-B ve Peroksit-C ko-ajan-3 ve
ko-ajan-1 ile x ve 2x ko-ajan konsantrasyonları için sırayla
azalan ve artıp azalan kopma uzama değerleri sergilemişler-
dir. Peroksit-C ve ko-ajan-2nin kombinlendiği formülasyo-
Şekil 5: Üç farklı peroksit ile artan üç farklı ko-ajan konsantrasyonun da nun vulkanize olmuş ürününde kopma uzama değeri önce
pişme zamanı grafiği.
azalıp sonra artan davranış göstermiştir. Peroksit-A ise ko-a-
Peroksit-C’nin ise O-O bağını kırmak ve radikal oluşturmak jan-2nin konsantrasyon artışı ile sürekli artan kopma uzama
için daha yüksek enerjiye ihtiyacı vardır. Peroksit-C yapı değerleri vermiştir. (Şekil 7.)
itibariyle birden fazla peroksi grubu içerir ve sterik olarak
engellenebilir. Bu durum peroxan-A’ın peroksit-C’den daha
erken pişme zamanına ulaşmasına sebep olur. Yapılan test
ölçümlerinin sonucunda, kendi içinde yapılan peroksit ko-a-
jan kombinasyonları ile sertlik parametresi değerlendirildi-
ğinde artan ko-ajan konsantrasyonuna bağlı olarak sertlik
değerinde kayda değer değişim gözlenmemiştir. Peroksit-B
ve her üç ko-ajan kombinasyonu ile vulkanize olmuş ürün-
lerin sertlik değerlerinin birbirlerine yakın olmakla birlikte Şekil 7. Üç farklı peroksit ile artan üç farklı ko-ajan konsantrasyonunda
kopme uzama grafiği.
diğer peroksit-A ve peroksit-C ile vulkanize olmuş ürünler-
den daha düşük sertlik değerine sahip olduğu görülmüştür. Kalıcı deformasyon testi elastomer malzemenin sızdırmaz-
Bu durum beklenildiği gibi peroksit-B’nin aşınma değerinin lık özelliği açısından önemlidir. En iyi kalıcı deformasyon
diğer peroksitler ile elde edilen ürünlerin aşınma değerlerin- C-C kısa çapraz bağları ile gerçekleşir. Peroksit-C en iyi kalı-
den daha iyi olmasıyla neticelenmiştir. cı deformasyon değerine sahipken peroksit-A ve peroksit-B
daha yüksek deformasyon değerlerine sahiptir. Bu değer-
lerden peroksit-A’ın yüksek çapraz bağ yoğunluğuna sahip
olduğu düşünülebilir. Peroksit-B ile hazırlanan vulkanizatlar
da ko-ajan konsantrasyonu iki katına çıkarıldığında kalıcı bi-
çim değiştirme değişim göstermezken konsantrasyon üç ka-
tına çıkarıldığında kalıcı biçim değiştirme değerinde azalma
gözlenmiştir. (Şekil 8.)
Şekil 6. Üç farklı peroksit ile artan üç farklı ko-ajan konsantrasyonunda

kopma mukavemeti grafiği.
Peroksit-B ile ko-ajan-3 ve ko-ajan-2 ko-ajanlerinin kullanıl-

dığı reçetelerde ko-ajan konsantrasyonu iki katına çıkarıldı-
ğında kopma mukavemet değerleri azalırken konsantrasyon
üç katına çıkarıldığında kopma mukavemet değerlerinde Şekil 8.Üç farklı peroksit ile artan üç farklı ko-ajan konsantrasyonun da
artış gözlenmiştir. (Şekil 6.) Ko-ajan-1 de ise konsantrasyon kalıcı biçim değiştirme (%) grafiği.
artışına bağlı olarak kopma mukavemeti değerinde azalma
Vulkanize olmuş ürünlerin belirli sıcaklık ve süre yaşlandırıl-
gözlenmiştir. Bu durum Mh değeri ile bağlantılı olarak yo-
maları sonunda fiziksel özelliklerinin değişimi incelenmiştir.
rumlanabilir. %100 pişmenin gerçekleştiği durumda bağ türü
Kopma mukavemeti değişimi şekil.9 da ki gibidir. Peroksit-B
ve yoğunluğuna bağlı olarak maksimum tork değerinin ar-
diğer iki peroksite oranla minimum değişim göstermiştir.
tış ve azalış hareketi ile orantılı olarak kopma mukavemeti

Farklı Peroksit Tiplerinin NBR Kauçuk ile Vulkanizasyonu ve Prosese Farklı Ko-Ajanların Etkisi
Daha sonra bu değişim oranını peroksit-A ve peroksit-C ta- konsantrasyonundan etkilenmemiştir. Peroksit-B vulkaniza-
kip etmektedir. tında MH değeri diğer iki peroksitin MH değerine oranla
daha düşük bulunmuştur. Peroksit-C ve peroksit-A mini-
mum tork değerleri Peroksit-B minimum tork değerinden
yüksek bulunmuştur. Havada yaşlandırma sonrası sertlik
değişiminin (%) de değişen ko-ajan tip ve konsantrasyonun-
dan doğrudan etkilenmediği gözlenmiştir. Hazırlanan tüm
formülasyonlarda Tg tayini yapılmış ve sonuçlar birbirleri ile
örtüşmüştür.
Şekil 9. Üç farklı peroksit ile artan üç farklı ko-ajan konsantrasyonun da 7.KAYNAKÇA

kopma mukavemeti değişimi (%) grafiği. [1] Vahapoğlu, V., “Kauçuk Türü Malzemeler II: Sentetik Kauçuk”, Ka-
Havada yaşlandırma sonrası vulkanize olmuş ürünlerin yır- radeniz Teknik University Journal of Science and Engineering, 9(1):
44-55. (2006).
tılma mukavemeti değerleri incelendiğinde Peroksit-C mak-
simum değişime sahiptir. (Şekil 10.) Test sonuçları vulkanize [2] Kim J. H., Cho U. R., “Synthesis and Characterization of Acrylic Rub-
ber”, The 18th International Conference on Composite Materials,
olmuş ürünlerin peroksit ve ko-ajan tür ve konsantrasyonu-
Jeju, Korea, 21-26. (2011).
na göre değişim gösterdiği dikkat çekmiştir. Peroksit-B ve
peroksit-A yakın değişimler sergilerken peroksit-C ait vul- [3] Hamed G. R., “Bölüm-2: Malzeme ve Kauçuk Terkipleri”, Kauçuk ile
Mühendislik, 2.nci basım, Hanser Publications, Münih, 7-21. (2006).
kanize olmuş ürünlerde bozulma reaksiyonu gözlenmiştir.
[4] Kysela G., Hudec, I., and Alexy, P., “Manufacturing and Processing of
Rubber”, 1st ed., Slovak University of Technology Press, Bratislava,
Slovakia. (2010).
[5] Saffari, A., Sheikh, A., “Peroxide dynamic crosslinking in impa-
ct modification of polypropylene with polybutadiene”. Polym
Test,57:260–9. (2017).
[6] Manaila, E., Craciun,G., Stelescu, M., Ighigeanu, D.,and Ficai, M., “Ra-
diation vulcanization of natural rubber with polyfunctional mono-
mers”, Polym. Bull. 71, 57. (2014).
Şekil 10. Üç farklı peroksit ile artan üç farklı ko-ajan konsantrasyonun da [7] Uchida, T., Wakakura M., Miyake A., and Ogawa, T., “Thermal de-
yırtılma mukavemeti değişimi (%) grafiği. composition of organic peroxide with metals using calorimeters”, J.
Therm. Anal. Calorimetry, 93, 47. (2008).
6.SONUÇ [8] Prana,V., Rotureau, P., Fayet G., André D., Hub, S., Vicot,P., Rao, L.,
NBR kauçuk vulkanizasyonuna farklı yapıda ve konsantras- and Adamo, C., “Prediction of the thermal decomposition of or-
ganic peroxides by validated QSPR models”.J. Hazard. Mater. 276,
yonda peroksit ve ko-ajan etkisi gözlenmiştir. Havada yaş-
216. (2014).
lanma testi sonunda yapılan ölçümlerde Peroksit-B’nin kop-
ma mukavemeti değerinin minimum değiştiği görülmüştür. [9] De Risi F. R., Noordermeer J. W. M., “Effect of Methacrylate Aktivatör
onPeroxide Cured PP/EPDM”, Thermoplastic Vulcanizates, Rubber
Yaşlanma sonrası en çok yırtılma mukavemeti değişimi po-
Chemistry and Technology, 80(1), 83-99. (2017).
zitif yönde Peroksit-C de gözlenmiştir. Testlerde minimum
optimum pişme süresi sırası ile peroksit-B, peroksit-A ve [10] Manalila, E.,Craciun, G., Stelescu, M. D., Ighigeanu, D., and M. Ficai.,
“Radiation vulcanization of natural rubber with polyfunctional mo-
peroksit-C şeklindedir. Peroksit-B’nin her üç ko-ajan kom-
momers”, Polym. Bull. 71, 57. (2014).
binasyonu ile optimum pişme süresinin diğer peroksitlere
oranla daha hızlı olduğu görülmüştür. Çalışmadaki üç pe- [11] Naskar K., Dynamically Vulcanized PP/EPDM “Thermoplastics Elas-
tomers: Exploring Novel Routes for Crosslinking with Peroxides”.
roksit ve kullanılan her üç ko-ajanın artan konsantrasyonları Ph.D. Thesis, University of Twente. (2004).
için pişme zamanı değerlerinde kayda değer değişim gözlen-
memiştir. Tek tip peroksitte farklı tip ve konsantrasyonda [12] Alvarez Grima, M. M., “Novel Aktivatörs for Improved Properties
in Peroxide Cure of Saturated Elastomers”, Ph.D.Thesis, University
ko-ajan etkisi incelenmiştir. Yapılan testler sonucunda farklı of Twente. (2007).
tip ve konsantrasyondaki ko-ajanlar ile vulkanizasyon hızı
[13] Maciejewska, M.,Zaborski,M., and Krzywania-Kaliszewska, A.,
arasında direkt bağıntı olmadığı görülmüştür. Peroksit-B’nin
“Koagenty do nadtlenkowego sieciowania kopolimeru etyle-
aşınma test sonuçları diğer peroksitler ile elde edilen ürün- nowo-propylenowego”, C.R. Chim. 15, 414. (2012).
lerin aşınma değerinden daha iyidir. Seçilen peroksitin vul-
[14] Búcsi, A., Szöcs, F., “Kinetics of radical generation in PVC with
kanizasyon hızını en çok etkilediği sonucu çıkarılmıştır.
dibenzoyl peroxide utilizing high pressure technique”, Macromol.
Artan ko-ajan konsantrasyonu ile sertlik, yoğunluk gibi pa- Chem. Phys. 201, 435. (2000).
rametrelerin doğrudan ilişkilendirilemeyeceği görülmüştür.
[15] Pingot, M., Pingot,T., and Zaborski, M., “Nanostructured metal oxide
Çalışmada hazırlanan yirmi yedi farklı formül sonucu elde
and unsaturated acid as co-agent in peroside cross-linking of hyd-
edilen tüm ürünlerin yoğunluk değerleri birbirlerine yakın rogenarated butadiene- acrylonitrile rubber”, Prog. Colloid Polym.
değerler bulunmuştur. Maksimum tork değeri ko-ajan tip ve Sci. 138, 147. (2011).

.
[16] Wang H., Ding Y., Zhao S., “Effects of Co-Agents on the Properties
ofPeroxide-Cured Ethylene-Propylene Diene Rubber (EPDM)”, Jour-
nal of Macromolecular Science Part B, 55(5), 433-444. (2016).

Conference Paper
Oral Presentation
Krank Kasnağı Yapımında Kullanılan 6224 (DD13) Sac

Malzemelerin Yaşlanmasının Üretim Karakteristiğine Etkisi
Mesut Arıkoğlu1*, Cihangir Kaplan2, Cem Güleç3
1
Kentpar Otomotiv, Konya, Türkiye; mesut.arikoglu@kentpar.com.tr
2
Kentpar Otomotiv, Konya, Türkiye; cihangir.kaplan@kentpar.com.tr
3
Kentpar Otomotiv, Konya, Türkiye; cem.gulec@kentpar.com.tr
Özet
Krank kasnağı içten yanmalı motorlarda krankta meydana gelen burulma titreşimlerini azaltmak için kullanılan
bir ayarlı kütle sönümleyicidir. Krank kasnağı otomotiv üreticilerinin son yıllardaki talepleri çerçevesinde hem
maliyet hem de ağırlık azaltımı için, sac malzemeler kullanılarak imal edilmektedirler. Sac malzemeler ön
formlama sonrası sıvama işlemi ile çok kanallı yapıda son formlarını almaktadırlar. Bu üretim süreci sebebi ile
kasnak üretiminde genellikle Soğuk Şekillendirmeye Uygun, Düşük Karbonlu, Sıcak Haddelenmiş Çelikler’den
olan 6224 (DD13) sac malzeme kullanılmaktadır. Bu malzemenin şekillendirme özelikleri ürünün mekanik
özelliklerinin yanı sıra sıvama yöntemiyle üretilebilirliğini de değiştirmektedir. 6224 (DD13) sac malzemeler
doğal yaşlanma özeliklerine sahiptirler ve bu özellikler depolama şartlarından doğrudan etkilenmektedirler. Bu
çalışmada, 6224 sac malzeme farklı iki depolama şartlarında stoklanmış ve malzemenin mekanik özelikleri ve
tanecik yapısı bir (1) yıl boyunca belirli periyotlarda incelenmiştir. Bu amaçla üniversal çekme testlerinin yanı
sıra mikro yapıları mikroskobik olarak da incelenmiş ve sonuçlar tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Krank kasnağı, sac metal şekillendirme, yaşlanma
The Effect Of Aging 6224 (DD13) Sheet Materials Used in Cranking Pulley on
Production Characteristics
Abstract
The crankshaft pulley is a tuned mass damper used to reduce torsional vibrations that occur in the crank of
internal combustion engines. The crankshaft pulley is manufactured using sheet materials for both cost and
weight reduction in line with the demands of automotive manufacturers in recent years. After preforming, sheet
materials take their final forms in multi-grooved structure by spinning process. As a result of this production
process, 6224 (DD13) sheet material which is suitable for Cold Forming, Low Carbon, Hot Rolled Steels is
generally used in pulley production. The forming properties of this material change the mechanical properties
of the product as well as its producibility by spinning process. 6224 (DD13) sheet materials have natural aging
properties and are directly affected by storage conditions. In this study, 6224 sheet metal materials were stocked
under two different storage conditions, the mechanical properties and particle structure of the material were
examined for one (1) year periodically. For this purpose, microstructures were examined microscopically as well
as universal tensile tests and the results were discussed.
Keywords: Crankshaft pulley, sheet metal forming, aging
Email: mesut.arikoglu@kentpar.com.tr

Conference Paper
Oral Presentation
A Review of Wireless Power Transmission in the Applications

Oguzhan Dogan1*, Serhan Ozdemir2
Izmir Institute of Technology, Izmir, Turkey; oguzhandogan@iyte.edu.tr
1
I
zmir Institute of Technology, Izmir, Turkey; serhanozdemir@iyte.edu.tr
Abstract
The aim of this paper is to investigate the common methods of wireless power system which are capacitive power
transfer and inductive power transfer. At first, the historical background of wireless power transfer technology
has been presented and the background theory of inductive and capacitive method have been given. Several
research studies have been investigated to compare the two common methods and also the parameters, which
affect the transfer efficiency, have been discussed. According to the results of research studies, the conclusion
part was created about the efficiency of wireless power transfer.
Keywords: Capacitive power transfer, inductive power transfer, capacitive coupling plates, induction
1. INTRODUCTION in the beginning of twentieth century. He has constructed

the Wardenclyffe tower, also known as Tesla tower, to pro-
For centuries, the power has been transmitted using the
duce electromagnetic waves and the power can be transfer-
cables and it is an efficient way since the cable transmission
red by using these waves. The main idea of this experiment
have always been a relative protection against noise and it
is to use Earth as a transmitter.[10]
is a simple solution for transmission problem. Even though
the cable transmission has several advantages, it has been
known that cable transmission is a costly and inefficient
method for energy transfer.
Today, there are several applications that the cable trans-
mission is not possible. Therefore cable free methods must
be solved and these methods are known as wireless power
transmission methods. Basically, wireless power transfer
(WPT) is a method to transfer power without wires. In in-
dustry, there are many application areas such electrical ve-
hicle charging, mobile electronics, biomedical devices and
etc.
Figure 1: Tesla tower[10]
WPT has several advantages while comparing with the cable
transmission but the most important advantage is that in Beginning with Tesla, WPT has been one of the main topi-
WPT it is possible to transfer power where the cable trans- cs but until microwave technology it has been in silence. In
mission is not possible. Some advantages of WPT can be 1963, Brown has presented a new method which is WPT by
listed as; using microwaves but it was thought as applicable for high
power systems and the transmission via microwaves, which
• Reduce power loss
is far field transmission, was not suitable for the devices that
• Cost of energy is cheaper people interact with in daily life. Therefore, near field trans-
• Elimination of short circuit problems mission was considered as a counterpart in which the power
can be transmitted through magnetic coupling or electrical
2. HISTORY OF WPT coupling. In 2007, a group of researchers from MIT have
developed the system which uses magnetic resonance coup-
Since the late of nineteenth century, the researchers have ling and in their experiment, the power have been transmit-
been looking for an efficient way of power transfer wireless- ted over a distance of 2 m.[1][3] Although there had been
ly. As a pioneer, Nikola Tesla has conducted the experiment
Email: oguzhandogan@iyte.edu.tr
research in the past, WPT is a growing topic.

As can be seen in figure 4, DC voltage is converted to AC
3. THE CONCEPTS OF WPT
voltage which is fed into compensation network that can be
WPT has several types and in general it can be divided into used to increase the power transmission and efficiency in
2 types which are near field and far field transfers. The types WPT system and the power is transmitted via plates by the
of transmission can be classified based on operating frequ- electric field. Then the AC voltage is converted to DC volta-
ency and principle of transmission[2]. The distance of power ge which is supplied to the load resistor.
transmission is millimeters through centimeters in near field
The CPT system has many advantages such as low cost,
transmission and magnetic or electrical coupling is used for
easy-to-design topology as can be shown in figure but it is
transmission. They refer to inductive and capacitive respec-
applicable for short-range distance applications. Since the
tively. In far field transmission, microwaves and power lasers
electric field can be generated when the capacitive plates are
are widely used to transmit power to long distances as in km
located close to each other. The distance for efficient system
range. The WPT types can be shown in the figure below;
is in mm scale. Therefore it can be applied to low power app-
lications such as biomedical implantable devices, integrated
circuits and etc.
5. APPLICATIONS OF CPT IN LITERATURE

In this section, a series of applications of CPT system in li-
terature and their results will be mentioned. In 2011, Kline,
Figure 2: Types of WPT Mitchell et.al have proposed their system which achieves
In this paper, capacitive power transfer (CPT) and inductive approximately 80 % efficiency at 3.7 W. The system also inc-
power transfer (IPT) which use the capacitive coupling and ludes the automatic tuning that adjusts the frequency when
inductive coupling respectively are discussed. the coupling capacitance varies. When the load varies and
the power is decreased to 0.3 W, the duty cycle is automati-
4. CAPACITIVE POWER TRANSFER (CPT) cally adjusted to maintain over 70 % efficiency[4].
In general, the electric and magnetic fields are used to

transfer energy to desired location. In CPT systems, the ele-
ctric field is used. Basically, the power can be transmitted by
using capacitive plates which can be shown below;
Figure 5: Structure of proposed system[4]
As an experiment, the researchers have tested their system

under the operating frequency of 4 MHz and they have ob-
tained the maximum efficiency of 84 % among all experi-
ments. In their experiment they have also investigated the
effect of duty cycle for output power.
Figure 3: Transmitter and receiver plates[4]
In another application from Malaysia, the researchers Ha-
Figure 3 shows the basic idea of CPT but in order to trans-
san, K.K and et.al have driven the CPT system with class E
mit more power and increase the efficiency of system, some
inverter circuit and in class E circuit there is a switching de-
modifications on circuit are required. The structure of CPT
vice which is MOSFET in this study, The MOSFET has dri-
system can be found below;
ven by using Arduino.[5] Their overall circuit can be shown
Figure 4: Structure of CPT[11]
.
below;
Figure 9: General CPT system[6]
Figure 6: Efficiency and duty cycle vs output power for proposed sys-
tem[4]
Figure 10: Hybrid CPT system[6]
The researchers have claimed that by using hybrid CPT

system, the size of implant device can be reduced and the
efficiency of power transfer can be increased. In order to
observe the results, they have simulated their hybrid system
Figure 7: Overall circuit of CPT system using PWM controller Arduino[5]
on MATLAB Simulink and they have successfully achieved
At first they have simulated their system under the opera- their theoretical results in simulation. Even if they have ob-
ting frequency of 250 kHz and in the simulation they have tained expected results from simulation, it is not applicable
successfully lighted up LED with their system. After the sion human body for now.
mulation, they have tested their system in real and the air
gap distance between plates are 0.1 cm. As a result they have 6. INDUCTIVE POWER TRANSFER (IPT)
achieved the efficiency of 85.49 %.[5] Their experimental se- Other one of the near-field applications of WPT systems is
tup can be found below; the IPT systems. In IPT systems, the magnetic field is used
to transmit the power to desired location and while compa-
ring with the CPT system, IPT has several advantages such
as transfer distance, efficiency and etc. General IPT system
can be shown as;
Figure 8: Experimental setup to test LED[5]
In another application from 2019, the researchers Mustapa,

Zaki et.al have developed hybrid CPT system for biomedi-
cal implants. In general, two coupling capacitors are used
in CPT system but in this study, they have used one coup-
ling capacitor and as a return path for the current, tissue Figure 11: General scheme of IPT[12]
has been used.[6] The general CPT system and hybrid CPT In figure 11, there are transmitter and receiver sides. The
system are shown below; primary side, transmitter, includes DC supply, DC-AC con-
verter and matching circuit. The current flows from trans-
mitter to the primary coil and according to Ampere law, the
magnetic field is generated by the current flowing on the
primary coil. These magnetic field lines pass through the se-
condary coil area and according to Faraday law, the voltage
is induced on the secondary coil. This is the main idea of IPT
systems. There are some factors that should be into conside- As an experiment result, they have obtained approxima-
ration to design efficient IPT system. These factors are; tely 1.3 Watts with an air gap distance of 25 mm between
the coils. In this paper, the authors have also mentioned
• Coil shape
the magnetic field exposure limits and they have taken into
• Distance between coils considerations to design the system. According to Interna-
• Operating frequency tional Commission on Non Ionizing Radiation Protection
(ICNIRP), the specific absorption rate (SAR) must be 2W/
• Coil material kg.[8]
7. APPLICATIONS OF IPT IN LITERATURE As a medical application, Jin-Chul, Heo and et.al.[9] have
developed IPT system for ECG sensors and with this app-
There are a plethora of applications of IPT systems in litera- lication, the main aim of the researchers is to energize the
ture. Some of those applications are implantable applicati- ECG sensors wirelessly. In this paper, they have also mentio-
ons, vehicle charging and etc. In this section, related resear- ned the affects of coil misalignment to the transfer efficien-
ches are summarized about these topics. cy of that system. After the design of the system, they have
As a vehicle charging application, in 2015 Li, Siqi et.al.[7] tested on animals.
have proposed the system to charge electrical vehicle by As a result of experiment, the ECG sensors have been suc-
inductive method and the researchers have claimed that at cessfully energized and the signals can be obtained from a
kilowatts level, the transfer distance can be increased from mm scale distance of coils. The researchers have tested the
several millimeters to several hundred millimeters with the system several times with different air gap distances and
efficiency above 90%. The typical electrical vehicle charging they have indicated that when the air gap distance is increa-
system can be found below; sed, the efficiency of power transfer is decreased.
Figure 14: Transmission efficiency vs air gap distance[9]
8. CONCLUSION
Figure 12: Typical electrical vehicle charging system[7]
The underlying idea of WPT dates back to Nikola Tesla
As can be seen in figure 12, AC power is supplied from grid with the experiments of IPT with his tower which is also
to AC-DC converter and DC voltage is converted to AC vol- named as Tesla tower. In state-of-art technology, WPT has
tage with high frequencies which is fed to primary coil and been realized by two common methods IPT and CPT which
on receiver side, transmitted AC voltage is converted to DC have been discussed in this paper. CPT has several limitati-
and it is fed to vehicle battery. ons to transfer power and due to these limitations, CPT has
In another application from United Kingdom, Clare, L. R been ignored for decades. Some of the limitations are limi-
and et.al.[8] have proposed an IPT system for body electro- ted transmission distance which is generally sub-millimeter
nics. The transmitter and receiver coils can be shown below; range and in order to transfer more power, large capacitive
surfaces are required. While looking the developments of
CPT in literature, the research of CPT system is expected
to widen.
The another common method has been IPT which has been
used in several application areas such as mobile phone char-
ging, vehicle charging and etc. Even if IPT method has been
widely used, it has also limitations for some applications
such as biomedical applications. In medical applications, the
Figure 13: Transmitter and receiver coils[8] magnetic field exposure limits must be taken into considera-
.
tion to design IPT system.

This review paper has indicated the potential of WPT met-
hods and some limitations of them. Today with the increa-
sing demand of energy and problems of size, cost and cable
transmission, WPT will be main topic in future.
9. REFERENCES
[1] Hassan Mohamed and El Zawawi Amr. Wireless power transfer
(Wireless Lighting). 5th International Conference on Information &
Communication Technology and Accessibility(ICTA). Proceedings;
2015 Dec 21-23; Marrakech (Morocco) : IEEE; 2015.
[2] Shadid Reem and Noghanian Sima, (2018) “ A Literature Survey On
Wireless Power Transfer For Biomedical Devices”, International Jour-
nal of Antennas and Propagation, vol. 2018.
[3] Song M., Belov P. And Kapitonova P., (2017) “Wireless Power Trans-
fer Inspired By The Modern Trends In Electromagnetics”, Journal of
Applied Physics Reviews, vol.4.
[4] Klihe M. And et.al. Capacitive power transfer for contactless char-
ging. 26th Annual IEEE Applied Power Electronics Conference and
Exposition(APEC). Proceedings; 2011 March 6-11; Fort Worth, TX,
(USA): IEEE; 2011.
[5] Hasan KK. and et.al., (2018) “Design Of Capacitive Power Trans-
fer(CPT) For Low Power Application Using Power Converter
Class E Triggered By Arduino Uno Switching Pulse Width Modu-
lation(PWM)”, International Journal of Engineering & Technology,
vol.7, pp.77-81.
[6] Mustapa Z. And et.al., (2019) “A New Design Of Capacitive Power
Transfer Based On Hybrid Approach For Biomedical Implantable
Device”, International Journal of Electrical and Computer Enginee-
ring(IJECE), vol.9, pp.2336-2345.
[7] Li Siqi and Mi Chunding Chris. Wireless power transfer for electric
vehicle applications. IEEE Journal of Emerging and Selected Topics
in Power Electronics. Proceedings; 2014 April 23: IEEE; 2014; pp. 4-17.
[8] Clare L.R. and et.al., (2015) “Design Of An Inductive Power Transfer
System With Flexible Coils For Body-Worn Applications”, Journal of
Physics:Conference Series, vol.660.
[9] Heo Jin-Chul and et.al., (2018) “Development And Application Of
Wireless Power Transmission Systems For Wireless ECG Sensors”,
Journal of Sensors, vol.2018.
[10] Anthony Richard N. and Navghare Seema P., (2016) “Introduction
To Wireless Power Transfer”, International Journal of Scientific Engi-
neering and Applied Science(IJSEAS), vol.2.
[11] Lu Fei and et.al., (2017) “ A Review On The Recent Development Of
Capacitive Wireless Power Transfer Technology”, Journal of Energies,
vol.10.
[12] Mayordomo Iker and et.al. An overview of technical challenges and
advances of inductive wireless power transmission. Proceedings;
2013 April 2: IEEE;2013;pp.1302-1311.

Conference Paper
Oral Presentation
Egzersize Bağlı Denge Değişikliklerinin Farklı Makine Öğrenme

Algoritmaları Kullanılarak Sınıflandırılması
Serdar Gündoğdu1
1
Dokuz Eylül Üniversitesi, Bergama Meslek Yüksekokulu, İzmir, Türkiye
Özet
Kemiklerin sessiz hastalığı olan osteoporoz, yaşam kalitesi üzerine olumsuz etkileri olan önemli bir sağlık
sorunudur. Veri seti, osteoporoza bağlı kifozu olan hastalarda omuz retraksiyon ortezinin denge üzerine olan
etkisinin araştırılması için yapılan bir çalışmadan alınmıştır. Bu çalışmada, hastaların tedavi öncesi (TÖ) ve tedavi
sonrası (TS) iki farklı durumu karakterize edebilecek en uygun veri madenciliği sınıflandırıcısının bulunması
amaçlanmıştır. Sınıflandırıcılar için ihtiyaç duyulan öznitelikler, statik denge performans değerlendirme skorları
(öznitelik I ) ve fonksiyonel mobilite değerlendirmesi skorları (öznitelik II) olmuştur. Sınıflandırıcı performansları
karşılaştırıldığında, % 72.4’lik en yüksek başarı oranı öznitelik I ve öznitelik II’nin giriş olarak kullanıldığı Fine
(Hassas) KNN algoritması ve % 34.5’lik en düşük başarı oranı ise sadece öznitelik II nin giriş yapıldığı Cubic
(Kübik) SVM algoritması ile gerçekleştiği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Egzersiz, Osteoporoz, Sınıflandırma, Veri madenciliği
Classification of exercise-related balance changes using different machine learner

algorithms
Abstract
Osteoporosis, a silent disease of bones, is an important health problem with negative effects on quality of life.
The data set was taken from a study which investigate the effect of posture support corset on balance, in patients
with kyphosis due to osteoporosis. In this study, it was aimed to find the most suitable data mining classifier
that can characterize the two different conditions of patients before treatment and after treatment. The first of
the required attributes for the classifiers was the static balance performance evaluation scores and the second
was the functional mobility assessment scores. When the classifier performances were compared; the highest
success rate of 72.4% was achieved with the Fine KNN algorithm, where attribute I and attribute II were entered
together, and the lowest success rate of 34.5% was obtained with the Cubic SVM algorithm, in which only
attribute II was entered.
Keywords: Exercise, Osteoporosis, Classification, Data mining
1. GİRİŞ da daha fazla denge sorunlarının olduğu ve kas güçlerinin

Osteoporoz, düşük kemik kütlesi ve kemik mikro yapısının daha zayıf olduğu saptanmıştır [3]. Denge kontrolü, duyusal
bozulması sonucu kemik kırılganlığının ve kırık olasılığının girdilerin bütünleşmesi yanında esnek hareket şekillerinin
artışı ile karakterize sistemik bir iskelet hastalığıdır [1]. Ses- planlanması ve uygulanmasını içeren karmaşık bir motor
siz ve yaygın olan osteoporoz, yaşam kalitesi üzerine olum- yetenektir [4].
suz etkileri olan önemli bir sağlık sorunudur. 45 yaş üstü Egzersiz, osteoporoz teşhisi konulmuş hastaların rehabili-
görülen kırıkların %70’inin osteoporoz ile ilgili olduğu bildi- tasyonunda temel unsurdur ve egzersiz programının has-
rilmiştir. 65 yaş üstü kadınların üçte birinde vertebra kırığı tanın durumuna göre düzenlenmesi gerekmektedir [2].
olduğu belirtilmiştir [2].Yapılan bir çalışmada osteoporoz Osteoporozun önlenmesinde ana amaç doruk kemik kütle-
ile ilişkili kifozu olanların sağlıklı kişilerle karşılaştırıldığın- sini maksimuma çıkarmaktır. Kemik mineral yoğunluğunun
Email: serdar.gundogdu@deu.edu.tr
.
oluşmasında belirleyici faktörlerden biri egzersiz yapmaktır. Bu çalışmada, SDPD ve FMPD skorları sırasıyla öznitelik I
Fiziksel olarak aktif bireylerin sedanter yaşam sürenlere göre ve öznitelik II olarak nitelendirilmiştir. Algoritmaların kar-
daha yüksek kemik kütlesine sahip oldukları gözlemlenmiş; şılaştırılması, TÖ ve TS’nda 29 hastadan alınan statik denge
egzersizlerin osteoporozda koruyucu rol oynadıkları anla- ve fonksiyonel mobilite değerlendirmeleri kullanılarak ya-
şılmıştır [5]. Osteoporoz için denge egzersizleri, germe eg- pılmıştır. SDPD ve FMPD’lerin öznitelik olarak kullanıldığı
zersizleri, vücut ağırlığı ile yapılan egzersizler, yüksek güçlü çalışmada, TÖ ve TS durumları sırasıyla grup I ve grup II
egzersizler ve kuvvetlendirme egzersizleri olmak üzere beş olmak üzere iki gruplamalı bir sınıflandırma yapılmaya ça-
ayrı tipte egzersiz programı önerilmektedir [6]. lışılmıştır. Tüm testler MATLAB yazılımı kullanılarak ger-
çekleştirilmiştir. Sınıflandırma aşamasında “sınıflandırma
Sınıflandırma, makine öğrenmesinin popüler ve temel uy-
öğrenim uygulaması (Classification Learner App)” adlı etki-
gulama alanlarından biri olup, bilinmeyen bir veri parçasını
leşimli bir uygulama ortamı kullanılmıştır. Uygulama ile ve-
bilinen bir gruba yerleştirmekte kullanılmaktadır [7]. Veri
riler araştırabilir, özellikler seçebilir, doğrulama şemalarını
madenciliği ve makine öğrenmesi ile çok farklı alanlarda
belirleyebilir, modeller eğitebilir ve sonuçlar değerlendire-
elde edilen veriler sınıflandırılarak, gruplandırılarak veya
bilir. Bünyesinde çeşitli sınıflandırma türleri bulunmaktadır.
veriler arasındaki ilişkiler ortaya çıkarılarak modeller oluş-
Veriler için en iyi modeli seçme, sınıflandırma sonucu model
turulup geleceğe yön verilmeye çalışılmaktadır. Matlab ya-
karşılaştırmaları, karışıklık (confusion) matrisleri ve ROC
zılımı, farklı algoritmaların uygulandığı ve kolayca test edi-
eğrileri bu uygulamalardaki diğer seçeneklerdir.
lebildiği makine öğrenimi tekniği içeren istatistik ve makine
öğrenimi araç kutusunu içermektedir. Bu araç kutusunda Modelin doğrulanması için K Katlamalı Çapraz Doğrula-
yer alan yöntemler, görüntü işleme [8] veya beyin-bilgisayar ma (K-KÇD), Holdout ve doğrulaması olmayan üç seçenek
ara yüzlerinde [9] nesne tespiti gibi çok çeşitli uygulamalar mevcuttur. K- KÇD’de, veri kümesi eşit olarak K bölümle-
için kullanılabilir. rine ayrılarak bunların bir bölümü doğrulama diğer kalan
kısmı ise ön eğitim olarak kullanılmaktadır. Hold-out, veri
Bu çalışma, osteoporoza bağlı kifozu olan hastalara uygula-
setini eğitim ve test kümesi olarak ikiye ayırma yöntemidir.
nan egzersizli tedavinin öncesi ve sonrası şeklindeki iki farklı
Eğitim seti modelin eğitildiği veriler iken; test seti ise mo-
durumu karakterize edebilecek en uygun veri madenciliği sı-
delin eğitilmeyen veriler üzerinde ne kadar iyi performans
nıflandırıcısını bulmak amacıyla yapılmıştır.
gösterdiğini görmek için kullanılmaktadır.
2. MATERYAL VE METOD Farklı sınıflandırıcılar kullanarak denetimli makine öğre-
Veri seti, Gündoğdu vd. (2013)’nin osteoporoza bağlı kifo- nimi yaklaşımları keşfedilmeye çalışılmıştır. Eğitim için 4
zu olan hastalarda omuz retraksiyon ortezinin (kifoortez) katlamalı çapraz doğrulama (4 fold) yaklaşımı kullanılmıştır.
denge üzerine olan etkisinin araştırılması için yaptıkları ça- Modeller eğitildikten sonra elde edilen sonuçlar, aynı ko-
lışmadan alınmıştır. Araştırmacılar, hastaların statik denge şullar altında sınıflandırıcı türüne göre doğruluk oranları,
performans değerlendirmesi (SDPD) için Kinestetic Ability scatter grafiği, karışıklık (confusion) matrisleri ve ROC eğri-
Trainer (sport KAT 1700, OEM Medical, Carlsbad, USA) leri kullanılarak değerlendirilmiştir. Karar ağaçları (decision
cihazı, fonksiyonel mobilite değerlendirmesi (FMD) için Ti- trees), diskriminant analiz (discriminant analysis), destek
med Up and Go testi (Zamanla Ayağa Kalkma ve Yürüme vektör makineleri (support vector machines), lojistik reg-
Testi) kullanmışlardır. Yirmi dokuz hastaya üç ay boyunca resyon (logistic regression), naive bayes, en yakın komşuluk
konvansiyonel denge egzersizleri ve osteoporoz (postür, ger- sınıflandırıcı (nearest neighbor classifiers) ve grup sınıflan-
me ve güçlendirme egzersizleri, eklem hareket açıklığı) eg- dırıcı (ensemble classifier) algoritmaları arasından en iyi sı-
zersizleri vermişlerdir. Yaptıkları değerlendirmeler, egzersiz nıflandırma modelini bulmak için eğitim gerçekleştirilmiştir.
öncesi ve egzersiz sonrası üçüncü ayı kapsamaktadır. Çalışmada kullanılan veri madenciliği algoritmaları Tablo
1’de gösterilmiştir. Tüm hesaplama işlemleri, Intel Core i5
Tablo 1. Çalışmada kullanılan sınıflandırıcı türleri
Karar ağaçları Diskriminant Regresyon Naive Bayes Destek Vektör En yakın komşuluk Grup
Analiz Makineleri Sınıflama Sınıflandırma
(1) (4) (6) (7) (9) (15) (21)
Hassas Doğrusal Lojistik Gauss Doğrusal Hassas Geliştirilmiş
(2) (5) (8) (10) (16) (22)
Orta ölçekli Kuadratik Kernel Kuadratik Orta ölçekli Bağlı
(3) (11) (17) (23)
Kaba Kübik Kaba Altuzay Diskriminant
(12) (18) (24)
Hassas Gauss Kosinüs Altuzay KNN
(13) (19) (25)
Orta ölçekli Gauss Kübik RUS Geliştirilmiş Ağaçlar
(14) (20)
Kaba Gauss Ağırlıklı

işlemcili ve 4GB fiziksel belleğe sahip bir Lenovo Yoga dizüs- ritmasının (giriş olarak öznitelik I ve II beraber kullanıldığı)
tü bilgisayarda gerçekleştirilmiştir. TÖ ve TS sınıflandırılmasında doğru ve yanlış tahminleri
gösteren scatter grafiği Şekil 2’te sunulmuştur. Şekildeki yatay
2. BULGULAR eksen statik denge performans skorlarını gösteren öznitelik
Veri setindeki bilgilere göre hastaların yaş ortalaması I’i, düşey eksen ise fonksiyonel denge performans skorunu
69.86±5.38, boy uzunluğu ortalaması 151.76±7.56 cm ol- gösteren öznitelik II’yi ifade etmektedir.
duğu görülmüştür. Hastaların statik denge ve fonksiyonel
mobilite değerlendirmesi için kullanılan denge skorlarına ait
istatiksel değerler Tablo 2’de gösterilmiştir.
Tablo 2. Denge skorlarına ait ortalama ve standart sapma değerleri
Grup I (TÖ) Grup II (TS)
SDPD FMPD SDPD FMPD
Ortalama 433.97 14.12 351.76 11.14
Standart Sapma 215.71 4.45 153.14 2.90
25 farklı sınıflandırma algoritmasına giriş olarak sade-

ce öznitelik I, sadece öznitelik II ve öznitelik I+öznitelik II
şeklinde üç farklı öznitelik varyasyonu uygulanmıştır. Elde
edilen sonuçlarla algoritma karşılaştırmaları yapılmıştır.
Şekil 2: Hassas KNN sınıflandırıcısı kullanılarak elde edilen scatter grafiği
Hassas KNN algoritmasının yaptığı tahminlerinin doğrulu-

ğu hakkında bilgi veren diğer ölçüm araçlarından karışıklık
(confusion) matrisi ve ROC eğrisi Şekil 3’de gösterilmiştir.
Şekil 1: 25 farklı algoritmanın doğruluk oranlarına göre sınıflandırma

sonuçları
Öznitelik seçimlerine göre sınıflandırıcı türlerinin doğruluk a)

oranlarını gösteren grafik Şekil1’de sunulmuştur. Şekildeki
yatay eksende sınıflandırıcı türleri için belirtilen rakamların
karşılığı (sınıflandırıcı türleri sayılarla kodlanmıştır) Tab-
lo1’de verilmiştir. Ayrıca öznitelik seçimlerine göre sınıflan-
dırıcılarının başarısını işaret eden doğru oranları ile ilişkili
istatiksel hesaplamalar Tablo 3’de gösterilmiştir. İstatiksel
değerler incelendiğinde, en başarılı sınıflandırma tahminle-
rinin iki özniteliğin beraber kullanıldığı durumlarda ortaya
çıktığı görülmüştür.
Tablo 3. Öznitelik seçimine göre doğruluk oranları ile ilgili istatistikler
Minimum Maksimum Ortalama Standart Sapma
Öznitelik I 43.1 58.6 52.3 4.4
Öznitelik II 34.5 69.0 58.1 8.2
Öznitelik I+II 48.3 72.4 59.9 6.1 b)
Şekil 3: Hassas KNN sınıflandırıcısından elde edilen a) Karışıklık matrisi b)
Sınıflandırıcı performansları karşılaştırıldığında, % 72.4’lik ROC eğrisi
en yüksek başarı oranı öznitelik I ve öznitelik II’nin giriş
olarak kullanıldığı Hassas KNN algoritması ve % 34.5’lik en 3. SONUÇ
düşük başarı oranı ise sadece öznitelik II nin giriş yapıldığı Bu çalışma, osteoporoza bağlı kifozu olan hastalarda tedavi
Kübik SVM algoritması ile gerçekleştiği görülmüştür. öncesi ve tedavi sonrası iki farklı durumun sınıflandırılma-
Çalışmada en başarılı sınıflandırıcı olan Hassas KNN algo- sında kullanılan veri madenciliği algoritma yaklaşımlarını
.
sunmaktadır. Farklı sınıflandırma algoritmaları test edilmiş

ve sınıflandırma için statik denge ve fonksiyonel mobilite
performans skorları kullanılarak karşılaştırmalı bir çalışma
yapılmıştır. 4 katlamalı çapraz doğrulama yöntemi kullanıla-
rak sınıflandırma için çoklu makine öğrenme teknikleri uy-
gulanmıştır. Sonuçlar, en iyi performansın iki özelliğin aynı
anda giriş olarak kullanıldığı bir KNN tekniği ile üretildiğini
göstermektedir. Daha fazla sayıda örnek kullanmanın, sınıf-
landırma doğruluğu ve örnek büyüklüğü arasındaki ilişkiyi
doğrulamak açısından önemli olduğu düşünülmektedir.
Gelecek çalışmalarda, sınıflandırma doğruluğunu artırmak
için farklı ağlar ve özellik seçim yöntemlerinin uygulanması
planlanmaktadır.
4. TEŞEKKÜR BÖLÜMÜ
Bu çalışmada kullanılan veri setini oluşturmada emeği geçen
ve benimle paylaşan Gündoğdu [1]ve diğer çalışma arkadaş-
larına çok teşekkür ederim.
REFERANSLAR
[1] Gündoğdu, M., Öncel, S., Şahin, E., Baydar, M. ve Dilek, B. (2013). “Os-
teoporoza bağlı kifozu olan hastalarda omuz retraksiyon ortezinin
denge, kifoz acısı ve yaşam kalitesi üzerine etkisi”, Turkish Journal of
Geriatrics, 16 (3):253-259.
[2] Bonner, F. J., Chesnut, C. H. and Lindsay, R. (2005). Osteoporosis, In:
Delisa JA (Ed): Physical Medicine and Rehabilitation. Fourth Edition,
Lippincott Williams and Wilkins, Philadelphia, p. 699-719.
[3] Sinaki, M, Brey, R.H., Hughes, C. A. And Larson, D. R., Kaufman K. R.
(2005). Balance disorder and increased risk of falls in osteoporosis
and kyphosis: Significance of kyphotic posture and muscle strength.
Osteoporos Int,16(8):1004-1010. (PMID:15549266).
[4] Erkmen, N., Suveren, S., Göktepe, A. S. ve Yazıcıoğlu, K. (2007). “Fark-
lı branşlardaki sporcuların denge performanslarının karşılaştırılması”,
SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, V (3) 115-122.
[5] Tosun, A. ve Bölükbaşı, N. (2004). “Osteoporoz ve Egzersiz”, T Klin
FTR, 4:7-10.
[6] Eskiyurt, N. Osteoporoz Rehabilitasyonu, Gökçe Kutsal Y (Ed); Os-
teoporoz. Ankara, Güneş Kitabevi, 2005; s. 259-291.
[7] Harrington, P. (2012). Machine Learning in Action, 1st Edition, Man-
ning Publications Shelter Island, NY, ISBN: 978-1-61729-018-3.
[8] Farooq, J. “Object detection and identification using surf and bow
model,” in International Conference on Computing, Electronic and
Electrical Engineering, 2016; p. 318–323.
[9] Maleki, M. Manshouri, N. and Kayikcioglu, T. “Application of PLSR
with a comparison of MATLAB Classification Learner App in using
BCI,” in Proceedings of the 25th Signal Processing and Communica-
tions Applications Conference, Antalya, Turkey, 2017; pp. 1–4

Conference Paper
Oral Presentation
A Brief Review on Major Design Criteria for a Fully Electric Earth

Moving Machine
Oğuz Sever1*, Serhan Özdemir2, Cevdet Can Uzer3, Melih Erez4
1
Izmir Institute of Technology /Mecalac İş Makinaları Ltd. Şti., Turkey; Oguzsever@iyte.edu.tr
2
Izmir Institute of Technology, Turkey; Serhanozdemir@iyte.edu.tr
3
Mecalac İş Makinaları Ltd. Şti., Turkey; Cuzer@mecalac.com
4
Mecalac İş Makinaları Ltd. Şti., Turkey; Merez@mecalac.com
Abstract
The history of the fully electric vehicle is quite old, dating back to 1800s. However, the history of fully electric
construction machines is relatively new. Strict restrictions regarding confined spaces for earth moving machines
have been observed. Emissions and noise concerns for earth moving machines in confined spaces are major
drives behind the fully electric construction machines. In conventional machines, both hydraulic, as well as
the drive system, are basically are diesel driven. However, in the new design, they are both driven electrically.
These two systems must be considered separately and hence are driven separately by two electric drive systems.
This review deals with basic design considerations. Some of the important units of fully electric earth moving
machines of these components are battery selection, the electric motor selection, etc. The authors discuss the
alternatives in design variations such as specific energy per volume, specific energy per weight, cost per unit, size
and as such. Authors, in conclusion, recommend a series of design solutions for the fully electric construction
machines.
Keywords: Electric Compact Loader, Electric Motor, Battery, Drive System, Hybrid Eclectic Vehicle,
Construction Machines, Earth Moving Machines
1. INTRODUCTION ICE vehicles in many aspects, despite the acceleration of ad-

vances in battery technology. For instance, the most curial
Advances in electric vehicles are fast developing in recent
technical hurdle is the time required to charge EV batteries.
years. These improvements have a huge impact on the
Even under the fastest charging regimes charging a lead-acid
construction machinery industry. Also, battery technology
battery would take a few hours. [6]. Moreover, the two do-
growth, emission regulations, restricted noise emission va-
minant factors, cost, and range would likely slow down the
lues, energy-saving politics, and efficiency consideration are
growth of the EVs [7,8].
the major motivations behind the electrification of the ve-
hicle as well as the construction machinery industry [1]. In Factors such as battery technology, price, and range have
addition to these technical drives, human health and envi- smothered electric vehicles. On the contrary, environmen-
ronmental issues are the other to leading concerns. tal concerns and inefficiencies always remained as prob-
lems to be solved for internal combustion engines. In 1997,
Electrification of vehicles is nothing new, first studies about
Toyota announced a sedan passenger car with a completely
the electric vehicles have started at the beginning of the 19Th
new idea. They introduced to the industry, hybrid system
century with non-rechargeable batteries. [2]. After the last
installed car, named “Prius”. This new concept has made a
few decades of the 19Th century, significant developments
tremendous impression on the industry. There are no elec-
had been observed about the rechargeable batteries, even
trification studies in the construction machinery industry
demand for these batteries have increased so much that,
until the announcement of the Prius. A new hybrid design
mass production of rechargeable batteries and R&D activi-
also influenced this industry, hybrid system construction
ties have accelerated to meet demand [3,4,5]. Ensuing the
machine studies have started immediately [9,10]. The ful-
developments about the batteries, electric vehicles in the
ly electrical powertrain drive system was not considered
automotive started to revive, as did many other sectors. Th-
applicable directly to the off-road machines due to heavy-
roughout the 20th century, EVs were barely competitive with
Email: Oguzsever@iyte.edu.tr
.
load work conditions and high torques requirements at low These disadvantages create risks regarding driving [19,20].
speeds The hybrid power train concept was drawing interest
Batteries and energy store power electronics components
at the beginning of these processes, but after the studies, it
are the most significant subjects for the electrifications.
was decided that hybrid systems are not suitable for the ma-
Especially battery efficiency and capacity and life cycles
chines [11]. In recent years, fully electric model type design
are crucial factors, especially for construction machines.
studies have accelerated for small tonnage construction ma-
In that point of view, proper component selection, opti-
chines. Besides studies, many commissions are supported
mal battery, and energy management system and efficient
zero-emission slogans in many different ways in many areas,
power electronic components and strategic technology are
they are being pushed the technology to develop electrically.
hysterically major subjects during the electrification process
[12,13,14]. In this publication, the authors have been dis-
[21,22,23,24].
cussed the battery systems, electric motors, drive systems,
and model comparisons used in the electrification processes The battery charger strategies also are too important for the
of the machines through similar publications. EVs, there are numerous papers discusses battery charger
topologies in the literature. One such is by Yilmaz and Kre-
Construction machines consist of two major systems, the-
in. In that paper, the authors, state that there are two charger
se systems are traction drive and hydraulic drive system. In
systems, one is conductive and the other is inductive where-
the current machines, both systems are driven by the diesel
as off-board chargers are less constrained in size and weight.
engine. Diesel Engines provide the required power for the
Electric vehicle battery chargers are classified as on-board
machine requirements. These stipulations are highly depen-
and off-board chargers. These two charger classes are furt-
dent on the machine type. This article focuses on a specific
her classified concerning the power flow. Authors caution
type of construction machine which is the compact wheel
the reader on charger regulations, one problem regarding
loader.
a charger that may arise is a distortion that may minimi-
ze the power quality. A detail on/off-board charging sys-
2. BATTERY TOPOLOGY
tem is depicted in that paper. The authors categorized the
There are different types of batteries on the market for use in infrastructure and charging power levels into three levels.
electric vehicles. The most commonly used battery types are Unidirectional charging systems put a limit on hardware
lead-acid and lithium-based batteries. There are several pa- needs simplifying interconnections issues. On the other
rameters to be considered when selecting the battery. These hand, bidirectional charging boosts battery energy injection
parameters include specific energy, energy density, specific to the grid [24]. The charging topologies are categorized by
power, availability, price, and battery life [15]. Lead-acid bat- the Electric vehicle charge coupler SAE standard, table 1 is
teries are known as standard vehicle batteries, but they are shown below [25].
not suitable for general electrical applications. Traction and
Table 1. Charging Topology and Power Level Classification [25].
deep charge lead-acid batteries are used in electric vehicles.
Power Level Charger Type Usage Area Power Levels
These batteries are also known as industrial batteries and Level 1 (Slow On-board Typical Plugs 1.4kW- (12A)
are preferred in many applications (electric forklift, electric Charge) 1-Phase (garage, houseware, 1.9kW-(20A)
cleaning tools, and electric skid steer) [16]. 120 Vac (USA) home)
230 Vac (EU)
Besides, valve-controlled AGM (Absorption Glass Mat) le- Level 2 (Moderate) On-board Special and 4kW-(17A)
ad-acid technology is preferred in some applications [17]. 240 Vac (USA) 3 Phase Powered Plugs for 8kW-(32A)
400 Vac (EU) industrial power. 19.2kW-(80A)
The internal structure of AGM batteries is different from
Level 3 (Fast) Off-Board Charger Stations for 50 kW
aqueous batteries. The liquid electrolyte in the battery is im- 600 Vac 3Phase fast charging 100kW
pregnated with highly porous glass-fibers, which also act as
separators. The battery plates and separators are installed 3. ELECTRIC DRIVE SYSTEM AND ELECTRIC MOTORS
in the battery cells in such a way that occupies a minimum A diesel engine is used by converting fuel energy in vehicles
of space. In this way, the unit volume of the AGM battery to kinetic energy, it is also the biggest source of inefficiency
takes up less space than the aqueous batteries. VRLA (Val- and operates at approximately 40% efficiency. By replacing
ve Regulated Lead Acid) batteries are named after the valve the diesel engine with electric motors and using batteries
system, which ensures that gases are kept in the battery du- as an energy source, the efficiency of the vehicles is great-
ring charging and discharging at a high rate. These batteries ly increased [27]. To determine the type of electric motor
allow much less gas output than aqueous batteries [18]. to be used on the vehicle, the driving strategy must first be
Lithium-based batteries are generally high-performance determined. In electric vehicles, two different types of dri-
batteries and are widely used in electric passenger cars and ving strategies can be used: central driving and distributed
long-term work. Compared to battery types, lithium-based driving [28]. In the central drive system, a central electric
batteries have advantages in terms of specific power, specific motor provides the necessary power to the systems. In the
energy, and battery life. Drawbacks of these battery group loader machines, the diesel engine drives the steering and
are thermal stresses on the battery and danger of explosion. hydraulic system and in electric loaders, these systems are
A Brief Review on Major Design Criteria for a Fully Electric Earth Moving Machine
driven by two different engines [29,30]. The electric motor application [38].
to be used for steering is connected to the axle and transmit-
Another article about the comparison of motor types in
ted to power to the wheels. In this system, an optimization
an electric vehicle is by Alireza Tashakori. In the article,
is required for axle reduction ratio and motor torque. In the
the author has mentioned the electric vehicles need to be
distributed driving system, each wheel is driven by different
more robust, reliable, environmentally friendly, and insured
engines. However, this driving system has many disadvanta-
compared to current designed EVs. He also indicated that
ges (protection of engines from impact, vibration, and con-
the most important factor in that view is the electric motor
tamination, cooling of engines) in the off-highway [31,32].
which is used in EVs. Therefore, he compared to the electric
When two different driving systems are compared, the effi-
motor types according to efficiency, torque performances,
ciency is lower compared to the distributed driving system
and speed characteristics. Finally, he stated that BLDC mo-
because the power train (axle and differential) is used in the
tor has better characteristics compared to the others and
central drive system, but the efficiency ratio increases be-
he emphasized BLDC types motor has different advantages
cause of the hydraulic propulsion motor and pump used in
such as less maintenance requirement for electric vehicle
a diesel engine are removed. In terms of durability, price,
usage. He also proposed sensorless control for BLDC motor
service, and engine performance, the central drive system is
is the most suitable solution for the EVs applications [39].
preferred in electric loader machines [33].
Besides that, the electric motor types can be compared to
In the central driving system, separate electric motors are
the weight, price, heat transfer performances, and fault to-
used to use two different systems. There are many different
lerances. Cheng and Xue proposed a comparison according
types of motors used in electric vehicle technology. These
to these criteria’s and they proposed that switch reluctance
are direct current motors, asynchronous motors, and per-
motor (SRM) types have better performances than others.
manent magnet synchronous motors. The major parameters
Also, the authors claim that according to the above para-
for the electric motors for EV applications are; high output
meters the SRM motors are the most proper solution for
torque under low speed, easy speed control, reliable perfor-
the nowadays EVs. [40,41]. In the automobile industry, effi-
mance, robustness, less need for maintenance, and cost-ef-
ciency is the most important parameter especially in higher
fectiveness [2,34].
speeds and speed control. On the contrary, in the constru-
Direct current motors have features such as high torque at ction machinery, high output torque under low speed is the
low speeds, technological maturity, robustness and simp- required specification.
le controllability, linear torque-speed characteristics, low
torque fluctuation, CPSR (constant-power speed range), and 4. COMPETITIVE MACHINES IN THE MARKET
reasonable efficiency at high speeds. DC motors are simple There are already several fully electric compact wheel loa-
and can be connected directly to the vehicle’s battery. The der manufacturers in the market today. One such company
speed is adjusted by changing the voltage. Permanent mag- (Manufacturer-1 or M1) manufactures four-wheel loader
net synchronous motors for electric vehicles, the minimum fully electric with two electric motors, one for the working
size, and weight for a given torque and power rating are hydraulics and others for the drive system. The manufactu-
usually achieved with permanent magnet synchronous mo- rer-1 claims that there is an up to 41 % drop in operations
tors. Therefore, these motors are the most preferred electric cost as well as in maintenance frequency. This vehicle has a
motors in electric vehicles. It is used in the most popular drive motor with 6.5 kW and a lifting motor with 9 kW ca-
commercial electric vehicles due to its high efficiency, high pacity. The motor types used in the machine, are not speci-
torque-power density, high torque inertia ratio, smaller size, fied. The onboard operating voltages 12 V and the weight of
lightweight, low noise than other electric motors [35,36]. the compact loader is 2350 kg. As for the battery AGM Bat-
A 3-phase asynchronous motor is a good choice for elect- tery High Power 48V 310Ah. 230V Onboard - Charger 48V
ric vehicles due to its simple structure, low cost, robustness, / 40A [42]. Another manufacturer (Manufacturer-2 or M2)
high reliability, ability to work in bad ambient conditions, has also four electric motors wise of 1600 kg. As for battery
good dynamic performance, and wide speed range. The type, Tractional Lead-acid is used. The first two manufactu-
asynchronous motor provides efficiency control and rege- rers have used the same battery technology at their fully ele-
nerative braking control [37]. In the asynchronous motor, ctric loaders. Even they claimed that they are using the same
the highest efficiency is observed at high speeds and torque battery technology, there is a huge difference between the-
values below the rated value. In an asynchronous motor, the ir operation times. M1 proposed that 2-3.5 operation time
efficiency is generally lower than a permanent magnet syn- without charging, M2 offers intermittent operation times.
chronous motor due to the loss of an internal rotor. For the M2 has preferred the 4WD system but again the motor type
same reason, the asynchronous motor generally has a lar- is not specified by the manufacturer [43]. Another manufac-
ger volume than a permanent magnet synchronous motor turer (M3) produces a battery optional electric compact loa-
of the same degree. Power density and efficiency are very der. These battery options are lead-acid batteries and Li-Ion
important in electric vehicles. Therefore, the use of asyn- batteries. They also had not specified their electrical motor
chronous motors in electric vehicles varies according to the types at their specifications [44]. While these manufactu-
.
Table 2. Comparison Table of Competitive Machines in the market.

Units M1 M2 M3 M3
Battery Type AGM Bat- Lead-Acid Lead-Acid Lithium-ion
tery High
Power
Battery Capacity kWh 11 16,5 11,5 13,8
Battery Weight kg 450 - - -
Electric motors Qty. 2 2 - -
Travel motor capacity kW 6 - - -
Lifting motor capacity kW 9 - - -
Operation hour heavy (unin- h 1,5 2h operation-2h charge-2h 1.5h operation-1.5h charge-2h 2h operation-1h
terrupted) operation-1h charge 1h operation-2h charge-1h operation charge-2hour opera-
operation tion-1h-charge-2h operation
Operation hour normal (unin- h 2-3.5 3h operation-2h charge-3h 2h operation-4h charge-2h 4h operation-1h charge-3h
terrupted) operation operation operation
Charging time h 8 - - -
Charger Absorbed Current Max A - 14 - -
Charger Operating temp °C between -30 and 70 - -
rers introduced their electrical machines to the markets but, and requirements. When driving systems are compared sin-
obviously seen that there is no regular application for these ce the powertrain (axle and differential) is used in the cent-
specific machine types, each manufacturer has been using ral driving system, its efficiency is lower compared to the
various strategies to their machine to be competitive in the distributed driving system, but the efficiency ratio increases
market. This comparison clearly shows that there is no op- because the hydraulic steering motor and pump are used in
timal solution in the market for the construction machinery the systems with diesel engines are removed. In terms of du-
industries. Although, these machines are quite like dimensi- rability, price, service, and engine performance, the central
on and capacity, their drive system strategies, battery selec- drive system is more suitable for electric loader machines.
tion, and motor types are different from each other. When comparing the electric motors used for the selection
of electric motors, PM BLDC motors can be preferred as a
5. CONCLUSION suitable choice for mini loader machines, considering their
The construction equipment industry is developing as a fol- robustness, high reliability, ability to work in bad environ-
lower of the automotive industry. After the electrification mental conditions, good dynamic performance, and torque
process gained momentum in the automotive industry, the performances.
construction equipment manufacturers started the design
of all electrically driven machinery. Although the earth mo- REFERENCES
ving machines industry is similar to the automotive sector [1] Todd, J. (2013). Analysis of the Electric Vehicle Industry. (L. Thors-
in the electrification process, there are essential differences tensen & T. Libby, Eds.). International Economic Development
between them in sight of performance considerations and Council/ Rockefeller Brothers Fund. IEDC_Electric_Vehicle_In-
dustry; p. 50-100.
basic requirements. As an example of these differences,
operation time, usage volumes, and weights. Also, the need [2] Larminie, J., & Lowry, J. (2003). Electric vehicle technology explai-
for high torque at low engine speeds, instantaneous load of ned. Chichester: Wiley.
electric motors during operation, and reaching high current [3] M. Anderman, “The plug-in hybrid and electric vehicle opportu-
values or battery management under variable loads can give nity report,” Adv. Autom. Batteries, May 2010.
as examples. The electrical machine components and sys- [4] Lajunen, A., & Suomela, J. (2012). Evaluation of Energy Storage
tems pointed above are the most basic systems used on the System Requirements for Hybrid Mining Loaders. IEEE Transa-
machine, as mentioned, there are many options. When the ctions on Vehicular Technology, 61(8), 3387-3393. doi:10.1109/
vehicles introduced on the market are analyzed, these sys- tvt.2012.2208485
tems differ on almost every vehicle basis. This clearly shows [5] Ritchie, A. (2004). Recent developments and likely advances in lit-
that there is no verified or optimized existing process. hium rechargeable batteries. Journal of Power Sources, 136(2), 285-
289. doi:10.1016/j.jpowsour.2004.03.013
For the proper component and system strategies selecti-
[6] J., D. (2011). Electric Vehicle Waves of History: Lessons Learned
on for the compact mini loaders. First batteries, lead-acid about Market Deployment of Electric Vehicles. Electric Vehicles â€“
batteries have a great advantage in terms of availability and The Benefits and Barriers. doi:10.5772/22411
cost. Lead-acid batteries can be preferred in compact eart-
[7] Weiss, M., Patel, M. K., Junginger, M., Perujo, A., Bonnel, P., & Groot-
hmoving machines since they are not generally used in long veld, G. V. (2012). On the electrification of road transport - Learning
term applications compared to passenger vehicles. General- rates and price forecasts for hybrid-electric and battery-electric
ly, lead-acid and Li-based batteries are used in electric cons- vehicles. Energy Policy, 48, 374-393. doi:10.1016/j.enpol.2012.05.038
truction machines applications in the market for various [8] Cuma MU and Koroglu T. A comprehensive review on estimation
strategies. It has been changing according to the application strategies used in hybrid and battery electric vehicles. Renew Sust
A Brief Review on Major Design Criteria for a Fully Electric Earth Moving Machine
Energ Rev 2015; 42: 517–53 Hybrid Vehicles. IEEE Transactions On Power Electronics, 28(5),
2151-2169. doi: 10.1109/tpel.2012.2212917
[9] Cağatay Bayindir K, Gözüküçük MA and Teke A. A comprehensi-
ve overview of hybrid electric vehicle: powertrain configurations, [26] SAE Electric Vehicle and Plug-in Hybrid Electric Vehicle Conductive
powertrain control techniques and electronic control units. Energy Charge Coupler, SAE Standard J1772, Jan. 2010.,website
Convers Manage 2011; 52: 1305–1313.
[27] Batteries, Ultracapacitors, Fuel Cells, and Controls. (2011). Hybrid
[10] Wang, H., Huang, Y., Khajepour, A., He, H., & Cao, D. (2017). A no- Electric Vehicles, 315-362. doi:10.1002/9781119998914.ch11
vel energy management for hybrid off-road vehicles without future
[28] Tashakori, A., Ektesabi, M., & Hosseinzadeh, N. (n.d.). Characteristics
driving cycles as a priori. Energy, 133, 929-940. doi:10.1016/j.ener-
of Suitable Drive Train for Electric Vehicle. International Conference
gy.2017.05.172
on Instrumentation, Measurement, Circuits and Systems (ICIMCS
[11] Wang, J., Yang, Z., Liu, S., Zhang, Q., & Han, Y. (2016). A com- 2011), 535-541. doi:10.1115/1.859902.paper119
prehensive overview of hybrid construction machinery. Ad-
[29] Minav, T., Laurila, L., & Pyrhne, J. (2012). Effect of an Electric Mo-
vances in Mechanical Engineering, 8(3), 168781401663680.
tor on the Energy Efficiency of an Electro-Hydraulic Forklift. Energy
doi:10.1177/1687814016636809
Efficiency - A Bridge to Low Carbon Economy. doi: 10.5772/38796
[12] Morgan, S. (2018, November 20). 10 countries demand net-zero
[30] Janiaud, N., Vallet, F., Petit, M., & Sandou, G. (2009). Electric Vehicle
emission goal in new EU climate strategy. Retrieved from https://
Powertrain Architecture and Control Global Optimization. World
www.euractiv.com/section/climate-environment/news/10-count-
Electric Vehicle Journal, 3(4), 682-693. doi:10.3390/wevj3040682
ries-demand-net-zero-emission-goal-in-new-eu-climate-strategy/
[31] Sun, Y., Li, M., & Liao, C. (2017). Analysis of Wheel Hub Motor Drive
[13] Castle, S. (2017, July 26). Britain to Ban New Diesel and Gas Cars by
Application in Electric Vehicles. MATEC Web of Conferences, 100,
2040. Retrieved from https://www.nytimes.com/2017/07/26/wor-
01004. doi:10.1051/matecconf/201710001004
ld/europe/uk-diesel-petrol-emissions.html
[32] Yuksel, M., Losch, S., Kroffke, S., Rohn, M., & Kirchner, F. (2015).
[14] Jolly, J. (2020, February 12). UK could ban sale of petrol and diesel
BLDC wheel hub motor and motor controller performance test of
cars in 12 years, says Shapps. Retrieved from https://www.thegu-
a concept electric robotic vehicle in HIL according to real driving
ardian.com/ environment/2020/feb/12/uk-ban-sale-petrol-diesel-
characteristics. 2015 9th International Conference on Electrical and
cars-shapps-transport
Electronics Engineering (ELECO). doi:10.1109/eleco.2015.7394578
[15] Beard, K. W., Reddy, T. B., & Linden, D. (2019). Linden’s Handbook of
[33] Zhang, L., Li, L., Qi, B., & Song, J. (2015). Configuration Analysis and
batteries. New York: McGraw-Hill Education.
Performance Comparison of Drive Systems for Pure Electric Vehic-
[16] Gaines, L. L., Elgowainy, A., & Wang, M. Q. (2008). Full Fuel-Cycle le. SAE Technical Paper Series. doi: 10.4271/2015-01-1165
Comparison of Forklift Propulsion Systems. doi:10.2172/1219584
[34] Umans, S. D., & Fitzgerald, A. E. (2014). Fitzgerald & Kingsley’s elect-
[17] JAGANNATHAN, S., Miller, J. H., Mendlinger, L. L., & Torrey, T. Z. ric machinery. New York: McGraw-Hill Companies.
(2012). U.S. Patent No. US20140120386A1. Washington, DC: U.S.
[35] Yildiz, A. B. (2012). Electrical equivalent circuit based modeling
Patent and Trademark Office.
and analysis of direct current motors. International Journal of Ele-
[18] Prengaman, R. (2004). Lead Alloys for Valve-regulated Lead-Acid ctrical Power & Energy Systems, 43(1), 1043-1047. doi:10.1016/j.ije-
Batteries. Valve-Regulated Lead-Acid Batteries, 15-35. doi:10.1016/ pes.2012.06.063
b978-044450746-4/50004-0
[36] Jeschke, S., Hirsch, H., Koppers, M., & Schramm, D. (2012). HiL simula-
[19] Iclodean, C., Varga, B., Burnete, N., Cimerdean, D., & Jurchiş, B. (2017). tion of electric vehicles in different usage scenarios. 2012 IEEE Inter-
Comparison of Different Battery Types for Electric Vehicles. IOP national Electric Vehicle Conference. doi:10.1109/ievc.2012.6183193
Conference Series: Materials Science and Engineering, 252, 012058.
[37] Parekh, R. (2003, November 24). AC Induction Motor Fundamen-
doi:10.1088/1757-899x/252/1/012058
tals. Retrieved May 15, 2019, from http://ww1.microchip.com/
[20] Chen, S., Kang, C., Zhang, Z., & Zhu, H. (2016). A method for SOC downloads/en/appnotes/00887a.pdf
estimation for lead-acid battery based on multi-model adaptive
[38] Hashemnia, N., & Asaei, B. (2008). Comparative study of using
Extended Kalman Filtering estimation. IECON 2016 - 42nd Annual
different electric motors in the electric vehicles. 2008 18th Inter-
Conference of the IEEE Industrial Electronics Society. doi: 10.1109/
national Conference on Electrical Machines. doi:10.1109/icelma-
iecon.2016.7793555
ch.2008.4800157
[21] Power electronics and motor drives for electric and plug-in hybrid
[39] Characteristics of Suitable Drive Train for Electric Vehicle. (2011).
electric vehicles. (2013). 2013 IEEE International Conference on In-
International Conference on Instrumentation, Measurement, Cir-
dustrial Technology (ICIT). doi:10.1109/icit.2013.6505947
cuits and Systems (ICIMCS 2011), 535-541. doi:10.1115/1.859902.
[22] Herrmann, F., & Rothfuss, F. (2015). Introduction to hybrid elect- paper119
ric vehicles, battery electric vehicles, and off-road electric vehic-
[40] Electric Motor Drives. (2010). Electric and Hybrid Vehicles, 309-358.
les. Advances in Battery Technologies for Electric Vehicles, 3-16.
doi:10.1201/9781439894972-12
doi:10.1016/b978-1-78242-377-5.00001-7
[41] Bhattacharjee, R. (2014). Switched reluctance motor applications to
[23] Aziz, M. (2017). Advanced Charging System for Plug-in Hybrid Ele-
EV and HEV: Torque control issues. 2014 1st International Confe-
ctric Vehicles and Battery Electric Vehicles. Hybrid Electric Vehicles.
rence on Non Conventional Energy (ICONCE 2014). doi:10.1109/
doi:10.5772/intechopen.68287
iconce.2014.6808735
[24] Plug-In Hybrid Electric Vehicles. (2017). Hybrid Electric Vehicles,
[42] Wacker Neuson. (n.d.). Articulated Wheel Loaders. Retrieved Oc-
111-141. doi:10.1002/9781118970553.ch5
tober 19, 2020, from https://www.wackerneuson.eu/en/products/
[25] Yilmaz, M., & Krein, P. (2013). Review of Battery Charger Topologies, wheel-loaders/articulated-wheel-loaders/model/wl20e/type/Tech-
Charging Power Levels, and Infrastructure for Plug-In Electric and nicalData/
.
[43] Multione-Mini-Loader. (2020). A24_EZ8 multione mini loader da-

tasheet. [Brochure]. Author.
[44] Avant E Series 100% electric loaders are extremely quiet and have
zero emissions. Avant battery powered electric loaders, with low
operating costs, are especially suited to indoor use where ventilati-
on is limited or non-existent and there are strict noise restrictions.
Retrieved October 19, 2020, from https://www.avantequipment.
co.uk/avant-e-series-electric-loaders.html

Conference Paper
Oral Presentation
Ödeme Terminallerinde PCI PTS Standartlarına Uygun Özgün

Güvenlik Çözümü Gerçeklemesi
Kemal Aşçı, Ersin Hatun*, Vedat Nommaz, Aaron Nommaz
Hugin Yazilim Teknolojileri A S, Türkiye
1
Özet
EFT-POS terminalleri üzerinden finansal ve kişisel veriler geçtiği için dışarıdan müdahale ile bilgilerin ele
geçirilememesi çok önemlidir. O yüzden yazılımsal ve donanımsal çözümlerle çeşitli önlemler alınmaktadır.
Alınacak önlemlerle PCI yönergelerinde bulunan şartlar sağlanmaktadır. Bunlardan en önemlisi cihazın güvenlik
sinyalleri ile kurcalama ataklarını algılamasıdır. Bu çalışmada EFT-POS cihazı için kurcalamalara karşı korumalı
güvenli bölgenin oluşturulması anlatılmıştır. Güvenliği sağlamak için özgün bir tasarım kullanılmıştır. Maxim
işlemcinin kullanıldığı EFT-POS terminali güvenliği için akıllı kart ve tuş takımı koruması kısımları üstünde
yoğunlaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: EFT-POS; PCI; PTS; AES; Tamper sensor; EXTSCN; TRNG; LFSR; giriş/çıkış
Abstract
Since financial and personal data pass through EFT-POS terminals, it is crucial that information can not
be intercepted by external intervention. Therefore, various measures are taken with software and hardware
solutions. With the precautions to be taken, the conditions in the PCI directives are met. The most important of
these is that the device detects tamper attacks. In this study, the implemention of a tamper-proof safe zone for
EFT-POS device is described. Unique solution is implemented to ensure safety. For the security of the EFT-POS
terminal where the Maxim processor is used, the focus is on smart card and keypad protection sections.
Keywords: EFT-POS; PCI; PTS; AES; Tamper; EXTSCN; TRNG; LFSR; I/O.
1. GİRİŞ Kartları Endüstrisi PIN İşlem Güvenliği Standartlarına [1]

Ödeme kartı sektöründe, saldırganlar EFT-POS (Electronic göre PCI seviye 3 veya PCI seviye 3 üstü güvenlik sertifikası-
Funds Transfer – Point of Sale) cihazlarında kullanılan kredi na ve EMV (Europay, Mastercard, Visa) sertifikasyonuna sa-
kartı, para kartı gibi kartların içindeki özel bilgilere [1] odak- hip olmalıdır. PCI güvenlik standardının amacı kart verileri-
lanırlar. Saldırganlar teknolojik alandaki gelişmelerden fay- nin çalınmamasını sağlamaktır. Bu sayede yapılan işlemlerin
dalanıp güvenlik duvarlarını [2] aşarak bu bilgilere ulaşmaya güvenliği sağlanır. EMV ise verilerin çalınması durumunda
çalışırlar. Buna karşılık güvenlik önlemleri de PCI (Payment içeriğinin işe yaramaz hale getirilmesini garanti etmektedir.
Card Industry) tarafından belli aralıklarla aktif saldırılara EFT-POS özellikli YNÖKC (Yeni Nesil Ödeme Kaydedici
önlem alınacak şekilde güncellenir. Güncellemenin amacı Cihaz) üreticileri güvenlik yönergelerine uygun olarak çeşitli
güvenlik kontrol testlerinin daha sıkı yönergelerle yapılması çözümler geliştirip PCI testlerini [1], [2] başarılı bir şekilde
ve yapılacak saldırılara karşı hedef cihazların direncini ar- sonuçlandırmaktadırlar.
tırmaktadır [1], [2].
Bildiri kapsamında PCI güvenliği [1] donanımsal olarak kur-
PCI PTS (Payment Card Industry PIN Transaction Security) calamaya karşı koruma mekanizmasının sensörleri [3], [4],
güvenlik gereksinimleri, belirli işlevler ile ilgili olan modül- [5] ile sağlanmıştır. Yapılan çalışma ile akıllı kart ve tuş ta-
lerden oluşmuştur. Değerlendirme altında olan cihazın veya kımı koruması kısımları ele alınmıştır. İlerleyen bölümlerde
bileşenin form faktörü ne olursa olsun, sağladığı işlevler yö- sensörlerin nasıl kullanıldığı ve bu kullanım sırasında güven-
nergelerin uygulanabilirliğini sağlamalıdır. lik sinyallerinin nasıl işlendiği açıklanmaktadır.
EFT-POS özelliği olan ödeme kaydedici cihazlar, Ödeme
Email: ersin.hatun@hugin.com.tr
.
2. KORUMA MEKANİZMASI
Güvenlik standartlarının yerine getirilmesi için fiziksel ko-
rumalar ve kurcalamaları algılamak (Tamper) için dinamik
harici sensörler kullanılır [3]. PCI yönergelerine göre en az
ekstradan dahili batarya ile destekli altı ayrı koruma noktası
ile güvenlik sağlanmalıdır. Bu koruma mekanizması, yüksek
korumalı mikroişlemcilerin içinde bulunan dinamik harici
sensörlerin donanımsal çözümler ile beraber kullanılmasın-
dan meydana gelir. Her bir dış müdahale algılama sensörü
Şekil.2. Batarya korumalı alan
bir çift data hattından oluşmuştur. Şekil 1’de sensör çiftle-
rinin EXTS_IN ve EXTS_OUT bağlantıları gösterilmiştir.
Sensörler tarafından dış müdahale algılandığında yüksek
güvenlikli mikroişlemciler koruma moduna geçer.
Şekil.1. Sensör bağlantıları
Şekil.3. Güvenlik sinyal örüntüleri

3. KORUMA MEKANİZMASININ ÇALIŞMASI
Her bir sensör çifti benzersiz bir sinyal üretir ve bağımsız
3.1 Güvenlik Sinyalleri olarak etkinleştirilebilirler.
Dış müdahale algılama sensörleri EXTSCN [5] yazmacı üze-
rinden aktif edildikleri zaman kilitlenmiş olurlar ve artık de- Mesh bağlantıları ile korunan bölge veya bölgeler, fpc veya
ğiştirilemezler. Sadece pilin bağlantısı (Şekil 2) kesilirse bu pcb layout ile sarmalanarak “tuzak” oluşturulmuştur. Her-
yazmacın kilidi açılabilir. hangi bir delme, prob’lama veya iletken sıvı teması ile giriş/
çıkış hatlarına ulaşmak amacıyla yapılacak saldırı girişimleri
İşlemci içinde bulunan TRNG [6] (true random number başarısızlığa uğrayacaktır.
generators) modülü rastgele sayılar gerektiren tüm
uygulamalar tarafından kullanılmaktadır. Tamper sensörler Bir sensör çifti aktif olduktan sonra giriş piminde herhangi
için TRNG tarafından beslenen ayrı bir LFSR [5] (Linear bir uyumsuzluk tespit edildiğinde, yazılımsal olarak cihaz yı-
Feedback Shift Register) tarafından verimli bir şekilde 128 kıcı bir resetlemeyi tetikleyerek, cihazı kullanım dışı bırakır.
bit gerçek rastgele sayılar üretilir. Örneğin, şifrelemeye hazır Bu işlemden sonra cihaz yapılan isteklere cevap veremez.
128 bit AES rastgele anahtarı elde etmek için yalnızca dört 3.2 Güvenli Bölge Oluşturma Modeli
ardışık okuma erişimi (32 bitlik erişim) gerekir.
Buradaki koruma modelinde; Şekil 4’te görüldüğü gibi, üze-
Güvenlik monitor bloğu saldırı koşullarını izlemek için, Şe- rinden tamper sinyallerinin geçtiği bir örgülü mesh ile kaplı
kil 3’te gösterildiği gibi örüntüler üretmektedir. Soldaki şe- lehimlenebilir stup PCB [3] elektromekanik bileşen olarak
kil, EXTSCN yazmacında etkin kontrol bitini maksimum 2 ana pcb’de güvenlik işlemcisinin karşı yüzeyine lehimlen-
kHz tarama frekansıyla (EXTFRQ = DIVCLK = 0xb) ayarla- miştir. Böylece ana işlemci ile stub PCB arasındaki tüm bağ-
dıktan sonra harici sensör sinyali taramasının başlangıcını lantılar için güvenli bir bölge oluşturularak hassas bilgiler
gösterir. Sağdaki şekil, tarama işleminden bir süre sonra bir içeren sinyaller koruma altına alınmıştır.
tarama döngüsünü gösterir.
3.3 Akıllı Kart Koruması
Bu çalışmada, akıllı kart okuyucu’nun giriş/çıkış data hattı-
nın bağlantısı Şekil 4 ve Şekil 5’te gösterildiği gibi dışarıdan
yapılabilecek ataklara karşı tamper sensörleri kullanılarak
Ödeme Terminallerinde PCI PTS Standartlarına Uygun Özgün Güvenlik Çözümü Gerçeklemesi
korumaya alınmıştır. Bu sayede akıllı kart okuyucu konnek-

törüne yapılacak bir atağın önlenmesi ve başarısızlığa uğra-
tılması sağlanmıştır.
Şekil.4. Tamper ve I/O sinyalleri koruma alanı
Şekil.6. Akıllı kart konnektörünün bakır yollar ile kaplanması
Şekil.5. I/O sinyali koruma alanı

Şekil.7. Akıllı kart korumasının katman gösterimi
Şekil 6’da soldaki şekil, akıllı kart okuyucu konnektörünün
pcb üzerindeki bir katmanının bakır yollar ile kaplanmasını,
sağdaki şekil ise farklı bir katmanının da kaplandıktan
sonraki son durumunu göstermektedir. Böylece akıllı kart
okuyucuya dikey olarak bir yönden ulaşılması engellenmiş
olmaktadır. Aynı şekilde konnektörün diğer yüzeyi için de
ayrı bir PCB kartta farklı katmanların da bakır yollar ile
kaplanmasıyla diğer dikey yönden de ulaşılması engellenmiş
olmaktadır. Böylece her iki yönden de yapılacak saldırılar
[1] güvenlik sinyalleri ile koruma altına alınmıştır (Şekil 7).
3.4 Tuş Takımı Koruması Şekil.8. Anahtar sensörlerin yerleşimi
Bu bölümde anahtar sensörünün Şekil 8’de, tamper sinyal

sensörleri kullanılarak silikon tuş takımının altındaki dome
(Anahtar sensörleri) anahtarları yardımı ile PCB’deki yerle-
şim yapısının nasıl yapılandırıldığı gösterilmiştir (Şekil 9).
Klavye güvenlik anahtarları, işlemcinin dış müdahale algıla-
ma bağlantı noktalarına bağlanan iki ayrı tamper sensör hat-
tına seri bağlanır. İki seri bağlantı hattı anahtarlar üzerinden
çapraz olarak geçirilir, bu da yetkisiz müdahalelerin üstesin-
den gelmek için tamper sensör mekanizmasını daha karma-
şık hale getirir. Böylece, dinamik sensör sinyallerinin giriş ve
çıkışını kısa devre yapmanın engellendiği görülmektedir.
Şekil.9. Sensörlerin tuş takımı üstündeki yerleşimi
.
4. SONUÇ
Ödeme terminalleri saldırganların hedefi konumundadır. Bu
nedenle uluslararası yönergelerle güvenlik
sertifikasyonlarına tabi tutulmuşlardır. Her geçen gün sal-
dırganlar atak yöntemlerini yeni teknolojilerle geliştirirken
sertifika otoriteleri de güvenlik standartlarını güncel ataklara
uygun hale getirmektedirler. Yönergedeki güvenlik şartlarını
sağlamak için üreticiler farklı çözümler uygulamaktadırlar.
Çalışma kapsamında akıllı kart ve tuş takımı güvenliğine yo-
ğunlaşılmıştır. Geçmiş bölümlerde açıklanan uyguladığımız
çözümler ile PCI-PTS POI yönergelerine [1], [2], [6]-[10]
uygun bir cihaz geliştirilmiştir. Tamper güvenlik sinyalleri
kullanılarak dış müdahaleyi engellemek için özgün bir tasa-
rım oluşturulmuştur. Sonuç olarak güvenli mikroişlemcinin
özgün tasarımla birleşmesiyle gelişmiş bir ödeme terminali
üretilmiştir.
Bu çalışma, Tübitak TEYDEB destekli 1120190 no’lu proje
ve 2017/11114 patent başvurulu ürün üzerinde gerçekleşti-
rilmiştir.
EMV çalışmalarında FIME firmasının Fransa laboratuvarıy-
la ortak çalışma yapılmıştır.
REFERANSLAR
[1] ISO 9564–1: 2011 Personal Identification Number Management
and Security, Part 1:PIN Protection Principles and Techniques
[2] Payment Card Industry (PCI) PIN Transaction Security (PTS) Point
of Interaction (POI) Modular Derived Test Requirements, PCI Secu-
rity Standards Council LLC Version 3.1, October 2011
[3] Maxim referans tasarım
[4] (https://www.maximintegrated.com/en/products/microcontrol-
lers/MAX32590.html/tb_tab2)
[5] DS21H10RevD-MAX32590-JIBE_Datasheet.pdf (https://datashe-
ets.maximintegrated.com/en/ds/MAX32590.pdf)
[6] UG21H05RevE-max32590_UserGuide.pdf (https://www.maxi-
mintegrated.com/en/products/microcontrollers/MAX32590.html/
tb_tab2)
[7] Designing Next-Generation Payment Terminals That Meet PCI PTS
3.x Requirements By: Yann Loisel- Application Note 4809 – Maxim
[8] Payment Card Industry (PCI) PIN Transaction Security (PTS) Point
of Interaction (POI) Modular Detailed Test Procedures, PCI Secu-
rity Standards Council LLC, Version 3.1, October 2011
[9] PCI PTS POI Modular Security Requirements, PCI Security Standar-
ds Council LLC, Version 3.1, October 2011
[10] PCI PTS POI Evaluation Vendor Questionnaire, PCI Security Stan-
dards Council LLC, Version 3.1, October 2011
[11] Payment Card Industry (PCI) PTS POI Security Requirements v3
FAQ, PCI Security Standards Council LLC, September 2012

Conference Paper
Oral Presentation
Enerji Tüketimi Düşürülmüş EFT-POS Cihazı Geliştirilmesi

Kemal Aşçı, Ersin Hatun*, Vedat Nommaz, Aaron Nommaz
Hugin Yazilim Teknolojileri A S, Türkiye
Özet
Perakende ve bankacılık uygulamaları ile beraber mobil POS cihazlarının kullanım alanı genişledikçe, donanımsal
ihtiyaç alanları da genişlemektedir. Bunlardan bir tanesi de batarya ile kullanım sürelerinin daha uzun olması
ihtiyacıdır. Pos cihazlarının tümünde tasarruf için işlemci üreticileri tarafından geliştirilmiş belli standart
tasarruf konumları mevcuttur. Bunlar Active, Idle, Standby olarak 3’e ayrılır. Bu konumlardan en verimli olanı
Standby’dır fakat bu mod’da da güç tüketimi olarak ihtiyaçları karşılamamaktadır. Bu durumda cihaz her Standby
Mode olduktan sonra uyandırıldığında ilk açılıştaki tüm operasyonlar tekrarlanacaktır ve her seferinde açılış için
bir bekleme süresi kaybı oluşacaktır. Cihazın ödeme işlemi öncesi uzun bekleme süresi kullanıcılar tarafından
istenmeyen bir durumdur. Mevcut mobil POS cihazlarında ortalama bir şarj ile 8 saate kadar (yazıcıdan fiş veya
slip basılması durumunda bu süre dahada kısalacaktır) kullanım mümkün olabilmektedir. Mobil pos cihazlarında
hazırda bekletme (hibernate) yöntemi ile güç tüketimi minimum seviyeye indirilerek batarya deşarj süresinin
maximum seviyeye çıkarılması hedeflenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Mobil POS, Hibernate, VX675 ECR, LPDDR, Vcore, loadswitch, Sleep, Wake-up.
Development of EFT-POS Device with Reduced Energy Consumption
Abstract
With recent advances in banking and retail applications, the use of mobile POS devices has expanded bringing
about additional demand from POS hardware. A primary requirement is the need for longer battery life. All pos
devices have certain energy saving modes developed by micro processor manufacturers for efficiency. These are
mainly referred to as Active Mode, Idle Mode, and Standby Mode. The most efficient of these modes is Standby
Mode, but in this mode, the power consumption is high and it means the same as turning off the device. In this
case, when the device is resumed from Standby Mode, all operations at the first boot will need to be repeated
and a loss of waiting time will occur for each resume operation. The waiting time of the device at this opening
is undesirable by the users. Existing mobile POS devices can use up to 8 hours with an average charge. It is
aimed to increase the battery discharge time to the maximum level by reducing the power consumption to the
minimum level with the hibernate method in mobile pos devices.
Keywords: Mobil POS, Hibernate, VX675 ECR, LPDDR, Vcore, loadswitch, Sleep, Wake-up.
1. GİRİŞ [1][3] modu eklenmiştir. Bu sayede güç tüketimi minimum

seviyeye indirilmiş ve batarya deşarj süresi maximum sevi-
Yapılacak geliştirmenin amacı, ürünlerin enerji tüketim se- yeye çıkartılmıştır. Bu sayede maximum işlem yaparak 400
viyesinin yüksek olması, enerji tüketimini azaltma gerekli- ve üzerinde fiş kesilebilmesi sağlanmıştır. Prototip çalışma-
liği, mobil POS cihazlarının mümkün olan, en düşük enerji larında 1000 fiş’e kadar ulaşılmıştır. Bunun üzerinde kesilen
tüketimine sahip olanları ve bir tuşa basılması ile kullanıma fişlerin yazıları silik çıkarak okunması zorlaşmıştır. Ayırıca
hazır duruma gelmesinin tercih edilmesi neticesinde oluş- seyrek işlemlerde pil dayanım süresinin 8 saatten 36 saate
muştur. çıkarılması hedeflenmiştir. Bu çalışmada, pazar payı en yük-
Yazarkasa fonksiyonları entegre edilmiş eft pos cihazına, do- sek iki mobil POS cihaz performansları referans alınmıştır.
nanım ve yazılım tasarımı yapılarak derin uyku (hibernate) Çalışma, donanım ve yazılım olmak üzere iki kısımdan oluş-
Email: ersin.hatun@hugin.com.tr
.
maktadır. Gerek on/off tuşuna basma ile, gerekse hareketsizlik halinde

iken otomatik kapanış için, yardımcı işlemcisi [7] önce ana
2. DONANIM TASARIMI işlemciye [2][4] kapatma talimatını gönderecek. Talimat iş-
Ana işlemci için tavsiye edilen uyku modu seçenekleri ile lemi yerine getirildikten sonra güç kontrol entegresinin [8]
batarya güç tüketiminin istenilen seviyeye indirilmesi müm- gerekli olmayan gerilimleri inaktif hale alacak, işlemci ve
kün değildir. İşlemci üreticisi de kılavuzda belirtilenlerin dı- ram’in ortak kullandığı Vcore geriliminin ana işlemci bağ-
şında daha düşük bir güç tüketiminin mümkün olmadığını lantısını kesecek. Böylece minimum güç moduna geçilmiş
belirtmiştir. olacaktır.
Bataryanın güç tüketiminin en aza indirmenin çaresi şekil Uyandırma (Wake-up) modu senaryosu
1’deki blok diyagramda gösterildiği gibi işlemciyi back-up Şekil 2’de gösterilen tuştakımı üzerindeki on/off tuşu, ana
mod’a geçirmekle mümkündür. Ancak bu durumda işlemci işlemci bağlantısına ek olarak, yardımcı işlemcisi [7] ile de
ile bağlantılı olan LPDDR [5] RAM belleğin enerjisinin kesil- irtibatlandırılacak, böylece, cihazı uykudan kaldırmak için
memesi sağlanmalıdır. Ana işlemcinin Vcore gerilimi tama- önce yardımcı işlemci [7] on/off tuşu vasıtasıyla uyanacak-
men kesildiğinde ise artık bir kesme (interrupt) ile uyandır- tır. Back-up modunda ana işlemcinin görevlerini yardımcı
mak imkansız hale gelmektedir. Amaç ana işlemciyi back-up işlemci üstlenecek ve güç katı voltajları da yardımcı işlemci
modda kullanılsa da kesme (interrupt) ile uyandırabilmektir. denetiminde olacaktır. Gerektiğinde yardımcı işlemcisi de
uyku modunda çalıştırılabilecektir.
Tuştakımı üzerindeki SW1 on/off tuşu, cihazın back-up mo-
duna girişi ve çıkışı için kullanılacak, ayrıca tuş takımında
enter tuşu görevini yapacaktır.
Akış aşağıda tanımlanan adımlardan oluşur:
- Yardımcı işlemci ana işlemciye uykuya geçmesi için
uart seviyesinde bir mesaj gönderir.
- Ana işlemci “uykuya geç” mesajı aldığında, kaldı-
ğı yerden devam edebilecek şekilde verileri yedeğe
(back-up) alıp yardımcı işlemciye gpio ile (ready for
Şekil 1: Blok Diyagram backup) bilgisini verir.
Vcore geriliminin bağlantısını, LPDDR RAM bellekten kes- - Yardımcı işlemci, ana işlemcinin backup işlemlerini
meden yalnızca ana işlemciden ayırmak için, uykuya yatırıl- bitirdiği bilgisini aldığında I2C protokolü üzerinden
masa bile, ana işlemciye kıyasla çok daha az enerji tüketen güç katı’nın [8] gerekli olmayan voltajlarını kapatır.
küçük bir işlemci kullanarak derin uyku (hibernate) senar-
yosu gerçekleştirilmiştir. Yeni ekleyeceğimiz yardımcı işlem- - Kapatılmayan default gerilimlerden Vcore (1.0 volt)
cisi [7], güç yöneticisinin PMIC [8] çıkış voltajlarını kapatıp geriliminin ana işlemci bağlantısı, yardımcı işlemci
açacak, fakat, işlemci ile belleğin ortak kullandığı Vcore vasıtası ile şekil 3’te gösterilen loadswitch [6] ta-
geriliminin kontrolü için işlemci tarafına şekil 3’de gösterilen rafından kesilir. Vcore gerilimi, back-up’ı alınan ve-
bir loadswitch [6] konulacaktır. rilerin içeriğinin korunması için lpddr ram belleği
beslemeye devam eder[5]. Lpddr belleğin gerek-
Derin Uyku (hibernate ) modu senaryosu tiğinde uykuya (hibernate) yatırılması için gerekli
Şekil 2: Klavye şeması üzerindeki On/Off tuşu
Enerji Tüketimi Düşürülmüş EFT-POS Cihazı Geliştirilmesi
olan sıralama şekil 4’te, enerji tüketimi ise Şekil 5’da

gösterilmiştir.
Şekil 3: loadswitch kontrolü
Şekil 5 : LPDDR power tüketim tablosu
3. YAZILIM ÇALIŞMALARI
Yazılım çalışmaları, Seriport sürücü (driver) katmanı, I2C
driver katmanı, GPIO driver katmanı, sinyalleri handle edip
yorumlayacak uygulama (application) katmanı kısımların-
dan oluşmuştur. Ve aşağıdaki kısımlarda gerekli değişiklik ve
eklemeler gerçekleştirilmiştir.
Ana işlemci içinde yapılacaklar
1. Linux Çekirdek (kernel(1) ) modifikasyonu
Chip üreticisinin önerisi ile linux çekirdek versiyonu 2.6’dan
3.1 e yükseltilmiştir (gerekli driver geliştirmeleri ve porting
işlemleri gerçekleştirilmiştir).
Derin uyku (Hibernate) modu kernela eklenmiştir
Şekil 4 : LPDDR uyku modu tablosu Çekirdek (Kernel) 3.1 için platform driverları eklenmiştir.
.
2. U-boot(2) modifikasyonu
U-boot kodunda, cihaza güç verildiğinde RAM de kernel
image var ise bulunması ve buradan devam edebilmesi sağ-
lanmıştır.
3. Userspace(3)’de çalışan ve kullanıcı arayüzünü sağlayan uy-
gulamada on/off tuşunun basımı yakalanarak, gerekli mesaj-
lar yardımcı işlemciye [7] yönlendirilmiştir.
4. SONUÇ
Termal yazıcılara sahip pos yazarkasaların enerji tüketimi
fazladır. Bundan dolayı pil dayanım süreleri de kısıtlıdır. Ya-
pılan donanım ve yazılım geliştirme çalışması ile pil dayanım
süresi 8 saatten 36 saate çıkartılarak düşük enerji tüketimine
sahip enerji tasarruflu ürün geliştirilmiştir.
Bu çalışma, Tübitak TEYDEB destekli 1120190 no’lu proje
ve 2017/11114 patent başvurulu ürün üzerinde gerçekleşti-
rilmiştir.
REFERANSLAR
[1] Maxim Application Note AN21B05 (NDA)
[2] DS21H10RevK-MAX32590_Datasheet.pdf (NDA)
[3] SC21H42RevC-MAX325590_EV-KIT_Schematic.pdf (NDA)
[4] UG21H05RevH-max32590_UserGuide.pdf (NDA)
[5] w948dxfb_datasheet_pkg_a01-004_20121015.pdf
[6] SIP32454 Datasheet
[7] LPC11xx Datasheet
[8] MAX8904 DS Datasheet

Conference Paper
Oral Presentation
An Overview of Power Amplifiers

Oguzhan Dogan1, Serhan Ozdemir2
Izmir Institute of Technology, Izmir, Turkey; oguzhandogan@iyte.edu.tr
1
Izmir Institute of Technology, Izmir, Turkey; serhanozdemir@iyte.edu.tr

2
Abstract
The main objective of this study is to investigate common power amplifier classes which are class A, B, AB, C
and etc. In the first section, types of power amplifiers have been presented and important parameters that affect
the efficiency of power amplifiers have been discussed. The circuit topologies of class A, B, AB, C, and E have
been given and the working principle of these amplifiers has been discussed. As an experiment, different circuit
configurations of class AB amplifier have been constructed and the results have been given. According to the
experiment results, the conclusion part was provided about the power amplifiers.
Keywords: Power amplifier, class AB amplifier, classes of power amplifier, design parameters
1. INTRODUCTION efficiency, power dissipation capability and distortion[1][5].
In electronics, amplifier is a term which is used to increase • Distortion: Distortion can be defined as a change in
the amplitude of input signal. The amplifiers are divided into the shape of output waveform while it is compared
classes, which are small signal, large signal and power amp- with input waveform. When the power amplifiers
lifiers, based on circuit topology and application types. The compare to the voltage amplifiers, they can handle
small signal amplifiers are designed by using Operational larger signals. Therefore, in the power amplifiers, the
Amplifiers (OPAMP) and in general they are used to amplify distortion is an important problem that should be
voltage. Even if they are applicable at several applications, taken into consideration while designing.
the power amplifiers are required at some applications whe- • Collector Efficiency: The collector efficiency is
re high currents are needed. The power amplifier (PA), also indicated the ratio of AC output power to the DC
known as a large signal amplifiers, is a circuit that converts input power of a power amplifier. It reveals us the
DC power into an AC . They are divided into 3 types accor- percentage of DC power converted to AC power by
ding to frequency, mode of operation and driving output. an amplifier. As a mathematical expression, it can be
In the mode of operation type, there are several classes defined as;
as can be seen in Figure 1. These classes are divided into 2
types which are controlled conduction angle and switching (1)
amplifiers. Classes of A, B, AB and C can be classified as
controlled conduction angle and classes of D through T are (2)
defined as switching amplifier that uses pulse width modu- (3)
lation (PWM) to switch the signal ON and OFF state. where are collector-emitter voltage of
In this paper, class A, B, C and E amplifiers are investigated transistor, DC voltage and current drawn from supply res-
with their working principles and class AB amplifier is dis- pectively.
cussed in details. • Power Dissipation Capability: In power amplifiers,
transistors are used as a switching device and they
2. PRINCIPLES OF POWER AMPLIFIERS
can carry large current during circuit operation. The
In general, the efficiency is an important parameter in or- large current heats up the collector junction. The rises
der to obtain high gain at the output of the amplifier and in temperature can affect the operating conditions
in power amplifiers circuits there are some factors that can of transistor. Hence, the transistor, which is used
affect the performance of the amplifiers. These are collector in the circuit, must be capable of dissipating heat to
Email: oguzhandogan@iyte.edu.tr
.
Figure 1: Types of power amplifiers
surroundings. the configuration shown in figure 3. It is called push-pull

amplifier. In the circuit, during the positive cycle of input
2.1 Class A Amplifier waveform, T1 conducts and the output voltage can reach
Class A amplifier configuration is the simplest one while the . During the negative cycle, T2 conducts and the output
comparing with the other amplifier configurations. In class voltage can reach the -. When the transistors are fed by and
A amplifier circuit, there is one transistor, which is switc- ground, at the output, the negative cycle can not be seen
hing device, and it is always turned on so that the output but in this configuration the output voltage is a continuous
current flows for the entire cycle of input waveform. Becau- sinusoidal and it does not contain any DC component[1].
se of always turn on feature, class A amplifier provides high
frequency. Besides of the advantage, it has many limitations
such as high power loss due to the continuous conduction
of transistor[5].
Theoretically, the efficiency of class A amplifier is very poor
and it varies between 25 to 30% if it is used with usual confi-
guration but the efficiency can be increased to 40-50% using
inductively coupled configuration. It can be said that class A
amplifier is only applicable for low signal or it can be used
for low power amplification purposes[3].
Figure 3: Class B amplifier
When the optimal parameters are calculated and Class B

amplifier is designed based on these parameters, it can rea-
ch the efficiency of 78.5% but even it can reach the efficiency
of 78.5%, class B amplifier has limitation which is cross-over
distortion. As two transistors provides each half of sinuso-
idal waveform that are combined at the output, there is a
cross-over region. The cross-over distortion occurs when
one transistor completes the half cycle, the other transistor
is required to provide same power almost at the same time
when the other one finishes the job. In order to overcome
this problem, class AB amplifier has been developed[3].
Figure 2: Class A amplifier
2.3 Class C Amplifier
2.2 Class B Amplifier Class C amplifier is a type of amplifier which uses one tran-
Class B amplifier is a bit different from the class A amplifier. sistor as a switching device but the transistor can be on state
It can be defined as improved version of class A amplifier. for less than half cycle of input waveform. This situation ca-
Because there are two transistor as a switching device and uses the distortion problem. Theoretically, efficiency of class
during the positive and negative cycle of sinusoidal input C amplifier can be around 90%.
waveform, the transistor get biased one by one. It provides
Due to the distortion, class C amplifier is not preferred for
the low power loss on transistors[5].
audio applications. The most common application is RF (Ra-
The efficiency of power amplifier can be increased by using dio frequency) applications such as RF oscillator, RF amp-
lifier etc[3]. The common circuit configuration of class C transistor, no current can flow and there will be voltage drop
amplifier can be found below; across capacitor. The waveforms of voltage and current be-
have as pulse train. They do not exist at the same time and
when there is no overlap between the waveforms, there will
be no power dissipation on transistor and the high efficiency
can be obtained. The behavior of these waveforms is also
known as Zero Voltage Switching(ZVS) and Zero Current
Switching(ZCS). The ZVS and ZCS are difficult to imple-
ment for frequencies greater than a few tens of MHz[4].
Figure 4: Class C amplifier
Biasing resistor RB is used to pull base of transistor T1 in or-

der to set Q point of transistor below cut-off point. Q point
is also known as operating point of transistor. As a result
of this situation, the transistor can conduct only after the
amplitude of input signal is greater than base-emitter vol-
tage and bias voltage caused by RB. It causes the absence of
Figure 5: Class E amplifier
input signal at the output[5].
As can be seen in figure 4, there is a tank circuit which is
composed of inductor L1 and capacitor C1. It is used to ext-
ract required signal and the values of L1 and C1 are selec-
ted according to resonant frequency which is also frequency
of input signal. When the values are properly selected, the
resonant circuit can oscillate in one frequency and other
frequencies are attenuated[2]. The resonant frequency for-
mula can be found below;
(4)
2.4 Class E Amplifier
Class E amplifier is a switching mode amplifier that can re-
ach much higher efficiency while comparing with the other
amplifier classes such as class A, B, AB and etc. In class E Figure 6: ZCS and ZVS[4]
circuit, the switching device, which is transistor, acts as an
ideal switch which means that current or voltage is occurred 3. CLASS AB AMPLIFIER
in one time. Hence, power dissipation of transistor can be Class AB amplifier has been developed to overcome the dis-
eliminated during switching. It is main advantage of class E tortion problem which occurs in class B amplifier. It can be
amplifier. Another advantage is that class E amplifier is easy said that the circuit topology of class AB amplifier is com-
to design with small size and it can be operated at specific, promised with class A and class B amplifiers. In this circuit,
narrow or wide frequencies[2]. there are two switching devices that conducts during half
cycle of input waveform individually but each transistor is
As it can be shown in figure 5, the amplifier includes single
biased differently which provides that they are not comple-
switching transistor and load network that contains series
tely off during the cross-over moment. Each transistor does
LC circuit, shunt capacitor and choke inductor. The load
not turn off immediately after the half cycle of input wave-
simply is a resistor. The switching transistor can be driven
form is completed, instead they are still on state and they
by the gate driver at high frequencies.
conduct small amount of another half of input. By this te-
In class E amplifier, the voltage and current signals of tran- chnique, the cross-over distortion can be minimized[1][3].
sistor must be shifted by 180 degrees to achieve high effi-
Class AB amplifier has two circuit configurations to be con-
ciency. When the transistor is turned on, the current flows
sidered for designing the amplifier. It has two complemen-
to the ground without voltage drop but during off state of
.
tary transistors and offset line. The input signal can be app- circuit symmetry.
lied to bases of both transistors or between the diodes. The
As an experiment, these two circuit configurations of class
configurations can be shown below;
AB amplifier was constructed and the output waveforms
were obtained. At first, the input signal, which is 6Vp-p and
1Khz sinusoidal signal, was applied to the circuit as shown
in figure 7-a and offset line was connected between 6V DC
voltage and ground.
a)
Figure 8: Input signal (white) and output signal (blue)
As it can be seen in figure 8, the output voltage waveform

does not have negative cycle due to the offset line configura-
tion and in order to increase the output voltage, the resistors
must be specified. In the next experiment, the same input
signal was applied to the circuit through the bases of transis-
tors and the output voltage waveform can be found below;
b)
Figure 9: Input signal (white) and output signal (blue)
As it can be shown in figure 9, distorted sinusoidal signal

was obtained and in order to reduce the distortion, the re-
sistors and DC voltage level must be specified.
4. CONCLUSION
(c) In electronics, the amplifier is a term that is used to increase
Figure 7: Input signal at between diodes(a), bases of transistors(b) and the amplitude of signal and the amplifiers are divided into 3
offset line(c) configurations
types according to their frequency range, mode of operation
Figure 7-a and figure 7-b indicate the class AB amplifier and driving output. In mode of operation there are several
with different input configurations and figure 7-c is an of- classes such as class A, B, C, AB and etc. Some of these amp-
fset configuration and it can be supplied with dual or sing- lifiers are used to increase the sound level. Therefore they
le configuration. If it is in dual operation, the output signal are commonly called audio amplifier, Some of them are used
waveform does not contain any DC component due to the for wireless power transfer.
There are some factors which should be into considerati-

on to design power amplifier. These factors are distortion,
collector efficiency and power dissipation capability which
affects the performance of the power amplifiers.
In this paper, several power amplifier classes and their wor-
king principles have been discussed and some parameters
that affects the efficiency of power amplifiers have been
mentioned. Also some experiments of class AB amplifier ba-
sed on different circuit configuration have been conducted
and the output waveforms for different circuit topology have
been obtained successfully.
REFERENCES
[1] M. Albulet, RF power amplifiers. Atlanta: Noble, 2001.
[2] A. Grebennikov and N. O. Sokal, Switchmode RF power amplifiers.
Burlington, MA: Elsevier/Newnes, 2007.
[3] L. Nashelsky and R. L. Boylestad, Electronic devices and circuit the-
ory. Indianapolis, Ind: Prentice Hall, 2008.
[4] N. Sokal, “Class-E switching-mode high-efficiency tuned RF/mic-
rowave power amplifier: improved design equations,” 2000 IEEE
MTT-S International Microwave Symposium Digest (Cat. No.
00CH37017).
[5] D. Self, Audio power amplifier design. CRC Press, 2017.

Conference Paper
Oral Presentation
Forecasting Call Center Arrivals Using Multilayer Perceptron

Combined with Time Lags
Mohamed Ballouch1, Mehmet Fatih Akay2*, Sevtap Erdem3, Mesut Tartuk4, Taha Furkan Nurdağ5
Çukurova University, Turkey; mohamed.ballouch@ieee.org
1
2
Çukurova University, Turkey; mfakay@cu.edu.tr
3
Çukurova University, Turkey; sevtaperdem10@gmail.com
4
Comdata Teknoloji ve Müşteri Hizmetleri A.Ş., Turkey; mesut.tartuk@comdatagroup.com
5
Comdata Teknoloji ve Müşteri Hizmetleri A.Ş., Turkey; furkan.nurdag@comdatagroup.com
Abstract
A call center is an office equipped to handle a large volume of telephone calls for an organization, for which
the ability to forecast calls is a key factor. By forecasting the number of calls accurately, a company can plan
staffing needs, meet service level requirements, improve customer satisfaction and benefit from many other
optimizations. In this paper, we develop Multilayer Perceptron (MLP) based models combined with time lags
to forecast the number of call arrivals in a call center. We forecast 12, 24, 36 and 48 values ahead and the
performance of the forecasting models has been evaluated using the Mean Absolute Error (MAE). The results
show that the MAE values change between 1.50 and 13.58.
Keywords: Machine learning, Call center, Forecasting, Time lags
1. INTRODUCTION number of call arrivals by using artificial neural network. [5]

offered a strategy for selecting a model in call centers. The
One of the most important concepts that directly affects the
strategy was based on flexible loss function, statistical test
growth, success and prestige of companies in today’s busi-
and economic measure of performance. [6] forecasted the
ness world is customer satisfaction. Call centers that have
number of call arrivals by using a prediction model based
become prominent in the service sector have become the
on the Elman and Nonlinear Autoregressive Network with
primary communication tool for the majority of companies
Exogenous Inputs (NARX) Neural Network and a back-pro-
and companies aim to increase customer satisfaction throu-
pagation algorithm. [7] proposed an agent personalized call
gh call centers.
prediction method that encodes agent skill information as
60-80% of a call center budget is allocated on labor costs [1]. the prior knowledge for call prediction and distribution. [8]
Therefore, capacity planning is one of the most important used a data-driven approach to predict an individual custo-
areas for call center performance. Determining the mini- mer’s call arrival in multichannel customer support centers.
mum number of agents to achieve the set targets directly af- [9] used a simulation-based machine learning framework to
fects the profitability and customer satisfaction of the com- evaluate the performance of call centers having heterogene-
pany. Capacity planning is done according to the workload. ous sets of servers and multiple types of demand. [10] used
One of the most significant inputs to the workload is the artificial neural networks to forecast the number of call ar-
number of call arrivals. Therefore, forecasts of the number rivals.
of call arrivals are needed. It is very important for companies
This paper is structured as follows: Section 2 provides desc-
to make an accurate forecast of the number of call arrivals.
ription of the dataset. Section 3 presents the results and dis-
In the last few years, numerous methods have been used cussion. Section 4 concludes the paper.
to forecast call arrivals in a call center. [2] forecasted the
number of call arrivals by developing a normal copula mo- 2. DATASET GENERATION
del for the arrival process in a call center. [3] forecasted In this study, we used a data set that has been collected in
peak call arrivals of rural electric cooperatives call center. 15-minute time intervals and obtained from Comdata in
They used Gaussian copula for capturing the dependence Turkey. The data set includes number of call arrivals from
between non-normal distributions. [4] tried to forecast the 1/1/2018 12:00:00 AM to 11/23/2019 11:45:00 PM. Figure 1
Email: mfakay@cu.edu.tr
Forecasting Call Center Arrivals Using Multilayer Perceptron Combined with Time Lags
Figure 1: Number of calls on a daily basis
shows the number of calls on a daily basis. Table 1 Forecasting Models and MAE Results
Hidden
Number
Time Lag Layer
3. RESULTS & DISCUSSION Models of Fore-
Option Neuron
Selected Time Lags MAE
casts
Number
In this study, 24 forecast models have been built in order to
Best 10
forecast the number of call arrivals. The models have been Model 1 12
AC
13 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 4.95
developed by using different MLP hyperparameter values 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10,
Best 20
and time lag options. Model 2
12
AC
5 12, 95, 96, 97, 98, 99, 1.37
100, 193, 194
The forecast strategy that has been used for all models is a Model 3 12 AC > 0.7 15 1, 2, 3,10 4.72
recursive strategy, which consists of using a one-step model Model 4 12 AC > 0.8 13 1, 2 5.05
multiple times where the prediction for the prior time step Model 5 12 1 to n 6 1 to 8 2.29
is used as an input for making a prediction on the following Model 6 12 1 to n 6 1 to 16 5.67
time step. Model 7 24
Best 10
9 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 3.77
AC
For example: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10,
24 Best 20 9 12, 95, 96, 97, 98, 99, 3.07
Prediction(t+1) = model(obs(t-1), obs(t-2), ..., obs(t-n)) Model 8
AC 100, 193, 194
Prediction(t+2) = model(prediction(t+1), obs(t-1), ..., Model 9 24 AC > 0.7 6 1, 2, 3,10 10.90
obs(t-n)) Model 10 24 AC > 0.8 6 1, 2 8.43
Feature selection is a vital problem to model time series. Model 11 24 1 to n 13 1 to 8 8.71
That is, finding the best sliding time window for a time spe- Model 12 24 1 to n 13 1 to 16 3.55
cific time series is a very important issue. A sliding time Model 13 25
Best 10
35 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 4.32
AC
window means a group of time lags which employ to utilize
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10,
a forecast. The length of the sliding windows is important Model 14 36 Best 20 35 12, 95, 96, 97, 98, 99,
3.18
issue in the forecasting performance. A small window gives AC 100, 193, 194
limited information to the model. In this study, three rules Model 15 36 AC > 0.7 17 1, 2, 3,10 5.52
have been utilized to build forecasting models. The rules of Model 16 36 AC > 0.8 17 1, 2 3.73
the sliding windows are given below; Model 17 36 1 to n 20 1 to 8 3.87
Model 18 36 1 to n 20 1 to 16 4.22
• 1 to N: use all lags starting from 1 till a given value. Best 10
Model 19 48 30 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 10.96
AC
• Autocorrelation (AC) > Threshold: use all lags for
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10,
which the autocorrelation values are above a given Best 20
Model 20 48 30 12, 95, 96, 97, 98, 99, 5.12
AC
threshold. 100, 193, 194
Model 21 48 AC > 0.7 5 1, 2, 3,10 9.83
• Best N AC: use lags which have the highest N Model 22 48 AC > 0.8 10 1, 2 13.59
autocorrelation values. Model 23 48 1 to n 5 1 to 8 12.99
Model 24 48 1 to n 11 1 to 16 12.53
Table 1 shows forecasting models and results.
.
ACKNOWLEDGMENTS
The authors would like to thank Çukurova University Scien-
tific Research Projects Center for supporting this work.
REFERENCES
[1] Mehrotra, V., Ozlük, O., & Saltzman, R. (2010). Intelligent procedures
for intra‐day updating of call center agent schedules. Production
and operations management, 19(3), 353-367.
[2] Channouf, N., & L’Ecuyer, P. (2012). A normal copula model for the
arrival process in a call center. International Transactions in Opera-
tional Research, 19(6), 771-787.
Figure 2: Comparison of the number of forecasts.

[3] Kim, T., Kenkel, P., & Brorsen, B. W. (2012). Forecasting hourly peak
call volume for a rural electric cooperative call center. Journal of
It can be clearly seen from Figure 2 that forecasting the next Forecasting, 31(4), 314-329.
12 values yields lower error rates as opposed to the other [4] Millán‒Ruiz, D., & Hidalgo, J. I. (2013). Forecasting call centre arrivals.
values (24, 36 and 48). The arithmetical mean of the MAE Journal of Forecasting, 32(7), 628-638.
values for the 12-step is 4.01 while the mean value is 6.41 for [5] Bastianin, A., Galeotti, M., & Manera, M. (2016). Statistical and eco-
24-step, 4.14 for 36-step and 10.83 for 48-step. nomic evaluation of time series models for forecasting arrivals at
call centers. Empirical Economics, 1-33.
According to the MAE’s given in Figure 3, between the three
options of selecting time lags, the arithmetical mean MAE [6] Jalal, M. E., Hosseini, M., & Karlsson, S. (2016). Forecasting incoming
for the first option (i.e. Best N AC) has been calculated as call volumes in call centers with recurrent neural networks. Journal
of Business Research, 69(11), 4811-4814.
4.59, for the second option (i.e. AC > Threshold) the mean
value is 7.72 and finally the mean value for the third option [7] Mohammed, Rafiq. (2017). Using Personalized Model to Predict
(i.e. 1 to N) is 6.73. By comparing these options of time lags, Traffic Jam in Inbound Call Center. ICST Transactions on Scalable
Information Systems. 4. 152101. 10.4108/eai.18-1-2017.152101.
one can say that Best N AC option gives more accurate re-
sults than other options. [8] S. Moazeni and R. Andrade, “A Data-Driven Approach to Predict an
Individual Customer’s Call Arrival in Multichannel Customer Sup-
port Centers,” 2018 IEEE International Congress on Big Data (BigDa-
ta Congress), San Francisco, CA, 2018, pp. 66-73.
[9] Li, Siqiao & Wang, Qingchen & Koole, Ger. (2019). Predicting Call
Center Performance with Machine Learning: Proceedings of the
2018 INFORMS International Conference on Service Science.
10.1007/978-3-030-04726-9_19.
[10] Barrow, D., & Kourentzes, N. (2018). The impact of special days in
call arrivals forecasting: A neural network approach to modelling
special days. European Journal of Operational Research, 264(3), 967-
977.
Figure 3: Comparison of time lag options
4. CONCLUSION
The main purpose of this study is to develop MLP based
models combined with time lags, which can forecast the
number of call arrivals. Among all the models that were de-
veloped in this study, a total number of three options have
been used for determining the time lags. According to the
results, it has been observed that the changes of the time
lags options used in the forecasting models does change the
forecasting MAE significantly. The most favorable option
appears as “Best N AC”, and the least favorable option is “AC
> Threshold”. According to those observations, we conclu-
ded that the usage of data set autocorrelations plays impor-
tant role in finding the optimal time lags values.

Conference Paper
Oral Presentation
Computational Analysis of a Taylor Bar Impact Problem Using

Finite Element Method with Model Verification
Hande Yavuz1*, Sıdıka Yılmaz2
University of Turkish Aeronautical Association, Department of Astronautical Engineering, Ankara, Turkey; hyavuz@thk.edu.tr
1
University of Turkish Aeronautical Association, Department of Aeronautical Engineering, Ankara, Turkey;sidika.yilmaz@stu.thk.edu.tr

2
Abstract
An impact event in a solid medium could be investigated using various approaches such as stereomechanics or
stress wave propagation depending on the specifications and related assumptions. When it is required to explore
the produced forces, deformations, and transient stresses, the disturbance thorough a deformable solid body is
identified using stress waves. Solutions to such impact problems are usually identified using appropriate empirical
approaches, engineering models, and numerical modeling. Among impact problems, high velocity impact of a
bar of finite length on a rigid anvil, which includes mushrooming around the impact end, was recognized in
the frame of Taylor’s theoretical model. Taylor’s model is highly useful in validating the material constitutive
constants under high strain rate conditions. However, this model was based on varying assumptions and have
to be analyzed with dependencies in material models. Furthermore, by integrating finite element analysis to
study impact problems, accuracy and associated computational cost would also be stipulated accordingly. In
this study, two different material models (i.e., elastic-perfectly plastic and Johnson-Cook plasticity) with varying
mesh density and mesh types (i.e., C3D8R and CAX4R, with combined hourglass control) were adopted in order
to study the high-velocity impact of a copper bar onto a rigid wall. Johnson’s expression was used to compute the
average error. Processor time, wall clock time used in finite element simulation with corresponding steps were
investigated accordingly. Experimental and numerical data gathered from literature were also included in order
to estimate effciency of finite element analysis using Abaqus Explicit v6.19. The results obtained indicated that a
copper bar meshed with C3D8R with default hour glass control option having 0.5 mesh size possess the lowest
average error (i.e., 0.0047) when Johnson-Cook material model was adopted. These values were also found
coherent with and rather better than the results observed in literature in terms of the average error. Moreover,
processing time and wall clock time were not significantly affected depending on the mesh type and mesh size.
In terms of maximum stress and displacement values, slightly low values were recorded when copper bar was
meshed with CAX4R elements. In further studies, Hawkyard’s energy approach may also be referred in order to
compare the values obtained using Taylor’s theoretical expressions.
Keywords: Taylor impact, dynamic material behaviour, computational analysis, finite element method
Email: hyavuz@thk.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
An Optimization Approach for a Fresh Food Supply Chain: An

Application in Turkey
Gürkan Güven Güner1*, Durdu Hakan Utku2
University of Turkish Aeronautical Association, Turkey; gguner@thk.edu.tr
1
University of Turkish Aeronautical Association, Turkey; dhutku@thk.edu.tr

2
Abstract
The optimization of supply chain problems in various industry areas is crucial in terms of controlling the quality
of the products and costs during the supply chain processes. Protecting and controlling the quality of the product
in the food supply chain processes is a difficult and critical problem in the food industry, nowadays. In addition,
this managing operation must be implemented by minimum cost in the supply chain processes. In view of
different objectives such as protecting food quality and cost minimization, the optimization approaches can be
very useful to consider them together. In this study, the quality of the food in decision-making on production
and distribution in a food supply chain is integrated. The quality degradation of food products in storage or
transportation is usually based on storage temperature, storage time and other constants such as activation
energy. Therefore, prediction for the quality of food products is a very complex task because of the dynamics of
storage conditions and various product characteristics. A methodological approach is proposed to model the
degradation of food quality in this study. The rate of quality degradation of food products is evaluated by the
proposed approach. A mixed-integer programming model is developed for the optimization of distribution and
production planning. Considering the costs and food quality, the suggested model is implemented for a case
study in Turkey with real-life data. To solve the problem, GAMS (General Algebraic Modeling System) CPLEX
solver is used as an optimization tool. The results of the case study validate that the suggested model in this
study makes considerable improvement in the results and solution time. In addition, the suggested model is
adaptable for different types of food supply chain. This study aims to develop a methodological approach that
can be used as a guide for decision-makers.
Keywords: Food supply chain, optimization, mixed-integer linear programming, food industry
Email: gguner@thk.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Computational Analysis and Performance Evaluation of a Conical

Nose Shaped Cylindrical Projectile Impact on a Laminated
Composite Plate Structure
Hande Yavuz1, Sıdıka Yılmaz2
1
University of Turkish Aeronautical Association, Department of Astronautical Engineering, Ankara, Turkey; hyavuz@thk.edu.tr
2
University of Turkish Aeronautical Association, Department of Aeronautical Engineering, Ankara, Turkey;sidika.yilmaz@stu.thk.edu.tr
Abstract
Ballistic impact is usually classified under military and general applications. Range of initial striking velocities,
angle of incidence of impact, configuration and material properties of both target and projectile govern the
ballistic impact. Among impact problems, projectile impact and bird strike in aircraft structures are usually
classified under the same velocity regime called high velocity impact regime. There are wide range of materials
used to construct structural components against such ballistic impact threads. Among such candidate materials,
fiber reinforced laminated composites bring solutions where the weight gain is important without sacrificing
the overall performance. Failure modes in target due to impact loading would also be further identified in terms
of delamination, penetration, perforation, etc. In this study, interlaminar and intralaminar failure analyses of
composite plates due to impact of a mild steel projectile at a velocity of 54 m/s were performed in Abaqus
Explicit v6.19. Johnson-Cook constitutive and damage model for the conical frontal portion with cylindrical
shank steel projectile were adopted. For such conical projectiles attached shock waves in general considered
unenviable. Fracture strain, stress triaxiality, strain rate, and displacement at failure data were introduced
in finite element solver. General contact algorithm was employed to simulate the contact behavior between
surfaces during penetration. Stress analysis and deformation of composite plates due to impact loading were
studied accordingly. The maximum stress observed in bullet and composite plate were found around 250 MPa
and 1480 MPa, respectively. Deformation was found almost localized in target material. Compared to data
gathered from literature, implementation of cohesive zone modeling notably provided valuable contribution
throughout the failure analysis of composite plates due to impact loading.
Keywords: Computational ballistics, laminated composites, interlaminar failure analysis, intralaminar failure
analysis, dynamic material behavior
Email: hyavuz@thk.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Binek Otomobil Menteşelerinin Montajında Kullanılan

Perçinleme Makinesine Ait Kuvvet Değerinin Perçin Dayanım ve
Menteşe Torkuna Etkisinin İrdelenmesi
Bircan Albak
Toksan Yedek Parça İmalat Ticaret ve Sanayi A.Ş, Ar-Ge, Bursa, Türkiye
Özet
Bir binek otomobili için imal edilen ve perçinleme işlemiyle birleştirilen menteşenin tork değeri kabul kriterlerinin
altında kalmıştır. Ürünün perçinleme pimi incelendiği zaman pim yüksekliği ve pim çapının kriter dışında
kaldığının gözlemlenmesi üzerine perçinleme makinesinin kuvvet parametresinde iyileştirmeler yapılmıştır.
Farklı parametrelere ait denemelerin yapıldığı çalışmada perçinleme kuvvetinin ürünün pim yüksekliği, pim
çapı, tork değeri ve statik dayanımına etkisi detaylı olarak irdelenmiştir. Makroyapı incelemeleri, analizler ve
performans testleri ile bu iyileştirmeler doğrulanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Binek otomobil menteşesi, Perçinleme parametreleri, Perçin, Dayanım
Investigation of The Effect of Force Value of Riveting Machine Used in Passenger Car
Hinge Assembly on Rivet Strength and Hinge Torque
Abstract
The torque value of the hinge manufactured for a passenger car and assembled with the riveting process remained
below the acceptance criteria. When the riveting pin of the product was examined, improvements were made
in the force value parameter of the riveting machine after observing that the pin height and pin diameter were
out of criteria. The effect of riveting force on the pin height, pin diameter, torque value and static strength of the
product was examined in detail in the study where different parameters were tested. These improvements have
been confirmed by macrostructure examinations, analyzes and performance tests.
Keywords: Passanger car hinge, Riveting parameters, Rivet, Strenght
Email: balbak@toksanotomotiv.com

Conference Paper
Oral Presentation
Binek Otomobil Menteşelerinin Montajının Yapıldığı Bir

Fabrikada Bulunan Perçinleme Makinelerine Ait Enerji
Maliyetlerinin Azaltılması
Bircan Albak
Toksan Yedek Parça İmalat Ticaret ve Sanayi A.Ş, Ar-Ge, Bursa, Türkiye
Özet
Bir binek otomobili için imal edilen ve perçinleme işlemiyle birleştirilen menteşenin montaj işlemi esnasında
tüketilen enerji miktarının gereğinden fazla olduğu saptanmıştır. Ürünün perçinleme işlemi için gerekli olan kuvvet
değeri teorik olarak hesaplandıktan sonra analiz ortamında doğrulanmış ve enerji maliyetlerinin düşürülmesi
için iyileştirmeler yapılmıştır. Mevcut durumda perçinlenmiş pim çapı ve yükseklik gibi kritik parametrelerin
iyileştirme sonucunda elde edilen değerler ile kıyaslanarak ürün kalitesindeki değişim irdelenmiştir. Sonuç
olarak, bir ürünün perçinleme işlemi sırasında tüketilen enerji miktarı yapılan müdahalelerle düşürülerek proses
maliyetlerinde kazanç sağlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Binek otomobil menteşesi, Perçinleme prosesi, Enerji tüketimi
Reducing Energy Costs of Riveting Machines in a Factory Where Passenger Car Hinge
Production is Made
Abstract
It has been determined that the amount of energy consumed during the assembly process of the hinge
manufactured for a passenger car and combined with the riveting process is more than necessary. After the force
value required for the riveting process of the product was theoretically calculated, improvements were made
to reduce energy costs by verifying in the analysis programme. In the current situation, the change in product
quality is examined by comparing the critical parameters such as riveted pin diameter and height with the values
obtained as a result of improvement. As a result, the amount of energy consumed during the riveting process of
a product has been reduced by interventions, resulting in a gain in process costs.
Keywords: Passenger car hinge, Riveting process, Energy Consumption
Email: balbak@toksanotomotiv.com

Conference Paper
Oral Presentation
An Optimization Approach for the Flight and Aircraft Preventive

Maintenance Scheduling Problem
Durdu Hakan Utku1, Gürkan Güven Güner2
University of Turkish Aeronautical Association, Turkey; dhutku@thk.edu.tr
1
University of Turkish Aeronautical Association, Turkey; gguner@thk.edu.tr

2
Abstract
The optimal plan for flight schedule is significant to minimize flight delays. The Bureau of Transportation
Statistics (2020), which is a division of the U.S. Department of Transportation, states that 18.72% and 18.75%
of flights are delayed in the U.S. in 2019 and 2018, respectively. One of the major reasons for the delays is
the mismatch between the flight schedule and the readiness of the aircraft. This study introduces a mixed-
integer programming model that considers an integrated flight and aircraft preventive maintenance scheduling
problem to minimize the costs. Preventive maintenance is a maintenance type, which is implemented at the pre-
established periods before the failure. While it has various implementation areas in transportation, optimal plan
for this kind of maintenance operation is more critical for aircrafts during the flight to prevent possible risks
compared to other transportation vehicles in terms of the cost. By using real data for a global airline company the
performance of the model is evaluated. For the solution of the problem, GAMS CPLEX 24.1.3 is used. Results
show that the implemented solution approach may be useful in terms of providing optimal scheduling plans.
Keywords: Aircraft preventive maintenance, Flight scheduling, Optimization, Transportation
Email: dhutku@thk.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
“Energy Forestry” in Providing Rural Development and

Preventing Energy Poverty: The Example of Akçakoca Forests
Yaşar Selman Gültekin
Duzce University Faculty of Forestry Department of Forest Engineering Duzce Turkey
Abstract
Turkey’s Energy Efficiency and Environment Department (2020) by showing the rapid increase in population
and industrialization, as indicated on the energy needs entails. Renewable energy option is one of the resources
to be used in order to provide sustainable energy without causing environmental pollution. As a renewable
energy source, the energy forests facility is considered to be a convenient and important energy source,
especially for environmentally friendly and rural areas, as it helps socio-economic developments. Akçakoca,
located in the coastal region of the Western Black Sea Region and has chosen as a study area, has a forest area
of 16.927,30 ha in total, which can be suitable for the energy forest facility as a “normal forest” under 4 forest
sub-district directorate. Suitable for energy forestry, alder, plane and false acacia species are found in the study
area. Within the scope of the study, soil, slope, land use capability and stand maps were produced in Arc Map
10.2 program in order to calculate the efficiency of the area in terms of energy forestry and to determine the
areas suitable for energy forestry. These determined areas are classified as less suitable, medium suitable and
very suitable. Preliminary estimates were made for obtaining energy from selected areas. Verbal interviews were
held with managers from the Akçakoca Forest Management Directorate, and their opinions were taken on the
applicability of energy forestry, the processing and rural development of the forest villagers.
Keywords: Energy poverty; Environment; Forestry; Turkey
Email: selmangultekin@duzce.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Young Citizens’ Perception of Energy Efficiency and

Environmental Protection: Example of Duzce
Pınar Gültekin
D
uzce University Faculty of Forestry Department of Landscape Architecture
Abstract
The aim of this study is to determine the awareness and perception levels of young people regarding energy
efficient use and environmental protection in their daily lives. For this purpose, the survey method was used.
The population of the study consists of young people between the ages of 18 and 24 who live in Düzce. A total
of 11 questionnaires were applied to 412 students on social media using google documents.
In the first part of the study, the conceptual framework and literature research on energy efficient use and in the
second part, the results of field research conducted in the city of Düzce regarding the behavior of young people
on energy efficiency and environmental protection awareness levels. The data obtained were interpreted by
applying frequency, percentage, t-test and One-way analysis of variance in SPSS 22.0 program. For open-ended
questions in the questionnaire, content analysis was applied and general judgments were tried to be revealed.
In the environmental protection, sustainability and energy saving issues, the young people who participated in
the questionnaire were away from many concepts included in the study questions, and those who were trained
in natural sciences in environmental responsibility and energy saving issues. It was concluded that they were
more conscious but the majority of the young people who participated in the questionnaire about the practice
in daily life were inadequate.
Keywords: Citizen Perception, Energy Efficiency, Environmental Protection, Turkey
Email: pinargultekin@duzce.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
C-Archive: Kurumsal İçerik Yönetimi için Yeni Bir Uygulama

Osman Uzun1, Mesut Tartuk2, F. Taha Nurdağ3, Fatih Abut4, M. Fatih Akay5*, Sevtap Erdem6
1
Comdata Teknoloji ve Müşteri Hizmetleri A.Ş., İstanbul, TR; osman.uzun@comdatagroup.com
2
Comdata Teknoloji ve Müşteri Hizmetleri A.Ş., İstanbul, TR; mesut.tartuk@comdatagroup.com
3
Comdata Teknoloji ve Müşteri Hizmetleri A.Ş., İstanbul, TR; furkan.nurdag@comdatagroup.com
4
Çukurova Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Bilgisayar Mühendisliği, Adana, TR; fabut@cu.edu.tr
5
Çukurova Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Bilgisayar Mühendisliği, Adana, TR; mfakay@cu.edu.tr
6
Çukurova Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Bilgisayar Mühendisliği, Adana, TR; sevtaperdem10@gmail.com
Özet
Günümüzde bir firmanın gerçekleştirmesi gereken en önemli faaliyetleri arasında evrak kontrolleri ve düzenle-
meleri yer almaktadır. Dolayısıyla firmalar için doldurulmuş formlar ve faturalar büyük önem taşımaktadır. Bu
formlar ve faturalar dijital ortama taşınıp bir veri tabanında kaydedildiğinde zamanla kullanılabilir ve işlenebilir
bir veri yığını oluşturmaktadır. Bu çalışma kapsamında, kayıt altında tutulmuş olan form ve faturaların C-Archi-
ve adlı geliştirilen yeni bir kurumsal içerik yönetimi uygulaması ile toplanmasını sonucunda oluşan kazanımlar
anlatılmıştır. C-Archive günümüzde kullanılan benzeri kurumsal içerik yönetimi uygulamaların eksik ve negatif
yönleri dikkate alınarak daha esnek şekilde ve daha güçlü raporlama kabiliyetleriyle tasarlanmıştır. C-Archive
üzerinden elde edilen uygun veriler ile gerekli modellemelerin yapılması sonucu personel tarafından kolayca veri
ulaşımının sağlanması, raporlama kabiliyetinin ve anlamsallığının iyileştirilmesi ve müşteri bazlı esneklik oranı
arttırılıp daha çok kitleye erişilmesi gibi hedefler amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kurumsal içerik yönetimi, doküman yönetimi, iş süreçleri, indeksleme.
C-Archive: A New Application for Enterprise Content Management
Abstract
Document controls and regulations are among the most important activities that a company should perform
today. Thus, filled forms and invoices are of great importance for companies. When these forms and invoices are
converted to digital media and saved in a database, they form a usable and processable data stack over time. In
this study, the gains resulting from the collection of registered forms and invoices with a new content manage-
ment application named C-Archive are explained. C-Archive has been designed with more flexibly and stronger
reporting capabilities by considering the deficiencies and negative aspects of today’s similar applications. As a
result of the necessary modeling with the appropriate data obtained through the C-Archive, various improve-
ments were aimed, such as providing easy data access by the personnel, enhancing the reporting ability and
semantics, and increasing the customer-based flexibility rate to reach more audiences.
Keywords: Enterprise content management, document management, business processes, indexing.
1. GİRİŞ Müşteri tarafından gönderilmiş olan evraklar kargo ile iletil-

mektedir. Bu iletilen evraklar müşteri temsilcileri tarafından
Kurumsal içerik yönetimi (Enterprise Content Management
incelenip hatalı olanlar ayıklandıktan sonra taranmaktadır
- ECM) çözümleri, bir kuruluşun içeriklerinde gömülü olan
ve ardından bir ECM uygulaması yardımıyla dijital orta-
müşteri bilgilerinden ve şirket bilgilerinden tam olarak ya-
ma taşınmaktadır. ECM uygulamaları, içerisinde bulunan
rarlanmasını sağlar. ECM çözümleri işle ilgili içerikleri ya-
OCR yazılımları yardımıyla müşteri tarafında gönderilmiş
kalar, depolar, etkinleştirir, analiz eder ve otomatikleştirir.
olan evrakları analiz edip bir veri tabanına kaydetmektedir.
Böylelikle daha önce yapısal olmayan ve kullanılmayan veri-
Müşterilerin bu yöntemi seçmelerindeki en önemli sebep,
lerden yeni değer elde edilmesini sağlar [1].
sürecin olması gereken süreçten çok daha kısa olmasıdır.
Email: fakay2004@gmail.com
.
Hatasız ve düzgün olan formların seperasyon işlemi fından okunan kişisel veriler bir barkodun içerisine gömülüp
tamamlandıktan sonra bu okunur formlar ayrıştırılma- okuyucu yardımıyla çekilebilmektedir.
ya (yani indekslenmeye) başlanır. Evrak üzerinde alınması Amtrump ve diğerleri [5] mobil cihaz tarafından çekilmiş
gereken kısımlar uygulama tarafından halihazırda bilindiğin- olan fotoğrafların dijital ortamda saklanıp indekslenmesini
den bu kısımlar sisteme kaydedilir ve işem sonucu müşteriye sağlayan bir yöntem önermiştir. Yöntem ile dijital görüntüde
bildirir. Müşteri bu verileri aldıktan sonra kendi içerisinde tasvir edilen bir nesnenin belirli bir nesne sınıfına ait olup
işleyebilir. Olası bir ihtiyaçta hem dijital olarak hem de fiziki olmadığı belirlenebilmektedir. Benzer şekilde nesnenin en
olarak evraklara erişmek mümkündür. azından kısmen belirli nesne sınıfına dayanarak nesnenin
Bu çalışma kapsamında, C-Archive ismi ile geliştirilen yeni bir veya daha fazla nesne özelliğini belirlemenin mümkün
bir ECM uygulamasının tasarımı ve getirdiği avantajlar ra- olduğu raporlanmıştır.
porlanmıştır. C-Archive ile iş süreçlerinin analiz edilmesi, Kurumsal içerik yönetimi alanında kullanılmış teknolojilerin
süreç kapsamının ve detaylarının belirlenerek ortaya ko- içerisinde kapsam bakımından geniş bir proje olan C-Arc-
nulması amaçlanmıştır. C-Archive üzerinden elde edilen hive, literatür içerisinde de farklı alanlarda kullanılmış olan
uygun veriler ile gerekli modellemelerin yapılması sonucu teknolojileri içerisinde barındırır. Kullanılan bu teknolojiler
(a) personel tarafından kolayca veri ulaşımının sağlanması, sayesinde, önceden kullanılan yoğun insan gücünün daha
(b) raporlama kabiliyetinin ve anlamsallığının arttırılması, verimli şekilde kullanılmasına çalışılmıştır. Proje bazlı çalı-
(c) müşteri bazlı esneklik oranı arttırılıp daha çok kitleye şan sayısı ne kadar yüksek olursa, her bir çalışanın pratik bir
erişilmesi ve müşteri memnuniyetinin arttırılması, (d) şirket ECM uygulaması üzerinden kazanacağı saniyeler bile ileri
verimliliği ile sektöründeki pazar payının arttırılması, (e) Ar- vadelerde fark ve katkı yaratmaktadır. Farklı platformların
Ge yeteneğinin arttırılarak yeni teknolojileri içeren projelere bağlaşması ile esneklik katılan uygulama, müşteri tarafın-
geçişin sağlanması, ve (f ) eski uygulamalarla entegreli çalı- dan talep edilen düzenli raporlamaların beraberinde müş-
şırken yeni yazılımlar üretip pazarlanması amaçlanmaktadır. teri memnuniyetini de arttırmaktadır. C-Archive’ın diğer
Bölüm 2’de literatürde mevcut olan ilgili çalışmalar özet- projelere göre en büyük avantajı bu esneklik ve raporlama
lenmiştir. Bölüm 3’te geliştirilen C-Archive uygulaması teknikleridir.
hakkında detaylar verilmiştir. Bölüm 4’te çalışma ile ilgili
bulgular sunulmuştur. Bölüm 5, bildiriyi özet ve öneriler ile 3. ÖNERILEN KURUMSAL İÇERİK YÖNETİMİ
sonlandırmaktadır. UYGULAMASI
Bu kısımda C-Archive’ın iş süreçlerinin yönetimi bakımın-
2. İLGİLİ ÇALIŞMALAR dan ilerleyişi anlatılmaktadır. Bir müşteri temsilcisi bağlan-
C-Archive uygulaması ile ilgili çalışmaların benzerleri li- tıda olduğu firmanın formlarını sisteme tanıtır. Bu tanıtma
teratürde mevcuttur. Bu alanda yapılmış diğer projelerin işlemi sistem içerisine gömülmüş olan LeadTools [6] yardı-
eksik yönleri C-Archive ile karşılaştırıldığıında raporlama mıyla belirlenmektedir. Müşteri temsilcisi belirlediği kısım-
kabiliyetlerinin güçlü ve esnekliklerinin yüksek olmaması- ları sisteme kaydettikten sonra gelecek her formda uygulama
dır. STRECH (STorage and RETrieval by Content of imaged o form tipini ve okuması gereken yerleri bilecektedir.
documents) [2] ismi ile tanıtılan uygulama görüntülenen
Form tanımlama işlemi tamamlandıktan sonra, müşteriden
belgelerin içeriğine göre depolama ve işlem yapmaktadır.
teslim alınan formlar seperasyon sürecine girer. Bu sepe-
Kullanıcılar tarafından görsel örnekler sunarak tanımlama
rasyon süreci insan gücü ile sepere edilip aralarında hatalı
olanağı bulunan uygulama belgeleri otomatik olarak indeks-
olanlar ayrıştırıldıktan sonra taranıp dijital bir klasörde tutu-
lemek için kullanılmaktadır ve otomatik bilgi çıkarma yön-
lurlar. Bu dijital klasör’ün konumu C-Archive’a bildirildikten
temlerini barındırmaktadır. Bu yapıya sahip olmasının deza-
sonra süreç başlamaktadır.
vantajı olarak raporlama teknikleri mevcut değildir.
Bu dijital ortamda okunmakta olan formların tipleri ve çeşit-
Peairs ve diğerleri [3] otomatik bir döküman sınıflandırma
leri halihazırda uygulama tarafından bilindiğiden her tipte ki
sistemi önermiştir. Bu sistem, belgeleri metinsel içeriğin
formlar ve dökümantasyonlar için dijital ortamda klasörlen-
yanı sıra görsel görünüme göre de analiz etmektedir. Ha-
dirme yapılmaktadır. Döküman bazlı isimlendirme ise aynı
vuzda bulunan resimler uygulama tarafından işlenmekte ve
tip sayfalar aynı klasörde bulunacak şekilde indekslenmek-
okunan forma göre sınıflandırılmaktadır. Havuz klasörün bir
tedir. İndekslenmiş şirket bazlı klasörler ihtiyaç halinde her-
ayna klasörü oluşturularak sınıflandırılan değerler ayna dizi-
hangi bir zaman kısıtlaması olmaksızın erişilebilir olacaktır.
ninin içerisine kaydedilmektedir.
C-Archive ECM uygulamasını geliştirme projesi; analiz fazı,
Belgelerin tanınması ve sınıflandırılması ile ilgili bir baş-
geliştirme fazı, test ve kullanıcı kabul fazı, ve son olarak can-
ka sistem Kim [4] tarafından önerilmiştir. Bu sisteme göre
lıya alım olmak üzere 4 farklı faza ayrılmıştır.
dosyalar üzerindeki metinler OCR yardımıyla okunur. Oku-
nan dosyaların içerisinde bulunan kişisel veriler maskeleme Analiz fazı esnasındaki akış diagramı Şekil 1’de gösterilmiş-
yöntemi ile kapatılıp veri güvenliğine önem verilerek işlenir. tir. Müşteriden teslim alınan evraklar ayrıştırılıp dijital orta-
Yetki bazlı kısıtlamalar dışında aynı zamanda formlar tara- mına geçiş evresi olan taramaya gönderilmektedir. Taranmış
C-Archive: Kurumsal İçerik Yönetimi için Yeni Bir Uygulama
olan evraklar bir havuzda toplanır ve burada bulunan meta müşteriye iletilir.
data indeksleme evresine gönderilir. Analiz fazı kendi içeri-
Geliştirme fazında uygulamanın geliştirilmesi için ASP.
sinde; teslim alma, seperasyon, tarama, indeksleme ve teslim
NET MVC kullanılmıştır. Veriler günlük yedekleme alınarak
etme olmak üzere 5 faaliyet türü altında gruplandırabilir.
saklanmaktadır. OCR motoru ve birden fazla farklı uzantı-
Teslim Alma: Müşteriden fiziksel ortamdan evrak teslim larda resimi görüntüleyebilmek için LeadTools’tan yardım
alındığına dair bir evrak hazırlanır. Ürünlerin teslim alındığı alınarak indeksleme işlemleri yapılmaktadır. Bu OCR işle-
müşteriye bildirildikten sonra seperasyon aşamasına geçilir. minin yapılması için döküman üzerinde okunulması istenen
alanların koordinatları tanımlanmaktadır. Ardından OCR
Seperasyon: Form tipleri kontrol edilir. Form tipleri içeri-
ile okunan değerler müşterilerinde bir ekran vasıtası ile eri-
sinde yanlış olan evraklar bildirilir. Sorun olmayan evraklar
şebildiği alanda tutulmaktadır. C-Archive’ın genel olarak
taramaya gönderilir.
esnek yapısı sayesinde bu raporlamaların takibi açısından
Tarama: Formların farklı tipleri ve versiyonları olduğundan inhouse geliştirilmiş diğer uygulamalarla entegreli çalışmak-
dolayı belli bir isimlendirme şeması ile kaydedilmektedir. tadır. Uygulama kendi içerisinde 7 alana ayrılmaktadır. Şekil
Formaları isimlendirmenin ardından bir müşteri temsilcisi 2 geliştirilen C-Archive uygulamasının genel görünümünü
taranan evrak sayısını müşteri tarafından gönderilmiş ve tes- göstermektedir.
lim alınan evrak sayısı ile karşılaştırır. Eğer bu sayılar eşitse
Kullanıcı Yönetimi: Uygulamaya erişimi olacak kişilerin
bu klasörler bir havuza gönderilir ve ardından indeksleme
tanımlanması ve bireysel ve proje bazlı yetkinlikler kullanıcı
işlemi başlar. Eğer sayılar eşit değilse müşteriye bildirilir.
yönetimi üzerinden düzenlenmektedir.
İndeksleme: İndekslemede tanımlanmış form tipleri hali
Proje Yönetimi: Proje yönetimi sayfasından ileri vadede
hazırda uygulama tarafından bilindiği için uygulama indeks-
durdurulması gereken projeler veya daha önceden durdu-
lemeye başlar. Formların içerisinde bulunan el yazılarında
rulmuş ve tekrar aktif edilmek istenen projelerin yönetimi
okuma oranının düşüklüğünden ötürü gerekli durumlarda
yapılabilmektedir.
müşteri temsilcileri bu el yazıları ile doldurulmuş form
alanlarını sisteme manuel olarak girmektedir. Her form için Form Yönetimi: Firma tarafından gönderilen evraklara
indekslenen alanlar bir şablona çevrilir ve Excel formatında göre formlar için oluşturulacak tabloların takipleri, aktiflik
bir çıktısı alınır. durumları veya şirket bazlı form yönetimleri ve düzenleme-
leri form yönetimi alanından yönetilmektedir.
Teslim Etme: Excel çıktısında herhangi bir hata olmaması
durumunda şablon müşterinin talebine göre CSV veya TXT Alan Yönetimi: Alan yönetimi tüm form tiplerinin içerisin-
formatına çevrilir. Ortak bir FTP sunucusu üzerinden veri de okunması gereken alanların tanımlanmasının yapıldığı
Şekil 1. Analiz fazı esnasındaki akış diagramı
Şekil 2. C-Archive uygulamasının genel görünümü
.
yerdir. beplerinden birisi de şirket bünyesinde geliştirilen diğer uy-

gulamalarla entegreli ve eş zamanlı şekilde çalışabilmesidir.
Havuz: Havuz uygulamaya tanımlanmış olan formların ta-
mamının bulunduğu son alandır. Burada tüm formların de- Raporların daha kullanışlı hale gelmesi ile müşteri mem-
tayları ve üzerinde yapılacak işlemler halihazırda tanımlıdır. nuniyetinin artmasında katkıda bulunulmuştur. Son olarak
Havuz üzerindeki formların detayları da havuz üzerinden yüksek oranda ödenen lisans ücretleri ortadan kalkmıştır.
seçilerek takip edilmektedir. Havuz alanının içerisinde pro-
jenin ismi, formun adı, durumu ve bu tip formların kaç adet 5. SONUÇ VE ÖNERILER
olduğunun takibi yapılmaktadır. Bu çalışma kapsamında, Comdata Türkiye’den ECM hizme-
Muhaberat Yönetimi: Muhaberat yönetiminde, müşteri tati alacak ya da almakta olan müşterilerin taleplerinin en iyi
rafından gönderilmiş olan formların kargo durumları takip şekilde karşılanabilmesi için C-Archive adlı bir uygulamanın
edilmektedir. Teslim edilen veya iade edilen formların ta- geliştirilme faaliyeti ve geliştirme sonrasında mevcut süreç-
kipleri yapılabilmektedir. İşlenmiş olan formların veya iade lerin uygulamaya taşınması raporlanmıştır. Comdata mev-
edilen formların durum takiplerinin yapıldığı alandır. cut ECM uygulamalarını kullanmaktansa kendi uygulaması-
nı yapmayı tercih etmiştir. Bunun en büyük sebebi, mevcut
Export Yönetimi: Evraklar havuz evresinden çıktıktan ECM uygulamalarının esnek yapıda olmamasıdır. Aynı za-
sonra bir veritabanında tutulan değerler export yönetimi manda yüksek lisans ücretleri ve yeterli destek sağlanmama-
tarafından dışarıya paylaşılabilir duruma getirilir. Burada sı kullanıcıları olumsuz yönde etkilemektedir. Bunun yanı
operasyon ekibi müşterinin talebi doğrultusunda istediği sıra mevcut ECM uygulamaları raporlamalarda da yeterli
parametreler ve kurallar ile müşteriye raporlamayı yapabil- fonksiyonlara sahip değillerdir. Müşteriler kendi istedikleri
mektedirler. raporlamalara erişmek için bazen yoğun uğraş verirken, ba-
Sisteme yeni bir form geldiğinde, işlemler yukarıda belirtilen zense tamamen erişememektedirler. C-Archive içerisindeki
yönetim hiyerarşisi üzerinden gerçekleştirilmektedir. esnek yapı bu tip sıkıntıları ortadan kaldırmaktadır.
Test ve kullanıcı kabul fazı, C-Archive’ı kullanan müşterilere Uygulama canlıya çıktığından beri devamlı geliştirilmekte-
uygulama test edilmek üzere gönderilmiştir. Kullanıcı kabu- dir. İleri vadede müşteriden teslim alınan fiziksel doküman-
lünden sonra proje canlıya alınmıştır. lara dijital ortamdan erişim sağlanması ve bu dokümanlar
üzeride yapılacak olan süreçleri azaltmak ana hedeflerden
4. BULGULAR biridir. Telefon ile fotoğrafı çekilmiş formların web arayüzü
C-Archive uygulamasından önce kullanılmakta olan sistem- vasıtasıyla Comdata tarafına gönderilmesi ve bu formların
ler birbirlerinden bağımsız ve farklı platformlar üzerinde çok hızlı bir şekilde indekslemesinın sağlanması planlan-
iken C-Archive projesi hayata geçtikten sonra farklı plat- maktadır. Dokümanların fiziksel olarakta saklanmasının
formlarda bulunan ürünler tek bir platform içerisine entegre önemi büyük olduğundan dolayı, dijital ortamda gönderilen
edilerek süreçlerin uçtan uça yönetilmesi kolaylaştırılmıştır. evrakları teslim alma sürecinin de minimuma indirilmesi
hedeflenmektedir.
Veri güvenliği bakımından tüm veri sadece Comdata’nın veri
tabanında bulunduğu için daha güvenli bir hale geldi. Veri REFERANSLAR
tabanının içerisinde bulunan kişisel bilgiler daha öncesin- [1] Alalwan J. A. ve Weistroffer H. R., (2012) Enterprise content mana-
de farklı SQL sunucularında bulunurken şu an kendi SQL gement research: a comprehensive review. Journal of Enterprise In-
sunucularımızın içerisinde daha düzenli ve kolay erişilebilir formation Management, vol. 25, no 5, pp. 441-461.
şekilde bulunmaktadır. [2] Colla A. M., Diligenti M., Gori M., Marinai S., ve Soda G., Automatic
document classification and indexing in high-volume applications
Veri bütünlüğünün sağlanması ile veri kayıpları minimuma
E. Appiani, F. Cesarini,, December 2001, International Journal on
indirilmiş oldu. C-Archive öncesi veri tabanları birbirlerin- Document Analysis and Recognition volume 4, sayfa 69–83(2001)
den farklı bir şekilde tutulurken, şu an birbirleri ile bağlı bir
[3] Peairs M., Hull J. J., Cullen J.F., Automatic document classification
sistem içerisinde çalıştıklarından dolayı raporlama kayıtları
using text and images. Patent US7039856B2, 2006-05-02.
ve verilere ulaşım kolaylaştı. Sisteme yüklenen evraklar ile
fiziksel olarak incelenen evrakların kontrolü de çok daha uy- [4] Kim J, Recognition and classification system of document. Patent
KR101585029B1, 2010-06-10.
gun şekilde olmaya başladı.
[5] Amtrup J. W., Macciola A., Thompson S. M., ve Ma J., Systems and
C-Archive öncesi verileri içe aktarma süreçleri sürükle bı- methods for classifying objects in digital images captured using
rak ile yapılırken, şu an veriler bir konum üzerinde toplanıp mobile devices. Patent US9311531B2, 2016-04-12.
buradan çekilmektedir. Buda fazla çalışan olduğu durumlar [6] LEAD Technologies, Inc. (2020). “Document and Document Ima-
için kazanılan ilave zaman olarak ciddi bir katkı sağlamak- ging SDK Technology”. Erişim adresi https://www.leadtools.com.
tadır.
C-Archive, diğer mevcut ECM uygulamalarına kıyasla ra-
porlamanın esnek yapısı, rapor kalitesi ve raporun işlenmesi
konusunda ciddi bir fark teşkil etmektedir. Bunun ana se-

Conference Paper
Oral Presentation
Kaotik Haberleşme Sistemlerinde Kesir Dereceli ve Tam Dereceli

Osilatörlerin Performans Analizi
Kenan Altun1
1
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas Teknik Bilimler MYO, Elektronik ve Otomasyon Bölümü, Sivas, Türkiye
Özet
Bu çalışmada, Coherent kaotik haberleşme sistemlerinde kesir dereceli ve tam dereceli kaotik üreteçlerle
BER(Bit Error Rate)- SNR(signal to noise ratio) performans analizi gerçekleştirilmiştir. Sprott B kaotik üreteci
kullanılarak gerçekleştirilen çalışmada kesir derece fonksiyonu Caponetta transfer modeli kullanılarak elde
edilmiştir. Çalışma neticesinde farklı gürültü oranlarında MALAB Simulink ile gerçekleştirilen simülasyon
sonuçları ve elde edilen grafikler karşılaştırmalı olarak verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Bit hata oranı, Kaotik haberleşme, Sprott B, Kesir dereceli kaotik sistemler.
Performance Analysis of Fractional Order and Integer Order Oscillators in Chaotic

Communication Systems
Abstract
In this study, BER (Bit Error Rate) - SNR (signal to noise ratio) performance analysis has been performed in
Coherent chaotic communication systems with fractional and integer order chaotic generators. In the study
carried out using the Sprott B chaotic generator, the fractional order function was obtained using the Caponetta
transfer model. As a result of the study, the simulation results performed with MALAB Simulink in different
noise ratios and the graphs obtained are given comparatively.
Keywords: Bit error rate, Chaotic communication, Sprott B, Fractional order chaotic systems.
1. GİRİŞ otik tabanlı haberleşme sistemlerinde taşıyıcı sinyal olarak

Kaotik sinyaller, ilk olarak yirminci yüzyılların başında Hen- en temel yapı haline geldi. Ayrıca kaos sinyallerin frekans
ri Poincare tarafından öne sürülen basit dinamik denklem- spektrumunda yayılı güç dağılımına sahip olmasından do-
lerin karmaşık davranış sergileyen sistemlerin tanımlanma- layı, haberleşme sistemlerinde bilgi sinyallerinin arka planda
sıyla ortaya konmuştur [1]. Kaotik sinyaller kendi içerisinde gizlenmesini ve alıcı devreye güvenli ulaşmasını sağlar. Gü-
düzenli davranış göstermesine rağmen düzensiz davranış venilir bir kaotik haberleşme sisteminin güvenilirlik karakte-
sergileyen sinyallerdir. Yirminci yüzyılın ortalarına kadar ristiği aynı zamanda taşıyıcı kaotik sinyalin tahmin edilebilir
gürültü olarak adlandırılmaktaydı. Kaotik sistemlere ait olma karakteristiğini yansıtır. Bu nedenle kaotik sistemin
denklemler zaman domeninde periyodik olmayan davranış karmaşıklığının artırılması, aynı zamanda sinyalin kullanıl-
sergilemelerine rağmen faz uzayı gösteriminde bir düzen dığı haberleşme sisteminin de güvenilirliğini artırır.
içerisinde hareket eder. Kaotik sinyaller başlangıç değer- Doğrusal olmayan dinamik bir sistemin kaotik davranış ser-
lerine hassas bağlılığı, periyodik olmaması, geniş bant ya- gileyebilmesi için sistem denklem takımında en az bir doğ-
pısına sahip olmasının yanı sıra uzun periyotlarda tahmin rusal olmayan terim ve üç durum değişkeni bulunmalıdır
edilemeyen sinyallerdir [2]. Kaotik sinyallerin bu özellikleri [4]. Kaotik sistemin karmaşıklığı, sistemin türev derecesi de-
özellikle güvenilir haberleşme sistemlerinde kullanabileceği ğişmeden parametre hassasiyetine bağlı kalarak karmaşık-
fikrini ortaya çıkarmıştır [3]. Böylelikle kaos sinyalleri ka- lığı artırılabilmekteydi. Bazı araştırmacılar kaotik davranış
Email: kaltun@cumhuriyet.edu.tr
.
gösteren dinamik sistemlerin toplam derecelerinin 3’ten az Bu nedenle kaotik sinyalin elde edilme yöntemleri haberleş-
olması durumunda da kaos sergilediğini göstermektedir [5]. me sisteminin güvenilirliği açısından önemlidir. Çalışmada
Bu durum kaotik sistemlerde tahmin edilebilirliği daha da kullanılacak Sprott_94_B kaos üreteci denklem(1) ile göste-
zorlaştırmaktadır. Kesir dereceli kaotik sistemlerde, kesir de- rilmektedir [13].
recesi ekstra bir parametre olarak mevcut parametrelerin de
katkısıyla kaotik sistemlerin karmaşık yapısı artırılmıştır [5].
Kesir dereceli türev ve integratörlerden ilk olarak 1695 yı- (1)
lında Leibniz tarafından bahsedilmiş olsa da 19. yüzyılın so-
nunda Liouville ve Riemann tarafından ortaya konulmuştur
[6-7]. Kesir dereceli sistemlerin kullanımı ile özellikle doğ- Denklem (1) ile verilen dinamik denklemde x,y,z durum de-
rusal olmayan sistemlerde, elektrik sistemlerinde ve kontrol ğişkenini ifade eder. Sistemin bilgisayar benzetimine ait faz
sistemlerinin tasarımlarında önemli katkı sağlamıştır [8-10]. uzay gösterimleri Şekil 1 ile verilmektedir.
Kesir dereceli türev ve integratörler Grünwald–Letnikov’s
(GL), Charef, Caponetta ve Riemann–Liouville (RL) gibi
birçok yöntemle tanımlanmıştır [11].
Yapılan çalışma ile, Sprott B kaotik osilatörü tam derece-
li ve kesir dereceli olarak elde edilmiştir. Çalışma ile kesir
dereceli dinamik sistemler Caponetta yaklaşım yöntemi
ile tasarlanarak benzetim sonuçları elde edilmiştir. Her iki (a)
osilatör yapısı ile kaotik haberleşme sisteminin bilgisayar

benzetimi gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde
kesir dereceli sistemlerden bahsedilerek Caponetta yaklaşım
yöntemi ile Sprott B kaotik sinyali elde edilmiştir. Üçüncü
bölümde haberleşme sisteminden bahsedilmiş ve elde edilen
simülasyon sonuçları verilmektedir. Son bölümde ise sonuç-
(b)
lar ve değerlendirmeler yapılmıştır.
2. KESIR DERECELI KAOTIK SISTEMLER

Kesir dereceli hesaplamalar, başta kontrol sistemleri olmak
üzere birçok sistemin gerçek modellemesinin yapılmasında
önemli katkılar vermiştir [6]. Kesir dereceli hesaplama, kar-
maşık ve zahmetli süreçleri de beraberinde getirmektedir. (c)
Özellikle kontrol sistemlerinin analiz ve simülasyonlarını ko- Şekil 1: Tam dereceli Sprott B sisteminin Matlab/Simulink: (a) x-y düzle-
minde gözlemlenen kaotik çeker, (b) y-z düzleminde gözlemlenen kaotik
laylaştırmak amacıyla, kesir dereceli operatörlerin tam dere- çeker, (c) x-z düzleminde gözlemlenen kaotik çeker.
celi transfer fonksiyonlarına yakınsatılması düşünülmüştür.
Bunun için literatürde sıkça karşılaşılan ve kullanılan, kesir Ayrıca çalışmada kullanılacak kesir dereceli kaotik sistem
dereceli integral operatörünün tam dereceli transfer fonk- elde edilmeden önce sistemin kesir derecesi belirlenmelidir.
siyonlarına yakınsatılması için birçok yöntem önerilmiştir Buna göre;
[7,11]. Kesir dereceli hesaplanan sistemlerde kesir derecesi Öncelikle n boyutlu bir dinamik sitemde her bir boyut için
ekstra bir parametre olarak, tüm sistemin davranışını gerçe- Jacobian matrisleri elde edilerek öz değerleri (λ1, λ2,.., λn)
ğe en yakın modellemek için kullanılır. Kesir dereceli sistem- bulunur. Elde edilen her bir öz değer denklem (2) ile verilen
lerin bu özelliği, doğrusal olmayan sistemlerin modellenme- teorem ile α kesir derecesi belirlenir.
sine önemli katkı sağlamaktadır [8-10].
ǀarg (λi)ǀ> απ / 2, α = max (q1, q2,. , qn) (i = 1,2,.., n), (2)
Kesir dereceli türevlerin birçok tanımı vardır. Çalışmada Eğer bir sistem kararlıysa, kesir dereceli sistemde bir noktada
Caponetta yöntemi ile transfer fonksiyonu elde edilmiştir. kararlı olacaktır. Sistemin kararsız olduğu durumlarda kesir
Transfer fonksiyonu elde edilecek sistemde, seçilecek mini- dereceli sistemin kaosa girmesi mümkün olacaktır. Kesir de-
mum kesir derecesi için dinamik sistemin öz değerleri he- receli sistemlerin kararlılık teorisi Şekil 2 ile gösterilmiştir.
saplanır. Hesaplanan bu öz değerlerin aşağıdaki teorem kul-
Analizi yapılacak Sprott B kaotik sistemin başlangıç şartla-
lanılarak her bir öz değer için bir kesir derecesi hesaplanır.
rı (x0=0,5, y0=0,5, z0=0) olarak seçilmiştir. Bu durumda ke-
Sistemin kesir derecesi ise bu değerlerin en büyüğü olarak
sir dereceli sistemin Jacobian matrisinin öz değerlerinin λ1
seçilir [12].
= −1.15730, λ2 = 0.0786491+i0.652576 ve λ3 = 0.0786491-
Kaotik sinyal üreteci kullanılarak gerçekleştirilen ve birçok i0.652576 olduğunu varsayalım. Bu durumda her bir öz de-
uygulama alanı bulunmakla beraber özellikle haberleşme ğer için kesir derecesi hesaplanmıştır. Arg (λ1) = π, arg (λ2)
sistemlerinde kaotik sinyal taşıyıcı sinyal olarak kullanılır. = 1.45085 ve arg (λ3) = -1.45085 elde edilir. Bu durumda
Kaotik Haberleşme Sistemlerinde Kesir Dereceli ve Tam Dereceli Osilatörlerin Performans Analizi
kesir derecesi max(q1, q2,q3) ifadesinden α=q2= q3=0,9232 bu kaotik haberleşme yapıları kaotik kaymalı anahtarlama
eşit olur. q1, q2 ve q3’ün hepsi 0.9232’dan büyük olduğunda, (chaos shift keying - CSK) [17], açık kapalı kaotik anahtar-
Denklem (2) ‘nin tüm dengeleri kararsızdır ve dinamik siste- lama (chaos on off keying - COOK) [18], diferansiyel kaotik
min kaosa girmesi mümkündür. Kesir derecesi 0,93 seçilerek kaymalı anahtarlama - DKKA (Differantial Chaos Shift Ke-
elde edilen Sprott B kaotik üretece ait kaotik çeker yapıları ying – DCSK) [19], kaudratür kaotik kaymalı anahtarlama
Şekil 3 ile verilmiştir. (quadrature chaos shift keying - QCSK) [20] kaotik haber-
leşme sistemlerinden bazılarıdır.
Im(λ )
Kaotik üreteçler kullanılarak gerçekleştirilen sayısal tabanlı
haberleşme sistemlerinde, taşıyıcı sinyalin geniş band spekt-
Kararlı rumuna sahip olması, kaos sinyallerinin gürültüye benzer
bir karakteristik sergilemesi ve haberleşme sistemlerinin ba-
Kararlı Kararsız
sit, kolay kaotik devre yapılarına sahip olmasıyla, geleneksel
qπ/2
Re(λ ) haberleşme sistemlerine alternatif olmuşlardır [21,15].
-qπ/2
Kaotik Sinyal
Osilatörü
Kararlı Kararsız c(t) S(t)
Kararlı
Anahtarlama Sinyali
Şekil 2: Kesir dereceli sisteminde kararlılık bölgesi. Si(±1)
(a)
r(t)=cs(t)+n(t)
Çıkış
e(t)
(a) Alıcı Karar
Bloğu Eşik
Gerilimi
(b)
Şekil 4: Kaotik tabanlı haberleşme sistemi: (a) Kaotik verici devre, (b)
Kaotik alıcı devre.
Çalışma neticesinde kesir dereceli kaotik sinyal kulla-

nılarak elde edilen kaotik tabanlı sayısal haberleşme
(b)
sistemlerinde performans analizi ortaya konmuştur.
(c)
Şekil 3: Kesir dereceli Sprott B sisteminin Matlab/Simulink: (a) x-y düzle-
minde gözlemlenen kaotik çeker, (b) y-z düzleminde gözlemlenen kaotik
çeker, (c) x-z düzleminde gözlemlenen kaotik çeker.
3. KAOTIK TABANLI HABERLEŞME SISTEMI VE

BENZETIM SONUÇLARI
Kaotik sinyallerin taşıyıcı işaret olarak kullanıldığı dar bantlı
haberleşme sistemlerinde, Pecora-Carroll’un 1990 yılında Şekil 5. Kaotik haberleşme sisteminin BER-SNR performansı.
kaotik sistemlerin senkronizasyonu ile ilgili çalışmasıyla or-
taya konmuştur [14]. Haberleşme sistemlerinde bilgi sinya- 5. SONUÇ
linin iletilebilmesi için sürekli senkronizasyonunun sağlan-
masıyla birlikte maskeleme yapılarak haberleşme sistemleri Bu çalışmada kaotik tabanlı haberleşme sistemlerinin kesir
tasarlanmıştır. Ancak kaotik senkronizasyondaki zorluklar dereceli uygulaması sunulmuştur. Sprott_B kaos sisteminin
anlık senkronize gerektirmeyen sayısal tabanlı kaotik sis- kaos şartının sağlandığı transfer fonksiyonları elde edilmiş,
temleri ön plana çıkarmıştır [15,16]. Sayısal devre tabanlı MATLAB Simulink yazılımı kullanılarak simülasyonu ger-
çekleştirilmiştir. Buna göre kesir dereceli kaotik sinyal kul-
.
lanıldığında BER/SNR performansının tam dereceli kaos [18] Abdullah H. N., Valenzuela A. A., 2011. Performance evaluation of
sinyali ile gerçekleştirilen kaotik sinyale göre daha iyi per- FM-COOK chaotic communication system. Journal of Signal and
formans sağlamıştır. Bir sonraki çalışmada farklı kaotik sin- Information Processing, 2(03):175.
yallerde ve kesir derecesinin birden büyük değerleri için de [19] Kolumbán G., Vizvári B., Schwarz W., Abel A., 1996. Differential cha-
benzer nümerik, simülasyon ve deneysel çalışmalar yapıl- os shift keying: a robust coding for chaos communication, Proc.
NDES, 87-92.
ması düşünülmektedir.
[20] Galias Z., Maggio G. M., 2001. Quadrature chaos-shift keying: theo-
REFERANSLAR ry and performance analysis. IEEE Transactions on Circuits and Sys-
tems I: Fundamental Theory and Applications, 48(12):1510-1519.
[1] Holmes P., 1990. Poincare, celestial mechanics, dynamical-system
theory and chaos [J]. Physics Reports, 193(13):137-163. [21] Tse C., Lau F., 2003. Chaos-based digital communication systems.
Operating Principles, Analysis Methods and Performance Evaluati-
[2] Ott E., Grebogi C., Yorke J. A., 1990. Controlling chaos. Physical re- on (Springer Verlag, Berlin, 2004).
view letters, 64(11):1196.
[3] Yang T., 2004. A survey of chaotic secure communication systems.
International journal of computational cognition, 2(2):81-130.
[4] Wolf A., Swift J. B., Swinney H. L., Vastano J. A., 1985. Determining
Lyapunov exponents from a time series. Physica D: Nonlinear Phe-
nomena, 16(3):285-317.
[5] Wang, X., Kingni, S. T., Volos, C., Pham, V. T., Vo Hoang, D., Jafari,
S., 2019. A fractional system with five terms: analysis, circuit, cha-
os control and synchronization. International Journal of Electroni-
cs, 106(1), 109-120.
[6] Peitgen, H. O., Jürgens, H., Saupe, D. 2006. Chaos and Fractals: New
Frontiers of Science. Springer Science & Business Media.
[7] Ivo Petráš, Dagmar Bednárová, “Fractional - order chaotic systems”,
Emerging Technologies & Factory Automation 2009. ETFA 2009.
IEEE Conference on, pp. 1-8, 2009.
[8] Oustaloup, A., Levron, F., Mathieu, B. and Nanot, F.M., 2000. Frequ-
ency-Band Complex Noninteger Differentiator: Characterization
and Synthesis, IEEE Trans CAS-I, 47,25-39.
[9] I Petráš, Fractional-order nonlinear systems: Modeling, analysis and
simulation (Springer, 2011).
[10] Caponetto, R., Dongola, G., Maione, G., Pisano, A.: Integrated te-
chnology fractional order proportional-integralderivative design. J.
Vib. Control 20(7), 1066–1075 (2014).
[11] Charef, A., Sun, H. H., Tsao, Y. Y. and Onaral, B., 1992. Fractal Sys-
tem as Represented by Singularity Function, IEEE Trans. Automatic
Control, 37(9), 1465-1470.
[12] Podlubny, I.: Fractional Differential Equations: An Introduction to
Fractional Derivatives, Fractional Differential Equations, to Methods
of Their Solution and Some of Their Applications, vol. 198. Elsevier,
Amsterdam (1998).
[13] Sprott J. C., 1994. Some simple chaotic flows. Physical review E,
50(2):R647.
[14] Carroll T. L., Pecora L. M., 1991. Synchronizing chaotic circuits. IEEE
Transactions on circuits and systems, 38(4):453-456.
[15] Riaz A., Ali M., 2008. Chaotic Communications, their applications
and advantages over traditional methods of communication. Com-
munication Systems, Networks and Digital Signal Processing, 2008.
CNSDSP 2008. 6th International Symposium on, IEEE, 21-24.
[16] Halle, K. S., Wu, C. W., Itoh, M., Chua, L. O. 1993. Spread spectrum
communication through modulation of chaos. International Jour-
nal of Bifurcation and Chaos, 3(02), 469-477.
[17] Dedieu H., Kennedy M. P., Hasler M., 1993. Chaos shift keying: Mo-
dulation and demodulation of a chaotic carrier using self-synchro-
nizing Chua’s circuits. IEEE Transactions on Circuits and Systems II:
Analog and Digital Signal Processing, 40(10):634-642.

Conference Paper
Oral Presentation
Kaos Kaymalı Anahtarlama Haberleşme Sisteminin Ayrık Zaman

Kaos Üreteci ile Performans Analizi
Kenan Altun1,*, Enis Günay2
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas Teknik Bilimler MYO, Elektronik ve Otomasyon Bölümü, Sivas, Türkiye; kaltun@cumhuriyet.edu.tr
1,*
2
Erciyes Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü, Kayseri, Türkiye; egunay@erciyes.edu.tr
Özet
Bu çalışmada, Yayılı Spektrum haberleşme örneklerinin ilki olan Chaos Shift Keying (CSK) haberleşme
sistemi ayrık zaman kaos üreteç kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Yapılan çalışma ile sürekli zaman kaos üreteç
örneklerinden Sprott_A ve ayrık zaman kaos üreteç örneklerinden Henon map kullanılarak, üreteçlerin
haberleşme performansına etkisi incelenmiştir. Neticede farklı yapılara sahip kaotik üreteçler kullanılarak
gerçekleştirilen CSK haberleşme sisteminin BER/SNR performansı Matlab/Simulink benzetim programı ile
gerçekleştirilmiş, performans sonuçları elde edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kaos Kaymalı Anahtarlama, Henon map, Bit hata oranı, Kaotik haberleşme.
Performance Analysis of CSK Communication System with Discrete Time Chaos

Generator
Abstract
In this study, the Chaos Shift Keying (CSK) communication system, which is the first of the Spread Spectrum
communication samples, is realized by using the discrete time chaos generator. The effect of the continuous time
chaos generator Sprott_A and the discrete time chaos generator Henon map on the communication performance
of the generators were investigated. As a result, BER / SNR performance of the CSK communication system
using chaotic generators with different constructions was realized with Matlab / Simulink simulation program
and performance results were obtained.
Keywords: Chaos Shift Keying, Henon map, Bit error rate, Chaotic Communication.
1. GİRİŞ haberleşme sistemlerinde olduğu gibi taşıyıcı işaret olarak

Kaotik davranış sergileyen elektronik devreler ve bu devre- kullanılması ve alıcı devrelerde bilgi sinyalinin yeniden elde
lerdeki kaos olayının anlaşılmasında büyük bir rol oynayan edilmesi oldukça zordur [1]. Bu zor duruma ortam gürültü-
kaotik osilatör devreleri değişik kriterlere göre sınıflandırıla- sü de eklendiğinde haberleşme sistemi karmaşık bir hal al-
bilir. Literatürde özellikle sürekli zaman kaotik işaret üreten maktadır. Böylelikle haberleşme sistemlerindeki güvenilirlik
doğrusal olmayan osilatör devreleri ve ayrık zaman kaotik artmakla birlikte sistemin gerçekleştirilmesini de zorlaştırır.
osilatör devreleri olarak sınıflandırılmaktadır. Bu nedenle anlık senkronizasyon gerektirmeyen kaotik ta-
banlı haberleşme sistemleri tercih edilmelidir.
Bilinen haberleşme sistemleri ile kaos tabanlı sayısal haber-
leşme sistemleri arasındaki en önemli fark, kaos işaretleri- Güvenilir kaotik haberleşme sistemlerinin avantajlarının
nin periyodik olmayan ve tahmin edilemeyen yapılarının kullanılabilmesi ve anlık senkronizasyon gerektirmeyen sa-
haberleşme sistemlerindeki güvenilirliği artırmasıdır. Kaos yısal tabanlı haberleşme sistemleri geliştirilmiştir. Sayısal
tabanlı haberleşme sistemlerinde geleneksel haberleşme sis- tabanlı haberleşme sistemleri ilk olarak 1998 yılında Kolum-
temlerinde kullanılan taşıyıcı işaret yerine kaos işaretlerinin ban tarafından ortaya konmuştur [2]. Sayısal tabanlı bu ha-
kullanılması temel fark olarak ön plana çıkmaktadır. An- berleşme sistemlerini en önemli yanı verici-alıcı devreleri-
cak tahmin edilmesi çok zor olan bu işaretlerin geleneksel nin senkronize olmadan bilgi sinyalinin elde edilebilmesidir.
Email: kaltun@cumhuriyet.edu.tr
.
Sayısal tabanlı kaotik haberleşme sistemleri, chaos shift ke- yapısından dolayı Sprott_A ile benzerliği CSK haberleşme
ying (CSK) [2], chaotic on off keying (COOK) [3], differan- sisteminde taşıyıcı sinyal olarak kullanılmıştır.
tial chaos shift keying (DCSK) [4,5], quadrature chaos shift
keying (QCSK) [6] bu tekniklerden bazılarını göstermekte-
dir. CSK bu haberleşme sistemleri arasında ilk olarak uygu-
lanan bir haberleşme sistemidir.
Bu çalışmada sürekli zaman kaos üreteci Sprott_A ve ayrık
zaman kaos üreteci Henon map kaos işaret üretecin kullanıl-
dığı bir CSK haberleşme uygulaması sunulmaktadır. Yapılan
çalışmada farklı yapılardaki kaos üreteçleri kullanılarak CSK
haberleşme sisteminin BER/SNR performans karşılaştırma
yapılması amaçlanmıştır.
2. UYGULAMADA KULLANILAN KAOS ÜRETEÇLERİ

CSK haberleşme sistemlerinde farklı kaotik üreteçler kulla-
nılarak BER/SNR performans karşılaştırılması gerçekleştiril-
miştir. Bu amaçla çalışmada kullanılan Sprott_A ve Henon
map kaotik üreteçlerini sırayla inceleyelim.
2.1 Sprott A Kaos Üreteci

Kaotik sinyal üreteci kullanılarak gerçekleştirilen ve bir-
çok uygulama alanı bulunmakla beraber özellikle güveni-
lir haberleşme sistemlerinin tasarımında kaotik üreteçler
en temel yapıdır. Dolayısıyla kaotik üreteçlerin elde edilme
yöntemleri haberleşme sistemlerinde performans açısından
farklılıklar ortaya koymaktadır. Özellikle orthogonal yapısı
itibariyle çalışmada kullanılan Sprott_A kaos üreteci bu ba-
kımdan ayrıca dikkat çekmektedir. Diğer taraftan üretecin
basit yapısı, zengin kaotik davranışıyla da önemlidir. Sprot-
t_A kaos üretecine ait üç boyutlu doğrusal olmayan denk-
lemleri denklem(1) ile gösterilmektedir [7].
(a)
(1)
(1) nolu denklemlerde x,y,z durum değişkenlerini (state

controls), ifade etmektedir. Sistemin hassas başlangıç şartla-
rı ile bilgisayar benzetimleri denklem (1)’de ortaya konulan
sistemin kaotik çekerleri Şekil.1 ile verilmektedir.
Denklem (1) ile ortaya konulan Sprott A sistemi ile kaotik
sinyaller elde edilmiş ve güvenli haberleşme sistemleri için
(b)
uygulama çalışmaları yapılmıştır [8]. Şekil 1: Sprott A kaos üretecinin Matlab/Simulink ortamında gerçekleşti-
rilmesi sonucu elde edilmiş: (a) x1(t), x2(t), x3(t) dinamikleri, (b) x-y düzlemin-
2.2 Henon Map Kaos Sinyal Üreteci de gözlemlenen kaotik çeker.
Henon haritası kaotik davranış sergileyen en basit iki boyut-
lu haritalardan biridir. Düşük boyutu ve kaotik dinamiği ne-
deniyle yoğun olarak çalışılmıştır. Henon haritası aşağıdaki
denklemlerle verilmiştir [9].
(2)
Bu, iki aşamalı bir yineleme ilişkisi olarak da yazılabilen

doğrusal olmayan iki boyutlu bir haritadır. Ayrıca ortogonal
Şekil-2: Henon Map kaotik çeker: a=1.2 ve b=0.4
Kaos Kaymalı Anahtarlama Haberleşme Sisteminin Ayrık Zaman Kaos Üreteci ile Performans Analizi
haberleşme yöntemi için denklem(7) ile hesaplanan bit hata

(3) oranları Şekil 4’te Gaussian bir dağılım ile gösterilmektedir
3. KAOS KAYMALI ANAHTARLAMALI HABERLEŞME [10].
SİSTEMİ
(7)
CSK sayısal haberleşme sistemleri ilk olarak 1998 yılında
Kolumban tarafından önerilen ve sürekli senkronizasyon ge-
Denklem (7) ile verilen ifadede tümleşik hata erfc ile, gürül-
rektirmeyen bir model olarak ortaya çıkmıştır. İletilen binary
tü dağılımı No/2, modülatör çıkışı bit enerjisi ise Eb ile ifade
bilgi sinyaline göre farklı bit enerji seviyesine sahip iki farklı
edilmektedir [10].
kaotik üretecin anahtarlamasıyla verici devre oluşmaktadır.
Şekil 3’te gösterildiği gibi devrede kullanılan kaotik üreteç
farklı iki sistem olabileceği gibi aynı kaotik üretecin farklı
parametre ve başlangıç değerleriyle elde edilmesiyle de ger-
çekleştirilebilir [2].
Kaos Sinyal C1(t)

Üreteci 1
S(t)
C2(t) T
Kaos Sinyal
Üreteci 2
Binary
Bilgi Sinyali Si(±1)
(a)
Şekil 4: CSK haberleşme sisteminin farklı kaotik üreteç yapıları için BER/
r(t)=s(t)+n(t) Karar SNR performansı.
Korelatör Devresi Elde edilen
sinyal
5. SONUÇ
T Eşik
Bit duration Gerilimi Bu çalışma yayılı spektrum haberleşme sistemlerinin ilki
(b) olan sayısal kaotik haberleşme sistemi CSK modelinin ay-
Şekil 3: a) CSK verici blok şema, b) CSK alıcı şema [2]. rık ve sürekli kaotik üreteçler kullanılarak BER/SNR perfor-
CSK haberleşme sistemlerinde iletilmek istenen bilgi sinyali mans karşılaştırması yapılmıştır. Çalışma neticesinde ayrık
‘+1’ ise c1(t) kaotik sinyali, bilgi sinyali ‘-1’ ise c2(t) kaotik sin- yapı Henon map kaos üretecinin Sprott_A kaotik üretecine
yali iletim kanalına aktarılır. göre daha iyi BER/SNR performansı sağladığı ortaya kon-
muştur. Ancak yapılan çalışmada kaos üreteçlerinin haber-
leşme sistemlerine olan etkisinin beklendiği gibi çok fazla
(4) olmadığı görülmektedir. Bu nedenle farklı kaos üreteçleri
Denklem (4) ile verilen verici devre çıkışındaki sinyale iletim kullanmak yerine kullanılan kaos üretecinin ürettiği kaos
ortamında gürültü eklenerek alıcı devre girişine ulaşır. işaretinin ortogonal yapısı ile ilgili olduğu düşünülmektedir.
(5) REFERANSLAR
Alıcı devre girişindeki denklem (5) ile verilen sCSK(t) sinyali [1] Pecora, L. M., Carroll, T. L., “Synchronization in Chaotic Systems”,
alıcı girişinde korelasyonu yapılarak integratöre tabi tutulur. Physical Review Letters, Vol. 64, pp. 821-824,Feb.,1990.
[2] M. P. Kennedy, and G. Kolumban, “Digital communications using
(6) chaos,” Signal Processing, Vol 80, pp. 1307-1320, July 1998.
[3] Abdullah H, Valenzuela A., “Performance Evaluation of FM-COOK
İntegratör çıkışındaki sinyal gecikme zamanı periyodunda Chaotic Communication system”, Journal of Signal and Information
eşik dedektörüne tabi tutularak elde dilen sinyal sıfırdan bü- Processing (JSIP), 2(3):175-177, 2011.
yükse +1 aksi takdirde dedektör çıkışı sıfır olmaktadır. [4] Kolumbàn G, Vizvari G and Schwarz W., “Differential chaos shift
keying: a robust coding for chaos communication”, Proceedings of
4. BENZETİM SONUÇLARI International Workshop on Nonlinear Dynamics of Electronic Sys-
tems, 1(1):92-97, 1996.
CSK haberleşme sisteminin farklı kaotik üreteçler kulla-
nılarak bilgisayar benzetimi gerçekleştirilmiştir. Bilgisayar [5] Majeed M. “Implementation of Differential Chaos Shift Keying
benzetimi esnasında farklı AWGN gürültü oranlarıyla elde Communication System Using Matlab-Simulink”. Journal of Ame-
rican Science, 10(10):240-244, 2014.
edilen BER-SNR grafiği Şekil 4’te verilmektedir.
[6] Galias Z, and Maggio M. “Quadrature chaos-shift keying: theory
BER/SNR grafiği incelendiğinde CSK haberleşme siste- and performance analysis”, IEEE Transactions on Circuit and Sys-
minde kullanılan ayrık zamanlı kaotik üreteçlerin gürültü tems I, 48(12):1510-1518, 2001.
performanslar daha başarılı gözükmektedir. Burada her iki
[7] Sprott, J. Clint. “Some simple chaotic flows.” Physical review E 50.2
.
(1994): R647.
[8] Günay E. “A New Autonomous Chaos Generator from State Cont-
rolled Cellular Neural Networks”, Int. J. Bifurcation & Chaos, Vol.22,
No.3, 2012.
[9] M. Hénon, “A two-dimensional mapping with a strange attractor”.
Communications in Mathematical Physics. 50 (1): 69–77, 1976.
[10] M. Sushchik, L. S. Tsimring, and A. R. Volkovskii, “Performance analy-
sis of correlation-based communication schemes utilizing chaos”,
IEEE Trans. Circuits and Systems, vol. 47, pp. 1684–1691, 2000.

Conference Paper
Oral Presentation
Çukurova Bölgesi Hematolojik Referans Aralığı

Gizem Gül Koç1*, Şule Menziletoğlu2, Birol Güvenç1
1
Çukurova Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği AD
2
Balcalı Hastanesi Kan Merkezi
Özet
Laboratuvar sonuçlarının doğru yorumlanması tamamen topluma özel belirlenmiş olan referans aralıklarına
bağlıdır. Ancak, Türkiye’de Türk toplumuna özel referans aralıklar belirlenmemiştir ve batı toplumunun referans
aralıkları kullanılmaktadır. Bu çalışmada, Çukurova Bölgesi hematolojik referans değerlerinin oluşturulmasını
amaçlamıştır.
Çalışmaya Çukurova Üniversitesi Kan Merkezine 01.01.2015-25.06.2020 tarihleri arasında kan bağışı için
başvuran ve yaşları 18-65 arasında değişen 5202’si kadın 112557’si erkek toplam toplam 117.759 donör alınmıştır.
Onsekiz yaştan başlamak üzere 65 yaş dahil her yaş grubuna ait hemoglobin (Hb), hematokrit (Hct), beyaz küre
(WBC) ve trombosit (PLT) değerleri retrospektif olarak incelenmiştir. İstatistiksel analizler SPSS (IBM SPSS
Statistics 24) adlı paket program kullanılarak yapılmıştır.
Kadın ve erkeklerin sırasıyla ortalama Hb, Hct, WBC ve Plt değerleri 13,60±0,80; 41,30±2,32; 7,40±1,59;
267,51±55,09 - 15,48±1,01; 46,13±2,80; 7,26±1,60; 241,89±48,11 bulunmuştur. Hastalar ≤25, 26-35, 36-45 ve
>45yaş üstü olmak üzere dört gruba ayrılmıştır. Bütün yaş frekansları için cinsiyetlere göre Hct ve Hb değerleri
açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiş olup (p<0,05). kadınların her yaş frekansında Hct/
Hb değerleri, erkeklere göre anlamlı düzeyde daha düşük bulunmuştur. Kadınlarda 26-35, 36-45 ve >45 yaş
grubunda olanların Hct/Hb değerleri, ≤25 yaş grubuna göre daha yüksektir. Ayrıca >45 yaş grubunda Hct/Hb
değerleri, 26-35 ve 36-45 yaş grubundan daha yüksektir. Oysa erkeklerde ≤25 yaş grubunun Hct/Hb değerleri
diğer gruplardan daha yüksek olup yaş artıkça bu değerlerin düştüğü görülmüştür. Kadın ve erkeklerin yaş
sınıflarına göre WBC değerleri açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiş (p=0,000) olup
kadınlarda 36-45 yaş grubunda olanların WBC değerleri, ≤25 yaş grubunda olanların diğer gruplardan, 26-35
yaş grubunda olanların ise 36-45 ve >45 grubundan daha düşük olduğu belirlenmiştir. Buna karşılık 36-45 yaş
grubunun WBC değerleri, >45 grubundan yüksektir.
Kadınların yaş sınıflarına göre PLT değerleri açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık yoktur (p>0,05).
Erkeklerin yaş sınıflarına göre PLT değerleri açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir
(p=0,000). Yaş artıkça PLT değerlerinin arttığı görülmüştür.
Bütün bu veriler, hemoglobin, hemotokrit, beyaz küre ve erkekler için trombosit referans aralıklarının yaşa göre
düzeltilerek laboratuvar sonuçlarına yansıtılması gerektiğini göstermektedir.
Email: koc.filiz@gmail.com

Conference Paper
Oral Presentation
Mekanik ve Termal Özellikler Üzerine NBR Kauçuk

Kompozisyonlarının Etkisi
Büşra Aktaş*, Hazal Kılıçarslan, Kubilay Erdoğan, Onur Er
SUPTEK Yağ Keçeleri San. ve Tic. A.Ş., İstanbul / Türkiye
Özet
Döner mil keçeleri, sızdırmazlık açısından kritik bir öneme sahip olup çalıştıkları süre boyunca kendilerinden
sızdırmazlık özelliğini koruması beklenmektedir. Doğru bir döner mil keçesinin kullanılması, sistemin yüksek
verimde çalışması için gereklidir. Uygun döner mil keçesinin seçilmesi için çalışma ortam koşulları ile döner mil
keçesi malzemesinin fiziksel ve kimyasal özellikleri bilinmelidir. Çalışma kapsamında incelenecek keçe malzemesi
NBR (akrilonitril bütadien)’dir. Bu malzeme akrilonitril-bütadien kauçuk, bütadien ve akrilonitril’in kopolimeridir
NBR kauçuk düşük kalıcı deformasyonu, iyi yağ ve aşınma direnci davranışı göstermesi, işlenebilirliğinin kolay
olması nedeniyle sızdırmazlık endüstrisinde kullanılmaktadır. Hazırlanan iki farklı formülasyon ile yapılan
çalışmada ortam sıcaklığı, malzeme tipi ve vulkanizasyon prosesi sabit tutulan parametrelerdir. Bu iki farklı
formülün farklı sıcaklıklarda kalıcı deformasyon testleri yapılmıştır. Testler sonucunda en iyi kalıcı deformasyon
özelliğini sağlayan iki farklı keçe belirlenerek prototip olarak üretilmiştir. Sızdırmazlık performansını etkileyen
en önemli etkenlerden birisi de radyal yüktür. Dönel dudaklı sızdırmazlık elemanlarında radyal yük, yay ve mil ile
keçe dudağı arasındaki basınçtan (N/m) kaynaklanmaktadır. Yapılan bu çalışmada döner mil keçelerinin radyal
yükü oluşturan faktörlerden biri olan sıkılığın dönel dudaklı sızdırmazlık elemanlarının sürtünmeye olan etkileri
araştırılmıştır. Çalışmada ayrıca döner mil keçelerinin performans testinde deneysel olarak analizi yapılmıştır.
Böylece, bu deney düzeneği ile farklı özelliklere sahip numunelerin performansları değerlendirilerek birbirleriyle
karşılaştırma imkânı sağlanmıştır. Sonuç olarak, bu çalışmada elde edilen verilerin çalışma koşullarına göre en
uygun keçenin seçilmesinde kullanılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Radyal yük, NBR (akrilonitril bütadien), döner mil keçesi, performans testi, sızdırmazlık
elemanı, kalıcı deformasyon, mekanik özellikler, termal özellikler
Email: busra.aktas@suptex.com
.
1.GİRİŞ VE KURAMSAL ÇERÇEVE elastomer formülasyonların farklı sıcaklık seviyelerinde

Makine elemanlarının temel amaçlarından birisi sistem içe- deformasyon testleri yapılarak bu testler sonucunda en
risindeki kayıpların en aza indirilmesi, verimin maksimuma iyi deformasyon özelliğini veren formüller belirlenmiştir.
ulaştırılmasıdır. Sistem içerisindeki kayıplar genellikle sür- Belirlenen formüller ile döner mil keçeleri prototip olarak
tünmeden kaynaklanan sızıntılardan meydana gelmektedir. üretilmiştir. Üretilen keçelere D1 ve D2 adı verilmiştir. Ke-
Bu nedenle sızıntıyı azaltacak çalışmalar yapılması gerek- çelerin farklı titreşim seviyelerinde performans testleri ya-
mektedir. Bu sistemler tribolojiye dayanmaktadır. Tribolojik pılmıştır. Bu testlerin sonrasında aşınma karakterizasyonu
sistemlerde sürtünmenin yanı sıra yağlayıcılar da ön plan- için döner mil keçelerinin dudak geometrisi ve çapsal yük
dadır. Sistem içinde bulunan yağlayıcıları muhafaza edip ölçümleri yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre titreşim
sızdırmayı önleyen en önemli eleman sızdırmazlık eleman- seviyesindeki artışla birlikte döner mil keçelerinin aşınma
larıdır. Sızdırmazlık elemanları, statik sızdırmazlık eleman- durumu arasında ilişki kurulmaya çalışılarak yüksek titreşim
ları ve dinamik sızdırmazlık elemanları olarak iki ana gruba seviyelerinde daha iyi sızdırmazlık özelliği veren döner mil
ayrılırlar. Statik sızdırmazlık elemanları hareketsiz eleman- keçesi formülasyonunun tespit edilmesi amaçlanmıştır.
lar arasındaki sızdırmazlığı önlerken, dinamik sızdırmazlık
3.KAPSAM
elemanları hareketli cisimler arasında sızdırmayı önlemek
için kullanılır. Döner mil keçeleri dinamik sızdırmazlık gru- Bu çalışmada şekil 1’de 3 boyutlu olarak görülen keçe mo-
bunda yer almaktadır. Sızdırmazlık performansını ve öm- deli ve Şekil 2 de görülen 40x56x7 ölçülerinde bir döner mil
rünü etkileyen faktörler basınç, sıcaklık, elastikiyet, yüzey keçesinin ömür testine tabi tutulmasıyla deneysel ve teorik
pürüzlülüğü, aşınma dayanımıdır. Sızdırmazlık elemanları- olarak elde edilmesini kapsamaktadır.
nın en önemli kısmı ise mil ile temas eden malzeme yani
elastomerik kısımdır. Kullanılan polimerlerin performansı-
nın ve özelliklerinin bilinmesi, çalışma şartlarında sıcaklık ve
aşınma gibi etkenlerin hesaba katılmasına ve doğru bir çalış-
maya imkan tanımaktadır. Sızdırmazlık elemanlarının bazı
durumlarda sızdırmayı önleyememesi, çalışma esnasında
sıcaklık artışı olduğunda elastomer malzemenin sertlik de-
ğerini düşürmesiyle birlikte radyal yükün azalması ve kaçak-
ların oluşması gibi dezavantajları vardır. Ayrıca mil ekseni ile
yuva ekseni arasındaki farklılık milin yuvaya göre kaçıklığını
gösterir. Bu durum radyal sızdırmazlık elemanın dudağının
düzgün aşınmamasına ve ömrünün kısalmasına sebep olur. Şekil 1. Döner mil keçesi ve bileşenleri
Karşılaşılan bu problemler için literatürde mevcut bir yak-
laşıma sahip olup olmadığı araştırılmıştır. JM Degrange vd.
yaptıkları bir çalışmada NBR yi karbonla birleştirip kimya-
sal formüllerini değiştirip farklı TGA ya sahip iki numune
elde edilmiştir. Elde edilen bu numuneler ömür testine tabi
tutulmuştur. Bu deneyde dönme hızı ve sıcaklık sabit tutul-
muştur. TGA yüksek olan malzemenin aşınma direncinin de
yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Y Kerküklü vd. yapmış ol-
duğu bir çalışmada sızdırmazlık elemanlarının performan-
sına yüzey pürüzlülüğünün etkisini incelemiştir. Farklı mal-
zemeleri belirli düzeylerde çalıştırtarak yüzey pürüzlülüğü
ile yağ kaçakları arasındaki ilişkiyi gözlemlemiştir. Deneyler
sonucunda farklı yönlerde pürüzlendirilen miller ile çalış-
tırılan farklı keçelerin sürtünme performansının arttığını
gözlemlemişlerdir. S. Orhan, döner mil keçelerinde oluşan
dengesizlik, eksen kaçıklığı gibi arızaların genel özellikleri
ve bu arızaların sebep oldukları titreşimleri ele almıştır. Bu
Şekil 2. 40x56x7 ölçülerinde üretilen döner mil keçesi
çalışmada deformasyon testinden geçen iki NBR numunesi
denenmiştir. Yaylı ve yaysız olarak çapsal yükleri ölçülmüş-
4.BULGULAR
tür. Yapılan deneylerde dinamik eksen kaçıklığı kullanılarak
keçenin çalışması süresince sürtünme katsayısı ölçülmüş, Çalışmada öncelikle NBR malzemeden üretilmiş keçelerin
mil yüzeyi ve keçe performansının etkisi araştırılmıştır. çapsal yükleri, çapsal yük ölçüm cihazında ölçülmüştür (Şe-
kil 3). Bu ölçüm önce yayı takılı daha sonra yayı çıkartılarak
2.AMAÇ VE YÖNTEM ölçülmüştür.
Çalışma kapsamında geliştirilen Nitrilbutadien (NBR)
Mekanik ve Termal Özellikler Üzerine NBR Kauçuk Kompozisyonlarının Etkisi
olduğu gözlenmiştir. Fakat bu aşınmalar sızıntıyı etkileme-

miştir.
Şekil 3. Çapsal yük ölçüm cihazı
Çapsal yükleri ölçümleri yapılan numuneler sonrasında

ömür (performans) testine (Şekil 4) tabi tutulmuştur. Ömür
testinde 0,2 eksen kaçıklığı verilerek test 1000 devirle başla-
yıp 5 dakika da bir 500 devir arttırılarak hangi devirde sızdır-
dığı deneysel olarak incelenmiştir.
Şekil 6. Keçenin projeksiyon cihazındaki görüntüsü
Tablo 1. Keçenin ömür testinde 1000-3000 devir/dk arasında yağın kaçırdı
/ kaçırmadı gösterimi
DEVİR D-1 D-2 5.SONUÇ
1000 Kaçırmadı Kaçırmadı Çalışmada geliştirilen NBR formüllerinden testler sonucunda
1500 Kaçırmadı Kaçırmadı seçilen her iki formül ile keçe basılmıştır. Hazırlanan bu
2000 Kaçırdı Kaçırmadı keçelerin yaylı ve yaysız olarak çapsal yükleri ölçülmüştür.
2500 Kaçırdı Kaçırdı
Daha sonra hazırlanan her iki keçede ömür testine tabi
3000 Kaçırdı Kaçırdı
tutulmuştur. Bu testte mile eksen kaçılığı verilmiştir. Deney
Geliştirilen NBR formüllerinden ölçülen ömür testi ile 2000 1000 devirle başlayarak 5 dakika da bir 500 devir arttırarak
devir de kaçıran D1 ve 2500 devirde kaçıran D2 için 5000 ilerlemiştir. Ömür testi boyunca artan devir ile her iki ke-
km de sızdırmanın olup olmayacağı gözlemlenmiştir. Elde çenin sızdırmazlık kontrolü sağlanmıştır. Geliştirilen NBR
edilen sonuçlar kaçırmanın olmadığı yönündedir. formüllerinden D1 kodlu formül 2000 devirde sızdırmaya
başlarken, D2 kodlu formülün 2500 devirde sızdırmaya baş-
ladığı gözlenmiştir. Elde edilen bu veriler D2 formülün aşın-
ma dayanımının D1 kodlu formülün aşınma dayanımından
daha iyi olması ile uyumludur. Elde edilen bu veriler ile 2000
ve 2500 devirde ortalama 5000 km de D1 kodlu formül 11
gün, D2 kodlu formülün 13 gün testi gerçekleşmiştir. Her iki
keçeninde 11 ve 13 gün sonunda sızdırmadığı gözlenmiştir.
Keçelerin ömür testi sonucunda alınan projeksiyon görün-
tülerinde belirli bölgelerde aşınmaların olduğu gözlenmiştir.
Bu görüntüler incelendiğinde yapılan deneysel ve teorik öl-
çümleri sonucunda D2 kodlu formülün D1 kodlu formüle
göre aşınma dayanımının daha iyi olduğu gözlenmiştir.
6.KAYNAKÇA
[1] https://web.itu.edu.tr/temizv/Sunular/Sizdirmazlik.pdf
[2] V. Temiz and Y. Kerküklü, “Dönel Sızdırmazlık Elemanlarının Perfor-
mansına Yüzey Pürüzlülüğünün Etkileri,” 2007.
[3] S. Orhan, “Dönen Makinelerde Oluşan Arızalar ve Titreşim İlişkisi”,
Teknoloji, Yıl 6, Sayı 3-4, 41-48, 2003.
Şekil 4. Ömür (Performans) Testi Cihazı
[4] Degrange, et all, 2005. Influence of viscoelasticity on the tribologi-
Kaçırmanın olmadığı bu numuneler aşınması projeksiyon calbehaviour of carbon black filled nitrile rubber (NBR) for lip seal
application, Wear, 259,684-692.
cihazında incelenmiştir. Belirli bölgelerde ufak aşınmaların
.
[5] Akgül, H., 1986. Sızdırmazlık Elemanları, TMMOB yayın no:120, Bur-
sa.
[6] Gawlinski M., “Friction and wear of elastomer seals”, Archives of civil
and mechanical engineering, 2007, 4: 57-67.
[7] Guo Y., Wang J., Li K., Ding X., “Tribological properties and morp-
hology of bimodal elastomeric nitrile butadiene rubber Networks”,
Mater Design, 2013, 52: 861–869.
[8] Hadinata P. C., Stephens L. S., 2007. Soft Elastohydrodynamic Analy-
sis of Radial Lip Seals with Deterministic Microasperities on the
Shaft Journal of Tribology, 129, 851-859.

Conference Paper
Oral Presentation
Multi-Project Scheduling with Workforce Constraints

Tuğba Badur1, Şeyda Topaloğlu Yıldız2
1
The Graduate School of Natural and Applied Sciences, Department of Industrial Engineering, Dokuz Eylül University, Turkey; tugba.badur@ogr.deu.edu.tr
2
Department of Industrial Engineering, Dokuz Eylül University, Turkey; seyda.topaloglu@deu.edu.tr
Abstract
The resource-constrained multi-project scheduling problem (RCMPSP) considers more than one project and
their task executions, precedence relations, availability of shared resources with limited total working capacity.
The RCMPSP belongs to the class of hard optimization problems. The intensive research and development
activities of companies require more than one project to be started and carried out simultaneously with a pool
of employees having different skills, which also resembles the RCMPSP with employees as shared resources. In
this problem, employees with different skills assign to the project tasks according to their capability and limited
capacity.
In this paper, we have developed discrete-time mixed-integer programming, continuous-time event-based
mixed integer programming (MIP) and constraint programming (CP) models for the considered problem. We
have formulated four different objectives, which are respectively minimizing total tardiness, minimizing project
development cost, minimizing the amount of over-utilized workforce capacity and maximizing project quality
score. The proposed models consist of simplified time constraints and extensions with resource consumption
and production constraints.
Finally, we have also made a comparative study of proposed models based on their performances and solution
time with a series of tests on various types of instances as well as on a real-world RCMPSP problem. Results
show that the CP model reduced computational time relative to the MIP models considering the reduction in
the number of variables and constraints.
Keywords: Project scheduling, workforce constraints, constraint programming, mixed integer programming
REFERENCES
[1] Kone O., Artigues C., Lopez P. and Mongeau M., (2011) “Event-Ba-
sed MILP Models for Resource-Constrained Project Scheduling
Problems”, Computers and Operations Research, vol. 38, pp. 3-13
[2] Zapata J.C., Hodge B.M. and Reklaitis G.V., (2008) “The Multi-Mode
Resource-Constrained Multi-Project Scheduling Problem: Alterna-
tive Formulations”, AIChE Journal, vol. 54, pp. 2101-2119
[3] Kyriakidis T.S., Kopanos G.M. and Georgiadis M.C., (2012) “MILP
Formulations for Single- and Multi-Mode Resource-Constrained
Project Scheduling Problems”, Computer and Chemical Enginee-
ring, vol. 39, pp. 369-385
Email: tugba.badur@ogr.deu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
VIVID: A New Virtual Assistant for People with Visual Impairments

Ömer Ayana1, Fatih Abut2*
1
Adana Alparslan Türkeş Science and Technology University, Faculty of Engineering, Computer Engineering, Adana, TR; omerayana01@gmail.com
2
Çukurova University, Faculty of Engineering, Computer Engineering, Adana, TR; fabut@cu.edu.tr
Abstract
Virtual assistant technology has made a rapid entry into our lives due to the evolving age. Nowadays, rapidly
developing virtual assistant technology is emerging in different sectors, such as the Internet of Things (IoT),
virtual customer service, and map directions. A virtual assistant is a program that provides various services
to users with voice commands. These programs are designed to perform predefined tasks and communicate
with voice commands without loading extra work to the user. When we consider this working principle, these
programs are integrated into the natural environment of visually impaired people, and the tasks they want to do
are performed with virtual assistants. This study proposes a new Virtual assIstant for Visually ImpaireD (VIVID)
people to stay in touch with their social lives. Unlike other virtual assistant solutions available in the literature,
VIVID always listens to users’ service requests to perform multiple jobs at the same time. Our main objective
is to create a platform for Windows and Android systems, where visually impaired people can read and reply
to their e-mails and SMSs, listen to music, radio channels, and current news, as well as call contacts by phone.
Keywords: Virtual assistant, voice command, visually impaired people, social life.
1. INTRODUCTION where visually impaired people can read and reply to their
e-mails and SMSs, listen to music, radio channels, and cur-
Disability is defined as a limitation or inability to perform
rent news, as well as call contacts by phone, to stay informed
an activity due to body functions. Visually impaired peop-
of their lives. The proposed virtual assistant, referred to as
le, whose number is 253 million in the world [1], have lost
VIVID, was developed for Windows and Android platforms.
their eyesight from birth or permanently after an accident.
The Windows part of the application is developed by using
When we think that most of the information people expe-
the C# and Python languages, and the mobile part of the
rience and learn in life is thanks to their ability to see, we can
application is implemented by using the Java programming
imagine how difficult life has become for people with visual
language on Android Studio.
impairments.
The rest of the paper is organized as follows. Section 2 out-
Undoubtedly, the problems faced by visually impaired pe-
lines the related works. Section 3 presents the materials and
ople in social life are manifold. One of the most important
development environments. Section 4 introduces the details
difficulties is to stay away from social life and not to establish
of the design and implementation of the proposed VIVID
healthy communication with the digital environment. This
application. Finally, Section 5 concludes the paper along
situation causes them not to feel like part of society. Many
with future research directions.
virtual assistants have begun to be implemented with the
developing technology to minimize these difficulties and to 2. RELATED WORKS
keep the visually impaired people more in society [2, 3].
Bose et al. [5] proposed a virtual assistant for facilitating the
Virtual assistant technology provides an effective user ex- life of visually impaired people with voice commands, and it
perience where users can interact with voice commands. was presented to be used as a desktop application. Google
A virtual assistant enables users to express their needs and Speech Recognition API was preferred for voice detection.
expectations in words of their choice with its intelligent di- The perceived voice commands are processed by a center,
alogue interface. A virtual assistant, which understands the and the service is operated according to the given keyword.
commands of the users correctly, transmits various infor- These services include (a) receiving and sending e-mails, (b)
mation and services requested in a short time [4]. accessing daily news, (c) reporting weather forecasts, and
The purpose of this paper is to create a new virtual assistant (d) maintaining a personal diary.
Email: fabut@cu.edu.tr
Sharma et al. [6] aimed to develop an assistant that guides a Windows and Android systems). Increased number of
person with visual impairment. The assistant is designed to jobs per unit time leads to the performance increase,
help the person recognize people, add new faces, detect sur- thanks to the fact that jobs run simultaneously and on
rounding objects, and these services were carried out using different platforms.
deep learning algorithms. The primary components of the • VIVID provides automatic matching of devices on
system that works on mobile devices are the camera that the same network with the communication service.
continuously feeds the images for the inputs, the core sys- Furthermore, VIVID also supports the automatic
tem that processes this input information, and the headp- download and installation of required software
hones that serve as the output device to provide this output components and libraries that the system needs (i.e.,
to the user. user-independent installation).
To meet the needs of the visually impaired community, Sa- • Users have two different language options (i.e., Turkish
urav et al. [7] aimed to develop a device with a smart algo- and English).
rithm to extract information from the environment. Parti-
cularly, an embedded system was provided for the visually 3. SOFTWARE MATERIALS AND DEVELOPMENT
impaired people, which provides a safer and easier use of ENVIRONMENTS
electronic devices in the environment they are in (e.g., tur-
Today, there are many programming languages for develo-
ning on and off the television or lamp). In addition to device
ping desktop applications on the Windows platform, and
control, it offers a solution for indoor navigation for the vi-
each language has many different features. In this study,
sually impaired people. This system creates a virtual assis-
some of the services running on Windows were written in
tant that interacts with cloud-based systems. In this way, the
C# programming language. Visual Studio stands out with
system, which analyses captured images from the cameras
the clear interface it provides and the libraries available for
placed on the doors, can decide whether the door can be
the C# programming language. Therefore, Visual Studio was
opened or not.
chosen to write the project in C# programming language.
Leah and Alexandra [8] developed an application that enab-
Furthermore, some of the services running on Windows
les people with visual impairments to quickly access web
were written in Python scripting language. IDLE Python
content and listen to the website contents from the out-
stands out with the clear interface it provides and the libra-
put devices. This desktop application called VERSE can be
ries available for Python. Therefore, IDLE Python was cho-
paired with a smartphone or an application running on a
sen to write some parts of the application in Python scrip-
smartwatch, and thanks to these devices, the input can be
ting language.
given quickly by voice commands. Furthermore, screen-re-
ader-inspired capabilities are presented to allow people to Services running on the mobile platform were written on
navigate between words, sentences, paragraphs, or sections the Android Studio IDE using the Java programming lan-
on the screen, providing an adequate listening opportunity. guage. Nowadays, the Android Studio IDE for mobile prog-
ramming is a popular IDE with many languages (e.g., Java,
Given the currently active voice assistants, many virtual as-
C++, and Kotlin) and library support.
sistants work on only one platform and can only perform
one task at a time. The biggest reason for this is that virtual Three libraries including the Selenium, Tkinter, and IMAP
assistants work with voice commands. Two different com- have been used during the VIVID development. Selenium
mands are required for two jobs to be run simultaneously. It is a library that runs in Python and was used to extract data
is difficult for virtual assistants to keep track of which job is from websites. Tkinter is a library that also runs in Python
given for commands, and this causes cross-application com- and was used to draw a window. The IMAP library runs in
mand clutter. the C# programming language to manage the e-mails (i.e., to
read, send, or delete e-mails).
To improve this existing situation (i.e., at the same time
controlling the music, reading or replying to a message, and The VIVID application is realized on two different platfor-
calling a contact), this study was started. The major diffe- ms (i.e., on Windows and Android systems) and is desig-
rences between the current study and studies from related ned to provide seven services including (1) user listener, (2)
literature can be summarized as follows: listening to music on YouTube, (3) e-mail management, (4)
making a phone call, (5) SMS management, (6) listening to
• Users can listen to and reply to messages on their
radio, and (7) listening to current news. The service, which
Android phones, as well as call their contacts stored
listens to the user’s voice commands and runs the appropri-
in the phonebook.
ate service (1), was written in the C# programming langua-
• VIVID can open, change, pause, and resume music on ge. Services that retrieve data from the website or commu-
YouTube and the most listened radio channels with nicate with mobile applications (i.e., 2, 3, 4, 5, 6, and 7) were
voice commands on the Windows system. written in the Python scripting language. Services running
• VIVID works on two different platforms (i.e., on on the mobile application (i.e., 2 and 4) were written in Java
.
Figure 1: UML class diagram of the Windows and Python modules.
programming language. module running on Android devices.

Windows module is the main module running on Windows
4. VIVID: DESIGN CONSIDERATIONS AND SERVICES
PCs. The user’s voice commands are listened and analyzed
VIVID is divided into basically 3 modules to increase the by the CListener service. Once the command is analyzed,
performance and perform multiple jobs at the same time. the desired service is run. This module also includes an
These are the Windows, Python, and mobile modules. In e-mail control service, which pulls the e-mail of the person
this section, the design and implementation aspects of VI- registered in the program and is directed to the CEmails ser-
VID are presented, and the services provided by VIVID are vice in the Python module for reading to the user.
described.
Python module works on Windows. The main task of
4.1 Design and Implementation this module is to take the resources from the websites
Figure 1 illustrates the UML class diagram of the Windows instantly and present them to the user service. A total
and Python modules running on Windows PCs. Similarly, of 6 services are running in this module. These are:
Figure 2 demonstrates the UML class diagram of the mobile • CNetwork_Manager: Enables the communication of
Figure 2: UML class diagram of the mobile module
virtual assistants installed on the computer and mobile network, when the virtual assistant running on the
devices. mobile device is working for the first time.
• CPlay_Radio: Opens radio channels to the user and • CRead_Sms: Reads new messages from the phone
allows the desired channel to be listened to. where the virtual assistant is installed.
• CEmails: Reads the received e-mails, and the user is • CSend_Sms: Provides the reply to the desired
asked for an answer for the message to be answered, message.
and the answer is sent.
• CPhones: Pulls the contacts in the phone where the
• CPlay_Youtube: Lets the user listen to the music he/ virtual assistant is installed and calls the contact.
she wants.
• CMessage_Sender: Service that receives the
• CRead_News: Provides functions to read the current information of the SMS to be answered and the
news to the user in detail. response from the user, then transmits this information
to the CSend_Sms service.
• CSender: A service that receives the answer from
the user and transmits the response to the recipient’s The first running main module is the Windows module. It
e-mail when asked to answer any of the listened can directly communicate with the Python and mobile mo-
e-mails. dules. When a request is sent to a mobile device via Win-
dows PC, the Windows module runs the Python module,
The mobile module was written for Android devices
which establishes the communication with the virtual assis-
using the Java programming language. There are 6 es-
tant working on the mobile device.
sential services in this module. These are:
• CTcp_Listener: Listens for commands from the 4.2 Service Descriptions
virtual assistant running on Windows PC. VIVID provides seven services including (1) user listener,
(2) listening to music on YouTube, (3) e-mail management,
• CUdp_Listener: The service that seeks and
(4) making a phone call, (5) SMS management, (6) listening
communicates with another device installed on the
to radio, and (7) listening to current news.
.
4.2.1 User Listener Service user’s command is detected by the service, the Google Text
To Speech API is run to provide feedback to the user, and
The “user listener” service runs on Windows and was writ-
the user is notified with this API.
ten in C#. VIVID starts with this service and then listens to
the voice commands from the user with the Speech Recog- 4.2.4 Making a Phone Call and SMS Management Ser-
nition Engine API1. There are 6 keywords the user can com- vices
municate with VIVID via voice commands. These keywords
The “make a phone call” and “SMS management” services
include (a) listen to music, (b) read e-mail, (c) read SMS, (d)
work on Windows and Android platforms. Services opened
make a call, (e) open radio, and (f ) listen to the news. When
on the Windows were written in Python scripting langua-
the desired service starts, the user listener service is deac-
ge, and services on the mobile platform were written in Java
tivated. Once the running service completes its works, the
programming language.
user listener service starts again and continues to listen for
further user commands. Services written on the mobile platform work as a ba-
ckground service on the mobile device and listen to inco-
4.2.2 Listening to Music on YouTube Service
ming connection requests or other requests (i.e., read SMS,
The “listening to music on YouTube” service runs on Win- reply to SMS, call someone). The service running on the
dows and was written with Python scripting language. When Windows platform sends a connection request to the mo-
the service runs for the first time, the YouTube website is bile device the first time it runs. This connection request
opened by using the Selenium API2. Selenium performs this occurs in the following ways:
task using the chrome driver3. Then, with the Speech Recog-
• If no device has been connected before: All devices
nition API in Python, the music name is received from the
connected to the same network are broadcasted using
user, and the desired music is opened by searching YouTube.
the UDP protocol, and a connection request is sent. A
The service continues to listen to the user commands after device on this network responds to the request, and the
the music starts playing. There are 4 keywords available to connection is made. The information of the connected
the user. These keywords include (a) pause, (b) resume, (c) device is saved in a text file for later reconnection.
open new song (i.e., if a song is playing, it is stopped and the
• If previously connected to a device: Device information
user is prompted for a music name to open the new song),
is received from the text file, and the connection
and (d) exit (i.e., the service is shut down, and the main ser-
request is sent using the TCP protocol, and the
vice starts. As soon as the user’s command is detected by
connection is established.
the service, the Python Google Text To Speech API4 is run
to provide feedback to the user, and the user is notified with When the user makes a “read SMS” request, it goes to the
this API. connected mobile device. The service running behind the
mobile device receives this request and withdraws the SMS
4.2.3 E-Mail Management Service
from the mobile device and sends it back through the TCP
The “e-mail management” service runs on Windows and protocol. These SMSs are then read to the user with the
was written using the Python scripting language. When the Google Text to Speech API. During a reading, the user is
user wants to listen or reply to e-mails, the user listener ser- prompted to reply to the SMS. If the answer is “yes”, the user
vice uses the Mail API5 to retrieve the e-mails from the user’s response is listened to with the Python Speech Recognition
e-mail address and write them to a text file. Then, the user API7, and the response is sent to the mobile device with a
listener service is terminated, and the SMS management “reply SMS” request. This response is received by the mobile
service is started to read the e-mails. device and transmitted to the sending phone number using
the SMS API8.
Mails are retrieved from the previously created text file and
then read through the Google Text to Speech API. During Similarly, when the user invokes a “make a call” request,
a reading, the user is asked if he or she would like to reply the service gets the name of the person he/she wants to call
to the e-mail with the Speech Recognition API. If yes, the by using the Python Speech Recognition API. This name is
user’s response is listened. After that, the received message then sent to the mobile device with a “make a call” request
is sent to the sender address via SMTP API6. As soon as the using the TCP protocol. When the mobile service receives
1
Microsoft (2020). Speech Recognition Engine: https://docs.microsoft.com/trtr/ this request, it retrieves all contact information from the
dotnet/api/system.-speech.recognition.speech-recognitionengine?view=net-
framework-4.8 [accessed 05.06.2020].
phone. The name of the person to be called and the con-
2
Selenium (2020). Selenium WebDriver: https://selenium.dev/ [accessed tact information obtained from this phone are compared
05.06.2020]. using the Fuzzy algorithm [9]. According to this algorithm,
3
ChromeDriver (2020). Chrome WebDriver: https://chromedriver.chromium.org/
[accessed 05.06.2020]. the person with the highest similarity rate is taken, and the
4
Pypi (2020). gTTS(Google Text-to-Speech): https://pypi.org/project/gTTS/ calling is performed.
[accessed 05.06.2020].
5
Limilabs (2011). Mail API: https://www.limilabs.com/mail/download/ [accessed 7
Pypi (2017). Speech Recognition API: https://pypi.org/project/SpeechRecogni-
05.06.2020]. tion/ [accessed 05.06.2020].
6
Python (2020). SMTP Client: https://docs.python.org/3/library/smtplib.html 8
Developers Android (2020). SMS Manager: https://developer.android.com/
[accessed 05.06.2020]. reference/android/telephony/SmsManager [accessed 05.06.2020].
4.2.5 Listening to Radio Service VIVID is designed to follow the developing technology.
Thus, as future work, it is planned to provide additional
This service runs on the Windows platform and was writ-
services for controlling popular social media accounts (e.g.,
ten using the Python scripting language. When the service
Twitter, Instagram, and WhatsApp). With these services,
starts for the first time, the Selenium API opens the radio
visually impaired people will be able to be notified of their
website. Selenium performs this using the chrome driver.
notifications, read the messages they receive, and get infor-
Then, the addresses of all radio channels are taken using the
mation about existing stories. Furthermore, to appeal to all
Selenium API. From these channels, the first radio channel
kinds of users, the further development of VIVID on iOS
is selected and played back to the user. At the moment of
and MacOS is also in the future plans.
listening, the user commands are still listened to using the
Speech Recognition API. Commands that the user can use
REFERENCES
include change/next and close/exit.
[1] Ackland, P., Resnikoff, S., Bourne, R., (2017) “World blindness and vi-
4.2.6 Listening to Current News Service sual impairment: despite many successes, the problem is growing”,
Community Eye Health, vol. 30, no. 100, pp. 71–73.
This service runs on the Windows platform and was writ-
ten using the Python scripting language. When the service [2] Ramirez, M., Sotaquira, M., De La Cruz, A., Maria, E., Avellaneda, G.,
starts for the first time, the types of news that the user wants Ochoa, A., “An Automatic Speech Recognition System for Helping
Visually Impaired Children to Learn Braille”. In Proc. of 21. Symposi-
to listen to are read using the Google Text to Speech API.
um on Signal Processing, Images and Artificial Vision, Bucaramanga,
Types of news that the user can select are: Colombia, 2016, pp. 1-4.
• Current news: Includes current economic, political, [3] Mishra, A., Makula, P., Kumar, A., Karan, K., Mittal, V. K., “A Voi-
life events, or foreign press news. When this news type ce-Controlled Personal Assistant Robot”. In Proc. of International
is selected, the preconfigured website http://www.ntv. Conference on Industrial Instrumentation and Control (ICIC), Pune,
India, 2015, pp. 523-528.
com.tr opens.
[4] Tembhurne, N.M., Vaidya, S.V., Shiekh, A., Dravyakar, S., (2019) “Vo-
• Sports news: Includes current sports news. When ice Assistant for Visually Impaired People”, International Research
this news type is selected, the preconfigured website Journal of Engineering and Technology (IRJET), vol. 6, no. 9, pp.
http://www.fanatik.com.tr opens. 1694-1695.
• Currency news: Includes the current exchange news. [5] Bose, P., Malpthak, A., Bansal, U., Harsola, A., “Digital Assistant For
When this type of news is selected, the preconfigured The Blind”. In Proc. of International Conference for Convergence in
Technology, Pune, India, 2017, pp. 1250-1253.
website http://www.doviz.com.tr opens.
[6] Sharma, V., Singh, V.M., Thanneeru, S., Kharat, A., (2020) “Virtual
The user selects one of these options, and the selection is Assistant for Visually Impaired”, International Journal of Scientific
listened to using the Speech Recognition API. Then the Se- Research in Engineering and Management, vol. 4, no. 5, pp. 1-4.
lenium API opens the news website according to the selec- [7] Saurav, S., Roy, A., Thakur, R., Mahale, S., (2018) “Smart Personal As-
tion. Selenium performs this using the chrome driver. News sistant for Visually Impaired People”, International Journal of Inno-
headlines from the opened news website are taken using the vative Research in Technology, vol. 4, no. 12, pp. 490-496.
Selenium API. These headlines are read to the user using [8] Vtyurina, A., Fourney, A., Morris, M.R., Findlater, L., White, R.W.,
the Google Text To Speech API. At the time of reading, the “VERSE: Bridging Screen Readers and Voice Assistants for Enhanced
user is asked whether he wants to listen to the content of Eyes-Free Web Search”. In Proc. of 21st International ACM SIGAC-
the news. If the service receives a “yes” response, the page CESS Conference on Computers and Accessibility, Pittsburgh, USA,
with the news content opens. From the opened news page, 2019, pp. 414-426.
news details are taken using the Selenium API and read to [9] Kalyanathaya, K.P., Akila, D., Suseendren, G., (2019) “A Fuzzy Ap-
the user using the Google Text To Speech API. At the end of proach to Approximate String Matching for Text Retrieval in NLP”,
the news, the user is asked if he/she wants to listen to other Journal of Computational Information Systems, vol. 15, no. 3, pp.
26-32.
news types.
5. CONCLUSION AND FUTURE WORK

In this study, a new virtual assistant named VIVID was pro-
posed in which people with visual impairments will be more
aware of their social environment. VIVID, designed to work
on Windows and Android platforms, enables to control the
social life of visually impaired people more easily with voice
commands. Services such as listening to music, radio chan-
nels, and news, as well as answering to messages or calling
contacts on their phones, have been made available for the
visually impaired people. VIVID has become more attrac-
tive to use with its language support and easy installation.

Conference Paper
Oral Presentation
Designing a New IoT Modem with Low Power Consumption and

4G LTE Support
Semih Kuvvet1, Fatih Abut2, M. Fatih Akay3*, Sevtap Erdem4, M. Fatih Kılıç5
BIGES Güvenli Hayat Teknolojileri A.Ş., Department of R&D, Istanbul, TR; semih.kuvvet@biges.com
1
2
3
Çukurova University, Faculty of Engineering, Computer Engineering, Adana, TR; mfakay@cu.edu.tr
4
Çukurova University, Faculty of Engineering, Computer Engineering, Adana, TR; sevtaperdem10@gmail.com
5
BIGES Güvenli Hayat Teknolojileri A.Ş., Department of R&D, Istanbul, TR; fatih.kilic@biges.com
Abstract
With the development of Internet of Things (IoT) technology, the communication between machines has
become a developing phenomenon. In this study, to contribute to this development, the design of a new IoT
modem with low power consumption and 4G LTE support is proposed. Particularly, the IoT modem, designed
to be compatible with Raspberry Pi, has been produced by using the Quectel BG96 communication module.
The communication skills have been tested using laboratory and field tests. The results showed that the modem
provides LTE features with data rates of up to 375 Kbps downlink and 375 Kbps uplink, and features low power
consumption. In conclusion, the proposed IoT modem can safely be integrated into various applications, including
smart city, home, and farming applications, healthcare, and agricultural and environmental monitoring.
Keywords: IoT, modem, BG96, LTE, Raspberry Pi.
1. INTRODUCTION such as the Quectel M95, to provide the cellular network

connection. The ancient 2G cellular network is getting old
The Internet of things (IoT) is a system of interrelated const-
and insufficient. The data rates of the 3G network are eit-
rained devices that are embedded, among other things, with
her not sufficient or consuming more power. The SIM808
small-sized and low power electronics. IoT has the ability
Arduino-Raspberry-Pi-GSM/GPS/GPRS module described
to exchange data over a network without necessitating hu-
in [4] provides uplink and downlink speeds with only up to
man-to-human or human-to-computer interaction. The IoT
85.6 Kbps for GPRS and works compatible with Raspberry
opens the doors of an easier and more comfortable life at the
Pi. Furthermore, the three LTE Cat-1 communication mo-
last point of communication age with developing techno-
dules SIM7600G, SIM7600E, and SIM7600C introduced in
logy and reduces human interaction with the world of mac-
[5] offer uplink and downlink speeds with 375 Kbps and 300
hines to daily life [1].
Kbps, respectively, for Cat M1; and uplink and downlink
The heart of IoT is interconnected devices with attached speeds with 66 Kbps and 34 Kbps, respectively, for Cat NB1.
sensors and actuators that sense and control the physical Even if their data rates for LTE are close to our target value,
world. Besides, to transmit the data they collect, these de- their GSM data rate, which is 85.6 Kbps for both downlink
vices require some necessary processing and storage capa- and uplink, is slow. Consequently, new IoT modems with
bilities, provided by a micro-controller or integrated circuit lower power consumption and better next-generation com-
(IC). Because of this reason, embedded systems or develo- munication features are being needed instead.
ping platforms are used to control IoT ecosystems. So, an
This paper aims to design a new low power and high data
IoT system includes three major parts, namely peripheral
rate IoT modem with 4G LTE support. The Raspberry Pi, a
devices, a controlling unit, and a modem used to connect
small computer system to manage peripheral devices, sen-
the IoT system to the Internet [2, 3].
sors, and actuators, has been chosen as the controlling unit.
With the development of IoT technology, various modems The proposed IoT modem design has the merit of working
have been developed to transmit data collected from pe- energized by the battery for a long time, and high data rates
ripherals via the Internet. They mostly use a 2G or 3G cel- allow the usage area to expand.
lular network and contain low power communication IC,
The rest of the paper is organized as follows. Section 2 int-
Designing a New IoT Modem with Low Power Consumption and 4G LTE Support
Figure 1: Star structure of the power supply and LDO.

SRDN: shut down pin; VIN: voltage in; GND: ground; VOUT: voltage out; ADJ: voltage reference for adjustable output; GND_TAB: ground.
Figure 2: The schematic of indicator LEDs

roduces the general modem design. Section 3 presents the type module which can be embedded into applications th-
hardware design of the modem by describing the power rough its Land Grid Array pads. The significant interfaces
supply, indicator LEDs, and interfaces. Section 4 gives some include a (U)SIM interface, a USB interface, two ADC in-
details of the physical design and assembling of the modem. terfaces, two antenna interfaces, and three UART interfaces.
Finally, the paper is concluded along with future works in
Section 5. 3. HARDWARE DESIGN
In this section, some details of hardware design, including
2. MODEM DESIGN
power supply, indicator LEDS, and interfaces are described.
The IoT modem is designed to provide reliable and opti-
mized connectivity for IoT products. The design combines 3.1 Power Supply
high reliability and low latency, and works compatible with The power supply of the BG96 ranges from 3.3V to 4.3V. As
Raspberry Pi Zero, 3, and 4. BG96, which is a low power the modem is designed to work compatible with Raspberry
wide-area network module produced by Quectel, has been Pi, the general supply source is selected as 5V. For this re-
preferred for designing the modem. BG96 is a series of LTE ason, the 5V main power is adjusted the range of the 3.3V
Cat M1/Cat NB1/EGPRS modules offering a maximum BG96 via a Low Dropout Regulator (LDO). The star structu-
data rate of 375 Kbps downlink and 375 Kbps uplink. Tab- re of the power supply, illustrated in Figure 1, is used to get
le 1 describes the detailed communication features of the a stable power.
BG96 communication module. Class-33 is a multislot class
3.2 Indicator LEDs
for GPRS/EGPRS that determines the speed of data transfer
availability for download and upload direction. The indicators are used to show the operational status of the
modem. The modem has four indicator LEDs, as outlined in
Table 1 Communication features of the BG96 communication module
Table 2. The hardware of the netlight and status indicator is
GSM Features LTE Features
designed according to the reference circuit schematic from
GPRS EDGE LTE Cat M1 LTE Cat NB1
the module’s reference book [6]. Power and enable LEDs
Class-33 Class-33 1.4 MHz RF 200 KHz RF ban-
bandwidth dwidth have been added to the design for convenience purposes.
DL: 107 Kbps DL: 296 Kbps DL: 375 Kbps DL: 32 Kbps
Table 2 Overview of indicator LEDs
UL: 95.6 Kbps UL: 236.8 Kbps UL: 375 Kbps UL: 70 Kbps
LED Type Description
GPRS: General Packet Radio Service; EDGE: Enhanced Data rates for GSM Evolution;
LTE: Long-Term Evolution; Cat M1: Category M1; Cat NB1: Category narrow band 1; Power LED Indicates whether the power is on or off
DL: Downlink; UL: Uplink. Enable LED Indicates whether the module is enabled or not
Network status LED (netlight) Indicates the module’s network activity status
BG96 is an ultra-low power surface mount device (SMD) Status LED Indicates the module’s operational status
.
Figure 3: The schematic of ADC

AN0: First analog signal in; AN1: Second analog signal in; AN2: Third analog signal in; R_SCL: Serial clock port between Raspberry Pi and ADC; R_SDA: Serial data port
between Raspberry Pi and ADC.
Figure 4: The circuit of (U)SIM interface with a 6-Pin (U)SIM card connector
SIMRST: Reset signal of (U)SIM card; SIMVCC: Power supply for (U)SIM card; SIMCLK: Clock signal of (U)SIM card; SIMDATA: Data signal of (U)SIM card; SIMGND: Specified
ground for (U)SIM card.
Figure 5: The schematic of the main antenna and GNSS antenna
ANT_MAIN: Main antenna interface; GNSS_ANT: GNSS antenna interface

The schematics of the indicator circuits for netlight, status, utilized.
enable, and power LEDs are shown in Figure 2.
Although the module provides two analog-to-digital con-
3.3 Interfaces verters (ADCs) that can be used to read the analog voltage
value, they were not used in this study. Instead of these two
BG96 contains one USB interface used for AT command
interfaces, ADS1015 providing 3 analog inputs (BG96 inc-
communication, data transmission, and software debug-
ludes 2 inputs) was preferred for designing the modem. It
ging. It has 2.0 specifications supporting high-speed (i.e.,
separates the analog input and the main IC so that the main
480 Mbps) and full-speed (i.e., 12 Mbps) modes.
IC is protected from incoming current above the limits. The
BG96 contains three universal asynchronous receiver-trans- schematic of the ADC is shown in Figure 3.
mitter (UART) interfaces, referred to as UART1, UART2,
The universal subscriber identification module (U)SIM is a
and UART3. UART1 is used to receive and transmit data
smart card for mobile communication. It enables the conne-
between the module and Raspberry Pi. UART interface and
ction between the card and integrated circuit blocks. To en-
Raspberry Pi are working at 1.8V and 3.3V power domains,
hance the reliability and availability of the (U)SIM card, the
respectively. Because of this difference, an 8-bit bi-directi-
criteria of the Quectel reference book were followed. The
onal level shifter is used to equalize the power domains. In
designed (U)sim interface with a 6-Pin micro (U)Sim card
the current design, UART2 and UART3 interfaces are not
connector is shown in Figure 4.
Designing a New IoT Modem with Low Power Consumption and 4G LTE Support
Finally, the modem includes two antenna interfaces, namely and connections of the module, Raspberry Pi, and the level
the main antenna interface and the Global Navigation Satel- shifter are shown in Figure 6.
lite System (GNSS) antenna interface. They are offered by
the module, and the ports of the antenna have a 50Ω impe- 4. PHYSICAL DESIGN
dance. The module includes a fully integrated GNSS soluti- The circuit designs and drawings of the modem were pro-
on that supports the Gen8C-Lite of Qualcomm. By default, duced considering the reference book of the Quectel, RF
the GNSS engine is switched off. However, it can be switc- design rules, and general circuit design rules via proper
hed on by using AT command. The schematic design of the CAD programs. The physical design was produced with 6
main and GNSS antenna is shown in Figure 5. layers and SMD type components. The hardware design and
3.4 Compatibility between IoT modem and Raspberry Pi drawing of the whole modem are shown in Figure 7.
Raspberry Pi undertakes the management of peripheral In the physical design of the circuit, the signal lines are made
units and collects data from these units in IoT systems. The symmetrically, and the lines carrying power are expanded in
modem, on the other hand, provides Internet connectivity. proportion to the amount of power they carry. In addition,
To ensure the cooperation of the two devices, the propo- the capacitors which caused noise because of electromagne-
sed modem is designed with pin-to-pin compatibility for tic fields around are located away from the RF signal lines,
Raspberry Pi. antenna interfaces, and BG96.
Raspberry Pi and the module have 3.3V and 1.8V digital Upon assembling the modem, experimental tests have been
input/output power domains, respectively. Because of this performed in the laboratory environment. The modem has
power domain difference, an 8-bit bidirectional level shifter also been used and tested within the scope of a social sup-
has been used to provide the compatibility. The schematics port project called “Elderly Care Support System” [7] led by
Figure 6: The schematic of the module, Raspberry Pi, and the level shifter
ANT_MAIN: Main antenna interface; GNSS_ANT: GNSS antenna interface; PWRKEY_D: Turn on/off the module; RESETN_D: Reset the module; USB_BOOT: Force the module
to enter into emergency download mode; USB_VBUS: USB detection; USB_DP: USB differential data bus (+); USB_DM: USB differential data bus (-); GNSS_RXD: UART3
receive data 1.8V power domain; GNSS_TXD: UART3 transmit data 1.8V power domain; AT_COMM_RXD: UART1 receive data 1.8V power domain; AT_COMM_TXD: UART1
transmit data 1.8V power domain; DBG_RXD: UART2 receive data 1.8V power domain; DBG_TXD: UART2 transmit data 1.8V power domain; RI_D: Ring indicator 1.8V power
domain; AP_READY_D: Application processor sleep state detection 3.3V power domain; GNSS_RX: UART3 receive data 3.3V power domain; GNSS_TX: UART3 Transmit data
1.8V power domain; AT_COMM_RX: UART1 receive data 3.3V power domain; AT_COMM_TX: UART1 transmit data 3.3V power domain; DBG_RX: UART2 receive data 3.3V
power domain; DBG_TX: UART2 transmit data 3.3V power domain; RI: Ring indicator 3.3V power domain; AP_READY: Application processor sleep state detection 3.3V power
domain.
Figure 7: The hardware design and circuit drawing
.
the Kahramanmaraş Municipality,Turkey. Extensive field

and end-user tests were carried out, and low energy con-
sumption and high data rates were observed as expected.

IoT networks are growing rapidly and gradually appear at
every point of our life. They provide high data rates, low
power consumption, and compatibility with developing bo-
ards or small size computers. In this study, a new IoT mo-
dem, designed to be compatible with Raspberry Pi, has been
produced by using the Quectel BG96 communication mo-
dule. The proposed modem is characterized by low power
consumption and support of LTE features. The communica-
tion skills have been tested using both laboratory and field
tests. The results showed that the modem offers up to 375
Kbps downlink and 375 Kbps uplink data rates, and can be
safely used in a wide range of applications. Smart cities, ho-
mes, farming, and healthcare, as well as agricultural and en-
vironmental monitoring are among the most popular usage
areas.
The subsequent development of the IoT modem can include
the integration of various sensors using the existing inter-
faces. Furthermore, as BG96 already contains an ARM A7
Processor, 3 MB Flash, and 3 MB RAM, this module itself
can be used to develop and run embedded applications. By
doing so, more efficient and less power consumption IoT
modems can be implemented without any external mana-
gement units, such as the Raspberry Pi. Finally, in the next
version, an encryption unit can be incorporated into the
modem design to increase data security.
REFERENCES
[1] Al-Fuqaha, A., Guizani, M., Mohammadi, M., Aledhari, M., Ayyash,
M. (2015) “Internet of things: A survey on enabling technologies,
protocols, and applications”, IEEE Communications Surveys & Tu-
torials, vol. 17, no. 4, pp. 2347-2376.
[2] Atzori, L., Iera, A., Morabito, G., (2010) “The Internet of things: A
survey”, Computer Networks, vol. 54, no. 15, pp 2787-2805.
[3] Whitmore, A., Agarwal, A., Da Xu, L. (2015) “The Internet of things
- A survey of topics and trends”, Information Systems Frontiers, vol.
17, no. 2, pp. 261-274.
[4] SIMcom Wireless Solutions. “SIM808 Hardware Design V.1.03” [On-
line]. Available: https://simcom.ee/documents/SIM808/SIM808_
Hardware%20Design_V1.03.pdf. [Accessed: 20.08.2020]
[5] SIMcom Wireless Solutions. “SIM7000X product detailed.” from
SIMcom Web. [Online]. Available: https://www.simcom.com/pro-
duct/SIM7000X.html. [Accessed: 20.08.2020]
[6] Quectel. “Qectel BG96 LTE Cat M1 & Cat NB1 & EGPRS LPWA Mo-
dule Specification V1.8” [Online]. Available: https://www.quectel.
com/UploadFile/Product/Quectel_BG96_LPWA-_Specification_
V1.8.pdf. [Accessed: 24.08.2020]
[7] Kahramanmaraş Municipality of Turkey. “Elderly Care Sup-
port System Project” [Online]. Available: https://kahraman-
maras.bel.tr/yasli-vatandaslarimiza-yonelik-hizmetlerimiz.
[Accessed: 24.08.2020]

Conference Paper
Oral Presentation
İçten Yanmalı Motorlarda Atomizasyon Prosesi ve Damlacık

Boyutu Ölçüm Tekniklerinin İncelenmesi
Mehmet Selman Gökmen1*, Ayhan Uyaroğlu2
1
Necmettin Erbakan Üniversitesi, Seydişehir MYO, Konya, Turkey; msgokmen@erbakan.edu.tr
2
Selçuk Üniversitesi, Cihanbeyli MYO, Konya, Turkey; ayhan.uyaroglu@selcuk.edu.tr
Özet
İçten yanmalı motorlarda atomizasyon prosesi yanmanın verimi etkileyen en önemli parametrelerden birisi
olduğu için optimizasyon sayesinde yanma verimi artırılabilmektedir. Yakıt jetinin parçalanmasının net bir
şekilde kontrol edilebilmesi için matematiksel bir çözüm ile damlacık üzerindeki aerodinamik etkilerin ifade
edilebilmesi gerekmektedir. İçten yanmalı motorlar gibi yüksek hızlı sistemlerde bu durum ancak bir takım
termodinamiksel kabuller ile mümkün olmaktadır. Bunun yanı sıra yakıt jetinin parçalanmasının uygunluğunu
kontrol edebilmek içinde geliştirilmiş olan bazı teknikler vardır. Bu teknikler sayesinde atomizasyonun
uygunluğu tespit edilerek püskürtme parametrelerinin optimizasyonu sağlanmaktadır. Yakıtın hava ile en uygun
şekilde karışımını sağlayabilmek için atomizasyon konusunun detaylı bir şekilde ele alınması gerekmektedir. Bu
çalışmada içten yanmalı motorlarda atomizasyona etki eden parametreler üzerinde durularak parçacık boyutu
tayini için kullanılan güncel teknolojiler hakkında bilgi verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Atomizasyon, Püskürtme, Sprey Karakteristiği, Damlacık Oluşumu
Investigation of Atomization Process and Drop Size Measurement Techniques in

Internal Combustion Engines
Abstract
In internal combustion engines, the atomization process is one of the most important parameters affecting
the efficiency of the combustion, so the combustion efficiency can be increased by optimizing the atomization
process. In order to control the fragmentation of the fuel jet, it is necessary to express the aerodynamic effects
on the droplet with a mathematical solution. In high-speed systems such as internal combustion engines, this
is only possible with some thermodynamic assumptions. In addition, there are some techniques that have been
developed to control the suitability of fuel jet fragmentation. Thanks to these techniques, the suitability of
atomization is determined and optimization of spraying parameters is achieved. In order to ensure the optimum
mixture of fuel with air, the atomization issue should be discussed in detail. In this study, information is given
about the current technologies used for particle size determination by focusing on the parameters that affect
atomization in internal combustion engines..
Keywords: Atomization, Spraying, Spray Characteristics, Droplet Formation
1. GİRİŞ ğü bir süreçtir. Temel olarak, iç ve dış kuvvetlerin etkisiyle

Atomizasyon süreci çok karmaşıktır, yüksek türbülanslı ve yüzey geriliminin pekiştirici etkisinin bozulması olarak dü-
kıvrımlı arayüzlerin yanı sıra sıvı kütlelerin parçalanması ve şünülebilir. Bu tür bozucu kuvvetlerin yokluğunda, yüzey
birleşmesini içerir. Bununla birlikte, atomizasyon sürecini gerilimi sıvıyı bir küre formuna çekme eğilimindedir, çünkü
açıklamak için şu anda kullanılan modeller basit laminer kabu minimum yüzey enerjisine sahiptir. Sıvı viskozite, sistem
rarsızlık teorilerine dayanmaktadır [1]. Atomizasyon işlemi, geometrisindeki herhangi bir değişikliğe karşı çıkarak stabi-
esas olarak, dökme sıvının küçük damlalara dönüştürüldü- lize edici bir etki uygular. Öte yandan, sıvı yüzey üzerine etki
Email: msgokmen@erbakan.edu.tr
.
eden aerodinamik kuvvetler, dökme sıvıya harici bir distor- condition in current spray codes.
siyon kuvveti uygulayarak bozulma sürecini destekleyebilir. İçten yanmalı motorlarda kullanılan atomizasyon sistemleri
Kırılma, bozucu kuvvetin büyüklüğü, konsolide edici yüzey harici enerji kaynağı kullananlar ve yakıt enerjisi kullananlar
gerilimi kuvvetini aştığında meydana gelir. İlk parçalanma olarak iki kısımda incelenebilmektedir. Harici enerji kayna-
sürecinde üretilen büyük damlaların çoğu kararsızdır ve ğı kullanan sistemlerde, atomizasyon havası gaz kelebeğinin
daha küçük damlalar halinde daha fazla parçalanmaya uğrar. üzerinden emme manifolduna aktarılır ve hava diferansiyel
Bu nedenle, bir spreyde üretilen nihai damla boyutları aralı- basınca göre akar. Bu sistemlerde havanın akışını kontrol
ğı, yalnızca birincil atomizasyonda üretilen damla boyutları- etmek için valfler, iletim boruları, kompresyon donanımları
na değil, aynı zamanda bu damlaların ikincil atomizasyon sı- mevcuttur. Öte yandan, harici enerji kaynağı kullanmayan
rasında daha fazla parçalanma derecesine de bağlıdır [2], [3]. sistemlerde ise atomizasyon enjektör konfigürasyonu ile
Atomizasyon, bir sıvı ile çevreleyen hava arasındaki etkile- oluşturulur, bu nedenle atomizasyon oluşturmak için gerek-
şimin bir sonucu olarak meydana geldiğinde parçalanmanın li olan ek donanımlar bu sistemlerde yer almaz. Dolayısı ile
son aşamaları sırasında daha büyük damlaların bölünmesi bu sistemler daha az mekanik donanıma sahip oldukları için
olan birkaç etkileşim mekanizmasını içerir. Bu nedenle, ae- ekonomiktir [15]we will discuss the facts that 1. Sıvı jetinin
rodinamik kuvvetlerin etkisi altında sıvının parçalanabilece- parçalanması, temel olarak sıvıyı bir arada tutan yüzey geri-
ği çeşitli metotları incelemek çok önemlidir. İçten yanmalı lim kuvvetinin üzerinde bir kuvvete maruz bırakarak müm-
motorlarda atomizasyon, bir enjektör aracılığı ile püskürtü- kün olan en küçük sıvı partiküllerinin elde edilmesi süreci-
len yakıt demetinin hava ile etkileşimi sayesinde meydana dir. En genel anlamı ile atomizasyon olarak adlandırılan bu
gelmektedir. Bir enjektörden çıkan sıvı jet veya tabaka halin- süreç birincil ve ikincil atomizasyon olarak iki grup halinde
de elde edilebilir. Tabaka şeklinde püskürtme özellikle sula- incelenebilir. Birincil atomizasyon enjektör çıkışında mey-
ma, ilaçlama gibi zirai işlemlerde yaygın olarak kullanılırken dana gelir, ikincil atomizasyon ise püskürtülen sıvı (Sprey)
yüksek hız gerektiren içten yanmalı motorlarda atomizasyon damlacıklarının türbülans kuvveti neticesinde parçalanma-
jet formunda, birincil ve ikincil aşamalarla gerçekleşmekte- sı ile elde edilir [16]. Parçalanma sürecinin daha anlaşılır
dir [4]–[9]. biçimde ifade edilmesi için bir takım özelliklerin bilinmesi
gerekmektedir. Bu özellikler, sprey dağılımı, sprey penetras-
Bir sıvı jetinin parçalanması sıvının özelliklerine, sıvının
yonu, koni açısı, desenleme ve damlacık buharlaşması olarak
püskürtüldüğü ortam havasının özelliklerine ve sıvının iza-
5 grupta incelenebilir.
fi hızına bağlıdır. Bir sıvı jetinin parçalanmasında genellikle
birden çok parçalanma mekanizması bulunur. Bu mekaniz- Sprey dağılımı, püskürtülen sıvı hacminin püskürtmenin
malar genellikle enjektör iğnesi ile ilk damlacığın oluştuğu gerçekleştirildiği hacim ile oranı olarak ifade edilebilir. İyi bir
nokta arasındaki mesafe ile karakterize edilir. Bu mesafe ise sprey dağılımı sayesinde püskürtülen sıvıyı çevreleyen hava
parçalanma uzunluğu olarak isimlendirilir [10]. Jet Parçalan- ile hızlı bir karışım sağlanarak daha az miktarda sıvının en iyi
ması, içten yanmalı motorlarda yanma verimini doğrudan düzeyde atomizasyonu sağlanmaktadır.
etkilediği için konu ile ilgili çalışmalar uzun yıllardır sürdü- Sprey penetrasyonu ise ilk sıvı jetinin kinetik enerjisi ile
rülmektedir [11]–[13].Bu çalışmada jet parçalanmasına etki çevreleyen hava direncinin zamanın bir fonksiyonu olarak
eden temel parametreler ele alınarak, parçalanma sonrasın- değerlendirilmesidir. İlk jet hızı genellikle yüksektir, ancak
da oluşan damlacık boyutlarının ölçüm teknikleri hakkında atomizasyon ilerledikçe ve spreyin yüzey alanı arttıkça sıvı-
bilgi verilmiştir. nın kinetik enerjisi, çevreleyen havaya sürtünme kayıpları
tarafından kademeli olarak dağıtılır. Damlalar nihayet ki-
2. SIVI JETİNİN PARÇALANMASI
netik enerjilerini tükettiğinde havanın bir parçası şeklinde
İçten yanmalı motorlarda direk enjeksiyon sistemleri, püs- hareket etmektedir.
kürtme ve enjeksiyon parametrelerinin kontrol edilebilir
hale gelmesi ile birlikte yüksek yakıt verimliliği sağlamıştır. Koni açısı, ilk sıvı jeti ile hava etkileşimin başladığı enjek-
Bu motorlarda püskürtmenin çok iyi bir şekilde kontrol edil- tör çıkışında sprey konisinin davranışları kararsızdır. Bu ne-
mesi sayesinde yakıtların püskürtülmesi ve atomizasyonu di- denle, koni açsı enjektör çıkışının biraz altı ile sprey çarpma
rek enjeksiyon çalışmalarının odak noktası haline gelmiştir. yüzeyinin bir miktar üstüne çekilen çizgiler arasındaki sıvı
Deneysel ve hesaplamalı teknikler sayesinde püskürtmenin jetinin yaptığı açı olarak ölçülmektedir. Koni açısı, özellikle
karakterizasyonu ve modellenmesi gerçekleştirilerek motor dizel motorlardaki gibi yüksek basınç uygulamalarında yan-
tipine en uygun püskürtme ve atomizasyon modeli ile mo- ma verimi etkileyen en önemli parametrelerden birisidir.
tor veriminin artırılması hedeflenmiştir. Deneysel gözlemler Desenleme, yüksek yanma verimliliği ile daha az kirletici gaz
ve çok boyutlu matematiksel hesaplamalar sayesinde sıvının emisyonu elde etmek için yakıtın sprey hacmi içerisine eşit
süreç boyunca gösterdiği fiziksel davranış aydınlatılmış ve şekilde dağıtılması gerekmektedir. Yanma odasının şekli, ya-
motorlardaki mekanik sistemler bu davranışlar ele alınarak kıtın türü gibi bir takım parametreler göz önünde bulundu-
optimize edilmiştir [14]drop collision and coalescence, and rularak yüksek yanma verimi elde edilebilmesi için yakıtın
the effect of drops, on the gas turbulence. The calculations en uygun püskürtme modeli desenleme olarak adlandırıla-
used a new method to describe atomization (a boundary bilir.
İçten Yanmalı Motorlarda Atomizasyon Prosesi ve Damlacık Boyutu Ölçüm Tekniklerinin İncelenmesi
Damlacık buharlaşması, sıvı jetinin püskürtüldüğü ortam- enjektörün aşağı akışında birçok jet çapında kırılma meyda-
daki ısının iletim veya taşınım yolu ile damlacık üzerine ak- na gelir. Damla çapları jet çapıyla yaklaşık aynıdır.
tarılması ve bunun neticesinde sıvıda buharlaşma meydana
İkinci rüzgarın neden olduğu dağılma safhasında damlalar,
gelmesini içeren ısı ve kütle transferi işleminin bütünüdür.
jet ve ortam gazının göreceli hareketinin neden olduğu jet
Silindir içerisinde yakıtın tutuşması için ilk buharlaşma hızı
yüzeyindeki kısa dalga boylu yüzey dalgalarının dengesiz bü-
çok önemlidir.
yümesiyle üretilir. Bu dalga büyümesine yüzey gerilimi karşı
Yakıt herhangi bir enjektörden, ortam basıncının üzerinde çıkar. Kırılma, enjektör çıkışının birkaç farklı çapta aşağı akı-
bir basınç ile püskürtüldüğü zaman, yakıtın yüzey gerilim şında meydana gelir. Ortalama damla çapları jet çapından
kuvveti, ortamdaki aerodinamik kuvvete karşı gelemez dam- çok daha küçüktür.
lacıklar oluşmaya başlar. Bu damlacıkların oluşumu yüzey
Atomizasyon safhasında ise, enjektör çıkışında sıvı jeti ta-
enerjisi ile ilişkilendirilerek Rayleigh tarafından denklem
mamen parçalanmaktadır. Ortalama damla çapları jet ça-
1’deki bağıntı ile verilmiştir [17]. Burada, Es Potansiyel Yüzey
pından çok daha küçüktür. Jet hızı ile parçalanma uzunluğu
Enerjisi, d Jet çapı, bn Fourier sabiti, γ Boyutsuz dalga sayısı
arasında ise polinomal bir fonksiyon söz konusudur. Yüksek
= 2π/ λ, λ Dağılım dalga boyu ve n ise 0 dahil olmak üzere
hızlardaki püskürtmede parçalanma, enjektör çıkışına (0
pozitif katsayıyı temsil etmektedir.
noktası) en yakın olan noktada başladığı durumlarda yakıt
doğrudan atomize olur. Bu sayede konik bir sprey elde edile-
(1) rek sprey konisinin en üst noktasına enjektörün hemen çıkı-
Asimetrik parçalanmalarda n>1 ve Es her zaman pozitif ol- şında konumlanır. İçten yanmalı motorlar gibi dar alanlarda
maktadır. Bu durum ise sistemin kararlı olduğunu göster- jet konisinin enjektöre en yakın olması hem yer tasarrufu
mektedir. Simetrik parçalanmalarda farklı durumlar söz ko- hemde yüksek verim için gereklidir [14], [19]drop collision
nusu olabilmektedir. n = 0 ve γ <1 olduğu durumlarda Es’nin and coalescence, and the effect of drops, on the gas turbu-
negatif olması, parçalanma durumunda sisteminin kararsız lence. The calculations used a new method to describe ato-
olduğunu ifade etmektedir. Bu şu anlama gelmektedir, sıvı mization (a boundary condition in current spray codes.
jeti yüzey gerilim kuvvetlerinden etkilendiği için herhangi
bir eksenel simetri bozukluğunda parça boyutları kararsız 3. PARÇACIK BOYUTU VE ÖLÇÜM TEKNİKLERİ
hale gelecektir. λ>π*d ve γ <1 ise jet parçalanması en hızlı Parçacık boyutu, jet parçalanmasının en önemli parametre-
şekilde gerçekleşir fakat stabilitesini yitirmektedir. Reitz jet sidir. Atomizasyonun kalitesi ve yeterliliği ortalama parçacık
parçalanmasının çeşitli mekanizmalarını Oh-Re grafiği al- çapı ile tanımlanmaktadır. İçten yanmalı motorlarda parça-
tında, damla oluşumunun hızına göre şekil 1 de verildiği gibi cık boyutu Sauter Ortalama Çapı (SMD) olarak adlandırılan
4 bölge altında incelenmiştir [18]. ve püskürtme hacminin spreyin yüzey alanına oranı olarak
tanım anan bir ölçü ile temsil edilir ve D32 sembolü ile göste-
rilmektedir. [12]. SMD, ne kadar küçükse sıvı jetinin yüzey
alanı o kadar büyüktür. Yüzey alanının fazla olması saye-
sinde yakıtlar daha fazla buharlaşmaktadır. Ni i aralığında-
ki damlacık sayısı ve Di ise i aralığındaki ortalama damlacık
çapı olmak üzere SMD nin hesaplanması için gerekli bağıntı
denklem 2’de verilmiştir [20], [21].
(2)
Parçacık boyutu ölçüm teknikleri mekanik, elektriksel ve

optik teknikler olarak üç temel kategoride incelenebilir. Bu
teknikler aşağıda detaylandırılmıştır.
Şekil 1: Atomizasyonun Safhaları [18].

3.1 MEKANIK TEKNIKLER
Rayleigh jet parçalanması safhasında, jet yüzeyinin yüzey Bu teknikte genellikle katı bir yüzey üzerinde veya özel bir
geriliminin neden olduğu eksenel simetrik salınımlarının sıvı kabı içerisine yapılan püskürtme sayesinde parçacıklar
büyümesinden kaynaklanır. Damla çapları jet çapını aşmak- yakalanarak mikroskobik veya fotoğraf teknikleri ile incelen-
tadır. mesi yapılır. Uygulaması kolay ve ölçüm düzeneği basittir.
Yaygın olarak kullanılan varyasyonları, plaka üzerine parça-
İlk rüzgârın neden olduğu dağılma safhasında, yüzey gerili- cık toplama, hücre üzerine parçacık toplama, erimiş mum
mi etkisi şimdi jet ile ortam gazı arasındaki bağıl hız ile artı- tekniği, damlacık dondurma tekniği ve kademeli ayrıştırma
rılır, bu da jet boyunca statik bir basınç dağılımı oluşturur ve yöntemleridir. Plaka üzerine parçacık toplama yönteminde,
böylece dağılma sürecini hızlandırır. 1. rejimde olduğu gibi, plaka halindeki bir cam yüzey 3 mikron kalınlığında mag-
.
nezyum oksit tabakası ile kaplanmaktadır. Kaplanmış plaka hale gerektirmez. Bu yönü ile diğer tekniklere üstünlük sağ-
yüzeyine püskürtme yapıldıktan sonra mikroskop aracılığı lamaktadır. Yüksek çözünürlükte görüntüleme, Holografi/
ile damla izlerinin boyutları ölçülmektedir [22]–[24]. Hücre Plenoptik, X-Ray, Lazer Kırınımı v.b. pek çok teknik kulla-
üzerinde parçacık toplama yönteminde püskürtme sonra- nılarak parçacık boyutu ölçümü yapılabilmektedir. Optik
sında parçacıkların çözülmeyeceği ve hareket edemeyeceği görüntüleme teknikleri yüksek teknoloji ürünleridir ve kar-
özel bir kaplama sıvısı içerisinde askıda kalması prensibine maşık çalışma prensiplerine sahiptir. Optik teknikler ile ilgili
dayanır. Püskürtme ardından incelemeler mikroskobik ola- uzun yıllardır süren araştırmalar mevcuttur [37]–[42] .
rak yapılmaktadır [25]–[27]. Parafin mumları erime nok-
tasının üzerindeki bir sıcaklığa ulaştığı zaman yoğunluk, 4. SONUÇLAR VE ÖNERİLER
viskozite ve yüzey gerilimi özellikleri kerosen ile benzer Bu çalışmada içten yanmalı motorlarda atomizasyon prose-
özellikler göstermektedir. Eritilmiş mum yönteminde, erimiş sine etki eden parametreler ve damlacık boyutu ölçüm tek-
parafin soğuk bir ortama püskürtülür ve yapısı gereği sıcak- nikleri hakkında bilgi vermek için mevcut yöntemler ince-
lık farkından dolayı katı hale geçer. Elde edilen parçacıklar lenmiştir. Herhangi bir ölçüm yöntemin diğerlerinden üstün
sınıflandırılarak, ölçümleri yapılmaktadır [28]. Damlacık olup olmadığına karar vermek zordur, fakat optik teknikler
dondurma yöntemi, erimiş mum tekniğine benzer şekilde herhangi bir fiziksel müdahale gerektirmediği için daha ka-
enjektörden püskürtülen yakıtın dondurulması prensibine rarlıdır. Elbette ki en maliyetli sistemlerde optik sistemlerdir.
dayanır. Farklılık olarak damlacıkların kuru buz sıcaklığında Damlacık oluşumunda yer alan temel mekanizmaların daha
tutulan bir alkol banyosu içerisinde formunu muhafaza et- eksiksiz bir şekilde anlaşılmasına dayanan teorik ve pratik
mektedir [29], [30]. Kademeli ayrıştırma yöntemi ise yüksek çalışmalar günümüzde pek çok araştırmacı tarafından yürü-
hızda hareket eden büyük bir damlanın momentumundan tülmektedir. İçten yanmalı motorlarda yanma verimi, yan-
dolayı püskürtme yüzeyine dik olarak yerleştirilmiş bir en- ma odasının şekli hatta yakıtın kimyasal ve fiziksel özellikleri
gele çarpacağı, belirli hızların altında hareket eden küçük daha yanma performansı üzerinde çok etkili olduğundan
damlaların ise engelin etrafındaki hava akışını takip edeceği ideal püskürtme şartlarının tayini çok önemlidir.
ilkesine dayanmaktadır. Optik metotlar ile desteklendiği du-
rumlarda efektiftir [31]–[33]. Sıvı jetinin parçalanma süreci elbette bu çalışmada bahse-
dilenden çok daha geniş bir konudur fakat bu çalışmanın
3.2 ELEKTRIKSEL TEKNIKLER araştırmacılar için ön bilgi sağlaması hedeflenmiştir. Geli-
şen teknoloji ile sayısal yöntemlere ulaşılması artık çok daha
Elektriksel teknikler genellikle parçacıklar tarafından üreti-
kullanışlı olmaktadır. Yazılım teknolojileri sayesinde yakıtın,
len elektriksel darbelerin sinyal haline dönüştürülerek tespi-
enjektörün ve püskürtmenin modellenmesi mümkün olur-
tine ve analizine dayanan Wicks-Duckler, Yüklü Tel ve Sıcak
ken aynı zamanda yanma koşulları altındaki davranışlarda
Tel gibi yöntemler kullanılarak parçacık boyutlandırılması
gözlemlenebilmektedir.
yapılmaktadır. Wicks-Duckler yönteminde potansiyel fark
oluşturan iki elektrot arasından püskürtme yapılarak parça- 5. REFERANSLAR
cıkların elektrotlar arasındaki boşluğun anlık olarak kapatıl-
[1] N. Ashgriz, Handbook of Atomization and Sprays. New York, 2011.
ması neticesinde damlacıklar tarafından üretilen darbelerin
sayılması prensibine dayanmaktadır. Bu boşluğun genişliği [2] A. H. Lefebvre and V. G. McDonell, Atomization and sprays. 2017.
ayarlanarak damlacık boyutları ile ilişkilendirilmektedir [3] L . Le Moyne, “Trends in Atomization Theory,” Int. J. Spray Combust.
[34]. Yüklü tel yönteminde, elektrik yüklü bir tele bir damla Dyn., vol. 2, no. 1, pp. 49–83, 2010.
çarptığında, boyutuna bağlı olarak bir miktar yükü ortadan [4] M
. Jain, R. S. Prakash, G. Tomar, and R. V. Ravikrishna, “Secondary
kaldırması prensibine göre çalışır. Bu, yük transferini ölçü- breakup of a drop at moderate Weber numbers,” Proc. R. Soc. A
lebilir bir voltaj darbesine dönüştürerek damla boyutlarının Math. Phys. Eng. Sci., vol. 471, no. 2177, 2015.
elde edilmesini sağlar [35]. Sıcak tel yönteminde ise sabit [5] A
. Pirooz, “Effects of Injector Nozzle Geometry on Spray Characte-
sıcaklıkta bir sıcak tel anemometresi kullanılmaktadır. Tel ristics, an Analysis,” Indian J.Sci.Res, vol. 5, no. 1, pp. 354–361, 2014.
üzerinde herhangi bir sıvı parçacığı olmadığı zaman soğu-
[6] P . Boggavarapu and R. V. Ravikrishna, “A review on atomization and
ma olmayacağı için telin elektrik direnci yüksektir, fakat sıvı sprays of biofuels for IC engine applications,” Int. J. Spray Combust.
parçacıkları buharlaşmaya başlayacağı için telin direncini Dyn., vol. 5, no. 2, pp. 85–121, 2013.
düşürür. Parçacık boyutu arttıkça anemometre direnci ise
[7] Ł . Kapusta, J. Kowalski, and P. Jaworski, “Jet and droplet breakup mo-
düşecektir [36]. delling approaches,” J. KONES, vol. 22, no. 3, pp. 83–90, 2015.
[8] S . Hossainpour and A. R. Binesh, “Investigation of fuel spray atomi-
3.3 OPTIK TEKNIKLER
zation in a DI heavy-duty diesel engine and comparison of various
Görüntüleme teknolojilerinin gelişimi ile birlikte parçacık spray breakup models,” Fuel, vol. 88, no. 5, pp. 799–805, 2009.
boyutlarının ölçümü içinde çeşitli optik teknikler kullanıl- [9] M
. S. Raju, “Numerical investigation of various atomization models
mıştır. Her yöntemin kendine has avantajı ve dezavantajı in the modeling of a spray flame,” Collect. Tech. Pap. - 44th AIAA
olmasına rağmen optik teknikler parçacığın akış ortamında Aerosp. Sci. Meet., vol. 3, no. November 2005, pp. 2115–2136, 2006.
görüntülenmesini sağladığı için herhangi bir fiziksel müda- [10] E. Bulut, “Direkt Püskürtmeli Motorlarda Püskürtme Karakteristikle-
İçten Yanmalı Motorlarda Atomizasyon Prosesi ve Damlacık Boyutu Ölçüm Tekniklerinin İncelenmesi
rinin Nümerik İncelenmesi,” Uludağ Üniversitesi, 2016. arse aerosols,” J. Sci. Instrum, vol. 22, pp. 187–195, 1945.
[11] R. A. Castleman, “The mechanism of the atomization of liquids,” Bur. [33] K. R., “The measurement of airborne droplets by the magnesium
Stand. J. Res., vol. 6, no. 3, p. 369, 1931. oxide method,” J. Sci. Instrum1, vol. 27, pp. 128–130, 1950.
[12] J. Sauter, “Determining Size Of Drops In Fuel Mixture Of Internal [34] M. Wicks and A. E. Dukler, “In situ measurements of drop size dist-
Combustion Engines,” Natl. Advis. Comm. Aeronaut., vol. Technical, rubution in two-phase flow: A new method for electrical conduc-
p. 10, 1926. ting liquids,” Proc. ASME Heat Transf. Conf., vol. 5, p. 39, 1966.
[13] A. R. Ghahremani, M. Jafari, M. Ahari, M. H. Saidi, A. Hajinezhad, and [35] J. A. Gardiner, “Measurement of the drop size distribution in water
A. A. Mozaffari, “Spray characteristics and atomization behavior of sprays by an electrical method,” Instrum. Pr., vol. 18, p. 353, 1964.
bio-diesel (Norouzak) and diesel fuel blends,” Part. Sci. Technol., vol.
[36]
D. S. Mahler, “Hot-wire technique for droplet measurements,”
36, no. 3, pp. 270–281, 2018.
in Liquid Particle Size Measurement Techniques, ASTM STP 848,
[14] R. D. Reitz and R. Diwakar, “Structure of high-pressure fuel sprays,” American Society for Testing and Materials, 1984, pp. 153–165.
SAE Tech. Pap., vol. 96, no. 1987, pp. 492–509, 1987.
[37] E. Berrocal, E. Kristensson, M. Richter, M. Linne, and M. Alden, “App-
[15] Y. Tani, Y. Mori, K. Mochizuki, and A. Suzuki, “Fuel atomization of a lication of structured illumination for multiple scatter suppression
multiple-hole nozzle injector,” SAE Tech. Pap., 2000. in planar laser imaging of dense sprays,” Opt. Express, vol. 16, pp.
17870–17882, 2008.
[16] G. G. Nasr, A. J. Yule, and L. Bendig, Industrial Sprays and Atomizati-
on. 2002. [38] C. Tropea, “Optical particle characterization in flows,” Annu. Rev.
Fluid Mech., vol. 43, pp. 399–426, 2011.
[17] Lord Rayleigh, “On The Instability Of Jets,” Proc. London Math. Soc.,
vol. s1-10, no. 1, pp. 4–13, Nov. 1878. [39] D. G. Talley, A. T. S. Thamban, V. G. McDonell, and G. S. Samuel-
sen, “Laser sheet visualization of spray structure,” Recent Adv. Spray
[18] R. D. Reitz, “Atomization and Other Breakup Regimes of a Liquid
Combust., pp. 113–141, 1995.
Jet,” Princeton Unversity, 1978.
[40] C. T. Brown, V. G. McDonell, and D. G. Talley, “Accounting for laser
[19] R. D. Reitz, “Modeling atomization processes in high-pressure vapo-
extinction, signal attenuation, and secondary emission while per-
rizing sprays,” At. Spray Technol., vol. 3, pp. 309–337, 1988.
forming optical patter nation in a single plane,” Proceedings, ILASS
[20] S. W. Park and C. S. Lee, “Macroscopic structure and atomization Am., 2002.
characteristics of high-speed diesel spray,” Int. J. Automot. Technol.,
[41] T. D. Fansler and S. E. Parrish, “Spray measurement technology: A
vol. 4, no. 4, pp. 157–164, 2003.
review,” Meas. Sci. Technol., vol. 26, pp. 1–35, 2015.
[21] H. K. Suh, S. W. Park, and C. S. Lee, “Effect of piezo-driven injection
[42] P. Le Gal, N. Farrugia, and D. A. Greenhalgh, “Laser sheet drop sizing
system on the macroscopic and microscopic atomization charac-
of dense sprays,” Opt. Laser Technol., vol. 31, pp. 75–83, 1999.
teristics of diesel fuel spray,” Fuel, vol. 86, no. 17–18, pp. 2833–2845,
2007.
[22] R. W. Tate, “Some problems associated with the accurate represen-
tation droplet size distributions,” Proc. 2nd Int. Conf. Liq. At. Spray
Syst., pp. 341–351, 1982.
[23] H. C. Lewis, D. G. Edwards, M. J. Goglia, R. I. Rice, and L. W. Smith,
“Atomization of liquids in high velocity gas streams,” Ind. Eng.
Chem., vol. 40, pp. 67–74, 1948.
[24] I. G. Bowen and G. P. Davies, “Report ICT 28,” Shell Res. Ltd. London,
1951.
[25] F. Hausser and G. M. Strobl, “Method of catching drops on a surface
and defining the drop size distributions by curves,” Z. Tech. Phys.,
vol. 55, no. 4, pp. 154–157, 1924.
[26] T. Karasawa and T. Kurabayashi, “Coalescence of droplets and failure
of droplets to impact the sampler in the immersion sampling tech-
nique,” Proc. 2nd Int. Conf. Liq. At. Spray Syst., pp. 285–291, 1982.
[27] J. H. Rupe, “A technique for the investigation of spray characteristics
of constant flow nozzles,” 3rd Symp. Combust. Flame, Explos. Phe-
nomena,Williams Wilkins, Balt., pp. 680–694, 1949.
[28] J. R. Joyce, “The atomization of liquid fuels for combustion,” J. Inst.
Fuel, vol. 222, no. 124, pp. 150–156, 1949.
[29] J. P. Longwell, “Fuel Oil Atomization,” Massachusetts Institute of Te-
chnology, 1943.
[30] E. H. Taylor and D. B. J. Harmon, “Measuring drop sizes in sprays,” Ind.
Eng. Chem., vol. 46, no. 7, pp. 1455–1457, 1954.
[31] J. M. Pilcher, C. C. Miesse, and A. A. Putnam, “Wright Air Develop-
ment Technical Report WADCTR,” 1957.
[32] K. R. May, “The cascade impactor: An instrument for sampling co-

Conference Paper
Oral Presentation
İçten Yanmalı Motorlarda Alternatif Yakıt Karışımı Deneylerinin

Tasarımı
Mehmet Selman Gökmen 1
1
Necmettin Erbakan Üniversitesi, Seydişehir MYO, Konya, Turkey
Özet
Deneysel araştırmalar, bir bağımsız değişkenin herhangi bir sonuç değişkeni üzerine etkisinin incelenmesi
için yapılmaktadır. Bir teori üzerine kurgulanan araştırmalar, deney planlarının oluşturulması, deneylerin
gerçekleştirilmesi ve sonuçların yorumlanması aşamalarını içermektedir. Deneylerin doğru şekilde tasarlanması
araştırmanın bilimsel olarak niteliğini artırırken, deneylerin sonuç odaklı ve daha düşük maliyet ile
gerçekleştirilmesini sağlar. Deney tasarımının istatistiksel metotlar kullanılarak yapılması sayesinde bağımsız
değişkenler ile sonuç değişkeni arasında matematiksel bir ilişki kurulması da mümkün olmaktadır. Bu çalışmada,
alternatif yakıtların motor performansı üzerine etkisinin araştırılacağı çalışmalar için yanıt yüzey metodolojisi
kullanarak deneylerin tasarlanması hakkında bilgi verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Deneylerin Tasarımı, Yanıt Yüzey Metodolojisi, İçten Yanmalı Motorlar, Alternatif Yakıt
Karışımları
Design of Alternative Fuel Mixture Experiments in Internal Combustion Engines
Abstract
Experimental studies are carried out to examine the effect of an independent variable on any outcome variable.
Research based on a theory includes the stages of creating experiment plans, conducting experiments and
interpreting the results. While the correct design of the experiments increases the scientific quality of the
research, it enables the experiments to be carried out with a result-oriented and lower cost. It is also possible to
establish a mathematical relationship between the independent variables and the result variable, thanks to the
experimental design using statistical methods. In this study, information is given about the design of experiments
using the response surface methodology to investigate the effects of alternative fuels on engine performance.
Keywords: Design of Experiments, Response Surface Methodology, Internal Combustion Engines, Alternative
Fuel Blends
Email: msgokmen@erbakan.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
The Effect of Ship’s Body And Propeller Condition on The Energy

Efficiency of The Marine Vessels
Çağlar Karatuğ1, Yasin Arslanoğlu1
1
Istanbul Technical University, Maritime Faculty, 34940, Tuzla, Istanbul, Turkey.
Abstract
Fouling of the marine vessel’s hull could begin after some number of voyages. The increase in the level
of contamination in the hull of the ship over time creates an extra resistance force against the thrust of the
propeller during the course of the ship. Besides, damages such as corrosion, cavitation, and breakage on the
propeller negatively affect propeller efficiency. Based on the extra resistance on the ship’s body and any damages
on the propeller surface, the fuel consumption rises and therefore, emission gases emitted to the atmosphere are
also increases. In this study, in order to determine the effect of these two parameters on ship energy efficiency,
simulations are carried out gradually with certain error percentages on the engine room simulator. It is seen that
the amount of fuel consumed by the main engine, shaft torque and shaft power increased, but the speed of the
ship decreased. As a result of simulations performed at the same error percentage, it is demonstrated that the
propeller condition is a more effective parameter on energy efficiency.
Keywords: Ship hull fouling; Propeller condition; Engine room simulator; Ship energy efficiency
INTRODUCTION hods are carried out in shipping such as renewable energy

In the maritime sector, which has an important share in the sources utilization [10–12], voyage optimization [13], sta-
emission of pollutant gas to the atmosphere [1], cumulative tistical-based fuel consumption estimation models [14,15],
CO2 emission is estimated to be approximately 2.2%, and trim optimization [16], workload modelling in terminals
emission gas emissions are expected to increase between [17]. In addition to these methods, thanks to the cleanness of
50-250% in 2050 unless more efficient operation is carried the hull and propellers, it is ensured that the energy efficien-
out in marine vehicles.[2]. It is thought that this rate rise cy of the ships is reduced by reducing the fuel consumption
with the growth momentum in international trade [3]. The during the cruise. It is considered that the voyage carried out
International Maritime Organization (IMO), which has the with poor hull and propeller condition operation causes 10
mandate to make rules in the maritime sector, enforced An- % more of greenhouse gas emissions by the Clean Shipping
nex VI of the International Convention on the Prevention of Coalition [18]. A fleet that contains Aframax size crude oil
Pollution of the Sea (MARPOL) in 2005 to prevent the emis- tanker vessels is analyzed using recorded data between 2012
sion of pollutant gases from marine vessels [4]. Within the and 2016, and the impact of periodic hull cleaning on energy
scope of this convention, some designated areas are created efficiency was specified [19]. A new indicator tool is pro-
to control pollutants emitted into the atmosphere and met- posed, which could provide power consumption knowledge
hods for conducting energy-efficient management on both under different operational parameters using recorded data
newly built [5] and currently cruising [6] ships are introdu- within hull propeller performance [20]. The importance of
ced. Besides, apart from the method proposed by IMO, ways a sustainable maintenance optimization study is specified
to calculate energy efficiency and emissions are developed by determining the relationship between sufficient hull cle-
by different researchers in the literature [7,8]. aning and a decrease in maintenance costs [21]. A method
was provided to estimate the hull and propeller fouling situ-
Fuel consumption in a marine vessel is one of the most im- ation based on real operational data measured on the ship
portant indicators of the degree of efficient operation and it via analyzing with two different machine learning techniqu-
also constitutes a large part of the total operating expenses es [22].
of a ship [9]. To keep the fuel consumption at the optimum
level and provide the most efficient operation, various met- In addition to the methods that increase operational effi-
ciency, studies and pieces of training carried out based on
Email: karatug@itu.edu.tr
.
engine/bridge simulators contribute to the efficient opera- pared while assessment is made [22].
tion of the maritime industry and to move this inclination
forward. The studies conducted based on the simulation
Propeller Condition
increase the operational competence of seafarer and provi- Any malfunction or wear on the propeller that allows the
de effective solutions for preventing situations and malfun- ship to move directly affects the energy efficiency of the ves-
ctions that may lead to serious consequences. Operational sel. With the fouling, the flow regime of the water flowing
and awareness pieces of training are carried out on bridge through the propeller to the hull surface is disturbed, and in
simulation and the results are evaluated within the scope of this case, extra resistance appears against the thrust force of
energy efficiency [23]. Studies such as fault simulation [24], the propeller. The main engine and propeller are operated
possible safety inference [25], and analysis of engine failure at a higher value than normal to maintain navigation at the
[26] are carried out in engine room simulation. desired operation values, and as a result, corrosion and ca-
vitation effect could occur on the propeller surface. Besides,
In this study, two important parameters affecting the energy
mechanical defects could emerge in the parts of the propel-
efficiency of ships, such as propeller condition and hull fou-
ler system operating at overload.
ling, are examined based on a ship simulator that simulates
the very large crude oil carrier (VLCC) type of a marine ves- METHODOLOGY
sel. Within the scope of the methodology, the fouling level
The deterioration of the condition of two parameters is si-
on the ship's hull has been gradually increased and the con-
mulated via the engine room simulator in order to determi-
dition of the propeller has been gradually weakened. As a re-
ne how the anomalies occurring in these parameters affect
sult, the effect of these two situations on the fuel consump-
the ship’s energy efficiency. In this context, the ship informa-
tion of ships is determined and the environmental impact is
tion in the simulation used is presented and ship hull fouling
evaluated depending on the fuel consumption.
and propeller condition simulation studies are examined in
The rest of the paper is organized as follows. The examinati- this section.
on of the ship hull fouling and propeller condition is carried
out in Section 2. In Section 3, specifications of the simula- Engine Room Simulator
ted marine vessel and followed methodology are described. The operations on the engine simulator produce results that
Also, performed simulations are discussed in the results. Fi- are estimated to real operation data values very closely [27].
nally, the conclusion of the study is given in Section 4. Processes are performed on the operations of all kinds of
main engines and subsystems, and each system can be eva-
ILLUSTRATED PERFORMANCE PARAMETERS luated both individually and simultaneously as in a whole
There are two important parameters affecting energy effi- engine room system. In this way, marine engineers could use
ciency, which is the hull and propeller condition, which are the simulation for different purposes such as dealing with a
an important part of the ship. The abnormalities that occur specific problem, analyzing any system in the engine room,
in the condition of these two parts decrease energy efficien- performing fault analysis, and examining multiple different
cy and change the requirement of the ship’s voyage such as types of subsystems together in line with their background
speed, thrust power, the need for fuel for sufficient power. and knowledge.
For this study, the simulator of a very large crude carrier
Ship Hull Fouling
(VLCC) vessel is used which is developed by ©Kongsberg
The accumulation of living organisms such as barnacles, se-
Maritime. The simulated marine vessel’s length is approx.
aweed on the underwater surface of the ship for a certain
300 m, deadweight is approx. 187000 tons. Its speed could
period is called ship fouling. Fouling is occurred more qui-
reach 14 knots. MAN B&W slow speed turbocharged diesel
ckly with prolonged cruising in contaminated sea areas, long
engine is simulated as a main engine on the simulator.
waiting on the anchoring and functionless hull paints and
zincs. Hull resistance is increased by fouling and which ca- Simulations
uses loss of power and speed. Hull condition evaluation is Simulation of ship hull fouling
realized by surveys and periodical dry docking. Generally,
vessel performance and speed performance curves are com- Simulation is carried out with different error percentages
Table 1: Ship hull fouling simulation results
ERROR PERCENTAGE SHAFT SHIP FUEL ME SHAFT ME FUEL CONSUMP- SOX (kg/ NOX (kg/
POWER SPEED LINK TORQUE TION (ton/hour) kWh) kWh)
(MW) (knot) (%) (kNm)
Normal 13,86 16,10 48,00 1818,60 2,64 12,80 12,99
Condition
20% 14,43 15,95 49,20 1893,00 2,73 12,73 14,09
30% 14,73 15,87 50,00 1930,00 2,78 12,74 14,70
40% 15,00 15,80 51,00 1966,00 2,84 12,77 15,43
50% 15,27 15,72 51,85 1998,00 2,89 12,79 16,02
The Effect of Ship’s Body And Propeller Condition on The Energy Efficiency of The Marine Vessels
Table 2: Propeller condition simulation results
ME
SHAFT
SHIP SPEED FUEL SHAFT ME FUEL CONSUMP-
ERROR PERCENTAGE POWER SOX (kg/kWh) NOX (kg/kWh)
(knot) LINK (%) TORQUE TION (ton/hour)
(MW)
(kNm)
Normal
13,86 16,10 48,00 1818,60 2,64 12,80 12,99
Condition
10% 14,00 16,00 48,60 1880,00 2,72 12,73 13,70
20% 15,00 15,87 49,98 1936,00 2,83 12,77 14,97
30% 15,50 15,71 53,00 2050,00 3,01 12,82 15,53
and the results in Table 1 are obtained. more negatively. For example, in the case where both simu-
lations are performed with 30% error, fuel consumption is
With the increase in ship hull fouling, the fuel link is increa-
3.01 ton/hour in propeller conditioning simulation and 2.89
sed by the governor which is coupled to the main engine to
ton/hour in ship hull fouling simulation. Additionally, while
produce more propulsion against the increased resistance,
simulating the propeller condition simulation, it is observed
and the amount of fuel consumption is also increased. On
that the value indicators such as pressure, temperature, and
the contrary, although the power produced depending on
power on the ship varied momentarily.
the amount of fuel consumed is adequately provided, the
ship speed remains lower than the desired value. Due to the
REFERENCES
increase in the engine rpm, an increase of NOx emission is
[1] IMO, Second IMO GHG Study, London, UK, 2009.
also observed.
[2] IMO, Third IMO GHG study executive summary, London, UK, 2014.
Simulation of ship propeller condition
[3] E nergy Transitions Commission, Achievable pathways to low-car-
The results of the simulation, which is carried out specifi- bon energy systems, 2017. www.energy-transitions.org (accessed
cally for the propeller condition, are obtained as in Table 2. April 23, 2020).
As a result of the weakness in the condition of the propeller, [4] I MO, Prevention of Air Pollution from Ships, (2005). http://www.
imo.org/en/OurWork/Environment/PollutionPrevention/AirPollu-
the percentage of fuel link and the amount of fuel consumed
tion/Pages/Air-Pollution.aspx (accessed January 19, 2020).
increased to meet the demanded power. Despite the inc-
rease in propeller power depending on the amount of fuel [5] IMO, Guidelines on the method of calculation of the attained ener-
gy efficiency design index (EEDI) for new ships, 2012.
consumed, the speed of the ship is decreased in contrast. It
is understood from here that it is not able to exert an effec- [6] IMO, Guidelines for the development of a ship energy efficiency
tive thrust force in response to the power transmitted to the management plan (SEEMP), 2012.
propeller. Besides, the amount of NOx gas released to the [7] M.S. Eide, T. Longva, P. Hoffmann, Ø. Endresen, S.B. Dalsøren, Future
atmosphere as a result of engine rpm is increased. cost scenarios for reduction of ship CO2 emissions, Marit. Policy
Manag. 38 (2011) 11–37. https://doi.org/10.1080/03088839.2010.5
33711.
CONCLUSION
The condition of the ship’s hull and propeller are the impor- [8] J. Faber, H. Wang, D. Nelissen, B. Russell, D.S. Amand, Marginal aba-
tement costs and cost effectiveness of energy-efficiency measures,
tant parameters that directly affect the energy efficiency of USA, 2011.
the marine vessels and the related indicators with these pa-
[9] N. Rehmatulla, T. Smith, Barriers to energy efficient and low carbon
rameters such as bearing temperature and pressure, power
shipping, Ocean Eng. 110 (2015) 102–112. https://doi.org/10.1016/j.
generation by cylinders, engine rpm should be monitored oceaneng.2015.09.030.
continuously. Since the condition of these two parts could
[10] P. Ramanan, K.M. K., A. Karthick, Performance analysis and energy
only be determined clearly in the shipyard, continuous mo-
metrics of grid-connected photovoltaic systems, Energy Sustain.
nitoring of the relevant indicators provides predictability on Dev. 52 (2019) 104–115. https://doi.org/10.1016/j.esd.2019.08.001.
condition information and helps to ensure the most approp-
[11] N.C. Shih, B.J. Weng, J.Y. Lee, Y.C. Hsiao, Development of a 20 kW ge-
riate and efficient management by the ship operator.
neric hybrid fuel cell power system for small ships and underwater
In this study, abnormalities occurring in two parameters vehicles, Int. J. Hydrogen Energy. 39 (2014) 13894–13901. https://
are gradually simulated with different error percentages and doi.org/10.1016/j.ijhydene.2014.01.113.
their results are recorded by the ship simulator. As a result [12] Ç. Karatuğ, Y. Durmuşoğlu, Design of a solar photovoltaic system
of the simulations for both cases, it is observed that the valu- for a Ro-Ro ship and estimation of performance analysis: A case
es such as fuel consumption, shaft power, shaft torque, and study, Sol. Energy. 207 (2020) 1259–1268. https://doi.org/10.1016/j.
solener.2020.07.037.
NOx gas emitted into the atmosphere increased. Contrary
to these values, it is determined that the speed of the ship [13] C. Zhang, D. Zhang, M. Zhang, W. Mao, Data-driven ship energy
efficiency analysis and optimization model for route planning in
decreased. Also, according to the result of the simulation
ice-covered Arctic waters, Ocean Eng. 186 (2019) 106071. https://
performed in two situations, malfunction in the propeller doi.org/10.1016/j.oceaneng.2019.05.053.
condition is considered to affect the management of the ship
[14] T. Uyanık, Ç. Karatuğ, Y. Arslanoğlu, Machine learning approach
.
to ship fuel consumption: A case of container vessel, Transp. Res.

Part D Transp. Environ. 84 (2020) 102389. https://doi.org/10.1016/j.
trd.2020.102389.
[15] M. Zhu, A. Hahn, Y.Q. Wen, W.Q. Sun, Optimized support vector
regression algorithm-based modeling of ship dynamics, Appl. Oce-
an Res. 90 (2019) 101842. https://doi.org/10.1016/j.apor.2019.05.027.
[16] H. Islam, G. Soares, Effect of trim on container ship resistance at
different ship speeds and drafts, Ocean Eng. 183 (2019) 106–115.
https://doi.org/10.1016/j.oceaneng.2019.03.058.
[17] A. Üstün, K. Tolga, A. Yasin, Container Terminal Workload Mode-
ling Using Machine Learning Techniques, In: Kahraman C., Cevik
Onar S., Oztaysi B., Sari I., Cebi S. (Ed.), Intell. Fuzzy Tech. Smart In-
nov. Solut. INFUS 2020. Adv. Intell. Syst. Comput. Vol. 1197, Sprin-
ger, Cham, Istanbul, TURKEY, 2021. https://doi.org/https://doi.
org/10.1007/978-3-030-51156-2_134.
[18] IMO, A Transparent and Reliable Hull and Propeller Performance
Standard, MEPC 63/4/8. Marine Environment Protection Commit-
tee (MEPC), 2011.
[19] R. Adland, P. Cariou, H. Jia, F.C. Wolff, The energy efficiency effects of
periodic ship hull cleaning, J. Clean. Prod. 178 (2018) 1–13. https://
doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.12.247.
[20] D.R. Oliveira, L. Granhag, L. Larsson, A novel indicator for ship hull
and propeller performance: Examples from two shipping segments,
Ocean Eng. 205 (2020) 107229. https://doi.org/10.1016/j.ocea-
neng.2020.107229.
[21] H. Wang, E. Oguz, B. Jeong, P. Zhou, Life cycle cost and environ-
mental impact analysis of ship hull maintenance strategies for a
short route hybrid ferry, Ocean Eng. 161 (2018) 20–28. https://doi.
org/10.1016/j.oceaneng.2018.04.084.
[22] A. Coraddu, S. Lim, L. Oneto, K. Pazouki, R. Norman, A.J. Murphy, A
novelty detection approach to diagnosing hull and propeller fou-
ling, Ocean Eng. 176 (2019) 65–73. https://doi.org/10.1016/j.ocea-
neng.2019.01.054.
[23] S. Jensen, M. Lützen, L.L. Mikkelsen, H.B. Rasmussen, P.V. Pedersen,
P. Schamby, Energy-efficient operational training in a ship brid-
ge simulator, J. Clean. Prod. 171 (2018) 175–183. https://doi.or-
g/10.1016/j.jclepro.2017.10.026.
[24] J.A. Pagán Rubio, F. Vera-García, J. Hernandez Grau, J. Muñoz Cáma-
ra, D. Albaladejo Hernandez, Marine diesel engine failure simulator
based on thermodynamic model, Appl. Therm. Eng. 144 (2018)
982–995. https://doi.org/10.1016/j.applthermaleng.2018.08.096.
[25] G. Theotokatos, S. Stoumpos, V. Bolbot, E. Boulougouris, Simula-
tion-based investigation of a marine dual-fuel engine, J. Mar. Eng.
Technol. 19 (2020) 5–16. https://doi.org/10.1080/20464177.2020.17
17266.
[26] L. Chybowski, K. Gawdzińska, O. Ślesicki, K. Patejuk, G. Nowosad,
An engine room simulator as an educational tool for marine engi-
neers relating to explosion and fire prevention of marine diesel en-
gines, Sci. Journals Marit. Univ. Szczecin, Zesz. Nauk. Akad. Morskiej
w Szczecinie. 43 (2015) 15–21. https://doi.org/10.17402/034.
[27] Kongsberg Maritime, MAN B&W 5L90MC VLCC L11-V - KONGS-
BERG DIGITAL, (2020). https://www.kongsberg.com/digital/mo-
dels-and-examples/k-sim-engine-models/man-bw-5l90mc-vlcc/
(accessed March 21, 2020).

Conference Paper
Oral Presentation
Characterization of Manganiferrous Iron Ores located in Ceyhan

as an Industrial Fe-Mn Mineral Source
Soner Top1, Sait Kurşunoğlu1, Mahmut Altıner2, Ekin Köken1
1
Abdullah Gül University, Engineering Faculty, Materials Science and Nanotechnology Engineering Department, Turkey
2
Çukurova University, Engineering Faculty, Mining Engineering Department, Adana
Abstract
Iron and manganese ores are the basic raw materials of the
iron and steel industry. Apart from steel production, they
are used in the production of batteries, glass, fertilizers,
food additives, pharmaceuticals, chemicals and fireworks
[1-3].
Turkish manganese deposits are divided into four main
groups as Hydrothermal-hydrogenetic, black shale-hosted,
occurring in metasomatic, hydrothermal, landlocked
environments, and the ores hosted in oligocene. The
manganese iron ores subject to the study are among the
first group of manganese deposits. Spilite, limestone
Figure 1: XRD Diagram of the sample
and outcrops are seen in the environment. Spilites are
separated in places. The limestone coarse grained and
layered structure overlying the spilites can be seen on rare
faces. Spilites were exposed in the dry stream bed and
where there was no outcrop accumulation. It affected the
sedimentary ore together with the spilites with the thrust in
the northwest-southeast direction and from the northwest
to the southeast, and some fractures were caused by small
faults [4]. The selected ore samples were dissolved in aqua
regia. Then the solutions were analysed by AAS (Atomic
adsorption spectrofotometer). The results show that they
contains approximately 25% Fe and 15% Mn. The mineral
phases were determined by Bruker Discover D8 XRD
(X-Ray Diffractometer) device. It has been determined that
the crystal phase consists of hematite, goethite, manganite,
maghemite, garnet, quartz, calcite, rhamsdellite and
magnesium calcite minerals (Figure 1).
EDS analyzes were performed with the Zeiss Gemini 300
brand scanning electron microscope (SEM) using a dust
sample under 100 µm particle sizes. The sem image and a
point EDS analyses were shown in Figure 2.
XRF (X-Ray Fluoresences) analyzes were also carried out Figure 2: SEM micrograph and EDS spectrum of the sample
and it was determined that the results confirmed the XRD
and chemical analysis. According to the classification of the Keywords: Manganiferrous Iron Ores, Manganese, Iron,
Indian Mining Bureau, it has been determined that the ores Characterization.
belong to the manganese iron ores class [5]. ACKNOWLEDGEMENTS
Detailed information about the usage areas and production
This study was supported by The Scientific And
process of the ore were highlighted and its characterization
Technological Research Council Of Turkey (TÜBİTAK
was carried out.
Project Code: 119M690).
Email: soner.top@agu.edu.tr
.
REFERENCES
[1] Liu B., Zhang Y., Lu M., Su Z., Li G. and Jiang T., (2019) “Extraction
and separation of manganese and iron from ferruginous mangane-
se ores: A review”, Minerals Engineering, Vol. 131, pp. 286-303
[2] Sinha M. K., Purcell W., Van Der and Westhuizen W. A., (2020) “Re-
covery of manganese from ferruginous manganese ore using ascor-
bic acid as reducing agent”, Minerals Engineering, Vol. 154, 106406
[3] Top S., (2020) “Separation of Fe and Mn from Manganiferous Iron
Ores via Reductive Acid Leaching Followed by Magnetic Separati-
on” Mining Metallurgy & Exploration , Vol. 37, pp. 297-309
[4] Öztürk H., (1997) “Manganese deposits in Turkey: Distribution, ty-
pes and tectonic setting”, Ore Geology Reviews, Vol. 12, pp. 187-203
[5] IBOM (Indian Bureau of Mines) (2014) Manganese ore – visi-
on 2020 and beyond. https://ibm.gov.in/writereaddata/files/
11052014103838Manganese_Ore_Vision_2020_and_Beyond.pdf.
Accessed at: 11 Jan 2020

Conference Paper
Oral Presentation
Sondaj Tijlerinin Ulusal Kaynaklarla Üretilebilirliğinin

Araştırılması ve Proses Geliştirilmesi
Anıl Agadangil1*, Koray Gençoğlan2, Sonnur Korkmaz3, Hazal Coşkun4, Murat Çaylaklı5,
Kürşat Yaman6, Abdullah Samet Eriş7
1,2,3,4
Tosçelik Profil ve Sac Endüstrisi A.Ş. Ar-Ge Merkezi, Osmaniye, Türkiye
5,6
Tosçelik Profil ve Sac Endüstrisi A.Ş. ERW Boru Üretim Tesisleri, Osmaniye, Türkiye
7
Tosçelik Profil ve Sac Endüstrisi A.Ş. Çelikhane Müdürlüğü, Osmaniye, Türkiye
Özet
Bu çalışma karotlu maden sondajlarında kullanılan ve yurt dışından ithal edilen sondaj tijlerinin, ulusal kaynaklar
kullanılarak ülkemizde üretilebilirliğinin araştırılmasına yönelik yapılmıştır. Yapılan literatür taramaları ve
araştırmalar sonucu uygun çelik kalitesinin seçiminin ardından yapılacak bir dizi işlemle bu boruların ülkemizde,
yerli ve milli olarak üretilebileceği görülmüştür. Tijlerin üretimi için Tosçelik Ar-Ge Merkezi bünyesinde bir
proje başlatılmıştır.
Proje sonucunda yurtdışından ithal edilen sondaj tijlerinin ülkemizde üretiminin yapılabileceği gerek yapılan
testlerle, gerekse de yapılan saha denemeleri sonrasında kanıtlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Sondaj tiji, karotlu maden sondajı, HWL tij, SAE/AISI 4130
Investigation of Productivity of Drill Rods with National Resources and Process

Development for Manufacturing
Abstract
This study have focus onto investigate the manufacturability of drilling rods used in core mine drilling and
imported from abroad using national resources. As a result of the literature surveys and researches, it has been
seen that these pipes can be produced locally and nationally in our country by pursuing a series of processes
after the selection of the appropriate steel quality. A project has been initiated within the Tosçelik R&D Center
for the production of rods.
It has been proved with laboratory tests and test production that imported drilling rods can be produced in our
country.
Keywords: Drill rods, core drilling, HWL drill rod, SAE/AISI 4130
1. GİRİŞ 4-Portkron
Maden aramalarında kullanılan karotlu sondaj tekniğinde 5-Matkap olacak şekilde sıralanmıştır.
zemini delerek ilerleyen bir takım beş adet bileşenden oluş- Sondaj işlemi başladıktan sonra zeminde ilerleme, eklenen
maktadır. yeni tijlerle yapılmaktadır. Motorun yüksek devirlerde takım
Bu bileşenler, sondaj makinasından kuyu tabanına doğru; elemanlarını döndürmesi ve yukarıdan aşağıya doğru uygu-
lanan baskı kuvveti ile matkap zemini delerken tüm takım
1-Su başlığı
aşağıya doğru hareket eder. Eklenen son tij zemine yaklaş-
2-Tij tığında su başlığı çıkartılarak elmasın son kestiği kayaç, ma-
kinanın kule vinci ekipmanların içinden aşağıya doğru gön-
3-Karotiyer
derilir ve numune yukarı alınır. Sonrasında alınan numune,
Email: anil.agadangil@toscelik.com.tr
.
numune sandıklarına yerleştirildikten sonra delme işleminin 3. ÜRETİM FAALİYETLERİ

devamı için yeni bir tij eklenir ve su başlığı bağlanarak maki-
Çelikhane Üretim Süreci
naya tekrar yol verilir.
Yapılan araştırmalar sonrası karar verilen SAE/AISI 4130 çe-
Tijler burada hem yüksek devirlerde dönerken makinaya ba- liğinin üretimi gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda bir sonraki
lans yaptırmayacak kadar doğrusal, hem de takımın ağırlığı- üretim basamakları da düşünülerek 10 metre uzunluğunda,
nı çekebilecek kadar mukavemetli olmalıdır. 20 cm yüksekliğinde ve 630 mm genişliğinde slablar üretil-
Bu çalışmada hammadde seçiminden başlanarak, çelikha- miştir. Üretilen çeliğin sertleşme kabiliyetinin yüksek olması
nede belirlenen kalitenin üretimi, üretilen slabların hadde- sebebiyle slablar daha önceden üretilen sıcak slabların arası-
hanede bobin haline getirilmesi, boru fabrikasında bu bo- na alınarak yavaş soğumaları sağlanmıştır.
binlerin uygun genişlikte dilinmesi, boru üretim yöntemi ve
Haddehane Üretim Süreci
seçilen kalitenin saha da uygun ve güvenli bir şekilde sorun-
suz çalışabilmesi için yapılan bir dizi ısıl işlem süreci hakkın- Haddehane aşamasında uygun şekilde soğutulan slablar, tav
da bilgi verilecektir. fırınına beslenmiştir. Tavlanan slablar, bobin haline getiril-
meden önce tercih edilen çelik kalitesinin sertleşme kabi-
Isıl işlem öncesinde yapılan sıcaklık ve süre değişkenli de- liyetinin yüksek olması ve sonraki aşama olan boru fabri-
nemeler sonrası yapılan testlerde elde edilen farklı sonuçlar kasında üretimi yapacak olan makinanın büküm işleminde
sonrası, saha işlemlerinde uygulanması gerekli ısıl işlemin belirli bir mukavemet değerinin aşılmaması gerekliliğinden
kararlaştırılması gibi konular ve yanlış seçim sonrası elde dolayı makine suları mümkün mertebe kısılmış, bobin sarım
edilmesi muhtemel olumsuz sonuçlar hakkında değerlen- işlemi öncesinde bulunan duşlu masa kısmında ise soğutma
dirmeler yapılacaktır. suları neredeyse tamamen kapatılarak bobinler sıcak sarım
yapılmıştır.
2. LİTERATÜR ARAŞTIRMALARI
Karotlu maden sondajında tijler bir biri üzerine eklenerek Slab soğutma işleminde yapılan yavaş soğutma işlemi, bobin
sondaj esnasında inilmesi gereken derinliğe kadar ilerlenme- kısmında da önceden üretilen sıcak bobinlerin arasına alına-
sini sağlar. rak uygulanmıştır.
Sondaj işlemi esnasında borular makina üzerinden seçilen Soğuyan bobinden yapılan mekanik test sonrasında değerler
devir ve baskı ile dönerek hareket ettiği için, hem balans Tablo 1’deki tespit edilmiştir.
oluşmaması hem de eklenen son borunun aşağıdaki tüm ta- Tablo 1. Haddehane Bobin Üretimi Sonrası Mekanik Değerler
kımın yükünü çekebilecek mukavemette olması gerekmekte- Akma Mukavemeti N/mm2 Çekme Mukavemeti N/mm2 Uzama %
dir. Bu aşamada ana boru üretimi sonrasında yapılan soğuk 474 678 18
çekme işlemiyle borularda homojen et kalınlığı sağlanmakla
beraber, mukavemet değerleri de arttırılabilmektedir. 3.3 Boru Üretim Süreci
Bobinler uygun şartlarda soğutulup, mekanik testleri yapıl-
İlk tij ile eklenecek olan tij bir tarafı erkek, diğer tarafı ise dişi
dıktan sonra bir sonraki işlemin uygulanacağı ERW Boru
olan kısımların birbirine eklenmesi ile birleştirilir. Bu uçlara
Üretim Tesislerine sevk edilmiştir.
açılacak dişler tüm sondaj ekipmanlarının ağırlığını ve son-
daj makinasının baskısını taşıyabilecek şekilde özel dizayn Burada kimyasal ve mekanik testleri yenilenen bobinler
edilmiş olmalıdır. boru makinasına beslenebilmek için öncelikle dilme işlemi-
ne alınmıştır. Dilinen bobinler sonrasında üretimin yapıla-
Birleştirilen iki tijin erkek ve dişi dişleri tüm takımın en ince
cağı boru makinasına gönderilmiştir.
et kalınlığına sahip bölgeleri olduğu için bu kısımlarda mu-
kavemetin boru gövdesinden daha da fazla olması gerek- Üretim denemesi yapılacak tijler soğuk çekme işlemi sonra-
mektedir. Ana gövdeden farklı olarak tijin erkek ve dişi ucu- sında 88,9 mm dış çapa getirilecektir. Bu işlem öncesi gerekli
na ilave ısıl işlemler uygulanarak malzemenin sertleştirilmesi mekanik değerlerin sağlanabilmesi için yapılan redüksiyon
sağlanmalı ve bu parçalar büyük ölçüde martenzitik yapıya hesabında boru makinasında üretim yapılacak boruların dış
kavuşturulmalıdır. United State Patent Application Publica- çapının 101,6 mm olacağı kararlaştırılmıştır. ERW kaynağı
tion Pub No US2005/0217901 A1 (October. 6, 2005).[1] sonrası kaynak bölgesi ve borunun sertlik değerlerinin far-
kının tespiti için örnek bir numune alınarak HV10 sertlik
Yapılan literatür araştırmaları sonucunda, üretimin dikişli ya
değerleri ölçülmüştür.
da dikişsiz borularla yapılabildiği, hangi yöntem tercih edi-
lirse edilsin boruların soğuk çekme işlemine tabi tutularak Test sonucuna göre kaynak bölgesi, haz bölgesi ve malzeme-
hem et kalınlığının eşitlenmesi gerekliliği hem de bu işlem nin sertlik değerleri farkının çok yüksek olduğu ve bu farkın
ile kazanılan mukavemet artışının sondaj faaliyetlerinde üretim standardında bulunan (ASTM A513) yassıltma ve
önemi anlaşılmıştır. genişletme testlerinde istenen değerlerin sağlanamayacağı
anlaşılmıştır. Bu farkı elimine edebilmek için, sertlik farkının
Sondaj Tijlerinin Ulusal Kaynaklarla Üretilebilirliğinin Araştırılması ve Proses Geliştirilmesi
oluştuğu bölgeye kaynak tavı yapılmasına karar verilmiştir. lar dişi ve erkek dişli olacak şekilde diş açma ve uç ısıl işlem-
Tav öncesi ve tav sonrası HV10 sertlik test sonuçları Tablo lerine tabi tutulmuşlardır.
2’deki gibidir.
Bu aşamadan sonra mamul halini alan tijler, bir sondaj fir-
Tablo 2. Kaynak Tavı Öncesi ve Sonrası HV10 Sertlik Tarama Sonuçları masına deneme amaçlı sevk edilerek saha denemeleri yapıl-
HV10 Sertlik Tarama Testi mıştır. Sırasıyla; 400 metre, 565 metre ve 580 metre derinli-
Kaynak Bölgesi Haz Bölgesi Malzeme ğindeki kuyularda saha denemeleri yapılan tijler bu testten
Kaynak Tavsız Numune 538 530 207 de başarıyla geçmişlerdir.
Kaynak Tavlı Numune 338 361 277
Üretilen borular yassıltma ve genişletme testlerinden geçi- 4. SONUÇ

rildikten sonra, full body tav işlemine gönderilmiştir. Burada Yapılan bir dizi işlemin ardından maden aramalarında kul-
890 °C’de uygulanan normalizasyon işlemi sonrası borulara lanılan sondaj tijlerinin ülkemizde üretimi gerçekleşmiştir.
hem sertlik tarama testi hem de mekanik testler yapılmıştır. Arama sondajlarının en büyük sarf kalemlerinden olan ve
Sertlik tarama test sonuçları Tablo 3’te, mekanik test sonuç- katma değeri yüksek olan tijlerin Türkiye’de üretilmesi ile ül-
ları ise Tablo 4’teki gibidir. kemiz, hem ithal ikame bir ürün kazanmış, hem de bu ürüne
Tablo 3. Full Body Normalizasyon Sonrası HV10 Sertlik Tarama Sonuçları kolay erişebilir hale gelmiştir.
HV10 Sertlik Testi
Kaynak Bölgesi Haz Bölgesi Malzeme 5. TEŞEKKÜR BÖLÜMÜ
Full Body Normalizasyon Sonrası 214 213 216 Proje süresi boyunca mesaili çalışıp emek harcayan tüm
proje ekibine, proje süresince teknik ve manevi desteklerini
Tablo 4. Full Body Normalizasyon Sonrası Mekanik Test Sonuçları
esirgemeyen Ar-Ge Yöneticimiz Sn. İbrahim DERE Bey’e ve
Akma Mukavemeti N/mm2 Çekme Mukavemeti N/mm2 Uzama %
467 702 20,1 proje kapsamında tüm imkânları sağlayan TOSYALI HOL-
DİNG ailesine teşekkür ederiz.
Normalizasyon sonrası borular fosfatlı soğuk çekme işlemi-
ne tabi tutulmuştur. Bu işlemle birlikte hem boruların meka- REFERANSLAR
nik değerleri yükseltilmiş hem de homojen et kalınlığı sağ- [1] Hedlung Ann-Cathrin and Larsson Kenneth.,(2005) United State
lanmıştır. Yapılan işlem sonrası mekanik testler yenilenmiş Patent Application Publication Pub No US2005/0217901 A1 (Oc-
olup elde edilen sonuçlar Tablo 5’teki gibidir. tober. 6, 2005).
[2] Turkish Petroleum International Company (2017), Tij Teknik Şart-
namesi
Tablo 5. Soğuk Çekme Sonrası Mekanik Test Sonuçları
Akma Mukavemeti N/mm2 Çekme Mukavemeti N/mm2 Uzama %
774.29 825,61 10,2
Soğuk çekim işlemi sonrası mekanik değerler istenilen se-

viyenin üzerine gelmiş fakat uzama miktarı beklenilenden
fazla düşmüştür. Yapılan literatür taraması sonrası ASTM
A513 standardında değinilen gerilim giderme işleminin uy-
gulanmasına karar verilmiştir.
Yapılacak olan işlemin üretimi yapılan malzemeler üzerin-
de mekanik değerleri fazla düşürmeden, uzama değerlerini
yükseltebilmesi amacıyla alınan örnek numuneler farklı sı-
caklık ve sürelerde ısıl işleme tabi tutularak optimum de-
ğerlerin elde edilmesi sağlanmıştır. Soğuk çekimi yapılan
borulara uygulanan gerilim giderme işlemi sonrası yapılan
mekanik testlere ait sonuçlar Tablo 6’daki gibidir.
Tablo 6’dan da görülebileceği gibi 550 °C’de 30 dakika tavla-
narak atmosferde soğutulan boruların istenilen mekanik de-
ğerleri taşıdığı tespit edilmiştir. Sıcaklık arttırıldığında %uza-
ma miktarının daha da artması sağlanabilmekte fakat akma
ve çekme değerleri şartnamelerde belirtilen kritik minimum
değere yaklaşmaktadır. İlaveten sıcaklık artışı doğalgaz kul-
lanılarak yapılan bu işlemde üretim maliyetlerini de olumsuz
etkilediğinden, saha uygulamalarında 550 °C’de gerilim gi-
derme yapılması kararlaştırılmıştır.
Bu sonuçların birçok testle doğrulanmasının ardından boru-
.
Tablo 6. Soğuk Çekme Sonrası Farklı Isıl İşlem Sıcaklık ve Sürelerinin Mekanik Değerlere Etkisi
SONDAJ TİJİ Minimum Akma Dayanımı (MPa) Minimum Çekme Dayanımı (MPa) Minimum Kopma Uzaması %
TPIC Tij Alım Şartnamesi [2] 630 770 12

TAVSIZ NUMUNE 774.29 825,61 10,2
420 Derecede 30 Dakika Tavlanıp

798 867 9,7
Atmosferde Soğutulan Numune

752 852 10,8

722 846 12,2

713 841 13,5

689 823 13,7

Conference Paper
Oral Presentation
Baret Temeller ve Hesap İlkeleri

Atila Demiröz1*, Onur Saran2
Konya Teknik Üniversitesi, Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Konya, Türkiye; ademiroz@ktun.edu.tr
1
2
Konya Teknik Üniversitesi, Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Konya, Türkiye; osaran@ktun.edu.tr
Özet
Son yıllarda; dünya çapında büyük şehirlerde yüksek yapıların inşası yeni bir trend haline gelmiştir. Sonuç
olarak mühendisler, bu tür yapıların dayattığı daha ağır yapısal yükler altında tasarlanacak ve inşa edilecek
temellerle karşı karşıya kalmaktadır. Çoğu zaman zayıf zemin koşulları, saha heterojenliği ve yüksek sismisite
gibi etkenler uygun maliyetli ve güvenli temel tasarımlarını zorlaştırmaktadır. Ayrıca zemin ortamına aktarılan
yükler nedeniyle genellikle oturma ve taşıma gücü sorunları oluşmaktadır. Bu tür problemlerin üstesinden
gelmek ve daha yüksek yük kapasitesi sağlamak için genellikle yerinde dökme dairesel geniş çaplı kazıklar yerine
baret temeller tercih edilmiştir. Baret temeller, basitçe dikdörtgen kesitli fore kazıklar olarak tanımlanabilir.
Baret kazıkların fore kazıklara göre birçok avantajı vardır. En önemli avantajı, aynı miktarda beton ve demir
kullanılmasına rağmen fore kazıklara göre yaklaşık %35 daha yüksek taşıma kapasitesi elde edilebilmesidir. Bu
çalışmada; baret temellerin düşey yük taşıma mekanizmaları, imalat yöntemleri ve kalite kontrol amaçlı yapılan
Osterberg deneyi ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: Baret Temel, Derin Temel, Osterberg deneyi, Fore Kazık.
Barette Foundations and Calculation Methods
Abstract
In recent years; Building high-rise buildings in major cities around the world has become a new trend. As a result,
engineers are faced with foundations to be designed and built under the heavier structural loads imposed by such
structures. Often factors such as poor ground conditions, site heterogeneity and high seismicity complicate cost-
effective and safe foundation designs. In addition, under loads transferred to the ground, settlement and bearing
capaticty problems often occur. In order to overcome such problems and provide higher load capacity, barette
foundations are generally preferred over cast-in-situ circular large diameter piles. Basically, barette foundations
are rectangular cast-in-situ piles. The barrette piles have many advantages over bored piles. The most important
advantage is that although the same amount of concrete and steel content is used, approximately 35% higher
bearing capacity can be obtained compared to bored piles. In this study; vertical load bearing mechanisms of
barette foundations, installation methods and Osterberg test for quality control are discussed.
Keywords: Barette Foundation, Pile Foundation, Osterberg Test, Bored Pile.
1. GİRİŞ bakalarının varlığı (düşük taşıma gücü ve yüksek oturma),

Günümüzde, artan nüfus ve şehirleşme sonucu yerleşim deprem durumunda yüksek sıvılaşma potansiyeli, inşası
alanlarına duyulan gereksinim de artmaktadır. Bu ihtiyaç- planlanan yapıların toplam veya farklı oturmalara karşı has-
ları karşılamak için yüksek yapılar, alışveriş merkezleri ve sas olması gibi durumlarda genellikle derin temeller sistem-
stadyumlar gibi yapıların inşaatları sürekli artmaktadır. Bu leri kullanılmaktadır.
mühendislik yapılarında, üst yapıdan zemin ortamına ge- Derin temel sistemleri içerisinde en çok kazıklı temeller kul-
len yükler çok yüksek seviyelere varmaktadır. Bu üst yapı lanılmaktadır. Kazıklar, esas olarak, üst yapıdan gelen düşey
yüklerinin yüzeysel temeller vasıtasıyla zemin ortamına ve yatay (deprem, rüzgar vb.) yüklerin, daha derinlerdeki ta-
aktarılması, çoğu zaman oturma ve taşıma gücü kriterleri şıma gücü yüksek olan sağlam tabakalara aktarılmasını sağ-
açısından yetersiz kalmaktadır. Yüzeye yakın zayıf zemin ta- layan yapı elemanlarıdır.
Email: ademiroz@ktun.edu.tr
.
Ülkemizde en çok kullanılan derin temel sistemi yerinde güvenli ve ekonomik olarak gerçekleştirilebilmektedir.
dökme betonarme kazıklardır. İnşaatı planlanan yapının Bu makale çalışması kapsamında, konu ile ilgili literatürdeki
özellikleri, üstyapıdan zemin ortamına aktarılacak yükler ve araştırmalar ve güncel kaynaklar incelenmiştir. Elde edilen
uygulama koşulları kazıklı temel maliyetini önemli ölçüde bilgiler ışığında, baret temellerin düşey yük taşıma meka-
etkilemektedir. Bütün inşaat projelerinde olduğu gibi kazıklı nizmaları, imalat yöntemleri ve kalite kontrol amaçlı yapılan
temel projelerinin de ekonomik olması gerekmektedir. Ya- Osterberg deneyi ele alınmıştır.
pımı planlanan fore kazık projelerinin ekonomik olmaktan
uzaklaşması durumunda Baret Kazıklar tercih edilmektedir. 2. KAZIKLI TEMELLERİN TASARIMI VE TAŞIMA GÜCÜ
Baret kazıklı temeller basit olarak, dikdörtgen kesitli fore ka- MEKANİZMASI
zık olarak tanımlanabilir.
Kazıklı temeller, üst yapı yüklerini zemin ortamının daha
Aşırı yüksek üst yapı yüklerinin zemininin derin tabaka- derindeki taşıma gücü yüksek tabakalarına aktarmak ama-
larına aktarılması gereken durumlarda geleneksel dairesel cıyla kullanılan derin temel sistemlerinden biridir. Üst yapı
kesitli kazıklar uygulama ve ekonomik açıdan sorunlara yol yüklerinin aktarılacağı zemin tabakaları oturma ve taşıma
açmaktadır. Bu durumda baret temeller; yerinde dökme ve gücü açısından yüzeysel temel sistemine uygun değil ise de-
geniş çaplı kazıklara alternatif olarak düşünülebilir. Baret terin temel sistemine geçilir. Kazıklı temellerin tasarımında,
meller,şekil bakımından fore kazıklara göre daha fazla yanal oturmaların istenilen seviyelerde kalması ve göçmeye karşı
alana sahip olduğu için daha yüksek yanal sürtünme kapasi- yeterli bir güvenlik sayısının bulunması gerekmektedir.
tesine sahiptir (Lei, 2001). Ayrıca, baret temeller aynı yönde-
ki kuvvetler etkisinde fore kazıklı temellerden çok daha fazla Kazık Türleri
eğilme momenti ve yatay kesme kuvveti alabilirler (Mazzu- Kazıklar üst yapı yüklerini taşıma biçimlerine göre taşıma
cato ve Natali, 1988, Plumbridge ve diğ, 2000). gücü açısından uç kazıkları ve sürtünme kazıkları olmak
üzere iki başlık altında sınıflandırılabilir. Uç kazıklarında, ya-
Baret kazıklı temellerde de diğer kazık türlerinde olduğu gibi
pıdan gelen yük doğrudan derinlerdeki taşıma gücü yüksek
kalite kontrol deneyleri yapılmalıdır. Ancak, baret kazıkla-
olan tabaka tarafından taşınır. Uç kazıklarında, yanal sür-
rın yüksek yük taşıma kapasitesine sahip olmasından dolayı,
tünme direnci ihmal edilebilir seviyededir. Bu yüzden, ka-
klasik statik yükleme deneylerinde ihtiyaç duyulan reaksi-
zığın toplam taşıma gücü uç direncinden ibarettir. Denklem
yon yükü çok yüksek olup bu deneyler pratik değildir. Ay-
1’de uç kazıkları için taşıma gücü formülü verilmiştir.
rıca, ihtiyaç duyulan yükün temin edilmesi ve kazık başlığı
üzerine stabil olarak etki ettirilmesi çok zordur. Osterberg (1)
tarafından geliştirilen ve ilk olarak 1984’te bir fore kazık üs-
Sürtünme kazıkları ise üst yapı yükünü, yan yüzeylerinde-
tünde denenen Osterberg hücresi ile kazık yükleme deneyle-
ki sürtünmeden oluşan gerilmeyle, kısmen ya da tamamen
ri, herhangi bir reaksiyon yüküne ihtiyaç duyulmadan daha
zemine aktaran kazıklardır. Sürtünme kazıklarında taşıma
Şekil 1: Kazıklı temellerin kullanım alanları (Bowles, 1996).
gücü, uç basıncı ve kazığın yüzeyindeki sürtünme gerilme-

sinin toplamından oluşur (Uzuner, 2006). Denklem 2’de sür-
tünme kazığı için taşıma gücü formülü verilmiştir.
(2)
Kazıklar, taşıdıkları yüklere göre de sınıflandırılabilir. Bu du-
rumda kazıklar basınç kazığı, yanal yüklü kazıklar ve çekme
kazıkları gibi isimler alır. Eğik yükler, toprak ve su basıncı,
deprem, rüzgar, gemi çarpması gibi yanal yüklere karşı koy-
mak için inşa edilen kazıklara yanal yüklü kazıklar denir.
Kaldırma kuvvetinin etkisinde olan yapılarda, üst yapıya etki
eden yanal yükler sebebiyle meydana gelen momentleri kar-
şılayan kazıklara ise çekme kazıkları denir. Şekil 1’de çeşitli
kazık tipleri görülmektedir. Şekil 3: Baret kazık kesitleri.
Ayrıca, kazıklar yapıldıkları malzeme özelliğine göre beto- Baret kazıklı temellerin, fore kazıklı temellere
narme, çelik, ahşap ve komposit olarak sınıflandırılırlar. Bu göre çeşitli avantajları mevcuttur. Bu avantajların bir
sınıflandırma Şekil 2’de gösterilmiştir. kısmı aşağıda verilmiştir.
• Baret kazıklı temeller, aynı kesit alanına sahip fore
kazıklardan daha büyük yüzey alanına sahiptir. Bu
durum, aynı miktarda beton ve demir kullanılarak
inşa edilen baret kazıklı temelin, daha yüksek taşıma
kapasitesine sahip olduğu anlamına gelir. Bu yüzden,
baret kazıklı temeller fore kazıklara göre daha
ekonomiktir.
Şekil 2: Kazıklı temellerin malzemeye göre sınıflandırılması (Uzuner, 2006). Basit bir örnekle aşağıdaki gibi açıklanabilir;
Bunlara ek olarak, kazıklar imalat yöntemine göre çakma 2.80 m x 0.80 m bir baret kazığın kesit alanı 2.24
kazıklar ve sondaj (fore) kazıkları olmak üzere ikiye ayrılır. m2’dir.
Çakma kazıklar, kendi hacmi kadar zemini yanlara iter ve Bu kazığın birim sürtünme alanı: asb= 2(2.8 + 0.8) =
7.20 m2/ m’dir.
zeminin sıkışmasını sağlar. Sondaj (fore) kazıkları ise önce-
Aynı kesit alanına sahip kazığın çapı:
den açılmış bir deliğin içerisine yeteri kadar donatı koyulma-
sı ve betonla doldurulması ile oluşturulur. Sondaj kazıkların-
da, kazık hacmi kadar zemin boşaltılır. Eş değer çaplı kazığın birim sürtünme alanı:
’dir.
2.2 Baret Kazıklı Temeller
Baret kazıklı temeller, bir çeşit fore kazık olarak düşünülebilir. Birim alanların oranı: olarak hesaplan-
Ancak, kesit şekli ve kazı yöntemi açısıdan fore kazıklardan maktadır. Bu nedenle düşey yük taşıma kapasiteleri
farklıdır. Baret kazıklı temeller, çoğunlukla dikdörtgen kesit- yüksektir (Candoğan, 2008).
lerde imal edilmesine rağmen proje şartlarına bağlı olarak H, · Proje koşullarına bağlı olarak H, T, I, +, П gibi
T, I, +, П gibi kesitlerde de imal edilebilir. Şekil 3’te bazı baret kesitlerde imal edilebilir.
temel enkesit tipleri görülmektedir.
· İmalat esnasında daha az gürültü ve titreşim
Baret kazıklı temellerin diğer bir önemli farkı ise kazı yön- meydana gelir.
teminin farklı olmasıdır. Kazılar, ‘Grab’ veya ‘Cutter’ adı ve-
rilen ekipmanlarla yapılmaktadır. Kazı sırasında kullanılacak · Konsolide killerde, kabarma olmadan imal edi-
ekipman özellikleri, baret temelin genişliklik (60, 80, 100, lebilir. Bütün zemin koşullarında yapılabilir.
120 cm) ve uzunluğuna bağlı olarak seçilir. · Baret kazıklar, yük ile aynı doğrultuda imal
Baret kazıklı temeller, tasarım kriterleri bakımından fore edilebildikleri için depremsellik bakımından
kazıklar ile aynıdır ve özel kesitli fore kazıklar olarak daha avantajlıdır. Ayrıca, fore kazıklara göre
düşünülebilir. Baret temeller, kazı ile açılan bir kuyuya yeter- daha yüksek yanal yük taşıma kapasitesine sa-
li miktarda donatını yerleştirilip, beton dökülmesi ile imal hiptirler.
edilir. Baret kazıklı temeller, çakma kazıklar gibi çelik ve ah- · Büyük kesit ve uzunluklarda imal edilebilir.
şap malzemelerden imal edilmez, sadece betonarme olarak Böylece çok büyük yapı yükleri taşınabilir.
imal edilir (Yıldız, 2011).
· Uç kazığı olarak inşa edilecekleri durumlar-
da kazı ve imalat yöntemi, fore kazıklara göre
.
daha kolaydır. (5)

· İmalat esnasında, kalite kontrol testlerinin (4) ve (5) eşitliklerindeki taşıma gücü faktörleri, kayma
uygulanması diğer kazık tiplerine göre daha mukavemeti açısına (ϕ') bağlı olarak Şekil 4’te verilmiştir.
kolaydır. Burada kazık ucu kesit alanı, kazık ucu seviyesindeki efek-
tif düşey gerilmedir.
· Kazık uç mukavemetini arttırmak amacıyla
kazık uç bölgesinde iyileştirme yapılabilir.
3. BARET KAZIKLARIN TAŞIMA GÜCÜNÜN

HESAPLANMASI
Bir kazığın düşey yük altında taşıyabileceği maksimum yük
genel olarak aşağıdaki yöntemler ile belirlenmektedir (Yıldı-
rım, 2009):
· Statik kazık formülleri kullanılarak,
· Dinamik dinamik kazık formülleri kullanıla-
rak,
· Arazi deneyleri (SPT, CPT, vb.) ve
· Kazık yükleme deneyi ile bir kazığın taşıma
gücü belirlenebilir.
Ancak, Baret kazıklar çakma kazık olarak imal edile-
medikleri için taşıma gücü hesabında dinamik kazık Şekil 4: Granüler Zeminlerde Taşıma Gücü Faktörlerinin ϕ’ ile Değişimi
formülleri kullanılmamaktadır. (Meyerof, 1976).
Kohezyonlu zeminlerde (ϕu= 0), kazık ucunda taşınan mak-

simum yük;
3.1 Uç Kazıklarında Taşıma Gücü
Uç kazıklarında, kazık yan yüzlerinde oluşan sürtünme di- (6)
renci ihmal edilebilir seviyede olduğu için kazığın toplam olmaktadır. Burada cu kazığın ucunun girdiği zeminin dre-
taşıma gücü uç taşıma gücünden ibarettir. Kazık uç yüze- najsız kayma mukavemeti, Nc* ise taşıma gücü faktörü olup
yinde oluşan göçme mekanizması ile yüzeysel temellerdeki kazığın taşıyıcı zemine en az 5D kadar girmiş olması şartı ile
göçme mekanizması benzer olduğu için taşıma gücü hesa- 9 alınabilir.
bında yüzeysel temellerdeki taşıma gücü formülü kullanılır. 3.1 Sürtünme Kazıklarında Taşıma Gücü
Ancak kazıklar için için hesap yapılırken kullanılan taşıma
Sürtünme kazıklarında taşıma gücü hesabı yapılırken uç
gücü faktörleri yüzeysel temellerdekinden farklıdır. Uç ka-
taşıma gücünün yanında yanal sürtünme direnci de hesa-
zıklarında taşıma gücü Denklem 3’teki gibi hesaplanır.
ba katılır. Sürtünme kazıklarında oluşan yanal taşıma gücü
(3) Denklem 7’deki gibi hesaplanır.
Burada qsınır birim alanda taşınabilecek maksimum yük olup
şekil ve derinlik faktörlerini içeren taşıma gücü (7)
katsayılarıdır ve kazıkların yüzeysel temellere göre derin te-
meller olmaları sebebiyle yüzeysel temel sistemleri için öne-
olarak yazılabilir. Burada p kazık çevresini, fs birim sürtünme
rilen değerlerden farklıdır. Ayrıca, kazıklı temellerde kazık
direncini, L ise kazık uzunluğunu göstermektedir.
çapının küçük olmasından dolayı (3) eşitliğindeki son terim
diğerleri yanında çok düşüktür. Bu yüzden bu eşitlikteki son Granüler zeminler içindeki tekil kazıkların çevre sürtünme-
terim ihmal edilir. (3) eşitliği efektif gerilmeler türünden ya- si, zemin mekaniğinin temel kayma direnci denklemlerine
zılırsa: benzer şekilde,
(4) (8)
elde edilir. Meyerof (1976) uç taşıma gücünün belirli bir olarak yazılabilir. Burada, düşey efektif zemin gerilmesini, K
derinliğe kadar attığını ve kritik bir derinlikten sonra sabit yatay toprak basıncı katsayısını, δ kazık ile zemin arasındaki
kaldığını ifade etmektedir. Kulhawy (1984) ise belirli bir de- sürtünme açısını göstermektedir.
rinlikten sonra uç direncindeki artışın azaldığını ama sınır
bir derinlik değerinin olmadığını belirtmektedir. Tasarım aşamasında çevre sürtünmesi değerinin kritik bir
derinliğe kadar () lineer olarak arttığı, bu derinlikten sonra
Granüler zeminlerde c’=0 olacağı düşünülürse kazık ucunda sabit kaldığı kabul edilmektedir. Bu derinlik, gevşek kum-
taşınabilecek maksimum yük Denklem 5’teki gibi hesaplanır: larda =10D, orta sıkı kumlarda =15D, sıkı kumlarda =20D
alınabilir (Şekil 5). mesi ve beton dökülmesi işlemlerinde kuyu çeperinin stabi-
litesi sağlanmalıdır. Bunun için ihtiyaca yönelik olacak şekil-
de farklı kazı destek sistemleri geliştirilmiştir. En basit baret
kazık imalatı, herhangi bir destek sistemi gerektirmeyen katı
kil veya zayıf kayalarda yapılmaktadır. Ancak çoğunlukla ka-
zık destek sistemine ihtiyaç duyulmaktadır.
Fore kazıklarda, kazı esnasında kuyu çeperinin stabilitesini
sağlamak için çoğunlukla muhafaza borusu kullanılmakta-
dır. Ayrıca bentonit süspansiyonu kullanılarak da kazı sıra-
sında kuyu çeperinin stabilitesi sağlanabilmektedir. Bentonit
süspansiyonu, baret temellerin imalatı sırasında kazı işlemi
boyunca stabilite problemlerini önlemek amacıyla günümüz
teknolojisinde kullanılabilecek tek yöntemdir. Bu işlem için
Şekil 5: Kazıkların Birim Sürtünme Direnci (Das, 2007). kullanılan süspansiyonun hammaddesi bentonit ‘montmo-
Kohezyonlu zeminlerde kazık yüzeyi ile zemin arasındaki rillonit’ türü bir kildir. Bentonit süspansiyonu, kuyu çeperini
sürtünme, zeminin kayma mukavemetine bağlıdır. Bu ne- neredeyse geçirimsiz ince bir film tabakası gibi kaplayarak
denle çevre sürtünmesi; göçmesini önler. Bentonit süspansiyonunun çalışma prensi-
bi Şekil 7’de verilmiştir.
(9)
Burada; adhezyon katsayısı ve zeminin drenajsız kayma
mukavemetidir. Zeminin suya doygun kil olması durumda
(ϕu=0), = olur. α adhezyon katsayısı, kazık imalatı sırasın-
da zeminin örselenmesine, aşırı konsolide killerde zeminin
kazığı sarmasına bağlı olup adhezyon katsayısının değeri
“1”’den küçük bir değerdir. Ortalama bir değer olarak aşağı-
daki gibi alınabilir (Toğrol ve Tan, 2003);
(10)
Şekil 7: Bentonit süspansiyonunun çalışma prensibi.
4. BARET KAZIK İMALATI
Özel kesitli fore kazık olan baret kazıklar, zeminde açılan
bir kuyuya yeterli miktarda donatı yerleştirilerek tremi bo-
ruları ile beton dökülmesiyle meydana gelmektedir. Baret
kazıklar, hidrofreze (cutter) ve grab gibi delgi makineleri
kullanılarak imal edilir (Şekil 6a ve Şekil 6b). Grablerin me-
kanik ve hidrolik olan türleri vardır. Hydrofreze tipi delgi
makineleri sert (kaya) zemin koşullarındaki kazılar için
geliştirilen özel makinelerdir. Baret kazıklı temeller, çakma
kazıklar gibi çelik ve ahşap malzemelerden imal edilmez,
sadece betonarme olarak imal edilir.
Şekil 8: Baret kazık imalat sisteminin şeması (ZETAŞ katalog, 2011)
İmalata başlanırken ilk olarak bentonit süspansiyonu

hazırlanarak delgi sırasında kazı içerisine pompalanır. Kazı
işlemi sonlandığında donatı kafesi ve arkasından tremi bo-
ruları kuyuya indirilerek bu borular aracılığı ile kuyu taba-
nından başlayarak beton dökülür. Beton dökme işlemi sı-
rasında, bentonit süspansiyonunun yoğunluğu betona göre
düşük olduğu için yukarıya çıkar. İlk duruma göre bir miktar
zeminle karışan bentonit süspansiyonu pompa ile geri top-
lanır. Desander ünitesinde, içerisindeki zeminden (kum ve
Şekil 6: Hidrofreze (cutter) ve hidrolik grab.
silt) temizlenerek tekrar kullanım için tanklara gönderilir. Bu
Baret kazıklar imal edilirken; kazı, donatı kafesinin indiril- işlem sayesinde oldukça maliyetli bir malzeme olan bento-
.
nit tekrar kullanılabilir ve maliyet açısından ekonomik olur. Osterberg yükleme deneyi genel olarak, kazığın donatı ka-
Bentonit süspansiyonu kullanılarak yapılan kazık imalatı fesi içerisine ya da kazığın alt kısmına monte edilen hidrolik
şeması Şekil 8’de verilmiştir. kriko sistemi ile deney kazığının çift yönde yüklenmesi ve
yükleme sırasında oluşacak yük, gerilme ve deplasman veri-
5. OSTERBERG HÜCRESİ İLE KAZIK YÜKLEME DENEYİ lerinin ölçülmesinden ibarettir.
Kazık yükleme deneyleri, eksenel yükün kazığa etki ettiril-
mesi bakımından birbirinden farklıdır. Kazık yükleme de- 6. SONUÇLAR
neylerinde, deney kazığına yükün etki ettirilmesinde zemin Yüksek üst yapı yükleri zemin ortamına aktarılırken genel-
ankrajlarından, reaksiyon kazıklarından veya ağırlık yüklü likle taşıma gücü ve oturma kriterleri açısından sorunlar
platformlardan yararlanılmaktadır. Terzaghi ve diğ. (1996), oluşmaktadır. Bu sorunları çözmek için yapı yükleri daha
özellikle büyük deney yüklemelerinde reaksiyon sisteminin derinlerdeki sağlam tabakalara aktarılmalıdır. Bu amaçla ka-
ağır olmasından dolayı, deney sisteminin iyi tasarlanmadığı zıklı temel sistemi kullanılarak yapı yükleri daha derinlerde-
ve platformun ustalıkla yüklenmediği durumlarda güvenlik ki sağlam tabakalara aktarılabilir. Bütün inşaat projelerinde
açısından tehlikeli olacağını ifade etmiştir. bu dezavantajın olduğu gibi kazıklı temel projelerinin de ekonomik olması
dairesel ya da kare en kesitli yer değiştirme kazıklarında ka- gerekmektedir.
zığın en alt kısmına yerleştirilecek Osterberg yük hücresi ile
Kazıklı temel sisteminin ekonomik olması ve daha yüksek
bertaraf edilebileceğini belirtmiştir. Böyle durumlarda, kazı-
yük kapasitesi gereksinimlerini karşılaması için genellik-
ğın alt kısmına yerleştirilecek Osterberg hücresi ile reaksi-
le yerinde dökme dairesel geniş çaplı kazıklar yerine baret
yon yüküne ihtiyaç duyulmadan daha güvenli ve ekonomik
temeller kullanılmıştır. Baret kazıkların fore kazıklara göre
kazık yükleme deneyleri yapılmaktadır.
birçok avantajı vardır. En önemli avantajlarından biri, aynı
Schmertmann ve Hayes (1997), yüksek taşıma gücüne sahip miktarda beton ve demir kullanılmasına rağmen fore kazık-
fore kazıklarda 10MN’u aşan reaksiyon sistemlerinin gele- lara göre yaklaşık %35 daha yüksek taşıma kapasitesi elde
neksel yöntemlerle uygulanmasının maliyeti çok fazla arttır- edilebilmesidir.
dığını ifade etmişlerdir. Osterberg hücresiyle yapılan statik
Baret kazıklar, yük ile aynı doğrultuda imal edilebildikleri
yüklemelerin ise yüksek reaksiyon yüklerindeki deneylerin
için depremsellik bakımından daha avantajlıdır. Ayrıca, fore
ekonomik olarak yapılmasına imkan verdiğini, bu neden-
kazıklara göre daha yüksek yanal yük taşıma kapasitesine sa-
le de fore kazıkların test edilmesinde önemli bir alternatif
hiptirler.
yöntem olduğunu ortaya koymuşlardır.
Baret kazıklar, proje koşullarına bağlı olarak H, T, I, +, П gibi
Bu amaçla; Deney kazığının donatı kafesi, projeye uygun bir
kesitlerde imal edilebilir ve yapısal bütünlük açısından klasik
şekilde yüklenici tarafından hazırlanır. Osterberg hücreleri,
fore kazıklı temel sistemlerine göre daha avantajlıdırlar.
deney yüküne göre et kalınlıklarının değişkenlik gösterdiği
dairesel çelik plakalar arasına yerleştirilir. Daha sonra dona- Baret kazıkların yanal alanları aynı enkesit alanındaki daire-
tı kafesi yerine yerleştirilerek beton dökülür. Beton gerekli sel kazıklara göre daha fazla olduğu için daha yüksek taşıma
dayanım şartlarını sağladığında O-Cell hücresi aracılığı ile kapasitesine sahiptir.
yüklenir. Osterberg hücresi kullanılarak yapılan kazık yükle- Baret kazıklı temellerde de diğer kazık türlerinde olduğu gibi
me deneyinin şeması Şekil 9’ da yer almaktadır. kalite kontrol deneyleri yapılmalıdır. Ancak, baret kazıkla-
rın yüksek yük taşıma kapasitesine sahip olmasından dolayı,
klasik statik yükleme deneylerinde ihtiyaç duyulan reaksi-
yon yükü çok yüksek olup bu deneyler pratik değildir. Ay-
rıca, ihtiyaç duyulan yükün temin edilmesi ve kazık başlığı
üzerine stabil olarak etki ettirilmesi çok zordur. Osterberg
tarafından geliştirilen ve ilk olarak 1984’te bir fore kazık üs-
tünde denenen Osterberg hücresi ile kazık yükleme deneyle-
ri, herhangi bir reaksiyon yüküne ihtiyaç duyulmadan daha
güvenli ve ekonomik olarak gerçekleştirilebilmektedir.
REFERANSLAR
[1] Lei G., (2001). “Behaivour of Excavated Rectengular Piles (barrettes)
in Granitic Saprolites”, Doktora Tezi, Hong Kong Üniversitesi, İnşaat
Mühendisliği Bölümü, Hong Kong
[2] Mazzucato, A. and Natali, A. (1988) “Analysis of non-linear behavi-
our of reinforced concrete diaphragm walls under horizontal load.”
Proc. 1st Int. Geotech. Seminar on Deep Found, on Bored and Au-
Şekil 9: Osterberg hücresi ile kazık yükleme deneyi şeması (England,
ger Piles, Rotterdam
2003) [3] Yıldız K., (2011). “Baret Kazıklı Temellerde Düşey Taşıma Kapasitesi”,
Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul

[4] ZETAŞ, Katalog, 01.12.2014
[5] Uzuner B. A., 2006, Temel Mühendisliğine Giriş, Derya Kitabevi,
Trabzon
[6] Bowles J. E., (1996). Foundation Analysis and Design, McGraw-Hill
Company, New York, USA
[7] Das M. B., (2007). Principles of Foundation Engineering, 7th Edition,
Brooks/Cole, California, USA
[8] Toğrol E. and Tan O., (2003). Kazıklı Temeller, Birsen Yayınevi, İstan-
bul
[9] Yıldırım S., (2009). Zemin İncelemesi ve Temel Tasarımı, Birsen Ya-
yınevi, İstanbul
[10] Candoğan A., 2008. The Art and Practice of Foundation Enginee-
ring, İstanbul
[11] England M., (2003). ‘’Bi-directional Static Load Testing – State of the
Art’’, Loadtest Inc., UK
[12] Meyerhof G.G., (1976). “Bearing Capacity and Settlement of Pile
Foundations”, Journal of Geotech. Eng. Div., ASCE, Vol.102
[13] Schmertmann, J. H. and J. A., Hayes., 1997. ‘’The Osterberg Cell and
Bored Pile Testing – A Symbiosis’’, Proceedings of the Third Inter-
national Geotechnical Engineering Conference, Cairo University,
Cairo, Egypt, 5-8 January
[14] Kulhawy, F. H. (1984), Limiting tip and side resistance-Fact or fallacy
Analysis and Design of Pile Foundations ed. J. R. Meyer ASCE, New
York, N.Y., pp. 80–98
[15] Terzaghi K., Peck R., Mesri G. Soil Mechanics in Engineering Practice.
Wiley: New York, 1996.
[16] Ng, Charles W. W., and Lei G. H., (2003). ‘’Performance of long re-
ctangular barrettes in granitic saprolites’’, Journal of Geotechnical
and Geoenvironmental Engineering, 129(8), pp. 685–696

Conference Paper
Oral Presentation
Goegrid Donatılı İstinat Duvarlarında Maliyet Analizi

Atila Demiröz1, Erkan Yıldırım2
Konya Teknik Ün., Müh. ve Doğa Bil. Fak., İnşaat Müh., Konya, Türkiye; ademiroz@ktun.edu.tr
1
2
Konya Teknik Ün., Müh. ve Doğa Bil. Fak., İnşaat Müh., Konya, Türkiye; erkan05@gmail.com
Özet
Geogrid donatılı istinat duvarlarının tasarımında birçok faktör etkili olmaktadır. Bunlar; yükseklik, zeminin içsel
sürtünme açısı, sürşarj yükleri, yeraltı su seviyesi, sismik etkiler, don tesirleri vb gibi faktörler sıralanabilir. Bu
gibi faktörler istinat duvarlarının tasarımını ve dolayısıyla maliyetini doğrudan etkilemektedir. Bu çalışmada
tasarıma etki eden faktörlerden olan yükseklik, zemin içsel sürtünme açısı ve sürşarj yüklerinin tasarımdaki
etkileri araştırılmıştır. Bunun için geogrid donatılı istinat duvarlarının 4, 6, 8 ve 10 m yüksekliğinde, 24°-26°-28°-
30° içsel sürtünme açılarında ve 10-15-20-25 kN/m² sürşarj yükleri altında ayrı ayrı olarak 64 farklı çözümleri
yapılmış ve maliyetleri hesaplanmıştır. Bu çözümler ile tam faktöriyel tasarım metodu kullanılarak varyans
(ANOVA) analizleri yapılmış ve yükseklik, içsel sürtünme açısı, sürşarj yükü değişkenlerinin maliyet üzerine
etkileri araştırılmıştır. Böylelikle geogrid donatılı istinat duvarlarının farklı yükseklik, içsel sürtünme açısı ve
sürşarj yükleri altındaki maliyet değişimleri incelenmiştir. Geogrid donatılı istinat duvarlarının çözümleri için
GEO5v17 ve ANOVA analizleri için Minitab v17 programları kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Geogrid Donatılı İstinat Duvarı, Maliyet Analizi, Tam Faktöriyel Tasarım Analizi
Cost Analysis in Geogrid Reinforced Retaining Walls
Abstract
Many factors are affecting design of the Geogrid reinforced retaining walls. These factors can be listed as height
of the wall, internal friction angle of the soil, surcharge loads, level of groundwater, seismic effects and frost
effects ect. These factors affect the design and construction cost of the retaining walls directly. In this study, the
effects of the height, internal friction angle of the soil and surcharge loads on design were investigated. For this
reason, 64 different solutions of Geogrid reinforced retaining walls were made for 4, 6, 8 and 10 m height and
24 ° -26 ° -28 ° -30 ° internal friction angles, analysis conducted under surcharge loads 10-15-20-25 kN / m² and
their costs calculated. With these solutions, variance (ANOVA) analyzes were made by using the full factorial
design method then the effects of the height, internal friction angle of the soil and surcharge load variables on
cost were investigated. Thus, the cost changes of Geogrid reinforced retaining walls for different wall heights,
internal friction angle and surcharge loads were investigated. GEO5v17 is used for analysis of Geogrid reinforced
retaining walls and Minitab is used for analysis of ANOVA
Keywords: Reinforced concrete retaining walls, Cost Analysis, Full Factorial Design Analysis, ANOVA
1. GİRİŞ lanılabilmesi bu sistemin son yıllarda klasik istinat duvar-

larından daha çok kullanılmasına sebep olmuştur. Donatılı
Günümüzde taş duvarlar yerlerini betonarme istinat duvar-
zemin yapıları bu konuda büyük bir üstünlük taşımakta ve
lara bırakmış olup betonarme istinat yapılarda yerini dona-
sağladıkları mühendislik avantajlarına karşılık, maliyetleri-
tılı istinat yapılarına bırakmıştır. Uygulamalarda betonarme
nin düşük olması, betonarme istinat duvarlarından daha çok
duvarların görünümünün hoş olmaması sebebiyle zaman
tercih edilmektedir.
zaman taş duvarlar estetik amaçlı olarak kullanılmaktadır.
Donatılı istinat yapılarının ekonomik, inşa süresinin hızlı, 1960’lı yıllarda tekstil endüstrisinin giderek artan bir oran-
şehir içi alt ve üst yapı geçişlerindeki estetik görünümü, tada gelişmesi, buna bağlı olarak üretim tekniklerinin de ge-
şıma kapasitesi düşük olan zayıf zeminlerde rahatlıkla kul- lişmesiyle ve ayrıca ortaya çıkan toplumsal gereksinimlerin
Email: ademiroz@ktun.edu.tr
artmasına bağlı olarak tekstil endüstrisinde ürün fazlalığın- zasyonu ve demokratik parçacık sürü optimizasyonu algo-
dan dolayı inşaat sektöründe pazar arayışlarına başlanmıştır. ritmalarını kullanmışlardır. Aydoğdu (2017) çalışmasında
Dokuma türü malzemelerin inşaat sektöründe kullanılması meta-sezgisel optimizasyon yöntem ile betonarme konsol
daha önceleri kullanılmaya çalışılmışsa da esasen bu arayış- istinat duvarlarının minimum maliyeti ve CO2 salınımıyla
lar sonucunda geosentetik olarak isimlendirilen malzemeler optimum tasarım parametrelerinin etkileri araştırılmıştır.
geliştirilmeye başlanmıştır. Bu çalışma ile depremsiz durumda yükseklik, içsel sürtün-
1977’de Paris’te “Dokumaların Geoteknikte Kullanımı Ulus- me açısı ve sürşarj yüklerinin betonarme konsol istinat du-
lararası Konferans” (International Conference on the Use varlarının tasarımına etkisi incelenmiştir. Çalışma hakkında
of Fabrics in Geotechnics) sonunda geosentetiklerin ge- ayrıntılı bilgi Yıldırım (2019)’da bulunmaktadır.
oteknik mühendisliği alanlarında kullanılması gerekliliği
vurgulanmıştır. 1977’den sonra geosentetik malzemelerin 2. GEOGRİD DONATILI İSTİNAT DUVARLARININ
kullanımı hızlı, ekonomik ve estetik çözümler getirdiği için MALİYETLERİNİN BELİRLENMESİ VE ANOVA
günümüzde hızla artış göstermiş ve tercih edilir olmuştur. HESAPLARININ YAPILMASI
Geosentetik malzemeler özellikle yol inşaatlarında, zemin 2.1. Tam Faktöriyel Tasarım Metodu ve Varyans Analizi
güçlendirmesi, su yapılarında, donatılı zemin istinat duvarı
Bir deneyde birden çok faktörün belirli bir seviyede bağımsız
uygulamalarında (geotekstil ve geogrid), katı atık depolama
değişkenlerin birbirleri ile etkileşimlerinin oluşturduğu tüm
sahalarında vb gibi alanlarda uygulanmaktadır (Lab. Centr.
kombinasyonları inceleyen, bağımsız değişkenlere bağlı ola-
d. Ponts et Chaussees, 1977).
rak bağımlı değişkende optimizasyon analizleri yapan me-
Donatılı zemin kavramı ilk olarak 1966 yılında H. Vidal ta- tottur. Örneğin A ve B faktörleri 2 ve 3 düzeye sahip olsun.
rafından ortaya atılmıştır. Uygulama süresinin kısa oluşu, Bu düzeyler (a1, a2, a3) ve (b1, b2) sembolleri ile gösterilirse;
ekonomik ve estetik çözümler sunması bu yöntemin günü-
a1b1 a1b2 a2b1
müzde geçerli bir yöntem olması sebebiyle donatılı zemin
kullanılmasının en büyük etkenlerindendir (Vidal, 1968). a2b2 a3b1 a3b2
1970 yılında geosentetik malzemeler inşaat sektöründe alt
Bu tasarım 3×2 faktöriyel tasarım olarak adlandırılır. 2k fak-
yapı imalatlarında yalnızca donatı kullanılmış günümüzde
töriyel tasarımda 2 düzey sayısını k faktör sayısını göster-
çok çeşitli amaçlarda kullanılmaya başlanmıştır.
mektedir. A, B ve C faktörlerinin a,b ve c düzeyinin oldu-
Literatürde; Durukan ve Tezcan (1990) betonarme kon- ğu axbxc faktöriyel tasarım için matematik model denklem
sol istinat duvarlarının sert zemin üzerinde ve kazıklı temel (2.1)’de verilmiştir.
üzerinde analizlerini yaparak maliyet hesaplarını yapmışlar-
dır. Aynı çalışmada donatılı istinat duvarlarının metal şerit,
polimer şerit ve geogrid kullanarak analizleri yapılmış ve
maliyetleri hesaplanmıştır. Şahin (1994) yaptığı çalışmasın-
da kütle istinat duvarlarının deprem tasarımında güvenlik
sayısına etki eden faktörlerden içsel sürtünme açısı ve sis-
(2.1)
mik katsayısının etkisi araştırılmıştır. Sarıbaş ve Erbatur
Burada;
(1996) yaptıkları çalışmada betonarme konsol istinat duvar-
larının 4 tanesi geometri değişkeni, 3 tanesi donatı değişkeni yij : A faktörünün i-inci, B faktörünün j-inci, C
olmak üzere 7 farklı tasarım değişkeni tanımlanarak, amaç faktörünün k-ıncı gözlem değeri
fonksiyonu olarak minimum ağırlık ve minimum maliyet m : Genel ortalama
olmak üzere çözümler yapılmıştır. Khan ve Sikder (2004)
yaptıkları çalışmada betonarme konsol istinat duvarı, metal Ai : A faktörünün i-inci düzeydeki etki değeri
şerit kullanılarak oluşturulan toprakarme duvar, geoteks- Bj : B faktörünün j-inci düzeydeki etki değeri
til donatılı istinat duvarı ve bitüm veya epoksi kaplı inşaat
demiri ile ankrajı yapılmış istinat duvarlarının 2.1-3-4.2-5.1 Ck : C faktörünün k-ıncı düzeydeki etki değeri
ve 6 m yükseklikler için ayrı ayrı maliyet analizleri yapılmış- ABij : A ve B faktörlerinin etkileşim etkisini
tır. Çakır ve Aytekin (2005) 7m yüksekliğinde, betonarme
ACik : A ve C faktörlerinin etkileşim etkisini
konsol dayanma duvarı ile geogrid donatılı duvar tasarımı
yapılarak maliyet unsurları üzerinde etkili olan parametreler BCjk : B ve C faktörlerinin etkileşim etkisini
dikkate alınıp maliyet karşılaştırması yapılmıştır. Khajehza-
ABCijk : A, B ve C faktörlerinin etkileşim etkisini
deh, vd., (2014) çalışmalarında hibrit adaptif yerçekimi ara-
ma algoritması ile betonarme istinat duvarlarında maliyeti e : Rassal hata bileşeni
ve CO2 salınımını minimuma indirecek optimizasyon çalış- A, B ve C faktörlerinin a, b ve c düzeyinin olduğu faktöriyel
ması yapmışlardır. Kaveh ve Soleimani (2015) yaptıkları tasarım için kareler toplamı;
çalışmada betonarme konsol istinat duvarlarının optimum
maliyet tasarımını yapmak için çarpışan cisimler optimi-
.
arasında doğrusal bir ilişki olup olmadığını belirlemek için

(2.2) kullanılır. Eğer bu değer 1 veya 1’e yakınsa bağımsız değiş-
(2.3) kenler arasında doğrusal bir ilişki var demektir. Son olarak
“Çoklu Açıklayıcılık Katsayısı” (R²) değeri hesaplanır. Bu
(2.4) katsayı ile bağımsız değişkenlerin, bağımlı değişken için ne
kadar anlamlı olduğu sonucu belirlenir. Bu değerin 1’e yakın
(2.5) olması istenir. Çünkü bu değer 1’e ne kadar yakınsa, kurdu-
(2.6) ğumuz hipotez o kadar anlamlı demektir. Eğer bu değer kü-
çük ise, bağımlı değişkene bağlı başka bağımsız değişkenle-
(2.7) rinde hipoteze dahil edilmesi gerektiği sonucu çıkmaktadır.
(2.8)
2.2. Sayısal Uygulama
(2.9) Geogrid donatılı istinat duvarlarının H=4-6-8-10 m, içsel
(2.10) sürtünme açısı ϕ=24-26-28-30 ve sürşarj yükü q=10-15-20-
Üç faktörlü sabit etkili düzen için varyans analizi sonuçları 25 kN/m² için ayrı ayrı çözülmüş ve maliyetleri hesaplanmış-
Tablo 2.1’de verilmiştir tır. Geogrid donatılı istinat duvarlarının çözümleri GEO5
v17 programı ile yapılmıştır. İstinat duvarının uzunluğu 1
Tablo 2.1 Varyans Analizleri
m olarak alınmıştır. Maliyet bağımlı değişken ve yüksek-
Değişkenlik Kareler Serbestlik Kareler Orta- Test
Kaynağı Toplamı Derecesi laması İstatistikleri lik, içsel sürtünme açısı ve sürşarj yükü bağımsız değişken
(Varyans) (F) olmak üzere bu değişkenler arasındaki regresion denklemi
A KTA a-1 KOA KOA / KOHATA ve istatistik analizleri Minitab v17 programı ile yapılmıştır.
B KTB b-1 KOB KOB / KOHATA Şekil 2.1’ de görüldüğü gibi dolgu zemin ve doğal zemini ol-
C KTC c-1 KOC KOC / KOHATA mak üzere 2 farklı tipte zemin seçilmiştir. Bu zeminlere ait
AB KTAB (a-1)(b-1) KOAB KOAB / KOHATA
geoteknik özellikler Tablo 2.2’de gösterilmiştir. İstinat yapı-
AC KTAC (a-1)(c-1) KOAC KOAC / KOHATA
larının çözümleri depremsiz duruma göre hesaplanmıştır.
BC KTBC (b-1)(c-1) KOBC KOBC / KOHATA
Hesaplamalarda yer altı suyunun olmadığı varsayılmıştır.
ABC KTABC (a-1)(b-1)(c-1) KOABC KOABC / KOHATA
HATA KTHATA abc(n-1) KOHATA -
Geogrid donatılı istinat duvarı çözümleri GEO5 v17 prog-
TOPLAM KTGENEL abcn-1 - - ramında yapılmıştır. Hesaplamalar şekil 2.1’de gösterilen h
ve B temel boyutları ile ve L (donatı boyu), Sv (düşey donatı
Ana kütle parametreleri hakkında bir varsayımın belirli bir aralığı) ve her tabaka için donatı elemanı kesitleri için yapıl-
anlamlılık düzeyinde (a=1-güven düzeyi) geçerliliğinin ör- mıştır. Bu değerlere bağlı olarak maliyeti belirleyen faktörler
nek istatistiklerinden hareketle araştırılmasına Hipotez olan demir, beton, kalıp, kazı, beton blok, donatı elemanı ve
testleri adı verilmektedir. Hipotez testlerinin yapılmasında; dolgu metrajları hesaplanmıştır.
hipotezlerin yazılması, anlamlılık düzeyinin belirlenmesi,
örnek değerlerinden hareketle F değerinin belirlenmesi ve
karar alınması aşamaları izlenmektedir (Orhunbilge 2000).
Bu hipotezlerin test edilmesi için varyans analizi yapılmakta
ve F değerleri hesaplanmaktadır. F istatiği F örnekleme da-
ğılımının bir terimidir ve iki parametreli bir dağılım olan F
dağılımı R.A. Fisher tarafından hesaplandığı için soyadının
baş harfi ile gösterilmektedir (Çömlekçi 2005).
Tam faktöriyel analiz metodu ile oluşturulan modeli anlam-
landırmak için varyans analizi ile bağımlı değişkene bağlı
her bir bağımsız değişken için F ve P değerleri hesaplanır. F
istatistiği denilen bu yöntem ile, hesaplanan P değerleri sı-
Şekil 2.1.a İstinat duvarının genel görünümü (DONATISIZ)
fıra ne kadar yakınsa bağımsız değişken, bağımlı değişken
için o kadar anlamlı demektir. P değeri büyüdükçe bağımsız Tablo 2.2 Hesaplamalarda kullanılan zemin geoteknik değerleri
değişken, bağımlı değişken için anlamlı değildir demektir. Doğal Zemin Dolgu Zemin
Başka bir ifade ile bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken Birim Hacim Ağırlığı gn (kN/m³) 19 21
ile aralarında bir bağ yoktur şeklinde bir hipotez kurulur ve İçsel Sürtünme Açısı (ϕ°) 24-26-28-30 24-26-28-30
P değeri ne kadar büyükse kurduğumuz bu hipotez doğru Duvar Sürtünme Açısı (d°=2/3ϕ) 16-17,33-18,66-20 16-17,33-18,66-20
Kohezyon Değeri c (kN/m²) 0 0
demektir. Eğer P değeri ne kadar küçük ise kurduğumuz bu
Zemin Emniyet Gerilmesi sem (kN/m²) 150 -
hipotez yanlış demektir ve reddedilir. Genellikle P değerinin
0,05’ten küçük olması istenir. Daha sonra her bir bağımsız
değişken için varyans artış faktörü VIF (Variance Inflation
Factor) değerleri hesaplanır. Bu değer bağımsız değişkenler
makta, bu durumun da maliyeti çok fazla etkilemediği or-

taya çıkmaktadır. Şekil 3.1’deki grafikten sürşarj yükünün
maliyeti etkilemede en az etkili faktör olduğu görülmektedir.
İçsel
9000
Sürtünme
Açısı (°)
8000 24
26
28
7000 30
6000
Maliyet
5000
4000
3000
2000
Şekil 2.1.b İstinat duvarının genel görünümü (DONATILI) 1000

4 6 8 10
Yükseklik (m)
3. ARAŞTIRMA BULGULARI
Yükseklik (m) İçsel Sürtünme Açısı (°) Sürsarj Yükü (kPa) Şekil 1.2 Yükseklik, içsel sürtünme açısı ve maliyet arasındaki değişim
9000
8000 Yükseklik
9000
(m)
7000 4
8000 6
8
6000
Maliyet (TL)
10
7000
5000
6000
Maliyet
4000
5000
3000
4000
2000
3000
1000
4 6 8 10 24 26 28 30 10 15 20 25 2000
1000
Şekil 3.1 Geogrid donatılı istinat duvarları maliyet ile yükseklik, içsel 24 26 28 30
sürtünme açısı ve sürşarj yükü arasındaki ilişki İçsel Sürtünme Açısı (°)
Şekil 3.1 incelendiğinde yükseklik ile maliyet değişimi eğ- Şekil 3.3 İçsel sürtünme açısı, yükseklik ve maliyet arasındaki değişim
risinin ortalamadan sapma miktarı, içsel sürtünme açısı ve
Şekil 3.2 ve Şekil 3.3’de görüldüğü üzere istinat duvarında
sürşarj yükü maliyet değişimi eğrisinden daha fazladır. Do-
yüksekliğin artması ile birlikte içsel sürtünme açısının ma-
layısıyla yükseklik faktörünün maliyet üzerindeki etkisi, sür-
liyeti değiştirme etkisi de artmaktadır. Betonarme konsol
şarj yükü ve içsel sürtünme açısına göre çok daha fazladır.
istinat duvarlarında yüksekliğin artması ile birlikte içsel sür-
İçsel sürtünme açısı ve sürşarj yükünün ortalamadan sapma
tünme açısının maliyeti azaltma hızı da artmaktadır.
miktarları karşılaştırıldığında ise içsel sürtünme açısının eği-
minin daha fazla olduğu görülmektedir. Bundan dolayı içsel 9000 Sürsarj
sürtünme açısının maliyete etkisi sürşarj yükünden daha 8000

Yükü
(kPa)
10
fazladır. Şekil 3.1’deki grafiğe göre yükseklik ve sürşarj yükü- 15
7000 20
nün maliyet değişimi yukarı yönde, içsel sürtünme açısının 25
6000
maliyet değişimi aşağı yöndedir. Bunun anlamı yükseklik ve
Maliyet
sürşarj yükü arttıkça maliyet artmakta, içsel sürtünme açısı 5000
arttıkça maliyet azalmaktadır. 4000
Yükseklik ile maliyet grafiğine göre, yükseklik arttıkça de- 3000
ğişim eğrisinin eğimi artmaktadır. Buna göre yükseklik art- 2000
tıkça maliyetin artma hızı da artmaktadır. Bu grafik bize 1000

4 6 8 10
maliyet için en önemli faktörün yükseklik faktörü olduğunu Yükseklik (m)
göstermektedir. İçsel sürtünme açısı ile maliyet arasındaki
değişim incelendiğinde değişim eğrisinin 28̊’den sonra daha Şekil 3.4 Yükseklik, sürşarj yükü ve maliyet arasındaki değişim
yatay olduğu görülmektedir. Bunun sebebi içsel sürtünme Şekil 3.4 ve Şekil 3.5’te görüldüğü üzere istinat duvarında
açısının 28̊ olduğu durumlarda geogrid donatı uzunlukları yüksekliğin artması ile birlikte sürşarj yükünün maliyeti
0,7×H minimum boyutlarda kesitlerin sağladığı, dolayısıyla değiştirme etkisi de artmaktadır. Betonarme konsol istinat
daha büyük içsel sürtünme açılarında da minimum boyut- duvarlarında yüksekliğin artması ile birlikte sürşarj yükünün
larda donatı uzunluğu kullanılacak olmasıdır. Dolayısıyla maliyeti arttırma hızı da arttığı görülmektedir.
kesitler büyüse dahi donatı uzunluklarının boyları aynı kal-
.
9000 Yükseklik İçsel

(m) 5200 Sürtünme
4 Açısı (°)
8000
6 24
8 26
7000 10 5000 28
30
6000
4800
Maliyet
Maliyet
5000
4600
4000
3000
4400
2000
4200
1000
10 15 20 25 10 15 20 25
Sürsarj Yükü (kPa) Sürsarj Yükü (kPa)
Şekil 3.5 Sürşarj yükü, yükseklik ve maliyet arasındaki değişim Şekil 3.8 Sürşarj yükü, içsel sürtünme açısı ve maliyet arasındaki değişim
Sürsarj
İçsel 5200 Yükü
5200 Sürtünme
(kPa)
Açısı (°)
10
24 15
26 5000 20
5000 28 25
30
4800
4800 Maliyet
Maliyet
4600
4600
4400
4400
4200
4200
24 26 28 30
10 15 20 25
İçsel Sürtünme Açısı (°)
Sürsarj Yükü (kPa)
Şekil 3.6 Yükseklik, sürşarj yükü ve maliyet arasındaki değişim Şekil 3.2 İçsel sürtünme açısı, sürşarj yükü ve maliyet arasındaki değişim
4. SONUÇLAR
9000 Yükseklik
(m) Yapılan hesaplamalar ve analizler neticesinde aşağıdaki so-
4
8000
6
8
nuçlara ulaşılmıştır.
7000 10
• Geogrid donatılı istinat duvarlarında yükseklik

6000
arttıkça maliyetlerin arttığı görülmüştür. Yüksekliğin
Maliyet
5000
artması ile maliyette artış olmaktadır. % olarak
4000 yükseklik arttıkça maliyet değişimi azaldığı ve maliyet
3000 değişiminin, istinat duvarı yüksekliği 4 m’den 6 m’ye
2000
çıktığında %98.9, 6 m’den 8 m’ye çıktığında %73.5,
8 m’den 10 m’ye çıktığında %56.6 oranında arttığı
1000
10 15 20 25 belirlenmiştir.
Sürsarj Yükü (kPa)
• İçsel sürtünme açısı artması ile maliyette azalma,

Şekil 3.7 Sürşarj yükü, yükseklik ve maliyet arasındaki değişim içsel sürtünme açısının 24 ̊-26 ̊ aralığında artması
durumunda %6.6, 26-28 ̊ aralığında artması durumunda
Şekil 3.6 ve Şekil 3,7’deki grafiklerden yükseklik ve sürşarj
%5.7 ve 28-30 ̊ aralığında artması durumunda %2.7
yükü arttıkça maliyet artmaktadır. Yükseklik arttıkça sürşarj
oranında maliyet azalmaktadır.
yükünün etkisi çok az da olsa artmaktadır. Sonuç olarak sür-
şarj yükü etkisi yüksek geogrid donatılı istinat duvarlarında • Geogrid donatılı istinat duvarlarında sürşarj yükü
maliyeti değiştirme de daha etkilidir. arttıkça maliyet artmaktadır. İstinat duvarı yüksekliği
arttıkça sürşarj yükünün maliyeti arttırma hızı
Şekil 3.7 ve Şekil 3.8’deki grafikler incelendiğinde içsel sür-
artmakta, içsel sürtünme açısı arttıkça sürşarj yükünün
tünme açısı arttıkça sürşarj yükünün maliyeti değiştirme et-
maliyeti arttırma hızı azalmaktadır. Sürşarj yükünün
kisi de azalmaktadır. Sürşarj yükü düşük içsel sürtünme açılı
10-15 kPa aralığında artması durumunda %1,5, 15-
istinat duvarlarında daha etkilidir.
20 kPa aralığında artması durumunda %2,5 ve 20-25
kPa aralığında artması durumunda %3,4 oranında
maliyetin arttığı tespit edilmiştir.
• Geogrid donatılı istinat duvarlarında maliyet ile [13] Yıldırım, E., 2019 Betonarme konsol istinat duvarları ile geogrid do-
yükseklik, içsel sürtünme açısı ve sürşarj yükü natılı istinat duvarlarının teknik ve ekonomik yönden araştırılması,
arasında doğrusal bir ilişki olduğu, oluşturulan Konya Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Konya
modelin R² anlamlılık değerinin %97,37 olduğu tespit
edilmiştir. Maliyeti en fazla etkileyen faktörün %96,31
ile yükseklik olduğu, içsel sürtünme açısının %1,0
sürşarj yükü etkisinin %0,19 olduğu hesaplanmıştır.
Rassal hata oranı %2,50 olarak belirlenmiştir. Maliyet
ile yükseklik, içsel sürtünme açısı ve sürşarj yükü
arasındaki denklemin;
Maliyet (TL) = -592 + 1128,6 × H (m) – 114,9 × ϕ + 20,05
× q (kN/m²)
olarak hesaplanmıştır. Yukarıdaki denklem depremsiz du-
rumda, yer altı su seviyesinin olmadığı, yüksekliğin 4-10 m,
içsel sürtünme açısının 24-30 ̊ ve sürşarj yükünün 10-25 kPa
aralığındaki geogrid donatılı istinat duvarları için geçerlidir.
Çalışmalar yükseklik, içsel sürtünme açısı ve sürşarj yükü
için belirtilen aralıklarda yapılmıştır. Bu aralıkların dışındaki
değerlerde temel genişliği, temel yüksekliği vs gibi değişken-
lerde maliyeti değiştirmektedir.
5. REFERANSLAR
[1] Aydoğdu, İ., 2017, Comparison of metaheuristics on multi objective
(cost&c0 2) optimization of rc cantilever retaining walls, Pamukkale
University Journal of Engineering Sciences, 23 (3).
[2] Çakır, T. ve Aytekin, M., 2005, Donatılı zemin dayanma duvarlarının
geleneksel dayanma duvarları ile maliyet açısından karşılaştırılması,
Geoteknik Sempozyum, 33-49.
[3] Çömlekçi, N., 2005, Deney tasarımı ilke ve teknikleri, Alfa Yayınları.
[4] Durukan, Z. ve Tezcan, S. S., 1992, Cost analysis of reinforced soil
walls, Geotextiles and Geomembranes, 11 (1), 29-43.
[5] Kaveh, A. ve Soleimani, N., 2015, Cbo and dpso for optimum design
of reinforced concrete cantilever retaining walls, Asian J Civil Eng,
16 (6), 751-774.
[6] Khajehzadeh, M., Taha, M. R. ve Eslami, M., 2014, Multi-objective
optimisation of retaining walls using hybrid adaptive gravitational
search algorithm, Civil Engineering and Environmental Systems, 31
(3), 229-242.
[7] Khan, A. ve Sikder, M., 2004, Design basis and economic aspects of
different types of retaining walls, Journal of Civil Engineering (IEB),
32 (1), 17-34.
[8] Lab. Centr. d. Ponts et Chaussees, 1977, International Conference
on the Use of Fabrics in Geotechnics” Liste Des Participants; 1st
International Conference on Geotextiles, p.160 20-22-4-1977, Paris.
[9] Orhunbilge, N., 2000, Örnekleme yöntemleri ve hipotez testleri, Av-
cıol Basım Yayın.
[10] Sarıbaş, A. ve Erbatur, F., 1996, Optimization and sensitivity of reta-
ining structures, Journal of Geotechnical Engineering, 122 (8), 649-
656.
[11] Şahin, A., 1994, Deprem yükleri altındaki kargir ve betonarme isti-
nat duvarlarının risk ve maliyet analizi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü,
İstanbul.
[12] Vidal, H., 1968, La Tarre Arme. Annales del’lntitud Technique du Ba-
timentet des Travoux Publies, Germany, pp 888-938.

Conference Paper
Oral Presentation
Siyah Alaca Sığırların Tip ve Vücut Kondisyon Puanları Üzerine Bir

Araştırma
Gökhan Gökçe
Çukurova Üniversite,Ziraat Fakültesi,Zootekni Bölümü, Adana,Türkiye
Özet
Bu araştırma Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma Uygulama Çiftliği Büyükbaş Hayvancılık
Ünitesindeki 84 baş ve Adana ili çevresindeki üç özel işletmeye kayıtlı 75 baş ilk laktasyonunda olan Siyah
Alaca ırkı inekte doğrusal tip özellikleri ve vücut kondüsyon puanlarını tespit etmek amacıyla yapılmıştır.
İneklerin doğrusal tip özelliklerinin puanlanması 1-9 puan sistemine göre, vücut kondüsyon puanlaması ise 1-5
puan sistemine göre yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre ortalamalar; sağrı yüksekliği 134.7 ± 0.44, sütçülük
karakteri 5.83±0.07, beden derinliği 5.87±0.09, göğüs genişliği 5.00±0.07, sağrı genişliği 4.91±0.06, sağrı eğimi
5.24±0.06, arka bacak açısı 5.87±0.13, tırnak yüksekliği 5.01±0.07, arka diz yapısı 3.84±0.16, arka bacak duruşu
4.86±0.10, ön meme bağlantısı 6.14±0.10, arka meme yüksekliği 5.57±0.10, meme merkez bağı 5.21±0.08, meme
tabanı 6.18±0.13, meme başı yerleşimi 4.57±0.09, meme başı uzunluğu 5.05±0.10, arka meme başı yerleşimi
4.59±0.12, vücut kondüsyon puanı 2.78±0.03 olarak bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler: Siyah Alaca, Doğrusal Tip Puanlama, Vücut Kondüsyon Puanı, Süt Verimi.
A Study on the Type and Body Condition Scores of Black and White Cattle
Abstract
In this study included 84 individuals in Çukurova University Agriculture Faculty Dairy Cattle unit and also for
finding out linear type traits and body condition score to 75 Holstein Friesian in first lactation tahat recorded
to three private farms in around of the Adana. The linear type traits scoring of cattle has been done according
to 1-9 point system, the body condition scoring has been done according to 1-5 point system. The avarages that
resulted are, stature 134.7±0.44, dairy character 5.83±0.07, body depth 5.87±0.09, chest width 5.00±0.07, rump
width 4.91±0.06, rump angle 5.24±0.06, rear legs side view 5.87±0.13, foot angle 5.01±0.07, rear legs placement
3.84±0.16, rear legs rear view 4.86±0.10, fore udder attachment 6.14±0.10, rear udder height 5.57±0.10,
suspensory ligament 5.21±0.08, udder depth 6.18±0.13, teat placement 4.57±0.09, teat length 5.05±0.10, rear
teat placement 4.59±0.12, body condition score 2.78±0.03.
Keywords: Black and White Cattle, Linear Type Evaluation, Body Condition Score, Milk Yield.
1.GİRİŞ yon uygulanmadığı için, büyük bir potansiyelin varlığı söz

Doğrusal (Linear) Tanımlama Yöntemi, sığırın ekonomik konusudur. Öte yandan linear tip özellikleri işletmenin kar-
ömrü ile yüksek korelasyon gösteren dış yapı özelliklerine ait lılığını doğrudan ve çok yakından ilgilendiren bir olgudur.
dış görünümün sayısal olarak tanımlanması esasına dayan- Linear tip özellikleri yönünden iyi durumda bulunan sü-
maktadır. Bu sistemde, hayvanın dış yapı özellikleri sadece rülürde, buna paralel olarak ortalama süt verim düzeyinin
tanımlanmakta, iyi veya kötü yönde değer tahmini yapılma- de yüksek olduğu görülmüştür. Linear tip özelliklerine göre
maktadır [1]. sıralama ile, süt verimine göre sıralama arasında sürü düze-
yine göre tam bir uyum bulunduğu tespit edilmiştir [2].
Sığırlarda linear tip özellikleri konusu ülkemiz için genetik
ıslah potansiyelinin genişliği ve işletme ekonomisi açısından Dış görünüş özelliklerinden yararlanarak daha yüksek süt, et
önemlidir. Çünkü ülkemizdeki sığırların bu yönden seleksi- ve döl verimine sahip, daha dayanıklı ve uzun ömürlü hay-
Email: ggokce@cu.edu.tr
Siyah Alaca Sığırların Tip ve Vücut Kondisyon Puanları Üzerine Bir Araştırma
vanların elde edilmesinin mümkün olduğu ve bu durumun [13]. Vücut kondisyon puanlaması University of Nebraska
da karlılığı olumlu yönde etkilediği bildirilmektedir [3]. Cooperative Extension [14] normlarına göre 1-5 arası bir
puan verilerek yapılmıştır. Korelasyon hesaplamalarında
Süt ineklerinin beslenme düzeylerini ölçmeye yarayan ve
MINI-TAB programı kullanılmıştır. 305 günlük süt verimi
gerekse enerji dengesini gösteren dolaylı ölçütlerden biri
her bir hayvan için tek tek günlük süt verimleri toplamı alı-
olarak vücut kondisyon puanı (VKP) yaygın olarak kullanıl-
narak hesaplanmıştır.
maktadır [4,5,6]. VKP’nın süt ineklerinin gereksinimlerine
yönelik bir yemleme programını düzenlemeye yardımcı ol-
3. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA
duğunu bildirmiştir [5].
Çizelge 2’de dört işletmede puanlamaları yapılan hayvanla-
Süt ineklerinde hem doğumdaki hem de laktasyonun deği- rın tip özelliklerine ve vücut kondüsyon puanlarına ait veri-
şik dönemlerindeki vücut kondisyonlarında meydana gelen ler görülmektedir.
değişimlerin süt verimi, üreme performansı ve sağlık kri-
terleri üzerinde etkili olup olmadığına ilişkin çeşitli çalış- Çizelge 2. Linear tip özellikleri ve vücut kondüsyon puanları
malar bulunmaktadır. Yapılan bir çalışmada ineklerin kuru İşletmeler/ 1 2 3 4
Özellikler
dönemdeki ve buzağılamadaki vücut kondüsyon puanında
SY 135.3±2.13 d 129.4±7.29 a 134.6±1.53 b 135.1±3.04 c
1 puanlık artışın laktasyonun ilk 120 gününde 545 kg lık süt SK 6.01±0.66 d 5.50±0.84 a 5.75±0.60c 5.55±0.68 b
verim artışı sağladığını bildirmişlerdir [7]. Sonuç olarak kuru BD 5.97±0.63 c 5.01±0.99 a 5.97±0.60c 5.68±0.66 b
dönemde vücut kondisyon artışı süt veriminde bir artışa ne- GG 5.16±0.55 d 4.90±1.44 c 4.86±0.42 b 4.75±0.57 a
den olmaktadır. SG 4.98±0.50 c 4.90±1.1 b 4.88±0.46 b 4.75±0.50 a
ABA 6.16±0.77 c 4.60±0.96 a 6.36±0.72d 4.86±0.95 b
Düşük vücut kondisyonuna sahip olan ineklerde genellikle
TY 4.92±0.48 5.20±1.22 5.27±0.45 4.82±0.46
daha düşük bir laktasyon süt verimi görüldüğünü bildirir-
ADY 3.79±0.65 6.80±1.22 3.27±0.74 3.62±0.49
ken [8], diğer bir araştırıcıda bu durumu destekler şekilde ABD 5.01±0.64 5.70±1.25 4.63±0.63 4.37±0.82
vücut rezervi bakımından yeterli olan süt ineklerinde gerek ÖMB 5.94±0.94 6.30±1.25 6.25±0.93 6.55±0.68
pik verimi gerekse laktasyonlarının devamlılık düzeylerinin AMY 5.54±0.89 4.10±0.96 5.75±0.77 5.82±0.60
yüksek olduğunu bildirmiştir [9]. Ayrıca zayıf kondisyonlu MMB 5.34±0.88 5.90±0.87 4.77±0.63 5.10±0.55
ineklerin çok yağlı ineklere göre daha fazla süt üretimine sa- MT 5.73±1.12 6.50±1.50 6.61±1.37 6.82±0.88
hip oldukları bildirilmektedir [10]. Diğer yandan yürütülen MBY 4.50±0.76 5.50±1.17 4.47±0.55 4.58±0.56
bir çalışmada VKP ile süt verimi arasında negatif bir ilişkinin MBU 4.96±0.61 6.10±0.87 5.30±0.57 4.65±0.93
varlığına değinilmiş [11] ve yüksek verimli süt ineklerinin AMBY 4.40±1.03 5.80±0.78 4.99±1.33 4.31±0.47
VKP 2.86±0.30 2.77±0.21 2.60±0.31 2.78±0.31
düşük bir VKP’ye sahip olduğu vurgulanmıştır [12].
Farklı harfle gösterilen sütunlar arasındaki farklar önemlidir (p<0.05)
Bu çalışmanın amacı, Adana ilinde süt sığırcılığı faaliyetini SY: Sağrı Yüksekliği, SK: Sütçülük Karakteri, BD: Beden Derinliği, GG: Göğüs
sürdürmekte olan işletmelerde yetiştirilen Siyah Alaca inek- Genişliği, SG: Sağrı Genişliği, ABA: Arka Bacak Açısı, TY: Tırnak Yüksekliği,
lerin laktasyonun ilk dönemindeki Tip ve Vücut Kondisyon ADY: Arka Diz Yapısı, ABD: Arka Bacak Duruşu, ÖMB: Ön Meme Bağlantısı,
AMY: Arka Meme Yüksekliği, MMB: Meme Merkez Bağı, MT: Meme Tabanı,
Puanlarının belirlenmesi ve 305 günlük süt verimi ile olan MBY: Meme Başı Yerleşimi, MBU: Meme Başı Uzunluğu, AMBY: Arka
ilişkilerinin tespit edilmesidir. Meme Başı Yerleşimi.
İşletmeler arasında ele alınan tip özelliklerinden SY, SK, BD,
2. MATERYAL VE METOT GG ve ABA özellikleri bakımından farklılık tespit edilmiştir
Bu çalışmanın hayvan materyalini Adana İlinde bulunan (p<0.05). Bu farklıklıklar işletmelerde yetiştirilen hayvanla-
resmi ve özel işletmelerde yetiştirilen Siyah Alaca inekler rın cüsse büyüklüklerinden ileri gelmektedir.
oluşturmuştur (Çizelge 1). Çalışmada birinci laktasyonları-
Çalışmada elde edilen VKP ve bazı literaratür bildirişleri ile
nın ilk 30-150. günleri içerisinde olan ineklerde Linear Tip
karşılaştırılması Çizelge 3‘de verilmiştir.
ve Vücut Kondisyon puanlamaları yapılmıştır.
Çizelge 1. Çiftlikler ve hayvan sayıları Çizelge 3. Vücut Kondisyon Puanları ve Literatür Bildirişleri
İşletme Hayvan Sayısı Puan ± Sx İşletmeler Araştırıcı
İşletme 1 84 3.21 [15]
İşletme 2 10 3.12 [4]
İşletme 3 36 2.86±0.30 1
İşletme 4 29 2.78±0.31 4
Dış görünüş özelliklerine göre sınıflandırmada, Uluslararası 2.77±0.21 2
Hayvan Kayıtları Komitesi (ICAR) tarafından önerilen Doğ- 2.63±0.38 [12]
rusal (Linear)Tanımlama yöntemi [1] ve Türk Standartları 2.60±0.31 3
Enstitüsünün Sığırlarda Soy Kütüğü standartlarında belir- 2.51 [16]
tilen yöntem kullanılmıştır. Bu iki yöntem birbirine benzer Vücut kondüsyon puanları bakımından bu çalışmada elde
olup sadece Türk Standartları Enstitüsünün Sığırlarda Soy edilen değerler literatürde bildirilenlerin bazılarından düşük
Kütüğü Standartlarında dikkate alınan özellik sayısı 17’dir bazılarından yüksek bulunmuştur. Bu farklılığın esas nedeni
.
olarak hayvanların beslenmelerindeki farklılıklar ileri sürü- tilmiştir. Bu tez Çukurova Üniversitesi Bireysel Araştırma
lebilir. Buzağılamadan sonra istenilen vücut kondüsyon pu- Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir.
anının 3.0-3.5 arası olduğu göz önüne alındığında bu çalış-
mada elde edilen vücut kondüsyon puanlarının biraz düşük REFERANSLAR
olduğu görülmektedir. [1] Anonim (2003). Holstein Irkı Damızlık Sığırlarda Dış Görünüş Özel-
liklerine Göre Sınıflandırma Kurs Notları. Cord HOLSTE. Karacabey
Çalışmanın yürütüldüğü işletmelerdeki 305 günlük süt ve- Tarım İşletmesi Bursa.
rimleri Çizelge 4’te verilmiştir. Süt verimi bakımından işlet-
[2] Kaya, A. (1986). Siyah-Alaca sığırlarda çeşitli form özelliklerinin ka-
meler arasında bir fark tespit edilememiştir (p>0.05). lıtımı ve süt verimi ile ilgisi üzerinde araştırmalar. Doğa Tr. Vet. Hay.
Dergisi. 10(2),167-177.
Çizelge 4. 305 günlük süt verimleri
[3] Rogers, G. W., Hargrove, G. L., Lawlor, T. J. ve Ebersole, J. L. (199). 1.
İşletmeler Süt verimi, kg p
Correlations Among Linear Traits and Somatic Cell Count. J. Dairy
İşletme 1 5248
Sci. 74:1087- 1091.
İşletme 2 5169
0,08 [4] Waltner, S.S, Mcnamara, J.P. ve Hıllers, J.K. (1993). Relationships of
İşletme 3 4756
İşletme 4 4983 body condition score to production variables in high producing
Holstein dairy cattle. J. Dairy Sci. 76:3410-3419.
Yine çalışmanın konusu olan tip özellikleri ile süt verimi ara-
sı ilişkiler incelendiğinde istatistiki olarak önemli bir kore- [5] Yaylak, E. ve Kaya, A. (2000). Süt sığırcılığında vücut kondisyon pua-
lasyon tespit edilememiştir. Süt verimi ve tip özellikleri arası nı ve önemi. Hayvansal Üretim, 41: 29-37.
korelasyon Çizelge 5’te verilmiştir. [6] Çitil, M. ve Uzlu, E. (2005). Sığırların doğum sonrası hastalıklarının
erken tanısında ultrasonografik yöntemle vücut kondisyon skor ta-
Tip özellikleri ile süt verimi arasında istatistiki olarak önemli yinin önemi. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 11(2):
düzeyde korelasyon bulunamamıştır (p>0.05). Bulunan ge- 201-206.
netik korelasyonlar bazı araştırıcıların tespitleri ile benzerlik
[7] Domecq, J.J., Skıdmore, A.L., Lloyd, J.W. ve Kaneene J.B. (1997). Re-
göstermektedir [17, 18]. Ancak diğer bir araştırıcı [19] ise lationship between body condition scores and milk yield ın a large
meme sistemi, arka meme bağlantısı, arka meme genişliği, dairy herd of high yielding Holstein cows. J. Dairy Sci., 80:101-112.
süt tipi, meme başı yerleşimi, toplam puan, vücut derinliği,
[8] Jones, G.M. (1990). Body condition scores for evaluation of nutritio-
arka meme yüksekliği ve genel görünüş için hesapladığı ko- nal status Virginia Cooperative Extension Service, Dairy Guidelines
relasyonları istatistiki düzeyde önemli bulmuştur. Publication, Virginia, p; 8.
[9] Dobbelaar, P. (1995). Body condition of cows. Veepro Holland Aug
4.SONUÇ Nr.23:12-13.
Tip özelliklerinin genel olarak ortalamadan düşük olması bu
[10] Scott, S., Shaver, R.D., Zepeda, L., Yandell, B. ve Smith, T.R. (1995).
işletmelerde yetiştirilen hayvanların dış görünüş özellikleri- Effects of Rumen-inert fat on lactation, reproduction and health of
ne göre seleksiyona tabi tutulmadığına işaret etmektedir. Bu high producing Holstein herds. Journal of Dairy Science, 78: 2435-
durumun düzeltilmesi ortalama puanın altında kalan özel- 2451.
liklerin ortalamaya yaklaştırılması için o özellik yönünden [11] Veerkamp, R.F. ve Brotherstone, S. (1997). Genetic correlations
ideal olan boğaların spermaları kullanılarak diğer bir ifade between linear type traits, food intake, liveweight and condition
ile Tip Özellikleri dikkate alınarak yapılacak bir seçim ile score in Holstein-Friesian cattle. Animal Science, 64: 385-392.
mümkün olacağı söylenebilir. [12] Pryce, J.E., Coffey, M.P. ve Simm, G. (2001). The relationship betwe-
en body condition score and reproductive performance. Journal of
Tip özellikleri ile süt verimi arasında istatistiki olarak önem-
Dairy Science, 84: 1508-1515.
li düzeyde fenotipik korelasyon bulunamamıştır. Bu çalışma
sonuçlarına göre doğrusal tip özelliklerine bakılarak laktas- [13] Anonim (2002). Sığırlarda Soy Kütüğü. TS 5060. Ankara.
yon süt verimi için seleksiyon yapma olanağı bulunmamak- [14] Anonim (2004). University of Nebraska Cooperative Extension.
tadır. http://ianrpubs.unl.edu/dairy/g997.htm
Bu çalışmada elde edilen vücut kondüsyon puanları olması [15] Ferguson, J.D., Gallıgan, D.T. ve Thomsen, N. (1994). Principal
descriptors of body condition score in Holstein cows. J. Dairy Sci.
gereken vücut kondüsyon puanından düşük bulunmuştur.
77:2695-2703.
Bunun nedeni olarak yetersiz bakım besleme uygulamaları
gösterilebilir. Yetiştiricilere, vücut kondüsyon puanının üre- [16] Wildman, E.E., Jones, G.M., Wagner, P.E., Boman, R.L., Troutt, H.F. ve
Lesch, T.N. (1982). A dairy cow body condition scoring system and
me performansı ile ilişkili olması dolayısıyla bakım besleme ıts relationships to selected production characteristics. J. Dairy Sci.
programlarına önem vermeleri gerekliliği önerilebilir. 65(3):495-501
[17] Pogacar, J., Potocnik, K., Kump, I. ve Dolinar, A. (1998). Estimation
5. TEŞEKKÜR
of Stability Traits in Black and White Cows in Slovenia. Stocarstvo
Bu çalışma Gökhan Gökçe’nin Yüksek Lisans Tezinden üre- 52:1998 (4) 273-279.
Çizelge 5. Süt verimi ve tip puanları arası korelasyonlar
Siyah Alaca Sığırların Tip ve Vücut Kondisyon Puanları Üzerine Bir Araştırma
[18] Perez-Cabal, M.A. ve Alenda, R. (2002). Genetic Relationships Between

Lifetime Profit And Type Traits İn Spanish Holstein Cows. J. Dairy Sci.
85:3480-3491.
[19] apkı, İ. (2001). Siyah Alaca Sığırlarda Bazı Meme Ölçüleri Ve Form
Özellikleri İle Süt Verimi Arasındaki İlişkiler. M.K.Ü. Doktora Tezi,
Antakya,92 S.

Conference Paper
Oral Presentation
Hull cleaning effects on CO2 emissions: estimation with machine

learning methods
Gizem Elidolu1*, Tayfun Uyanık2, Pınar Karabıyık3, Yasin Arslanoğlu3
1
Istanbul Technical University, Maritime Faculty, Turkey; pelitci@itu.edu.tr
2
Istanbul Technical University, Maritime Faculty, Turkey; uyanikt@itu.edu.tr
3
Istanbul Technical University, Maritime Faculty, Turkey.
4
Istanbul Technical University, Maritime Faculty, Turkey; arslanoglu@itu.edu.tr
Abstract
In order to combat climate change, IMO promotes the implementation of energy-efficient and clean operations
in the maritime field. Ships’ hull cleaning is one of the implementations that could be carried out for this
purpose. In this study, the performance data of a commercial container ship whose hull has been cleaned has
been examined. It has been observed that after hull cleaning the amount of fuel consumption and CO2 emission
per mile has reduced compared to before cleaning. In addition, fuel consumption values before and after
hull cleaning were estimated by machine learning methods. Compared to Random Forest and Decision Tree
Regression, the Multiple Linear Regression method is the best technique with the lowest error rate before and
after hull cleaning and overall fuel consumption estimation. The deviation of the prediction success of the period
after hull cleaning compared to before was interpreted as the positive effect of hull cleaning on ship dynamics. In
this study, the importance and necessity of hull cleaning were tried to be emphasized in order to increase energy
efficiency and reduce emissions on vessels.
Keywords: ship; emission; hull cleaning; machine learning.
1. INTRODUCTION emissions directly and indirectly and to make more ener-

Various efforts have been made over the years in order to gy efficient and clean operations. The use of suitable fuels
achieve success in Climate Action, which is one of the Susta- in terms of emission values, reduction of fuel consumption,
inable Development Goals of the United Nations (UN). The speed lowering, route optimization, and hull cleaning appli-
International Maritime Organization (IMO), as the repre- cations have positive effects on this issue.
sentative of the UN in the maritime industry, has responsi- Zheng et al. developed a model with the help of the Artifi-
bilities in combating climate change by setting rules of emis- cial Neural Network by analyzing Automatic Identification
sion levels. In April 2018, the strategy of “reducing maritime System (AIS) operational data of a cruise ship. In this mo-
greenhouse gas (GHG) emissions and phasing out emissions del, the fuel consumption values of the ship between each
in this century” was declared by IMO. Its’ aim is to reduce station were estimated in the light of operational data, thus
shipborne CO2 emissions at least 40% by 2030, and 70% by they defined optimum speed values for ship. It is clearly exp-
2050 [1]. In this context, a number of obligatory regulations ressed that applying optimum speeds contributes to reduce
have been introduced for vessels. They include Energy Effi- fuel consumption and emissions [4]. In a study conducted
ciency Design Index (EEDI) for new ships, that aims to use by Uyanık et al., ship fuel oil consumption was estimated
the ships’ engines and equipment more energy efficient in with machine learning methods to provide insight for ma-
terms of CO2 emissions. Another requirement is the Ship ritime companies in fuel consumption optimization. They
Energy Efficiency Management Plan (SEEMP) to improve used noon report data of a container vessel in the algorithm
energy efficient operations of all ships. In addition, a Data for training the models, and obtained successful prediction
Collection System that requires vessels of 5000 gross tons performance [5]. Koboević et al. examined ships’ hull and
and above which are responsible for 85% of emissions from propeller in order to define optimum docking period of ves-
global shipping to report annual fuel consumption data to sels. They aimed to provide a perspective on arranging the
IMO is another mandatory action [2, 3]. proper docking time for companies by calculating the ener-
There are helpful measures that can be taken to reduce gy efficiency losses caused by hull and propeller fouling [6].
Email: pelitci@itu.edu.tr
Hull cleaning effects on CO2 emissions: estimation with machine learning methods
Cleaning Data
Data Acquisition
Dividing Data
Vessel Database
Before Hull After

Cleaning Hull Cleaning
Training Test Training Test

Data 1 Data 1 Data 2 Data 2
Comparison of Machine Learning
Algorithms Before/After Hull Cleaning
& Multiple Linear
Determination of the Hull Cleaning Evaluation of
Effect on Ship Fuel Oil Consumption Random Forest Machine
Learning
Decision Tree Algorithms
Vessel Fuel Oil Consumption Prediction
Model Development for Vessel Fuel Oil Consumption Prediction
Figure 1: Methodology of the study.

In another study, Wang et al. investigated the importance of for test data after hull cleaning. After the estimation process,
ship hull maintenance and their impact on the environment the effect of the hull cleaning on the ship’s fuel consumption
on a hybrid ferry that makes short voyages. They assessed values, CO2 emissions and also estimation performance of
life cycle costs and reported that periodic hull inspections the methods were evaluated. Figure 1 illustrates the metho-
and re-coating operations reduce the resistance of the ships’ dology of the study.
hull, and reduce fuel consumption accordingly [7]. There-
fore, operational expenses and emissions can be decreased. 2.1 Vessel Performance Data
Adland et al. evaluated the effects of hull cleaning by exa- We obtained noon reports of a container vessel for evalua-
mining the performance data of eight sister oil tankers of a tion its performance before and after the hull cleaning. The
maritime company between 2012 and 2016. They found that ship belongs to an anonymous shipping company and it is
the amount of fuel consumed by ships decreased significant- engaged in liner shipping service between Mediterranean
ly after hull cleaning applications [8]. ports. It was built in 2002 and is 155 meters long and 24 me-
ters wide. Its main engine is two-strokes and has 7 cylinders
In this study, the effects of ship hull cleaning on reducing
and its maximum power is 11060 kW. The total carrying ca-
CO2 emissions are examined and a machine learning appro-
pacity of the vessel is 17200 deadweight tonnage (DWT).
ach is presented to understand the hull cleaning’s positive
The noon reports include variables related to ships’ status
effects on ship energy efficiency.
like being underway, at anchorage, drifting, berthing, and
also date, time since last report, departure and destination
2. MATERIAL AND METHOD
ports, average speed values, fuel consumption, main engine
In this research, vessel performance data was obtained from power, CO2 emission, load status etc. The hull cleaning date
a merchant container ship. For the estimation phase, we sor- for this ship is 23th July 2019. The report covers 9 months
ted the data and then separated as before and after hull clea- before and 9 months after this date. It was filtered first by
ning. Both data groups were divided into their own training extracting the null observations. These are the times that
and test data. The training data before the hull cleaning ope- the vessel was at port, anchorage or drift. Additionally, we
ration were taught to the system and the fuel consumption excluded the observations with the speed below 7 knots. In
of the ship was estimated on the test data using Multiple-Li- general, low-speed values indicate that the ship is maneuve-
near, Random Forest and Decision Tree techniques. Then ring because it is applied to increase or reductions in ships’
the predictive ability of the same techniques was examined speed sharply for safe mooring and departure.
.
2.2 Machine Learning Methods fication purposes. It is a structure used for dividing a
2.2.1 Multiple Linear Regression large data set into smaller sets by applying a set of de-
cision rules. A simple demonstration of the technique
Multiple linear regression (MLR) is used for estimation is in Figure 3.
purposes with two or more independent or predictor vari-
ables. In the equation (1),
(1)
y is the dependent variable, where a is the y-axis intercept
of the regression curve, bi is the coefficient of the prediction
value xi, for 1≤i≤ n.
2.2.2 Random Forest Regression
The random forest creates and combines multiple decision
trees rather than individual decision trees to make a more
reliable and accurate estimation. It is based on the bagging
method, which means that new trees are created by samp-
ling repeatedly, resulting in an average estimate. Figure 2 Figure 3: Decision Tree Regression.
shows a basic structure of this regression type.
2.3 Mean Absolute Error
The Mean Absolute Error (MAE) is the average of the abso-
lute value of errors between the actual value and the predic-
ted value. Its formula shown in the equation (2)
(2)
n is size of the data set,
(3)
for the equation (3), k(j)actual is real value, k(j)predicted is
the predicted value.
3. SIMULATION RESULTS
Figure 2: Random Forest Regression.
The data processing and simulations are carried out in the
2.2.3 Decision Tree Regression Python programming language version 3.0 using the Spyder
compiler. For the case study Numpy, Matplotlib [9], Pandas
Decision trees are used for both regression and classi-
[10], Sklearn [11] libraries are also used.
Figure 4: Comparison of machine learning algorithms in ship fuel consumption prediction before hull cleaning operation.
Figure 5: Comparison of machine learning algorithms in ship fuel consumption prediction after hull cleaning operation.
Figure 6: Comparison of machine learning algorithms in ship fuel consumption prediction.

The vessel’s fuel consumption values before hull cleaning Table 1: Comparison of the methods before hull cleaning operation with
training data 1/test data 1
operation were estimated and the performance of the tech-
Method Mean Absolute Error
niques is shown in Figure 4. The figure includes the estima-
Multiple Linear 0.00412
tion performance of randomly selected 30 samples. The yel-
Random Forest 0.61177
low dots represent the actual fuel oil consumption, blue dots Decision Tree 0.73382
represent the values estimated via MLR, orange dots sym-
bolize the values outputted by Random Forest, and grey dots Figure 5 represents the fuel oil consumption of the vessel
represent the values estimated via Decision Tree regression. after the hull cleaning operation. It includes the prediction
performance of randomly selected 30 samples. The most fit-
In all estimations, MLR is the most suitable technique for
ted technique is MLR with an error rate of 0.007972. Error
prediction of fuel consumption before hull cleaning, and its
rates of other techniques are 0.770060 for Random Forest,
error rate is 0.00412, as illustrated in Table 1.
.
and 1.193584 for Decision Tree Regression, as shown in These calculations would probably show a lower percentage
Table 2. of reduction after a longer period naturally, but it is possible
to achieve considerable reductions in fuel consumption and
Table 2: Comparison of the methods after hull cleaning operation with
training data 1/test data 2 emissions with the application of hull cleaning at the correct
Method Mean Absolute Error times.
Multiple Linear 0.007972
Random Forest 0.770060 5. CONCLUSION
Decision Tree 1.193584
Air pollution and climate change are the biggest threats of
A total fuel consumption estimation was made for 18 mont- our age. Various rules and regulations have been implemen-
hs of the vessel (before and after the hull cleaning), and the ted in many industries in order to reduce and eliminate the-
results of randomly selected 50 samples are shown in Figure se problems. The maritime industry is one of these sectors,
6. Table 3 shows the most superior technique is MLR with and determined attempts are made to implement higher
an error rate of 0.00404 for total fuel consumption estima- energy efficiency and cleaner applications in line with the
tion. It was followed by Random Forest with 0.21448, and targets set by IMO. In our study, we examined the effect of
Decision Tree with 0.26349. hull cleaning on energy efficiency among these implementa-
tions. In this regard, the fuel consumption and CO2 emission
Table 3: Comparison of machine learning algorithms in ship fuel con-
sumption prediction. values of
a container ship were compared before and after
Method Mean Absolute Error the hull cleaning operation. Additionally, fuel consumption
Multiple Linear 0.00404 values were estimated with three different machine learning
Random Forest 0.21448 methods. The positive effect of hull cleaning was tried to
Decision Tree 0.26349 be explained with the deviations in the estimates that made
with the same algorithms for each period. We aimed in this
4. FINDINGS AND DISCUSSION study to help shipping companies understand the effects of
In figures 4, 5 and 6, the reason why the real fuel consump- hull cleaning in improving energy efficiency and reducing
tion values are low in some samples is because distance emissions. In future studies, we will research on determi-
between some of the visited ports is short, even, some ports ning the optimum time for hull cleaning on different types
are in neighbor cities. Although the travelled distance was of ships.
short at the time these data was recorded, the ship naviga-
ted at high speeds. We observed such situations frequently REFERENCES
due to the ship’s trading zone. Therefore, excluding maneu- [1] http://www.imo.org/en/MediaCentre/PressBriefings/Pages/06GH-
vering, anchorage and drift reports, short distance voyages Ginitialstrategy.aspx
were also taken into consideration. [2] http://www.imo.org/en/OurWork/Environment/PollutionPreven-
tion/AirPollution/Pages/Technic al-and-Operational-Measures.
When examining before and after hull cleaning, and the
aspx
whole time, it is seen that the error rate is higher in the es-
timation process after hull cleaning than estimates of ot- [3] http://www.imo.org/en/MediaCentre/HotTopics/Documents/
IMO%20ACTION%20TO%20REDUCE % 20GHG%20EMIS-
her times. We think that this is because the hull cleaning
SIONS%20FROM%20INTERNATIONAL%20S HIPPING.pdf
changes the various dynamics of the vessel compared to the
condition before its’ hull was cleaned. After this operation, [4] Zheng, J., Zhang, H., Yin, L., Liang, Y., Wang, B., Li, Z., Song, X., &
Zhang, Y. (2019). A voyage with minimal fuel consumption for cru-
there was a reduction in the resistance encountered by the
ise ships. In Journal of Cleaner Production (Vol. 215, pp. 144–153).
ship, which caused differences in performance data. There- https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.01.032
fore, the algorithms could not achieve the same success per-
[5] Uyanık, T., Karatuğ, Ç., & Arslanoğlu, Y. (2020). Machine learning
formance. Deviations in estimates could indicate that there
approach to ship fuel consumption: A case of container vessel.
are positive effects of the hull cleaning in terms of fuel con- Transportation Research Part D: Transport and Environment,
sumption and emissions. 84(May). https://doi.org/10.1016/j.trd.2020.102389
Table 4 shows the rates of total fuel consumption, travelled [6] Koboević, Ž., Bebić, D., & Kurtela, Ž. (2019). New approach to moni-
distance and CO2 emission 3 months before and after the toring hull condition of ships as objective for selecting optimal do-
cking period. Ships and Offshore Structures, 14(1), 95–103. https://
hull cleaning operation. When the values for both periods
doi.org/10.1080/17445302.2018.1481631
are compared, it is seen that there is an average of 18% redu-
ction both in fuel consumption and CO2 emissions per mile. [7] Wang, H., Oguz, E., Jeong, B., & Zhou, P. (2018). Life cycle cost and
environmental impact analysis of ship hull maintenance strategies
Table 4: The rates of total fuel consumption, distance and CO2 emissions for a short route hybrid ferry. Ocean Engineering, 161(April), 20–28.
before and after the hull cleaning. https://doi.org/10.1016/j.oceaneng.2018.04.084
Before Hull Cleaning After Hull Cleaning
[8] Adland, R., Cariou, P., Jia, H., & Wolff, F. C. (2018). The energy efficien-
Fuel cons. / CO2 emis. / Fuel cons./ CO2 emis. /Dis-
Distance Distance Distance tance cy effects of periodic ship hull cleaning. Journal of Cleaner Producti-
on, 178, 1–13. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.12.247
0,10115 0,31604 0,08221 0,25605
[9] McClarren, R. (2018). Computational Nuclear Engineering and Ra-

diological Science Using Python. https://doi.org/10.1016/B978-0-
12-812253-2.00005-4
[10] Kapadia, K., Abdel-jaber, H., Thabtah, F., & Hadi, W. (2019). Applied
Computing and Informatics Sport analytics for cricket game results
using machine learning: An experimental study. Applied Compu-
ting and Informatics. https://doi.org/10.1016/j.aci.2019.11.006
[11] Erickson, C. B., Ankenman, B. E., & Sanchez, S. M. (2018). Compa-
rison of Gaussian process modeling software. European Journal of
Operational Research, 266(1), 179–192. https://doi.org/10.1016/j.
ejor.2017.10.002

Conference Paper
Oral Presentation
Sıcak Haddehane Tav Fırını Atık Isısının Kullanılarak Doğalgaz

Tasarrufunun Sağlanması
Miyase Özlem Köybaşı Özuçak1*, Seyit Erkan Aydın2, Ali Osman Aydınnarı3,
Ahmet Çağatay Pazarbaşı4
1,2,3,4
Tosçelik Profil ve Sac Endüstrisi A.Ş., Ar-Ge Merkezi, Osmaniye , Türkiye ;
Özet
Sıcak haddeleme prosesinde açığa çıkan 400°C-450°C atıl ısı fırın bacasından atmosfere salınmaktadır.
Sürekli üretim yapan tesislerde söz konusu atıl ısı ciddi bir enerji potansiyeli oluşturmakta ve doğru
değerlendirilememektedir. Yapılan araştırma ve hesaplamalar sonucunda, açığa çıkan ısının enerji verimliliği
kapsamında değerlendirilmesi ve doğalgaz sarfiyatlarının minimize edilmesi amacıyla reküperatör tasarımı
üzerine çalışmalar yapılmıştır. Bu doğrultuda baca gazı sıcaklık değerleri düzenli periyodlarda takip edilmiş,
proje uygulama öncesi ton başı doğalgaz sarfiyatı analiz edilmiştir. Proseste mevcut durum analizi yapılmış, fırın
iç-dış basıncı incelenmiş ve olası hava kaçaklarını önlemek amaçlı tedbirler alınmıştır. Akabinde sisteme uygun
efektif reküperatör tasarımı tamamlanmıştır. Bu reküperatör için mekanik borulama işlemleri (boru çapı, boru
dizilimi, malzeme cinsi vs.) ısı kayıplarının önüne geçerek dizayn edilmiştir. Proje başında yapılan ortalama
ton başı doğalgaz sarfiyatı proje sonunda yine incelenmiş ve yaklaşık olarak 2,30 Nm³/ton kazanç sağlandığı
görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Reküperatör, Enerji Kazanımı, Atık Isı, Doğalgaz Sarfiyatının Azaltılması
Natural Gas Saving By Using Hotstrip Mill Annealing Furnace Waste Heat
Abstract
The 400 ° C-450 ° C inert heat released during the hot rolling process is released into the atmosphere from
the furnace chimney. In continuous production facilities, this idle heat creates a serious energy potential and
cannot be evaluated correctly. As a result of research and calculations, studies were carried out on recuperator
design in order to evaluate the heat released within the scope of energy efficiency and to minimize natural
gas consumption. Accordingly, the flue gas temperature values were regularly monitored and the natural gas
consumption per tonne was analyzed before the project implementation. The current situation analysis has
been made in the process, the furnace inner-outer pressure has been examined and measures have been taken
to prevent possible air leaks. Subsequently, the effective recuperator design in accordance with the system was
completed. Mechanical piping operations (pipe diameter, pipe array, material type etc.) for this recuperator are
designed by preventing heat losses. The average natural gas consumption per ton at the beginning of the project
was examined again at the end of the project and it was seen that approximately 2.30 Nm³ / ton was gained.
Keywords: Recuperator, Energy Recovery, Waste Heat, Reducing Natural Gas Consumption
1. GİRİŞ Mevcut tav fırını baca gazı hattı 2 ayrı koldan tek bir bacaya
yönelmekte olup bu 2 bacagazı kanalı üzerinde halihazırda
Sıcak haddeleme işleminde haddelenecek mamul yaklaşık
kullanılan toplam 8 adet reküperatör bulunmakta olup bu
olarak 1200°C sıcaklıkta belirli bir süre tavlandıktan sonra
reküperatörlerin hem dizaynının düşük miktarda ısı geri ka-
hadde tezgahına alınarak üretime devam edilmektedir. Tav-
zanımına müsaade etmesi hem de çalışma ömrü boyunca
lama işlemi için gerekli olan ısı doğalgaz tüketimi ile sağlan-
oluşan deformasyonlar nedeniyle verimli şekilde kullanıla-
maktadır. Tavlama sonrası açığa çıkan 400°C-450°C sıcaklı-
maması nedeniyle revize edilerek yerine daha fazla ısı geri
ğındaki atık ısı fırın bacasından atmosfere gönderilmektedir.
Email: ozlem.koybasi@toscelik.com.tr
Sıcak Haddehane Tav Fırını Atık Isısının Kullanılarak Doğalgaz Tasarrufunun Sağlanması
kazanımı sağlayacak şekilde her iki bacagazı kanalına toplam Tablo 2 – Tav Fırını Bacagazı Debi Ölçüm Sonuçları
8 adet yeni reküperatör tasarlanarak ısı geri kazanım uygu- Tav Fırını Bacagazı Ölçüm Sonucu
laması yapılacaktır. Ölçüm Değerleri Birim Değerler
Baca Gazı Hızı m/s 10,34
Mevcutta kullanılan düşük verimde çalışan reküperatör ne-
Kanal Çapı m 3,4
deniyle baca gazı çıkış sıcaklığının yüksek seviyelerde kal-
Kesit Alanı m2 9,07
ması, atmosfere baca gazı yoluyla önemli düzeyde enerjinin Sıcaklık ̊C 432,8
atıldığını göstermektedir. Proje ile baca gazı ısısından daha Baca Gazı Yoğunluğu* kg/m3 0,5238
fazla geri kazanım yapılarak tav fırınına giren yakma hava- m3/saat 337.793
Hacimsel Debi
sının daha fazla ısıtılması hedeflenecek ve bu sayede atmos- m3/dk. 5.630
fere atılan enerji azaltılarak fırının doğalgaz tüketiminin de Nm3/saat 136.841
Normalize Hacimsel Debi
düşmesi sağlanacaktır. Nm3/dk. 2.281
kg/saat 176.936
Kütlesel Debi
2. YAPILAN ÇALIŞMALAR kg/dk. 2.949
Tav Fırını Doğalgaz Tüketimi Sm3/saat 10.033
Proje kapsamında yapılan çalışmalar;
Üretim Miktarı Ton/saat 248,7
• Analiz ve Ölçümler, Spesifik Doğalgaz Tüketimi Sm3/Ton 40,34
Yıllık Üretim Miktarı Ton/yıl (2019) 1.437.198
• Hesaplamalar,
Yıllık Çalışma Süresi Saat/yıl 5.750
• Tasarım ve İmalat olarak ele alınmıştır.
*Baca gazı yoğunluğu, baca gazının içeriğine göre hesaplanmış olup 2.2 Hesaplar
maddesinde hesaplamanın detayları görülebilmektedir.
Analiz ve Ölçümler
Ölçüm Metodu:
Uygulama öncesinde mevcutta kullanılan tav fırını bacagazı
debisi ve sıcaklığı ölçülmüştür. Bu ölçüm sonuçlarına göre Bacagazı debisinin ölçümünde pitot tüpü ve anemometre
bacagazı yoluyla atmosfere atılan ısıl enerji hesaplanmıştır. kullanılmış olup, gaz analiz ölçümünde bacagazı analiz ci-
hazı ve doğalgaz sarfiyatı ölçümünde ise tav fırını doğalgaz
Tav fırını bacagazı ölçümlerinin yapıldığı andaki dış or- tesisatında kullanılmakta olan doğalgaz sayacı kullanılmıştır.
tam hava sıcaklığı 32,1 °C olarak ölçülmüş olup bacagazı
sıcaklığının mevcut reküperatörden geçtikten sonra 432,8 Hesaplamalar
°C olarak atmosfere atıldığı ölçülmüştür. Uygulama sonrası yerinde inceleme ve kontrol çalışmalarında
Tablo 1 – Tav Fırını Bacagazı Analiz Ölçüm Sonuçları proje ile hedeflenen sonuçlara ulaşılıp ulaşılmadığı uygula-
Bacagazı Ölçüm Sonuçları Tav Fırını Bacagazı (Reküperatör Sonrası) ma öncesi ölçümlerde olduğu gibi bacagazı debi, analiz ve
Oksijen % 6,1 doğalgaz sarfiyatı ölçümleri yapılmıştır.
CO2 % 8,4
Uygulama sonrasında yeni reküperatörlerin kullanımıyla ba-
NO ppm 0
cagazı yoluyla atılan enerji miktarı azaltılarak tav fırınında
NOx ppm 0
CO ppm 0
aynı tavlama işlemleri devam ederken fırının daha az doğal-
Sıcaklık °C 432,8 gaz tüketmesi sağlanmıştır. Uygulama sonrasında da yapılan
bacagazı debi ve gaz analiz ölçüm sonuçlarına göre hesapla-
nan “Yeni Reküperatör Uygulaması Sonrası Baca Gazı Enerji
Kaybı (Gerçekleşen Kayıp)” uygulama öncesi aynı şekilde
yapılan ölçüm ve hesaplamalar ile bulunan “Mevcut Durum
Baca Gazı Enerji Kaybı” değeri ile kıyaslanarak aradaki fark
kadar enerjinin geri kazanıldığı ispat edilmiştir. Aradaki fark
kadar enerjinin geri kazanılması sonucunda uygulama ön-
cesinde fırında gerçekleşen “Uygulama Öncesi Durum Tav
Fırını Saatlik Doğalgaz Tüketim Miktarı“ düşürülerek hedef-
lenen tüketim değeri olan “Uygulama Sonrası Hedeflenen
Tav Fırını Saatlik Doğalgaz Tüketim Miktarı” değerine do-
ğalgaz sayacından yapılacak 1 saatlik ölçüm sonucu ile ula-
şıldığı gözlemlenmiştir.
CO, NO, NOx ve diğer gazların bacagazı içeriğindeki miktarı
ppm mertebesinde olduğundan dolayı Oksijen ve Karbondi-
oksit haricinde geri kalan hacim azot olarak kabul edilmiştir.
Resim 1 – Tav Fırını Bacagazı Ölçüm Noktası
.
Tablo 3 – Tav Fırını Bacagazı Analiz Ölçüm Sonuçları Kaybı (Gerçekleşen Kayıp);
Tav Fırını Bacagazı (Reküperatör
Bacagazı Ölçüm Sonuçları T = Uygulama Sonrası Gerçekleşen Bacagazı Sıcaklığı
Sonrası)
Oksijen % 6,1
T = 350 °C
CO2 % 8,4
NO % 0 Tablo 8 –Bacagazı Özgül Isı Tablosu (350 °C)
NOx % 0 Bacagazı İçeriğinin Özgül Isıları
CO % 0 CO2 O2 N2
Bacagazı İçerisindeki Azot 327 °C 1,0750 1,0030 1,0750
% 85,5
Yüzdesi
377 °C 1,1020 1,0170 1,0860
350 °C 1,0874 1,0094 1,0801
Tablo 9 –Bacagazı Bileşenleri Tablosu

Yukarıdaki tabloda belirtilen gaz içeriğine göre tav fırını ba-
cagazı yoğunluğu referanslar [1] linkindeki bacagazı özellik- Bacagazı Hacimsel Mol ağırlığı Ağırlık Kütlesel Bileşim
Bileşenleri Bileşim ( gr / mol ) ( gr ) (%)
leri hesaplama aracı ile hesaplanmıştır. (%)
Bacagazı içeriğine göre fırın bacagazının sahip olduğu yo- a b c d
ğunluk değeri ve aşağıdaki gibi hesaplanmıştır. Hesaplanan axb %c
CO2 8,4 44 369,60 12,49%
bu yoğunluk değerleri tasarruf miktarının hesaplanmasında
O2 6,1 32 195,20 6,60%
kullanılmıştır.
N2 85,5 28 2.394,00 80,91%
Tablo 4 –Bacagazı Yoğunluk Değeri 100,00 Toplam = 2.958,80 100,00%
Tav Fırını Bacagazı
Tablo 10 –Bacagazı Hesaplanan Kısmi Cp Tablosu (350 °C)
Bacagazı yoğunluğu kg/m3 0,5238
350 °C’de Orijinal Cp 350 °C’de Hesaplanan Kısmi Cp
Tablo 5 –Bacagazı Özgül Isı Tablosu (432,80 °C) e f
d x e / 100
Bacagazı İçeriğinin Özgül Isıları
1,0874 0,13582
CO2 O2 N2
1,0094 0,06662
427 °C 1,1260 1,0310 1,0980
1,0801 0,87391
477 °C 1,1480 1,0430 1,1100
Toplam Cp 1,07635
432,80 °C 1,1286 1,0324 1,0994
Tav Fırını Bacagazı Özgül Isısı (350 °C) = Cp = 1,07635 kJ/kg.K = 0,2573 kcal/kg.K
Tablo 6 –Bacagazı Bileşenleri Tablosu
Bacagazı Bile- Hacimsel Mol ağırlığı Ağırlık Kütlesel Bileşim
şenleri Bileşim ( gr / mol ) ( gr ) (%) Q2 = Uygulama Sonrasında Bacagazının Taşıyacağı Enerji
(%)
= Uygulama Sonrası Bacagazı Kütlesel Debi
a b c d
axb %c = Bacagazı Isınma Isısı (350 °C Bacagazı içeriğine göre he-
CO2 8,4 44 369,60 12,49% saplanmış kısmi Cp)
O2 6,1 32 195,20 6,60%
N2 85,5 28 2.394,00 80,91% T = Uygulama Sonrası Hedeflenen Bacagazı Sıcaklığı
100,00 Toplam = 2.958,80 100,00%
Tasarım ve İmalat Süreci
Tablo 7 –Bacagazı Hesaplanan Kısmi Cp Tablosu (432,8 °C)
Mevcut durumdaki verimsiz reküperatörlere kıyasla yeni ta-
432,8 °C’de Orijinal Cp 432,8 °C’de Hesaplanan Kısmi Cp sarlanan sistemin boru sayısı, et kalınlığı, boru dizilimi, mal-
e f zeme kalitesinde ısı kaybını en aza indirgeyecek değişiklikler
d x e / 100
yapılmıştır.
1,1286 0,14098
1,0324 0,06811 Tasarım ve hesaplamaları firmamız Ar-Ge Merkezi bünye-
1,0994 0,88954 sinde tamamlandıktan sonra, daha önceden incelenen refe-
Toplam Cp 1,09863 rans reküperatör sistemindeki imalatçı firmalar ile iletişime
Tav Fırını Bacagazı Özgül Isısı (432,8 °C) = Cp = 1,09863 kJ/kg.K = 0,2626 kcal/kg.K geçilerek projenin imalat süreci tamamlanmıştır.
Mevcut Durum Baca Gazı Enerji Kaybı;
3. DEĞERLENDIRME VE SONUÇ
Q1 = Mevcut Durumdaki Bacagazının Taşıdığı Enerji
Mevcutta kullanılan düşük verimde çalışan reküperatörlerin
= Uygulama Öncesi Bacagazı Kütlesel Debi daha efektif bir reküperatör sistemi dizayn edilerek baca gazı
= Bacagazı Isınma Isısı (432,8 °C Bacagazı içeriğine göre ısısından geri kazanım yapılmasıyla tav fırınında tüketilen
hesaplanmış kısmi Cp) doğalgaz miktarından tasarruf sağlanmıştır.
T = Bacagazı Sıcaklığı Yapılan çalışma ile;
Yeni Reküperatör Uygulaması Sonrası Baca Gazı Enerji İlk durumda dışarı atılan ısı 432,8°C iken, uygulama sonrası
Sıcak Haddehane Tav Fırını Atık Isısının Kullanılarak Doğalgaz Tasarrufunun Sağlanması
Resim 2 – Fırın Çıkışı Bacagazı Hattı Üzerindeki Reküperatör Grubu Teknik Çizim Detayı
(Tav Fırınından Çıkan İki Bacagazı Hattı Üzerinde Kurulu Reküperatörler)
350°C’ye düşürülmüştür.
Atmosferden alınan 30°C olan taze hava sıcaklığı atık ısı ile
sıcaklığı yükseltilerek fırına beslenmiş ve sonucunda 2,30
Nm³/ton kazanç sağlandığı gözlemlenmiştir.
Proje süresi boyunca mesaili çalışıp emek harcayan tüm
esirgemeyen Ar-Ge Yöneticimize ve proje kapsamında tüm
imkanları sağlayan TOSYALI HOLDİNG ailesine teşekkür
ederiz.
REFERanslar
[1] http://www.increase-performance.com/calc-flue-gas-prop.html
[2] Korea Thermal Engineering Techincal Book (III-I),

Conference Paper
Oral Presentation
Karotlu Maden Sondajlarda Kullanılan Muhafaza Borusunun

Üretilebilirliğinin Araştırılması
Sonnur Korkmaz*, Anıl Agadangil, Koray Gençoğlan, Hakan Hasgüven, Fazıl Bahar
1
Tosçelik Profil ve Sac Endüstrisi A.Ş. Ar-Ge Merkezi, Osmaniye, Ülke; TÜRKİYE
Özet
Bu çalışma karotlu maden sondajlarında kullanılan muhafaza borularının tesislerimiz bünyesinde hammaddeden
son ürüne kadar üretilebilirliğinin araştırılmasına yönelik yapılmıştır. Yapılan literatür taramaları ve araştırmalar
sonucu uygun çelik kalitesini seçilmiştir. Daha sonrasında ise yapılacak ısıl işlemlerin boruların kimyasal ve
mekanik özelikleri üzerine etkisi incelenmiştir. Bunların sonucu olarak karotlu maden sondajlarında kullanılan
muhafaza borularının üretimi için Tosçelik Ar-Ge Merkezi bünyesinde bir proje başlatılmıştır.
Proje sonucunda hammaddeden nihai ürüne kadarki her işlem basamağında bir dizi testler yapılarak üretim
tamamlanmıştır. Ardından saha denemeleri ile ürün performansı test edilmiş olup firmamız ürün gamına yeni
ürün olarak eklenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Muhafaza Borusu, Karotlu Maden Sondajı, N80, Yüksek Mukavemetli Boru, HW
Investigation of Manufacturability of Casing Pipe Used in Core Drilling
Abstract
This study was carried out to investigate the manufacturability of casing pipes used in core mine drilling from raw
material to final product within our facilities. As a result of the literature reviews and researches, the appropriate
steel quality was selected. Then, the effect of heat treatment on the chemical and mechanical properties of
the pipes was investigated. As a result of these, a project was initiated within the Tosçelik R&D Center for the
production of casing pipes used in core drilling.
As a result of the project, a series of tests were carried out in every process step from raw material to final product,
and production was completed. Then, product performance was tested with field trials and our company was
added to its product range as a new product.
Keywords: Casings, Core Drilling, HW, N80, Precision Tube
1. GİRİŞ şekilde mukavemetli olmalıdır.
Karotlu maden arama sondajlarında, sondaj yapılan zeminin Bu çalışmada uygun çelik kalitesinin seçimi, tesislerimizde
sağlam olmayıp kırıntılı, çökme eğilimli, kum ve kil taşı gibi üretilebilirliği ve nihai ürün olan muhafaza boruları üzerine
gevşek zeminlere denk gelen kısımlarında kolayca çökme- yapılan ısıl işlemlerin etkileri incelenmiştir.
ler olabilmektedir. Bu durumu ve yeraltında delme işlemini
yapan kuyu ekipmanlarına gelebilecek zararları engellemek 2. LİTERATÜR ARAŞTIRMALARI
için muhafaza boruları kullanılmaktadır. Bu borular aynı Muhafaza boruları karotlu maden sondajında koruma ve
zamanda derin metrajlarda sondaj sıvısının zemindeki çat- sondaj açısının değişmemesini sağlamak amacıyla kullanıl-
laklardan kaçmasını önlemek amacıyla da kullanılmaktadır. maktadır.
Muhafaza boruları hem yüksek devirlerde dönerken maki- Bu bağlamda dünyada bu boruların üretimini yapan firma-
naya balans yaptırmayacak kadar doğrusal ve içerisindeki lardan getirtilen numunelerin kimyasal ve mekanik testleri
ekipmanların dış ortamdan zarar görmesini engelleyecek yapılmış olup, ark ocaklı üretim yapan firmamızda bu ge-
Email: sonnur.korkmaz@toscelik.com.tr
Karotlu Maden Sondajlarda Kullanılan Muhafaza Borusunun Üretilebilirliğinin Araştırılması
reklilikleri sağlayarak üretilebilecek en uygun kalitenin N80 için slab üretiminde oksijenle temasının engellenmesini sağ-
olduğuna karar verilmiştir. Tablo-1’de N80 kalite çeliğe ait layabilmek amacıyla kapalı döküm yöntemi tercih edilmiştir.
kimyasal spesifikasyonlar verilmiştir. Slab olarak üretilen bu ürünler ebat olarak 10.000 milimetre
uzunluğunda, 200 milimetre yüksekliğinde ve 630 milimetre
API- 5 CT standardına göre N80 kalite için sadece kükürt
genişliğindedir. Üretilen slablar uygun şartlar altında soğu-
ve fosfor için maksimum değerler verilmiş olup, içeriğinde
tularak haddehane üretim planına dahil edilmiştir.
bulunan karbon, mangan, silisyum, alüminyum, niyobyum,
krom, vanadyum ve titanyum için gerekli oranlar tarafımız- Haddehane Üretim Süreci
ca öngörülerek belirlenmiştir.
Yassı yapısal tesisimizde bulunan sıcak haddehanenin stok
Belirlenen değerler hesaplanırken her bir elementin üreti- sahasında bekleyen slablar tav fırınına alınmıştır. Uygun
lecek kalitedeki etkileri göz önünde bulundurulmuştur. Bu süre ve sıcaklıkta tav fırınından deşarj edilen slablar descale
hesaplamalara göre firmamız bünyesinde daha önceden üre- vurularak üzerinde oluşan tufallerden arındırılmış ardından
timi yapılmayan TOS9275 kalitesinin ürün reçetesi oluştu- kaba hadde gurubunda 5 paso haddelendikten sonra şerit
rulmuştur. Oluşturulan bu reçete tablo-2 de gösterilmiştir. hadde grubuna aktarılmıştır. Üretim için önceden kararlaş-
tırılan et kalınlığı ve bobin genişliği elde edilmiştir. Duşlu
Literatür araştırması sonucu firmamız için yeni ürün olan
masa prosesinde ise uygun soğutma yapılarak pinch rolde
TOS 9275 kalite çeliğin üretiminin sağlanabilmesi için ge-
bobin sarımı gerçekleşmiştir.
rekli olan ferroalyaj malzemelerinin hesabı yapılıp tedarik-
leri sağlanmıştır. Üretilen bobinden yapılan mekanik test sonrasında değerler
Tablo 3’te gösterilmiştir.
3. ÜRETİM FAALİYETLERİ
3.3 Boru Üretim Süreci
Çelikhane Üretim Süreci
Üretilen rulo saclar soğutulup, mekanik testleri yapıldıktan
Ferroalyaj malzemelerinin tedariğinin sağlanmasının ardın- sonra bir sonraki işlemin uygulanacağı ERW Boru Üretim
dan TOS 9275 kalite çeliğinin üretimi gerçekleştirilmiştir. Tesislerine gönderilmiştir.
Üretim esnasında döküm ark ocağından sıvı çelik transfe-
rinde kullanılan refrakter örülü potaya alınarak raylı sistem ERW boru üretim tesisinde mekanik ve kimyasal testler ye-
vasıtasıyla pota ocağına getirilmiştir. Alınan ilk provanın niden yapılıp değerler teyit edildikten sonra uygun ebattaki
ardından lolipop numune çelikhane kalite kontrol labora- boru üretiminin yapılabilmesi için hesaplanan genişlikte dil-
tuvarına hava hattı ile iletilmiş olup, yapılan kimyasal kom- me işlemine tabi tutulmuştur. Dilinen bantlar üretimin yapı-
pozisyon testinden alınan sonuçlara göre gerekli ferroalyaj lacağı boru makinasına sevk edilmiştir.
ilaveleri yapılmıştır. Döküm bir sonraki aşama olan sürek- Deneme üretimi yapılacak muhafaza borularının dış çapı
li dökümler makinasına iletilmeden önce kimyasal testler 114.3 milimetre, et kalınlığı 6.35 milimetre ve boyu ise 6100
tekrarlanmış olup istenilen değerlerin sağlandığından emin milimetre olmalıdır. Doğrusallık ise boru boyunca 1/2000
olunduktan sonra slab üretimi için katı çelik üretim şefliği- oranını geçmemelidir.
ne aktarılmıştır. Üretimi planlanan kalitenin sağlanabilmesi
Tablo 1. API 5 CT’ de Kimyasal Kompozisyon
KİMYASAL BİLEŞİM %
Standart C Mn P (max) S (max) Si Al Nb Cr V Ti Cu N
API 5CT - - 0,03 0,03 - - - - - - - -
Tablo 2. TOS 9275 Kalite Kimyasal Kompozisyon

KİMYASAL BİLEŞİM %
Kalite C Mn P (max) S (max) Si Al Nb Cr V Ti Cu N
TOS 9275 0.08-0.10 1.65-1.70 0.02 0.010 0.25-0.30 0.030-0.050 0.06-0.10 0.17-0.25 0.042-0.047 0.017-0.022 0.30 0.01
Tablo 3. Haddehane Bobin Üretimi Sonrası Mekanik Değerler

Test Numarası Akma Mukavemeti N/mm2 Çekme Mukavemeti N/mm2 Uzama %
Test 1 700 751 22,1
Test 2 732 757 21,4
Test 3 738 767 19,6
Tablo 4. MTA ve TPIC Muhafaza Borusu Alım Şartnameleri
Örnek Şartnameler Akma Dayanımı MPA (Minimum) Çekme Dayanımı MPA (Minimum) Yüzde Uzama (Minimum)
TPIC Şartname Değerleri 550 665 12
MTA Şartname Değerleri 550 690 12
.
Tablo 5. Kaynak Tavı Sonrası HV10 Sertlik Tarama Sonuçları
HV 10 Kaynak Isının Tesiri Altında Kalan Bölge Malzeme
288 271 262
KAYNAK TAVLI
291 268 252
NUMUNE
281 270 260
Tablo 6. Kaynak Tavı Sonrası Üretilen Borulara Ait Mekanik Test Sonuçları
Muhafaza Borusu Akma Dayanımı MPA Çekme Dayanımı MPA % Uzama Değeri
TEST-1 659 723 14,7
TEST-2 654 720 15
TEST-3 648 716 15,4
TEST-4 668 721 15,3
TEST-5 643 716 14,6
Tablo 7. Kaynak Tavı + Full Body Isıl İşlem Sonrası Yapılan Sertlik Taraması Sonuçları
HV 10 Kaynak Isının Tesiri Altında Kalan Bölge Malzeme
249 247 248
KAYNAK TAVI + FULL
238 240 240
BODY ISIL İŞLEM
244 243 245
Tablo 8. Muhafaza Borusu Mekanik Test Sonuçları

Muhafaza Borusu Akma Dayanımı MPA (Minimum) Çekme Dayanımı MPA (Minimum) Yüzde Uzama (Minimum)
TPIC Şartname Değerleri [1] 550 665 12
MTA Şartname Değerleri [2] 550 690 12
TEST-1 (1 No'lu Boru) 656 711 19,7
TEST-2 (1 No'lu Boru) 688 728 12,6
TEST-3 (1 No'lu Boru) 661 715 18,5
TEST-4 (1 No'lu Boru) 655 708 20
TEST-1 (2 No'lu Boru) 693 725 18,5
TEST-2 (2 No'lu Boru) 689 703 22,3
TEST-3 (2 No'lu Boru) 694 705 21,2
TEST-4 (2 No'lu Boru) 682 712 21,4
Muhafaza borusunu kullanan bazı firmalardan alınan teknik Uygulanan full body ısıl işlem sonrasında da muhafaza bo-
şartnamelerde istenilen mekanik değerler Tablo-4 gösteril- rularından örnekler alınarak mekanik değerler tekrar kont-
miştir. rol edilmiştir. Tablo 7’de yapılan sertlik taramasına ait so-
nuçlar paylaşılmaktadır.
Ayrıca şartnamelerde kaynak bölgesi, haz bölgesi ve ana
boru arasında homojen bir içyapı sağlanabilmesi için kaynak Son olarak borulara mekanik testler yapılarak şartnamelerde
sonrası full body tava alınması gerekliliğinden bahsedilmiş- istenilen değerler ile deneme çalışmaları sonucu elde edilen
tir. Buna göre öncelikle üretim esnasında ERW kaynak me- mekanik test değerleri kontrol edilmiş olup, şartnameye uy-
toduyla birleştirilen bantın, boru ve kaynak bölgeleri arasın- gunluğu teyit edilmiştir. Yapılan son testlere ait veriler Tablo
daki iç gerilimlerin giderilebilmesi ve homojen bir içyapının 8’deki gibidir.
elde edilmesini kolaylaştırabilmek amacıyla 880 °C derecede
Saha denemeleri sonrasında da boruların kullanılabilirliği
kaynak tavı uygulanmıştır. Alınan test numunelerine Vickers
ile ilgili bir problemle karşılaşılmamış olup, muhafaza bo-
sertlik taraması yapılmış olup, sonuçlar Tablo 5’teki gibi elde
ruları yapılan ar-ge çalışmalarıyla firmamız bünyesine yeni
edilmiştir.
ürün olarak kazandırılmıştır.
Kaynak tavı sonrası üretilen borulardan alınan numunelere
uygulanan mekanik test sonuçları ise Tablo 6’daki gibidir. 4. SONUÇ
Yukarıda belirtildiği gibi üretilen boruların tamamen ho- Yapılan literatür araştırması ve üretim denemelerinin ar-
mojen bir yapıya sahip olabilmesi için borulara full body ısıl dından maden aramalarında kullanılan muhafaza boruları-
işlem uygulanmıştır. Burada ısıl işlemin yapılacağı sıcaklık nın firmamız bünyesinde hammaddeden nihai ürüne kadar
kritik olmakla birlikte gereken sıcaklığın üzerinde işlemler üretimi gerçekleştirilmiştir. Bu ürün firmamız için yeni ürün
sonrasında borularda istenen mukavemet değerlerinin sağ- kapsamındadır.
lanamayacağı öngörülmüştür. İşletmeye ait etüv fırınında
farklı sıcaklık ve süreler denenerek yapılan ısıl işlem çalışma- 5. TEŞEKKÜR BÖLÜMÜ
ları sonrasında optimum sıcaklık ve süre tayin edilmiş olup, Bu projenin hayat bulmasında desteklerini esirgemeyen
offline hatlar biriminde bulunan tav fırınında bu denemeler Tosçelik Profil ve Sac Endüstirisi A.Ş. Ar-Ge Müdürü Sn.
sonrası elde edilen parametrelere göre uygun ısıl işlem ya- İbrahim DERE Bey’e ayırdığı zaman ve destekleri için teşek-
pılmıştır. kür ederim.
Karotlu Maden Sondajlarda Kullanılan Muhafaza Borusunun Üretilebilirliğinin Araştırılması
REFERANSLAR
[1] Turkish Petroleum International Company (2017), Muhafaza Boru-
su Teknik Alım Şartnamesi
[2] MTA (2017), Muhafaza Borusu Teknik Alım Şartnamesi

Conference Paper
Oral Presentation
Hayvan Islahında Genetik Çeşitlilik

Gökhan Gökçe1, Ezgi Şenses1
1
Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, Adana, Türkiye; ggokce@cu.edu.tr
1
Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, Adana, Türkiye;ezgisenses51@hotmail.com
Özet
Çiftlik hayvanlarının genetik gelişimine izin vermek için genetik çeşitlilik esastır. Bu önceden var olan
varyasyondan veya yeni mutasyonlardan ileri gelebilir. Genellikle üreme performansı üzerinde zararlı etkileri
olduğu için yeni mutasyonlara güvenmek doğru değildir. Tersine, doğal seleksiyona uğramış olan bireylerin
üreme performansına zararı olmadan populasyon genetik çeşitliliğine katkıda bulunma olasılığı daha yüksektir.
Üreme programlarının gelecekte de geçerliliğini sürdürmesi için genetik çeşitliliği sürdürmek şarttır. Genetik
çeşitlilik üreme için üstün hayvanların seçilmesine izin verir. Genetik çeşitlilik yoksa yani tüm hayvanlar
genetik olarak aynı olacaksa, seçim gelecek nesilde bir iyileşme ile sonuçlanmaz. Bu durumda bir ıslah programı
oluşturmak işe yaramaz. Bu derlemenin amacı genetik çeşitliliği oluşturan temel kuvvetlerin tanımlanması ve
etkilerinin açıklanmasıdır.
Anahtar Kelimeler: Genetik çeşitlilik, genetik sürüklenme, göç, seleksiyon, akrabalı yetiştirme.
Genetic Diversity in Animal Breeding
Abstract
Genetic variation is essential to permit genetic improvement of livestock animals. This may come from pre-
existing variation, or from new mutations. It is unwise to rely on new mutations as they generally have deleterious
effects on reproductive fitness. Conversely, pre-existing variants that have been through the sieve of natural
selection are more likely to contribute to selection response without deleterious effects on reproductive fitness.
In order for breeding programs to continue to be valid in the future, maintaining genetic diversity is essential.
Genetic diversity allows for selection of superior animals for breeding. If there is no genetic diversity, so if all
animals would be genetically the same, selection will not result in an improvement in the next generation. In
that case it is useless to set up a breeding program. The aim of this review is to define the basic forces that make
up the genetic diversity and to explain their effects.
Key Words: Genetic Diversity, genetic drift, migration, selection, inbreeding.
1.GİRİŞ boyutu üzerinde etkilidir. Bu ilke, iki aleli olan bir gen için
Çiftlik hayvanlarının genetik çeşitliliği, genetik gelişimin Şekil 1’de gösterilmektedir. q-alelin frekansı 1 ise, p-alelin
sürekliliğini sağlamak ve değişen üreme hedeflerine hızlı frekansı 0’dır ve bunun tersi de geçerlidir. Bir alelin yüksek
adaptasyonu kolaylaştırmak ve çeşitli ortamlardaki mevcut bir frekansı her zaman diğer alelin düşük bir frekansı ile
üretim ihtiyaçlarını karşılamak için gereklidir [1]. Çeşitlilik çakışır. 2pq olarak hesaplanan heterozigotların sıklığı her
diğer bir ifade ile varyasyon demektir. Bir popülasyondaki iki frekansa da bağlıdır. Maksimum alel frekansı, her iki alel
hayvanlar arasındaki genetik farklılıklar o populasyondaki de diğer frekans göz önüne alındığında mümkün olduğunca
genetik çeşitliliği oluşturur. Popülasyonda mevcut olan alel- yüksek bir frekansa sahip olduğunda elde edilir. Bu durum
lerin sayısı, genetik çeşitliliğin bir ölçüsüdür. Ne kadar fazla her iki alel eşit frekansta olduğunda gerçekleşir. Genetik çe-
allel varsa, genetik çeşitlilik o kadar büyük olur. Bu alellerin şitlilik, çok sayıda alelin varlığına değil, aynı zamanda popü-
popülasyonda meydana gelme sıklığı da genetik çeşitliliğin lasyondaki bu alellerin sıklığına da bağlıdır [2].
Email: ???
sadece dördüncü ördek sadece bir kez kırmızı alelli geçire-

bilmiş. 2. nesil, mavi alelin frekansı 8/12 = 2/3’e yükselmiştir.
Yine tüm ördekler üremeyi başaramamış ve 3. nesilde kırmı-
zı alelin frekansı 2/12 = 1/6’ya düşmüştür. Tesadüfen kırmızı
alel 4. Nesile geçmeyi başaramamıştır. Popülasyon homozi-
got maviye dönüşmüştür.
2.2. Seleksiyon
Seleksiyon yolu ile bazı aleller diğerlerine göre tercih edile-
bilir. Hayvan ıslahının amacı budur. Genetik sürüklenmenin
aksine, seleksiyonun alel frekanslarındaki değişim üzerinde
Şekil 1. İki alelin frekansları arasındaki ilişki (mavi, düz çizgi) ve popü- sistematik ve doğrudan bir kuvveti vardır. Elverişli alelin
lasyondaki heterozigotluk sonucu (eğri çizgi). p= q = 0.5’de maksimum sıklığı, daha az elverişli alelin aleyhine artar. Sonuç olarak,
heterozigotluk.
daha fazla hayvan uygun alel için homozigot olur ve genetik
çeşitlilik azalır. Bu kuralın istisnası, heterozigot hayvanla-
2. GENETİK ÇEŞİTLİLİĞİ ETKİLEYEN KUVVETLER
rın tercih edildiği özelliklerdir. Bu durumda seleksiyonun
Populasyon düzeyinde genetik çeşitliliği arttıran ve azaltan genetik çeşitlilik üzerinde artırıcı bir etkisi vardır. Örne-
kuvvetler vardır. Bu kuvvetler genetik sürüklenme, seleksi- ğin, insanlarda orak hücre anemisinde olan durum budur.
yon, göç (hayvanlar popülasyon içine veya dışına hareketi) Orak hücre anemisi, kırmızı kan hücrelerinin orak bir şekil
ve mutasyonlardır. aldığı ve esnekliklerini kaybettiği, hayatı tehdit eden çeşitli
komplikasyonlara yol açan kalıtsal bir hastalıktır. Hastalığa
2.1. Genetik Sürüklenme
hemoglobin genindeki bir mutasyon neden olur. Homozigot
Genetik sürüklenme, gen frekansındaki rastgele değişimi insanlar genellikle oldukça erken yaşta komplikasyonlardan
ifade eder. Aleller tesadüflerle popülasyondan kaybedilebi- ölürler. Sahra altı bölgesinde orak hücre anemisine neden
lir. Küçük popülasyonlarda, alellerin kaybolma olasılığı daha olan alelin sıklığı diğer yerlerden daha yüksektir. Bunun
fazladır, çünkü her yeni nesil ata nesillerinin gen havuzunun önemli nedeni, bu gen için heterozigot olan kişilerin sıtma
sadece bir kısmını alacaktır ve bu kısım ata nesillerinin gen enfeksiyonlarından daha az etkilenmesidir. Sıtma, dünyanın
havuzunu tamamen yansıtmayacaktır [3,4]. o bölgesinde önemli bir ölüm nedenidir ve bu nedenle tek
bir alel taşıyan net bir seçici avantaja sahiptir.
Heterozigotun tercih edildiği diğer bir örnek, Hollandalı
sığır ırklarından Witrik ırkıdır. Özel renk işaretleme türü,
yalnızca ilgili gen için heterozigot olduklarında ortaya çıkar
(Şekil 3).
Şekil 2. Bir ördek popülasyonunda dört neslinde (sütunlar) genetik

sürüklenme örneği.
Şekil 2›de genetik sürüklenmenin nasıl çalışabileceğine bir

örnek verilmektedir. Küçük bir ördek popülasyonunda her- Şekil 3. Homozigot Witrik buzağısı olan heterozigot Witrik inek.
hangi bir yön seçimi olmaksızın bir alelin nasıl kaybedilebi-
2.2.1. Doğal Seleksiyon
leceğini gösterir. Tamamen tesadüfle, tüm hayvanlar üreye-
mezler ve tamamen tesadüfle kırmızı alelin taşıyıcıları onu Belirli genotipleri olan bireylerin hayatta kalmaları, çoğal-
her zaman yavrularına geçiremeyebilir. Dört kuşak içinde maları ve böylece alellerini bir sonraki kuşağa aktarma şansı-
kırmızı alel popülasyondan kaybolur. Şekil 2’ye baktığımızda na sahip olmaları doğal seleksiyon olarak tanımlanabilir [5].
Nesil 1’de kırmızı ve mavi aleller eşit frekanslarda meydana Doğal seleksiyon, zindelik (fitness) olarak da adlandırılan
gelir. Ördek 1 ve 5 üremeyi başaramamış (örneğin daha önce hayatta kalma ve üreme başarısına katkıda bulunan aleller
ölmüş veya bir eş bulamamış olabilirler). Ördek 2 en fazla üzerinde etki eder. Örneğin, yetişkin yaşına kadar hayatta
yavruya sahiptir. Ördek 2 sadece mavi aleli geçirebilir, ördek kalma potansiyeli düşük olan hayvanlar, çok zinde ve sağlık-
3 ve 4 her iki rengi de geçirebilir ve ördek 6 sadece kırmızı lı olan ve geç yaşa kadar yaşayacak olan hayvanlardan daha
aleli geçirebilir. Bununla birlikte, heterozigot ördeklerden düşük bir zindeliğe (doğal seçici avantaj) sahiptir. Ayrıca,
.
üreme kapasitesi düşük olan hayvanlar çok verimli hayvan- ayrılma veya melezleme. Birçok ırk daha büyük bir popü-
lara kıyasla daha düşük bir zindeliğe sahip olacaktır. Evcil lasyondan kaynaklanmıştır. Geliştirilecek olan yeni ırk, bazı
hayvan türlerinde, hayvanların yaşadığı koşullar genellikle özel özellikler nedeniyle genellikle ana nüfusta öne çıkmak-
kontrol altındadır. Hayvanların bulunduğu ortam bir dere- tadır. Ana popülasyondan ayrılma bir olgu haline gelmeden
ceye kadar adaptasyon gerektirecektir. Örneğin, iç mekanda önce, bazı nesiller için bu özel özellik için genellikle seçim
tutulan hayvanların güneş ışığının eksikliğine dayanabilmesi yapılmıştır. Yeni ırkın başlangıç popülasyonu yeterli büyük-
gerekirken, dış mekanda tutulan hayvanların iklimdeki deği- lükteyse, bu ayrılmış ırklardaki genetik çeşitlilik genellik-
şime ve potansiyel olarak daha büyük bir enfeksiyon baskısı- le orijinal popülasyondan çok daha düşük değildir. Bu tür
na dayanabilmesi gerekir. Durumla baş edememek zindeliği yeni ırk oluşumu sürekli bir süreçtir ve bugün yeni ırklar da
azaltır. Diğer yandan seçilen hayvanlar gebe kalmak için yar- geliştirilmektedir. Daha büyük bir popülasyondan ayrılmak
dıma ihtiyaç duyarlar ve bu yardımı alırlarsa, bu doğal selek- yerine, ırklar ayrıca özel melez yetiştirme yoluyla da geliş-
siyon mekanizmalarına karşı işe yarayacaktır. tirilebilir. Ticari domuz ve kümes hayvanı yetiştiriciliğinde
saf hatlar arka planda melez olarak adlandırılan formlar bu-
2.3. Göç lundurur. Çiftlik hayvanlarında buna genellikle bir ırk değil,
Göç, bir popülasyona dışarıdan yeni fertlerin sokulmasıdır bir hat veya melez veya sentetik denir. Bireylerden ziyade
[6]. Başka bir popülasyondan bir hayvan popülasyona katıl- ırkların (popülasyonların) kombinasyonuna dayandığından,
dığında, bu yeni alellerin sokulmasını içerebilir. Bu durumda genetik çeşitlilik oldukça büyüktür [2].
yeni hayvanın girişi genetik çeşitliliğin artmasına neden olur.
Göç popülasyonu ne kadar farklı olursa, yeni alellerin girme 3.1. Çeşitlilikteki değişim: akrabalı yetiştirme
şansı o kadar artar ve böylece genetik çeşitlilik artar. Göçün Akrabalı yetiştirme; saf yetiştirmenin daha yoğun bir şekli
tersi dışarıya göçtür. Popülasyon çok küçük olmadığı veya olup, akraba fertler arasında uygulanan bir yetiştirme şekli-
hayvan benzersiz veya çok nadir aleller taşımadığı sürece, dir ve populasyon ortalamasına göre birbirleriyle daha fazla
bu genel olarak genetik çeşitlilik üzerinde ihmal edilebilir bir akraba olan fertlerin çiftleştirilmesidir şeklinde tarif edilir
etkiye sahiptir. [8].
2.4. Mutasyon Diğer bir tanımla akrabalı yetiştirme, birbiriyle ilişkili iki
hayvanın çiftleşmesinin sonucudur [9]. İlişkili bireyler gene-
Bir genin başka bir gene dönüşmesine mutasyon denir [6].
tik olarak ilgisi olmayan kişilere göre daha benzerdir çünkü
Mutasyon DNA’daki bir değişikliktir ve böylece yeni bir alel
aleli paylaşırlar. Alelleri paylaşırlar çünkü ortak bir ataları
oluşturur ve genetik çeşitliliği arttırır. Bunun meydana gel-
vardır. Bu ortak ata aynı alelleri yavrulara geçirmiş, böylece
me sıklığı küçüktür, ancak türler arasında farklılık gösterir.
sonunda her iki ilgili hayvanda da ortaya çıkmıştır. Bu hay-
Mutasyonlar özellikle genomdaki belirli bölgelerde meydana
vanların çiftleşmesi, her ikisinin de aynı alelleri yavrularına
gelir: mutasyon sıcak noktaları. Birçok mutasyon zararlıdır.
geçirme şansı yaratarak, yavrularda homozigotluğa yol açar.
Baskın bir mutasyon sıklıkla embriyonun ölümüne neden
Bir hayvandaki akrabalı yetiştirme seviyesi, ebeveynleri ara-
olur. Resesif mutasyonlar heterozigot halde saklanır ve po-
sındaki ilişkinin seviyesine ve her ikisinin de aynı aleli yavru-
pülasyona yayılır. Sadece homozigot halde ortaya çıkarlar.
larına geçirme olasılığına bağlıdır.
Bazı mutasyonlar zararsızdır ve bazıları pozitiftir. Pozitif
mutasyonlar seçime tabi olacaktır ve bu nedenle frekansta Akraba hayvanların çiftleştirilmesiyle elde edilen döllere ak-
daha verimli bir şekilde artabilir. Tüm mutasyonlar genin rabalı yetişmiş döller, döllerdeki ortak atadan dolayı ortaya
işlevinde bir değişikliğe neden olmaz, bunlara sessiz mutas- çıkan homozigotluk derecesine ise akrabalı yetişme katsayısı
yonlar denir. SNP’nin (tek nükleotid polimorfizmi) birçoğu denir [10]. Akrabalı yetiştirme katsayısı, bir bireyin her iki
bu sessiz mutasyonlardır ve genetik markerler olarak kulla- ebeveyninden de aynı aleli alma olasılığını gösterir, çünkü
nılır. SNP‘ler, DNA dizisinde transisyon, ve transversiyon ebeveynleri ilişkilidir. Akrabalı yetiştirme katsayısı 0 ile 1
şeklinde meydana gelen tek bazlık değişimlerdir. Tek nük- arasındaki değerleri alır. Akılda tutulması gereken önemli
leotid polimorfizmleri genomda promotor (regülatör SNP), bir husus, akrabalı yetiştirmenin homozigotluğu arttırması-
intron (intron SNP) veya ekzon (sinonim yada sinonim ol- dır (ve genetik çeşitliliği azaltması).
mayan SNP) bölgelerinde bulunabilmektedir. SNP marker-
leri, çiftlik hayvanlarında genetik çeşitliğin belirlenmesinde, 3.2. Akrabalı yetiştirme depresyonu
QTL analizlerinde ve genomik seleksiyon çalışmalarında Akraba yetiştirme depresyonu, ilgili bireylerin yavrularının
kullanılmaktadır. Genomda yaygın rastlanılan bir polimor- hayatta kalma ve doğurganlığının azalmasıdır [11]. Akrabalı
fizm olması ve kolay belirlenmesi nedeniyle mastitis, scrapie yetiştirme bazı verimlerde düşmeye yol açtığı gibi, genetik
v.b. hastalıklara direnç ve süt verimi, süt yağı ve proteinleri, kusurlu hayvanların meydana gelme ihtimalini de artırır.
karkas ve et kalitesi gibi verim özelliklerini etkileyen SNP‘le- Buna ek olarak akrabalı yetiştirme ile istenen genler bakı-
rin belirlenmesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır [7]. mından homozigot lokusların ortaya çıkması kadar istenme-
yen genler bakımından da homozigotlaşma söz konusudur.
3. ÇEŞİTLİLİK VE IRK KÖKENİ Zararlı etkili genler çoğunlukla ressesiftir. Etkilerini ancak
Bir ırk oluşturmanın iki ana yolu vardır; ana popülasyondan homozigot hale geçtiklerinde gösterirler. Bu yüzden yakın
akrabaların çiftleştirilmesiyle homozigotların artışına bağlı Centre for Genetic Resources and Animal Breeding and Genomics
olarak genetik kusurlu bireylerin ortaya çıkma ihtimali de Group, Wageningen University and Research Centre. Netherlands.
artar [12]. p:309.
[3] Willi, Y., Van Buskirk, J. and Hoffmann, A. A., 2006. Limits to the
Örneğin, Hollanda Shetland Pony aygırları üzerinde yapılan adaptive potential of small populations. Annu. Rev. Ecol. Syst. 17,
bir çalışma, akrabalı yetiştirme seviyesinin sperm kalitesi 433–458. doi: 10.1146/annurev.ecolsys.37.091305.110145.
özellikleri üzerindeki etkisini açıkça ortaya koymuştur. Canlı
[4] Fadhil, M., Zülkadir, U., and Aytekin, İ., 2018. Genetic Diversity in
fraksiyon içinde, akrabalı yetiştirme normal sperm yüzdesi Farm Animals. Elixir Hor. & Sig. 117 (2018) 50032-50037.
üzerinde azaltıcı bir etkiye ve anormal kafa ile yüzde üze-
[5] Andrews, C. A., 2010. Natural Selection, Genetic Drift, and Gene
rinde artırıcı bir etkiye sahiptir. Başka bir örnek Holstein
Flow Do Not Act in Isolation in Natural Populations. Nature Educa-
Fresian süt sığırcılığında akrabalı yetiştirme ile ilgilidir [13]. tion Knowledge 3(10):5
Çalışma sonuçlarını Çizelge 1’de vermişlerdir. Sonuçlar bir
[6] Tüzemen, N., Yanar, M. ve Akbulut, Ö., 2013. Hayvan Islahı. Atatürk
dede ile torunu arasındaki çiftleşmenin potansiyel etkisini
Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ofset Tesisi. Erzurum-2013.
göstermektedir. Bu oldukça aşırı bir akrabalık seviyesidir,
ancak nadir değildir. Sonuçlar, akrabalı yetiştirmenin üreme [7] Işık, R. ve Bilgen, G., 2013. Tek Nükleotid Polimorfizmi (SNP) ve Çift-
lik Hayvanlarında Kullanımı. 8. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi. S:
ve süt üretimi ile ilgili özellikler üzerinde olumsuz bir etkisi
570. 5-7 Eylül 2013, Çanakkale.
olduğunu göstermektedir. Akrabalı yetiştirilmiş hayvanlar
ilk buzağılarını daha geç yaşta verirler, daha kısa laktasyona [8] Kaygisiz, A. ve Vanlı, Y., 1995. Akrabalı Yetiştirmeden Sakınma. Hay-
vancılık Araştırma Dergisi. 5 (1-2), 93-95. (1995). Hayvancılık Araştır-
sahiptirler, sonraki yavrular arasında daha uzun süreleri var-
ma Dergisi.. 5. 79-82.
dır ve daha az süt üretirler [2].
[9] Vogt, D., Swartz, H.A. and Massey, J., 2020. Inbreeding: Its Meaning,
Çizelge 1. Holstein Fresian süt sığırcılığında bazı özelliklerde akrabalı Uses and Effects on Farm Animals. https://extension2.missouri.edu/
yetiştirmenin (örneğin dede kız torunu çiftleşmesinin sonucu) etkisi. g2911 (Erişim:16.03.2020)
Özellik Verim Kayıpları
Ömür boyu süt verdiği gün -129
[10] Kumlu, S., 2003. Hayvan Islahı. Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri
Merkez Birliği Yayınları. No:1. Ankara, 2003.
İlk buzağılama yaşı (gün) +5
İlk laktasyon süt verimi (kg) -464 [11] Charlesworth, D. and Willis, J.H., 2009. The genetics of inbreeding
İlk laktasyon yağ verimi (kg) -15 depression. Nature Reviews Genetics .Volume 10, pages783–796
İlk laktasyon protein verimi (kg) -15 (2009).
[12] Akman N. 2011. Hayvan Yetiştirme. Anadolu Üniversitesi Yayını No:
4. SONUÇ 2255, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1252.
 Genetik çeşitlilik, hem popülasyonlar arasında hem [13] Smith L.A., Cassell B.G. and Pearson R.E., 1998. The effects of inb-
de hayvanlar içinde genetik farklılıkların varlığını reeding on the lifetime performance of dairy cattle. J Dairy Sci.
temsil eder. 1998;81(10):2729‐2737. doi:10.3168/jds.S0022-0302(98)75830-8.
 Genetik çeşitlilik, popülasyonda esnekliği koru-
mak, akrabalı depresyonu önlemek, monojenik
resesif bozukluklardan muzdarip hayvanların sıklı-
ğında artış olmasını önlemek için önemlidir.
 Genetik çeşitlilik genetik sürüklenme, akrabalı ye-
tiştirme, seleksiyon, göç ve mutasyondan etkilenir.
 Akrabalı yetiştirme, bir hayvanın ilişkili olduğu için
her iki ebeveynten de aynı aleli alma olasılığını gös-
terir.
 Eklemeli genetik ilişki, ilişkili olduğu için iki bireyin
ortak sahip olduğu alellerin oranının bir tahminidir.
 Akrabalı yetiştirme oranı doğrusal değildir ve bir
popülasyonda bir nesilden diğerine ortalama akra-
balı yetiştirme düzeyindeki artışı ifade eder.
 Akrabalı yetiştirme oranı, erkeklerin dişilere ora-
nının, çiftleşen erkek ve dişi sayısının, popülasyon
büyüklüğündeki değişimin ve popülasyon büyüklü-
ğündeki dalgalanmanın bir kombinasyonuna bağ-
lıdır.
LITERATÜR
[1] Notter, D.E., 1999. The importance of genetic diversity in livestock
populations of the future. Journal Anim Sci. 1999 Jan;77(1):61-9.
[2] Oldenbroek, K. and Waaij, L., 2014. Textbook Animal Breeding.

Conference Paper
Oral Presentation
Kauçuk Burçların Termoplastik Kompozit Malzemeler İle Tasarımı

Ve Titreşim Sönümleme Karakteristiklerinin Analizi
Aylin Dova1*, İbrahim Cem Öncü2
1
Bursa Uludağ Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Otomotiv Mühendisliği, Bursa, Türkiye; aylndova@gmail.com
2
Bursa Uludağ Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makina Mühendisliği, Bursa, Türkiye; i.cemoncu@gmail.com
Özet
Bu çalışma, araç üzerinde birçok farklı bölgede kullanılan, metal parçaların birbirine bağlanmasını sağlayıp belirli oranlarda
hareket serbestliği kazandıran, zeminden ve motor gibi araç üzerindeki hareketli parçalardan kaynaklanan titreşimi
sönümleyen, elastomer grubundan olan kauçuk burçlar ile ilgilidir. Özellikle süspansiyon sistemlerinde bağlantı parçası
olarak kullanılan kauçuk burçlar, her araçta farklı karakteristiğe sahiptir. Araç dinamiğinden gelen yüklemeler aracın her
bölgesi için farklı olduğu gibi, her araç içinde bu değerler değişmektedir. Araç üzerinde değişik yüklemelerden en çok
etkilenen parçalardan biri de kauçuk burçlardır. Farklı yükleme değerlerini sağlayabilmek için kauçuk burçların geometrisinde
değişiklik yapıldığı gibi kauçuk parça arasına yaprak sac parça konularak da bu yüklemeler sağlanabilmektedir. Kullanılan
bu yaprak saclar genel olarak metal malzemeden üretilmektedir. Üretimi ve şekillendirilebilirliği kolay olması nedeni ile
yüksek oranda tercih edilen metal grubu dayanım açısından da beklentiyi karşılamaktadır. Metal malzeme grubunda çelik
ve alüminyum tercih edilen malzemelerdir. Alüminyum kullanım oranı son yıllarda araç ağırlık çalışmalarında önem
kazandığı için yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu çalışmamızda yaygın olarak kullanılan metal malzeme grubu dışında yaprak
sac, iç burç ve dış burç için kompozit malzeme kullanılmıştır. Kompozit malzeme kullanıldığında kauçuk burçlardaki
katılık değerlerinin radyal, eksenel, torsiyonel ve kardanik yöndeki katılık değişiminin, doğrusal olmayan sonlu elemanlar
analizini ve mevcut metal parça kullanımı ile üretilen kauçuk burçların karşılaştırılmasını içermektedir. Kompozit malzeme
kullanımının avantaj ve dezavantajları değerlendirilmiştir. Parça tasarımları Catia V5 programı kullanılarak gerçekleştirilmiş
ve doğrusal olmayan analiz modeli ise Msc. Marc. Mentat programında hazırlanmıştır. Malzeme modeli, gerçekleştirilen
testler sonucunda oluşturulan kütüphaneden seçilmiş olup, yapılan analizlerin doğruluğu üretilen numune parçaların test
edilmesi ile sağlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kauçuk Malzeme, Kauçuk Burç, Kompozit Burç, Tireşim, Hiperelastik, Doğrusal Olmayan Sonlu
Elemanlar Analizi, Statik Katılık, Radyal Analiz, Torsiyonel Analiz, Kardanik Analiz, Eksenel Analiz.
Abstract
This study related to rubber bushes which are considered elastomer group. These rubber bushes are used
in many different areas on a vehicle which allow metal parts to be connected to each other and give certain
proportions of freedom of movement and absorb a vibration from a floor and moving parts on the vehicle such
as an engine. Rubber bushes which are especially used as connected parts in suspension systems have different
characteristics in each vehicle. Loads come from the vehicle dynamics are different for each area in the vehicle
and these values are variable for each vehicle. One of the most affected parts on the vehicle by these different
loads are the rubber bushes. In order to provide different loading values, geometry of the rubber bushes could be
changed or a sheet metal part could be placed into the rubber part. The study includes nonlinear finite element
analysis of the change of stiffness of rubber bushes in radial, axial, torsional and cardanic directions when the
sheet metal is used and validating these analysis values by tests. Parts were designed by using Catia V5 program
and the nonlinear analysis model was prepared by Msc. Marc. Mentat program. The material model was taken
from the library containing result of previous tests. Accuracy of the analyzes result was ensured by testing
sample part. Therefore, this study includes the usege of inner bushings, outer bushings and inner sheets as a
composite material and finite element analysis of them. In additon to that, it involves evaluation of advantages
and disadvantages of using composite materials.
Keywords: Rubber Material, Rubber Bushing, Composite Bushing, Vibration, Hyperelastic, Nonlinear Finite
Element Analysis, Static Stiffness, Radial Analysis, Torsional Analysis, Cardanic Analysis, Axial Analysis.
Email: aylndova@gmail.com
Kauçuk Burçların Termoplastik Kompozit Malzemeler İle Tasarımı Ve Titreşim Sönümleme Karakteristiklerinin Analizi
1. GİRİŞ
Doğal kauçuk, endüstrinin her alanında yaygın bir kullanı-
ma sahiptir. Titreşim, gürültü ve şok emici olarak tampon,
amortisör parçaları, kayar kapı durdurucu, motor ve makine
takozları gibi hareketli parçaların olduğu alanlarda kullanı-
lır. Otomotiv sektöründe contalar, köpükler, cam silecekle-
ri, paspaslarda kullanılır. Bunun dışında konveyör bantlar,
hortumlar, ayakkabı tabanları, kablolar, yer döşemeleri, de-
miryolu destekleri, diyaframlar, yapışkan malzeme imalatı,
koruyucu silindir kaplama, sünger imalatı, gıda sanayi con-
taları, sağlık ürünleri, lateks üretimleri (eldiven, bebek em-
Şekil 2: Metal kauçuk burçlar
zikleri, balonlar) gibi alanlarda da kullanılmaktadır.
Kauçuk malzemelerle ilgili ilgili yapılan literatür araştırma-
Kauçuk malzemeden yapılan taşıt elemanları, titreşim sö-
sında sıcaklığın, kauçuk içerisine ilave edilen maddelerin ve
nümleyici olarak taşıtların birçok bağlantı bölgesinde kulla-
çaplama işlemlerinin yapılan parça testlerine etkilerinin in-
nılmaktadır. Kullanım yerlerinden bazıları; motor takozları,
celendiği görülmüştür.
süspansiyon bağlantıları, gövde bağlantıları, radyatör bağ-
lantıları, egzoz destek parçası olarak sayılabilir. Şekil 1.’de bir Öncü, İ.C., Dova A. (2018) Titreşim Sönümleme Elemanı
araç üzerinde kullanılan kauçuk parçalar görülmektedir. Olan Kauçuk Burçta Çaplama İşleminin Ömre Etkisinin
Sonlu Elemanlar Analizi ve Deneysel Çalışma İle İncelen-
mesi isimli çalışmalarında kauçuk burçlardaki çaplama işle-
minin ömür performansına nasıl etki ettiği incelenmiştir. [1]
Vahapoğlu, V. (2013). Kauçuk mekaniğinde yapılan deneyler
konulu çalışmasında kauçuk malzemeler için yapılan tüm
deneyleri sınıflandırarak detaylı bir biçimde incelmiştir. Bu
çalışmada testler yükleme ve numune şekillerine göre detay-
lı bir şekilde gruplandırılarak incelenmiştir. Yapılan testlerin
geçmişten günümüze ulaşana kadar uğradığı değişikliklere
de yer verilmiştir. Çalışmamızda bu testlerden en çok bilinen
ve uygulananlarına yer verilmiştir. [2]
Erkek, S. (2007). Karbon siyahı / yağ ve karbon siyahı / dolgu

Şekil 1: Araç üzerinde kullanılan kauçuk burçlar maddesi oranının farklı vulkanizasyon sistemlerinde EPDM,
Kauçuk parçalar titreşim, ses ve gürültüyü engelleyen parça- NBR ve SBR elastomerlerinin fiziko-mekaniksel özellikleri
lardır. Kauçuk parçalar tasarlanırken parçada oluşacak nihai üzerine etkisi incelenmiştir. Yüksek lisans tezi, Çukurova
hataların tasarım aşamasında belirlenmesi gerekir. Çatlak Üni., Fen Bilimleri Enstitüsü, Kimya Anabilim dalı, Adana
oluşması, kimyasal bozulma, termal yaşlanma, yapışma ha- [3].
taları ve parçaya akışkan girmesi parçanın çalışması esna- Soyel, D. (2008). Sonlu elemanlar metodu ile NR / SBR tipi
sında ömrünü etkileyecek faktörlerdir. Bu hataların önüne elastomer esaslı malzemelerin davranış modellerinin be-
malzeme testleri yapılarak, analitik ve sonlu elemanlar ana- lirlenmesi konulu çalışmasında malzemenin matematiksel
lizi kullanılarak geçilebilir. Çatlak mekaniği, gerilme analizi, modellenmesi üzerinde durmuştur. Çalışma kapsamında iki
termal analiz yapılarak hata oranlarının dağılımına göre par- tip kauçuk malzeme için mekanik testler gerçekleştirilmiştir.
ça ömrü belirlenebilir. Abaqus 6.7.1 sonlu elemanlar yazılımı kullanılarak test ve-
Bir otomobil üzerinde (otomobil) ortalama 50 adet kau- rileri ile yazılım içerisinde yer alan malzeme modelleri için
çuk-metal burç parçası bulunmaktadır. Kauçuk-metal burç- hiperelastik malzeme katsayıları hesaplanmıştır. Her bir hi-
lar otomobillerde olduğu gibi birçok farklı araç üzerinde de perelastik malzeme modeli için eğriler elde edilmiştir. Bu eğ-
kullanılmaktadır. Bunlara örnek olarak ticari araçlar, ağır va- riler test verisini temsil eden eğri ile kıyaslanarak en uygun
sıta araçlar, römorklar, trenler, traktörler vb. verilebilir. Me- hiperelastik malzeme modeli belirlenmeye çalışılmıştır [4].
tal süspansiyon elemanlarının ana gövdeye ve birbirlerine Vahapoğlu (2010) Literatürde, kauçuk türü malzemelerin
bağlantılarında kauçuk-metal burç parçaları kullanılmakta- elastik davranışını modelleyebilmek için birçok farklı form-
dır. Kauçuk-metal burçlar, aracın süspansiyon sisteminin dida şekil değiştirme enerji fonksiyonları önerilmiştir. Teorik
namik karakteristiğinin belirlenmesi ve tasarımı aşamasında olarak önerilen bu şekil değiştirme enerji fonksiyonlarının
da önemli bir rol üstlenmektedir. Şekil 2.’de çeşitli metal ka- doğruluğu ise çekme, basma ve kayma deneyleri ile kontrol
uçuk burç parçaları gösterilmektedir. edilmektedir. Hazırlanan bu çalışmada kauçuk mekaniğinde
.
yapılan deneyler tanımlanmış ve sınıflandırılmıştır. Ayrıca, Tablo 1. Metal kauçuk burçta kullanılan malzemeler
çalışmada literatürde kauçuk türü malzemeler için yapılan Parça Adı Malzeme Açıklama
deneysel çalışmalar incelenmiştir [5] Kauçuk NR 45 NR 45±5 ShA
İç Burç DIN 2393 St 37-2 NBK **
2. MALZEME VE YÖNTEM Dış Burç DIN 2393 St 37-2 NBK **
Kauçuk burçlar genel itibari ile bir iç metal, bir dış metal ve Yaprak Sac DIN 2393 St 37-2 NBK **
kauçuk malzemesinden oluşur. Bu yapıya tek katmanlı ka- Kauçuk burçta kullanılan metal malzemeler boru seklinde
uçuk burç denilmektedir. Araç üzerine gelen yüklemelerin olup dışta ve içte olmak üzere iki adettir. St37’den üretilen
etkisi ile bu tek katmanlı kauçuk burçlar isterleri karşılamak- dikişli dış boru her hangi bir ısıl işleme tabi tutulmamıştır.
ta yetersiz kalabilmektedir. Bu sebeple iç burç ile dış burç Yaprak saclarda plakadan preste basılarak üretilmektedir.
arasına yaprak sac dediğimiz ara bir metal malzeme eklene- Tablo 2. ’de kullanılan çelik malzemenin mekanik özellikleri
rek isterler sağlanabilmektedir. Bu tür kauçuk burçlara çok bulunmaktadır.
katmanlı kauçuk burçlar denilmektedir. Çalışmamızda çok
Tablo 2. St 37-2 malzemenin mekanik özellikleri
katmanlı kauçuk burçta geometri ve ölçüleri değiştirmeden
Akma Mukavemeti Çekme Mukavemeti Uzama
sadece kullanılan iç burç, dış burç ve ara yaprak sacın mal- (MPa) (MPa) (%)
zemesinin metal malzeme yerine kompozit malzeme olarak 346 414 35
tasarlanmasını, bu tasarımın getirdiği avantaj ve dezavan-
tajları içermektedir. Şekil 3’de çok katmanlı kauçuk burcun Çalışmamıza konu olan kompozit kauçuk burçta, matris ya-
görsellerini görülmektedir. [6] pısı olarak PP (polipropilen) matrisli termoplastik, takviye
elemanı olarak cam elyaf kullanılmıştır. Tablo 3’de kullanılan
PP (polipropilen) malzemenin mekanik özellikleri verilmiş-
tir.
Tablo 3. Polipropilen malzeme mekanik özellikleri (Beşergil, 2016)

Malzeme Yoğunluk Çekme Kopmada Termal Termal Genleşme
(gr/cm³) Mukavemeti Uzama İletkenlik Katsayısı
(MPa) (%) (W/m.K) (ppm/K)
Polipropilen 0,9 25-38 >300 0,2 110
Kompozit yapı şekli yönünden değerlendirildiğin de ise ta-

bakalı bir yapıdan oluşmaktadır. Her bir katman genel ola-
rak 0,5 mm kalınlığındır ve katmanların birbirine göre ko-
Şekil 3 Çok katmanlı kauçuk burç numu ise 0°-90°’ dir. PP (polipropilen) matrisli sürekli elyaf
takviyeli termoplastik kompozit burcun iç burcu 0,5 mm ka-
Kauçuk burçlarda kullanılan iç yaprak sacın kauçuk malze-
lınlıklı 9 katmandan oluşurken, dış burcu yine 0,5 mm kalın-
menin statik değerlerine etkisinin ve malzeme grubu olarak
lıklı 3 katmandan oluşmaktadır. İç yaprak saclar kauçuk ile
metal yerine kompozit malzemenin kullanımının incelendi-
vulkanize olacağı için 0,1 mm kalınlığındaki 10 katmandan
ği bu çalışmada kullanılan kauçuk burç ölçüleri Şekil 4’ te
oluşturulmuştur. İç yaprak saclardaki katman sayısının arttı-
gösterilmektedir.
rılmasındaki amaç daha hassas veriler elde etmektir. Kauçuk
malzeme metal kauçuk burçta kullanılan malzeme ile aynı
olan 45 Sha sertliğinde doğal kauçuktur.
Termoplastik kompozit burcun alt komponent malzeme,
matris, takviye eleman, tabaka sayısı ve oryantasyon bilgileri
Tablo 4’ te verilmiştir.
2.1 Malzeme Modeli Oluşturma

Hiperelastik bir malzemenin malzeme modelini tanımlamak
için bazı terimler kullanılmaktadır. Bunlardan ilki uzama
oranıdır. Uzama oranı (λ), (1) numaralı denklemde görül-
mektedir.
λ = L/L0 = (u+L0) / L0 = Ɛ+1 (1)
Şekil 4 Kauçuk burç ölçüleri Bu denklem deplasmandan sonraki boyun, ilk boya oranı
Metal kauçuk burcun alt komponent malzeme bilgisi tablo olarak değerlendirilmekte ve “uzama oranı” adını almaktadır.
1’ de verilmiştir. Kauçuk doğal kauçuk (NR55) ShA malze- Gerinme invaryantları (I) koordinat sisteminde bağımsız ge-
meden, iç burç, dış burç ve yaprak sac ise St 37-2 çelik mal- rinmeleri ölçerek gerinme enerjisinin hesaplanmasını sağla-
zemeden üretilmiştir. maktadır. Bu enerjinin ölçülebilmesi için üç yöndeki uzama
Tablo 4. Termoplastik kompozit burç malzeme, matris, takviye eleman, tabaka sayısı ve oryantasyon bilgileri
Parça Adı Malzeme Matris Takviye Elemanı Tabaka Sayısı Oryantasyon
Kauçuk NR 45 ± 5 Sha - - - -
İç Burç Termoplastik Kompozit Polipropilen Cam Elyaf 9 0°-90°
Dış Burç Termoplastik Kompozit Polipropilen Cam Elyaf 3 0°-90°
İç Yaprak Sac Termoplastik Kompozit Polipropilen Cam Elyaf 10 0°-90°
değerlerinin (λ1, λ2, λ3) bilinmesi gerekmektedir. Gerinme 8RH tipi olan bu eleman tipi Şekil 6’ da gösterilmiştir.
invaryantlarının üç yöndeki denklemleri (2a), (2b) ve (2c)’
de görüldüğü gibidir.
I1= λ12 + λ22 + λ32 (2a)
I2= λ12 λ22+ λ22 λ32 + λ32 λ12 (2b)
I3= λ12 λ22 λ32 (2c)
Sıkıştırılamaz ve izotropik bir malzeme için I3 = 1 olarak
kabul edilir. Gerinme enerjisi potansiyeli (W), gerinme Şekil 6 Hex 8 eleman yapısı
invaryantlarının ve uzama oranlarının fonksiyonu olarak
İç yaprak saçlı kauçuk burç sonlu elemanlar modelinde
tanımlanır. Literatürde tanımlanan modeller; mooney-riv-
23448 hex 8 eleman kullanılmıştır. Tasarım içinde yer alan
lin-1, mooney rivlin-2, neo-hookean, gent, yeoh, ogden, ar-
tüm parçalara mesh atılarak analiz modeli kurulmuştur.
ruda-boyce ve marlow modelleridir.
Şekil 7’ de her mesh yapısı oluşturulmuş model görülmek-
Gerçekleştirilen çalışmada mooney rivlin-2 modeli kullanıl- tedir.
mıştır. Bu malzeme modeli denklem (3)’ te verilmiştir.
Tanımlanan malzeme verisinin hesaplanabilmesi için, tek

eksenli çekme testi, kayma testi, basit basma testi yapılarak
malzeme verisi toplanır. Bu testler sonucunda kuvvet – dep-
lasman değerleri toplanarak grafiğe dönüştürülür. Malzeme
verisi tanımlamak için yapılan malzeme testlerinin görselle-
rine Şekil 5.’ te görülmektedir.
Şekil 7. İç yaprak saçlı kauçuk burcun mesh modeli
Mesh modeli oluşturulduktan sonra sınır şartların tanımla-

ması yapılmıştır. Mesh modeli dış burcun, dış yüzeyindeki
notlar x,y,z yönünde sabit tutularak burcun montaj edilmiş
sabit hali simüle edilmiştir. Analizi gerçekleştirebilmek için
hareket iç burcun iç yüzeyindeki düğüm noktaları MPC ile,
iç burcun merkezinde oluşturulan düğüm noktasına bağlan-
mıştır. Şekil 8’ de hareketin verildiği MPC yapısı görülmek-
a . b. tedir. RB2 ile bir birine bağlanan düğüm noktaları statik ka-
rakteristik ölçümü için gerekli olan hareketi sağlamaktadır.
c.
Şekil 5 a) Tek eksenli çekme testi (Miller, 2000), b) Kayma testi (Miller,
2000), c) Basit basma testi (Miller, 2000)
2.2 Metal Malzemeden Oluşturulan Kauçuk Burcun Şekil 8. Kauçuk – metal burç MPC yapısı
Sonlu Elemanlar Modelinin Oluşturulması
Parçanın mesh modeli 3D tasarım programında hazırlanan 2.3 Kompozit Malzemeden Oluşturulan Kauçuk Burcun
geometri kullanılarak oluşturulmuştur. Hex 8 eleman mesh Sonlu Elemanlar Modelinin Oluşturulması
yapısı olarak kullanılmıştır. Doğrusal altı yüzlü olan ve C3D- Tasarımı gerçekleştirilen kompozit kauçuk burcun sonlu ele-
.
manlar programı kullanılarak sonlu elemanlar modeli oluş-

turulmuştur. Kompozit kauçuk burç modellemesinin, çelik
malzeme ile modellemeden farkı malzeme modelinin ta-
nımlanması aşamasındadır. Kompozit malzemeler katman-
lar halinde oluşturulan özel yapılardır. Parçanın mesh mode-
li 3D tasarım programında çelik kauçuk burç için hazırlanan
geometri ile aynıdır. Bu sonlu elemanlar analiz modelinde
de Hex 8 eleman mesh yapısı olarak kullanılmıştır. Eleman
sayısı olarak da, çelik kauçuk burçta kullanılan eleman sayı-
ları ile aynı sayıda elemandan mesh yapısı oluşturulmuştur.
Bu bölümde en önemli kısım kompozit malzeme modelinin
tanımlanmasıdır. Analizini gerçekleştireceğimiz kompozit
yapısı matris malzeme cinsine göre polimer matris kompo-
zit (termoplastik), takviye elemanı şekil ve yerleştirmesine
göre ise tabakalı kompozit grubuna girmektedir. Kompozit
malzemeler genel itibari ile düzlemsel yapıdadır fakat bizim
kullanacağımız kauçuk burç silindirik formda olduğu için,
öncelikle eksen takımının kartezyen koordinat sisteminden,
silindirik koordinat sistemine geçirilmesi gerekmektedir. Şe-
kil 9.’ da silindirik koordinat sisteminin tanımlanması görül-
mektedir.
Şekil 9. Sonlu elemanlar modelinde silindirik koordinat sistemi tanımlan-

ması
Kompozit malzemelerin malzeme tanımlaması çelik mal- Şekil 10-11 Kompozit iç yapraklı kauçuk burcun malzeme modeli
zemelerinkinden farklıdır. Öncelikle analiz tipi olarak elas-
Kompozit malzeme özellikleri tanımlandıktan sonra, kom-
tik-plastik orthotropic yapısal analiz grubu seçilir. Bu ana-
pozit yapıyı oluşturacak olan katmanlar kullanılacak olan
liz tipi ile aktif olan malzemenin 3 yöndeki elastisite değeri
parçanın kalınlığı göz önünde bulundurularak oluşturul-
(E1, E2, E3), poisson oranı (Nu12, Nu23 ve Nu31) ve kayma
muştur. Her bir katman birbirine göre 90º’ lik açılar ile yer-
modulü (G12, G23, G31) değerleri Tablo 5’deki gibi tanım-
leştirilmiştir. Şekil 12.’ de katmanların sonlu elemanlar mo-
lanır. Ayrıca Şekil 10-11’de kompozit iç yaprak saclı burç
delinde tanımlanması görülmektedir.
analiz modeli için tanımlanan elastisite, poisson ve kayma
modülü değerleri görülmektedir. Değerler tüm kompozit alt
parçalar için aynı alınmıştır. Bu girilen değerler kompozitin
malzeme özelliklerini her ne kadar tanımlasa da, elyafların
yönelimi, katman sayısı, katmanların birbirine göre konumu
malzemenin tanımlanmasında önem arz etmekte ve analiz
sonuçlarını etkilemektedir.
Tablo 5. Polipropilen/Cam elyaf termoplastik malzeme analiz verileri
(Yazıcı ve ark. 2015)
E1 E2 E3 G12 G23 G31

Malzeme Nu12 Nu23 Nu31
(GPa) (GPa) (GPa) (GPa) (GPa) (GPa)
Polipropilen/
Cam Elyaf
13,79 12,97 12,97 0,1 0,15 0,1 1,72 1,79 1,66
Termoplastik
Kompozit
3. BULGULAR
3.1 Statik Analizler
3.1.1 Radyal Statik Analizler
İç yaprak saclı kompozit mesh modeli kauçuk metal burç-
larda olduğu gibi radyal statik katılık (stiffness) değerlerinin
tespiti için, parça gerçekte olduğu gibi bir yuva içerisinde dış
burcundan sabitlenmiştir. İç burcun içinde tam orta nok-
tada oluşturulan düğüm noktası ile iç burcun içindeki tüm
düğüm noktaları MPC ile birbirine bağlanmıştır. Bu düğüm
noktası 1 mm radyal yönde hareket verilerek kuvvet verileri
elde edilmiştir. Buna ek olarak parça üzerinde oluşan geri-
nim değerleri kontrol edilerek kauçukta çatlamalara hatta
yırtılmalara neden olabilecek yüksek değerlere ulaşıp ulaş-
madığı kontrol edilmiştir. Şekil 14’ te iç yaprak saçlı kom-
pozit kauçuk burcun üzerinde 1 mm radyal yönde hareket
verildiğinde mesh yapısında oluşan gerinim görseli görül-
mektedir. İç yaprak saclı kauçuk burçta 1 mm kalınlığında
Şekil 12. Katmanlı yapının sonlu elemanlar modelinde tanımlanması katmanlı kompozit malzeme kullanılmıştır. Kullanılan bu
kompozit malzemesi kauçuk kalınlığının azalmasına sebep
Katman yapısı tanımlandıktan sonra katı mesh yapısına yö-
olduğu için sıkışma artacak, bu da daha yüksek kuvvet ve
nelimin ne tarafa ve nasıl olacağı tanıtılır. Bunun içinde ge-
gerinim değerlerinin elde edilmesini sağlayacaktır. Tıpkı me-
ometrik özelliklerde yapısal 3 boyutlu katı kompozit oluştu-
tal kauçuk burçlarda olduğu gibidir. Verileri sadece kauçuk
rulur ve ilgili kompozit elemanların kalınlık yönünün hangi
üzerinden topladığımız ve kauçuk geometrisinde herhangi
eleman yüzeyinden hangi eleman yüzeyine doğru olacağı ta-
bir değişiklik yapmadığımız için kompozit kauçuk burçlarda
nımlanır. Şekil 13.’de 3 boyutlu katı kompozitin yöneliminin
da birbirine yakın aynı sonuçlar elde edilmiştir.
tanımlanmış hali görülmektedir.
Yapılan kompozit analizi sonucunda MPC uygulanarak
sağlanan radyal hareket, merkezde bulunan düğüm nokta-
sı üzerinden kuvvet değerleri okunmuştur. Hesaplanan ka-
tılık değerleri kuvvet-deplasman grafiği üzerinde doğrusal
olan bölgeden daha önceden belirlenen iki nokta arasındaki
kuvvet farkının, aynı iki noktanın deplasman farkı olarak
hesaplanmıştır. Tablo 6’ da metal ve kompozit kauçuk burç
parçasına ait radyal katılık değerleri verilmektedir. Şekil 15.’
de iç yaprak saclı metal ve kompozit kauçuk burcun radyal
analizinin grafik karşılaştırması bulunmaktadır.
Tablo 6. Kompozit ve metal malzemeden üretilen iç yapraklı kauçuk
burcun radyal katılık değerleri
Katılık Değeri
[N/mm]
Metal İç Yapraklı Kauçuk Burç 6122,2 N/mm
Kompozit İç Yapraklı Kauçuk Burç 6206,4 N/mm
Şekil 13. 3 boyutlu katı kompozitin yöneliminin tanımlanması
Şekil 14. Radyal analizin gerinim görseli
.
Katılık Değeri
[N/mm]
Metal İç Yapraklı Kauçuk Burç 190,8 N/mm
Kompozit İç Yapraklı Kauçuk Burç 190,5 N/mm
Yapılan analiz sonucunda metal kauçuk burç ile kompozit

kauçuk burç verileri grafik olarak karşılaştırılmıştır. Verile-
rin birbiri ile eşleştiği grafik üzerinde daha belirgin olarak
görülmektedir. Şekil 17’ de kompozit ve metal iç yaprak saclı
kauçuk burcun verilerinin grafik kıyaslaması görülmektedir.
Şekil 15. İç yaprak saclı metal ve kompozit kauçuk burcun radyal analiz
grafiği
3.1.2 Eksenel Statik Analizler

İç yaprak saclı kompozit mesh modeli metal kauçuk
burçlarda olduğu gibi eksenel statik katılık (stiffness)
değerlerinin tespiti için, parça gerçekte olduğu gibi
bir yuva içerisinde dış burcundan sabit olarak simüle
edilmiştir. İç burcun içinde tam orta noktada oluştu-
rulan düğüm noktası ile iç burcun içindeki tüm düğüm Şekil 17. İç yaprak saclı metal kauçuk burç ile kompozit kauçuk burcun
eksenel verilerinin karşılaştırılması
noktaları MPC ile birbirine bağlanmıştır. Bu düğüm
noktası 1 mm eksenel yönde hareket verilerek kuvvet 3.1.3 Kardanik Statik Analizler
verileri elde edilmiştir. Buna ek olarak parça üzerinde oluşan
İç yaprak saclı kompozit mesh modelleri kardanik statik
gerinim değerleri kontrol edilerek kauçukta çatlamalara
katılık (stiffness) değerlerinin tespiti için, tanımlanan hare-
hatta yırtılmalara neden olabilecek yüksek değerlere ulaşıp
ket yönünde (x ekseninde) 10° döndürülerek uygulanmış ve
ulaşmadığı kontrol edilmiştir. Şekil 16’ da iç yaprak saç-
parça üzerinde oluşan kuvvet değerleri kaydedilmiştir. Aynı
lı metal ve kompozit kauçuk burcun üzerinde 1 mm
zamanda parçada meydana gelen gerinim değişimi kontrol
eksenel yönde hareket verildiğinde mesh yapısında oluşan
edilerek, bu değerlerin uygunluğu tespit edilmiştir. Şekil 18.’
gerinim görseli görülmektedir. İç yaprak saclı kompozit
de iç yaprak saclı kompozit ve metal kauçuk burcun 10° dön-
kauçuk burçta 1 mm kalınlığında kompozit malze-
dürmesi sonucunda oluşan gerinim görseli görülmektedir.
me kullanılmıştır. Kullanılan bu kompozit malzemesi
kauçuk kalınlığının azalmasına sebep olsa da eksenel
yönde katılık (stiffness) değeri kauçuk kalınlığının azal-
ması ile artsa da, radyal katılık değerindeki artış kadar
gerçekleşmemektedir. Bunun sebebi hareket yönü kau-
çuğun kompozit iç yaprak sac nedeni ile sıkışmasına neden
olmamaktadır. Sıkışma olmadığı için kuvvet değerlerinde
yüksek oranda bir fark elde edilememiştir.
Şekil 18. Kardanik analizin gerinim görseli
Tablo 8’de iç yaprak saclı kompozit ve metal kauçuk burcun

1° kardanik yönde döndürüldüğünde elde edilen katılık (stif-
fness) değeri görülmektedir. Şekil 19’ da ise analiz sonucun-
da iç yaprak saclı kompozit ve metal kauçuk burç için elde
edilen kardanik verilere göre hazırlanmış olan karşılaştırma-
lı moment derece grafikleri görülmektedir.
Şekil 16. Eksenel analizin gerinim görseli
Yapılan analiz sonucunda metal kauçuk burç ile kompozit
Tablo 7’ de kompozit kompozit ve metal iç yaprak saclı kau- kauçuk burç verileri grafik olarak karşılaştırılmıştır. Verilerin
çuk burcun 1 mm eksenel yönde hareket ettirildiğinde elde birbiri ile yakınsadığı ve eşleştiği görülmektedir. Şekil 19.’da
edilen katılık (stiffness) değeri görülmektedir. iç yaprak saclı metal kauçuk burç ile kompozit kauçuk bur-
cun verilerinin grafik kıyaslaması görülmektedir.
Tablo 8. Kompozit ve metal malzemeden üretilen iç yapraklı kauçuk iç yaprak saclı metal kauçuk burç ile kompozit kauçuk bur-
burcun kardanik katılık değerleri
cun verilerinin grafik kıyaslaması görülmektedir.
Katılık Değeri
[Nmm/º]
Metal İç Yapraklı Kauçuk Burç 2837,8 Nmm/º
Kompozit İç Yapraklı Kauçuk Burç 2746,3 Nmm/º
Şekil 21. İç yaprak saclı metal kauçuk burç ile kompozit kauçuk burcun
torsiyonel verilerinin karşılaştırılması
4. SONUÇ
Kauçuk malzeme modeli doğrulanmış parçaların, çelik olan
dış burç, iç burç ve yaprak sacı kompozit malzeme olarak
değerlendirilmiştir. Termoplastik kompozit malzeme olarak
tasarlanan burçlar sonlu elemanlar analizinde yeniden mo-
Şekil 19. İç yaprak saclı metal kauçuk burç ile kompozit kauçuk burcun dellenmiştir. Burada iç burç, dış burç ve yaprak sac kompozit
kardanik verilerinin karşılaştırılması
malzeme verileri girilerek malzeme modeli oluşturulmuştur.
3.1.4 Torsiyonel Statik Analizler
Sonlu elemanlar analizinde kompozit malzeme modeli oluş-
İç yaprak saclı kompozit ve metal mesh modeli torsiyonel turulurken çelik bir parçayı modellemeden farklı olan bazı
statik katılık (stiffness) değerlerinin tespiti için, tanımlanan noktalar tespit edilmiştir. Metal kauçuk burcun analizi kar-
hareket yönünde (y ekseninde) 10° yer değiştirme uygula- tezyen koordinat sisteminde yapılabilirken, kompozit bir
narak parça üzerinde oluşan kuvvet değerleri kaydedilmiş- kauçuk burcun analizi ise sadece silindirik koordinat siste-
tir. Aynı zamanda parçada meydana gelen gerinim değişimi minde gerçekleştirilebilinir. Bunun sebebi kompozit malze-
kontrol edilerek, bu değerlerin uygunluğu tespit edilmiştir. melerdeki yönelimdir. Bu yönelimi sağlayabilmek için silin-
Şekil 20’ de iç yaprak saclı metal ve kompozit kauçuk bur- dirik koordinat sistemi tanımlanmalı ve yönelimin yarıçapta
cun 10° döndürülmesi sonucunda oluşan gerinim görseli mı, yoksa uzunluk boyunca mı olacağı belirtilmelidir. Ayrıca
görülmektedir. kullanılacak olan kompozit parçaların sonlu elemanlar mo-
deli katmanlı olarak modellenmeli ve bu katmanların birbi-
rine göre konumu veri olarak girilmelidir. Kompozit kauçuk
burç yapısında kauçuk yine ilk aşamada tanımlanan ve doğ-
ruluğu testler ile kanıtlanan malzeme verileri kullanılarak
oluşturulmuştur.
Termoplastik kompozit kauçuk burç sonlu elemanlar anali-
zinde de iç yaprak saclı analiz modellenmiştir. Metal kauçuk
burçta olduğu gibi radyal, eksenel, kardanik ve torsiyonel ka-
tılık değerleri hesaplanmıştır. Sonuçlara baktığımızda metal
kauçuk burç ile termoplastik kauçuk burcun 4 statik katılık
değeri de birbirine çok yakın çıkmıştır. Bunun en önemli se-
Şekil 20. Torsiyonel analizin gerinim görseli beplerinden biri veriyi etkileyen tek yapının kauçuk malze-
Tablo 9’ da iç yaprak saclı kauçuk burcun 1° torsiyonel yönde mesi olmasıdır. Kauçuk malzemesinin boyutları, konumu ve
döndürüldüğünde elde edilen katılık (stiffness) değeri görül- özelliği değişmediği için kompozit ve metal kauçuk burcun
mektedir. statik katılık değerleri aynı çıkmaktadır.
Tablo 9. Kompozit malzemeden üretilen iç yapraksız ve iç yapraklı kauçuk Otomotiv sektörü gün geçtikçe gelişmekte ve değişmektedir.
burcun torsiyonel katılık değerleri Araçlar her ne kadar son teknoloji cihazlar ile donatılsa da
Katılık Değeri vazgeçilmeyen ve değişmeyen şeylerden biri yakıt tüketimi-
[Nmm/º] dir. Yakıt tüketiminin azaltılabilmesi için araç ağırlıklarının
Metal İç Yapraklı Kauçuk Burç 402,5 Nmm/º azaltılma çalışması günümüz ana sanayilerinin en önemli
Kompozit İç Yapraklı Kauçuk Burç 401,9 Nmm/º çalışmalarını teşkil etmektedir. Ayrıca CO2 emisyon değeri-
Yapılan analiz sonucunda metal kauçuk burç ile kompozit nin düşürülme çalışmaları, kısıtlamaların getirilmesi, belirli
kauçuk burç verileri grafik olarak karşılaştırılmıştır. Verilerin CO2 değerlerinin üzerinde bazı ülkelere satış yapılamama-
birbiri ile yakınsadığı ve eşleştiği görülmektedir. Şekil 21’de sı gibi zorlayıcı sebepler de araç ağırlıklarının azaltılmasını
.
gündeme getirmektedir. Bu bağlamda, çalışmadan elde edi-

len veriler yorumlandığında aynı değerleri sağlayan fakat
biri diğerine göre daha hafif olan malzemenin seçilebilecek
olması en önemli çıktılardan biridir. Çalışmaya konu olan iç
yapraklı kauçuk burç düşünüldüğünde metal kauçuk burca
göre kompozit kauçuk burç 4,7 oranında parçanın toplam
ağırlığını düşürmektedir. Tablo 10’ da metal – kauçuk bur-
cun ve kompozit kauçuk burca ait alt komponent ağırlık
bilgileri görülmektedir.
Tablo 10. Metal – kauçuk burç ile kompozit kauçuk burç ağırlık bilgileri
Metal – Kauçuk Burç Kompozit – Kauçuk Burç
Ağırlık
Malzeme Malzeme Ağırlık (gr)
(gr)
İç Burç Çelik 50 Term. Komp. 6
Dış Burç Çelik 35 Term. Komp. 4
Doğal Kauçuk Doğal Kauçuk
Kauçuk 13 13
(45 Sha) (45 Sha)
İç Yaprak Sac Çelik 26 Term. Komp. 3
Toplam Ağırlık 124 Toplam Ağırlık 26
Bir araç üzerinde ortalama 50 adet kauçuk burç olduğu

ve hesaplanan oranda ağırlık azaltılmasına katkı sağladığı
düşünüldüğünde bir araç üzerinde yaklaşık 5 kg’lık ağırlık
azaltmasına katkı sağlayacaktır. Bu da gramların bile değer
kazandığı otomotiv sektöründe yüksek derecede iyileştirme
demektir. Kompozit malzemenin her ne kadar üretimi zor,
seri imalata uygulanabilirliği tartışma konusu olsa da tekno-
loji ilerledikçe bu sorunlar çözülecek ve araçların üzerinde
birçok metal parça kompozit malzeme ile ikame edilecek-
tir. Gerçekleştirilen bu tez çalışmasının ilerde gerçekleşmesi
muhtemel olan bu sürece katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
REFERANSLAR
[1] Öncü, İ, Dova, A. (2018). Titreşim Sönümleme Elemanı Olan Ka-
uçuk Burçta Çaplama İşleminin Ömre Etkisinin Sonlu Elemanlar
Analizi ve Deneysel Çalışma İle İncelenmesi. Akademik Platform
Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 6 (2), 11-18. DOI: 10.21541/
apjes.364545
[2] Vahapoğlu, V. (2013). Kauçuk Mekaniğinde Yapılan Deneyler. Pa-
mukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 19(1): 33-60.
[3] Erkek, S. 2007. Karbon Siyahı/Yağ ve Karbon Siyahı/Dolgu Madde-
si Oranının Farklı Vulkanizasyon Sistemlerinde EPDM, NBR ve SBR
Elastomerlerinin Fiziko-Mekaniksel Özellikleri Üzerine Etkisi. Yüksek
Lisans Tezi, Çukurova Üni., Fen Bilimleri Enstitüsü, Kimya Anabilim
Dalı, Adana.
[4] Soyel, D. 2008. Sonlu Elemanlar Metodu ile NR/SBR Tipi Elastomer
Esaslı Malzemelerin Davranış Modellerinin Belirlenmesi. Yüksek Li-
sans Tezi, Sakarya Üni., Fen Bilimleri Enstitüsü, Makine Eğitimi Ana-
bilim Dalı, Sakarya.
[5] Vahapoğlu, V. 2010; Kauçuk Türü Malzemeler: Şekil Değiştirme Hızı
Etkileri, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Cilt 16,
Sayı 3, 2010, Sayfa 265.
[6] Dova, A., Öncü C. İ. (2018) Kauçuk Burçlarda Kullanılan İç Yaprak
Saclarının Parçanın Katılık Değişimine Etkisinin Analizi Ve Testlerle
Doğrulanması, 3rd International Mediterranean Science and En-
gineering Congress (IMSEC 2018) Çukurova University, Congress
Center, October 24-26, 2018, Adana / TURKEY Pages: 1-8, Paper
ID:653.

Conference Paper
Oral Presentation
Soğutma Kule Fanlarında Kanat Revizyonu ile Enerji Tasarrufu

Gökçe Özdeş1, Ahmet Çağatay Pazarbaşı 2, Güven Çolakoğlu3, Olgun Kendircioğlu4
1,2,3,4
Tosçelik Profil ve Sac Endüstrisi A.Ş. Ar-Ge Merkezi, Osmaniye , Türkiye
Özet
Demir çelik sektöründe proseste kullanılan suyun istenilen sıcaklıkta olabilmesi soğutma kulelerindeki fan
kanatları sayesinde olur. Işletmelerin enerji verimliliği kapsamında büyük oranda enerji tüketimine sebep
olan fan kanatlarında iyileştirmeler hedeflenmiştir. Bu çalışmada mevcutta kullanılan düşük verimde çalışan
fan kanatları ile çalışan soğutma kulelerinde, yüksek verimli karbon fiber fan kanatları kullanılmasıyla enerji
tüketiminin azaltıldığı görülmüştür. Mevcutta kullanılan fanların çalışırken oluşturduğu hava hızları ve aynı
zamanda enerji tüketimleri ölçülerek ve uygulama sonrası yüksek verimli karbon fiber kanatlar sayesinde aynı
hava hızları sağlanırken enerji tüketimlerinin azaltıldığı görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Soğutma kulesi, Enerji verimliliği, Karbon Fiber Fan kanatları, Enerji tüketiminin azaltılması
Energy Saving with Blade Revision in Cooling Tower Fans
Abstract
In the iron and steel industry, the water used in the process can be at the desired temperature thanks to the fan
blades in the cooling towers. Improvements were targeted in fan blades, which cause large amounts of energy
consumption within the scope of energy efficiency of enterprises. In this study, it has been observed that energy
consumption is reduced by using high efficiency carbon fiber fan blades instead of the low efficiency fan blades
currently used. It has been observed that energy consumption is reduced by measuring the air velocities and
energy consumption of the current fans while working, and thanks to the high efficiency carbon fiber blades
after application.
Keywords: Cooling tower, Energy efficiency, Carbon Fiber Fan blades, Reducing energy consumption
1. GİRİŞ landığı görülmüştür.
Su soğutma kulesi, demir çelik üretiminde proseste kullanı- 2. YAPILAN ÇALIŞMALAR

lan ısınan suyun ısısının fan kanatları sayesinde atmosfere
Proje kapsamında yapılan çalışmalar;
verilerek ortamdan uzaklaşması ile soğumasını sağlayan sis-
temlerdir. Atmosferik cihazlar olarak tanımlayabileceğimiz • Analiz ve Ölçümler,
su soğutma kuleleri, bir ısı uzaklaştırma ünitesidir. Soğutma
• Hesaplamalar,
kulesi çalışırken içinden geçen suyun bir kısmının buhar-
laşmasını sağlayarak sistemdeki istenmeyen ısıyı atmosfere • Tasarım ve İmalat olarak ele alınmıştır.
verir. Kalan su ise istenilen derecede soğur. Bu işlemler ciddi
Analiz ve Ölçümler
elektrik tüketimine neden olan işlemlerdir. Fan kanadının,
malzeme yapısına, ürünün yüzey kalitesine ve kanat adedine Uygulama öncesinde mevcutta kullanılan 7 adet soğutma
göre performansı değişiklik gösterir. Buna bağlı olarak sarf kulesi fanında enerji tüketimi ölçümleriyle birlikte fanın bas-
ettiği enerji tüketimi etkilenir. Kanat ne kadar yüksek perfor- tığı havanın hızı ve uygulama sonrası enerji ölçüm değer-
mansta çalışır ise soğuma o kadar hızlı gerçekleşir ve enerji leri aşağıdaki şemada belirtilen şekilde ölçülmüştür. Enerji
o kadar az tüketilir. Yeni tasarlanan fan kanatlarında tercih ölçümünde enerji analizörü ile her bir fanın elektrik motoru
edilen karbon fiber malzeme sayesinde enerji tasarrufu sağ- beslemesinden enerji ölçümü yapılmıştır.
Email: gokce.ozdes@toscelik.com.tr
.
Tablo 1– 7 Adet Kulede Uygulama Öncesi ve Sonrası Gerçekleştirilen Seçimi yapılmış yeni fan kanatlarının %30 ile %77
Ölçüm Sonuçları
arasında değişen oranlarda tasarruf sağlanması he-
deflenmiştir.
Ayrıca her bir fanın bastığı havanın çizgisel hız değerleri
pervaneli anemometre kullanılarak ölçülmüş olup fanların
dairesel kesitten havayı basmaları nedeniyle ortalama çizgi-
sel hız değerleri 9 noktadan alınan hız ölçümlerinin ortala-
ması olarak hesaplanmıştır.
Tasarım ve İmalat Süreci

Mevcut durumdaki verimsiz fan kanatlarına kıyasla yeni
tasarlanan karbon fiber fan kanatları performans açısından
oldukça verimli çalışmaktadır. Ortalama %30 ile %77 arasın-
da enerji tasarrufu sağlanmıştır. Aynı zamanda eski kanatlar
ortalama 90kg civarında iken yeni fan kanatları 30kg ağırlı-
ğındadır. Bu sayede bakım süreci kolaylaşmış ve kısalmıştır.
Tasarım ve hesaplamaları firmamız Ar-Ge Merkezi bünye-
sinde tamamlandıktan sonra, fan kanatlarının imalatçı fir-
ması ile iletişime geçilerek projenin imalat süreci tamamlan-
mıştır.
3. DEĞERLENDIRME VE SONUÇ
Mevcutta kullanılan düşük verimde çalışan fan kanatlarının
yüksek performanslı karbon fiber fan kanatları ile değiştiri-
lerek enerji tasarrufu sağlanması amaçlanmıştır.
Proje süresi boyunca mesaili çalışıp emek harcayan tüm
esirgemeyen Ar-Ge Yöneticimize ve proje kapsamında tüm
imkanları sağlayan TOSYALI HOLDİNG ailesine teşekkür
ederiz.
REFERANSLAR
[1] MORRISON F., “Saving Energy With Cooling Towers” Ashrae Jour-
nal, February 2014
[2] KEISTER T., “Cooling Water Management Basic Principles and Tech-
nology”, ProChemTech International, Inc., 2001.
Hesaplamalar
Uygulama sonrası kontrol çalışmalarında proje ile
hedeflenen sonuçlara ulaşılıp ulaşılmadığını tespit
etmek amacıyla uygulama öncesi ölçümlerde oldu-
ğu gibi fanların tükettiği enerji ve fanların bastığı
havanın hızı eş zamanlı şekilde ölçülmüştür.
Uygulama sonrasında yeni fanların enerji tüketimi
ve hava hızları ölçülerek hedeflenen enerji tüketi-
mi ve hedeflenen hava hızı sağlanarak yeni yüksek
verimli fan kanadının uygulama öncesinde aynı işi
yapan eski fanlara göre daha az enerji tüketmesi
sağlanmıştır.

Conference Paper
Oral Presentation
Telehandler Bomlarının Sonlu Elemanlar Yöntemiyle Analizi, Testi

ve Yorulma Ömür Optimizasyonu
İhsan Cihan Dai*, Selçuk Erden
MST İş ve Tarım Makinaları San. ve Tic. A.Ş. Merkezi, Gaziantep, Türkiye
Özet
Bu çalışmada, tasarım ve prototip aşamasında Telehandler aracının bom bölgesinde ileride oluşacak muhtemel
çatlak başlangıcının önüne geçilmesi, optimum tasarımın sağlanması, çalışma ömrünün uzatılması ve güvenilir
bir yapıya kavuşturulması amacıyla, maksimum yükler altında yüksek gerilmelerin oluştuğu bölgeler tespit
edilmiştir. Telehandler bomunda ataşmana aşağı ve yukarı yönde ±13000 N yük uygulanmıştır ve bu çevrim-1
olarak adlandırılmıştır. Telehandler aracının bomlarının statik analizleri sonlu elemanlar metodu kullanılarak
SimXpert programında yapılmıştır. Statik analiz sonucunda test düzeneğinde, riskli bulunan 8 noktanın yakın
bölgesine gerinim ölçerler bağlanmıştır. Analiz sonuçları gerçek test ile doğrulanmış ve strain gagelerden okunan
değerlerde %80 yakınlık sağlanmıştır. Ayrıca Telehandler aracının bomlarının Eurocode-3 standardına göre,
nCode programı kullanılarak yorulma analizleri gerçekleştirilmiştir. Yorulma analizi sonuçlarına göre 5. Rozete
yakın bölgedeki kaynaklı yapıdaki tekrar sayısı 65540 olarak hesaplanmıştır ve bu bölge riskli görülmüştür.
Ardından yorulma testi başlatılmıştır ve test düzeneği toplam 272711 devir çalıştırılmıştır. Yorulma analizinde
kritik olan bölgede test bench 123219 devirde iken çatlak tespit edilmiştir. Ancak çatlağın ilerleyişi göz önüne
alındığında çatlağın çok daha önce başladığı düşünülmektedir. Aynı bölgede 10mm kalınlığında olan sac kalınlığı
arttırılarak sırasıyla REV-1 12mm ve REV-2 15mm olarak analizler oluşturulmuştur. Sonlu elemanlar analiz
sonuçlarına göre 15mm kalınlık olan REV-2 modelinde gerilme 296 MPa’ dan 227 MPa’ ya düşmüştür. Yorulma
analizlerine göre mevcut modelin yorulma ömrü 65540 devir iken, REV-2 modelinde yorulma ömrü 151600
devire kadar çıkmıştır. REV-2 modeli, nCode’da sadece +13000N çekme yönünde yükleme yapılarak tekrar
analiz edildiğinde aynı bölgenin yorulma ömrü 201500 devir olarak hesaplanmıştır. Bu iyileştirilmiş tasarım ile
bizim için kriter olan 200000 devir ömür sayısına ulaşılmıştır. Tekrar yorulma testi yapılarak 200000 devir ömrü
sayısı aşılmıştır ve analizler doğrulanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Sonlu Eleman Yöntemi, Ömür Optimizasyonu, Bom, SimXpert, Yorulma Analizi
Email: icdai@mst-tr.com

Conference Paper
Oral Presentation
Raylı Ulaşım Sistemlerinde Gürültü Kirliliği: İzmir Banliyö Hattı

Kürşat Yıldız 1, Raziye Peker 2*
1
Gazi Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, İnşaat Mühendisliği, Ankara, Türkiye; kursaty@gazi.edu.tr
2
Gazi Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, İnşaat Mühendisliği, Ankara, Türkiye; raziye.peker@gazi.edu.tr
Özet
Son zamanlarda nüfus, işgücü ve trafik değişkenleri metropoliten kentlerde ulaşım sorunlarını da beraberinde
getirmiştir. Bu sorunların çözümünde ise en etkili yöntemin diğer taşıma sistemleriyle entegre olmuş raylı
sistemlerin oluşturulmasıdır. Metropoliten kentlerde ulaşım ana planlarıyla desteklenen raylı sistemler bir bir
uygulamaya konulurken, bu durum beraberinde bazı sorunları gündeme getirmiştir. Tüm ulaşım sistemleri
çevreye ve canlıya; hava kirliliği, gürültü kirliliği, yeraltı sularının kirlenmesi arazi fauna ve florasının değişimi
ve/veya yok olması, titreşim kaynaklı sağlık sorunlarını beraberinde getirmektedir. İnsanoğlunu tehdit eden
bu sorunlarla mücadele üzerinde bilim dünyası önemle üzerinde durmaktadır. Güncel makaleler tarandığında
gürültü kirliliği dünyada sağlık sorunlarına neden olan etmenlerin neredeyse başında geldiği görülmektedir. Bu
yüzden demiryolu hatlarının projesinden işletilmesine kadar olan süreçte bölgeye uygunluğu, yerleşim yerlerinde
gürültü ve titreşimin sebep olduğu zararın belirlenip yönetmeliklere uygun ulaşım planlarının yapılmasına
ihtiyaç duyulmuştur.
Bu çalışma ülkemiz metropoliten kentlerimizden İzmir’in banliyö hattı gürültü kirliliği açısından ele alınmıştır.
Örneklem olarak seçilen banliyö hattına ait gürültü ölçümleri, Türkiye ve Avrupa birliği yönetmeliklerine
uygunluğu analiz edilmiştir. Gürültü kaynaklı negatif etkilerin minimize edilmesi yönünde çözüm önerileri
ortaya konulması hedeflenmiştir. Gerek bölge için gerek se diğer metropoliten kentler için yeni yapılması
planlanan raylı sistem hatları için olması gereken kriterler belirlenmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Gürültü Kirliliği, Raylı sistemler, Banliyö Hattı, Metropoliten
Email: raziyepeker@yandex.com

Conference Paper
Oral Presentation
Enhancing of Heavy Vehicle Braking Performance Characteristics

Hasan Serin1, Deniz Göydeniz2*
1
Çukurova University,Engineering Faculty, Automotive Engineering Dep., Adana, Turkey; hserin@cu.edu.tr
2
GCS Test Denetim ve Belgelendirme Tic. Ltd. Şti., İstanbul, Turkey; deniz.goydeniz@gcs-lab.com
Abstract
One of the most important and necessary characteristics of trailers is that they should have a good braking
performance (high breaking deceleration and low braking distance), characteristic combinations and response
time of brake actuator due to their very huge masses compared to other vehicles. Economic Commission for
Europe regulation which named as “uniform provisions concerning the approval of vehicles of categories with
regard to braking” includes requirements, limits and calculations related to tests. Objectives of this study were
to determine the range of a vehicle category O4 semi trailer’s brake characteristics, braking performance and
response time of brake actuators by Type-0 test for vehicles of category O, equipped with compressed-air brakes
and response time test. These values are not only related to full utilizations of the technology relevant to the
brake system design, but also number of axles used, combination of engine type and transmission type, tire
type, pressure, surface, thread depth, rolling radius, maximum laden mass, maximum centre of gravity (COG),
brake disc and brake pad or drum, maximum wheelbase of the vehicle. There are two types of trailers tested
for braking performance and response time, one with disc and the other one is with drum. Due to different
performances between trailer with drum and trailer with disc, they both were tested. All obtained values are
optimized and MFDD (Mean Fully Developed Deceleration) for the trailer were found 2,78 m/s2 for disc and
2,54 m/s2 for drum.
Keywords: trailers, braking performance, drum, disc, deceleration.
Email: deniz.goydeniz@gcs-lab.com

Conference Paper
Oral Presentation
Performance of Numerical Methods Used in CFM for the Buckling

of Hinged-Hinged Euler Column
Sefa Yıldırım1
Alanya Alaaddin Keykubat University, Alanya, Turkey
1
Abstract
The critical buckling load analysis of isotropic homogeneous Euler Column which is hinged at both ends
constitutes an eigenvalue boundary value problem (BVP). The Complementary Functions Method (CFM) is the
one of the efficient methods for solving the eigenvalue problems. CFM transforms the BVP into a set of initial
value problems which can solved by one of standard numerical methods. In this paper, two single-step methods,
namely, Runge-Kutta Heun (RK-Heun) and Runge-Kutta 5 (RK-5), one explicit multi-step Adam method and a
predictor-corrector method which is a combination of implicit and explicit Adam methods (Adams-Moulton
(AM) and Adams-Bashforth (AB) methods) are individually used as numerical method in order to compare the
performance of numerical methods used in CFM. The methods are implemented in MATLAB and the selected
accuracy is 10-6. The numbers of iterations to obtain critical buckling load are 64, 6, 32 and 6 for RK-Heun,
RK-5, AB and the predictor-corrector method, respectively. The results show that the most effective methods
are RK-5 and the predictor-corrector method where RK-5 has less programming burden and computation time.
Keywords: Euler Column, Buckling Stability, Eigenvalue Problems, Runge-Kutta Heun, Runge-Kutta 5, Adams-
Moulton, Adams-Bashforth.
Email:sefa.yildirim@alanya.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
In-plane Free Vibration Analysis of Horseshoe Arches

Ahmad Reshad Noori1
1
Istanbul Gelişim University, Department of Civil Engineering, Istanbul, Turkey
Abstract
Arches are used as structural elements in many engineering fields such as civil, mechanical, aerospace and
marine. Horseshoe arches are structural, historical, as well as ornamental elements marginalized by modernists.
By using these structural elements, a wide area of working space can be generated under the arch member.
These extensive practical applications of arches have attracted considerable attention of engineers and scientists
in determining the vibration behavior of these crucial engineering structures. In the present work, the free
vibration characteristics of horseshoe circular arches are examined based on the first-order shear deformation
theory (FSDT). It is assumed that the material properties of the arch are homogeneous isotropic. The cross-
sectional shape of the arch is considered to be square and circular. The effects of the radius/thickness ratios and
boundary conditions on the free vibration behavior of the horseshoe arches are also studied in a parametric
manner. Governing ordinary differential equations (ODEs) obtained in the canonical form is solved numerically
by the Complementary Functions Method (CFM). The calculated natural vibration frequencies are compared
with the results of the existing studies in the literature and shown to be in agreement with them.
Keywords: Free vibration; horseshoe arch; complementary functions method; dynamic analysis.
Email: arnoori@gelisim.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Effect of Leading Edge Tubercules on Flow around a NAaca 0015

Airfoil at Re = 1x105
Mehmet Seyhan1*, Mustafa Sarıoğlu2, Yahya Erkan Akansu2
1
Karadeniz Technical University, Turkey; mehmetseyhan@ktu.edu.tr
2
Karadeniz Technical University, Turkey; sarioglu@ktu.edu.tr
3
Niğde Ömer Halisdemir University, Turkey; akansu@ohu.edu.tr
Abstract
An experimental study was carried out to investigate the effects of leading-edge tubercles on NACA 0015 airfoil
in a subsonic low turbulence wind tunnel. This study aims to measure lift and drag forces on the flow around
NACA 0015 airfoil having different amplitude modulation (tubercles) at the leading edge for the Reynolds
number of 1.0x105. This airfoil having a chord of 150 mm and a spanwise length of 450 mm was manufactured
from PLA material with the help of the 3D printer. Three different leading-edge tubercles and a baseline NACA
0015 airfoil are used in this study. Force measurements were carried out with the help of a load cell at different
angles of attack between 0°-30°. A little increase in drag and a little reduction in the lift has been found for this
airfoil having amplitude modulation as compared to the baseline foil. The airfoil with the amplitude modulation
showed better performance at the post-stall as compared to the baseline airfoil.
Keywords: Tubercle, NACA 0015, Lift coefficient and Drag coefficient.
1. INTRODUCTION between 0° and 8°. Their wake analysis results showed that
leading-edge tubercle reduces the drag towards the airfoil
Efforts of the structure and/or functions of biological sys-
tip. Johari et al. [8] experimentally investigated the influence
tems in the design of engineering systems is called as bio-
of the NACA 634021 airfoil with the leading edge tubercle.
mimetic. This means imitating nature to solve engineering
They performed force measurement with load cell and tufts
problems [1]. Therefore, researchers working in the aerod-
flow visualization at Re = 1.83x105. They used three different
ynamic field tried to copy serration of owl [2], the skin of
amplitudes that are 0.025 c, 0.05 c, and 0.12 c and two wa-
sailfish [3], flipper of a humpback whale [4], etc. For the first
velengths that are 0.25 c and 0.50 c. Their results indicated
time in the literature, Marine biologists Fish and Battle [4]
that the tubercle airfoil brings about a decrease in lift coeffi-
suggested that a humpback whale, having tubercles in the
cient and an increase in drag coefficient, and it also produ-
leading edge of their flippers, have much higher manoeuv-
ces higher lift coefficient at the post-stall region. Hansen et
rability for the flow control thanks to sinusoidal structure
al. [9] investigated the influence of leading-edge tubercles on
compared to other whale species.
the flow around NACA 634-021, NACA 0021 and NACA
Watts and Fish [5] numerically investigated the effect of 634-021 airfoils with the help of force measurement and
NACA 634021 airfoil with leading-edge tubercle at low Rey- hydrogen bubble flow visualization. Their results indicated
nolds number. They obtain improvements 4.8%, 10.9% and that while tubercle airfoil did not affect lift coefficient it was
17.6% in lift, drag and lift to drag ratio (L/D), respectively. effective for on the lift coefficient in the post stall regime
Miklosovic et al. [6] researched semi-span NACA 0020 air- compared to smooth airfoil.
foil having leading-edge tubercles in terms of stall, drag and
This study aims to investigate the effect of the tubercle lea-
lift characteristics. Their results indicated that tubercle le-
ding edge on NACA 0015 airfoil in the wind tunnel. Force
ading edge delay the stall angle up to 40%, increase lift by
measurement is performed on the flow around tubercle and
decreasing the drag. Bolzon et al. [7] performed the force
smooth NACA 0015 airfoils.
measurement and wake analysis on the flow around swept
NACA 0021 airfoil at tubercle leading edge. The leading-e- 2. EXPERIMENTAL SETUP
dge tubercle provides a decrease in lift coefficient up to
The experiments were performed in a suction type wind
4-6% and drag coefficient up to 7-9.5% at the angle of attack
Email: mehmetseyhan@ktu.edu.tr
Effect of Leading Edge Tubercules on Flow around a NAaca 0015 Airfoil at Re = 1x105
tunnel located in Karadeniz Technical University Mecha- over aerodynamic characteristics are investigated at Re =
nical Engineering Department. Test section dimensions of 1x105. Fig. 3 shows the variation of the lift coefficients (CL)
this tunnel are 570 mm x 570 mm x 120 mm. Figure 1 shows for the angle of attack between 0° and 30° with an increment
the schematic view of the force measurement experimental of 1°.
setup consist of a tubercle NACA 0015 airfoil, end plates, a 1.0
connection rod, a ring of the connection rod, a rotary uni- 0.9
te and a 6 axis load cell in the wind tunnel. The test model CL
0.8
consisting of two end plates and a connection rod was cent-
rally placed to the test section. As shown in Figure 2, the 0.7
geometry of amplitude modulation of NACA 0015 airfoil at 0.6
the leading edge is defined as Equation (1). Here, a1 is the
0.5
first amplitude of the wave, a2 is the second amplitude of the
wave, x is the spanwise location, λ1 is the first wavelength of 0.4
the wave and λ2 is the second wavelength of the wave. 0.3
F(x)=(a1*cos((2px)/l1))+(( a2*cos((2px)/l2)) (1) 0.2

Baseline
T19
0.1 T20
T21 Re= 1x105
0.0
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30
� (�)
Figure 3: Lift coefficient variation of the tubercle and smooth NACA 0015
airfoils
Baseline NACA 0015 airfoil has higher values than those of

the tubercle airfoils, which are T19, T20 and T21 in the pre-
stall region that is between 0° and 11°. Stall for the baseline
airfoil occurs at α = 11°, while the tubercle airfoil models
did not present the general stall characteristic. At the post-
stall region between 12° and 25°, tubercle airfoils have higher
lift coefficients than those of the baseline airfoil. CL of T21
Figure 1: Schematic view of the force measurement setup
airfoil is higher than that of T19 and T20 up to α = 11°. At
As seen in Fig. 2, three tubercles and a smooth NACA 0015 the post-stall region, lift coefficient variation of T20 shows
airfoil are designed and they produced by using 3D printer a similar trend with that of T21. The drag coefficient (CD)
from PLA filament. Dimensions of these airfoils are spanwi- variation versus the attack angle is presented in Fig. 4. Tu-
se length (s) of 450 mm and mean chord (c) of 150 mm. bercle airfoils generally show a higher drag coefficient than
Force measurement experiments were performed by using baseline airfoil.
6 component ATI GAMA load cell at Re = 1.0x105. Force 0.50
measurement data are collected as 10000 sample rate at the 0.45
500 Hz during 20 second. CD
0.40
0.35
0.30
0.25
0.20
0.15
0.10 Baseline
T19
0.05
T20
T21 Re= 1x105
0.00
0 5 10 15 20 25 30
� (�)
Figure 4: Drag coefficient variation of the tubercle and smooth NACA

Figure 2: Tubercles and baseline NACA 0015 airfoil 0015 airfoils
While all wavy airfoils have higher CL values according to

the baseline airfoil after the stall angle, all tubercle airfoils
Effects of NACA 0015 airfoil with the tubercle leading edge have shown a little increase in CD in post-stall region. Fig.
.
5 shows the variation of lift to drag ratio (L/D) versus attack ham New Hampshire.
angle. L/D values of the baseline model are higher than tho- [7] Miklosovic D.S., Murray M.M., Howle L.E. and Fish F.E. (2004) “Le-
se of T19, T20 and T21 tubercle airfoils at the angle of attack ading-edge tubercles delay stall on humpback whale (Megaptera
between 4° and 13°. In this angle interval, L/D of T20 and novaeangliae) flippers”, Physics of Fluids, vol. 16, pp. 39-42.
T21 is almost greater than that of T19. All tubercle airfoils [8] Bolzon M.D., Kelso R.M. and Arjomandi M., (2015) “Tubercles and
show better L/D performance as compare to the baseline Their Applications”, Journal of Aerospace Engineering, vol. 29, pp.
airfoil after α = 13°. 04015013.
12 [9] Johari H., Henoch C.W., Custodio D. and Levshin A., (2007) “Effects
of leading-edge protuberances on airfoil performance” AIAA jour-
10
nal, vol. 45, pp. 2634–42.
L/D
8 [10] Hansen, K.L., Kelso R.M. and Dally B.B., (2011) “Performance Varia-
tions of Leading-Edge Tubercles for Distinct Airfoil Profiles”, AIAA
6 Journal, vol. 49, pp. 185–94.
2 Baseline
T19
T20
0
T21 Re= 1x105
0 5 10 15 20 25 30
� (�)
Figure 5: Lift to drag ratio versus attack angle for the Baseline and tuberc-
le airfoils
5. CONCLUSION
The effect of the tubercle NACA 0015 airfoils is experimen-
tally investigated at Re = 1x105. Three different tubercles and
a baseline NACA 0015 airfoil are studied in the wind tunnel.
Force measurement experiment is performed by using the
load cell. Even so tubercle at the leading edge causes a redu-
ction in lift coefficient at the stall, it does not show similar
stall characteristics with the baseline airfoil after stall.
6. ACKNOWLEDGEMENTS
The authors would like to acknowledge the financial support
of this work by the Scientific and Technological Research
Council of Turkey (TUBITAK) under the Contract Number
of 118M592.
REFERENCES
[1] Özcanli M. and Serin H., (2011) “Evaluation Of Soybean/Canola/
Palm Biodiesel Mixture As An Alternative Diesel Fuel”, Journal of
Scientific & Industrıal Research, vol.70, pp.466-470
[2] Aftab Sma., Razak N. A. and Mohd A.S. and Ahmad K.A., (2016)
“Mimicking the humpback whale: An aerodynamic perspective”,
Progress in Aerospace Sciences, vol. 84, pp. 48–69.
[3] Klan S., Klaas M. and Schroder W., (2010) “The Influence of Leading
Edge Serrations on The Flow Field of an Artificial Owl Wing”, AIAA
Applied Aerodynamics, vol. 4942, pp. 1–9.
[4] Sagong W., Kim C., Choi S. and Jeon W.P. and Choi, H. (2008) “Does
the sailfish skin reduce the skin friction like the shark skin”, Physics
of Fluids, vol. 20, pp. 101510.
[5] Fish F. E. and Battle J. M., (1995) “Hydrodynamic-Design of the Hum-
pback Whale Flipper”, Journal of Morphology, vol. 225, pp. 51-60.
[6] Watts P. and Fish F. E. (2001) “The influence of passive, leading edge
tubercles on wing performance”, Proc. Twelfth Intl. Symp. Unman-
ned Untethered Submers. Technol. Auton. Undersea Syst. Inst. Dur-

Conference Paper
Oral Presentation
Advanced Steel Usage as a Crankshaft Materials in Internal

Combustion Engines; A Case Study
Berkay Karaçor 1*, Mustafa Özcanlı2, M. Atakan Akar 3
1
Department of Automotive Engineering, Çukurova University, Turkey; bkaracor@cu.edu.tr
2
Department of Automotive Engineering, Çukurova University, Turkey; ozcanli@cu.edu.tr
3
Department of Automotive Engineering, Çukurova University, Turkey; aakar@cu.edu.tr
Abstract
This article examines the stress, deformation, and safety factor values on the crankshaft using different materials
in four-cylinder engines used for various purposes. Among the main crankshaft materials currently used are:
steel, cast iron, and austempered ductile iron. The main objectives of this study are to achieve a light crankshaft
design using ultra high strength steel (UHSS). It is also to determine the results of the analysis of the materials
used with the finite element method. The materials used in the crankshaft design should to be easily processed,
shaped, and heat treating. These materials are expected to have sufficient toughness, strength, high fatigue
resistance, and hardness. In this study, with the material change, studies on the comparison of the deformation
and equivalent stress values of
the crankshaft design and weight optimization were carried out. Designs with
different materials will be compared with the finite element method. Finite Element Method (FEM) is an
enhanced modeling method that can assist in the prediction of analyzes such as stress, deformation, fatigue,
vibration, including components with complex parts. Based on this study, the total deformation value of the
stainless-steel crankshaft design is greater than the UHSS design; the maximum stress values in the UHSS
crankshaft design are higher than in the stainless-steel crankshaft design.
Keywords: Weight reduction, Crankshaft Material, Stainless Steel, Ultra-High Strength Steel
1. INTRODUCTION ferent machines with high pressure, large discharge capacity,

complex load, these parts can also work under corrosion. In
Crankshaft, which is one of the critical parts in internal
addition, exposure to a large number of cyclic loads, insuffi-
combustion engines, has a complex geometry. In engines,
cient lubrication, and improper maintenance are also noted
the temporary load of cylinder gas pressure is transmitted
as details that have an impact on the fatigue and life of the
to the crankshaft through the connecting rod. Piston, con-
part. It is seen that the failure analysis and fatigue life esti-
necting rod, and crankshaft indicate the system of piston
mation of these crankshafts used for different purposes are
movement and rotating components in the engine. If the-
made by the finite element method. The stress concentra-
se moving parts are taken into account, life assessment and
tion, resonant vibration, and crankshaft frequencies of the
fatigue strength become substantial for the crankshaft im-
crankshafts designed with these analysis results were also
provement, safe operation, and part safety[1]. To deal with
reported in the study [3]–[6]. The reason for the early crank-
systems in vehicle engines, optimization of all components,
shaft damage and where the high-tension zones are located
and additional design steps are required in way of perfor-
in the crankshaft are investigated in this study. Visual inspe-
mance, costs, and reliability. At this point, the crankshaft is a
ctions and then material inspections were carried out on the
part that needs to be given extra attention in terms of mate-
crankshaft and the cause of damage in the part was tried to
rial selection, thermal processes, production processes, and
be determined. In numerical FE analysis, it was tried to de-
costs in the group of like mechanical parts mounted in an
termine the operational stress on the crankshaft operating at
internal combustion engine. Particularly the issue conside-
the maximum engine power of the part by determining the
red in this study is to analyze the current and future condi-
complex boundary conditions[7]. In this study, it is the du-
tions of the main materials for this crucial part of the motor
ctile cast iron crankshaft sections under the bending that is
and the development and quality reached by the production
emphasized. The fatigue limit of this crankshaft is examined
technologies [2]. It can be applied to crankshafts used in dif-
experimentally and analytically and results are presented.
Email: bkaracor@cu.edu.tr
.
Table 1 Material Properties

Density Young’s Modulus Tensile Yield Stren- Tensile Ultimate Strength Elongation at break Poisson’s
(kg/m³) (GPa) gth (MPa) (MPa) (%) Ratio
Stainless Steel 7850 193-200 250 460 70 0.29
UHSS (Usibor 1500) 6050 - 1100 1500 6.0 -
The relation between different failure criteria, such as the program.
start of surface cracks, resonant slips, and two-part faults,
on the fatigue limit of the crankshafts have been examined
with tests. The normal stress distribution and residual stress
distribution were found with the ABAQUS software finite
elimination method and the results were compared with
those obtained from the experimental data[8]. P. Thejasree
et al.[9] investigated the results of crank throwing distortion
and stress analysis in a vehicle with ANSYS, how to achieve
weight reduction in the crankshaft by optimization. Thre-
e-dimensional crankshaft model obtained from CATIA V5
software, transferred to the ADAMS / VIEW program to
Figure 1: Workbench interface
evaluate the movements and loads affecting the crankshaft.
By finite element method deformation and stress distribu-
tion determined on the crank pin. H. Zhenpeng et al. [10]
studied the interaction model between the crankshaft and
the bearing relationship and examined the effect of this inte-
raction on the engine in terms of sound, vibration, reliability
parameters. While theoretically different models were de-
veloped to analyze the noise and reliability of the engine, a
comparison was made with the data obtained in terms of en-
gine surface speed level, noise, engine surface level, bearing
load capacity, and crankshaft tension. The hydrodynamic
lubrication model and nonlinear spring model are highly Figure 2: Static Structural Menu
sensitive in predicting noise and vibration in the results of
the analysis, and the results in the study are considered to 3. FINITE ELEMENT METHOD
shed light on future structural reliability design studies and
For the models designed in this study, the 2044cc four-cy-
optimization of engine NVH (Noise, Vibration, and Hard-
linder gasoline engine was chosen as reference. The piston
ness). Y. Kang, G.J. Sheen, M. H. Tseng, S. H. Tu ,and H.
area of this engine’s is 86 mm while its stroke length is 88
W. Chiang [11] studied double modes, including the combi-
mm. Figure 3 indicates the engine piston, connecting rod,
ned torsion-bending vibration and the combined long-term
crankshaft assembly design image. Creates the Catia render
bending vibration. Numerical analysis and modal tests were
image of the crankshaft design shown in Figure 4.
performed using two different element models, so analytical
and experimental data were compared. In the analysis data,
it is stated for which motor structures the beam elements
and solid element models are suitable, and that the solid
element model will be a better design choice in crankshaft
modal analysis. In general, current research has been carried
out to find out how much weight reduction can be achieved
in crankshaft design using different materials, how deforma-
tion and maximum stress values change.2. Material
In this article, finite element analysis was applied on Ult-
ra-high strength steel (Usibor 1500) and stainless-steel ma-
terial. The mechanical properties of the steel in the material
library in the ANSYS Workbench software program were
used. The ultra-high strength steel properties were taken Figure 3: Cylinder Engine Assembly
from the material catalog [12]. The material properties are as
indicated in Table 1. Figure 1 shows the ANSYS Workben-
ch interface. Figure 2 shows the menu part of the structural
analysis module with the interface where the geometry de-
signed in the drawing program is integrated into the ANSYS
Advanced Steel Usage as a Crankshaft Materials in Internal Combustion Engines; A Case Study
Figure 4: Crankshaft Design for Four Cylinder
For this analysis, Ansys 17.2 Workbench was used. First, the Figure 7: Applied Pressure for Crankshaft
crankshaft designed on the Catia V5R20 was recorded in the
“.stp” format and then imported into the ANSYS program to 4. RESULT AND DISCUSSION
perform static analysis. In solid crankshaft modeling, finite Finite element analysis results showed that the stainless-ste-
element analysis was used to determine the maximum stress el crankshaft design has a higher deformation value. Com-
crankshaft regions and total deformation values together paring the weights of the designed crankshaft, it can be seen
with the safety factors zone. All dimensions and geometric that the ultra-high-strength steel is lighter than the stain-
shapes are designed with reference to the crankshaft of the less-steel crankshaft design. However, higher equivalent
Caterham Seven 160 2000 model GSXR 1300 engine. It is stress occurred for the ultra-high strength steel crankshaft
a mesh convergence study that provides the opportunity to design. The safety factor value of the ultra-high steel design
adjust the mesh fineness in the data to be obtained in the is greater than the stainless-steel crankshaft designs. Analy-
mesh analysis step of the part and make them independent sis results are given in Table 2. Figures 8, 9, and 10 depict
of the mesh size. The mesh, geometric discontinuities, con- von-misses stress, total deformation, and safety factor valu-
tour regions are created manually as indicated in Figure 5. es of designs.
Figure 6 illustrates the frictionless support was assigned to
Table 2 Results of Analysis
all crankshaft main journals. As shown in Figure 7, the posi-
UHSS (Usibor 1500) Stainless Steel
tion applied from the direct contact coupling with the con-
Weight(kg) 1.221 5.121
necting rod is the application area of the
pressure [13]. The
Total Deformation(mm) 0.011698 0.09224
analysis assumes that the applied pressure on the crankshaft
Maximum Stress (Mpa) 109.5 104.34
is 30 MPa. Safety Factor 1.8008 1.633
Figure 8-A: Equivalent stress & deformation distribution of UHSS

Figure 5: Meshing of Crankshaft
Figure 8-B: Equivalent stress & deformation distribution of UHSS

Figure 6: Frictionless Support for Crankshaft
As seen in Figure 8, the total deformation is 0.011698 mm,
.
besides, using the UHSS (Usibor 1500), the maximum equ- analysis of the designs, it is understood that the ultra-high
ivalent stress 109.5MPa is obtained. The maximum equiva- strength steel exceeds 1.8008 factor value and the stainless
lent stress of ultra-high strength steel material crankshaft steel exceeds 1.633 value.
design is higher than that of stainless-steel design.
Table 3 Weight Reduction of Crankshaft Design According to Stainless
Steel. (The vehicle weight is based on the Caterham Seven 160 car
model.)
Weight Reduc- Weight Reduc- Car Weight Car Weight
tion(kg) tion (%) Reduction(kg) Reduction (%)
UHSS (Usibor
3.9 76.157 19.874 4.416
1500)
The values calculated according to the researches are given

in Table 3 and shows the weight reduction by using UHSS
designs according to the stainless-steel crankshaft designs.
Based on the UHSS crankshaft design instead of stainless
steel, the weight reduction effect on the crankshaft is 3.9 kg.
Figure 9-A: Equivalent stress & deformation distribution of Steel
This affects car weights by 4.416%.
Table 4 Effect of Car Weight Reduction to Acceleration
Car Weight Reduc- Acceleration
tion (%) Increase(second)
Estimation 10 0.7
Crankshaft Design 4.416 0.309
Table 4 shows the effect of UHSS (Usibor 1500) crankshaft

design on vehicle acceleration indirectly. According to pre-
vious researches, the effect of material changes on reducing
crankshaft weight indirectly to reducing vehicle weight and
the effect on vehicle acceleration were estimated at 10% and
Figure 9-B: Equivalent stress & deformation distribution of Steel 0.7 s, respectively. As a result of the analysis in this article,
the effect on vehicle weight reduction was 4.416%, while the
If stainless steel is used as the material as shown in Figure 9,
effect on acceleration increase was found to be 0.309 s. In
the total deformation is 0.09224 mm, the equivalent tension
the two tables above, the data in the studies of Ghassemieh
is 104.34 MPa. The deformation value of the UHSS cranks-
are approximately adapted to this study.
haft is lower than the stainless-steel crankshaft.
5. CONCLUSION
In this work, the stress, deformation, distribution and sa-
fety factor of the ultra-high strength steel crankshafts design
were examined and compared with the crankshaft designed
with stainless steel material. As a result of the study, the fol-
lowing data were obtained;
• The lighter crankshaft design was achieved with 1.221
kg when using ultra high strength steel.
• If ultra-high steel is preferred, significant weight
Figure 10-A: Safety Factor of Stainless-Steel Crankshaft
reduction is provided. As a result of the material
change, a 3.9 kg weight reduction and a 76.715%
reduction in percent were observed.
• The deformation value with ultra-high strength steel
was found to be 0.011698 mm, which is reasonable for
safety.
• The ultra-high strength steel crankshaft design was
found to have higher von Mises stress value. In the
ultra-high-strength design, the value of equivalent
stress was recorded as 109.5 MPa, while 104.34 MPa
Figure 10-B: Safety Factor of UHSS Crankshaft was obtained in stainless steel.
When the safety factor comparison is made as a result of the • While the safety factor value was 1.633 with stainless
Advanced Steel Usage as a Crankshaft Materials in Internal Combustion Engines; A Case Study
steel, it turned out to be 1.8008 in the design of ultra-

high-strength materials.
REFERENCES
[1] [1] R. M. Metkar, V. K. Sunnapwar, S. D. Hiwase, V. S. Anki,
and M. Dumpa, “Evaluation of FEM based fracture mechanics te-
chnique to estimate life of an automotive forged steel crankshaft of
a single cylinder diesel engine,” Procedia Eng., vol. 51, pp. 567–572,
2013, doi: 10.1016/j.proeng.2013.01.080.
[2] [2] P. Citti, A. Giorgetti, and U. Millefanti, “Current challen-
ges in material choice for high-performance engine crankshaft,”
Procedia Struct. Integr., vol. 8, pp. 486–500, 2018, doi: 10.1016/j.
prostr.2017.12.048.
[3] [3] H. Wang, S. Yang, L. Han, H. Fan, and Q. Jiang, “Failure
analysis of crankshaft of fracturing pump,” Eng. Fail. Anal., vol. 109,
no. January, p. 104378, 2020, doi: 10.1016/j.engfailanal.2020.104378.
[4] [4] L. Witek, F. Stachowicz, and A. Załȩski, “Failure investigati-
on of the crankshaft of diesel engine,” Procedia Struct. Integr., vol. 5,
pp. 369–376, 2017, doi: 10.1016/j.prostr.2017.07.184.
[5] [5] J. Gomes, N. Gaivota, R. F. Martins, and P. Pires Silva, “Fa-
ilure analysis of crankshafts used in maritime V12 diesel engines,”
Eng. Fail. Anal., vol. 92, no. June, pp. 466–479, 2018, doi: 10.1016/j.
engfailanal.2018.06.020.
[6] [6] M. Fonte, P. Duarte, L. Reis, M. Freitas, and V. Infante, “Fa-
ilure mode analysis of two crankshafts of a single cylinder diesel
engine,” Eng. Fail. Anal., vol. 56, pp. 185–193, 2015, doi: 10.1016/j.
engfailanal.2015.02.014.
[7] [7] L. Witek and P. Zelek, “Stress and failure analysis of the
connecting rod of diesel engine,” Eng. Fail. Anal., vol. 97, no. January,
pp. 374–382, 2019, doi: 10.1016/j.engfailanal.2019.01.004.
[8] [8] P. Spiteri, S. Ho, and Y. L. Lee, “Assessment of bending fati-
gue limit for crankshaft sections with inclusion of residual stresses,”
Int. J. Fatigue, vol. 29, no. 2, pp. 318–329, 2007, doi: 10.1016/j.ijfati-
gue.2006.03.009.
[9] [9] P. Thejasree, G. Dileep Kumar, and S. Leela Prasanna Laks-
hmi, “Modelling and Analysis of Crankshaft for passenger car using
ANSYS,” Mater. Today Proc., vol. 4, no. 10, pp. 11292–11299, 2017,
doi: 10.1016/j.matpr.2017.09.053.
[10] [10] Z. He, W. Gong, W. Xie, J. Zhang, G. Zhang, and Z. Hong,
“NVH and reliability analyses of the engine with different interacti-
on models between the crankshaft and bearing,” Appl. Acoust., vol.
101, pp. 185–200, 2016, doi: 10.1016/j.apacoust.2015.07.014.
[11] [11] Y. Kang, G. J. Sheen, M. H. Tseng, S. H. Tu, and H. W. Chiang,
“Modal analyses and experiments for engine crankshafts,” J. Sound
Vib., vol. 214, no. 3, pp. 413–430, 1998, doi: 10.1006/jsvi.1997.1512.
[12] [12] ArcelorMittal, “Steels for hot stamping - Usibor® - Europe-
an Edition,” ArcelorMittal, 2016.
[13] [13] J. Mateus, V. Anes, I. Galvão, and L. Reis, “Failure mode
analysis of a 1.9 turbo diesel engine crankshaft,” Eng. Fail. Anal.,
vol. 101, no. April, pp. 394–406, 2019, doi: 10.1016/j.engfaila-
nal.2019.04.004.

Conference Paper
Oral Presentation
Advanced Steel Applications for Race Car Protection Bars
Berkay Karaçor1*, Mustafa Özcanlı2

1
2
Abstract
In recent years, the competition in the production of race cars has reached a high level. Each
manufacturer tries to produce its vehicle lighter, faster but also safer. Racing vehicles are the
most crashed vehicles in the vehicle class, and the main cause of traffic accidents is over speed.
Drivers in the races are constantly trying to win races, which endanger their safety. The main objective of the
study is to reduce the weight of protection bars and search the safer bar by using different materials in different
shapes. The cage-shaped chassis is one of the protection types that is protected from impacts from above. The
side protection bars are produced to protect the life of driver against impacts from the vehicle’s side area. In
this study, the comparison of Ultra-high strength steel (UHSS) and Stainless-steel protection bar designs were
made by using Computer Aided Technical Drawing in the design stage and the finite element method in the
analysis stage. Stress, deformation, and elastic stress distribution of Ultra-high strength steel and Stainless-
steel protection bars were investigated. The analysis results will be presented as von-Mises stress and total
deformation distribution figures. Stainless steel with H type protects bar design deformation value is lower than
UHSS protect bar design; maximum stress values in UHSS protect bar with H type design are higher than the
design of Stainless steel protects bar value.
Keywords: Protect bars in race cars, Protect bar material, Ultra-High Strength Steel
1. INTRODUCTION as self-supportive vehicle side doors, also adapt to available

Today, vehicle safety is a top priority for manufacturers and prerequisites, contributing reduction in weightiness. These
consumers. Especially in the head-on collisions of vehicles, parts will also enforce cost competition for future vehicle
manufacturers have made great progress in ensuring that component manufacturers. Therefore, various novel desig-
passengers are not damaged. Unlike the frontal collision, ns of self-supportive vehicle side doors with additional side
the side effect is different; Unlike other collisions between impact protective structures made of various materials have
passengers and vehicles, the emptiness is minimum during been explored [4]. Various protection techniques have been
the collision. Therefore, the side impact of a car has little made in race cars over the years. The researchers examined
protection for the passenger. Side door rods, side impact air- various materials in different means of transport in case
bags, and additional safety methods are important elements of collision. Finite Element (FE) models such as LS-Dyna,
for the protection of passengers[1]. Nevertheless, it is very ANSYS were used for analysis and verification of models.
important to test how successful safety protection systems The results of various crash tests and different geometric
can be when designing vehicles. Investigation of the level of models were analyzed and the characteristics of the materi-
influence, aimed at better comprehension of the effective- als in terms of different parameters such as thickness, yield
ness of protective equipment in vehicle accidents, is a fun- stress, and energy absorption were examined. These studies
damental and crucial issue[2]. Crashworthiness is defined will help future vehicle designs by adhering to safety requi-
as the capability of devices with energy absorption capabi- rements, and will also improve geometric and material pro-
lity in a vehicle to protect occupants from injury or loss of perties in new vehicle designs in other researches[5]–[7].M.
life in the event of an accident. Automobile manufacturers H. Ray, M.W .Hargrave, J.F. Carney, H. Hıranmayee [8] exa-
also want to prevent the energy released during impact by mined side-impact tests for road safety equipment and in-
increasing safety. For this purpose, they use security appro- vestigated which methods to follow to reduce side-impact
aches in two classes: passive safety and active safety. Passive effects. Several impact collisions tests have been defined and
safety equipment includes seat belts and supports, airbags, assessment approaches were compared to alternative test
and energy-consuming structures [3]. Structural parts, such procedures. The recommendations given by the researchers
in this article represent the initial stage to develop better
Density Young’s Modulus Tensile Yield Strength Tensile Ultimate Strength Elongation at break Poisson’s
(kg/m³) (GPa) (MPa) (MPa) (%) Ratio
Stainless
7860 193-200 250 460 70 0.29
Steel
UHSS 7860 200 1100 1500 - 0.3
roadside equipment for side-impact collisions. A. Ghadi- • The applied force is 100N from the midpoint of the
anlou, S. B. Abdullah [9] investigated the effect of material structure according to race car roll cage dictionaries.
and geometries of side-door on side-impact. Using different
• It was assumed that the total load reached the midpoint
designs searched the modification whether the effect of da-
on the rod structure.
mage on the side impact is diminished. Finally, this paper
is important for the development of the current Ultra-high
strength steel protection bar design in terms of material and
geometry.
2. MATERIAL
In this study, Ultra-high strength steel and Stainless steel
were preferred as protective materials. Properties of Stain-
less Steel and UHSS which are using from ANSYS showed in
Table 1. The Ultra-high strength steel properties were taken
from the material catalog[10]allowing substantial weight re-
duction. ArcelorMittal was the first steelmaker to deliver a
coated press hardened steel, Usibor ® 1500-AS with an alu-
minum-silicon coating. The additional advantages of Usibor
® 1500-AS, above and beyond those of 22MnB5, are: Simp- Figure 1: CATIA model of X Form Protection Bar
lified process and cost savings: elimination of the shot-blas-
ting step (no formation of scale. Materiel features are given
in Table 1.
3. FINITE ELEMENT METHOD

Two different types of protection bars models have been
drawing for study. These are X form protection bar for Ult-
ra-High Strength Steel and Stainless Steel, H form protec-
tion bar for Ultra-High Strength Steel, and Stainless Steel.
Figure 2 is a cross -sectional view of the X type steel pro-
tection bar which is a common and maximum protection
shape. Figure 3 is a basic H shape steel protection bar. The
static analysis was used for the finite element method. Mass, Figure 2: CATIA model of H Form Protection Bar
thickness, volume and the area of the X protect bar with Sta-
inless steel is 2.356 kg,3 mm, 0.002 m³ and 0.772 m², respe- 4. RESULT AND DISCUSSION
ctively and also mass, thickness, volume and the area of the
The finite element analysis showed that the highest deforma-
H protect bar with Stainless steel is 2.879 kg,3 mm, 0.003 m³
tion was occurred for Ultra-high strength steel with H type
and 0.402 m², respectively The analysis was applied depen-
protect bar design due to the lower wall thickness(1.5mm).
ding on the following assumptions:
For obtaining a lighter protection bar, the wall thickness of
• In the analyzing stage firstly, models were updated on Ultra-high strength steel protects bar design was reduced.
ANSYS and used by automatic mesh and then fixed When the weights of the protect bar designs are compared,
supported from 4 corners of shapes. it can be seen that the Ultra-high strength steel with H type
Table 2 Analysis Results
Stainless Steel with X form UHSS with X form Stainless Steel with H form UHSS with H form prote-
protection bar protection bar protection bar ction bar
Weight(kg) 18.493 11.024 5.602 3.286
Total Deformation(mm) 0.072509 0.014774 0.0040721 0.36938
Maximum Stress (Mpa) 9.5411 3.3478 8.2783 10.365
Elastic Strain(mm) 0.000050043 0.0000351 0.000052678 0.000053364
.
is the lightest. However, the highest elastic strain was rea-

lized for Ultra-high strength steel protect bar design. The
Ultra-high strength steel protect bar design stress value was
greater than steel protects bar designs. The analysis results
are indicated in Table 2. In Figure 4, 5 von-misses stress and
deformation distribution of materials are shown.
Figure 4-A: Von-Mises stress & deformation distribution of UHSS
Figure 3-A: Von-Mises stress & deformation distribution of X and H type

protect bar with Stainless Steel
Figure 4-B: Von-Mises stress & deformation distribution of UHSS
Total deformation is 0.36938 mm with H type protect bar

when the thickness is 1.5 mm as seen in the figure also equi-
valent stress is obtained 10.365 MPa as using UHSS with the
Figure 3-B: Von-Mises stress & deformation distribution of X and H type same thickness. Maximum stress using UHSS with H type is
protect bar with Stainless Steel higher than UHSS with X type.
Total deformation is 0.072509 mm when the thickness is 3
5. CONCLUSION
mm with X type as seen in the figure also equivalent stress is
obtained 9.54511 MPa as using Stainless steel with the same Racing cars have different types of protective equipment and
thickness. Total deformation value of Stainless steel with one of them is a protection bar to save driver and passenger
H type protect bar is lower than Stainless steel with X type from side impact. In this study different types of materials
protect the bar. and shapes of protections bars results were shown, which
effect of using Ultra High Strength Steel instead of Stain-
less Steel for racing cars protection bar. Different shapes of [7] G. Sun, X. Tian, J. Fang, F. Xu, G. Li, and X. Huang, “Dynamical ben-
protection bars were found to have different total deforma- ding analysis and optimization design for functionally graded thick-
tion, equivalent stress, and equivalent elastic strain results. ness (FGT) tube,” Int. J. Impact Eng., vol. 78, pp. 128–137, 2015, doi:
10.1016/j.ijimpeng.2014.12.007.
Throughout the study following conclusions were obtained;
[8] M. H. Ray, M. W. Hargrave, J. F. Carney, and K. Hiranmayee, “Side-im-
• The lighter bar protect design was obtained with 3.286 pact crash test and evaluation criteria for roadside safety hardware,”
kg Ultra-high strength steel with H form. Transp. Res. Rec., no. 1647, pp. 97–103, 1998, doi: 10.3141/1647-12.
• The forces applied in this analysis are the same and the [9] A. Ghadianlou and S. Bin Abdullah, “Crashworthiness design
thickness of the Stainless steel is taken as 3 mm and of vehicle side door beams under low-speed pole side impa-
cts,” Thin-Walled Struct., vol. 67, pp. 25–33, 2013, doi: 10.1016/j.
the Ultra-high strength steel at 1.5 mm.
tws.2013.02.004.
• Safety is an important parameter in racing vehicles, but [10] “Steels for hot stamping -Usibor® Steels for hot stamping -Usibor ®
weight reduction is also important for the racing car. Ultra high strength steels,” 2016. .
With this study, it was understood that the weight of
the car could be reduced by reducing the thicknesses
and the usage of Ultra-high strength steel.
• In addition, weight reduction means fuel economy and
reduced emissions. The greenhouse effect will also be
reduced.
• A race car has two protection bars, so the effect on car
weight will be greater. 100 kg reduction for an 1100 kg
car shows a saving of 0.4 l / km in fuel consumption.
• The different shapes show that the X type together
with Stainless steel has stronger but heavier protection
bars. H type protection bars are safer with Ultra-high
strength steel and are also the lightest option.
• The usage of Ultra-high strength steel provided
a significant reduction in weight. The weight of
protecting bar H type and with X types of weight is
decreased 40% approximately.
6. ACKNOWLEDGEMENTS
The authors would like to thank the Cukurova University
Scientific Research Project Coordination (FYL-2018-11207)
for financial support for this project.
REFERENCES
[1] T. L. Teng, K. C. Chang, and C. H. Wu, “Development and validation
of side-impact crash and sled testing finite-element models,” User
Model. User-adapt. Interact., vol. 45, no. 10, pp. 925–937, 2007, doi:
10.1080/00423110701560068.
[2] T. L. Teng, K. C. Chang, and T. H. Nguyen, “Crashworthiness evalua-
tion of side-door beam of vehicle,” Tech. Mech., vol. 28, no. 3–4, pp.
268–278, 2008.
[3] C. R. Longa, S. Chung Kim Yuena, and G. N. Nuricka, “Analysis of a
car door subjected to side pole impact,” Lat. Am. J. Solids Struct.,
vol. 16, no. 8, pp. 1–17, 2019, doi: 10.1590/1679-78255753.
[4] H. Adam, L. Patberg, M. Philipps, and R. Dittmann, “Testing of new
composite side door concepts,” SAE Tech. Pap., vol. 107, no. 1998,
pp. 1388–1395, 1998, doi: 10.4271/980859.
[5] D. H-JA Lukaszewicz, “Automotive Composite Structures for Cras-
hworthiness,” Adv. Compos. Mater. Automot. Appl. Struct. Integr.
Crashworthiness, pp. 99–125, 2014.
[6] E. R. Tobby, “Design, Analysis and Verification of Composite Com-
ponents Subjected to Crash Load Cases,” 2015.

Conference Paper
Oral Presentation
Evaluation of Ultra-High Strength Steel as a Material for

Connecting Rod
Ahmet Çalık1, Berkay Karaçor2*, Erdi Tosun3, Mustafa Özcanlı4
1
Vocational School of Technical Sciences, Mersin University, Turkey; ac@mersin.edu.tr
2
3
Department of Automotive Engineering, Çukurova University, Turkey; etosun@cu.edu.tr
4
Abstract
Each vehicle with an internal combustion engine has connecting rods in proportion to the number of cylinders in
the motor. Due to the combustion events inside the engine, it is subjected to many loads up to high compression
loads and high inertia loads. The main purpose in the study is connecting rod using ultra high strength steel
(UHSS) instead of stainless steel to observe the weight reduction in the connecting rod design. The durableness
of the connecting rod is crucial, as it is exposed to high loads in the engine. These and similar factors have made
the connecting rod remarkable in areas such as production, material, and performance modeling. In this study,
first of all, connecting rod design was made in the CAD program, then ultra-high strength steel material design
was analyzed by the finite element method. This method is a very time-saving and visually supportive way to
analyze design performance. Ultra-high strength steel connecting rod design will be analyzed under conditions
determined using the structural analysis module. The results obtained will be compared with the stainless-
steel design and presented as a safety factor, von-Mises stress, and deformation distribution figures. Stainless-
steel connecting rod design deformation value is higher than UHSS design; maximum stress values of UHSS
connecting rod design are lower than the design of stainless-steel value.
Keywords: Weight in Reduction, Connecting Rod, Stainless Steel, Ultra-High Strength Steel
1. INTRODUCTION Optimization of the geometry design, control to be made in

the production of serial parts were solutions for the preven-
The connecting rods, which are the intermediate connecting
tion of errors that may occur in the connecting rod[3]–[5].
element between the crankshaft and the piston, are used in
Material characterization and numerical research to work
various situations. In this paper lighter material is conside-
out the failure mechanism on the connecting rod is presen-
red to reduce the weightiness of the connecting rod, and
ted in this article. The focus of the author's work is to exploit
also the materiel selection and buckling failure in the rod
the metallographic structure and chemical composition re-
design are investigated. To figure out the buckling load, a
search to examine the properties of the material. For con-
theoretical study is given and finite element analysis is app-
firming the mechanical features of the connecting rod, tests
lied. The data obtained from the study are compared with
were carried out both in a laboratory and theoretically by
the aluminum alloy rod and forged steel rod data to show
the finite element method [6]. In this search, the strength
which engine is suitable for the connecting rod design [1].
behavior of the connecting rod is discussed during engine
It is the high torque value obtained at low speeds that cause
operation. It shows the application of the FEM software
high tensions in connecting rods, crankshafts, and pistons
when evaluating the designed connecting rod in way of de-
in modern engines. The operational stress amplitude resul-
terioration and strength characteristics. Tensile and comp-
ting from this high torque causes a large effect on the fatigue
ressive forces acting on the connecting rod, deformation in
life of the connecting rod. Other added points that limit fa-
three directions, and maximum main stress were revealed
tigue strength are also available: material defects or manu-
as a result of these analyzes [7].S.V. Uma Maheswara Rao,
facturing process defects, including the incorrect design of
T. V. Hanumanta Rao, K. Satyanarayana and B. Nagaraju
the shape[2]. Failure analysis, fatigue fracture, and damage
investigated the fatigue life of existing connecting rod ma-
analysis of the connecting rod were examined both experi-
terials and which materiel could be used as an alternative to
mentally and theoretically according to different conditions.
existing materials. For these analyzes, they conducted tests
Evaluation of Ultra-High Strength Steel as a Material for Connecting Rod

Density (kg/ Young’s Modulus Tensile Yield Strength Tensile Ultimate Strength Elongation at Poisson’s
m³) (GPa) (MPa) (MPa) break (%) Ratio
St-Steel 7850 193-200 250 460 70 0.29
UHSS (Usibor 1500) 6050 - 1100 1500 6.0 -
with variable compression ratio engine equipment and used is produced with a sequential gearbox. Hayabusa has repor-
the results in performing dynamic analysis and Quasi-dyna- ted that it is also available with a ‘R’ Type engine or Rotrex
mic stress analysis. They applied different materials to the supercharged[14].
connecting rod and compared the stress, lifetime, and defor-
Figure 1 shows the connecting rod which was designed by
mation values of their designs with the help of the ANSYS
using a computer aided design program. The static analysis
program[8]. Fatigue, buckling, and yield characteristics ge-
was applied by using the finite element method. Cylindrical
nerally have an important role in evaluation parameters in
support for connecting rod and applied pressure on connec-
reducing the weightiness of the connecting rod design. In
ting rod was indicated in Figure 2 and Figure 3, respectively.
engines, the connecting rods are exposed to compressive
Also, Figure 4 shows the meshing of the connecting rod.
forces caused by the combustion of fuel from high tensile lo-
ads caused by inertial forces. At this point, there is a critical The connecting rod is connected to the piston and is cran-
dependence between the fatigue life of the structure and the ked in an automobile engine via the piston pin. Connecting
load distribution[9]-[10]. D. Gopinath, Ch. V. Sushma[11] rods of internal combustion engines, recently produced in
investigated how the use of different materials affects wei- the automotive industry, are generally done steel for pro-
ght reduction in the production of connecting rods and the duction engines, but for applications like motor scooters,
effect of material optimization on weight reduction opera- there are examples of high-performance engines that can be
tion. For these analyzes, they first designed with the Catia made of aluminum, cast iron or titanium. The connecting
program and then obtained the results of the analysis with rod is under incredible pressure from the piston load stand
Hyper mesh using the finite element method. T. Sathish, S. of the piston, in fact, it is compressed and stretched with
Dinesh Kumar, S. Karthick [12] studied the analysis of th- each turn, and the load rises with increasing engine speed
ree different aluminum alloys but also stated that aluminum [12]. The following assumptions are applied in the analysis:
alloys are among the best alternative materials in the pro-
duction of connecting rods today. They analyzed the conne-
cting rods of different geometries in various types using the
SOLIDWORKS and ANSYS software modeling package. All
in all, this work is important for the development of ultra-hi-
gh-strength steel connecting rod design as an alternative to
existing materials.
2. MATERIAL
For this study, ultra-high strength steel (Usibor1500) and
stainless-steel material were used as a comparison for con-
necting rod. The mechanical properties of the stainless steel
in the material library were applied in the ANSYS Work-
bench software program. The ultra-high strength steel pro-
perties were taken from the material catalog[13]. Material
features are given in Table 1.
3. FINITE ELEMENT MODELING

Figure 1: Connecting Rod Design
In this study, a 2044cc four-cylinder gasoline engine was
used for the models. This engine has an 86mm piston area • The cylindrical supports for connecting rods were
and an 88mm stroke length. This engine part is designed applied to the piston pin connection region.
with reference to the model Caterham Seven 160 2000 with
• The pressure at the connecting rods was assumed to
GSXR 1300 engine. Thus, the features of the vehicle and the
be 7.9 MPa.
engine design were made according to the ‘technical spe-
cifications of Suzuki and Caterham’ .Motorcycle engines of • The module is automatically meshed to find the best
Caterham were mounted on cars temporarily. A Canadian mesh quality. The mesh should be thinner only in
company has been trading Caterham 7 models from the certain areas and in important areas such as re-entered
2000s using the GSXR1300 engine used in Suzuki Hayabusa. corners, holes, and stress concentration expected
It is notified doing 0-62 miles per hour in under 3 seconds. It areas; housings, notches, or cracks.
.
Figure 2: Cylindrical Support for Connecting Rod
Figure 5-A: Von-Mises stress & deformation distribution of Stainless Steel
Total deformation is 0.059577 mm as seen in the figure

also equivalent stress is obtained 192.83 MPa as using sta-
Figure 3: Applied Pressure for Connecting Rod
inless-steel. The total deformation value of stainless-steel
connecting rod design is higher than UHSS(Usibor1500)
connecting rod design.
Figure 4: Meshing of Connecting Rod

The FEM analysis result of static analysis was illustrated in
Figure 5a, b and Figure 6 a, b. Figures 5 a, b, and Figures 6 a,
b show the safety factor, von-misses stress, and deformation
distribution of the materials indicated in the pictures. The
results of this analysis were tabulated in Table 2. If the wei-
ghts of connecting rod designs are compared, it can be seen
that ultra-high strength steel is lighter. However, a lower de-
formation value was also achieved in the ultra-high-stren-
gth steel connecting rod design. The stress value from the
stainless-steel connecting rod designs was greater than the
ultra-high strength steel connecting rod design. Figure 5-B: Von-Mises stress & deformation distribution of UHSS
Table 2 Analysis Results Total deformation is 0.052984 mm as seen in the figure also
UHSS(Usibor1500) Stainless Steel equivalent stress is obtained 175.54 MPa as using UHSS.
Weight(kg) 0.341 0.608 The total deformation value of UHSS connecting rod design
Total Deformation(mm) 0.052984 0.059577
is lower than stainless steel connecting rod design.
Maximum Stress (Mpa) 175.54 192.83
Safety Factor 1.2175 1.21
Evaluation of Ultra-High Strength Steel as a Material for Connecting Rod
5. CONCLUSION
One of the aspects investigated in this study is how the equ-
ivalent stresses, total deformation, and safety factor are af-
fected by a material change in the connecting rod designs
modeled and analyzed. As a result of the study, the following
data emerged;
• The lighter connecting rod design was obtained from
0.341 kg ultra-high strength steel.
• The usage of ultra-high-strength steel has successfully
Figure 6-A: Safety factor of St-Steel reduced weight by 43.9%, while reducing vehicle
weight by 0.237%, contributing to engine power by
0.119 Hp.
• The deformation for the connecting rod was found
0.052984 mm, which is reasonable for safety with the
UHSS design.
• A higher von Mises stress value was obtained using
stainless steel connecting rods. The value of the
equivalent stress was recorded as 192.83 MPa.
• Higher safety factor value was also achieved with the
Figure 6-B: Safety factor of UHSS UHSS design with 1.217 as expected.
The safety factor value of UHSS connecting rod design is 6. ACKNOWLEDGEMENTS

1.2175 as seen in the figure also stainless-steel safety factor
value is 1.21. If the Safety factor values compared, the UHSS
Scientific Research Project Coordination (FBA-2020-12687)
design safety factor value has a higher value than the stain-
for financial support to this project.
less-steel connecting rod.
Lightening the vehicles has a positive effect on the per- REFERENCES
formance of the vehicle as well as contributing to the fuel [1] A
. Ranjan Pani, R. Kumar Patel, and G. Kumar Ghosh, “Buckling
economy. The drop in vehicle weight affects performance analysis and material selection of connecting rod to avoid hyd-
relative to the drop rate. Table 3 shows the effect of UHSS ro-lock failure,” Mater. Today Proc., no. xxxx, 2019, doi: 10.1016/j.
(Usibor 1500) directly on the connecting rod design weight matpr.2019.09.079.
and indirectly reducing the vehicle weight. According to the [2] L . Witek and P. Zelek, “Stress and failure analysis of the connecting
research, the Caterham Seven 160 vehicle could have an rod of diesel engine,” Eng. Fail. Anal., vol. 97, no. January, pp. 374–
additional 5 Hp with a 10% drop. Calculated and assumed 382, 2019, doi: 10.1016/j.engfailanal.2019.01.004.
results are shown in Table 4. [3] F . Li et al., “Metal flow behavior of P/M connecting rod preform
in flashless forging based on isothermal compression and numeri-
Table 3 Weight Reduction of Connecting Rod Designs cal simulation,” J. Mater. Res. Technol., no. x x, pp. 1–10, 2019, doi:
Weight Car Weight Car Weight 10.1016/j.jmrt.2019.11.047.
Weight Re-
Reduction Reducti- Reduction
duction(kg)
(%) on(kg) (%)
[4] K
. Bari, A. Rolfe, A. Christofi, C. Mazzuca, and K. V. Sudhakar, “Fo-
rensic investigation of a failed connecting rod from a motorcycle
Connecting Rod
0.267 43.9 1.068 0.237 engine,” Case Stud. Eng. Fail. Anal., vol. 9, no. February, pp. 9–16,
Design
2017, doi: 10.1016/j.csefa.2017.05.002.
Table 4 Effect of Car Weight Reduction to Car Performance (HP) [5] S . Rakic, U. Bugaric, I. Radisavljevic, and Z. Bulatovic, “Failure analysis
Car Weight Reduction(%) Hp Increase of a special vehicle engine connecting rod,” Eng. Fail. Anal., vol. 79,
Estimation 10 5 no. April, pp. 98–109, 2017, doi: 10.1016/j.engfailanal.2017.04.014.
Connecting Rod Design 0.237 0.119
[6] B . yan He, G. da Shi, J. bing Sun, S. zhuan Chen, and R. Nie, “Crack
analysis on the toothed mating surfaces of a diesel engine conne-
Table 4 shows the effect of UHSS (Usibor 1500) connecting cting rod,” Eng. Fail. Anal., vol. 34, pp. 443–450, 2013, doi: 10.1016/j.
rod design on Hp increase indirectly. As a result of the anal- engfailanal.2013.09.004.
yzes in this article, the effect of the material change on the
[7] P . Singh, D. Pramanik, and R. V. Singh, “Fatigue and Structural Analy-
reduction of vehicle weight was 0.237%, while the effect on sis o f Connecting Rod ’ s Material Due to ( C . I ) Using FEA,” 2015.
the increase of Hp was found as 0.119 Hp. In the two tables
[8] S . V. Uma Maheswara Rao, T. V. Hanumanta Rao, K. Satyanarayana,
above, the data in studies of Ghassemieh are approximately
and B. Nagaraju, “Fatigue analysis of sundry i.c engine connecting
adapted to this study. rods,” Mater. Today Proc., vol. 5, no. 2, pp. 4958–4964, 2018, doi:
.
10.1016/j.matpr.2017.12.073.
[9] M
. K. Lee, H. Lee, T. S. Lee, and H. Jang, “Buckling sensitivity of a con-
necting rod to the shank sectional area reduction,” Mater. Des., vol.
31, no. 6, pp. 2796–2803, 2010, doi: 10.1016/j.matdes.2010.01.010.
[10] H. M. M. Ali and M. Haneef, “Analysis of Fatigue Stresses on Conne-
cting Rod Subjected to Concentrated Loads At The Big End,” Mater.
Today Proc., vol. 2, no. 4–5, pp. 2094–2103, 2015, doi: 10.1016/j.mat-
pr.2015.07.205.
[11] D. Gopinath and C. V. Sushma, “Design and Optimization of Four
Wheeler Connecting Rod Using Finite Element Analysis,” Mater.
Today Proc., vol. 2, no. 4–5, pp. 2291–2299, 2015, doi: 10.1016/j.mat-
pr.2015.07.267.
[12] T. Sathish, S. Dinesh Kumar, and S. Karthick, “Modelling and analysis
of different connecting rod material through finite element route,”
Mater. Today Proc., no. xxxx, 2019, doi: 10.1016/j.matpr.2019.09.139.
[13] ArcelorMittal, “Steels for hot stamping - Usibor® - European Editi-
on,” ArcelorMittal, 2016.
[14] Wikipedia, “Caterham 7.” [Online]. Available: https://en.wikipedia.
org/wiki/Caterham_7.

Conference Paper
Oral Presentation
Comparison of Stainless Steel and Ultra-High Strength Steel

Usage as a Piston Head Material in Internal Combustion Engines
Mustafa Özcanlı 1*, M. Atakan Akar 2, Berkay Karaçor 3
1
Department of Automotive Engineering, Çukurova University, Turkey; ozcanli @cu.edu.tr
2
Department of Automotive Engineering, Çukurova University, Turkey; aakar@cu.edu.tr
3
Abstract
The weight reduction of any auto part has recently become a subject of attention by different engineering
disciplines. With the correct design of these parts, significant weight reduction will bring many advantages,
especially fuel economy, to vehicles. At this point, piston heads in almost every vehicle engine take an active
role compared to other parts. The main purpose of this study is to see how much weight reduction in ultra-
high strength steel used in the piston head in internal combustion engines. Various piston types with different
geometries are considered and 10 units of engines are designed using Computer Aided Design Software
(CATIA). One type of engine was chosen for using this study. The designs were analyzed by Finite Element
Analysis (FEA) method. The Finite element method is used because it gives an efficient result in terms of time
and modeling. One of the piston head was made of structural steel and used as a reference for comparison. The
other piston head is made of advanced steel to achieve weight reduction by improving the design Both designs
will be analyzed and compared in terms of stress, deformation, and safety factor. The results of the analysis show
that the use of UHSS can provide a significant weight reduction for the piston head compared to stainless steel.
Thus, the use of advanced steel provides fuel efficiency throughout the life of the vehicle and can also reduce
CO₂ emissions.
Keywords: Weight in reduction, Piston head, Piston head material, Ultra-High Strength Steel
1. INTRODUCTION exits in temperature also clearly alter the features of the ma-
The cylinder is an engine element commonly used as an ac- teriel [2]. For the designer, knowing the temperature spread
tuator in various pneumatic transmission systems that can on the piston is an important advantage in controlling ther-
convert air pressure energy into mechanical energy. Recipro- mal stress and deformations, as well as looking at the cost
cating, oscillating, and spinning movements were performed of the manufactured part. In that study, piston designs used
on the load of the drive mechanism. To meet the functional in existing engines were analyzed by the thermal method in
requirements, the impact characteristics of the cylinder pis- FEM and also analyzed using different materials.The results
ton must be analyzed[1]. Damage to a component can cause are compared with each other, and these results give an idea
the entire engine to malfunction in general, the reliableness in many aspects such as heat losses in the piston, materials
of the engine has therefore begun to attract attention. The used in the piston, and the obtained mechanical efficien-
main functions of the piston, which are defined as a critical cy[3]. Different material types were applied to the pistons,
part of the engine, including working on the connecting rod which are the basic component of the engine, and the results
and the crankshaft, as well as creating a combustion cham- were evaluated mechanically and thermally, and the most
ber with the cylinder liner and cylinder head based on the appropriate design was tried to be determined. One of the
burst pressure when the gas burns. From one view, piston studies shows the data obtained as a result of the thermal
performance creates a direct effect on engine performance, and static (equivalent stress and safety factor) analysis on
from another aspect, the piston is an element in the engine the piston, using different materials on the piston surface
that is subjected to high mechanical, thermal loads. The fa- and changing the piston designs. The other specifies the re-
tigue life of the piston is also greatly affected by this cyclic sults of how this affects the microstructure and fatigue re-
change of mechanical and thermal stress. Sudden drops and sistance of the piston when different material compositions
are applied to the piston coating surface in addition to its
Email: ozcanli @cu.edu.tr
.
existing material[4,5]. The impacts of ceramic coating thick-

ness on the thermal insulation properties of thermal barrier
coatings were analyzed by the finite element method and the
effect of the piston on thermal and working characteristics
was investigated. Besides, the operating temperature limits
of the material can be optimized for the increasingly thick
ceramic layer[6].G.Gopal and et.al.[7]designed the piston,
connecting rod, and crankshaft tool in the CAD program
and analyzed them using the FEM method. They wanted to
learn the results of static-dynamic and thermal analysis by
applying different materials on the assembly. Thus, in the
results of the analysis, the material changes in reducing the Figure 1: Engineering Data of Materials
engine weight and increasing the engine speed they obser- ton head drawings are designed with reference to the Ca-
ved the effect. K. Satyanarayana, S.V.Uma Maheswara Rao, terham Seven 160 2000 model with GSXR 1300 engine. So,
Viswanath.A.K, T.V.Hanumanta Rao [8]the piston of an IC the vehicle properties and engine design done according to
engine is subjected to large thermal and structural stresses. ‘Specifications of Suzuki and Caterham’. The first generation
The authors have therefore embarked upon evaluating the of these engines had 1.299 cc liquid-cooled in-line 4 engi-
stresses induced in the piston and also study the effect of nes and twelve valves were driven by double cams from the
compression ratio on it. An experimental setup consisting top. This technologically unpredictable configuration at that
of a computerized variable compression ratio diesel engine time broke a record, demanding 129 kW on the crankshaft,
test rig with necessary instrumentation was established. A thanks to the largest displacement in a sports bike, and pro-
comprehensive load history in terms of pressure vs. crank vided a ram air system that quickly forced cold, compressed
angle(p-Θ stated that the pistons are exposed to higher stru- air into the cylinders[10]. The analysis was applied to de-
ctural and thermal stresses, especially in for higher speed pend on the following assumptions:
demand. The researchers also examined how compression
ratios and stresses in the piston can be effective. By conduc-
ting thermal, dynamic, and stress analysis, they investigated
the compression ratio and the values at which stresses can
be ideal. In general, current research has examined how the
use of various materials affects the stress and strain values
on the piston, and how much it can contribute to reducing
vehicle weight.
2. MATERIAL
The stainless steel and ultra-high strength steel (Usibor 1500) Figure 2: ANSYS image of the piston
were chosen as a material for this paper. The mechanical pro-
• The gas pressure of a gasoline engine during the power
perties of the stainless steel in the ANSYS Workbench softwa-
stroke can be 1000 psi (6.89476 MPa) for a normal
re program are shown in the table. The features of ultra-high
engine and maybe 1500 psi (10.34214 MPa) for a high-
strength steel are obtained from the material catalog. [9].
performance engine under full load, diesel will be
While the material features are given in Table 1, the images
higher.
of the material library in ANSYS are given in Figure 1.
• In this analysis, 15 MPa pressure was used for safety
3. FINITE ELEMENT MODELING conditions.
Firstly, the piston head design was created at CATIA, and
then it is imported to ANSYS for finite element analysis. In
Figure 2 indicates the ANSYS image of piston head design.
In the ANSYS program, the static analyses were applied.
Figure 3 shows applied cylindrical support for the piston.
Applied pressure to piston was indicated in Figure 4. Figure
5 indicates the meshing of the piston head. In the current
study, the automatic mesh method was used to mesh. Pis-
Density Tensile Strength Ultimate Young’s Modulus Tensile Yield Strength Poisson Elongation at
(kg/m³) (MPa) (GPa) (MPa) Ratio break (%)
Stainless Steel 7850 460 193-200 250 0.29 70
UHSS (Usibor 1500) 6050 1500 - 1100 - 6
Comparison of Stainless Steel and Ultra-High Strength Steel Usage as a Piston Head Material in Internal Combustion Engines
Figure 7: Piston Head Design from Underside

Figure 3: Cylindrical Support Piston

According to FEM analysis results, the higher deformation
was obtained at a stainless-steel piston head design. If the
designed piston weights are examined, it can be seen that
the UHSS piston design is lighter than the structural steel
piston design. However, the safety factor was equal for both
designs. The stress value of ultra-high steel piston design
was lower than stainless steel piston designs. Table 2 indi-
cates the analysis results. Safety factor, equivalent von-mis-
ses stress, and deformation distribution of materials were
Figure 4: Applied Pressure for Piston shown in Figure 8, 9,10,11,12 and 13 respectively.
Table 2 Analysis Results
Weight(kg) Total Deformati- Maximum Safety
on(mm) Stress (Mpa) Factor
Stainless Steel 1.545 0.099858 337.27 1.42
UHSS(Usi- 0.794 0.099769 285.11 1.42
bor1500)
Figure 5: Meshing of Piston Head
4. PISTON HEAD
The piston is a part that directly faces the combustion cham-
ber and must be sized for the maximum cylinder pressure.
The first mission of the piston is to take the gas expansion
forces and transmit them to the rotational force of a crank- Figure 8: Safety factor of Stainless Steel
shaft through a connecting rod. The secondary mission of
the piston is allied with the piston rings by closing the cy-
linder combustion chamber during expansion pressure and
ensuring the lowest probable pressure and lubricant oil los-
ses[11]. The following photos show the piston head design
in render view.
Figure 9: Safety factor of UHSS
While equivalent stress is obtained 285.11MPa as using

UHSS, 337.27 Mpa is obtained using stainless-steel as
shown in Figure 10 and Figure 11.
Figure 6: Piston Head Design from Upside
.
Table 4 Effect of Car Weight Reduction to Fuel Economy

Car Weight Reduction(%) Fuel Economy(%)
Estimation 10 7
Piston Head Design 0.667 0.467
In Table 4, the effect of UHSS (Usibor 1500) piston head

design to fuel economy is shown indirectly. According to
previous searches, the effect of a material change in the pis-
ton on the reduction of car weight and fuel economy was
estimated by 10% and 7%, respectively. In the results of this
analysis, the effect on the car weight as 0.667%, and the ef-
Figure 10: Equivalent (Von-Misses) Stress of Stainless-Steel Piston Head
fect on fuel economy is given as 0.467%. In the two tables
above, the data in Ghassemieh’s studies are approximately
adapted to this study.
6. CONCLUSION
Stress, deformation distribution, and safety factor of the
piston design in ultra-high strength steels were investigated
and analyzed by comparison with the stainless-steel piston
head design. In the scope of the study following conclusions
were obtained;
Figure 11: Equivalent (Von-Misses) Stress of UHSS Piston Head
• The lighter piston head design was found to be 0.794
kg with ultra-high strength steel, this weight reduction
also calculated numerically the effects on car weight
and fuel economy.
• Changing the piston material has reduced the vehicle
weight by 0.667% and also had a 0.467% effect on the
fuel economy of the vehicle.
• The deformation value of UHSS piston design was
0.099769 mm which is lower than stainless-steel
Figure 12: Total Deformation of Stainless-Steel Piston Head piston design deformation value.
The stainless-steel piston head design has a higher value
than UHSS design in terms of equivalent stress. While the
value of equivalent von-mises stresses with stainless-steel
was noted 337.27MPa, the UHSS piston design value was
found with 285.11MPa.
6. ACKNOWLEDGEMENTS
Scientific Research Project Coordination (FBA-2020-12687)
Figure 13: Total Deformation of UHSS Piston Head for financial support to this project.
In Figures 12 and 13 it is stated that the stainless-steel design
REFERENCES
with 0.099858 mm is higher than the total deformation of
UHSS design with 0.099769 mm. [1] M
. Yan and W. Tao, “Finite Element Analysis of Cylinder Piston Im-
pact Based on ANSYS/LS-DYNA,” no. December 2012, 2012, doi:
Table 3 Weight Reduction According to Stainless Steel. (The vehicle 10.2991/mems.2012.66.
weight is based on the Caterham Seven 160 car model.)
[2] X
. F. Liu, Y. Wang, and W. H. Liu, “Finite element analysis of ther-
Weight Reduc- Weight Redu- Car Weight Car Weight
tion(kg) ction (%) Reduction(kg) Reduction (%) mo-mechanical conditions inside the piston of a diesel engine,”
Appl. Therm. Eng., vol. 119, pp. 312–318, 2017, doi: 10.1016/j.applt-
UHSS (Usi- 0.751 48.6 3.004 0.667
bor 1500) hermaleng.2017.03.063.
Table 3 shows the weight reduction using UHSS designs [3] E . Buyukkaya and M. Cerit, “Thermal analysis of a ceramic coating
diesel engine piston using 3-D finite element method,” Surf. Coatin-
according to the stainless-steel piston head designs. When
gs Technol., vol. 202, no. 2, pp. 398–402, 2007, doi: 10.1016/j.surfco-
using UHSS piston design instead of stainless-steel, the im- at.2007.06.006.
pact on weight reduction on the piston is 48.6%. This affects
[4] K. Satyanarayana, P. V. J. Mohan Rao, I. N. N. Kumar, V. V. S. Prasad,
the car weights 3.004 kg in kg.
Comparison of Stainless Steel and Ultra-High Strength Steel Usage as a Piston Head Material in Internal Combustion Engines
and T. V. Hanumantha Rao, “Some studies on stress analysis of a

sundry variable compression ratio diesel engine piston,” Mater. To-
day Proc., vol. 5, no. 9, pp. 18251–18259, 2018, doi: 10.1016/j.mat-
pr.2018.06.162.
[5] W
. chen Tang, Z. yu Piao, J. Zhang, S. ying Liu, and L. jun Deng, “Ef-
fect of trace elements on the pinhole fatigue-resistance of gasoline
Al-Si piston alloy,” Eng. Fail. Anal., vol. 108, no. July 2019, 2020, doi:
10.1016/j.engfailanal.2019.104340.
[6] Z
. Yao and W. Li, “Microstructure and thermal analysis of APS nano
PYSZ coated aluminum alloy piston,” J. Alloys Compd., vol. 812, p.
152162, 2020, doi: 10.1016/j.jallcom.2019.152162.
[7] G
. Gopal, L. Suresh Kumar, K. Vijaya Bahskar Reddy, M. Uma Ma-
heshwara Rao, and G. Srinivasulu, “Analysis of Piston, Connecting
rod and Crank shaft assembly,” Mater. Today Proc., vol. 4, no. 8, pp.
7810–7819, 2017, doi: 10.1016/j.matpr.2017.07.116.
[8] K
. Satyanarayana, S. V. Uma Maheswara Rao, A. K. Viswanath, and T.
V. Hanumanta Rao, “Quasi-dynamic and thermal analysis of a diesel
engine piston under variable compression,” Mater. Today Proc., vol.
5, no. 2, pp. 5103–5109, 2018, doi: 10.1016/j.matpr.2017.12.090.
[9] A
rcelorMittal, “Steels for hot stamping - Usibor® - European Editi-
on,” ArcelorMittal, 2016.
[10] Wikipedia, “Suzuki Hayabusa.” [Online]. Available: https://en.wiki-
pedia.org/wiki/Suzuki_Hayabusa.
[11] J. Haapakoski, “Medium-speed four-stroke diesel engine cylinder
pressure effect on component dimensioning,” 2016.

Conference Paper
Oral Presentation
The Mechanical Effect of Chrome Plating on Automotive Grade

Polycarbonate / Acrylonitrile-Butadiene-Styrene Polymer
Sinan Öztürk*, Salih Erserin, Beyhan Haliloğlu, Uğur Üzel
Tofaş Turkish Automotive Factory, Turkey
Abstract
The chrome plating on PC/ABS plastic material is incorporated in the automotive trim parts as a decorative
solution to increase luxury look. As the new PC/ABS grades features low stress and superior adhesion, the
mechanical properties are the main driver in the design of the trim parts like door handles. In this study, to have
a design flexibility and provide simplicity, the mechanical properties of electroplating grade Covestro Bayblend
T45G and Bayblend T65G with different ABS content has been investigated. The test specimen has been chrome
plated in two dimension and the thickness of the specimen was masked. The test specimen for tensile strength,
tensile modulus, flexural modulus, flexural strength and high-speed puncture has been tested before and after
the electroplating process. After chrome plating, the tensile test specimen showed lower tensile strain up to
92 % for T45 PG and 90 % for T65PG where the tensile strength did not change. In three-point bending test,
the electroplated specimen showed higher stiffness and higher flexural strain where T45PG raised from 2GPa
to 22 GPa and T65PG raised from 2.4GPa to 23 GPa. In high speed puncture test, the electroplated specimen
showed lower peak forces during puncture for T45PG lowering from 4542 N to 3794 N and similar peak forces
for T65PG unplated and plated as 5310 N and 5401 N, respectively. The ductile behavior of PC/ABS decreased
after electroplating. As the electroplating layer is an important parameter and changes from part to part, the
thickness of the copper, nickel and chrome layers in this study has been reported. This article aims to investigate
the mechanical effect of chrome plating on PC/ABS with two different ABS concentration.
Keywords: Chrome plating, mechanical properties, automotive, high speed puncture.
1. INTRODUCTION tive industry [4].

There is an increasing demand of using plastic parts for the Each automotive supplier has different specifications for
automotive applications. The main reason to wide appli- plating to achieve optimum environmental test conditions.
cation is the lower weight solution, ease of fabrication and The exposure frequency of the customer and corrosion are
lower price. As the appearance and metal finish of the ele- the critical parameters for setting the thickness of each la-
ctroplated plastics increase the luxury look, ABS (Acrylo- yers. For interior applications, door handle has a high expo-
nitrile-Butadiene-Styrene) and PC/ABS (Polycarbonate/ sure frequency where the layers of the electroplating consist
Acrylonitrile-Butadiene-Styrene) usage increased [1]. These of acid copper, semi-bright nickel, bright-nickel and chro-
amorphous polymers provide high impact resistance and mium [5]. The semi-bright layer with low sulphur content
toughness to be chosen as interior trim applications in auto- forms a barrier to protect copper corrosion and prevents the
motive industry [2]. The high reflective finish in these poly- blistering of the plating due to ductile nature. Bright nickel
mers are possible by the uniform electroplating on the surfa- layer provides a brighter surface and corrosion resistance.
ce. The additives in polymers for electroplating are specially Micro-porous chromium is preferred to hide the corrosion
formulated to ensure consistency of metal adhesion. In the effect which is difficult to be seen in different viewing angle.
electroplating process of ABS and PC/ABS, the metals are
This article presents the change in mechanical properties
deposited on the surface by the electrical current [3]. Ducti-
after electroplating of two different grades of PC/ABS. The
le electrolytic copper layer provides as a buffer between the
change after electroplating in mechanical properties for two
plastic and more brittle nickel-chromium layer with good
grades of PC/ABS was studied.
mechanical properties. Another advantage of this process is
electromagnetic shielding effect of copper which brought a
new application field in electronic components of automo-
Email: suleymansinan.ozturk@tofas.com.tr
The Mechanical Effect of Chrome Plating on Automotive Grade Polycarbonate / Acrylonitrile-Butadiene-Styrene Polymer
2. EXPERIMENTAL 3. EXPERIMENTAL RESULTS

2.1 Materials and Specimen 3.1 Determination of Flexural Properties
The specimen was produced from Bayblend T45PG and The ISO 178 specimen of T45PG and T65PG were measu-
Bayblend T65PG plating grade PC/ABS material from Co- red. The T65PG grade has a higher ratio of polycarbonate
vestro. The ABS content in T45PG is higher than 50 % and and thus lower amount of ABS. In unplated specimen, the
lower than 50 % in T65PG. The specimen type ISO 527- flexural modulus of T65PG is higher than T45PG. As the
2/1A and ISO 178 were injected molded according to ISO amount of polycarbonate increases in T65PG, the toughness
294. There was no grain on the surface of the specimen. No increases for unplated specimen. In plated specimen, the
mechanical abrasion was performed to the surface. flexural modulus of T65PG is higher than T45PG as shown
in Table 1.
2.2 Mechanical Test
Table 1 ISO 178 Comparison of plated and unplated PC/ABS samples
The test is performed with Zwick Z010 Universal Tensi- Sample Temperature Flexural Modulus Flexural Strength
le Testing Machine. In ISO 527 test, the test speed was 50 MPa MPa
mm/min. In ISO 178 test, the test speed was 2 mm/min. The Unplated T45PG 23°C 2033 72.5
results are presented as the average of 5 consecutive me- Unplated T65 PG 23°C 2416 87.3
asurements. The high temperature test was performed by Plated T45PG 23°C 21998 139.9
conditioning the specimen for 4 hours in climatic cabinet of Plated T65PG 23°C 22988 149.4
the universal tensile testing machine.
The high temperature test was performed at 80°C. For the
2.3 High Speed Puncture Test unplated specimen, the flexural strength of the plastic dec-
reases by increasing the temperature. The unplated T65PG
The test is performed with Instron Drop Tower 9350. The
has a higher flexural strength than T45PG at 80°C. The
test is performed according to ASTM D3763. The weight
plated specimen for T45PG and T65PG gave similar flexu-
used was 7.52 kg with hemispherical head diameter of 12.7
ral modulus at high temperature as shown in Table 2. The
mm. The velocity of the striker was 4.43 m/s from a height
flexural modulus of the plated specimen by increasing the
100 cm.
temperature was changed as 7.2% for T45PG and 10.5% for
2.4 DSC T65PG.
The test is performed with Netzsch F204. The heating curve Table 2 ISO 178 Temperature effect on plated and unplated PC/ABS
was from -120°C to 220°C with a nitrogen gas flow 70 ml/ samples
min where the second heating curve was used for evaluati- Flexural Modulus
Sample Temperature Flexural Strength MPa
MPa
on. The sample quantity used was 15 mg.
Unplated T45PG 80°C 1535 39.2
Unplated T65 PG 80°C 1818 50.5
2.5 Microscope
Plated T45PG 80°C 20412 98.8
The specimen was visually controlled with a Leica DMi8 C Plated T65PG 80°C 20566 92.4
Micrsocope at 200X magnification.
3.2 Determination of Tensile Properties
2.6 Couloscope
The ISO 527 specimen of T45PG and T65PG were mea-
The specimen was measured for the plating thickness with
sured and reported in Table 3. In unplated specimen, the
Fischer CMS2 STEP.
strain at break for T65PG is higher than T45PG. The tensile
2.7 Electroplating strength of the unplated and plated specimen did not chan-
The specimen was chrome plated in Bodoplast (Bursa, Tur- ge. The strain at break after plating, T45PG changed 92 %
key) according to the requirements defined in FCA PS.50014 and T65PG changed 90 %.
standard for copper-nickel-chrome (chromium plating) coa- Table 3 ISO 527 Comparison of plated and unplated PC/ABS samples
ting of thermoplastic parts. The non-conductive coating was Sample Temperature Tensile Strength MPa Strain at break %
done by masking the thickness surface of the specimen. Unplated T45PG 23°C 46.6 88
Unplated T65 PG 23°C 53.3 124
Plated T45PG 23°C 45.3 7
Plated T65PG 23°C 53.0 13
The change in the strain and temperature depended mecha-

nical performance of plastics is important in choosing the
right material in the interior components. If the automotive
component is a static part, the decorative trim components
Picture 1. The shaded areas are chrome plated and the other surfaces
can be chosen to have plated PC/ABS. If the automotive
were masked in each specimen component is a dynamic part like door handle, the force
exerted on the component and the deflection during misuse
.
including the mechanical drawbacks at high temperatures 3.4 DSC

must be considered upon these results. For the characterization of PC/ABS, the second heating cur-
3.3 High Speed Puncture ve in DSC was evaluated. Polycarbonate and ABS are both
amorphous polymers with glass transition temperature. In
The ASTM D3763 specimen with 3 mm thickness was used
Figure 1, unplated T45PG and unplated T65PG showed two
for investigating the effect of plating on PC/ABS. The unp-
glass transition temperatures and one melting point. In the
lated T45PG and T65PG was measured from five consecu-
formulation of ABS polymer, there is acrylonitrile which im-
tive specimen. The peak force measured by load cell, displa-
proves the chemical resistance and styrene provides good
cement until peak force and integration of energy as total
processability. It is not possible to blend all ABS polymers
energy was reported in Table 4. The peak force of unplated
with polycarbonate and therefore process improving addi-
T65PG was higher than unplated T45PG. The T65PG has a
tives or plasticizers are added to the formulation. Another
higher content of polycarbonate than T45PG in the formu-
important point of a good blend is the molecular weight of
lation. As the polycarbonate increased in T65PG, the peak
different polymers. The lower is the molecular weight of the
displacement for unplated T45PG and unplated T65PG
polymer, the better flow properties. In T45PG, the formu-
remained similar. It was expected to be decreased and this
lation is rich for ABS and in T65PG, the formulation is rich
could be explained by the change in the formulation regar-
for polycarbonate.
ding the impact modifier. On the other hand, the peak for-
ce of unplated T65PG is 5310 N and higher than unplated In T45PG, the glass transition temperature of acrylonitri-
T45PG with 4542 N. The total energy of unplated T45PG is le and styrene combined with one glass transition tempe-
lower than T65PG by 11%. rature at 109.7°C. On the other hand, in T65PG, the glass
transition temperature was calculated as 108°C. The shift in
The plated T45PG has a lower peak force than unplated
T65PG to lower glass transition temperature can be attri-
T45PG and the plated T65PG has a higher peak force than
buted to the lower concentration of ABS in the formulati-
unplated T65PG. The peak displacement and total energy
on where the delta Cp of T65PG was measured lower than
decreases when the specimen is plated. The specimen after
T45PG. The second glass transition temperature for T45PG
plating behave brittle in high speed puncture test.
at 141.3°C and for T65PG at 138.5°C is for the polycarbo-
Table 4 High Speed Puncture Behaviour of plated and unplated PC/ABS nate. As the polycarbonate ratio is higher the delta Cp of
samples T65PG was measured higher as 0.156 J/g*K and for T45PG
Tempera- Peak Force Peak Displace- Total Energy
Sample
ture N ment mm J
as 0.099 J/g*K.
Unplated T45PG 23°C 4542 14.7 45.6 The melting peak at 43.7°C for T45PG and at 49.0°C for
Unplated T65 PG 23°C 5310 14.0 51.2 T65PG is attributed to the additives used as plasticizers in
Plated T45PG 23°C 3794 9.8 32.2
the formulation. The plasticizers are necessary for polymers
Plated T65PG 23°C 5401 11.7 37.5
to be ductile. Since the melting point of both additive is dif-
The brittle behavior of electroplated decorative trim com- ferent, it explains that the type of additives are different. The
ponents should be considered carefully. At high speed crash delta Cp of additives in T45PG is 0.6764 J/g and 0.4515 J/g
test, the component is not allowed to have sharp edges or for T65PG.
broken into two. In this study, the plated specimen did not
show breakage into pieces.
Figure 1: DSC curve of unplated T45PG and unplated T65PG
3.5 Thickness of the Plating

For measuring the thickness of each layers, visual check and
electrochemical analysis were used. The copper layer was
Picture 2. The ASTM D3763 specimen after high speed puncture test a) measured with a microscope at magnification of 200X, pic-
unplated T45PG b) unplated T65PG c) plated T45PG d) plated T65PG
ture 1. The Nickel and chromium layer were measured with
The Mechanical Effect of Chrome Plating on Automotive Grade Polycarbonate / Acrylonitrile-Butadiene-Styrene Polymer
Table 5 The measured coating thickness of plated T45PG and plated T65PG
Specimen Copper Semi-bright Nickel Bright Nickel Porous Chromium
Sample
Type µm µm µm Nickel µm µm
ISO 178 68 12.7 28.5 1.7 0.59
Plated
ISO 527 62 12.7 28.1 1.8 0.46
T45PG
ASTM D3763 30 7.9 17.9 1.3 0.16
ISO 178 64 18.4 43.0 2.7 0.80
Plated
ISO 527 62 15.5 35.4 4.5 0.62
T65PG
ASTM D3763 33 12.8 29.2 2.0 0.34
couloscope with the electrolyte solutions. Table 5 summa- not decrease dramatically. In the tensile strength of unpla-
rizes the thickness of the layers in plated T45PG and plated ted and plated T45PG and T65PG did not change whereas
T65PG. the strain at break changed drastically. After the high-speed
puncture test, it has been shown that the ductile behavior
The thickness of the copper in ISO 527 and ISO 178 for pla-
of PC/ABS decrease after electroplating. According to this
ted T45PG is 62 µm and 68 µm and T65PG is 62 µm and
study, it is important to decide carefully in choosing PC/
64 µm, respectively. The main contributor in the ISO178
ABS for dynamic automotive parts like door handles. For
three-point bending test is the thickness of the copper. In
an application in automotive decorative trim components,
ISO 178, the flexural strength was found similar which is
it is important to define the plating process and evaluate the
mainly the thickness of the copper were similar in T45PG
behavior of plated PC/ABS as presented in this study.
and T65PG specimen. In ISO 527, even the thickness of the
copper was similar, the tensile strength was different. This
6. ACKNOWLEDGEMENTS
can be explained by the masked area, which was the thick-
ness surface, was the weakest point of the specimen. And We would like to thank Covestro Turkey Office and Bodop-
the polymer strength had contributed more to the results last Bursa, Turkey for the support in handling the specimen
as tensile strength. On the other hand, the metal layer is the and in electroplating process.
weakest point which contribute more to the low strain va-
REFERENCES
lues in ISO 527.
[1] Moore J.D., (1973) “Acrylonitrile-Butadiene-Styrene A Review”,
Composites, vol.4 issue 3, pp.118-130
[2] Arnold J.R., (2003) “High Quality Copper-Nickel-Chromium Plating
on Plastics: A Continuous Process & Its Challenges”, Plating & Surfa-
ce Finishing, vol.91, pp.355-379
[3] Dennis J.K. Such T.E., (1993), Chapter 12 - Electroplating on Plasti-
cs, Nickel and Chromium Plating 3rd Edition, Elsevier, Woodhead
Publishing , pp. 330-362
[4] Mandich N.V., (1994) “AMI Shielding by Electroless Plating on ABS
Plastics”, Plating & Surface Finishing, vol.81, pp.60-63
[5] Olivera S. et.al, ( 2016) “Plating on ABS plastics: a review “, Journal of
Materials Science, vol.51 Issue 8, pp.3657-3674
Picture 3. The copper thickness measurement of the plated T45PG for ISO
178
5. CONCLUSION
As the demand for using chromium plating increases in au-
tomotive industry to achieve a luxury metal look, new ma-
terial grades for electroplating are formulated. In this study,
it has been investigated the mechanical effect of chrome
plating on PC/ABS with two different ABS concentration.
The T45PG with higher ABS content and T65PG with lower
ABS content have been studied for mechanical changes after
electroplating. The flexural modulus and flexural strength of
both grades increased after electroplating. As the tempera-
ture increases, the flexural modulus of plated specimen did

Conference Paper
Oral Presentation
A Recent Survey of Studies on Wind Power Forecasting Using

Statistical and Machine Learning Methods
Okan Demirkan1, Fatih Abut2, M. Fatih Akay3*, Sevtap Erdem4, Önder Akar5
Smart Pulse, Department of Data Analytics, Istanbul, TR; odemirkan@smartpulse.io
1

2
3
4
5
Smart Pulse, CEO, Istanbul, TR; oakar@smartpulse.io
Abstract
This study provides a literature survey of recent studies on wind power forecasting using statistical and machine
learning methods. From past to present, countries’ interest in wind energy, which is one of the renewable energy
sources, has increased significantly. However, the wind has an unpredictable nature, and it is very difficult to
predict wind energy production with traditional methods. This situation has been one of the most important
reasons that led researchers to forecast wind energy with the help of statistical and machine learning methods.
During the studies, many different methods, such as Auto Regressive Integrated Moving Average (ARIMA),
Back-Propagation Neural Network (BPNN), Morelet Wavelet Transform Neural Network (MWNN), and
Convolutional Neural Network (CNN) have been applied to develop new forecasting models. No superiority
of any method was observed over the other for forecasting the wind power. The amount of errors and the
best-performing methods strongly vary depending on the used dataset characteristics and developed models.
Furthermore, it is seen that, in general, physical variables such as wind speed, wind direction, and temperature
positively affect the forecasting accuracy.
Keywords: Wind energy, machine learning, statistical techniques, prediction
1. INTRODUCTION 75 times in the last 20 years. According to the data of the

International Renewable Energy Agency, the total installed
In direct proportion to the increase in world population, the
power of these facilities reached 564 gigawatt (GW) in 2018
energy deficit of countries is increasing day by day. Since
from 7.5 GW in 1997. The amount of electricity producti-
these resources are being depleted, expensive, and harmful
on from wind energy increased 2 times between 2009 and
to the environment, fossil fuels are replaced by renewable
2010. Also, in 2016, 16% of the total electricity produced by
energy sources at a great speed. This transformation brings
renewable energy facilities is provided by wind farms [1].
advantages to countries in many different areas, from the
economy to the reduction in environmental pollution. Some However, due to the unpredictable and unstable nature of
representative examples include the greenhouse effect and wind, it is difficult to predict how much electricity wind tur-
nuclear pollution reduction, sustainability, low maintenan- bines will generate. This situation makes it difficult for wind
ce, and safety costs. turbines to make production planning. At the same time, the
unbalanced production caused by sudden changes in wind
Wind energy is among the most used renewable energy
speed causes sudden and large imbalances in the energy ba-
sources in the world. Mechanical structures that convert air
lancing markets of the countries. To overcome such prob-
motion into electrical energy are called turbines. Turbines
lems, many different approaches to wind energy generation
have leaves rotating by wind energy. These leaves are conne-
forecasts have been proposed in the literature.
cted to electromagnetic transformers and convert the moti-
on provided by the wind into electrical energy. The energy In terms of time interval, wind energy forecasting is exami-
produced is measured in megawatt/hour (MW/h). With the ned in four main groups. The interval between 1 and 30 mi-
decrease in the cost of electricity generation from wind, the nutes is called ultra-short-term and it’s very important for
use of wind energy is increasing in the world. The number the electricity market balancing. The interval between 30
of wind farms installed onshore and offshore has increased minutes and 6 hours is called as short-term, and it’s general-
A Recent Survey of Studies on Wind Power Forecasting Using Statistical and Machine Learning Methods
ly used for wind farms to make production planning. Apart parameters of the model. To test the model performance,
from these, the interval between 6 hours and 1 day is called mean absolute percentage error (MAPE) metric has been
medium-term, and forecasts made for 1 day or longer are used. The acceptable limit is less than 20% in literature, but
called as long-term forecasting. less than 10% error means a successful forecast in terms of
MAPE. The error in FFNN has been reported around 9.85%.
Furthermore, the types of forecast approaches can be exa-
mined in three main groups, namely statistical, machine Rodriguez et al. [3] published an article for short- to me-
learning, and hybrid approaches. Statistical methods use dium-term wind power forecasting by using Decomposed
only past wind energy data to generate forecasts. Methods Threshold Auto-Regressive with eXternal inputs (D-TARX)
such as Auto Regressive (AR), Auto Regressive Moving Ave- model. The proposed methodology consists of two different
rage (ARMA), Auto Regressive Integrated Moving Average stages and models. They first separated the time series data
(ARIMA) can be given as examples of statistical approaches. into low- and high-frequency components to overcome the
Since these methods cannot catch sudden changes in wind nonstationary structure of wind. Then, they handled nonli-
speed instantaneously, they cannot show success in medi- nearities which were defined by the regimes on wind dire-
um- and long-term predictions. However, these methods ction. The used dataset was obtained from a wind farm in
can be useful for very short-term forecasts. Machine lear- 1-hour resolution for 3 months. The first 2 months of this
ning approaches have been proposed to eliminate the disad- data were used for evaluating the model, and the next 15
vantage of statistical techniques. Methods such as Support days were used for testing. The proposed model was com-
Vector Regression (SVR), Artificial Neural Network (ANN), pared with different models, including ARIMAX, Threshold
and Wavelet Neural Network (WNN) were studied in this Auto-Regressive Integrated with eXternal (TARIX), and
area. Unlike statistical methods, numerical weather data D-ARIMAX. The results show that D-TARX model gives the
such as wind speed, wind direction, and temperature can best performance by yielding the lowest mean absolute error
also be inputted to the model. In this way, more accurate (MAE), MAPE, and root mean squared error (RMSE) valu-
results can be produced in wind energy forecast by using es. The model provides 48%, 51%, and 58% improvements
future weather forecast data. Finally, hybrid approaches aim on RMSE, MAE, and MAPE, respectively, when compared
to create more accurate models by combining the advanta- to the ones of other methods.
ges of different machine learning approaches in wind energy Tian et al. [4] has proposed an article for short-term wind
prediction. power forecasting using ARIMA and Logarithmic Generali-
The purpose of this paper is to provide a survey of recent zed Autoregression Conditional Heteroscedasticity (LGAR-
studies on wind energy prediction using statistical and ma- CH) models. The used dataset in the project has been col-
chine learning methods. For each study, a brief information lected from a Chinese wind farm. They have 3 days of data
is given about (a) the purpose of the study, (b) the dataset in 15 minutes resolution, and 48 samples were used as a test
and predictor variables used to form the models, (c) metho- set. Even they have a small dataset, they achieved acceptable
ds employed to build the models, and finally (d) the perfor- results in terms of mean relative error (MRE). The perfor-
mance metrics and major conclusion. mance of the proposed model was compared with ARMA
and ARIMA models, and the proposed model yielded the
The rest of the paper is organized as follows. The summa-
lowest MRE with 1%.
ries of the studies based on statistical methods are given in
Section 2. Section 3 outlines the studies based on machine Deksyns et al. [5] proposed a study for wind farm power
learning methods. Section 4 presents the studies based on prediction using multiple linear regression (MLR). The de-
hybrid methods. Finally, the paper is concluded along with veloped model included wind speed, air density, and wind
future research directions in Section 5. direction as input parameters. Previous generation data was
obtained from Benaiciai wind farm’s SCADA system, and
2. STUDIES BASED ON STATISTICAL METHODS the numerical weather prediction (NWP) data was gene-
rated using the database of High Resolution Limited Area
Bhatt et al. [2] developed models by using statistical appro-
Model (HIRLAM). One week between 15-22 July 2009 has
aches and ANN to forecast short-term wind energy. ARMA
been chosen as the prediction period, and they generated
was employed for building the statistical model, whereas
hourly forecasts. Relative average errors (RAE) was used as
Feed Forward Neural Network (FFNN) with a gradient de-
the performance metric. The error rate was about 9.24% of
cent momentum back propagation algorithm was utilized
wind farms’ installed capacity. Additionally, they compared
for developing the ANN model. The used data is a combi-
their results with a time series method. It has been reported
nation of all wind farms power production in Suthari, Kut-
that the developed model exhibits 10% better performance
ch district in Gujarat. The generation data and historical
when compared to the one achieved by the time series pre-
weather data are given by SLDC GETCO Inc. for 2 months
diction method. Results show that the statistical models can
spanning between June 2018 and August 2018. Wind speed,
be suitable for wind farm generation forecasts.
gust, temperature, humidity, pressure, and previous day ac-
tual power generation of wind has been chosen as the input
.
Table 1. Summary of recent studies on wind power prediction using statistical methods.
Study Year Method Predictor Variables Metrics Result Type Values
Bhatt et al. [2] 2019 ARMA-FFNN WF, WS, G, T, H, P MAPE Validation Result 9.85%
RMSE 48%
Performance Improve-
Rodriguez et al. [3] 2018 D-TARX WF, WS MAPE 58%
ment
MAE 51%
ARIMA- LGAR-
Tian et al. [4] 2018 WF MRE Validation Result 1%
CH
Deksyns et al. [5] 2017 MLR WF, NWP RAE Validation Result 9.24%
D-TARX: Decomposed Threshold Auto-Regressive with eXternal inputs, ARMA: Auto Regressive Moving Average, FFNN: Feed Forward Neural Network, ARIMA: Auto Regres-
sive Integrated Moving Average, LGARCH: Logarithmic Generalized Autoregression Conditional Heteroscedasticity, MLR: Multiple Linear Regression, WF: Historical Wind Farm
Data, NWP: Numerical Weather Prediction Data, WS: Wind Speed, G: Wind Gust, T: Temperature, H: Humidity, P: Pressure
Table 2. Summary of recent studies on wind power prediction using machine learning methods.

5.01% (1 h)
Du et al. [6] 2019 WNN WF MAPE Validation Result 7.87% (2 h)
10.69% (3 h)
Performance
Shabbir et al. [7] 2019 SVR WF RMSE 10%
Improvement
NMAE 3.01%
Cali et al. [8] 2019 LSTM-RNN WF, NWP Validation Result
NRMSE 4.23%
Shi et al. [9] 2018 RF WF, NWP MSE Validation Result 5%
WNN: Wavelet Neural Network, SVR: Support Vector Regressor, LSTM-RNN: Long Short-Term Memory based Recurrent Neural Network, RF: Random Forest, WF: Historical
Wind Farm Data, NWP: Numerical Weather Prediction Data
3. STUDIES BASED ON MACHINE LEARNING to wind farm in Spain. To find the input variables, variable
METHODS selection methods have been applied to NWP data. After
applying the variable selection process, it has been obser-
Du et al. [6] proposed a hybrid model for wind power fore-
ved that surface pressure has a negative impact on model
casting based on multi-objective optimization in two parts.
performance while the temperature improves the prediction
At first, for feature extraction and noise detection from the
accuracy. Also, when the forecast horizon increases from 1
original data, complete ensemble empirical mode decom-
hour to 24 hours, the increase of normalized RMSE (nRM-
position with adaptive noise technology has been applied.
SE) is 146%, and the increase of normalized MAE (nMAE) is
Then, for producing the forecasts, a WNN-based model was
154%. For the 1 hour ahead estimates, the nMAE was 3.01%,
built. The dataset was collected from Sotavento wind farm
and the nRMSE value was 4.23%. For the 24-hour forward
and has 10 min resolution. More specifically, the dataset
predictions, nMAE was calculated as 7.65% and nRMSE as
included 1500 samples, 1200 of which were used for the tra-
10.43%.
ining process, and the rest of 300 samples were used for vali-
dating the forecasting model. The performance of the model Shi et al. [9] published a 2-step feature extraction and super-
was compared with the other 18 different models, including vised random forest (RF) model for short-term wind energy
ARIMA-based, ANN-based, and WNN-based models. The prediction. First, by using relevant analysis, some irrelevant
results show that the MAPEs of the model are 5.01%, 7.87%, variables were removed from the dataset. Because of this,
and 10.69% for one-step ahead, two-step ahead, and thre- the correlation between input and output of the model has
e-step ahead forecast, respectively, which are much lower been provided. Using the VIM index, the importance of 10
than the ones produced by the comparison models. feature variables is evaluated, including air temperature, air
pressure, humidity, wind direction, and 10‐m wind speed,
Shabbir et al. [7] developed a Support Vector Machine
30‐m wind speed, 50‐m hub wind speed, 70‐m wind speed,
(SVM)-based model to predict one day ahead wind energy
100‐m wind speed, and historical wind power. The predicti-
prediction in Estonia. The performance of the model was
on performance of the evaluated model was 5% in terms of
compared with the Elering’s (i.e., the company responsible
mean squared error (MSE), and it was compared with more
for the forecasting day ahead wind power generation in Es-
than 5 other models. The proposed RF-based model gave
tonia) forecasts. The dataset was obtained from Elering and
the lowest MSE value.
included 30 days of samples used for training in Matlab. The
results showed that the suggested model improved Elering’s 4. STUDIES BASED ON HYBRID METHODS
forecast accuracy for RMSE by 10%.
Ju et al. [10] proposed a hybrid model for ultra short-term
Cali et al. [8] published a long short-term memory based Re- wind power forecast by combining CNN and LightGBM
current Neural Network (LSTM-RNN) model forecasting 1 (LGBM). First, the authors created a new dataset by making
to 24 hours ahead wind power. The proposed model uses data analysis on wind eld and adjacent wind field from raw
historical generated wind power and NWP data for Sotaven- data. Then, they used CNN to extract features from the cre-
A Recent Survey of Studies on Wind Power Forecasting Using Statistical and Machine Learning Methods
ated dataset, and finally, they integrated LGBM with CNN the least-squares SVM model (LSSVM), and gravitational
as a forecast model to improve performance. Data was col- search algorithm (GSA). In the created model, the data was
lected from 5 groups of a wind turbine in the northwest of collected from the wind farm in the Hebei region of China
China in 2013, and the data resolution is 5 minutes. The and includes a total of 5760 samples. Considering the seaso-
dataset includes time, ambient temperature, fan status, ge- nality effect, the data was divided into 4 parts named as A,
nerated power, wind speed, motor speed, ID, wind directi- B, C, and D. Dataset A was from 1–15 January 2016, dataset
on, daily power generation, pitch angle. The performance of B was from 1–15 April, dataset C was from 1–15 July, and
the developed model was tested by comparing with LGBM, dataset D was from 1–13 October. The data resolution is 15
CNN, and Deep Neural Network (DNN) models. When minutes, and the prediction strategy used is a 1-hour esti-
compared with models based on these comparison metho- mate consisting of 4 estimates of 15 minutes each. The per-
ds, the proposed model yielded 4.0%, 2.0%, and 2.5% average formance of the proposed model was compared with several
improvements in terms of MSE, and 1.0%, 4.4%, and 5.0% other models based on EEMD-PE-LSSVM, EEMD-LSSVM,
average improvements in terms of MAE, respectively. LSSVM, SVM, and Radial Basis Function (RBF). The propo-
sed model gives better results in terms of nRMSE, nMAE,
Sun et al. [11] studied the short-term wind power forecas-
and R score when compared with performance of other mo-
ting using a hybrid clustering method and WNN. The used
dels. The results show that the proposed model is successful
hybrid clustering method combines two measure functions,
for ultra short-term wind power. On the average, in terms of
namely Euclidean Distance and Angle Cosine, to find the si-
nRMSE, the model gives 3.81%, 5.86%, 6.82%, and 8.13% bet-
milar days in terms of wind speed. Then, generated clusters
ter estimates for 1-step ahead, 2-step ahead, 3-step ahead,
were used as the train set of an improved particle swarm
and 4-step ahead wind power forecast, respectively.
optimization (PSO)-based WNN. The dataset used in the
project has two attributes, including wind speed and wind Jiao et al. [13] developed a hybrid wind power generation
power. The resolution of the data is hourly averaged 10-min, method by combining stacked-auto encoder (SAE) and back
and the generated data was collected from two wind farms propagation algorithm. The SAE was used for feature extra-
in China, referred to as WF-1 and WF-2. The data used for ction from raw data, and the subsequent loss function was
analysis was collected in 2012 from WF-1 and in 2015 from used in the pre-training process to get the optimum initial
WF-2. The data belonging to December 2012 was utilized as connection weights of the back propagation. After adding
the test set, whereas the rest was used as the train set. The one output layer to the SAE, the back-propagation algorit-
forecast horizon in experiments ranges from 1 hour to 24 hm is used for finding the optimum weight of the model. To
hours. To test the performance, results have also been com- find the best number of the neuron, the number of hidden
pared with FFNN-based model. When the forecast horizon layers, and the learning rate; PSO combined with SAE was
is ultra-short, the proposed model and FFNN-based model utilized. To build and test the model, a real-world dataset
showed comparable performance. But when the forecast containing 6057 row data from EirGrid Inc. has been sele-
horizon is increased, the proposed model had 6.69%, while cted. The data resolution is 15 minutes, and the data was
the FFNN-based model had 19.39% error rates on average collected between 1 May 2014 and 1 July 2014. 8 days of
in terms of RMSE. Investigating the 10-day average perfor- this data was used as a validation set, and the rest was uti-
mance, it was observed that the results of the proposed mo- lized for the training process. The model built by the pro-
del were 68% better in terms of RMSE. posed hybrid method was utilized for forecasting 1 day of
July 2014, and the forecast results were compared with real
Lu et al. [12] designed a hybrid model for ultra short-term
values of this day. The results were compared with the ones
wind power forecasting by combining ensemble empirical
of BPNN-based and SVM-based models. While BPNN-ba-
mode decomposition-permutation entropy (EEMD-PE),
sed and SVM-based models gave MAPE values of 47.33%
Table 3. Summary of recent studies on wind power prediction using hybrid methods.

Ju et al. [10] 2019 CNN, LGBM WF SCADA MAE Performance Improve- 3.46%
MSE ment 2.83%
Sun et al. [11] 2018 PSO, WNN WF, WS RMSE Validation Result 6.69%
Lu et al. [12] 2018 EEMD-PE, LSSVM, GSA WF nRMSE Validation Result 3,81 % (15 m)
5,86% (30 m)
6.82% (45 m)
8.13% (1 h)
Jiao et al. [13] 2018 SAE, BP WF MAPE Validation Result 15.96%
Wang et al. [14] 2018 K-Means, DBN WF, NWP nRMSE Performance Improve- 44%
ment
DBN: Deep Belief Network, PSO: Particle Swarm Optimization, WNN: Wavelet Neural Network, VMD: Variational Mode Decompositon, MKRPINN: Multi-Kernel Regularized
Pseudo Inverse Neural Network, EEMD-PE: Ensemble Empirical Mode Decomposition-Permutation Entropy, LSSVM: Least Squares Support Vector Machine, GSA: Gravita-
tional Search Algorithm, SAE: Stacked Auto Encoder, BP: Back Propagation, CNN: Convolutional Neural Network, LGBM: Light GBM, WF: Historical Wind Farm Data, NWP:
Numerical Weather Prediction Data, WS: Wind Speed, WF SCADA: Historical SCADA Data of Wind Farm
.
and 27.88%, respectively, the best result was provided by the [2] Bhatt, G. A., Gandhi, P. R., “Statistical and ANN based prediction of
proposed model with a MAPE value of 15.96%. wind power with uncertainty”. In Proc. of IEEE International Confe-
rence on Trends in Electronics and Informatics (ICOEI), Tirunelveli,
Wang et al. [14] developed a hybrid wind power forecasting India, 2019, pp. 622-627.
model using deep belief network (DBN). The k-means algo- [3] Robles-Rodriguez, C. E., Dochain, D., (2018) “Decomposed Thres-
rithm was used to cluster the NWP data which consists of hold ARMAX Models for short-to medium-term wind power fore-
wind speed, wind direction, temperature, humidity, pressu- casting”. IFAC-PapersOnLine, vol. 51, no. 13, pp. 49-54.
re, historical wind speed, and historical wind power. Histo- [4] Tian, S., Fu, Y., Ling, P., Wei, S., Liu, S., Li, K. “Wind power forecasting
rical samples were divided into clusters of forecasting days, based on arima-lgarch model”. In Proc. of IEEE International Con-
which were then given to the model as training data. The ference on Power System Technology (POWERCON), Guangzhou,
data resolution is 1 hour. The developed DBN model was China, 2018, pp. 1285-1289.
validated by the Sotavento wind farm in Spain and was com- [5] Deksnys, R. P., Stankevicius, A., (2017) “Methodology and precision
pared with BPNN-based and MWNN-based models. To test research of wind farm power prediction”. Elektronika ir Elektrotech-
the forecasting performance, the nRMSE metric was used. nika, vol. 23, no. 1, pp. 49-56.
The results show that the error of the developed DBN model [6] Du, P., Wang, J., Yang, W., Niu, T. (2019) “A novel hybrid model for
is more than 44% better than the BP-based and MWNN-ba- short-term wind power forecasting”. Applied Soft Computing, vol.
sed models in terms of nRMSE. 80, pp. 93-106.
[7] Shabbir, N., Ahmadi A. R., Kütt, L., Iqbal, M. N., Rosin, A., “Forecas-
5. CONCLUSION AND FUTURE WORK ting short term wind energy generation using machine learning”.
In Proc. of IEEE 60th International Scientific Conference on Power
This study presented an overview of the recent data-driven and Electrical Engineering of Riga Technical University, Riga, Lat-
modeling studies for forecasting wind power using various via, 2019, pp. 1-4.
statistical and machine learning methods. In the literature,
[8] Cali, U., Sharma, V., (2019) “Short-term wind power forecasting
numerous models have been proposed using a variety of using long-short term memory based recurrent neural network
prediction and feature selection methods, as well as pre- model and variable selection”. International Journal of Smart Grid
dictor data collected from different wind farms of several and Clean Energy, vol. 8, no. 2, pp. 103-110.
countries. [9] Shi, K., Qiao, Y., Zhao, W., Wang, Q., Liu, M., Lu, Z., (2018) “An impro-
ved random forest model of short‐term wind‐power forecasting to
Many conclusions can be extracted from the results of the
enhance accuracy, efficiency, and robustness”. Wind energy, vol. 21,
literature survey. The wind power prediction models have no. 12, pp. 1383-1394.
been built using a rich set of different methods, including
[10] Ju, Y., Sun, G., Chen, Q., Zhang, M., Zhu, H., Rehman, M. U., (2019)
ARIMA, SVM, BPNN, MWNN, and CNN, to name just a
“A model combining convolutional neural network and LightGBM
few. However, no general superiority of any method was ob- algorithm for ultra-short-term wind power forecasting”. IEEE Ac-
served over the other for forecasting the wind power. The cess, 7, 28309-28318.
performance of the methods strongly depends on the used
[11] Sun, G., Jiang, C., Cheng, P., Liu, Y., Wang, X., Fu, Y., He, Y., (2018)
dataset characteristics and developed models. In the best “Short-term wind power forecasts by a synthetical similar time se-
performing models, predictor variables such as wind speed, ries data mining method”. Renewable energy, vol. 115, pp. 575-584.
wind direction, and temperature appear more commonly
[12] Lu, P., Ye, L., Sun, B., Zhang, C., Zhao, Y., Teng, J., (2018). “A new hybrid
than other type of predictor variables, suggesting that these prediction method of ultra-short-term wind power forecasting ba-
variables may have a high correlation with wind power. Fi- sed on EEMD-PE and LSSVM optimized by the GSA”. Energies, vol.
nally, when the recent studies are analyzed in terms of time 11, no. 4, p. 697.
intervals, it is observed that most of them are focused on the [13] Jiao, R., Huang, X., Ma, X., Han, L., & Tian, W., (2018) “A model com-
short-term forecast. bining stacked auto encoder and back propagation algorithm for
short-term wind power forecasting”. IEEE Access, vol. 6, pp. 17851-
Considering these situations, it will be beneficial to condu- 17858.
ct new studies for time intervals other than short term and
[14] Wang, K., Qi, X., Liu, H., Song, J., (2018). “Deep belief network ba-
evaluate different approach combinations to fill the gap in
sed k-means cluster approach for short-term wind power forecas-
this field. Also, all models developed for wind energy predi- ting”. Energy, vol. 165, pp. 840-852.
ction are valid for a single region or wind farm. Considering
the increase in the number of wind farms, it is obvious that
many studies can be started for different regions and facili-
ties.
REFERENCES
[1] Díaz-González, F., Girbau-Llistuella, F., Aragüés-Peñalba, M.,
Chillón-Antón, C., Llonch-Masachs, M., “A Hybrid Ener-
gy Storage System for Renewable-Based Power Plants”.
In Proc. of Ibero-American Congress on Information Management
and Big Data, Soria, Spain, 2019, pp. 70-79.

Conference Paper
Oral Presentation
Analysis of Ship Fuel Consumption Through Multiple Linear

Regression
Çağlar Karatuğ1, Yasin Arslanoğlu1
Istanbul Technical University, Maritime Faculty, 34940, Tuzla, Istanbul, Turkey.
1
Abstract
The importance of maritime transportation is increasing day by day. A large proportion of cargo transportation
around the world is realized by different types of ships every year. Thus, the management of marine vessels by
shipping companies efficiently is a very crucial subject. One of the easiest and influential ways to achieve efficient
management is to continuously monitor and analyze fuel consumption, which is one of the biggest expenditures
on ships and one of the most important indicators of the functionality of operations. The amount of fuel
consumption in marine vessels is generally affected by voyage parameters such as wind direction-speed, wave
intensity, draft-trim of the ship, etc., and engine-related variables such as combustion air temperature-pressure,
fuel temperature-pressure, combustion timing, injector condition, etc.. In this study, the fuel consumption is
analyzed based on the noon report data taken from a big-sized bulk carrier type of ship. Therefore, engine-related
independent variables such as engine load, scavenge air temperature, turbocharger rpm have been collected and
introduced to multiple linear regression. The estimated fuel consumption values are evaluated with root mean
square error and mean absolute error. It is found that the estimation process is carried out successfully.
Keywords: Fuel consumption; Multiple linear regression; Engine-related variables; Ship energy efficiency
INTRODUCTION in the literature, most of the studies that try to improve the
Maritime transportation which has responsibility for the ship’s energy efficiency are focused on reducing fuel con-
huge portion of the cargo carriage is vital for the global sumption or keep it at optimal values. Within this subject,
economy [1]. On the other hand, the portion on the gre- many different methods such as solar power application [9]
enhouse gas effect and releasing of pollutant gases emitted voyage optimization [10], trim optimization [11], hull cle-
to the atmosphere through marine vessels in the worldwide aning [12], etc. are being investigated by shipping compa-
are undeniable. International Maritime Organization (IMO) nies and researchers. Each approach has various systemic
presented in the 3rd greenhouse gas (GHG) study that ma- and financial requirements, and cost-beneficial applications
ritime is responsible for 2.2 % of CO2 emission worldwide are more preferred through the shipping companies than
[2]. Therefore, it is observed that attempts to improve the the other ones. In this context, statistical-based attempts to
energy efficiency of ships by both maritime companies and provide one of the most promising methods.
international authorities increase in recent years [3]. In this Data science approaches such as deep learning (DL) and
context, some indexes such as ship energy efficiency ma- machine learning (ML) are based on statistical analysis met-
nagement plan (SEEMP), energy efficiency design index hods. With these methods, it is possible to analyze and mo-
(EEDI), energy efficiency operation index (EEOI) have been nitor the system in line with past data and even perform in-
introduced to the maritime sector to improve efficiency on ferences for the future. In the case of the application on the
ships by IMO [4,5]. Besides, some methodologies are propo- marine vessel, it needs less structural requirements rather
sed by researchers to calculate the energy efficiency status of than the other efficiency increasing methods. ML methods
the marine vessels [6,7]. are the most popular ones in the data science approaches,
One of the easiest and effective ways to provide efficient and generally used in the literature on different fields such
operations on marine vessels is to regularly monitor, analy- as economy [13], health [14], energy [15], transportation
ze, and control the amount of fuel consumption. It is one of [16,17]. Recently, there has been an increasing number of
the biggest expenditures of marine vessels which could vary studies in the maritime field in which analysis is carried out
from 20% to 50% of all running costs [8]. Because of that, with different ML algorithms. Fuel consumption analysis of
a marine vessel is carried out using some of the navigational
Email: ???
.
characteristics such as wind speed, ship speed, etc. based Engine-related parameters such as exhaust gas outlet ave-
on multiple linear regression (MLR) that is one of the ML rage temperature, turbocharger rpm, scavenge air tempe-
algorithms [18,19]. To develop an energy consumption re- rature, and pressure, engine load have been obtained from
duction strategy, the amount of energy consumed by ships the marine vessel within 5 months. Some properties of the
in the port is estimated using different machine learning variables are presented in Table 1.
methods [20]. Based on the noon reports of a Pure Car and Table 1: Statistical properties of the dataset
Truck Carrier (PCTC) ship, the effect of some factors such Variables Unit Min. Max. Standart Dev.
as ship’s draft and displacement, hull and propeller rough- Daily Streaming Time Hour 11.33 25.00 1.84
ness on fuel consumption and speed curve is examined with Daily Distance Miles 136.00 336.00 32.38
a statistical approach [21]. The relationship between some Daily Average Speed Knots 7.75 14.61 1.18
independent variables and the amount of fuel consumpti- Engine Load % 42.00 57.00 2.97
on is evaluated for a container type of vessel and then fuel Scavenge Air Temperature o
C 33.00 46.00 1.76
consumption values are tried to estimate [22]. Based on the Scavenge Air Pressure Bar 0.60 1.90 0.21
VIT Index - 3.10 3.60 0.11
ML methods, fuel consumption estimation and reduction
Fuel Index - 43.00 56.00 2.16
strategy are proposed with a two-staged methodology for a
Turbocharger rpm 1/min. 8692.00 13165.00 768.22
dry-bulk carrier ship [23].
Turbocharger Air PresSure Bar 0.60 1.90 0.21
In this study, the fuel consumption of a dry-bulk carrier ship Exhaust Gas Outlet Average o
C 303.00 336.00 6.07
Temperature
is estimated by MLR. For the prediction process, various en-
Fuel Consumption ton 7.50 31.80 2.80
gine-related parameters such as engine load, scavenge tem-
perature, turbocharger rpm, average temperature are colle- Obtained data are sort out from the mistyped values and
cted from noon reports within the 5 months. The dataset is outliers to perform a better prediction process. After that
introduced for the analysis that is performed with Python data is divided into the training and test data subsets to be
programming language. The estimation success is evaluated %66 and %33, respectively. Fuel consumption values are tra-
with error metrics. As a result of the process, the fuel con- ined with train dataset and predicted values are compared
sumption of the ship is estimated successfully. with the real amount of fuel consumption. Finally, the suc-
cess of the algorithm is examined with the error metrics.
The rest of the paper is organized as follows. The methodo-
logy and used ML algorithm are presented in Section 2. In Multiple Linear Regression
Section 3, the analysis is performed and the results are given. Multiple linear regression is one of the ML algorithms which
Finally, the conclusion of the study is given in Section 4. provide to examine the relationship between independent
variables and output parameter and to analyze dependent
MATERIALS AND METHODOLOGY variable according to the coefficient values of the related
In this paper, the fuel consumption of a commercial marine parameters. The calculation could be performed with more
vessel is analyzed and tried to estimate accurately. For the than one variable. Its formulation is presented with Eq.
case study, data are received from big-sized dry-bulk carrier 1.
type of the ship which length overall, breadth moulded, and
(1)
depth moulded is 229 m, 225 m 32 m, respectively. The ship
has 84860 tons of deadweight and its maximum speed is
14.1 knots. A slow-speed diesel engine is placed as the main
engine and its rated power is 9559 kW.
The followed methodology for the process of the case study
is shown in Figure 1. Error Metrics
Daily Streaming Time The evaluation of the approximation of the predicted valu-
Daily Distance
Daily Average Speed es to the real ones is realized through error metrics. In this
Test Data
Ship Noon Report
Engine Load study, two types of error metrics are used which are namely
Scavenge Air Temp./Pres.
VIT Index root mean squared error and mean absolute error. RMSE
Fuel Index and MAE could be expressed as Eq. 2 and Eq.3, respectively.
T/C rpm
T/C Air Pres. Training Data
Exhaust Gas Outlet Average
Temp. (2)
Fuel Consumption
(3)
Multiple Linear where y is the actual value, y' is the predicted value and n
Regression
represents the size of the dataset.
Evaluation of
Error Metrics
estimation
Figure 1: Methodology of the case study
Analysis of Ship Fuel Consumption Through Multiple Linear Regression
SIMULATION RESULTS A genetic algorithm-based grey-box model for ship fuel consump-
tion prediction towards sustainable shipping, Ann. Oper. Res. (n.d.).
The estimation process is realized with MLR on Python https://doi.org/10.1007/s10479-019-03183-5.
programming language. For the analysis, the training and
[4] IMO, Guidelines for the development of a ship energy efficiency
the test subsets are constituted. The randomly determined
management plan (SEEMP), 2012.
90-days period is used for the training of the algorithm
and the remaining are tasked with the test of the estimated [5] IMO, Guidelines on the method of calculation of the attained ener-
gy efficiency design index (EEDI) for new ships, 2012.
amount of fuel consumption. The comparative illustration
of the predicted and real values is shown in Figure 2. The [6] M.S. Eide, T. Longva, P. Hoffmann, Ø. Endresen, S.B. Dalsøren, Future
estimated values and the real ones are presented in the blue cost scenarios for reduction of ship CO2 emissions, Marit. Policy
Manag. 38 (2011) 11–37. https://doi.org/10.1080/03088839.2010.5
line and the red line, respectively.
33711.
[7] J. Faber, H. Wang, D. Nelissen, B. Russell, D.S. Amand, Marginal aba-
tement costs and cost effectiveness of energy-efficiency measures,
USA, 2011.
[8] L.T. Leifsson, H. Sævarsdóttir, S.T. Sigurdsson, A. Vésteinsson, Grey-
box modeling of an ocean vessel for operational optimization,
Simul. Model. Pract. Theory. 16 (2008) 923–932. https://doi.or-
g/10.1016/j.simpat.2008.03.006.
[9] Ç. Karatuğ, Y. Durmuşoğlu, Design of a solar photovoltaic system
for a Ro-Ro ship and estimation of performance analysis: A case
study, Sol. Energy. 207 (2020) 1259–1268. https://doi.org/10.1016/j.
Figure 2: Comparative illustration of the predicted and actual values solener.2020.07.037.
It is observed that the dataset is sufficiently learned by the [10] C. Zhang, D. Zhang, M. Zhang, W. Mao, Data-driven ship energy
algorithm and estimation is realized closely to real values efficiency analysis and optimization model for route planning in
ice-covered Arctic waters, Ocean Eng. 186 (2019) 106071. https://
at the associated days. The results of the error metrics are doi.org/10.1016/j.oceaneng.2019.05.053.
given in Table 2.
[11] H. Islam, G. Soares, Effect of trim on container ship resistance at
Table 2: Score of the error metrics different ship speeds and drafts, Ocean Eng. 183 (2019) 106–115.
Error metrıc score https://doi.org/10.1016/j.oceaneng.2019.03.058.
rmse 2.82
[12] R. Adland, P. Cariou, H. Jia, F.C. Wolff, The energy efficiency effects of
mae 1.43 periodic ship hull cleaning, J. Clean. Prod. 178 (2018) 1–13. https://
doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.12.247.
CONCLUSION [13] S. Scheidegger, I. Bilionis, Machine learning for high-dimensional
In this study, the fuel consumption of a dry-bulk type of a dynamic stochastic economies, J. Comput. Sci. 33 (2019) 68–82.
marine vessel is carried out with multiple linear regression https://doi.org/10.1016/j.jocs.2019.03.004.
that is one of the machine learning methods. Within the [14] F.Y. Qin, Z.Q. Lv, D.N. Wang, B. Hu, C. Wu, Health status prediction
aim of the study, some engine-related parameters such as for the elderly based on machine learning, Arch. Gerontol. Geriatr.
engine load, exhaust outlet temperature, etc. which effect to 90 (2020) 104121. https://doi.org/10.1016/j.archger.2020.104121.
amount of consumed fuel are obtained during the 5 months [15] S. Fathi, R. Srinivasan, A. Fenner, S. Fathi, Machine learning applicati-
period from the specified ship’s noon reports. The accuracy ons in urban building energy performance forecasting: A systematic
of the prediction process is determined through various er- review, Renew. Sustain. Energy Rev. 133 (2020) 110287. https://doi.
org/10.1016/j.rser.2020.110287.
ror metrics. According to a 2.82 RMSE scores and 1.43 MAE
score, estimation is performed successfully. [16] A. Boukerche, J. Wang, Machine Learning-based traffic prediction
models for Intelligent Transportation Systems, Comput. Networks.
This study is important for the monitoring and analysis of 181 (2020) 107530. https://doi.org/10.1016/j.comnet.2020.107530.
the fuel consumption of the ships which is one of the big- [17] A. Üstün, K. Tolga, A. Yasin, Container Terminal Workload Mo-
gest operating costs. Besides, this study could be the initial deling Using Machine Learning Techniques, in: T.A. In: Kahraman
step to engine fault diagnosis studies since any abnormal C., Cevik Onar S., Oztaysi B., Sari I., Cebi S. (Ed.), Intell. Fuzzy Tech.
fuel consumption values could be a sign of a minor or major Smart Innov. Solut. INFUS 2020. Adv. Intell. Syst. Comput. Vol. 1197,
problem on the marine vessels. Springer, Cham, Istanbul, TURKEY, 2021. https://doi.org/https://doi.
org/10.1007/978-3-030-51156-2_134.
REFERENCES
[18] D. Bocchetti, A. Lepore, B. Palumbo, L. Vitiello, A statistical approach
to ship fuel consumption monitoring, J. Sh. Res. 59 (2015) 162–171.
[1] UNCTAD, Review of maritime transport 2017., United Nations, https://doi.org/10.5957/JOSR.59.3.150012.
2017. https://doi.org/10.18356/e9e3b605-en. [19] T. Uyanık, Y. Arslanoğlu, Ö. Kalenderli, Ship Fuel Consumption Pre-
[2] IMO, Third IMO GHG study executive summary, London, UK, 2014. diction with Machine Learning, in: IMSEC2019, 4th International
Mediterranean Science and Engineering Congress, Antalya/Turkey,
[3] L. Yang, · Gang Chen, N. Gorm, M. Rytter, · Jinlou Zhao, · Dong Yang, 2019.
.
[20] Y. Peng, H. Liu, X. Li, J. Huang, W. Wang, Machine learning method

for energy consumption prediction of ships in port considering gre-
en ports, J. Clean. Prod. 264 (2020) 121564. https://doi.org/10.1016/j.
jclepro.2020.121564.
[21] N. Bialystocki, D. Konovessis, On the estimation of ship’s fuel con-
sumption and speed curve: A statistical approach, J. Ocean Eng. Sci.
1 (2016) 157–166. https://doi.org/10.1016/j.joes.2016.02.001.
[22] T. Uyanık, Ç. Karatuğ, Y. Arslanoğlu, Machine learning approach
to ship fuel consumption: A case of container vessel, Transp. Res.
Part D Transp. Environ. 84 (2020) 102389. https://doi.org/10.1016/j.
trd.2020.102389.
[23] R. Yan, S. Wang, Y. Du, Development of a two-stage ship fuel con-
sumption prediction and reduction model for a dry bulk ship,
Transp. Res. Part E Logist. Transp. Rev. 138 (2020) 101930. https://
doi.org/10.1016/j.tre.2020.101930.

Conference Paper
Oral Presentation
Potasyum Bromür Ortamında Yüksek Poroziteye Sahip Nikel

Köpük Üretimi
Mustafa Güven Gök
Hakkari Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Malzeme Bilimi ve Mühendisliği Bölümü, Hakkari, Türkiye
Özet
Poroz (gözenekli) Nikel köpük malzemeler fonksiyonel özelliklerinden (iyi derecede elektrik ve termal iletkenlik,
yüksek özgül yüzey alanı, ses absorblama ve gaz-sıvı geçirgenliği) dolayı pek çok ileri teknoloji uygulamalarında
kullanılmaktadır. Bu uygulamalara heterojen kataliz sistemleri, ısı dönüştürücüler ve katı oksit yakıt hücreleri
örnek olarak verilebilir. Uygulamada %70 ve daha fazla poroziteye sahip malzemeler genellikle yüksek poroziteli
malzeme olarak adlandırılmaktadır. Bu çalışmada %70’in üzerinde poroziteye sahip saf Nikel köpük malzemeler
toz metalürjisi yöntemiyle üretilmiştir. Üretimlerde Potasyum Bromür (KBr) çok fonksiyonlu olarak kullanılmış
olup; hem boşluk oluşturucu hem de oksidasyondan koruyucu özelliğinden faydalanılmıştır. Ayrıca KBr geri
dönüşümlü olarak defalarca kullanılabileceğinden, toz metalürjisi ile sinterleme prosesinde koruyucu atmosfer
oluşturmak için gereken maliyet ortadan kaldırılmıştır. Yöntemde öncelikle Ni ve KBr tozları istenen boşluk
oranına göre aynı karıştırma kabına yerleştirilmiştir. Kabın içerisine zirkonya bilyeler de eklenmiş ve mekanik
karıştırıcıda 2 saat süreyle sabit devirde kuru olarak karıştırılmıştır. Elde edilen Ni-KBr karışım tozları hidrolik
preste 13 mm çapındaki kalıplar kullanarak, 200 MPa basınç altında preslenmiş ve pelet haline getirilmiştir.
Ardından bu peletler daha geniş bir kalıba alınarak kalıp içerisine KBr tozu dökülmüş ve tüm yüzeyleri KBr ile
kaplanacak şekilde tekrar preslenmiştir. Bu sayede kapsülleme işlemi gerçekleştirilmiştir. İçerisinde peletlenmiş
Ni-KBr karışım tozu bulunan kapsüller Alümina pota içerisine yerleştirilmiş ve pota KBr ile doldurulmuştur. Bu
potalar fırına yerleştirilmiş ve normal açık atmosferde 1050 °C sıcaklıkta 60dk süre ile sinterlenmiştir. Soğuma
işleminden sonra hem numune etrafında kristalleşen ve hem de Ni numune içerisinde bulunan KBr’yi çözmek
için potalar su içerisinde bekletilmiştir. Böylece KBr’nin suda çözünmesiyle Nikel numune içerisinde boşluklar
oluşmuştur. Elde edilen numunelerde mikroyapı ve faz analizleri gerçekleştirilmiş ve Nikel içerisinde homojen
dağılan, açık (birbiriyle bağlantılı) porların başarıyla elde edildiği görülmüştür. Faz analizinde Ni haricinde
herhangi bir fazın varlığına rastlanmamıştır.
Bu çalışma, Hakkari Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi (BAP) tarafından FM20BAP9 proje
numarasıyla desteklenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Nikel Köpük; Yüksek Porozite; Potasyum Bromür; Toz Metalurjisi
Email: m.guvengok@hakkari.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
H2Gen: Autonomous and Portable Hydrogen Generator System

Supported By Sodium Boron Hydride
Feride Cansu İskenderoğlu1, Mustafa Kaan Baltacıoğlu2*
İskenderun Technical University, Faculty of Engineering and Natural Science, Mechatronics Engineering Department,Turkey
1,2
Özet
In this study, it is planned to develop an autonomous hydrogen generator prototype supported by sodium
borohydride (NaBH4) for fuel cells used in portable systems. In recent years, NaBH4 has become a popular
hydrogen production method with high hydrogen storage capacity and easy handling. NaBH4, which produces
hydrogen using a catalytic hydrolysis method, is planned to be used as solid state NaBH4 because of its higher
hydrogen storage capacity. In this way, it is planned to prevent problems such as unbalanced hydrogen production.
The systems developed in the previous literature studies are suitable for single-use or short-term tasks, and it is
observed that there may be problems in terms of fuel replacement and restart ability. The system planned to be
designed in the study will consist of solid fuel chamber, water tank, liquid pump, reaction chamber, humidifier,
cooling fans, valves, flow meters and control unit. Therefore, the design of a lightweight, easy-to-use, long-term,
commercialized prototype suitable for autonomous systems and performance under various conditions with a
PEM fuel cell stack will be presented.
Keywords: Sodium Borohydride, Hydrogen Production, Autonomous Systems, Portable Power Generator, Fuel
Cell
1. INTRODUCTION emissions, when some of their disadvantages are eliminated.

Since the beginning of the 21st century, the development The main disadvantage to use the fuel cells is that the hyd-
in the aerospace sector has accelerated. In addition, au- rogen used as fuel in applications cannot be supplied to the
tonomous technologies and energy storage solutions play system with a simple and safe way. The compressed hyd-
a key role in strategic defence systems such as unmanned rogen tank that is one of the hydrogen storage methods, the
aerial vehicles (UAVs), submarines and military portable system applications of these tanks create a few disadvanta-
technologies [1]. The energy demand, that is providing by ges such as weight, safety and volume of systems and the
traditional energy sources, creates some problems such as energy density of the system are reduced.
inadequate power supply for the autonomous and portab-
One of the safest way to hydrogen storage are using the so-
le systems which are rapidly developing. Today, the energy
lid-state metal hydride tanks or chemical compounds such
required for the task periods of the systems is supplied from
as sodium boron hydride (NaBH4) [4]. The NaBH4 that uses
the batteries. For developing technologies, the batteries are
often in recent studies, has become a popular H2 source, due
insufficient, their weights increase the energy consumption
to the advantages such as high hydrogen storage capacity,
of the systems and create transportation problems. One of
producibility as needed, and non-flammable or non-explosi-
the developed systems to supply the energy required is the
ve [5]. Most of these studies are based on the more efficient
fuel cell systems. Fuel cells, which can operate in light, quiet
and faster production of H2 from the NaBH4 hydride. While
and grid-independent environments, provide an alternative
most reactor designs are unsuitable for autonomous system
way to obtain the energy required by portable applications
applications, the NaBH4 solutions are generally used in de-
[2]. In this way, autonomous systems that can be used for
signed systems.
durable, a long mission time and more demanding missi-
ons, can be produced [3]. In these autonomous systems, the Taegyu Kim and et. all, who has been working about the H2
energy required of either the electronic system or the whole reactor systems for many years, is referenced in this article
system can be supplied from the fuel cells. However, the fuel [6]; an autonomous reactor system capable of producing hi-
cells are used in the full efficiency in reducing energy and gh-efficiency hydrogen to which solid-state NaBH4 can be
mkaan.baltacioglu@iste.edu.tr
H2Gen: Autonomous and Portable Hydrogen Generator System Supported By Sodium Boron Hydride
used is designed and a prototype is prepared based on this efficient catalyst type and water amount will be determined
designed. by considering the previous studies.
2. DESIGN AND ANALYSIS OF THE HYDROGEN (1)

GENERATOR The BFS powder is used to the hydrogen generation from
This project will be designed considering the defence sys- the hydrolysis reaction of the NaBH4. Firstly, the precisely
tems or portable applications supported by a PEM fuel cell. weighed the amounts of the solid-state NaBH4 and the BFS
Designs of hydrogen reactor and the auxiliary equipment powder. The percentage of NaBH4 is determined at 10 % to
will be developed by considering systemic conditions such be able to produce hydrogen gas in sufficient quantity. The
as weight, volume and aerodynamic structure in the UAVs, solid-state NaBH4 and one of the catalyst samples are loa-
the submarine and the portable applications. The project ded to the four-necked round-bottom reaction vessel. At
will introduce an innovative design to reduce the weight and the same time, the reaction vessel is heated with the magne-
volume of conventional systems for military defence sys- tic stirrer-heater.
tems. When hydrogen gas is required, it will be produced by As shown in Figure 1., The reaction temperature is measu-
hydrolysis reaction with a catalyst. The NaBH4 is planned to red with a TPM-10 type thermometer integrated into the
be stored in the system as a solid, not a liquid. one neck of the four-necked round-bottom reaction vessel.
The produced hydrogen gas in the reaction vessel is passed
2.1 Blast Furnace Slag (BFS)
through from a bubbler type dehumidifier to remove wa-
In this study, the granulated blast-furnace slag (GBFS) that ter vapour. The necessary sealing, piping and mechanical
is obtained from Iskenderun Iron-Steel Factory is used. The connections is made. The produced hydrogen gas volume is
fineness of the grinding of slag is such that 92 % can pass th- easily measured and recorded by the Allicat brand high pre-
rough a 30 mm sieve. The specific surface area of the GBFS cision flowmeter was used on the experimental setup/test
is 540 m2/kg and has a vitreous content of 99 %. The che- rig. These mass flowmeter and thermometer s connected to
mical composition of the GBFS obtained by X-ray Fluores- the microprocessor and the obtained experimental data is
cence (XRF) analysis is given in Table 1. As a result of this recorded in computer.
analysis, the slag displayed an amorphous hump characte-
ristic at about 30° indicating the presence of large amounts 2.2 Design and Analysis of the Hydrogen Generator in
of glass [7]. Literature
Table 1. Chemical composition of the blast furnace slag [7]. In a study conducted by Lee and Kim in 2015, a hydrogen
Chemical Compositions of BFS (%) Present study generating system was designed to feed a 100 W fuel cell.
SiO2 43.08 This hydrogen generating system uses the decomposition of
Al2O3 11.34 solid state NaBH4 and HCl concentration to produce H2. In
Fe2O3 0.74
CaO 36.25
the designed system, the hydrogen yield was 95% and the
MgO 6.10 hydrogen production rate of the system was measured as
S -2 0.51 650 ml / min by using solid state NaBH4 and HCl solution
SO3 0.60
Na2O 0.28 together. As a result, it was observed that the gravimetric
K2O 0.75 hydrogen density value of the designed system increased [8].
Na2O + 0.658 K2O 0.77
A high-density hydrogen generator developed has been eva-
2.1 Hydrogen production from the NaBH4 luated in terms of stable, sustainable hydrogen production
and start-stop to verify the possibility of commercialization
The amount of H2 required for continuous operation of the
by Kim and others. According to their performance evalu-
system for 1 hour will be calculated and NBH4 sufficient to
ation, the hydrogen generation efficiency of the system was
produce it will be calculated according to Eqn.1. The most
Figure 1. Experimental Setup Flow Chart
.
89.9%, the hydrogen generator has gravimetric 739.1 W h 2.3.2. Design of the autonomous hydrogen generator sys-
/ kg and volumetric specific energy densities of 272.8 W h tem:
/ L. The hydrogen storage density of the system is 5.1% by
Firstly, parts of this system’s prototype will be produced with
weight; in addition, NaBH4 aqueous solution is 1.44 times
the 3D printer. The producing hydrogen from this system
higher than conventional hydrogen generators used. The
will be feed to a single-cell system. A test station will be ins-
control of the production rate was developed by a working
talled with this way; the system tests such as pressure, tem-
control algorithm system, which measures the hydrogen
perature and the performance of H2 production are planned
production rate by a pressure sensor fitted to the reactor,
in this system. Electronic operating performance of systems
which depends on the reactor pressure. This pressure value
and autonomous systems requirements of the system will
is determined by taking into account the speed and volume
also be evaluated. After optimal results obtained from these
of the amount of hydrogen required for the optimum ope-
experimental tests, a prototype of the size that will be integ-
rating condition of the fuel cell. In these studies, the resear-
rated into a stack of the fuel cell will be prepared.
chers designed the hydrogen generator to be placed in the
body of the UAV with a cylindrical structure. The hydrogen The developed reactor is intended to be made of stainless
generator has a weight of 5.5 kg, a diameter of 230 mm and steel to prevent hydrogen leakage. The fuels will be dischar-
a length of 358 mm [9]. ged from their respective chambers into the reservoir where
the reaction takes place. Water and catalyst will be added
Okumuş et al. designed a generator that is using a special
with the help of micropump on to the NaBH4 particles pou-
cobalt-based catalyst. The weight of the designed system is
red into the designed reactor. The reaction is expected to oc-
7.5 kg and its volume is 11 cm3. The hydrogen production
cur rapidly at room temperature, the hydrogen gas produced
rate of this system is 5.4 L / min and the energy density is
is feed into the PEM fuel cell system.
325 Wh / kg. This design can provide the required hydrogen
supply for a 50-cell fuel cell system with a power capacity The pressure, temperature and production amounts taken
of 218 W. It has been designed to have sufficient hydrogen from the flow meter collected by the microcontroller will be
production capacity to operate this system 10 times [10]. monitored, and will be realized with an automatic control
system for sustainable electricity generation. The algorithm
2.3 3D Design and Analysis of the Hydrogen Generator of the autonomous control system will be designed depen-
In accordance with the data obtained from the hydrolysis ding on the changes in reactor pressure and temperature.
experiments, the amount of solid NaBH4, BFS powder and It is planned to conduct performance tests of the genera-
water that are required to feed a 20 W fuel cell for 1 hour, tor using the autonomous control system for 24, 48 and 72
will be determined. Based on these values and the problems hours of different working phases and to record the test re-
obtained from the studies in the literature, 3D design and sults.
analysis of the hydrogen generator will be made. After the
design, volume and size of the hydrogen generator are deter- 3. CONCLUSION
mined, a prototype will be prepared using 3D printers and The system to be designed as a result of this study can be
licensed design programs. used efficiently in portable applications or military applica-
tions. As a result of this study, the problems of insufficient
energy capacity of traditional energy sources and batteries
used will be solved. With this system to be developed, the
duty time of the applications will be improved over the ca-
pacity of the batteries, and the weight and volume of the
applications will be reduced. As long as fuel continuity is
Figure 1. Basic design of hydrogen generator maintained, fuel cells can continue to run. The fact that the
system will be designed to be the foundation of autonomous
2.3.1. Design of the mechanical system systems will form the basis of future prototype applications
The mechanical system that has consisted a fuel reservoir, and publications.
a water tank and the auxiliary equipment, will be designed In addition, the use of locally developed systems in terms of
with data which are calculated. Using the motor, the NaBH4 military defense systems is very important for national secu-
particles will be fed to the reaction chamber, then the wa- rity. Therefore, this project is of great strategic importance
ter will be supplied with a pump and then reacted with a in terms of homeland security. In addition, it will contribu-
catalyst, consequently generating hydrogen gas. The NaBO2 te to the development of new technologies and will greatly
that were occurred by-product, will be removed and depo- benefit the country’s economy in the long run in terms of
sited into the separation part. Temperature and pressure commercial, military and civilian needs worldwide.
change of hydrogen generator will be controlled by pump
and cooling fans. A light air fan will be installed on the sys- 4. ACKNOWLEDGEMENTS
tem in order to cool the produced hydrogen gas. The authors acknowledge Prof. Dr. Ertuğrul Baltacıoğlu for
H2Gen: Autonomous and Portable Hydrogen Generator System Supported By Sodium Boron Hydride
financial support; Dr. H. H. Bilgic and Dr. C. Conker for

control strategy of microprocessor; İSTE Civil Engineering
Department for industrial slag powder.
REFERENCES
[1] L. An, T. Zhao, X. Yan, X. Zhou, and P. Tan, “The dual role of hyd-
rogen peroxide in fuel cells,” Science Bulletin. 2015.
[2] F. Barbir, PEM Fuel Cells. 2005.
[3] H. Weydahl, M. Gilljam, T. Lian, T. C. Johannessen, S. I. Holm, and
J. Ø. Hasvold, “Fuel cell systems for long-endurance autonomous
underwater vehicles – challenges and benefits,” Int. J. Hydrogen
Energy, 2019.
[4] J. H. Kim, H. Lee, S. C. Han, H. S. Kim, M. S. Song, and J. Y. Lee,
“Production of hydrogen from sodium borohydride in alkaline
solution: Development of catalyst with high performance,” Int. J.
Hydrogen Energy, 2004.
[5] Y. Kojima, Y. Kawai, H. Nakanishi, and S. Matsumoto, “Compres-
sed hydrogen generation using chemical hydride,” J. Power Sour-
ces, 2004.
[6] S. M. Kwon, S. Kang, and T. Kim, “Development of NaBH4-based
hydrogen generator for fuel cell unmanned aerial vehicles with
movable fuel cartridge,” Energy Procedia, vol. 158, pp. 1930–1935,
2019.
[7] M. Balcikanli and E. Ozbay, “Optimum design of alkali activated
slag concretes for the low oxygen/chloride ion permeability and
thermal conductivity,” Compos. Part B Eng., 2016.
[8] C. J. Lee and T. Kim, “Hydrogen supply system employing dire-
ct decomposition of solid-state NaBH4,” Int. J. Hydrogen Energy,
2015.
[9] S. mo Kwon, M. J. Kim, S. Kang, and T. Kim, “Development of a hi-
gh-storage-density hydrogen generator using solid-state NaBH4
as a hydrogen source for unmanned aerial vehicles,” Appl. Energy,
2019.
[10] E. Okumus et al., “Development of boron-based hydrogen and
fuel cell system for small unmanned aerial vehicle,” Int. J. Hyd-
rogen Energy, 2017.

Conference Paper
Oral Presentation
Bir Ağır Vasıta Aracın Treylerinin Dingilinde Kullanılan Kauçuk

Burcun Non-Linear Analizi ve Testlerle Doğrulama Çalışması
Aylin Öncü1*, İbrahim Cem Öncü2
1
Bursa Uludağ Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Otomotiv Mühendisliği, Bursa, Türkiye; aylndova@gmail.com
2
Bursa Uludağ Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makina Mühendisliği, Bursa, Türkiye; i.cemoncu@gmail.com
Özet
Treyler, motorlu bir taşıt tarafından çekilen ve taşıyacağı yükün özelliklerine has bir şekilde tasarlanıp imal edilen
en az bir dingili ve çekildiği taşıta çeki oku, döner tabla, kanca vb. adlarla tanımlanan bir bağlantı aygıtı aracılığı
ile bağlanan yük taşıma amaçlı karayolu taşıt aracıdır. Yapılan bu çalışma treylerin dingilinde yer alan ve yoldan
gelen titreşimlerin sönümlenmesini sağlayan kauçuk burcu parçasının Catia programı kullanılarak tasarlanması
ve Msc Marc Patran sonlu elemanlar analiz programı kullanılarak non-linear analizlerinin gerçekleştirilmesi ve
testlerle doğrulanması çalışmasını içermektedir.
Anahtar Kelimeler: Kauçuk Malzeme, Kauçuk Burç, Tireşim, Hiperelastik, Doğrusal Olmayan Sonlu Elemanlar
Analizi, Statik Katılık, Radyal Analiz.
Abstract
The trailer has at least one axle towed by a motor vehicle and designed and manufactured in a way specific to the
characteristics of the load it will carry, and draw arrow, turntable, hook etc. It is a freight-carrying road vehicle
connected via a connection device defined by names. This study includes the design of the rubber bushing part,
which is located in the axle of the trailer and provides the damping of the vibrations coming from the road, using
the Catia program and the non-linear analysis and verification of the tests using the Msc Marc Patran finite
element analysis program.
Keywords: Rubber Material, Rubber Bushing, Vibration, Hyperelastic, Nonlinear Finite Element Analysis,
Static Stiffness, Radial Analysis.
1. GİRİŞ
Bu çalışmada kullanılan kauçuk burç, araç dingilinin (Şekil
1), araç gövdesine bağlantısını sağlayan, bir iç metal ve onun
üzerine vulkanize olmuş kauçuk parçasından oluşmaktadır.
Kauçuk burç parçaları araçlarda titreşim sönümleme ve gü-
rültü önleyici parça olarak kullanılmaktadır. Kauçuk burçlar
(Şekil 2), kauçuk preslerinde (enjeksiyon, kompresyon vb. )
ısı, basınç ve zaman parametrelerine bağlı olarak vulkanize
olurlar. Vulkanizasyon işlemi kauçuğun kimyasal değişime
uğrayarak, geri dönüşümsüz olarak elastik özellikleri kazan-
ması durumudur.
Kauçuk burçtan beklenen, tekerleklerin yol üzerindeki hare-
keti sırasında yoldan gelen titreşimlerin gövdeye iletilmesini
engellemek, sürüş konforunu arttırmak ve gürültü proble- Şekil 1: Treyler Araç Dingili
mini çözmeye yardımcı olmaktır.
Email: aylndova@gmail.com
Bir Ağır Vasıta Aracın Treylerinin Dingilinde Kullanılan Kauçuk Burcun Non-Linear Analizi ve Testlerle Doğrulama Çalışması
doğruluğu ise çekme, basma ve kayma deneyleri ile kontrol

edilmektedir. Hazırlanan bu çalışmada kauçuk mekaniğinde
yapılan deneyler tanımlanmış ve sınıflandırılmıştır. Ayrıca,
çalışmada literatürde kauçuk türü malzemeler için yapılan
deneysel çalışmalar incelenmiştir [5]
2. MALZEME VE YÖNTEM
Kauçuk burçlar hiperelastik malzeme gurubunda yer alan
yüksek elastik davranış gösteren malzemelerdir. Metal me-
tale temasın mümkün olmadığı durumlarda, parçalara belir-
li oranda hareket serbesitesi ve titreşim sönümleme özelliği
katılması için kauçuk malzemeler kullanılmaktadır. Çalış-
mamıza konu olan treyler dingilinde de metal metale teması
engellemek, belirli oranda hareket serbestliği kazandırmak
ve titreşimin lastiklerden treyler gövdesine iletimini engelle-
Şekil 2: Metal kauçuk burçlar
mek için kauçuk burç kullanılmıştır. Kauçuk burcun yapısı-
Kauçuk malzemelerle ilgili ilgili yapılan literatür araştırma- na baktığımızda bir iç burç (metal) ve iç burç etrafını saran
sında sıcaklığın, kauçuk içerisine ilave edilen maddelerin ve kauçuk malzemeden oluşmaktadır. Şekil 3’ te kauçuk burcun
çaplama işlemlerinin yapılan parça testlerine etkilerinin in- tasarım görseli görülmektedir.
celendiği görülmüştür.
Kauçuk burç, treyler dingilinde bulunan yuvaya belirli bir ön
Öncü, İ.C., Dova A. (2018) Titreşim Sönümleme Elemanı yükleme altında montaj edilmektedir. Montaj olduğu yuva-
Olan Kauçuk Burçta Çaplama İşleminin Ömre Etkisinin dan çıkmaması için de yine belirli bir yükleme altında yuva-
Sonlu Elemanlar Analizi ve Deneysel Çalışma İle İncelen- da konumlanmaktadır. İç burcun içerisinden geçirilen özel
mesi isimli çalışmalarında kauçuk burçlardaki çaplama işle- cıvata ile bağlantısı sağlanmaktadır.
minin ömür performansına nasıl etki ettiği incelenmiştir. [1]
Vahapoğlu, V. (2013). Kauçuk mekaniğinde yapılan deneyler
konulu çalışmasında kauçuk malzemeler için yapılan tüm
deneyleri sınıflandırarak detaylı bir biçimde incelmiştir. Bu
çalışmada testler yükleme ve numune şekillerine göre detay-
lı bir şekilde gruplandırılarak incelenmiştir. Yapılan testlerin
geçmişten günümüze ulaşana kadar uğradığı değişikliklere
de yer verilmiştir. Çalışmamızda bu testlerden en çok bilinen
ve uygulananlarına yer verilmiştir. [2]
Şekil 3 Kauçuk burcun tasarım görseli
Erkek, S. (2007). Karbon siyahı / yağ ve karbon siyahı / dolgu
maddesi oranının farklı vulkanizasyon sistemlerinde EPDM, Kauçuk burçlar özel presler kullanılarak vulkanizasyon ola-
NBR ve SBR elastomerlerinin fiziko-mekaniksel özellikleri rak tanımlanan özel bir üretim yöntemi ile üretilmektedir.
üzerine etkisi incelenmiştir. Yüksek lisans tezi, Çukurova Bu üretim yönteminde 3 parametre çok önemlidir. Zaman,
Üni., Fen Bilimleri Enstitüsü, Kimya Anabilim dalı, Adana sıcaklık ve basınç vulkanizasyonun kalitesini belirleyen en
[3]. önemli parametrelerdir. Şekil 4’ de vulkanize olmuş kauçuk
burç görülmektedir.
Soyel, D. (2008). Sonlu elemanlar metodu ile NR / SBR tipi
elastomer esaslı malzemelerin davranış modellerinin be-
lirlenmesi konulu çalışmasında malzemenin matematiksel
modellenmesi üzerinde durmuştur. Çalışma kapsamında iki
tip kauçuk malzeme için mekanik testler gerçekleştirilmiştir.
Abaqus 6.7.1 sonlu elemanlar yazılımı kullanılarak test ve-
rileri ile yazılım içerisinde yer alan malzeme modelleri için
hiperelastik malzeme katsayıları hesaplanmıştır. Her bir hi-
perelastik malzeme modeli için eğriler elde edilmiştir. Bu eğ-
riler test verisini temsil eden eğri ile kıyaslanarak en uygun
hiperelastik malzeme modeli belirlenmeye çalışılmıştır [4].
Vahapoğlu (2010) Literatürde, kauçuk türü malzemelerin
elastik davranışını modelleyebilmek için birçok farklı form- Şekil 4 Vulkanize olmuş kauçuk burç
da şekil değiştirme enerji fonksiyonları önerilmiştir. Teorik Kauçuk burcun alt komponent malzeme bilgisi tablo 1’ de
olarak önerilen bu şekil değiştirme enerji fonksiyonlarının
.
verilmiştir. Kauçuk doğal kauçuk (NR75) ShA malzemeden,

iç burç, ise St 37-2 çelik malzemeden üretilmiştir.
Tablo 1. Metal kauçuk burçta kullanılan malzemeler
Parça Adı Malzeme Açıklama
Kauçuk NR NR 75±5 ShA
İç Burç DIN 2393 St 37-2 NBK **
Kauçuk burçta kullanılan metal malzemeler boru seklinde

olup içte olmak üzere bir adettir. St37’den üretilen dikişli dış
boru her hangi bir ısıl işleme tabi tutulmamıştır. Tablo 2. a. b.
’de kullanılan çelik malzemenin mekanik özellikleri bulun-

maktadır.
Tablo 2. St 37-2 malzemenin mekanik özellikleri
Akma Mukavemeti Çekme Mukavemeti Uzama
(MPa) (MPa) (%)
346 414 35
2.1 Malzeme Modeli Oluşturma

c.
Hiperelastik bir malzemenin malzeme modelini tanımlamak Şekil 5 a) Tek eksenli çekme testi (Miller, 2000), b) Kayma testi (Miller,
için bazı terimler kullanılmaktadır. Bunlardan ilki uzama 2000), c) Basit basma testi (Miller, 2000)
oranıdır. Uzama oranı (λ), (1) numaralı denklemde görül-
mektedir. 2.2 Kauçuk Burcun Sonlu Elemanlar Modelinin
Oluşturulması
λ = L/L0 = (u+L0) / L0 = Ɛ+1 (1)
Parçanın mesh modeli 3D tasarım programında hazırlanan
Bu denklem deplasmandan sonraki boyun, ilk boya oranı
geometri kullanılarak oluşturulmuştur. Tetra 4 eleman mesh
olarak değerlendirilmekte ve “uzama oranı” adını almaktadır.
yapısı olarak kullanılmıştır. Analizde kullanılan bu eleman
Gerinme invaryantları (I) koordinat sisteminde bağımsız ge- tipi Şekil 6’ da gösterilmiştir.
rinmeleri ölçerek gerinme enerjisinin hesaplanmasını sağla-
maktadır. Bu enerjinin ölçülebilmesi için üç yöndeki uzama
değerlerinin (λ1, λ2, λ3) bilinmesi gerekmektedir. Gerinme
invaryantlarının üç yöndeki denklemleri (2a), (2b) ve (2c)’
de görüldüğü gibidir.
I1= λ12 + λ22 + λ32 (2a)
I2= λ12 λ22+ λ22 λ32 + λ32 λ12 (2b) Şekil 6 Tetra 4 eleman yapısı
I3= λ12 λ22 λ32 (2c)
Sıkıştırılamaz ve izotropik bir malzeme için I3 = 1 olarak Kauçuk burcun sonlu elemanlar modelinde 51024 tetra 4
kabul edilir. Gerinme enerjisi potansiyeli (W), gerinme eleman kullanılmıştır. Tasarım içerisinde yer alan sadece
invaryantlarının ve uzama oranlarının fonksiyonu olarak kauçuk malzeme modellenmiştir. İç burç analizi kolaylaştır-
tanımlanır. Literatürde tanımlanan modeller; mooney-riv- mak için rijit bir malzeme kabul edilerek yüzey olarak mo-
lin-1, mooney rivlin-2, neo-hookean, gent, yeoh, ogden, ar- dellenmiştir. Burcun montaj olacağı yuva da metal malzeme
ruda-boyce ve marlow modelleridir. olduğu için rijit malzeme olarak yüzey kullanılarak simüle
edilmiştir. Şekil 7’ de kauçuk burcun mesh yapısı görülmek-
Gerçekleştirilen çalışmada mooney rivlin-2 modeli kullanıl- tedir.
mıştır. Bu malzeme modeli denklem (3)’ te verilmiştir.
Tanımlanan malzeme verisinin hesaplanabilmesi için, tek

eksenli çekme testi, kayma testi, basit basma testi yapılarak
malzeme verisi toplanır. Bu testler sonucunda kuvvet – dep-
lasman değerleri toplanarak grafiğe dönüştürülür. Malzeme
verisi tanımlamak için yapılan malzeme testlerinin görselle-
rine Şekil 5.’ te görülmektedir.
Şekil 7. Kauçuk burcun mesh yapısı
Mesh modeli oluşturulduktan sonra sınır şartların tanımla-

ması yapılmıştır. İlk olarak kauçuk burcun treyler dingiline
olan montajı simüle edilmiştir. Bunun için kauçuk burç dış
çapında yer alan tüm düğüm noktalarından iç burcun mer-
Bir Ağır Vasıta Aracın Treylerinin Dingilinde Kullanılan Kauçuk Burcun Non-Linear Analizi ve Testlerle Doğrulama Çalışması
kezine doğru montaj yuvasının ölçüsüne gelen kadar çapla-

ma işlemi gerçekleştirilmiştir. Şekil 8 de kauçuk burcun çap-
lanmış halinin strain görseli görülmektedir. Çaplama işlemi
tamamlandıktan rijit yüzey olarak tanımlanan iç burçtan
araç üzerinde maruz kalacağı yükleme olan 50000 N lük yük
radyal olarak uygulanmıştır.
Şekil 10. Radyal statik analiz kuvvet deplasman grafiği
3.2 Radyal Statik Testler

Tasarımı gerçekleştirilen parça özel kauçuk presi kullanıla-
rak basınç, sıcaklık ve zaman parametreleri dikkate alınarak
üretimi gerçekleştirilmiştir. Üretilen kauçuk burç MTS test
sisteminde statik radyal teste tabi tutulmuştur. Test gerçek-
leştirilmeden önce parçanın montaj olacağı yuvayı simü-
le edecek olan özel aparatlar tasarlanmış. Kauçuk burç bu
özel aparatlar kullanılarak öncelikle montaj durumu simüle
Şekil 8. Kauçuk burcun çaplanmış halinin strain görseli edilmiştir. Kauçuk burç montaj olduğu yuva içerisinde tıpkı
montaj analizinde olduğu gibi belirli bir ön yükleme altın-
3. BULGULAR da bulunmaktadır. Şekil 11’ de kauçuk burcun test düzeneği
3.1 Radyal Statik Analizler görseli görülmektedir.
Kauçuk burç radyal statik katılık (stiffness) değerlerinin tes-

piti için, parça gerçekte olduğu gibi bir yuva içerisine dış
burcundan çaplanarak montaj edilmiştir. Montaj işleminin
ardından yüzey olarak simüle edilen iç burçtan z yönünde
radyal olarak 50.000 N yük uygulanmıştır. Şekil 9’ da iç burç-
tan z yönünde uygulanan 50.000 N luk radyal yükün etkisin-
deki kauçuk burcun strain görseli görülmektedir.
Şekil 9. Kauçuk burcun 50.000N yükleme altındaki strain görseli.
Kauçuk burcun 50.000N’ a ulaşana kadar aldığı yol (radyal

z yönünde hareketi) analiz programı tarafından otomatik Şekil 11. Kauçuk burcun radyal test görseli
olarak hesaplanmıştır. Kauçuk burca uygulanan 50.000N’
luk yüke ulaştığında 7,5 mm radyal z yönünde hareket etti- MTS test sistemi üzerinde bulunan özel sensör sistemi ile
ği gözlemlenmiştir. Şekil 10’ da ralyal statik analizin kuvvet parçaya uygulanan kuvveti ve deplasmanı kaydetmektedir.
deplasman grafiği görülmektedir. Grafikte kauçuk burcun MTS test sisteminde 50.000N radyal z yönünde uygulanma-
radyal z yönünde hareketine karşılık üzerine etkiyen kuvvet sı için test prosedürü oluşturulmuştur. Hidrolik kol yardımı
değerleri görülmektedir. ile parçaya iç burcundan 50.000N uygulanmıştır. Test düze-
neği üzerinden alınan verilerden kuvvet deplasman grafiği
oluşturulmuştur.
.
4. SONUÇ
Yapılan çalışma sonucunda daha önce malzeme verileri
hazırlanmış olan analiz modeli ile gerçek test arasında
bir değerlendirme yapılmıştır. Analiz ve test sonucun-
da elde edilen kuvvet ve deplasman verileri Şekil 12’
de yer alan grafikte kıyaslamalı olarak gösterilmektedir.
Şekil 12. Radyal analiz ve test sonuçlarının kıyaslama grafiği
Verilere baktığımızda sonlu elemanlar analizinde par-

ça 50.000N’ luk yüklemeye 7,5 mm de ulaşırken, gerçek
parçanın testinde 50.000’ luk yüklemeye 7,7 mm de ulaş-
mıştır. Oluşan sapma test işlemi için üretilen aparatların
toleransından, test sistemindeki sensör hassasiyetinden ve
analizi kolaylaştırmak için kaldırılan radüs ve pahlardan kay-
naklanmaktadır. Lineer bölgede hesaplanan statik katılık de-
ğerlerine bakıldığında sonlu elemanlar ve test sonuçları ara-
sında yaklaşık %3 lük bir sapma gözlemlenmektedir. Kauçuk
gibi hiperelastik grubunda bulunan bir malzemede analiz ve
test sonuçları arasında %5 ve altındaki sapma iyi olarak de-
ğerlendirilmektedir. Gerçekleştirilen sonlu elemanlar analizi
ile parçayı üretmeden doğru ürün tasarlayabilmeye imkan
tanınmaktadır. Bu kalıp, deneme ve malzeme gibi birçok gi-
der kaleminde kar elde edilmesini, ilk seferde doğru ürün
üretilmesini sağlamaktadır.
REFERANSLAR
[1] Öncü, İ, Dova, A. (2018). Titreşim Sönümleme Elemanı Olan Ka-
uçuk Burçta Çaplama İşleminin Ömre Etkisinin Sonlu Elemanlar
Analizi ve Deneysel Çalışma İle İncelenmesi. Akademik Platform
Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 6 (2), 11-18. DOI: 10.21541/
apjes.364545
[2] Vahapoğlu, V. (2013). Kauçuk Mekaniğinde Yapılan Deneyler. Pa-
mukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 19(1): 33-60.
[3] Erkek, S. 2007. Karbon Siyahı/Yağ ve Karbon Siyahı/Dolgu Madde-
si Oranının Farklı Vulkanizasyon Sistemlerinde EPDM, NBR ve SBR
Elastomerlerinin Fiziko-Mekaniksel Özellikleri Üzerine Etkisi. Yüksek
Lisans Tezi, Çukurova Üni., Fen Bilimleri Enstitüsü, Kimya Anabilim
Dalı, Adana.
[4] Soyel, D. 2008. Sonlu Elemanlar Metodu ile NR/SBR Tipi Elastomer
Esaslı Malzemelerin Davranış Modellerinin Belirlenmesi. Yüksek Li-
sans Tezi, Sakarya Üni., Fen Bilimleri Enstitüsü, Makine Eğitimi Ana-
bilim Dalı, Sakarya.
[5] Vahapoğlu, V. 2010; Kauçuk Türü Malzemeler: Şekil Değiştirme Hızı
Etkileri, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Cilt 16,
Sayı 3, 2010, Sayfa 265.

Conference Paper
Oral Presentation
Clinch Bağlantılarının Kalitesine Etki Eden Parametreler

Kazım Sulak1*, Ferruh Öztürk2
1
Bursa Uludağ Üniversitesi, Otomotiv Mühendisliği, Bursa, Türkiye; kazimsulak42@hotmail.com
2
Bursa Uludağ Üniversitesi, Otomotiv Mühendisliği, Bursa, Türkiye; ferruh@uludag.edu.tr
Özet
Teknolojinin gelişmesi ve taşıtlar üzerinde yapılan hafifletme çalışmaları nedeniyle özellikle otomotiv sektöründe kullanılan
malzeme çeşitliliği artmıştır. Araç üzerinde farklı tür ve özelliklerde malzemeler kullanılmaktadır ve bu malzemelerin
bileştirilebilmesi gerekmektedir. Farklı tür malzemelerin birleştirilmesine geleneksel yöntemler bazen cevap verememektedir.
Form punta ile birleştirme yöntemi, farklı tür malzemelerin birleştirilmesine imkân sağladığından dolayı önemi her geçen gün
artmaktadır. Çelik x alüminyum, alüminyum x alüminyum malzemelerin birleştirilmesinde sıkça kullanılan bir yöntemdir.
Birkaç farklı form punta yöntemi vardır. Bunlardan en sık karşımıza çıkanı, bir erkek ve bir dişi olmak üzere zımba ve
matris ikilisinden oluşan takımlar kullanılarak birleştirme işlemi gerçekleştirilir. Malzemeler üzerinde plastik şekil değişimi
sağlayarak fiziksel bir kenet meydana gelir. Form punta takımları, kenet oluşmasında ve oluşacak kenet miktarına, dolayısıyla
bağlantının kalitesine doğrudan etki etmektedir. Yapılan bu çalışmada, matris ve zımba üzerinde geometrik parametreler
belirlenmiş ve bu parametrelerin bağlantının dayanımına olan etkileri incelenmiştir. Böylece, bağlantının dayanımını
artırmak için hangi parametrelerin önemli olduğu bilgisi elde edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Clinch, form punta, Tox, sac, birleştirme, kaynak
Parameters Affecting the Quality of Clinch Connections
Abstract
The development of technology and the lightening experiment on vehicles the variety of materials used in especially
automotive industry has increased. Different types and properties of materials are used on the vehicle and these materials
must be able to be joined. It is sometimes not possible to join different types of materials with traditional methods. Clinchings
importance is increasing day by day as it enables the joining of different types of materials. It is frequently used in joining
steel x aluminum, aluminum x aluminum. There are several different clinch methods. The most common of these, the
joining process is carried out using sets of punch and dies. A physical clamp occurs on the materials by providing plastic
deformation. Clinch sets directly affects the formation of clamps and the amount of clamps to be formed, thus the quality
of the connection. In this study, geometric parameters were determined on the dies and the punch and the effects of these
parameters on the strength of the connection was investigated.
Keywords: Clinch, Tox, welding, joining, sheet metal
Table 2. Comparison Table of Competitive Machines in the market.

Units M1 M2 M3 M3
Battery Type AGM Bat- Lead-Acid Lead-Acid Lithium-ion
tery High
Power
Battery Capacity kWh 11 16,5 11,5 13,8
Battery Weight kg 450 - - -
Electric motors Qty. 2 2 - -
Travel motor capacity kW 6 - - -
Lifting motor capacity kW 9 - - -
Operation hour heavy (unin- h 1,5 2h operation-2h charge-2h 1.5h operation-1.5h char- 2h operation-1h
terrupted) operation-1h charge 1h ge-2h operation-2h charge-1h charge-2hour opera-
operation operation tion-1h-charge-2h operation
Operation hour normal (unin- h 2-3.5 3h operation-2h charge-3h 2h operation-4h charge-2h 4h operation-1h charge-3h
terrupted) operation operation operation
Charging time h 8 - - -
Charger Absorbed Current Max A - 14 - -
Charger Operating temp o
C between -30 and 70 - -
Email: kazimsulak42@hotmail.com

Conference Paper
Oral Presentation
Plazma Ark Kaynak Yöntemiyle Birleştirilmiş AISI304L Östenitik

Paslanmaz Çeliklerinin Özelliklerinin Belirlenmesi
Ramazan Kaçar1, Hayriye Ertek Emre2, Samet Nohutçu3
Karabük Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi,İmalat Mühendisliği Bölümü, Karabük, Türkiye; email: rkacar@karabuk.edu.tr, hayriyeertek@karabuk.edu.tr, samet-
1-3
nohutcu@karabuk.edu.tr
Özet
Östenitik paslanmaz çelikler yüksek korozyon dirençleri ve mukavemetlerinin yanı sıra iyi derecede kaynak
edilebilirliklerinden dolayı petrokimya endüstrisi, endüstriyel mutfak ve ev aletleri imalatının yanısıra gıda
sanayi gibi alanlarda tercih edilmektedir. Östenitik paslanmaz çeliklerinin birbirleriyle ve farklı cins metal ve
alaşımlarıyla birleştirilmelerinde ergitmeli ve ergitmesiz (katı hal) kaynak yöntemlerinden yararlanılmaktadır.
Yüksek enerji yoğunluklu bir ergitmeli kaynak yöntemi olan plazma ark kaynağı birçok avantajından dolayı
kaynaklı imalat endüstrisinde kullanımı giderek artmaktadır. Endüstriyel uygulamalarda paslanmaz çeliklerin
kaynaklı birleştirmelerinde yüksek mukavemetli, kaynak hatalarından ve kalıntılarından uzak kaynak
yöntemlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Plazma ark kaynak yöntemi bu yöntemlerin başında gelmektedir.
Bu çalışmada, AISI 304LN (DIN 1.4307) östenitik paslanmaz çelik çifti yarı otomatik plazma ark kaynak
yöntemiyle optimum kaynak parametreleri kullanılarak birleştirilmiştir. Birleştirmelerin mekanik özelliklerinin
belirlenmesi amacıyla çekme, eğme testleri gerçekleştirilmiş ve birleştirme sertlik profili belirlenmiştir. Ayrıca,
birleştirmelerin mikroyapı incelemeleri de gerçekleştirilerek, mikroyapı ve mekanik özellik ilişkisi araştırılmıştır.
Yapılan inceleme neticesinde AISI 304LN östenitik paslanmaz çelik çifti plazma ark kaynak yöntemiyle başarıyla
birleştirilebileceği tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: AISI304L Östenitik Paslanmaz Çelik, Plazma Ark Kaynağı, Mekanik özellik, Mikroyapı
Determination of the Properties of AISI304L Austenitic Stainless Steels Joined by

Plasma Arc Welding Method
Abstract
Austenitic stainless steels are preferred in petrochemical industry, industrial kitchen and home appliance
manufacturing as well as food industry due to their high corrosion resistance and strength as well as good
weldability. Fusion and non-fusion (solid state) welding methods are used in joining austenitic stainless steels with
each other and dissimilar metals and alloys. Plasma arc welding, which is a high energy intensity fusion welding
method, is increasingly used in the welded manufacturing industry due to its many advantages. In industrial
applications, welded joints of austenitic stainless steels; welding methods are needed that allow high strength,
disconnection from welding defects and residues. Plasma arc welding method is one of these methods. In this
study, AISI304LN (DIN 1.4307) austenitic stainless steel couple has been welded with semi-automatic plasma
arc welding method using optimum welding parameters. In order to determine the mechanical properties of
the joints, tensile and bending tests were carried out and the joint hardness profile was determined. In addition,
microstructure examinations of the joints were carried out and the relationship between microstructure and
mechanical properties was investigated. As a result of the examination, it has been determined that AISI304LN
austenitic stainless steel couple can be successfully joined by plasma arc welding method.
Keywords: AISI304L Austenitic Stainless Steel, Plasma Arc Welding, Mechanical properties, Microstructure
1. GİRİŞ leri ve yüksek sıcaklık dayanımları endüstriyel uygulama

alanlarında paslanmaz çeliklerin tercih edilme sebepleri
Oldukça yüksek mukavemet, mükemmel korozyon direnç-
Email: hayriyeertek@karabuk.edu.tr
Plazma Ark Kaynak Yöntemiyle Birleştirilmiş AISI304L Östenitik Paslanmaz Çeliklerinin Özelliklerinin Belirlenmesi
Tablo 1. AISI 304L östenitik paslanmaz çeliğin ve ilave telin kimyasal bileşimi (% ağırlık)
Element (% ağ.) C Si Mn P S Cr Ni N Mo Cu Fe
AISI304LN 0,023 0,26 0,93 0,004 0,003 18,42 8,59 0,12 - - Kalan
ER308LSi 0,03 0,70 2 0,02 0,01 19,7 9,5 0,06 0.06 0.09 Kalan
arasında en başta gelen karakteristikleridir [1]. Demir ala- daha yüksek ark kararlılığı nedeniyle gaz tungsten ark kay-
şımlarının paslanmazlık özelliğine sahip olabilmeleri için nağına göre daha gelişmiştir. Mikro-plazma ark kaynağı ise
kimyasal bileşimlerinde % 10.4 ve üzeri krom elementi ih- plazma ark kaynağının bir çeşididir ve kaynak akımı olarak
tiva etmeleri gerekir. Kromun yanısıra nikel ve diğer alaşım 15 Amperden düşük yoğunluklar kullanır [14]. Yapılan ça-
elementleri de paslanmaz çeliklerin bileşiminde bulunurlar lışmalarda plazma ark kaynak yönteminin yüksek ısı yoğun-
[2]. Paslanmaz çelik ailesi içerisinde östenitik paslanmaz çe- luğu, yüksek kaynak ilerleme hızı ve yüksek güç yoğunluğu
likler gıda, eczacılık, kimya ve petrokimya endüstrilerinde, sayesinde geleneksek kaynaklara (örn. TIG) göre ITAB ge-
basınçlı kaplar, mutfak eşyaları, kara ve deniz taşıtları üreti- nişliğinin daha dar olduğu belirtilmiştir. Ayrıca plazma ark
mi ve savunma sanayi gibi çeşitli endüstriyel uygulamalarda kaynak yöntemi ile birleştirilen yüksek mukavemetli düşük
kullanılmaktadır [3,4]. Östenitik paslanmaz çelikler yüksek alaşımlı plakaların 300°C’den 600°C ye kadar yapılan ısıl
sıcaklıkta yüksek dayanım ve iyi süneklik özellikleri sağla- işlem sonrasında akma, çekme ve sertlik değerlerinde bir
ması sayesinde tipik uygulama alanları haricinde havacılıkta miktar düşüş geldiği rapor edilmiştir. Ancak temperleme
kullanılan motorlar, sıcak bölüm bileşenleri, nükleer tesis- sıcaklığı artışı sonucu bir miktar süneklik ve çentik darbe
ler, muhtelif donanımlar, kriyojenik sıcaklık içeren takım ve dayanımında artış meydana geldiğine dikkat çekilmiştir [15].
sıvı roket muhafaza bileşenlerinde de kullanılmaktadır [5].
Yukarıda özetlenen çalışmalar neticesinde plazma ark kay-
Östenitik paslanmaz ailesinde de AISI304 çeşidi en yaygın
nağı yöntemi ile çeşitli tipteki malzemelerin birleştirilebir-
karşılaşılan çelik türüdür. Paslanmaz çeliklerin dayanımını
liği ifade edilmektedir. Fakat östenitik paslanmaz çeliklerin
arttırmak için kimyasal muhteviyatlarına % 0.20 ‘ye kadar
yüksek enerji yoğunluklu bir kaynak yöntemi olan plazma
azot ilavesi yapılır.
ark kaynakla birleştirilebilirliği ile ilgili yeterli bir çalışmaya
İmalat sanayinde çok sayıda bileşenden oluşan ürünlerin rastlanılmamaktadır. Bu çalışmada AISI304LN paslanmaz
birleştirilmesinde faydalanılan tekniklerden birisi de çelik çiftinin plazma ark kaynak yöntemiyle birleştirilebilir-
kaynaklı birleştirmelerdir. Çelik başta olmak üzere birçok liği incelenmiştir. Bu amaçla birleştirmelerin mekanik özel-
metalik malzemelerin birleştirmesinde ergitmeli kaynak liklerinin belirlenmesi için çekme ve üç nokta eğme testi
yöntemlerinden elektrik ark, gaz korumalı ark kaynak uygulanarak ana malzeme özellikleriyle mukayese edilmiştir.
yöntemleri, elektrik direnç uygulamalarının yanısıra yüksek Birleştirme sertlik profili tespit edilerek bağlantı mikroya-
enerjili ışın kaynak yöntemlerinden faydalanıldığına işaret pı incelemeleri gerçekleştirilmiştir. Böylece mekanik özel-
edilmektedir [6]. Ark kaynak yöntemlerinden olan plazma lik-mikroyapı ilişkisi etraflıca araştırılmış ve irdelenmiştir.
ark kaynağı, uzay, nükleer, elektronik, gemi yapımı ve birçok
endüstri dalında kullanılan ergitmeli bir kaynak yöntemidir. 2. DENEYSEL ÇALIŞMALAR
Bu yöntem ekonomikliği, yüksek verimliliği ve kaliteli dikiş- Malzeme
lerin oluşturulması gibi birçok avantaja sahiptir [7]. Ancak
Kimyasal bileşimi Tablo 1’de verilen, ticari olarak temin edi-
plazma ark kaynak sürecinde de uygun kaynak parametrele-
len AISI 304LN (1.4307) östenitik paslanmaz çelik sacdan
ri, ilave kaynak teli ve koruyucu gaz seçimi gibi kaynak kali-
400 x 102,5 x 3mm ebatlarında şeritler kesilerek birleştirme
tesini etkileyen faktörler dikkate alınmalıdır.
için hazırlanmıştır.
Literatür araştırmalarında paslanmaz çeliklerin kendi arala-
rında ve farklı çelik türleriyle ark kaynaklı birleştirmelerine 2.2 AISI 304LN Östenitik Paslanmaz Çelik Çiftinin
ait birçok çalışmaya rastlanmaktadır [8-13]. Östenitik pasla- Birleştirilmesi
namaz çelikler gaz tungsten ark kaynağı, plazma ark kaynağı, Çelik çifti Tablo 2’de özetlenen kaynak parametrelerinden
lazer ışını kaynağı ve elektron ışın kaynağı dahil olmak üzere yararlanılarak plazma ark kaynak makinesiyle birleştirilmiş-
çeşitli kaynak yöntemleri kullanılarak birleştirilebilirler. Bu tir. Birleştirme için kimyasal bileşimi Tablo 1’de verilen AWS
yöntemlerden düşük akım plazma ark kaynağı özellikle dik- A5.9 ER308LSi Ø 1 mm kaynak ilave telinden faydalanılmış-
kat çekmiştir. Yüksek mukavemet ve tokluk gerektiren metal tır.
körüklerin ve diyaframların üretimi için yaygın olarak kul-
Tablo 2. Kaynak parametreleri
lanılmaktadır. Plazma ark kaynağı sürekli akım modu veya Akım şiddeti Gerilim Kaynak ilerleme Plazma gazı Varigon Koruma gazı
darbeli akım modu olmak üzere iki farklı akım modundan (Amper) (Voltaj) hızı(cm/dk.) H5-8 (H +Ar) (lt/ (Argon)
biri kullanılarak gerçekleştirilebilir [5]. Plazma ark kaynağı, dk.)
gaz tungsten ark kaynağına benzer yenilikçi bir ark kaynağı 142 27 36 4 %99.9
yöntemidir. Gaz tungsten ark kaynağından en önemli fark,

İlave metalin seçiminde ve kaynak sonrasında oluşabilecek
plazma ark kaynağında plazma arkının koruyucu gazdan ay-
yapıyı tahmin edebilmek için Scheaffler diyagramından ya-
rılabilmesidir. Plazma ark kaynağı, daha yüksek enerji kon-
rarlanılmıştır. Şekil 1’de ER308LSi ilave tel ile birleştirilmiş
santrasyonu, daha derin ve daha dar penetrasyon başarısı ve
.
AISI 304LN çelik çiftinin Creş, Nieş değerleri ve kaynak tabi tutulmuştur. Eğme deneyleri, 10 ton kapasiteli ALŞA
sonrası oluşacak olan kaynak metali mikroyapısı Schaeffler marka üniversal hidrolik çekme-basma test cihazında ger-
bilgisayar programı kullanılarak belirlenmiştir. Diyagram çekleştirilmiştir. Sertlik ölçümü ana metalden kaynak meta-
üzerinde AISI304LN ana malzeme 2 rakamı ve ilave tel C line doğru belirli ölçüm sırası ile Vickers mikrosertlik ölçüm
simgesi ile belirtilmiştir. Kaynaklı birleştirmede çeliğin ideal cihazı ile batıcı uca 500g yük uygulanarak gerçekleştirilmiş-
ergime oranı oluştuğu varsayılarak; kaynak ilave metali ve tir. Metalografi numuneleri ise klasik metalografi hazırlama
ana malzeme ergime karışım oranı %50 olduğu kabul edil- yöntemleri uygulanarak hazırlanmıştır. Numuneler 90 ml saf
miştir. Kaynak bileşimi noktası yıldız işareti ile gösterilmiş- su + 10 gr oksalik asit solüsyonu içerisinde doğru akımda
tir. Program sonucu kaynak metali tahmini kimyasal bileşi- 5V gerilim ve 2A akım şiddeti altında ortalama 25 sn. elekt-
mi ve Cr, Ni eşdeğerleri Tablo 3 de gösterilmiştir. rolitik olarak dağlanmıştır. Mikroyapı ve kırılma yüzeyi in-
celemesinde 5X-100X büyütme kapasiteli optik ve Jeol JEM
6060 LV marka tarama elektron mikroskobundan (SEM) ve
EDS analiz sisteminden faydalanılmıştır.
3. DENEYSEL SONUÇLAR
ER308LSi ilave telden yararlanılarak plazma ark kaynak yön-
temiyle birleştirilmiş AISI304LN paslanmaz çelik çiftinin
mekaniksel özellikleri belirlenmiş ve mikroyapısı etraflıca
incelenmiştir. Deney sonuçları sırasıyla alt bölümlerde de-
ğerlendirilmiştir.
3.1 Çekme deney sonuçları

Kaynaklı deney numunelerinin çekme testi sonrası geril-
me-uzama diyagramı Şekil 2’de gösterilmiştir.
Şekil 1: Plazma ark kaynak yöntemi ile birleştirilecek AISI304LN çelik çifti
Scheaffler diyagramı.
Tablo 3. Kaynak sonrası oluşacak olan kaynak metali tahmini kimyasal

bileşimi ve Cr, Ni eşdeğerleri
Şekil 1’deki diyagrama göre; birleştirme sonrası kaynak metal

mikroyapısının %92,4 östenit, %7,6 delta ferrit fazından olu-
şacağı tahmin edilmektedir. Kaynaklı bağlantı mikroyapı
tahmini değeri Scheaffer diyagramında %5 ile %10 arasında
Şekil 2: Plazma ark kaynak yöntemiyle birleştirilmiş AISI 304LN çelik çifti
ferrit bulunan bölgeye karşılık gelmektedir. Bu bölge koroz-
çekme test sonucu
yona karşı direnci yüksek ve sıcak çatlamaya karşı hassas
olmayan bir bölge olarak kaynak mikroyapısının oluşması Şekil 2’den görüldüğü gibi; birleştirmenin ortalama akma
istenilen bir yer olarak bilinir [15]. Tablo 3’teki verilere göre dayanımı 377MPa, çekme dayanımı 590MPa, uzama mikta-
kullanılan ilave tel bileşimi ve ana malzeme kimyasal bileşi- rı ise %26 bulunmuştur. Deneyde kullanılan AISI304LN ana
mine bağlı olarak yarı yarıya ana malzeme ve ilave metalden malzemenin çekme dayanımı temin edildiği firma analiz ra-
oluşması beklenen kaynak metalinin kimyasal kompozisyo- poruna göre 600-610MPa arasında değişim göstermektedir.
nun seyrelerek değişim göstermesi beklenen bir durumdur Akma dayanımı ortalama 400MPa ve uzama miktarı ise or-
[16]. talama %50 olarak rapor edilmiştir. Genel olarak AISI304LN
paslanmaz çeliklerin mekanik özelleri 550-750MPa arasında
2.3 Deneysel Test Numunelerin Hazırlanması değişmekte olduğu bilinmektedir [17]. Elde edilen bulgulara
Birleştirmenin statik yük etkisi altındaki davranışlarını belir- göre kaynaklı bağlantının çekme dayanımı ana malzemeye
lemek için TS EN ISO 4136 standardına uygun boyutlarda yakın bulunmuştur. Bağlantının çekme testi sonrasında ha-
çekme test numuneleri lazer kesme yöntemiyle elde edilmiş- sar ITAB ergime bandından kaynak metaline doğru gerçek-
tir. Çekme testi 50 kN kapasiteli SHIMAZDU marka çekme leşmiştir. Kaynak termal çevrimi ardından hızlı soğumaya
test cihazında 2 mm/dk. çekme hızında gerçekleştirilmiştir. bağlı olarak gerilmeler ve ergime bandının hemen yanındaki
Deneysel hataları minimize edebilmek amacıyla üç adet nu- ITAB’da tane büyümesi kırılmanın bu bölgeden başlamasını
mune test edilmiştir. Birleştirmelerin şekillendirilebilirliğini teşvik etmektedir. Numunelerin hasar yeri görüntüsü Şekil
belirlemek için 3’er adet eğme deneyi numunesi ilgili TS EN 3’te paylaşılmıştır.
ISO 5173 standardına uygun hazırlanarak eğme deneyine
kaynak metalinden gerçekleşme sebepleri arasında gösteri-

lebilir. Bu sebeple kaynaklı birleştirme çekme test numune
kırılma yüzeyleri incelenmiş ve kırılma başlangıcı oluştu-
racak oluşumlar üzerinden EDX analizi gerçekleştirilmiştir.
Sonuçlar Şekil 4’de gösterilmiştir.
Şekil 4’ten görüldüğü üzere kırılma yüzeylerindeki kesit da-
ralması ve yüzeydeki peteğimsi görüntü genel olarak numu-
nelerin sünek kırılma davranışıyla hasara uğradığına işaret
etmektedir. Ayrıca kırık yüzeyden alınan genel EDX analiz
Şekil 3: AISI304LN çelik çiftinin çekme testi sonrası kırılma görüntüsü
sonuçları yüksek ısı girdisi sebebiyle kimyasal bileşimde
krom elementinin azalması, diğer taraftan karbon miktarı-
nın çok yüksek bulunması kaynak metalinde krom karbür
Hasar kaynak metalinden oluşmasına rağmen, bağlantının
oluşumun meydana geldiğinin işareti olarak kabul edilmiştir.
dayanımının ana malzemeye oldukça yakın bulunması bu
Bu krom karbürler kırılma başlangıcı olarak görev alabile-
birleştirmenin dayanımının kabul edilebilir olduğuna işaret
cekleri şekilde değerlendirilirken aynı zamanda bağlantının
etmektedir. Bilindiği üzere kaynaklı bağlantının dayanımı
korozyon direncini de düşürebilir. Tane sınırlarında mey-
için ana malzemenin 2/3 ünden daha yüksek bulunma-
dana gelebilecek krom karbür oluşumu hassaslaşma olarak
sı kaynaklı bağlantının kabul edilebilirlik limitleri arasında
bilinir ve korozyon direncini düşüren önemli bir problemdir
değerlendirilir [18]. Bu sebeple bu çalışmada elde edilen da-
[19].
yanım değerleri bu yeterliliği sağlamaktadır. Kaynaklı bağ-
lantıda kaynak termal çevrimine bağlı, kimyasal bileşiminin 3.2 Eğme deney sonuçları
seyrelmesi ve kaynak sonrası soğuma rejimine bağlı olarak Kaynaklı deney numunelerinin oda sıcaklığında
yapısal dönüşüm farklılıkları, yapıdaki tane boyutu değişi- şekillendirilebilirliği üç nokta eğme deneyi ile belirlenmiştir.
mi, yapıda karbür, nitrür gibi ikincil faz partikülleri oluşumu Üçlü set test numunesi ile yapılan eğme testi sonucunda
şekillendirilebilirliğin azalmasının sorumluları arasında yer ortalama eğilme dayanımı 1095MPa olarak bulunmuştur.
alabilir. Bağlantıdaki kopmanın kaynak metalinden oluşması Şekil 5’te görüldüğü yaklaşık 120o eğilen numunelerde
kaynak metalindeki inklüzyon veya ikincil faz parçacıkları kaynaklı bağlantı-ana malzeme arasında ITAB’den çatlak
oluşumu ihtimalini akla getirmektedir. Kaynak metalinde başlangıcı oluşmuştur.
inklüzyonlar ve ikincil faz parçacıkları kırılma başlangıcının
Şekil 4: AISI304LN plakanın çekme test numunesi kırık yüzey SEM görüntüsü ve EDX analizi
.
3.4 Mikroyapı incelemeleri

Birleştirmeden elde edilen mikroyapı görüntüleri Şekil
7 a-e’de gösterilmiştir.
Şekil 5: AISI 304LN birleştirmelerinin üç nokta eğme deney numuneleri

görüntüsü
Deney numunelerinin üç nokta eğme testinde 120o eğilme

sonrası çatlak meydana gelmesi AISI 304LN östenitik paslan-
Şekil 7: AISI 304LN birleştirmelerinin mikroyapı görüntüleri a) AISI 304LN
maz çeliğin plazma ark kaynak yöntemi ile birleştirilmesinde ana malzeme, b) AISI 304LN-ITAB geçiş bölgesi, c) ITAB, d) ITAB-kaynak
şekil alabilirliğinin sınırlı olduğuna işaret etmektedir. Bunda metali geçiş bölgesi, e) Kaynak metali
yüksek enerji yoğunluklu plazma ark kaynak yöntemi termal Şekil 7a’da beyaz renkli östenit tanelerinin tane sınırların-
döngüsünün ısı iletim katsayısı çok düşük olan ana malzeme da siyah renkli delta ferrit fazlarından oluşan AISI 304LN
üzerinden uzaklaşması çok uzun zaman alması sonucu yapı- mikroyapısı görülmektedir. Şekil 7b’de AISI 304LN ana
da ikincil faz partiküllerinin oluşarak şekillendirilebilirliğin malzemeden ITAB geçiş görülürken, ITAB’da belirgin bir
azalmasına etkili olabileceği gibi ve aynı zamanda tane iri- tane irileşmesi göze çarpmaktadır. Şekil 7e’den görüldüğü
leşmesi oluşturarak şekillendirilebilirliğin azalmasında etkili gibi kaynak metalinin yapısındaki ince taneli dendritik yapı,
bir diğer unsur olabilir [20]. kaynak sonrasındaki hızlı soğumadan dolayı meydana gel-
3.3 Mikrosertlik ölçüm sonuçları miştir [22]. Kaynak metali mikroyapısını östenitik matrikste
skeletal ve vermikular tip delta ferrit fazının dekore ettiği gö-
AISI304LN birleştirmesinin sertlik ölçümü ana malzeme,
rülmektedir. AISI304 östenitik paslanmaz çeliklerin tungs-
ITAB ve kaynak metalini de kapsayacak şekilde aynı hatta
ten inert gaz kaynağında, kaynak metalinin belirli miktarda
gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sertlik ölçüm sonucu Şekil
delta ferrit bulunduğu rapor edilmiştir [23].
6’da gösterilmiştir.
Ayrıca ITAB’da yapılan incelemede ITAB’ın kaynak kepin-
den köküne doğru giderek genişlediği tespit edilmiştir. ITAB
genişliği kaynak kepinde 548 μm, kaynak dikişi ortasında
2045 μm, kaynak kökünde ise 2264 μm olduğu tespit edil-
miştir. Bu durum yüksek enerji yoğunluklu plazma ark kay-
nağıyla birleştirilen ve düşük ısı iletim katsayısına sahip AISI
304LN ana malzeme üzerinden transferi diğer bir ifadeyle
kaynak kökünden ana malzemeye doğru daha yavaş yayını-
mı ile açıklanabilir [24].
4. SONUÇ
Çalışmada AISI 304L östenitik paslanmaz çelik çifti plazma
Şekil 6: AISI 304LN plazma ark kaynaklı birleştirmesi sertlik ölçüm sonucu ark kaynak yöntemiyle ER308LSi ilave tel kullanılarak birleş-
Çalışmada kullanılan AISI 304LN ana malzeme sertliği tirilmiştir. Birleştirmelere çekme ve eğme testleri uygulan-
ortalama 225HV0.5 olarak tespit edilmiştir. Ana malzemeden mıştır. Kaynaklı bağlantının mikroyapı değişimi incelenmiş
kaynak metaline doğru ilerlerken ısı tesiri altındaki bölge- ve sertlik profili belirlenmiştir. Elde edilen genel sonuçlar
de kaynak termal çevrimine bağlı olarak ulaşılan sıcaklık aşağıdaki gibi özetlenebilir;
ve bu sıcaklıktaki bekleme zamanı ITAB’da tane irileşmesi • AISI 304L birleştirmelerinin çekme testi sonrası
oluşturması sebebiyle sertlikte ana malzemeye göre yakla- ortalama akma dayanımı 377MPa, çekme dayanımı
şık 18HV0.5 azalarak yaklaşık 210HV0.5 bulunmuştur. Kaynak 590MPa ve uzama miktarı ise %26 bulunmuştur.
metalinde sertlik ise ortalama 207HV0.5 olduğu tespit edil- Kaynaklı bağlantının dayanımı ana malzemeye oldukça
miştir. Bu sertlik azalmasında kaynak metali yapısında ana yakın tespit edilmiştir. Test sonrasında hasar kaynak
malzemeye göre artan delta ferrit fazının ve morfolojisinin metalinden oluşmuştur.
sorumlu olduğu düşünülmektedir [21].
• Kırılma yüzeylerindeki kesit daralması ve yüzeydeki [5] Prasad K.S., Rao C.S. and Rao D.N. (2014) “Study on weld quality
peteğimsi görüntü genel olarak numunelerin characteristics of micro plasma arc welded austenitic stainless
sünek kırılma davranışıyla hasara uğradığına işaret steels”. Procedia Engineering, vol. 97, pp. 752–757. https://doi.or-
g/10.1016/j.proeng.2014.12.305
etmektedir. EDX analiz sonuçları kimyasal bileşimde
krom elementinin azalması diğer taraftan karbon [6] Robert N. Gunn. (1997). Welding processes. In Duplex Stainless Ste-
els, pp. 133–145.
miktarının çok yüksek bulunması kaynak metalinde
krom karbür oluşumuna işaret etmektedir. Bu krom [7] Weman K. (2012) Plasma welding. Welding Processes Handbook,
karbürler kırılma başlangıcı davranabilecekleri gibi 71–74.
aynı zamanda bağlantının korozyon direncini de [8] Çelik, A. and Alsaran A., (1999) “Mechanical and structural proper-
düşürebilir. ties of similar and dissimilar steel.”, Joints Materials Characterization,
vol. 43(5), pp. 311–318.
• Birleştirmelere uygulanan eğme testi sonucu 120o eğilen
[9] Çelik Ç. (2007) “Zırh çeliklerin kaynağında kaynak ağzı geometrisi
numunelerde çatlak meydana geldiği belirlenmiştir. Bu
ve ilave tel optimizasyonu kaynaklı imalatta iyileştirme çalışmasına
durum birleştirmelerin şekillendirilebilirliğinin sınırlı örnek”, Kaynak Kongresi IX. Ulusal Kongre ve Sergisi Bildiriler Kitabı,
olduğuna işaret etmektedir. pp. 89-94.
• AISI304LN ana malzeme sertliği ortalama 225HV0.5 [10] Mendoza B.I., Maldonado Z.C., Albiter H.A., and Robles P.E. (2010)
olarak tespit edilmiştir. ITAB’da tane irileşmesine bağlı “Dissimilar welding of superduplex stainless Steel/HSLA steel for
olarak sertlik ana malzemeye göre yaklaşık 18HV0.5 offshore applications joined by GTAW”, Engineering, vol. 2, pp. 520-
528.
azalarak, yaklaşık 210HV0.5 bulunmuştur. Kaynak
metalinde sertlik ise ortalama 207HV0.5 bulunmuştur. [11] Hajiannia I., Shamanian M. and Kasiri M., (2013) “Microstructure
and mechanical properties of AISI 347 stainless steel/A335 low alloy
Sertlik azalmasında kaynak metalinde ana malzemeye
steel dissimilar joint produced by gas tungsten arc welding”, Mate-
göre artan delta ferrit fazının ve kaynak metalinin rials & Design, vol. 50, pp. 566–573.
bileşiminde seyrelmenin ve morfolojinin sorumlu
[12] Sánchez-Tovar, R., Montañés, M. T., García-Antón, J., Guenbour, A.,
olduğu düşünülmektedir.
& Ben-Bachir, A. (2011) “Corrosion behaviour of micro-plasma arc
• AISI 304LN mikroyapısı östenit tane sınırlarında çok welded stainless steels in H3PO4 under flowing conditions at dif-
az miktarda bulunan delta ferrit fazından oluşmuştur. ferent temperatures” Corrosion Science, vol. 53(4), pp. 1237–1246.
https://doi.org/10.1016/j.corsci.2010.12.017
ITAB’da belirgin bir tane irileşmesi göze çarpmaktadır.
ITAB’ın kaynak kepinden köküne doğru giderek [13] Kaçar R. and Baylan O. (2004). “An investigation of microstructure/
genişlediği tespit edilmiştir. Kaynak metalinin yapısını property relationships in dissimilar welds between martensitic and
austenitic stainless steels.”, Material Design, vol. 25, pp. 317–329.
östenitik matriksi skeletal ve vermikular tip delta ferrit
fazının dekore ettiği görülmektedir. [14] Akram J., Kalvala P.R., Misra M. and Charit I. (2017) “Creep behavior
of dissimilar metal weld joints between P91 and AISI 304.”, Materials
Sonuç olarak yüksek enerji yoğunluklu plazma ark kayna- Science and Engineering: A, vol. 688, pp. 396–406.
ğıyla birleştirilen ve düşük ısı iletim katsayısına sahip AISI [15] Lin C.M. And Lu C.H. (2016) “Effects of tempering temperature on
304LN ana malzeme üzerinden transferi diğer bir ifadeyle microstructural evolution and mechanical properties of high-stren-
kaynak kökünden ana malzemeye doğru daha yavaş yayını- gth low-alloy D6AC plasma arc welds”, Materials Science and Engi-
mı gerçekleşmektedir. Bu nedenle enerji yoğunluğuna bağlı neering A, vol. 676, pp. 28–37.
olarak korozyon direncini azaltacak krom karbür oluşumla- [16] Durukan T., Ergören B. and Ertürk İ. (2015) “Çeliklerin Kaynağında
rın meydana gelebilme olasılığı sebebiyle önlem alınmasın- Oluşan Yapısal Değişimlere Alaşım Elementlerinin Etkisi”, Kaynak
da, daha dikkatli olunmasında ve kaynak parametrelerinin Kongresi̇ Ix. Ulusal Kongre V Sergi̇ si̇, pp. 309–328.
diğer ark kaynak yöntemlerine göre daha düşük tutulmasın- [17] http://www.hascometal.com/teknik-bilgiler.aspx?ID=76)
da fayda vardır.
[18] Uğur M. (2005) “Paslanmaz çeliklerin kaynağında iç yapının be-
lirlenmesi”. İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul. Retrieved from
REFERANSLAR http://hdl.handle.net/11527/11892
[1] Mithilesh P., Varun D., Ajay Gopi, R., Reddy K., Ramkumar D., Ari- [19] Kahraman N., Gülenç B., and Akça H. (2002) “Ark kaynak yöntemi
vazhagan N. and Narayanan, S., (2014) “Investigations on dissimilar ile birleştirilen östenitik paslanmaz çelik ile düşük karbonlu çeliğin
weldments of inconel 625 and AISI 304”, Procedia Engineering, vol. mekanik özelliklerinin incelenmesi”. Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der.,
75, pp. 66–70. vol. 17(75), pp. 75–85.
[2] Cadanet R. and Castro J.J. (1975) Welding Metallurgy of Stainless [20] Byun T. S., Hashimoto N., and Farrell K. (2004) “Temperature depen-
and Heat-Resisting Steels, Chambridge university press, pp. 1-190. dence of strain hardening and plastic instability behaviors in aus-
[3] Kumar S. and Shahi, A.S., (2016) “Studies on metallurgical and im- tenitic stainless steels”. Acta Materialia, vol. 52(13), pp. 3889–3899.
pact toughness behavior of variably sensitized weld metal and heat [21] Çetin M.H., Korkmaz Ş., Elgaddafı K.A.B. and Çuğ H. (2018) “östeni-
affected zone of AISI 304L welds”, Materials & Design, vol. 89, pp. tik paslanmaz çelik ile düşük karbonlu çeliğin kaynak edilebilirliğinin
399–412. araştırılması”, Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, vol. 6, pp.
[4] Sedric A.J. (1996) Corrosion of Stainless Steels, John Wiley & Sons, 1068–1081.
2nd ed., New York, ABD. [22] Marashi P, Pouranwari M, abdollahian AS, et al. (2008) “Microstru-
.
cture and ferrite failure behavior of dissimilar resistance spot welds

between low carbon galvanized and austenitic stainless steel”, Ma-
ter Sci Eng A vol. 480 pp. 175–180.
[23] Yılmaz R. and Türkyılmazoğlu A. (2006) “Farklı ilave metalleri kul-
lanılarak birleştirilen AISI 304 östenitik paslanmaz çeliğin mekanik
özellikleri”, 13. Uluslararası Metalurji ve Malzeme Kongresi, pp. 987–
993, 2006, 9–11 Kasım, İstanbul, Türkiye.
[24] Kahraman F., Kasman Ş., Kahraman A.D. and Tunuslu O. (2017) “Ös-
tenitik paslanmaz çelikler ile takım çeliklerinin birbirleri ile kaynağın-
da oluşan kaynak bölgesinin incelenmesi”, El-Cezerî Fen ve Mühen-
dislik Dergisi, vol. 1, pp. 64–71.22

Conference Paper
Oral Presentation
Investigation of the Influence of Cold-Treatment on Properties of

Advanced High Strength Automotive Steels
Büşra Karaoğlu1, Ramazan Kaçar2, Hayriye Ertek Emre3, Samet Nohutçu4
1
Graduate School of Natural and Applied Science, Manufacturing Engineering, bkaraoglu@gmail.com
Karabuk University, Manufacturing Engineering Department, Turkey, rkacar@karabuk.edu.tr, hayriyeertek@karabuk.edu.tr, sametnohutcu@karabuk.edu.tr
2-3
Abstract
Due to the moderate formability of low alloy high strength steels, (TRIP) steels called “transformation induced
plasticity” have been developed. They are especially used in the production of automobile shock absorbers and
beam supporting parts. The microstructure of these steels consists of the distribution of ferrite, bainite and (5 -
10%) residual austenite phases in the matrix. The strength and formability of steels are generally provided by the
residual austenite in the structure. During shaping, the residual austenite turns into martensite and gives high
strength to the steel. Considering the literature studies, it is pointed out that there is a lack of information about
the effect of cold treatment on TRIP steels. For this reason, in the study, TRIP800 steels were kept cold for two
hours at different temperatures. Thus, the mechanical properties and microstructure changes of the samples
were examined in detail.
Keywords: TRIP steels, Cold treatment, Mechanical properties, Microstructure
1. INTRODUCTION summary, these advanced high strength steels are preferred

and used for applications where high strength and ducti-
The formability of commercial low ductility high strength
lity as well as excellent formability and weight savings are
steels decreases almost linearly due to the increased stren-
required [13]. In recent years, the effects of low tempera-
gth. Advanced high strength steels are characterized by their
ture processes on the properties of materials are remarkab-
combination of strength and formability. Due to their sought
le. Low temperature processes are called cold process (cold
and desired properties, these steels find use in a wide range
treatment) up to -80 ° C (processes in dry ice), and those
of industries. One of the advanced high-strength steel varie-
performed at liquid nitrogen temperature are called deep
ties developed for industrial applications and especially for
cryogenic processes. As stated in the study “Microstructure
automotive production is (TRIP) steels, which means plas-
of cryogenically treated M2 tool steels” conducted by Hu-
ticity caused by transformation [1-3]. Many researches and
ang et al.[14]; Many researchers point out that the cryogenic
improvements are being conducted in the automobile in-
process increases the wear resistance of steels by providing
dustry to improve their safety and fuel consumption perfor-
the complete conversion of residual austenite to martensi-
mance [4,5]. As a result of these research and developments,
te. Another group of researcher’s states that the cryogenic
it is important that cars are designed and manufactured to
process improves the wear resistance by facilitating the for-
be durable and safe when exposed to static, impact and va-
mation of Ƞ-type carbides in martensite. It is known that
riable loads [6,7]. TRIP steels are used in a wide range in the
applications at low temperatures (cryogenic temperatures)
production of shock absorber and beam supporting parts of
significantly affect the mechanical properties of austenitic
automobiles due to their high strength and formability [8].
stainless steels by showing martensitic transformation [15].
De Cooman [9], reported that two types of high strength
Powell et al. [16] and Hecker et al. [17] investigated the ef-
steels (> 1000 and> 1200MPa) are needed for safety-based
fects of strain rate and strain on austenitic stainless steels as
car body design. These are dual-phase (DP) and TRIP steels
well as the effects of strain-based martensite formation on
with dynamic loads and energy absorption potential of ten-
their mechanical properties.
sile strength above 1000 MPa[10-12].
Yoo et al. [15], investigated the dynamic loading structural
When it comes to protecting vehicle passengers, the type
analysis of advanced high strength materials performed at
of sheet material used as load transfer barrier is specified as
low temperatures and simulated the temperature and strain
martensitic steels with a tensile strength over 1200Mpa. In
rate change of TRIP steels in low temperature applications.
Email: hayriyeertek@karabuk.edu.tr
.
Table 1 Chemical composition of TRIP800 grade steel

Element (% weight) C Si Mn P S Cr Mo Al Fe
TRIP800 0,22 1,576 1,619 0,013 0,003 0,016 0,014 0,036 Remain
Table 2 Mechanical properties of TRIP800 steel cold treated at different temperatures

Holding temperatu- Yield strength Tensile strength Elongation
Samples Breaking Point
re (oC) (N/mm2) (N/mm2) (%)
TRIP800
steel -50 570 867 33
TRIP800
steel -20 560 870 32
TRIP800
steel 0 555 872 32
TRIP800
steel 25 540 903 30
They pointed out that advanced high strength materials also asurement was carried out by applying a load of 500 g in the
show extreme sensitivity depending on the stress rate and Vickers microhardness tester.
temperature [15]. Additionally, the experimental results si-
Metallography samples were molded with cold resin and
mulated with the proposed numerical model revealed that
prepared by classical metallography methods. The samples
low temperature TRIP steels exhibit nonlinear material pro-
were etched in 2% nitric acid solution. Carl Zeiss Ultra Plus
perties [15]. Literature research points to a lack of know-
Fe-SEMs brand scanning electron microscope (SEM) and
ledge about the effect of low service temperatures on the
EDS analysis system were used to examine the microstruc-
properties of TRIP steels. For this reason, in the study; TRIP
ture and fracture surfaces.
steels were cold treated at different temperatures for two
hours. Then, the mechanical properties and microstructu- 3. RESULTS AND DISCUSSION
re changes of the samples tested by bringing them to room
temperature were examined in detail. 3.1 Tensile Test Results
The average yield strength, tensile strength, % elongation
2. MATERIAL AND METHOD amount and breaking behavior of the samples are given
2.1 Material in Table 2 for TRIP800 steel, which is cold treated for two
hours at different temperatures. Average stress-strain cur-
The chemical content (% weight) of TRIP800 steel, which is
ves are shown in Figure 1.
commercially supplied in 1000 x 1500 x 1.5 mm dimensions,
is given in Table 1.
As can be seen from Table 2 and Figure 1; To determine the
2.1 Preparation of Experimental Test Samples physical properties of TRIP800 steel at room temperature,
In order to determine the behavior of TRIP800 steel app- the yield strength, tensile strength and elongation% of the
lied cold treatment under the effect of static load, tensile test steel tested at 25 ° C were determined as 540 N / mm2, 903
specimens in accordance with the TS EN ISO 6892-1 stan- N / mm2 and 30%, respectively. TRIP800 steel cold treated
dard were obtained by using the press cutting die. at 0 ° C, -20 ° C and -50 ° C has an average yield strength
of 555, 560 and 570 N / mm2, and a tensile strength of 872,
In order to determine the effect of the cold treatment on the 870 and 867 N / mm2, elongation amount was determined as
properties of TRIP800 steel, the test samples were kept in 32%, 32% and 33%. It has been found that cold treatment has
groups of three at 0 ° C, -20 ° C and -50 ° C for two hours, no significant effect on the tensile strength and formability
respectively. Tensile test was applied after the samples were of TRIP800 steel. However, the data in Table 2; shows that
brought to room temperature and open atmosphere condi- the cold treatment causes an increase in the yield strength
tions. A group of samples were also tested at room tempe- of the steel depending on the decreasing the temperature.
rature (25 ° C) for comparison. The test was carried out in a The yield strength of TRIP800 steel increased from 540N /
device of SHIMAZDU with a capacity of 50 kN at a drawing mm2 to 570N / mm2 in the sample kept at -50° C. As known;
speed of 2 mm / min. In order to minimize the experimental The yield strength of steels is significantly affected by envi-
errors, 3 test samples were tested. In addition, hardness me-
Investigation of the Influence of Cold-Treatment on Properties of Advanced High Strength Automotive Steels
ronmental factors and temperature. While the yield stren- bainite phases (about 85%) and the minority of the residual
gth decreases with increasing temperature, the yield stren- austenite phase (about 15%). It is pointed out that the decre-
gth increases with decreasing temperature. In this study, the ase in temperature causes the yield strength of TRIP steel to
yield strength of TRIP800 steel samples increased approxi- increase by changing the weight ratio of the phases.
mately 30N / mm2 with the decreasing cold treatment tem-
In a study, Wang et al. [18] investigated the relationship
perature.
between yield and tensile strength and temperature of TRIP
steel at temperatures between 20 ° C and −40 ° C was shown.
It has been reported that the yield strength of steel increases
with a decreasing temperature down to -5 ° C, then decrea-
ses down to -20 ° C, and increases again as it goes down to
temperatures lower than -20 ° C. This anomalous event at
-5 ° C is explained as the transition point from stress indu-
ced martensitic transformation to strain induced martensi-
tic transformation. In the temperature range between -5 ° C
and -20 ° C, it is reported that the onset of martensitic trans-
formation due to tensile stress in the elastic region leads to
regional softening in residual austenite and causes a decrea-
se in yield strength [18]. However, it is noted that below -20
° C yield strength increases with decreasing temperature,
with the same tendency as the temperature range of 20 ° C to
-5 ° C. This effect is attributed to the dominant role of ferrite
and bainite phases in the structure. In this study, -15 ° C was
not used as cold treatment application temperature. It has
been reported that using the obtained stress-strain curves
at 0 ° C and -15 ° C, attention is drawn to the decrease in
yield strength corresponding to the local “soft” modulus in
the residual austenite at -15 ° C curve [18]. Additionally, it
was found that the working hardening rate at -15 ° C was hi-
gher than the value at 0 ° C. This situation indicates that the
stacking failure energy of the austenite phase results in early
martensitic transformation due to the decrease in tempera-
ture [18]. Moreover, martensite formation under stress has
Figure 1: Cold treatment of TRIP800 steel at different temperatures; a) been reported to produce more effective strain stiffness than
average stress-strain curves b) graphical representation of yield, tensile ordinary shear in the face- centered cubic austenite phase
strength, and elongation% [19]. From the above analyzes, it is stated that the martensi-
The relationship between yield strength and temperature tic transformation in TRIP steel causes stress redistribution
can be explained by the change in volumetric ratio of phases by the strain hardening and uniform elongation effect. It is
in the microstructure of TRIP steel. The volume ratio of the noted that the martensitic transformation from residual aus-
various phases reflects the structure of TRIP steel. Ferrite tenite can relax the stress accumulated in ferrite and bainite
and bainite phases have a large weight on average. The ge- around the austenite. In this study, the residual stresses that
neral structure of TRIP steel has the majority of ferrite and occur in the ferrite and bainite phases arising from the pro-
Figure 2: Fracture surface image of TRIP800 steel tested at 25 ° C a) 500X Magnification b) 5000X Magnification
.
duction process in TRIP800 steel may be responsible for the aluminum oxide inclusions in the dimples contribute to the
slight change in hardness at cold treatment temperatures by initiation of fracture. It is reported that Fe4M2 (M = W, Mo,
loosening by martensitic transformation caused by residual Cr, V) C carbide formations occur in steels with or without
austenite. In the study, fracture surface images of tensile test cryogenic treatment [14].
samples of TRIP800 steel tested after cold treatment at dif-
ferent temperatures were examined. The fractured surface
image of the samples tested at room temperature and -50 ° C
temperature is shown in Figure 2 and Figure 3, respectively.
Figure 4: EDS analysis result of TRIP800 steel fracture surface tested at 25

°C
3.2 Hardness Measurement Results

In the study, the results of hardness measurement perfor-
med on samples that were cold treated for two hours at dif-
ferent temperatures are graphically shown in Figure 5.
Figure 3: Fracture surface image of TRIP800 steel cold-treated at -50 ° C a)

500X Magnification b) 5000X Magnification.
Surface SEM images in Fig. 2 and 3, indicates the ductile

fracture as well as the indentations and dimples on the sur-
face of the fractured surface images. However, the planar
regions on the surface indicate that the fracture is brittle.
For this reason, the fracture surfaces of the test specimens
Figure 5: Hardness profile of TRIP800 steel cold treated at different tem-
show that the damage is generally caused by the semi ducti- peratures.
le- semi brittle fracture behavior. However, it was observed
that with decreasing test temperature, dimples, which are As seen in Figure 5; The hardness of TRIP800 steel sheet
signs of ductile breakage, became more pronounced. This consisting of bainite and residual austenite phases in a ferri-
situation is also compatible with mechanical test results. te matrix was measured in the range of 261±2 - 273±2 HV0.5
In TRIP800 steel fracture surface images tested at room on average. The lowest hardness was found in the sample
temperature, the formations inside the dimples are thought cold-treated at -20 ° C, the highest hardness was found in
to be responsible for the onset of fracture secondary phase the cold-treated sample at -50 ° C. The close results indicate
particles, which are thought to be metal carbides. that the hardness of TRIP800 steel is not significantly affec-
ted by cold treatment.
The existence of factors that are effective in the formation of
the damage has been tried to be determined. For this purpo- 3.3 Microstructure Analyze Results
se, point EDS analysis was taken from the fracture surfaces The microstructure images of TRIP800 steel, which is
of the sample tested at room temperature and the result is cold-treated for two hours at different temperatures, are
shared in Figure 4. shown in Figure 6a-d.
As a result of EDS analysis, (Fe, Mo, Cr) C carbide formati-
ons in TRIP800 steel form the precursor for the initiation of
fracture, while it is believed that the manganese oxide and
The microstructure of TRIP800 steel consists of bainite and

residual austenite phases dispersed in the ferrite matrix as
seen in Figure 6a-d. Responsible for the high strength, for-
mability and uniform elongation of TRIP800 steel, respec-
tively, are the bainite, ferrite and martensite formed by the
transformation of the residual austenite.
As seen from Figure 6d; As a result of cold treatment at
-50oC, no significant structural change was detected in the
microstructure of TRIP800 steel. However, the following
situation should not be ignored. Structural transformation
of steels with martensite conversion finishing temperature
below room temperature is completed, especially with the
a) TRIP800 steel microstructure tested at +25oC increase in martensite volume ratio. For this reason, it is
thought that the decrease in the volume ratio of bainite and
residual austenite phases in the ferrite matrix in the stru-
cture of steel is replaced by an increase in the amount of
martensite.
In recent years, it has been stated that cryogenic heat treat-
ment applications suppress dynamic recovery in aluminum
alloys and increase dislocation density. It is pointed out that
proper heat treatment of cryo-controlled samples causes
the development of ultra fine grain structure in the material
and increases the strength [20]. However, considering the
cold treatment temperature and application time applied to
,
TRIP800 steel in this study, ultra fine grain formation cannot
b) Microstructure of TRIP800 steel cold-treated at 0oC
be expected in the structure. In addition, the slight change
in TRIP800 steel hardness at the specified temperatures may
be related to factors such as loosening of residual stresses,
coarsening of martensite lamellae, reduction of dislocation
density, segregation of carbon and alloying element atoms,
carbide precipitate formation.
It is not known exactly how the cryogenic process promo-
tes carbide formation in martensite. However, it is stated by
Huang et al. [14] that two issues come to the fore in this
regard. In the first one, lowering the MS initial temperatu-
re for the transformation from austenite to martensite, and
the second, waiting for sufficient time at this temperature
c) Microstructure of TRIP800 steel cold-treated at -20oC
are specified as requirements for high carbide formation.
Crystal defects such as dislocation and twinning cause mic-
roscopic residual stresses during cooling. These stresses ca-
use changes in chemical composition and microstructure.
It is stated that this leads to different thermal shrinkage and
transformation of residual austenite to martensite. The mar-
tensite must be cooled below a certain temperature to create
residual stress and sufficient crystalline defects. It is stated
that the long holding time at the specified temperature may
cause local diffusion process, causing the carbon and alloy
atoms to cluster and cause crystal defects. With decreasing
temperature, martensite reaches oversaturation, causing
increased distortion and thermodynamic instability in the
cage. It is stated that these two conditions cause the seg-
d) Microstructure of TRIP800 steel cold-treated at -50oC
regation (segregation) of carbon and alloy atoms as well as
Figure 6: Microstructure of TRIP800 steel cold treated at different tempe-
ratures a) +25oC, b) 0oC, c) -20oC, d) -50oC
defects. This aggregation of carbon and alloy atoms enables
carbide nucleation and growth during the subsequent rehe-
ating or tempering process to room temperature.
.
The crystal defect density in the structure consisting of matrix, was measured in the range of 261-273 HV0.5.
martensite is very high. For this reason, it is very difficult The lowest hardness was found in the sample cold
to observe in practice the clustering and segregation of car- treatment at -20 ° C, the highest hardness was found
bon and alloy atoms or the further dislocation and twinning in the cold treatment sample at -50 ° C. The reason
formation during the cryogenic process. However, neutron why the results are close to each other indicates that
diffraction analysis in Huang’s study indicates that the lattice the hardness of this steel is not significantly affected by
parameters “a” and “c” differ during the cooling and rehea- the cold treatment application.
ting of the martensite phase [14]. The lattice parameter “a”
• TRIP800 steel consists of bainite and residual austenite
varies almost linearly with temperature. The same graphic
phases dispersed in a ferrite matrix. Responsible for
display during heating and cooling indicates pure thermal
its high strength, formability, and uniform (regular)
elastic effect. The lattice parameter “c” decreases first during
elongation are the martensite phases formed by
cooling, but it is stated that it does not show the same slo-
the transformation of bainite, ferrite and residual
pe in the graph while it is warming. It increases very slowly
austenite, respectively. As a result of cold treatment
while warming, which shows that it is not only related to
in the microstructure of TRIP800 steel, no significant
pure thermal effect. This situation leads to the conclusion
structural change was detected.
that carbon atom segregation is in the cold treatment. Beca-
use carbon atoms are generally in octahedral or tetrahedral 6. ACKNOWLEDGEMENTS
places in the martensite phase. It has been reported that the
This study was supported by the Scientific Research Projects
segregation of carbon atoms from octahedral or tetrahedral
Unit of Karabük University with the project code number
locations to places with crystal defects mainly affects the “c”
FYL-2019-2021. We would like to thank for their support.
lattice parameter [14].
In this study, it can cause clustering and segregation of car- REFERENCES
bon and alloy atoms during the two-hour cold treatment [1] Biro E. and Lee A.(2004). “Welded Properties of Various DP600 Che-
process at -20 ° C and -50 ° C in TRIP800 steel, which conta- mistries”, Proc. Sheet Metal Welding Conference XI, Sterling Heigh-
ins enough residual stress due to the production process. In ts, Mich.
addition, cold treatment is thought to cause more crystal de- [2] Kapustka N., Conrardy C., Babu S. and Albright C. (2008) “Effect of
fects such as dislocation and twinning. It is thought that the GMAW Process and Material Conditions on DP 780 and TRIP 780
carbides that will form when the TRIP800 steel is warming Welds”, Welding Journal, vol.87, pp.135-148.
up to room temperature after the cold treatment applied, [3] Yinghui Z., Yonli M., Yonglin K. and Hao Y. (2006) “Mechanical
reduces the amount of carbon and alloying elements in the properties and microstructure of TRIP steels produced using TSCR
matrix and causes a slight change in hardness as a result of process”, Journal of University of Science and Technology, Beijing,
stress relief. vol.13, (5), pp.416-421.
[4] Piccinia J. and Svobodaa H. (2012) “Effect of the plasma arc welding
4. GENERAL RESULTS procedure on mechanical properties of DP700 steel”, 11th Interna-
tional Congress on Metallurgy & Materials SAM/CONAME, Proce-
The effects of cold treatment applied at cryogenic tempera- dia Materials Science, vol.1, pp.50 – 57.
tures on the properties of TRIP800 steels were investigated.
[5] Wu D., Zhuang L. and Hui-sheng L. (2008) “Effect of Controlled
The findings obtained from the samples tested at room tem-
Cooling After Hot Rolling on Mechanical Properties of Hot Rolled
perature after cold treatment can be summarized as follows; TRIP Steel”, Journal of Iron and Steel Research International, vol.15
(2), pp.65-70.
• It was determined that the decreasing cold treatment
temperature of TRIP800 steel did not create a [6] Nayaka S.S., Baltazar Hernandeza V.H., Okitaa Y. and Zhou Y. (2012)
significant change in tensile strength and% elongation, “Microstructure–hardness relationship in the fusion zone of TRIP
steel welds”, Materials Science and Engineering A, vol.551, pp.73–
but increased yield strength.
81.
• When the fracture surfaces of the tensile test [7] Ding H., Song D., Tang Z. and Yang P. (2011) “Strain Hardening Be-
specimens of TRIP800 steel are examined, it shows havior of a TRIP/TWIP Steel With 18.8% Mn”, Material Science and
that the damage generally occurs with brittle fracture Engineering A, vol.528, pp.868-873.
behavior. However, dimple, which is a sign of ductile [8] Pal T.K. and Chattopadhyay K. (2010) “Resistance spot weldability
fracture, increases with decreasing test temperature. and high cycle fatigue behavior of martensitic (M190) steel sheet”,
Fatigue and Fracture of Engineering Materials and Structures, vol.34,
• Looking at the EDS analysis results of TRIP800 steel,
pp.46-52.
it is believed that metal carbide formations and oxide
inclusions seen on the fracture surface contribute to [9] De Cooman B.C. (2004) “Structure-properties relationship in TRIP
steels containing carbide-free bainite”, Current opinion in solid state
the fracture initiation formation. and Materials Science, vol.8, pp.285-303.
• The hardness of TRIP800 steel, which consists of [10] Hayat F., (2010) “TRIP Çeliklerinin otomotiv endüstrisinde kullanı-
bainite and residual austenite phases in a ferrite mının incelenmesi”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakül-
tesi Dergisi, vol.25(4), pp.701-712.
[11] Kaluç E. and Taban E. (2004) “Plazma Arkı ile Kaynak ve Endüstriyel
Uygulamaları”, Makine Tek., 10-11.
[12] Kou S. (2003) Welding Metallurgy, J. Willey &Sons, New Jersey, 207-
210.
[13] Kučerová L. and Bystrianský M. (2017) “Comparison of Thermo-Me-
chanical Treatment of C-Mn-Si-Nb and C-Mn-Si-Al-Nb TRIP Steels”,
Procedia Engineering, vol.207, pp.1856–1861.
[14] Huang J.Y., Zhu Y.T., Liao X.Z., Beyerlein I.J., Bourke M.A. and Mitchell
T.E, (2003) “Microstructure of cryogenic treated M2 tool steel”, Ma-
terials Science and Engineering A, vol.339, pp.241-244.
[15] Yoo S.W., Lee C.S., Park W.S., Kim M.H. and Lee, J.M. (2011) “Tempe-
rature and strain rate dependent constitutive model of TRIP steels
for low-temperature applications”. Computational Materials Scien-
ce, vol.50(7), pp.2014–2027.
[16] Powell G.W., Marshall E.R. and Backofen W.A. (1958) “Strain har-
dening of austenitic stainless steel”. ASM Transactions Quarterly,
vol.50, pp.478-479.
[17] Hecker S.S., Stout M.G., Staudhammer K.P. and Smith J.L. (1982)
“Magnetic Measurements and Mechanical Behavior”, Metallurgical
and Materials Transactions A vol.13 (4), pp.619–626
[18] Wang X.D., Huang B.X., Rong Y.h. and Wang L. (2006). “Microstru-
ctures and stability of retained austenite in TRIP steels”, Materails
Science and Engineering A, vol.438-440, pp.300-305.
[19] Kulin S.A., Cohen M. and Averbach B.L., (1952). “Effect of Applied
Stress on the Martensitic Transformation, Trans. AIME, vol.193,
pp.661.
[20] Nageswararao, P., Kaurwar, A., Singh, D. and Jayaganthan,R., (2014).
“Enhancement in strength and ductility of Al-Mg-Si alloy by cr-
yo-rolling followed by warm rolling”, Procedia Engineering, vol.75,
pp.123–128.

Conference Paper
Oral Presentation
On the Structural Analysis and Design Evaluation of an 8x8

Heavy-Duty Vehicle Frame
Mehmet Murat Topaç1*, Onur Çolak2, Mustafa Maviş2
Department of Mechanical Engineering, Dokuz Eylül University, Turkey; murat.topac@deu.edu.tr
1
2
Volkan Fire Fighting Vehicles, Turkey; onur.colak@volkan.com.tr, mustafa.mavis@volkan.com.tr
Abstract
Structural analysis and design evaluation of a torsion resistant ladder chassis used in a special purpose 8x8
Airport Rescue and Firefighting (ARFF) vehicle with modular superstructure was carried out. For this purpose,
firstly, a method for the structural analysis of multi-axle vehicle frames is suggested. The finite element (FE)
model of the frame is created subsequently. Standard critical loading tests proposed by The National Fire
Protection Association (NFPA) are simulated using this model. With the help of the obtained results, the
stress and deformation values occurring in the connection areas of the lateral and longitudinal members were
determined. In the last part of the study, elastic behaviours of different section type combinations under selected
critical loading types are comparatively examined. Some design enhancement suggestions are also summarised.
Keywords: Vehicle design, vehicle structures, 8x8 vehicle, heavy-duty vehicle, ladder frame, chassis, structural
analysis.
Email: murat.topac@deu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Ponza Taşına Alternatif Olarak Uzun Ömürlü Yapay Taş

Geliştirilmesi
Ebru Çalışkan
Baykan Denim Ar-Ge Merkezi Malatya/Türkiye
Özet
Ponza taşı, denim konfeksiyon- yıkama işletmelerinde kullanılmış, (vintage efekt) eskimiş görüntünün elde
edilebilmesi için kullanılmaktadır. Yıkama suyu içerisinde, çok kısa zamanda (%70’i 60 dakikanın sonunda
tamamı ise yaklaşık 85 dakikanın sonunda) erimektedir. Günümüz moda trendine bakıldığında ve işletmenin
en çok sipariş aldığı modeller göz önünde bulundurulduğunda eskimiş görüntü eldesi için uzun süren taş
yıkamalarda, prosesin sürekliliği için yıkama makinalarına sürekli taş beslenmesi gerekmektedir.
Denim konfeksiyon işletmelerinde yıkamada efekt alabilmek için kullanılan ponza taşı bir atık oluşturmakta ve
atık su olarak arıtma tesisine gitmektedir. Geri dönüşümü söz konusu olmayan ponza taşı atığı, arıtma tesisinde
kademeli çöktürme yoluyla çamur/mil oluşturulmakta ve kurutulduktan sonra atık sahalarına sevk edilmektedir.
Günlük 30 tonu bulan bu atığın, atık sahalarına gönderilmesi firma açısından ayrı bir maliyet oluşturmaktadır.
Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda; kullanım ömrü az olan ponza taşına alternatif, uzun ömürlü
ürünlere ihtiyaç duyulması, uzun ömürlü yeni ürünle maliyetlerin azalması, ponza taşı atığının bertaraf edilmesi
için gerekli arıtma ve sevkiyat işlemlerinin getirdiği maliyetlerin ortadan kaldırılması için kullanım ömrü daha
uzun olan, ponza taşına alternatif olabilecek ürünlerin geliştirilmesine karar verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Denim, yıkama, taş yıkama, ponza taşı
Development of Long-Lasting Artificial Stone as an Alternative to Pumice Stone
Abstract
Pumice stone is being used in denim garment-washing businesses to obtain vintage effect. During the process, as
pumice stone crumbles very quickly and in a very short time (70% at the end of 60 minutes and all approximately
within 85 minutes) it is necessary to feed stone to the washing machines continuously for the continuity of the
process in long-lasting stone washing in order to obtain vintage effect. The residuals of pumice stone, which is
used to get effects in denim garment washing mills, creates a waste and goes to the treatment plant with effluent
water. Pumice stone waste, which is not recyclable, is formed by gradual precipitation in the treatment plant,
and after drying, it is transferred to waste areas. This waste, which reaches 30 tons per day needs to be sent to
landfills and creates a separate cost for the companies. Considering all these; it is decided to develop wash effects
with an alternative artificial stone that has a longer life cycle in order to eliminate the direct process costs and
indirect process costs for elimination of residual pumice stone in effluent water.
Keywords: Denim, washing, stone washing, pumice stone
GİRİŞ üzere ceket, gömlek, elbise, şapka, etek, yelek gibi çok çeşitli
Daima genç kalabilen ama dünyanın en eski kumaş çeşit- denim giysiler ve yastık, yatak örtüsü gibi muhtelif ev tekstil-
lerinden biri olan denim kumaşlar ve bu kumaştan yapılan leri, denim kumaşlardan üretilebilmektedir [2].
giyim eşyaları, yıllardır süregelen yoğun ürün geliştirme ça- Konfeksiyon sonrası giyilebilecek duruma gelen denim
baları sonucunda bugün her yaştan, her kesimden insanın ürünler, moda taleplerine göre ya kuru halde (yıkanmadan)
gardırobunda yer alan, aile boyu giyilebilen, hatta bazı çevre- müşteriye ulaştırılır ya da 1970’lerde uygulanmaya başlanan
lerce “yüksek moda ürünü giysiler” olarak algılanan tekstil ve ve günümüzde ayrı bir moda oluşumunu sağlayan çeşitli
konfeksiyon mamulleridir [1]. Bugün başta pantolon olmak
Email: Ebru.Caliskan@baykandenim.com
.
yıkama işlemlerine tabi tutulur. Günümüzde yıkanmadan Ponza taşının aşınma miktarı için, 15 dakika tamburda çe-
müşteri ile buluşan kuru denim ürünlerin payı, toplam de- virme işlemi uygulanarak işlem öncesi ve sonrası ağırlık
nim ürün üretiminin içinde %3’ü geçmemektedir. Bu neden- kaybının yüzdesine bakılır. %25’ten küçükse düşük aşınma
le günümüzde denim yıkama işlemleri çok önemli bir yer kaybı, taş yıkama için uygun olan, genellikle özkütlesi 0,7 g/
tutmaktadır. Denim ürünlerin, endüstriyel yıkama makine- cm3’den büyük ve düşük absorblanma kapasitesine sahip
lerinde, kısa flotte oranlarında, ponza taşları ile beraber yı- olan taşlardır.
kanması ve bu sayede giyilmiş/eskimiş efekti kazandırılması Absorblanma kapasitesi, ponza taşının 5 dakika sıvı içeri-
işlemine taş yıkama denilmektedir. Taş yıkama işleminde sinde batırılarak bekletildiğinde emdiği sıvı yüzdesidir. Ab-
amaç, denim ürünlere, uzun süre giyilmiş ve birçok kez yı- sorblanma kapasitesi, yüzeydeki veziküllerin miktarı, şekli,
kanmış efekti kazandırmaktır [3]. boyutları ve sıvı ile temas edememe miktarına bağlıdır. Ab-
Ponza taşı taşlanmış denim üretimi için en önemli malzeme- sorblanma miktarı %30 ve üzeri olanlar oksidasyon madde-
dir. Formu volkanik püskürme sonucu dışarı çıkan yüksek lerini daha çok absorblandığı için ağartmalı taş yıkamalarda
sıcaklıktaki silika yoğun yapışkan eriyik içerisindeki gazlar tercih edilir.
yükselirken kabarcık oluşturmasıdır. Meydana gelişi on beş Mineral kristalleri, ponzanın içerisinde bulunur. Bunların
bin yıldan fazla zamana dayanır. En çok Türkiye, Yunanistan, %10’un üzerinde olması taşın öz kütlesini 1gr/cm3’ün üze-
İzlanda az miktarda da Filipinler, Endonezya, Çin ve Japon, rine çıkartılarak taş yıkama sırasında taşın suda yüzmesini
ekvator, Meksika ve Amerika’da bulunur.[4] engeller[4]. Ponza taşı denim yıkamada, kumaşın ağırlığı-
nın 1- 5 katı kullanılabilir. Yıkama süresini kısaltır ve enzim
miktarını azaltır. Mekanik bir etkiye maruz kalan denim ku-
maşın tutumu yumuşaklaşır. Dezavantaj olarak taş deforme
olur, makine ve kumaşla aşınma meydana gelir ve kumaş
üzerinde tortu kalır. Bu da durulama gerektirir.
Şekil.1 Ponza Taşı ve Denim Örneği
Genel olarak kimyasal yapısında;

• %55- 75 Silisyum oksit
• %10- 16 Alüminyum oksit
• %3- 6 Sodyum oksit ve az miktarda da Potasyumoksit, kal-
siyumoksit ve demiroksit bulunur[5].
Ortak problem ponzanın nem içeriğidir. Yağmurdan ve
havadan nem alır. Taşın içerisine giren nem miktarı kabar-
cıkların büyüklüğüne ve suyla olan temasına bağlıdır. Ponza
içerisindeki %30’dan fazla nem iki şekilde etkiler; yıkama iş-
lemi sırasındaki kimyasalın çözeltisini seyrekleştirir ve satın
alınırken taş değil %30 su alınmış olunur. İdeal nem %5’tir.
Şekil.2 Ponza taşı ile işlem görmüş ürün - işlem görmemiş ham ürün
Yüzey inceliğini, ince küçük cam parçaları veya ponza yü- (sağdaki)
zeyine yapışan kil mineralleri oluşturur. Kil mineralleri ok- Kullanım ömrünü tamamlayan ponza taşı zamanla ufalarak
sidasyon maddeleri ponzadan daha hızlı absorblar ve ağart- flotte ile beraber atık su havuzlarında birikmektedir. Bu du-
manın düzgünsüzlüğüne neden olur. Yüzey inceliği %5’i rum atık su havuzlarında biriken ponzanın belirli periyotlar-
aşarsa kullanılamaz veya eskitme işlemiyle kullanılabilir hale da boşaltılmasını zorunlu kılmaktadır.
getirilebilir.
Ponzanın gerçek öz kütlesi yaklaşık olarak 2,5 g/cm3 olma- YÖNTEM
sına karşın kabarcık yapısı öz kütlenin 1g/cm3’ün altında ol- İlk olarak, Baykan Denim Konfeksiyon A.Ş’nin aylık ponza
masına neden olur. Genellikle 0,7 g/cm3’tür. Denim yıkama taşı ihtiyacı belirlenmiş ve ponza atık miktarı tespit edilmiş-
için kabul edilir değer 0,5- 0,85 g/cm3 arasıdır. 0,5 g/cm3’ten tir. Baykan Denim Konfeksiyon A.Ş’nin 2019 yılı ponza taşı
düşük olması taş yıkamada etki göstermez iken, 0,85 g/cm3 giderleri aşağıdaki grafikte belirtilmiştir.
üzeri kimyasal emilimi düşürür[4].
Ponza Taşına Alternatif Olarak Uzun Ömürlü Yapay Taş Geliştirilmesi
ve Cihazlar
1. Ponza Taşı (Nevşehir Bölgesinden alınan Ponza 2-4 cm
çap aralığında)
2. Perlit (Uzay Perlit firmasından alınan genleştirilmiş perlit)
3. Reçine
4. Sertleştirici
5. Hızlandırıcı
Ponza taşı 3-5 mm büyüklüğünde ufaltılarak perlit
mikserde karıştırılır.
Grafik.1 2019 yılı alınan ponza miktarı
Baykan Denim Konfeksiyon A.Ş’nin yıllık ponza taşı kulla-

nımı belirlendikten sonra, yapay ponza taşı eldesi için kul-
lanılacak kimyasalların belirlenmesi ve satın alım işlemleri
gerçekleştirilmiştir. İlk olarak ponza taşına alternatif uzun
ömürlü yapay ponza taşının oluşturulması için gerekli bile-
şenler belirlenmiştir. Bunlar;
Perlit
Ponza
Sertleştirici
Hızlandırıcı
Reçine
Burada yapılacak deney planı ile optimum halin belirlenmesi
gereken iki nokta vardır.
Şekil.3 Ponza / perlit karışımının yapıldığı mikser
• Ürüne efekti verecek olan perlit / ponza oranın
belirlenmesi
• Perlit ve ponzayı hem bir arada tutacak hem de elde
edilmek istenen yapay ponzanın ömrünü belirleyecek
olan reçine, sertleştirici ve hızlandırıcı oranın
belirlenmesi.
• Ürüne efekti verecek olan perlit / ponza oranın
belirlenmesi
Yapılan araştırmalar sonucu elde edilen bilgiler doğrultu-
sunda öncelikle optimum efekti alabilmek için gerekli perlit
ve ponza miktarı için bir deney planı hazırlanmıştır.
Tablo.1 Perlit/Ponza Oranları
Şekil.4 Taş Kırıcı
Ponza, perlit, sertleştirici, reçine ve hızlandırıcı homojen

bir şekilde mikserde karıştırılır. Daha sonra 30*30 cm lik
Yapay Ponza Taşı Eldesi İçin Kullanılan Materyal, Yöntem kalıplara dökülerek, doğal ortamda kurumaya bırakılır. At-
.
mosferik ortamda kuruması gerçekleştikten sonra kalıplar da yaymak için gereken karşı koyma kuvvetidir.
istenilen boyutlarda ponza taşı elde edilmek üzere taş kırma
Yırtılma mukavemeti kumaşın yapısıyla ilgilidir. Bir ara-
makinasına gönderilir. Burada 2-4 cm boyutlarında taşlar kı-
ya kümelenmiş iplikler gerilimi bölüşerek daha yüksek bir
rılarak elde edilir.
dayanım gösterirler. Eğer iplikler kumaş içerisinde kolayca
yer değiştiriyorsa yırtılma kuvveti birbirini izleyen ipleri ko-
parmayacak, bunun yerine yer değiştirerek bir araya gelmiş
elyaf demetlerini koparacaktır. Kumaşları kaplayan ve iplik-
lerin hareketini kısıtlayan terbiye işlemleri, yırtılma dayanı-
mını düşürebilmektedir.
Yırtılma mukavemeti testinde atkı yönünde kesilen numu-
nede çözgü ipliklerinde kopuş meydana geldiğinden, atkı
Şekil.5 Elde Edilen Yapay Ponza Taşı yönünde yırtılma mukavemeti değeri çözgüdeki mukavemet
Deney setlerinin sınanması için işletmede sıklıkla kullanılan, olarak değerlendirilir. Bu nedenle birçok kumaşta atkı yö-
K25093 kodlu DNM firmasına ait 3/1 Z, %90 CO, %4 EL, %6 nündeki yırtılma mukavemeti değerleri daha yüksek bulun-
EME kompozisyonundaki kumaştan üretilmiş 90 adet pan- maktadır.
tolon dikilerek aşağıda verilen reçete doğrultusunda taş yı- Yırtılma Testinin yapılışı:
kaması gerçekleştirilmiştir. Her bir deney seti için 3 tekrarlı
olacak şekilde 5’er adet toplamda 15 adet üründe denemeler
yapılmıştır.
Şekil.7 Elmendorf Test Cihazı - Yırtılma testi
Siyah topuz sökülür, test yapılacak materyale uygun belir-

lenen pendulum (A, B, C, D pendulumları) yerleştirilir ve
Şekil.6 Taş Yıkama Reçetesi tekrar topuz yerine takılır. Topuz döndürülerek mümkün
Yıkama sonucu görsel efekt ve yırtılma mukavemet kontrolü olduğunca sıkı bir şekilde sabitlenir. Aynı pendulumla tek-
yapılmıştır. Görsel efekt spekti; rarlanacak testler için topuzun gevşemediğinden aralıklarla
kontrol edilerek emin olmak gerekir.
1: Çok dişli görüntü
Cihaz üzerinde çalışılacak standart belirlendikten sonra uy-
2: Dişli görüntü gun örnekleri sağlanan şablon kullanılarak numuneler ha-
3: Optimum zırlanır. Tekstil materyalleri için test edilecek her bir kumaş
tipinden diyagonal olarak, atkı ve çözgü yönlerinde 5 adet
4: Silik şeklindedir.
numune alınır.
Yırtılma Testi: Kolay yırtılmanın gerekli olduğu sargı bezi gibi
İlgili standartlarda belirtilen ebatlarda dikdörtgen şablonla
bazı özel amaçlı kumaşlar dışında tüm kumaşlarda yırtılma
çizilip hazırlanan numuneler yırtılmanın yapılacağı çeneler
mukavemetinin yüksek olması istenir. Yırtılma mukavemeti;
arasına yerleştirilir ve yırtılma olacak kısımdan 20 mm
bir kumaş ya da ipliği, bir dönme momenti veya belirli bir
açmak için cihazın kendi bıçağıyla kesilir ( çentik atılır). Bı-
eksen döndürerek, çekme etkisi ile kopartmak için gerekli
çak operatöre doğru makinanın sol tarafındaki kol çekilerek
kuvveti ifade etmektedir. Bir başka deyişle, bir kumaşta be-
kullanılır. Geriye kalan kısım 43 mm’dir. F1 butonu ile ayar-
lirlenmiş koşullar altında bir yırtığı başlatmak, sürdürmek ya
ların yapılacağı ekrana gidilir. Bu ekranda ölçüm aralığı, pen-
Ponza Taşına Alternatif Olarak Uzun Ömürlü Yapay Taş Geliştirilmesi
Tablo.2 Taş yıkaması yapılan ürünlerde görsel olarak efekt kontrolü ve yırtılma mukavemet değerlerinin standardın üzerinde fakat
yırtılma mukavemet kontrolü sonuçları
elde edilmek istenen efekten daha dişli ve haraketli bir gö-
rüntünün oluştuğu tespit edilmiştir. F kodlu ponza taşı ile
yapılan yıkama çalışmaları incelendiğinde ise kumaşın fizik-
sel özelliklerinde herhangi bir mukavemet kaybı olmadan
optimum görüntünün bu oranda sağlandığı çok açık bir şe-
kilde görülmüştür. İstenilen efekt görüntüsünün F kodlu taş
ve perlit oranlarıyla elde edileceği saptanmış olup bu efektin
sürekli olarak sağlanması için taş ömrünü etkileyen Reçine,
sertleştirici ve hızlandırıcı oranlarının belirlenmesi için yeni
bir deney planı üzerinde çalışmalar yapılacaktır.
REFERANSLAR
[1] Karagöz, G., (2009), Denim Yıkama İşlemlerinde Ortaya Çıkan Za-
rarlar Nedenleri ve Çözüm Olanakları, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri
Enstitüsü, Tekstil Mühendisliği Anabilimdalı, Yüksek Lisans Tezi, İz-
mir.
[2] Türkant, B., Türkiye’nin Denim Kumaş ve Konfeksiyon Dış Ticareti ile
Dünya Denim Pazarı için 2014 Tahminleri, www.itkib.org.tr, Erişim
Tarihi : 20.09.2016
[3] Bağıran, İ.C., (2011), Denim Yıkamada Karşılaşılan Sorunlar Ve Bun-
lara Yönelik Çözüm Önerileri, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitü-
sü, Tekstil Mühendisliği Anabilimdalı, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
[4] Hoffer, J. M., 1993 Identifying Acid Wash, Stone Wash Pumice, The
textile Chemist and Colorist, Vol. 25, No 2, pp 13-15
dulum, kat sayısı (1 girilmeli) ve birim girilir. F2 butonu ile
pendulum seçim ekranına gidilir ve uygun pendulum seçilir.
F3 butonu ile sürtünme test ekranına gidilir. Bu bölümde
test bilgileri görülür. Daha sonra cihazın iki yanında bulunan
start butonlara aynı anda basılarak pendulum serbest bırakı-
lır ve yırtılma işlemi gerçekleştirilir. Yırtma kuvveti otomatik
kontrol panelinden istenilen birimde okunur ve laboratuvar
test formuna kaydedilir.
SONUÇ
Perlit/Ponza Oranı Tespiti İçin Yapılan Deney Seti Çalışma
Sonuçları
A kodlu ponza taşları ile yapılan yıkama çalışmaları incelen-
diğinde diğer gruplar ile kıyaslandığında elde edilen en sert
ponza taşıdır. Sertlik farkı tablo incelendiğinde kendini atkı
ve çözgü yönündeki yırtılma mukavemet değerlerinde ne-
gatif bir artış olarak gösterirken, görsel efektte kumaşın çok
dişli görünmesine yani standart ponza taşı ile yıkanmış ku-
maş ile kıyaslandığında çok daha eekti ve hareketli bir görün-
tünün elde edilmesine neden olmuştur. B kodlu ponza taşı
ile yapılan yıkama çalışmaları incelendiğinde ponza ve per-
lit oranı kaynaklı yoğunluk farkından dolayı yıkama işlemi
devam ederken taş parçalandığından efektler silik görüldü.
Ancak taşın sertliğinden dolayı, taş dağılma sürecine girene
kadar kumaşta mukavemet kayıplarına neden olduğundan
yırtılma değerleri kabul edilebilir aralığın altında çıkmıştır.
Şekil.8 Yırtılma Test Şablonu C ve D kodlu ponza taşları ile
yapılan yıkama çalışmaları incelendiğinde perlit oranındaki
artışın atkı ve çözgü yönünde pozitif bir artışa neden olduğu
fakat istenilen efektin elde edilmediği görülmüştür. E kod-
lu ponza taşı ile yapılan yıkama çalışmaları incelendiğinde

Conference Paper
Oral Presentation
Study of battery shapes in electric vehicles in terms of thermal

management: Comparison of battery geometries based on
ANSYS computational fluid dynamics (CFD) analysis
Gözde Ekmekçi Güçlüten1, Gökhan Tüccar2, Erinç Uludamar3
1
Adana Alparslan Türkeş Science and Technology University, Turkey; gekmekci@atu.edu.tr
2
Adana Alparslan Türkeş Science and Technology University, Turkey; gtuccar@yahoo.com
3
Adana Alparslan Türkeş Science and Technology University, Turkey; euludamar@atu.edu.tr
Abstract
Cell designs are very important for optimum battery performance in electric vehicles. The thermal behavior
of cell designs with different geometries also varies. These different thermal behaviors are one of the most
important factors affecting battery life and battery performance. The aim of this study is to compare the battery
cell design in three different geometries with the help of computational fluid dynamics (CFD) software. In this
study, flow structures of all designs were analyzed. Flow behaviors obtained with the help of CFD program were
observed in all geometries and then thermal contour results were discussed.
Keywords: Electric Vehicles, Battery geometry, Thermal Management, CFD (Computational Fluid Dynamics),
Simulation .
INTRODUCTION engine vehicle powered by electric motors. The purpose of

Today, internal combustion engine vehicles, which have the hybrid vehicles is to reduce gas consumption. Since hybrid
largest share in the transportation sector, use fossil fuels as electric vehicles can run on alternative fuels, they are not
the main source. Since this situation causes great problems very dependent on fossil fuels. Consequently, fuel efficiency
in terms of environmental pollution, alternative engines to is greatly increased and emissions are significantly reduced.
internal combustion engines have begun to be developed. In addition to these advantages, hybrid vehicles minimize
These are hybrid and electric vehicles that we can describe energy loss with their regenerative braking capability. Howe-
as more environmentally friendly. ver, despite these advantages, the vehicle also faces problems
such as the fact that the vehicle is largely dependent on the
In addition to the advantages of internal combustion engine internal combustion engine, it is more costly than the in-
vehicles such as the ability to store high amounts of fuel, ternal combustion engine, and the range is short in electric
long range, and the number of fuel stations, there are also driving [3].
important disadvantages such as not being able to use re-
newable energy, causing global warming and environmental Looking at the history and technological advances of elect-
pollution with the use of fossil fuels, and fuel cost [1]. ric and hybrid vehicles, the first electric vehicle model was
developed by Professor Stratingh in the Netherlands in 1835
Electric vehicles are vehicles that operate only with electri- [4]. However, due to the economic and political infrastruc-
cal energy sources such as batteries and use only electrical ture of the period, internal combustion engines were pre-
power in vehicle movement. Electric vehicles have many ad- ferred more than electric vehicles. This has caused the de-
vantages such as silent operation, short acceleration time, velopment of electric vehicles to slow down. With the Arab
less number of mechanical parts compared to internal com- oil embargo at the beginning of the 20th century, oil prices
bustion engines, no periodic maintenance costs, no emissi- rose and the high cost of fuel increased the trend towards
ons, and longer life. However, there are also disadvantages electric vehicles [5].
such as scarcity of charging stations, short range problem,
battery performance, long charging time, high battery cost Batteries, supercapacitors, flywheels and fuel cells are energy
[2]. storage systems used in electric and hybrid vehicles. Among
these, batteries are the most commonly used energy storage
Hybrid vehicles today represent an internal combustion device in electric vehicles. The characteristics and shapes of
Email: gekmekci@atu.edu.tr
Studyofbatteryshapesinelectricvehiclesintermsofthermalmanagement:ComparisonofbatterygeometriesbasedonANSYScomputationalfluiddynamics(CFD)analysis
the batteries are of prime impact in almost all vehicle related

matters. Studies on the geometries and chemistry of batte-
ries are still ongoing today.
2. METHODOLOGY
In order to investigate the thermal performance of different
battery geometries used in electric vehicles on the battery,
three different battery geometries shown in Figure 1 were
designed in this study.

CFD simulations obtained from three different battery ge-
ometries are discussed in this section in order to decide on
the optimum design for the battery. Battery input and out-
put temperatures were determined as 290-300 K. The analy-
sis is based on the extent to which the air fluid can cool the
different battery cells.
3.1. Temperature Contour

The top 3-dimensional temperature contours of the three
different conditions obtained from the CDF simulations are
shown in Figure 2 a, b, c. In addition, the 2-dimensional side
Case 1 Case 2
views of the temperature contours of the battery are given in
Figures 3 a, b, c.
Case 3
Figure 1. Different battery geometries
Case 1 cylinder cell, case 2 square prism cell, case 3 are de-
signs of envelope type cell. The height is determined the Figure 2a: Temperature Contour of Case1
same in all. These designs are made on the CATIA V5R20.
In the designs, the cells were multiplied and transformed
into a battery pack and analyzes were made on the pack.
Analyzes were made in ANSYS Workbench 18.1 using the
CFD module. Steel was chosen as the battery cell material
and air was chosen as the coolant.
Calculations based on the study of Ben Ye et al. [6]. Accor-
ding to this study, management equations used to solve th-
ree dimensional flow problems with time include continuity
equation, momentum equation and energy equation. Basi-
cally, the main equation required in our study is the ener-
gy equation. The equation of state was given in Equations Figure 2b: Temperature Contour of Case2
(1)–(5).
Isometric views of variations of temperature distribution
The battery pack modelled in this study consists of one inlet along batteries are represented in Figure 2a, 2b, 2c. From the
and one outlet planes. The size of mesh is around 250000 temperature contours, it can be concluded that temperature
elements and 15000 nodes. For all battery types, heat dissi- contours of batteries for Case 1 shows uniform distribution
pation rate is taken as 400 W/m2. compared to Case 2 and Case 3. For Case 3, the configura-
tion of envelope type batteries resulted in high-temperature
.
loads due to the elimination of aspiration of airflow throu- Optimization of temperature distribution is very important
ghout batteries. As a result, high-temperature zones were because temperature distribution in cells directly affects bat-
created. As can be seen in Figure 2, the highest temperatu- tery life and accordingly battery performance. For all three
res are recorded at the outlet section outlet for all types of cases, the maximum temperature is recorded at the refrige-
batteries. rant outlet point. It has been observed to have different tem-
perature contours for all situations. It is seen that cylinder
cells have better temperature contours than square prism
cells, and square prism cells than envelope-type cells.
4. CONCLUSION
Three different battery cell geometry designs were made in
order to examine different battery geometries in electric ve-
hicles in terms of thermal management. Air was chosen as
the coolant, and the material of the battery cells was deter-
mined as steel. In order to analyze the thermal behavior, 3
different geometries were simulated and their thermal beha-
vior was discussed. When the thermal contour results were
Figure 2c: Temperature Contour of Case3 examined, it was seen that case 1 was more attractive than
case 2, and similarly, case 2 was more attractive than case 3.
It was concluded that the most advantageous cell design for
the longer life of the battery cells is the cylinder cell type.
The most disadvantageous design was also found to be the
envelope type cell.
REFERENCES
[1] Arda Çetin (2016), https://muhendishane.org/2016/01/17/elektrik-
li-otomobil-teknolojisi-hakkinda-bir-degerlendirme/
[2] Bülent SEZEN, Ali Ulvi İŞLER, (2017). “ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN
MEVCUT DURUMU, TERCİH EDİLME VE EDİLMEME SEBEPLERİ”,
Figure 3a: Temperature Contour of Case1 Turkish Journal of Marketing C.:2 S.:2, pp. 82-103
[3] Ahmet Keskin, (2009). “Mühendis ve Makina”, Cilt:50 Sayı:597
[4] Ünlü, N., Karahan, Ş., Tür, O., Uçarol, H., Özsu, E., Yazar, A., Turhan,
L., Akgün, F., Tırıs, M. (2003). “Elektrikli Araçlar, TÜBİTAK Marmara
Araştırma Merkezi Enerji Sistemleri ve Çevre Araştırma Enstitüsü”,
Gebze, 145 s.
[5] Juan de Santiago, Hans Bernhoff, Boel Ekergård, Sandra Eriksson, Se-
nad Ferhatovic, Rafael Waters, Mats Leijon, (2012). “Electrical Mo-
tor Drivelines in Commercial All-Electric Vehicles: A Review, IEEE
TRANSACTIONS ON VEHICULAR TECHNOLOGY”, VOL. 61, NO.
2
[6] Ben Ye, Md Rashedul Haque Rubel and Hongjun Li, (2019). “Design
and Optimization of Cooling Plate for Battery Module of an Electric
Figure 3b: Temperature Contour of Case2 Vehicle”, Applied Sciences, 9, 754.
Figure 3c: Temperature Contour of Case3

Conference Paper
Oral Presentation
Numerical Investigations of Curved Slanted Surface on the

Ahmed Body
Mustafa Atakan Akar1, Ahmet Halil Oran2*, Mustafa Özcanlı1, Oğuz Baş3
Çukurova Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Otomotiv Mühendisliği, Adana, Türkiye
1,2
3
Amasya Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Makine Mühendisliği, Amasya, Türkiye
Abstract
For vehicle aerodynamics, one of the most important research subject is aerodynamic drag, which is directly
related to fuel efficiency. Fuel costs, environmental issues and the truth that fossil fuels will run out in the
future, encourages us to make more fuel-efficient vehicles. Besides fuel efficiency concerns also handling is very
important for ground vehicles. Especially at high speed, lift force becomes an important criterion for us.
To reduce drag and lift coefficient, we need to understand flow structures on a vehicle. Due to the detailed
geometries of ground vehicles, it is hard to investigate these flow structures both experimentally and numerically.
Also, the different exterior design of these vehicles makes it difficult to compare flow control applications’
contributions. For this reason, we need a simplified vehicle model. In line with this need, Ahmed et al. introduced
a model in 1984.
The location of the flow separation at the rear part of the model determines the structure of the wake flow
and the size of the separation zone presents a major contribution to the drag. In this study, we try to avoid this
separation or its impossible moving away from these structures from the rear part of the model. To maintain
this, we applied a curvature to the upper edge of the slanted surface. The radius of the curvature was started
from 200 mm and ended at 1000 mm radius.
Simulations were conducted in Fluent (19.1) software at 60 m/s inlet velocity, which it was equal to Reynolds
number = 4.2 x 106. During the CFD solution, Menter’s k-w SST turbulence model was utilized. The obtained
results and displayed flow structures were compared with the base Ahmed body result.
As a result of these simulations, the drag coefficient decreases dramatically when the applied curvature reaches
the 1000 radius. Moreover, the lift coefficient was dramatically reduced after the 600 mm radius applied
curvature control model with the highest result. For the 1000 mm radius applied curvature control (1000R),
the coefficient of drag was 7.84% reduced compared to the base model. Either the coefficient of lift reduced
by 10.99% compared to the base model. This decrease in the drag coefficient was due to the absence of the
separation bubble in the slanted surface.
Keywords: Drag Coefficient, Lift Coefficient, Ahmed Body, CFD
Email: ahmethaliloran@gmail.com

Conference Paper
Oral Presentation
Ağ Anomali Tespiti ile Endüstriyel Otomasyon Sistemleri için

Siber Güvenlik
Volkan Altuntas1
1
Bursa Teknik Üniversitesi, Rektörlük, Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, Bursa, Türküye
Özet
Endüstriyel kontrol sistemi, endüstriyel proses kontrolü için kullanılan çeşitli kontrol sistemlerini ve ilgili
enstrümantasyonu kapsayan genel bir terimdir. Bu tür sistemler, boyut olarak birkaç modüler panele monte kontrol
cihazından binlerce alan bağlantısına sahip büyük birbirine bağlı ve etkileşimli dağıtılmış kontrol sistemlerine
kadar değişebilir. Sistemler, proses değişkenlerini ölçen uzak sensörlerden alınan verileri alır, toplanan verileri
istenen ayar noktaları ile karşılaştırır ve kontrol vanaları gibi nihai kontrol öğeleri aracılığıyla bir işlemi kontrol
etmek için kullanılan komut fonksiyonlarını türetir. Daha büyük sistemler genellikle denetleyici kontrol ve veri
toplama (SCADA) sistemleri veya dağıtılmış kontrol sistemleri (DCS) ve programlanabilir mantık denetleyicileri
(PLC’ler) tarafından uygulanır. Bu tür sistemler, kimyasal işleme, kâğıt hamuru ve kâğıt üretimi, enerji üretimi,
petrol ve gaz işleme ve telekomünikasyon gibi her tür endüstride yaygın olarak kullanılmaktadır. Siber güvenlik,
ağları, cihazları, programları ve verileri saldırı, hasar veya yetkisiz erişime karşı korumak için tasarlanmış
teknolojiler, süreçler ve uygulamalar bütünü anlamına gelir. Siber güvenlik, bilgi teknolojisi güvenliği olarak
da adlandırılabilir. Tüm bilgisayar tabanlı sistemler saldırılara karşı savunmasızdır ve bu sistemlerin birbirine
bağlılığının ve karmaşıklığının artmasıyla saldırıların miktarı ve karmaşıklığı da artmıştır. Bunula birlikte
Endüstriyel Otomasyon ve Kontrol Sistemleri siber saldırılara karşı en savunmasız olduğu düşünülen ağlardan
oluşan kontrol sistemleri, SCADA sistemleri ve diğer sistemlerin bir koleksiyonu olarak tanımlanır. Bunu sebebi
icra ettikleri görevler sebebi ile güvenlik mekanizmalarının uygulanamayışı veya eski bilişim teknolojilerine sahip
olması sebebi ile revize edilmemeleridir. Bu sistemler fiziksel cihazların gerçek zamanlı olarak kontrol edilmesi
ve izlenmesi için tasarlanmış kritik öneme sahip sistemler olmasına karşın standart kullanıcı bilgisayarlarına göre
daha az siber güvenlik korumasına sahiptir. Bu çalışmada mevcut otomasyon sistemlerine entegre edilebilecek
ağ izleme tabanlı anormal aktivite tanımlama ile siber saldırı tespit sistemi tasarlanmıştır. Mevcut otomasyon
sistemlerine güvenlik ilaveleri yapılmaması veya teknolojisi gereği güvenlik entegrasyonunun mümkün olmaması
durumunun yaygınlığı sebebi ile mevcut sistemlere müdahale gerektirmeden izleme ve saldırı tespiti önemli bir
konudur. Tasarlanan sistem ile izole koşullar altında saldırı olmaksızın çalıştırılan otomasyon ekipmanlarının
iletişim kayıtları toplanarak analiz edilebilmekte, normal şartlar altında çalışmasını sürdüren sistemlere saldırı
ile müdahale durumunda oluşan anomali tespit edilebilmekte ve sistem yöneticileri uyarılmaktadır. Tasarlanan
sistemin her tür endüstriyel otomasyon sisteminde uygulanabilecek yapıda olduğu ve saldırı tespitinde başarılı
sonuçlar elde ettiği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Siber Güvenlik, Siber Saldırı, Endüstriyel Otomasyon, Endüstriyel Haberleşme
Email: volkan.altuntas@btu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Yazılım Siber Güvenliği için Kullanıcı Aktivite Analizi ile Siber

Saldırı ve Yetkisiz Erişim Tespiti
Volkan Altuntas1
1
Bursa Teknik Üniversitesi, Rektörlük, Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, Bursa, Türküye
Özet
Siber güvenlik, ağları, cihazları, programları ve verileri saldırı, hasar veya yetkisiz erişime karşı korumak için
tasarlanmış teknolojiler, süreçler ve uygulamalar bütünü anlamına gelir. Siber güvenlik, bilgi teknolojisi güvenliği
olarak da adlandırılabilir. Siber güvenlik önemlidir çünkü hükümet, askeri, kurumsal, finans ve tıbbi kuruluşlar,
bilgisayarlarda ve diğer cihazlarda benzeri görülmemiş miktarda veri toplar, işler ve depolar. Bu verilerin önemli
bir kısmı, fikri mülkiyet, finansal veriler, kişisel bilgiler veya yetkisiz erişimin veya maruz kalmanın olumsuz
sonuçlara yol açabilecek diğer veri türleri gibi hassas bilgiler olabilir.
Yazılım güvenliği, yazılım sistemlerini değerlendiren ve güvenlik açıklarından koruyan tekniklerin
uygulanmasıdır. Bu teknikler, yazılımın çalışmaya devam etmesini ve saldırılara karşı güvende olmasını sağlar.
Güvenli yazılım geliştirmek, yaşam döngüsünün her aşamasında güvenliği dikkate almayı içerir. Ana amaç,
kusurları ve kusurları olabildiğince erken tespit etmektir. Yazılım güvenliği sağlamak için birçok teknik ve
analiz programı bulunmasına karşın gerçek dünyada, en önemli güvenlik açıklarının kesin bir listesi yoktur.
Çok çeşitli sebepler ile her kuruluştaki her uygulamanın kendine özgü güvenlik sorunları bulunmaktadır.
Güvenlik sorunlarının çoğu güvenli yazılım geliştirme tekniklerinin bilinmemesi, tüm teknikleri uygulayacak
yetkin personel bulunmaması veya bütçe kısıtları sebebi ile güvenlik konularının atlanmasıdır. Oluşan birçok
güvenlik sorunu ilgili zafiyet sebebi ile bilgi sızması veya program arızaları yaşandığında fark edilebilmektedir.
Bu çalışmada mevcut yazılımlara entegre edilebilecek kullanıcı aktivite kaydı izleme tabanlı siber saldırı ve
yetkisiz erişim tespit sistemi tasarlanmıştır. Mevcut yazılımların tüm kodlarının ve olası senaryolarının analiz
edilememesi veya analizin gerektirdiği yetin personel ve finansal gider maliyetleri sebebi ile mevcut sistemlerin
detaylı analizini gerektirmeden kullanıcı hareketlerinin izlenerek yetkisiz erişim ve siber saldırı tespiti önemli bir
konudur. Tasarlanan sistem ile izole koşullar altında saldırı olmaksızın çalıştırılan yazılımdan kullanıcı aktivite
kayıtları toplanarak analiz edilmektedir. Normal şartlar atında çalışmasını sürdüren yazılıma yetkisiz erişim
veya siber saldırı durumunda oluşan kullanıcı aktiviteleri mevcut kayıtlar ile karşılaştırılmakta ve olası yetkisiz
işlemler tespit edilerek yazılımın ilgili kısımlarının incelenmesi sağlanmaktadır. Tasarlanan sistemin minimum
kod revizyonu ile kolay bir şekilde her türlü yazılıma uygulanabilecek yapıda olduğu ve yetkisiz erişim ve saldırı
tespitinde başarılı sonuçlar elde ettiği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Siber Güvenlik, Siber Saldırı, Yazılım Mühendisliği, Yazılım Güvenliği
Email: volkan.altuntas@btu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
A Benchmark Study for Front Wing Design of a Formula Student

Race Car
Mustafa Özcanlı1 Mustafa Atakan Akar2*, Oğuz Baş3
1,2
3
Abstract
One of the most basic features expected from a race car can be said as vehicle aerodynamics. Aerodynamics
studies are extremely important for both the vehicle to run at sufficient speed and to hold onto the ground.
In this study, the front wing profile in which aerodynamic conditions are most important in Formula student
racing vehicles is studied. Former Formula student race car front wing profile was taken as a reference and
thereafter new wing designs were designed. A CAD Software was used for model designs and aerodynamics
studies were evaluated in a CFD software. Simulations were performed at 40 m/s free stream velocity and the
k-e RNG turbulence model was chosen as a solver in Ansys Fluent software. Drag forces and down forces were
analyzed in a flow analysis program and comparisons were done. According to the results, drag force is reduced
by approximately 30% with new wing geometries. Besides, it was found that the downforce improved by 98%.
Keywords: Aerodynamics, wing, race car, drag, lift
Email: aakar@cu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
A Review on Design Characteristics of Speed Breaker Systems

and New Trends
Mustafa Atakan Akar1*, Feyza Yel1, Ayperi Tuğçe Yıldırım1, Erdi Tosun1, Mustafa Özcanlı1
1
Çukurova University, Department of Automotive Engineering, Adana
Abstract
Excess speed which indicates the violation of speed limits depending on the transportation area is one of the
critical factors which generally cause to traffic accidents occurred on roads. Overspeed both triggers possibility
of traffic accidents and augments the quantity of damages in case of accident. There are some physical elements
on roads called as speed bump, speed hump or speed breaker which behaves as an obstacle in order to forced
drivers to calm their vehicle speeds. These elements are commonly being used on traffic to speed down of
vehicles and scientists have conducted various studies for the most effective use of them recently. Nowadays,
a new type of them which combines a conventional speed breaker system with a Non-Newtonian fluid so
as to eliminate disadvantages of conventional speed breakers has been attractive subject. This study aims to
summarize and compare conventional and new generation speed breaker systems by various perspectives.
Keywords: Non-Newtonian fluid, speed breaker, transportation

Conference Paper
Oral Presentation
Decoupled Backstepping Sliding Mode Control of a Double

Inverted Pendulum
Baris Ata1
1
Department of Computer Engineering, Cukurova University, Turkey
Abstract
This paper presents a decoupled backstepping sliding mode controller design to stabilize a double inverted
pendulum on a cart system. The decoupled backstepping sliding mode control method combines the merits
of the backstepping control and the sliding mode control methods. Also, it can be applied to underactuated
mechanical systems due to its decoupling approach. The design steps of the controller are based on the
Lyapunov theorem. Hence the stability of the system is ensured. Simulating on a double inverted pendulum on
a cart system indicates that the decoupled backstepping sliding mode control method has obvious superiority
compared to conventional decoupled sliding mode control to handle parametric uncertainties.
Keywords: Underactuated mechanical systems, Double inverted pendulum, Backstepping control, Sliding
mode control.
1. INTRODUCTION their own sliding surfaces. Ata and Coban [10] proposed
Underactuated mechanical systems that have fewer actu- the decoupled backstepping sliding mode control (DBSMC)
ators than their degrees of freedom are an active research method to control underactuated mechanical systems un-
field [1-3] and they are widely used in different areas such der uncertainties. In this study, a decoupled backstepping
as transportation, robotics, and aerospace [4]. The double sliding mode controller is designed to stabilize a double in-
inverted pendulum on a cart system is a popular test plat- verted pendulum on a cart system.
form to validate different control strategies as an example of
underactuated mechanical systems [5]. Due to its nonlinear,
multivariable, and absolutely unstable nature, controlling of 2. DOUBLE INVERTED PENDULUM SYSTEM
a double inverted pendulum on a cart system is a challen- The parametric representation of the double inverted pen-
ging problem in the field of control engineering. dulum is shown in Figure 1 and the parameters of the double
inverted pendulum system are given in Table 1.
Numerous control approaches are proposed in the literatu-

re to control underactuated mechanical systems including
sliding mode control and backstepping control methods
[2,6,7]. Backstepping control and sliding mode control have
their own advantages and its natural to combine both met-
hods to create a robust control signal against the disturban-
ces and parametric uncertainties [8]. However, the backs-
tepping sliding mode control approach can not be applied to
underactuated systems directly due to their highly coupled
nature. Therefore, a decoupling algorithm can be employed
to address this problem.
The decoupled sliding mode control (DSMC) method to
control underactuated systems is proposed by Lo and Kuo
[9]. It provides a simple algorithm to decouple underactu-
ated mechanical systems into two subsystems which have Figure 1: Double inverted pendulum system
Email: bata@cu.edu.tr
.
.
.

Conference Paper
Oral Presentation
Erzurum Yöresinden Temin Edilen Dut Ağacı Yapraklarının Tekstil

Boyamacılığında Kullanımının Araştırılması
Fazlıhan Yılmaz1
1
Atatürk Üniversitesi, Tekstil ve Moda Tasarımı Bölümü, Erzurum, TÜRKİYE
Özet
Bilindiği üzere dut ağacı yaprakları ipek böceği yetiştiriciliğinde kullanılmaktadır ve ipek böceklerinden doğal ipek
elde edilmektedir. Bu yaprakların, tekstil boyamacılığı kapsamında da değerlendirilmesinin araştırılması için bu
çalışma yapılmıştır. Erzurum ilinde yetişen dut ağaçlarından temin edilen yapraklar açık havada kurutulmuştur.
Kurutulma işlemi tamamlandıktan sonra dut ağacı yaprakları ufalanarak boyama işlemlerinde kullanılmaya
hazır hale getirilmiştir. Boyama denemelerinde tekstil materyali olarak ise yünlü kumaş kullanılmıştır.
Boyama işlemleri, mordan maddesi kullanılmadan ve ayrıca şap (KAlSO4.10H2O) mordan maddesinin farklı
konsantrasyonları kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Şap mordan maddesi kullanılarak yapılan boyama işlemlerinde
birlikte mordanlama yöntemi uygulanmıştır. Ayrıca boyama işlemlerinde, bitkisel boyarmadde kaynağı herhangi
bir ön işlem görmeden direkt olarak kullanılmıştır. Dut ağacı yaprakları mordansız boyama işlemlerinde kumaş
ağırlığıyla orantılı olarak 1:0,5, 1:1 ve 1:2 oranında kullanılırken, şap mordan maddesi kullanılarak yapılan boyama
denemelerinde ise sadece 1:1 oranında kullanılmıştır. Boyama işlemlerinde flotte oranı 1:80 olarak ayarlanmış
ve boyama denemeleri 100 oC’de 65 dakika boyunca gerçekleşmiştir. Boyama işlemi sonucunda boyanmış
kumaş numuneleri, oda sıcaklığında kurutulmuştur. Kurutulmuş olan kumaş numunelerinin CIELAB (L*, a*,
b*, C* ve h°) ve K/S (renk verimliliği) değerleri spektrofotometre yardımıyla ölçülmüştür. Ayrıca boyanmış olan
kumaş numunelerinin yıkama haslığı testleri de gerçekleştirilmiştir. Sonuç olarak dut ağacı yapraklarının yünlü
kumaşları renklendirebileceği tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Dut ağacı yaprağı, tekstil, boyama, şap, renk.
Investigation of the Use of Mulberry Tree Leaves Obtained from Erzurum Region in
Textile Dyeing
Abstract
As is known, mulberry tree leaves are used in silk worm breeding and natural silk is obtained from silk worms.
This study was conducted to investigate the evaluation of these leaves in the scope of textile dyeing. Leaves
obtained from mulberry trees grown in Erzurum province were dried in the open air. After the drying process
was completed, the mulberry tree leaves were crumbled and made ready for use in dyeing processes. Woolen
fabric was used as textile material in the dyeing experiments. Dyeing processes were carried out without the use
of mordant materials and also by using different concentrations of alum (KAlSO4.10H2O) mordant material. In
the dyeing processes using alum mordant, the method of together mordant was applied. In addition, in the dyeing
process, the herbal dyestuff source was used directly without any pre-treatment. Mulberry tree leaves were used
in the ratio of 1:0.5, 1:1 and 1:2 in proportion to the fabric weight in dyeing processes without mordant, while in
dyeing experiments using alum mordant, only 1:1 ratio was used. In the dyeing process, the liquor ratio was set
as 1:80 and the dyeing experiments were carried out at 100 oC for 65 minutes. The fabric samples dyed after the
dyeing process were dried at room temperature. CIELAB (L*, a*, b*, C* and h°) and K/S (color efficiency) values
of the dried fabric samples were measured with the aid of a spectrophotometer. In addition, washing fastness
tests of dyed fabric samples were also performed. As a result, it has been determined that mulberry tree leaves
can color woolen fabrics.
Keywords: Mulberry tree leaves, textile, dyeing, alum, color.
Email: fazlihan.yilmaz@atauni.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Araç Teker Davlumbazında Üretim Sürekliliğini İyileştirmek

Amacı İle Moldflow Reolojik Simülasyon Programında Akış
Liderleri Tasarımlarının İncelenmesi
Anıl Ersoy1
1
Novares Turkiye Otomotiv A.Ş., CAE Leader, Türkiye
Özet
Aracın tekerleri etrafında bulunan sızdırmazlık ve akustik performansı iyileştirmek amaçları ile önem bulan
davlumbaz/çamurluk plastik parçaları, üretim prensipleri oldukça zorlu ve fire maliyetleri yüksek parçalardır.
Bu sebep ile proje başında parça tasarımı ve kalıp tasarımı oldukça yüksek önem kazanmaktadır. Yüksek maliyet
ile üretilen parça kalıplarına müdahale ise oldukça maliyetli işlemler olduğu için üretilebilirlik kontrolü kalıp
içi plastik akış simülasyon programı ile yapılmaktadır. Plastik enjeksiyon ile davlumbaz parçasının üretimi
esnasında ön akış sıcaklık düşüşleri problemi parçanın seri üretiminde eksik baskı hatalarının oluşmasına sebep
olmaktadır. Bu çalışmada ilk olarak sıcaklık düşüşlerinin analiz ile azaltılması ve parça üretiminde görülen
hataların iyileştirilmesi hedeflenmektedir. Çalışmanın ikinci aşamasında ise davlumbaz parçasının analizinde
karşılaşılan sıcaklık düşüşü ve parçanın çarpılma değerleri incelenmiştir. Bu çalışmada kalıp içi akışını simüle
etmek için Moldflow programı kullanılmıştır. Farklı durumlarda tasarlanan davlumbaz parçalarına uygulanan
analizlerde ön akış sıcaklık düşüşlerinde ve parça çarpılma değerlerinde iyileştirme hedeflenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Davlumbaz, Plastik Enjeksiyon, Moldflow, Ön Akış Sıcaklığı, Reoloji, Çarpılma.
Email: aersoy@novarestem.com

Conference Paper
Oral Presentation
Monetary Value Ordering Heuristic Approach for Cascade

Hydropower Plants Dispatching with Downstream Requirements
A. Faruk Kavak1, Ozan Korkmaz2, E. Berki Çımen3, Fatih Abut4, M. Fatih Akay5*, Sevtap Erdem6
APLUS Energy, Istanbul, Turkey; afkavak@aplusenerji.com.tr
1
APLUS Energy, Istanbul, Turkey; okorkmaz@aplusenerji.com.tr

2
3
APLUS Energy, Istanbul, Turkey; ecimen@aplusenerji.com.tr
4
5
6
Abstract
Dispatch optimization is an essential topic aiming to obtain maximum revenue of a power plant for electricity
production, especially in renewable sources where nature is a vital dynamic affecting the production capacity. As
it requires more sophisticated mathematical modeling, these models bring the problem of solver performance.
On that point, heuristic approaches offer faster solutions with minimal loss in solution quality. Fuel-based energy
production systems are scarce and contain harmful processing for nature to retrieve these resources. Therefore,
there is an inevitable shift for renewable energy to make profitable and efficient energy production, although
they are currently uncontrollable except hydropower plants. However, water is one of the essential resources for
life. Unlike the other renewable energies, there is a regional risk for being in a dehydrated state even though the
water cycle is endless recharging itself. Turkey, e.g., has been forecasted as one of the water-stressed countries in
2040, so water resource requires extra attention for usage in any way. This study aims to find efficient methods
for dispatching hydropower plants and helping the plants for long term preparations to produce decisions.
Furthermore, cascaded built plants with downstream requirements are expected to be stricter dispatching, so
dispatching for the long term depends upon lots of computation power. Therefore, this paper represents the
advantages of monetary value ordering heuristic against mixed integer programming for cascaded plants with
downstream requirements.
Keywords: Renewable energy, hydropower plant, production planning, heuristic.
1. INTRODUCTION for these projects is increasing, (b) employment for these

production sites are needed, and (c) new job opportunities
Renewable energy stands for clean air, less CO2 emission,
would be open for people. And today, the increase in re-
low-cost energy prices, and more job opportunities. Accor-
newable energy has been obvious, and day by day, renewable
ding to a study made by Harvard University, coal’s public
share in energy production is rising as it is replacing nuclear
health cost is 74.6 million $, which is an hourly equivalent of
and fossil fuel sources [2].
4.36 cents for an average lifetime [1]. Although the number
seems low, in total, it is overwhelming. Renewable energy As demand for renewables is increasing, still the risk of unp-
does not cause any pollution or CO2 emission, which is a redictable energy sources is a real drawback. However, some
highly important matter for a sustainable life. Also, there hydropower plants can control their production, which ma-
is no danger of pollution for retrieving and operating their kes these plants very important. These plants are one of the
sources. most popular renewable energy sources with 50-100 years
of operational life and low cost for maintenance. Also, ins-
Renewable energy is cheap as there is no high variable cost
tallment costs are reasonable for such operational lifetimes.
after installment, which would stabilize unbalanced energy
Nowadays, most of the energy production in renewable
prices. Installment prices for renewable energies have been
energies are coming from hydropower plants. Hydropower
very high, but technology is quickly rising, and soon it would
production of 79 countries is over 3800 terawatts-hours in
be very plausible to invest these projects. There are many
2019, which is over 50% of all renewable energies. However,
other essential benefits for renewable energy as (a) demand
the world’s demand for water has been climbing in the next
.
few decades. This results from constant population growth, ons can be produced by using genetic algorithms’ iterations.
which causes an increased need for more water-intensive However, this modeling might have the drawback of spill off
food production and electricity generation by people, farms, risk because of the month to day transition.
and companies [3]. Apostolopoulou and McCulloch [7] proposed an optimal
Today, climate change is expected to create drier regions on dispatch scheme for the short-term operation of a cascade
certain parts, whereas excess ice melting would increase ri- hydroelectric power system by applying non-linear mathe-
ver flows, making more radical inflows on basins. Extreme matical programming. Still, relaxation technique as linear
weathers cause a flood in some areas for long periods, but programming could be used for volume management and
other regions face more significant threats of droughts and efficient production planning for power plants. Although it
hunger. For 2040, 33 countries, including Turkey, have been might help to decrease complexity, solutions could violate
classified as water-endangered countries according to the some of the constraints, and this might make the integrity or
world resource institute [4]. Thus, water usage planning is usability of the solution questionable in some cases. Thus, it
one of the most critical topics to preserve life and become a might require repairing after a solution is found.
sustainable environment. Therefore, there is a certain need Wang et al. [8] designed an Ecology and Water-supply Ba-
for long term planning to increase efficiency to protect hyd- sed Multi-objective Optimal Dispatch model to solve cas-
ropower capabilities with long-term planning and nature’s cade hydropower plants with the downstream requirement.
need around hydropower plants. This method is based on a genetic algorithm that changes
The purpose of this paper is to propose and evaluate a heu- mutation and crossover’s order. Some solutions are separa-
ristic model for the dispatch optimization problem of hyd- ted for crossover operation. Also, fitness calculation is based
ropower plants. The proposed heuristic model offers a faster on water supply benefit for abundant, normal, and dry se-
solution with minimal loss in solution quality against mixed ason with monthly frequency computation method. Based
integer programming. We design the heuristic in a way whe- on these seasons, water management is calculated to satisfy
re the profit potential of each future dispatch period is esti- downstream requirements and maximum generation.
mated, and hours to turbine water are selected among the Lastly, Soares et al. [9] introduced a heuristic based on Lag-
hours that offer maximum potential energy (correlated with rangian relaxation for unit modeling in hydropower plants.
elevation level of the reservoir) and high market-clearing This technique was applied for hourly short term (i.e., 24
price. We call the heuristic as the “Monetary Value Orde- hours) planning and was tested on 9 Brazilian plants to plan
ring” approach which is in the critical step of the algorithm according to elevation, efficiency, and loss. However, for long
where future dispatch hours are ordered descending accor- term planning, this technique might be time-consuming.
ding to their profit against the volume of turbined water.
Therefore, the following sections introduce mathematical
The rest of the paper is organized as follows. Section 2 gives and heuristic models for the current state to compare the
an overview of related works. Section 3 presents the mat- quality of solutions and performances in a simplified version
hematical and proposed heuristic models for the dispatch of the problem.
optimization problem of hydropower plants. Section 4 desc-
ribes the evaluation methodology for comparing the perfor- 3. MODELS FOR DISPATCH OPTIMIZATION OF
mance of the mathematical and heuristic models. Section 5 HYDROPOWER PLANTS
presents the evaluation results and discussion. Finally, the
paper is concluded along with future works in Section 6. This section offers the details of mathematical and proposed
heuristic models. Also, it is argued why a heuristic approach
2. RELATED WORKS is more feasible instead of using a mathematical model with
numeric results.
Some studies on cascade plants’ optimization have already
been carried out in the related literature. Maceira et al. [5] 3.1 Mathematical Model
studied chain optimization for plants in Brazil. This study The mathematical model is represented in the following
contains not just hydropower but also thermal plants. Furt- orders: indices, constants/inputs, decision variables, and
hermore, the modeling approach in this study differs for the an objective function with constraints. There are four ba-
time horizon and degree of detail. This study shows the flo- sic indices representing time, plants, units, and efficiency
od control modeling need and investigates the cascade effect levels used in the mathematical model. Their explanations
on each plant. are shown in Table 1. Similarly, there are few inputs to use as
Guo et al. [6] introduced a multi-timescale optimal dispatch constants, which are explained in Table 2. Finally, decision
model to balance both the environmental flow requirement variables used for modelling the problem are given in Table
of the downstream dewatered river channel and the power 3 along with their definitions.
output of the cascade hydropower stations. The proposed
method distributes complexity through hierarchical levels,
and in this way, easy to model and more controllable soluti-
Monetary Value Ordering Heuristic Approach for Cascade Hydropower Plants Dispatching with Downstream Requirements
Table 1 Definitions of equation subscripts
Index Definition
𝑝𝑝 (𝑝𝑝1 & 𝑝𝑝2 𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎 𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓 𝑝𝑝) 𝑃𝑃 can be more than 1, bound to the performance
= 1, … , 𝑃𝑃 (𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠) of the solver.
𝑇𝑇 can be 24, 24*30, or 24*365, bound to the
𝑡𝑡 = 1, … , 𝑇𝑇 (𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡)
performance of the solver.
𝑁𝑁 can be 3 or 5, bound to the configuration of the
𝑛𝑛 = 1, … , 𝑁𝑁 (𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢)
power station.
𝑀𝑀 is at least 1, bound to the configuration of the
𝑚𝑚 = 1, … , 𝑀𝑀 (𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝 𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙)
unit and performance of the solver.
Once the equation subscripts, constants, and decision variables are defined, the steps for optimizing the
production regime is presented next. Firstly, the objective function is seen in Eq. (1), which is based on
the profit of the day-ahead market.
𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀. 𝑧𝑧 = ∑",!(𝑃𝑃𝑃𝑃𝐹𝐹! − 𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑡𝑡! ) ∗ 7𝐻𝐻𝐻𝐻𝑆𝑆",! ; (1)
What follows objective function must be dynamics affecting the profit, such as water level. Volume
update for turbined water, inflow, cascade inflow, and overflow precautions are seen in Eq. (24).
However, there is a problem for spill off. Particularly, if it is not constrained, it causes unnecessary water
overflow so that
Table 2 Definitions of constants
Constant Definition
𝑃𝑃𝑃𝑃𝐹𝐹! Market price at time 𝑡𝑡.
𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑙𝑙"#,"% Cascade design shown for flow from 𝑝𝑝1 to 𝑝𝑝2 plants
&'()
I𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑤𝑤",! water amount for station 𝑝𝑝 at time 𝑡𝑡 (𝑚𝑚/ /ℎ)
*'"+&(,-.
𝑇𝑇𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑡𝑡",),0 Turbine Down Limit of level 𝑚𝑚, station 𝑝𝑝 and unit 𝑛𝑛 (𝑚𝑚/ /ℎ)
𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑡𝑡",),0 Turbine Up Limit of level 𝑚𝑚, station 𝑝𝑝 and unit 𝑛𝑛 (𝑚𝑚/ /ℎ)
𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑡𝑡",),0 Volume Down Limit of level 𝑚𝑚, station 𝑝𝑝 and unit 𝑛𝑛 (𝑚𝑚/ /ℎ)
𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑡𝑡",),0 Volume Up Limit of level 𝑚𝑚, station 𝑝𝑝 and unit 𝑛𝑛 (𝑚𝑚/ /ℎ)
𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑡𝑡",),0 Product Coefficient of level 𝑚𝑚 for station 𝑝𝑝 and 𝑛𝑛 (coefficient)
𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉" Current volume for station 𝑝𝑝 (𝑚𝑚/ )
𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝑞𝑞",! Hourly downstream requirement for station 𝑝𝑝, hour 𝑡𝑡 (𝑚𝑚/ )
𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑒𝑒" Minimum volume for station 𝑝𝑝 for any hour (𝑚𝑚/ )
| 4
.
𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑒𝑒" Maximum volume for station 𝑝𝑝 for any hour (𝑚𝑚/ )

𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑇𝑇𝑖𝑖𝑖𝑖𝑒𝑒",! Dam Maximum Volume for station 𝑝𝑝 at time 𝑡𝑡 (𝑚𝑚/ )
𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑒𝑒",! Dam Minimum Volume for station 𝑝𝑝 at time 𝑡𝑡 (𝑚𝑚/ )
𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑡𝑡! Transmission cost at time t.
Table 3 Definitions of decision variables

Decision Variable Definition
𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",),0,! Turbine amount for station 𝑝𝑝, at unit 𝑛𝑛, level 𝑚𝑚, and time 𝑡𝑡 (𝑚𝑚/ /ℎ)
𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",! Unused water (precaution against dam overloading) for station 𝑝𝑝 at time 𝑡𝑡 (𝑚𝑚/ )
Unused water (precaution against unsatisfied downstream) for station 𝑝𝑝 at time 𝑡𝑡
𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙2",!
(𝑚𝑚/ )
Precaution against dam overloading is needed for station 𝑝𝑝 at time 𝑡𝑡.
𝐻𝐻𝐻𝐻𝐶𝐶",!
𝐼𝐼𝐼𝐼 𝐻𝐻𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢",! > 0, 1 𝑜𝑜𝑜𝑜ℎ𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒 0 (0 𝑜𝑜𝑜𝑜 1)
Precaution against unsatisfied downstream is needed for station 𝑝𝑝 at time 𝑡𝑡.
𝐻𝐻𝐻𝐻𝐶𝐶2",!
𝐼𝐼𝐼𝐼 𝐻𝐻𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢𝑢2",! > 0, 1 𝑜𝑜𝑜𝑜ℎ𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒 0
𝐻𝐻𝐻𝐻𝑆𝑆",! Amount sold to market (GOP) for station 𝑝𝑝 at time 𝑡𝑡
Turbine level with dam level for station 𝑝𝑝, unit 𝑛𝑛, at level 𝑚𝑚, and time 𝑡𝑡.
𝐻𝐻𝐻𝐻𝑊𝑊",),0,!
𝐼𝐼𝐼𝐼 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",),0,! > 0, 1 𝑜𝑜𝑜𝑜ℎ𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒 0 (0 𝑜𝑜𝑜𝑜 1)
𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",! Water Volume of station 𝑝𝑝 at time 𝑡𝑡 (𝑚𝑚/ )
this decision variable can be controlled with Eqs. (2) through (4). Spill off is only seen when the volume
is over the maximum capacity of the plant.
𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",! = 𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",!$% − ∑(,) 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",&,',! + ∑"%∉",(,) 𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑙𝑙"%," ∗ 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙"%,&,',! − 𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",! −

𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙2",! + 𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝑤𝑤",! ∀𝑝𝑝, 𝑡𝑡 (2)
𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",!$% − ∑(,) 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",(,),! + ∑"%∉",(,) 𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑙𝑙"%," ∗ 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",&,',!$% + 𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝑤𝑤",! − 𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙2",! −
𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑒𝑒" ∗ 𝐻𝐻𝐻𝐻𝐶𝐶",! ≥ 𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",! ∀𝑝𝑝, 𝑡𝑡 (3)
𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",! ≤ 𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑒𝑒" ∗ 𝐻𝐻𝐻𝐻𝐶𝐶",! (4)
Secondly, this problem must satisfy the hourly downstream requirement. As in the case of spill-off, there
is a need for constraints. These constraints are given in Eqs. (5) through (7).
∑(,) 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",&,',! + 𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",! + 𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙2",! ≥ 𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚",! ∀𝑝𝑝, 𝑡𝑡 (5)
𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙2",! ≤ 𝑀𝑀 ∗ (1 − 𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻2",! ) + 𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚",! − ∑(,) 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",&,',! ∀𝑝𝑝, 𝑡𝑡 (6)
𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙2",! ≤ 𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚",! ∗ 𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻2",! ∀𝑝𝑝, 𝑡𝑡 (7)
As the general structure of the plant is built for the model, there are main capacity constraints, shown in
Eqs. (8) through (12), with targeted levels for some of the hours.
𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",! ≥ 𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑒𝑒" ∀𝑝𝑝, 𝑡𝑡 (8)

𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",! ≤ 𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑒𝑒" ∀𝑝𝑝, 𝑡𝑡 (9)
𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",! ≤ 𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑒𝑒",! ∀𝑝𝑝, 𝑡𝑡 (10)
𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",! ≥ 𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑒𝑒",! ∀𝑝𝑝, 𝑡𝑡 (11)
𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",+ = 𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝑒𝑒" ∀𝑝𝑝 (12)
Another issue for this problem is the efficiency of units, which changes for water height of the plant and
the amount of turbined water since the height and amount of turbined water increases efficiency for
energy produced. Eqs. (13) through (16) are used for specific efficiency levels.
𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",! ≥ 𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑡𝑡",&,' ∗ 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑊𝑊",&,',! ∀𝑝𝑝, 𝑛𝑛, 𝑚𝑚, 𝑡𝑡 (13)

𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",! ≤ 𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑒𝑒" − (𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑒𝑒" − 𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑡𝑡",&,' ) ∗ 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑊𝑊",&,',! ∀𝑝𝑝, 𝑛𝑛, 𝑚𝑚, 𝑡𝑡
(14)
𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",&,',! ≥ 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑊𝑊",&,',! ∗ 𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑡𝑡",&,' ∀𝑝𝑝, 𝑛𝑛, 𝑚𝑚, 𝑡𝑡 (15)
𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",&,',! ≤ 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑊𝑊",&,',! ∗ 𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑡𝑡",&,' ∀𝑝𝑝, 𝑛𝑛, 𝑚𝑚, 𝑡𝑡 (16)
Moreover, produced energy must be equal to the selling amount in the day-ahead market, which is
modelled with Eq. (17).
0 = ∑&,' 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",&,',! ∗ 𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑓𝑓",',& − 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑆𝑆",! ∀𝑝𝑝, 𝑡𝑡 (17)
Lastly, decision variable types are given in Eqs. (18) and (19) for continuous and binary types.
𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",&,',! , 𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",! , 𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙2",! , 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑆𝑆",! , 𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝑙𝑙",! ≥ 0 ∀𝑝𝑝, 𝑛𝑛, 𝑚𝑚, 𝑡𝑡 (18)

𝐻𝐻𝐻𝐻𝐶𝐶",! , 𝐻𝐻𝐻𝐻𝐶𝐶2",! , 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑊𝑊",&,',! , = 0 𝑜𝑜𝑜𝑜 1(𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏) ∀𝑝𝑝, 𝑛𝑛, 𝑙𝑙, 𝑡𝑡 (19)
Although the mathematical model is the best way to cope with this problem, the solution of large-scale
problems is not feasible using this technique. Thus, time decomposing algorithm is integrated into
modeling. Particularly, the time decomposing algorithm divides the problem over time for a specific
length and solves them, accordingly, like in monthly and daily level genetic algorithms technique. There
is a master level model that solves each piece representing average price, total inflow, and total
downstream. This master level model distributes water among the sub-level models like in monthly
genetic algorithms, and sub-models are like a daily genetic algorithm [6].
3.2 Proposed Monetary Value Ordering Heuristic Approach

Mixed-integer programming and genetic algorithms require a very complex structure for capturing all the
dynamics of hydropower plants' dispatch optimization. Thus, it becomes more challenging with each
constraint, the period for optimization gets longer (e.g., a 10-year regime), and large-scale problems
become impossible to solve in a feasible time. In these cases, the heuristic method is advised to use to
find usable solutions in a feasible time.
However, the heuristic method must produce optimal or acceptable solutions in a short time. "Monetary
Value Ordering" technique is developed for especially that purpose, even with keeping the fact that the
whole process is too complex to solve in one run and satisfy the constraints of plants and expectations
from the environment. To cope with this complex issue in our study, the algorithm is divided into three
phases. Each phase gets the previous step results and uses these results for decisions but overrides if they
contradict their requirements. A higher stage indicates the importance of constraints.
The first phase considers downstream requirements, targeted volume, and profitability. In the first phase,
the model is evaluated for the hourly basis for production and volume changes. However, the algorithm
must look forward to profitability from time to time since volume is rising as efficiency is increasing for a
plant with more production capacity. Thus, the first phase determines the best profitable hours as the
algorithm knows how much water would be turbined for targeted levels, and for the efficiency level, the
best potential hours are found. Moreover, if there is a flood risk, the number of working hours is increased
and re-evaluated. And, if there is a downstream requirement, there would be spill off for downstream
requirement. For the cascade case, even though higher-level plants do not have any downstream
| 6
.
requirement, the artificial downstream requirement is calculated according to downstream requirement

and inflow of the plants, which are lower level in cascade relationship to satisfy the downstream
requirement.
After the first phase is completed, results are carried to the second phase. This phase means to more about
satisfying target volumes and turns the downstream spill-offs into production. First, how much end
volume is shifted from target volume is calculated. Then, according to expected consumption, working
hours are decreased or increased according to profitability. Thus, the new working regime is developed,
and the daily downstream requirement is turned into several working hours. A working decision is given
for the most profitable hours and the number of working hours.
Lastly, the spill-off control phase is applied. This phase iteratively cleans the spill-offs because of upper-
level cascade turbined water. This phase cancels working decisions for the amount of water spill-off.
After this phase, the final result is found.
4. EVALUATION METHODOLOGY
The results are based on the comparison between monetary value ordering heuristic and decomposed
mathematical programming. Tests are performed for the monthly day-ahead market price, inflow based
on its month (maximum and minimum types), and target volume level for future (i.e., high, medium, and
low levels). The solver for mathematical programming is GUROBI 9, and the heuristic test is performed
with the R program on the same computer running Windows 10. All tests are based on the decoy
hydropower plant, which has an average capacity for Turkey with 3 generators.
Thee performance of the two approaches has been compared by calculating the earn, loss, and gap metrics
via Eqs. (20), (21), and (22), respectively.
𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸! = 𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃! ∗ 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑆𝑆",! (20)

𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿! = 𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇! ∗ 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑆𝑆",! (21)
𝐺𝐺𝐺𝐺𝐺𝐺 = (𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀 − 𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻)/(𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀) (22)
In Eqs. (20) through (22), 𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃! represents the market-clearing price of electricity at time 𝑡𝑡, 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑆𝑆",! gives
electricity sold for station 𝑝𝑝 at time 𝑡𝑡, and finally, MAT and HEU represent the results of the
mathematical and proposed heuristic models, respectively.
The tests have been organized into five parts so that each part is specific to a period (i.e., month) in order
to capture the response of each price level and volatility of electricity. For example, Part-5 investigates
each model's performance in a period where the hourly profile of price is steep and at high levels as it is
in July 2020.
Table 4 Comparison between Monetary Value Ordering heuristic approach and mathematical programming
| 8
.

In cases where incoming water to the basin was high, and reservoir capacity is limited, both models tend
to turbine excess water levels and generate more electricity as expected. In those highly water consumed
scenarios, both models' results become very close to each other. However, when the water becomes a
shortage, the gap between results rises over 20%, although the heuristic performance in terms of duration
is 20 times more efficient than mathematical programming in monthly tests.
The performance times of monthly cases are approximately 1 and 20 minutes for the heuristic approach
and mathematical programming, respectively. For year scale runs, the heuristic performance is 20
minutes, but performance for the mathematical programming ranges from 6 to 24 hours based on the
complexity of the problem. There are very few tests performed for a yearly scale due to a long time. Still,
there is a significant loss for the performance of mathematical programming even though the
decomposition technique is used.
The average gap between models for 30 runs makes 2 million TL difference or 13.2% for gap wise value,
which fluctuates between 5.3% and 30.2%. Detailed results of each scenario are given in Table 2.
Although there is 13.0% quality loss in solutions of the heuristic, still for the performance view, the
heuristic is a feasible way for water management, and that would allow the users to perform more tests
with optimal close results.

Today, water management is one of the critical subjects, as water is a vital need for life and the
environment to preserve a sustainable world. Therefore, hydropower management is critical for future
resource protection. A new technique designed for solving the cascade plants' problem is evaluated in
three phases with profitability objective under strict constraints of target levels, no spill-off, and
downstream requirement. The quality of results has been compared against mixed-integer programming
and shows promising performance. However, there are still more options for solving without targeted
volumes and profitability with other options such as bilateral deal, ancillary, and day in the market.
This study offers an alternative solution that is compatible with those options with a considerable surplus
on the duration for reaching an optimal dispatch. Along with that, a solver that adds on to the complexity
of the dispatch process is no longer required. The monetary value ordering approach offers flexibility in
modeling different cases, and its practical process adds value to the energy analytics business.
Since the monetary value ordering approach ends up with close levels of profits, in future works, we
could achieve a hybrid model composed of an initial solution coming from our approach and then an
operations research-based method such as linear programming where the model requires an initial point.
As the initial point coming from monetary value ordering would supply a result close to the ideal, the
convergence period would be considerably lesser. All in all, monetary value ordering study might be a
good starting point in the path leading to a better dispatch optimization in acceptable periods.
ACKNOWLEDGEMENTS
This research was supported by the Scientific and Technological Research Council of Turkey.
Furthermore, we thank Prof. Dr. Tulin Aktin from Istanbul Kultur University, who has incredibly assisted
mathematical model development, and our colleagues from GAMA Energy, who provided insight and
expertise that greatly assisted the research.
REFERENCES
[1] Hockstad, L., Hanel, L. M. "Inventory of U.S. Greenhouse Gas Emissions and Sinks". [Online].
Available: https://www.osti.gov/servlets/purl/1464240. [Accessed: 23.09.2020]
[2] Panwar, N. L., Kaushik, S.C., Kothari, S. (2011) "Role of renewable energy sources in
environmental protection: A review", Renewable and Sustainable Energy Reviews, vol. 15, no. 3,
pp. 1513-1524.
[3] Ritchie, H, Roser, M. "Energy consumption by source. Our world in data". [Online]. Available:
https://ourworldindata.org/energy. [Accessed: 23.09.2020]
[4] Maddocks, A., Young, R. S., Reig, P. "Ranking the World's Most Water-Stressed Countries in
2040. World Resource Institute". [Online]. Available: https://www.wri.org/blog/-
2015/08/ranking-world-s-most-water-stressed-countries-2040. [Accessed: 23.09.2020]
[5] Maceira, M., Terry, L., Costa, F., Damazio, J., Melo, A. (2002). Chain of Optimization Models
for Setting the Energy Dispatch and Spot Price in the Brazilian System. In Proc. of Power
Systems Computation Conference, Sevilla, Spain, pp. 24-28.
[6] Guo, X.Y., Ma, C., Tang, Z. B. (2018) Multi-timescale joint optimal dispatch model considering
environmental flowrequirements for a dewatered river channel: Case study of Jinping cascade
hydropower stations. Journal of Water Resources Planning and Management, vol. 144, no. 10, pp.
1-13.
[7] Apostolopoulou, D., McCulloch, M. (2017). Cascade Hydroelectric Power System Model and its
Application to an Optimal Dispatch Design. In Proc. of Bulk Power Systems Dynamics and
Control Symposium, Espinho, Portugal.
[8] Wang, X., Zhou, J., Wang, C. (2015). "Ecology and Water Supply Based Multi-objective Optimal
Dispatch Model and Its Case Study in Yangtze Basin", International Journal of Modeling and
Optimization, vol. 5, no. 3, pp. 241-245.
[9] Soares, S., Ohishi, T., Cicogna, M., Arce, A. "Dynamic dispatch of hydro generating units". In
Proc. of IEEE Bologna Power Tech Conference Proceedings, 2003, Bologna, Italy, pp. 1-6.
| 10

Conference Paper
Oral Presentation
A preliminary investigation of surface micro modification effects

on the biocompatibility of 316L stainless steel
Sıdıka Mine Toker1*, Erdoğan Serhad Özbulut1, Zübeyir Kolçak1, Esra Güner1
1
Eskişehir Osmangazi University (ESOGU), Metallurgical and Materials Engineering Department, Eskişehir, Turkey; stoker@ogu.edu.tr, serhadozblt@gmail.
com, zubeyirkolcak@gmail.com, guneresra2626@gmail.com
Abstract
Effects of surface properties such as roughness and surface energy are critical for determining the biocompatibility
of all types of biomaterials, as in the case of biomedical alloys. Recently, microstructure induced surface energy
changes have started attracting attention in surface property related biocompatibility analysis of metals. The
current study mainly aims to focus on the effects of surface micro modification on the biocompatibility of
metallic biomaterials, in order to get an understanding of the underlying mechanisms that affect surface
properties and biocompatibility. For this purpose, a preliminary biocompatibility analysis was conducted on a
conventional biomedical alloy; 316L stainless steel, whose surface was modified by forming micro-deformation
areas of different patterns. The results of this study indicated that, in addition to surface roughness, micro-
deformation pattern characteristics are also very critical parameters in terms of determining cellular response,
which also affect surface energy by inducing microstructural mechanisms.
Keywords: Biomedical alloys, microstructure, biocompatibility, surface, micro-deformation.
1. INTRODUCTION opposed to the general understanding that increased surface

roughness is expected to also increase cellular attachment
Metallic biomaterials are widely used for biomedical purpo-
due to increased surface energy, recent studies have shown
ses such as orthopedic implants, dental applications or car-
that organization of the topographical features on the surfa-
diovascular devices. The main reason biomedical alloys are
ce may more effectively determine cell response [8-12]
preferred for these applications despite the development of
lighter and advanced materials is their mechanical proper- Moreover, some of the recent studies have started exploring
ties [1,2]. Especially for orthopedic applications such as hip the effect of microstructural properties of metallic materi-
and knee implants, the mechanical durability and the abi- als on their biocompatibility [7, 10-12]. Commonly, effects
lity to easily tailor mechanical properties of metals through of microstructural mechanisms on the material properties
altering their microstructure provide an important advan- of metallic materials are usually explored with a focus on
tage for metallic biomaterials over other alternatives [1,2]. mechanical properties and deformation behavior. However,
However, due to issues such as potential corrosion, toxic ion recent studies have shown that, microstructural properties
release, bacterial layer formation as well as mechanical mis- of metallic materials can also be critical for determining the-
match with surrounding tissue or insufficient biomechanical ir biocompatibility at different levels [7, 10-12]. For instance,
fixation, their biocompatibility is yet to be improved [1-4]. ex situ biocompatibility was observed to be influenced by
the presence of dislocations through localization of oxide
For biocompatibility, as in all types of materials, material
particles around dislocation networks, which may affect ion
surface is of utmost importance for metals as well, as the
release [7]. Surface topography and surface energy were also
first biomaterial-tissue interaction takes place at the surface
shown to be affected by microstructure at the micro and na-
[5,6]. Surface properties such as roughness, topographical
noscale, which in turn influenced cell attachment and proli-
features, wettability and surface energy are the important
feration behavior [10-12].
surface related parameters which determine initial biocom-
patibility response in terms of biomechanical fixation, osse- With this motivation, the current study aims to get a preli-
ointegration, corrosion and ion release [5-7]. Among these minary understanding of the effect of surface micro modi-
parameters, the effect of surface roughness is more com- fication and microstructural factors on the biocompatibility
monly investigated in relation with surface energy [8,9]. As of metallic biomaterials. For this purpose, a conventional
Email: stoker@ogu.edu.tr
A preliminary investigation of surface micro modification effects on the biocompatibility of 316L stainless steel
biomedical alloy; 316L stainless steel was investigated by ned and no unexpected structural irregularities were obser-
forming controlled micro-deformation areas on the sample ved within or around the micro-deformation areas (Figure
surfaces and examining the cell attachment behavior on the- 1).
se areas. The findings of this study are aimed to contribute to
the understanding of the main microstructural factors that
affect the biocompatibility of metallic biomaterials.

The 316L steel samples, for which the chemical composition
is given in Table 1, were cut in pieces of 3mm height from
a 5mm radius cylindrical rod. The surfaces of each sample
were then prepared for surface micro deformation via grin-
ding and polishing.
Table 1. Chemical composition of the investigated 316L stainless steel in
weight percent.
Element Fe C Mn P S Cr Ni Mo Cu Si N
Weight Ba-
percent lan- 0,027 1,76 0,042 0,029 16,80 10,12 2,12 0,38 0,27 0,08
(%) ce
Controlled micro-deformation areas with different patterns

of micro-indentations were formed on 316L stainless steel
samples by using a Vickers micro hardness testing device.
Details of the formed micro-deformation areas in terms of Figure 1. FESEM images from the initial microstructural characterization
the applied load, formed indent size and the length of the of the micro-deformation areas of; (a) Sample-1, (b) Sample-2, (c) Samp-
le-3, (d) Sample-4.
spacings between indent centers are given in Table 2. The
obtained surfaces were examined with Hitachi Regulus 8230 The results of the surface profilometry analysis of the for-
Field Emission Scanning Electron Microscope (FESEM) and med patterns listing the average surface roughness (Ra) and
surface roughness measurements were performed with a the maximum depth (Rz) created by the indentations for
Mitutoyo mechanical contact needle profilometer. each pattern are given in Table 3.
Table 3. Results of surface profilometry analysis
Sample Average Ra (µm) Maximum Rz (µm)
Table 2. Properties of the micro-deformation areas formed on 316L
1 1.19 9.96
sample surface.
2 0.99 9.74
Applied load and Average indent Average spacing between
Sample 3 0.79 7.37
exposure period size (µm) indent centers (µm)
1 1KgF, 5 Seconds 80 100 4 0.49 5.81
2 1KgF, 5 Seconds 80 200
3 0.5KgF, 5 Seconds 60 100
The surface profilometry analysis results revealed that ave-
4 0.5KgF, 5 Seconds 60 200 rage surface roughness increases with increasing indent size
and the application of a larger amount of load results in de-
For the in vitro tests, Saos-2 cells (osteosarcoma cell eper indents which translate to higher Rz values as observed
line) were seeded on the micro-deformation areas with in samples 1 and 2 in comparison to samples 3 and 4. On the
a density of 5000 cells per sample. Cells were fixated other, comparing the effect of spacing length between the
on the sample surfaces with the use of a glutaraldehyde indentations, it can be argued that roughness increases as
agent, following incubation periods of 5 and 10 days. the space between indentation centers decrease, which can
Cell morphologies were then in detail via FESEM. be observed for samples 1 and 3 as compared to samples 2
With the use of the FESEM images, cell count on each and 4.
micro-deformation area was performed and converted
In order to get an understanding of the effects of varying
to number of cells per millimeter square (mm2) area
surface properties on cell attachment behavior as a function
for comparison.
of time, the Saos-2 cells fixated on each sample were obser-
ved in detail via FESEM following incubation periods of 5
and 10 days. The cells localized on the patterned area were
Initial structural characterizations of the formed micro-de- investigated at different magnifications, where the overall
formation areas of the four sample surfaces were performed cellular behavior on the whole micro-deformation area (Fi-
via FESEM (Figure 1). These initial examinations evidenced gure 2 and Figure 4) and on individual indents (Figure 3 and
that the indentation size and spacings were formed as plan- Figure 5) were examined in detail.
.
Attachment behaviors of the Saos-2 cells fixated on the indicated that increased surface roughness exhibited a po-
samples exhibited significant differences depending on the sitive effect on cell attachment on the 10th day of incubati-
micro-deformation pattern and varying roughness values. on, contradicting the observations from day 5 of incubation.
(Figures 2-5). Specifically, according to Figure 2, on the 5th Therefore, it can be argued that, in addition to surface rou-
day of incubation; a higher number of cells were apparent ghness, another parameter affecting this behavior is indent
on samples 3 and 4, which exhibit lower surface roughness characteristics. Specifically, the larger indent size of samples
and shallower indents as compared to samples 1 and 2. The 1 and 2 enabled localization of a higher number of cells over
closer look on individual indents also yielded a similar retime, which also contributed to increased cellular attach-
sult with higher cell density located within and around the ment on these surfaces through 10th day of incubation.
indents of samples 3 and 4. These results showed that, up
to 5 days of incubation, increased surface roughness had a
negative effect on cell attachment.
Figure 4. FESEM images of the Saos-2 cells fixated on the overall

micro-deformation areas of (a) Sample-1, (b) Sample-2, (c) Sample-3, (d)
Sample-4; following 10 days of incubation.
Figure 2. FESEM images of the Saos-2 cells fixated on the overall

micro-deformation areas of (a) Sample-1, (b) Sample-2, (c) Sample-3, (d)
Sample-4; following 5 days of incubation.
Figure 5. FESEM images of the Saos-2 cells around individual indents of

(a) Sample-1, (b) Sample-2, (c) Sample-3, (d) Sample-4; following 10 days
of incubation.
In order to make a quantitative evaluation in addition to vi-

sual observations, the number of cells on the patterned area
Figure 3. FESEM images of the Saos-2 cells around individual indents of of each sample on each incubation period were counted and
(a) Sample-1, (b) Sample-2, (c) Sample-3, (d) Sample-4; following 5 days
presented as a bar graph comparing the numbers of cells per
of incubation.
mm2 area (Figure 6). These quantitative results support the
However, on the 10th day of incubation, a completely diffe- observations from the FESEM images as well. Specifically,
rent cellular behavior was observed. The general view of the this graph also reveals an inverse correlation between sur-
patterned areas exhibited higher numbers of cells on samp- face roughness and cell attachment at the early stage of in-
les 1 and 2 this time, as compared to samples 3 and 4 (Figure cubation, whereas at the later stage of incubation, increased
4). Moreover, higher densities of cells were apparent within surface roughness appears to promote cellular attachment
and around individual indents of samples 1 and 2 as well, in and proliferation.
comparison to samples 3 and 4 (Figure 5). These findings
Moreover, this graph provides a basis for comparing the
A preliminary investigation of surface micro modification effects on the biocompatibility of 316L stainless steel
samples with the same indent size (namely sample 1 vs. 2 and 4. CONCLUSION
sample 3 vs. 4) with each other. According to this compari-
The findings of this study revealed that cell attachment and
son, initially at both incubation periods, the numbers of cells
proliferation behaviors were not only influenced by surface
were higher on sample 1 than sample 2. Sample 1 exhibited
roughness, but also by the specifics of the surface features of
the highest surface roughness and in many studies higher
the different micro-deformation areas. Specifically, the in-
surface roughness was observed to positively influence cel-
dent size and spacings were also found to play a determining
lular attachment due to the increased surface energy [8, 9].
role on the cell attachment and proliferation behavior. Mo-
However, comparing the percentage change in the number
reover, these results suggest that the effects of micro-struc-
of cells over time, the number of cells increased by 174% on
tural mechanisms on surface energy, which were induced by
sample 1, while a significant increase of 380% was apparent
micro-deformation, can also influence the cellular behavior
on sample 2. This observation is an important indicator of
and this effect should be investigated in detail in the future
how a direct correlation may not always be present betwe-
studies.
en surface roughness and cell attachment. The cell count
comparisons from the 5th day of incubation also evidence a
5. ACKNOWLEDGEMENTS
similar finding where surfaces with lower roughness values
resulted in higher numbers of cell attachment. On the other This work was financially supported by the ESOGU Bilimsel
hand, from the comparison between samples 3 and 4, whose Araştırma Projeleri (BAP) Grant, Project # 2018/15038. The
indent sizes are the same, it can be observed that this time authors would also like to thank the members of ESOGU
the sample with the higher surface roughness, namely samp- Cellular Therapy and Stem Cell Production, Application and
le 3, appears to promote cellular attachment and prolifera- Research Center (ESTEM) for their help through the in vitro
tion more than sample 4, with similar percentage changes experiments.
over time. Lastly, comparing samples 1 and 3 with samples 2
and 4 in order to get an understanding of the effect of indent REFERENCES
spacing; it can be argued that closer indent spacing also ex- [1] Bauer S., Schmuki P., Mark K.V.D., and Park J., (2013) “Engineering Bi-
hibits a more positive effect on cell attachment. ocompatible Implant Surfaces Part I: Materials and Surfaces”, Prog-
ress in Materials Science, vol.58, pp.261-326.
[2] Manam N.S., Harun W.S.W., Shri D.N.A., Ghani S.A.C., Kurniawan T.,
Ismail M.H., and Ibrahim M.H.I., (2017) “Study of Corrosion in Bio-
compatible Metals for Implants: A Review”, Journal of Alloys and
Compounds, vol.701, pp.698-715.
[3] Toker S.M., Canadinc D., Maier H.J., and Birer O., (2014) “Evaluation
of Passive Oxide Layer Formation- Biocompatibility Relationship in
NiTi Shape Memory Alloys: Geometry and Body Location Depen-
dency”, Materials Science and Engineering C, vol.36, pp.118-129.
[4] Lu T., Wen J., Qian S., Cao H., Ning C., Pan X., Jiang X., Liu X., and Chu
P. K., (2015) “Enhanced Osteointegration on Tantalum- Implanted
Polyetheretherketone Surface with Bone-Like Elastic Modulus”, Bio-
Figure 6. The number of cells per mm2 area on the micro-deformation materials, vol.51, pp.173-183.
area of each sample on the 5th and 10th days of incubation.
[5] Keyf F. and Uzun G., (2007) “Surface Characteristics of the Implant
Overall, these results indicate that, in addition to surface Systems and Osseointegration”, Journal of Atatürk University Fa-
roughness, the indent size and the spacing are also impor- culty of Dentistry, vol. 2, pp.43-50.
tant parameters affecting the surface energy and thus cell [6] Sahin C., Korkmaz C., and Uzun G., (2015) “Osseointegration, Sur-
attachment behavior on the surface. Moreover, the surface face Porosity and Nanotechnology”, Journal of Atatürk University
energy changes stemming from micro-structural mecha- Faculty of Dentistry, vol.13, pp. 174-181.
nisms which are induced by the formation of these micro [7] Toker S.M., Gerstein G., Maier H.J., and Canadinc D., (2018) “Effects
indents, are also expected to be effective in the observed re- of Microstructural Mechanisms on The Localized Oxidation Beha-
sults of cell attachment and proliferation behavior. Similar vior of NiTi Shape Memory Alloys in Simulated Body fluid”, Journal
results where the effects of the structural features and mic- of Materials Science, vol. 53, pp. 948-958.
ro-structural mechanisms were more prominent in terms of [8] Venkatsurya P.K.C., Thein W.W., Misra R.D.K., Somani M.C., and
affecting cellular behavior as compared to surface roughness Karjalainen L.P., (2010) “Advancing Nanograined/Ultrafine-grained
were reported in literature as well [10-12]. Therefore, it can Structures for Metal Implant Technology: Interplay Between Gro-
oving of Nano/Ultrafine Grains and Cellular Response”, Materials
be argued that surface energy changes stemming from mic-
Science and Engineering C, vol. 30, pp. 1050-1059.
rostructural mechanisms constitute another important fac-
tor affecting cellular response and should be investigated in [9] Liang C., Wang H., Yang J., Li B., Yang Y., Li H., (2012) “Biocompati-
bility of The Micro-Patterned NiTi Surface Produced by Femtose-
detail in the future studies. cond Laser”, Applied Surface Science, vol.261, pp. 337-342.
[10] Uzer B., Toker S.M., Cingoz A., Bagci-Onder T., Gerstein G., Maier H.J.,
.
Canadinc D., (2016) “An Exploration of Plastic Deformation Depen-

dence of Cell Viability and Adhesion in Metallic Implant Materials”,
Journal of the Mechanical Behavior of Biomedical Materials, vol.60,
pp. 177-186.
[11] Toker S.M., Sugerman G., Frey E.C., (2019) “ Effects of Surface Cha-
racteristics on the in vitro Biocompatibility Response of NiTi Shape
Memory Alloys”, Academic Platform Journal of Engineering and
Science, vol.7 (2), pp. 112-116.
[12] Uzer B., (2020) “Modulating the Surface Properties of Metallic
Implants and the Response of Breast Cancer Cells by Surface Relief
Induced via Bulk Plastic Deformation”, Frontiers in Materials, vol.7,
pp.1-10.

Conference Paper
Oral Presentation
A Summary on the Development of an L6e Class Urban Electric

Vehicle Body Structure
Merve Karaca1, Mehmet Murat Topaç2*
1
The Graduate School of Natural and Applied Sciences, Dokuz Eylül University, Turkey; merve.karaca@ogr.deu.edu.tr
2
Department of Mechanical Engineering, Dokuz Eylül University, Turkey; murat.topac@deu.edu.tr
Abstract
Conceptual development stages of a newly designed L6e class quadricycle structure are reported. In the first
part, general design requirements and limitations for the urban microcars, such as design volume, structural
dimensions, weight and motor power are reviewed. Subsequently, design concept of the microcar body is
presented. Some possible load distribution variations on the quadricycle structure are shown. Selection of
the design load and the critical load cases are introduced. A load model for the finite element analyses of the
vehicle body is suggested. In the final part, effects of the various structural configurations on stress distribution
and deformation of the vehicle body under different load conditions are summarised. Effects of the material
selection are also briefly mentioned.
Keywords: Vehicle design, vehicle structures, vehicle body, microcar, electromobility, L6e class quadricycle,
lightweight design, structural analysis.
Email: murat.topac@deu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
The Investigation of Leading-Edge Tubercles on Flow Around A

Semi-Span NACA 634-021 Airfoil
Mehmet Seyhan1,*, Aleyna Çolak1, Mustafa Sarıoğlu1, Yahya Erkan Akansu2
1
Karadeniz Technical University, Department of Mechanical Engineering, Trabzon/Turkey; mehmetseyhan@ktu.edu.tr
2
Niğde Ömer Halisdemir University, Department of Mechanical Engineering, Niğde/Turkey; akansu@ohu.edu.tr
Abstract
An experimental study is carried out to investigate the effects of leading-edge tubercles on a semi-span NACA
634-021 airfoil in a suction type wind tunnel. This semi-span airfoil is mimicked the pectoral fin of humpback
whales. The aim of this study is to measure lift and drag force on flow around semi-span NACA 634-021 airfoil
having different amplitude modulation (tubercles) at the leading edge for the Reynolds number of 1.0x105. This
airfoil having a chord of 150 mm and a spanwise of 450 mm is manufactured from PLA material with the help of
the 3D printer. Three different leading-edge tubercles and one baseline semi-span NACA 634-021 airfoil is used
in this study. Force measurements are carried out with the help of a load cell at different angles of attack between
0°-30°. A little increase in drag, and a little reduction in lift have been found for this airfoil having amplitude
modulation as compared to baseline foil. The airfoil with the amplitude modulation showed better performance
as compared to the baseline airfoil at the post-stall.
Keywords: NACA 634-021 airfoil, stall, lift coefficient, drag coefficient.
1. INTRODUCTION (0.025c, 0.05c and 0.12c) and 2 different wavelengths (0.25

All over the world, many researchers investigated the influ- and 0.50c). They observed an increase up to 50% in lift coef-
ence of various leading-edge modifications on airfoil perfor- ficient compared to the baseline model in the post-stall re-
mance based on inspiration of humpback whale flipper. In gime. Besides that, they observed that the amplitude of the
these studies, the aerodynamic effects of the leading edge tubercles had a significant effect on the performance of the
with wavy geometry were investigated and it was aimed to airfoils, while the wavelength had little effect. Hansen et al.
show the usability of the leading edge with wavy geometry [5] demonstrated the effects of the NACA 0021 and NACA
as a passive flow control device. Fish and Battle [1], showed 65-021 airfoils with different sinusoidal amplitudes and wa-
in a study that the cross-sectional area of the humpback velengths at Reynolds numbers of 120,000. Wavy models,
whale was similar to the NACA 634-021 airfoil. The study of compared to smooth model, showed that the wavy structure
Miklosovic et al [2], one of the first one on this subject, exa- has a negligible effect on the lift performance in the pre-
mined the aerodynamic effects of the wavy leading edge in stall but is effective in the post-stall. Post et al [6], in their
the range of Re between 5.05 × 105 – 5.20 × 105 and the ang- experimental and numerical study, examined different wavy
les of attack between -2°- 20°. Results showed that the addi- and smooth models in the range of Re between 100,000 and
tion of leading-edge tubercles has delayed the stall angle. In 500,000 and the angle of attack between -2o-24o. The stall
addition to the retardation of the stall angle, a 6% increase in characteristics for all the models with modified leading-ed-
the max lift coefficient and an approximately 32% decrease ge did not exhibit a dramatic and sudden loss in lift and the
in drag were observed. In another study by Miklosovic et al post-stall regime but the sinusoidal leading-edge model ex-
[3], the effect of wavy shape was examined in full span and hibits a higher lift coefficient as much as 25%. Custodio et al
finite span. [7], used full span, finite span, swept leading edge and flipper
models in their research. Guerreiro and Sousa [8], investiga-
Johari et al. [4], examined the effects of varying amplitude ted the feasibility of the sinusoidal leading edge in the design
and wavelength on the NACA 634-021 airfoils with sinu- of the micro air vehicle and showed that the optimum wa-
soidal leading edge at Re= 1.83 × 105 and −6 < α < 30 deg velength and amplitude increased the lift coefficient compa-
and compared smooth and sinusoidal leading-edge models. red to the baseline model. Some researchers[9]–[12] carried
They used 6 sinusoidal models with 3 different amplitudes
Email: mehmetseyhan@ktu.edu.tr
The Investigation of Leading-Edge Tubercles on Flow Around A Semi-Span NACA 634-021 Airfoil
out computational studies and it is showed that the results

(1)
of these studies are compatible with experimental studies.
Investigation of effect of sinusoidal leading edge has been
subject of many studies such as design of sinusoidal blade (2)
leading edges in a fan [13], unmanned aerial vehicle [14], The leading-edge contour in the spanwise direction on the
delta wing [15] and vertical axis wind turbine [16]. semi-span wavy models is defined as a sinusoidal profile.
This sinusoidal model is obtained using Equation (3) taken
from the study of Miklosovic et al. [2].
(3)
The following functions (4) and (5) are used to create the
wave geometry of the M2 and M3 models. For M2 model
=0.05c, = 0.625c.
(4)
Figure 1 : Humpback whale pectoral flipper cross section and the NACA The study conducted by Johari et al [4] was taken into ac-
634-021 profile.[4]
count in determining parameters such as amplitude and
The primary objective of this experimental study is to inves- frequency, in order to examine the effects of amplitude and
tigate the effects of leading-edge tubercles on a semi-span frequency of airfoils with wavy geometry on the aerodyna-
NACA 634-021 airfoil. mic performance. Function of the signal obtained by sum-
ming two wave signals shown in Figure 3.
2. METHOD
The experiments were carried out in the suction type wind (5)
tunnel having a cross section of 570 mm x 570 mm in the
Mechanical Engineering Department of Karadeniz Tech-
nical University. The desired velocity in the test section is
provided by the frequency inverter. Turbulence intensity of
wind tunnel is smaller than 1%. All semi-span models were
based on the NACA 634-021 airfoil profile with having a max
chord of 150 mm and a spanwise of 450 mm and manufac-
tured from PLA material. Forces on the airfoil models were
measured as a function of angle of attack by using six-axis
ATI Gamma DAQ F/T the load cell. Measurements were Figure 3 : Formation of modified wave geometry
taken for 20 s at a sampling rate of 1000 Hz and an incre- For M3 model =3.75 mm, = 75 mm and =1.875 mm, =
ment of 1 degree in the range of 0° ≤ α ≤ 30 of the angles of 18.75 mm. Three different wavy shaped models and a smo-
attack. Reynolds number based on the mean chord length oth semi-span model used in this study are given in Table 1.
(101 mm) [17] and force measurement experiments were
Table 1 : Front views of models and descriptions
carried out at Re = 1x105. The experimental setup contains
end plate, connection rod, test model, load cell and rotary
unite. Figure 2 shows the schematic of experimental setup.
Figure 2 : The schematic of experimental setup
The smooth model leading and trailing edges are defined

using Eqs. (1) and (2), given by Miklosovic et al. [2].
.
3. RESULTS M2 and M3 models has higher L/D than that of the baseline
Non-dimensional parameters describing the aerodynamics model throughout the range of 15 deg ≤ α ≤ 20 deg. The ba-
forces are drag coefficient, CD in Eq. (6) and the lift coeffi- seline model shows equal or higher L/D ratios compared to
cient, CL in Eq. (7) the modified models except for angles of attack between 15
deg ≤ α ≤ 20 deg. The modified model, M1, has lower value
in the maximum L∕D by about 10 %.
(6)
0,45
(7) 0,40
CD
The lift and drag coefficients of the semi-span airfoils were
0,35
calculated and their graphical values were plotted versus the
0,30
angle of attack. Figure 4 shows the lift coefficient compa-
rison of all models. The baseline model and M1, M2, M3 0,25
models have approximately similar characteristics for angles 0,20

of attack below 8 deg. For the smooth model, after stall oc-
0,15
curring at 14 deg, lift coefficient decreases suddenly. The re- Baseline
0,10
ason of this decrease is due to the natural unstable structure M1
M2
of the laminar separation bubble that occurs at the angles 0,05
M3
after the stall and low Reynolds numbers. The lift coefficient 0,00
of the baseline model was greater than that of all modified 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30
models at the range of 9 deg ≤ α ≤ 14 deg. After the stall, M3 � (� )
model produces 30% more lift, which leads to an increase in Figure 5 : Comparison drag coefficients of baseline and modified models
the maximum lift coefficient and delay the stall angle. M3 at Re= 1x105
wavy model delays the stall angle by 1 degree compared to 14
the baseline model and achieved a 2% increase in lift coef- Baseline
ficient. Lift coefficients for all wavy models decrease slowly 12 M1
L/D M2
with increasing attack angle and do not show general stall 10 M3
characteristics. M2 and M3 models have indicate better lift
performance than M1 model at the post-stall region. 8
0,9
6
0,8
4
0,7
CL
2
0,6
0,5 0
0,4
-2
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30
0,3
� (� )
0,2 Baseline
0,1
M1 Figure 6 : Comparison L/D ratio of baseline and modified models at Re=
M2 1x105
0,0 M3 Re=1x105
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 4. CONCLUSION
� (� )
The aerodynamic characteristics of semi-span airfoils with
Figure 4 : Comparison lift coefficients of baseline and modified models at various sinusoidal leading-edge geometries were examined
Re= 1x105
experimentally at Re= 1x105 for angles of attack between 0°-
Figure 5 shows the drag coefficients of both the baseline and 30°. A baseline and 3 modified models were used to perform
modified models at Re= 1x105. Exception of angles of atta- the force measurement experiment with 6 axis load cell. Re-
ck between 14 -18 deg, an increase in the drag coefficient sults show that the wavy shaped leading edge of the airfoils
was apparent and the drag coefficient of all modified mo- enables to delay stall by providing higher lift at higher angles
dels were greater than the baseline model due to presence and improve the post-stall characteristics. While the base-
of wavy leading edge. Drag coefficients of all wavy models line and modified models have almost the same increasing
are generally higher than those of the baseline model in all tendency before stall, wavy airfoils have prevented the stall
attack angles. without showing any sudden decrease in the lift force. After
The lift-to-drag (L / D) ratios of the baseline and M1, M2, all, more detailed measurements are needed to indicate the
M3 models are compared to each other in Figure 6. It is ob- physical mechanism behind these improvements.
served that aerodynamic performance of the modified M1,
The Investigation of Leading-Edge Tubercles on Flow Around A Semi-Span NACA 634-021 Airfoil
REFERENCES
[1] Fish, F.E. and J.M. Battle, Hydrodynamic design of the humpback
whale flipper, Journal of Morphogy, 225(1), 51–60, 1995.
[2] Miklosovic, D.S., M.M. Murray, L.E. Howle, and F.E. Fish, Leading-ed-
ge tubercles delay stall on humpback whale (Megaptera novaeang-
liae) flippers, Physics of Fluids, 16(5), 2004.
[3] Miklosovic, D.S., M.M. Murray, and L.E. Howle, Experimental evalu-
ation of sinusoidal leading edges, Journal of Aircraft., 44(4), 1404–
1408, 2007.
[4] Johari, H., C. Henoch, D. Custodio, and A. Levshin, Effects of lea-
ding-edge protuberances on airfoil performance, AIAA Journal,
45(11), 2634–2642, 2007.
[5] Hansen, K.L., R.M. Kelso, and B.B. Dally, Performance variations of
leading-edge tubercles for distinct airfoil profiles, AIAA Journal,
49(1), 185–194, 2011.
[6] Post, M.L., R. Decker, A.R. Sapell, and J.S. Hart, Effect of bio-inspired
sinusoidal leading-edges on wings, Aerospace Science and Techno-
logy, 81, 128–140, 2018.
[7] Custodio, D., C. W. Henoch, and H. Johari, Aerodynamic characte-
ristics of finite span wings with leading-edge protuberances, AIAA
Journal, 53(7), 1878–1893, 2015.
[8] Guerreiro, J.L. E., and J.M. M. Sousa, Low-reynolds-number effects in
passive stall control using sinusoidal leading edges, AIAA Journal,
50(2), 461–469, 2012.
[9] Pedro, H. T. C., and M. H. Kobayashi, Numerical study of stall delay
on humpback whale Flippers, 46th AIAA Aerospace Sciences Mee-
ting and Exhibit(January), 7–10, 2008.
[10] Dropkin, A. D., Custodio, C. W. Henoch, and H. Johari, Computati-
on of flowfield around an airfoil with leading-edge protuberances,
Journal of Aircraft, 49(5), 1345–1355, 2012.
[11] Weber, P.W., L.E. Howle, M.M. Murray, and D.S. Miklosovic, Compu-
tational evaluation of the performance of lifting surfaces with lea-
ding-edge protuberances, Journal of Aircraft, 48(2), 591–600, 2011.
[12] Esmaeili, A., H.E.C. Delgado, and J.M.M. Sousa, Numerical simulati-
ons of low-Reynolds-Number flow past finite wings with leading-E-
dge protuberances, Journal of Aircraft, 55(1), 226–238, 2018.
[13] Corsini, A., G. Delibra, and A.G. Sheard, The application of sinuso-
idal blade-leading edges in a fan-design methodology to improve
stall resistance, Proceedings of the Institution of Mechanical Engi-
neers, Part A: Journal of Power and Energy, 228(3), 255–271, 2014.
[14] Sudhakar, S., N. Karthikeyan, and L. Venkatakrishnan, Influence of
leading edge tubercles on aerodynamic characteristics of a high as-
pect-ratio UAV, Aerospace Science and Technology, 69, 281–289,
2017.
[15] Chen, H., C. Pan, and J. Wang, Effects of sinusoidal leading edge on
delta wing performance and mechanism, Science China Techno-
logical Sciences, 56(3), 772–779, 2013.
[16] Wang, Z., and M. Zhuang, Leading-edge serrations for performance
improvement on a vertical-axis wind turbine at low tip-speed-rati-
os, Applied Energy(September), 208, 1184–1197, 2017.
[17] IRVING, F. G. Conditions for Static Stability, An Introduction to the
Longitudinal Static Stability of Low-Speed Aircraft, 26–34, 1966.

Conference Paper
Oral Presentation
Structural Health Monitoring Principles of High-Performance

Composites Using Artificial Neural Networks
Alexandra Aulova
Faculty of Mechanical Engineering, University of Ljubljana, Slovenia
Abstract
High-performance composite (HPC) materials possess superior mechanical properties, chemical and
temperature resistance as well as attractive price compared to traditional materials. Consisting of fibers and
polymer matrix material HPCs have high strength to weight ratio and can compete with conventionally used for
demanding applications aluminum and steel. Naturally HPC have found their application in aerospace sector
including space and transportation due to their low weight, which consequently reduces fuel consumption.
However, with all advantages of high-performance polymer composites there are certain drawbacks, such
as complex mechanical analysis or the materials, absence of reliable methods to predict fatigue and failure
behavior of the parts, temperature and moisture dependence. Therefore, parts made of these materials require
careful and precise failure prediction control, which is usually done in real time by Structural Health Monitoring
(SHM) systems based on different measurement principles – acoustics, strain, optical measurements or other
[1]–[4]. Existing systems are adapted to detect failures in relatively rigid structures that are barely affected by
temperature and humidity variations, which is not the case of HPC with thermoplastic matrix (PES, PEEK).
In case of polymer-based composite such SHM will detect changes of the structural response related to both
geometrical structural change and temperature-humidity or time- related matrix material property change. Due
to complex interrelation between time-dependent material properties under complex loading for the complex
shape of the piece it is impossible to use in real time finite element modelling or regularization methods, usually
utilized for such problems. Therefore, within this work we propose a neural network approach for “filtering” out
the effects of time- and temperature-dependent effects related to polymeric structures and first steps to assure
applicability of neural networks for this use.
Acknowledgements. Author acknowledges the financial support from the Slovenian Research Agency: research
core funding No. P2-0264 and postdoctoral project Z2-1865.
Keywords: composite, time-dependency, health monitoring, neural network.
REFERENCES
[1] K
. J. Atherton, C. A. Paget, and E. W. O’brien, “Structural health mo-
nitoring of metal aircrcaft structures with modified acoustic emissi-
on,” 2005.
[2] H
. Guo, G. Xiao, N. Mrad, and J. Yao, “Fiber optic sensors for struc-
tural health monitoring of air platforms,” Sensors, vol. 11, no. 4, pp.
3687–3705, 2011, doi: 10.3390/s110403687.
[3] A
. Kesavan, S. John, H. Li, and I. Herszberg, “Real-Time Structural
Health Monitoring : A Comparison of Analytical Techniques,” 2007,
[Online]. Available: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summar-
y?doi=10.1.1.84.1861.
[4] V
. Rahul et al., “Structural health monitoring of aerospace compo-
sites,” in Structural Health Monitoring of Aerospace Composites,
Elsevier, 2015, pp. 1–457.
Email: Alexandra.aulova@fs.uni-lj.si

Conference Paper
Oral Presentation
Üç Boyutlu Öklid Uzayında Doğru Konusunun Öğretiminin

İlköğretim Matematik Öğretmenliği Lisans Öğrencilerinin
Kavram İmajlarına Etkisinin İncelenmesi
Yusuf Can1*, Süha Yılmaz2
1
Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir-TÜRKİYE
2
Matematik ve Fen Bilimleri Eğitim Bölümü Matematik Eğitimi Anabilim Dalı, Buca Eğitim Fakültesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir-Türkiye
Özet
Bu araştırmanın amacı, ilköğretim matematik öğretmen adaylarının üç boyutlu Öklid uzayında doğru kavramına
yönelik kavram imajlarını tespit etmektir. Çalışma 2019-2020 eğitim-öğretim yılında İzmir ilinin bir devlet
üniversitesinin İlköğretim Matematik Öğretmenliği Bölümünün üçüncü sınıfına kayıtlı 80 lisans öğrencisi
ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın deseni, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması modeli olarak
belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının doğru kavramına yönelik kavram imajlarının tespiti için araştırmacının
geliştirdiği 3 adet açık uçlu soru uygulanmıştır. Maksimum çeşitlilik örneklemesi ile 12 öğrenci seçilmiş.
Seçilen öğrencilerle yapılan yarı yapılandırılmış klinik görüşmelerden elde edilen bulgular içerik analiziyle
derinlemesine incelenmiştir. Öğretmen adaylarının doğru kavramına yönelik kavram imajları belirlenirken Tall
ve Vinner (1981)’ın kavram tanımı-kavram imajı yapısı ışığında hareket edilmiştir. Yapılan veri analizi sonucuna
göre öğretmen adaylarının doğru kavramını genellikle doğrunun kapalı denklemi çerçevesinde zihinlerinde yer
edindirdikleri görülmüştür. Ayrıca günlük yaşam deneyimleriyle oluşmuş kavram imajlarının daha kalıcı olduğu
sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Doğru, kavram, kavram imajı, öklid uzay
An Investigation into the Effect the Concept Image of Primary School Mathematics
Pre-Service Teachers ‘On The Teaching Line in Three Dimensional Euclidean Spaces
Abstract
The aim of this research is to determine the concept images of pre-service mathematics teachers towards the
concept of line in three-dimensional Euclidean space. The study was carried out with a third-year undergraduate
student enrolled in the Department of Elementary Mathematics Teaching at a state university in Izmir in the
2019-2020 academic year. The layout of the study, the plan as a case study model from qualitative research
methods. 3 open-ended questions developed by the researcher were applied to determine the concept images
of pre-service teachers for the line concept. 12 students were selected with maximum diversity sampling. The
findings obtained from the semi-structured clinical interviews with the selected students were analyzed in depth
with content analysis. While determining the concept images of teacher candidates for the concept of line, it
was acted in the light of the concept definition-concept image structure of Tall and Vinner (1981). According to
the results of the data analysis, it was seen that the pre-service teachers had the concept of line in their minds
generally within the framework of the closed equation of the line. In addition, it was concluded that the concept
images formed by daily life experiences are more permanent.
Keywords: Concept, concept image, euclidean space, line
Email: y.can@ogr.deu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Prediction of Laser Welding Distortion Behavior with Virtual

Analysis
Ahmet Onaylı1*, Orkun Tekelioğlu2, Metin Çallı3
Coşkunöz Kalıp Makina Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, Bursa , Turkey, E-mail: aonayli@coskunoz.com.tr
1
Coşkunöz Kalıp Makina Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, Bursa,Turkey, E-mail otekelioglu@coskunoz.com.tr
2
3
Coşkunöz Kalıp Makina Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, Bursa,Turkey, E-mail mcalli@coskunoz.com.tr
Abstract
In addition to resistance spot welding used in the automotive industry, laser welding has an increasing trend
in recent years due to the increasing production speed and quality. In addition, it should not be ignored that
the thermal joining cause distortion and residual stresses on the part. It is extremely important to control the
distortion in the welded parts and to predict the amount of distortion. Minimizing the amount of distortion
enables the production of the final product within the tolerances with the selection of the required clamping
apparatus and the welding sequences.
In this study, the effect of welding sequences and clamping of the part on distortion was investigated on a part
of the determined geometry. The amount of distortion in the part produced by laser welding was measured and
verification study was carried out by virtual analysis. The optimum clamping type and welding sequences were
determined according to the results obtained.
Keywords: Distortion,Laser Welding ,Virtual Analysis,Welding Sequences
Email: aonayli@coskunoz.com.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Sodium Borohydride-Based Fuel Cell Powered Air Vehicle: Recent

progress and prospect
Sinan Keiyinci1*, Kadir Aydın2
Department of Automotive Engineering, Cukurova University, Adana, Turkey;skeiyinci@cu.edu.tr
1
Department of Mechanical Engineering, Cukurova University, Adana, Turkey; kdraydin@cu.edu.tr

2
Abstract
According to official reports, the aviation industry is responsible for 2-3% of greenhouse gas emissions caused
by conventional fuels. Nevertheless, as increasing rapidly demand to air transportation parallel with population
growth, the number of studies on alternative solutions related to environmentally friendly fuels has increased.
Hydrogen is considered a future fuel for various application areas thanks to its abundance and emission-free
properties. Recently, hydrogen fuel cells have been used fairly for aircraft propulsion systems; particularly in
small unmanned aircraft to increase endurance due to its higher energy density. Sodium borohydride is one of
the hydrogen storage methods to feed fuel cells due to relatively high hydrogen density (10.6 wt %). This review
study summarizes the recent progress of sodium borohydride-based fuel cell application in the aircraft industry.
Keywords: Sodium borohydride, hydrogen, fuel cell, air vehicle.
1. INTRODUCTION Some aircraft researchers are seeking to reduce fuel con-

sumption by applying the major modifications to aircraft
NNowadays, the world is in a period of great change in cli-
such as more fuel-efficient engines or aerodynamic optimi-
mate, socio-economic and geological issues, therefore the
zation [7]. Fuel efficiency not only provides economic profit
efforts in alternative energy sources have become significant
but also less emission. As these efforts were not considered
than ever. Sustainability of conventional fuels was one of the
enough to reach the targets of aviation authorities about en-
main concerns for the community in past but for the next
vironmental factors, the “more electric” aircraft concept be-
century, global warming caused by these fuels seems to be
came one of the primary subjects in the past decade. Electric
replaced by this situation [1]. Researches have revealed that
motors come to the fore with their features such as reliabi-
the share of CO2 emissions from the energy sector will inc-
lity, high efficiency, no emissions, self-starting, low noise and
rease to 50 percent in 2030 and 80 percent in 2050 [2]. To
ease of maintenance [8,9]. An electric motor, thanks to the
take action against this, the Paris Agreement was signed in
technological advancements, could reach the very high spe-
2015 by over 190 countries to reach targets for a reduction
cific power (5 kW/kg), greater than any internal combustion
in emission of at least 80% and limit warming below to 2 °C
engine (about 1 kW/kg) [10]. However, the major challenge
until the second half of the century [3]. One of the important
using electric motors in aviation is the batteries which have
factors of carbon emission in the world is the aerial vehicles
low energy density and long charging time. Although small
that commonly use fossil fuel-based engines. According to
unmanned air vehicles are more practical for electric motors
the Annual World Airport Traffic Report in 2019, approxi-
due to its dimension, the endurance can increase to only
mately 3-3.5 liters of fuel is spent per passenger for a dis-
around 60 minutes using new technology lithium-polymer
tance of 100 km on the new model aircrafts. This number
batteries. Extending endurance of an aircraft is related to the
goes up to 12 liters for an old aircraft. Taking into account
numbers of batteries directly, in this case weight and space
that around 8 billion people use airlines every year, it could
restriction appear [11]. Although there are a few studies on
be said that 5-6 percent of the world's fuel consumption
this subject, a complete electric motor passenger aircraft de-
is based on aviation [4,5]. Considering the expectations of
sign is difficult with the current technology. Because of these
the aviation sector and the population of the world, carbon
reasons, aircraft manufacturers from small UAVs to jumbo
emission caused by air vehicles is predicted to increase in
jet and aviation researchers keen to work on the alternative
the upcoming years [6].
solution to make emission less and increase the endurance
Email: skeiyinci@cu.edu.tr
.
and range. One of the alternatives is hybrid propulsion sys- 2. HYDROGEN PRODUCTION AND STORAGE
tems combining at least two power units to benefit from the
Scientists believe that helium and hydrogen were the first
advantages of all. In this regard, a fuel cell that converts the
elements formed in the early stages of cosmic evolution [1].
chemical energy into electricity step forward for particularly
Hydrogen has a density of only 0.089 kg/m3 at standard
long-endurance small aircrafts due to its high energy densit-
temperature and pressure [40]. Yet, hydrogen is the most
y(five times higher than Li-Po batteries) [12–22].
abundant chemical element on Earth, but it is present in the
Hydrogen is considered one of the best alternative sustai- form of compounds with other elements. At present, the
nable energy carriers in-universe due to its abundant, non- production of hydrogen from fossil fuel-based resources is
toxic, high energy per unit mass, and purification of pro- dominant in the world. Around 95% of the produced hyd-
duced greenhouse gases and air pollutants such as CO and rogen comes from fossil sources and therefore it is highly
NOx [23,24]. Fundamentally, while the gravimetric energy important to understand whether the entire production
density of hydrogen (142 MJ/kg) is three times higher than chain is sustainably sourced and pollution formation [41].
gasoline (44 MJ/kg) [25]. A fuel cell system is the best op- Hydrogen production from the water via the electrolysis
tion to use hydrogen as the greenest way [26]. Recently, the process comes to mind as a first emission-free option but
usage of fuel cells with various powers started to increase the lower efficiency of this process limits to use it in many
in different application areas. Hydrogen production and applications. Even though green hydrogen production is not
storage issues are the primary concerns for the widespread practical with today’s efficiency and cost but there are a few
of fuel cell systems. Thus far, although high-pressure com- methods to require more effort [42].
pression is the first option to store hydrogen, the usage of
When the technical obstacles of hydrogen usage as a pri-
high-pressure tanks has caused the problems in applications
mary fuel for practical applications are examined, the signi-
where weight is important. Another storage method is the
ficant problem is the hydrogen production and storage [43].
liquefaction of hydrogen however 30-40% of its heat content
Because hydrogen is a very light element and in gas form at
is required for preparing and also it has to be store at -253
ambient conditions, numerous difficulties occur to store ef-
°C temperature permanently. In order to find solutions to
ficiently. There are four main approaches to store hydrogen:
these problems, in the last two decades, chemical hydrides
compression, liquification, physical or chemical storage
(NaBH4, NaAlH4, LiBH4, LiAlH4, KBH4 etc.) have been
[44]. The story of hydrogen energy from resources to last
examined by researchers in detailly for generating hydrogen
users is shown in Fig.1.
under nominal atmospheric condition [27]. The most com-
monly used material is sodium borohydride (NaBH4) as a Primary
Energy
Hydrogen
Production
Handling Transport
Storage
Refueling&Utilization
chemical hydride for fuel cell systems [27–38] in connecti-
on with properties of its high hydrogen density (10.8 wt.%), Coal Gasfication
CCS
controllable hydrogen amount and high purity [39]. Natural Gas

Stream
Reforming
Liquification Storage
Pipe Line
Studies about the power supply system used renewable Bio-gass SRM
LH2
CH2
energy sources became crucial in the aviation sector due to Biomass Gasfication
Compression
Hydrides
environmental issues. Fuel cells fed by hydrogen seem to be Truck

Solar power Hydride
the best option for particularly small aircrafts and auxiliary Refuelling
power units because fuel cell is not only an emission-free Wind power Electrolysis
Transport
product but also has high energy density. This property Hydropower
Sector
helps to solve the primary problem of the endurance of

battery-powered aircrafts. Examining detailed literature, Figure 1: Production processes of hydrogen until the final step (adapted
from Salvi et al.) [45]
it could be said that hydrogen production and storage are
the main problems to use fuel cell systems for air vehicles. Compression is the most widely used method of storage of
Chemical hydride hydrogen sources have emerged recently pressure generally under 200-700 bar. Storage performance
to tackle with the obstacles of compressed and liquid hyd- is too low and approximately 5.7% due to its heavy tanks
rogen storage. Furthermore, sodium borohydride was used for high pressure. Another storage option is the liquid form
successfully as a hydrogen production method in a different of hydrogen however the main concern of this type is that
small unmanned aircraft application. A proper analysis of requires cryogenic temperature (-253 °C). To achieve this
recent studies in sodium borohydride-based fuel cell aircraft 30% of the energy stored should be used to keep this form
is crucial to understand the current status and to overco- [46]a two-side-insulated tank, in which both of interior and
me the possible issues. In this study; firstly, a brief review outside surfaces of the tank wall are covered by insulation la-
of the progress on hydrogen storage and production in fuel yers, is proposed, and a computational fluid dynamic (CFD.
cell-powered aircraft is mentioned. After that general in- Metal hydride is also a method to store hydrogen simply but
formation about sodium borohydride material as hydrogen high weight and low response time are the barriers to use
production and the feasibility of its usage in air vehicles will them for portable applications [47]. Chemical hydride has
be discussed. a relatively high hydrogen storage density [48]. Chemical
Sodium Borohydride-Based Fuel Cell Powered Air Vehicle: Recent progress and prospect
hydrides storing hydrogen in the solid-state at ambient con- anwhile, associated with increasing the interest of the small
ditions have emerged to produce high purity hydrogen to be long-endurance UAVs for various missions, Fuel cells do not
alternative for other types. Hydrogen can be obtained as a only help decreasing emission for a better environment but
result of chemical reactions in this method. Recently, NaBH4 also increase the endurance of small UAVs due to their high
which is the most studied of chemical hydrides cell have re- energy density.
ceived much attention due to its high purity, non-flammable
As of today, mostly compressed tanks are used as hydrogen
and relatively high hydrogen capacity [27].
storage however constraints of weight and price of them
limit the area of applications. Researchers of Chosun Uni-
3. SODIUM BOROHYDRIDE BASED FUEL CELL SYSTEM
versity and Korea Advanced Institute of Science and Tech-
IN AIRCRAFT APPLICATIONS
nology (KAIST) focused on sodium borohydride material as
Sodium borohydride was discovered in the 1940s by Schle- an alternative hydrogen production and storage method for
singer and Brown while seeking volatile uranium compoun- a long time [56–59,59,60]. Firstly, a NaBH4 based hydrogen
ds [49,50]. After that discover, sodium borohydride has been generator was designed and produced and after that in 2007,
widely studied as hydrogen storage due to its relatively high a micro air vehicle (blended wing body) was developed and
energy density, high stability and no flammability. So, these flew around 5 hours using 50 W fuel cell fed by sodium boro-
studies show that the NaBH4 hydrolysis rate could be sig- hydride hydrogen generation. Then, they proceeded to their
nificantly increased by using a catalyst and also to be stared studies about the compact reactor for the whole hydrogen
the reaction the water is a need. Table 1 shows the physical production system. In another of their study, a rubber bag
and chemical properties of NaBH4. This reaction is irrever- was used to change the volume of the tanks includes NaBH4
sible however 50% of hydrogen product comes from water and NaBO2 [61]. In the meantime, commercial companies
[51]. producing fuel cells started to develop NaBH4 hydrogen ge-
Table 1. Physical and chemical properties of NaBH4 [51]
nerators for fuel cell products. Lapena-Rey et al. [62] from
Boeing Research & Technology Europe performed the flight
Chemical reaction
tests of their novel design of small UAVs using 200 W PEM
White to grey-white microcrystalline powder
Appearance
or lumps
fuel cell fed by NaBH4. It was reported that approximately
Odour Odourless 4 hours of endurance was achieved with fuel cell and bat-
Solubility Soluble in water; reacts with hot water tery hybrid power system and 900 Wh of energy could be
Specific gravity 1.074 obtained from 1 L of NaBH4 solution. Okumus et al [63]
%Volatiles by volume at 294 K 0 developed a 200 W fuel cell system and hydrogen generator
Melting point 778 K (10 atm H2) system utilizing sodium borohydride solution with using a
Vapour density (air=1) 1.3 cobalt-base catalyst. They conclude that 5.4 L/min of hyd-
rogen were produced in an 11 cm3 reactor volume and it
The usage of sodium borohydride as a hydrogen source has
is enough to feed a 50-cell, 218 W of max power fuel cell
been proven an ideal hydrogen storage method with the suc-
system. In addition to this, a small UAV was manufactured
cessful applications for many various fields such as auxiliary
to apply the developed system.
power units for land vehicles, ships and aircraft, unmanned
aerial, land and underwater vehicles, remote sensors and
4. CONCLUSION
surveillance, vehicle or remote applications, boats, subma-
rines, backup power, military wearable and portable power, The aerial vehicles are responsible for 2-3% of carbon emis-
distributed constant power, ground support equipment, sion in the world. To struggle with this status, usage of hyd-
light utility vehicles, mobile electricity, personnel handling rogen as an aviation fuel became significant for researchers.
and cogeneration [52,53]. One of the first studies about so- However, challenges of hydrogen production, transportati-
dium borohydride as a hydrogen generator on vehicle appli- on and storage prevent becoming widespread of hydrogen.
cations was performed at Toyota Lab in Japan using a 10 kW More efforts are needed to solve these issues to implement
PEM fuel cell [54]. hydrogen-powered aircraft. In the last twenty years, fuel cell
technology has been applied to aircraft with various areas of
In the last decade, the number of efforts about aircraft using
APU unit in passenger aircraft to micro air vehicles. Comp-
fuel cell system is started to increase to reduce the carbon
ressed hydrogen was mostly used in these studies neverthe-
emission caused by aerial vehicles. As the hydrogen has some
less lately sodium borohydride which is a chemical hydride,
limitations about power, weight and storage issues with the
was considered to use in air vehicle applications due to its
current technology, firstly some applications should be car-
characteristics of relatively high energy density, high stabi-
ried out in proper areas to reach the main target which pro-
lity and no flammability. In this study, the recent progress
duces a complete electric passenger aircraft using fuel cell
of sodium borohydride-based fuel cell-powered air vehicles
such as auxiliary power unit on passenger aircraft, small un-
is presented. Consequently, several successful developments
manned aircraft, light-weight aircraft. There are numerous
have been seen in several related fields in the last decade
successful fuel cell applications on air vehicles in literature
however further efforts are required to deal with the disad-
since 2003, discussed in detailly by Baroutaji et al. [55]. Me-
.
vantages of sodium borohydrides. [15] Ward, T.A., Jenal, N., (2019). Design and Initial Flight Tests of a Hyd-
rogen Fuel Cell Powered Unmanned Air Vehicle (UAV). ECS Transa-
5. ACKNOWLEDGMENT ctions. 26(1): 433–44. doi: 10.1149/1.3429016.
[16] Swider-Lyons, K., Stroman, R., Page, G., Schuette, M., Mackrell, J., Ro-
The authors would like to thank the Çukurova University
dgers, J., (2011). Hydrogen Fuel Cell Propulsion for Long Endurance
Scientific Research Project Coordination (FDK-2019-12071) Small UAVs. AIAA Centennial of Naval Aviation Forum “100 Years
for financial support to this project. of Achievement and Progress,” vol. 44. p. 085201.
[17] Verstraete, D., Cazzato, L., Romeo, G., (2012). Preliminary Design of
6. ORCID a Fuel-Cell-Based Hybrid-Electrical UAV. 28TH INTERNATIONAL
Sinan KEİYİNCİ, https://orcid.org/0000-0003-2948-3846 CONGRESS OF THE AERONAUTICAL SCIENCES PRELIMINARY,
p. 23–8.
Kadir AYDIN, https://orcid.org/0000-0002-1583-9605
[18] Lee, B., Park, P., Kim, K., Kwon, S., (2014). The flight test and power
simulations of an UAV powered by solar cells, a fuel cell and batte-
REFERENCES ries. Journal of Mechanical Science and Technology. 28(1): 399–405.
[1] Baykara, S.Z., (2018). Hydrogen: A brief overview on its sources, pro- doi: 10.1007/s12206-013-0936-7.
duction and environmental impact. International Journal of Hyd- [19] Stroman, R.O., Schuette, M.W., Swider-Lyons, K., Rodgers, J.A.,
rogen Energy. 43(23): 10605–14. doi: 10.1016/j.ijhydene.2018.02.022. Edwards, D.J., (2014). Liquid hydrogen fuel system design and de-
[2] da Silva Veras, T., Mozer, T.S., da Costa Rubim Messeder dos San- monstration in a small long endurance air vehicle. International
tos, D., da Silva César, A., (2017). Hydrogen: Trends, production Journal of Hydrogen Energy. 39(21): 11279–90. doi: 10.1016/j.ijhy-
and characterization of the main process worldwide. International dene.2014.05.065.
Journal of Hydrogen Energy. 42(4): 2018–33. doi: 10.1016/j.ijhyde- [20] Renau, J., Lozano, A., Barroso, J., Miralles, J., Martín, J., Sánchez, F., et
ne.2016.08.219. al., (2015). Use of fuel cell stacks to achieve high altitudes in light
[3] Bell, M., Bellamy, O., Gault, A., Hemsley, M., Smith, S., Thompson, M., unmanned aerial vehicles. International Journal of Hydrogen Energy.
et al., (2016). UK climate change following the Paris Agreement: 60. 40(42): 14573–83. doi: 10.1016/j.ijhydene.2015.02.071.
[4] N.d. Annual World Airport Traffic Report, 2019. [21] Jaeger, M., Adair, D., (2017). Conceptual design of a high-endurance
hybrid electric unmanned aerial vehicle. Materials Today: Procee-
[5] Baharozu, E., Soykan, G., Ozerdem, M.B., (2017). Future aircraft con- dings. 4(3): 4458–68. doi: 10.1016/j.matpr.2017.04.018.
cept in terms of energy efficiency and environmental factors. Ener-
gy. 140(2017): 1368–77. doi: 10.1016/j.energy.2017.09.007. [22] Abdul Sathar Eqbal, M., Fernando, N., Marino, M., Wild, G., (2018).
Hybrid Propulsion Systems for Remotely Piloted Aircraft Systems.
[6] Donateo, T., Ficarella, A., Spedicato, L., Arista, A., Ferraro, M., (2017). Aerospace. 5(2): 34. doi: 10.3390/aerospace5020034.
A new approach to calculating endurance in electric flight and
comparing fuel cells and batteries. Applied Energy. 187: 807–19. doi: [23] Mao, J., Gregory, D.H., (2015). Recent advances in the use of sodium
10.1016/j.apenergy.2016.11.100. borohydride as a solid state hydrogen store. Energies. 8(1): 430–53.
doi: 10.3390/en8010430.
[7] Owen, B., Lee, D.S., (2010). Aviation Emissions. Encyclopedia of
Aerospace Engineering. (June): 1–14. doi: 10.1002/9780470686652. [24] Khalid, F., Dincer, I., Rosen, M.A., (2016). Analysis and assessment of
eae349. an integrated hydrogen energy system. International Journal of Hyd-
rogen Energy. 41(19): 7960–7. doi: 10.1016/j.ijhydene.2015.12.221.
[8] Boukoberine, M.N., Zhou, Z., Benbouzid, M., (2019). A critical re-
view on unmanned aerial vehicles power supply and energy ma- [25] Hirscher, M., n.d. Edited by Further Reading Microfabricated Power
nagement: Solutions, strategies, and prospects. Applied Energy. Generation Devices Growth Market Nanotechnology Hydrogen as
255(April): 113823. doi: 10.1016/j.apenergy.2019.113823. a Future Energy Carrier Beyond Oil and Gas : The Methanol Eco-
nomy Molten Carbonate Fuel Cells Micro Process Engineering Hyd-
[9] Wang, F.C., Fang, W.H., (2017). The development of a PEMFC hybrid rogen-Transfer Reactions.
power electric vehicle with automatic sodium borohydride hyd-
rogen generation. International Journal of Hydrogen Energy. 42(15): [26] Milano, P.D.I., Design, H.A., Rolando, P.A., Comincini, D., (2018). Mo-
10376–89. doi: 10.1016/j.ijhydene.2017.03.040. dular Approach to Hydrogen.
[10] (2015). Clean Sky 2 Joint Undertaking Call Text 2 nd Call for Propo- [27] Huang, Z.M., Su, A., Liu, Y.C., (2013). Hydrogen generator system
sals ( CFP02 ): List and full description of Topics (July). using Ru catalyst for PEMFC (proton exchange membrane fuel cell)
applications. Energy. 51: 230–6. doi: 10.1016/j.energy.2013.01.020.
[11] Osenar, P., Sisco, J., Reid, C., (2017). Advanced Propulsion for Small
Unmanned Aerial Vehicles: The Role of Fuel Cell‐Based Energy Sys- [28] Wee, J.H., (2006). A comparison of sodium borohydride as a fuel for
tems for Commercial UAVs. proton exchange membrane fuel cells and for direct borohydride
fuel cells. Journal of Power Sources. 155(2): 329–39. doi: 10.1016/j.
[12] Moffitt, B., Bradley, T., Parekh, D., Mavris, D., (2006). Design and Per- jpowsour.2006.01.036.
formance Validation of a Fuel Cell Unmanned Aerial Vehicle. 44th
AIAA Aerospace Sciences Meeting and Exhibit, Reston, Virigina: [29] Liu, B.H., Li, Z.P., Suda, S., (2009). Solid sodium borohydride as a
American Institute of Aeronautics and Astronautics p. 1–20. hydrogen source for fuel cells. Journal of Alloys and Compounds.
468(1–2): 493–8. doi: 10.1016/j.jallcom.2008.01.023.
[13] Swider-Lyons, K., Stroman, R.O., Page, G.S., Mackrell, J.F., Rodgers, J.A.,
Schuette, M.W., (2010). The Ion Tiger fuel cell unmanned air vehicle. [30] Gang, B.G., Kwon, S., (2016). The proton exchange membrane fuel
Proceedings of the 44th Power Sources Conference, p. 561–3. cell systems using methanolysis of sodium borohydride as a hyd-
rogen source with cobalt catalysts. International Journal of Green
[14] Mazur, A.M., Domanski, R., (2019). Hybrid energy systems in un- Energy. 13(12): 1224–31. doi: 10.1080/15435075.2016.1183494.
manned aerial vehicles. Aircraft Engineering and Aerospace Tech-
nology. 91(5): 736–46. doi: 10.1108/AEAT-08-2018-0218. [31] Amendola, S.C., Sharp-Goldman, S.L., Janjua, M.S., Spencer, N.C., Kel-
Sodium Borohydride-Based Fuel Cell Powered Air Vehicle: Recent progress and prospect
ly, M.T., Petillo, P.J., et al., (2000). A Safe, portable, hydrogen gas ge- of road transportation sector using hydrogen energy system.
nerator using aqueous borohydride solution and Ru catalyst. Inter- Renewable and Sustainable Energy Reviews. 51: 1132–55. doi:
national Journal of Hydrogen Energy. 25(10): 969–75. doi: 10.1016/ 10.1016/j.rser.2015.07.030.
S0360-3199(00)00021-5.
[46] Wang, L., Ma, Y., Wang, Y., Xie, F., Li, Y., (2016). Investigation on pres-
[32] Xia, Z.T., Chan, S.H., (2005). Feasibility study of hydrogen genera- surization behaviors of two-side-insulated cryogenic tank during
tion from sodium borohydride solution for micro fuel cell appli- discharge. International Journal of Heat and Mass Transfer. 102:
cations. Journal of Power Sources. 152(1–2): 46–9. doi: 10.1016/j. 703–12. doi: 10.1016/j.ijheatmasstransfer.2016.06.045.
jpowsour.2005.03.002.
[47] Kim, T., (2012). Fully-integrated micro PEM fuel cell system with
[33] Xu, D., Zhang, H., Ye, W., (2007). Hydrogen generation from hyd- NaBH4 hydrogen generator. International Journal of Hydrogen
rolysis of alkaline sodium borohydride solution using Pt/C catalyst. Energy. 37(3): 2440–6. doi: 10.1016/j.ijhydene.2011.09.150.
Catalysis Communications. 8(11): 1767–71. doi: 10.1016/j.cat-
[48] Sankir, M., Semiz, L., Serin, R.B., Sankir, N.D., Baker, D., (2015). Hyd-
com.2007.02.028.
rogen Generation from Chemical Hydrides. Advanced Catalytic
[34] Liu, C.H., Chen, B.H., Hsueh, C.L., Ku, J.R., Jeng, M.S., Tsau, F., (2009). Materials.: 145–92. doi: 10.1002/9781118998939.ch5.
Hydrogen generation from hydrolysis of sodium borohydride using
[49] Li, S.C., Wang, F.C., (2016). The development of a sodium borohyd-
Ni-Ru nanocomposite as catalysts. International Journal of Hyd-
ride hydrogen generation system for proton exchange membrane
rogen Energy. 34(5): 2153–63. doi: 10.1016/j.ijhydene.2008.12.059.
fuel cell. International Journal of Hydrogen Energy. 41(4): 3038–51.
[35] Kim, S.J., Lee, J., Kong, K.Y., Ryul Jung, C., Min, I.G., Lee, S.Y., et al., doi: 10.1016/j.ijhydene.2015.12.019.
(2007). Hydrogen generation system using sodium borohydride
[50] Levy, A., Brown, J.B., Lyons, C.J., (1960). A Practical Controlled Sour-
for operation of a 400 W-scale polymer electrolyte fuel cell sta-
ce of Hydrogen Catalyzed Hydrolysis of Sodium Borohydride. In-
ck. Journal of Power Sources. 170(2): 412–8. doi: 10.1016/j.jpow-
dustrial and Engineering Chemistry. 52(3): 211–4. doi: 10.1021/
sour.2007.03.083.
ie50603a022.
[36] Kojima, Y., Suzuki, K.I., Fukumoto, K., Sasaki, M., Yamamoto, T.,
[51] Santos, D.M.F., Sequeira, C.A.C., (2011). Sodium borohydride as
Kawai, Y., et al., (2002). Hydrogen generation using sodium boro-
a fuel for the future. Renewable and Sustainable Energy Reviews.
hydride solution and metal catalyst coated on metal oxide. Inter-
15(8): 3980–4001. doi: 10.1016/j.rser.2011.07.018.
national Journal of Hydrogen Energy. 27(10): 1029–34. doi: 10.1016/
S0360-3199(02)00014-9. [52] Gross, T.J., Poche Jr., A.J., Ennis, K.C., (2011). Beyond Demonstration:
The role of fuel cells in DoD’s energy strategy.
[37] Park, J.H., Shakkthivel, P., Kim, H.J., Han, M.K., Jang, J.H., Kim, Y.R., et
al., (2008). Investigation of metal alloy catalyst for hydrogen release [53] Tomoda, K., Hoshi, N., Haruna, J., Cao, M., Yoshizaki, A., Hirata, K.,
from sodium borohydride for polymer electrolyte membrane fuel (2014). Hydrolysis rate improvement in hydrogen generation sys-
cell application. International Journal of Hydrogen Energy. 33(7): tem fueled by powdery sodium borohydride for fuel-cell vehicle.
1845–52. doi: 10.1016/j.ijhydene.2008.01.003. IEEE Transactions on Industry Applications. 50(4): 2741–8. doi:
10.1109/TIA.2013.2294994.
[38] Wee, J.H., Lee, K.Y., Kim, S.H., (2006). Sodium borohydride as the
hydrogen supplier for proton exchange membrane fuel cell sys- [54] Kojima, Y., Suzuki, K.I., Fukumoto, K., Kawai, Y., Kimbara, M., Naka-
tems. Fuel Processing Technology. 87(9): 811–9. doi: 10.1016/j. nishi, H., et al., (2004). Development of 10 kW-scale hydrogen ge-
fuproc.2006.05.001. nerator using chemical hydride. Journal of Power Sources. 125(1):
22–6. doi: 10.1016/S0378-7753(03)00827-9.
[39] Zhong, H., Ouyang, L.Z., Ye, J.S., Liu, J.W., Wang, H., Yao, X.D., et al.,
(2017). An one-step approach towards hydrogen production and [55] Baroutaji, A., Wilberforce, T., Ramadan, M., Olabi, A.G., (2019).
storage through regeneration of NaBH4. Energy Storage Materials. Comprehensive investigation on hydrogen and fuel cell techno-
7(February): 222–8. doi: 10.1016/j.ensm.2017.03.001. logy in the aviation and aerospace sectors. Renewable and Susta-
inable Energy Reviews. 106(September 2018): 31–40. doi: 10.1016/j.
[40] Gong, A., Verstraete, D., (2017). Fuel cell propulsion in small fixed-
rser.2019.02.022.
wing unmanned aerial vehicles: Current status and research needs.
International Journal of Hydrogen Energy. 42(33): 21311–33. doi: [56] Kim, K., Kim, T., Lee, K., Kwon, S., (2011). Fuel cell system with sodi-
10.1016/j.ijhydene.2017.06.148. um borohydride as hydrogen source for unmanned aerial vehicles.
Journal of Power Sources. 196(21): 9069–75. doi: 10.1016/j.jpow-
[41] Hosseini, S.E., Wahid, M.A., (2016). Hydrogen production from re-
sour.2011.01.038.
newable and sustainable energy resources: Promising green energy
carrier for clean development. Renewable and Sustainable Energy [57] Kim, T., Kwon, S., (2012). Design and development of a fuel
Reviews. 57: 850–66. doi: 10.1016/j.rser.2015.12.112. cell-powered small unmanned aircraft. International Journal of
Hydrogen Energy. 37(1): 615–22. doi: 10.1016/j.ijhydene.2011.09.051.
[42] Dincer, I., (2012). Green methods for hydrogen production. Inter-
national Journal of Hydrogen Energy. 37(2): 1954–71. doi: 10.1016/j. [58] Kim, T., Shim, H., Kwon, S., (2007). Micro aerial vehicle powered by
ijhydene.2011.03.173. a micro PEM fuel cell and sodium borohydride hydrogen source.
PowerMEMS, p. 285–8.
[43] Boran, A., Erkan, S., Eroglu, I., (2019). Hydrogen generation from solid
state NaBH4 by using FeCl3 catalyst for portable proton exchange [59] Gang, B.G., Kwon, S., (2018). Design of an energy management te-
membrane fuel cell applications. International Journal of Hydrogen chnique for high endurance unmanned aerial vehicles powered by
Energy. 44(34): 18915–26. doi: 10.1016/j.ijhydene.2018.11.033. fuel and solar cell systems. International Journal of Hydrogen Ener-
gy. 43(20): 9787–96. doi: 10.1016/j.ijhydene.2018.04.049.
[44] Muir, S.S., Yao, X., (2011). Progress in sodium borohydride as a hyd-
rogen storage material: Development of hydrolysis catalysts and [60] Gang, B.G., Kim, H., Kwon, S., (2017). Ground simulation of a hybrid
reaction systems. International Journal of Hydrogen Energy. 36(10): power strategy using fuel cells and solar cells for high-endurance
5983–97. doi: 10.1016/j.ijhydene.2011.02.032. unmanned aerial vehicles. Energy. 141: 1547–54. doi: 10.1016/j.ener-
gy.2017.11.104.
[45] Salvi, B.L., Subramanian, K.A., (2015). Sustainable development
.
[61] Kim, T., (2014). NaBH4 (sodium borohydride) hydrogen generator

with a volume-exchange fuel tank for small unmanned aerial ve-
hicles powered by a PEM (proton exchange membrane) fuel cell.
Energy. 69: 721–7. doi: 10.1016/j.energy.2014.03.066.
[62] Lapeña-Rey, N., Blanco, J.A., Ferreyra, E., Lemus, J.L., Pereira, S., Serrot,
E., (2017). A fuel cell powered unmanned aerial vehicle for low alti-
tude surveillance missions. International Journal of Hydrogen Ener-
gy. 42(10): 6926–40. doi: 10.1016/j.ijhydene.2017.01.137.
[63] Okumus, E., Boyaci San, F.G., Okur, O., Turk, B.E., Cengelci, E., Kilic, M.,
et al., (2017). Development of boron-based hydrogen and fuel cell
system for small unmanned aerial vehicle. International Journal of
Hydrogen Energy. 42(4): 2691–7. doi: 10.1016/j.ijhydene.2016.09.009.

Conference Paper
Oral Presentation
Üç Boyutlu Öklid Uzayında Düzlem Konusunun Öğretiminin

İlköğretim Matematik Öğretmenliği Lisans Öğrencilerinin
Kavram İmajlarına Etkisinin İncelenmesi
Yusuf Can1*, Süha Yılmaz2
1
Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir-TÜRKİYE
2
Matematik ve Fen Bilimleri Eğitim Bölümü Matematik Eğitimi Anabilim Dalı, Buca Eğitim Fakültesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir-Türkiye
Özet
Bu araştırmanın amacı, ilköğretim matematik öğretmen adaylarının üç boyutlu Öklid uzayında düzlem
kavramına yönelik kavram imajlarını tespit etmektir. Çalışma 2019-2020 eğitim-öğretim yılında İzmir ilinin bir
devlet üniversitesinin İlköğretim Matematik Öğretmenliği Bölümünün üçüncü sınıfına kayıtlı 80 lisans öğrencisi
ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın deseni, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması modeli olarak
belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının düzlem kavramına yönelik kavram imajlarının tespiti için araştırmacının
geliştirdiği 4 adet açık uçlu soru uygulanmıştır. Maksimum çeşitlilik örneklemesi ile 12 öğrenci seçilmiş. Seçilen
öğrencilerle yapılan yarı yapılandırılmış klinik görüşmelerden elde edilen bulgular içerik analiziyle derinlemesine
incelenmiştir. Öğretmen adaylarının düzlem kavramına yönelik kavram imajları belirlenirken Tall ve Vinner
(1981)’ın kavram tanımı-kavram imajı yapısı ışığında hareket edilmiştir. Yapılan veri analizi sonucuna göre
öğretmen adaylarının düzlem kavramını genellikle Ax + By + Cz + D = 0 düzlem kapalı formülü çerçevesinde
zihinlerinde yer edindirdikleri görülmüştür. Ayrıca günlük yaşam deneyimleriyle oluşmuş kavram imajlarının
daha kalıcı olduğu sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Düzlem, kavram, kavram imajı, öklid uzay
An Investigation into the Effect the Concept Image of Primary School Mathematics
Pre-Service Teachers ‘On the Teaching Plane in Three Dimensional Euclidean Spaces
Abstract
The aim of this research is to determine the concept images of pre-service mathematics teachers towards the
concept of plane in three-dimensional Euclidean space. The study was carried out with a third-year undergraduate
student enrolled in the Department of Elementary Mathematics Teaching at a state university in Izmir in the
2019-2020 academic year. The layout of the study, the plan as a case study model from qualitative research
methods. 4 open-ended questions developed in order to determine the concept images of teacher candidates for
the concept were applied. 12 students were selected with maximum diversity sampling. The findings obtained
from the semi-structured clinical interviews with the selected students were analyzed in depth with content
analysis. While determining the concept images of teacher candidates for the concept of plane, it was acted in
the light of the concept definition-concept image structure of Tall and Vinner (1981). According to the results
of the data analysis, it was seen that the pre-service teachers had the concept of plane in their minds generally
within the framework of the plane closed formula Ax + By + Cz + D = 0. In addition, it was concluded that the
concept images formed by daily life experiences are more permanent.
Keywords: Concept, concept image, euclidean space, plane
Email: y.can@ogr.deu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Enerji Laboratuvalarından Sinkrotron

Selen Günaydın1, Osman Murat Özkendir2*
Tarsus Üniversitesi, TeknolojiFakültesi, Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü, Mersin, Türkiye; gunaydnselen@gmail.com
1
2
Tarsus Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Temel Bilimler Bölümü, Mersin, Türkiye; ozkendir@gmail.com
Özet
Sinkrotron tesisleri, dünyanın birçok yerinde temel bilimlerdeki araştırmalar yanısıra endüstriyel çalışmaları
destekleyen, yüksek parlaklığa sahip çeşitli x–ray ışını tekniklerinin kullanıldığı benzersiz laboratuvarlarıdır.
Sinkrotron radyasyonu (SR), radyo dalgalarından x- ray ışınları ve daha üst dalga boylarına kadar uzanan geniş bir
enerji spektrum alanını tarayabilme yeteneği sayesinde maddenin temel yapısını tümüyle incelemede kullanılan
öncü bir teknik olmaktadır. Sinkrotron teknolojisi, yüksek kurulum maliyetine karşı üstün ve benzersiz özellikleri
sayesinde ileri bilimsel araştırmaların kalbi laboratuvarlar olup dünyada oldukça fazla ilgi görmektedir. Bu
çalışmada sinkrotronu oluşturan temel bileşenleri ve karakterizasyonu yanı sıra kullanılan sinkrotron teknikleri
hakkında bilgiler verilmiştir. Parçacık hızlandırıcı teknolojilerinde Türkiye ve Orta Doğu ülkelerinin güncel
durumundan söz edilerek dünyadaki sinkrotron kullanıcısı ülkelerden bahsedilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Sinkrotron, X-ray Teknikleri, Parçacık Hızlandırıcıları.
Synchrotron From Energy Laboratorie
Abstract
Synchrotron plants are unique laboratories using various high-brightness x-ray beam techniques that support
industrial studies as well as basic science research in many parts of the world. Synchrotron radiation (SR) is a
pioneering technique used to examine the basic structure of matter completely, thanks to its ability to scan a wide
spectrum of energy ranging from radio waves to x-ray rays and higher wavelengths. Synchrotron technology,
thanks to its superior and unique features against high installation cost, is the heart of advanced scientific
research and it attracts a lot of attention in the world. In this study, information about the basic components
and characterization of synchrotron as well as the synchrotron techniques used are given. The current status of
Turkey and the Middle East countries and the world synchrotron particle accelerator technology users in the
country have been mentioned.
Keywords: Synchrotron, X-ray Techniques, Particle Accelerators.
1. GİRİŞ yürüten araştırmacılar tarafından maddenin temel özellik-

Sinkrotron ışınımı, ışık hızına yakın hızlarda hareket eden lerini belirlemede kullanılan yüksek seviyelerdeki enerjinin
yüklü parçacıkların manyetik alan kuvveti altında yönü üretiminde kullanılmış ve bu nedenle başlangıçta parçacık
değiştirilmeye zorlanmasıyla elektromanyetik radyasyo- hızlandırıcıları olarak inşa edilmiştir. Üretilen sinkrotron
nun oluşturulmasıyla meydana gelmektedir. Sinkrotron radyasyonunun daha sonra x-ray ışınlarını da içine alan ge-
laboratuvarlarındaki dairesel hızlandırıcılarda hızlandırı- niş bir elektromanyetik radyasyon spektrumuna sahip oldu-
lan yüklü parçacıkların küçük dalga boylarında sinkrotron ğu fark edilmiştir. Bu önemli gelişmenin hemen ardından,
radyasyonunu üretmesi tekniği sadece yarım yüzyıllık bir sinkrotron radyasyonu maddenin temel yapısının tümüyle
geçmişe sahip olmaktadır [6]. Sinkrotronla ilgili ilk gözlem, araştırılmasında öncü teknikler olarak kullanılmaya başlan-
Newyork Schenectady’daki General Electric Research labo- mıştır. Bu özel ışığın üretilmesine ve tekniklerinin geliştiril-
ratuarında 1947 yılında sürekli spektrumdaki görünür ışık mesine yönelik araştırmaların yapıldığı laboratuvarların in-
bölgesinin saptanması sırasında yapılmıştır. Birinci nesil şası hız kesmeden devam etmekte ve yaklaşık 60 yıldan beri
sinkrotron laboratuvarları ilk defa fizik alanında çalışmalar dünyanın birçok yerinde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Email: ozkendir@gmail.com
Bir sinkrotronun en önemli bileşeni “storage ring” adı veri-

len depolama halkasıdır. Depolama halkası, hareket halin-
deki elektronun yörüngesine teğet olan dar bir koni içeri-
sinde sinkrotronun yayılmasına olanak sağlamaktadır. Halka
konisi daraldıkça elektronların kinetik enerjilerinde de o
oranda artış görülmektedir. Elektronların enerjisi böyle bir
durumda artacağı için yayılan radyosyonun spektrumu da
daha kısa dalga boyları arasına kaymış olacaktır. Üçüncü ne- Şekil 1: Doğrusal hızlandırıcılar
sil depolama halkaları “undulators ve wiggler” olarak bilinen 2.1.2 Dairesel Hızlandırıcılar
özel manyetik yapılardaki magnetlerden tasarlanmaktadır.
Dairesel hızlandırıcılarda sinkrotron, betatron, siklotron ve
Bu özel magnet yapılar, elektronları doğrusal olarak veya
mikrotron olarak dört çalışma tekniği bulunmaktadır. Bu tür
spiral bir yörüngede dairesel olarak polarize ışık yapması
hızlandırıcılarda genel olarak, yüklü bir parçacığın dairesel
için salınım yapmaya zorlayan özel şekilli manyetik alanlar
bir yörünge etrafında hızlandırılması gerçekleştirilmektedir
üretmektedir. Dairesel yörünge boyuca magnetlerden geçen
( Şekil 2).
elektronlar viraj alırken radyasyon kaynağı gibi davranmak-
tadırlar. Dolayısıyla neredeyse bir lazerin parlaklığı kadar
yoğun olan bir ışığa sahip olmaktadırlar. Özetlemek gerekir-
se sinkrotron ışınına benzersiz olma yönünü kazandıran bu
özellikleri yüksek polarizasyona, yüksek parlaklık ve geniş
bir enerji spektrumuna sahip olmasıdır [5]. Ayrıca yüksek
koherens ve yüksek akıma sahip olması da ışını ayrıcalıklı
yapan diğer özellikleri arasındadır. Dünya çapında bugüne
kadar 50’den fazla 3. nesil tesis 15.000’den fazla uzman araş-
tırmacı tarafından kullanılıyor olmaktadır [6]
Şekil 2: Dairesel hızlandırıcılar ( sinkrotron)
2.KAYNAK ARAŞTIRMALARI Dairesel hızlandırıcı sistemlerde parçacık hareketinin da-

iresel yörüngede kalabilmesi için hareket yörüngesine dik
2.1 Hızlandırıcı Sistemler manyetik alan kuvvetleri uygulanmaktadır ( Şekil 3). Bu
Hızlandırıcı sistemler, yüklü parçacık demetleri ( sayede, bir dairesel yörüngedeki bir parçacığa defalarca hız
elektron, pozitron, anti-proton, pozitron) yüksek ener- kazandırılarak büyük faydalar elde edilmektedir [1].
jilere çıkarmada kullanılan aygıtlardır. Parçacık hızlan-
dırıcıları, parçacık demetlerini oluşturmak ( elektron,
pozitron, iyon, proton vb) ve hızlandırmak, parçacık
çarpıştırıcılarında ( çarpışan demet ve ya sabit hedef )
ve ışınım kaynağı olmak üzere ( sinkrotron ışınımı,
serbest elektron lazeri, bremsstrahlung) üç temel amaç
için kullanılmaktadır [12]. Parçacık hızlandırıcıları,
başta temel parçacık fiziği ve nükleer fizik olmak üzere
nötron kaynağı, sinkrotron ışınımı, radyoterapi, nük-
leer tıp, malzeme bilimi, nanoteknoloji, genetik, gıda
güvenliği, çevre atıklarının zararsız hale getirilmesi, Şekil 3: Dairesel yörüngede hızlandırılmış bir parçacığa etki eden kuvvet-
arkeoloji, enerji üretimi, madencilik gibi 300’den fazla ler
branşta araştırmaların yapıldığı multidispliner bir ça- Buna göre; parçacığa etkiyen manyetik ve merkezcil kuv-
lışma alanıdır [10]. vet; F=qVx B, F=(mV)/r, parçacıkların dolanma yarıçapı;
Hızlandırıcı sistemler, doğrusal ( linear accelerators) r=(mV)/(qB), parçacıkların dairesel yörüngede dolanma pe-
ve dairesel hızlandırıcılar ( circular accelerators) olmak riyodu ve enerjisi; T=(2pr)/V=(2pr)/( qB), Ek =(q2B2R2)/(2m)
üzere iki gruba ayrılmaktadır. olmaktadır.
2.1.1 Doğrusal Hızlandırıcılar 2.1.2.1 Betatron Hızlandırıcılar
Hızlandırıcı sistemlerde elektron demetleri oluşturulduk- Dairesel hızlandırıcılardan betatronda, parçacık hızlandık-
tan sonra lineer doğrultuda ivmelendirildikleri sistemler- ça manyetik alan artar ve indüksiyon yasasına göre manye-
dir ( Şekil 1). Dairesel hızlandırıcılardan sinkrotronlarda tik alan değişimi sonucunda da elektriksel alan oluşturul-
elektron demetlerinin başlangıç hızlarına getirildiği LINAC maktadır ( Şekil 4). Dairesel yörüngede döndürülen yüklü
bölgelerinde kullanılabilmektedir. parçacıkların yarıçapı değişmemektedir. Bu yönleriyle
siklotron hızlandırıcılarından ayrılmakta olan betatron
hızlandırıcıları, 1935’de Max Steenbeck tarafından
.
geliştirilerek Donald William Kerst tarafından hayata 2.1.2.4 Sinkrotron Hızlandırıcılar

geçirilmiştir [11].
Sinkrotron, dünyada oldukça yaygın kullanılan ve x-ray dif-
raksiyonu, kristografi, mikro-spektroskopi, malzeme bilimi
ve daha birçok uygulama alanı olan sıra dışı bir x-ray ışınının
kullanıldığı sistemlerdir ( Şekil 7).
Şekil 4: Betatron Şekil 7: Sinkrotron ( Diamond Light Source, İngiltere)

2.1.2.2. Siklotron Hızlandırıcılar Yapılan çalışmalarda en kaliteli deneysel ışın kaynağının
Ernest O. Lawrence tarafından gerçekleştirilen siklotron- sinkrotronlardan elde edildiği görülmektedir[2].
lar ise, içerisinde manyetik alan bulunduran ve parçacığın
hızlanması için yeterli genişliğe sahip 2 adet D tipi elektrot- 3. MATERYAL VE METOD
lardan oluşmaktadır [3]. Parçacığı hızlandırmak için D tipi 3.1 Elektromanyetik Radyasyon
elektrotlara alternatif akım uygulanmaktadır ( Şekil 5).
Madde ve ışık arasındaki ilk etkileşim fotoelektrik olayın
keşfedilmesiyle bulunmuştur. Maddenin ışıkla etkileşimi
sonrası saçılma, soğurulma ve çift oluşum olayları gerçekleş-
mektedir. Saçılma olayı esnek ( koherent veya Rayleigh saçıl-
ma) ve esnek olmayan ( inkoherent saçılma) saçılma olmak
üzere iki türlü olmaktadır.
3.1.1 Saçılma
Bir ışın kaynağından gelen foton maddenin yapı taşı olan
atomların valans seviyesinde bulunan elektronlara ve ya
çekirdeğe çarptığı zaman enerjisinde hiçbir değişim olma-
dan geldiği gibi yansıyorsa esnek ( elastic) saçılma davranışı
Şekil 5: Siklotron gösterir. Bu durumunda saçılan fotonun toplam dalgaboyu
( fotonun çarptığı elektronlardan yansıyan toplam ışınım),
2.1.2.3 Mikrotron Hızlandırıcılar gelen fotonun dalgaboyu şiddetine eşit olmaktadır. Esnek
Mikrotronlar, Vladimir Veksler tarafından icat edilmiştir ve saçılma, foton enerjisi elektronun bağlanma enerjilerinden
manyetik alan içerisindeki parçacığa hız kazandırmak ve ki- daha düşük dalga boylarında geldiği veya atom numarası
netik enerjisini arttırmak için defalarca radyo frekansı hız- daha büyük olan ağır elementlerin kullanıldığı durumlarda
landırma kavuğundan geçirilmektedir ( Şekil 6) [13]. gerçekleşmektedir. Kendi içerisinde gelen fotonun çekirdeğe
ve elektronlara çarpma durumlarına göre ( Delbruck, Nük-
leer Rezonans, Thomson, Rayleigh) sınıflara ayrılmaktadır.
Gelen ve yansıyan fotonun enerjileri ( dalgaboyları) arasında
bir farkın olduğu durumlarda ise esnek olmayan ( inelastic)
saçılma meydana gelmektedir. Yani gelen foton atoma çarp-
tıktan sonra bir etkileşime girerek enerjisinden bir kısmını
bırakıp çıkması durumunda inkoherent saçılma gerçekleş-
mektedir. Gelen ışın kendisinden daha düşük bir enerjiye
sahip olan veya çok zayıf bir bağla atoma tutunan bir elekt-
rona çarpıp enerjsinin bir kısmını aktararak bu elektronun
saçılmasına yol açtığı durumlarda Compton esnek olmayan
saçılma olayı meydana gelmektedir. Gelen foton, molekülle
Şekil 6: Mikrotron etkileşime giriyorsa raman esnek olmayan saçılmayı meyda-
na getirmektedir. Eğer foton elektronla değil de çekirdekle 3.1.2.2 Auger olayı

etkileşime giriyorsa nükleer esnek olmayan saçılma söz ko-
Atomun iç yörüngelerine gelen fotonun uyararak kopardığı
nusu olmaktadır.
bir elektronun yerini daha dış yörüngeden gelen bir elektron
3.1.2 Soğurulma tarafından doldurulmaktadır. Alt enerji seviyelerinde uya-
rılmış olan bu elektronun yörüngedeki yerini daha yüksek
Bir ışık kaynağından yayılan foton enerjisinin atom tarafın-
enerji seviyesinden gelen bir elektron tarafından doldurul-
dan soğurulmasıyla temelde iki temel olay gerçekleşmek-
ması durumunda kendinden daha alt enerji seviyesine in-
tedir. Bunlar; gelen fotonu soğuran elektronun kazandığı
mesinden kaynaklanan bir enerji farkı oluşmaktadır. Ortaya
enerjiyle sıçrama yapması durumu olan fotoelektrik olay ve
çıkan bu enerjinin atomun daha dış yörüngesindeki başka
yörüngesini boşaltan uyarılmış elektronun yerini daha üst
bir elektronu daha uyarmasına Auger olayı ve uyarılan bu
seviyelerdeki elektronlar tarafından doldurulmasıyla mey-
elektrona da Auger elektronu denilmektedir.
dana gelen Auger olayıdır.
3.1.3 Çift oluşum
3.1.2.1 Fotoelektrik olay
Işığın maddeyle etkileşimi sonrası meydana getirdiği üçüncü
Gelen fotonun enerjisinin atomun iç veya dış yörüngesin-
ve son elektromanyetik radyasyon olayı ise çift oluşum ola-
deki elektronlar tarafından soğurulmasıyla gerçekleşmekte-
yıdır. Bu elektromanyetik radyasyon olayında, gelen fotonun
dir. Oldukça yüksek bir enerjiyle gelen bir foton, daha içte-
enerjisinin çekirdek veya elektron etrafındaki iki yüklü par-
ki elektronları uyarabilecek ve bulunduğu atomun daha iç
çacığın toplam enerjisinden yüksek olması nedeniyle atom-
yörüngelerine ulaşarak enerjisini elektrona aktararak soğu-
dan iki yüklü parçacık beraber koparılmaktadır ( Şekil 9) [8].
rulma olayını gerçekleştirebilecektir. Daha düşük enerjilerle
gelen fotonlar ise atomun kabuğuna yakın veya kabuğundaki
yörüngelerdeki elektronlar tarafından soğurularak fotoelekt-
rik olayını gerçekleştirmektedir. Gelen fotonun üzerindeki
enerjisini ( hu) aktararak uyarılmasını sağladığı elektrona
fotoelektron denilmektedir ( Şekil 8).
Şekil 9: Çift oluşum
3.2 Sinkrotron ve Sinkrotron Işınımı

Sinkrotron ışınımı, belirli bir yörüngede ışık hızına yakın
olarak hareket eden yüklü parçacıkların manyetik alan et-
kisiyle ilk olarak 1947’de elde edilmiştir. Dairesel bir yörün-
gede manyetik alan içinde harekete zorlanan elektronlara
çok yüksek hızlarda ivmeli hareket kazandırılmaktadır. Işık
hızına yakın hareket eden bu elektronların, hareket ettikleri
yönde dar bir demet şeklinde yaptıkları elektromanyetik ışı-
nıma sinkrotron ışınımı denilmektedir (Şekil 10).
Şekil 8: Fotoelektrik olay ve fotoelektron
Fotoelektrik olayın gerçekleşebilmesi için gelen enerjinin

elektronun bağlanma enerjisinden (Eb) büyük olması gerek-
mektedir. Gelen fotonun enerjisini tamamen soğuran fotoe-
lektronun toplam kinetik enerjisi ise “Ke = hu- Eb ” bağıntı-
sıyla bulunmaktadır [9].
Şekil 10: Sinkrotron ışınımı
.
Şekil 11: Elektromanyetik spektrum

Elektron demetlerinin bir ve ya daha fazla “RF cavity” adı yon İnce Yapısı Spektrometresi) ve NEXAFS ( Kenara Yakın
verilen hızlandırıcı kaynaklarla ( kaviteler) sabit yarıçaplı X-ray Absorpsiyon İnce Yapısı Spektrometresi) tekniklerini
bir yörüngede hareket ettirildiği dairesel hızlandırıcılara ise bulundurmaktadır. Diğer sinkrotron kaynaklı x-ray teknik-
sinkrotron denilmektedir (Şekil 9). leri ise XRD ( X-Ray Difraksiyonu Spektrometresi), XRF (
X-Ray Floresans Spektrometresi), SAXS ( Küçük Açılı X-ray
3.1.2 Sinkrotron Radyasyonunun Karakteristiği
Saçılımı), WAKS ( Büyük Açılı X-ray Saçılımı) vb. şeklinde
Sinkrotron ışınımı, enerji parçacıklarının ışık hızına yakın olup malzemenin yapısı hakkında istenilen bilgileri farklı
hareket ettirilmesiyle son derece parlak ve benzersiz özel- enerji aralıkları kullanarak sunan teknikler mevcut olmak-
liklere sahiptir. Parlaklık kalitesi sayesinde klasik ışın kaynağı tadır. Sinkrotron kaynaklı x-ray uygulamaları genel olarak
tüplerinden ( x ışını tüpleri) 105 kat daha şiddetli olabilme malzemenin elektronik, elektrokimyasal, geometrik ve kris-
yeteneğine sahip olmaktadır. tal yapıları hakkındaki nano ölçekteki özellikleri hakkında
Dairesel hızlandırıcılarda salınan sinkrotron ışınımı, radyo bilgi sunmaktadır.
dalgalarından başlayıp x-ray ışını ( soft x-ray) ve daha yukarı 3.3 Sinkrotron Temel Bileşenleri
skalalara ( hard x-ray) kadar uzanan ve sürekli spektrum (
Sinkrotronun temel bileşene kaynaklık eden elektronlar,
continuous spectrum) adı verilen geniş bir elektromanyetik
elektron tabancasıyla ( Electron gun) mikrotron tarafından
ışınım spektrumu aralığına sahip olmaktadır ( Şekil 11).
üretilmektedirler ( Şekil 12). Sonrasında ışık hızına yakın
Sinkrotron ışınımının çok geniş bir aralıkta taranabilme ye- hızlara getirilmek üzere LINAC adı verilen lineer hızlandırı-
teneği, oldukça fazla araştırma alanında çeşitlilik gösteren cılara getirilerek ışık hızının %99.9997’sine kadar getirilmek-
teknik ve deneylerle çalışmalar yürütülmesine olanak sağla- tedir.
maktadır.
Işınımın şiddetinin, çalışmanın yapılacağı aralıklarda isteni-
len dalga boyu aralıklarına ayarlanabiliyor olması sinkrotro-
nu benzersiz kılan özelliklerden bir diğeri olmaktadır.
Sinkrotron tesislerinde oldukça yüksek polarize ışın üretil-
mektedir. Ayrıca bir saniyenin bir milyarda biri kadar kısa
bir sürede pulslar vermesi yönüyle diğer ışın kaynaklarının
kullanıldığı tekniklerden oldukça üstün bir özellik göstererek Şekil 12: Sinkrotronun bileşenleri
zaman çözümlü araştırmalara fırsat yaratmaktadır. ( 1.Elektron tabancası, 2. Doğrusal hızlandırıcı, 3. Booster ring, 4. Storage ring, 5.
Beamline, 6. Deney bölümü)
3.2.2 Sinkrotron Kaynaklı X-ray Tekniği Uygulamaları
LINAC gibi yapıların kullanılma nedeni ise başlangıçta
Işığın maddeyle olan bu etkileşimin bir sonucu olarak herhangi bir enerjiye sahip olmayan yüklü parçacıkların
molekül ve atom seviyelerine kadar inen yapı karakteristiği sinkrotronlarda hızlandırılamıyor olmasıdır. Manyetik ala-
hakkındaki detaylı bilgilere ilk defa 1905’de ulaşılmıştır. Daha nın olmadığı bir ortamda enerjinin doğrusal olarak artaca-
sonra maddenin en küçük birimi olan atomların yapılarının ğı bir magnet henüz geliştirilemediğinden yüklü parçacık-
anlaşılmasında kullanılan spektroskopi teknikleri ortaya lar olmaları gerektiği yörüngelerden çıkarak dağılmaktadır.
çıkmıştır. Spektroskopi yöntemlerinden en sık kullanılan Elektron demetlerinin kaybolmasının önüne geçmek için
teknik X-ray spektroskopisi olmaktadır. Sinkrotron sinkrotrona gelmeden önce yüklü parçacıkların oluşturdu-
laboratuarlarında üretilen x-ray ışınlarının maddeyle olan ğu bu elektron demetleri doğrusal hızlandırıcılarda belli bir
etkileşim şekillerine göre malzeme yapısını hakkında hıza kadar bir ve ya daha fazla RF kaynakları ile ivmelendiri-
detaylı bilgi veren teknikler geliştirilmiştir. Bunlardan X-ray lerek savrulmalarını engellemek için de odaklayıcı magnet-
Absorpsiyon Spektroskopisi ( XAS) malzemelerin elektro- ler kullanılarak hareketleri sağlanmaktadır (Şekil 13). Ayrıca
nik yapı ve geometrik yapıları hakkında bilgi vermektedir. dairesel yörüngedeki parçacık demetlerinin hızlandırıcıda
XAS kendi içinde iki temel tekniği; XAFS ( X-ray Absorpsi- hep aynı fazda hareketini sağlayabilmek için sinkrotronun L
çevre uzunluğu, dalgaboyunun tam katı olacak şekilde ayar- sinkrotron halkasının düz bölmelerine yerleştirilerek geçen
lanmaktadır. her bir elektron demetini özel tasarımları sayesinde daha
fazla sağmaktadır. Dolayısıyla sinkrotron ışınımı şiddetinin
artması sağlanarak daha yüksek enerjilere çıkılabilmektedir.
Şekil 13: LINAC
LINAC bölgesinden ivmelendirilen elektron demetleri ener-

jileri arttırılmak üzere booster halkasına transfer edilmek-
tedirler. Booster bölgesinde ( booster ring) kararlı bir hız- Şekil 15: Manyetik alan içerisindeki enerji paketçiklerinin hareketi
da halka etrafında hareket etme yeteneği kazanan elektron
demetleri daha sonra depolama halkasına ( storage ring)
aktarılarak sinkrotron halkasına istenilen hızda ve karar-
lı davranış göstererek dağılmadan girmektedir. Depolama
halkasındaki elektronlar buradaki düz şekilde bölmelendiril-
miş bir dizi magnetlerle dairesel harekete zorlanmaktadır (
Şekil 14). “Bending magnet” adı verilen bu eğici magnetlerle
bir doğrultu boyunca ivmelendirilen elektronların
hareket yönlerini sahip oldukları manyetik alan etkisiyle
saptırılması sonucunda elektromanyetik ışınım yapmaları
sağlanmaktadır. a
Şekil 14: Depolama halkası b

Magnetlerle oluşturulmuş manyetik alanın, foton adı ve-
rilen enerji paketçiklerinin enerjisi üzerinde herhangi bir
değişikliğe neden olmamaktadır. Bu magnetler elektron
demetlerinin sadece doğrultusunda bükülmeler yaratıp da-
iresel şekil almasını sağlamaktadır. Manyetik alan içerisinde
hızlandırılmış olarak verilen elektron demetlerinin doğrul-
tularına dik olacak şekilde manyetik alan kuvveti uygulan-
dığında enerji paketçiklerinin ( foton) hareketi dairesel bir
yörüngede dolanmaya başlamaktadır ( Şekil 15). Manyetik c
alan şiddeti arttırıldığında ise bu dairesel hareket yarıçapı da Şekil 16: a) Eğici magnet, b) Zigzaglayıcı magnet, c) Salındırıcı magnet
artmaktadır. Dolayısıyla daha güçlü magnetlerle daha büyük
Salındırıcı magnetlerde kullanılan her bir magnetin arasın-
manyetik alan şiddetlerinin oluşturuluyor olması demek
daki mesafe değiştirildiğinde ayarlanabilir özel dalgaboyla-
daha büyük dairesel halkalara sahip sinkrotron tesisleri
rında çalışmalar yapılabilmektedir. Elektron demetlerinin
anlamına gelmektedir ( Şekil 15)
salınım yaptığı sinkrotron ışınımı ise 105 kez arttırılmış
Her bir eğici magnet bir elektron demetini saptırarak sinkrot- frekans aralığına sahip olabilmektedir. Zigzaglayıcı magnet-
ron ışınımını yayımlamaktadır. Eğici magnetler dışında “un- lerde ise magnet sayısı arttırıldıkça ışınım şiddetinde artma
dulator” ve “wiggler magnet” adı verilen salındırıcı ve zig- gözlenmektedir ( Şekil 17).
zaglayıcı magnetler de mevcuttur ( Şekil 16). Bu magnetler,
.
c
Şekil 17: a) Mikrotron b) Eğici magnetler- üstten c) Eğici magnet- önden (
SESAME,Ürdün)
Şekil 18: Hızlandırıcı kaviteler ( sol ELETRA RF cavity, orta sinkrotronda RF
Sinkrotronun dairesel hareket yapmasını sağlayan manyetik cavity yeri, sağ BESSY RF cavity)
alanların oluşturulduğu çeşitli magnetlerken, elektron de-
metlerinin hızlanmasını sağlayan ve ışık hızına yakın hare- Elektromanyetik ışınım elde edildikten sonra bu ışınımın
ket etmesini sağlayan sinkrotronun temel bileşeni “RF cavi- istenilen spesifik dalgaboyu aralıklarına odaklanabiliyor ol-
tiy” denilen hızlandırıcı kavitelerdir. Hızlandırıcı kaynaklar ması, sinkrotrona benzersiz ışın özelliği kazandırmaktadır.
elektron demetininhareketine hız kazandırmak amacıyla Dolayısıyla sinkrotron ışınımı, birçok deneysel teknik için
sinkrotronun çeşitli bölgelerinde LINAC, booster halkası uygun standartları sağlayabilen bir radyasyon kaynağı olarak
ve depolama halkası gibi birçok yerinde bir veya birkaç adet çok yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
olacak şekilde kullanılabilmektedir. RF cavity ile mikrotron
3.4 Sinkrotron Tesislerinde Radyasyon Güvenliği
gibi elektron tabancası(elektron gun) ile oluşturulmuş elekt-
ron demetleri üzerinde elektriksel alan kuvvetinin oluştu- Sinkrotron sistemleri özellikle elektronların mikrotrondan
rulmasıyla istenilen hızlara ulaşılması sağlanmaktadır ( Şekil çıkıp booster halkasına geçmesine kadar ki elektron deme-
18). ti oluşmada geçen süreçte etrafa saçılan elektron sıçrama-
larından doğacak serbest ışınımlar nedeniyle bazı güvenlik
önlemleri alınmaktadır. Bu evrede yoğun miktarlarda rad- zıntısı durumunda da kırmızı ışık ile alarm veren radyasyon
yasyon sakınımı gerçekleşmesi mümkün olduğundan ve gösterge cihazları yer almaktadır ( Şekil 20).
sinkrotron ışınımının kendisinin radyasyon kaynağı olması
nedeniyle sistem çalıştırılmaya başlandığında araştırmacı- 3.5 Sinkrotronun Kullanım Alanları
ların bina dışına çıkması sağlanır. Tesisin kurumu aşama- Sinkrotronun sahip olduğu birçok benzersiz özelliği saye-
sında radyasyonun dışarı kaçmasını engellemek amacıyla sinde özellikle geniş spektrum aralığını tarayabiliyor olması
kalın zırhlana duvarları yapılmaktadır ( Şekil 19 ). Yan ve ön birçok alanda kullanılmasına olanak sağlamaktadır. Temel
duvarlar 1m çimento kalınlığında olmaktadır [7]. bilimlerden fizik, kimya ve biyoloji başta olmak üzere tıp,
otomotiv sektörü, arkeoloji, polimer ve petrol sanayi, malze-
me, jeoloji, savunma sanayi, farmakoloji, nükleer fizik, gıda
sterilizasyonu, radyoloji ve çevre bilimleri, nanoteknolojik
çalışmalar, genetik mühendisliği ve diğer mühendisliğin tüm
alanları ve daha bir çok alanda kullanılmı mevcuttur. Ayrıca
mikro yapıların oluşturulması, yarıiletken ve süperiletken
çalışmalarında da kullanılmaktadır. Sinkrotron tesisleri bir-
çok alana hitap etmesi yönüyle dünyanın birçok yerine inşa
edilmekte ve çalışmaları yaygın olarak sürdürülmektedir (
Şekil 21).
Şekil 19: Zırhlana duvarı (SESAME, Ürdün)
Şekil 21: Dünyadaki sinkrotron tesisleri
Bunlardan birkaçı; ESRF ( Fransa), APS ( ABD), SPring-8 (

Japonya), ALS ( ABD), CLS ( Kanada), LNLS ( Brezilya), SLS
( İsviçre), Avustralya Sinkrotron, ANKA ( Almanya) olmak-
tadır ( Şekil 22).
ESRF(Fransa) APS(ABD)
Şekil 20: Radyasyon gösterge cihazı
Deneylerin yapılması aşamasında beamline kullanıcılarının

üzerlerinde kişisel radyasyon ölçüm yakalıklarını taşımala-
rı istenmektedir. Çalışmalar sırasında maruz kalınan top-
lam radyasyon miktarının 0,5 mikroSv/saat ve ya 1 mSv/yıl
( 2000 saat)’den düşük olması beklenmektedir [7]. Bunun
için tesis içerisinde belirli noktalarda 7/24 ölçüm yapan ve
SPring-8(Japonya)
güvenli ortamın sağlandığını yeşil ışıkla, olası radyasyon sı-
.
lojisi SESAME’yi getiren bilim insanı olmaktadır. Salam bu

fikriyle Orta Doğu’daki tüm araştırmacıları bir çatı altında
buluşturmayı ve barışçıl teknolojilerle bölge kalkınması-
na katkı sunacak bir projeyi de böylelikle hayata geçirme-
yi sağlamış bulunmaktadır. Türkiye’de de son zamanlarda
Ankara’daki TARLA gibi hızlandırıcıların geliştirilmesine
başlanmış olunsa da ne yazık ki yeteri finansal destek aktarı-
ALS(ABD) CLS(Kanada)
lamadığından çok fazla yol kat edilememiştir. Oldukça yük-
sek teknolojiler olan sinkrotron laboratuvarları aynı zaman
oldukça da pahalı sistemler olmaktadır. Dolayısıyla gerekli
bütçeyi teknoloji sanayisine ayıramayan Türkiye gibi birçok
ülkede de ne yazık ki bu teknolojiden mahrum kalmaktadır.
Kurulumu maliyetli bu tesisler her ne kadar masraflı görün-
se de uzun vadede ülke ekonomisine ve teknolojine katkısı
LNLS(Brezilya)
son derece büyük olmaktadır.
REFERANSLAR
[1] Hofmann, A. (2004). The physics of synchrotron radiation (Vol. 20).
Cambridge University Press.
[2] Arfelli, F. (2000). Synchrotron light and imaging systems for medical
SLS(İsviçre) AVUSTRALYA SİNK. radiology. Nuclear Instruments and Methods in Physics Research
Section A: Accelerators, Spectrometers, Detectors and Associated
Equipment, 454(1), 11-25.
[3] Lawrence, E. O., & Edlefsen, N. E. (1930). On the production of high
speed protons. Science, 72(1867), 376.
[4] Light Sources of World http://www.lightsources.org
[5] Lombi, E., & Susini, J. (2009). Synchrotron-based techniques for
ANKA(Almanya)
Şekil 22: Sinkrotron tesisleri plant and soil science: opportunities, challenges and future perspe-
ctives. Plant and Soil, 320(1-2), 1-35.
Dünyadaki her bir sinkrotron tesisin kullandığı dalga boyu
[6] Robinson, A. L. (2015). History of synchrotron radiation. Synchrot-
şiddeti ve dolayısıyla enerji aralıkları farklı olduğu için tesis ron Radiation News, 28(4), 4
kapasiteleri ve kullanılan sinkrotron ışını parlaklıkları farklı-
[7] Siegbahn, K., (1974). Alpha-Beta and Gamma-Ray Spect., Nort-
lık göstermektedir. h-Holland Publishing Company, 1, 38-39.
4. SONUÇ VE TARTIŞMA [8] SYNCHROTRON-LIGHT FOR EXPERIMENTAL SCIENCE AND

APPLICATIONS IN THE MIDDLE EAST (SESAME) https://www.
Sinkrotron tesislerinin de içinde bulunduğu hızlandırıcı sesame.org.jo/machine-and-beamlines/machine/safety
teknolojilerinin dünyadaki pazar değeri oldukça yüksek ol-
[9] Siegbahn, K. (1974). Electron spectroscopy-an outlook. Journal of
maktadır. Dünya ülkeleri, yıllık kazancı yaklaşık 25 milyar Electron Spectroscopy and Related Phenomena, 5(1), 3-97.
dolar olan bu teknolojiyi yaygın olarak kullanılıyor iken
[10] Şahin, Y. (1999). ’Çekirdek Fiziginin Esasları. Atatürk Üniversitesi Ya-
Türkiye’nin bu teknolojiden yoksun olması büyük bir kayıp
yınları.
olarak değerlendirilmektedir. Üstelik dünyanın birçok ülke-
sinde çeşitli alanlarda Nobel ödülleri almış olan sinkrotron [11] Türkiye Atom Enerjisi Kurumu https://www.taek.gov.tr/tr/
bilim insanları, ülkelerine hem teknoloji hem de ekonomi [12] Vikipedia https://tr.wikipedia.org/wiki/Betatron
alanlarında kazanç sağlamaktadır. Kimya Nobel ödülünü [13] Wiedemann, H. (2003). Particle accelerator physics (Vol. 2). Springer
alan Roderick MacKinnon, 2013 yılında sinir sistemindeki Science & Business Media.
iyon kanallarının davranışlarını ve epilepsi gibi rahatsız-
[14] Walcher, T. (1990). The Mainz microtron facility MAMI. The Nature
lıklar üzerindeki rolünü bulmuştur. Rainer Weiss Barry C. of Hadrons and Nuclei by Electron Scattering: Proceedings of the
Barish ve Kip S. Thorne de sinkrotron alanında çalışmalar International School of Nuclear Physics, Erice, 16-25 July 1989, 24,
yürüten 2017’de Nobel fizik ödüllerini almaya hak kazanmış 189.
diğer araştırmacılardır. Hızlandırıcı sistemlerden sinkrotron
laboratuvarlarında araştırmalar yapıp bilim dünyasına katkı
sunan daha birçok Nobel ödüllü bilim insanı bulunmakta-
dır. Bunlar sadece bilime katkı sunmayıp daha birçok alanda
bulundukları coğrafyalara kazançlar sağlamıştır. Bunlardan
biri de Nobel ödüllü Pakistanlı fizikçi Abdus Salam olup
Orta Doğu’nun ilk ve şuan için tek olan hızlandırıcı tekno-

Conference Paper
Oral Presentation
Cinsiyete Göre Büyüme Modellerinin Karşılaştırılması: Pelates

quadrilinatus Türü Üzerine Bir Çalışma
Begüm Çığşar*, Deniz Ünal
Çukurova Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, İstatistik Bölümü, Adana; bcigsar@student.cu.edu.tr
1
2
Çukurova Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, İstatistik Bölümü, Adana; dunal@cu.edu.tr
Özet
Bir canlıda boyca uzama, hacimce genişleme yani fiziki açıdan bir değişim meydana geldiğinde büyüme
gerçekleşmiş olur. Büyüme her zaman canlılara indirgenmiş bir özellik değildir. Kimi zaman sigara tüketen
birey sayısındaki artış, kimi zaman da enflasyondaki artış/azalış büyüme olarak nitelendirilebilir. Bu tür büyüme
durumları matematiksel modellerle ifade edilebilir ve geliştirilen bu matematiksel büyüme modelleri ile geleceğe
dönük tahminler yapılarak popülasyon hakkında bilgi sahibi olunabilir, popülasyondan elde edilecek verim
arttırılabilir/azaltılabilir (Benetts vd.,2019). Dünyadaki yenilenebilir kaynakların hızla azaldığı buna nazaran
dünya nüfusun da hızla arttığı düşünülecek olursa gelecek nesillere kaynakların aktarılabilmesi adına büyüme
modellerine verilen önem gün geçtikçe artmaktadır.
Ekosistem ele alındığında balıklar ile ilgili çarpıcı bir gerçek görülmektedir: Balık büyümesi diğer canlılardan
farklı olarak; büyüme olgunluğa ulaşılsa dahi çevresel şartları yeterli olduğunda devam etmektedir (Helidoniotis
ve Haddon,2013). Yani balık ömrünü tamamlanıncaya kadar büyüme devam etmektedir. Balık büyümesi
modellemeleri diferansiyel denklemlerin çözümlemeleri ile meydana gelen matematiksel denklemlerdir. Büyüme
oranları ve çeşitli parametreler ile balık büyümeleri tahmin edilmektedir.
Bu çalışmada VBGM (Von Bertalanffy Growth Model), Schnute, Gompertz ve Logistic büyüme modelleri dişi
ve erkek balık büyümesinin tahmini için kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan veri kümesi Pelates quadrilinatus
(Bloch,1790); kemikli balıklar türüne aittir. Verilerin analizinde R programı kullanılmıştır. Ogle (2016) tarafından
geliştirilen paket program kullanılarak (FSA) büyüme modelleri karşılaştırılmıştır. Modeller karşılaştırılırken,
Akaike bilgi ölçütü (AIC), Bayesçi bilgi ölçütü (BIC), Hata kareleri ortalaması (MSE), Determinasyon katsayısı
(R^2) kriterleri kullanılarak en iyi model seçilmiş, balık büyümesi tahmin edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Büyüme Modelleri, FSA, Pelates quadrilinatus
TEŞEKKÜR
Bu çalışma Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Proje-
leri Birimi tarafından desteklenmektedir-FDK-2019-12338.
REFERENCES
[1] Bennetts, C. F., Leaf, R. T., ve Brown‐Peterson, N. J. (2019). “Sex‐Speci-
fic Growth and Reproductive Dynamics of Red Drum in the Nort-
hern Gulf of Mexico”, Marine and Coastal Fisheries, 11(2), s. 213-230
[2] Helidoniotis, F., ve Haddon, M. (2013). “Growth models for fisheries:
The effect of unbalanced sampling error on model selection, pa-
rameter estimation, and biological predictions”, Journal of Shellfish
Research,32(1), s. 223-235
[3] Ogle, D. H. (2016). “Introductory fisheries analyses with R”, CRC
Press, vol. 32
Email: bcigsar@student.cu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Kolemanit ve Boraks Takviyeli Fren Balatalarının Sürtünme ve

Aşınma Davranışlarının Simülasyonu
Gökhan Yaşar1, Gökhan Bilgi2, Mustafa Atakan Akar3*, İlker Sugözü4, Mustafa Özcanlı5
Koluman Otomotiv Endüstri A.Ş. Mersin, TURKEY, gokhan.yasar@koluman.com
1
Koluman Otomotiv Endüstri A.Ş. Mersin, TURKEY, gokhan.bilgi@koluman.com

2
3
Çukurova Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Otomotiv Mühendisliği, Adana, aakar@cu.edu.tr
4
Mersin Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisliği, Mersin, ilkersugozu@mersin.edu.tr
5
Çukurova Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Otomotiv Mühendisliği, Adana, ozcanli@cu.edu.tr
Özet
Bu çalışmada balata içeriğini oluşturan malzemeler kullanılarak elde edilen fren balatasının simülasyon
ortamında sürtünme ve aşınma davranışları incelenmiştir. Bu inceleme için üç farklı miktarda (kütlece %4,
%8 ve %12) kolemanit ve boraks takviyeli fren balata numuneleri üretilmiştir ve KX-4, KX-8, KX12 numune
kodlarıyla isimlendirilmiştir. Aşınma simülasyonu, 7 bar balata yüzey basıncında ve 616 dev/dak hızda
yapılmıştır. Simülasyon sırasında aşınmadan dolayı hacim kaybı, sıcaklık ve zaman değerleri 1 saniye aralıklarla
1800 saniye boyunca kaydedilmiştir. Daha sonra, “aşınmaya bağlı hacim kaybı”, basınç-zaman grafikleri, aşınma
süresi grafikleri ve numunelerin toplam deformasyonu elde edilmiştir. Sonuçlar, pin-on-disk tipi aşınma test
cihazı kullanılarak tespit edilmiş gerçek deney sonuçlarıyla kıyaslanmıştır. Sürtünme katsayısı bakımından en
iyi sonucu %4 kolemanit ve boraks takviyeli KX-4 numunesi vermiştir. Üretilen balataların standartlara uygun
olduğu ve takviye oranının frenleme performansında etkili olduğu sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Boraks, Kolemanit, Sürtünme, Aşınma, Fren balatası

Conference Paper
Oral Presentation
Antioxidant effects of fucoidan in the brain of sulfoxaflor

intoxicated mice
Petek Piner Benli1*, Merve Kaya2, Çağıl Coşkun3
Deparment of Veterinary Pharmacology and Toxicology, Ceyhan Faculty of Veterinary Medicine/ Cukurova University, Adana, Turkey; ppinerbenli@cu.edu.tr
1
2
Department of Biotechnology, Institute of Natural and Applied Sciences/Cukurova University, Adana, Turkey; kkayamerve46@gmail.com
3
Department of Biophysics, Faculty of Medicine/Cukurova University, Adana, Turkey; ccoskun@cu.edu.tr
Abstract
Fucoidan, a sulfated polysaccharide obtained from Brown macroalgae species, possesses a wide range of
pharmacological properties. Sulfoxaflor is a recent insecticide from the relatively new class of sulfoximines has
a similar mode of action than neonicotinoids as it interacts with nicotinic acetylcholine receptors (nAChRs). In
the present study, we investigated the oxidative stress potential of sulfoxaflor and antioxidant role of fucoidan
in the brain of sulfoxaflor intoxicated mice. For this purpose, the sublethal dose of sulfoxaflor 15 mg/kg (1/50
of the oral LD50) and 50 mg/kg fucoidan were administered to male Swiss albino mice by intragastric gavage
for 24 hours and 7 days. Total glutathione levels (tGSH) and Thiobarbituric acid reactive substances (TBARS)
levels were analyzed for determining the effects of sulfoxaflor and fucoidan on antioxidant system and lipid
peroxidation in the brain of mice. Results showed that sulfoxaflor caused significant decreases in tGSH levels
and increases in TBARS levels in the brain of mice and these alterations were ameliorated by fucoidan. In
conclusion, the results indicated that sulfoxaflor caused oxidative stress by increasing lipid peroxidation and by
interferring antioxidant system in the brain of mice and also showed that fucoidan was ameliorated sulfoxaflor
induced oxidative damage as an antioxidant.
Keywords: Sulfoxaflor, fucoidan, oxidative stress, glutathione, lipid peroxidation, brain, mice.
Funding: The financial support for this project (FYL-2019-12176) from Cukurova University Scientific Research
Commission is gratefully acknowledged.
Email: ppinerbenli@cu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Endüstride Kullanılan Alaşımlı Yayların Mekanik Özelliklerine Isıl

İşlem Sıcaklığının Etkisi
İsmail Sarıkaya1, Meryem Gizem Sürer2, Hüseyin Turan Arat3*
İskenderun Teknik Üniversitesi, Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Makime Mühendisliği, Hatay, Türkiye; ismailsarikaya.mfbe18@ iste.edu.tr
1
2
İskenderun Teknik Üniversitesi, Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Makime Mühendisliği, Hatay, Türkiye; meryemsurer.mfbe19@iste.edu.tr
3
İskenderun Teknik Üniversitesi, Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Mekatronik Mühendisliği, Hatay, Türkiye; hturan.arat@iste.edu.tr
Özet
Enerji depolama, kuvvet sınırlayıcı, darbe sönümleyici gibi sayısız birçok görevde bulunan ve birçok ürünün
vazgeçilmez elemanı olan yaylar birçok tip malzemeden imal edilirler. Çalışma koşullarına uygun malzeme
seçimi kadar malzemenin mekanik özelliklerini iyileştiren ısıl işlemde yayın görevini yerine getirebilmesi için
anahtar rol oynamaktadır. Bu çalışmada endüstride en çok kullanılan 54SiCr6 ve 55Cr3 yay malzemelerinin
mekanik özelliklerine ısıl işlem sıcaklığının etkileri incelenmiş ve karşılaştırmalı olarak verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Yay, malzeme, mekanik özellikler, ısıl işlem
Effect of Heat Treatment Temperature on Mechanical Properties of Alloy Springs Used

in Industry
Abstract
The springs, which are used in numerous functions such as energy storage, force limiter, shock absorber and
are indispensable elements of many products, are made of many types of materials. The heat treatment, which
improves the mechanical properties of the material as well as the selection of materials suitable for the working
conditions, plays a key role in its ability to fulfill the publication task. In this study, the effects of heat treatment
temperature on the mechanical properties of 54SiCr6 and 55Cr3 spring materials, which are the most widely
used in the industry, have been investigated and given comparatively.
Keywords: Spring, material, mechanical properties, heat treatment
1. GİRİŞ karşılarlar. Alaşımlı yaylar ise ısıl işlem ve şekillendirme

Hemen hemen her makinede bulunan, genellikle sayesiyle sade çeliğin özelliklerini daha da iyileştirirler [2].
dinamik yükler altında çalışan ve emniyeti sağlamak gibi Alaşımlı yay çelikleri, özellikle yüksek stres içeren ve şok
kritik görevlerde kullanılan yaylar için malzeme seçimi veya darbe yüklemelerinin meydana geldiği koşullar için
elzemdir. Temelde yaylar zorlanış biçimlerine göre burul- yay malzemeleri alanında önemli bir yere sahiptir. Ek olarak
ma yayları, basınç yayları, çeki yayları ve eğilme yayları ola- yüksek karbonlu yay çelikleri ile kıyaslandığında, alaşımlı
rak sınıflandırılır. Çalışma şartlarına göre malzeme seçim yay çelikleri hem daha yüksek hem de daha düşük sıcaklık
kriterleri de değişmektedir[1]. Yay malzemesi seçerken uygulamalarına dayanabilir[3]. Yay çelikleri kalite ve asal çe-
aranan temel özellikler aşağıdaki gibi sayılabilir[1-2]: likler olmak üzere [Şekil 1a] 2’ye ayrılır. Aralarındaki temel
fark, soy çelikleri elektrik ark ocaklarında, kalite çelikleri Sie-
• Yüksek elastiklik sınırı mens-Martin, elektrik ark ocağında üretilebilirler [2,4]. Ka-
• Yüksek zaman mukavemeti lite ve Asal yay çelikleri alaşım elementlerine gore ise Şekil
1b’deki gibi sınıflandırılmıştır.
• Yüksek uzama ve bükülme özelliği
Yaylar büyük ölçüde istenen özellikleri çelik malzemelerden
Endüstride Kullanılan Alaşımlı Yayların Mekanik Özelliklerine Isıl İşlem Sıcaklığının Etkisi
Tablo 1. Malzemelerin Kimyasal Kompozisyonları [7]
Kısa gösterim Kütlece % a,b
Adı Numarası C Si Mn P S Cr Ni Mo V Cu +
en çok en çok Sn
55Cr3 1.7176 0,52-0,59 en çok 0,40 0,70-1,00 0,025 0,025 0,70-1,00
54SiCr6 1.7102 0,51-0,59 1,20-1,60 0,50-0,80 0,025 0,025 0,50-0,80
Tablo 2. Malzemelerin Isıl Özellikleri [8-9]

Adı Sıcak şekillendir- Sıcak deformasyon Normalleştirme Sıcaklığı Yumuşak tavla- Sertleştirme Temperleme Sıcaklığı
me Sıcaklığı Sıcaklığı ma Sıcaklığı Sıcaklığı
55Cr3 1050- 850°C 920 - 830°C 850-880°C/hava 640- 680°C/fırın 830- 860°C/yağ 430- 500°C/hava
54SiCr6 1050- 850°C 940 - 840°C 850-880°C/ hava 640- 680°C/ fırın min. 840°C/yağ 375- 500°C/hava
Tablo 3. Malzemelerin Mekanik Özellikleri [8-9]

Adı % 0,2 kalıcı gerilme Rp Çekme mukavemeti Kırılma uzaması Z alanının azalması [%] Notch impact energy
0,2 [N / mm²] Rm [N / mm²] A5 [%] ISO-V [J]
55Cr3 min. 1200 1400 - 1650 min. 6 min. 35 min. 9
54SiCr6 min. 1300 1450 - 2050 min. 6 min. 25 min. 8
Sertleştirme: Çeliğin östenitleşme sıcaklığına çıkartılıp, bu

sıcaklıkta belli bir sure bekletildikten sonra yağda su veril-
mesi işlemidir .
Temperleme(Menevişleme): Çeliğin 200-650ºC sıcaklığa
kadar çıkartılıp, bu sıcaklıkta belli bir sure bekletildikten
sonra havada soğutulması işlemidir
Gerilim Giderme: Şekillendirme vb. işlemlerden sonra par-
çanın 550-650ºC sıcaklığa kadar çıkartılıp, bu sıcaklıkta belli
bir sure bekletildikten sonra havada soğutulması sonrası iç
gerilmeleri azaltmak için kullanılan bir yöntemdir.
Bu çalışmada endüstride en çok kullanılan 54SiCr6 ve 55Cr3
yay malzemelerinin mekanik özelliklerine ısıl işlem sıcaklı-
ğının etkileri incelenmiş ve karşılaştırmalı olarak verilmiştir.
2.MATERYAL VE METOT
Bu çalışmada 54SiCr6 ve 55Cr3 yay malzemeleri araştırılmış
ve kullanılmıştır. Bu malzemelerin kimyasal kompozisyonla-
rı Tablo 1’de ve ısıl ve mekanik özellikleri sırasıyla Tablo 2’ ve
Tablo 3’de verilmiştir.
Bu çalışmada 54SiCr6 ve 55Cr3 yay malzemeleri kullanıla-
rak sıcak sarım yöntemiyle imal edilmiş yaylar (Resim 1a),
ısıl işlem fırınına atılarak (Resim 1b) belirli sure ve belirli de-
recelerde bekletilmiş ve yağda su verme işlemi (Resim 1c)
ile soğutulmuştur.Daha sonra malzeme içerisindeki gerilimi
dengelemek amacıyla fırından çıkan yaylar 450°C sıcaklıkta
Şekil 1: a) Yay çeliklerinin sınıflandırılması b) Kalite ve Asal yay çelikleri
alaşım elementlerine gore sınıflandırılması [2]. 1 saat temperleme işlemine maruz bırakılmıştır. Temperle-
me işleminden sonra yaylar sırası ile 2 test cihazına alınarak
Yay tasarımı yaparken doğru yay malzemesini seçmek kadar mekanik özellikleri ölçülmüştür.
ısıl işlemde kilit rol oynamaktadır. Temel olarak malzemele-
re uygulanabilecek ısıl işlemler aşağıdaki gibidir[5-6]: 3.BULGULAR
Normalizasyon: Çeliğin östenitleşme sıcaklığına çıkartılıp,
3.1. 55 Cr3 malzemesi
bu sıcaklıkta belli bir sure bekletildikten sonra havada so-
ğutulması işlemidir .Malzemenin tokluğunu attırmak için 55Cr3 malzemesinden üretilmiş 22 mm (tel kalınlığı) x 76
bu işlem sonrasında düşük sıcaklıklarda temperleme işlemi mm (iç çapı) x 7 mm (toplam sarım sayısı) x 227 mm (top-
yapılır. lam boyu) ölçülerindeki yay için deney sonuçları aşağıda
belli durumalr için verilmştir
Tam tavlama: Çeliğin östenitleşme sıcaklığına çıkartılıp, bu
sıcaklıkta belli bir sure bekletildikten sonra fırında soğutul-
ması işlemidir .
.
2.Durum
Tablo 5. 2. Durumda 55Cr3 Yayının Fırında Bekleme Sıcaklıkları ve Süreleri
Sıcaklık (°C) Bekleme Süresi (Dakika)
756-815 25
815-820 7
820-820 20
Şekil 3.a) 1. Test Sonucu Uygulanan kuvvet sonrası yayda oluşan kalıcı
deformasyonlar
Resim 1: a) Sıcak şekillendirilmiş yay, b) Isıl işlem uygulanması, c) yağda su

verme işlemi
1.Durum
Tablo 4. 1. Durumda 55Cr3 Yayının Fırında Bekleme Sıcaklıkları ve Süreleri
650-785 25
785-810 7
Şekil 3.b) 2. Test sonucu kuvvet- çökme miktarı grafiği
810-810 20
1. Durumda yay 650-810°C’deki sıcaklığa 52 dakika boyun-
ca maruz kalırken, 2 durumda 756-820°C’deki sıcaklığa 52
dakika boyunca maruz kalmıştır. Her iki durum için testler
kıyaslandığında sıcaklıktaki bu artışın malzemenin mekanik
özelliklerine olumlu etkisi olduğu görülmüştür. Özellikle
ısıl işlem sıcaklığının artışı sonrası malzemede oluşan kalıcı
çökme miktarının azalması yayın daha fazla elastikiyet
kazandığını gösteren göz ardı edilemeyecek bir durumdur.
3.2. 54SiCr6 malzemesi

54SiCr6 malzemesinden üretilmiş 22 mm (tel kalınlığı) x
Şekil 2.a) 1. Test Sonucu Uygulanan kuvvet sonrası yayda oluşan kalıcı 77,4 mm (iç çapı) x 7 mm (toplam sarım sayısı) x 228 mm
deformasyonlar
(toplam boyu) ölçülerindeki yay için deney sonuçları:
1.Durum
Tablo 6. 1. Durumda 54SiCr6 Yayının Fırında Bekleme Sıcaklıkları ve
Süreleri
650-785 25
785-810 7
810-810 20
810-830 9
830-830 10
Endüstride Kullanılan Alaşımlı Yayların Mekanik Özelliklerine Isıl İşlem Sıcaklığının Etkisi
1. Durumda yay 650-830°C’deki sıcaklığa 71 dakika boyun-

ca maruz kalırken, 2 durumda 756-840°C’deki sıcaklığa 71
dakika boyunca maruz kalmıştır. Her iki durum için testler
kıyaslandığında sıcaklıktaki bu artışın malzemenin mekanik
özelliklerine olumlu etkisi olduğu görülmüştür. Ancak bu
iyileşme göz ardı edilebilecek seviyededir. İyileşmenin ma-
kul seviyeye gelebilmesi için sıcaklık uygun seviyede arttı-
rılmalıdır.
4. SONUÇLAR
Şekil 4.a) 1. Test Sonucu Uygulanan kuvvet sonrası yayda oluşan kalıcı Bu çalışmada endüstride en çok kullanılan 54SiCr6 ve 55Cr3
deformasyonlar yay malzemelerinin mekanik özelliklerine ısıl işlem sıcaklı-
ğının etkileri incelenmiş ve karşılaştırmalı olarak verilmiştir.
Yapılan deneyler sonucunda 55Cr3 malzemesinin mekanik
özelliklerinde ısıl işlem ile gözle görülür bir artış gözlem-
lenirken, 54SiCr6 malzemesinde iyileşme gözardı edilecek
seviyededir.Bu yüzden her tip malzeme için optimum ısıl
işlem sıcaklığı tespit edilmelidir. Yeterli sıcaklıkta ve sürede
yapılan ısıl işlem ile yay istenilen mekanik özelliklere sahip
olacak iken, optimum değerden daha fazla sıcaklıkta yapılan
ısıl işlem ise malzemede iyileşme yerine ters bir etki yarata-
bilir veyahut gereksiz maliyet oluşturabilir.

2.Durum Çalışmamızı gerçekleştirirken tüm imkanlarını kullanmamı-
Tablo 7. 2. Durumda 54SiCr6 Yayının Fırında Bekleme Sıcaklıkları ve
za izin veren ER-SA YAY LTD. ŞTİ firmasına teşekkürlerimi-
Süreleri zi sunarız.
756-815 25 REFERANSLAR
815-820 7
[1] Tosun, N., & Özler, L. Laboratuvar tipi bir yay yorma makinasının
820-820 20
tasarımı ve imalatı, 9. Uluslararası Makina Tasarım ve İmalat Kong-
810-840 9 resi13-15 Eylül 2000, ODTÜ, Ankara, Türkiye
840-840 10
[2] Bulut, Ş. (2019). AISI301 kalite yay çeliğinin ısıl işlem şartlarının me-
kanik özelliklerine etkisi (Master›s thesis, Kütahya Dumlupınar Üni-
versitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü).
[3] Harold, C. (1978),Spring designer’s Handbook,Mechanical Engine-
ering/1.
[4] Aydın M., (2017). Çelik Malzemeler, Aybitak Yayınları
[5] Fank, S. (2002). Kuvvet Dönüştürücülerinde yay elemanı malzemesi
özelliklerinin performans üzerindeki etkisi (Doctoral dissertation,
Fen Bilimleri Enstitüsü).
[6] Arslan, S. (2018). AISI 430 paslanmaz çeliklerin V bükme işleminde
ileri ve geri yaylanmanın deneysel olarak incelenmesi (Master›s the-
Şekil 5.a) 1. Test Sonucu Uygulanan kuvvet sonrası yayda oluşan kalıcı sis, Hitit Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü).
deformasyonlar
[7] TSE EN 10086, (2005), Su verilmiş ve temperlenmiş yaylar için sıcak
haddelenmiş çelikler-teknik teslim şartları
[8] https://www.saarstahl.com/sag/downloads/download/11543
[9] https://www.saarstahl.com/sag/downloads/download/11549
Şekil 5.b) 2. Test sonucu kuvvet çökme miktarı grafiği

Conference Paper
Oral Presentation
Çimento Esaslı Beton Paspaylarının Mekanik ve Fiziksel

Özelliklerinin Belirlenmesi
Bekir Çomak1*, Batuhan Aykanat1, Sait Aydın2, Mehmet Emiroğlu3
* Düzce Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Düzce, Türkiye; bekircomak@duzce.edu.tr
1
1
Düzce Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Düzce, Türkiye; batuhanaykanat@duzce.edu.tr
2
Düzce Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği ABD, Düzce, Türkiye; saitaydin@msn.com
3
Sakarya Üniversite, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Sakarya, Türkiye; mehmetemiroglu@sakarya.edu.tr
Özet
Başta donatı korozyonunun önlenmesi olmak üzere, donatıların belirli bir hizada tutulması ve yangın vb.
etkilerden korunma gibi birçok nedenle betonarme elemanlarda paspayı kullanımı önem arz etmektedir. Plastik
ve beton paspayı kullanımı doğru örnekler iken, ahşap, demir donatı vb. kullanımı ile hiç kullanılmaması gibi
yanlış örneklere de rastlanmaktadır. Plastik paspayları geleneksel betonlarda kullanım için ön plana çıksa da
günümüzde kullanımı yaygınlaşan yüksek performanslı betonlarda kullanım için özellikle durabilite açısından
yeterli performansı sergileyememektedir. Bu amaçla bu çalışmada, yüksek dayanım ve dayanıklılığa sahip
çimento esaslı beton paspayı elemanların üretimi ve performans değerlendirmesi yapılmıştır. Çalışmada
bağlayıcı olarak çimento, uçucu kül ve yüksek fırın cürufu tercih edilmiş ve biri referans olmak üzere toplam 7
farklı karışım hazırlanmıştır. Hazırlanan karışımlarda taze halde yayılma çapı ve yoğunluk, sertleşmiş halde ise
birim ağırlık, porozite, basınç dayanımı ve yükleme deneyleri gerçekleştirilmiştir. Sonuç olarak, üretilen beton
paspayı elemanlarının standartların gerektirdiği minimum koşulları sağlamış ve basınç dayanımı açısından en iyi
performans uçucu kül ile yüksek fırın cürufunun ikili kombinasyonundan elde edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Beton Paspayı, Çimento Esaslı Kompozitler, Yüksek Fırın Cürufu, Uçucu Kül
Determination of the Mechanical and Physical Properties of Cement Based Concrete

Covers
Abstract
It is important to use cover in reinforced concrete elements for many reasons such as keeping the reinforcements
in a certain alignment and protection from the effects of fire, especially the prevention of reinforcement
corrosion. While the use of plastic and concrete spacers can be shown as correct examples, there are also false
examples such as the use of wood, rebar and not using it at all. Although plastic covers stand out for use in
traditional concretes they cannot exhibit sufficient performance, especially in terms of durability, for use in high
performance concretes which are becoming widespread recently. For this purpose, in this study, the production
and performance evaluation of cement-based concrete cover elements with high strength and durability were
analyzed. In the study, cement, fly ash and ground granulated blast furnace slag were preferred as binders,
and a total of 7 different mixtures (one for reference) were prepared. Flow diameter, density, unit weight,
porosity, compressive strength and loading test were performed on the mixtures in the fresh and hardened state
respectively. As a result, the concrete cover elements met the minimum criteria required by the standards and
the best performance (in terms of compressive strength) was obtained from the binary combination of fly ash
and blast furnace slag.
Keywords: Concrete Covers, Cement Based Composites, Blast Furnace Slag, Fly Ash
1. GİRİŞ performansı nedeniyle dünya çapında en çok kullanılan

Betonarme, ekonomik olması ve göstermiş olduğu üstün kompozit bir yapı malzemesidir. Betonarme, çok katlı ya-
pılar, köprüler, yol ve alan kaplamaları, barajlar, istinat du-
Email: bekircomak@duzce.edu.tr
Çimento Esaslı Beton Paspaylarının Mekanik ve Fiziksel Özelliklerinin Belirlenmesi
varları, tüneller, viyadükler, su getirme ve kullanılmış suların metrilerde paspayları üretmektedirler.

uzaklaştırılması için gerekli olan boru ve tesisler, sıvı haz-
neleri, tüneller, deniz yapıları gibi birçok alt yapı ve üst yapı
projesinde uygulama alanı bulmuştur [1]. Betonarme yapıla-
rın performansı, özellikle dayanıklılık, sadece malzemelerin
tasarımı, detaylandırılması ve spesifikasyonu ile değil, aynı
zamanda inşaat işinin kalitesiyle de ilgili bir durumdur [2].
Donatının doğru beton örtüsüyle konumlandırılması, dona-
tıyı korozyondan korumak ve gerekli yapısal ve yangın per-
formanslarının elde edilmesini sağlamak için esastır. Beton
örtünün yeterli olmaması, genellikle donatıların kalıba yanlış
yerleştirilmesinden kaynaklanır [3].
Bir betonarme elemanın içerisinde bulunan en dış demir
donatının dışından beton bitim yerine, yani kalıp çizgisine
Şekil 1: Plastik, çimento bağlayıcılı malzeme veya çelik telden üretilmiş
kadar ölçülen kalınlığa paspayı (beton örtü kalınlığı) denir. paspayı elamanları[8]
Yeterli paspayını sağlamak için paspayı elamanı kullanılır [4].
Paspayı elamanı, betonarme yapılarda temel bileşendir. Pas- Plastik paspayları, ilk kalıp maliyeti yüksek olmasına karşın,
payının görevi, çelik donatıları kalıp içinde doğru konum- hızlı üretim, düşük birim ağırlık ve kolay elde edilebilir ol-
da sabitleyerek, betonlamadan önce ve betonlama sırasında ması sebebiyle daha çok tercih edilmektedir. Ancak, plas-
hareket etmesini önlemek ve böylece bitmiş yapıda gerek- tikten imal edilmiş paspaylarının çimento harcı ile yeterli
li örtüyü elde etmektir. Paspayı elamanı, yapısal tasarımda aderansının bulunmayışı, olumsuz bir özellik olarak ortaya
çevresel koşulların şiddetine, gerekli dayanıklılığa ve yangın çıkmaktadır [9]. TS 13652 de, çimento bağlayıcılı olanlar ha-
direncine göre tanımlanan donatıya olan örtü derinliğinin ricindeki paspayı elemanlarının, kullanıldığı donatı çubuk-
boyutunu belirler [3, 5]. TS 500’e göre net beton örtüsünün, larına dik en kesitinde kapladığı çevre bünyesinde en az %
diğer bir değişle paspayı ölçüsünün minimum değerleri ve- 25 boşluk bulunması gerektiği belirtilmiştir [4]. Bu nedenle,
rilmiştir (Tablo 1) [6]. aderans eksikliğini kapatmak ve üretimde maliyeti düşür-
mek amacı ile plastik paspayı arasına beton girebilecek şekil-
Tablo 1. En Dış Donatının Dış Yüzünden Ölçülen Gerekli Beton Örtüsü [6] de tasarımlar yaygın olarak imal edilmiştir [10]. Bu tasarım
Zeminle doğrudan ilişkide olan elemanlarda CC ≥ 50 mm çözümü dahi bir paspayının etrafından beton içerisine su,
Hava koşullarına açık kolon ve kirişlerde CC ≥ 25 mm hava ve zararlı kimyasalların girişine engel olamamaktadır
Yapı içinde, dış etkilere açık olmayan kolon ve kirişlerde CC ≥ 20 mm
[9]. Betonarme yapılar için tasarım standartları ve uygulama
Perde duvar ve döşemelerde CC ≥ 15 mm
kurallarına göre, her bir metre veya daha az donatı uzun-
Kabuk ve katlanmış plaklarda CC ≥ 15 mm
luğuna tek bir paspayı elamanı yerleştirilmelidir. Tipik bir
Ayrıca, 2015 yılında güncellenen yangın yönetmeliğine göre betonarme yapının kapak bölgesinde binlerce paspayı ela-
minimum paspayı boyutları aşağıdaki şekilde belirtilmiştir; manın olduğu düşünülürse, paspayı elamanın yapıda hayati
“Betonarme veya betonarme-çelik kompozit elemanların bir rol aldığı görülmektedir [11].
Ek-3/B’ye göre 120 dakika yangına karşı dayanıklı olabilmesi Günümüzde yüksek dayanım ve dayanıklılığa sahip beton
için, en dıştaki çelik profil veya donatının dış yüzü ile en dış karışımlarının tasarlandığı dikkate alınırsa, kullanılan pas-
beton lifi arasında kalan mesafe olan net beton ölçüsünün, payının, geçirimsizliği etkileyecek bir etkisinin olmasından
kolonlarda en az 35 mm, kirişlerde 25 mm ve döşemelerde dolayı ortaya çıkacak olan bir durabilite sorununun çözül-
ise en az 20 mm olması gerekir. Yangına karşı dayanımı 120 mesinde de önemli bir rolü bulunmaktadır. Burada önemli
dakikadan daha az olan betondan mamul taşıyıcı sistem ele- olan betonarme elemanda kullanılan beton karışımı ile çok
manlarında TS 500 standardına uyulur” [7]. Yeterli derinlik- iyi aderans sağlayacak ve düşük geçirimliliğe sahip olacak
te ve kaliteli beton kaplama elde etmek, gömülü çelik donatı- paspaylarının kullanımına gidilmesidir. Bu amaçla, 7 farklı
ları dış ortamdan koruduğu için kritiktir. Düşük kaliteli veya beton karışım tasarımı yapılarak, beton paspayları üretilmiş-
yetersiz beton kaplama, beton yapıların bozulmasının temel tir. Üretilen beton paspayı elamanları üzerinde, ilgili stan-
biçimi olan donatıda erken korozyona neden olan ana fak- dartlara göre mekanik ve fiziksel özelliklerini belirlemek için
tördür. Yapısal tasarımda, belirtilen paspayının uygulanması testler gerçekleştirilmiştir. Deney sonuçlarına göre, üretilen
ile birlikte, yapının inşaa edildiğinden itibaren dayanıklılık, beton paspaylarını bir biri ile kıyaslanarak, en uygun beton
yangına dayanıklılık ve servis kolaylığı açısından beklenen paspayı elemanı belirlenmiştir.
tasarım performansını sağladığı varsayılmaktadır [3, 5].
Paspayı elemanları; plastikler, çimento bağlayıcılı malzeme- 2. MATERYAL METOT
ler veya çelik tel olmak üzere üç temel malzemeden imal Materyal
edilir [4, 5]. Şekil 1’de farklı malzemelerden üretilmiş pas- Çimento: Oyak Adana Çimento A.Ş ‘den temin edilen TS
payları görülmektedir. Firmalar, farklı boyutlarda ve geo- EN 197-1 standardına uygun CEM I 52,5 R tipi Beyaz Port-
.
land çimentosu kullanılmıştır [12]. neler test gününe kadar su küründe bekletilmiştir. Üretilen
beton paspayları Şekil 2’de görülmektedir.
Öğütülmüş Yüksek Fırın Cürufu (YFC): Bolu Çimento A.Ş.
tarafından TS EN 15167-1 [13] standardına uygun olarak
üretilen YFC’ye ait kimyasal özellikler özellikler Tablo 2’de
verilmiştir.
Uçucu Kül (UK): Çalışmada kullanılan F sınıfı uçucu külün
(UK) kimyasal özellikleri Tablo 2’de verilmiştir.
Tablo 2. Uçucu kül ve yüksek fırın cürufuna ait kimyasal özellikler
Kimyasal Kompozisyon (%) YFC UK
Si02 40,52 96,0
Fe203 1.10 0,25
TiO2 0,98 -
AI2O3 14,59 0,70
CaO 34.18 0,50
MgO 7.29 0,60
Na20 0.58 0,25
K2O 1.1 0,85
SO3 0.16 0,50
Hiper akışkanlaştırıcı beton katkısı: Çalışmada, yoğunlu-

ğu 1.060g/cm3 olan kahverengi renkli polikarboksilat bazlı
hiper akışkanlaştırıcı beton katkısı, tüm serilerde çimento Şekil 2: Üretilen beton Paspayları ve donatı yerleşimi
ağırlığının %1,5’i oranında kullanılmıştır.
Metot
Agrega: Çalışmada, CEN Standart kumu kullanılmıştır [14]. Üretilen deney numuneleri üzerinde yapılan deneyler ve de-
Su: Düzce Üniversitesi Konuralp yerleşkesi şehir şebeke ney standartları Tablo 4’de verilmiştir.
içme suyu kullanılmıştır. Tablo 4. Deney numuneleri üzerinde yapılan deneyler
Belirlenen Özellik Standart Numune Boyutu
Karışım Oranları Taze Beton Deneyleri
Beton paspayları, çimento, YFC, UK, akışkanlaştırıcı, agre- Yoğunluk TS EN 12350-6 [16] -
ga ve su kullanılarak üretilmiştir. Karışıma giren malzeme Kıvam TS EN 1015-3 [17] -
miktarları ve numunelere verilen kodlamalar Tablo 3’de ve- Sertleşmiş Beton Deneyleri
rilmiştir. Karışımlarda, çimento miktarı sabit tutulmuş olup, Yoğunluk TS EN 12390-7 [18] Beton Paspayı
çimento ağırlığının %10 - %20 oranlarında UK ve YFC, ag- Su emme ASTM C 642 [19] Beton Paspayı
Basınç Dayanımı TS EN 12390-3 [20] 50x50x50 mm
rega miktarından azaltılarak 7 farklı karışım elde edilmiştir.
Yükleme Deneyi TS 13652 [4] Beton Paspayı
Tablo 3. 1 m3 beton için karışım oranları (kg) Maksimum Yük Kapa- TS 13652 [4] Beton Paspayı
Çi- Kim- Kim- sitesi Deneyi
Silis Uçucu
Seriler men- Su yasal yasal S/C YFC
Kumu Kül
to katkı oranı
Referans 500 230 7,5 1542 1,50 0,46 0 0
Yükleme Deneyi
UK10 500 230 7,5 1487 1,50 0,46 50 0 TS 13652’de paspayı elemanları ve sehpalar uygulama yer-
UK20 500 230 7,5 1432 1,50 0,46 100 0 lerine göre, Hafif (L), Normal (N), Ağır (H) ve Sehpa (C)
YFC10 500 230 7,5 1495 1,50 0,46 0 50 olmak üzere dört kategoriye ayrılır. Normal kategorideki
YFC20 500 230 7,5 1448 1,50 0,46 0 100 paspayları, donatı çapı en fazla 20 mm olan donatılarda pas-
UK10+Y- payı mesafesini korunmak için kullanılır [4]. Bu çalışmada,
500 230 7,5 1440 1,50 0,46 50 50
FC10
Normal kategorisinde beton paspayları üretimi hedeflenmiş
UK20+Y-
500 230 7,5 1338 1,50 0,46 100 100 olup, yükleme deneyi bu kategoriye uygun olarak gerçekleş-
FC20
tirilmiştir.
Karışımlar, TS EN 196-1’ e uygun olarak sıcaklığı 20±2 ºC ve
bağıl nemi %60±5 olan laboratuvar ortamında hazırlanmış- TS 13652’e göre yükleme deneyi şu şekilde tarif edilmekte-
tır [15]. Hazırlanan karışımlar 50x50x50 mm boyutlarındaki dir: “Çimento bağlayıcılı paspayı elemanları, yükleme deneyi
kalıplara ve beton paspayı kalıplarına dökülmüştür. Kalıpla- öncesinde su içerisinde yedi gün süreyle küre tabi tutulma-
ra dökülen karışımlar, beton vibrasyon masasında sarsılarak, lıdır. Çimento bağlayıcılı paspayı elemanları, 20°C ± 2 °C
sıkıştırma ve düzeltme işlemine tabi tutulmuştur. Sarsma sıcaklıkta deneye tabi tutulur. Çimento bağlayıcılı paspayı
düzeltme işleminden sonra numunelerin üzerine cam lev- elemanlarına 8 mm çaplı pürüzsüz yuvarlak çubuk vasıta-
ha kapatılmış, bağıl nemin %95 olduğu rutubet dolabında sıyla yük uygulanır. 0,50 kN yük en fazla 10 s sürede uygu-
24 saat süre ile bekletilmiştir. Süre sonunda çıkarılan numu- lanır. Uygulanan yük 10 dakika süreyle sabit tutulur. Yük
uygulanması esnasında, toplam sehim ölçülür ve kaydedilir. Tablo 5. Taze harçların deney sonuçları
Ardından deney yükü kaldırılır. Deneyden sonra, çimento Seriler Ortalama Yayıl- Değişim (%) Yoğunluk (kg/ Değişim (%)
ma çapı (mm) dm3)
bağlayıcılı paspayı elemanlarında görünür herhangi bir çat-
Referans 152,5 0,00 2,282 0,00
lak bulunmamalıdır. Deney sonrasında, paspayı elemanında
UK10 171,5 12,46 2,277 -0,22
yükleme çubuğu altında yerel pullanma meydana gelmesi UK20 205,5 34,75 2,272 -0,44
çatlak olarak kabul edilmez” [4]. Yükleme deneyinde, 2,5 YFC10 132,5 -13,11 2,285 0,13
kN kapasiteli 0,0001 mm hassasiyetinde pozisyon ölçümü YFC20 180,5 18,36 2,287 0,25
yapabilen Universal Servo Elektromekanik Test Cihazı, kul- UK10+YFC10 181,0 18,69 2,280 -0,09
lanılmıştır. Yükleme hızı 50 N/s olacak şekilde yükleme de- UK20+YFC20 140,0 -8,20 2,277 -0,19
neyi gerçekleştirilmiştir. Test cihazı (Şekil 3) ve paspayları
için kullanılan test düzeneği Şekil 4’de gösterilmiştir. Beton Tablo 5 incelendiğinde, referans numunelere göre UK10 ve
paspayları üzerinde aynı cihaz ve test düzeneği kullanılarak UK20 serilerinde yayılma çapının sırasıyla %12,46 ve %34,75
maksimum yük kapasitesi deneyi gerçekleştirilmiştir. oranında arttığı görülmüştür. Sabit S/C oranında, UK su
ihtiyacını azaltmıştır ve UK’nın küresel yapısı sayesinde ka-
rışımların işlenebilirlik değerleri artmıştır. YFC10 serilerde
yayılma çapı %13,11 oranında azalırken, YFC20 serilerinde
yayılma çapı %18,36 oranında artmaktadır. Çimento ağırlı-
ğının %10 oranında UK ve YFC’nin karıştırılması ile oluş-
turulan UK10+YFC10 serisinde %18,69 oranında yayılma
çapı artarken, çimenton ağırlığın %20 oranında UK ve YF-
C’nin karıştırılması ile oluşturulan UK20+YFC20 serisinde
%8,20 oranında yayılma çapı çapı azalmıştır. Bilindiği üzere,
işlenebilirlik ve su ihtiyacı YFC’nin inceliğine ve miktarına
göre değişmektedir. Beton karışımlara eklenen UK ve YFC
karışımların su ihtiyacını değiştirdiği için farklı işlenebilirlik
değerleri elde edilmiştir. UK10, UK20, YFC20 ve UK20+Y-
FC20 serileri referans numuneye göre, kalıplara rahat yer-
leştirilirken, YFC10 ve UK20+YFC20 serilerinde yerleşti-
rilme işlemi daha güç olmuştur. Beton karışımlarının taze
haldeki yoğunlukları incelendiğinde, 2,272 ile 2,287 kg/dm3
arasında değerler aldığı ve karışımların yoğunluklarının ara-
sında kayda değer bir değişimin olmadığı gözlenmiştir.
Her seri için 59,8 ±1,3 g etüv kurusu ağırlığındaki 5 adet
beton paspayı elemanı üzerinde deneyler gerçekleştirilerek
ortalama sonuçlar verilmiştir. Sertleşmiş haldeki beton ka-
Şekil 3: Test Cihazı rışımların, etüv kurusu yoğunlukları (Şekil 5), su emme ve
görünen porozite değerleri Şekil 6’da verilmiştir [19, 23].
Şekil 5: Etüv kurusu yoğunluk

Şekil 4: Deney Düzeneği
3. BULGULAR
Taze haldeki beton karışımların, kıvam tayini deney sonuç-
ları ve yoğunlukları Tablo 5’de verilmiştir [21, 22].
.
rin basınç dayanımları sırasıyla %3.0, %11.5, %25.7, %5.7,

%12.3 ve %28.5 oranında daha yüksek olduğu görülmekte-
dir (Şekil 7). Şekil 7 incelendiğinde, farklı oranlarda eklenen
mineral katkıların 7 ve 28 günlük yaştaki beton basınç da-
yanıma olumlu etkilerinin olduğu gözlemlenmiştir. UK20
+YFC20 serisi en yüksek beton basınç dayanımı değerlerini
almıştır. “28 günlük küp numune dayanımlarının en az 50
MPa olmalıdır.” ifadesi TS 13652’de çimento bağlayıcılı pas-
payı elemanları için gerekli şartlar arasındadır. Her beton
karışımı bu şartı sağladığı için paspayı üretiminde kullanıl-
maları uygundur.
Şekil 6: Su emme ve görünen porozite
Her seri için 3 adet beton paspayı numunesi üzerinde yük-
Şekil 5 incelendiğinde, beton karışımlarının yoğunlukları leme deneyi yapılmıştır. 10 dakika boyunca sabit 0,5 kN yük
2064,3- 2149 kg/m3 arasında değerler aldığı görülmektedir. uygulanmış ve deney boyunca toplam sehim değerleri kay-
Referans seriye göre, diğer serilerin yoğunlukları, kullanılan dedilmiştir. Yükleme deney sonuçları Tablo 6’da verilmiştir.
UK ve YFC miktarına bağlı olarak artmıştır. Elde edilen be-
Tablo 6. Yükleme deney sonuçları
ton karışımlarının yoğunlukları 2000 kg/m3 değerinin üze- Toplam Sehim (mm)
rinde olup, TSE 206-1’e göre normal beton sınıfında olduğu Referans 0,37
belirlenmiştir [24]. UK10 0,22
UK20 0,25
Beton karışımlarının emdikleri su miktarı, porozite oranı
YFC10 0,36
kadar, hem betondaki hem de agregalardaki gözeneklerin
YFC20 0,24
durumuna bağlı olarak değişmektedir. Gözenekler yarı açık-
UK10+YFC10 0,27
sa veya tamamen kapalıysa beton daha az su emecektir [25]. UK20+YFC20 0,36
Şekil 6 incelendiğinde, görünen porozite değerleri %13,51 ile
Tablo 6 incelendiğinde, toplam sehim değerlerinin 0,22 ile
%16,64 oranları arasında değerler almaktadır. Su emme de-
0,37 mm arasında değerler aldığı görülmektedir. 10 dakika
ğerleri incelendiğinde ise, %6,29 ile %7,93 oranları arasında
sabit yük uygulanıp, yük kaldırıldıktan sonra, çimento bağ-
değerler aldığı görülmektedir. Tüm serilerde yarı açık veya
layıcılı paspayı elemanlarında görünür herhangi bir çatlak
kapalı gözeneklerin, açık gözeneklerden daha fazla olduğu
bulunmamalıdır [4]. Üretilen beton paspaylarında herhangi
görülmektedir. YFC10 ile YFC20 serileri %6,29 ve %7,08 ile
bir çatlak meydana gelmemiştir. Bu sebeple tüm seriler bu
en düşük su emme değerlerini almıştır.
şartı sağlamıştır.
Beton karışımları ait 7 ve 28 günlük ortalama beton basınç
Her seri için 5 adet beton paspayı numunesi üzerinde mak-
dayanımları Şekil 7’de sunulmuştur [20]. Her beton karışımı
simum yükleme deneyi gerçekleştirilmiştir. Ortalama mak-
için 3 adet 50×50×50 mm boyutlarındaki küp numunenin
simum yük ve sehim değerleri Şekil 8’de verilmiştir.
ortalaması alınarak beton basınç dayanımları belirlenmiştir.
Şekil 8. Maksimum yük ve sehim değerleri
Şekil 8 incelendiğinde, referans numuneye göre, diğer tüm

Şekil 7: 7 ve 28 günlük beton basınç dayanım sonuçları serilerin taşıma kapasitesi sırasıyla %18.9, %26.8, %19.6,
%9.4, %26.6 ve %23.2 oranlarında arttığı görülmektedir. Mi-
7 günlük beton basınç dayanımları incelendiğinde, referans neral katkı kullanımıyla, yük taşıma kapasitesindeki artışla
numuneye göre, diğer serilerin basınç dayanımları sırasıyla birlikte sehim değerlerinde de artış görülmektedir. Ancak
%6.9, %7.7, %4.9, %10.9, %9.4 ve %22.7 oranında daha yüksek YFC10 ve UK20 serilerinde ise yük taşıma kapasitesi artar-
olduğu görülmüştür. 28 günlük beton basınç dayanımları ken sehim değerlerinde düşüş gözlenmiştir.
incelendiğinde ise, referans numuneye göre, diğer serile-
4. SONUÇ [12] TS EN 197-1, Cement - Part 1: Composition, specifications and con-

formity criteria for common cements, Turkish Standards Instituion,
Sonuç olarak, üretilen beton paspayı elemanları standartta 2012, pp. 1-40.
belirtilen şartları sağladığından, betonarme elemanlar içinde
[13] TS EN 15167-1 Ground granulated blast furnace slag for use in
etkili bir şekilde kullanılabilecektir. Böylece paspayı mesafesi concrete, mortar and grout - Part 1: Definitions, specifications and
kontrollü ve düzgün bir biçimde ayarlanarak işçilik ve üre- conformity criteria, Turkish Standards Institution, 2006, p. 23.
tilen betonarme elemanın kalitesinin artması sağlanacaktır. [14] TS EN 196-1 Methods of testing cement - Part 1: Determination of
Üretilen paspaylarının boyutu düşünüldüğünde, betonarme strength, Turkish Standards Instituion, 2016, p. 35.
döşemelerde rahatlıkla kullanılabileceği sonucuna varılmış-
[15] TS EN 196-1 Methods of testing cement - Part 1: Determination of
tır. Yapılan deney sonucu incelendiğinde, yük taşıma kapa- strength, Turkish Standards Institution, 2016, p. 35.
sitesine göre en iyi performansı UK20 serilerine ait örnek-
[16] TS EN 12350-6, Testing fresh concrete - Part 6: Density Turkish Stan-
ler göstermiştir. Küp numuneler üzerinde gerçekleştirilen
dards Institution, 2010, p. 12.
basınç dayanımı testinin sonuçları incelendiğinde, en iyi
performansı UK20+YFC20 serilerine ait örnekler vermekte- [17] TS EN 1015-3/A2, Methods of test for mortar for masonry - Part 3:
Determination of consistence of fresh mortar (by flow table) Tur-
dir. Bu iki testin sonuçlarına göre, küp numuneler üzerinde
kish Standards Institution, 2007, p. 5.
yapılan basınç dayanımı ve paspayı elemanlarının üzerinde
yapılan maksimum yük deneyleri arasında doğrusal bir ilişki [18] TS EN 12390-7, Testing hardened concrete - Part 7: Density of har-
dened concrete, Turkish Standards Institution, 2010, p. 11.
bulunmamaktadır.
[19] ASTM C 642-13, Standard test method for density, absorption, and
5. TEŞEKKÜR BÖLÜMÜ voids in hardened concrete, ASTM International, West Conshoho-
cken, PA,, 2013.
Yazarlar HA-ME Mühendislik Ltd. Şti ve MAKE Demiryolu
ve Yapı Mühendislik Sistemleri San. Tic. Ltd. Şti.’ne çalışma- [20] TS EN 12390-3, Testing hardened concrete - Part 3 : Compressive
strength of test specimens, Turkish Standards Instituion, Ankara,
lardaki desteklerinden dolayı teşekkür eder.
2010, pp. 1-19.
REFERANSLAR [21] TS EN 1015-3/A2, Methods of test for mortar for masonry - Part 3:
Determination of consistence of fresh mortar (by flow table) Tur-
[1] Elsener, B., Angst, U.M. (2018). Corrosion of Steel in Concrete: New kish Standards Instituion, 2007, p. 5.
Challenges, in: K. Wandelt (Ed.), Encyclopedia of Interfacial Che-
mistry, Elsevier, Oxford, pp. 183-191. [22] TS EN 12350-6, Testing fresh concrete - Part 6: Density Turkish Stan-
dards Instituion, 2010, p. 12.
[2] Gjørv, O.E., (2011) “Durability of Concrete Structures”, Arabian Jour-
nal for Science and Engineering 36(2), 151-172. [23] TS EN 12390-7, Testing hardened concrete - Part 7: Density of har-
dened concrete, Turkish Standards Instituion, 2010, p. 11.
[3] Alzyoud, S., (2015). Effect of reinforcement spacers on concrete
microstructure and durability. Civil and Environmental Engineering, [24] TS EN 206:2013+A1, Beton- Özellik, performans, imalat ve uygun-
Imperial College London, Doctoral. luk, Türk Standardları Enstitüsü, Ankara, 2017, p. 104.
[4] TS 13652, Spacers and chairs for steel reinforcement - Specifications [25] Uygunoğlu, T., (2008). Hafif agregalı kendiliğinden yerleşen beton-
and product performance requirements., Turkish Standards Institu- ların özelikleri. Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Bölümü,
tion, Ankara, 2015. İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Isparta, PhD.
[5] Alzyoud, S., Wong, H.S., Buenfeld, N.R., (2016) “Influence of rein-
forcement spacers on mass transport properties and durability of
concrete structures”, Cement and Concrete Research 87, 31-44.
[6] TS 500, Requirements for design and construction of reinforced
concrete structures, Turkish Standards Institution, Ankara, 2000.
[7] Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Binaların Yangından Korunması Hak-
kında Yönetmelik, Resmi Gazete, 2007.
[8] Anonymous, (2020), Steel Reinforcement Spacers & Accessories
http://www.theroegroup.com/steel-reinforcement-spacers-and-ac-
cessories-pc3. (Accessed 10.09.2020.
[9] Alzyoud, S., Wong, H., Buenfeld, N., (2016) “Influence of reinforce-
ment spacers on mass transport properties and durability of conc-
rete structures”, Cement and Concrete Research 87, 31-44.
[10] URL-1, (2011), Plastik Paspayı Elemanları. http://www.gurbetci-
ler.com.tr/tr/urunler-plastik-paspayi-elemanlari.asp. (Accessed
29.03.2018 2018).
[11] BS 7973-2, Spacers and chairs for steel reinforcement and their spe-
cification, Part 2: Fixing and application of spacers and chairs and
tying of reinforcement, British Standards Institution, United King-
dom, 2001.

Conference Paper
Oral Presentation
Organo-Functionalized Anderson Type POMs: Synthesis,

Characterization and Properties
Seda Çetindere1
1
Gebze Technical University Department of Chemistry Gebze, Kocaeli, TURKEY
Abstract
Polyoxometalates (POMs) are anionic transition metal-oxo aggregates and can be considered as molecular
analogues of traditional solid state metal oxides [1]. Typically, they consist of early transition metals of group 5
and 6 of the periodic table such as vanadium, molybdenum, tungsten or to a lesser extent niobium and tantalum
in their highest oxidation states (d0 or d1) [2]. The so-called addenda metals are surrounded by oxo ligands
forming oxo anions of the general formula [MOy]n- with y = 4 – 7. These small building blocks can in turn
aggregate via a unique self-assembly process into larger structures [MxOy]m-, in which the metal oxo polyhedra
are linked by sharing corners, edges or more rarely faces [3]. Anderson-type POMs are among the most known
oxo compounds. Functionalization of POMs with organic groups provides a strategy to achieve POM-based
hybrid materials. They combine advantages of organic molecules such as good processability and fine-adjustable
structures together with chemical stability and high redox activity of inorganic POM clusters. Therefore, fast
progress in the field of organo-functionalized POMs resulted in continuously growing numbers of POM-based
hybrid materials [4].
Synthesis, characterization and investigation of the properties of new organo-functionalized Anderson type
POMs are the main aims of this study to determine the application areas of these compounds.
Keywords: POMs, Anderson, metal oxides, hybrid materials.
REFERENCES
[1] Cronin, L. and Müller, A. (2012). Chem. Soc. Rev. 41, 7333–7334.
[2] Pope, M. T. and Müller, A. (1991). Angew. Chem. Int. Ed. 30, 34–48.
[3] Pope, M. T. (1983). Heteropoly and Isopoly Oxometalates, Sprin-
ger-Verlag, Heidelberg.
[4] Schönweiz, S., Sorsche, D., Schwarz, B., Rau, S., and Streb, C. (2017).
Dalton Trans. 46, 9760-9764.
Email: sdemirer@gtu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
NH Sigorta İçin Geliştirilen Bakır Şerit Proses Tasarımı ve

Otomasyonu
Halil İbrahim Şeker1*, Hilmi Can2, İhsan Pehlivan3, Muhammed Cinek4*, Zafer Tatlı5
1
Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Elektrik-Elektronik Müh. Ana Bilim Dalı, Sakarya, Türkiye; hseker5@gmail.com
2
FEDERAL Elektrik, AR-GE, Makine Müh. Sakarya, Türkiye; hilmican964@gmail.com
3
Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Elektrik-Elektronik Müh. Bölümü, Sakarya, Türkiye; ipehlivan@subu.edu.tr
4
FEDERAL Elektrik, AR-GE, Makine Müh. Sakarya, Türkiye; mcinek@federal.com.tr
5
Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Metalürji ve Malzeme Müh. Bölümü, Sakarya, Türkiye; ztatli@subu.edu.tr
Özet
Seri üretim yapan firmalar için aynı standartta ürün üretimi yapmak ve ürün maliyetini azaltarak piyasaya hızlı
ürün sunmak en önemli hedefler arasında bulunmaktadır. Ayrıca üretimden satışa kadar olan AR-GE, üretim
ve lojistik gibi süreçlerin hızlı, etkin, esnek ve kontrol edilebilir şekilde yönetilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada
NH bıçaklı sigortaların içinde bulunan bakır şerit tel için seri üretimin artırılması ve iyileştirilmesi çalışmalarına
yönelik yeni bir proses tasarımı ve otomasyonu gerçekleştirilmiştir. Proses tasarımında pnömatik piston,
manyetik sensör, endüktif sensör, valfler, DC motor, PLC (programlanabilir lojik kontrol), rezistans, termokupl
vb. kontrol ekipmanları kullanılmıştır. Geliştirilen sistemin çalışma prensibi şu şekildedir. Öncelikle DC motor
ile belirli aralıklarla prosese bakır şerit sürülmektedir. Bir sonraki aşamada bakır şeride pnömatik piston ucuna
bağlı delme kalıbı vasıtasıyla delik delme işlemi gerçekleştirilmektedir. Pnömatik sistemler, son stroktaki
pozisyonlama hassasiyeti, zorlu ortam şartlarında çalışabilmeleri, ekonomik olmaları ve yağ içermediğinden
temiz olmaları gibi sebeplerle tercih edilmektedirler. Delik açılan bakır şerit bir sonraki durumda lehimleme
işlemine tabi tutulmaktadır. Buradaki lehimleme ünitesinin mekanik tasarımı, lehimleme aşamasında, ürün
değişikliğine uygun olacak bir şekilde, bir adet lehim telinden altı adet lehim teline kadar istenilen sayıda esnek
bir biçimde ayarlanabilmektedir. Ayrıca lehim teli uzunluğunun ayarlanabilir olması özelliği de uygulanması
gereken lehim miktarının belirlenmesine olanak sağlamaktadır. Lehimin erimesi için rezistansların belirli bir
sıcakta olması gerekmektedir. Bu sıcaklık değeri termokupl tarafından ölçülmekte ve rezistansın sıcaklık ayarı
operatör tarafından ayarlanabilmektedir. Lehimleme adımından sonraki işlemde ise, bakır şeridin alması gereken
fiziksel form, pnömatik pistona bağlı bir kalıp vasıtayla verilmektedir. Fiziksel form verme işlemi yapılırken aynı
zamanda bakır şerit belirlenen ölçülerde kesilerek son halini almaktadır. Tasarımı ve imalatı gerçekleştirilen yeni
prosesin mekanik tasarımı Solidworks programı kullanılarak yapılmıştır. Geliştirilen prosesin otomasyon sistemi,
sensörlerden gelen bilgilerin okunması neticesinde Delta PLC ile yazılan kodların hareket mekanizmasını kontrol
etmesi prensibi ile çalışmaktadır. NH bıçaklı sigorta için geliştirilen bakır şerit proses tasarımı ve otomasyonu;
seri üretimin hızlandırılmasına, yapılan lehim kalitesinin artmasına ve sonuç olarak sürecin iyileştirilmesine
katkılar sağlamıştır.
Anahtar Kelimeler: Proses tasarımı, Proses Otomasyonu, NH bıçaklı sigorta, PLC, Lehimleme.
Email: hseker5@gmail.com
.
Copper Strip Process Design and Automation Developed for NH Fuse
Abstract
Manufacturing products according to the same standard and offering products rapidly to the market by reducing
the cost of products are among the most important targets for the companies that make mass production. In
addition, processes such as R&D, production and logistics from production to sales must be managed in a fast,
effective, flexible and controllable manner. In this study, a new process design and automation was carried
out for increasing and improving the mass production for the copper strip wire inside the NH blade fuses.
Pneumatic piston, magnetic sensor, inductive sensor, valves, DC motor, PLC (programmable logic control),
resistance, thermocouple, etc. control equipments are used during process design. The working principle of
the developed system is as follows. First of all, copper strip is driven to the process at certain intervals by a DC
motor. In the next step, the drilling process is carried out on the copper strip by means of the drilling mold
connected to the pneumatic piston tip. Pneumatic systems are preferred because of their positioning accuracy
in the last stroke, their ability to work in harsh ambient conditions, being economical and clean as they do not
contain oil. The perforated copper strip is subjected to the soldering process in the next case. The mechanical
design of the soldering unit here can be adjusted flexibly in the desired number of soldering wires from one
solder wire to six solder wires, in accordance with product change during the soldering phase. In addition, the
feature of adjustable solder wire length enables the determination of the amount of solder to be applied. In order
for the solder to melt, the resistances must be at a certain temperature. This temperature value is measured by
the thermocouple and the temperature setting of the resistance can be adjusted by the operator. In the process
after the soldering step, the physical form that the copper strip should take is given by a mold connected to
the pneumatic piston. While performing the physical forming process, the copper strip is cut to the specified
dimensions and takes its final form. The mechanical design of the new process, designed and manufactured, was
made using the Solidworks program. The automation system of the developed process works on the principle
that the codes written with Delta PLC control the movement mechanism as a result of reading the information
from the sensors. Copper strip process design and automation developed for NH blade fuse; It contributed to
the acceleration of mass production, the increase of the solder quality and consequently the improvement of
the process.
Keywords: Process design, Process Automation, NH blade fuse, PLC, Soldering

Conference Paper
Oral Presentation
A Short Review on Water Emulsified Fuel Effects on Engine

Performance and Emission Characteristics
Erdi Tosun1*, Mustafa Özcanlı1, Tayfun Özgür1, Mustafa Atakan Akar1, Hasan Serin1
Çukurova University, Department of Automotive Engineering, Adana
1
Abstract
Release of pollutants as a result of diesel engine combustion creates serious environmental influences. Besides
producing more compact engines which have high power/weight ratio, another major objective of engine
manufacturers is to produce engines that have to obey regulated emission norms in order to commercialize
their products and to exist on the market. Environmental concerns and human health are the main factors
for all these efforts. Implemented emission norms are progressively being more stringent year by year. Use of
water with a fuel to prepare emulsion is one of the efficient methods in order to obtain simultaneous reduction
on oxides of nitrogen and particulate matter emission. Furthermore, micro-explosion phenomenon due to
existence of water which contributes to obtain finer fuel particles is able to improve performance characteristics
of the engine at the same time. That’s why this topic has an importance to be searched deeply. This study
intended to exhibit the outlines of the use of various water emulsified fuel blends on diesel engine combustion,
performance and emission characteristics. Generally, most of the studies performed come to a consensus that,
water emulsification not only reduces emission levels but also improves performance of the engine.
Keywords: Diesel engine, water, emulsion, combustion
1. INTRODUCTION ting NOx emission which cause to unfavorable influences on

environment such as generation of acid rains. Fundamental
Utilization of diesel engines is more common to use in vari-
NOx reduction techniques can be sorted as additive utiliza-
ous application areas since they have noteworthy superiori-
tion, injection time retarding, water emulsification and EGR
ties over gasoline engines. Advantages such as fuel economy
systems [5]. While other NOx reduction techniques lead
and efficiency make them more preferable in sectors such as
to increase PM, use of water emulsification assures simul-
agriculture and transportation [1]. On the other hand, diesel
taneous decrease on both two. Moreover, this reduction is
engines release serious amount of detrimental exhaust emis-
carried out with no negative effects on engine performance
sions as a result of combustion process in cylinder. Oxides
[6]. Furthermore, introducing water with diesel fuel provide
of nitrogen (NOx), particulate matter (PM), soot and carbon
positive effects on performance characteristics of engine as
monoxide (CO) are the main products of diesel combustion
well. Performance enhancement may be enabled due to se-
[2].
condary atomization of fuel depending on micro-explosion
In engines, emission control can be achieved after combus- occurrence [7].
tion process with various techniques or by during combus-
Based on the above evaluations, the main target of this study
tion itself. Catalytic converters, selective catalytic reduction
is to review and assess outlines of the use of various water
(SCR), diesel particulate filter (DPF) are used as post redu-
emulsified fuel blends on diesel engine combustion, perfor-
ction techniques after combustion process. Emission cont-
mance and emission characteristics.
rolling methods with combustion itself can be sequenced as
modification of engine components, exhaust gas recircula- 2. WATER EMULSIFIED FUELS
tion (EGR), modification of fuels which are formed with a
main fuel and an additive [3]. Preparation of water emulsi- It will be more proper to begin with defining emulsion be-
on is one of the fuel modification techniques and come into fore understanding water emulsified fuels. An emulsion is
prominence with being most economical method among all blend of two or more unmixable liquids which consist of dis-
without requiring modification of engine [4]. persed (internal) and continuous (external) phases with the
presence of an emulsifier. Emulsification type is divided into
Conventional fuels and biofuels have suffered from emit-
Email: etosun@cu.edu.tr
.
two according to the selection of dispersed and continuous summarizes the micro-explosion schematically.
phases such as oil in water (O/W) and water in oil (W/O).
In engine applications W/O type is more preferable since
dispersed water droplets are encircled with continuous oil
phase in order to prevent possibility of direct contact of wa-
ter with engine parts [8,9]. Figure 1 represents the schematic Figure 3: Secondary atomization due to micro-explosion
illustration of emulsification types.
4. WATER EMULSIFICATION EFFECTS ON ENGINE
COMBUSTION, PERFORMANCE AND EMISSIONS
In this section, various discussions about performance and
emission characteristics of diesel engines operated by vari-
ous water emulsified fuels in literature were summarized.
Abu zaid [13] performed engine test on a direct injection
single cylinder diesel engine fuelled with water fuel emul-
sions in order to determine performance characteristic.
Water/diesel ratios were varied between 0-20 percent (by
Figure 1: O/W and W/O types of emulsification volume) by interval of 5. Engine was operated between
Stability of emulsions has crucial importance since immis- 1200-3300 rpm engine speeds. Tests showed water addition
cible liquids come into together in an emulsion. Emulsifiers contributes to enhanced efficiency of combustion. Increa-
or surfactants (surface active agent) are used in order to sed ratios of water content in emulsion will cause to obta-
constitute more stable emulsions. These molecules compo- in increased levels of torque, power and thermal efficiency.
sed of two parts which are polar water loving head (hydrop- Besides that, lower brake specific fuel consumption (BSFC)
hilic) and non-polar oil loving tail (hydrophobic). The main and decreased exhaust gas temperature (EGT) was obtai-
task of a surfactant is to generate a thin film between two ned. Extra force applied to the piston by steam generated
immiscible liquid in order to reduce interfacial surface ten- depending on the water presence in cylinder was the reason
sion and minimize contact, coalescence and aggregation of for torque increment. Combustion efficiency was improved
internal water phase [8,10]. Eventually, stable emulsions will depending on a water presence which promote to obtained
be obtained with the presence of a suitable surfactant. Deta- finer droplets of emulsion fuel during injection and grea-
iled view of surfactant molecule can be seen in the following ter viscosity levels of emulsion than base fuel. On the other
Figure 2. hand, quick evaporation of water led to obtain finer spray
characteristic and decrease BSFC. He stated the decrease on
EGT as a result of absorbed heat by water in cylinder which
generated cooling effect depending on vaporization of water.
Karabektas et al. [14] investigated the performance-emissi-
on characteristics of a diesel engine operated with emulsi-
fied diesel/biodiesel mixtures. Pure diesel (D), diesel-biodie-
sel mixture (B20) and diesel-biodiesel-water emulsified fuels
Figure 2: Basic structure of surfactant
(B20W10, B20W15) were tested. In water emulsified fuels,
BSFC was increased compared to remaining fuels. BSFC
3. MICRO-EXPLOSION PHENOMENON increment was attributed to decreased calorific value of fuel
depending on water content. There was no significant chan-
Atomization of fuel is very important in diesel combustion. ge in brake thermal efficiency (BTE) with use of emulsified
More atomized fuel means increased surface area of fuel. fuel compared to diesel fuel. Use of emulsified fuels caused
In combustion chamber, enhanced mixing of air and fuel to rise CO levels due to lowered in-cylinder temperatures in
will be provided as a result of increased surface area of fuel. comparison to diesel fuel. Decreased temperature in-cylin-
Presence of water in the fuel will induce a secondary atomi- der triggered the extension of ignition delay period. Only at
zation of fuel. The difference between the boiling points of full loads, decrement trend in CO was observed. This was
water and oil is the main reason of micro-explosion which explained with enhancement of mixture formation and inc-
contributes the further atomization of fuel. Boiling point of reased temperature and turbulence which cause to lessen
water is 100 oC whereas this point is 160-400 oC for diesel the ignition delay period. At low engine load hydrocarbon
depending upon ingredients contained. Lower boiling point (HC) product of emulsified fuels was greater than diesel
of water will cause to evaporation of it before diesel fuel. fuel. Besides that, when load increased, HC emission levels
Earlier vaporization of water will lead to local explosions of emulsified and diesel fuel was getting closer. Increment at
of water molecules circled by fuel. As a consequence fuel low engine loads can be explained by flame quenching effect
particles will be broken into smaller parts [11,12]. Figure 3
A Short Review on Water Emulsified Fuel Effects on Engine Performance and Emission Characteristics
increase due to heat absorption capacity of water in emul- capacity of water promoted the decreased in-cylinder tem-
sified fuels. When load increased, rising of in-cylinder temperature. Since the most important reason for NO emission
perature depressed the flame quenching effect and mixture is combustion temperature in cylinder, emulsified fuels cau-
formation improved. Therefore, emulsified fuels showed si- sed to drop on NO.
milar HC emission release characteristics as diesel fuel at
Maawa et al. [17] experimentally investigated the perfor-
high engine loads. Emulsified fuels reduced NO emission
mance and emission behaviors of diesel engine fueled by
due to water content which has high heat of vaporization. At
emulsified palm biodiesel blends. Diesel, 80% diesel + 20%
all engine load levels decrement trend was observed. Values
biodiesel (B20), 95% B20 + 5% water (B20E5), 90% B20 + 10%
of CO2 emission in emulsified fuels were lower in compari-
water (B20E10), 80% B20 + 20% water (B20E20), 70% B20 +
son to other test fuels. EGT showed decrement trend with
30% water (B20E30) fuels were prepared for testing purpose.
use of emulsified fuels since the high heat absorption ability
BSFC, BTE, NOx, CO2, and HC levels of engine were de-
of water.
termined by fuelling engine various fuel blends. B20E5 gave
Vellaiyan [15] investigated the evaluation of combustion, similar BSFC value such as B20. Furthermore, increased ra-
performance and emission characteristics of a compression tio of water in blends caused to obtain higher BSFC valu-
ignition engine operated with soybean biodiesel and water es depending on decreased heat content of emulsion fuels.
blends with biodiesel. The fuels used in test were base diesel The maximum increment on BTE was obtained for B20E30
(BD), soybean biodiesel (SB), soybean biodiesel + 10% wa- blend compared to diesel fuel (32.56%). The reason was ob-
ter (SB10W) and soybean biodiesel + 20% water (SB20W). 4 viously micro-explosion, improved air-fuel mixing charac-
stroke, 1 cylinder, naturally aspirated engine coupled with an teristics and combustion. NOx levels were dropped in water
eddy current dynamometer were used under varying brake emulsion blends due to heat absorption capacity of water
mean effective pressure (BMEP) conditions. SB10W led to during combustion. Water occurrence in blends promoted
decrease BSFC level according to SB due to enhanced com- rise in CO2 emission. Oxygen content may be the potential
bustion via secondary atomization caused by micro-explosi- reason for CO2 increase. B20E30 fuel at 2500 rpm engine
on. On the other hand SB20W showed higher BSFC values speed at 40% load gave the maximum increment level (77%)
in comparison to other test fuels. This was explained by ex- compared to base fuel. As in CO2, greater amount of wa-
tended ignition delay and combustion duration on account ter content in blends meant greater release of HC emission.
of water. In SB10W, improvement on brake specific energy Increased ignition delay and higher consumption of fuel was
consumption (BSEC) was obtained since water emulsifica- the reason of that situation. B20E30 fuel at 40% engine load
tion triggered the enhancement on air-fuel mixing process gave the maximum increment level (22.51%) compared to
due to secondary atomization. Similar to BSFC, BSEC value base fuel.
of SB20W showed increment trend with similar reasons.
Radhakrishnan et al. [18] operated a diesel engine with neat
Water emulsification with SB has caused to drop on NOx
biodiesel and water blends of it in order to determine the
emission. Heat absorption capability of water was respon-
combustion, performance and emission characteristic. The
sible for reduced combustion temperature in cylinder. NOx
observed parameters were BTE, BSFC, CO, HC, NOx and
decrease is proportional with water concentration directly.
smoke. Fuel blends and emulsions were diesel, peel oil bi-
Smoke opacity was lessened due to the presence of water
odiesel (BD100), 94% biodiesel + 4% water + 2% surfactant
which promotes improved air-fuel mixing and atomization
(BD94W4S2), 90% biodiesel + 8% water + 2% surfactant
depending on micro-explosion. Water emulsified SB fuel
(BD90W8S2). Highest BTE was obtained for diesel fuel.
showed increased level of CO compared to other test fuels
Higher density and lower heating value of remaining fuels
at low load. Higher latent heat of water was the main reason
caused to obtain lower BTE. Water addition into BD100 inc-
for rising CO due to low charge temperatures which trig-
reased BTE. The possible reasons may be sequenced as pro-
gered incomplete combustion. At moderate and high load
longed period of ignition, enhanced air-fuel mixing due to
conditions, SB10W led to decrease CO which was caused by
micro-explosion. BSFC values of all fuels were higher than
more complete combustion depending on micro-explosion.
diesel fuel due to lowered heating value of remaining test fu-
SB20W released more CO compared to SB10W since the
els. Besides that, water addition lowered BD100 BSFC. This
combustion temperature become lower than 1400 K depen-
reduction can be tied to be produced more power generated
ding upon water presence. The emission release trends and
by steam as a result of micro-explosion. Water emulsificati-
their reasons were similar with CO for HC emission.
on reduced CO formation compared to BD100. Greater heat
Ayhan and Cesur [16] studied the effects of emulsified fuel absorb capacity was responsible for this reduction. Similar
on NO formation in a diesel engine. Single cylinder, direct trends with CO were observed for HC emission with same
injection, water cooled engine was utilized for tests. Emul- reasons. Combustion temperature and ignition delay period
sion fuels were prepared with 5% (E5), 10% (E10) and 15% were reduced with water presence in fuels. Since combusti-
(E15) water by mass. Results showed that all emulsified fuels on duration and temperature were reduced, NOx emission
lessened the NO formation. Maximum reduction (22%) was dropped with emulsified fuels. Lessened level of smoke was
obtained for E15 at 1300 rpm engine speed. Heat absorption obtained with the addition of water in comparison to BD100
.
fuel. Higher capacity of heat absorption of water has led to observe the effects of diesel-water emulsion on combustion
reduction of smoke emission. characteristics of diesel engine. Test fuels consisted of diesel
fuel, Emulsion 1 (EM 1) and Emulsion 2 (EM 2). EM 1 and
Datta et al. [19] studied the effects of water emulsified diesel
EM 2 composed of s 91% diesel + 8% water + 1% surfac-
fuel on a diesel engine. Emulsified fuels were 95% diesel +
tant and 94% diesel + 5% water + 1% surfactant, respecti-
5% water (WiDE 5), 90% diesel + 10% water (WiDE 10) and
vely. BTE was increased for both EM 1 (4.59%) and EM 2
85% diesel + 15% water (WiDE 15). Engine tests were per-
(2.48%) compared to diesel fuel. In water emulsions, mic-
formed on a four stroke, single cylinder diesel engine. BTE
ro-explosion caused to high oxidation rate for droplets of
was increased with water emulsification fuels. This situation
fuel. Therefore, less fuel consumption taken place and BTE
was justified by micro-explosion. WiDE 10 gave maximum
enhanced. HC emissions were decreased for EM 1 (10.41%)
BTE at full load condition. All water emulsified fuels tended
and EM 2 (6.25%) with respect to diesel fuel. Enhanced air-
to reduce NOx emission compared to diesel fuel. In all load
mixing process due to water presence caused to drop trend
conditions for emulsified fuels, PM formation was dropped
on HC. CO emissions were decreased for EM 1 (7.05%) and
with respect to diesel fuel. Enhanced mixing characteristics,
EM 2 (4.71%) with respect to diesel fuel. Micro-explosion
micro-explosion phenomenon and water heat absorption
led to decline combustion temperature by addition of oxy-
capacity were the main reasons for emission reductions.
gen for enhanced combustion. Smoke reductions of 7.54%
Mahmood et al. [20] investigated the effects of diesel-water and 3.92% for EM 1 and EM 2 were obtained. Vaporization
emulsified fuel on diesel engine emissions. Tests were con- of water induced to increase ignition delay period which en-
ducted on a single cylinder, 4 stroke diesel at engine at cons- hanced the mixing for faster combustion. In comparison to
tant engine speed (1500 rpm) with varied load levels betwe- diesel fuel, 28.52% and 24.48% reductions were observed for
en 0-100% by 25% intervals. Emulsions were prepared with EM 1 and EM 2, respectively. Since NOx formation is func-
5% (W-D5), 10% (W-D10), 15% (W-D15) and 20% (W-D20) tion of combustion temperature and water helped to extract
water additions into diesel fuel. All water emulsified fuels heat as a result of high heat absorption ability, NOx was re-
have promoted reduction on NOx emission compared to duced with emulsified fuels.
diesel fuel. Evaporation of water in cylinder will extract heat
to help decrease in-cylinder temperature. Reduced tempera- 4. CONCLUDING REMARKS AND FUTURE
ture in-cylinder caused to decrement on NOx, dependently. RECOMMENDATIONS
All water emulsified fuels have caused drop on smoke emis-
A short revision of literature about water emulsified fuels
sion compared to diesel fuel. Increased amount of oxygen
revealed that one of the most important points of water uti-
in emulsions induced complete combustion which brings
lization in engines is clearly micro-explosion phenomenon
about reduced levels of smoke. Use of W-D5 reduced HC
for enhanced mixing of air-fuel and combustion process.
formation compared with diesel fuel. On the other hand,
High heat extraction capacity of water in order to reduce
HC levels of W-D10, W-D15 and W-D20 were greater than
in-cylinder temperature is also important for water emul-
diesel fuel. Water amount above 10% by volume triggered
sified fuels.
the reduction of flame temperature which led to increase
HC. CO formation with use of W-D5 was lower than diesel Most of the studies have agreed with water emulsified fu-
fuel. In compared to diesel fuel for W-D10, CO release was els have great potential to enhance performance and emis-
lower at low loads and equal at high loads. In case of W-D15 sion of the diesel engines. This can only be achieved with
and W-D20 use, higher levels of CO were observed compa- optimum amount of water content. Otherwise, advantages
red to diesel fuel. Water quantity increment led to combus- of water utilization disappear due to lowered calorific value
tion temperature drop and incomplete combustion which of emulsified fuels. Although some different opinions and
increased CO. Water emulsified fuels gave increased levels comments on some emission levels as result of water emul-
of CO2 emission compared to diesel fuel. The logic behind sified fuels, almost all researchers are in agreement with re-
this was the improved combustion process with the presen- duction of NOx and PM emissions.
ce of water. Despite majority of researches have been conducted expe-
Park et al. [21] operated a diesel engine with water in die- rimentally, there is lack of numerical studies. Therefore as a
sel emulsion. 4-stoke, direct injection, single cylinder diesel future recommendation, more numerical studies should be
engine was utilized for tests. Diesel-water emulsified (DE) performed in order to validate experimental works and to
fuel showed better NOX characteristics than diesel fuel. study parametrically with numerical models.
High evaporative capacity of water droplets caused to dec-
rease reduction on NOx. PM emission of engine was also ACKNOWLEDGEMENTS
improved for DE due to the explosion of water droplets whi- The authors would like to thank the Çukurova University
ch allow to secondary atomization that results in complete Scientific Research Project Coordination (FBA-2020-12687)
combustion. for financial support.
Remigious et al. [22] conducted an experimental study to
A Short Review on Water Emulsified Fuel Effects on Engine Performance and Emission Characteristics
REFERENCES [16] Ayhan V. and Cesur İ., (2019) “Stabilize Yakıt Kullanımının Direkt
Enjeksiyonlu bir Dizel Motorunun NO Emisyon Oluşumuna Etki-
[1] Saleh H.E., (2021) “Performance and Emissions Characteristics of lerinin İncelenmesi”, Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi,
Direct Injection Diesel Engine Fueled by Diesel-Jojoba Oil-Butanol vol.7, pp.2156-2165.
Blends with Hydrogen Peroxide”, Fuel, vol.285, pp. 119048.
[17] Maawa W.N., Mamat R., Yuri I.M. and Yasar M., (2019) “Experimen-
[2] Rajak U., Nashine P., Verma T.N. and Pugazhendhi A., (2020) “Per- tal Investigation on the Engine Performance and Exhaust Emissions
formance and Emission Analysis of a Diesel Engine Using Hydrogen of Emulsified Palm Biodiesel Blends on a Diesel Engine”, IOP Conf.
Enriched n-butanol, Diethyl Ester and Spirulina Microalgae Biodie- Series: Materials Science and Engineering, vol.469, pp.1-10.
sel”, Fuel, vol.271, pp.117645.
[18] Radhakrishnan S., Munuswamy D.B., Devarajan Y. and Mahalingam
[3] Sartomo A., Santoso B., Ubaidillah and Muraza O., (2020) “Recent A., (2019) “Performance, Emission and Combustion Study on Neat
Progress on Mixing Technology for Water-Emulsion Fuel: A Review”, Biodiesel and Water Blends Fuelled Research Diesel Engine”, Heat
Energy Conversion and Management, vol.213, pp.112817. and Mass Transfer, vol.55, pp.1229-1237.
[4] Vellaiyan, S. and Amirthagadeswaran, K.S., (2016) “The Role of Wa- [19] Datta S.K., Gopidesi R.K., Premkartikkımar S. and Nagarjuna K.,
ter-in-Diesel Emulsion and Its Additives on Diesel Engine Perfor- (2018) “Effects of water Diesel Emulsion on Diesel Engine”, Interna-
mance and Emission Levels: A Retrospective Review”, Alexandria tional Journal of Mechanical and Production Engineering Research
Engineering Journal, vol.55, pp.2463-2472. and Development, vol.8, pp.675-680.
[5] Rajasekar E., Murugesan A., Subramanian R. and Nedunchezhian N., [20] Mahmood A.S., Qatta H.I., Hussein N.F. and Ismaeel A.A., (2019)
(2010) “Review of NOx Reduction Technologies in CI Engines Fu- “Effect of Using Diesel-Water Emulsion as a Fuel on Diesel Engine
elled with Oxygenated Biomass Fuels”, Renewable and Sustainable Emissions: An Experimental Study”, International Journal of Energy
Energy Reviews, vol.14, pp.2113-2121. and Environment, vol.10, pp.321-328.
[6] Basha J.S. and Anand R.B., (2014) “Performance, Emission and Com- [21] Park S., Woo S., Kim H. and Lee, K., (2016) “Effect of Diesel-Water
bustion Characteristics of a Diesel Engine Using Carbon Nanotubes Emulsified Fuel on NOx and PM Emissions of a Diesel Engine”, Ener-
Blended Jatropha Methyl Ester Emulsions”, Alexandria Engineering gy&Fuels, vol.30, pp.6070-6079.
Journal, vol.53, pp.259-273.
[22] Remigious P.K.A., Kandasamy A. and Rajaram P.S., (2013) “An Ex-
[7] Vellaiyan S. and Partheeban C.M.A., (2020) “Combined Effect of perimental Investigation into Chosen Parameters of Diesel-Water
Water Emulsion and ZnO Nanoparticle on Emissions Pattern Emulsion on Combustion Processes”, Journal of Chemistry, vol.2013,
of Soybean Biodiesel Fuelled Diesel Engine”, Renewable Energy, pp.1-6.
vol.149, pp.1157-1166.
[8] Reham S.S., Masjuki H.H., Kalam M.A., Shancita I., Fattah I.M.R. and
Ruhul A.M., (2015) “Study on Stability, Fuel Properties, Engine Com-
bustion, Performance and Emission Characteristics of Biofuel Emul-
sion”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, vol.52, pp.1566-
1579.
[9] Randive V.S., Nashte A.P., Katkar O.P. and Nanthagopal K., (2018)
“An Investigation on Performance and Emission Characteristics of
DI Diesel Engine Fueled with Lemon Peel Oil and its Emulsions”,
International Journal of ChemTech Research, vol.11, pp.98-114.
[10] Chen G. and Tao D., (2005) “An Experimental Study of Stability of
Oil-Water Emulsion”, Fuel Processing Technology, vol.86, pp.499-
508.
[11] Choi I. and Lee C., (2020) “Feasibility Study of Emission Reduction
on Marine Engine with Variation of Emulsified Water Concentrati-
on and Turbocharger Compression Ratio”, Applied Science, vol.10,
pp.1-23.
[12] Zhang Z., Jiaqiang E., Chen J., Zhu H., Zhao X., Han D., Zuo W., Peng
Q., Gong J. and Yin Z., (2019) “Effects of Low-Level Water Additi-
on on Spray, Combustion and Emission Characteristics of a Medi-
um Speed Diesel Engine Fueled with Biodiesel Fuel”, Fuel, vol.239,
pp.245-262.
[13] Abu-Zaid M., (2004) “Performance of Single Cylinder, Direct Injec-
tion Diesel Engine Using Water Fuel Emulsions”, Energy Conversion
and Management, vol.45, pp.697-705.
[14] Karabektas M., Ergen G., Hasimoglu C. and Murcak A., (2016) “Per-
formance and Emission Characteristics of a Diesel Engine Fuelled
with Emulsified Biodiesel-Diesel Fuel Blends”, International Journal
of Automotive Engineering and Technologies, vol.5, pp.176-185.
[15] Vellaiyan., (2020) “Combustion, Performance and Emission Evaluati-
on of a Diesel Engine Fueled with Soybean Biodiesel and Its Water
Blends”, Energy, vol.201, pp.117633.

Conference Paper
Oral Presentation
An LQR Controller Optimized Using the ABC Algorithm for Ball

and Beam System
Baris Ata1
Department of Computer Engineering, Cukurova University, Turkey
1
Abstract
This paper presents the design of a linear quadratic regulator controller to stabilize a ball and beam system
using the artificial bee colony algorithm. The ball and beam system is an unstable and nonlinear benchmark tool
used in control laboratories. A linear quadratic regulator is designed to control the ball position by varying the
angle of the beam. The artificial bee colony algorithm is used to optimize the weighting matrices of the linear
quadratic regulator. The simulation tests are carried out on a simplified and linear model of the ball and beam
system to demonstrate the effectiveness of the proposed controller as well as the artificial bee colony algorithm.
Keywords: Optimal control, Linear quadratic regulator, Ball and beam, Artificial bee colony algorithm
1. INTRODUCTION and error method widely. However, choo-

The ball and beam system (BBS) is a widely sing weighting matrices can be performed
used benchmark tool in the control labora- by swarm intelligence based algorithms
tories to verify and validate different cont- such as particle swarm optimization, ge-
rol techniques [1,2]. The BBS is an unde- netic algorithms, and artificial bee colony
ractuated mechanic system which consist (ABC) algorithm [8-10].
of a beam rotated in the vertical plane by
the torque of a DC motor, and a ball freely In this paper, an LQR controller is presen-
moves along the beam. The position of the ted for a simplified and linear model of the
ball is controlled by changing the angle of BBS. The weighting matrices of the LQR
the beam. Nonlinear and unstable dynami- controller is selected by using the ABC
cs of the BBS are fundamental for horizon- algorithm. The controller performance is
tal stabilizing of aerial vehicles during the comparatively studied with another cont-
landing time [3]. Several control strategies roller presented in [5].
such as PID control, sliding mode control,
and linear quadratic regulator (LQR) are The remaining sections of this paper are
proposed to control the BBS [4-6]. organized as follows. In section 2, the LQR
control method is described. Section 3 pre-
The LQR control is an optimal control sents an overview of the ABC algorithm.
method where the control law determined Section 3 contains the BBS model conside-
by using a mathematical algorithm that mi- red in this study. The ABC algorithm tra-
nimizes a quadratic cost function [7]. The ining and simulation results are provided
most important task of the LQR controller in Section 5. Lastly, the conclusion of the
design is selecting the weighting matrices paper is presented in Section 6.
[8]. These matrices are selected by the trial
Email: bata@cu.edu.tr
An LQR Controller Optimized Using the ABC Algorithm for Ball and Beam System
2. LINEAR QUADRATIC REGULATOR

A linear time-invariant control system can be defined in the state space as follows:
x! = Ax + Bu
(1)
y = Cx
where 𝐴𝐴, 𝐵𝐵, and 𝐶𝐶 are system matrices, 𝑥𝑥 is state vector, and 𝑢𝑢 is control vector.
Assuming that 𝐴𝐴 and 𝐵𝐵 are controllable and all states are measured, the state feedback control input can be
defined as
u = - Kx (2)
where 𝐾𝐾 is feedback gain matrix. The feedback gain matrix 𝐾𝐾 is obtained from the minimization of the
performance index:
J = ò ( xT Qx + uT Ru ) dt (3)
where 𝑄𝑄 is a positive semi-definite real symmetric matrix and 𝑅𝑅 is a positive definite real symmetric matrix.
To design an LQR control law, the feedback gain matrix 𝐾𝐾 = 𝑅𝑅!" 𝐵𝐵# 𝑃𝑃 is obtained by solving the following
algebraical Ricatti equation:
AT P + PA - PBR-1BT P + Q = 0 (4)
where 𝑃𝑃 is a positive definite symmetric matrix.
3. ARTIFICIAL BEE COLONY ALGORITHM

The ABC algorithm is an optimization algorithm for numerical problems proposed by simulating the
intelligent behavior of bee swarms [11]. The algorithm has three main concepts: food source, employed
bee, and onlooker bee. Half of the bee population is onlooker bees and the other half are employed bees.
Every employed bee is assigned a food source and they share information with the other bees about the
nectar amount of that food source. Onlooker bees determine the food source using the information provided
by employed bees. According to the ABC algorithm position of a food source is a possible solution for the
problem and the nectar amount of that food source positively correlated with the quality of the solution.
In the initialization phase, food source positions are created randomly. Each solution 𝑥𝑥$ (𝑖𝑖 = 1,2,3, … , 𝑆𝑆𝑆𝑆)
is a 𝐷𝐷 dimensional vector. Here, 𝑆𝑆𝑆𝑆 is the number of food sources and 𝐷𝐷 is the number of optimization
parameters. After the initialization phase, employed bees start to explore food sources until a predetermined
maximum cycle number (MCN). New food sources are generated by employed bees in the neighborhood
of the old sources as follows [11]:
vij = xij + fij ( xij - xkj ) (5)
where 𝜙𝜙$% is a random value in the range of [-1,1] and indices 𝑗𝑗 ∈ {1,2,3, … 𝐷𝐷} and 𝑘𝑘 ∈ {1,2,3, … 𝑆𝑆𝑆𝑆} are
randomly selected. After determining 𝑣𝑣$% , the probability value of that food source 𝑃𝑃$ is determined as
follows [11]:
fitnessi
pi = (6)
å
SN
i =1
fitnessi
where 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑠𝑠$ is the fitness value of the solution 𝑖𝑖. If the probability value of the new food source is equal
or better than the previous one, it is replaced with the old position. Exploration of the neighborhood is
| 2
.
repeated until a predetermined number of iterations called as 𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙. If a position cannot be improved further
through 𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙, that food source is assumed to be abandoned and it is replaced by
xij = x j min + rand [0,1] ( x j max - x j min ) (7)
where 𝑗𝑗 ∈ {1,2,3, … 𝐷𝐷} and 𝑖𝑖 ∈ {1,2,3, … 𝑆𝑆𝑆𝑆} [11].

The search process continues until the MCN is reached and the best food source position achieved so far is
memorized as the solution.
4. BALL AND BEAM SYSTEM

The BBS consists of a beam, a ball freely rolling on the beam, and a DC motor mechanism to rotate the
beam as shown in Figure 1. The control objective of this system is to stabilize the ball position 𝑟𝑟 and the
beam angle 𝜃𝜃 by applying the control force 𝑢𝑢.
Figure 1: Ball and beam system
Table 1 Parameters of ball beam system [5]

Description Symbol Value
Length of the beam 𝑙𝑙 0.4 𝑚𝑚
Radius of the ball 𝑅𝑅 0.01 𝑚𝑚
Mass of the ball 𝑚𝑚 0.027 𝑘𝑘𝑘𝑘
Gravity acceleration 𝑔𝑔 9.81 𝑚𝑚/𝑠𝑠 &
Moment of inertia of the ball 𝐽𝐽 1.08 × 10!' 𝑘𝑘𝑘𝑘𝑚𝑚&
Distance between the gear and the lever arm 𝑑𝑑 0.04 𝑚𝑚
In this paper, the BBS presented by Choudhary and Kumar [5] is considered. The parameters of the BBS
#
are given in Table 1. Letting the system states be [𝑥𝑥" 𝑥𝑥& 𝑥𝑥( 𝑥𝑥) ]# = T𝑟𝑟 𝑟𝑟̇ 𝜃𝜃 𝜃𝜃̇V , the simplified and linearized
state-space representation of the BBS can be written as follows [5]:
3 |
é0 1 0 0 ù é x1 ù é 0 ù
ê0 0 1 0 úú êê x2 úú êê 0 úú
x! = ê + u
ê0 0 0 1 ú ê x3 ú ê 0 ú
ê úê ú ê ú
ë0 0 0 -71.43û ë x4 û ë89 û
(8)
é x1 ù
êx ú
y = [1 0 0 0] ê 2 ú
ê x3 ú
ê ú
ë x4 û
5. RESULTS
In this study, the ABC algorithm is used to optimize Q and R matrices that minimize the settling
time of the ball position. Block diagram of the ABC training is shown in Figure 2.
Figure 2: Block diagram of the ABC training
To address the steady state error, a scale factor is defined as
( )
-1
N = - C ( A - BK ) B
-1
(9)
The parameters of the ABC algorithm are selected in the range [0.1 10000]. The number of food sources
and maximum cycle number are defined by trial and error as 𝑆𝑆𝑆𝑆 = 20, and 𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀 = 100 , respectively.
The number of optimization parameters is set 𝐷𝐷 = 5. The evolution of the fitness value during the training
is shown in Figure 3.
| 4
.
Figure 3: Fitness value during the optimization
The weighting matrices using the ABC algorithm are obtained as

é10000 0 0 0ù
ê 0 572.450 0 0 úú
Q=ê , R = [0.1] (10)
ê 0 0 20.869 0 ú
ê ú
ë 0 0 0 0.1û
Using weighting matrices given in Equation 10, the feedback gain matrix and scale factor can be obtained
as
K = [316.227 147.396 25.299 0.684]
(11)
N = 316.227
After the ABC training, the performance of the proposed controller is compared with the matrices Q and R
were chosen by trial and error method as follows in [5]:
é10000 0 0 0ù
ê 0 1500 0 0 úú
QL = ê , RL = [1] (12)
ê 0 0 100 0 ú
ê ú
ë 0 0 0 10 û
Based on these matrices the feedback gain matrix and scale factor can be obtained as
K L = [100 80.996 25.302 2.546]
(13)
N L = 100
The proposed controller and the controller presented in [5] are compared in the simulation test. The control
objective is selected as stabilizing the ball position at 0.2 𝑚𝑚. The initial conditions are selected as 𝑟𝑟 = 0 𝑚𝑚
and 𝜃𝜃 = 0 𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟. Also, simulation time and sampling interval are defined as 5 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠 and 0.01 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠, respectively.
The displacement of the ball is plotted in Figure 4. The ball reached the desired position in 1.152 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠 with
the proposed controller while it took 1.806 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠 in the other method.
5 |
Figure 4: Position of the ball
6. CONCLUSION
In this paper, the ABC algorithm is used to optimize weighting matrices of LQR to stabilize the ball position
of a ball and beam system. The designed controller has been tested on simulation. The simulation results
have shown that using the ABC algorithm to selecting weighting algorithms is an effective and feasible
approach compared to the trial and error method.
REFERENCES
[1] Yu W., and Ortiz, F., Stability analysis of PD regulation for ball and beam system. In: Proceedings
of IEEE Conference on Control Applications, 2005. p. 517–522.
[2] Zhang, A., Lai, X., Wu, M., and She, J. (2017). "Nonlinear stabilizing control for a class of
underactuated mechanical systems with multi degree of freedoms", Nonlinear Dynamics, vol. 89,
no.3, pp. 2241–2253.
[3] Guinaldo, M., Vargas, H., Sánchez, J., Sanz, E., and Dormido, S. (2009). "Web-based control
laboratory: The ball and beam system", IFAC Proceedings Volumes, vol.8, no.1, pp.174–179.
[4] Meenakshipriya, B., and Kalpana, K. (2014). "Modelling and control of ball and beam system using
Coefficient Diagram Method (CDM) based PID controller”, IFAC Proceedings Volumes, vol. 3,
pp.620–626.
[5] Choudhary, M. K., and Kumar, G. N., (2016) "ESO Based LQR Controller for Ball and Beam
System", IFAC Proceedings Volumes, vol. 49, no. 1, pp. 607–10.
[6] Hirschorn, R. M. (2002). "Incremental sliding mode control of the ball and beam", IEEE
Transactions on Automatic Control, vol.47, pp.1696–1700.
[7] Kwakernaak H. and Sivan R. (1972). Linear Optimal Control Systems. Wiley, New York.
[8] da Fonseca Neto, J. V., Abreu, I. S., and Da Silva, F. N. (2009). "Neural–genetic synthesis for state-
space controllers based on linear quadratic regulator design for eigenstructure assignment", IEEE
Transactions on Systems, Man, and Cybernetics, vol.40, pp. 266-285.
[9] Mobayen, S. (2011). "Linear quadratic optimal control system design using particle swarm
optimization algorithm", International Journal of the Physical Sciences, vol. 6, no. 30.
[10] Ata, B., and Coban, R. (2017). "Linear Quadratic Optimal Control of an Inverted Pendulum on a
Cart using Artificial Bee Colony Algorithm: An Experimental Study", Cukurova University
Journal of the Faculty of Engineering and Architecture, vol:32, no. 2, pp. 109–124.
[11] Karaboga D, and Basturk B., (2007) "A Powerful and Efficient Algorithm for Numerical Function
Optimization: Artificial Bee Colony (ABC) Algorithm", Journal of Global Optimization, vol. 39,
no. 3, pp. 459–71.
| 6

Conference Paper
Oral Presentation
Müşteri Taleplerinin Önceliklendirilerek Temsilcilere Dağıtılması

Mehmet Ammar Kamer1, Faik Günay2, Mehmet Fatih Akay3, Sevtap Erdem4
1
Pronet Güvenlik Hizmetleri A.Ş., İstanbul, Türkiye; Mehmet.kamer@pronet.com.tr
2
Pronet Güvenlik Hizmetleri A.Ş., İstanbul, Türkiye; faik.gunay@pronet.com.tr
3
Çukurova Üniversitesi, Adana, Türkiye; fakay2004@gmail.com
4
Çukurova Üniversitesi, Adana, Türkiye; sevtaperdem10@gmail.com
Özet
Bu çalışmada, müşteri talepleri önceliğe göre belirlenerek, temsilcilere nasıl dağıtıldığı, dağıtım için kurulan
parametrik sistemin nasıl tasarlandığı açıklanmıştır. Proje öncesi ve sonrası ekranlar ve kullanım şekillerinden
bahsederek, proje sonrası sağlanan fayda açıklanmıştır.
Keywords: Müşteri Talepleri, Yönetim Süreçleri, Kural Tabanlı, Hizmet Yönetimi
GİRİŞ Önceliklendirilen bu talepler, temsilcinin müsait olup

Müşterilerden gelen taleplerin en hızlı şekilde çözülmesi olmadığını kontrol ederek sırayla yetkili temsilcilere
müşteri memnuniyetine etki eden önemli faktörlerden bi- atanması işlemi gerçekleştirilmiştir.
ridir. Bu hızlı çözümü sağlamak için de gelen talebi doğru Çalışanların müsait durumlarını öğrenmek için vardiya ve
anlayarak, doğru temsilciye yönlendirmek gerekmektedir. santral sistemi ile entegrasyon sağlanmıştır. Temsilci müsait
Temsilciler kendilerine yönlendirilen bu talepleri kendileri mi?, vardiyası var mı?, ne zaman şirkete gelecek? gibi para-
çözebilirken, bazen de farklı birimler ile koordine çalışarak metrelere göre talebin kişiye atanması işlemi sağlanmıştır.
çözebilmektedir. Bu da bazen 1 saat, bazen de birkaç gün
Temsilcinin işlem yaptığı kayıtların tekrar ne zaman önüne
sürebilmektedir.
düşeceğini belirlemek için, yapılan işlemin türüne göre süre
Taleplerin sayısı artıkça bu taleplerin yönetimi zorlaşmak- belirlenip, bu sürenin de öncelik parametreleriyle entegre
tadır. Bir yerden sonra temsilci hangi talebin ne durumda çalışması sağlanmıştır.
olduğunu, kimde beklediğini, hangi müşteriyi araması ge-
rektiğini yönetemez hale gelmektedir. Bunlar da bazı müşte-
rilere geç dönüşlerin olmasına, dönüş alamayan müşterilerin
tekrar arayarak sistemi meşgul etmesine ve dolayısıyla mem-
nuniyetsizliğe yol açmaktadır.
GENEL YAPI
Pronet olarak bizler de aynı problemleri yaşadığımızdan do-
layı, bu sorunların çözümü için aşağıdaki işlemler uygulan-
mıştır.
Müşterilerden gelen talepler kategorize edilmiştir.
Kuyruklar oluşturarak belli kategorilerdeki taleplerin belli
kuyruklara düşmesi sağlanmıştır.
Taleplerin Kategorize Edilmesi
Hangi temsilcilerin hangi kuyruk ya da kuyruklarda çalışabi-
leceği tanımlanmıştır. Müşteri sorun bildirmek için aradığında, müşteriyi karşıla-
yan temsilci, 3 kırılımlı bir kategori yapısı ile talebin türünü
Gelen talepler, her kuyruğun kendisine özel belirlenmiş pa- seçer. Bu seçilen kategori talebin şirket içerisinde hangi biri-
rametrelerine göre ölçeklendirilmiştir. mine gireceğini belirler.
Kişiye hangi taleplerin atanacağını belirlemek için Sahiplik
Kuralları belirlenmiştir.
Email: ???
Kuyruklara Atama
Yukarıdaki örnekte talebi iptal etmek isteyen müşterilere ait bir kuyruğun atama kuralı belirtilmiştir. Kurallarda kategorili
dışında da müşterinin segmenti, müşteri değeri, talebin hangi aşamada olduğu gibi parametreler de kullanılmıştır. Bu para-
metrelerin nasıl hazırlandığı teknik kısımda ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır.
KUYRUK YETKİLENDİRMELERİ
Kişi ve grup bazlı bir yetkilendirme yapısı kurulmuştur. Bir kişi birden fazla kuyrukta yetkili olabileceği şekilde tasarlanmıştır.
.
Taleplerin Sıralanması ve Önceliklendirilmesi

Sıralama
Temsilciler kendilerine gelen her talebi ilk görüşmede sonuçlandıramamaktadır. Bazı durumlarda diğer birimler ile yapması
gereken işlemler ya da o sırada telefonda halledemeyeceği işlemler olabilmektedir. Bu durumda talep için tekrar aranacak,
ulaşılamadı zaman, sonuçlandırıcı olmayan seçenekler olabilmektedir.
Bu talebin tekrar temsilcinin önüne düşmemesi için seçilen sonuç kodu bazında bir süre belirlenmektedir. Eğer temsilci
müşteriye, sizi şu gün şu saatte arayacağım dememişse ilgili sonuç koduna tanımlı süreye göre sistem otomatik bir randevu
atamaktadır ve zamanı geldiğinde temsilciye düşmesini sağlamaktadır.
Yukarıdaki örnekte eğer talebe ulaşılamadı sonuç kodu girilmişse talep 120 dakika sonra tekrar temsilciye düşer. Randevu
saati gelmeyen talepler ancak öncelik parametrelerinde özel bir tanım yapılmadığı sürece temsilcilere atanmaz.
Bu özel tanım da şu şekilde çalışmaktadır; Örneğin müşteriye ulaşamadığı zaman 120 dakika sonra sistem randevu girer. 10
dakika sonra müşteri aradığında ve karşılayan temsilci sistemdeki talebini bularak ZKT olarak işaretlediğinde, ZKT öncelik
parametresi sistemdeki randevuyu pasif edip temsilcinin önüne düşmesini sağlar.
Yukarıda belirtildiği gibi ZKT parametresi, Randevuları kontrol eder. Varsa o an için yeni bir randevu ekler. Ya da istenirse
eklemez.
Önceliklendirme
Her kuyruğun kendisine özel öncelik parametresi bulunmaktadır. Kişi birden fazla kuyrukta çalışabilmektedir. Acil müdahale
gereken talebin daha önce karşılanması gerekeceğinden, Acil Müdahale Kuyruğundaki öncelik parametrelerine daha yüksek
puan verilerek diğer kuyruklara göre öncelik alması sağlanır.
Şu an Pronet bünyesinde 10 binden fazla talep, 10 dakikada bir yaklaşık 2 dakika içerisinde önceliklendirilmektedir.
Yukarıdaki öncelik parametreleri şu şekildedir;
BasePoint: Bazı durumlarda kuyruklar aynı parametreleri kullanmaktadır. Bu durumda önceliklendirmede birinin öne geç-
mesi için Base Point adında öncelik oluşturulmuştur. Diğer öncelik puanları aynı olsa da basepointten dolayı iki kuyruk ara-
sında önceliklendirme sağlanabilmektedir.
No Action: Yukarıdaki örnekte 48 saat işlem yapılmayan talep 2 puan öncelik alacaktır.
Red Flag: Bazı taleplere acil bakılması gerektiğinde, bir ekrandan talebe Red Flag verilerek önceliklenmesi sağlanabilmektedir.
Reminder: Müşteri beni şu saatte arayın demişse bu durumda temsilci bunu randevu olarak girmektedir. Randevu zamanı
geldiğinde o talep 8 puan almaktadır.
Response SL: Taleplerin hedeflenen çözüm süreleri bulunmaktadır. Bu sürelerin aşımına göre talebe öncelik verilmektedir.
ZKT: Müşteri bazen, dönüş yapılmadığı ya da sorun çok acil diye tekrar dönüş yapabilmektedir. Bu durumda temsilci müşte-
rinin talebini ZKT diye işaretler ve bu talep önceliklendirilir.
Sahiplik Kuralları
Kişinin hangi talepleri alabileceği sahiplik kurallarına göre belirlenir. Bir kişi kendisine daha önce atanmış kayıtlara ya da hiç
kimseye atanmamış boşta bekleyen kayıtlara bakabilir.
.
Bazı kuyruklarda bir talebi karşılan temsilci, kaydı sonuçlandırmazsa o talep tekrar kendisine gelebiliyorken, başka kuyrukta
başkasına düşebilmektedir.
Bunlar kuyruk detayında aşağıdaki gibi belirlenmektedir. Örneğin alttaki örnekte müşteriye ulaşılamadı ise Sahip Sil evet
seçili olduğu için bu kayıt bir sonraki arama için farklı bir temsilciye düşebilir.
Talep ilk oluştuğunda sahibini belirleyen kurallar bulunmaktadır. Bunları da kuyruk bazında belirlenen parametrelere göre
aşağıdaki gibi belirlenmektedir.
Sorumlu Ata: Temsilci talebi girerken sorumlu seçebilmektedir.

Kaydeden Ata: Bazı kuyruklarda kişi kendine talep açabilmektedir.
Kuyruk Sorumlusu: Müşterinin o kuyrukta bir talebi varsa, yeni bir talebi geldiğinde yine o kişiye düşer.
Gün At: Eğer müşterinin girilen gün içerisinde o kuyrukta kapanan bir talebi varsa, tekrar o kuyruğa bir talep geldiğinde aynı
kişiye düşer.
Bunların dışında, kişinin performansına göre sisteme yeni düşen bir talebi karşılayıp karşılayamayacağı belirlenmektedir.
Örneğin bir temsilci gün içinde 10 kayıt kapatırken diğeri 20 kayıt kapatıyorsa, sisteme düşen yeni bir talebi 20 talep kapatana
verilir. Burada, kişi üzerinde ne kadar talep bekliyor, kaç tane kapatıyor gibi verilere bakılmaktadır. Matematiksel formüller ile
hesaplamalar yapıp çıkan sonuca göre o kişiyi bir tabloda Yeni Talep Ver ya da Verme şeklinde işaretlenmektedir.
Müsaitlik Durumları
Temsilciye bir talebi atarken o sırada aktif olarak çalışıp çalışmadığını kontrol edilmektedir. Bunu yaparken ilk bakılan yer
telefonu olmaktadır. Diğer bakılan nokta da, vardiyasında olup olmadığıdır.
Kişi telefonda müsait ama vardiya dışında ise talep temsilciye atanmamaktadır. Yasal olarak kişilerin çalışabileceği süreler bel-
li olduğu için kişi kendi insiyatifiyle mesai yapacağım diyememektedir. Bunun için mesai tanımlamasının vardiya modülüne
girilmesi gerekmektedir.
Temsilci müsaitse, santral yazılımı servis ile bir çağrı göndermektedir. Bu çağrı ile birlikte kişinin vardiyasına bakılır. Eğer
talep atanırsa santral yazılımına bilgisi verilir ve temsilci talebe işlem yapana kadar telefonda meşgul görünmesi sağlanır
Referans Data
Bu yapı kurulurken önceliğimiz çağrı merkezine gelen talepleri önceliklendirip temsilcilere atamaktı. Bu yapı herhangi bir
tablodaki datayı referans alarak göreve dönüşmesini sağlayacak şekilde parametrik kurulmuştur.
Bu parametrik şu şekilde kurulmuştur;
TEKNİK DETAY
Kendi içinde kurgulanmış bir yapı olan talep dağıtımı, dış yapılardan beslenen bir iş atama yazılımıdır. Aktarılan kayıtlar
kural setlerine göre uygun kuyruğa girerler. Kuyrukta bulundukları sürece kendi içlerinde önceliklendirilir ve sahiplendirilir.
Kullanıcı tarafından talep üzerinde işlemler yapılarak, talebim yaşam süresi tamamlanır.
Burada özellikle kullanılacak olan bazı teknolojiler bulunmaktadır. Web sayfası üzerinde gösterilen talep dağıtımının en
önemli yapı taşlarından birisi parametrelerdir. Parametreler, birer SQL cümleciğini ifade ederler. Bu parametreleri kuyruk
belirlemede, önceliklendirmede ve sahiplendirmede sıkça kullanılacaktır.
Parametre
SQL cümleciğidir.
SELECT 48- DATEDIFF(HOUR,T.RECORD_DATE, GETDATE())
FROM dbo.PCM_TASKMAN_TASKS T (NOLOCK)
WHERE T.ID = {{EXTERNAL_ID}}
Kuyruklara Atama
Kuyruk tanımı yapabilmek için talebin hangi parametrelere gireceği belirtilir. Tanımlanan parametreler bir logic ile eşleştirilir.
Eğer logic doğru bir şekilde sonuç veriyorsa uygun kuyruğa talep atanır. Parametre ile birlikte Operatör (IN, NOT IN, =, >=,
<=, != ) gibi eşitlik değerleri seçilir ve logic ({1} AND {2} AND {3} AND {4} AND {5} AND {6})) tanımı yapılarak SQL ile
karşılaştırmalar yapılır.
.
Önceliklendirme
Kuyruk tanımında bir talebin öncelik puanını hesaplamak için uygun parametreler operatör ile tanımlanır ve girilen değer ile
karşılaştırarak, o parametreye puan vererek taşkın öncelik puanını hesaplar. SQL ile ifadeler karşılaştırılır ve puan hesaplanır.
Sahiplendirme
Talebin mutlaka bir sahibi olmalıdır. Bunun için bazı kurallar kullanılmaktadır. Kuralları uygularken arka planda kullanılacak
2 türlü teknoloji bulunmaktadır. Kullanılan santral uygulamaları (Genesys, AVAYA) ile hem Web Servis (REST) hem de Web
Socket ile haberleşme yöntemi kullanılmaktadır. Web servis teknolojisi ile istek alınır ve sonuç dönülür. Web socket ile ise
sürekli bir dinleme işlemi yapılır. Dinleme esnasında bir istek geldiğinde işleme alınır.
Web Socket : Tek bir TCP bağlantısı üzerinden tam çift yönlü iletişim kanalı sağlayan bir bilgisayar iletişim protokolüdür.
WebSocket protokolü IETF tarafından 2011 yılında RFC 6355 ile standart hale getirilmiş ve WebIDL içerisindeki WebSocket
API W3C tarafından standart hale getirilmektedir. WebSocket, web tarayıcılarında ve web sunucularında uygulanmak üzere
tasarlanmıştır, fakat herhangi bir istemci veya sunucu uygulaması tarafından uygulanabilmektedir. WebSocket protokolü,
TCP tabanlı bağımsız bir protokoldür.
Rest Web Servis : Rest servisler de URI’ler ile doğrudan HTTP metodlarıyla istek yapar, SOAP gibi bir WDSL’e gerek yoktur.
Bir diğer önemli fark ise SOAP’ta sadece XML üzerinden mesajlaşma yapılırken Rest servisinde başta JSON olmak üzere,
XML, hatta Text formatında bile data iletilebilir.
REFERANSLAR
[1] https://spring.io/guides/gs/messaging-stomp-websocket/
[2] https://spring.io/guides/gs/rest-service/
[3] https://www.edureka.co/blog/sql-operators/
[4] https://www.salesforceben.com/everything-you-need-to-know-about-salesforce-queues/

Conference Paper
Oral Presentation
Lastik kesiti bölgesindeki kalıp kesitlerinin içyapı üzerindeki

etkisinin belirlenmesi
Meriç Işık1*, Ömer Burak Çe2, Erhan Akıncı3, Bora Yay4, Osman Can Atalay5
1
CMS Jant ve Makina Sanayi A. Ş. İzmir, Türkiye; misik@cms.com.tr
2
CMS Jant ve Makina Sanayi A. Ş. İzmir, Türkiye; bce@cms.com.tr
3
CMS Jant ve Makina Sanayi A. Ş. İzmir, Türkiye; eakinci@cms.com.tr
4
CMS Jant ve Makina Sanayi A. Ş. İzmir, Türkiye; byay@cms.com.tr
5
CMS Jant ve Makina Sanayi A. Ş. İzmir, Türkiye; oatalay@cms.com.tr
Özet
Binek araçlarda kullanılan alüminyum alaşımlı jantlar, araca kattıkları görsel etkinin yanı sıra araçlardaki en
önemli güvenlik parçalarından biridir. Servis ömürleri boyunca farklı çevre koşulları altında çalışan jantların,
kullanım esnasında kazaya sebep olabilecek bir hasara uğramaması gerekmektedir. Bu nedenle, mekanik
tasarım aşamasında çeşitli yorulma ve darbe yükleri ile sonlu elemanlar yöntemleri kullanılarak analiz edilen
jantların tüm yol koşulları için sürüş güvenliğinden ödün vermeyecek dayanıma sahip olması hedeflenmektedir.
Mekanik tasarım aşaması tamamlanan jantların kalıp tasarımı yapılmakta ardından numune dökümleri
gerçekleştirilmektedir. Üretimi gerçekleştirilen jantın dayanımı geometrisine ve malzemenin mekanik
özelliklerine bağlıdır. Bazı numune dökümlerinde geometrik olarak sonlu elemanlar ortamında doğrulanan
jantın dayanımı, janta uygun olmayan kalıp tasarımı ve dolayısıyla yanlış kurgulanan döküm prosesi sebebiyle
istenilen seviyelerde elde edilememektedir.
Çalışma kapsamında, mekanik tasarımı tamamlanan jantın en uygun şekilde dökülebilmesi adına kalıp
kesitlerinin optimizasyonu üzerine çalışılmıştır. Jantın lastik yüzeyi adı verilen kasnak görünümlü kısmının
dayanım özelliklerinin en iyi noktaya getirilebilmesi için; üst kalıp parçası ve yan blok kalıp parçalarının kesit
kalınlıklarının optimize edilmesi gerekmektedir. Kalıp parçalarının geometrik optimizasyonu amacıyla, yedi ölçü
parametre olarak belirlenmiş ve iki seviyeli, ¼ faktöriyel deney tasarımı kullanılmıştır. Deney tasarımı Minitab
programı üzerinde oluşturulmuştur. Elde edilen 33 adımlık deney setine uygun şekilde Magmasoft döküm
simülasyonu programı üzerinde analizler gerçekleştirilmiştir. Program üzerinden analiz sonuçlarının okunması
adımının doğruluğunun artırılması adına, proje kapsamında görüntü işleme yazılımı oluşturulmuş, jantın
dayanımını etkileyen mikroporozite, SDAS, soğuma hızı sonuç görselleri görüntü işleme programı yardımıyla
sayısal hale getirilmiştir. Sayısal veriler Minitab istatistik programı üzerinde analiz edilip janta en uygun kalıp
geometrisinin belirlenmesi sağlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Jant, döküm, optimizasyon, magmasoft, deney tasarımı
Email: misik@cms.com.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Turunçgillerde Aroma Maddeleri ve Aroma ile İlgili Biyosentetik

Yollar ve Enzimler
Aysun Şener Gedük*, Canan Coşkun, Selin Yabacı Karaoğlan
Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Gıda Mühendisliği Bölümü, Sarıçam 01250 Adana, Türkiye
Özet
Turunçgiller, dünya çapında meyve ağaçlarının dikimi ve üretiminde üzümden sonra ikinci sıradadır. Beslenme,
sağlık ve endüstriyel uygulamalar için önemli bir ikincil metabolit kaynağıdır ve mevcut en aromatik yenilebilir
meyvelerden biridir. Turunçgil aroması, çözünür bileşiklerin (çoğunlukla asitler, şekerler ve flavonoidler) ve
uçucu bileşiklerin karmaşık kombinasyonlarından oluşur. Uçucu bileşikler, çoğunlukla flavedodaki (kabuğun dış
kısmı) özel yağ bezlerinde ve meyve suyu keselerindeki yağ gövdelerinde biriken mono- ve seskiterpenlerden
(turunçgil esansiyel yağlarının ana bileşenleri) oluşur. Monoterpen limo-nen normalde turunçgillerin uçucu
yağlarının% 90’ından fazlasını oluştururken küçük miktarlarda bulunan birkaç benzersiz seskiterpen bileşiği,
meyve tadı ve aroması üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.
Anahtar Kelimeler: Turunçgiller, Aroma, Biyosentetik yol, Enzim
Citrus Aroma Compounds And Aroma Related Biosynthetic Pathways And Enzymes
Abstract
Citrus fruits are second only to grapes in the planting and production of fruit trees worldwide. It is an important
source of secondary metabolites for nutritional, health and industrial applications and is one of the most
aromatic edible fruits available. Citrus flavor consists of complex combinations of soluble compounds (mostly
acids, sugars and flavonoids) and volatile compounds. The volatile compounds consists mostly of mono- and
sesquiterpenes (the main components of citrus essential oils) that accumulate in special sebaceous glands in
the flavedo (outer part of the shell) and oil bodies in juice sacs. While the monoterpene limo nene normally
accounts for more than 90% of citrus essential oils, several unique sesquiterpene compounds found in small
quantities have a important effect on fruit flavor and aroma.
Keywords: Citrus fruits, Aroma, Biosynthetic pathway, Enzyme
1. GİRİŞ üretiminde üzümden sonra ikinci sıradadır [4]. Beslen-

Birçoğu bitkilerden gelen tatlar ve aromalar, insan kültürün- me, sağlık ve endüstriyel uygulamalar için önemli bir ikin-
de her zaman önemli bir rol oynamıştır [1]. Nitekim bitkiler cil metabolit kaynağıdır ve mevcut en aromatik yenilebilir
insanlar tarafından sadece besin değerleri ve tıbbi özellikleri meyvelerden biridir. Narenciye aroması çözünür bileşik-
nedeniyle değil, aynı zamanda benzersiz aromaları için de lerin (çoğunlukla asitler, şekerler ve flavonoidler) ve uçucu
yetiştirilmektedir. Meyveler ve aromalar meyve kalitesinde bileşiklerin karmaşık kombinasyonlarından oluşur. İkincisi,
ana faktörler olsa da, bu yöntemler genellikle genetik olarak çoğunlukla flavedodaki (kabuğun dış kısmı) özel yağ bezle-
karmaşıktır ve ölçülmesi zordur. Bu da onları klasik yetiştir- rinde ve meyve suyu keselerindeki yağ gövdelerinde biriken
me için zor hedefler haline getirir [2]. Sağlıklı bitki ürünle- mono- ve seskiterpenlerden (turunçgil esansiyel yağlarının
rinde bitki metabolik mühendisliği için ortaya çıkan potan- ana bileşenleri) oluşur. Monoterpen limo-nen normalde
siyel ile birlikte biyosentetik yolların, enzimlerin, genlerin ve turunçgillerin uçucu yağlarının % 90’ından fazlasını oluştu-
düzenleyicilerin aydınlatılması önem kazanmaktadır [3]. rurken, küçük miktarlarda bulunan birkaç benzersiz seski-
terpen bileşiği, meyve tadı ve aroması üzerinde önemli bir
Turunçgiller, dünya çapında meyve ağaçlarının dikimi ve etkiye sahiptir [5].
Email: asener@atu.edu.tr
.
Portakallarda küçük miktarlarda bulunan seskiterpenler α-terpineol, terpenol bileşikleri arasında en bol bulunanları-
valen-cene, alfa- ve beta-sinensal, portakal meyvesinin ge- dır. Portakal suyuna aroma katkısı açısından koku aktivite de-
nel tat ve aromasında önemli bir rol oynar [5-7]. Valensenin ğerlerine (OAV’ler) göre 12 bileşik öne çıkmıştır. En yüksek
varsayılan bir türevi olan nootkatone, temel yağların küçük OAV değerleri etil butanoat, nootkaton, linalool ve D, L-li-
bir bölümünü oluşturur, ancak greyfurtun tat ve aroma- monen olarak tespit edilmiştir [14]. Öte yandan limonen, üç
sında baskın bir role sahiptir. Bunların ve çeşitli turunçgil büyük Japon ekşi turunçgil çeşidinin, Yuzu (C. junos Sieb. Ex
türlerindeki diğer terpenoid uçucuların profili ve önemi iyi Tanaka), Sudachi (C sudachi Hort. Ex Shirai) ve Kabosu›nun
bilinmektedir. Bununla birlikte, üretimlerinin fizyolojik, bi- (C sudachi Hort. Ex Shirai) hem kabuğunda hem de
yokimyasal ve genetik düzenlenmesi konusunda daha fazla suyunda en bol bulunan monoterpen hidrokarbonudur.
sayıda çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır [8, 9]. Oksijenli bileşenler arasında, linalool hem Yuzu çeşidinin
hem kabuğunda hem de suyunda ve Sudachi›nin kabuğunda
Dünya turunçgil üretimi sürekli artışlar göstermekte olup
en bol olanıyken, Kabosu›nun hem kabuğu hem de suyu
son verilere göre toplam üretim 146 599 168 tona ulaşmış-
yüksek miktarda doymuş alifatik aldehitlerin varlığını ortaya
tır. Dünya turunçgil üretimi yaklaşık 140 ülkede yapılmakta
koymuştur. Bu narenciye çeşitlerinde daha önce rapor
olup bu ülkelerin üretimleri 30 ton ile 38 milyon ton arasın-
edilmemiş olan tüm ekstraktlarda şarap laktonu ve gül oksit
da değişmektedir. Türkiye ise 4.7 milyon tonu aşan toplam
tespit edilmiştir. Linalool ile ilgili olarak, R-enantiyomer
turunçgil üretimiyle dünya genelinde 7. sırada yeralmakta-
Yuzu›da ve S-enantiyomer Sudachi ve Kabosu›da baskındır
dır. Ülkemiz turunçgil üretimi, 2010 yılında 3 572 376 tona,
[15]. C. natsudaidai gibi diğer turunçgil türlerinde diğer ter-
2013 yılında ise 3 681 158 tona ve 2014 yılında 3 783 517
penoidler daha az miktarda bulunur, ancak aroma üzerinde
tona 2017 yılında ise 4 769 726 tona yükselmiştir. Ülkemiz
önemli bir etki yaparlar. Bunlar, γ-terpinen, β-phellandrene,
üretimi son 20 yılda yaklaşık 2.5 kat artmıştır [10].
mycerene ve α-pineni içerir [16, 17].
Bu çalışma Ülkemizde de önemli miktarda üretilen turunç-
gillerin aroma maddelerini, aroma bileşklerinin oluşumun- 3.UÇUCU AROMA BİLEŞİKLERİ BİYOSENTETİK
daki biyosentetik yolları ve ilgili enzimleri ortaya koymak YOLLAR VE İLGİLİ ENZİMLER
amacıyla ele alınmıştır. Uçucular en az beş kimyasal sınıftan oluştuğundan, uçucu
biyosentezinde yer alan birkaç yol vardır. Bunlar tam olarak
2.TURUNÇGİLLERDE UÇUCU BİLEŞİKLER tanımlanmamıştır, ancak farklı meyveler için yaygın olduğu
Turunçgil uçucu maddeleri, son on yılda kapsamlı bir şekilde görülmektedir. Aroma ve tat için önemli olan uçucular, ami-
incelenmiştir. Esterler lezzet özelliğinden sorumlu oldukları no asitler, membran lipidleri ve karbonhidratlardan biyo-
için önemlidir. Ana esterler C3 ila C4 organik asitlerin etil sentezlenir [18]. Uçucu bileşikler birkaç büyük biyokimyasal
esterleri iken, linalool açık ara en önemli alkoldür. Bunun- yolla sentezlense de yolaklar, hidroksilasyonlar, asetilasyon-
la birlikte, ketonlar, karvon, diasetil ve asetoin istenmeyen lar ve metilasyonlar gibi çeşitli enzimatik modifikasyonlar,
tatlardır. Narenciye meyvelerindeki uçucu bileşikler, flave- son adımda uçuculuklarını artırarak salınan uçucuların çe-
donun yağ bezlerinde ve meyve suyu keselerinin yağ kütle- şitliliğine katkıda bulunur [19, 20].
lerinde birikir [11].
Aroma bileşiklerinin biyosentetik yolağındaki önemli bir
Dört çeşit narenciye (Powell Navel portakal (Citrus sinensis adım, meyve gelişimi sırasında miktar ve bileşim açısından
L.), Clemenules mandarine) suyunda 100’den fazla uçucu bi- yüksek düzeyde düzenlenen yağ asitleri ve amino asitler da-
leşik tespit edilmiştir [12]. Fortune mandarini (C. retikulate hil olmak üzere birincil öncül substratların mevcudiyetidir
Blanco.) ve Chandler pummelo (C. maxima Merr.) narenci- [21].
ye sularındaki uçucu profildeki farklılıklar esas olarak nice-
likseldir ve yalnızca birkaç bileşik çeşide özgüdür. Chand- 3.1.Yağ Asitleri Yolu
ler’da en karakteristik uçucular esas olarak alifatik aldehitler, Yağ asitleri çoğu meyvede aroma uçucularının başlıca ön-
nootkaton gibi seskiterpenler ve 2-carene gibi monoterpen- cüleridir [18]. C1’den C20’ye kadar değişen yağ asitlerinden
lerdir. Powell Navel turuncunun nonil asetat gibi en yüksek türetilmiş düz zincirli alkoller, aldehitler, ketonlar, asitler, es-
ester seviyelerini ve 3-carene gibi monoterpenleri içerdiği terler ve laktonlar, yüksek konsantrasyonlu taze meyve aro-
belirlenmiştir. Clemenulesun, en yüksek keton seviyeleri malarından sorumlu olan ve temelde üç işlemle oluşturulan
3-pentanon ve β-ionon içerdiği, Fortune mandarininin etil önemli karakter-etkili aroma bileşikleridir: Bu üç yol α- ok-
ve propil asetat gibi bazı asetat esterlerinin en yüksek sevi- sidasyon, β-oksidasyon ve lipoksijenaz yoludur. Bozulmamış
yelerini içerdiği saptanmıştır [13]. meyvede aroma uçucuları, β-oksidasyon biyosentetik yolu
ile oluşurken, meyve dokusu bozulduğunda, uçucu madde-
Ayrıca, Dörtyol yerli portakal suyunda toplam 58 uçucu bi-
ler lipoksijenaz (LOX) yolu ile oluşur. Çoklu doymamış yağ
leşen tanımlanmış ve miktarı belirlenmiştir. Çalışmada ter-
asitlerinin metabolizması, ilk LOX katalizli adım ve sonraki
penler kantitatif ve kalitatif olarak uçucu fraksiyonun ana
reaksiyonlar yoluyla, genellikle LOX yolu olarak bilinir. Doy-
grubunu temsil etmektedir. D, L-limonen ana terpen bileşen
muş ve doymamış uçucu C6 ve C9 aldehitleri ve alkoller,
olup, ardından valensen gelmiştir. Terpenlerden sonra terpe-
meyvelerin, sebzelerin ve yeşil yaprakların karakteristik tat-
noller açıkça baskın bileşenler olup linalool, terpinen-4-ol ve
larına önemli katkı sağlar [22].
Turunçgillerde Aroma Maddeleri ve Aroma ile İlgili Biyosentetik Yollar ve Enzimler
3.2.Amino Asit Yolu fazla biyokimyasal yol sorumludur. Turunçgil aroması çözü-
Alanin, valin, lösin, izolösin, fenilalanin ve aspartik asit gibi nür bileşiklerin (çoğunlukla asitler, şekerler ve flavonoidler)
amino asitlerde doğrudan öncüler olarak meyvede aroma ve uçucu bileşiklerin karmaşık kombinasyonlarından olu-
biyosentezinde rol oynar ve bunların metabolizması alkoller, şur. Uçucu bileşikler, çoğunlukla flavedodaki (kabuğun dış
karboniller dahil çok sayıda bileşiğin üretiminden sorumlu- kısmı) özel yağ bezlerinde ve meyve suyu keselerindeki yağ
dur. Bu amino asitler, aynı zamanda, Alkol asetil transferaz gövdelerinde biriken mono- ve seskiterpenlerden (turunç-
(AAT)’lar tarafından katalize edilen alkol esterifikasyon re- gil esansiyel yağlarının ana bileşenleri) oluşur. Monoter-
aksiyonlarında kullanılan açil-CoA’ların öncüleri olabilir [18, pen limo-nen normalde turunçgillerin uçucu yağlarının %
23]. 90’ından fazlasını oluştururken küçük miktarlarda bulunan
birkaç benzersiz seskiterpen bileşiği, meyve tadı ve aroması
3.3.Terpenoid Yolu üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Turunçgil uçucu madde-
Terpenoidler, birçok uçucu temsilci ile en büyük bitki ikin- leri, son on yılda kapsamlı bir şekilde incelenmiştir. Esterler
cil metabolit sınıfını oluşturur. Hemiterpenler (C5), mono- lezzet özelliğinden sorumlu oldukları için önemlidir. Ana
terpenler (C10), seskiterpenler (C15), homoterpenler (C11 esterler C3 ila C4 organik asitlerin etil esterleri iken, lina-
ve C16) ve bazı diterpenler (C20), atmosfere salınmalarını lool açık ara en önemli alkoldür. Bununla birlikte, ketonlar,
sağlayan yüksek bir buhar basıncına sahiptir. Terpenoidler karvon, diasetil ve asetoin istenmeyen aroma maddeleridir.
evrensel C5 öncüsü izopentenil difosfattan türetilir [24].
5. AÇIKLAMA
Izopentil difosfat (IPP) ve alilik izomeri dimetilalil difosfat
Bu çalışma (18332007) Adana Alparslan Türkeş Bilim ve
(DMAPP), daha yüksek bitkilerde ayrı hücre içi bölmeler-
Teknoloji Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komis-
de bulunan iki bağımsız yoldan üretilir. Sitozolde IPP, ase-
yonu tarafından desteklenmiştir.
til-CoA’nın yoğunlaşmasıyla başlayan uzun süredir bilinen
mevalonik asit (MVA) yolundan türetilir [25]. 6. KAYNAKLAR
3.4.Karotenoid Yolu [1] Classen, C., Howes, D. and Synnott, A. (1994). Aroma¸ the Cultural
History of Smell. London, UK: Routledge.
Karotenoid ve bunların apokarotenoid türevleri, bitkilerin ve
diğer canlı organizmaların birincil ve ikincil metabolizmala- [2] Galili, G., Galili, S., Lewinsohn, E. and Tadmor, Y. (2002). Genetics,
molecular and genomic approaches to improve the value of plant
rı için önemli olan izoprenoid molekülleridir [26]. Karote- foods and feeds. Critic. Rev. Plant Sci. 21, 167–204.
noidlerin oksidatif bölünmesi, apokarotenoidlerin üretimine
[3] Broun, P. and Somerville, C. (2001). Progress in plant metabolic en-
yol açar ve bir karotenoid bölünme dioksijenaz ailesi karote-
gineering. Proc. Natl. Acad. Sci. USA, e8, 8925–8927.
noid parçalayan enzimler (Carotenoid cleavage dioxygenase,
CCD’ler) tarafından katalize edilir. Apokarotenoid uçucular [4] Spiegel-Roy, P. and Goldschmidt, E.E. (1996). Biology of Citrus.
Cambridge, UK: Cambridge University Press
yalnızca en son aşamada sentezlenir [27].
[5] Weiss, E.A. (1997). Essential Oil Crops. Wallingford: CAB Interna- ti-
Doğada bulunan CCD’ler aynı zamanda hücre içi lokalizas- onal.
yonları açısından da farklılık gösterir: CCD1 gibi bazılarının
[6] Maccarone, E., Campisi, S., Fallico, B., Rapisarda, P. and Sgarlata, R.
sitosolik olduğu tahmin edilmektedir; diğerleri plastid veya
(1998). Flavor components of Italian orange juices. J. Agric. Food
plastoglobule hedefleme için transit peptidlere sahiptir [28, Chem. 4ð, 2293–2298.
29]. Genel olarak, karotenoid türevli uçucu bileşiklerin bi-
[7] Vora, J.D., Matthews, R.F., Crandall, P.G. and Cook, R. (1983). Prepara-
yosentezi üç adımda gerçekleşir: apokarotenoidleri veren
tion and chemical composition of orange oil concen- trates. J. Food
bir başlangıç dioksijenaz bölünmesi, ardından bunların en- Sci. 48, 1197–1199.
zimatik dönüşümleri, polar aroma öncülerinin oluşumuna
[8] Macleod, W.D. and Buigues, N. (1964). Sesquiterpenes I. Nootka-
yol açan apokarotenoidler ve son olarak bu öncüllerin uçucu tone: a new grapefruit flavor constituent. J. Food Sci. 2e, 565–568.
bileşiklere asitle katalize edilmiş dönüşümleri [27].
[9] Shaw, P.E. and Wilson, C.W. (1981). Importance of nootkatone to
the aroma of grapefruit oil and the flavor of grapefruit juice. J. Agric.
4. SONUÇ
Food Chem. 2e, 677–679.
Meyve aroması, meyve aromasının kalitesini yansıtan
[10] Özcan, M. (2020). Turunçgil ve çay yetiştiriciliği ders notu. Ondokuz
önemli bir göstergedir. Meyveler, baskın olan terpenoidler Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü, Samsun,
ve yağ asidi türevleri ile çok çeşitli aroma uçucu bileşikleri 104 s.
sentezlerler. Bazı uçucu maddeler muhtemelen hemen he-
[11] Berger, R.G. (2007). Flavours and Fragrances-Chemistry, Bioproces-
men tüm meyvelerde ortak iken, diğerleri sadece bir veya sing and Sustainability; Springer-Verlag: Berlin, GermanY.
birkaç ilişkili meyveye özgüdür. Uçucu maddelerin üretimi
[12] Villatoro, C., Altisent, R., Echeverria, G., Graell, J., Lopez, M.L., Lara,
pek çok faktörden önemli ölçüde etkilenmiştir, bugüne ka-
I. (2008). Changes in biosynthesis of aroma volatile compounds
dar bu faktörlerin gerçek uçucu bileşimi ve meyvenin ortaya during on-tree maturation of “Pink Lady” apples. Postharvest Biol.
çıkan aromasını belirlemek için nasıl etkileşime girdiğine Technol. 47, 286–295.
dair sınırlı sayıda bilgi bulunmaktadır. Genel olarak, farklı
[13] Gonza’lez-Mas, M.C., Rambla, J.L., Alamar, M.C., Antonio, A.G.
meyvelerden salınan uçucu bileşiklerin karışımından birden (2011). Comparative analysis of the volatile fraction of fruit juice
.
from differentCitrus species. PLoS One, 6, e22016.

[14] Kelebek, H.; Selli, S. (2011). Determination of volatile, phenolic, or-
ganic acid and sugar components in a Turkish cv. Dortyol (Citrus
sinensis L. Osbeck) orange juice. J. Sci. Food Agric., 91, 1855–1862.
[15] Tomiyama, K., Aoki, H., Oikawa, T., Sakurai, K., Kashara, Y., Kawakami,
Y. (2012). Characteristic volatile components of Japanese sour citrus
fruits: Yuzu, Sudachi and Kabosu. Flavour Fragr. J., 27, 341–355.
[16] Ninio, R.; Lewinsohn, E.; Mizrahi, Y.; Sitrit, Y. (2003). Quality attribu-
tes of storage koubo (Cereus peruvianus (L.) Miller) fruit. Posthar-
vest Biol. Technol., 30, 273–280.
[17] Phi, N.T.L., Nishiyama, C., Choi, H.S., Sawamura, M. (2006). Evaluati-
on of characteristic aroma compounds of Citrus natsudaidai Haya-
ta (Natsudaidai) cold-pressed peel oil. Biosci. Biotechnol. Biochem.,
70, 1832–1838.
[18] Sanz, C.; Olias, J.M.; Perez, A.G. (1997). Aroma biochemistry of fruits
and vegetables. In Phytochemistry of Fruit and Vegetables; Oxford
University Press Inc.: New York, NY, USA, pp. 125–155.
[19] Dudareva, N., Pichersky, E., Gershenzon, J. (2004). Biochemistry of
plant volatiles. Plant Physiol., 135, 1893–1902.
[20] Gang, D.R. (2005). Evolution of flavors and scents. Annu. Rev. Plant
Biol., 56, 301–325.
[21] Song, J.; Bangerth, F. (2003). Fatty acids as precursors for aroma vola-
tile biosynthesis in pre-climacteric and climacteric apple fruit. Post-
harvest Biol. Technol., 30, 113–121.
[22] Schwab, W., Schreier, P. (2002). Enzymic formation of flavor volatiles
from lipids. In Lipid Biotechnology; Kuo, T.M., Gardner, H.W., Eds.;
Marcel Dekker: New York, NY, USA, pp. 293–318.
[23] Perez, A.G.; Sanz, C. (2008). Formation of fruit flavor. In Fruit and
Vegetable Flavour; Bruckner, B., Wyllie, S.G., Eds.; CRC Press: Boca
Raton, FL, USA, 2008; pp. 71–102.
[24] Koyama, T.; Ogura, K. (1999). Isopentenyl diphosphate isomerase
and prenyltransferases. In Comprehensive Natural Products Che-
mistry: Isoprenoids Including Carotenoids and Steroids; Cane, D.E.,
Ed.; Pergamon Press, Oxford, UK, Volume 2, pp. 69–96.
[25] Martin, D., Faldt, J., Bohlmann, J. (2004). Functional characterizati-
on of nine Norway spruce TPS genes and evolution of gymnos-
perm terpene synthases of the TPS-d subfamily. Plant Physiol., 135,
1908–1927.
[26] Rosati, C., Diretto, G., Giuliano, G. (2009). Biosynthesis and Enginee-
ring of Carotenoids and Apocarotenoids in Plants: State of the Art
and Future Prospects. Biotech. Genet. Eng. Rev., 26, 151–174.
[27] Auldridge, M.E.; McCarty, D.R.; Klee, H.J. (2006). Plant carotenoid
cleavage oxygenases and their apocarotenoid products. Curr. Opin.
Plant Biol. 9, 315–321.
[28] Simkin, A.J., Schwartz, S.H., Auldridge, M., Taylor, M.G., Klee, H.J.
(2004). The tomato carotenoid cleavage dioxygenase 1 genes cont-
ribute to the formation of the flavor volatiles beta-ionone, pseudo-
ionone, and geranylacetone. Plant J., 40, 882–892.
[29] Rubio, A., Rambla, J.L., Santaella, M., Gomez, M.D., Orzaez, D., Gra-
nell, A., Gomez-Gomez, L. (2008). Cytosolic and plastoglobule-tar-
geted carotenoid dioxygenases from Crocus sativus are both invol-
ved in betai onone release. J. Biol. Chem., 283, 24816–24825.

Conference Paper
Oral Presentation
Farklı Çözgenlerle Elde Edilmiş Kayısı (Prunus Armeniaca L. Cv.)

Özütlerinin Fenolik Bileşimi ve α-Glikozidaz Üzerine İnhibisyonu
Aysun Şener Gedük*, Saadet Turalar
Özet
Kayısılarda tespit edilen fitokimyasallar, beslenme kalitesini karakterize eden birçok sağlık arttırıcı özellik
sergilerler. Kayısılar fenolik bileşikler, organik asitler, antioksidanlar ve özellikle provitamin A gibi karotenoidleri
içeren iyi bir kaynaktır. Kayısıların kalp hastalıkları ve bazı kanser türlerinin riskini azaltmak, oksidatif stresi
azaltmak, bağışıklık sistemini güçlendirmek ve diabeti önlemek gibi çeşitli sağlık yararları bulunmaktadır.
Bu çalışmada kayısı ( Prunus armeniaca L) meyvesinin toplam fenol miktarı ve diyabette anahtar konumda
olan α-glikozidaz üzerine inhibisyon etkisi gibi biyoaktif özellikleri incelenmiştir. Metanol, etanol ve hekzan
kullanılarak elde edilen özütlerin toplam fenol miktarı gallik asite eşdeğer olarak 0.075 - 1.28 mg/g arasında
değişirken, en yüksek toplam fenolik madde etanollü özütte bulunmuştur. α-glikozidaz inhibisyonu IC50
cinsinden 63.38-954,00 mg/mL arasında farklılık göstermiştir.
Anahtar Kelimeler: Kayısı (Prunus armeniaca L.) meyvesi, çözgen ekstraksiyonu, toplam fenol, α-glikozidaz
Phenolic Composition and α-Glucosidase Inhibition of Apricot (Prunus Armeniaca L.

Cv.) Extracts Obtained with Different Solvents
Abstract
Phytochemicals detected in apricots exhibit many health-enhancing properties that characterize nutritional
quality. Apricots are a good source of phenolic compounds, organic acids, antioxidants and especially carotenoids
such as provitamin A. Apricots have various health benefits such as reducing the risk of heart disease and some
types of cancer, reducing oxidative stress, strengthening the immune system, and preventing diabetes. In this
study, bioactive properties of apricot (Prunus armeniaca L) fruit such as total phenol content and its inhibitory
effect on α-glucosidase, which is a key in diabetes, were investigated. While the total phenol amount of the
extracts obtained by using methanol, ethanol and hexane varied between 0.075 - 1.28 mg / g, equivalent to gallic
acid, the highest total phenolic substance was found in ethanolic extract. α-glucosidase inhibition varied in IC50
from 63.38-954.00 mg / mL.
Keywords: Apricot (Prunus armeniaca L.) fruit, solvent extraction, total phenol, α-glucosidase
1.GİRİŞ hoş kokulu bitkilerin yaprak çiçek ve kökleri, bakliyat ve tahıl

Fitokimyasallar yönünden zengin içeriğe sahip olmaları gibi bitkisel ürünlerde hastalıklara karşı savunma sisteminin
dolayısıyla sebzeler ve özellikle de meyveler aynı zamanda bir parçası olarak var olan doğal kimyasallardır [1].
fonksiyonel gıdalar olarak tanımlanmaktadır. Bu özellikle- Antioksidan göreviyle fitokimyasallar, savunma mekaniz-
riyle fonksiyonel gıdalar açısından zenginleştirilmiş bir bes- malarında hem enzimatik hem de enzimatik olmayan yolak-
lenme programı yaşanan sağlık sorunlarının azaltılması yö- lar içerir. T2DM (Tip 2 Diyabet)’yi hafifletmek için terapötik
nünde önemli doğal ve kalıcı çözüm yollarından biri olarak yaklaşımlardan biri, α-amilaz ve α-glikozidaz gibi karbon-
düşünülmüş ve son yıllarda konuyla ilgili çok sayıda araş- hidrat hidrolize edici enzimlerin inhibisyonu yoluyla bağır-
tırma yürütülmüştür. Fitokimyasallar meyve, sebze, tıbbi ve saktan glikoz emilimini inhibe etmektir [2].
.
Başlıca tükürükte ve pankreas suyunda bulunan α-amilaz, 2. MATERYAL VE METOT

büyük çözünmez karbonhidrat moleküllerini oligosakaritle-
2.1. Materyal
re ayırır ve ince bağırsakta fırça sınırında olan α-glikozidaz
disakkaritlerin glukoza ayrılmasında rol alır [3]. Şimdiye ka- 2.1.1. Kayısı Meyvesi
dar α-glikozidaz inhibitörü aktivitesi olan ajanlar, hiperglise- Kayısı meyvesi 2018 yılında hasat zamanında Malatya İlin-
mi kontrolü için oral diyabetik ilaç olarak kullanılmıştır [2]. den temin edilmiş ve -25 °C’de dondurularak muhafaza edil-
Bu enzimlerin engellenmesi, gıdaların enerji değerinin düşü- miştir.
rülmesinde, sindirim sürecinin uzatılması ile vücut ağırlığını
azaltarak geniş kapsamlı sağlık yararlarına neden olabilir [4]. 2.2. Metot
2.2.1. Bitki Özütlerinin Hazırlanması
1983-1994 yılları arasında kanser ve bulaşıcı ve iltihaplı
hastalıklar için geliştirilen yeni ilaçların % 60-75’inin temeli Meyve özütlerini elde etmede Kam ve ark.’nın [11] kullandı-
doğal bileşiklere dayalıdır. Buna rağmen, dünyadaki 250000 ğı yöntem modifiye edilerek kullanılmıştır. Meyve numune-
bitki türünün sentezlediği fitokimyasalların büyük çoğunlu- leri liyofilizatör cihazı kullanılarak kurutulmuş ve toz haline
ğu halen araştırılmamıştır. Bu nedenle, bitkisel ürünler gibi getirilmiştir. Kurutulurak toz haline gelmiş örneklerden 15
doğal kaynakların çok geniş kimyasal çeşitliliğinin araştırıl- g alınarak üzerine 200 ml çözgen (metanol, etanol ve hek-
ması büyük önem taşımaktadır [5]. zan) eklenmiş ve ultrasonik su banyosunda (30°C) 45 dk
bekletilmiştir ardından 3500 g’de 10 dk santrifüj edilmiştir.
Rosales takımının Rosaceae familyası Prunaideae alt famil-
Santrifüjden sonra katı ve berrak olan iki ayrı katman elde
yasının Prunus cinsine girem Kayısı ( Prunus armeniaca L).
edilmiştir. Berrak kısım ayrı bir kaba aktırılmıştır. Tortu üze-
Zerdali meyvesinin (P. armeniaca L.) çeşit halinde çoğaltılan
rine 30 mL çözücü ilave edilmiştir ve bu işlem 2 kez tekrar-
bir tipidir [6].
lanmıştır. Ayrılan berrak kısım tekrar tortu birleştirildikten
Kayısının Anadolu topraklarına iki bin yıl önce girdiği ve sonra numuneler vakum evaporatörde kurutulmuştur ve
anavatanının Çin’e kadar uzandığı bilinmektedir [7]. Türk kalan kısım 15 mL saf su ile çözündürülerek meyve özütleri
kayısıları yüksek orada çeşitlilik göstermektedir ve renk, lez- elde edilmiştir.
zet ve asit oranları olarak diğer kayısılardan farklılık gösterir.
2.2.2. Toplam Fenol Tayini
Türkiye dünyanın lider kayısı üreticisidir. Kayısı ihracatının
yaklaşık yarısı Malatya İlinden temin edilmektedir. Toplam Meyve eksraktların toplam fenolik madde miktarı Folin-Ci-
üretimin % 73’ü Hacıhaliloğlu, % 17’si Kabaaşı ve geri ka- ocalteu kolorometrik yönteme gore spektrofotometrik ola-
lanı Soğancı, Hasanbey, Çataloğlu ve vahşi kayısı (zerdali) rak yapılmıştır [12]. Meyve eksraktlarından 1’er mL alı-
türleridir .Türkiye’ de 2018 yılında üretilen kayısı 75000,00 nıp 60 mL saf su ve 5 mL Folin-Ciocalteu hazır reaktifi ile
tondur [8]. iyice karıştırılmıştır. Devamında 7.5 dk içerisinde %20’lik
sodyum karbonat çözeltisinden 15 mL ilave edilmiştir tek-
Kayısının insan sağlığına olumlu etkileri içerdiği organik ve
rar iyice karıştırılmıştır, daha sonra çözeltilerin hacmi 100
inorganik bileşenlere bağlıdır. Kayısıda bulunan β-karoten
mL’ye tamamlanmıştır. Çözeltiler 20°C’de karanlıkta 2 saat
epitel doku, göz sağlığı, kemik, diş gelişmesi ve endokrin
bekletildikten sonra çözeltilerin absorbansları UV Spektro-
bezlerinin çalışması için gereklidir. Fenolik bileşiklerden,
fotometresi’nde 750 nm’de okunmuştur. Toplam fenol mik-
esas itibarıyla, gallik asit, klorojenik asit, neoklorojenik asit,
tarları gallik asitle çizilen kalibrasyon eğrisinden, mg gallik
kafeik asit, p-kumarik asit, ferulik asit, (+) - kateşin (-) - epi-
asite eşdeğer şeklinde hesaplanmıştır.
kateşin, kersetin-3-galaktoz, kersetin-3- kuerketin-3-ruti-
nosid ve kaempferol-3-rutinosidçeşitleri kayısı meyvesinde 2.2.3. α-glikozidaz İnhibisyonunun Belirlenmesi
bulunmuştur [9].
α-glikozidaz enziminin inhibe edici özelliğinin tayini için
Daha önce yapılan bir çalışmada diyabet ve türkiyede antidi- 1.15 mL 0.1 M fosfat tamponu (pH 6.8 ) ile 50 μL 2 U/mL
yabetik olarak kullanılan bitkiler araştırılmıştır. 43 familyaya α-glikozidaz enzimi karıştırılmıştır. Elde edilen karışım
ait 129 taksona yer verilmiş olup çalışmada Rosaceae famil- üzerine 50 μL meyve eksratları eklenerek su banyosunda (
yasının önemli düzeyde (%20) antidiyabetik olarak kullanıl- 37°C ) 10 dk bekletilmiştir. Beklekletildikten sonra karışım
dığı gözlemlenmiştir [10]. üzerine 5 mmol 50 μL substrat (p-nitrofenil-α-D-glikopra-
nozid) ilave edilmiş ve su banyosunda(37°C ) 30 dakika bek-
Bu çalışmada Malatya İli’nden temin edilmiş olan kayısı
letilmiştir. Süre bitiminde 2 mL 0.2 M sodyum karbonat ve
meyvesinin biyoaktif özellikleri araştırılmıştır. Kayısı mey-
4.7 mL saf su ilave edilerek reaksiyon sonlandırılmıştır ve
vesinden, farklı çözgenler (metanol, etanol ve hekzan) kul-
spektrofotometrede 405 nm’de köre karşı absorbans değerle-
lanılarak fitokimyasallar özütlenmiştir. Bu özütlerin aşağıda
ri ölçülmüştür. Kör aynı reaksiyon karışımında enzim yerine
belirtilen biyoaktiviteleri in vitro olarak araştırılmıştır:
enzimin çözündürüldüğü tampon eklenerek hazırlanmıştır.
i. Toplam fenol miktarının belirlenmesi 3 paralel yapılarak ortalama değeri alınmıştır.
iii. Tip 2 diyabette anahtar konumunda olan α-glikozidaz 1 ünite enzim aktivitesi; dakikada 1 μM p-nitrofenol oluş-
enzimini inhibisyon potansiyellerinin belirlenmesi turan enzim miktarı olarak açıklanmıştır ve formül yüzde
Farklı Çözgenlerle Elde Edilmiş Kayısı (Prunus Armeniaca L. Cv.) Özütlerinin Fenolik Bileşimi ve α-Glikozidaz Üzerine İnhibisyonu
inhibisyon değeri olarak [(Aₒ-Ai)/Aₒ]×100 formülü ile he- riği araştırılmıştır. Toplam fenolik madde Kabaaşı ve Şeker-
saplanmıştır [13]. pare kayısı meyvesi metanol, etanol ekstraklarında sırasıyla
13.78; 22.20. ve 14.50; 10.66 milieşdeğergram (meg) gallik
Aₒ = inhibitörsüz enzim aktivitesi
asit/100 g yaş kayısı olarak bulunmuştur.
Ai = inhibitör varlığında enzim aktivitesi
Dervişoğlu ve ark. [18] yaptığı bir çalışmada kuru kayısı mey-
3. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA vesinin biyoaktif potansiyelinin belirlenmesi ve bu ürünlerde
troloks eşdeğeri antioksidan aktivite (TEAC), toplam fenolik
Kayısı meyvesinin biyoaktif özelliklerinin araştırılmasında
madde (TPC) ve toplam flavonoid tayini (TFC) gerçekleşti-
meyve örneklerinin kurutulması ve çözgenlerle özüt eldesi
rilmiştir. Meyve ekstraksiyonları su ve alkol çözgenlerinde
önemlidir. Kurutulan kayısı meyve örnekleri polaritesi fark-
yapılmış olup toplam fenol içeriği sırasıyla 1,943.78 mg gallik
lı çözgenler ile işlenmiştir ve sonunda üründeki çözücüler
asit/g ve 0. 142.95 mg gallik asit/g bulunmuştur.
rotary evaporatör ve liyofilizatör ile ortamdan buharlaştırıl-
mıştır. Meyve özüt verimi çizelge 4.1’de verilmiştir. Kayısı meyvesiyle yapılan bir başka çalışmada taze kayısı
meyvelerinde kuru madde (KM) %13.05-23.12, pH 3.68-
Çizelge 4.1. Kayısı meyve eksraktlarının farklı çözgenlerle verimi (%) (a/a)
5.04, titrasyon asitliği %0.22-1.40 olarak tespit edilmiştir.,
Çözgen Verim*
Metanol 70,8
toplam fenolik madde 0, 86.50-2,9782 mg GAE/mg kuru
Etanol 65,2 ağırlık olarak belirlenmiştir [19].
Hekzan 8.7 Sağbaş [20] yaptığı çalışmada Çoruh vadisinde bulunan Ka-
* a/a: Çözgen ile elde edilen özütün ağırlığı/liyofilizatörden elde edilen meyve yısının (Prunus armeniaca L) fitokimyasal özellikleri ince-
ağırlığı (g).
lenmiştir. Araştırılan kayısı meyve çeşitlerinde Toplam fenol
Eksrakt verimleri, fitokimyasal bileşenlerin kimyasal yapısı,
içeriği 0.04056 ile 0.08370 mg GAE/g taze meyve arasında
kullanılan çözgen, örnek tanecik boyutu, kullanılan ekstrak-
değişiklik göstermiştir.
siyon yöntemi ve karıştırılan maddelerin varlığından etkile-
nir [14]. Çizelgeden görüldüğü üzere en yüksek verim me- 3.2. Kayısı Meyve Özütlerinin α- glikozidaz Enzimi
tanol ile elde edilmiş ve onu etanol takip etmiştir. En düşük Üzerine İnhibisyon Etkisi
verim ise Hekzan çözgeninden % 8.7 olarak elde edilmiştir.
Kayısı meyve eksratlarının α-glikozidaz enzimi üzerine in-
3.1. Kayısı Meyve Özütlerinin Toplam Fenol Analizi hibisyon etkisi, 4-Nitrofenil α-D-glikopiranosid substratı
kullanılarak yapılmıştır. α-glikozidaz enzim aktivitesinin
Toplam fenolik madde sonuçları Çizelge 4.2’de verilmiştir.
tayininde , 4-Nitrofenil α-D-glikopiranosid substratının
Sonuçlar, açığa çıkan toplam fenolik madde miktarının kul-
α-glikozidaz enzimince katalize edilerek oluşturduğu p-nit-
lanılan çözgenlerin polaritesine bağlı olarak değiştiğini gös-
rofenol maddesinin kolorimetrik olarak belirlenmesi esasına
termiştir. Kullanılan çözgenlerin polarite sırası metanol>e-
dayanır (Şekil 4.2) [21].
tanol>hekzandır. Kullanılan çözgene göre, toplam fenolik
madde miktarı 0.075 - 1.28 mg/g kuru madde arasında de-
ğişmiştir.
Çizelge 4.2. Kayısı meyve özütlerinin toplam fenol sonuçları
Özüt Toplam Fenol*
(mg GAE/g ekstrakt)
Metanol 0.86±0.003
Etanol 1.28±0.05
Hekzan 0.075±0.003 Şekil 4.1. α-glikozidaz enziminin 4- Nitrofenil α-D-glikopiranosid ile
*Toplam fenol sonuçları gallik asite eşdeğer (GAE) olarak verilmiştir. tayini
Çizelge 4.2’de verilen sonuçlara göre, meyve özütlerinin top- Kayısı meyve eksratlarının α-glikozidaz enzimi üzerine inhi-
lam fenol miktarının sırayla, etanol> metanol>hekzan oldu- bisyonu Çizelge 4.3’te verilmiştir. Çizelgeden görüldüğü gibi
ğu tespit edilmiştir. meyve özütlerinin α-glikozidaz üzerine inhibisyon kabiliye-
Daha önce yapılan bir çalışmada Malatya’da yetiştirilen bazı ti kullanılan çözgenlere göre farklılık göstermiştir. Ayrıca,
kayısı çeşitlerinin iyi birer fenolik madde (4.233- 8.180 mg kullanılan özüt dozajı ile orantılı olarak, özütlerin enzimi
GAE/100g kuru ağırlık) kaynağı olduğu belirlenmiştir [15]. inhibe etkisi de artmıştır. Enzimi %50 inhibe etmek için ge-
reken inhibitör miktarı olan IC50 değerleri de Çizelge 4.3’te
Kalyoncu ve ark. [16], Malatya’da yetiştirilen 22 kayısı çe- verilmiştir. IC50 değerinin düşük olması inhibitörün yüksek
şitlerinin toplam fenolik madde içeriklerini incelemişlerdir. etkinlikte olduğunu gösterir. Buna göre en düşük IC50 değeri
Toplam fenol içerikleri 58.4 mg GAE/100 g taze meyve (Ka- 63.38 mg/mL ile etanol özütü olmuş, en yüksek IC50 değeri
rakabuk çeşidi) ile 309.5 mg GAE/100 g taze meyve (Soğancı ise 954 mg/mL ile metanol özütünde gözlenmiştir. Hekzanla
çeşidi) arasında, tespit edilmiştir. elde edilen özüt α-glikozidaz enzimini inhibe edememiştir.
Topal ve ark.’nın [17] yaptığı bir çalışmada kayısı meyvesi Farklı çözgenler kullanılarak elde edilen kayısı meyve özüt-
ekstraktlarının (etanol, metanol,) toplam fenolik madde içe- lerinin α-glikozidazı inhibe etme etkilerinin toplam fenol ile
.
orantılı olduğu, yani toplam fenol miktarı yüksek olan özü- sahip olduğu belirlenmiştir. Yeşilçay bitkisinin IC50 değerleri
tün inhibisyon kabiliyetinin de yüksek olduğu görülmüştür. temel alınarak yeşil çay su, etanol ve metanol ekstraktları-
nın α-glikozidaz inhibisyon aktivitelerinin karşılaştırılacak
Çizelge 4.3. Kayısı meyve özütlerinin α-glikozidaz enzim üzerine inhibis-
olursa; MetOH>Su>EtOH şeklinde ekstraktların sıralandığı
yonu
Özüt İnhibisyon
belirlenmiştir.
Özüt miktarı (mg/mL) IC50 (mg/mL)
(%)
Bu çalışmada elde edilen sonuçlara göre, Demir [22] ve Çal-
1090,0 52,26
Metanol lıoğulları ve Yağar [24]’ın sonuçlarına kıyasla daha düşük
218,0 26,27
inhibisyon tespit edilmiştir. Ancak Yegin [22]‘in sonuçlarına
109,00 20,95
54,5 8,35
954 çok yakın değerler elde edilmiştir.
36,3 5,96
21,80
1,66 4. SONUÇ
593,30 98,79 Bu araştırmada, kayısı meyve örnekleri kurutulduktan son-
59,33 45,99 ra 3 çeşit çözgen (metanol, etanol ve hekzan) ile muamele
Etanol 19,77 24,74 63.38 edilerek meyve özütleri elde edilmiştir. Elde edilen özütlerin
11,86 10,95 toplam fenolik madde miktarı ve diyabette önemli rol oy-
5,93 6,23
nayan α-glikozidaz enzimi üzerine inhibisyon etkisi araştı-
-
Hekzan - rılmıştır.
α-glikozidaz inhibisyonu ile ilgili Demir ve ark.’nın [22] yap- Çalışmadan elde edilen bulgulara göre;
tığı çalışmada nar kabuğu ekstraktının antidiyabetik özel- • Meyve özütü eldisinde metanol en verimli (% 70,8)
likleri araştırılmış bu durumu açıklamak için; küf (Aspergil- sonra sırayla etanol (% 65,2) ve en az verimli olan
lus oryzae) ve pankreatik kökenli α-amilaz ile α-glikozidaz hekzan (% 8,7) olmuştur.
(Saccharomyces cerevisiae) enzimlerinin inhibisyon kapa-
sitesi ve ekstraktın IC50 değeri ile akarboz eşdeğeri (AE) • Özütler arasında etanol ile elde edilen özüt 1.28 mg
ile belirlenmiştir. Nar kabuğu ekstraktının; küf ve pankreatik GAE/g değeri ile en yüksek toplam fenolik madde
α-amilaz enzimlerinin %50 aktivitesini inhibe eden miktar- içeriğine sahiptir. Metanol özütü en verimli olmasına
ları sırasıyla 8.72 mg ekstrakt/mL ve 10.11 mg ekstrakt/mL, rağmen metanollü özütün toplam fenolik madde
α-glikozidaz enziminin %50 aktivitesini inhibe eden değer miktarının etanollü özüte kıyasla daha düşük (0.86 mg
ise 10.77 mg/mL olarak belirlenmiştir. Küf ve pankreatik GAE/g) olduğu saptanmıştır. Hekzanlı özütte toplam
α-amilaz ile α-glikozidaz enzimlerinin %50’sini inhibe eden, fenol miktarı 0.075 mg GAE/g olarak tespit edilmiştir.
akarboz konsantrasyonu ise sırasıyla 6.04 mg/mL, 7.11 mg/ • Özütlerin α-glikozidaz üzerindeki inhibisyon etkileri
mL ve 7.66 mg/mL olarak bulunmuştur. kullanılan çözgene ve konsantrasyona bağlı olarak
α-glikozidaz enzimi inhibisyonu ile ilgili bir başka çalışma- değişkenlik göstermiştir. Özütlerin IC50 değerleri
da, Yegin ve ark. [23] piraziz Elmasının (Malus communis 63.38 - 954 mg/mL arasında değişmiştir. Özütlerin
L.) antioksidan içeriği ve antidiyabetik etkisini araştırmış- inhibisyon dereceleri: etanol (IC50: 63.38 mg/mL)
tır. Referans inhibitör olarak akarboz kullanılmıştır. Yapılan > metanol özütü (IC50: 954 mg/mL )olarak tespit
analizlerde örneğe ait α-amilaz ve α-glikozidaz inhibisyon edilmiştir. Hekzan ile edilen özütün inhibisyon etkisi
değerleri IC50 cinsinden değerleri sırasıyla 501.08 ve 924.93 saptanmamıştır.
mg/ml olarak belirlenmiştir. Kontrol olarak kullanılan akar-
boz IC50 94.35 ve 75.20 mg/ml olarak tespit edilmiştir. 5. AÇIKLAMA
Bu çalışma (18332002) Adana Alparslan Türkeş Bilim ve
Çallıoğulları ve Yağarın [24] yaptığı çalışmada Çay olarak
Teknoloji Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komis-
Tüketilen Bazı Bitkilerin sindirim enzimleri üzerinde in vit-
yonu tarafından desteklenmiştir.
ro inhibitör etkilerinin araştırılmıştır. Yeşilçay bitkisinin su,
etanol ve metanol ekstraktları konsantrasyona bağlı olarak 6. KAYNAKLAR
artan α-glikozidaz inhibisyonu göstermiştir. Elde edilen IC50
[1] Nirupama G. S., Padmasri, G., Ramesh, R. V., Vasanthi, M. (2012).
değerleri karşılaştırıldığında; yeşilçay bitkisinin su ve me- Comparative analysis of phytochemical constituents present in
tanol ekstraktlarıın akarboz kadar düşük IC50 değerlerine various parts of Aegle marmelos, Asian Pacific Journal of Tropical
dolayısıyla yüksek α-glikozidaz inhibisyon aktivitesine sa- Disease, S774-S777.
hip olduğu belirlenmiştir. Yeşilçay su ekstraktı IC50 değeri [2] Hiroyuki, F., Tomohide, Y., Kazunori, O. (2001). Efficacy and safety of
41.3 µg/mL Yeşilçay etanol ekstraktı IC50 değeri 160.8 µg/mL Touchi extract, an α-glucosidase inhibitor derived from fermented
yeşilçay metanol ekstraktı IC50 değeri 39.4 µg/mL akarboz soybeans, in noninsulindependent diabetic mellitus. Journal of Nut-
için IC50 değeri 40.0 µg/mL olarak tespit edilmiştir. Elde edi- ritional Biochemistry, 12, 351-356.
len IC50 değerleri karşılaştırıldığında; yeşilçay bitkisinin su [3] Kim, J. S., Kwon, C. S., Son, K. H. (2000). Biosci. Biotech. Bioch., 64,
ve metanol ekstraktlarıın akarboz kadar düşük IC50 değerle- 2458.
rine dolayısıyla yüksek α-glikozidaz inhibisyon aktivitesine [4] Satouchi K,, Mori T, Matsushita S. (1974). Characterization of inhibi-
Farklı Çözgenlerle Elde Edilmiş Kayısı (Prunus Armeniaca L. Cv.) Özütlerinin Fenolik Bileşimi ve α-Glikozidaz Üzerine İnhibisyonu
tor protein for lipase in soybean seeds. Agric Biol Chem, 38:97–101 natum L.) Kabuğunun İn Vitro Antidiyabetik, Antienflamatuar, Si-
totoksik, Antioksidan ve Antimikrobiyal Aktivitesi, Akademik Gıda
[5] Saltos, M. B. V., Puente, B. F. N. Faraone, I., Milella, L., De Tommasi, N.,
17(1) 61-71, DOI: 10.24323/akademik-gida.544647
Braca, A (2015). Phytochem. Lett., 14, 45
[23] Yegin, Ç., S., Güder. A., Kılıç, A., Aydın, H. (2018). Yeni Elma Kültürü:
[6] Güçlü, K., Altun, M., Özyürek, M., Karademir, S. E. and Apak, R.
Piraziz Elmasının (Malus communis L.) Antioksidan İçeriğinin ve
(2006). Antioxidant capacity of fresh, sun- and sulphited-dried
Antidiyabetik Etkisinin Araştırılması. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst.
Malatya apricot (Prunus armeniaca) assayed by CUPRAC, ABTS/
Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 8(3): 237-242.
TEAC and folin methods. International Journal of Food Science and
Technology, 41: 76–85. [24] Çallıoğulları P. ,Yağar H. (2016). Yüksek Lisans Tezi. Çay olarak Tüketi-
len Bazı Bitkilerin Sindirim Enzimleri Üzerinde In vitro İnhibitör Etki-
[7] Asma B.M. (2011). Her Yönüyle Kayısı, Uyum Ajans Ankara.
lerinin Araştırılması T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı
[8] FAOSTAT. (2018). Production quantities of apricots by country;
Crops/WorldRegions/production quantity from pick lists”. Food
and Agriculture Organization of 273 the United Nations, Statistics
Division (FAOSTAT) www.fao.org/faostat/en/#data/QC
[9] Roussos Peter A. (2011). Vlassia Sefferou, Nikoleta-Kleio Denaxa,
Eleni Tsantili
[10] Karaman Ö. , Cebe Elgin G. (2016). Diyabet ve türkiyede antidiyabe-
tik olarak kullanılan bitkiler, Ank. Ezc. Fak.Derg. 40 (3):47-61.
[11] Kam, A., Li, K. M., Razmovski-Naumovski, V., Nammi, S., Shi, J., Chan,
K., Li, G. Q. (2013). A Comparative Study on the Inhibitory Effects
of Different Parts and Chemical Constituents of Pomegranate on
α-Amylase and α-Glucosidase, Phytotherapy Research, 27, 1614-
1620
[12] Ough, C. S., Amerine, M. A. (1988). Methods for analysis of musts
and wines. New York: John Wiley & Sons, Ltd., 377.
[13] Shobana, S., Sreerama, Y. N., Malleshi, N. G. (2009). Composition
and Enzyme İnhibitory Properties of Finger Millet (Eleusine coraca-
na L.) Seed Coat Phenolics: Mode of Inhibition of á-glucosidase and
pancreatic amylase, Food Chemistry, 115, 1268–1273.
[14] Smolskaite L., Petras R.V. , Thierry T. (2015). Comprehensive evalua-
tion of antioxidant and antimicrobial properties of different mush-
room species. LWT- Food Science and Techmology, Volume 60,
Issue 1, January 2015, Pages 462-471
[15] Akın, E., B., Karabulut, İ., Topcu, A. (2008). Some compositional
properties of main Malatya apricot (Prunus armeniaca L.) varieties.
Food Chemistry, 116(2):939-948
[16] Kalyoncu I.H., Akbulat M., Çoklar H. (2009). Antioxidant capacity,
total phenolics and some chemical properties of semi-matured
apricot cultivars grown in Malatya, Turkey. World Appl. Sci. J. 6,
519–523.
[17] Topal N. (2012). Malatyada Yetişen Kayısı Meyvesi Ekstraktlarının
Antoksidan Kapasitesi ve Oksidatif DNA Hasarı Üzerine Etkisi, nönü
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı.
[18] Dervişoğlu G. (2013). Characterization of antioxidant properties for
dried organic fruits in turkish market and development of novel
strategies to increase their potential health benefits. İzmir Yüksek
Teknoloji Enstitüsü / Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü / Biyo-
teknoloji Bölümü, Yüksek Lisans Tezi,
[19] Karataş N. (2014). Farklı Kurutma Yöntemlerinin Bazı Kayısı Çeşitle-
rinin Kimyasal ve Fiziksel Özelliklerine Etkisi , Atatürk Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı.
[20] Sağbaş H.İ. (2016). Çoruh Vadisinde Bulunan Zerdali( Prunus arme-
niaca L) Genetoplerinin Fitokimyasal Karakterizasyonu, Bahçe Bitki-
leri , Anabilimdalı, Meyve Yetiştirme ve Islahı Bilim Dalı, ERZURUM
[21] Lordan, S., Smyth, T. J., Soler-Vila, A., Stanton, C., Ross, R. P. (2013).
The á-amylase and á-glucosidase Inhibitory Effects of Irish Seaweed
Extracts, Food Chemistry, 141, 2170–2176.
[22] Demir, T., Akpınar, Ö., Kara, H., Güngör, H. (2019). Nar (Punica gra-

Conference Paper
Oral Presentation
Yenidünyanın (Eriobotrya Japonica Lindl.) Antioksidan ve Fenolik

İçeriğinin Belirlenmesi
Aysun Şener Gedük*, Menekşe İşlek
Özet
Dünyada genellikle çiçeğinden çay üretimi yapılan yenidünya (Malta eriği) (Eriobotrya japonica Lindl.) gülgiller
familyasından olan bir bitkidir. Diyet lifleri ve pektin yönünden de iyi bir kaynak olan yenidünya, sindirim
sisteminin dostudur. İçeriğinde bulunan antioksidan ve fenolik maddeler hücre hasarını önler, kalp hastalıkları
ve kansere karşı koruma sağlar, enzim aktivitelerini düzenler. Ayrıca yenidünya meyvesi, antioksidanların etkisini
artıran malik asit ve B grubu vitaminler yönünden de son derece zengin olup fosfor, potasyum ve kalsiyum gibi
mineral maddeler ve şeker yönünden de zengindir. Bu çalışmada yenidünya meyvesinin toplam fenol miktarı
ve antioksidan aktiviteleri incelenmiştir Etanol, metanol ve hekzan kullanılarak elde edilen özütlerin toplam
fenol miktarı gallik asite eşdeğer olarak 0.058-8.2 mg/g arasında değişmiştir. En yüksek toplam fenolik madde
metanollü özütte bulunmuştur. Meyve özütlerinin antioksidan kapasiteleri, DPPH yöntemine göre serbest
radikal giderici etkisi 1.86-75.85 mM TE/g arasında değişirken, FRAP yönteminde demir indirgeme gücü
kapasitesi 1.91-11.04 mM TE/g arasında değişmiştir. En güçlü antioksidan etki metanollü özütte gözlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Yenidünya (Eriobotrya japonica Lindl.) meyvesi, toplam fenol, antioksidan aktivite, DPPH,
FRAP
Determination of Antioxidant and Phenolic Content of Loquat (Eriobotrya japonica

Lindl.)
Abstract
Loquat (Maltese plum) (Eriobotrya japonica Lindl.) Is a plant from the rosaceae family, which is generally
produced from flower in the world. Loquat, which is also a good source of dietary fiber and pectin, is a friend of the
digestive system. Its antioxidant and phenolic substances prevent cell damage, protect against heart disease and
cancer, regulate enzyme activities. In addition, loquat fruit is extremely rich in malic acid and B group vitamins,
which increase the effect of antioxidants, and is rich in mineral substances such as phosphorus, potassium and
calcium and sugar. In this study, total phenol content and antioxidant activities of loquat fruit were investigated.
The total phenol amount of extracts obtained using ethanol, methanol and hexane varied between 0.058-8.2 mg
/ g as equivalent to gallic acid. The highest total phenolic substance was found in the methanolic extract. While
the antioxidant capacities of fruit extracts and free radical scavenging effect according to DPPH method varied
between 1.86-75.85 mM TE / g, iron reducing power capacity in FRAP method varied between 1.91-11.04 mM
TE / g. The strongest antioxidant effect was observed in the methanol extract.
Keywords: Loquat (Eriobotrya japonica Lindl.) Fruit, total phenol, antioxidant activity, DPPH, FRAP
1.GİRİŞ olmadığı ile ilgili yapılan araştırma sayısı oldukça azdır. Çe-
Yenidünya (Malta eriği) (Eriobotrya japonica Lindl.) dün- şit sayısının fazla olması ve hangi çeşidin özellik bakımında
yada genellikle çiçeğinden çay üretimi yapılan gülgiller fa- diğerlerinden üstün olduğunu tayin etmek açısından ticari
milyasından olan bir bitkidir. Ülkemizde daha çok taze olarak en çok üretilen ve tüketilen beş çeşit; Yuvarlak Çukur
meyve olarak tüketilmektedir. Yenidünyanın çok fazla çeşidi Göbek, Hafif Çukur Göbek, Uzun Çukur Göbek, Gold Nu-
mevcuttur. Bu çeşitler arasında biyoaktif farklılıkların olup gget ve Akko XIII [1].
Yenidünyanın (Eriobotrya Japonica Lindl.) Antioksidan ve Fenolik İçeriğinin Belirlenmesi
Anayurdunun Çin olduğu bilinen yenidünya önceleri, Ja- liyofilizatörde kurutulduktan sonra toz haline getirilmiştir.
ponya’da yetiştirilmeye başlanmış olup daha sonraları bu- Toz haline getirilen örneklerden 15 g alınarak üzerine 200
radan Akdeniz ülkelerine ve Avrupa’ya yayılmıştır. Büyük mL çözgen (metanol, etanol veya hekzan) eklenerek ultraso-
bir değeri olan önemli bir subtropikal meyve ağacı olup her nik su banyosunda 30°C’de 45 dk bekletilmiştir ve 3500 g’de
zaman yeşil yapraklı ve mükemmel bir bahçe ağacı olarak 10 dk santrifüj edilmiştir. Berrak kısım ayrıldıktan sonra katı
kullanılan sonbaharın sonlarından kışa kadar üç aylık bir çi- kısımlar üzerine 30 mL çözücü ilave edilmiştir ve bu işlem
çeklenme dönemine sahip mükemmel süs özellikleri vardır 2 kez tekrarlanmıştır. Elde edilen berrak kısımlar birleştiril-
[2]. Bugün, özellikle büyük miktarlarda subtropik (dönence dikten sonra vakum evaporatörde kurutulmuştur ve kalan
altı) bölgelerde üretilen yenidünya ülkemizde de en çok Ak- kısım 15 mL saf su ile çözündürülerek meyve özütleri elde
deniz Bölgesi’nde yetiştirilmiştir [3]. edilmiştir.
Ticari bir meyve ağacı olarak, yenidünya 20°-35° kuzey ve 2.2.2. Toplam Fenol Tayini
20°-35° güney arasındaki deniz iklimlerinde ekilebilir, ancak
Yenidünya meyvesi özütlerinin toplam fenolik madde mik-
süs ağacı olarak 45° ye kadar yetiştirilebilir. Yenidünya ağacı
tarı spektrofotometrik olarak Folin-Ciocalteu kolorometrik
soğuk strese daha toleranslı olduğundan ve diğer subtro-
metoda göre yapılmıştır [9]. Yenidünya meyve özütlerinden
pikal meyve ağaçlarına kıyasla kışın çiçek açabileceğinden,
1’er mL alınıp üzerine 60 mL saf su eklenmiş, karıştırıldıktan
sınırlı bir ticari üretim bölgesine sahiptir [4]. Günümüzde
sonra üzerine 5 mL Folin-Ciocalteu hazır çözeltisi konulmuş
Çin, İspanya, Türkiye, Pakistan, Hindistan, İtalya ve Brezilya
ve iyice karıştırılmıştır. Sonra 7,5 dk içerisinde %20’lik sod-
gibi 30’dan fazla ülkede yoğun olarak yetiştiricilik yapıldığı
yum karbonat çözeltisinden 15 mL ilave edilmiş ve tekrar
bildirilmiştir [5]. Ülkemizde 2015 yılı verilerine göre toplam
karıştırılarak çözeltilerin hacmi 100 mL’ye tamamlanmıştır.
12.717 ton yenidünya üretimi gerçekleşmişken en fazla
Çözeltiler 20°C’de karanlıkta 2 saat bekletildikten sonra çö-
yenidünya üretimi Mersin (5.930 ton) ve Antalya (5.290 ton)
zeltilerin absorbansları 750 nm’de okunmuştur. Toplam fe-
illerinde gerçekleşmiştir [6].
nol miktarları gallik asit değerleriyle elde edilen kalibrasyon
Diyet lifleri ve pektin yönünden de iyi bir kaynak olan yeni- eğrisinden, mg gallik asite eşdeğer olacak şekilde değerlen-
dünyanın, sindirim sisteminin de dostu olduğu görülmüştür. dirilmiştir.
İçeriğinde bulunan antioksidan bileşikler ve fenolik madde-
2.2.3. Antioksidan Aktivitenin Belirlenmesi
ler hücre hasarını önler, kalp hastalıkları, diabet ve kansere
karşı koruma sağlar, enzim aktivitelerini düzenler. Ayrıca 2.2.3.1. DPPH (Serbest Radikal Giderim) Yöntemi ile An-
yenidünya meyvesi, antioksidanların etkisini artıran malik tioksidan Aktivitenin Belirlenmesi
asit ve B grubu vitaminler yönünden de son derece zengin
Yenidünya meyve özütlerinin serbest radikal giderim özel-
olup fosfor, potasyum ve kalsiyum gibi mineral maddeler ve
likleri, 2,2-difenil-1-pikrilhidrazil (DPPH) kullanılarak be-
şeker yönünden de zengindir. Bununla birlikte yenidünya
lirlenmiştir. Bu amaçla 150 μL meyve özütleri üzerine me-
meyvesi, yüksek oranda A vitamini içerir. Eti ve kabuğunun
tanolle hazırlanan %0.005’lik DPPH, çözeltisinden 2.85 mL
rengi, meyvenin A vitamini kaynağı olan karoten yönünden
ilave edilip karıştırılmıştır ve oda sıcaklığında karanlıkta
zengindir. Aynı bölgede, aynı şehirde hatta aynı tarlada ye-
24 saat bekletilmiştir. İnkübasyon sonunda 515 nm’de köre
tişen aynı meyvelerin çeşit bakımından farklılık göstermesi
karşı absorbans ölçümü yapılmıştır. Kontrol aynı reaksiyon
nedeniyle, ürünün biyoaktif ve aromatik özelliklerininde de
karışımında bitki ekstraktları yerine metanol kullanılarak
farklılık göstermesi beklenir [7].
hazırlanmıştır. Antioksidan sonucu kalibrasyon eğrisinde
Bu çalışmada farklı ekstraksiyon yöntemleri (metanol, eta- Trolox ile çizilmiş, mg Trolox’a eşdeğer olacak şekilde de-
nol ve hekzan) ile elde edilen yenidünya meyve özütlerinin ğerlendirilmiştir [10].
toplam fenol miktarı ve antioksidan aktivite gibi biyoaktif
Yukarıda bahsedilen DPPH yöntemiyle meyve özütlerinin
özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
antioksidan miktarı DPPH radikalının %50’nin azalmasına
gereken özüt konsantrasıyonu cinsinden de hesaplanmıştır.
2. MATERYAL VE METOT
Aₒ = kontrol absorbansı
2.1. Materyal
2.1.1. Yenidünya Meyvesi Ai = Örnek absorbansı
Yenidünya meyvesi 2018 yılında hasat zamanında Mersin ili 2.2.3.2. FRAP (İndirgeme Gücü Kapasitesi) Yöntemi ile
Alata Meyve Araştırma Bahçesinden temin edilmiş ve -25 Antioksidan Aktivitenin Belirlenmesi
°C’de muhafaza edilmiştir. Yenidünya meyve özütlerinin indirgeme gücü kapasitesi,
özütlerinin Fe3+-Fe2+ dönüşümüne olan etkisine göre sap-
2.2. Metot
tanmıştır. 25 mL 300 mM’lik asetat tamponu, 2.5 mL TPTZ
2.2.1. Bitki Özütlerinin Hazırlanması (2,4,6-tripridil-s-triazin) (40 mmol HCl içerisinde hazırlan-
Yenidünya meyve özütleri Kam ve ark.’nın [8] kullandığı mış 10 mmol TPTZ) ve 2.5 mL 20 mmol’lik FeCl3.6H2O
yöntemi modifiye ederek hazırlanmıştır. Meyve örnekleri karıştırılarak 37°C’de inkübasyona bırakılmıştır. Daha sonra
.
bu karışımdan 2.85 mL alınarak 150 μL meyve özütleri ile FRAP yöntemine göre ise etanol>metanol>hekzan olduğu
karıştırılmıştır ve oda sıcaklığında karanlıkta inkübasyona saptanmıştır.
bırakılmıştır. İnkübasyon sonunda 593 nm’de köre karşı ab-
Çizelge 4.2. Meyve özütlerinin toplam fenol miktarı sonuçları
sorbans ölçümü yapılmıştır. Kör aynı reaksiyon karışımında
bitki ekstraktları yerine saf su kullanılarak hazırlanmıştır.
Sonuçlar Trolox ile çizilen kalibrasyon eğrisinden, mg Tro-
lox’a eşdeğer olacak şekilde hesaplanmıştır [11].
3. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA

Yenidünya meyvesinin biyoaktif özelliklerinin araştırılma-
sında meyve örneklerinin kurutulması ve çözgenlerle özüt
eldesi önemlidir. Kurutulan yenidünya meyve örnekleri fark-
*Toplam fenol sonuçları gallik asite eşdeğer (GAE) olarak verilmiştir.
lı çözgenler ile muamele edilmiştir ve sonunda çözücüler ro- Çizelge 4.3. Meyve özütlerinin antioksidan miktarı sonuçları
tary evaporatör ve liyofilizatör ile ortamdan uzaklaştırılmış-
tır. Meyve özüt verimi çizelge 4.1’de verilmiştir.
Çizelge 4.1. Yenidünya meyve özütlerinin farklı çözgenlerle verimi (%)
(a/a)
Çözgen Verim*
Metanol 96,3
Etanol 59,3
Hekzan 10,6
*a/a: Çözgen ile elde edilen özütün ağırlığı/liyofilizatörden elde edilen meyve **Antioksidan sonuçları Trolox’a eşdeğer (TE) olarak verilmiştir.
tozunun ağırlığı (g). Chen ve ark. [13]’nın yaptığı bir çalışmada, yenidünya (Eri-
obotrya japonica) tohumu yeni bir nişasta kaynağı olarak:
fenolik bileşiklerin değerlendirilmesi, antioksidan aktivite,
Özüt verimleri, fitokimyasal maddelerin kimyasal yapısı, termal, reolojik ve morfolojik özelliklerin araştırıldığı çalış-
kullanılan ekstraksiyon yöntemi, örnek partikül boyutu, mada; yenidünya çekirdeklerinin, DPPH, FRAP ve ABTS
kullanılan çözgen ve karışan maddelerin varlığından etkilenir yöntemleri ile antioksidan aktivitesi çalışılmıştır. Özütlerin
[12]. Çizelgeden görüldüğü gibi en yüksek verim metanol DPPH değerleri 24.87 μmol TE/100 g ila 240.94 μmol TE/100
ile elde edilmiş ve onu etanol takip etmiştir. Hekzan verimi g arasında değişmiştir. ABTS testi için değerler 49.82 μmol
diğer çözgenlere kıyasla düşük kalmıştır. TE/100 g ila 258.27 μmol TE/100 g arasındadır. FRAP testi
antioksidan kapasite (AC) sonuçları ise 24.43 μmolTE /100 g
3.1. Yenidünya Meyve Özütlerinin Toplam Fenol ve
ile 155.72 μmol TE/100 g arasında değiştiği tespit edilmiştir.
Antioksidan Analizi
Erkölencik ve Fatih [14] tarafından yapılan beş malta eriği
Toplam fenolik madde ve antioksidan aktivitesi sonuçları
çeşidinin biyoaktif özelliklerini ve aroma profillerini belirle-
Çizelge 4.2 ve Çizelge 4.3’de verilmiştir. Sonuçlar, açığa çıkan
yerek hangi çeşidin gıda endüstrisinde kullanım açısından
fenolik madde miktarının kullanılan çözgenlerin polaritesi-
daha verimli olacağının incelenmesinde; Malta eriği çeşit-
ne bağlı olarak değiştiğini göstermiştir. Kullanılan çözgen-
lerinde (Yuvarlak Çukur Göbek, Hafif Çukur Göbek, Uzun
lerin polarite sırası metanol>etanol>hekzandır. Kullanılan
Çukur Göbek, Gold Nugget ve Akko XIII ) nem; %87.12-
çözgene göre, toplam fenolik madde miktarı 0.058-8.2 mg/g
91.00 toplam fenolik madde; 2954.50-5071.62 mg/kg gal-
kuru madde arasında değişmiştir.
lik asit eşdeğeri (GAE), flovanoid; 1189,01-2020.78 mg/L
Antioksidan aktivite değeri DPPH yönteminde 1.86-75.85 toplam flovanoid (TFVL), DPPH yöntemi ile antioksidan;
mmol/L arasında, FRAP yönteminde ise 1.91-11.04 mmol/L 2506.49-3738.56 mg/L troloks eşdeğeri, CUPRAC yöntemi
arasında değişkenlik göstermiştir. En yüksek toplam fenol ile antioksidan; 11.79-19.40 mg/mL troloks eşdeğeri bulun-
değerleri metanol ekstresinden elde edilirken, en yüksek an- muştur.
tioksidan aktivite değerleri DPPH yöntemine göre hekzan ile
Uysal ve ark. [15]’nın yaptığı bir çalışmada Centaurea
elde edilen özütte görülmüştür. Apolar bir çözgen olan hek-
pterocaula bitkisinden elde edilen üç özütün (etil asetat,
zanla elde edilen özütlerde toplam fenol miktarı 0.058 mg/g
metanol ve su) antioksidan kapasiteleri, mutajenik/antimu-
saptanmıştır. Özüt eldesinde metanol en verimli olan çözgen
tajenik özellikleri ve enzim inhibitör etkileri değerlendiril-
olup aynı zamanda en yüksek toplam fenol miktarı metanol
miştir. Metanol özütünün en güçlü radikal giderme (31.06
ile elde edilen meyve özütünde bulunmuştur.
mgTE/g özüt) ve indirgeme gücüne (CUPRAC testinde
Çizelge 4.2 ve Çizelge 4.3’de verilen sonuçlara göre, 66.95 mgTE/g özüt ve FRAP testinde 51.03 mgTE/g özüt)
meyve özütlerinin toplam fenol miktarının sırayla, sahip olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, etil asetat özütü gliko-
metanol>etanol>hekzan olduğu ve toplam antioksidan zidaz enzimi hariç test edilen tüm enzimlere karşı en güçlü
miktarının DPPH yöntemine göre en yüksek hekzan olup, etkiyi sergilediği özütlerin toplam fenolik ve flavonoid içerik
sırasıyla 15.77-25.22 mg GAE/g özüt ve 0.67-31.44 mg RE/g etanol şeklinde olmuştur. Sonuçlar incelendiğinde antioksi-
özüt aralıklarında değiştiği bulunmuştur. dan kapasite açısından metanolün diğer solventlere kıyasla
daha iyi bir ekstraktsiyon solventi olduğu sonucuna varıl-
Rashed ve ark. [16] tarafından Eriobotrya Japonica’nın Bi-
mıştır. Ekstraktlara ait ortalama indirgeyici güç EC50 de-
yo-Aktif Bileşiklerinin İzolasyonu ve Antibakteriyel ve An-
ğerleri (mg ekstrakt/mL) incelendiğinde; etanol ve metanol
tioksidan değerlendirmesinde; E.japonica metanol özünün,
çözgenlerinde sırayla 8.59, 5.54 değerleri bulunmuştur. Sol-
yüksek TEAC değeri 1.79±6.6 mM TE/g gösterdiği ve ayrıca
ventlerin indirgeme gücüne etki potansiyelleri kıyasladığın-
(ORAC) testinde, yüksek bir ORAC değeri gösterdiği (4988
da en yüksek potansiyelin metanolde, sonra etanolde olduğu
mM TE/g) tespit edilmiştir. Toplam polifenol içeriği gallik
tespit edilmiştir [20].
asit eşdeğeri olarak ifade edilip, 74.43±1.60 mg/g olarak dü-
şük bir değer bulunmuştur. Bu çalışmada elde edilen bulgular Uysal ve ark. [15] ve Koç
[19] sonuçlarıyla benzerlik göstermiştir. Bu çalışmada elde
Ercişli ve ark. [17] tarafından Malta eriği çeşitlerinin (Akko
edilen toplam fenol miktarı Zhang [18]‘ın bulgularıyla yakın
XIII, Champagne de Grasse, Güzelyurt 6, Hafif Çukurgöbek,
değerler gösterirken, Erişli ve ark. [17]’nın elde ettiği sonuç-
KKTC 3, KKTC 4 ve Sayda) bazı fizikokimyasal, özellikleri,
lardan yüksektir. Bu çalışmada bulunan antioksidan değerle-
biyokaktif içerik ve antioksidan kapasiteleri araştırılmıştır.
ri diğer çalışmalara kıyasla daha yüksek bulunmuştur.
Meyve et oranı %80.44-86.29, toplam fenolik madde içeri-
ği140-253 μg GAE/g aralığında tespit edilmiştir. En yüksek
5. SONUÇ
toplam antioksidan kapasitesi Akko XIII’de saptanmıştır.
Bu araştırmada, yenidünya meyve örnekleri kurutulduktan
Zhang ve ark. [18] tarafından yapılan 7 Malta eriği çeşidi sonra 3 çeşit çözgen (metanol, etanol ve hekzan) ile muame-
üzerindeki DPPH yöntemi ile antioksidan madde tayini ana- le edilerek meyve özütleri elde edilmiştir. Elde edilen özütle-
lizleri sonuçlarına göre; Malta eriği kabuğunda elde edilen rin toplam fenolik madde miktarı ve serbest radikal giderici
değerler 25.19 ila 36.64 mg TE/g arasında, Malta eriği pul- gücü (DPPH) ve demir indirgeme gücü kapasitesi (FRAP)
punda ise 6.62 ila 11.79 mg TE/g arasında farklılık göster- metotlarıyla antioksidan kapasitesi araştırılmıştır. Çalışma-
miştir. dan elde edilen bulgulara göre;
Yapılan bir çalışmada Türkiye’de yayılış gösteren bazı bitki, • Meyve özütü eldesinde metanol en verimli (%96.3)
(Lupinus albus L, Phlomiskurdica, Coriandrum sativum L, sonra sırasıyla etanol (%56.3) ve en az verimli olan
Tymbra spicata var. spicata L. ve Hypericumcalycinum L.) hekzan (%10.6) olmuştur.
türlerinin etanol ve metanol özütlerinin biyolojik aktiviteleri
araştırılmıştır. En yüksek fenolik madde içerdiği H. calyci- • Özütler arasında metanol ile elde edilen özüt 8.2 mg
num bitkisine ait olarak bulunmuştur. Bu bitkinin etanol ve GAE/g değeri ile en yüksek toplam fenolik madde
metanol özütlerinde fenolik madde miktarı 93.63±4.323 ve içeriğine sahiptir. Metanol özütünden elde edilen
74.15±2.428 μg GAE/mg olarak hesaplanmıştır. T. spicata özütün en yüksek verim ve toplam fenole sahip olduğu
var. spicata bitkisinin etanol ve metanol özütlerininde feno- saptanmış ve bunları etanollü özüt (6.3 mg GAE/g)
lik madde miktarı 39.75 ve 41.67 μg GAE/mg olarak hesap- takip etmiştir. Hekzanlı özütte toplam fenol madde
lanmıştır. P. kurdica bitkisinin etanol ve metanol özütlerinde miktarının 0.058 mg GAE/g olduğu tespit edilmiştir.
toplam fenolik madde miktarı 21.71 ve 27.86 μg GAE/mg, L. • Meyve özütlerinin antioksidan analiz sonuçları
albus yaprak ve tohum örneğinde 25.0-20.80 ve 25.24-17.52 DPPH yöntemine göre serbest radikal giderici etkisi
μg GAE/mg olarak hesaplanmıştır. En düşük fenolik madde- en yüksek olanı hekzan ile elde edilen özüt (75.85
miktarı C. sativum bitkisinin etanol özütünde 8.70 metanol mmol/g) iken, en düşük aktiviteyi metanol ile elde
özütünde 17.52 μg GAE/mg olarak belirlenmiştir. L.albus ve edilen özüt (1.86 mmol/g) göstermiştir. FRAP
H. calycinum hariç çalışılan diğer bitkilerin metanolözütle- yönteminde indirgeme gücü kapasitesi en yüksek olan
rinde fenolik madde içeriği daha fazla bulunmuştur. Bitki- etanol özütü (11.04 mmol/g) iken, metanol özütü 2.04
lerin DPPH radikal süpürücü etki denemelerine göre, çalış- mmol/g bulunmuştur. Hekzan ile elde edilen özütün
mada kullanılan bütün bitkilerin IC50 değerlerine bakılarak ise 1.91 mM TE/g ekstrakt ile metanolden daha düşük
metanol özütlerinde etanol özütüne göre biraz daha fazla antioksidan aktivitesine sahip olduğu tespit edilmiştir.
aktivite gözlenmiştir ve en aktif bitkinin H. calycinum türü
AÇIKLAMA: Bu çalışma (18332003) Adana Alparslan Tür-
olduğu saptanmıştır [19].
keş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Bilimsel Araştırma Pro-
Menengiç meyvesinin toplam fenol ve antioksidan miktarı jeleri Komisyonu tarafından desteklenmiştir.
ile ilgili bir çalışmada, menengiç etanol ve metanolle eks-
trakte edilmiş ve daha sonra ekstraktların toplam fenolik 7. KAYNAKLAR
madde miktarları ve antioksidan aktiviteleri (DPPH ve İndir- [1] Erkölencik M. Fatih. (2016). Farklı Malta Eriği Çeşitlerinin Biyoaktif
geyici güç) belirlenmiştir. Ekstraktlara ait ortalama toplam ve Aromatik Özelliklerinin Belirlenmesi. Yükek Lisans Tezi, Namık
fenolik madde miktarları mg/Gallik asit eşdeğeri/g ekstrakt Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
cinsinden verilmiştir. Örneklerin fenolik madde miktarında [2] Lou, X., Wang, H., Ni, X., Gao, Z., Iqbal, S.(2018). Integrating prote-
yüksek etkinlikten düşük etkinliğe göre sıralama metanol, omic and transcriptomic analyses of loquat (Eriobotrya japonica
.
Lindl.) in response to cold stress. Gene, 677, 57–65.doi:10.1016/j. ta (Ugni molinae Turcz.): Sources of antioxidant compounds and
gene.2018.07.022. a-glucosidase/a-amylase inhibitors. Journal of Agricultural and
Food Chemistry, 59, 1630–1637.
[3] MEB (2014), Malta Eriği Yetiştiriciliği, Bahçecilik, Ankara
[4] Lin, S., Sharpe, R.H., Janick, J. (1999). Loquat: botany and horticulture.
Hort Rev. 23:233–276.
[5] Feng, J. J, Liu Q, Wang X. D, Chen J. W, Ye J. D. (2007). Characte-
rization of a new loquat cultivar ‘Ninghaibai’. Acta Horticulturae.
750:117-124.
[6] TUİK, (2015). Türkiye İstatistik Kurumu Resmi İnternet Sayfası,
www.tüik.gov.tr Erişim tarihi: Haziran 2016.
[7] Tepe, S., Demir, Ş. (2005). Antalya Bölgesine Uygun Yenidünya (Eri-
obotrya japonica Lindl.) Çeşitlerinin Adaptasyonu Projesi Sonuç
Raporu. TAGEM
[8] Kam A., Li.K. M., Razmovski-Naumovski V., Nammi S., Shi J., Chan
K., Li G.Q. (2013). A Comparative Study on the Inhibitory Effects
of Different Parts and Chemical Constituents of Pomegranate on α
Amylase and α-Glucosidase, Phytotherapy Research, 27, 1614-1620
[9] Ough, C. S., Amerine, M. A. (1988). Methods for analysis of musts
and wines. New York: John Wiley & Sons, Ltd., 377.
[10] İsmail, H. I., Chan, K. W., Mariod, A. A., Ismail, M. (2010). Phenolic
Content And Antioxidant Activity of Cantaloupe (Cucumis melo)
Methanolic Extracts, Food Chemistry, 119, 643–647,
[11] Zhang, R., Zeng, Q., Deng, Y., Zhang, W., Wei, Z. (2013). Phenolic
Profiles and Antioxidant Activity of Litchi Pulp of Different Cultivars
Cultivated in Southern China. Food Chemistry, 136, 1169–1176.
[12] Zhang W., Zhao X., Sun C., Li X., Chen K. (2015). Phenolic Compo-
sition from Different Loquat (Eriobotrya japonica Lindl.) Cultivars
Grown in China and Their Antioxidant Properties. Molecules, 20:
542-555.
[13] Chen X., J. (2014). Comparison of Phenolic Compound Contents
and Antioxidant Capacities of Loquat (Eriobotrya japonica Lindl.)
Fruits. Food Science Biotechnology, 23(6): 2013-2020
[14] Erkölencik M. Fatih. (2016). Farklı Malta Eriği Çeşitlerinin Biyoaktif
ve Aromatik Özelliklerinin Belirlenmesi. Yükek Lisans Tezi, Namık
Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ
[15] Uysal A., Zengin, G., Durak, Y., Ümsek, A. (2016). Centaurea ptero-
caula özütlerinin antioksidan ve antimutajenik özellikleri ile enzim
inhibitör potansiyellerinin incelenmesi. Marmara Pharmaceutical
Journal 20: 232-242, 2016 DOI: 10.12991/mpj.20162094922
[16] Rashed, K. N., Butnariu, M. (2014). Isolation and Antimicrobial and
Antioxidant Evaluation of Bio-Active Compounds from Eriobotrya
Japonica Stems, Adv Pharm Bull. 2014 Mar; 4(1): 75–81.Published
online 2013 Dec 23. doi: 10.5681/apb.2014.012
[17] Ercişli S., Gözlekçi S., Şengül M., Hegedus A., Tepe S. (2012). Some
Physicochemical Characteristics, Bioactive Content and Antioxi-
dant Capacity of Loquat (Eriobotrya japonica (Thunb.) Lindl.) fruits
from Turkey. Journal of Scientia Horticulturae 148: 185–189.
[18] Zhang W., Zhao X., Sun C., Li X., Chen K. (2015). Phenolic Compo-
sition from Different Loquat (Eriobotrya japonica Lindl.) Cultivars
Grown in China and Their Antioxidant Properties. Molecules, 20:
542-555.
[19] Koç, L. Y. (2012). Bazı Bitki Ekstrelerinin Antibakteriyel, Antioksidan
ve Sitotoksik Etkileriyle Kanserli Dokularda Adenozin Deaminaz
Enzimi Üzerine Etkisi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Doktora Tezi
[20] Rubilar, M., Jara, C., Poo, Y., Acevedo, F., Gutierrez, C., Sineiro, J., &
Shene, C. (2011). Extracts of maqui (Aristotelia chilensis) and mur-

Conference Paper
Oral Presentation
Rheological Properties of Highly Filled Polymers for Polymer

Processing
Lidija Slemenik Perše, Marko Bek
University of Ljubljana, Faculty of Mechanical Engineering, Ljubljana, Slovenia
Abstract
Polymer processing is commonly defined as the activity, which is performed on polymeric materials in order to
increase their usefulness. It involves shaping, synthesis, transformation, compounding, functionalization, and
stabilization of materials. The combination of these operations determines the final properties and performance
of any polymeric product.
In order to obtain polymer products for high performance applications, highly filled polymers are commonly
used. These are polymers with large volume fraction of particulate fillers (inorganic or organic) that could be
macro-, micro- or nano-sized. Highly-filled polymers with more than 40 vol.% are increasingly used in indirect
fabrication of metal, ceramic or cermet parts with complex geometry in processes like powder injection
moulding (PIM), powder extrusion moulding (PEM), and more recently, powder fused filament fabrication
(PFFF). After the preparation of highly-filled thermoplastic compound these technologies follow three main
steps: shaping of the part, removing the polymeric fraction of the material, and finally, the sintering of the part in
a furnace. Feedstock materials used in the above mentioned processes have complex multi-material formulation
since they have to meet several specific requirements for each of the stages of the process.
The presented research was focused on the rheological behaviour of highly-filled polymer composites that are
used as feedstock in various polymer processing operations. Rheological properties of the feedstock are crucial
for the manufacturing process and final properties of various polymer products. The flow properties of feedstock
material depend on several factors: the amount of fillers in the polymer, the particle size distribution and shape
of particles, the nature of the filler and polymer matrix, and the use of coupling agents.
Acknowledgments
The author acknowledge the project (J2-9443) and the research core funding (No. P2-0264), which was financially
supported by the Slovenian Research Agency.
Keywords: Highly filled composites, polymer processing, rheological properties
Email: ???

Conference Paper
Oral Presentation
Data Augmentation for Solving Imbalance Classes Problem in

Drug Target Interaction Prediction
Gözde Özsert Yiğit1, Mustafa Oral2
Gaziantep Universıty, Computer Engineering Department, Turkey; gozsertyigit@gantep.edu.tr
1
2
Çukurova University, Computer Engineering Department, Turkey; moral@cu.edu.tr
Abstract
Drug-target interaction prediction provides important information for drug repurposing. There are different ways
of predicting drug-target interaction. One of the common and easier way is using chemogenomic approaches.
Chemogenomic approaches also vary. In this study, one of the chemogenomic approaches representing drug and
target as features was utilized. Drugs and targets were obtained from Drugbank. Feature descriptors utilized in
previous studies were also extracted and employed. These features are Composition Transition and Distribution
(CTD), Aminoacid Composition (AAC) and Pseudo-Aminoacid Composition (PAAC). Obtained features were
concatenated to provide drug-target interaction matrix. Each cell in the matrix contained one or zero to show
interaction. The main problem of prediction of drug-target interaction is imbalance data. In this study, data
augmentation approach was applied to solve this problem. Instead of reducing the number of samples in the
negative classes to match the number of negative classes, in this study positive samples are resampled until
the number of positive and negative samples match. Support Vector Machine with two different kernels were
utilized for classification. According to the test results, 99.1% accuracy for linear kernel type and 99.6% accuracy
for RBF kernel type were obtained.
Keywords: Drug-Target Interaction, Support Vector Machines, Aminoacid, Feature Descriptors
1. INTRODUCTION ological function. Proteins have different tasks in the orga-

Receptors are important parts of signaling system providing nisms. While enzymes bind other molecules (ligands) and
interaction between drugs and organisms and named as tar- catalyze their biochemical reactions, some types bind other
gets. They are made up of proteins, found in cell membra- proteins and influence their activity. Others bind to DNA
ne or within the cell. G protein-coupled receptors (GPCRs), and regulate gene expression. On the other hand, some pro-
Enzymes, and nuclear receptors and ion channels are some teins have a purely structural function, making up the fabric
types of receptors. Drugs impact these targets by changing of the cell and other types are released from cells and act as
their pharmaceutical functions [1]. Proteins are crucial for chemical messengers, influencing the behavior of other cells
organisms because they are catalyzer for almost all chemical by acting on receptors located on cell surfaces [3].
reactions, regulator for all gene activities and main compo- Supposedly, proteins having similar amino acid composition
nent of cellular structure. Receptors provide chemical signa- and sequence have similar functions. Although all the func-
ling between and within cells with consequent pharmaco- tions of a protein could not be explained from its amino acid
logical effects by directly acting on cellular targets, effector sequence, correlations between structure and function pro-
proteins, or intermediary cellular signal molecules (transdu- vide information about properties of the amino acids found
cers) [2]. in that protein [4].
Proteins are made out of sequence of amino acids linked by Drug discovery is crucial process; however, it has many chal-
peptide bonds. There are 20 types of amino acids naturally lenges such as time requirement and cost. Therefore, drug
occurred. Amino acid consists of two chains named asmain repurposing is effective alternative to drug development.
chain and a side chain. They have different chemical struc- Drug target interaction plays important role in repurposing.
tures in the different amino acids. Side chains of the amino Moreover, it facilitates the procedure of drug discovery and
acids specify the functional properties of proteins. Protein drug side-effect prediction and also helps decipher the un-
chains creates a three-dimensional structure to have a bi- derlying biological mechanisms.
Email:gozsertyigit@gantep.edu.tr
.
However, various studies reported in literature do not at-

tempt to alleviate the imbalance problem.
Figure 1: Drugs (https://www.thehealthy.com/healthcare/drugs-medici-

ne/most-expensive-prescription-drugs/)
Due to its importance, different methods have been develo-

ped for predicting drug-target interaction. One of the frequ- Figure 3 : Crystal structure of a drug molecule bound [14]
ently used method is predicting interaction by using chemi-
cal structure similarity of a given protein. In the literature, In [12], the authors consider drug-target prediction problem
some study [5, 6] suggested a method to predict targets of as a regression problem. They stated that one of the reasons
proteins. This method used chemical similarity. Similarity behind the imbalance dataset is regarding unlabeled data as
of ligands of proteins utilizing 65,000 ligands notated into negative samples. To solve this issue, they utilized unsuper-
sets for hundreds of drug targets. As using ligand topology, vised learning approaches to cluster unlabeled data, which
the similarity score between each set was calculated. This requires only small number of labeled data.
type of method does not take advantage of the information They reported that predictions were more accurate than the
available in the protein domain. supervised one.
Another common method is molecular docking [7] which In [13], an ensemble learning strategy was proposed to sol-
requires the non-trivial modeling of 3D structure of the tar- ve the problem of between class imbalance and within-class
get protein. However, the 3D structures of many proteins imbalance. Analyses had demonstrated some results. The
are not yet available [8], since very few GPCRs have been proposed technique improved results for this four state-of-
crystallized [9] so far. the-art methods. These are SVM, Random Forest, Decision
Tree and Nearest Neighbor. Additionally, cases for new dru-
gs and targets were simulated in order to demonstrate how
the method would predict their interactions. The method
used agreeable prediction performance and predicted many
of the interactions successfully. The authors stated that their
work proved that adressing problem is important for class
imbalance of the data.
In [15], Random Forest (RF) and Support Vector Machine
(SVM) were used in this study. The performance of models
was evaluated and verified with internally five-fold cross-va-
lidation. RF and SVM models showed the reliability of the
Figure 2 : Drug-Target Interaction [10] obtained models. Also, Laplacian regularized least square
In general, prediction of drug-target interaction is a binary method (LapRLS) [9] was used in this literature Their se-
classification problem. Drug-target pairs having interaction mi-supervised learning method integrates known drug-tar-
are grouped in the positive class,drug-target pairs without get interaction network information. By utilizing the met-
interaction are grouped in negative class. Since number of hod that proposed, they predicted certain drug-protein
negative samples are much more than that of positive clas- interactions on the nuclear receptor data sets, GPCRs, enz-
ses, there exists imbalance between classes. This reduces the yme, and ion channel. Such as KEGG, the publicly available
generalization ability of the machine learning algorithms drug targets databases confirmed some of their predictions.
and produces biased results [11]. In [16], standard LapRLS and NetLapRLS were evaluated
on the four classes of target proteins including enzymes, ion
2. LITERATURE STUDY channels, GPCRs and nuclear receptors. Ten-fold cross-va-
Generally, imbalance problem is solved by random samp- lidation was used.
ling. Samples are randomly chosen from majority class un- In [1],similarity based machine learning methods were emp-
til the numbers of samples in both classes are same [12,13]. loyed for predicting drug–target interactions. Different met-
Data Augmentation for Solving Imbalance Classes Problem in Drug Target Interaction Prediction
hods and experimental settings were tested. It is reported follows. Sequence’s length and frequencies of amino were
that AUCd and AUCt, KBMF2K and PKM performed the calculated. And they were subjected to normalization ac-
best, whereas LapRLS was the best for AUPRd and AUPRt. cording to the equation 𝐹𝑒=𝑁𝑒𝑁. In here, 𝑁e is the number
Another outcome of the study was reported as difficulty of of amino acid type, present in the sequence and N, the total
the drug and target prediction due to lack knowledge of in- length. As an example, following values represent obtained
teractions. values, which makes up an “average protein” of 122 residues
and molecular weight 25,700 [18]. Asp 25, Glu 24, Leu 20,
The rest of this study is organized as follows: MATERIAL
Ala 19, Gly 17, Ser 17, Val 16, Lys 15, Pro 13, Thr 13, Ben 11,
section gives information about the data. METHOD briefly
Arg 10, Phe 10, Tyr 8, His 5, Met 4, CyS 3, Try 3.
explains methods that were used. PROPOSED METHOD
describes how the methods were used on the data. RESULTS Pseudo Amino Acid Composition
AND CONCLUSION explains the advantages, limitations
It is the basic discrete model utilizing the amino acid com-
and future perspectives of prediction methods.
position (AAC) to represent protein samples. This method
provides compositional and positional amino acid pattern
representation of sequence as a discrete model. Hence, it is
3.1 Material called as feature encoding method. PseAAC of a protein is
The DrugBank database (version 4.3, released on 17 Nov. a set of discrete numbers. It is derived from its aminoacid
2015 [11]) were utilized as the interaction data. These data sequence. Given a peptide sequence, pairwise relationships
involve 12674 drug-target interactions. There are also 5877 between amino acids are calculated by using chemical pro-
drugs and their 3348 protein interaction partners. Exclusi- perties.
vely, we extracted separate sets of features for small-molecu- Composition, Transition, Distribution
le drugs and their targets. We do not address biotech drugs
It is another method used for obtaining fixed length biologi-
in this study. Table 1 gives statistics for dataset.
cal information from varying length protein sequences. The
Table 1 Statistics of the dataset number of amino acids having specific property is represen-
Drugs Targets Interactions ted by Composition (C). It is seperated by number of ami-
5877 3348 12674 no acids in total. Percentage of frequency of amino acids is
described by Transition (T). This aminoacids have specific
Although sequence of a protein provides many informati-
property too and they are followed by amino acids having
on needed, machine learning algorithms require the same
a different property. Distribution (D) determines the chain
length inputs and the protein sequences may have diffe-
length for which the first, 25, 50, 75 and 100% of the amino
rent lengths. Hence, for some cases sequences cannot be
acids [19].
used directly and feature extraction approaches are utilized
[17]. Various non-sequential representations or discrete Support Vector Machines
representations were proposed, and relevant software to-
This algorithm is a supervised machine learning algorithm
ols (PROFEAT) are developed and offered as web services
proposed by Vapnik et al.[20].This algorithm utilizes the sta-
(Rcpi). Calculated features were composition, transition and
tistical learning theory. Generally, it is used forbinary clas-
distribution, amino acid composition, pseudo-amino acid
sification problems. It has been widely used in prediction of
composition.
protein structural classes [21,22] and also other bioinforma-
After obtaining features of drugs and targets, then features tics areas. It could handle the problems, even if dataset has
with consistent values among all drugs were selected for small sample, high dimension, non-linearity and local mi-
further use. Features that have no relation with the predicti- nimal value. When the training set is not linearly separable,
on of drug-target interactions were removed. Missing values this method increases the dimension by using kernel functi-
for some of the drugs and targets were removed. Instead of ons to find a hyper plane. This hyperplane optimizes a trade-
these values, the mean of the feature for all drugs and tar- off between good classification and large margin. In addition
gets were put. After all of this procces, we had 193 feature to the kernel parameters, C parameter which is known as
for drugs and 1290 features for targets to work with. penalty parameter for soft margin, should be determined to
control the tradeoff between training error and margin.
Feature descriptors extracted from sequences must include
main information about proteins. Therefore, handling featu- 3.2 Proposed Method
re vectors from protein sequences is one of the most impor-
In this study, we used target and drug information dataset
tant computational challenges in protein sequence analysis.
from DrugBank Database [15]. These sequences cannot be
Informations of the descriptors used in this study are given
appropriate input for machine learning algorithms due to
below for this feature extraction process.
their variable length. Hence, we created features from these
Amino Acid Composition sequences using three feature descriptors. These features are
represented as in figure 3 and 4 for AAC and PAAC. PRO-
Next 20 components of the feature vector are gotten as
FEAT (web server for computing commonly used proteins
.
features from amino acid sequence, and interaction network and number of negative samples are balanced. While obtai-
properties from network structure) and Rcpi (Molecular ned features were used as inputs, each cell of the interaction
Informatics Toolkit for Compound-Protein Interaction in matrix was used as output. Since SVM is an efficient clas-
Drug Discovery) on R-Studio were utilized for extracting sifier for binary classification problems, in this study both
features. linear and RBF based SVM approaches were utilized as clas-
sifier and their results were compared.
In this paper, feature-based methods were applied to predict
drug-target interaction. These methods take feature vectors
of both drug and target as input (i.e. sets of descriptors). Va-
rious feature extraction methods can be employed to get fe-
ature descriptors. In this study, similar to [14], three feature
descriptors, namely, CTD, AAC and PAAC. Features were
extracted for drug and targets. Both feature descriptors were
combined to create inputs of the classifier. The output of the
classifier was determined through examining each cell of
drug-target interaction matrix. While each row of the mat-
rix represents drugs, column represents targets, and each
cell shows the interaction. While interacting drug-target
pairs are labeled with 1 in their corresponding cell, other pa-
irs are labeled with 0. In order to solve imbalance problem,
we propose a simple method that minimizes the majority
between negative and positive instances. As discussed in
the literature, negative samples are much more than positi-
ve samples. Hence, there exists imbalance dataset problem.
In [13], two imbalance problems, between class and within
class, handled separately. While within class problem was Figure 4: Sample for representing of features for AAC
solved by using resampling approach, between class prob-
lem was solved by using random sampling. In this study, we
utilized only resampling method to solve both imbalance
problems. Firstly, the targets having positive instances were
grouped according to their target ids. Then, the group ha-
ving maximum number of interaction has been identified
and the other positive instances were resampled until they
also reach this maximum element number. Then, to provide
balance between negative and positive samples were ran-
domly resampled When the imbalance problem was solved,
dataset was applied to both linear SVM and SVM with RBF
kernel. According to the test results, resampling provides
better results than random sampling to solve imbalance
problem.
After extracting features, drug-target interaction matrix was
created. This matrix represents the target output. When the
matrix was examined, it was seen that the total number of
samples in the positive class is far less than the total num-
ber of samples in the negative class. Moreover, some targets
have much more interaction than the others. Hence, there
exist within and between class imbalanced dataset prob- Figure 5: Sample for representing of features for PAAC
lems. In this study, resampling approach was utilized to solve
these problems. Firstly, positive instances were clustered in 4. RESULTS AND DISCUSSION
accordance with their target ids. The maximum number of In this study, the effect of resampling on predicting the
samples in the cluster was used as limit for resampling. Until drug-target interaction was examined. Scikit-learn library
all the clusters reach to the limit, randomly chosen samples was utilized for SVM classification purposes. One of the
in each cluster were resampled. This increases thenumber hyper parameters of SVM, C, was chosen as 1 and gamma
of positive samples and provides equal distribution within parameter for RBF kernel chosen as default value (1/number
the positive samples. After that randomly chosen positive of features). For testing, 10-fold cross validation was app-
samples were resampled until number of positive samples lied, and accuracies were calculated. The accuracies were
Data Augmentation for Solving Imbalance Classes Problem in Drug Target Interaction Prediction
obtained for linear and RBF kernel type as 99.1% and 99.6%, at https://www.britannica.com/science/protein
respectively. Selecting RBF kernel type provide better re- [5] Keiser M.J., Armbruster B.N., Ernsberger P., Irwin J.J. and Shoichet,
sult than the linear type. Moreover, the results show that B.K., (2007) “Relating protein pharmacology by ligand chemistry” ,
resampling approach is an efficient solution for both imba- Nat Biotechnol, vol. 25, no. 2, pp.197-206
lance dataset problems. [6] Keiser M.J., Setola V., Irwin J.J., Laggner C., Abbas A.I., Hufeisen S.J,
Jensen N.H., Kuijer M.B., Matos R.C., Tran T.B., Whaley R., Glennon
Some results in litearature and our study will be showed in
R.A., Hert J., Thomas K.L,H., Edwards D.D., Shoichet B.K. and Roth
following tables. B.L., (2009) “Predicting new molecular targets for known drugs”,
Table 2 Some results in litearature and this study NetLapRLS: the stan- Nature, vol. 462, no.7270, pp.175-181.
dard LapRLS is improved by incorporating a new kernel; PKM: Pairwise
[7] Shoichet B.K., Mcgovern S.L., Wei B., Irwin, J.J. , (2002) “ Lead dis-
Kernel
covery using molecular docking” , CurrOpin Chem Biol, vol.6, no.4,
The study Accuracy
pp.439-46.
[1] 94,6% (PKM)
87,89% (RF) [8] Ballesteros J. and Palczewski K., (2001) “G protein-coupled receptor
[15] 89,36% (SVM) drug discovery: implications from the crystal structure of rhodop-
sin”, CurrOpin Drug DiscovDevel, vol.4, no.5, pp.561-74.
[16] 0,98 [NetLapRLS]
[9] Yao L. and Rzhetstsk A., (2008) “Quantitive systems-level determi-
96.1% (SVM-Linear)
This Study nants of human genes targeted by successful. Genome Res 2008,
99.6% (SVM-Kernel)
18(2):206-13.
5. CONCLUSION [10] Nature Reviews, Drug Discovery
In this study, the effect of resampling approach to solve imba- [11] He, H., Garcia, E.A. 2009. Learning from imbalanced data. IEEE Trans
lanced dataset problem of drug target interaction predicting Knowl Data Eng., 21(9): 1263–84. doi:10.1109/TKDE.2008.239.
was examined. With this aim, two datasets provided from [12] Chen R., Liu, X., Jin, S., Lin, J. and J Liu. 2018. Machine Learning for
DrugBank has been utilized. For feature extraction proces- Drug-Target Interaction Prediction. Molecules. Aug 31; 23(9).
ses, PROFEAT and Rcpi tools were utilized and three fea- [13] Ezzat A., Wu M., Li X. and Kwoh C. Drug-target interaction pre-
ture descriptors, Composition Transition and Distribution diction via class imbalance-aware ensemble learning. In: 15th Inter-
(CTD), Aminoacid Composition(AAC) and Pseudo-Ami- national Conference On Bioinformatics (INCOB 2016) , 2016, Que-
noacid Composition (PAAC), were selected. Since drug-tar- enstown, Singapore.
get interaction has imbalanced dataset problem, resampling [14] Grishammers and TATE Labs courtesy of Nature.
approach was utilized to have balanced dataset. SVM was
[15] Yu, H., Chen, J., Xu, X., Li, Y., Zhao, H., Fang, Y., Li, X., Zhou, W., Wang,
chosen as classifier. Two types of SVM kernels, linear and W., Wang, Y. A. Systematic prediction of multiple drug-target inte-
RBF, were utilized. According to the test results, while 96.1% ractions from chemical, genomic, and pharmacological data. PLoS
accuracy was obtained for linear kernel, 99.6% was obtained ONE. 2012; 7(5): 1–14. doi:10.1371/journal.pone.0037608.
for RBF kernel. Test results showed that RBF based SVM [16] Xia, Z., Wu, L.Y., Zhou, X., Wong, S. 2009. Semi-supervised drug-pro-
provide better result than linear SVM. Moreover, test results tein interaction prediction from heterogeneous biological spaces.
showed that rather than using random sampling and losing Optimization and Systems Biology, China
the information, resampling approach is an efficient way to [17] He, Z., Zhang, J., Shi, X.H., Hu, L.L., Kong, X., Cai, Y.D., Chou, K.C. Pre-
solve imbalanced dataset problem. dicting drugtarget interaction networks based on functional groups
and biological features. PloS One. 2010;5(3):9603. doi:10.1371/jour-
Consequently, with this study, we are aiming to answer the nal.pone.0009603. 25. DRAGON. http://www.talete.mi.it/. Accessed
question that new drug has interaction or not any protein Nov 2016.
without train with any animal or people. Also, this study will
[18] Smith, M.H. 1966. The amino acid composition of proteins.Journal
not allow to damage any animal. of Theoretical Biology, vol 13, Pages 261-282.
6. ACKNOWLEDGEMENTS [19] Govindan, G, Achuthsanka, S. Composition, Transition and Distri-

bution (CTD) - A Dynamic Feature For Predictions Based on Hie-
We thank you Melis Buse Özyıldırım for supports and cont- rarchical Structure Of Cellular Sorting.
ributions to this study.
[20] Vapnik, V. 1995. The Nature of Statistical Learning Theory. Springer,
New York.
REFERENCES
[21] Hayat, M., İqbal, N. 2014. Discriminating protein structure classes by
[1] Ding H., Takigawa I. And Zhu S., (2014) “Similarity-basedmachine
incorporatingpseudo average chemical shift to Chou‟s general Pse-
learning methods for predicting drug-target interactions: a brief re-
AAC and support vectormachine. Comput. Meth. Prog. Biomed.,
view”, Briffings in Bioinformatics, vol 15, NO 5, pp.734 -747
116, 184–192.
[2] Padmanabban, S. (2014). Handbook of Pharmacogenomics and
[22] Zhang, L.C., Zhao, X.Q., Kong, L. 2014. Predict protein structural
Stratified Medicine. Chapter 18.
class forlow-similarity sequences by evolutionary difference infor-
[3] Zvelebil, M. And Baum, J.O. (2008). Understanding Bioinformatics. mation into thegeneral form of Chou‟s pseudo amino acid com-
Chapter 2. position. J. Theor. Biol., 355, 105–110.
[4] Haurowitz, F., Koshland, D.E. 2018. Protein. Available in the internet

Conference Paper
Oral Presentation
Fenolik Köpüğün Mekanik Özelliklerinin Nanopartikül Takviyesi

İle Geliştirilmesi
Orhan Kahveci1, Erdem Delil1, Mehmet Sinan Büyükayram1, Seyran Gündüz2, Bilgehan Güzel2
Teknopanel Çatı ve Cephe Panelleri Üretim San. ve Tic. A. Ş, 33443 Mersin, kahveci@teknopanel.com.tr
1
1
Teknopanel Çatı ve Cephe Panelleri Üretim San. ve Tic. A. Ş, 33443 Mersin, erdemdelil@teknopanel.com.tr
1
Teknopanel Çatı ve Cephe Panelleri Üretim San. ve Tic. A. Ş, 33443 Mersin, sinanbuyukbayram@teknopanel.com.tr
2
Teknopanel Çatı ve Cephe Panelleri Üretim San. ve Tic. A. Ş, 33443 Mersin, seyrangunduz@teknopanel.com.tr
2
Ç.Ü. Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bl., 01330 Adana, bilgehan@cu.edu.tr
Özet
Bu çalışmada, fenolik köpüklerin karbon nano duvar, çok duvarlı karbon nanotüp, modifiye fenolik reçine ve
bunların kombinasyonları olacak şekilde, katkı maddesi ekleme yöntemi ve reçine modifikasyonu kullanımı
ile güçlendirilme çalışmaları yapılmıştır. Çalışmada kullanılan ana malzemeler fenol-formaldehit olması ile
beraber, fenolik köpüğün oluşturulmasında, katalizör, sertleştirici ajan, şişirici ajan ve yüzey aktif madde olarak
sırasıyla fenol sülfonik asit, n-pentan (Kaynama noktası: 36,1°C), n-heksan (Kaynama noktası: 68,7°C) ve Castor
oil (Kaynama noktası: 313°C) kullanılmıştır. Köpük üretimi için kullanılan takviye malzemesi reçineye hem
doğrudan hem de sentez sırasında eklenerek proses farkı incelenmiştir. Katkısız fenolik köpüğe farklı oranlarda
karbon nano duvar ve çok duvarlı karbon nano tüp ilavesi yapılmıştır. Karbon nano duvar ve çok duvarlı
karbon nano tüp katkılı fenolik köpüğün basma-çekme, testleri yapılarak katkısız fenolik köpüğe göre mekanik
özelliklerinin arttığı belirlenmiştir. Geliştirilen ürünün yüzey morfolojisinin karakterizasyonu taramalı elektron
mikroskobu (SEM) ile incelenerek, elde edilen görüntülerin hücre duvar kalınlığının 47,38 µm açık gözenekli
yapılarında bulunduğu kapalı gözenekli yapıların çoğunlukta olduğunu ve katkı maddelerinin homojen şekilde
dağıldığı görülmüştür. Ayrıca karbon nano duvar ve çok duvarlı karbon nanotüp katkılı fenolik köpük ile katkısız
fenolik köpük mukavemet özellikleri kıyaslandığında, katkılı fenolik köpüğün (PF) basma-çekme değerlerinde
artış olduğu görülmüştür. Köpük üretiminde fenolik reçine ve polieter polyol asit katalizli ortamda karıştırılarak
hazırlanmıştır. Bu çalışmada PF üretiminde fiziksel mukavemeti arttırmak amacıyla ilk kez karbon nano duvar
(CNW) kullanılmıştır. Karbon nano duvarın yanı sıra çok duvarlı karbon nanotüp (CNW/MWCNT) farklı
oranlarda karıştırılarak fiziksel dayanım üzerine etkileri incelenmiştir. Çalışmalar sonucunda karbonanotüp
ve karbon nanotüp/nanoduvar karışımlarının, fenolik köpüğün ve karbon nanoduvar modifiyeli fenolik reçine
kullanılarak hazırlanan denemelerde, fiziksel dayanımın %250-350 oranında artışlar belirlenmiştir. Ayrıca
Taramalı elektron mikroskopu (SEM) ile yapılan yüzey karakterizasyon çalışmalarında hücre iç ve dış çeper
kalınlıklarının sırasıyla %30-40 civarında artış olduğu görülüştür.
Anahtar Kelimeler: Fenolik Köpük, Karbon Nano Duvar (CNW), Çok Duvarlı Karbon Nano Tüp (MWCNT),
Modifiye Fenolik Reçine
Abstract
In this study, the strengthening studies of phenolic foams with the use of additive addition method and resin
modification were carried out, such as carbon nano-wall, multi-walled carbon nanotube, modified phenolic
resin and their combinations. Although the main materials used in the study are phenol-formaldehyde, phenol
sulfonic acid, n-pentane (Boiling point: 36.1 ° C), n-hexane (boiling point: 36.1 ° C) as catalyst, curing agent,
blowing agent and surfactant respectively, in the formation of phenolic foam. Boiling point: 68.7 ° C) and Castor
oil (Boiling point: 313 ° C) were used. The reinforcement material used for foam production was added to the
resin both directly and during the synthesis, and the process difference was investigated. Different proportions of
carbon nano-wall and multi-walled carbon nano-tube were added to the pure phenolic foam. It was determined
that the mechanical properties of the phenolic foam with carbon nano wall and multi-walled carbon nano tube
added compression-tensile tests were performed, compared to the pure phenolic foam. The characterization of
the surface morphology of the developed product was characterized by scanning electron microscopy (SEM),
Email: sinanbuyukbayram@teknopanel.com.tr
Fenolik Köpüğün Mekanik Özelliklerinin Nanopartikül Takviyesi İle Geliştirilmesi
and it was observed that the images obtained were mostly closed pore structures with a cell wall thickness of
47.38 µm and that the additives were homogeneously distributed. In addition, when the strength properties of
carbon nano-wall and multi-walled carbon nanotube reinforced phenolic foam were compared with the pure
phenolic foam, it was observed that the compression-tensile values of the doped phenolic foam (PF) increased.
It is prepared by mixing phenolic resin and polyether polyol acid catalyzed environment in foam production. In
this study, carbon nano wall (CNW) was used for the first time in PF production to increase physical strength.
Additionaly, the carbon nano wall, multi-walled carbon nanotube (CNW / MWCNT) was mixed in different
proportions and their effects on physical strength were investigated. As a result of the studies, in the experiments
prepared using carbonanotube and carbon nanotube / nanowire mixtures, phenolic foam and carbon nano wall
modified phenolic resin, increases of 250-350% of the physical strength were determined. Finaly, in surface
characterization studies performed with scanning electron microscopy (SEM), it was observed that the cell
inner and outer wall thicknesses increased by 30-40%, respectively.
Key words: Phenolic foam(PF), Carbon Nano Wall (CNW), Multi Walled Carbon Nano Tube
(MWCNT),Modified Phenolic Resin
miş aramid elyafı basma mukavemetini yaklaşık % 52,
1.GIRIŞ ağırlıkça % 6 modifiye edilmiş aramid elyafları %67,
ağırlıkça %0.8 genleşebilir ve genişleşmiş grafen basınç
Günümüzde polimerik bazlı köpükler binaları; ses, su, nem,
dayanımını sırasıyla % 70 ve % 80 iyileştirmişlerdir [3].
sıcak ve soğuğa karşı korumak için yaygın olarak kullanıl-
Desai çalışmasında, basınç mukavemeti ağırlıkça % 5
maktadır. Bu işleme yalıtım, tecrit, başka bir ifade ile de
cam elyaf ilave edildikten sonra % 275 ve aynı miktarda
izolasyon denilmektedir. Yalıtım işlemlerinde taş yünü, gen-
aramid elyafı ilave edildikten sonra% 36 arttığını be-
leştirilmiş polistiren levhalar (EPS), cam yünü, poliüretan
lirtmişlerdir. [8-9]. Yuan ve diğ. cam elyaflarının yük-
köpük (PUR), cam köpük, fenol köpüğü, mantar levhalar,
sek sertliğe sahip olmasından dolayı denemeler yapmış
Ekstrude polisitren malzemeler (XPS) ve ahşap lifli levha-
olup, ağırlıkça %0.5 cam elyaf ilavesinin eğilme muka-
lar vb. kullanılmaktadır. Fenolik köpüklerin ısı yalıtımında,
vemetinin % 35 arttığını gözlemlemişlerdir.
yanmaya karşı dirençli, hafif oluşu (düşük yoğunluklu) sahip
olduğu açık hücrelerden kaynaklı ses yalıtımında iyi olma- Polimerizasyon prosesinde mikrodalga yöntemini kullanıla-
sı, alev geciktirici ve dumansız, toksik olmayan ve kokusuz, rak istenilen köpük formunun oluşabileceğini de söylemiş-
suya dayanıklılık gibi özelliklerine sahiptir. Ek olarak mal- lerdir. Song ve diğ. Ayrıca ağırlıkça %2 MWCNT ilavesi-
zemelerin yüzeyinden içeriye doğru etkiyen dış kuvvetlere nin basma mukavemeti ile ağırlıkça %2 grafen katkılı fenolik
basma kuvvetleri denir ve basınç gerilmeleri oluşturur. Çek- köpüğün basma mukavemeti kıyaslandığında, MWCNT
me deneyinin tersi olarak kabul edilir. Gevrek malzemelerin ilavesinin basma mukavemetini %141 oranında arttırdığını
mukavemet değerleri genel olarak basma deneyi yapılarak da belirtmişlerdir. Reaktif yol metodu kullanılarak; Sui ve
test edilmektedir. Tuğla, beton ve benzeri malzemelerin diğ. farklı molar kütleli fosfatlanmış polietilen glikol etkisini
dayanımlarının tespitinde kullanılır. Ayrıca genel olarak bu incelemişlerdir. Modifikasyon, fosfor pentoksit kullanılarak
tip polimerik bazlı köpüklerin belirtildiği üzere genel olarak gerçekleştirildi. Genel mukavemet testleri incelendiğinde
bina yalıtımında kullanılmaları için mukavemetlerinin de eğilme mukavemeti ağırlıkça %6 olup, polietilen glikol 400
uygun aralıkta olması gerekmektedir. Kısacası basma, eğilme ilavesiyle % 15 arttığını belirtmişlerdir.[20]. Ding ve diğ.
ve basınç dayanımları da önemlidir. fenolik reçineye içerisine fosfor ve azot içeren poliüretan
prepolimer maddesinden ağırlıkça % 3 ekleyerek basınç
Fenolik köpük kırılgan, basınca dayanıksız ve yüzeyi mukavemetinin katkısız köpüğe oranla %19 arttığını belirt-
sürtünme etkisi ile tozlaşan bir yapıya sahip olması mişlerdir.[12]. Yang ve diğ. fosfor ve silikon- değiştirilmiş
kullanım alanlarını kısıtlamaktadır. Fenolik köpüğün poliüretan prepolimeri ağırlıkça %3 değiştirilmiş poliüre-
yapısının geliştirilebilmesi için; katkı malzemesi ek- tan ilavesinin basınç dayanımı % 136 artışa yol açtığını göz-
leme, mikrodalga ile kürleştirme, reaktif yol metodu, lemlemişlerdir [11-23]. Hücre sıkıştıma metodu ile fenolik
hücre sıkıştırma ve şişirici ajanın değişimi metodu lite- köpüğün mekanik özelliklerini takviye ya da modifiye kul-
ratürlerde yer almaktadır. Katkı maddesi ilave metodu lanmadan arttırabileceğini Brezny ve Green. 0,5 ila 4,2 mmat
ile mekanik özellikleri arttırabilmek için Chen ve diğ. sabit yoğunluk aralığında hücre boyutlarına sahip açık hüc-
Köpük içerisine ağırlıkça %2 nanopartikül takviyesi ile reli bir polimerin karbonizasyonundan yapılan çapraz bağlı
fenolik köpüğün basma ve çekme mukavemetinde kat- camsı karbon kırılgan köpüğün mekanik gücünü incelemiş-
kısız PF’ ye kıyasla sırasıyla %241.9 ve % 264.5 oranında tir. Şişirme ajanı değişikliği ile Zhou ve diğ. Kaynama nok-
önemli ölçüde arttığını açıklamışlardır [1-7-12-16]. tasının ağırlıkça %0,5 grafen oksit ile takviye edilmiş PF’nin
Zhang ve ark. çok duvarlı karbon nanotüp (MWCNT) hücre büyüklüğü üzerindeki etkisini gözlemledi. Sonuçlar,
ile polimer köpüklerin mukavemet sırasıyla %73 ve formülasyonda ağırlıkça %2’de eklenen şişirme maddesi
%74 oranında arttığını bulmuştur [17-18]. Yu ve diğ. olarak n-pentanın (Bp = 36 ° C) n-heksan (Bp = 68 ° C) ile
Yaptıkları çalışmalarda; ağırlıkça % 6 modifiye edilme- ikame edilmesinin, hücre boyutunun yaklaşık %79 oranında
.
dramatik bir azalmaya yol açtığını gösterdi. <Dcell> = 40 μm. dehit rezolü, manyetik karıştırıcı ile 500 ml hacimli geri so-
Ayrıca, bu aynı zamanda, daha büyük miktarda üfleme mad- ğutucu altında karıştırılarak hazırlandı. Fenol formaldehit
desi için hücre boyutunun daha yüksek olduğunu ve hücre karışımı içerisine 20 dakikalık süre içerisinde 11,79 ml %50
dağılımının daha geniş olduğunu göstermektedir. Yapılan sodyum hidroksit çözeltisi ile hazırlanan katalizör eklendi.
çalışma sonucunda, sıkıştırma mukavemetinin hücre boyu- Reaksiyon sıcaklığının 45 0C kadar yükseldi. Katalizör verimi
tu ile ters orantılı olarak artacağını ve artan hücre boyutu ile sonrasında karışım 50 0C’de ısıtıldı ve 1 saat sonrasında 60
gergi mukavemetinde bir azalma olacağını açıklamışlardır. 0
C’ye yükseltildi. 1 saat boyunca bu sıcaklıkta sabit tutulduk-
tan sonra ve sıcaklık 70 0C yükseldi ve bu sıcaklıkta yarım
Bu çalışmada mekanik özellikleri açısından düşük perfor-
saat sabit tutuldu. Daha sonra karışımda kalan serbest suyun
mansa sahip olan fenolik köpüğün çok duvarlı karbon na-
çoğunu uzaklaştırmak için evaporatör cihazında 28’ Hg’ de
notüp (MWCNT) ve karbon nano duvar (CNW) nano-
vakum altında tutuldu. Daha sonra ortam pH değeri %37’lik
partiküllerinin takviyesi sonucu ile mekanik özelliklerinin
hidroklorik asit ile 7-7,5 arasına alındı.
incelenmesi ve geliştirilmesi hedeflenmiştir.
2.2. CNW ve MWCNT Modifiyeli Fenolik Reçine
2.MATERYAL VE METOD Hazırlanması
Çalışma kapsamında katkısız PF’ nin düşük mekanik 500 ml hacimli balon içerisine 136 ml %44 formaldehit ve
özellikler sergilemesi sonucu hücre duvarlarına dolgu mad- CNW-MWCNT (Formaldehit için MWCNT ağırlıkça
deleri ve MWCNT, CNW’ ın etkisinin incelenmesi ve nano- %0,1-0,2-0,5 ve CNW ağırlıkça %0,1-0,2-0,5) eklendi. Ultra-
partikül kullanımı ile PF üretiminden bahsedilmiştir. sonik banyoda 1 saat boyunca 35 0C’de bekletildi. Formalde-
Fenolik köpüğün mekanik özelliklerinin geliştirilmesi ama- hit, CNW-MWCNT karışımı içerisine 310,07 ml %98 fenol
cıyla yapmış olduğumuz çalışmalarda ; Çok duvarlı nanotüp eklenerek 2.1’deki adımlar takip edildi.
(%96, Uzunluk 50-55 µm, Dış Çap: 28-48 nm, iç çap: 5-15
nm, elektrik iletkenliği 98 S/ cm); karbon nano duvar (%99,9
2.3. Katkısız Fenolik Köpük Sentezi
saf, uzunluk 50-55 µm, elektrik iletkenliği 90 S/ cm olan Köpük üretiminde fenolik reçine ile polieter polyol 3/1 oran-
CNW (Nanografi Co.Ltd.) firmasından tedarik edilmiştir. da 2 saat karıştırılmıştır(1200RPM). Hint yağı (castor oil) ek-
Fenolik reçinenin hazırlanması için fenol, formaldehit ve fe- lenerek reçine polyol karışımında homojen olarak dağılması
nolik köpük sentezi için, polisorbat 20 (Tween 20 yüzey aktif sağlanmıştır. Ayrıca reçine karışımına kalsiyum karbonat
madde), hint yağı, fenol sülfonik asit (katalizör), n-pentan eklenerek karıştırılmıştır (800RPM). Burada kalsiyum kar-
(şişirici ajan), kalsiyum karbonat (dolgu maddesi), polieter bonat kullanılmasının en önemli ön görülerinden biri, pen-
polyol (plastikleştirici) ve metilendiizosiyanat (çapraz bağ- tanın kullanımını en aza indirerek, hücre boyutunun daha
layıcı) endüstriyel saflıkta tedarik edilmiştir. Hazırlanan ör- küçük olmasını ve buna bağlı olarak mekanik özelliklerin
neklerin yüzey karakterizasyonu Taramalı Elektron Mikros- güçlenmesini sağlamaktır. Asidik özellik deki katalizör (fenol
kobu (SEM, FEI Quanta 650 Field Emission) ile yapılmıştır. sülfonik asit) eklenerek 15 dk’lık karışım sonrasında fenolik
Köpük karışımının (katkısız karışım 1902 cPoises, nanopar- köpüğün oluşumu görülmüştür. Aşağıda Tablo 1’ de, yapılan
tikül katkılı karışım 2325 cPoises) ve oluşumunda kullanılan denemelerde kullanılan kimyasal oranları verilmiştir.
sarf malzemelerin 24 0C’ de, yüzey aktif madde (Tween 20
2.4. CNW ve MWCNT Katkılı ve Modifiyeli Reçine İle
816,8 cPoises), polieter polyol (plastikleştirici 1812 cPoises),
Fenolik Köpük Sentezi
metilen diizosiyanat (çapraz bağlama ajanı 762 cPoises),
fenolik reçine (1712 cPoises) viskoziteleri Lamy Rheology CNW ve MWCNT ile modifiye yapılmayan reçine için kat-
İnsturments cihazı ile ölçülmüştür. Plastikleştirici ajanın kısız fenolik köpük üretimine ek olarak kalsiyum karbonat
(polieter polyol) su içeriği (%1,2) Karl Ficher (KF Titro Plus ilavesi sonrası ağırlıkça %0,1-0,2-0,5 MWCNT eklenmiş ve
Complete) cihazı ile ölçülmüştür. Elde edilen numunelerin 2.1.3’ deki anlatılan reaksiyon basamakları takip edilmiştir.
mukavemet testleri Devotrans basma-çekme-eğme cihazı Daha sonra ağırlıkça %0,1-0,2-0,5 CNW ve MWCNT modi-
ile yapılmıştır. fiyeli reçine ile köpük üretimi için 2.1.3’ deki anlatılan reak-
siyon basamakları takip edilmiştir.
2.1. Katkısız Fenolik Reçine Hazırlanması
4/6 Fenol: formaldehit mol oranına sahip bir fenol-formal-
Tablo 1. Katkısız fenolik köpük üretimi için yapılan deneme oranları
Örnek/ Diizosiyanat Reçine Polyol Hint yağı Fenol Sülfonik Asit Pentan CaCO3
Kimyasal % % % % % % %
Örnek 40 27 9 11 4 4 5
Örnek 40 27 10 10 4 4 5
Örnek 40 27 10 11 4 3 5
Örnek 40 27 11 11 4 2 5
Örnek 42,3 25 11 9 4,5 2,8 5,3
Örnek 42,1 26 11 9 4 2,6 5,3
Örnek 42 26 11 9 3,7 3 5,3
3. BULGULAR VE TARTIŞMA Şekil 2.(a)’ deki köpüğün genel dizilimi Şekil 1.(a)’ daki ile
Yapılan çalışma kapsamında, fenolik köpük ve türevi izolas- paralel olarak incelendiğinde, birim alanda daha çok hücre
yon malzemelerinin, mekanik dirençlerinin arttırılması için oluştuğu görülmüştür. CNW ve MWCNT takviyesi sonrası
yapıya MWCNT ve CNW katkı malzemleri katkısız fenolik hücre iç duvarı katkısız köpüğe oranla %10 ve hücre dış çe-
köpük ile kıyaslandığında mukavemet direncinin arttığı gö- perinin kalınlığının %70 arttığı görülmüştür.
rülmüştür. Bu amaçla yapılan çalışmalarda katkısız fenolik
köpüğün Tablo 1’ de ki oranlarda hazırlanması uygulanması
sonucunda basma direncinde elde edilen maksimum muka-
vemetin 118 N olduğu belirlenmiştir (Tablo 2). Bu basma
değerindeki düşüklük Şekil 1 (a)’da görüldüğü gibi hücre
yapıları arasındaki açık yapıdan ve Şekil 1(b)’de ki düşük
hücre duvarı kalınlığından kaynaklanmaktadır. Yapının es-
nekliğinin düşük olması kırılganlığın artış göstermesine
neden olmaktadır. Şekil 1 (c)’de görünen hücre dış çeperi
kalınlığı gelen basma kuvvetine direnci gösteren ilk bölgedir.
Bu durumda hücre dış çeperinin mevcut hale göre daha ka-
lın olması basma direncindeki artışın sağlanmasına yardımcı
olacaktır.
Şekil 2. MWCNT/PF ağırlıkça %0,1 katkılı (a) köpüğün genel yapısı,

hücre iç çeperi kalınlığı (b) hücre dış çeperi kalınlığı, (c) Hücre yapısındaki
dağılmamış MWCNT
Tablo 2. Katkısız, MWCNT / CNW katkılı ve CNW modifiyeli reçineli fenolik

köpüklerin basma dayanımları
MWCNT kullanılması, köpük yapısındaki hücrelerin esnek

olmasını ve birim alandaki köpük sayısının artmasına yar-
Şekil 1. Katkısız fenolik köpük SEM görüntüleri (a) Köpüğün genel hücre
dımcı olmuştur Şekil 2. Dolayısıyla oluşan köpüğün basma
yüzeyi, (b) Hücre iç çeperi kalınlığı, (c) Hücre dış çeper kalınlığı mukavemeti de artmıştır. Diğer bir takviye malzemesi olan
CNW, MWCNT ile aynı oranlarda (%0,1-0,2-0,5) kullanıl-
Katkısız fenolik köpükte en yüksek mekanik direnci veren
mış ve basma mukavemetinde sırasıyla %230,5- %583,1-
formülasyonun (Diizosiyanat %42, reçine %26, polyol %11,
%394,92 oranında artış olduğu görülmüştür Şekil 2.
hint yağı %9, fenol sülfonik asit %3.7, pentan%3, kalsit %5,3)
geliştirilmesi ve mekanik direncin arttırılabilmesi amacıyla
CNW ve MWCNT nanopartiküllerinin eklenmiş ve bek-
lenildiği gibi her iki katkı maddesininde mekanik direnci
arttırdığı görülmüştür. Ağırlıkça % 0,1- 0,2- 0,5 MWCNT
takviyesi sonrası katkısız köpüğe (Şekil 1) oranla sırasıyla
%413,6- %167,8- %218,6 basma mukavemetinde artış (Tab-
lo 2) görülmüştür. Yapılan literatür araştırmalarında bah-
sedildiği üzere bu orandaki artışların %0,2 MWCNT kulla-
nımı ile elde edildiği vurgulanmıştır. Ağırlıkça %0,1 takviye
MWCNT ile basma mukavemetindeki artış oranı değer-
lendirildiğinde, inorganik bir dolgu maddesi olan kalsiyum
karbonatın kullanılan CNW ve MWCNT ile sinerjik etki
oluşturduğu sonucuna varılmıştır.
CNW ve MWCNT modifiyeli reçine ile yapılan köpüğün
Şekil 3. Ağırlıkça %0,1 CNW modifiyeli reçineli PF (a) köpüğün genel
SEM görüntüleri incelendiğinde, Şekil 3.(a)’ da herhangi bir
yapısı, hücre iç çeperi kalınlığı (b) hücre dış çeperi kalınlığı, (c) reçine
katkı maddesi ilavesi yapılmadan kullanılan reçineye oranla yapısına modifiye olmayan MWCNT’ ler.
katkılı köpük formunun daha homojen olduğu ve kullanı-
Modifiyeli reçine kullanılan PF’ ler incelendiği zaman hüc-
lan katkı maddelerinin daha homojen dağıldığı görülmüştür.
.
re yapısının daha homojen olması ve modifikasyonu yapı- ları sayesinde, polimer zincirine daha rahat bağlanmasına ve
lan nanopartiküllerin homojen olarak dağılımları ve çıkan oluşan her bir hücre duvarının mekanik özelliklerinin art-
mukavemet sonuçlarına göre %0,2 CNW ve %5,3 kalsiyum masını da sağlamaktadır.
karbonat karışımı mukavemeti en yüksek PF olarak belirlen-
miştir (Şekil 3). 5.TEŞEKKÜR
Bu araştırma için çalışma ortamını ve gerekli mali desteği
4.SONUÇLAR sağlayan Teknopanel Çatı ve Cephe Panelleri Üretim San. ve
Bu çalışmada katkısız fenolik köpüğün hücre yapısının CNW Tic. A.Ş’ ye ; yine gerekli çalışma ortamı ve araştırma ola-
ve MWCNT takviyesi sonrası etkisi gözlenmiştir. Köpük naklarını sağlayan Çukurova Üniversitesine teşekkürlerimizi
üretiminde fenolik reçine ve polieter polyol (3:1 oranında) 2 sunarız.
saat karıştırılmış, polimerizasyon sırasında homojen bir gö-
rüntü oluşturmuş olup, asit kataliz ortamında (fenol sülfonik 6.REFERANSLAR
asit) reaksiyonun hızlı bir şekilde ilerlemesine de yardımcı [1] Y. Chen, R. Das, M. Battley, Effects of cell size and cell wall thickness
olmuştur. Ayrıca köpük oluşumu sırasında hücrelerin stabi- variations on the stiffness of closed-cell foams, Int. J. Solid Struct. 52
(2015) 150–164.
lizesini ve hücre duvarındaki gerilme ile oluşacak çatlama
olasılığını en aza indirgemek için, reaksiyon ortamına hint [2] Z.G. Xu, J.W. Fu, T.J. Luo, Y.S. Yang, Effects of cell size on quasi-static
yağı (castor oil) eklenerek reçine- polyol karışımı içerisinde compressive properties of Mg alloy foams, Mater. Des. 34 (2012)
40–44.
homojen olana kadar karıştırılmıştır. Yine ortama kalsiyum
karbonat eklenerek reçine polyol karışımında ortam pH’ sı [3] H. Yu, Z. Guo, B. Li, G. Yao, H. Luo, Y. Liu, Research into the effect
düzenlenmiş ve mekanik özelliklerin artmasında da etkili of cell diameter of aluminum foam on its compressive and energy
absorption properties, Mater. Sci. Eng., A 454–455 (2007) 542–546.
olmuştur. Ayrıca çalışmada farklı bir gözlemimiz de kalsi-
yum karbonatın kullanılması ile pentanın kullanımını en [4] R. Brezny, D.J. Green, The effect of cell size on the mechanical beha-
aza indirip, hücre boyutunun daha küçük olmasını ve buna vior of cellular materials, Acta Metall. Mater. 38 (12) (1990) 2517–
2526.
bağlı olarak mekanik özelliklerin güçlenmesini sağlamıştır.
Kullanılan pentan, reaksiyon sırasında ortaya çıkan ısı ile gaz [5] C. Gaetane, Elaboration et caracterisation de materiaux polymeres
formuna geçerek hücresel yapı oluşumunda etkili olmuştur. poreux modeles a base d’emulsions controlees, Numero d’ordre
4462 vol. 1, Universite Bordeaux, 2012.
Yapılan katkısız fenolik köpük çalışmalarının mukavemet
testleri incelendiğinde, basma mukavemetin düşük çıkma [6] B. Del Saz-Orozco, M.V. Alonso, M. Oliet, J.C. Dominguez, E. Rojo, F.
sonucu şişirici ajan ve katalizör miktarlarının yüksek olma- Rodriguez, Lignin particle- and wood flour -reinforced phenolic fo-
ams: friability, thermal stability and effect of hygrothermal aging on
sı oluşan köpüğün hücre yapısındaki hücre duvarlarının da mechanical properties and morphology, Compos. B Eng. 80 (2015)
ince olmasına sebep olmuştur. Buna bağlı olarak şişirici ajan 154–161.
ve katalizör miktarlarının azaltılarak denemeler tekrar edil-
[7] J.T. Zhou, Z.J. Yao, Y.X. Chen, D.B. Wei, T.S. Xu, Fabrication and mec-
miş ve sonuçlar değerlendirilmiştir. Ek olarak Köpük oluşu- hanical properties of phenolic foam reinforced with graphene oxi-
mu sırasında plastikleştirici ajanın yetersiz olması polimer- de, Polym. Compos. 35(3) (2014) 581–586.
leşmenin gerçekleşmediği ve kabarma sonrası çökmelere yol
[8] A. Desai, M.L. Auad, H. Shen, S.R. Nutt, Mechanical behavior of hyb-
açtığı görülmüştür. Kullanılan inorganik dolgu malzemesi rid composite phenolic foam, J. Cell. Plast. 44 (1) (2008) 15–36.
olan kalsiyum karbonat, köpük oluşumunda hücre duvarını
[9] H. Shen, S. Nutt, Mechanical characterization of short fiber reinfor-
sararak mukavemetin artmasını sağlamıştır. Yapılan modi-
ced phenolic foam, Composites, Part A 34A (9) (2003) 899–906.
fiyeli reçine sentezinde, CNW ve MWCNT gibi nanopar-
tiküllerin formaldehit içerisine aynı oranlarda ilave edilerek [10] H. Yuan, W. Xing, H. Yang, L. Song, Y. Hu, G.H. Yeoh, Mechanical
and thermal properties of phenolic/glass fiber foam modified with
ultrasonik banyoda homojen olana kadar tutulması, sonra-
phosphorus-containing polyurethane prepolymer, Polym. Int. 62
sında fenol-formaldehit karışımı sırasında yapıya en uygun (2) (2013) 273–279.
şekilde bağlanmasını ve elde edilen ürünün birim alandaki
[11] M. Gao, Y.-l. Yang, Z.-q. Xu, Mechanical and flameretardant proper-
özelliklerinin homojen olarak yayılmasını sağlamıştır. Ve-
ties of phenolic foam modified with polyethylene glycol as toug-
rilen SEM görüntülerinden (Şekil 1,2 ve 3) de anlaşılacağı hening agent, Adv. Mater. Res. (Durnten-Zurich, Switz.) 803 (Front.
üzere fenolik köpük üretiminde modifiyeli reçine kullanılan Chem. Eng. Metall. Eng. Mater. II) 21–25 (2013) 6 pp.
köpüklerde, ilave edilen CNW ve MWCNT hücre yapısı içe- [12] H.Y. Ding, J.F. Wang, J. Liu, Y.Z. Xu, R.Q. Chen, C.P. Wang, F.X. Chu,
risinde daha homojen dağıldığı ve buna bağlı olarak meka- Preparation and properties of a novel flameretardant polyurethane
nik özelliklerinin (Tablo 2) de arttığı görülmüştür. Dışarıdan quasi-prepolymer for toughening phenolic foam, J. Appl. Polym. Sci.
takviye ile karıştırılan CNW ve MWCNT nanopartiküllerin 132 (35) (2015).
bir alanda topaklanması, köpüğün birim alanındaki mekanik [13] H.Y. Yang, X. Wang, B. Yu, H.X. Yuan, L. Song, Y. Hu, R.K.K. Yuen,
özelliğin her yüzeyde (Dış kabuk ve Çekirdek) eşit olmama- G.H. Yeoh, A novel polyurethane prepolymer as toughening agent:
sına neden olmaktadır. CNW ve MWCNT nanopartikülle- preparation, characterization, and its influence on mechanical and
rin kullanılacak olan reçinenin yapısında bulunması, ancak flameretardant properties of phenolic foam, J. Appl. Polym. Sci. 128
(5) (2013) 2720–2728.
reçine üretimi sırasında eklenmesi ile elde edilebilir. Bu du-
rum CNW ve MWCNT nanopartiküllerin geniş yüzey alan- [14] C.-y. Bo, L.-h. Hu, J. Zhou, Y.-h. Zhou, Preparation and characteriza-
tion of phenolic foams modified by castor oil-based polyurethane

prepolymer, Linchan Huaxue Yu Gongye 35 (4) (2015) 8–14.
[15] L. Liu, Z. Wang, Facile synthesis of a novel magnesium amino-tris-(-
methylenephosphonate)-reduced graphene oxide hybrid and its
high performance in mechanical strength, thermal stability, smoke
suppression and flame retardancy in phenolic foam, J. Hazard Ma-
ter. 357 (2018) 89–99.
[16] H.Y. Ding, J.F. Wang, J. Liu, Y.Z. Xu, R.Q. Chen, C.P. Wang, F.X. Chu,
Preparation and properties of a novel flameretardant polyurethane
quasi-prepolymer for toughening phenolic foam, J. Appl. Polym. Sci.
132 (35) (2015).
[17] X. Zhuang, S. Li, Y. Ma, W. Zhang, Y. Xu, C. Wang, F. Chu, Preparation
and characterization of lignin-phenolic foam, Adv. Mater. Res. (Dur-
nten-Zurich, Switz.) 236–238 (2011) 1014–1018 Pt. 1, Application
of Chemical Engineering.
[18] L. Hu, Y. Zhou, M. Zhang, R. Liu, Characterization and properties of
a lignosulfonate- based phenolic foam, BioResources 7 (1) (2012)
554–564.
[19] A.H. Landrock, Handbook of Plastic Foams: Types, Properties, Ma-
nufacture and Applications, Elsevier Science, 1995.
[20] X. Sui, Z. Wang, Flame-retardant and mechanical properties of phe-
nolic foams toughened with polyethylene glycol phosphates, Pol-
ym. Adv. Technol. 24 (6) (2013) 593–599.
[21] L. Pilato, Phenolic Resins: a Century of Progress, Springer Berlin He-
idelberg, 2010.
[22] S. Jing, T. Li, X. Li, Q. Xu, J. Hu, R. Li, Phenolic foams modified by car-
danol through bis-phenol modification, J. Appl. Polym. Sci. 131 (4)
(2014) 39942/ 1–39942/7.
[23] C. Yang, Z.H. Zhuang, Z.G. Yang, Pulverized polyurethane foam
particles reinforced rigid polyurethane foam and phenolic foam, J.
Appl. Polym. Sci. 131 (1) (2014).
[24] G.K. Rickle, K.R. Denslow, The effect of water on phenolic foam cell
structure, J. Cell. Plast. 24 (1) (1988) 70–78.

Conference Paper
Oral Presentation
Selülozik Lif Esaslı Islak Mendillere Anti-Bakteriyel Özellik

Uygulanması
Osman Yayla1*, Mustafa Özgeç1, Ersan Ay1, Zerrin Sönmez1, Recep Gündoğan1
1
Pakten Sağlık Ürünleri A.Ş, Ar-Ge Merkezi Gaziantep / Türkiye
Özet
Tek kullanımlık hijyen ürünleri sınıfında yer alan ıslak mendiller, makyaj temizlik, cilt bakım, bebek temizlik,
hasta bakım, endüstriyel temizlik ve daha birçok alanda kullanılmaktadır. Özellikle 1970’lerde piyasada ilk
bebek mendillerinin üretilmesinin ardından daha yumuşak, temizleme ve koruma performansı daha yüksek
ürünler ile ıslak mendil sektörü her geçen gün hızlı bir şekilde büyümektedir. Zengin bir mikrobik flora taşıyan
çevre ile temas halinde bulunan ellerimiz, en çok mikroorganizma bulunduran organımız olmasından dolayı
el temizliğinin günlük yapılması çok önemlidir. Uzmanlarca doğru el temizliği için önceliğin su ve sabun ile
yıkanması olduğu belirtilirken su ve sabun ile yıkamanın mümkün olmadığı zamanlarda ise anti bakteriyel
özellikte ıslak mendil ya da el dezenfektanlarıyla el temizliği sağlanabilir. Bu çalışmada selülozik lif esaslı spunlace
dokusuz kumaşlara farklı konsantrasyonda benzalkonyum klorür eklenerek anti bakteriyel özellikteki ıslak
mendillerin oluşturulması amaçlanmıştır. Islak mendillerdeki anti bakteriyel etkinliği, TS EN 1276 standartlarına
uygun şekilde %100 konsantrasyonlarda Escherichia coli ATCC 10536, Pseudomonas aeruginosa ATCC 15442,
Enterococcus hirae ATCC 10541, Staphylococcus aureus ATCC 6538 bakterilerine uygulanarak %99,9 ’unu 1
dakika içerisinde elimine ettiği tespit edilmiştir. OECD TG 439 test standartları doğrultusunda yapılan deney
sonuçlarına göre test materyalinin deri irritasyonuna sebep olmadığı belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Benzalkonyum Klorür, Bakteri, Anti bakteriyel, Islak Mendil
Application of Anti-Bacterial Feature to Wet Wipes Made of Cellulosic Fiber Based
Abstract
Wet wipes used in make-up cleaning, skin care, baby cleaning, patient care, industrial cleaning and many other
areas are included in the disposable hygiene products group. Especially after the production of the first baby
wipes in the 1970s, the wet wipes sector is growing rapidly with products that are softer, with higher cleaning
and protection performance. The environment where our hands are in frequent contact has a rich microbial
flora. It is very important to clean our hands daily, which contain the most microorganisms. It is stated that the
priority for proper hand hygiene according to experts is to wash the hand with soap and water. In cases where
washing with soap and water is not possible, hand cleaning with antibacterial wet wipes or hand disinfectants is
recommended. In this study, it was aimed to create antibacterial wet wipes by adding benzalkonium chloride in
different concentrations to natural fiber-based spunlace nonwovens. The antibacterial effectiveness of wet wipes
has been tested according to TS EN 1276 standard. Escherichia coli (ATCC 10536), Pseudomonas aeruginosa
(ATCC 15442), Enterococcus hirae (ATCC 10541) and Staphylococcus aureus (ATCC 6538) bacterial applied
in accordance with the test standard were determined to be eliminated at a rate of 99.9% after 1 minute. Within
the scope of the study, the effect of antibacterial wet wipe on the skin was examined according to the OECD TG
439 test standard and it was observed that it did not cause any irritation on the skin.
Keywords: Benzalkonium Chloride, Bacteria, Antibacterial, Wet Wipes
1. GİRİŞ ber, gelişmekte olan ülkelerde de sürekli bir artış görülmek-

tedir. Bu ürünler günlük yaşam içerisinde önemli bir role
Tek kullanımlık kişisel bakım ürünlerine gösterilen talep,
sahip olmalarından dolayı, niteliklerini arttırmaya yönelik
özellikle endüstrileşmiş ülkelerde çok yüksek olmakla bera-
çalışmalar her geçen gün hızla artmaktadır. Günümüzde ki-
Email: osman.yayla@pakten.com
Selülozik Lif Esaslı Islak Mendillere Anti-Bakteriyel Özellik Uygulanması
şisel bakım ve sağlık ürünlerinde aranılan temel özellikler; nın yaptığı bir diğer çalışmada cilt antiseptiği olarak kulla-
kullanım rahatlığı, kusursuz bir emilim, estetik, ucuzluk, nılan Benzalkonyum klorür dezenfektanı hazırlanırken kon-
yüksek performans ve kolay ulaşılabilir olmasıdır. Tek kul- santrasyon oranının çok önemli olduğu incelenen iki vaka
lanımlık hijyen ürünleri sınıfında yer alan ıslak mendiller, sonucu tespit edilmiştir. Bu kapsamda yeni doğan servisine
makyaj temizlik, cilt bakım, bebek temizlik, hasta bakım yatırılan iki erkek bebeğin genital bölgesi ve çevresinde olu-
ve daha birçok alanda kullanılmaktadır. Islak mendilin kul- şan koyulaşma ve yanıkların nedenini tespit etmek incelenen
lanımı Amerikalı Arthur Julius tarafından ilk ıslak mendil iki olguda yapılan tetkikler ve patolojik incelemeler sonucu
markası olarak Wet-Nap ile 1963’te Kentucky Fried Chicken hiçbir bulgulaya rastlanmamıştır. Vakaların benzerliğinden
müşterilerine dağıtılmak üzere tanıtılmıştır [1]. Özellikle yola çıkılarak bebeklerin cilt temizliğini gerçekleştiren hasta-
1970’lerde Kimberly-Clark’ın Huggies ve Procter & Gamb- ne personelinin %0,1’lik konsantrasyon yerine %10’luk kon-
le’ın Pampers’in bebek mendilleri olarak pazarlanan ilk ıs- santrasyonda kullanıldığı ve cilt yanığının kullanmış olduğu
lak mendil ürünleri 1990 yılında piyasaya sürülerek sektör Benzalkonyum klorürden kaynaklandığı tespit edilmiştir.
hızlı bir şekilde büyümüştür [2]. 2018’de küresel nonwoven Benzalkonyum klorür genellikle iyi bilinen bir cilt irritanıdır
mendil pazarı 16,6 milyar dolar değerine ulaşıp, 1,2 milyon ve %0,5 lik konsantrasyonda irritan olarak kullanılmalıdır.
ton nonwoven tüketilmiştir. 2023 yılında ise bu değerin 21,8 Aksi takdirde seyreltilmeden yüksek konsantrasyonda kul-
milyar dolara, nonwoven tüketiminin ise 1,6 milyon tona çı- lanıldığında kimyasal yanıklara da yol açabileceği gerçekle-
kacağı düşünülmektedir [3]. şen iki vakada görülmüştür [6]. Benzalkonyum klorür için
yapılan başka bir çalışmada hâlihazırda kullanılan BAK’lerin
Islak mendil üretiminde en çok kullanılan yöntem olan
(Benzalkonyum klorür) insan güvenliği ve genel olarak çevre
spunlace hattında dokusuz yüzey oluşturulurken liflerin
üzerindeki olası etkilerinin araştırılması için mevcut veriler
bağlanması su jeti ile olduğundan ortam suludur. Liflerin
incelenmiştir. Literatürde, biyositlerin sürekli kullanımının
içerisinde bulunan selüloz miktarı uygun koşullarda (sıcak-
ve farklı konsantrasyonlarda çevreye salınımının tolerans-
lık, nem) mikrobiyal büyüme için elverişli olup, iyi bir besin
lı, dirençli veya çapraz dirençli mikrobiyal suşların ortaya
maddesidir. Bu yüzden ıslak mendil ürünlerinin mikrobiyo-
çıkmasına neden olabileceğine dair kanıtlar sunulmuştur.
lojik açıdan test edilmesi üretici firmalar için aranılan temel
BAK’lerin rapor edilen yan etkileri göz önüne alındığında,
özelliklerdendir [4]. Cilt temizliğinde kullanılan spunlace do-
bileşiğin düzenlenip gelecekte kullanımı için risklere karşı
kusuz tekstil yüzeyleri yumuşak ve dayanıklı olup kumaşla-
faydaların kapsamlı bir analizin yapılması gerektiği belir-
rının boşluklu yapısı, kirin toplanmasına yardımcı olmakta-
tilmiştir. Tüketici ürünlerinde BAK kullanımı için Hastalık
dır. Ellerimiz sürekli çevre ile bir temas halinde olduğundan
Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) ve FDA tarafından
zengin bir mikrobik flora taşımaktadır. El cildinde bulunan
bazı kısıtlamalar önerilerek tüketiciler (sağlık ortamlarında-
bakteriler geçici ve kalıcı flora olarak iki kategoriye ayrılırlar.
ki profesyonelleri içermeyen) tarafından BAK’ın sadece su
Kalıcı flora; çoğu cildin derin katmalarında bulunarak pato-
ve sade sabun ile kullanılması önerilmektedir. Mevcut verile-
jenitesi düşük ve normal şartlarda hastane enfeksiyonları ile
re dayanarak, bakteriler ortamda bulunan BAK (antibiyotik)
ilişkisi fazla olmayan organizmalardan oluşmaktadır. Kalıcı
farklı konsantrasyonlarında çapraz direnç ile hayatta kalma-
floradaki bakteri yoğunluğu 102-103 cfu/cm2 arasında deği-
larının söz konusu olduğu tespit edilmiştir. Bu yüzden mik-
şip el hijyeninden çok fazla etkilenmemektedir. Geçici flora;
robiyal popülasyondaki BAK maruziyetinin arttırılması için
el teması ile insan cildi ve cansız yüzeyler arasında transfer
hem klinik hem de çevresel bağlamda daha fazla araştırma
edilebilen kolaylıkla ellerin su ve sabunla yıkanması ile yok
yapılması teşvik edilmiştir [8]. Bir başka çalışmada, biyosi-
edilebilen mikrop florası olarak adlandırılır. Hastane enfek-
dal dezenfektan olarak kullanılan benzalkonyum klorürün
siyonlarının oluşmasında önemli rol oynamaktadır [5]. Cilt
(BAK) kimyasal analizinin, anti bakteriyel etkinlik testinin
antiseptiği olarak kullanılan benzalkonyum klorür (BAK)
ve validasyon çalışmalarının prensiplerinin ortaya konma-
kuaterner amonyum bileşiği olan kostik bir ajan olup kon-
sı amaçlanmıştır. Aynı zamanda biyosidal analizlerinin EU
santrasyon oranları %0.005’den %10’a kadar değişmektedir.
standartlarına göre gerçekleştirilen ilk çalışmadır. Bu çalış-
Yüksek konsantrasyonda kullanıldığında ciddi cilt yanıkları-
manın temel amacı, aktif maddenin içeriğini kromatografik
na sebep olabilir [6].
yöntem olan LC-MS/MS ile tespit edilip değerlendirmektir.
Dezenfaktan etkinliklerin araştırıldığında yapılan bir çalış- Ayrıca çalışmanın, BAK içerikli dezenfektanlarda EN stan-
mada, bulunduğu her nemli ortamda üreyebilen antibiyotik dartları ile antibakteriyal etkinliğine ışık tuttuğu söylen-
ve antiseptiklere oldukça dirençli Pseudomonas aeruginosa miştir. Çalışma kapsamında %20’lik konsantrasyonda BAK
mikroorganizmasına karşı etil alkol, povidon iyod ve benzal- içeren dezenfektan prototip olarak kullanılarak aktif madde
konyum klorürün etkinliği incelenmiştir. Dezenfektanların içeriği kimyasal analiz ile doğrulanmıştır. Aktif maddenin
etkinliği, P. aeruginosa ATCC 27853 standartlarına uygun onaylanmasının ardından, mikrobiyolojik etkinlik testleri E.
şekilde kontrol edilip bakterilerin %95’ini elimine eden anti- coli K12, S. aureus, P. aeruginosa ve E. hirae bakterilerine
septik etkin olarak kabul edilmiştir. Sonuç olarak; kullanılan karşı gerçekleştirilmiştir. Test ürünü ile 1 dakikalık temasın
üç antiseptiğin P. aeruginosa suşlarının tümünde etkili oldu- ardından bütün bakteri şuslarına karşılık 5 logaritmik azal-
ğu, grup I ve II arasında antiseptiklere duyarlılık açısından madan fazla düşüş elde edilmiştir. LC-MS/MS metodu ile
fark bulunmadığı saptanmıştır [7] . Altuntaş ve arkadaşları- ürün içeriğinde yer alan BAK homologları (n-C12 ve n-C14)
.
tanımlanarak ayrıldığı doğrulanmıştır. Bu sonuçlarla biyo- %0.11 ve %0,20 lik Alkyl (C12-16) dimethylbenzylammoni-
sidal ürünlerin üretim ve pazarlama öncesi gerçekleştirilen um chloride (ADBAK/BKC (C12-16) (Cas No: 68424-85-1)
kimyasal ve mikrobiyobiyolojik analizlerinin önemi orta- çözeltisi hazırlanıp ıslak mendile aplikasyonu emdirme yön-
ya koymuştur [9]. Antibiyotik profilaksisi, gebe kadınların temiyle gerçekleştirilmiştir. 15*19 cm ± 1 cm boyutlarında 1
yaklaşık %10-30 ‘unun vajinal veya rektal bölgesinde oluşan adet kuru mendilin ağırlığı 1,14 g ±%10 g iken, kuru mendil
bakteri hastalığı olup bu bakterilere karşı antimikrobiyal ak- için gereken solüsyon miktarı 3,682 g ±%10 g olarak belirlen-
tiviteye sahip olduğu bilinen benzalkonyum klorürün GBS miştir. Üretilen 1 adet kuru mendil+ solüsyon miktarı 4,822
büyümesiyle oluşan vajinal iltihaplanma enfeksiyonlardaki g ±%10 gr toplam ağırlığındadır.
tedavi edici rolü araştırılmıştır. Bunun için gebe kadınların
Tablo 2. Anti Bakteriyel Madde ve Özellikleri
vajinal sürüntülerinden izole edilen toplam 52 GBS suşu Saflık
alınarak CDC yönergelerine göre test edilmiştir. Tüm GBS Molekül
Madde Dere- Kimyasal Yoğunluk
Ağırlığı (g/ Kimyasal Gösterimi
izolatları benzalkonyum klorür tarafından sadece düşük de- Adı cesi Formül (g/cm3)
mol)
(%)
ğil aynı zamanda çok benzer konsantrasyonlarda (MIC90 =
3,12 mg / L) inhibe edilmiş ya da öldürülmüştür. Benzalkon- ACTICIDE®
C6H-
50 5CH2N(- 0,98 340
yum klorürün, gebe kadınlarda topikal tedavi ile doğumdan BAK 50 M
CH3)2RCl
önce vajinal GBS kolonizasyonunun azaltılmasında faydalı
olduğu tespit edilmiştir [10]. Farklı konsantrasyonlarda benzalkonyum klorür içerikli do-
kusuz yüzeylerden ıslak mendil üretimi Eti-Pak marka ıslak
Maliyet ve kalite parametreleri göz önünde bulunduruldu-
mendil makinelerinde gerçekleştirilmiştir. 20 dakika/paket
ğunda farklı konsantrasyonlarda optimum anti bakteriyel
olarak 190 mm dilimli bobinler 200 lt hazneye sahip solüs-
ıslak mendillere düşük maliyetle ulaşma isteği kaçınılmazdır.
yon teknesine daldırılarak kontrollü üretimler gerçekleştiril-
Bu çalışmada selülozik lif esaslı spunlace dokusuz kumaş-
miştir. Sıcaklık 25 °C, bağıl nem %50, hepafiltre ile pozitif
lara farklı konsantrasyonda benzalkonyum klorür eklenerek
basınç yaratılan bir ortamda deneme üretimler gerçekleşti-
anti bakteriyel özellikteki ıslak mendillerin oluşturulması
rilmiştir.
amaçlanmıştır. Bu kapsamda %20 Viskon %80 Polyester ka-
rışımlı spunlace kumaşlara %0,011 ve 0,020 iki farklı kon- Tablo 3. Numune Sistematiği
santrasyonlarda benzalkonyum klorür muamele edilerek Birim
Kod Numune Mendil İçeriği Etken Madde
Ağırlık
anti bakteriyel özellikle ıslak mendiller üretilmiştir. Aynı za-
%20 Sodyum
manda bakteriler üzerinde etkinliği bilinen %70 Etil Alkol ve C Çamaşır Suyu - -
Hipoklorid
%20 Sodyum Hipoklorid’in dezenfektan etkinliği incelenip A Etil Alkol - - %70 Etil Alkol
deneme sistematiğine dahil edilmiştir. Üretilen ıslak men- %80 PES %20
M Mevcut Islak Mendil 40 GSM -
diller içerisinde en etkili konsantrasyon oranı belirlenip cilt CV
üzerinde bulunan geçici floranın tamamen uzaklaştırılması Anti bakteriyel Islak %80 PES %20 %0,11 Benzalkon-
D1 40 GSM
Mendil CV yum Klorür
sağlanacaktır. Anti bakteriyel Islak %80 PES %20 %0,20 Benzalkon-
D2 40 GSM
Mendil CV yum Klorür
Şekil 1. Üretilen Anti Bakteriyel Islak Mendil Ürün Görseli
2. MATERYAL VE YÖNTEM
Şekil 1. Spunlace Dokusuz Kumaşın Desen Görüntüsü ve Liflerdeki Boş-
2.1. ANTIBAKTERIYEL ISLAK MENDIL ÜRETIMI luklar (Leica S9i Mikroskop 10x Büyütme)
Çalışma kapsamında kullanılan hammadde özellikleri Tablo 2.2. Antibakteriyel Islak Mendil Testleri
1’de verilmiştir. Dokusuz yüzey karışım oranları %20 Viskon
1 m2 ‘sinin gram cinsinden ağırlığı olarak tanımlanan gra-
%80 Polyester olarak belirlenmiştir.
maj tayini için, her bir numune için 5’er adet farklı ölçüm
Tablo 1. Hammadde Özellikleri yapılarak ham kumaşların ağırlıkları NWSP 130.1. RO (15)
Özellik Viskon Polyester standardına göre normal atmosfer koşullarında Precisa mar-
Lif İnceliği (dtex) 1,3 1,64 ka hassas terazide ölçülmüştür. Belirli bir basınç altında,
Lif Uzunluğu (mm) 32 38
normal ve hacimli nonwoven kumaşlar Mitutoyo kalınlık
Yoğunluk (g/cm2) 1,5-1,52 1,33-1,38
cihazı kullanılarak ölçülmüştür. Kopma mukavemeti tayini
Mukavemet (cN/tex) 28 50,3
için; mukavemet test cihazının çeneleri arasına sabitlenen
Uzama (%) 19 32
Tablo 4. Uygulanan Testler ve Standartları Dokular inkübasyonda 60±1 dakika tutularak (37±°C, 5±1%
Kumaş Tipi Test Tipi Testler ve Standartları CO2, 90% ± 10% Nisbi nem içeren ortam) her test materya-
Fiziksel
Gramaj (NWSP 130.1. RO (15)) li için 3 doku kullanılmıştır. Islak mendillerin antibakteriyel
Kalınlık (NWSP 120.6. RO (15)) ve iritasyon özelliklerinin tespiti için akredite test kuruluş-
Kopma Mukavemeti (ISO 13934-1) larından destek alınmıştır. Subjektif değerlendirmeler için
Mekanik
Kopma Uzaması (ISO 13934-1) gönüllü 20 katılımcının yer aldığı çalışmada mevcut ve anti-
Ham Kumaş
Damla Testi (ISO 9073-13: 2001) bakteriyel özellikteki ıslak mendiller verilerek kör panel testi
Absorbsiyon (Emme) Süresi (ISO EN gerçekleştirilmiştir.
Sıvı Emme
Özellikleri 9073-6)
Absorbsiyon (Emme) Kapasitesi 3. BULGULAR
(EDANA 10.3.99)
Stabilite Raf Ömrü
Ham kumaşlara uygulanan fiziksel ve mekanik testlerin kuru
Kimyasal PH, Vizkozite, Yoğunluk ve ıslak formlarda ortalamaları Tablo.5’te verilmiştir. %80
Anti bakteriyel Kalitatif Disk Difüzyon Testi TS EN Polyester /%20 Viskon karışımlı üç kumaşın ölçümleri MD
Islak Mendil Özellik 1276 (makine yönü) ve CD (çapraz yönü) dikkate alınarak 5’er
Epiderm tekrarlı olarak yapılmıştır.
Cilt İrritasyon (SIT) (OECD TG 439)
Testleri
Sübjektif Panel Testi Tablo 5. 80/20 Polyester/Viskon Spunlace Kumaşların Test Sonuçları
Kopma Uzaması [%] Kopma Mukavemeti
350x50mm boyutlarında kesilen kumaşlara çeneler aracılı- [N/5cm]
ğıyla (çeneler arası mesafe 200 mm, test hızı 100 mm/dk.) No Birim Kalınlık Kuru- Kuru- Islak- Islak- Kuru- Kuru- Islak- Islak-
Ağırlık (g/ (mm) MD CD MD CD MD CD MD CD
kopma meydana gelene kadar kuvvet uygulanmıştır. Kopma m²)
uzaması tayininde; kopma meydana getiren kuvvetin kuma- M 41,2 0,72 28,3 123,2 29,6 122,2 76,28 29,1 80,7 24,8
şın oluşturduğu boyut değişimi Zwick/Roell Z0.5 marka ci- D1 41,3 0,72 28,4 122,2 29,4 118,1 83,32 26,7 85,3 23,5
hazda ISO 13934-1 standartlarına göre ölçülmüştür. Kopma D2 40,7 0,75 26,3 124,6 27,9 121,9 85,48 28,9 89,4 27,3
mukavemeti ve uzama tayininde her bir numune için 5’er
adet kumaş makine ve çapraz yönüne göre test edilmiştir. Kopma mukavemeti test sonuçlarına göre (Şekil.2) MD yö-
Islak kumaşların kopma uzaması ve kopma mukavemeti nünde testi gerçekleştirilen M, D1 ve D2 kodlu kumaşların,
testleri için %0,05’i geçmeyen iyonik olmayan ıslatıcı içeren CD yönüne göre mukavemet değerlerinin daha yüksek ol-
1 lt çözelti içerisinde 2 saat bekletildikten sonra testler ger- duğu görülmektedir. Ayrıca kuru kumaş mukavemet değer-
çekleştirilmiştir. Damla testi için; 10 cm*10 cm olarak ke- lerinin yaş kumaş mukavemet değerlerinden daha yüksek
silen kumaşlara mikropipet yardımıyla, 1 cm mesafeden 9 olduğu her üç kumaşta görülmektedir.
g/l oranında NaCl içeren 1 ml saf su kronometre yardımıyla
beş tekrarlı olarak ISO 9073-13: 2001 standartlarına göre
uygulanmıştır. Sıvı absorbsiyon kapasitesi testi için, emici
yapının birim alanının belirtilen şartlar altında ve belirtilen
sürede absorbe ettiği sıvı miktarının, yapının kuru kütlesi-
ne oranı EDANA 10.3.99 standartlarına göre hesaplanarak
tayin edilmiştir. ISO EN 9073-6 standardına göre yapılan
sıvı absorbsiyon süresi için kafes sistemi içerisine yerleşti-
rilen numuneler 25 mm yükseklikten sıvı içerisine bırakılıp,
tam battığı andaki süre hesaplanmıştır. Stabilite testi için
ürünün belirlenen raf ömrü süresince fiziksel, kimyasal ve
mikrobiyolojik kriterlerinde herhangi bir değişiklik olup
Şekil 2. Kopma Mukavemeti
olmadığını tayin etmek için belirli periyotlarda inkübatör,
etüv ve oda şartlarında Nuve TK252 kodlu iklimlendirme
kabininde muhafaza edilmiştir. Kumaş fiziksel, mekanik sıvı
emme, stabilite, kimyasal ve sübjektif testler Pakten Sağlık
Ürünleri Ar-Ge Merkezi Laboratuvarlarında gerçekleştiril-
miştir. TS EN 1276 Kimyasal Dezenfektanlar ve Antiseptik-
ler standardına uygun şekilde 1 cm çapındaki numunelere
%100 konsantrasyonlarda Escherichia coli ATCC 10536,
Pseudomonas aeruginosa ATCC 15442, Enterococcus hirae
ATCC 10541, Staphylococcus aureus ATCC 6538 bakterileri
24 saat 35°C de inkübe edilmiştir. İritasyon testleri için Dul-
becco’s Modified Eagle’s Medium (DMEM), içeren dokulara
18 ±3 saat ön inkubasyondan sonra sıvı test materyali için
30 µL, katı test materyali için 25 mg uygulama yapılmıştır. Şekil 3. Kopma Uzaması
.
Kopma uzaması test sonuçlarına göre (Şekil.3) MD yönü- layacak şekilde kapatılmıştır. Sadece mendil özellikleri değil
ne göre testi gerçekleştirilen M, D1 ve D2 kodlu kumaşların ayrıca raftaki şeklini koruması için ambalajların rengi, koku-
CD yönüne göre uzama değerlerinden daha düşük olduğu su ve deformasyon gibi özelliklerinin de korunduğu tespit
görülmektedir. Ayrıca kuru kumaş uzama değerlerinin yaş edilmiştir.
kumaş uzama değerlerinden daha düşük olduğu her üç ku-
maşta gözlenmiştir.
Test edilen kumaşların kuru ve yaş haldeki MD ve CD yönle-
rinin mukavemet ve uzama sonuçlarıyla ters orantılı olduğu
tespit edilmiştir. Bunun sebebinin dokusuz yüzey oluşum
aşamasında liflerin serim yönünden (bant akış yönüne doğ-
ru paralel şekilde) kaynaklandığı söylenebilir.
Şekil 4. Raf Ömrü Testinin Ürün Görselleri
100 μl bakteri süspansiyonu 900 μl dezenfektan so-

lüsyonuna oda sıcaklığında eklenmiştir. Temas süresi
Şekil 4.Sıvı Emme Özellikleri Test Sonuçları
olarak 1 dakika belirlenmiştir. Temas süresi sonunda
karışımdan 10 μl alınarak 990 μl nötralizan (SCDLP 20
Ham kumaşlara uygulanan sıvı emme özelliklerinin test so- Polysorbat 80) sistem içine eklenip dilüe edilmiştir. 100
nuçları Şekil.4’ te verilmiştir. M, D1 ve D2 kodlu kumaşların μl her bir dilüsyondan alınıp petri üzerine yayma plak
damla testi sıvı emme süresi ve sıvı emme kapasite değer- tekniği ile ekim yapılmıştır. Petriler 36 °C’de 24 saat in-
lerinin birbirine yakın sonuçlar verdiği görülmektedir. Islak kübe edilmiştir. Süre sonunda oluşan koloniler sayıla-
mendillerin sıvı emme özelliklerinin belirlendiği bu testler rak mililitrede koloni oluşturan birim (cfu/ml) olarak
için genellikle mendilden sıvıyı çabucak üzerine alıp, uzun belirtilmiştir.
süre tutması istenmektedir. Bunun için damla testinde sıvı-
yı 5 saniyeden daha kısa sürede üzerine aldığından bu ku- 1.dakikadan itibaren %70 ‘lik etil alkolün dezenfektan etkin-
maşların hidrofilitesinin iyi olduğu söylenebilir. Literatürde liği her 4 bakteri türünde görülmüştür. Tablo 7’ye göre loga-
polyester içeriğinin arttırılması durumunda kumaşların sıvı ritmik azalma en düşük etil alkol’ de gerçekleşmiştir. Opti-
emme süresinin uzadığı, uygulanan hidrofil bitim işlemine mum bakterisidal konsantrasyonları %60-90’dır. Etil alkolün
rağmen sıvıyı hiç içerisine almadığından bahsedilmektedir hızlı etkisinden dolayı bakteriler üzerinde kalıcı etkinliğinin
[11]. Bu yüzden çalışmada polyester lifleri selüloz içeriğin- olmadığı bilinmektedir. Bu yüzden alkollere ilave maddeler
den dolayı viskon lifleriyle karıştırılarak bu durumun önüne eklenerek çok daha güçlü ve uzun süreli etkinlik sağlanabi-
geçilmiştir. lir. Alkolün penatrasyon güçlerinin zayıf olması sebebiyle
ortamda bulunan kir ve organik maddeler yüzünden teması
Tablo 6.Raf Ömrü ve Kimyasal Değişimler engellenmektedir. Bu yüzden alkollerin etkinliği temiz şart-
Raf Ömrü ve Kimyasal Özellikler M D1 D2 larda olmalıdır [12]. Hipoklorid, en yaygın kullanılan dezen-
Ph 5 5 5 fektandır. Ucuz ve hızlı etkilidir, ancak metalleri aşındırma
Uygulama ve organik madde ile inaktive olma gibi dezavantajları var-
Viskozite [cp] 10 10 10
Öncesi
Yoğunluk [g/l] 0,988 0,989 0,989 dır [13]. 1.ve 15.dakikalarda logaritmik azalmanın en fazla
Ph 5,1 5,3 5,2 gerçekleştiği en etkili ajanın %20’lik hipoklorid olduğu gö-
4°C İnkübatör
(3.Ay)
Viskozite [cp] 10,1 10,4 10,6 rülmüştür. D1 (%0,11 benzalkonyum klorür) ve D2 (%0,20
Yoğunluk [g/l] 0,990 0,989 0,991 benzalkonyum klorür) numunelerinin 1.dakikadan itibaren
Ph 5,2 5,2 5,3 %99,99’unun dezenfekten özellik gösterdiği yapılan bu çalış-
25°C Oda Sıcak-
Viskozite [cp] 10,3 10,8 11
lığı (3.Ay) ma ile tespit edilmiştir. Test ürünü ile 1 dakikalık temasın
Yoğunluk [g/l] 0,990 0,990 0,991
ardından bütün bakterilere karşılık 7 logaritmik azalmadan
Ph 5,6 5,6 5,6
fazla düşüş elde edilmiştir.
40 °C Etüv (3.Ay) Viskozite [cp] 10,5 11 11,2
Yoğunluk [g/l] 0,992 0,991 0,992 Tablo 7. Bakteri Etkinlik Analiz Sonuçları
Staphy- Pseudomo- Enterococ- Escherichia
Islak mendillerin geçen süre zarfına bağlı olarak, paket içe- lococcus nas Aerugi- cus Hirae Coli
risinde ıslatıcı özelliklerini kaybetmemesi istenmektedir. Bu Aureus nosa ATCC ATCC ATCC
yüzden tüketiciyle buluştuğu formuna eşdeğer olması için ATCC 6538 15442 10541 10536
etüv, oda sıcaklığı ve inkübatörde 1-2 ve 3 aylık zamanda Metot TS EN 1276 TS EN 1276 TS EN 1276 TS EN 1276
yaşlandırma testi gerçekleştirilir. Üretilen ıslak mendillerden N Bulaş (cfu/ml) 4,4E+08 4,5E+08 3,8E+08 4,4E+08
her bir numune için 3’er paket 15*19 cm ± 1 cm boyutla- Temas Süresi (dakika)
1 ve 15 1 ve 15 1 ve 15 1 ve 15
dakika dakika dakika dakika
rında 65 adet mendil paketlenip, ağızları sızdırmazlığı sağ-
İlk Sayım (cfu/ml) TCI 3,4E+08 3,4E+08 4,2E+08 3,9E+08

Log 10 TCI Sayım 8,5E+00 8,5E+00 8,6E+00 8,6E+00
Son Sayım (Kob/
%20 1,0E+00 1,0E+00 1,0E+00 1,0E+00
ml) TCI
Hipok-
Log 10 TCI 2 0,0E+00 0,0E+00 0,0E+00 0,0E+00
lorid
C Logaritmik Azalma
9 9 9 9
(cfu /ml) log R
Aralık >5 >5 >5 >5
Etkinlik Düzeyi 99,99 99,99 99,99 99,99
İlk Sayım TCI 3,2E+07 3,1E+07 3,2E+07 3,1E+07
Log 10 TCI Sayım 7.5E+0 7.5E+0 7.5E+0 7.5E+0
Son Sayım TCI 8,0E+00 5,0E+00 5,0E+00 4,0E+00
%70 Etil
Log 10 TCI 3 9,0E-01 7,0E-01 7,0E-01 6,0E-01 Şekil 5. Tüketici Genel Değerlendirme
Alkol
A Logaritmik Azalma
7 7 7 7
(cfu /ml) log R 4. SONUÇ
Aralık >5 >5 >5 >5
Etkinlik Düzeyi 99,99 99,99 99,99 99,99
Uzmanlar tarafından su ve sabunla uygun sürede (15sn) el
İlk Sayım TCI 3,2E+07 3,1E+07 3,2E+07 3,1E+07 yıkamanın hem toplum ve hem de hastaneden kaynaklanan
Log 10 TCI Sayım 7.5E+0 7.5E+0 7.5E+0 7.5E+0 düşük oranda geçici florada enfeksiyonlarını önemli ölçüde
Son Sayım TCI - - - - azalttığı söylenmektedir. Enfeksiyon riskinin daha yüksek ol-
Log 10 TCI 4 - - - - duğu durumlarda geçici floranın daha etkin şekilde ortam-
M
Logaritmik Azalma
- - - -
dan yok edilmesi için antiseptiklerin kullanılması daha uy-
(cfu /ml) log R gundur. Ellerin temizlenmesi veya dezenfeksiyonunda çeşitli
Aralık >7 >7 >7 >7
temizleyici ve antiseptik ajanların kullanımıyla ilgili birçok
Etkinlik Düzeyi 0 0 0 0
çalışma bulunmaktadır. Yapılan çalışmalarda, kullanılan te-
Log 10 TCI Sayım 7.5E+0 7.5E+0 7.5E+0 7.5E+0
mizleyici ve antiseptik ajanların uygulama şekline ve uygula-
Son Sayım TCI 1,0E+00 1,0E+00 1,0E+00 1,0E+00 ma miktarlarına bağlı olarak farklı sonuçların ortaya çıktığı
Log 10 TCI 5 0,0E+00 0,0E+00 0,0E+00 0,0E+00 görülmüştür. Bu çalışmada antiseptik ajanlara karşı etkinli-
D1
Logaritmik Azalma ği bilinen benzalkonyum klorürün farklı konsantrasyonları
7,5 7,5 7,5 7,5
(cfu /ml) log R (0,11 ve 0,20) ile birlikte mevcutta kullanılan ıslak mendille-
Aralık >5 >5 >5 >5 rin bakteri etkinliği incelenmiştir. Çalışmada %80 polyester
Etkinlik Düzeyi 99,99 99,99 99,99 99,99
%20 viskon içerikli üç ıslak mendil kumaşa yapılan fiziksel,
mekanik sıvı emme, stabilite ve kimyasal testlerde, D1 ve
Log 10 TCI Sayım 8,5E+00 8,5E+00 8,6E+00 8,6E+00
D2 numunesinin mevcut ıslak mendil kumaşına (M) yakın
Son Sayım TCI 1,0E+00 1,0E+00 1,0E+00 1,0E+00
Log 10 TCI 6 0,0E+00 0,0E+00 0,0E+00 0,0E+00
sonuçlar tespit edilmiştir. Bu testlerin yapılmasının amacı,
D2 sadece solüsyon etkinlik farkının gözlemlenebilmesi için
Logaritmik Azalma
8,5 8,5 8,6 8,6
(cfu /ml) log R mevcut kumaşla aynı özelliklere sahip kumaşlar kullanılmış-
Aralık >5 >5 >5 >5 tır. %70’lik etil alkol, %20’lik hipoklorid, D1 ve D2 kodlu ıslak
Etkinlik Düzeyi 99,99 99,99 99,99 99,99 mendillerin anti bakteriyel etkinliği, TS EN 1276 standart-
larına uygun şekilde %100 konsantrasyonlarda Escherichia
Tablo 8. Islak Mendil Cilt Etkinliği Analiz Sonuçları
coli ATCC 10536, Pseudomonas aeruginosa ATCC 15442,
Numune Kod Ortalama Ortalama Canlılık % Canlılık SS CV (%)
OD OS Ort. (%) Enterococcus hirae ATCC 10541, Staphylococcus aureus
NC 1,658 0,023 100 1,39 1,39 ATCC 6538 bakterilerine uygulanarak %99,9 ’unu 1 dakika
D2 PC 0,201 0,026 12,1 1,55 12,74 içerisinde elimine ettiği tespit edilmiştir. Buna göre el hijye-
TM 1,386 0,029 83,6 1,74 2,08 ninin sağlanmasında antiseptik içermeyen ıslak mendillerin
EU ve GHs (Global Harmonize sistem) sınıflandırılmasına tek başına yeterli olmadığı bu çalışma ile görülmüştür. Su
göre test materyaline maruz bırakılan 3 ayrı dokunun % reve sabunla yıkama imkânı olmayan durumlarda anti bakte-
latif doku canlılık değeri, %50’den küçük ise (negatif kont- riyel ıslak mendiller alternatif olabilir. Bu bakımdan OECD
role göre) test materyali irritant olarak kabul edilmektedir. TG 439 test standardı doğrultusunda deri irritasyonun in-
OECD TG 439 test standardı doğrultusunda yapılan deney celenmesi ile anti bakteriyel özellikteki ıslak mendillerin cilt
sonuçlarına göre test materyalinin, canlılık ortalaması ora- açısından zararlı olmadığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak,
nının %83,6 olduğu ve bu oranının deri irritasyonu yapıcı dezenfektan maddelerin doğru konsantrasyonlarda, yeterli
etkiye sahip olmadığı belirlenmiştir. sürede kullanımı ile gerçekleştirilen kimyasal ve mikrobi-
yolojik analizler neticesinde pazara sunulması düşünülen
Tüketici paneli testlerinde sorulan kullanım rahatlığı, koku,
ürünler için üretim ve pazarlama öncesi yapılan çalışmaların
temizlik ve ıslaklık miktarının yeterliliği gibi sorularda 20 pa-
önemi bu çalışmada da görülmüştür.
nelist için genel değerlendirilme yapılmıştır. 5 kişinin mev-
cut ıslak mendil, 7 kişinin D1 kodlu ıslak mendili ve 8 kişinin
ise D2 kodlu ıslak mendili tercih ettiği görülmüştür.
.
5. REFERANSLAR
[1] Nice-pak, «Nice Pak,» 8 2020. [Çevrimiçi]. Available: https://www.
nicepak.com/our-story.
[2] Wikipedia, «Wikipedia,» 8 2020. [Çevrimiçi]. Available: https://
en.wikipedia.org/wiki/Wet_wipe.
[3] Smithers, «The Future of Global Nonwoven Wipes to 2023,» Smit-
hers, Ohio, 2019.
[4] Wolfgang Siegert, «Preservative Trends in Wet Wipes,» Sofw Jour-
nal, cilt 137, no. 5, pp. 44-51, 2011.
[5] S. Gencer, «Hastane enfeksiyonlarının önlenmesi ve kontrolün ol-
mazsa olmazı:EL YIKAMA,» İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli
Tıp Eğitimi Etkinlikleri, no. 60, pp. 71-78, 2008.
[6] Nilgün Altuntaş, Dilek Sarıcı, Aslı Çelebi Tayfur, Fatih Mehmet Kış-
lal, Feryal Karadağ, Burcu Özkan, Ece Onat, Abdurrahman Bitkay ve
Mesut Koçak «Benzalkonyum klorür: Yeni doğanın nadir bir kim-
yasal perine yanığı nedeni,» Pamukkale Tıp Dergisi, cilt 7, no. 2, pp.
159-162, 2014.
[7] M. Fevzi Özsoy, Oral Öncül, Alaaddin Pahsa, Hakan Erdem ve Gü-
rol Emekdaş, «Etil Alkol, Povidon İyod ve Benzalkonyum Klorürün
Pseudomonas aeruginosa Suşlarına Karşı Etkinliği,» Klimik Dergisi,
cilt 14, no. 1, pp. 30-32, 2001.
[8] Beatriz Merchel Piovesan Pereira ve Ilias Tagkopoulosb «Benzalko-
nium Chlorides: Uses, Regulatory Status, and Microbial Resistance,»
Applied and Environmental Microbiology, cilt 85, no. 13, pp. 1-13,
2019.
[9] Çinel Köksal Karayıldırım ve Veysel Umut Çelenk, «AntiBAKterial
Efficiency of Benzalkonium Chloride Base Disinfectant According
to European Standard 13727, Chemical Analysis and Validation Stu-
dies,» cilt 12, no. 1, pp. 39-47, 2016.
[10] A. Mosca, F. Russo ve G. Miragliotta «In vitro antimicrobial activity
of benzalkonium chloride against,» Journal of Antimicrobial Che-
motherapy, p. 566–568, 2006.
[11] Sebile Pulan, Doğal İçerikli Dokusuz Yüzey Islak Mendillerin Perfor-
mans Özelliklerinin Karşılaştırılması, Isparta: Süleyman Demirel Üni-
versitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2015.
[12] B. Erdoğan, Piyasada Bulunan Islak Mendilerin Mikrobiyolojik Açı-
dan Değerlendirilmesi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri
Enstitüsü, 2010.
[13] İnan Asuman, Akçay Seniha Şenbayark, Özyürek Seyfi Ç., Satı Z.Te-
kin, Erdoğmuş Pınar, Erdem İlknur, Engin Derya Ö., Ceran, Nurgül,
Paşa Göktaş «Hastane Kökenli Patojenlere Karşı Çeşitli Dezenfek-
tan Ve Antiseptiklerin Etkinliği,» Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti, cilt
39, no. 3-4, pp. 97-102, 2009.

Conference Paper
Oral Presentation
Bebek Bezleri İçin Farklı Üretim Teknolojileriyle Üretilen Dokusuz

Kumaşların Konfor Özelliklerinin İncelenmesi
Mustafa Özgeç1*, Azize İnce1, Ümit Gençtürk1, Abdurrahman Göçer1, Kadir Kutlu1
1
Pakten Sağlık Ürünleri A.Ş, Ar-Ge Merkezi Gaziantep / Türkiye
Özet
1940’lı yıllarda icat edildiğinden beri tek kullanımlık bebek bezleri, modern yaşamın beklentilerini karşılamak için sürekli
olarak geliştirilmiştir. İlk kez Marian Donovan tarafından 2. Dünya Savaşı sırasında icat edilen sızdırmaz özellikteki bebek
bezi, çalışan anneler için kısa sürede pratik çözüm sunabilmesi için paraşüt naylonundan elde edilmiştir. Bu yıllarda üretilen
bezlerin yapısı kâğıt hamuru ve naylondan oluşup dikdörtgen şekilde iri formda olup, ayrıca yan bantlar bulunmaktaydı [1].
Bebek bezi teknolojisindeki gelişmeler incelendiğinde, 1980’li yıllarda bezin çok daha emici özellikte olması için ağırlığının
30 katı kadar sıvıyı emen süper emici polimerler geliştirilmiştir. Bu gibi gelişmeler neticesinde EDANA verilerine göre,
1987’den beri bebek bezlerinde daha az hammadde kullanılmasıyla bezler %50 daha hafif hale gelmiştir. Bebeğin konforu için
bez sıvıyı emdikten sonra üst yüzeyin kuruluğu sağlanarak ayrıca hava geçiren dış yüzey ile bebek cildinin nefes alabilirliği
sayesinde kızarıklık, tahriş vb. problemleri azaltılmıştır. Bu çalışmada, bebek cildinin beze temas ettiği ilk yüzey olan topsheet
(üst yüzeyinde) arka yüzey olan backsheet (arka yüzey) ve ön bant için yumuşaklık özelliklerinin iyileştirilmesi ile bebeğin
konforunun arttırılması amaçlanmıştır. Bu kapsamda öncelikle mevcut bebek bezleri için üretilen dokusuz yüzey teknolojileri
ve liflerinin özellikleri incelenmiştir. Mevcut bebek bezlerinde topsheet, backsheet ve ön bant için üretilen dokusuz yüzeyler,
eriyik haldeki polipropilenin akan bir konveyör üzerinde Spunbond ve Meltblown şeklinde yüzey yapılarının SS, SMS, SMMS
gibi farklı bağlama tiplerinde bir araya getirilmesiyle oluşmaktadır. Standart nonwoven yüzeylerin yerine bu çalışmada farklı
tip liflerde Spunlace ve ATB (Air Through Bonded) teknolojileriyle yüzey yapıları oluşturulmuştur. Sonuç olarak üretilen
topsheet, backsheet ve ön bant yüzeylerden oluşturulan bebek bezlerinin yumuşaklık, yüzey pürüzsüzlüğü ve sertlik artışı
özelliklerinin mevcut bezlere göre daha üstün sonuçlar verdiği tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Üst Yüzey, Bebek Bezi, Yumuşaklık, Konfor
Investigation of Comfort Properties of Nonwoven Fabrics Produced with Different

Production Technologies in Baby Diapers
Abstract
Disposable diapers have been continually developed to meet the expectations of modern life since the 1940s. Leak-proof
diapers made from parachute nylon were first invented by Marian Donovan during World War II and provided a practical
solution for working mothers in a short time. The structure of the diapers produced in these years consisted of pulp and
nylon, and they were rectangular in large form and had sidebands [1]. Considering the developments in diaper technology,
in the 1980s, super absorbent polymers that absorb approximately 30 times its weight were added to the diaper core. Thus,
the absorbency of the diaper has increased considerably. According to EDANA reports, diapers have become 50% lighter
by using low weight raw materials in diapers since 1987. For baby’s comfort, the topsheet of the diaper should remain dry
after the diaper absorbs the liquid. In addition, by using the breathable backsheet, the breathability of the baby skin is not
restricted and redness, irritation, etc. problems have been reduced. In this context, the properties of nonwoven fabric
technologies and fibers used in commercialy available diapers were investigated. Nonwovens produced for topsheet,
backsheet and front tape in commercially available diapers are formed by combining spunbond and meltblown fabric types
such as SS, SMS, SMMS. Spunbond and meltblown nonwoven production technology is based on the principle of melting
solid polymers and collecting the extruded fibers on a conveyor belt. In this study, different types of fabrics and contents
were produced by spunlace and ATB (Air Through Bonded) technologies instead of standard nonwoven fabric structures.
As a result of our study, it has been determined that the softness, surface smoothness and stiffness properties of the diapers
created from developed topsheet, backsheet and frontal tape shows better results than the existing diaper
Keywords: Topsheet, Baby Diaper, Softness, Comfort
Email: mustafa.ozgec@pakten.com
.
1. GİRİŞ Aynı yıllarda Billy Gene Harper ve Carlyle Harmon önceki

tek kullanımlık çocuk bezine kıyasla sıvı miktarının 30 ka-
Tek kullanımlık bebek bezlerine gösterilen talep sürekli bir
tına kadar sıvı emebilen süper emici bir polimer çekirdek
artışla gelişmeye devam ederken, bazı teknolojik yenilikle-
geliştirerek patent almıştır. Böylece bebek bezi inceltilerek
ri de beraberinde getirmiştir. 1910’lu yıllarda yoksul aile-
sızıntı miktarı %2’nin altına düşürülmüştür. Tek kullanım-
ler tarafından bebek bezi olarak un çuvalları kullanılmıştır.
lık çocuk bezlerindeki diğer bir değişiklik, torunu için rahat
1930’lu yılların başında nefes alabilen düz dokuma pamuklu
bir bebek bezi arayan Victor Mills tarafından geliştirilmiştir.
kumaş olan müslin tipi malzemeden üretilen kare şeklindeki
1961’de P&G, Victor Mills tarafından icat edilen Pampers
bebek bezleri, bebeğin beline sarılan tutamaçlarla bağlan-
markasında kâğıt (tissue) yerine tek kullanımlık selüloz ha-
mıştır. 1930’lu yılların sonlarına doğru bebek bezlerinde bez
muru kullanarak piyasaya kazandırılmıştır. 1982 yılında bez-
aralarına ilk kez kâğıt (tissue) kullanılması Pauli Stróm Bruk
lerin emiciliğinin arttırılması için SAP (süper emici polimer)
tarafından İsveç’te tanıtılmıştır. II. Dünya Savaşı sırasında
piyasaya sürülmüştür.
kadınlar, erkeklerle birlikte çalışma hayatına girerek, işten
sonra evde çocuk bezlerini yıkamak için çok fazla zamana
veya enerjiye sahip değillerdi. Onun yerine çocuk bezleri
için çamaşırhane hizmetleri ilk kez ortaya çıkmıştır. Temiz
ve sterilize edilmiş bezler deterjanla 2 kez yıkanarak genel-
likle haftalık olarak evlere teslim edilirdi, kirli çocuk bezleri
ise ayrı kutularda saklanarak bebek bezi servisleri tarafından
alınırdı [2]. ABD’li Marian Donovan tarafından tek kulla-
nımlık naylondan yapılmış sızdırmaz özelliğe sahip ilk bebek
bezi tasarlanmıştır. Bu bezlerde bebeğin üzerinden kayması-
nı önlemek için çıt çıt kullanılmıştır. Şekil 2. Victor Mills
1984 yılında Pampers, çocuk bezlerine ilk kez bir kanca

(velcro) görevini yerine getirecek şekilde açılıp kapanmayı
sağlayan yan bantları tanıtmıştır. Ardından bebek bezinin
şekli dikdörtgenden kum saatine dönüşerek bebek vücuduna
çok daha iyi oturması gerçekleştirilmiştir. 1989 yılında Kim-
berly-Clark tarafından pantolon şeklindeki ilk alıştırma pan-
tolon bezleri tanıtılmıştır. Bu yıllardaki diğer yenilikler, ön
ve yan bantlarla birlikte elastik bacakların sızıntıyı koruma-
ya büyük ölçüde yardımcı olmasıydı. Nonwoven üzerinde-
ki değişim ise merkez kısmı oluşturan dokunmamış kumaş
yapısı yerine daha yumuşak ve daha rahat bir his sağlayan
suni ipekten, rijit yapıdaki polipropilene dönüştürülmüş ol-
masıdır. 1987 yılında bebek bezi iğnesi alternatifi olan Snap-
pi, Güney Afrika’da Henni Visser tarafından icat edilmiştir
[3-4]. Ek olarak, bebek bezlerinde sıvının vücuda en yakın
alanının (topsheet) kuru tutulması sağlanarak idrar ile dışkı
ayrılmıştır. Böylece idrar merkezi çekirdeğe yönlendirilmiş-
tir. Günümüzde farklı boylarda (iç çamaşır, bebek, pantolon,
çocuk) bezler üretilmektedir. Bu yeniliklerle beraber optimal
bir bebek bezi tasarlanıp cilde uyumlu katmanlar ve yüzey-
ler ile birlikte cilt tahrişlerinin neredeyse tamamını ortadan
kaldırarak, hastaneye yatış neredeyse tamamen engellen-
miştir [5]. Bu yeniliklere rağmen halen tartışılan bir sorun
ise tek kullanımlık bebek bezlerinin çevre dostu olmadığıdır.
Çevrecilere göre çocuk bezleri dünyada biyolojik olarak par-
çalanmayan atıkların %1-2 ‘sini oluşturmaktadır [2]. Bebek
Şekil 1. Marian Donovan tarafından geliştirilmiş ilk bebek bezi görselleri
bezleri, makinaların yüksek üretim hızlarında, farklı mater-
yal (Pulp, SAP, elastan, v.b) ve farklı katmanların (topsheet,
Başlangıçta çok basit bir dikdörtgen tasarıma sahip dokun- backsheet, PE, leg cuff, vb.) tutkal yardımıyla birleştirilme-
mamış kumaştan yapılan bebek bezlerinin çalışan anneler si ile oluşmaktadır. Bezin bazı bölgeleri hidrofobik (Bariyer
tarafından kabul görülmesiyle 1960’lı yıllarda, sıvıyı emmek kısmı gibi), bazı bölgelerinde ise hidrofilik yapıdadır (Örne-
için merkez tabakaya 100 mL ile sınırlı olan ve sık sık de- ğin; Topsheet iç yüzey).
ğiştirilmesi gereken kâğıt mendil katmanlar dahil edilmiştir.
Bebek Bezleri İçin Farklı Üretim Teknolojileriyle Üretilen Dokusuz Kumaşların Konfor Özelliklerinin İncelenmesi
gerçekleştirilmiştir. Aynı zamanda kumaşların konfor özel-

liklerinin karşılaştırılması için Leeds Üniversitesinin tutum
değerlendirme testi yapılmıştır. Sonuçlar incelendiğinde ve
50/50 oranındaki ham pamuk-polipropilen karışımlı ku-
maşlar en yüksek yumuşaklık değerini verirken, %100 PP
kumaşlar ise en düşük yumuşaklık değerini vermiştir [6].
Fallon ve Cottendan hijyen ürünleri ve deri arasındaki sür-
tünmeyi inceleyen bir çalışmalarında piyasada ticari olarak
kullanılan 13 farklı nonwoven kumaşın vücut derisine te-
mas etme durumunu simüle ederek sürtünme miktarlarını
Şekil 3. Bebek Bezi Yapısı karşılaştırmışlardır. İncelenen 13 kumaşın içerik ve yapısı
farklı olmakla birlikte sürtünme değerleri birbirine benzer
Genel olarak topsheet (üst yüzey) bölgesinde kullanılan
özellik göstermiştir. Özellikle polipropilen içeren kumaşlar-
dokunmamış kumaş, eriyik haldeki polipropilenin akan bir
da (10 adet) sürtünme miktarları %15,7’den daha fazla bir
konveyör üzerinde bağlanması sonucu Spunbond ve Meltb-
değişim görünmemiştir. Diğer yandan polyester kumaş ile
lown şeklindeki yapılarla bir araya gelmesinden oluşmakta-
karşılaştırıldığında, polyester içeren nonwoven kumaşın en
dır. Bu yapılar SS, SMS, SMMS gibi farklı bağlama tiplerinde
yüksek sürtünme katsayısına sahip nonwoven kumaş olduğu
ve özelliklerinde olabilmektedir. Polipropilen lifinin avan-
tespit edilmiştir. Bunun yanında polietilen ve polipropilenin
tajları arasında yüksek dayanıklılık ve yüksek sıcaklık yer
bikomponent olarak kullanıldığı kumaşın ise en düşük sür-
alırken en büyük dezavantajı ise dokusunun sert olması ve
tünme katsayısına sahip kumaş olduğu gözlenmiştir [7].
yüksek erime sıcaklığına sahip olmasıdır. Textile Backsheet
(tekstil arka yüzeyi) bölgesi, yüksek sıcaklıkta eriyen polie-
tilen ve dokunmamış kumaşın lamine edilmesiyle oluşmak-
tadır. Polietilenin en büyük avantajı suyu çok az emen sert,
sağlam, dayanıklı ve boyut kararlılığı olan bir malzemeden
oluşması olarak bilinmektedir.
Şekil 6. ATB Hattı
Hong ve arkadaşları tek kullanımlık bezlerin üst tabakasın-

da kullanılan nonwoven kumaşların mekanik ve yüzey özel-
liklerini incelemişlerdir. Ayrıca aşınma devrinin artması ve
ıslanma durumundaki değişimler değerlendirilmiştir. Çalış-
mada pamuklu spunlace, tencel spunlace, ısıyla sabitlenmiş
polipropilen ve hava ile sabitlenmiş (air trough bonded) po-
Şekil 4. Spunbond Kumaş
lipropilen nonwoven kumaşlar test edilmiştir. Polipropilen
kumaşlar hidrofil bir yüzey yapısı için yüzey aktif maddeler-
le muamele edilmiştir. Kawabata Değerlendirme Sistemi ile
yapılan ölçümler sonucunda hava ile sabitlenmiş PP kumaş
düşük sürtünme katsayısı, aşınma devrinin artışıyla düşük
oranda değişim ve hızlı kuruma özellikleri göstermiştir.
Diğer yandan pamuklu spunlace kumaşın ise daha yüksek
sürtünme katsayısı ve özellikle ıslakken daha düşük aşınma
değeri verdiği tespit edilmiştir [8].
Şekil 5. Meltblown Kumaş Bebeklerin narin vücutlarını olduğu gibi korumak ve onla-
Bezlerde ıslanabilen nonwoven tabakalarda genellikle po- ra iyi bakmak için organik ve doğal yollarla işlenmiş teks-
lipropilen nonwoven kumaşlar kullanılmaktadır. Edwards, til ürünleri günümüz tercih nedenlerindendir. Bahsi geçen
ve arkadaşları bu kumaşlara alternatif olabilecek, pamuk sentetik liflerin yerine bu çalışmada, bebek bezinin üst ve
karışımlı spunlace nonwoven kumaşların tekrarlı ıslanma, arka yüzeylerinde yumuşaklık, konfor ve hacimsel artış ile
sıvı geçişi ve dağılımını araştırmıştır. Sonuçlar incelendiğin- farklı özelliklerdeki hammaddelerle bebek bezlerine yeni
de mekaniksel olarak temizlenmiş ham pamuklu spunlace bir özellik katılması amaçlanmıştır. Bu kapsamda bebeğin
kumaşların sıvıyı yönetme kapasitesi spunbond-meltblown cildine değen üst yüzey için mevcutta kullanılan Spunbond
polipropilen nonwoven kumaşlarla benzer olmuştur. Bu- hattı yerine Air Trough Bonded (ATB) hattı seçilerek PP
nun yanında %100 pamuklu ve 50/50 ham pamuk-polipro- karışımlı rayon (viskon) liflerinden dokusuz yüzeyler elde
pilen karışımlı spunlace kumaşların PP kumaşlarla yüzey edilmiştir. Tekstil arka yüzeyi için Bikomponent (PE+PP)
polaritesi, şişme ve sıvı alımı açısından karşılaştırılması liflerden oluşturulan dokusuz yüzeyler ile PE film birleşti-
.
rilmiştir. Bikomponent lif kullanılmasının amacı, kullanım 2.2. BEBEK BEZI TESTLERI
alanına uygun olarak materyalin performans özelliklerini Tablo 4. Uygulanan Testler ve Standartları
geliştirmektir. Bikomponent liflerin davranışı, lif içindeki her Test Tipi Testler ve Standartları
bir komponentin davranışına, bileşim oranına ve bileşenler Fiziksel Bez Ağırlık Tayini [g/m²] NWSP 130.1. R0 (15)
arasındaki etkileşime bağlıdır [9]. Rewet (Tekrarlanan Sıvı Bırakma Miktarı) [g] DEGUSA S.
SUSE.205-4.1
2. MATERYAL VE YÖNTEM Emme Zamanı (Tekrarlanan Sıvı Bırakma Miktarı) [sn]
Sıvı Emme Özel-
likleri Maksimum Emme [gr] DEGUSA S. SUSE.202-4.1
2.1. Bebek Bezi Üretimleri
Maksimum Tutma [gr] DEGUSA S. SUSE.202-4.1
Çalışma kapsamında kullanılan hammadde özellikleri Tab-
Sızdırma (PAKTEN PR-46)
lo 1’de verilmiştir. Bebek bezinde kullanılan topsheet doku-
Yumuşaklık TS7 emTec TSA
suz yüzey karışım oranları %10 Viskon %90 PET+PE olarak
Konfor Özellikleri Yüzey Pürüzsüzlüğü TS750 emTec TSA
belirlenmiştir. Breathable Bico Textile Backsheet kısmında
Yüzey Sertliği D [mm/N] emTec TSA
ise Bico (PP + PE) NW + PE Film + Hotmelt kullanılmış-
tır. Hammaddelerin yumuşak, sıvıyı kısa sürede emmesi ve Bezin ağırlık tayini için; bebek bezlerinde sap-pulp ve ham-
uzun sürede hapsetmesi gibi bebek bezinin en temel özel- maddelerden kaynaklanabilecek farklılıklar nedeniyle, daha
liklerinin tayini için hammaddeler firma bünyesinde gerekli sağlıklı sonuçlar elde edebilmek için bitmiş üründen her bir
testler yapılarak ölçülmüştür. numune için 5 er adet numune normal atmosfer koşulla-
Tablo 1. Çalışmada Kullanılan Hammaddelerin Özellikleri rında Precisa marka hassas terazide NWSP 130.1. R0 (15)
Textile Backsheet standartlarına göre tartılmıştır. Sızdırma tayini için; bebek
Özellik Top Sheet (Üst Yüzey)
(Dış Yüzey) bezinin üzerine konulan belirli ağırlık ve filtre kâğıdının
Yöntem
Hidrofob- Bico + Hidrofil- Air Through üzerine çözelti dökülerek bezde sızıntı olup olmadığı görsel
PE Film Bonded
olarak PAKTEN PR-46 standartlarına göre her bir numune
Bağlanma Hotmelt Bağlama Termal Bağlama
için 5 adet bebek bezinde test edilmiştir. Maksimum emme
Birim Ağırlık (gsm) 25-32 20-40
Mukavemet (N) MD 16,14 32
kapasitesi testinde; bezler 30 dk sürede %0,9 NaCI ile saf su
Mukavemet (N) CD 1,54 15 çözeltisi içerisinde hiçbir baskı uygulanmadan bekletildikten
Uzama (%)
84,1 40
sonra bezin emdiği sıvı miktarı tartılıp ilk bez ağırlığından
çıkartılarak hesaplanmıştır. Maksimum tutma kapasitesi
için; maksimum emme kapasitesi testinin ardından 45 sn
Numune üretimler Fameccanica bebek bezi hattında,
boyunca 2800 rpm’lik santrifüjde tutulduktan sonraki ağırlı-
450 m/dk üretim hızı ve 1000 adet ped/dk çıkış hızında
ğından ilk bez ağırlığı çıkartılarak bulunmuştur. Maksimum
gerçekleştirilmiştir. Numune üretimlerde, topsheet/backs-
emme ve maksimum tutma kapasitesi testleri için 3’er adet
heet dilim enleri 480 mm olup, topsheet 165 mm ve backs-
bebek bezi DEGUSA S. SUSE.202-4.1standartlarına göre
heet 210 mm boyutlarında bebek bezi içerisinde yer almış-
test edilmiştir. Rewet (Emiş) testinde; bebek anatomisine
tır. Bezlerin üretimi esnasında %1 tansiyon uygulanmıştır.
göre dizayn edilen bir kangaya yerleştirilen bebek bezine
Katmaların birleştirilmesi 100°C’de yapıştırma sıcaklığında
%0.9 NaCI çözeltisi döküldükten sonra hijyenik ürünün
gerçekleştirilmiştir.
11 kg ağırlık altında bıraktığı sıvı miktarı DEGUSA S.SU-
Tablo 3. Deneme Sistematiği SE.205-4.1standartlarına göre her bir numune için 3 adet
Kod İçerik bebek bezi test edilerek hesaplanmıştır. Emme zamanı tes-
Topsheet ATB (PE/PET+Viskon) Textile Backs-
D
heet Bico (PP + PE) NW + PE Film
tinde; rewet testi için kullanılan bezin 11 kg ağırlık altında
Topsheet Spunbond (PP) Textile Backsheet bıraktığı sıvı miktarının süresi hesaplanmıştır. 3’er adet be-
N1
(PP+PE) bek bezi DEGUSA S. SUSE.205-4.1standartlarına göre test
N2
Topsheet Spunbond (PP) Textile Backsheet edilmiştir
(PP+PE)
Topsheet Spunbond (PP) Textile Backsheet İnsan tarafından bir doku parçasına dokunulduğunda algıla-
N3
(PE+PP) nan el hissi, üç temel parametre tarafından belirlenir; yumu-
Topsheet Spunbond (PP) Textile Backsheet şaklık (mikro yüzey varyasyonları), pürüzsüzlülük (makro
N4
(PE+PP)
yüzey varyasyonları) ve düzlem içi sertlik. TSA test cihazı
Çalışmada bebek bezlerinde yumuşaklık özelliğinin iyileşti- ile bu parametreler objektif olarak ölçülerek bu üç değerden,
rilmesi adına denemesi gerçekleştirilen D kodlu numunesi- insan beklentisiyle çok iyi ilişkili olan bir el hissi değeri he-
nin haricinde, piyasada bebek bezi olarak bulanan 4 farklı saplanmıştır. Her bir test için 5’er adet numune test edilmiş-
markanın ürünlerinde (N1, N2, N3, N4) karşılaştırılması tir.
için test edilmiştir. Testlerde kullanılan bebek bezleri her
numune için maksi boy (4 numara) olarak seçilmiştir.
Şekil 8. Emme ve Rewet Test Sonuçları
3.rewet değerleri incelendiğinde farklı firmaların ürünleri

olan N1, N2, N3 ve N4 numunelerinin rewet değerlerinin
birbirlerine yakın değerlerde olduğu görülmektedir. Fakat
tasarlanan ürünün 3.rewet değerinin piyasada kullanılan
Şekil 7. TSA nonwoven yumuşaklığı test cihazı ürünlere göre daha yüksek rewet değerlerine sahip olduğu
görülmektedir. Bunun temel sebebinin, topsheet’te mevcut-
3. BULGULAR ta kullanılan dokusuz yüzeylerden farklı olarak, selülozik
Çalışmada farklı teknolojilerle elde edilmiş dokusuz yüzey esaslı dokusuz yüzeylerin kullanılması şeklinde açıklanabilir.
numunelerinden oluşturulan bebek bezleri için; ortalama Ancak bu rewet değeri, bebek bezi firmalarının belirlemiş
ped ağırlığı, sızdırma, rewet, emme zamanı, maksimum olduğu rewet tolerans değerlerinin (mak. ±2,5 gr) altında
tutma ve emme değerleri ölçülmüştür. Bu testlerin tüm öl- kaldığından kabul edilebilir. Absorbe edilen sıvının bebek
çümleri Pakten Sağlık Ürünleri A.Ş.’de Ar-Ge Merkezi labo- tenine temasının en aza indirgenmesi amaçlandığından arka
ratuvarlarında bulunan cihazlarla gerçekleştirilmiştir. Yu- arkaya tekrarlı yapılan rewet değerlerinin her bebek bez için
muşaklık, sertlik ve pürüzsüzlük testleri emTec Innovative düşük tutulması istenmektedir.
Testing Solutions Laboratuvarların da gerçekleştirilmiştir.
3.emme zamanları incelendiğinde en düşük emme zamanı
Çalışmada numunelere uygulanan testlere ait bulguların or-
N4 kodlu numunede görülmektedir. D, N1 ve N2 numune-
talama değerleri Tablo 5’te detaylı olarak verilmiştir.
sinin ise birbirine yakın değerlerde olduğu tespit edilmiştir.
Tablo 5. Üretilen Bebek bezlerinin Test Sonuçları Bebek bezleri için sıvıyı emme zamanının en kısa sürede
De- tamamlanması istenilirken N3 kodlu numunenin emme za-
Özellik – Test neme N1 N2 N3 N4
(D)
manının en yüksek olduğu görülmüştür. Maksimum emme
Ağırlık (Ortalama Ped Ağırlığı) ve maksimum tutma testinin gerçekleştiği bezlerin ortala-
30,55 25,7 31,0 30,0 30,7
[g/m²] maları Şekil 9’da verilmiştir.
Sızdırma Yok Yok Yok Yok Yok
1.Emme Zamanı [sn] 50,25 40,0 40,0 58,5 33
2.Emme Zamanı [sn] 66 46,5 73,0 119,0 57
3.Emme Zamanı [sn] 104,5 108,0 97,0 137,5 84
1.Rewet [g] 0,35 0,35 0,30 0,40 0,33
2.Rewet [g] 0,53 0,45 0,60 0,50 0,58
3.Rewet [g] 1,23 0,70 0,90 0,70 0,81
Maksimum Emme [gr] 501 441,7 541,2 553,7 530
Maksimum Tutma [gr] 315 305,7 360,0 379,3 320 Şekil 9. Maksimum Emme ve Maksimum Tutma Kapasitesi Test Sonuçları
Topsheet Yumuşaklık Artışı 3,90 10,49 6,53 4,67 4,22
Maksimum emme ve maksimum tutma testlerinde, bezlerin
Topsheet Yüzey Pürüzsüzlüğü 67,62 192,68 99,27 75,87 73,79
Topsheet Sertlik [mm/N] 3,49 3,10 3,60 3,29 4,02
bebek idrarını ne kadar miktarda emdiği ve ne kadar miktar-
Backsheet Yumuşaklık Artışı 7,36 12,95 10,40 9,41 10,46 da tuttuğu gözlenmektedir. Buna göre N3 kodlu numune-
Backsheet Yüzey Pürüzsüz- sinin, en yüksek miktarda tuzlu saf su çözeltisini emdiği ve
91,56 177,89 128,45 124,74 137,07
lüğü tuttuğu görülmektedir. D kodlu ürünün ise 501 gram suyu
Backsheet Sertlik [mm/N] 2,30 2,65 2,49 2,47 2,60 emdiği ve 315 gram suyu tuttuğu görülmüştür. Piyasada
Test sonuçları incelendiğinde 5 numuneye ait ortalama bez mevcut bezlerle ortalama olarak aynı değerlere sahip olan
ağırlıklarına göre en düşük bez ağırlığının N2 no’lu numu- D kodlu ürünün maksimum emme ve maksimum tutma
ne ait olduğu gözlenmiştir. Sızdırma sonuçlarına göre her 5 kapasitesinin istenilen aralıklara sahip olduğu söylenebilir.
numunenin de sızdırmadığı görülmüştür. Üretilen her be- Bebek bezinin topsheet ve backsheet kısımlarına ayrı ayrı
bek bezinde sıvının dışarıya verilmemesi olarak arzu edilen gerçekleştirilen yumuşaklık testinin ortalamaları Şekil 10’da
temel fonksiyonu olan sızdırmazlık özelliği hiçbir numune- verilmiştir.
de gözlenmemiştir. Kangaya yerleştirilen bebek bezlerinin
tekrarlanan sıvı bırakma miktarı ve emme zamanı Şekil.8’de
verilmiştir.
.
doğru orantılı olarak pürüzsüzlük özelliğinin iyileştiği yani

yüzeylerin daha fazla pürüzsüz olduğu tespit edilmiştir.
Buna göre D numunesinin hem topsheet hem de backsheet
yüzeylerinin en iyi pürüzsüzlüğe sahip olduğu, N1 numune-
sinin ise en düşük pürüzsüzlüğe sahip olduğu söylenebilir.
Şekil 10.Yumuşaklık Test Sonuçları
Tuşe olarak adlandırılan yumuşaklık, bir yüzeye dokunuldu-

ğu zaman hoş bir duygu uyandıran ya da rahatsızlık verme-
yen his anlamında kullanılmaktadır. TS7 standardına göre
gerçekleştirilen yumuşaklık testindeki sonuçlar incelendi- Şekil 12.Yüzey Pürüzsüzlük Test Sonuçları
ğinde, sayıların azalmasıyla doğru orantılı olarak yumuşak-
Konfor testleri için emTec TSA nonwoven yumuşaklık test
lık özelliğinin iyileştiği yani yüzeylerin daha yumuşak olduğu
cihazı ile ölçülen yumuşaklık, sertlik ve yüzey pürüzsüzlü-
tespit edilmiştir. Buna göre D numunesinin hem topsheet
ğü sonuçlarına göre, D numunesinin topsheet ve backshe-
hem de backsheet yüzeylerinin en iyi yumuşaklığa sahip ol-
et kısımlarının piyasada yer alan mevcut bezlerden daha
duğu, N1 numunesinin ise en düşük yumuşaklığa sahip ol-
yumuşak olduğu tespit edilmiştir.
duğu söylenebilir. D numunesinin yumuşaklığın diğer bez-
lere göre daha yüksek olmasının temel sebebinin, topsheet 4. SONUÇ
kısmında selülozik liflerin, backsheet kısmında ise bikompo-
Bu çalışmada bebek bezine yumuşaklık özelliğinin kazandı-
nent dokusuz yüzey esaslı film yüzeyinin kullanılması olarak
rılması sayesinde bebeğin cildine değen kısımlar ya da dış
düşünülebilir. Bebek bezinin topsheet ve backsheet kısım-
yüzeylerindeki bölgelerde, bebek konforunun arttırılması ve
larına ayrı ayrı gerçekleştirilen sertlik testinin ortalamaları
tüketici memnuniyetinin sağlanması amaçlanmıştır. Bu yüz-
Şekil 11’de verilmiştir.
den spunbond teknolojisi ile mevcutta kullanılan topsheet
kumaşların yerine ATB teknolojisiyle üretilen selülozik içe-
rikli dokusuz yüzeyler tercih edilmiştir. Aynı zamanda arka
yüzeyde mevcut ürünlerde kullanılan PE film yerine, bikom-
ponent dokusuz yüzey esaslı PE film kullanılarak bebek bez-
leri üretilmiştir. Üretilen bu bebek bezleri ile hem arka hem
de üst yüzeyler için bezin konfor özelliklerinin arttırılması
amaçlanmıştır. Ayrıca üretimi gerçekleştirilen numune be-
zin özelliklerini mevcut bezlerle kıyaslayabilmek için piya-
Şekil 11.Sertlik Test Sonuçları sada bulunan 4 farklı bebek bezi numune sistematiğine ek-
lenmiştir. Yapılan test sonuçlarına göre; D numunesinin sıvı
Bebek bezlerinde kullanılan dokusuz yüzeylerin büyük bir
emme özellikleri incelendiğinde, emme zamanı testlerinde
kısmı polipropilen hammaddesi içerdiğinden sert bir yü-
piyasada yer alan mevcut bezlere yakın özellik gösterdiği,
zeye sahiptirler. Sertlik testindeki sonuçlar incelendiğinde,
fakat 3.rewet değerlerinin piyasada kullanılan bezlere göre
sayıların artmasıyla doğru orantılı olarak sertlik özelliğinin
daha yüksek değerde olduğu tespit edilmiştir. Fakat bebek
iyileştiği yani yüzeylerin daha az sertliğe sahip olduğu tespit
bezi firmalarında 3.rewet, tolerans değerlerinin (mak. ±2,5
edilmiştir. Buna göre topsheet kısmında N4 numunesinin
gr) altında kaldığından bu değer normal kabul edilmiştir. D
sertliğinin en düşük olduğu söylenebilir. Bezin backsheet
kodlu bebek bezinin maksimum emme ve maksimum tutma
kısmında ölçülen sertlik testlerinde ise D numunesinin sert-
kapasitesi testlerinin piyasada mevcutta kullanılan bezlerle
liğinin en yüksek olduğu görülmektedir. Bikomponent lifler-
yakın sonuçlar gösterdiği görülmüştür. Konfor testleri için,
den (PE+PP) oluşturulan tekstil arka yüzeylerin, mevcutta
emTec TSA nonwoven yumuşaklığı test cihazı ile gerçek-
kullanılan tekstil arka yüzeylere göre (PE) daha fazla kaygan
leştirilen yumuşaklık ve pürüzsüzlük testlerinde, D numu-
ve daha az esnek yapıda olmasıyla bu durum açıklanabilir.
nesinin topsheet ve backsheet test sonuçlarına göre mev-
Bebek bezinin topsheet ve backsheet kısımlarına ayrı ayrı
cut bezlere kıyasla daha üstün olduğu görülmüştür. Bunun
gerçekleştirilen yüzey pürüzsüzlüğü testinin ortalamaları
sebebinin topsheet’te kullanılan selülozik liflerin sentetik
Şekil 12’de verilmiştir.
liflere göre eğilme rijitliğinin daha yüksek olması ve üretim
Ürün estetiği için önemli ölçüde bir kritere sahip olan yüzey teknoloji farklılıkları (Spunbond yerine ATB teknolojisinin
pürüzsüzlüğü ile bebeğin cilt tahrişi azaltılabilir. Bu yüzden kullanılması) olarak düşünülebilir. Backsheet kısmında ger-
bebek cildine temas eden üst yüzeyin pürüzsüz olması isten- çekleştirilen konfor testlerinde, sadece sertlik özelliğinin
mektedir. Bu çalışmada gerçekleştirilen yüzey pürüzsüzlü- mevcut bezlerden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. PE
ğü testindeki sonuçlar incelendiğinde, sayıların azalmasıyla filmlere nazaran, bikomponent dokusuz yüzey esaslı PE
filmlerin üstün mukavemet özelliğinin ürün sertliği etkile-

diği bu test sonucunda görülmüştür. Bu çalışma ile yumu-
şaklık özelliği iyileştirilen bebek bezleri, kullanıcı açısından
büyük bir konfor sağlayarak, bebek cildine değen kısımlarda
sürtünme katsayısını azaltacağından birtakım problemlerin
oluşmasının (pişik, kızarıklık tahriş vb.) önüne geçebileceği
söylenebilir.
5. REFERANSLAR
[1] Erasala GN, Merlay I, Romain C., «Evolution of disposable diapers
and reduction of diaper dermatitis., » Arch Pediatr, cilt 14, p. 495
500, 2007.
[2] Bernice Krafchik., «History of diapers and diapering, » International
Journal of Dermatology, cilt 55, pp. 4-6, 2016.
[3] Dyer D., Seven Decades of Disposable Diapers: A Record of Conti-
nuous Innovation and Expanding Benefit, Brussels, Belgium: EDA-
NA, 2005.
[4] Buekens P, Humblet P. A., «15th century Bambino is the symbol of
global maternal and child health, » Matern Child Health J, cilt 15,
pp. 1-3, 2011.
[5] Stein H., «Incidence of diaper rash when using cloth and disposable
diapers, » Pediatr, cilt 10, no. 1, p. 721–72, 1982.
[6] Edwards, J. V., Mao, N., Russell, S., Carus, E., Condon, C. B., Hinchliffe,
D., Wang, Y., «Fluid Handling and Fabric Handle Profiles of Hydro-
entangled Greige Cotton and Spunbond Polypropylene Nonwoven
Topsheets, » Journal of Materials: Design and Applications, pp. 1-13,
2016.
[7] S. S., Cotenden A. Sabrina S Falloon., «Friction Between a Surrogate
Skin (Lorica Soft) and Nonwoven Fabrics Used in Hygiene, » Surfa-
ce Topography: Metrology and Properties., 2016.
[8] Hong, K. H., Kim, S. C., Kang, T. J., Oh, Wha, K. «Effect of Abrasion
and Absorbed Water on the Handle of Nonwovens, » Textile Rese-
arch Journal, pp. 544-550, 2005.
[9] Choi, Y.B., Kim, S.Y. «Effects of interface on the dynamic mechanical
properties of PET/nylon 6 bicomponent fibers, » Journal of applied
polymer science, cilt 74, no. 8, pp. 2083-2093, 1999.

Conference Paper
Oral Presentation
Biyogaz Üretimine Beslemenin Etkilerinin Araştırılması III

Orçun Mehmet, Emre Sevinç, Oğuz Yunus Sarıbıyık*
Gümüşhane Üniversitesi, Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi,Genetik ve Biyomühendislik, Gümüşhane, TÜRKİYE,
*
Özet
Dünyada kullanılan enerji miktarına bağlı olarak ortaya çıkan fosil kaynaklı atık miktarı artmaktadır. Fosil kaynaklı oluşan
sera gazları dünyanın sıcaklığında gözle görülür bir artış oluşturmaktadır. Bu sebepten dolayı kutuplarda ve ülkemizde
sıcaklıklar mevsimsel değerlerin üzerinde seyretmekte ve sel, kuraklık gibi doğal felaketler yaşanmaktadır. Hayatımızı negatif
etkileyen bu olayların çözümü için sürdürülebilir alternatif çözümlerin bulunması gerekmektedir. Bu nedenle biyodizel,
güneş, rüzgâr, dalga enerjisi gibi alternatif kaynakların yanında biyogazda alternatif enerji kaynağı olarak yoğun şekilde
araştırılmaktadır. Biyogaz metanojen bakterilerinin yardımıyla büyük baş hayvan biyokütlesinden uygun şartlarda elde edilen
metan-karbondioksit gazlarından oluşmaktadır. Günlük hayatta kullanımı, ulaşılabilirliği, hammadde kaynakları, maliyeti
gibi sebepler ve işlenmiş biyokütlenin gübre olarak kullanılabilmesi gibi özelliklerinden dolayı tercih edilmektedir. Özellikle
ev tipi küçük biyogaz üretim tesislerinde bakterilerin beslenmeleri biyogaz oluşumunda etkin rol aldığı görülmüştür.
Yapılan önceki çalışmalarda elde ettiğimiz sonuçlara göre; dut atığı, çay posası, evsel atık gibi farklı (karbon/azot) içeren atık
kaynaklarla yapılan beslemenin biyogaz miktarını etkilediği gözlemlenmiştir.
Yapılan bu çalışmada ise 50 L lab boyutlarında pilot reaktör kullanılarak uygun fermantasyon şartları sağlanarak farklı
(karbon/azot) oranına sahip tavuk derisi, sakatat vb. gibi atıklarla beslenen metanojen bakterilerinin biyogaz üretimine
etkileri araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre farklı besinlerle beslenen bakterilerin ürettiği gazlarda farklılık oluştuğu
gözlemlenmiştir [1, 2].
Anahtar kelimeler: Biyogaz, biyoreaktör, biyokütle, biyoenerji, evsel atıklar,
The Effect of Feeding on Biogas Production III
Abstract
The amount of the waste from fossil fuel resources have been increasing depending on the energy consumption rate in all
over the world. The greenhouse gases, producing from fossil fuel resources, significantly warning us for global warming.
Therefore, the north pole and our country have higher average temperature than the seasonal temperatures that causes
the natural disaster, flood and drought occurred in all seasons. Hence, we need a sustainable renewable alternative ways
for solving those global problems. The alternative energies such as biodiesel, sun, wind, wave power with the biogas have
intensively been investigated in all over the world. Biogas as a renewable energy sources, consist of methane and carbon
dioxide, produced from dairy manure via methanogen bacteria in suitable conditions. Biogas is one of the best preferable
energy sources because of cheap resources, useful for daily life and possibility as fertilizer after digestion. The effect of
feeding of methanogen bacteria play an important role for especially house type small digester. According to our previous
studies, the waste mulberry, waste tea dreg and bio house waste have very effective for the amount of the biogas production.
In this study the effect of the waste chicken skins, waste giblets and waste cookies on biogas production have been investigated
in 50 L lab scale pilot reactor. According to the obtained results the (carbon/nitrogen) and the amount of oil have been
performing critical role during the biogas production processes [1, 2].
Keywords: Biogas, bioreactor, Biomass, Bioenergy, giblets wastes, Organic wastes,
REFERANSLAR
[1] Flexible biogas production by pulse feeding maize silage or
briquetted meadow grass into continuous stirred tank reactors,
Biosystems Engineering, Volume 174, October 2018, Pages 239-248
[2] Biogas production from steer manures in Vietnam: Effects of
feed supplements and tannin contents, Waste Management,
Volume 69, November 2017, Pages 492-497
Email: oysaribiyik@gumushane.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Motor Aktif Tarafında Bulunan AC Kompresör Braketinin

Optimizasyon Yöntemi ile Dinamik Performansının Geliştirilmesi
Güney Karaman
Temsa Ulaşım Araçları San. Ve Tic. A.Ş, Adana, Turkey
Özet
Yolcu otobüslerinde sıklıkla kullanılan örme şasi tarafındaki (motor pasif ) klima kompresör braket montajlarında
sistemin motora göre esnekliği ve karmaşıklığı sebebiyle AC kompresör montajlarında dinamik performansın
düşük olması sorunu ortaya çıkmaktadır. Sorunun çözümü amacıyla AC kompresör braket montajının, motorun
aktif tarafına taşınması ve sistemin önemli parametrelerinden biri olan ilk doğal frekansının motorun çalışma
frekansının dışına çıkarılması amacıyla ön tasarım faaliyetleri yürütülmüştür. Motor bölgesindeki mevcut
tasarım hacminin kısıtlı olması, motor üzerindeki uygun cıvata bağlantı noktaları sayısının azlığı ve kompresör
montajının motora olan uzaklığının sistem için gerekli değerlere ulaşmayı zorlaştırması nedeniyle mevcut
tasarım faaliyetlerinin bilgisayar destekli mühendislik (CAE) yazılımları ile optimizasyon yöntemi kullanılarak
desteklenmesi ve bu sayede istenen değerlere ulaşılabileceğine sonucuna varılmıştır. İlk aşamada montaj için
kullanılabilecek maksimum mevcut tasarım hacmi ortaya çıkarılmıştır. Ardından elde edilen tasarım hacmi
için ilk doğal frekansın belirlenen değer üzerinde kalması şartı ile hacmin minimize edilmesi amacıyla topoloji
optimizasyonu gerçekleştirilmiştir. Tasarım hacmi üzerinden gerçekleştirilen optimizasyon çalışması ile ilk
tasarım hacminin %59,83’ü kullanılarak hedeflenen değere ilk tasarımın sahip olduğu frekans değerinin 101,7 Hz
üzerinde ulaşılmıştır. Optimizasyon faaliyetleri sonucu ortaya çıkan tasarımın, üretilebilirlik faktörü de dikkate
alınarak son haline getirilmesi ile AC kompresör montajının motor üzerine alınması sağlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: AC Kompresör Braketi, Modal Analiz, Sonlu elemanlar, Optimizasyon
Email: guney.karaman@temsa.com

Conference Paper
Oral Presentation
Calculation of Amount of Heat Transferred from the Bottom of a

Coach to the Passenger Compartment
Serkan Mezarcıöz1, Hüseyin Akıllı2
Temsa Ulaşım Araçları San. Ve Tic. A.Ş, Adana, Turkey; serkan.mezarcioz@temsa.com
1
2
Cukurova University, Mechanical Engineering Department, Adana, Turkey; hakilli@cu.edu.tr
Abstract
In the current study, amount of heat transferred to the passenger compartment through the floor, which is
one of the cooling load components of the vehicle, under normal working conditions were examined. For
detailed investigations, floor of the passenger compartment was sub-divided into 11 regions by considering
the material properties and the thermal condition under the region. By referencing the test results and making
some assumptions, mean temperatures of the regions under the floor were determined. And then the heat
transferred from the bottom of the vehicle to the passenger compartment was calculated. At the end of study,
mean temperatures, heat transfers and heat fluxes of the regions were examined and some improvement
modifications advised for heat transfer and economy points of views.
Keywords: Heat transfer, Coach, Temperature distribution, Thermal comfort, Cooling load
1. INTRODUCTION about the temperature levels of a coach under side.

Thermal protection is increasingly important in the With this study, it is aimed to determine these tem-
development process of passenger cars. Tightly pac- peratures and the heat transfer amount to the pas-
kaged engine compartments and strongly increased senger compartment.
engine power demand extensive testing and analysis On the other hand some researchers conducted stu-
[1]. dies on under hood thermal investigations for auto-
Modern man’s desire for mobility has been a major mobiles, and trucks. Also some studies conducted to
factor in technical developments. The bus (from La- predict the cooling load of a bus.
tin omnibus: “for all”) has played a significant role Büyükalaca et al., 2011, used Radiant Time Series
in this development. Within the introduction of (RTS) method for the calculation of cooling load of
enclosed bodywork, passengers were given a certa- a bus. In the study, they introduced Radiant Time
in level of comfort. Today, buses still account for a Series (RTS) method briefly and gave the important
major portion of road transport. The most convin- points for the application of the method to a bus [3].
cing argument to the passenger in favor of bus tra-
vel, however, is the comfort offered, and the interior Fournier and Digges (2004) investigated 4 different
climate plays a key role here [2]. models of automobiles under hood temperatures in
their study with a test procedure similar to present
An important factor affecting the comfort of bus study. In their study, 11 thermo-couples were instal-
passengers is the heat transferred from the engine led to 4 different vehicles’ under hood and measu-
compartment through the floor of the passenger rements were done with 3 different test conditions,
compartment. Especially in the summer times, this which are stationary, constant speed driving and up-
heat negatively affects the comfort of the passengers. hill driving [4].
All of the engineers know that, the temperature of Binner et al. (2006), in their study investigated the
the regions under a coach is higher than the pas- under hood temperature distribution of a sport car
senger compartment and as a result of this; some under maximum speed and low speed uphill clim-
amount of heat is transferred to the passenger com- bing test conditions [1].
partment. But in literature there is no information
Email: serkan.mezarcioz@temsa.com
Calculation of Amount of Heat Transferred from the Bottom of a Coach to the Passenger Compartment
Kulkarni et al. (2012) conducted a study on under hood flow management of heavy commercial vehicle
to improve thermal performance. In the study under hood flow management for 25T truck has been
carried out by flow analysis by CFD method using commercial software. As a result of this study they
improved velocity and mass flow rate of the air passing through the radiator, and engine room of a truck.
Since the airflow around the engine was improved, at the end of modifications, heat amount transferred
to the driver cabin was decreased and heat rejection on radiator and exhaust manifold increased [5].
A computational study was conducted by Xiao et al. (2008), in order to characterize the heat transfers in
a sedan vehicle underbody and the exhaust system [6].
In this study, it is focused on the temperatures of the regions under the passenger compartment and
amount of heat transferred to the passenger compartment, which is one of the cooling load components
of the vehicle, under normal working conditions. Also some improvements are advised to improve the
heat isolation and cost reduction.
2.MATERIAL AND METHOD

In the present study, the amount of heat transferred from the bottom of a 12-m length coach to the
passenger compartment in the normal usage conditions was calculated by considering the components
that can be assumed as a heat sources under the vehicle like, engine, transmission, exhaust muffler, axles
etc. The bottom of the passenger compartment sub-divided into 11 regions by considering the material
properties (material, thickness and thermal conductivity) and predicted mean temperature under the
regions. And all the regions examined in detail. Codes and names of the regions can be seen in Figure 1
and Table 1 respectively.
Figure 1. Codes of the regions

Table 1. The names and codes of the regions
DETAIL REGION NAME DETAIL REGION CODE
Above the Radiator FL1
Above the Engine FL2
Above the Exhaust FL3
Above the Rear Left Luggage FL4
Above the Transmission FL5
Above the Battery FL6
Above the Rear Axle FL7
Above the Luggage Compartment FL8
Above the Front Axle FL9
Above the Fuel Tank FL10
Below the Driver Platform FL11
In order to calculate the heat transfers mentioned above, firstly the thermal properties of the heat transfer
areas, in other words, the section properties of the passenger compartment, must be specified.
| 2
.
The material properties, thickness and thermal conductivity of each of the sections are listed in the
following tables 2 to 6. Also section view of region FL1 can be seen as an example in Figure 2.
Figure 2. Section view of region FL1.
Table 2. Material properties table for the regions FL1, FL2, FL3 and FL6
Coefficient of
Thermal
S.N. Section Name Material Thickness (m)
Conductivity
(W/mK)
1 Floor Linoleum PVC 0,002 0,116
2 Floor Wood Plywood 0,015 0,130
Main Insulation of Engine
3 Room Melamine Foam 0,054 0,040
Insulation Cover of Engine
Table 3. Material properties table for region FL4

Coefficient of
Thermal
Conductivity
(W/mK)
3 |

Coefficient of
Thermal
Conductivity
(W/mK)
3 Metal Sheet Steel 0,002 53,0

Coefficient of
Thermal
Conductivity
(W/mK)
Main Insulation of Engine
Table 6. Material properties table for region FL8, FL9, FL10, FL11
Coefficient of
Thermal
Conductivity
(W/mK)
Coefficient of thermal conductivity of the materials are taken from Yılmaz T. (1999) [7].
As can be seen from the tables, while in the regions, accommodating heat and sound sources like engine,
transmission, radiator and exhaust muffler, named as engine room, double layer special isolation materials
and 15 mm thickness plywood are employed, in the rear axle region single layer isolation material is
employed. Also in the front axle and luggage room regions only 12 mm thickness plywood is used as a
separator without any extra isolation.
It can be assumed that a coach is driven generally in high speed in highway conditions, in some portions
of this highway conditions, the vehicle is forced to climb uphill, and a small time of life cycle of a coach
exceeds in idle condition. So the life cycle of a coach can be assumed as 70% of highway condition, 20%
of uphill condition and 10% of idle condition.
In order to determine the temperatures in these conditions a study was conducted by Mezarcıöz (2015), In
the study a test vehicle equipped with 31 thermo-couples (Figure 3) tested under these test conditions [8].
| 4
.
Figure 3. Thermo-couple installation plan.
Inside temperature is assumed as 24 °C by considering the summer comfort conditions by SAE J1503 and
Temsa (2007) [9, 10].
For the calculation of heat transfer coefficients the following procedure was used by considering the heat
transfer section properties, inside and outside temperatures.
Total heat transfer coefficient was calculated by employing Equation 1.

1 1 s1 s 2 s 1
= + + + ... + n + (1)
U hin k1 k 2 k n hout
where;
U : Total Heat Transfer Coefficient (W/m2K)
hin : Inner surface heat transfer coefficient (W/mK)
s : Thickness of the material (m)
k : Thermal conductivity of the material (W/mK)
hout : Outer surface heat transfer coefficient (W/mK)
Here inner surface heat transfer coefficient is taken from ASHREA(2001) standards, as 8 W/mK for
radiation and free convection conditions [11].
For the calculation of hout values equation 2 was employed.
5 |
Nu ´ k
hout = (2)
Lk
Where,
Nu : Nusselt Number
k : Thermal conductivity of dry air at average temperature.(W/mK)
Lk : Characteristic Length (m)
Nusseslt Number can be calculated by using Equation 3.
Nu = (Nu L , Lam ) + (Nu

2
L ,Tur )
2
(3)
Where,
NuL,Lam :Local Laminar Nusselt Number

Nu,L,Tur :Local Turbulent Nusselt Number
Local Nusselt Numbers can be calculated by using Equations 4 and 5.
Nu L, Lam = 0,664 ´ Re 0,5 ´ Pr 0,5 (4)
0,037 ´ Re 0,8 ´ Pr
Nu L,Tur = 2
(5)
1 + 2,443 Re -0,1 ´ (Pr 3 - 1)
By using the dry air properties in average temperature, Reynolds and Prandtl numbers can be calculated
by employing Equations 6 and 7.
u ´ Lk
Re = (6)
n
n
Pr == (7)
k
(c p ´ r )
| 6
.
For the dry air properties in average temperature, the following equations were used.
0 ,85
æ 273 + Tort ö
k = 0,02418 ´ ç ÷ (8)
è 273 ø
1, 73
æT ö
c p = 1,005 + 0,006 ´ ç ort ÷ (9)
è 100 ø
æ P ö
r = 348,1 ´ çç ÷÷ (10)
è 273 + Tort ø
0 , 77
æ 273 + Tort ö
h = 1,724 ´ 10 ´ ç-5
÷ (11)
è 273 ø
h
n= (12)
r
At the end of these preparations, the amount of heat transferred from each of the regions to the passenger
compartment was calculated by using Equation 13.
Q=U.F.ΔT (13)
Where,
U : Total heat transfer coefficient (W/m2K)
F : Heat transfer surface area (m2)
ΔT : Temperature difference (°C)
3. RESULTS AND DISCUSSIONS
As result of test results and assumptions, the average temperatures of the regions under the vehicle floor
were determined as shown in Table 7.
7 |
Table 7. Average Temperatures of The Regions Under The Vehicle Floor

Highway Uphill Idle
(%70) (%20) (%10) Average
Detail Region Name Temperature
Temp Temp Temp (°C)
(°C) (°C) (°C)
Above the Radiator 71,2 79,5 54,3 71,2
Above the Engine 72,0 80,4 56,3 72,1
Above the Exhaust 74,8 90,5 66,7 77,1
Above the Rear Left L. 55,1 57,3 57,0 55,7
Above the Transmission 47,5 61,5 59,2 51,5
Above the battery 54,7 57,8 56,6 55,5
Above the Rear Axle 41,8 38,4 45,3 41,5
Above the Luggage Com. 32,4 31,5 31,7 32,2
Above the Front Axle 36,3 34,0 36,6 35,9
Above the Fuel Tank 36,5 34,3 36,0 36,0
Below the Driver Platform 35,4 33,8 34,8 35,0
The procedure explained above to calculate the amount of heat transferred was followed for each of the
11 regions, and heat transferred to the passenger compartment was calculated and tabulated in Table 8.
Table 8. Amount of heat transferred from vehicle floor region

Region Heat Gain
Region Name Heat Flux (W/m2)
Code (Watt)
Above the Radiator FL1 21,4 22,2

Above the Engine FL2 26,0 22,6
Above the Exhaust FL3 24,1 25,0
Above the Rear Left Luggage FL4 80,9 114,9
Above the Transmission FL5 105,5 100,0
Above the Battery FL6 11,6 14,8
Above the Rear Axle FL7 32,2 10,8
Above the Luggage Compartment FL8 325,4 25,9
Above the Front Axle FL9 140,1 46,9
Above the Fuel Tank FL10 53,9 39,9
Below the Driver Platform FL11 73,3 43,4
Vehicle Floor FL 894,4 32,9
| 8
.
Table 9 shows the relationship between climatic zones, physiological needs and the demands made on air
conditioning performance based on a tour coach with a length of up to 12 m [2].
As can be seen from Table 9, total cooling load of a coach operating in warm temperature climatic zone is
32 kW, also the test vehicle has a 32-kW A/C unit. Here it can be understood that, the cooling load
originated by the bottom of the passenger compartment is only 3% of the total cooling load of the vehicle.
The reason of this little percentage is the big amount of solar radiation coming from the large surfaces of
the side glasses of the coach. Another reason for this small rate is the efficiency of the isolation material
(double layer and made of melamine foam) employed in the engine room. Although the main usage aim
of this isolation is to reduce the noise coming from the engine room. It is also seen that very efficient
from the heat isolation point of view.
From Table 8, it is seen that the maximum heat flux (Amount of heat transferred through per meter square
area) is in the region above the rear left luggage compartment. Since there is no heat and sound source
inside that compartment, extra isolation was not applied to this section. However when the mean
temperatures of the regions were investigated it is seen that the average temperature of this region is 55,7
°C, and here is a high temperature region, because of the high amount of heat transferred from engine,
radiator and transmission compartments. So it is advised an application of 20 mm thick, single layer
isolation to this compartment to prevent the heat transfer to the passenger compartment.
Table 9. A/C power requirements in relation to the climatic region and the physiological
perceptions of the passengers [2]
Cooling Heating Fresh air

Climate Zone Desire for...
Capacity Capacity Flap
Tropical rain and dry ... Perceptibly cool and
climates cold air movement, partial
44 kW - No
dehumidification, often
only recirculated air
Warm temperate ... Heating depending on
climate, continental region, perceptible
39 kW 32 kW Yes
climate, dry period in ventilation, recirculated or
summer fresh air portion
Warm temperate ... in part higher heating
climate, cold winter, output, low air flow,
32 kW 38 kW Yes
rain perceptible cooling in
summer
Similarly, 2 mm steel plate placed under the transmission inspection lid, increases the amount of heat
transferred to the passenger compartment. Because, this plate works as a heat storage. As a result of this
study it is advised to change the inspection lid structure into a different type having isolation material,
instead of steel plate.
Although the amount of heat transferred seems very high in the luggage room region, because of the large
surface area. When heat flux values are investigated it was seen that this value is very low. So as it is
applied currently, since there is no heat and sound source in the luggage room. There is no need to
employ an isolation material to the luggage compartment region. These results proved that the current
9 |
application (Plywood without any isolation material) is suitable from isolation and economy points of
views.
The heat transfer value above the front axle region is a little high compared to the other regions. So it is
advised a single layer, 20 mm thick isolation material to this region, this will positively effect both the
heat and sound isolation. This isolation will work especially for the sound created by the tires.
In the examinations, it is seen that there is no isolation material application to the region under the driver
platform. However, the heat flux value of this region is over the mean value of the whole bottom.
Application of isolation to this region can supply an extra comfort to the driver in the very cold winter
times by preventing the heat transfer from the passenger compartment to out of vehicle.
Over the battery case, double layer isolation was employed and as a result of this application, heat flux
value of this region is determined very low. Since there is no noise source in this compartment, by
considering the amount of heat transferred through this region, as advised for the rear left luggage,
application of 20 mm thick, single layer isolation will provide a little amount of economic advantage.
In the rear axle region, although the heat transfer amount is very low, by considering the noise created by
the differential and the tires, application of double layer isolation must be kept.
As a conclusion, the amount of heat transferred from the bottom of the passenger cabin and
engine room of a 12-m coach was calculated and examined in detail. At the end of the study;
extra isolation materials are added to some regions to improve the passenger comfort by reducing
the rate of heat transfer. In some of the regions, some portion of applied uneffective isolation
materials are canceled without any lack of comfort and provide the manufacturer a cost saving.
When evaluated from the heat and sound isolation point of views, it can be said that current engine room
isolation material and application is suitable.
REFERENCES
[1] Binner, T., Reister, H., Weidmann, E. P., Wiedemann, J., (2006) “Aspects of Underhood
Thermal Analyses“
[2] Boltz et al, 2011, “Air Conditioning Systems For Buses and Coaches”, Verlag moderne industrie,
[3] Büyükalaca, O., Yılmaz, T., Ünal, Ş., Cihan, E., and Hürdoğan, E., (2011) “Calculation of
Cooling Load of a Bus Using Radiant Time Series (RTS) Method”, 6th International Advanced
Technologies Symposium (IATS’11), 16-18 May 2011.
[4] Fournier, E. and Digges, K., (2004) “Underhood Temperature Measurements of Four Vehicles”,
Motor Vehicle Fire Research Institute, Biokinetics and Associates, Ltd., Report R04-13.
[5] Kulkarni, C., Deshpande, M. D., Umesh, S. and Raval, C., (2012), “Underhood Flow
Management of Heavy Commercial Vehicle to Improve Thermal Performance”, Sastech, Volume
11, Issue 1.
[6] Xiao, G., Yang, Z., Wang, D., and Zhang, W., (2008) "Investigation of Radiation and Conjugate
Heat Transfers for Vehicle Underbody," SAE Technical Paper 2008-01-1819.
[7] Yılmaz T, 1999: Isı Transferi Kitabı, Papatya Yayıncılık
[8] Mezarcıoz, S., (2015) “Improvment of a Coach Air-Conditioning System y Applying a Distinct
Air Channel”, PhD. Thesis.
[9] SAE J1503: Performance test for air-conditioned, heated, and ventilated off-road, self-propelled
work machines.
[10] Temsa (2007): Klima maksimum performans testi şartnamesi TES-90-518, 2007.
[11] ASHRAE 2001: ASHRAE Fundamentals Handbook 2001, Nonresidential Cooling And
Heating Load Calculation Procedures, Chapter.29.
| 10

Conference Paper
Oral Presentation
Lightweighting of A Bus With The Use of Low-Density

Polyurethane-Based Adhesive And Filler Chemicals
Serkan Mezarcıöz*, Nihan Cin
Temsa Ulaşım Araçları San. Ve Tic. A.Ş, Adana, Turkey;
Abstract
Nowadays, weight reduction has a great importance in automotive industry, because of CO2 emission and fuel
consumption reasons. In this study, the weight reduction potential of polyurethane based, low density filler and
adhesive chemicals in city and intercity buses was evaluated. Lower-density adhesives and filling chemicals were
used on the ceiling, side panels and windows of a prototype bus, and the vehicle was observed to the end of the
production line and quality control steps. In order to verify this study, parameters such as peeling resistance,
tensile strength and strength change with temperature were tested on different surfaces (Metal, composite, glass)
and total deformation and maximum stress values were examined. The results of the study showed that using
low density polyurethane chemicals will provide a weight reduction of 25 kg per vehicle, which corresponds
to approximately 7% of total polyurethane adhesive usage in the bus, without any lack of strength. This weight
reduction can reduce CO2 emissions throughout the life of the vehicle and also provide fuel efficiency.
Keywords: Low Density Polyurethanes, Weight Reduction, Adhesive/ Filler Chemicals,
Email: serkan.mezarcioz@temsa.com

Conference Paper
Oral Presentation
Yeni Nesil Malzeme ve Yöntemler İle Araç Hafifletme

Osman Özbay, Süleyman Ezer, İbrahim Berk Bilgin
Özet
Günümüz otomotiv sanayinde ağırlık azaltma çalışmaları, yakıt tüketimi, arka aks yük sınırından dolayı yolcu
kapasitesi ve karbondioksit (CO2) salınımları bakımından çok önemlidir. Bunun için en etkin yöntemlerden
biri yüksek dayanımlı çelik ve yeni nesil kompozit malzeme kullanımıdır. Bu çalışmada, gövde-şasi ve koltuk
karkas grubunda yüksek dayanımlı çelik kullanımı, dış giydirme ve taban tahtasında ise yeni nesil kompozit
malzeme kullanımı ile araçta hafifletme elde edilmiştir. Gövde-şasi grubu için, LS-DYNA programında ECE-R66
regülasyonuna uygun olarak devrilme analizleri yapılmış ve dış giydirme parçalarında ise kompozit malzemenin
elyaf ve reçine yapısı değiştirilip araç üzerinde fiili testi ile uygunluğu gözlemlenmiştir. Taban tahtasında ise
prepreg tekniği ile üretilmiş 2,5 kg/m2 olan kompozit taban tahtası prototip araç üzerinde uygulanarak gürültü,
titreşim ve sıcaklık testleri yapılmış ve değerler incelenerek uygunluğu gözlemlenmiştir. Sonuç olarak, gövde şasi
grubunda 175 kg, koltuk karkas grubunda 2 kg’lık hafifletme ile yolcu koltuğu sayısına bağlı olarak toplamda 57
kg, dış giydirme parçalarında 30 kg, kompozit taban tahtası kullanımı ile 153 kg ve inceltilmiş cam kullanımı
ile 40 kg olmak üzere araç genelinde toplam 455 kg hafifletme elde edilmiştir. Bu da ülke ağırlık regülasyonları
gereği arka aks ağırlığının fazla olmasından kaynaklı uygun olmayan ülkeler için yeni pazar olanağı sağlamış olup
ülkelere verilebilecek maksimum yolcu koltuğu kapasitesini arttırmıştır. Aynı zamanda araç emisyon değerleri
ile yakıt tüketimine iyileşme yönünden katkı sağlamıştır.
Anahtar Kelimeler: Otomotiv, Hafifletme, Çelik, Kompozit, Koltuk, Emisyon
Email: berk.bilgin@temsa.com

Conference Paper
Oral Presentation
Counter-rotating, Self-gravitating Warped Discs in Galactic

Nuclei
Ayşe Ulubay1
1
Istanbul University, Faculty of Science, Department of Physics, Turkey
Abstract
We present the results of our simulations on the time evolution of counter-rotating, self-gravitating warped
nuclear discs around supermassive black holes in galactic nuclei. In our simulations, we first find a steadily
precesing warped disc solution for parameters relevant to nuclear discs. Assuming that another, counter-
rotating, almost planar disc forms at larger radii at the equatorial plane of the pre-existing disc, we follow the
orbital evolution of the two discs considering the effects of the discs’ self-gravity for three different mass ratios,
, of the inner and the outer discs. Our results suggest that for and the inner disc precesses almost rigidly
throughout the simulation. For the inner disc looses its coherence and dissolves.
Keywords: galactic nuclei, accretion discs, maser discs, methods: numerical
1. INTRODUCTION between ~0.17-0.29 pc [5, 6]. In Circinus, masers

Many galactic nuclei harbor supermassive bla- trace a warped disc with an amplitude of 30o at
ck holes (SMBHs) with masses ~106 M⊙-~109M⊙ distances 0.11-0.4 pc [7]. Yet another example is
[1]. These SMBHs are often surrounded by discs the maser disc in NGC 1068 which lies between
on nuclear scales. In the case of the Milky Way, ~0.65-1.1 pc [8, 9]. The maser disc in NGC 1068
the central black hole is surrounded by a group of is surrounded by a torus-like component which
young stars whose orbits form a disc at distances extends up to ~7 pc and recent observations indi-
0.03-0.5 pc from the black hole and by the so-cal- cate that this outer component is counter-rotating
led Circumnuclear Disc, a molecular torus-like with repect to the inner maser disc [10, 11]. Coun-
structure, at distances 1.5-~7 pc [2, 3, 4]. Active ter-rotating discs may form as a result of accretion
galactic nuclei (AGN) are thought to be fed by in- of counter-rotating gas clouds on a pre-existing
falling material from surrounding accretion discs disc, in which case the accretion rates may be inc-
which are best traced by maser emission observed reased by may order orders of magnitude depen-
from within the central parsec [5, 6, 7]. ding on the mass fraction of the discs [12].
Several assumptions are made when modeling In this work, we study the time evolution of coun-
nuclear discs around black holes. One assumption ter-rotating, self-gravitating warped discs in gala-
is that the disc material at different radii orbits in ctic nuclei. We first find an equilibrium warped
a single plane. However, astronomical observati- disc solution for a self-gravitating disc around a
ons show many examples of warped discs where supermassive black hole. Then, assuming that
different parts of the disc seem to be tilted with another, counter-rotating disc forms around it,
respect to eachother. The first and the best stu- we integrate the equations of motion for these
died example lies in NGC4258 where the red- and discs for different mass ratios to study their orbital
the blue-shifted masers trace a midly warped disc evolution.
Email: aulubays@istanbul.edu.tr
Counter-rotating, Self-gravitating Warped Discs in Galactic Nuclei
2. THE MODEL
We model each disc as collections of concentric, circular rings which are tilted with respect to each other
and are in mutual gravitational interaction. Each ring i is characterized by its mass mi, radius ri and the
Euler angles (qi, fi, yi) defining its geometry where qi is the inclination with respect to the reference
precession plane, fi is the azimuth and yi is the position of a point along the ring. The equations of
motion for the rings are written as [1, 2]:
'! (!"
𝑝𝑝&! = )
𝜃𝜃˙* , (1)
'! (!"
𝑝𝑝&! = )
𝜃𝜃˙* ,
'! (!"
𝜙𝜙˙* ) 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝜃𝜃+ 𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝜃𝜃+ − 𝜙𝜙˙* 𝑝𝑝, 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝜃𝜃+ −
-.((! ,&! ,1! )
𝑝𝑝˙&# = )
, (3)
-&!
3-.((! ,&! ,1! )
𝑝𝑝1
˙# = . (4)
-1!
Here, 𝑝𝑝&! and 𝑝𝑝1! are the momenta around the line of nodes and the z-axis, respectively. 𝑝𝑝,! =
𝑚𝑚+ 𝑟𝑟+) 𝛺𝛺(𝑟𝑟+ )
is the angular momentum of motion along the ring, where 𝛺𝛺(𝑟𝑟+ ) = 7(𝐺𝐺𝐺𝐺45 ⁄𝑟𝑟 6 ) is the Keplerian angular
frequency with G the gravitational constant and 𝑀𝑀45 the mass of central black hole. The gravitational
potential 𝑉𝑉(𝑟𝑟+ , 𝜃𝜃+ , 𝜙𝜙+ ) has two components: one due to the central black hole and the other due to the self-
gravity of the disc. For given ring masses and radii the simultaneous solution of Eq. (3) , i.e. 𝑝𝑝˙&# = 0, for
all the rings for a fixed precession frequency 𝜙𝜙˙ * gives the equilibrium inclinations 𝜃𝜃+ where the rings
precess rigidly. The details of the calculation of the torques 𝜕𝜕𝜕𝜕(𝑟𝑟+ , 𝜃𝜃+ , 𝜙𝜙+ )⁄𝜕𝜕𝜃𝜃+ and 𝜕𝜕𝜕𝜕(𝑟𝑟+ , 𝜃𝜃+ , 𝜙𝜙+ )⁄𝜕𝜕𝜙𝜙+ and
of evaluating the equilibrium warp shape can be found in [13] and [14].
2.1 Numerical Setup

In our simulations we first find an equilibrium warp shape for a disc with inner and outer radii of 1 pc and
2 pc, respectively and a mass fraction of 𝑀𝑀in ⁄𝑀𝑀45 = 0.01 where the black hole mass is set to 𝑀𝑀45 =
1.5 × 107 M⊙. The disc rotates with Keplerian frequency 𝛺𝛺(𝑟𝑟+ ). The figure on the top-left panel of Fig. 1
shows the equilibrium warp shape for this model disc when the precession rate =𝜙𝜙˙⁄𝛺𝛺 (𝑟𝑟+ )= ∼ 0.008.
We assume that after the first disc forms, a counter-rotating disc with −𝛺𝛺(𝑟𝑟+ ) and a slight warp of ~1o
forms surrounding the first disc at larger radii. The outer disc is assumed to extend between 2.5 and 3 pc.
For the mass of the outer disc, we assume in turn 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 0.1, 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 1 and 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 10.
Initially, all the rings are set to have an azimuth of 𝜙𝜙+ = 0. We integrate the equations of motion for these
discs for aboout 100 orbital periods at the innermost radius of the inner disc in order to study their time-
evolution.
3. RESULTS
In this section we show examples from our results focusing mainly on the inclination evolution of the
inner disc.
| 2
.
In Fig. 1 we show the warp profiles, i.e. the inclinations of the rings at different radii, for the inner disc at
the start of the simulations (top left); and at the end of the simulations considering an outer counter-
rotating disc with 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 0.1 (top right); 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 1 (bottom left) and 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 10
(bottom right). At the start of the simulations, the ring inclinations span a range of ~-10o-8o, where the
negative inclinations correspond to the inner parts of the disc and the positive inclinations correspond to
the outer parts. This configutation is found by obtaining a solution to Eq. (3) as explained in the previous
section. We see that the ring inclinations change smoothly going from the innermost to the outermost
regions. When an outer, counter-rotating disc with 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 0.1 is considered, the inclinations of the
rings making up the inner disc deviate slightly from their equilibrium values at the end of the simulation,
however the overall warp shape is almost preserved. When the inner and the outer discs have the same
mass, i.e. 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 1, the ring inclinations change slightly more compred to the less massive outer
disc model. Finally, when the outer disc is more massive compared to the inner one with 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in =
10, the shape of the inner disc changes considerably. While the innermost and the outermost rings have
inclinations close to their equilibrium values, the rings at the middle parts of the disc at ~1.3 pc to ~1.9 pc
become nearly planar.
Figure 1: The warp shapes of the inner disc at the start of the simulations (top left); considering an outer disc with
𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 0.1 (top right); 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 1 (bottom left) and 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 10 (bottom right). The inner
disc shape is altered considerably when the outer disc is more massive than the inner one.
In Fig. 2 we show the 3-dimensional representations of the model discs at the start of the simulations (top
left); at the end of the simulation considering an outer disc with 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 0.1 (top right);
𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 1(bottom left) and 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 10 (bottom right). The color-code represents the height of
3 |
Counter-rotating, Self-gravitating Warped Discs in Galactic Nuclei
the discs. We see that when the inner disc is less massive compared to the outer one, it precesses almost
rigidly. When the two discs are of equal mass, the situation is similar, such that the inner disc almost
maintains its warp shape. When a more massive outer disc is considered, the rings making up the inner
disc precess independently and the inner disc as a whole dissolves. In all these models, the inclination of
the outer disc remains close to its initial value.
Figure 2: 3-dimensional views of the model discs at the start of the simulations (top left); at the end of the
simulation for an outer disc with 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 0.1 (top right); 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 1 (bottom left); 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 10
(bottom right). The color-code depicts the height of the discs. The dissolving of the inner disc for the most massive
outer disc model exhibits itself clearly.
4. CONCLUSION
We studied the orbital evolution of counter-rotating warped discs at galactic nuclei. We first found a
steadily precessing warped disc solution for a disc with a mass frcation of 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀45 = 0.01 which
extends between 1-2 pc. Assuming that another disc in counter-rotation to the first one forms at larger
radii between 2.5-3 pc, we integrated the equations of motion for these discs for about 100 orbital periods
at the innermost radius of the inner disc for three different mass ratios 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 0.1, 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 1
and 𝑀𝑀!"# ⁄𝑀𝑀in = 10. Our results suggest that when the inner disc is more massive or of the same mass as
| 4
.
the outer one, it maintains its equilibrium warp shape throughout the simulation. On the other hand, when
the inner disc is less massive compared to the outer one, the rings making up the disc start to precess
independently and the disc as a whole dissolves at the end of the simulation.
REFERENCES
[1] Kormendy J. and Richstone D., (1995), “Inward Bound---The Search For Supermassive Black
Holes In Galactic Nuclei”, The Annual Review of Astronomy and Astrophysics, vol.33, pp.581-
624
[2] Genzel R. ve diğ., (2003), “The Stellar Cusp around the Supermassive Black Hole in the Galactic
Center”, The Astrophysical Journal, vol.594, pp.812-832
[3] Bartko H. ve diğ., (2010), “An Extremely Top-Heavy Initial Mass Function in the Galactic Center
Stellar Disks”, The Astrophysical Journal, vol.708, pp.834-840
[4] Guesten R. ve diğ., (1987), “Aperture Synthesis Observations of the Circumnuclear Ring in the
Galactic Center”, The Astrophysical Journal, vol.318, pp.124-138
[5] Miyoshi M. ve diğ., (1995), “Evidence for a black hole from high rotation velocities in a sub-
parsec region of NGC4258”, Nature, vol.373, pp.127-129
[6] Herrnstein. J. R. ve diğ., (2005), “The Geometry of and Mass Accretion Rate through the Maser
Accretion Disk in NGC 4258”, The Astrophysical Journal, vol.629, pp.719-738
[7] Greenhill L. J. ve diğ., (2003), “A Warped Accretion Disk and Wide-Angle Outflow in the Inner
Parsec of the Circinus Galaxy”, The Astrophysical Journal, vol.590, pp.162-173
[8] Greenhill L. J. ve Gwinn C. R., (1997), “VLBI Imaging of Water Maser Emission from a Nuclear
Disk in NGC 1068”, Astrophysics and Space Science, vol.248, pp.261-267
[9] Gallimore J. F. ve diğ., (2004), “The Parsec-Scale Radio Structure of NGC 1068 and the Nature
of the Nuclear Radio Source”, The Astrophysical Journal, vol.613, pp.794-810
[10] Impellizzeri C. M. ve diğ., (2019), “Counter-rotation and High-velocity Outflow in the Parsec-
scale Molecular Torus of NGC 1068”, The Astrophysical Journal Letters, vol.884, pp.L28
[11] Imanishi, M. ve diğ., (2020), “ALMA 0.02"-resolution observations reveal HCN-abundance-
enhanced counter-rotating and outflowing dense molecular gas at the NGC 1068 nucleus”,
arXiv:2008.08101
[12] Dyda S. ve diğ., (2015), “Counter-rotating accretion discs”, Monthly Notices of the Royal
Astronomical Society, vol.446, pp.613-621
[13] Arnaboldi M., Sparke L. S. (1994), "Self-Gravitating Polar Rings in Axixymmetric and Triaxial
Galaxy Potentials, The Astronomical Journal, vol.107, pp. 958-970
[14] Ulubay-Siddiki, A., Gerhard, O., Arnaboldi M., (2009), “Self-gravitating warped discs around
supermassive black holes, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, vol. 398, pp.
535–547
5 |

Conference Paper
Oral Presentation
Emisyon Kontrol Uygulanmalarında Gümüş-Platin-Tungsten Bazlı

Katalizör Kullanımının NOx Dönüşüm Oranına Etkisi
Buğra Karaman1*, Zeycan Keskin2
1
Çukurova Üniversitesi,Fen Bilimleri Fakültesi. ,Otomotiv Müh. Adana, Türkiye; bugrakaraman87@hotmail.com
2
Milli Eğitim Bakanlığı, Kimya Dalı, Adana, Türkiye; zeycankeskin01@gmail.com
Özet
Egzoz gazı emisyon kontrol yöntemleri günden güne gelişmektedir. Seçici katalitik indirgeme yöntemi; dizel
motor egzoz sistemlerinde kullanılan ve motorda yanma sonucu oluşan zararlı azot oksit (NOx) gaz salınımını
düşürmek için kullanılan gelişmiş ve son zamanlarda yaygın olarak uygulanan emisyon kontrol yöntemlerinden
bir tanesidir.
Bu çalışmada; dizel motor egzoz emisyon kontrolünde Gümüş-Platin-Tungsten (Ag-Pt-W) bazlı katalizör
kullanımının sıcaklık değişimiyle NOₓ dönüşüm verimine etkisi deneysel olarak incelenmiştir. Performans
testleri 200 ⁰C -280 ⁰C sıcaklık aralığında 1 kW, 2 kW, 3 kW ve 4 kW motor yüklerde 30.000 h-1 alan hızında
gerçekleştirilmiştir. Testlerde indirgeyici madde olarak 1-proponal kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Emisyon kontrol, Seçici katalitik indirgeme, Katalizör, Performans testi
Abstract
Exhaust gas emission control methods are developing day by day. Selective catalytic reduction (SCR) method; It
is one of the advanced and widely used emission control methods recently which is used in diesel engine exhaust
systems to reduce harmful nitrogen oxide (NOx) gas emissions as a result of engine combustion.
In this study, the effect of using Silver-Platinum-Tungsten (Ag-Pt-W) as a catalyst in diesel engine exhaust
emission control on NOₓ conversion efficiency with temperature change was investigated experimentally.
Performance tests were carried out between 200 ⁰C – 280 ⁰C at 1 kW, 2 kW, 3 kW and 4 kW engine loads at a
space velocity of 30000 h-1. 1-proponal was used as reductant in the tests.
Keywords: Emission control, Selective Catalytic Reduction, Catalyst, Performance test
1. GİRİŞ dir. Özellikle araç motorlarından salınan CO, NOx, HC ve

Dünya üzerinde artan insan nüfusuna paralel olarak, insa- partikül maddeler hava kirliliğini artıran önemli unsurlar-
noğlunun çevreye verdiği kirlilikte artmaktadır. Çevre kirlili- dandır[2].
ğinin önemli bir kısmını hava kirliliği oluşturmaktadır. Hava Taşıtların motorlarında yanma sonucu oluşan azot oksitler
kirliliğini önlemek için çalışan birçok kuruluşun ( EPA,O- hava kirletici gazların içerisinde tehlikeli olanlardan birisi-
ECD,IPCC,IEA vb.) verilerine göre; hava kirliliğinin yaklaşık dir[3]. Solunum esnasında akciğerlere emilen NOx, akciğer-
%20-30 arası taşıtların motorlarından salınan egzoz gazla- lerde bulunan nem ile birleşerek, nitrik asit oluşumuna se-
rından kaynaklanmaktadır[1]. bep olmaktadır. Başlangıçta insan sağlığına zararı az olarak
Taşıtlar enerji ihtiyacının büyük bir kısmını fosil kökenli ya- bilinen nitrik asit, zamanla birikme ile solunum sıkıntılarına
kıt ve bunların türevlerinin yanması sonucu elde etmektedir. ve solunum yolu hastalıklarına sebep olabilmektedir[4].
Fosil kökenli yakıtların içten yanmalı motorlarda yakıt ola- Çevreyi ve dolayısıyla insan sağlığını etkileyen bu gazların
rak kullanılması, motorlu taşıtları hava kirliliğini oluşturma- kontrolü ve sınırlandırılması kaçınılmazdır. Ciddi politika-
sında önemli bir etken haline getirmiştir. Nüfusun ve araç ların uygulanması durumunda 2030 yılında, 2005 yılındaki
sayısının fazla olduğu bölgelerde araçlardan salınan egzoz NOx emisyonlarının üçte ikisinin düşürüleceği belirtilmiş-
gazları hava kirliliğini etkileyen önemli faktörlerden birisi- tir[5]. Bu kontrol ve sınırlandırmalar için birçok yöntem kul-
Email: bugrakaraman87@hotmail.com
.
lanılmaktadır. Seçici Katalitik İndirgeme (SCR) yöntemi de 2.2 Performans test sistemi
NOx salınımını sınırlandırmak için kullanılan bir sistemdir. Ag-Pt-W esaslı katalizör ve 1-propanol indirgeyiç kullanarak,
Seçici katalitik indirgeme yöntemi; dizel motor egzoz sis- NOx dönüşüm oranını belirleyebilmek için performans test
temlerinde kullanılan ve motorda yanma sonucu oluşan sistemi kullanılmıştır. Sistem şeması Şekil-1’de gösterilmiştir.
zararlı NOx gaz salınımını azaltmak için kullanılan gelişmiş Sistemde kullanılan dizel motor sabit 3000 devir/dakika ile
emisyon kontrol yöntemlerinden birisidir. İndirgeyici mad- dönen AKSA A2CRX08, iki silindirli su soğutmalı bir mo-
de egzoz gazı üzerine basınçla püskürtülür ve egzoz içerinde tordur. Motor özellikleri Tablo-1’de verilmiştir.
bulunan NOx ile tepkimeye girmesi sağlanır. Tepkime sonu- Egzoz gaz alan hızını belirlemek için bir adet orifis plakası
cunda NOx, N2’ye dönüştürülür . Yüksek seçicilik, güveni- sistem girişine monte edilmiştir. Alan hızı, katalizöre giden
lirlik ve yüksek NOx dönüştürme özelliklerine sahip olduğu gazın hacimsel akış debisini ifade etmektedir[1].Bu çalışma
için SCR yöntemi dizel motor emisyon kontrol yöntemlerin- 30.000 h-1 alan hızında yapılmıştır. Orifis plakasındaki basınç
de en yaygın olanıdır[6]. değerleri dijital manometre ve U tip manometre kullanılarak
SCR yöntemlerinde NOx dönüşüm oranını etkileyecek bir- ölçülmüştür.
çok etken bulunmaktadır. Farklı katalizör kullanımları, farklı
indirgeyici madde kullanımı, sıcaklık ve motor yükü bu et-
kenlerden bazılarıdır. Bu çalışmada Ag-Pt-W bazlı katalizör
kullanılarak, 200 °C-280 °C sıcaklık aralığında ve 1-propanol
indirgeyici maddenin NOx dönüşüm oranına etkisi deneysel
yöntemle incelenmiştir.
Katalizör hazırlanması
Kordiyerit malzemenin yüzey alanını arttırmak için, ticari
Şekil-1: Performans test sistemi (1-Bilgisayar 2-PEAK 3-24V besleme
yolla temin edilen malzemeye ön muamele işlemi uygulan- 4-Pompa ve indirgeyici tankı 5-Mikro işlemci 6-12V besleme 7-Sıcaklık
mıştır. Bu işlem için % 40’lık okzalik asit çözeltisi hazırlan- sensörü (termokupl) 8-NOx sensör 9-Dizel
mıştır. Okzalik asit çözeltisi ısıtılarak içine kordiyerit mal- oksidasyon katalizörü (DOC) 10- Seçici katalitik indirgeme (SCR) 11-
Enjektör 12-Karışım odası 13-Dijital manometre ve egzoz gazı ısıtıcı
zeme daldırılmış ve 3 saat boyunca sıcak çözelti içerisinde kontrol ünitesi 14-Egzoz gazı ısıtıcısı 15-Valfler 16-Orifis pleyti 17-U
bekletilmiştir. Daha sonra malzeme saf su ile yıkanmıştır. manometresi 18-Motor yükleme ünitesi 19-Dizel motor)
Yıkanan malzeme 110 ⁰C sıcaklıkta fırında kurutulmuştur.
Egzoz gaz sıcaklığını istenen değere ayarlayabilmek için ori-
Devamında malzeme 550 ⁰C sıcaklıkta kül fırınında sinter-
fis çıkışına 9 kW gücünde elektrikli bir ısıtıcı konumlandırıl-
lenmiştir.
mıştır. Egzoz gazı sıcaklığındaki değişimler K tip termokupl
Ön muamele işleminden sonra katalizörü kaplamak ile ölçülmüştür. Testler 200°C- 280 °C değerleri arasında ya-
amacıyla bir solüsyon hazırlanmıştır. Solüsyonda %99,99 pılmıştır.
saflıkta Sigma-Aldrich marka amonyum tungstat hidrat
NOx dönüşüm oranını ölçmek için iki adet Continental
[(NH4)10H2(W2O7)6], ≥%50 Pt esaslı tetraaminplatinum (II)
marka sensör kullanılmıştır. Dönüşüm oranları bilgisayar
nitrat [Pt (NH3)4(NO3)2], titanyumdioksit (TiO2) ve gümüş
ekranına aktarılmış ve bilgisayar ile hesaplamalar yapılmış-
nitrat (AgNO3) kullanılmıştır. Solüsyon hazırlanması sıra-
tır. Bilgisayarda kullanılan program CAN J1939 protokolüne
sında 250 ml saf suyun içerisine, katalitik aktif madde içe-
bağlı olarak yazılmıştır.
riği kütlece % 2.5Ag, % 0.9Pt ve% 2.5 W olacak şekilde Ag-
NO3,(NH4)10H2(W2O7)6, Pt (NH3)4(NO3)2 ve 50 gram TiO2 Bu çalışmada NOx dönüşüm oranları 1kW,2kW,3kW ve
eklenmiştir. Katalizör etkiye sahip maddeler ile kordiyerit 4kW değerlerinde ayrı ayrı ölçülmüştür. Yük değerleri
malzemenin yapışma gücünün arttırılması amacıyla so- değişimleri motora paralel bağlanan yük kontrol ünitesi ile
lüsyonun içerisine 0.5 gram SiO2 ilave edilmiş ve 30 daki- değiştirilmektedir. Emisyon kontrol sistemi kullanılmaksızın
ka boyunca ultrasonik karıştırıcı yardımıyla karıştırılmıştır. 1kW,2kW,3kW ve 4kW yüklerde dizel motorun emisyon
Hazırlanan solüsyona ön muameleden geçirilen kordiyerit değerleri Tablo-2’de verilmiştir [7]. Bu emisyon değerleri
malzeme daldırılarak kaplama işlemi gerçekleştirilmiştir. alınırken MRU DELTA 1600-V egzoz gaz analiz cihazı
Ardından tıkanan gözenekler yavaşça üflenerek açılmıştır. kullanılmıştır.
Kaplanan malzeme 120 ⁰C sıcaklıktaki fırında 1 saat boyun-
ca kurutulduktan sonra 550 ⁰C sıcaklıkta kül fırınında 3 saat
boyunca sinterlenerek kaplama işlemi tamamlanmıştır.
Emisyon Kontrol Uygulanmalarında Gümüş-Platin-Tungsten Bazlı Katalizör Kullanımının NOx Dönüşüm Oranına Etkisi
İndirgeyici madde olarak 1-propanol kullanılmıştır. Motor yükleme ünitesi aracılığıyla yük 2 kW değerine
1-propanol kimyasal ve fiziksel özellikleri Tablo-3’te veril- çıkarıldıktan sonra hesaplanan değerlerin oluşturduğu gra-
miştir. İndirgeyici madde DOC ve SCR haznesi arasında bu- fik Şekil-3’de gösterilmiştir. 200 °C’de %87,187 değerinde
lunan karışım odası içerisine basınçlı ve pulvarize bir şekilde olan NOx dönüşüm oranı 247°C sıcaklıkta maksimum de-
elektrohidrolik enjektör vasıtasıyla püskürtülmüştür. Enje- ğerini yaparak %88,691 değerine ulaşmıştır. Sıcaklık 280 °C
tördeki yüksek basınç ve pulvarizasyon elektrikli bir pompa değerine ulaştığında NOx dönüşüm oranı %88,502 olarak
sayesinde sağlanmaktadır. hesaplanmıştır. Sıcaklığın 200 °C’den 280 °C’ye çıktığında
NOₓ dönüşüm oranında yaklaşık %1,5’lik bir artış gözlem-
Tablo-1.Dizel motor (AKSA A2CRX08) özellikleri
Model APD 12 EM
lenmiştir.
Silindir sayısı 2
Silindir hacmi 830 cm³
Makine devri 3000 devir/dk
Piston stroğu 79 mm
Piston çapı 80 mm
Sıkıştırma oranı 23/1
Soğutma sistemi Su soğutmalı
Elektrik sistemi 12 VDC
Tablo-2. Seçici katalitik indirgeme kullanmaksızın dizel motor emisyon
değerleri Şekil-3 Sıcaklık artışı ile NOₓ dönüşüm oranı arasındaki grafik(2 kW)
Emisyon değeri 1 kW 2 kW 3 kW 4 kW
Performans test sisteminde ,motor 3 kW yükte iken hesap-
O2 (%) 14,93 14,14 13,73 13,47 lanan değerlerin oluşturduğu grafik Şekil-4’te gösterilmiştir.
CO2 (%) 4,27 4,88 5,11 5,44 200 °C’de NOx dönüşüm oranı %84,921 olarak hesaplan-
CO (%) 0,048 0,039 0,033 0,032 mıştır. 280 °C sıcaklıkta en yüksek NOx dönüşüm değerini
Noₓ (ppm) 263 344 387 380 yaparak %88,981 değerine ulaşmıştır.200 °C’den 280 °C sı-
CₓHₓ (ppm) 244 241 241 241
caklığa çıkıldığında NOₓ dönüşüm oranında %4’lük bir artış
Tablo-3.1-propanol kimyasal ve fiziksel özellikler gözlemlenmiştir.
Özellik Değer
Kimyasal formül C5H12O

Yoğunluk 0,815 g/L at 20 °C
Kaynama noktası 138 °C
Donma noktası -78 °C
Parlama noktası 47 °C
Tutuşma noktası 300 °C
Buhar basıncı 2,04 hPa ( 20 °C )
3. BULGULAR VE TARTIŞMA Şekil-4 Sıcaklık artışı ile NOₓ dönüşüm oranı arasındaki grafik(3 kW)
Dizel motor 1 kW yükte iken hesaplanan değerlerin oluştur- Dizel motor yükü 4 kW’a yükseltildikten sonar hesaplanan
duğu grafik Şekil-2’de gösterilmiştir. 200°C’de %86,547 değe- değerlerin oluşturduğu grafik Şekil-5’te gösterilmiştir. 200
rinde olan NOx dönüşüm oranı 250 °C sıcaklıkta en yüksek °C’de %82,599 değerinde olan NOx dönüşüm oranı 276
değerini yaparak %91,233 değerine ulaşmıştır. 280 °C sıcak- °C sıcaklıkta en yüksek değerini yaparak %84,447 değerine
lıkta NOx dönüşüm oranı %88,668 ölçülmüştür. Sıcaklık de- ulaşmıştır. Sıcaklık 280 °C olduğunda NOx dönüşüm ora-
ğeri 200°C’den 280 °C’ye çıktığında NOₓ dönüşüm oranında nı %84,245 değerinde hesaplanmıştır. Sıcaklık değeri 200
%2’lik bir artış gözlemlenmiştir. °C’den 280 °C’ye çıktığında NOₓdönüşüm oranında %1,6’lık
bir artış gözlemlenmiştir.
Şekil-2 Sıcaklık artışı ile NOₓ dönüşüm oranı arasındaki grafik

(1 kW)
Şekil-5 Sıcaklık artışı ile NOₓ dönüşüm oranı arasındaki grafik(4 kW)
.
4. SONUÇ
Yapılan deneysel çalışmaya göre; Egzoz gaz sıcaklık artışı
ile NOₓ dönüşüm oranlarında yükselme gözlemlenmiş-
tir. En düşük NOx dönüşüm oranları 200 °C sıcaklıklarda
hesaplanmıştır. Farklı yüklerdeki testlerde maksimum NOx
dönüşüm değerlerine farklı sıcaklıklarda ulaşılmıştır.1 kW
yükte 250 °C sıcaklıkta maksimum NOx dönüşüm oranı
hesaplanırken, 2 kW yükte 247°C sıcaklıkta, 3 kW yükte
280°C sıcaklıkta, 4 kW yükte ise 276 °C sıcaklıkta en yüksek
NOx dönüşüm oranları hesaplanmıştır.
Yapılan çalışmaya göre; dizel motor üzerindeki yük değeri
arttıkça NOₓ dönüşüm yüzdesinde azalma gözlemlenmiştir.
En yüksek NOₓ dönüşüm oranına 1 kW yük değerinde ula-
şılmıştır. Dizel motor yük değeri 1 kW iken maksimum dö-
nüşüm değeri %91,233 hesaplanırken, 2 kW yükte %88,691,
3 kW yükte %88,981 ve 4 kW yükte %84,447 değerleri ölçü-
len en yüksek NOx dönüşüm oran değerleridir.
REFERANSLAR
[1] İbrahim Aslan Reşitoğlu, Kemal Altınışık, Ali Keskin. The pollutant
emissions from diesel-engine vehicles and exhaust after treatment
systems. Clean Technologies and Environmental Policy. (2015).
[2] P.S. Metkar, M.P. Harold, V. Balakotaiah. Selective catalytic reduction
of NOx on combined Fe- and Cu-zeolite monolithic catalysts. Vol
111–112. 67–80. (2012).
[3] S. M. Parash, M. A. Kalam, H.H. Masjuki. Impacts of biodiesel
combustion on NOx emissions and their reduction approach. Re-
newable and Sustainable Energy Reviews.473–490. (2013).
[4] Serkan Yolun. Emisyon kontrol yöntemleri. (2012)
[5] A.Collette , C. Granier vd. . Future air quality in Europe : a multi-mo-
del assessment of projected exposure to ozone. Vol 12. 10613-
10630. (2012).
[6] Zhong Liu, Jian Han vd.. Applied Catalysis A, General. Effects of Se
and SeO2 on the denitrification performance of V2O5-WO3/TiO2
SCR catalyst. (2019).
[7] Ali Keskin, Abdulkadir Yaşar, Osman Cenk Candemir, Himmet
Özarslan. Fuel. Influence of transition metal based SCR catalyst on
the NOx emissions of diesel engine at low exhaust gast emperatu-
res. (2020).117785

Conference Paper
Oral Presentation
Bir Endodontistin Gözünden COVID-19 Pandemisi

Selen Nihal Sisli1
1
Başkent Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Endodonti A.D.
Özet
SARS-CoV-2 olarak adlandırılan yeni tip koronavirüsün yol açtığı salgın hastalık, çok kısa bir sürede pandemiye
dönüşmüş ve tüm dünyada toplumsal hayatın kısıtlanmak zorunda kalındığı bir süreci başlatmıştır. Kısaca
COVID-19 olarak da adlandırılan bu virüs vücuda ilk olarak burun, ağız veya korneadan girerek solunum yolu
ve akciğerlere yerleşir. İnsandan insana direkt olarak öksürük, hapşırma ve damlacık yolu ile bulaşabilir. Endirekt
olarak da temas yoluyla, veya virüsle temas etmiş herhangi bir cisimle de bulaşabileceği bilinmektedir. Virüs çok
bulaşıcı olup her bir hastanın ortalama 1.6 ila 2.4 kişiyi enfekte edebileceği bildirilmiştir. Dental tedaviler doğası
gereği COVID-19’dan korunmak için gerekli olan sosyal mesafeyi ihlal etmektedir. Öte yandan tedavi işlemleri
sırasında oluşan aerosoller nedeniyle diş hekimleri, hastalar ve yardımcı personel COVID-19 enfeksiyonu
açısından yüksek risk altındadırlar. Türk Diş Hekimleri Birliği’nin yayınladığı “COVID-19 salgını döneminde
Diş Hekimliğinde Acil Durum ve Acil Servis ihtiyacı için Durum Yönetimi Rehberi” nde aerosol oluşturacak
dental işlemlerden olabildiğince kaçınılması önerilmektedir. Ancak endodonti kliniğinde sıklıkla karşılaştığımız
pulpa iltihabı ya da akut apikal apse kaynaklı şiddetli diş ağrılarının acil müdahalesinde aerosol oluşumundan
kaçınmak neredeyse imkansızdır. Öte yandan COVID-19 salgını sırasında ağız ve diş sağlığı kliniklerine gelen
hastaların asemptomatik veya presemptomatik olma ihtimali de göz önünde bulundurululmalıdır. Bu durumda
her hastanın potansiyel COVID-19 hastası olduğunu varsaymak ve gerekli koruyucu önlemlerin alındığı bir
ortamda dental tedavileri gerçekleştirmek şarttır. Bu bildirinin amacı, pandemi öncesi çalışma alışkanlıklarımızın
gözden geçirilmesi ve pandemi sürecinde endodonti kliniğinde alınması gereken önlemlerin derlenmesidir.
Anahtar Kelimeler: COVID-19, endodontik acil tedavi, SARS-CoV-2
Email: selennihalsarac@gmail.com

Conference Paper
Oral Presentation
Dairesel Silindir Arkasındaki Girdapların O-Ring ile Kontrol

Edilmesi
Engin Pınar1, Merve Söyler2, Umutcan Olmuş2, Sergen Tümse2
1
Çukurova Üniversitesi, Ceyhan Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü, 01950 Ceyhan, ADANA
2
Çukurova Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü, 01330 Sarıçam, ADANA
Özet
Bu çalışmada dairesel silindirin ölü akış bölgesinde oluşan daimi olmayan girdapların, 5mm kalınlığa sahip
delikli Oring yardımı ile bastırılması veya oluşan girdap şiddetlerinin azaltılması amaçlanmıştır. Genel olarak
bir cisim etrafındaki akışta kontrol yöntemleri aktif ve pasif kontrol olmak üzere ikiye ayrılır. Aktif kontrol
dışarıdan sisteme enerjinin verildiği kontrol yöntemidir. Pasif kontrolde ise akış yapısını değiştirmek için
dışarıdan enerji verilmesi söz konusu değildir. Çalışmada ki Oring kullanımı literatürde pasif kontrol yöntemi
olarak geçmektedir.Deneyler, serbest su akım hızı U∞=100 mm/s değerinde sabit tutularak, silindir çapına bağlı
Reynolds sayısının ReDs=5000 değerinde derin su da gerçekleştirilmiştir. Deneyler parçacık görüntülemeli hız
ölçüm tekniği kullanılarak kapalı çevrim açık su kanalında gerçekleştirilmiştir. Deneylerde referans olması
amacı ile ilk olarak kontrol elemanı bulunmadığı duruma ait Ds=50mm çapa sahip yalın silindir etrafındaki akış
yapısı incelenerek başlanmıştır. Elde edilen sonuçlar, yalın silindir arkasında meydana gelen girdapların Oring
kullanılarak tamamen önlenemediğini ancak baskılandığını ortaya koymuştur. Akış yapısı bakımından Oring
kullanılan durumda elde edilen akım çizgileri incelendiği zaman akışın durma noktasının aşağı akım yönünde
kaydığı belirlenmiştir. Yalın silindirin art izinde oluşan maksimum TKE noktasının Oring kullanılması ile aşağı
akımın daha ilerisine taşınmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Pasif Kontrol, Silindir, Karman Girdap, O-Ring
Email: epinar@cu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Optimization of Biodiesel Production from Cotton Oil Using

Linear Regression and Artificial Neural Network Methods
Ceyla Özgür1
Adana Alparslan Türkeş Science and Technology University, Faculty of Enginnering, Department of Energy Systems Engineering, Adana, Turkey
1
Abstract
Environmental pollution is one of the most important problem for all over the world. Therefore, alternative
fuels have attention and biodiesel is the most proper alternative fuel for diesel engines. In this experimental
study examined optimization of biodiesel production from cotton oil using linear regression and artificial neural
network methods via transesterification. The choosing optimization conditions were catalyst ratio (0.5%w/w
to 1.0%w/w), methanol to oil ratio (4:1 to 6:1) and reaction temperature (55oC to 65oC). 27 experiments
were designed and used to predict the yield of biodiesel. On experimentation the achieved optimum process
parameters are 0.5 (wt%) catalyst ratio, 6:1 molar ratio and 65oC reaction temperature for a conversion 94,2% oil
to biodiesel. The chosen ANN model is the Levenberg–Marquardt algorithm with 3 different input layers, one
hidden layer with 12 neurons and one output layer. numbers of layers and 12 neurons. The value R2 obtained
from ANN model is 0.9817 and is better when compared to a R2 value of 0.811 obtained from linear regression.
According to the results, ANN method is a better model for finding the conversion of cotton oil to biodiesel
when compared to linear regression.
Keywords: Biodiesel, optimization, transesterification, linear regression, ANN.
1. INTRODUCTION compare relationship between biodiesel yield from waste

soybean oil and its process parameters. They found that the
Renewable fuels are important issue for the reason of inc-
coefficient of determination values (R2) are 0.93 and 0.98 for
reasing population, energy demand and global warming [1].
RSM and ANN respectively. Soji-Adekunle et. al. [9] studied
Biodiesel is the most useful renewable source for diesel en-
the ANN and RSM modelling tools to predict waste cooking
gines [2]. It has important advantages such as biodegrada-
biodiesel yield. They calculated the coefficient of determi-
bility, non toxic, and renewable [3-4]. Different techniques
nation values (R2) and average absolute deviation (AAD).
used in biodiesel production. Transesterification method
According to the results, the coefficient of determination
is the most popular method. In transesterification reacti-
values (R2) are 0,9950 and 0,9843 and average absolute devi-
on triglycerides and short chain alcohol although catalyst is
ation (AAD) are 0,4930 and 0,9376 for ANN and RSM, res-
used to produce mono-ester [5]. Nowadays, biodiesel pro-
pectively. Kumar [5] compared Linear regression and Arti-
duction with current technology becomes costlier. For this
ficial Neural Network methods to predict soybean biodiesel
reason, soft computing tools get more attention to handle
yield. He observed that the value R2 are 0.9899 and 0.4198
this problem. Artificial Neural Network (ANN), Adaptive
and root mean square errors (RMSE) are 0.6331 and 3.052,
Neuro-Fuzzy Inference System (ANFIS), Response Surface
for ANN and LR respectively.
Methodology (RSM), Linear Regression (LR) programs can
be used to predict optimum process parameters in biodie- The aim of this study is to investigate the optimize process
sel production [6]. Artificial Neural Network (ANN) is one parameters in cotton oil biodiesel production and then com-
of the most proper method for biodiesel estimation. In last pare Linear regression (LR) and Artificial Neural networks
decades, this method had been used in many areas of engi- (ANN) methods for prediction of cotton oil methyl ester
neering due to it can be analyse incomplete data successfully yield. The input parameters used in the estimation are ca-
[7]. There are many studies in which optimize the process talyst ratio (wt%), methanol to oil molar ratio and reaction
parameters in biodiesel production by using ANN software. temperature. Finally, ANN model proved to be suitable pre-
diction method in the evaluation of biodiesel yield.
Ayola et. al. [8] used ANN and RSM optimization tools to
Email: cozgur@atu.edu.tr
.
2. EXPERIMENTAL METHOD ANN model. For network training, TRAINLM (Lavenberg–

Marquardt) algorithm was used. The architecture of ANN
In biodiesel production, cotton oil, methanol and NaOH
model is consisted of an input layer, an output layer, and a
were used as raw materials. In the experimental work, ca-
hidden layer with 12 neurons. Figure 2 shows the architec-
talyst ratio was altered from 0.5, 0.75 and 1.0 (w/w), met-
ture of ANN for cotton oil biodiesel. The input parameters
hanol/oil molar ratio was altered from 4:1, 5:1 and 6:1, the
were catalyst ratio, molar ratio and reaction temperature
reaction temperature was altered from 55, 60 and 65 at
and yield of biodiesel was used as a target. The coefficient of
constant reaction time which is 60 minutes. The impacts of
determination (R2) and the mean square error were use the
catalyst rate, molar ratio of methyl alcohol/oil and reaction
evaluation of model. Equation 2 was used to calculated the
temperature on biodiesel conversion rate of cotton oil was
MSE of created model [12].
investigated. For optimization of parameters the same rea-
ction set up was used. The steps of biodiesel production set MSE (mean square error: ) (2)
up are given in Figure 1. where X → experimental outputs, Y → predicted outputs,
and n → total number of training data.
Figure 2 ANN Architecture

Figure 1: The Steps of biodiesel production 4.1 Linear Regression
SPSS software was used to performed linear regression in
3. PROCESS OPTIMIZATION order to make comparison with ANN. Table 1 presents the
Linear regression and artificial neural network (ANN) met- comparison between experimental and predicted values
hods are used for the optimization of test parameters such with LR regression. Regression coefficients are given in table
as catalyst ratio (%w/w), methanol:oil molar ratio (mol/mol) 2. Figure 3 shows a scatter plot is drawn between experi-
and reaction temperature () for the prediction of biodiesel mental and predicted data for Linear regression model. Tab-
yield which synthesized from cotton oil. le 3 summarize the results of Linear Regression.
3.1 Multiple Linear Regression Table 1 Experimental and Predicted data of parameters obtained by LR
Run No Catalyst Methanol Reaction Experimen- Predicted
Multiple linear regression is predicted the data relations- ratio to oil (mol/ tempera- tal yield of Yield of bio-
hip between independent and dependent variables. The (%w/w) mol) ture (oC) biodiesel diesel (LR)
following equation was used to estimate linear relationship 1 0.5 4 55 86.1 86,0537
between dependent and independent variables: 2 0.5 4 60 90.4 87,9370
3 0.5 4 65 92.8 89,8204
(1) 4 0.5 5 55 90.6 89,2259
where, Y= dependent variable, Xi =independent variables, 5 0.5 5 60 91.3 91,1093
βi=constant 6 0.5 5 65 93.6 92,9926
7 0.5 6 55 91.5 92,3982
3.2 Artificial Neural Netwok 8 0.5 6 60 93.4 94,2815
Artificial neural networks imitate biological neurons in 9 0.5 6 65 94.2 96,1648
10 0.75 4 55 80.3 83,4370
human brain. It consists of simple computational units na-
11 0.75 4 60 82.5 85,3204
med by neurons. Neurons are basic unit of an ANN. These
12 0.75 4 65 86.4 87,2037
small units interconnected to each other by weights [4, 10].
13 0.75 5 55 87.5 86,6093
A multilayer neural network system mainly collects from 14 0.75 5 60 90.5 88,4926
three layer; namely; input, hidden and output [11]. In this 15 0.75 5 65 89.7 90,3759
study, The MATLAB (R2020a) software was used to develop 16 0.75 6 55 88.2 89,7815
Optimization of Biodiesel Production from Cotton Oil Using Linear Regression and Artificial Neural Network Methods
17 0.75 6 60 92.4 91,6648 Table 4 Operation conditions of ANN

18 0.75 6 65 91.1 93,5482 Software used MATLAB R2020a
19 1.0 4 55 78.6 80,8204 Algorithm TRAINLM (Lavenberg–Marquardt)
20 1.0 4 60 81.3 82,7037 Transfer function Tansig
21 1.0 4 65 83.4 84,5870 Tool used nftool
22 1.0 5 55 86.9 83,9926 Number of input layers 3
23 1.0 5 60 88.2 85,8759 Training data 70%
24 1.0 5 65 90.3 87,7593 Validation data 15%
25 1.0 6 55 88.2 87,1648 Testing data 15%
26 1.0 6 60 89.6 89,0482 Mean square error (MSE) 1x10-5 (default)
27 1.0 6 65 90.3 90,9315
98
96
94
92
Predicted Yield (%)
90
88
86
84
82
80
78
80 85 90 95
Experimental Yield (%)
Figure 3. Comparison between experimental and predicted values with

LR regression
Table 2 Linear Regression Coefficients

Y=Biodiesel yield
X1=Catalyst ratio Figure 4. Plots of ANN regression of experiment versus predicted biodie-
X2=Molar ratio sel yield for training, validation, test and overall
X3=Reaction temperature
Y=β0+β1X1+β2X2+β3X3
β0 β1 β2 β3
57,781 -10,467 3,172 0,377
Table 3 Results of Linear Regression
Linear Regression R2 Adjusted R2 MSE
Biodiesel Yield 0.811 0.786 3.179
4.2 Artificial Neural Network

In biodiesel production Artificial Neural Network is the
most proper predictive model. Table 4 shows the operating
conditions performed for training network of ANN. Input
parameters and experimental and predicted yields for ANN
is given table 5. Figure 4 demonstrated the plots of ANN
regression of experimental yield and predicted yield for tra-
ining, validation, test and overall. As you can see the figure,
The R-value for training data, validation data, test data, and
overall data is 0.99989, 0.9996, 0,9709 and 0.99081, respe-
ctively, showed that there is a good relationship between
the experimental and predicted biodiesel yield. The mean
square (MSE) of 3,91x10-1 and the coefficient determinati-
on R2 value of 0,9817 was obtained from the ANN model.
Network training of ANN modelling is given figure 5. Best
validation performance of 0.46434 was obtained at epoch 4
as given in Figure 6.
Figure 5. Summary of ANN model
.
izaan A, Sivamani S., Vasudev K. L. and Micha Premkumar T., (2019)

“Performance assessment of artificial neural network on the pre-
diction of Calophyllum inophyllum biodiesel through two-stage
transesterification”, Energy Sources, Part A: Recovery, Utilization,
and Environmental Effects.
[7] Farobie O., Hasanah N. and Matsumura Y., (2015) “Artificial neural
network modeling to predict biodiesel production in supercritical
methanol and ethanol using spiral reactor”, Procedia Environmental
Sciences, vol. 28, pp. 214 – 223.
[8] Ayola A.A., Hymore F.K., Omonhinmin C.A., Babalola P.O., Bolujo
E.O., Adeyemi G.A., Babalola R. and Olafadehan O.A., (2020) “Data
on artificial neural network and response surface methodology
analysis of biodiesel production”, Data in Brief, vol. 31, pp. 105726-
105734.
[9] Soji-Adekunle A.R., Asere A.A., Ishola N.B., Oloko-Oba I.M. and Be-
tiku E., (2019) “Modelling of synthesis of waste cooking oil methyl
Figure 6. Plot of ANN performance esters by artificial neural network and response surface methodo-
logy”, International Journal of Ambient Energy, vol. 40., no. 7., pp.
716-725.
5. CONCLUSION
[10] Özgür C. and Tosun E., (2017) “Prediction of density and kinematic
The main objective of this study is to compare two dif- viscosity of biodiesel by artificial neural networks”, Energy Sources,
ferent methods in optimization of process parameters Part A: Recovery, Utilization, and Environmental Effects, vol. 39, no.
of biodiesel production. Modelling of process parame- 10, pp. 985-991.
ters were studying by using LR and ANN methods. In [11] Garg A. and Jain S., (2020) “Process parameter optimization of bio-
experimental method, maximum cotton oil biodiesel diesel production from algal oil by response surface methodology
yield was achieved to be 94.2% at the optimum pro- and artificial neural networks”, Fuel, vol. 277, pp. 118254-118260.
cess conditions of 0.5(wt%) catalyst ratio, 6:1 molar [12] Bharadwaj A.V.S.L.Sai., Niju S., Begum K.M.M. and Anantharaman
ratio and 65oC reaction temperature. In ANN model N., (2019) “Optimization and modeling of biodiesel production
the coefficient of regression R value is observed 0.9908 using fluorite as a heterogeneous catalyst”, Energy Sources, Part A:
and it is concluded that there is a good relationship Recovery, Utilization, and Environmental Effects, vol. 41, no. 15, pp.
1862-1878.
between input and output layers in training model.
The coefficient of determination values (R2) achieved
from LR and ANN are 0.9817 and 0.811, respectively.
According to the results, ANN is most suitable model
in prediction biodiesel yield.
REFERENCES
[1] Mansourpoor M. and Shariat A., (2012) “Optimization of Biodiesel
Production from Sunflower Oil Using Response Surface Methodo-
logy”, J Chem Eng Process Technol, vol 3, pp 141.
[2] Haryanto A., Saputra T.W., Telaumbanua M. Gita A.C., (2020) “App-
lication of Artificial Neural Network to Predict Biodiesel Yield from
Waste Frying Oil Transesterification”, Indonesian Journal of Science
& Technology, vol. 5, no. 1, pp 62-74.
[3] Anbessa T.T. and Karthikeyan S., (2019) “Optimization and Mathe-
matical Modeling of Biodiesel Production using Homogenous Ca-
talyst from Waste Cooking Oil”, International Journal of Engineering
and Advanced Technology, vol. 9 no. 1, pp. 1733-1739.
[4] Moradi G.R., Dehghani S., Khosravian F. and Arjmandzadeh A.,
(2013) “The optimized operational conditions for biodiesel produ-
ction from soybean oiland application of artificial neural networks
for estimation of the biodiesel yield”, Renewable Energy, vol. 50, pp.
915-920.
[5] Kumar S., (2020) “Comparison of linear regression and artificial neu-
ral network technique for prediction of a soybean biodiesel yield”,
Energy Sources, Part A: Recovery, Utilization, and Environmental
Effects, vol. 42, no. 12, pp. 1425-1435.
[6] Hariram V., Dhanush C, Ezhil Maran K, Akilandabharathi K, Md. Fa-

Conference Paper
Oral Presentation
Influence of Hybrid Catalysts on SCR Systems

Mustafa Atakan Akar1*, Zeycan Keskin2
1
Çukurova Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Otomotiv Mühendisliği, Adana, Türkiye; atakanakar@gmail.com
2
Tarsus University, Graduate Education Institute, Manufacturing Eng. Dep., Tarsus, Turkey
Abstract
Catalysts consist of a substrate, coating elements and catalytic active compounds. The performance of catalysts
strongly depends on the catalytic active components. Using all components together lead serious deterioration
of catalyst. In addition, the loading of all catalytic compounds on the same substrate causes blocked of pores
and decreased surface area leading reduced catalytic activity. The use of hybrid catalysts in the SCR system
eliminates this adverse situation and increases the catalytic activity, therefore the NOx conversion ratios
increase. Hybrid catalysts can be designed to contain different catalytic active materials and their properties
can be changed by added catalytic active compounds. Thus disadvantages can be reduced and advantages for
catalyst activities and properties can be increased.
Substrate coating elements affect the surface area and provide better distribution of catalytic components on the
surface. By combining different substrate coating elements, catalytic activity can be increased.
Production methods of catalysts are among the factors affecting the activity. Especially, the effect of calcination
temperature on activity is very high. By combining catalysts synthesized using different production methods,
the disadvantages that may derive from the production method can be reduced.
Keywords: Catalysts, SCR, NOx, Hybrid catalysts

Conference Paper
Oral Presentation
Monte Carlo Algorithm-based State Estimation for Autonomous

Vehicles in Highways
Serdar Coşkun1*, Ercan Köse2
Tarsus University, Department of Mechanical Engineering, Mersin Turkey; serdarcoskun@tarsus.edu.tr
1
Tarsus University, Department of Electrical & Electronics Engineering, Mersin Turkey; ekose@tarsus.edu.tr
2
Abstract
In this brief, the stochastic state estimation of road traffic participants is demonstrated. We assume that the
mean value (exact vehicle position and velocity) of the prior distribution of the given initial Gaussian data is
unknown. This gives the stochastic nature of the algorithm from the fact that the uncertainties in measuring the
state of the vehicles around. In the scenario, we utilize a two-lane highway scenario where random lateral and
longitudinal acceleration profiles are used to estimate the possible states of the traffic participants relative to a
subject vehicle. The results indicate that the proposed estimation algorithm exhibits several advantages and is
applicable to next-generation autonomous vehicles.
Keywords: Autonomous vehicles, Monte Carlo estimation, Bayesian method, uncertainty
1. INTRODUCTION position and velocity) of the prior distribution of the given

initial Gaussian data is unknown. This gives the stochastic
In the last decades, the autonomous driving has been a po-
nature of the algorithm from the fact that the uncertainties
pular research area both in industry and academia [1-2].
in measuring the state of the vehicles around. The conside-
One of the main objectives of autonomous vehicle research
red scenario is given in Figure 1.
is to prevent accidents caused by human errors [3]. Desig-
ning safe autonomous vehicles start with the correct estima-
tion of the traffic environment. Monte Carlo simulation is
one way of evaluating the traffic participants’ position and
relative velocity in a given traffic environment. To this aim, a
stochastic distance estimation of road traffic participants is
presented. Monte Carlo estimation is used in different app-
lication areas [3-7]. In the literature, Monte Carlo methods
have been used for threat assessment [8] where the possible
future paths of traffic objects in a scene and their danger are
Figure 1: Proposed traffic scenario. There are two traffic vehicles (TVs) in
considered. The authors in [9] consider the probabilistic oc- the left lane and subject vehicle (SV) desires to merge into the left lane
cupancy of traffic participants to plan a manoeuvre as well and it needs to estimate the states of neighboring vehicles.
as collision risk computed for a possible executed action for The main contribution of this paper is as follows. We deve-
an autonomous vehicle. lop a novel estimation algorithm for multiple vehicle traffic
In this study, we proposed a Monte Carlo simulation, based environment based on Bayesian methods, which requires no
on a Bayesian estimation method, that estimates the positi- model information, unlike the common Kalman filter esti-
on and velocity of the traffic participants around a subject mators. This paper is organized as follows: In Section 2, we
vehicle. To this end, we propose a Monte Carlo method to introduce the problem definition and the basics of Monte
estimate the exact position of the vehicles in a given driving Carlo methods. The proposed algorithm is proposed along
environment. There is a huge variety of Monte Carlo algo- with the mathematical background in the same section. Dif-
rithms. We use the Metropolis-Hasting algorithm for our ferent realizations of the acceleration bound are used to per-
purpose. Unlike the traditional methods, in the Metropo- form a set of simulations to present the findings in Section
lis-Hasting, we assume that the mean value (exact vehicle 3. Lastly, conclusions and future study directions are stated.
Email: serdarcoskun@tarsus.edu.tr
Monte Carlo Algorithm-based State Estimation for Autonomous Vehicles in Highways
Figure 2: Constructed Simulink model for the validation of the proposed algorithm. Stateflow manages the task scheduling, i.e., compiles the embedded
MATLAB function in MEX functions.
2. PROPOSED ALGORITHM where is the estimated mean, is the estimated variance,

and is the sampling size. As the posterior distribution of
Monte Carlo methods are a class of algorithms that use the
the estimate is defined with the integral of product of prior
initial distribution of a given data, perform a deterministic
and support function, the evaluation of this integral analyti-
computation of the given data, and aggregate the combined
cally is difficult. The Metropolis-Hasting algorithm is a way
results [4]. In this work, we use the Monte Carlo methods
to compute this integral by random sampling [10]. The mo-
to estimate the exact position of the vehicles in a given dri-
dified algorithm with the above expressions is given below.
ving environment. There is a huge variety of Monte Carlo
algorithms and we utilize the Metropolis-Hasting algorithm Algorithm 1: Bayesian-based state estimation algorithm.
for our purpose. Unlike the traditional methods, we assume
that the mean value (exact vehicle position) of prior dist-
ribution of the given initial gaussian data is unknown. This
reflects the stochastic nature of the algorithm from the fact
that the uncertainties in measuring states of the cars. And
the known variance of the prior is denoted as . To the best of
our knowledge, this is the first attempt to use the MC simu-
lation with the given algorithm and method for autonomous
driving purposes. The unknown mean has a normal prior
distribution with assigned mean and variance parameters where is the simulation time. One of the main properties of
and , respectively. The mathematical expressions are given Monte Carlo simulation is that the computations are not de-
below [10]: terministic i.e., the results can differ according to sampling
size. In the above algorithm, the accuracy of the estimation
(1)
of the vehicle positions is increased with a higher sampling
where,
number. However, there is a trade-off between the sampling
size and simulation speed.
Table 1: Initial parameters of simulation study.
Note that the unknown mean value is lower bounded with
0 in our work. After the data, , is obtained, the posterior
distribution of the estimate , which is the probability distri-
bution of unknown parameter, is calculated as the product
of the given prior distribution and the support function by
performing a series of analytical operations. Then the mean 3. RESULTS AND DISCUSSION
and the variance of the estimate are given below.
In this section, the designed estimation algorithm is tested
in a driving scenario utilizing a two-lane highway set-up.
(2) The speeds of the vehicles are independent and only one dri-
ving direction is considered, i.e., backward-traveling is not
.
L ong. dis t. T V 1[m]

60 A c tual
E s timated
55
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
T ime[s ec ]
L ong. vel. T V 1[m/s ]
21 A c tual
E s timated
20.5
20
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
T ime[s ec ]
L at. vel. T V 1[m/s ] L at. dis t. T V 1[m]
A c tual
3
E s timated
2.5
2
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
T ime[s ec ]
A c tual
0.2 E s timated
0.1
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
T ime[s ec ]
Figure 3: Estimation of the state of TV1.

L ong. dis t. T V 2[m]
45
A c tual
E s timated
40
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
L ong. vel. T V 2[m/s ]
T ime[s ec ]
21
20.5
A c tual
20 E s timated
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
T ime[s ec ]
L at. vel. T V 2[m/s ] L at. dis t. T V 2[m]
3 A c tual
E s timated
2.5
2
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
T ime[s ec ]
A c tual
0.2
E s timated
0.1
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
T ime[s ec ]
Figure 4: Estimation of the state of TV2.
an option. We consider a simplified kinematic model that The vehicles can be initially placed in different lanes. Simu-
describes the motions of all vehicles in the longitudinal and lations are performed on a Macintosh laptop equipped with
lateral directions as follows. Intel Core i5 2.6 GHz CPU. The complete Algorithm is given
in Algorithm 1. The emphasis of estimation comes from the
fact that driving is a highly dynamic process and inevitable
(3) sensor measurement error due to the noise and/or weat-
her conditions of driven road determines the accuracy and
reliability of an executed decision in autonomous driving.
where denotes the discrete time step with a sampling time Therefore, we introduce a novel estimation method, based
, longitudinal position and velocity, lateral position and ve- on Bayesian methods in Section 2. There are two main re-
locity at time , respectively. is the longitudinal acceleration, sults worth mentioning in the first place. First, the accuracy
is the lateral acceleration at time . of estimates (deviation from the nominal values) is healed
with an increased sampling size . On the other hand, there
Monte Carlo Algorithm-based State Estimation for Autonomous Vehicles in Highways
is an associated speed problem in the simulation even thou- sis and Applications, vol.38 issue 4, pp.581-600.
gh our Simulink model runs in accelerator mode. We use , [7] Kim, T., Poplin, G., Bollapragada, V., Daniel, T., and Crandall, J., (2020),
that is the number of sampling to analyze the actual data. “Monte Carlo Method for Estimating Whole-body Injury Metrics
Note that the value for and is selected as 0.05. Recall that from Pedestrian Impact Simulation Results, Accident Analysis &
the Algorithm 1 computes an estimate with an unknown , Prevention, vol.147, 105761.
exact value of the states. Second, when the estimated value [8] Broadhurst, Adrian, Simon Baker, and Takeo Kanade. “Monte Carlo
is low, the accuracy of the estimation increased, as predicted road safety reasoning.” In IEEE Proceedings. Intelligent Vehicles Sy-
in real driving situation. As shown in Fig 4, when our subje- mposium, 2005., pp. 319-324.
ct vehicle gets further away, the sensor measurement error [9] Althoff, M. and Mergel, A., (2011) “Comparison of Markov Chain
slightly increases. Sampling time is selected as secs. Figure Abstraction and Monte Carlo Simulation for the Safety Assessment
2 illustrates the constructed Simulink model for testing and of Autonomous Cars”, IEEE Transactions on Intelligent Transportati-
on Systems, vol.12 issue 4, pp.1237-1247.
validation of the proposed algorithm. The initial conditions
of the vehicles are given in Table 1. It is worth mentioning [10] Gill, J., (2014), “Bayesian methods: A social and behavioral sciences
that we apply random acceleration profiles to both TV1 and approach”, vol. 20, CRC press.
TV2 and in both longitudinal and lateral directions to better
observe the estimation performance during dynamic chan-
ges. As observed from Figures 3-4, estimations are quite
close to actual values. We also see that when the value of
the estimated quantity is small, it gets closer to the actual
value since we randomly pick the samples from the estima-
ted data. This can be best realized in the lateral velocity plots
in Figure 3-4, wherein the estimates are almost overlapping.
From the results, we can conclude that the proposed estima-
tion algorithm outperforms.
5. CONCLUSION
We present a stochastic estimation based on the Bayesian
method in this brief. Since state estimation is vital for any
decision-making strategy in autonomous driving, we put
forward an estimation method to better realize the traffic
environment. Further, an effective code is written and pac-
ked in Simulink software to analyze the estimation perfor-
mance in a two-lane highway driving with multiple vehicles.
The results demonstrate that the proposed design exhibits
several features, and is ready to apply in next-generation ve-
hicles.
REFERENCES
[1] Haboucha, C.J., Ishaq, R. and Shiftan, Y., (2017) “User Preferences
Regarding Autonomous Vehicles”, Transportation Research Part C:
Emerging Technologies, 78, pp.37-49.
[2] Fagnant, D.J. and Kockelman, K., (2015) “Preparing a Nation for Au-
tonomous Vehicles: Opportunities, Barriers and Policy Recommen-
dations”, Transportation Research Part A: Policy and Practice, vol.
77, pp.167-181.
[3] Penumaka, A.P., Savino, G., Baldanzini, N. and Pierini, M., (2014)
“In-depth Investigations of PTW-car Accidents Caused by Human
Errors”, Safety Science, vol. 68, pp.212-221.
[4] Chen, M. H., and Shao, Q. M., (1999), “Monte Carlo estimation of
Bayesian credible and HPD intervals”, Journal of Computational and
Graphical Statistics, vol.8 issue1, pp.69-92.
[5] Dagum, P., Karp, R., Luby, M., and Ross, S., (2000), “An Optimal al-
gorithm for Monte Carlo Estimation”, SIAM Journal on Compu-
ting, vol.29 issue 5, pp.1484-1496.
[6] Goda, T., Hironaka, T., and Iwamoto, T., (2020), “Multilevel Monte
Carlo Estimation of Expected Information Gains”, Stochastic Analy-

Conference Paper
Oral Presentation
Lean-burn Air-Fuel Ratio Control Using Genetic Algorithm-based

PI Controller
Serdar Coskun1, Ercan Köse2
Tarsus University, Department of Mechanical Engineering, Mersin Turkey; serdarcoskun@tarsus.edu.tr
1
Tarsus University, Department of Electrical & Electronics Engineering, Mersin Turkey; ekose@tarsus.edu.tr
2
Abstract
We investigate air-fuel ratio (AFR) in lean-burn spark-ignition (SI) engines with time delay by proposing a genetic
algorithm (GA)-based Proportional-Integral (PI) control technique. For analysis, the time delay is approximated
by Padé approximation, leading to the so-called non-minimum phase system. A non-minimum phase system
represents the difficulty of controlling due to its zeroes in the right half side of the s-plane. To this end, a widely-
used PI controller is suitable for AFR control. The PI controller gains, namely, proportional Kp, integral Ki, are
obtained with the proposed GA algorithm based on error minimization objective function. The GA-based PI
controller’s performance is analyzed with several methods in a time-domain study. It is demonstrated that the
proposed PI controller improves the reference air-fuel ratio tracking performance of the closed-loop system.
According to the obtained results, it has been revealed that the proposed GA-based PI controller improves
tracking and disturbance rejection properties thus it can be effectively used for the regulation of air-fuel ratio
in a SI engine.
Keywords: Air-fuel ratio, genetic-algorithm, time-delay systems, non-minimum phase systems.
1. INTRODUCTION nition analysis to propose a suitable control technique.
Due to the stringent requirements for engine emissions in There has been a great number of efforts addressing the
recent years, research in reducing emissions and enhancing air-fuel ratio control in literature [1-3]. Authors propose a
fuel economy has received significant attention. Lean-burn parameter-varying proportional-integral-derivative control
spark ignition engines offer better improvements in tailpipe method [4]. The work in [5] proposes an adaptive stoichio-
emissions and fuel economy among spark ignition engines. metric air–fuel ratio control. A generalize predictive control
It is of a great importance to maintain air-fuel ratio (AFR) at is proposed for AFR regulation by taking time delays, nonli-
up-stoichiometric value for reduced carbon monoxide and nearities, and parameter variations into account in the clo-
hydrocarbons but leading to increased nitrogen oxide ), sto- sed-loop [6]. The work [7] addresses an experimental AFR
red in three-way-catalyst (TWC). TWC conversion efficien- control with the unknown system dynamics estimator. In le-
cies heavily depends on AFR reference. In fact, TWC is loca- an-burn AFR problem, there is a rich literature of the control
ted downstream the universal exhaust gas oxygen (UEGO) system problem. A second-order sliding mode control is uti-
that requires to integrate after-treatment systems’s dyna- lized in the AFR problem considering the negative impacts
mics in maintaining AFR reference thus posing challenges of time-varying delay, measurement noise, and canister pur-
in engine control methods. This is due to feedback control, ge disturbance. [8]. Authors propose a fuzzy sliding‐mode
using the signal from the UEGO sensor in the exhaust stre- control strategy to maintain AFR reference in the presence
am to regulate the AFR value. It introduces an engine spe- of time-varying delay, uncertainties, and disturbances [9]. A
ed-dependent time-varying delay for exhaust gas exiting the linear parameter varying (LPV) control of AFR problem is
cylinders to be measured in UEGO sensor for AFR control investigated by exploiting the engine model as an LPV ti-
system. Due to the time-varying delay, wide operation ran- me-delay system. Their goal is track AFR setpoint changes,
ges of the engine, non-linearities, and parameter variation, to stoichiometric AFR by minimizing the effect of distur-
achieving an optimal performance remains a difficult engine bances and time-varying delays. [10-11]. It is important to
control system problem for lean-burn engines. To this end, take into account the state delay in the controllers such that
we investigate engine-speed dependent lean-burn spark ig- the expected control performance is achieved.
Email: serdarcoskun@tarsus.edu.tr
Lean-burn Air-Fuel Ratio Control Using Genetic Algorithm-based PI Controller
In this brief, the problem of AFR regulation is investigated dynamics becomes a first order transfer function with a pure
in spark-ignition engines. The proposed control method is time delay as shown in the equation below. The transfer fun-
based on the genetic algorithm-based PI controller. Using ction of the system is then given with
the simulation analysis, we show the effectiveness of the
control strategy. The paper is structured as follows. Section
(1)
2 describes the system dynamics and time-delay model for
where is the time constant and is the total time delay. The
the control design. Section 3 puts forward the new genetic
total time delay consists of all delays introduced by the dy-
algorithm-based PI controller. Section 4 illustrates the simu-
namic effects, such as wall-wetting, manifold filling and
lation results and discussion is provided. Lastly, Section 5
transportation, is described in two categories: where the
gives the conclusion.
time it takes from the fuel injection calculation to exhaust
gas exiting the cylinders and where the time it takes for the
2. MODELING
exhaust gases to reach the UEGO sensor location. Nominal
Precise control of the ratio become necessary to minimize delay =0.225 secs and varies within the interval of . Time
the effect of emission gases converted to relatively less har- constant also changes in reality, but for simplicity it is assu-
mful compounds in Three Way Catalysis (TWC). The TWC med to be constant and the assigned value is 0.1.
is a key component on the exhaust after-treatment part whi-
ch reduces the tail-pipe emission to meet government’s stri- 2.1 Time-delay modelling
ct legislation. In order to achieve this, precise control of the The time delay is approximated by Padé approximation, lea-
ratio became necessary. The TWC operates efficiently when ding to a transfer function presentation so-called a non-mi-
the fuel matches to air charge in stoichiometric proportion. nimum phase system. For control of AFR in this study, delay
dynamics is approximated by a first of Padé approximation
as follows:
(2)
Recall that is the time delay in AFR control problem. We
might have used a higher order Padé approximation at the
cost of increased complexity in control design.
Figure 1: Air-fuel path and controller allocation in SI engine [12]
In our work, only air-fuel dynamics are demonstrated. The Figure 2: Closed-loop structure.
engine air-fuel path can be modeled as the structural pro-
perties of air-fuel path. This path includes several considera- 2.2 Objective function
tions to be taken into account from wall wetting dynamics to In this study, the aim of the designed PI controller is to op-
the UEGO sensor dynamics. A schematic of fueling is shown timally improve the dynamic behavior of AFR control prob-
in Figure 1. As the fuel is injected into the cylinders, some lem system. The closed-loop structure is given in Figure 2.
of the amounts directly evaporates which forms fuel film in The objective function should include percent overshoot
the intake port. The rest of the fuel puddle injected into the Mp, rise time tr, settling time ts, and steady-state Ess control
cylinder also evaporates. This situation is described the as criterias. They are the main performance indicators for AFR
so-called Wall-Wetting effect in the system. The vaporized control problem to have minimum values of these criteria to
fuel mixes with the air and forms the air-fuel mixture. Af- a unit step response. In this study, we measure the perfor-
ter the combustion, the exhaust gases exit the cylinder, they mance using a time-weighted squared error (ITSE) function
mix with the previously existing exhaust gases and travel of the tracking error for a step reference under time-delay
through the exhaust manifold and reach the UEGO sensor and disturbances, combined with a measure of the energy of
location. Also, in a multi-cylinder engine, the exhaust gases the incremental control in equation (3).
coming from the individual cylinders enter the exhaust ma-
nifold at different times. The air-fuel mixture and propagati- (3)
on of the exhaust gases can be modeled as a pure delay and 2.3 Genetic algorithm
a first order lag. Also, the UEGO sensor dynamic has also Genetic algorithm [13] was presented to the science by John
a first order dynamics in the loop. After having taken into Holland in 1975. It is an important heuristic algorithm, whi-
account of all these considerations, we limit the discussion ch is based on the populations of chromosomes in living
on the modeling of having a proper model for control design things and working according to the evolutionary process
purposes. All these subsystems consisting of a third order in nature. The survival principle of strong individuals is the
.
main goal. The genetic algorithm produces a set of multiple results demonstrate the tracking enhancement of the cont-
independent solutions. This set of solutions is called the po- roller. The varying delay of the engine restricts performan-
pulation. Populations are made up of strings of numbers cal- ce specifications in the control loop. The presence of time
led chromosomes or individuals. Every element in an indi- delays typically imposes strict limitations on the control de-
vidual is a gene. To find the optimum point with the genetic sign. There are several methods of dealing with the negative
algorithm; reproduction, crossing, and mutation processes effects of the time delays. To be ensure that the robust stabi-
are created code based on gene structure. These codes are lity of the closed loop system, the simulations performed for
called chromosomes. These are selected according to the of the delay bounds. As observed, the controllers provide a
normalized fitness function. This stage is the breeding stage. smooth tracking error for each case. And It is also trivial to
Then, the crossover phase is started. In the crossover stage, demonstrate that even if the delay takes the maximum esti-
chromosomes are crossed to produce new individuals. By mation error value, i.e., the controller stabilizes the plant as
crossing, it is transmitted to new generations with superi- expected. The closed loop tracking performance of the PI is
or features. In order to reach the global optimum, it is im- demonstrated in Figures 6-7. It is observed that there is no
portant to carry superior features to new generations. Also, significant overshoot even when we assume the estimation
mutation is performed by changing any bit of information error in the delay values.
on the chromosome. The above mentioned process steps are
repeated until the termination criteria are met. The genetic
algorithm flow chart that we visually demonstrate the above
process is given in Figure 3.
As stated, we use ITSE objective in optimization by PI para-
meters that are calculated with GA algorithm with selected
sample time of secs and a total time of simulation duration
of secs. The GA is known for finding a global solution. The
GA generates a set of population points at each iteration.
This generation is a random process thus the solution is hi-
ghly affected according to the random population generati-
on. The tuning parameters for the GA is given below
numberOfVariables =2;
opts.PopulationSize = 100;
opts.CrossoverFraction = 0.1;
opts.EliteCount=2;
opts.MaxGenerations=50;
opts.InitialPenalty=1000;
opts.FunctionTolerance=10^-6;
The optimal parameters after several run in MATLAB
software are calculated as

Step response is one of the common tools of validating a
controller performance. We first demonstrate the step
response in Figure 4 for of the delay estimation errors. As
seen in the plots, the genetic-algorithm-based PI controller
settles around the 3 seconds. This is indeed a quite satisfac-
tory result not only the speed of the response viewpoint but
also of robust stability viewpoint in the presence of varying
delay. It also presents good robustness performance, caused
by different time delay values.
The main control of objective of the AFR problem is that mi- Figure 3: Genetic algorithm structure [14-21].
nimizing the tracking error in existence of external distur-
bances and delay. The canister purge and fuel injector distur-
bance profile is given in Figure 5. The following simulation
Lean-burn Air-Fuel Ratio Control Using Genetic Algorithm-based PI Controller
1.2 approximation is utilized to present the overall system as

non-minimum phase system. Time response result to a gi-
1
ven step input is used to validate the controller performance
0.8
under different delay estimation errors to test the controller
robustness. It has been further highlighted from the simu-
Step response
0.6
Step input
Delay estimate error %-50
lation results that the proposed controller is able to regulate
Nominal
Delay estimate error %+50
the closed-loop AFR under time-varying delay and external
0.4
system disturbances.
0.2
REFERENCES
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 [1] Tafreshi, R., Ebrahimi, B., Mohammadpour, J., Franchek, M.A., Gri-
Time [sec]
goriadis, K. and Masudi, H., (2013) “Linear Dynamic Parameter-Var-
Figure 4: Step response with different disturbance realizations. ying Sliding Manifold for Air–Fuel Ratio Control in Lean-burn Engi-
nes”, IET Control Theory & Applications, vol.7 issue 10, pp.1319-1329
0.1
Disturbance
[2] Wang, P., Zhu, C. and Gao, J., (2019) “Feedforward Model Predictive
Control of Fuel-Air Ratio for Lean-burn Spark-Ignition Gasoline En-
0.08
gines of Passenger Cars”, IEEE Access, vol.7, pp.73961-73969
0.06
[3] Kumar, M. and Shen, T., (2017), “In-cylinder Pressure-based Air-Fuel
Ratio Control for Lean Burn Operation Mode of SI Engines”, Ener-
0.04 gy, vol.120, pp.106-116.
[4] Ebrahimi, B., Tafreshi, R., Masudi, H., Franchek, M., Mohammadpour,
0.02
J. and Grigoriadis, K., (2012) “A Parameter-Varying Diltered PID Stra-
0
tegy for Air–Fuel Ratio Control of Spark Ignition Engines”, Control
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 Engineering Practice, vol.20 issue 8, pp.805-815
Figure 5: Fuel injector and canister purge disturbance profile.

[5] Jiao, X., Zhang, J., Shen, T. and Kako, J., (2015) “Adaptive Air–Fuel
Ratio Control Scheme and Its Experimental Validations for Port‐
1.6
Injected Spark Ignition Engines”, International Journal of Adaptive
1.4 Control and Signal processing, vol.29 issue 1, pp.41-63
1.2
[6] Meng, L., Wang, X., Zeng, C. and Luo, J., (2019) Adaptive Air-Fuel
1 Ratio Regulation for Port-Injected Spark-Ignited Engines Based on
AFR reference tracking
0.8
Reference
Delay estimate error %-50
a Generalized Predictive Control Method. Energies, vol.12 issue 1,
Nominal
pp.173
0.6
0.4
[7] Na, J., Chen, A.S., Huang, Y., Agarwal, A., Lewis, A., Herrmann, G., Bur-
ke, R. and Brace, C., (2019), “Air-Fuel Ratio Control of Spark Ignition
0.2
Engines with Unknown System Dynamics Estimator: Theory and
0
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 Experiments”, IEEE Transactions on Control Systems Technology.
Time [sec]
[8] Ebrahimi, B., Tafreshi, R., Mohammadpour, J., Franchek, M., Grigoria-
Figure 6: AFR tracking with different delay estimation errors. dis, K. and Masudi, H., (2013), “Second-order Sliding Mode Strategy
for Air–Fuel Ratio Control of Lean-Burn SI Engines”, IEEE Transacti-
ons on Control Systems Technology, vol.22 issue 4, pp.1374-1384
1.2
[9] Wu, H.M. and Tafreshi, R., (2018), “Fuzzy Sliding‐mode Strategy for
1.15 Air–Fuel Ratio Control of Lean‐Burn Spark Ignition Engines”, Asian
Journal of Control, vol.20 issue 1, pp.149-158
1.1
AFR reference tracking
1.05
[10] Zope, R.A., Mohammadpour, J., Grigoriadis, K.M. and Franchek, M.,
Reference
Delay estimate error %-50 (2009), January. Air-fuel ratio control of spark ignition engines with
1 Nominal
TWC using LPV techniques. In Dynamic Systems and Control Con-
0.95 ference (vol. 48920, pp. 897-903).
0.9 [11] Zope, R., Mohammadpour, J., Grigoriadis, K. and Franchek, M., 2010,
June. Robust fueling strategy for an SI engine modeled as an linear
0 5 10 15 20 25
Time [sec]
parameter varying time-delayed system. In Proceedings of the 2010
American Control Conference (pp. 4634-4639). IEEE.
Figure 7: AFR tracking zoomed between (0 30) secs.
[12] Coskun, S., (2014) “Linear Parameter Varying Control of Time-Dela-
yed Systems and an Application to Air-Fuel Ratio Control”
4. CONCLUSION
[13] Holland, J. H. (1975). “Adaptation in Natural and Artificial Systems”,
In this paper, genetic algorithm-based PI control metho- Mich. Univ. Press. Ann Arbor, MI, USA.
dology for AFR control of lean-burn spark ignition engines
[14] Köse, E., Abaci, K., Kizmaz, H., Aksoy, S., and Yalçin, M. A., (2013). “Sli-
with time delay is put forward. The engine dynamics is gi-
ding mode control based on genetic algorithm for WSCC systems
ven as a first order system with a time-delay where the Padé
.
include of SVC”, Elektronika ir Elektrotechnika, vol.19 issue 4, 25-28.

[15] https://www.sciencemag.org/news/2017/10/modern-hu-
mans-lost-dna-when-they-left-africa-mating-neandertals-brou-
ght-some-back
[16] https://tr.pinterest.com/pin/706502260268183167/
[17] https://www.worldwildlife.org/stories/an-end-to-great-barrier-reef-
dumping-is-imminent
[18] https://www.helsinki.fi/en/researchgroups/population-geneti-
cs-and-biodiversity
[19] https://becominghuman.ai/understanding-genetic-algorithms-a-u-
se-case-in-organizational-field-2087c30fb61e
[20] https://evolution.berkeley.edu/evolibrary/article/0_0_0/mutati-
ons_04
[21] https://courses.lumenlearning.com/boundless-biology/chapter/
population-genetics/

Conference Paper
Oral Presentation
İnsan Sayma Sistemi için Gömülü Cihazlarda Derin Öğrenme

Mimarilerinin Performans Analizi
Musa Peker, Bilge İnci, Elnura Musaoğlu, Hüseyin Çobanoğlu, Nadir Kocakır, Önder Karademir
Özdilek Ev Tekstil San. ve Tic. AŞ Özveri Ar-Ge Merkezi Bursa, Türkiye
Özet
Derin öğrenme uygulamalarında düşük güç tüketimi, donanım, yüksek doğruluk ve hız önemli kavramlardır.
Yüksek performanslı derin öğrenme uygulamaları, genellikle yüksek seviyeli grafik işlem birimlerine ihtiyaç
duymaktadır. Fakat bu tarz yüksek seviyeli grafik işleme birimlerinden oluşan donanımlar, yüksek maliyetlidir
ve enerji tüketimi normalden daha fazladır. Bu çalışma ile düşük maliyetli gömülü sistemlerdeki derin öğrenme
yöntemlerinin performans analizi yapılmıştır. Bu kapsamda Raspberry Pi 4 Model 4GB ve NVIDIA Jetson Nano
gibi gömülü sistemler kullanılarak alışveriş merkezleri ve iş merkezleri gibi gerçek ortamlarda kişi sayım deneyleri
yapılmıştır. Kişi sayım sistemlerinde sırasıyla kişi tespiti, kişi izleme ve sayma algoritması bulunmaktadır. Bu
çalışma yüksek maliyet gerektiren kişi tespiti aşaması üzerinde yoğunlaşmıştır. Performans analizi parametreleri;
doğruluk oranı, bir resmin işlenmesi için harcanan zaman, maliyet ve tüketim (GPU, CPU, bellek) olarak
tanımlanmıştır. Elde edilen sonuçlar tüm performans parametreleri açısından, Yolov4-Tiny algoritmasının
ideal olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak, minimum donanım gereksinimleri ile derin öğrenme teknikleri
kullanılarak kişi sayımı için yüksek performans değerlerine ulaşılması hedeflenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Gerçek Zamanlı Gömülü Sistemler, Kişi Tespiti, Kişi Sayımı, Derin Öğrenme
Performance Analysis of Deep Learning Architectures on Embedded Devices for

People Counting System
Abstract
Low power consumption, hardware, high accuracy and speed are important concepts in in the field of deep
learning. High-performance deep learning applications often require high-level graphics processing units.
However, hardware consisting of such high-level graphics processing units has high cost and energy consumption
is higher than normal consumption. In this study, performance analysis of deep learning methods in low cost
embedded systems has been performed. In this context, people counting experiments were carried out in real
environments such as shopping malls and business centers using embedded systems such as Raspberry Pi 4
Model B 4GB and NVIDIA Jetson Nano. People counting systems include people detection, people tracking
and counting algorithm, respectively. This study focused on the people detection stage, which requires high
cost. Performance analysis parameters are defined as follows; accuracy rate, time taken by the system to process
images, cost and consumption (GPU, CPU, RAM). The results obtained show that the Yolov4-Tiny algorithm
is ideal for all performance parameters. As a result, it is aimed to reach high performance values for people
counting by using deep learning techniques with minimum hardware requirements.
Keywords: Real Time Embedded Systems, People Detection, People Counting, Deep Learning
1. GİRİŞ veya kaynak yönetimini optimize etmek için ticari alanlarda

ziyaretçi ve müşterilerin sayım verilerinin ayrıntılı bir şekil-
Kişi sayma, akıllı video gözetim sistemlerinde önemli görev-
de toplanmasını sağlamak için kullanılabilir. İnsan sayma
lerden biridir ve birçok yerde geniş bir uygulama alanına ve
sistemleri genellikle iki farklı bakış açısında gerçekleştirilir:
iş değerine sahiptir [1]. Örneğin hizmet planlamasını kolay-
(a) İlgi Bölgesi (Region of Interest, ROI) sayma [2] ve (b) İlgi
laştırmak için şehir içi ulaşımda yolcu yükünü araştırmak
Email: ozveri@ozdilek.com.tr
.
Tablo 1. Raspberry Pi 4 ve Jetson Nano’nun Teknik Özellikleri

Raspberry Pi 4 Jetson Nano
CPU Quad-core ARM Cortex-A72 64-bit @ 1.5 GHz Quad-Core ARM Cortex-A57 64-bit @ 1.42 GHz
GPU Broadcom Video Core VI (32-bit) NVIDIA Maxwell w/128 CUDA cores @ 921 MHz
Bellek 4 GB LPDDR4 4 GB LPDDR4 @ 1600MHz, 25.6 GB/s
Kamera MIPI CSI port MIPI CSI port
Güç Tüketimi 2.56W-7.30W 5W-10W
En Yüksek Performans 13.5 GFLOPS 472 GFLOPS
Maliyet $771 $1542
1
https://market.samm.com/raspberry-pi-4-4gb-en?src=raspberrypi (Erişim Tarihi: 06.10.2020)
2
https://openzeka.com/en/urun/nvidia-jetson-nano-developer-kit/ (Erişim Tarihi: 06.10.2020)
Hattı (Line of Interest, LOI) sayma [3]. ROI tabanlı yakla- yüksek insan sayım sistemi geliştirmek için derin öğrenme
şımda, sınırlı bir alandaki kişi sayısı tahmin edilirken LOI tabanlı bir yaklaşım kullanarak orijinal YOLO (You Only
tabanlı yaklaşımda, Şekil 1’de gösterildiği gibi belirlenen bir Look Once) [10]’nun gelişmiş bir versiyonu olan YOLO-PC
çizgiyi geçen kişilerin sayısı tahmin edilmektedir. Şekildeki algoritmasını önerdi. Önerilen bu algoritma ile yüksek doğ-
görüntü gerçek zamanlı deney ortamından alınmıştır. Kır- ruluk değerleri elde edilmiştir.
mızı renkli daireler kişilerin tespit edildiğini ama henüz sa-
Derin öğrenme tabanlı uygulamalar genellikle yüksek seviye
yılmadığını; yeşil renkli daireler ise kişilerin tespit edildiğini
grafik işlem birimlerine ihtiyaç duymaktadır. Bu da donanım
ve sayıldığını ifade eder.
maliyetlerinin yüksek olmasına neden olmaktadır. Bu çalış-
mada düşük maliyetli gömülü sistemlerde derin öğrenme al-
goritmalarının performans analizi yapılmıştır. Bu kapsamda
kişi sayım sisteminin yüksek donanım maliyeti gerektiren
kişi tespiti aşaması üzerinde deneyler yapılmıştır. Raspberry
Pi 4 Model B ve NVIDIA Jetson Nano olmak üzere 2 farklı
gömülü platformda deneyler yapılmıştır. Algoritma olarak
tek aşamalı bir dedektör olan YOLO algoritmasının türev-
leri tercih edilmiştir. Bu çalışmanın ana katkıları aşağıda lis-
telenmiştir.
• Bu çalışmada başarılı ve kararlı bir kişi sayım sistemi
Şekil 1: LOI (kırımızı çizgi) yaklaşımında kişi sayma işlemi.
için yazılımsal ve donanımsal öneriler sunulmaktadır.
LOI yaklaşımı için literatürde birçok yöntem önerisi vardır 2 farklı donanımsal platformda, 4 farklı algoritmanın
ve bunlar üç ana kategoriye ayrılabilir: 1) Regresyon tabanlı karşılaştırıldığı çalışmada belirlenen performans
yöntemler 2) Kümelemeye dayalı yöntemler 3) Tespite da- değerlendirme kriterlerine göre uygun donanım ve
yalı yöntemler. Bu çalışmada tespite dayalı bir yöntem öne- algoritma tespiti yapılmıştır.
rilmektedir ve literatür araştırması da bu yönde yapılmıştır.
• YOLO türevi algoritmaların yapısal karşılaştırmaları,
Tespite dayalı yöntemler genellikle şu işlem sürecine sahiptir.
mimari görselleri üzerinden yapılmıştır.
Önce video akışından resim çıkarılır, ardından resimde ilgi-
lenilen nesneler tespit edilir ve izlenir. İzlenen nesneler bir • Çalışmada önerilen yöntem, uygun bütçeye sahip
sayma biriminden geçirilerek sayma işlemi gerçekleştirilir. bir gömülü sistemde iyi performans değerlerinde
Tespite dayalı yöntemler genellikle 1) RGB video yöntemleri, çalışabilmektedir.
2) Derinlik video yöntemleri, 3) Hibrit yöntemler ve 4) De-
rin öğrenme temelli yöntemler olmak üzere dört farklı gruba 2. SISTEM MIMARISI
ayrılabilir. Derin Öğrenme [4] nesne algılama ve sınıflandır- 2.1 Donanım
ma görevlerinde büyük başarı göstermiştir. Bu da araştırma-
Kişi sayım sistemi için gömülü sistem olarak 2 donanım
cıları bunu insan sayma problemi için kullanma konusunda
platformu kullanılmıştır. Bunlar: Raspberry Pi 4 Model B
motive etmiştir. Örneğin Liu ve ark. [5], evrişimli sinir ağı
ve NVIDIA Jetson Nano. Jetson Nano, NVIDIA tarafından
(CNN) ve uzay - zamansal bağlam (Spatio-temporal context
özellikle kart boyutunun, güç tüketiminin ve düşük mali-
learning, STC) modeline [6] dayalı bir insan sayma sistemi
yetin önemli olduğu uygulamalar için Haziran 2019’da su-
önerdi. CNN modeli insanları tespit etmek için kullanılır-
nulmuştur. Donanım hızlandırma için 472 GFLOP’luk en
ken STC modeli hareket eden insanların kafalarını izlemek
yüksek performansa sahip bir NVIDIA Maxwell GPU’ya
için kullanılmıştır. Benzer şekilde Wei ve ark. [7], denetimli
sahiptir. Jetson Nano anakartı herhangi bir derin öğrenmeye
öğrenmeye dayalı bir yaklaşım önerdi. Süper piksel taban-
özgü hızlandırıcı içermez ve 5W veya 10W olmak üzere iki
lı çoklu görünüm özelliklerini ve çoklu hareket özelliklerini
güç modunda çalışabilir. Raspberry Pi, küçük boyutlu, dü-
birleştirerek uzamsal - zamansal çoklu özellikleri çıkardılar
şük maliyetli ve kolay programlanabilen mini bir bilgisayar-
ve ardından çoklu özellikleri VGG-16 [8] modelinden çıka-
dır. Raspberry Pi 4, 4GB RAM ve dört çekirdekli Cortex-A72
rılan özelliklerle birleştirdiler. Ren ve ark. [9], doğruluk oranı
İnsan Sayma Sistemi için Gömülü Cihazlarda Derin Öğrenme Mimarilerinin Performans Analizi
Şekil 2: Kişi sayma sistemi

işlemciye sahiptir. Tablo 1’de seçilen gömülü donanımların Görüntü piksellerini kapalı ızgaralara eşler ve ızgaraların her
ana teknik özellikleri arasındaki bir karşılaştırma görülmek- hücresinde bir nesnenin var olma olasılığını kontrol eder. Bu
tedir. yaklaşım, hız ve verimlilik açısından mükemmel iyileştir-
meler sunar [11]. Bu çalışmada kişi tespit algoritması olarak
2.2 Yazılım tek aşamalı bir dedektör olan YOLO (You Only Look Once)
Kişi sayım sistemi için kullanılan yöntem 3 aşamadan oluş- türevi algoritmalar kullanılmıştır. 2016’dan beri, YOLO’nun
maktadır. Bunlar sırasıyla kişi tespiti, kişi izleme ve kişi say- birçok farklı sürümü yayınlandı. 2018 yılında, YOLOv2’nin
ma aşamasıdır. Kişi tespiti, derin öğrenme tabanlı tespit daha gelişmiş bir versiyonu olan YOLOv3 algoritması
algoritmaları ile üç karede (frame) bir gerçekleşir. Her üç önerildi [16]. Yolov2’nin kullandığı Darknet-19 mimarisi ile
karenin ikisinde de izleme algoritması ile izleme yörüngesi karşılaştırıldığında, YOLOv3 ağ yapısını derinleştirmek için
elde edilir. İzleme algoritması olarak DeepSort algoritması 53 evrişim katmanından oluşan Darknet-53 mimarisini kul-
kullanılmıştır. İzleme yörüngesi ile kişi sayma çizgilerinin lanmaktadır ve bu ağa kalıntı (residual) bloklar eklenmiştir.
konumsal ilişkisine bağlı olarak geliştirilen bir sayma algo- Yolov3’de Softmax fonksiyonunu kullanmak yerine, çoklu
ritması ile kişi sayma işlemi otomatik olarak gerçekleştirilir. etiket tahminleri için lojistik fonksiyonu kullanılmıştır. Ay-
Kullanılan yöntemin akış şeması Şekil 2’de sunulmuştur. Bu rıca, YOLOv3’ün önemli bir özelliği de, algoritmanın küçük
çalışmada hesaplama yükü fazla olduğu için daha fazla ma- nesneleri tahmin etme yeteneğini geliştiren çok ölçekli tah-
liyet gerektiren kişi tespit aşaması dikkate alınarak deneyler mindir. 2020 yılında YOLOv3’ün gelişmiş bir versiyonu olan
gerçekleştirilmiştir. YOLO4 algoritması tanıtılmıştır [17]. Bu algoritma, nesne
Kişi Tespit Algoritmaları algılamanın hızını ve doğruluğunu iyileştirmek için ağırlıklı
kalıntı bağlantılar, çapraz aşamalı kısmi bağlantılar ve çap-
Modern derin öğrenme tabanlı tespit algoritmaları genellik- raz mini-batch normalizasyonu gibi bazı yeni teknolojileri
le iki bölümden oluşur: Özellikleri çıkarmak için bir Omur- entegre eder.
ga (Backbone) ve nesnelerin sınıflarını ve konumunu tahmin
etmek için bir Baş (Head). Omurga, özellik çıkarma mimari-
si olarak ifade edilir [11] ve sistem doğruluğunu artıran ana
Tablo 2. YOLO Türevi Algoritmaların Özellikleri
faktörlerden birisidir. Bazı özellik çıkarma mimarileri örnek Yolov3 Yolov3-Tiny Yolov4 Yolov4-Tiny
olarak; VGG16 [8], ResNet-50 [12], CSPResNeXt-50 [13] ve
Katman Sayısı 107 24 162 38
CSPDarknet53 [13] verilebilir. Bir derin öğrenme mimari-
sinde Baş bölümü, nesneleri (örneğin insanlar, bisikletler, Ağırlık (MiB) 234.9 33.1 245.7 23.1
arabalar vb.) sınıflandırmanın yanı sıra nesnelerin boyutunu Bunlara ek olarak; Yolov3 ve Yolov4, çok fazla doğruluk kay-
ve ilgili sınırlayıcı kutuların koordinatlarını hesaplamaktan bı olmaksızın basitleştirilmiş ve optimize edilmiş bir yapı ile
sorumludur. Genellikle iki tür baş bölümü vardır: Tek aşa- piyasaya sürüldü. Bu yapı, Tiny olarak adlandırılmıştır. Bu
malı ve çalışmada Yolov3, Yolov3-Tiny, Yolov4 ve Yolov4-Tiny algo-
ritmaları kullanılarak karşılaştırmalı bir performans analizi
yapılmıştır. Bu dört algoritmanın katman sayıları ve büyük-
lükleri Tablo 2’de verilmiştir.
Ardından, CNN modeline beslemeden önce bunları sabit
bir boyuta yeniden boyutlandırır. İki aşamalı dedektörlerin Şekil 3 ve 4 incelendiğinde Yolov3 ve Yolov4 mimarileri ara-
doğruluğuna rağmen bu tür yöntemler sınırlı hesaplama sındaki fark açıkça görülmektedir. Genel olarak mimarilerin
kaynaklarına sahip sistemler için uygun değildir [14]. omurga, boyun ve baş aşamalarından oluştuğu görülmek-
tedir. Omurga olarak; Yolov4, CSPDarknet53’e sahipken
Tek aşamalı detektörlere, SSD [15] ve YOLO [10, 16, 17] Yolov3, Darknet53 omurgasına sahiptir. Boyun bölümü,
tabanlı algoritmalar örnek olarak verilebilir. Bu tür dedek- baş bölümü için daha doğru görüntü özellikleri sağlamak
törler, sınırlayıcı kutuların boyutlarını hesaplamak ve sınıf amacıyla ağın parametrelerini farklı katmanlarda toplamak
olasılıklarını yorumlamak için regresyon analizini kullanır. ve birleştirmek için birkaç yukarıdan aşağıya ve aşağıdan
.
Şekil 3: Yolov3 Mimarisi [18]
Şekil 5: Yolov4-Tiny Mimarisi [19]
y yukarıya yollardan oluşur [11]. Boyun bölümünde kullanılan oranı 0.001, 32 alt bölüm (subdivision) ile 64 küme boyutu
tekniklerden bazıları özellik piramit ağı (FPN), yol toplama (batch size), 0.0005 ağırlık azalması ile 0.85 momentum de-
ağı (PAN) ve uzamsal dikkat modülü (SAM)’dür. ğerleri kullanıldı. Öğrenme oranı sırasıyla 0.1 ile çarpılarak
3200 ve 3600 yinelemelerinde düşürüldü. Modeller için MS
Ayrıca Yolov4 mimarisinde omurga aşamasında isimli farklı
COCO [21] veri kümesi kullanılarak eğitim işlemi gerçekleş-
bir aktivasyon fonksiyonunun tercih edildiği görülmekte-
tirilmiştir. Giriş görüntüsünün boyutu arttıkça daha iyi bir
dir. Boyun bölgesinde de Yolov4’de SPP (Spatial Pyramid
tespit performansı elde etmek için, YOLO tabanlı algorit-
Pooling) bloğunun mimariye dahil olduğu görülmektedir.
malar (416 x 416) ve (608 x 608) giriş görüntü boyutlarıyla
Bunun dışında yapısal olarak birçok farklılık göze çarpmak-
eğitildi. Veri artırma parametreleri olarak, YOLOv3 yapılan-
tadır. Yolov3 ve Yolov4 algoritmaları ile ilgili geniş kapsamlı
dırma dosyasındaki değerler (saturation value = 1.5, hue =
bilgilere [16] ve [17] numaralı kaynaklardan erişilebilir. Şe-
0.1 ve exposure = 1.5) kullanıldı. YOLOv4 modellerinde var-
kil 5’te Yolov4-Tiny algoritmasının mimarisi görülmektedir.
sayılan parametre olarak mozaik veri artırma tekniği kulla-
Şekilde görüldüğü gibi Yolov4-Tiny’nin Yolov4’e göre daha
nılmıştır. Eğitim sırasında regresyon ve sınıf olasılık kaybını
sade ve daha az bağlantıya sahip olduğu görülmektedir.
güncellemek için 0.5 IOU eşiği ve 0.25 güven eşiği değerleri
2. DENEYSEL ÇALIŞMA VE PERFORMANS ANALİZİ kullanılmıştır. Tüm modeller, Intel (R) Core (TM) i7-9700K
CPU@3.60 GHz, 32 GB RAM, 8 GB GPU Bellek ile NVIDIA
Eğitim: Algoritmaları eğitmek için Darknet Framework’ü
GeForce RTX 2070 ekran kartına sahip bir bilgisayar kulla-
[20] kullanıldı. Adam optimizer ile stokastik gradyan iniş
nılarak eğitildi.
(SGD) optimizasyonu kullanılarak 5000 iterasyon için tüm
YOLO tabanlı algoritmalar eğitilmiştir. Başlangıç öğrenme
Şekil 4: Yolov4 Mimarisi [18]

Tablo 3. Test Aşamasında Kullanılan 5 Videonun Özellikleri epSort algoritması kullanılmıştır.
Çerçeve sayısı Süre (s) Çözünürlük
Video 1 5.940 35.640
Tablo 4’de performans testleri neticesinde 2 farklı gömülü
Video 2 2.030 12.180 donanımda 4 farklı algoritmanın kullanımı ile elde edilen so-
Video 3 7.700 46.200 640x480 nuçlar görülmektedir. Performans değerlendirme paramet-
Video 4 16.160 96.960 releri doğruluk oranı (%), bir resmin işlenmesi için harcanan
Video 5 6.320 37.920 zaman (ms), bellek (GB), CPU ve GPU tüketim değerleridir.
Testlere başlamadan önce cihazların boşta ölçümleri yapıl-
Deneysel Sonuçlar: Bu bölümde, beş video akışı için kişi dı. Jetson Nano’nun yüksek donanım yetenekleri nedeniyle
tespit ve sayma algoritmalarından elde edilen sonuçlar pay- daha yüksek kaynak ve güç tüketimine sahip olduğu görül-
laşılmıştır. Video akışlarının özellikleri Tablo 3’de verilmiştir. mektedir. Tablodaki verilerin daha iyi analiz edilmesi için
Bu çalışmada kişi sayım sisteminde, kişi tespit algoritmaları- doğruluk ve süre bilgilerine ilişkin grafikler Şekil 6’da tekrar
nın etkisi araştırıldığı için tespit algoritmaları dışındaki tüm sunulmuştur.
parametreler eşit tutulmuştur. Örneğin tüm deneyler aynı
çözünürlüğe sahip videolar üzerinde yapılmıştır. Ayrıca kişi 4 algoritma içerisinden en yüksek doğruluk değeri Yolov4
izleme algoritması tüm analizlerde sabit tutulmuş olup, De- algoritması ile edilmiştir. Bu algoritmayı takiben,Yolov3 ve
Tablo 4. Performans Değerlendirme Kriterlerine Göre Sonuçların Karşılaştırmalı Analizi
Doğruluk (%) Süre (ms) Bellek (GB) CPU (%) GPU (%)
R. Pi Nano R. Pi Nano R. Pi Nano R. Pi Nano R. Pi Nano
Boş - - - - 0.5 1.4 30 15 - -
Yolov3 94.45 96.50 2000 1000 3.8 3.6 100 80 - 99
Yolov3-Tiny 88.10 90.12 172.4 120.5 2.1 1.9 85 40 - 50
Yolov4 95.05 97.16 2250 1300 3.9 3.7 100 85 - 99
Yolov4-Tiny 94.26 96.25 285.5 111.3 2.5 2.2 80 45 - 70
.
Şekil 6: Sonuçların Karşılaştırılması
Yolov4-Tiny algoritmalarının yüksek doğruluk değerleri YOLOv4-Tiny algoritmasının doğruluk değerinde önemli
sunduğu görülmektedir. Yolov3 ve Yolov4 algoritmalarının bir kazanç görülmektedir. Yapılan deneylerde 608x608’den
tüketim değerleri oldukça yüksektir. Genel olarak Tiny mo- daha yüksek değerlerin doğruluk oranında önemli bir deği-
dellerinin normal modellere göre kaynak tüketimleri daha şime neden olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca daha büyük bir
düşüktür. En hızlı çalışan algoritma, Jetson Nano üzerinde girdi boyutu daha fazla sayıda ağ parametresi ve dolayısıyla
çalışan Yolov4-Tiny algoritmasıdır. Doğruluk oranı açısın- daha fazla sayıda işlem oluşturduğundan, bu değerin artması
dan en başarısız algoritma Yolov3-Tiny algoritması olmuş- sistemin çalışma hızının düşmesine neden olacaktır.
tur. Tüm parametreler açısından bir değerlendirme yapıl-
dığında NVIDIA Jetson Nano donanımında Yolov4-Tiny 4. GENEL DEĞERLENDIRME
algoritmasının ideal bir seçim olabileceği görülmektedir. Donanımsal Karşılaştırma: Raspberry Pi 4 Model B ve
Parametre Değerlerinin Etkisi: Bu aşamada Bölüm 3’te su- NVIDIA Jetson Nano, Bölüm 2.1’de belirtildiği gibi ARM
nulan sonuçlara göre en uygun algoritma olan Yolov4-Tiny İşlemci ve 4G RAM ile tasarlanmış tek kartlı bilgisayarlardır
algoritmasının test parametrelerine verdiği tepki araştırıl- ve çevre birimleri için çok sayıda bağlantıdan oluşmaktadır.
mıştır. Test parametreleri olarak kesişim üzerinden birleş- GPU açısından Jetson Nano, 128 çekirdekli Maxwell GPU
tirme (IOU) ve giriş resim boyutları kullanılmıştır. IOU; @ 921 MHz sayesinde önemli bir avantaj kazanmaktadır.
tespitin doğruluğunu belirlemede kullanılan bir değerdir. CPU açısından, Raspberry Pi güncel ve iyi özelliklere sahip
Algoritmanın tahmin ettiği sınırlayıcı kutu () ile gerçek sı- bir CPU olan dört çekirdekli ARM Cortex-A72 64-bit @ 1.5
nırlayıcı kutu ) arasındaki örtüşme oranını ifade eder. IOU, GHz kullanır. Bu CPU, daha yüksek performans ve daha
Denklem 1’de görüldüğü gibi hesaplanır. Bu parametrenin yüksek saat hızı sunar. Ancak deneysel sonuçlar kısmında
değerleri olarak literatürde sıkça kullanılan () değerleri kul- da görüldüğü gibi derin öğrenme ve yapay zeka için yeterli
lanılmıştır. performans sağlamamaktadır. Bununla birlikte, Raspberry
Pi’nin daha hızlı performansı, onu genel amaçlı kullanım
durumları için daha uygun kılmaktadır. Daha yüksek GPU
(1)
gücünün gerekli olduğu uygulamalar için NVIDIA Jetson
Nano’nun, tercih edilebilecek bir cihaz olduğu görülmek-
tedir.
Yazılımsal Karşılaştırma: Gerçek zamanlı çalışacak bir sis-
temde doğruluk oranı kadar sistemin çalışma hızı da önem
taşımaktadır. Kişi tespiti için 4 farklı algoritmanın karşılaş-
tırıldığı çalışmada performans değerlendirme kriterlerine
göre başarılı olan algoritma Yolov4-Tiny’dir. Bu algoritma
Şekil 7: IOU ve giriş resim boyutunun sistem doğruluk oranlarına etkisi
hem hızlı çalışmakta hem de yüksek bir doğruluk oranı
Şekil 7’de IOU ve giriş boyutu değerlerinin doğruluk oran- sunmaktadır. Karşılaştırmalı deneyler bölümünde görüldü-
ları üzerindeki etkisi araştırılmıştır. IOU değerlerinin sistem ğü gibi parametre değerlerinin sistem doğruluğu üzerinde
doğruluğu üzerinde önemli bir etkisinin olduğu görülmek- önemli etkileri olduğu görülmektedir. Bu yönüyle sadece
tedir. 0.4 IOU değerinde en yüksek doğruluk oranı elde edil- eğitim aşamasında değil test aşamasında da parametre de-
miştir. 0.3 IOU değerinde yanlış tespitlerin arttığı görüşmüş- ğerlerinin uygun tespiti önem taşımaktadır. Bu çalışmada
tür. 0.5 IOU değerinde ise hedeflerin daha az tespit edildiği Şekil 2’de belirtilen üç çerçevenin birinde tespit, diğer iki-
görülmüştür. sinde izleme yapmak önemli bir yazılımsal iyileştirme ola-
rak düşünülmektedir. Çünkü her çerçevede işlem yapma-
320x320 giriş boyutundan 608x608 boyutuna geçerken
nın sisteme getireceği yük daha fazla olacaktır.
5. SONUÇ ce on Computer Vision and Pattern Recognition Workshops. 2020.

p. 390-391.
Bu çalışmada hedeflenen performans değerlerine ulaşabilen
ve düşük maliyetli bir kişi sayım sistemi için donanımsal ve [14] Sharifi, A. et al. (2020) “DeepHAZMAT: Hazardous Materials Sign
Detection and Segmentation with Restricted Computational Re-
yazılımsal bir öneri sunulmuştur. Bu kapsamda 2 farklı gö-
sources”, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3649600.
mülü donanımda 4 farklı algoritmanın karşılaştırmalı per-
formans analizi yapılmıştır. Sonuç olarak NVIDIA Jetson [15] Liu, W. et al. “SSD: Single shot multibox detector”, In: European con-
ference on computer vision. Springer, Cham, 2016. p. 21-37.
Nano donanımında Yolov4-Tiny algoritmasının performans
değerlendirme kriterleri açısından iyi bir seçenek olduğu gö- [16] Redmon, J. and Farhadi, A. (2018) “YOLOv3: An incremen-
rülmüştür. tal improvement”, Comput. Vis. Pattern Recognit. (cs.CV) DOI:
arXiv:1804.02767.
İlerleyen çalışmalarda Yolov4-Tiny algoritmasının yapısın-
[17] Bochkovskiy, A., Wang, C.-Y. and Liao, H.-Y. M., (2020) “YOLOv4:
da bazı değişiklikler yaparak doğruluk değerinin artırılması Optimal speed and accuracy of object detection”, arXiv Comput.
amaçlanmaktadır. Ayrıca, bu çalışmada sadece kişi tespit al- Vis. Patter Recognit. DOI: arXiv: 2004.10934.
goritmalarının sisteme getirdiği maliyet ve sistem üzerindeki
[18] Programmer Sought, “A simple explanation of Yolov3 and Yolov4”,
etkisi tartışılmıştır. İlerleyen çalışmalarda farklı kişi izleme [online] Available: https://www.programmersought.com/artic-
algoritmalarının da etkisini incelemek için kapsamlı bir ça- le/13544183937/
lışma hedeflenmektedir. [19] Programmer Sought, “YOLOv4-tiny target detection combat: trai-
ning your own data set”, [online] Available: https://www.program-
REFERANSLAR mersought.com/article/63884592278/
[1] Gao C. et al., (2016) “People counting based on head detection [20] Redmon, J. “Darknet: Open Source Neural Networks in C”, http://
combining Adaboost and CNN in crowded surveillance environ- pjreddie.com/darknet/. (Access Time: 2020).
ment”, Neurocomputing, vol. 208, pp. 108-116.
[21] Lin, T. Y. et al. “Microsoft coco: Common objects in context”, In:
[2] Chen K., and Kämäräinen J. K., “Learning to count with back-pro- European Conference on Computer Vision. Springer, Cham, 2014.
pagated information”, In: 2014 22nd International Conference on p. 740-755.
Pattern Recognition. IEEE, 2014. p. 4672-4677.
[3] Cong Y. et al., “Flow mosaicking: Real-time pedestrian counting wit-
hout scene-specific learning,” IEEE Conference on Computer Vision
and Pattern Recognition. 2009. p. 1093-1100.
[4] LeCun Y., Bengio Y., and Hinton, G. (2015) “Deep learning”, Nature,
vol. 521, no. 7553, pp. 436-444.
[5] Liu G. et al. (2017) “Passenger flow estimation based on convolu-
tional neural network in public transportation system”, Knowled-
ge-Based Systems, vol. 123, pp. 102-115.
[6] Zhang K. et al. “Fast visual tracking via dense spatio-temporal con-
text learning,” in European Conference on Computer Vision. Sprin-
ger, 2014, pp. 127-141.
[7] Wei X., Du J., Liang M., and Ye L. (2017) “Boosting deep attribute
learning via support vector regression for fast moving crowd coun-
ting”, Pattern Recognition Letters, vol. 47, pp. 178-193.
[8] Simonyan K., and Zisserman A. (2014) “Very deep convolutio-
nal networks for large-scale image recognition,” arXiv preprint
arXiv:1409.1556, pp. 1-13.
[9] Ren, P., Fang, W., and Djahel, S. “A novel YOLO-Based real-time pe-
ople counting approach”, In: 2017 international smart cities confe-
rence (ISC2). IEEE, 2017. p. 1-2.
[10] Redmon, J. et al. “You only look once: Unified, real-time object dete-
ction”, In: Proceedings of the IEEE Conference on Computer Vision
and Pattern Recognition. 2016. p. 779-788.
[11] Rezaei, M., and Azarmi, M. (2020) “DeepSOCIAL: Social Distancing
Monitoring and Infection Risk Assessment in COVID-19 Pande-
mic”, arXiv preprint arXiv:2008.11672.
[12] He, K. et al. “Deep residual learning for image recognition”, In: Pro-
ceedings of the IEEE Conference on Computer Vision and Pattern
Recognition. 2016. p. 770-778.
[13] Wang, C. Y. et al. “CSPNet: A new backbone that can enhance lear-
ning capability of CNN”. In: Proceedings of the IEEE/CVF Conferen-

Conference Paper
Oral Presentation
Manyeto Elastik Kuvvet Ölçme Cihaz Yapılarının İncelenmesi

Merve Altınok1, Bülent Aydemir2*, Anıl Utku Gülen3
1
Eskişehir Teknik Üniversitesi, Makina Mühendisliği, Eskişehir, TÜRKİYE; mervealtinok@eskisehir.edu.tr
2
TÜBİTAK Ulusal Metroloji Enstitüsü (TÜBİTAK UME), Gebze/Kocaeli, TÜRKİYE; bulent.aydemir@tubitak.gov.tr
3
Atılım Üniversitesi, Mekatronik Mühendisliği, Ankara, TÜRKİYE; gulen.anilutku@atilim.student.edu.tr
Özet
Fiziksel büyüklüklerden birisi olan kuvvet, farklı ölçüm yöntemleri ile ölçülebilir. Değişik ölçüm yöntemlerine
göre tasarlanmış ve kullanılmakta olan birçok kuvvet ölçüm cihazı vardır. Manyeto elastik ölçüm prensipli
kuvvet ölçüm cihazları da bunlardan birisidir. Manyetik alana maruz kalan bir ferromanyetik malzemenin
boyutlarının değişimlerinin algılayan manyeto elastik kuvvet ölçüm cihazlarıdır. Literatürde çok sayıda farklı
manyeto elastik kuvvet ölçüm cihazı bulunmaktadır. Bu çalışmada, manyeto elastik kuvvet ölçüm cihazlarının
prensibi, sınıflandırılması, elektronik yapısı ve kullanım alanları ele alınmıştır. Bu sayede manyeto elastik kuvvet
ölçüm cihazları için bir rehber doküman oluşturulması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Manyeto elastik kuvvet ölçüm cihazları, Manyeto elastiklik, Kuvvet ölçüm cihazları,
Kuvvet ölçümü
Investigation of the Structure of Magneto Elastic Force Measuring Instruments
Abstract
Force, one of the physical quantities, can be measured by different measurement methods. There are many force
measuring devices that are designed and used according to different measurement methods. Force measuring
devices with magneto-elastic measuring principle are one of them. Magneto-elastic force measuring devices that
detect the changes in the dimensions of a ferromagnetic material exposed to a magnetic field. There are many
different magneto-elastic force measuring devices in the literature. In this study, the principle, classification,
electronic structure and usage areas of magneto-elastic force measuring devices are discussed. In this way, it is
aimed to create a guide document for magneto-elastic force measuring devices.
Keywords: Magneto elastic force measurement devices, Magneto elastic, Force measurement devices, Force
measurement
1. GİRİŞ tanımlanmıştır. Bunlar:
Ölçme, bilinen bir niceliği bilinmeyen bir nicelikle karşılaştı- 1. Bilinen Yük İle Dengeleme
rarak değerlendirme işlemi olarak tanımlanır. Ölçme işlemi 2. Esnek Gövde Üzerinde Kuvvet ile Oluşturulan Deformas-
bütün mühendislik dalları ile ilgilidir ve mühendislik dal- yondan Yararlanma
larında birçok fiziksel büyüklüğün ölçümü gerçekleştirilir.
Kuvvet de ölçülmesi gereken bu fiziksel büyüklüklerdendir. 3. Uygulanan Kuvvet Etkisiyle Fiziksel Özelliklerin Değişi-
minden Yararlanmadır.
Kuvvet, hareketi başlatan, hareketin hızını veya yönünü de-
ğiştiren ya da cisimlerde şekil ve basınç değişikliklerine ne- Bu yöntemleri kullanarak pek çok cihaz tasarlanmıştır. Kuv-
den olan itme ya da çekme etkileşimidir. Kuvvet ölçümleri vet ölçümleri için kullanılan cihazlar Tablo 1’de gösterilmek-
inşaat, makina, uçak, otomotiv gibi mühendisliğin birçok tedir.
dalında kullanılmaktadır. Mühendislik çalışmalarının doğru Ölçüm kabiliyeti, kullanım alanı, ölçüm hassasiyeti vb. kri-
ilerleyebilmesi için kuvvetin doğru ve hassas ölçülmesi bü- terlere göre tercih edilecek kuvvet ölçme cihazı uygun şe-
yük önem taşımaktadır. Kuvvet ölçümü için 3 adet yöntem kilde seçilmelidir. Şekil 1’de çeşitli kuvvet dönüştürücü ör-
Email: bulent.aydemir@tubitak.gov.tr
nekleri görülmektedir. Bu çalışmada manyeto elastik kuvvet Şekil 2. Tork bir ferromanyetik şafta uygulandığında, şaftın etrafında
manyetik bir akı oluşumu
ölçme cihazları ele alınmıştır.
Tablo 1. Kuvvet ölçüm cihazları
Ferromanyetik malzemelerin manyeto elastikliği, mıknatıs-
lanma sırasında şekil ve hacim değişikliklerinde kendini gös-
terir ve manyetik bir gövdenin elastomekanik gerilmesinin,
manyetizasyon eğrilerinin tersine çevrilebilir değişikliklere
yol açar. Başka bir deyişle: bir kuvvet dönüştürücünün man-
yeto elastik elemanına uygulanan yükleme, manyetik devre-
sinin özelliklerini değiştirmektedir.
Tablo 2’de, manyeto elastik doğrudan ve ters etkiler gös-
terilmiştir. Tabloda kuvvet (Villary) veya tork (Matteucci)
dönüştürücüleri için yararlı manyeto elastik etkiler büyük
harflerle belirtilmiştir.
Tablo 2. Manyeto elastik etkiler
2. MANYETO ELASTİK KUVVET ÖLÇME CİHAZLARI VE

TÜRLERİ
Bilimsel ve teknolojik gelişmeler, manyeto elastik sistemlere
de yansıyarak uygulamalarını ve cihaz türlerini etkilemiştir.
Bu bölümde manyeto elastik ilkesi, manyeto elastik kuvvet
dönüştürücüleri sınıflandırılması ve farklı türdeki manyeto
elastik kuvvet dönüştürücüler incelenmiştir.
Manyeto Elastik İlkesi

Manyeto Elastik Kuvvet Dönüştürücülerin
Manyetik ve mekanik davranışlar birbirine bağlantılıdır. Sınıflandırılması
Manyeto elastik dönüştürücüler, uygulanan gerilim nede-
Manyeto elastik dönüştürücülerde, dış kuvvetlerin neden ol-
niyle manyetik bir malzemede uyarılan manyetik akının de-
duğu uzunluk veya gerilim değişikliği, manyetik geçirgenliği
ğişmesine dayanan Joule etkisi prensibine göre çalışır. Şekil
değiştirme veya tersinebilirlik (histerisiz) döngüsünü bozma
2’de gösterilen tork gibi harici kuvvet takip eden gerilimden
etkisine sahiptir [2]. Tablo 3 te dış kuvvete göre kuvvet dö-
kaynaklanır. Manyeto elastisitenin etkisi, genellikle gerilme
nüştürücülerin manyetik devre düzenleri ve yükleme şekil-
nedeniyle malzemenin manyetik geçirgenliğindeki bir deği-
leri verilmiştir. Manyetik akının konfigürasyonuna göre 1, 2,
şiklik olarak tanımlanır.
3 boyutlu farklı tipleri ve manyetik devre düzenleri Tablo 3
te gösterilmiştir.
Tablo 3. Manyeto elastik kuvvet dönüştürücüleri: elastik
elemanlar ve manyetik devreler
Şekil 1. Çeşitli kuvvet ölçüm cihazı örnekleri
Bilinen ve uygulamada kullanılan manyeto elastik kuvvet

dönüştürücüler 6 şekilde sınıflandırılır. Bunlar:
1. Eksenel Manyeto Elastik Kuvvet Dönüştürücüler
· Manyeto Elastik Şeritler ve Çubuklar
· Manyeto Elastik Amorf Teller
2. Çerçeve Şeklinde Manyeto Elastik Kuvvet
.
Dönüştürücüler rik edilen köprüyü dengelemek için uygun bir empedans (L1,
3. Boru Şeklinde Manyeto Elastik Kuvvet Dönüştürü- R1) ve iki değişken direnç (R2, R3) ile bir çeyrek AC-köprü-
cüler sü parçasıdır. Köprü sinyali, doğrusal değişken diferansiyel
4. Dairesel Manyeto Elastik Kuvvet Dönüştürücüler transformatör (LVDT) yongası AD698 (Analog Cihazlar)
5. Blok Şeklinde Manyeto Elastik Kuvvet Dönüştürü- tarafından demodüle edilmektedir. Bir demodülasyon ve
cüler bir analogdan dijitale dönüştürme adımının ardından, sinyal
6. Tork Dönüştürücüleri İçin Manyeto Elastik Şaftlar ayrıca bir dijital sinyal işleme biriminde (Blackfin DSP, AD)
işlenmektedir.
olarak sıralanabilir. Bu kuvvet dönüştürücülerin yapısı ve
özellikleri aşağıda detaylı olarak verilmiştir. Şekil 4c’de manyetik direnç Rm’nin göreceli değişiklikleri sı-
rasıyla prob yüklemesi ve uyarma akımı frekansı karşısında
çizilmiştir.
2.2.1 Eksenel Manyeto Elastik Kuvvet Dönüştürücüler
2.2.1.1 Manyeto Elastik Şeritler ve Çubuklar
Manyeto elastik davranış, harici bir manyetik alan uygulan-
dığında ferromanyetik malzemelerde kendiliğinden meyda-
na gelen şekil değişimidir. Bu etki, manyeto elastik aktüatör-
ler ve dönüştürücüler oluşturmak için kullanılmaktadır.
Avusturya’da, Linz, Johannes Kepler Üniversitesi Ölçüm
Teknolojisi Enstitüsü’nden araştırmacılar, [5], bilinen en
büyük manyeto elastik sabitlerden birine sahip olan nadir
toprak elementi olan terbiyum, disprosyum ve demirin top-
rak elementi olan Terfenol-D’yi kullanarak manyeto elastik
kuvvet dönüştürücü hassasiyetini artırma fikri geliştirmişler.
Bir Terfenol-D çubuğu (Şekil 3) çift yönlü olarak yüklenebi-
lirken, eksenel bir çekme yüküne maruz kalan yumuşak bir
manyetik şerittir.
Şekil 4. a) Bir Terfenol-D çubuğuna b) dayalı manyeto elastik kuvvet

dönüştürücü, elektronik devrelerin blok diyagramı c) ve mekanik yük
(2 kN’ye kadar) ve uyarma frekansı (2 kN’ye kadar) üzerindeki manyetik
relüktans bağıl değişiminin 3D bağımlılıkları.
2.2.1.2 Manyeto Elastik Amorf Teller

Manyeto elastik etkiler tüm ferromanyetik alaşımlarda mey-
dana gelse de özellikle amorf mıknatıslarda daha belirgin-
Şekil 3. a) Manyetik alandaki dipollerini hizalayan bir Terfenol-D çubuğu dirler. MAW (manyeto elastik amorf teller) iç yapısı, kolay
b) ve mekanik yük altında eksenin (bir ferromanyetik malzemede enerjik olarak elve-
Kuvvet dönüştürücü prototipi (Şekil 4a) iki bobin (uyarma rişli spontan manyetizasyon yönüne atıfta bulunulur) tel ek-
ve okuma) içermektedir. Cihazın ana parçası, d = 13 mm senine paraleldir ve temelde kolay yönlerin radyal olduğu bir
çapında ve l = 28 mm uzunluğunda Terfenol-D çubuktur. dış kabuktan oluşmuştur [6].
Manyetik devreyi kapatmak için düşük girdap akımı kayıp- Şekil 5 te bir manyeto elastik amorf telli bir dönüştürücü ya-
larıyla ferrit malzemenin manyetik bir dönüş yolu uygulan- pısı görülmektedir. Fe77.5Si7.5B15 bileşimine sahip ve çapı
maktadır. Terfenol-D oldukça kırılgan bir malzeme olduğu 125 μm olan bir MAW dönüştürücü Unitika Ltd. Japonya
için çekme gerilmesiyle kolayca yok edilebilmektedir, bu ne- tarafından üretilmiştir. Tel (1), manyetik alanı oluşturan
denle sadece basma kuvvetleri uygulanmıştır. uyarıcı bobinin (2) içine eksenel olarak monte edilmiştir
Daha sonra sensör içeren kapalı manyetik devrenin manye- (Şekil 5a). İki kapak (4 ve 5) demir kasayı (3) yanal olarak
tik relüktansını (Rm) belirlemek için tek bir bobin kullanarak kapatmaktadır. Kapak (4) bakırdan yapılmıştır ve sensör mili
sensör düzenlemesinin karmaşıklığını en aza indirilmiştir. ile dairesel hareket edebilmektedir. Kapak (5) izolasyonlu
Ayrıca Rm, sensör malzemesinin geçirgenliğine bağlıdır ve malzemeden yapılmıştır ve kasa üzerine sabitlenmiştir. Yay
algılama bobininin kuvvete bağlı endüktansı L (F) ölçülerek (6), telde bir eksenel çekme gerilimi yaratılmasına izin ver-
belirlenebilmektedir (Şekil 4b). mektedir. Şafta (7) ek bir F kuvveti uygulanabilmekte, böy-
lece kuvvet dönüştürücü olarak kullanılmasına olanak sağ-
Bu bobin, 20 kHz frekanslı küçük bir uyarma sinyali ile tah- lanmaktadır.
Uyarıcı bobin (2), programlanabilir bir AC kaynağı tarafın-

dan ayarlanan akımın yoğunluğuna ve frekansına sahiptir.
Bu akım, eksenel olarak yönlendirilmiş alternatif bir man-
yetik alana neden olur ve sensör şaftının dönüşü nedeniyle
telde indüklenen sarmal anizotropi ile birlikte, çıkış sinyalini
oluşturan telin (parça 4 ve 7) uçlarındaki Matteucci voltaj
darbelerinin (Tablo 2) görüntüsünü belirlemektedir.
Şekil 5b, tele uygulanan eksenel çekme gerilimine göre çı-
kış değişimini göstermektedir. En iyi doğrusallık, şaft yarım
döndürüldüğünde (180°) elde edilmektedir. Voltaj-kuvvet
eğrileri üzerindeki alan yoğunluğu etkisi Şekil 5c’de gösteril-
mektedir. Alan yoğunluğunun yükselmesi doğrusallığı etki-
lemektedir. H çok küçükse, sistem kararsız hale gelmektedir.
Optimum, 15 ila 25 Oe (Oersted, santimetre-gram-saniye
birim sistemindeki yardımcı manyetik alan H’nin birimidir.)
aralığında bulunmuştur.
Şekil 6. Ferritten yapılmış çerçeve şeklindeki manyeto elastik dönüştürü-
cünün yapısı
2.2.3 Boru Şeklinde Manyeto Elastik Kuvvet

Dönüştürücüleri
Manyeto elastik kuvvet dönüştürücüler, daha yüksek his-
teresiz ve belirsizliklerinden dolayı dirençli uzama ölçerli
kuvvet dönüştürücüleri kadar yaygın değildir. Basit ve ucuz
birincil elektroniklerin kullanımını kolaylaştıran yüksek ve
güçlü bir çıkış sinyali, yüksek kabul edilebilir mekanik aşırı
yük ve uygun sıcaklık özellikleri gibi birçok avantaja sahip-
tirler. Sağlam yapıları, yüksek sinyal seviyeleri ve küçük iç
Şekil 5. (a) Manyeto elastik amorf tel dönüştürücü (b) şaft açısını değiş- dirençleri nedeniyle manyeto elastik yük hücreleri, hadde-
tirdiğinde eksenel kuvvete çıkış sinyali bağımlılığı (c) veya manyetik alan
yoğunluğu.
haneler gibi zorlu ve elektriksel olarak bozulmuş ortamlarda
kullanılabilmektedir[10].
2.2.2 Çerçeve Şeklinde Manyeto Elastik Kuvvet
Dönüştürücüler Manyeto elastik kuvvet dönüştürücülerin çekirdeklerindeki
iki malzeme ortak olarak kullanılmaktadır: elektroteknik çe-
Ferritler gibi yığın manyetik malzemelerden yapılmış algı- lik ve kalıcı manyetik alaşım. Kayıpları önlemek için büyük
lama elemanlarının olması durumunda çerçeve şeklindeki ölçekte ince levhalar halinde üretilmektedir. Ayrıca büyük
çekirdek yöntemi kullanılabilir. Şekil 6’da verilen model, ka- çekirdek yapısında, dönüştürücünün tüm gerilmeye maruz
palı manyetik devreyi sağlamakta ve 60 MPa’ya kadar olan kalan parçaları boyunca eşit kuvvet dağılımı elde etmek
aralıkta basma kuvvetini karşılamaktadır. Çerçeve şeklindeki daha kolaydır. Bu iki sorunu aşabilmek için ya tabakaları
göbek üzerinde hem mıknatıslama hem de sensör sarımı ya- birbirine yapıştırarak ya da karmaşık dönüştürücü yapıları
pılmıştır. Bu sargılar, basma gerilmelerinin (σ) etkisi altında tasarlayarak çözülmektedir (Şekil 7).
manyetik histeresiz döngüsü B (H) değişikliklerinin ölçül-
mesini sağlamaktadır[8]. Dönüştürücünün tüm aktif parçaları arasında eşit kuvvet
dağılımı Canthal tipi FeNiAl alaşımlarından yapılmış ve
Manyetik geçirgenlik değişimi Δμ, manyeto elastik hassa- dikdörtgen yuvalara (Şekil 7a) veya dairesel deliklere (Şekil
siyetin ana faktörüdür ve manyeto elastik işleyiş sırasında 7b) sahip boru şeklindeki elasto manyetik elemanlarla elde
birim şekil değişimi ε değişimi ile güçlü bir şekilde bağlan- edilmiştir.
tılıdır[9]:
.
2.2.4 Dairesel Manyeto Elastik Kuvvet Dönüştürücüleri

Dairesel bir halka, elips şeklinde deforme edildiğinde hem
basma hem de çekme gerilmeleri meydana gelmektedir (Şe-
kil 8a). Bu sebepten dikey halkanın manyeto elastik hassasi-
yeti önemli ölçüde azalmakta ve manyetik özelliklere dayalı
kuvvet dönüştürücüler için önerilmemektedir.
Yatay çekirdek yönteminde (Şekil 8b) basma kuvveti F hal-
ka şeklindeki algılama elemanına H mıknatıslama alanına
dik olarak uygulanır. Böylece algılama elemanının manyetik
devresinin tüm uzunluğu üzerinde tek basma gerilimi (σ) ne
ulaşılabilir. Dolayısıyla ticari olarak temin edilebilen halka
şeklindeki çekirdekler, manyeto elastik kuvvet ve/veya geri-
lim dönüştürücüleri olarak kullanılabilir.
Şekil 8c’de halka çekirdeğe [12] gerilim uygulamak için özel
bir cihaz gösterilmektedir. Taban arkalıkları (1), bir halka
Şekil 7. a) Sütunlu sargı b) delik şeklinde c) bobin tipi olarak bağlanan çekirdeğin (3) basma kuvvetine F maruz kalmasına izin ver-
boru şeklindeki elemanlar (d) transformatör tipi olarak manyeto elastik
kuvvet dönüştürücü mektedir. Özel, manyetik olmayan silindirik arkalık (2) ne-
deniyle, çekirdekteki gerilimlerin dağılımı tek tiptir. Ölçme
Manyeto elastik kuvvet dönüştürücüleri, ölçülen kuvvet
ve mıknatıslama sargıları, silindirik arkalıklardaki (2) olukla-
oluşturduğu gerilme elemanlarının manyetik akı tarafından
ra (2a) yerleştirilmektedir.
tamamen nüfuz edeceği şekilde imal edilmelidir. Akının nü-
fuzu [11] ‘ya göre girdap akımları ile sınırlıdır:
Burada, dp, penetrasyon derinliği, ρ - direnç, μ - manyetik

çekirdek malzemesinin geçirgenliği ve - alan frekansıdır. 500
Hz’lik bir alan frekansı için penetrasyon derinliği dp yaklaşık
1.8 mm’ye kadar uzanmaktadır.
Boru şeklinde kuvvet dönüştürücü çalışmasının temel fikri, Şekil 8. a) Sıkıştırma kuvvetini halka şeklindeki algılama elemanının çapı
mekanik gerilme nedeniyle çekirdeğin manyetik özellikleri- yönünde uygulama şekli: 1 - algılama çekirdeği, 2 - mıknatıslama sargısı, 3
- algılama sargısı, 4 - taban düzlemi. b) Manyeto elastik kuvvet dönüştürü-
nin değişmesine bağlıdır. Tasarım aşamasında dikkat edil- cüleri için uygulanan yatay halka şeklindeki çekirdek şekli, c) Halka şekilli
mesi gereken huşular olarak, sütun şeklindeki dönüştürücü- bir algılama elemanına basma gerilimi uygulamak için cihaz şekli
lerde akı yoğunluğu yönü, özellikle kolonlar gibi en gerilimli
2.2.5 Blok Şeklinde Manyeto Elastik Kuvvet
kısımlarda gerilim yönü ile çakışması önemlidir. Delik şekilli
Dönüştürücüleri
dönüştürücülerde ise, akı yoğunluğunun vektörü, akı yolu
boyunca değerini değiştirmekte ve yönü, mekanik gerilimin Bu kategoriye giren dönüştürücü sistemleri “basınçlandır-
yönü ile çakışmamaktadır. Dolayısıyla delik şekilli manye- ma cihazları” olarak bilinmektedir. Bu durumda yararlanılan
to-elastik kuvvet dönüştürücü modelinin nispeten hassasi- etki, manyetik olarak izotropik bir malzemenin gerildiğinde
yeti daha düşüktür. farklı bir boylamasına ve yük eksenine çapraz olarak modifi-
ye edilmekte, yani manyetik olarak anizotropik hale gelmek-
Bu sütunlu ve delik şeklindeki boru dönüştürücüler, içten
tedir.
çekmeli sarımlar gerektiren iki konfigürasyon için kullanı-
labilmektedir. Bunlardan birincisi bobin empedansının çe- Pozitif manyeto elastik etkiye sahip malzemelerin maruz kal-
kirdek malzemedeki gerilime bağlı olduğu boğucu tipi (cho- dığı basma gerilmesi, yük yönünde geçirgenlik azalmakta ve
ke-type) dönüştürücü (Şekil 7c); Bobinin akımı veya voltajı, ona dik açılarda artmaktadır. Bu, orijinal olarak simetrik akı
dönüştürücü çıktı miktarı olarak değerlendirilebilmektedir. çizgisi modelinin bir modifikasyonu olarak görülebilir (Şekil
İkincisi ise çapraz endüktansın bulunduğu transformatör 10a). Bu değişiklik, karşılıklı olarak 90º dengelenmiş birincil
tipi dönüştürücü (Şekil 7d) ölçülen kuvvetin neden olduğu (C1) ve ikincil (C2) bobinler tarafından alınabilir [15].
değişiklik, ikincil bobinin çıkış voltajındaki bir değişikliği
belirlemektedir. Bu ikincil voltaj, manyeto elastik kuvvet dö-
nüştürücünün çıkış sinyalini oluşturmaktadır.
maktadır. Dört ikincil bobin, bir Wheatstone köprüsü dü-

zenlemesinde birbirine bağlanmakta ve tork yani burulma
halindeki bir silindir için 45°’de sarmal bir yol izleyen ana
gerilim hatları üzerinde uzanacak şekilde konumlandırıl-
maktadır.
Mil burulma altında olmadığında, dört sekonderde eşit
akımlar olması nedeniyle voltajı sıfırdır. Şafta tork uygulan-
dığında, çekme ve basma yönlerindeki geçirgenlikler eşit
ancak zıt miktarlarda değişecek ve ortaya çıkan köprü çıkış
voltajının genliği uygulanan tork ile orantılı olacaktır.
Şekil 10. a) Platil tarafından levhalarla gösterilen manyeto elastik prensip

şekli b) Wieringa tarafından kalın çekirdek yapısı c) Manyeto elastik
kuvvet dönüştürücülerin kapasitesini uzunluk ve hücre sayısına göre
ayarlamak için kombine yöntemler d) şekline göre.
Şekil 10b de görüldüğü gibi ferromanyetik çelikten yapılmış

bir blokta, bir karenin köşelerinde dört delik açılmıştır. Bu
deliklere çapraz olarak iki bobin yerleştirilmiştir. Bobinler-
den biri alternatif akımla beslenmektedir. İki bobin birbirine
dik olduğu için ikinci bobinde gerilim indüklenmeyecek ve
bu nedenle ikinci bobinden manyetik hat geçmemektedir.
Çelik blok yüklenirse, deformasyon nedeniyle bobinler artık
birbirine dik değildir ve ayrıca iki dikey yöndeki manyetik
Şekil 12. Manyeto elastik tork dönüştürücü.
özellikler değişmektedir. Bazı manyetik hatlar ikinci bobin-
den geçerek içinde bir voltaj oluşturacaktır. İkinci bobinden Bu tür bir tork dönüştürücü ile ilgili temel sorunlar şunlar-
geçen manyetik akı, uygulanan kuvvet ile orantılıdır. dır:
Şekil 10c verilen prensip İsveç’teki ASEA Şirketi tarafından - şaft malzemesinin homojen olmaması (şaft çevresinde ge-
getirilmiştir. Uzun çelik bloklar (“seri kombinasyon” ola- çirgenlik % 50’ye kadar değişebilir),
rak adlandırılır) ve / veya “paralel” birkaç blok kullanılarak
- sensör mili boşluğundaki değişikliklere duyarlılık,
manyeto elastik kuvvet dönüştürücünün nominal kapasitesi
ayarlanabilmekte veya büyütülebilmektedir. Bu dönüştürü- - kalıcı değişikliklere neden olan aşırı gerilme ve yaşlanma,
cünün avantajı basit, sağlam ve küçük bir yüksekliğe sahip
- şaft dönüş hızındaki değişiklikler nedeniyle dönüştürücü
olmasıdır. Kare veya dairesel yüzey üzerindeki kuvvet bir
çıkışındaki değişiklikler.
biri ile ilişkili olduğundan kuvvetin algılama cihazına nasıl
dağıtıldığı önemli değildir (Şekil 10d). - Sabit bir tork için çıkış sinyali, dönüş hızına eşdeğer bir
frekansta “dalgalanabilir” ve anlık torku ölçmek zor olabilir.
2.2.6 Tork Dönüştürücüleri İçin Manyeto Elastik Şaftlar
Bir (manyeto elastik) şafttaki gerilim, örnek olarak uygula- 3. MANYETO ELASTİK KUVVET DÖNÜŞTÜRÜCÜLERİ
nan tork ile orantılıdır. KULLANIM ALANLARI
Piyasada bulunan manyeto elastik kuvvet dönüştürücüler 2
(1.3) kN - 50 MN aralığında yük taşıma kapasitesine sahiptirler.
. Bu geniş aralıklarından dolayı birçok alanda kullanılmakta-
τ şaft yüzeyindeki maksimum kesme gerilimi, Mt burulma dır. Bunlar; ekstradde köprüler, zemin ankrajları, kazıklı du-
momenti, r şaft yarıçapı ve polar atalet momentidir. Bunu varlar, setler, kirişler ve plakalar gibi çelik yapılarda temassız
takiben çelik gibi manyetik bir malzemeden yapılmışsa tor- mekanik gerilim ölçümü için kullanılırlar.
kun, şaftın geçirgenliğini değiştirmesi gerekmektedir.
Şekil 12’de gösterilen tork dönüştürücü beş bobinden olu-
şan ortak bir beş kollu çekirdeğe sarılmaktadır [21]. Merkezi
bobin, bir transformatörün birincil sargısı(primer) olarak
düşünülebilmekte ve çevresel olarak konumlandırılmış dört
bobin, trafo ikincil sargıları (sekonderleri) olarak işlev gör-
mektedir. Primer ve sekonderler arasındaki manyetik bağ-
lantı, dönüştürücüye yakın konumlandırılmış çelik mil tara-
fından sağlanmaktadır. Birincil bobin, alternatif bir akımla
uyarılmakta ve şaft içinde salınan bir manyetik alan oluştur-
.
Tablo 4. Dirençli uzama ölçerli kuvvet dönüştürücüler, manyeto elastik kuvvet dönüştürücüler, jiroskopik kuvvet ölçme cihazları ve akustik kuvvet dönüş-
türücülerin karşılaştırılması tablosu
Dirençli Uzama Ölçerli Manyeto Elastik Jiroskopik Kuvvet Akustik Kuvvet Ölçme
Kriter
Kuvvet Dönüştürücü Kuvvet Dönüştürücü Ölçme Cihazları Cihazları
Sembolik düzen
Fiziksel formül
Kuvvet aralığı < 10 kg < 10 kg

1 kg 1000t 0.1 1000t
Çökme miktarı [mm] < 0.5 < 0.5 < 0.1 < 0.2
Doğrusallık Hatası < 0.02 – 1 % >1% < 0.02 % > 0.1 %
Termostabilite 15 30 1 -
Manyeto elastik kuvvet dönüştürücüleri birçok farklı ülkede

ve birçok farklı yapıda kullanılmaktadır. En önemli uygu-
lamaları şekil 13’de gösterildiği gibi; Kanada’daki BC Place
Stadyumu’nun açılır kapanır çatısının askılarındaki gergin-
liğin sürekli olarak izlenmesinde, Třinec-Baliny veya statik
yük testi sırasında Chotěbuz’daki köprünün ilave öngerilme-
li takviyesindeki gerilimin izlenmesinde ve Mělník limanın-
daki taşkın kontrol barajının yapımında gerilim ölçümünde
kullanılmaktadır [20].
Manyeto elastik kuvvet dönüştürücülerün kullanım alanları
oldukça geniştir. Aşağıda verilen Tablo 4’de verilen kriter-
le manyeto elastik kuvvet dönüştürücüler ile diğer kuvvet
dönüştürücüler karşılaştırılabilir [21]. Tablodan görüldüğü
gibi manyeto elastik kuvvet dönüştürücüler çok geniş ölçüm
aralığına ve en yüksek termal stabiliteye sahiptirler. Bu avan-
tajları ile pek çok kullanım alanları vardır. Ancak doğrusallık
hatalarının diğer dönüştürücülere göre büyük olması da de-
zavantajı olarak görülmektedir.
5. SONUÇ
Manyeto elastik kuvvet ölçme cihazları, diğer kuvvet ölçme
cihazları ile karşılaştırıldığında daha geniş kuvvet aralığına
yani ölçüm aralığına sahip olması çok farklı alanlarda avan-
taj sağlamaktadır. Bunun yanında doğrusallık hatasının diğer
kuvvet dönüştürücülere göre daha yüksek olması da deza-
vantajlıdır.
Bu çalışmada, manyeto elastik etki prensibi ile çalışan man-
yeto elastik kuvvet ölçme cihazları; tanımlanmış, sınıflandı-
rılıp detay olarak özellikleri verilmiştir. Kullanım alanlarında
diğer kuvvet ölçme cihazlarıyla karşılaştırılıp avantaj ve de-
zavantaj olabilecek yönleri belirtilmiştir. Bu çalışma ile man-
yeto elastik kuvvet ölçme cihazları konusunda araştırma ve
uygulama yapacak kişiler için rehber olabilecek bir doküman
ortaya koyulmuştur.
Şekil 13. Manyeto elastik kuvvet dönüştürücüleri çeşitli kullanım alanları.
REFERANSLAR
[1] Aydemir B., Dizdar H., Vatan C., (2017), “Genel Kuvvet Metrolojisi
Eğitim Dokümanı”, G2KV-010, TÜBİTAK UME, Gebze-Kocaeli, Ara-
lık 2017.
[2] Aydemir, B., Ayan, E., Elmas, B.S., Dizdar, H., (2019), Piezoelektrik Kuv-
vet Ölçme Cihazlarının Yapısı, Avantajları ve Kalibrasyonu”, IMSEC
2019, p. 1054-1060
[3] Stefanescu D. M., Anghel M. A., (2013), “Electrical methods for force
measurement – A brief survey”, Measurement 46, 949–959
[4] Stefanescu D. M.,2011, Handbook of Force Transducers, Springer
[5] Lupu, N.: Magnetostriction versus magnetoelastic effects. Europe-
an School on Magnetism, Cluj-Napoca, Romania, September 9-18
(2007)
[6] Hauptmann, P.: Sensors: Principles and Applications. Carl Hanser
Verlag, Munich(1991)
[7] Boll, R., Borek, L.: Magnetic sensors of new materials. SIEMENS Fors-
chungs- und Entwicklungsberichte 10(2), 83–90 (1981)
[8] Daga, A., Ganesan, N., Shankar, K.: Behavior of magneto-electro-elas-
tic sensors under transient mechanical loading. Sensors and Actua-
tors A: Physical 150(1), 46–55 (2009)
[9] Oppermann, K., Zagar, B.G.: A novel magneto-elastic force sensor
design based on Terfenol-D. In: Proceedings SENSOR + TEST Con-
ference 2009, Nuremberg, Germany, May 26-28, vol. 2, pp.77–82
(2009)
[10] Foşalău, C., Postolache, O., Creţu, M.: A novel transducer for force
and angle measurement based on magnetostrictive amorphous
wires. In: Proc. 44th International Scientific Colloquium IWK 1999,
Ilmenau, Germany, September 20-23, pp. 257–261 (1999)
[11] Chiriac, H., Hristoforou, E., Neagu, M., Borza, F.: Force measurements
using Ferich amorphous wire as magnetostrictive delay line. Sensors
and Actuators A: Physical 91, 223–225(2001)
[12] Bieńkowski, A., Szewczyk, R.: The possibility of utilizing the high
permeability magnetic materials in construction of magnetoelastic
stress and force sensors. Sensors and Actuators A: Physical 113(3),
270–276 (2004)
[13] Zakrzewski, J.: New magnetoelstic force transducer. In: Proc. XIIIth
IMEKO World Congress, Turin, Italy, September 5-9, vol. I, pp. 241–
245 (1994)
[14] Salach, J., Bieńkowski, A., Szewczyk, R.: Magnetoelastic, ring-shaped
torque sensors with the uniform stress distribution. Journal of Au-
tomation, Mobile Robotics & Intelligent Systems 1(1), 66–68 (2007)
[15] Platil, A.: Mechatronics Sensors. PPT-05-force-b on Internet, January
3 (2005)
[16] Wieringa, H.: Electrical force measuring transducers. In: Proc. Sym-
posium Force, Pressure, Displacement and Flow Sensors, May 13-
14, pp. 179-197. Twente University of Technology, Enschede, The
Netherlands (1982)
[17] May, L.A.: Magnetic-based force/torque sensor. European Patent EP
1274974 (2003)
[18] Torductor®. Torque measurement with Pressductor® Technology.
ABB Automation Products AB, Västerås, Sweden, PDF created on
October 16 (2007)
[19] Turner, J.D., Austin, L.: Sensors for automotive telematics (review ar-
ticle). Measurement Science and Technology 11, R58–R79 (2000)
[20] http://www.dynamag.com/index-en.html (Ziyaret tarihi: 4 Eylül
2020)

Conference Paper
Oral Presentation
Elastikiyeti Yüksek Denim Kumaşların Konfeksiyonda Kesim

Sonrası Kenar Kıvrılmasının Önlenmesi
Serin Mezarcıöz1*, R.Tuğrul Oğulata1, Esra Yeşiltaş2
1
Çukurova Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Tekstil Mühendisliği Bölümü, Adana, Türkiye; smavruz@cu.edu.tr, ogulata@cu.edu.tr
2
Bossa Sanayi ve Ticaret A.Ş. Adana, Türkiye; eyesiltas@bossa.com.tr
Özet
Denim kumaşların en belirgin özelliklerinden birisi çözgü ipliğinin indigo boyar maddesi ile boyanmış olup
atkı ipliklerinin ise boyanmamış yani beyaz renkte olmasıdır. İndigo boyar maddesi ile boyanmış çözgü iplikleri
değişik dokuma kumaş örgüleri ile dokunsa da klasik denim kumaşlar 3/1 Z dimi örgüsü ile üretilmektedir.
Kumaşın yüzeyinde hem örgü gereği hem de sıklık açısından çözgü ipliklerinin yoğun olmasından dolayı,
kumaş görünümüne çözgü ipliğinin rengi yani indigo boyar maddesinin rengi hâkimdir. Denim kumaşlar
çözgü boyamasındaki indigo boyar maddesi nedeniyle diğer klasik dokuma kumaş üretimlerinden farklı bir
proses izlenerek üretilirler. Bu farklılık genelde dokuma hazırlık dairesinde başlar, iplikler halat halinde veya
çözgü halinde indigo boyar maddesi ile boyanır, boyanan iplikler haşıllanır ve dokumaya gönderilir. İndigo
boyarmaddesi molekül büyüklüğünden dolayı tam olarak elyafın içine giremez ve sadece elyaf dış yüzeyinde
kalır.
Denim kumaşların konfeksiyon işlemlerinde karşılaşılan en önemli sorunlardan birisi kenar kıvrılmasıdır. Bu
çalışmada seçilmiş bir kumaşa yapılan dolgunlaştırıcı apre sonrası kenar dönme değerleri TS 1409 “Dokunmuş
tekstil mamullerinin eğilme dayanımı tayini” standartına göre incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Denim, Elastikiyet, İndigo, Kenar Dönmesi
1.GİRİŞ gulamaları ile mümkün olmaktadır. Dolgunluk apresi tok

Denim kumaş en çok pamuk lifinden üretilen, bunun yanın- bir tutum verir ve kumaşın gramajı arttığı gibi tutumu da
da son yıllarda içeriğinde poliester, elastan, keten ve viskon ağırlaşır. Kullanım yerlerine göre kumaşlara ya da ipliklere
gibi lifler de kullanılan, klasik tiplerinde atkısı boyasız, çöz- dolgunluk apreleri uygulayarak hem görünümleri hem de
güsü indigo boyarmadde ile boyalı, çeşitli gramajlarda doku- tutumları değiştirilebilir [3].
nabilen ve geniş desen yelpazesine sahip bir dokuma kumaş Kumaştaki elastikiyet değerleri atkı sıklığı, kullanılan elas-
cinsidir. Geçmişte ekonomiklik ve dayanıklılığı için tercih tanın cinsi ve inceliği, tarak numarası, çözgü sıklığı, terbi-
edilen ve günlük yaşantımızda hafta sonları kullanılabilen ye proseslerine göre değişiklik göstermektedir. Son yıllarda
denim ürünler, artık günlük hayatın vazgeçilmez bir parçası elastikiyeti yüksek olduğu için hem rahat hem de konforlu
olmuş, spor kıyafetlerin yanı sıra gece kıyafetlerinde, ayak- görünüme sahip ürün talepleri oldukça artmıştır. Bununla
kabı, terlik ve çanta üretiminde de kullanılır olmuştur [1]. birlikte iplik, dokuma, boya terbiye, kalite kontrol ve kon-
Elastan kumaşlar, çekildikten sonra eski haline dönebilen, feksiyon aşamalarında karşılaşılan problemler de artmıştır.
rahatlık ve hareket kolaylığı sağlayabilen, giyim sırasında Bunların en önemlilerinden biri de pastal kesimi sonrası
deforme olmayıp, biçimini koruyabilen, yıkama ve kuru te- parçaların ebatlarına bağlı olarak kıvrılmasıdır. Kıvrılma
mizleme sırasında aşırı buruşmayan, orijinal ölçüsünü ve problemi parçaların birleştirilmesi sırasında ciddi işçilik
biçimini koruyabilen kumaşlardır [2]. Denim kumaşlarda kaybı ve kalitesizliğe yol açmaktadır. Elastikiyet derecesi art-
elastan kullanımı yaygındır. tıkça bu problem daha da artmaktadır ve konfeksiyonda işi
durdurma noktasına kadar getirmektedir [4].
Apre uygulamaları, tekstil materyallerinin gördüğü işlem-
lerden sonra özelliklerini geliştiren son uygulamalardır. Ço- Bu çalışmada seçilmiş bir kumaş üzerinde yapılan 2 farklı
ğunlukla kumaş formundaki tekstil materyaline uygulanır. apre işlemi sonrası denim kumaştaki kenar dönme değerleri
Kumaşın kullanım alanı dikkate alındığında albeni, estetik TS 1409 “Dokunmuş tekstil mamullerinin eğilme daya-
vb. katkılara ihtiyaç duyulur. Bu katkıları sağlamak apre uy- nımı tayini” standartına göre incelenmiştir.
Email: smavruz@cu.edu.tr
Elastikiyeti Yüksek Denim Kumaşların Konfeksiyonda Kesim Sonrası Kenar Kıvrılmasının Önlenmesi
2.1. Materyal
Denim kumaşların kenar dönmesi değerlerini araştırmak
için Tablo 1’de konstruktif özellikleri verilen kumaş üzerinde
yapılan dolgunlaştırıcı apre işlemi sonrası kumaşların kenar
dönme durumlarına bakılmıştır.
Tablo 1. Çalışmada kullanılan kumaş konstrüksiyonu
Mekanik
Çözgü numa- Atkı numarası Tarak eni
Örgü Tarak no atkı sıklığı
rası (Ne) (denye) (cm)
(tel/cm)
20/1-K 150/1-PE+EA 3/1 Z DİMİ 125/2 215 25
Tablo 2’de denim kumaşa uygulanan 2 farklı apre reçetesi

verilmiştir. Apre reçetesinde kumaşa verilen dolgunlaştırıcı
kimyasal polyethenol bazlı sentetik polimer dispersiyonu-
dur. Kullanılan bu kimyasal ile konfeksiyon kesimi sırasın-
daki kumaş kenar kıvrılmalarının önlenmesi hedeflenmiştir.
A1 olarak kodlanmış kumaşa 400 g/l bu maddeden eklenir-
ken, A kumaşında ise dolgunlaştırıcı kullanılmamıştır. Her
iki kumaşın da diğer terbiye işlemleri aynı olup, yakma+yı-
kama+kurutma sonrası fikseli apre şeklindedir ve kumaşla-
rın fiksesi 165 o C ‘de 1 dk olarak gerçekleştirilmiştir.
Tablo 2. Apre Reçetesi
Kumaş Adı Apre Reçetesi
A 5 gr/lt ıslatıcı+ 3 gr/lt asit (Dolgunlaştıcı verilmemiştir)
A1 400 gr/lt dolgunlaştırıcı kimyasal +5 gr/lt ıslatıcı + 3 gr/lt asit
Şekil 1. Değişmez Açılı Eğilme Deney Düzeneği

2.2. Metot
Deneysel olarak hazırlanan bu çalışmada 2 farklı apre uygu-
lanan denim kumaşa TS 1409 standardına göre eğilme daya-
nımı testi yapılmıştır.
Deneysel çalışmada kullanılan “Değişmez açılı eğilme deney
düzeneği” Şekil 1’de verilmiştir. Şekilde düzenek P düzle-
minden bir S metal sürgüsünden ve yan saydam plakalardan
oluşmaktadır. P düzlemi 38 x 150 mm ebatta olup üst yüzeyi
(kumaşa temas edecek yüzey) parlatılmıştır. S sürgüsü ise, 25
x 150 x 3 mm ebatta ve üst yüzeyi mm ve cm taksimatlı olup
diğer yüzeyi (kumaşa temas edecek yüzey) ince lastikle kap- Şekil 2. Kumaş Üzerinden Deney Numunesinin Alınması
lanmıştır. Düzenekte kumaş, P düzleminin parlatılmış ve S
sürgüsünün lastik kaplı yüzeyleri arasına yerleştirilmektedir. Öncelikle TS 251’e göre dokunmuş kumaşın m2 ağırlığı tespit
Cihazın yan saydam plakaları üzerine yatayla 41.5’lik açıyla edilmiştir. Hazırlanan deney numunesinin ön yüzünün ön
çizilmiş L1 ve L2 gözetleme çizgileri bulunmaktadır. ucu P düzlemi üzerine konmuş, kumaşın uç kısmı P düzle-
minde gösterilen D noktası hizasına getirilmiştir. S sürgü-
Çözgü yönünde 2 adet ve atkı yönünde 2 adet olmak üzere sü kumaş üzerine konularak, sürgünün 0 noktası D noktası
toplam 4 adet 2.5 x15 cm boyutlarında numune hazırlanmış- ile çakışacak şekilde ayarlanmıştır. Sürgü kumaşla birlikte P
tır (Şekil 2). Şekilde görüldüğü gibi, çözgü numunelerinin düzlemi üzerinden kaydırılmış, numunenin ucu L1 ve L2
uzun kenarları çözgü yönüne paralel ve atkı numunelerinin çizgileriyle çakıştığında sürgü durdurulmuş ve sürgü üzerin-
uzun kenarları atkı yönüne paralel olacak şekilde numune den sarkma uzunluğu (X) cm cinsinden okunmuştur. Atkı
alınmıştır. Numunelerin yüzeyleri “ön yüz” ve “arka yüz” ola- ve çözgü yönlerindeki her numunenin ön ve arka yüzü esas
rak ve uç kısımları “ön” ve “arka” şeklinde ayrı ayrı işaretle- olmak üzere her iki uca da deney uygulanmıştır. Böylece bir
nerek belirtilmiştir. numune için dört deney yapılmıştır. Atkı numunelerinden
elde edilen sarkma uzunluklarının aritmetik ortalaması alı-
narak ortalama atkı yönü sarkma uzunluğu (Xa) ve benzer
şekilde çözgü numunelerinden de ortalama çözgü yönü
sarkma uzunluğu (Xç) hesaplanmıştır.
.
Tablo 3. Eğilme dayanımı deneyi sonuçları

Numune
adı: Sarkma Uzunluğu (cm)
A
Çözgü Yönü Atkı Yönü
1 2 3 4 1 2 3 4
Ön uç 5,7 4,3 5,45 4,65 2,35 3,95 2,1 4,1
Ön Yüz
Arka uç 6 4,8 5,7 5 2,45 4,15 2,5 4,4
Ön uç 5,85 4,65 5,9 4,8 2,3 4,25 2,35 4,25
Arka Yüz
Arka uç 6,25 5,2 5,95 4,7 2,5 4,2 2,5 4,15
Ort. Sarkma Uzunlukları
5,3 3,28
Xa, Xç (cm)
Eğilme Uzunlukları
2,65 1,64
Ca, Cç (cm)
Ortalama m2 Ağırlık
373,34
W (g/m2)
Eğilme Dayanımları
694,77 164,67
Ga. Gç (mg.cm)
Genel Eğil. Day.
338,24
G0 (mg.cm)
Numune
adı: Sarkma Uzunluğu (cm)
A1
Çözgü Yönü Atkı Yönü
1 2 3 4 1 2 3 4
Ön uç 4 3,01 3,81 3,35 1,66 2,6 1,4 2,87
Ön Yüz
Arka uç 4,2 3,36 4,1 3,54 1,7 2,91 1,8 3,08
Ön uç 4,1 3,25 4,13 3,21 1,61 2,97 1,62 2,97
Arka Yüz
Arka uç 4,37 3,64 4,16 3,48 1,75 2,94 1,75 2,9
Ort. Sarkma Uzunlukları
3,73 2,28
Xa, Xç (cm)
Eğilme Uzunlukları 1,86 1,14
Ca, Cç (cm)
Ortalama m2 Ağırlık 362,78
W (g/m2)
Eğilme Dayanımları
233,44 53,74
Ga. Gç (mg.cm)
Genel Eğil. Day.
112,01
G0 (mg.cm)
Bu değerler aşağıda verilen eşitliklerde yerine konularak sı- Deneysel olarak hazırlanan bu çalışmada seçilmiş bir denim
rasıyla atkı ve çözgü yönü eğilme uzunluğu bulunmuştur. kumaşa 2 farklı apre uygulanmış kenar kıvrılma eğilimlerini
sayısal olarak tespit edebilmek kumaşların eğilme dayanım-
Ca = Xa / 2 [cm] Cç = Xç / 2 [cm]
ları ölçülmüş ve test sonuçları aşağıda verilmiştir (Tablo 3).
Burada, Ca atkı yönü eğilme uzunluğu ve Cç çözgü yönü
Deney sonuçlarına bakıldığında dolgunlaştırıcı apre verilmiş
eğilme uzunluğudur.
kumaşın eğilme dayanımının oldukça azaldığı ve kumaşın
Atkı ve çözgü yönü eğilme dayanımları sırasıyla; daha yumuşak bir form aldığı görülebilmektedir. Genel ola-
Ga = 0.1* W* Ca3 [mg.cm] Gç = 0.1*W*Cç3 [mg.cm] şeklinde rak elastan içeren atkı yönündeki eğilme dayanımının daha
hesaplanır. az olduğu belirlenmiştir. Elastan lifi kumaşların kenar kıvrıl-
masını azaltıcı şekilde etki etmiştir.
Burada W, TS 251’e göre tespit edilen ve g/m2 cinsinden ku-
maşın m2 ağırlığıdır. Ayrıca kumaşın genel eğilme dayanımı; Şekil 3 ve 4’de apre sonrası A ve A1 kumaşlarının görüntüsü
verilmiştir. Görüldüğü gibi dolgunlaştırıcı apre verilmiş ku-
G0 = Ga.Gç [mg.cm] eşitliğinden yararlanılarak hesaplanır maşta kenar kıvrılması oldukça azalmıştır.
[5, 6, 7].
Denim kumaşların konfeksiyon işlemlerini zorlaştıran kenar
3. BULGULAR VE SONUÇLAR dönmesini önlemek için; kumaş kenarlarına kıvrılmayı ön-
leyici sprey uygulanması, iğneli serim masası kullanılması,
Eğilme dayanımı, tekstil mamulünün eğilmeye karşı göster-
terbiye işlemi sırasında kumaş kenarlarına termofikse ile ya-
diği direnci ifade eder. Eğilme dayanımı değerinin yüksek
pışkan madde aplike edilmesi, kumaş kenarlarına bant yapış-
olması kumaşın sert olduğunu gösterir ve eğilmeye karşı di-
tırıp dikim işlemi tamamlandıktan sonra bantın sökülmesi,
renç gösteren bir yapıda olduğu ifade edilmiş olur. Bu değer
vb. tedbirler alınmaya çalışılsa da, kumaş henüz terbiye
yumuşak ve dökümlü kumaşlarda düşüktür [8].
Elastikiyeti Yüksek Denim Kumaşların Konfeksiyonda Kesim Sonrası Kenar Kıvrılmasının Önlenmesi
dairesini terketmeden önlem alınması zaman ve maliyet ta-

sarrufu sağlar. Bu nedenle dolgunlaştırıcı apre kullanımının
kenar kıvrılmasını önlemede etkili bir proses olduğu söyle-
nebilmektedir.
Şekil 3. A1 kumaşı
Şekil 4. A kumaşı
KAYNAKLAR
[1] Bağıran, İ.C., (2011) “Denim Yıkamada Karşılaşılan Sorunlar ve Bun-
lara Yönelik Çözüm Önerileri”, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü Tekstil Mühendisliği, Anabilim dalı, 293 s.
[2] Şekerden, F., 2009, PES/Vis/Lycra® İçerikli Atkı Elastan Dokumalarda
Doku Faktörlerinin Kumaşın Fiziksel ve Mekanik Özelliklerine Olan
Etkisinin İncelenmesi, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bi-
limleri Enstitüsü Tekstil Mühendisliği Anabilim dalı, 193 s.
[3] Megep (2013) “Kayganlık ve Dolgunluk Apreleri”, TC. Millî Eğitim
Bakanlığı, Ankara, 21 s.
[4] Akçakoca Kumbasar, P., (2011) ‘Denim Boyama ve Bitim İşlemleri’,
BOSSA Semineri, 76 s.
[5] TS 1409 (1973) Dokunmuş Tekstil Mamullerinin Eğilme Dayanımı
Tayini, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
[6] Kumaşların Eğilme Dayanımının Tayini, Ç.Ü. Tekstil Mühendisliği
Bölümü Deney Föyü, 2019.
[7] TS 251 (1991) Dokunmuş kumaşlar - Birim Uzunluk ve Birim Alan
Kütlesinin Tayini, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
[8] Türksoy, H., Akkaya, T., Üstüntağ, S., (2017) “Hava Jetli İpliklerin Do-
kuma Kumaş Performanslarının Değerlendirilmesi”, Tekstil ve Mü-
hendis, 24(107), 138-145, https://doi.org/10.7216/13007599201724
10701.

Conference Paper
Oral Presentation
The role of ultrasonic power on the production of precipitated

calcium carbonate particles from desulphurization gypsum
Mahmut Altıner1, Soner Top2*, Burçin Kaymakoğlu
Çukurova University, Department of Mining Engineering, Turkey; maltiner@cu.edu.tr
1
2
Abdullah Gul University, Department of Material Science and Nanotechnology, Turkey; soner.top@agu.edu.tr
3
Adana Alparslan Turkes Science and Technology University, Turkey; bkaymakoglu@atu.edu.tr
Abstract
In this study, it was aimed to produce precipitated calcium carbonate particles from desulphurization gypsum
by using different bases in the presence of ultrasonication. The obtained products were characterizated using
instrumental analyses including XRF, XRD, BET, SEM, AFM, and particle size analyses. Experimental findings
indicate that the ultrasonication had a strong effect on the properties of obtained product. A mixture of vaterite
and calcite crystals in the product were observed in the presence of NH4 ions. However, the use of ultrasonic
power after the production resulted in a decrease in the proportion of vaterite crystals in the product. If the
ultrasonic power was applied during the production, only cubic calcite crystals were observed. If the ultrasonic
power was applied before the production, nano calcite crystals were produced in the presence of Na+ or K+
ions.
Keywords: Precipitated calcium carbonate, Ultrasonic power, desulphurization gypsum, calcite.
Acknowledgements
The authors would like to thank TUBITAK (Project No: 119M134) for their financial support.
Email: soner.top@agu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Investigation of Truck Unloading Platforms Modal Behaviour in

Operating Conditions
Erinç Uludamar1*, Gökhan Tüccar1, Şafak Yıldızhan2, Hasan Serin2
1
Adana Alparslan Türkeş Science and Technology University, Department of Mechanical Engineering, 01250 Adana, Turkey
2
Çukurova University, Department of Automotive Engineering, 01330 Adana, Turkey
Abstract
The truck unloading platforms are very efficient and practical way to unload a truck in logistic centers. However,
the platform should carefully design since they are generally located in open field and works under high load
conditions. In this study, the modal behaviour of the platforms were investigated in most common operating
conditions. In the analysis, the platforms were considered as loaded with a mass of 6000 kg and 18000 kg to
simulate of an empty and fully loaded truck, respectively. The first twelve frequencies and first twelve mode
shapes of the platform deflection were calculated. According to these results, when the truck was unloaded,
natural frequencies and deformation were slightly different for HTUP-2 and HTUP-3, whereas there was a
significant difference in these values for HTUP-1. Platforms’ natural frequencies and maximum deformations
at these frequencies decreased by adding mass on the platform. It is found the first frequency of the platform
was lateral bending and the second mode was the longitudinal bending. Torsional mode shapes caused higher
deformation than bending mode shapes for all HTUPs.
Keywords: FEM, Logistic, Modal analysis, Truck Unloading platform, Vibration
1. INTRODUCTION by the development of faster computers and FEA software

Transportation sector is one of the most important indica- [2]. Therefore, there are many studies in the literature whi-
tors that show economic development of a country since ch use FEA to evaluate structural construction of vehicles.
development grade of an economy is strongly depending Yasar and Bircan conducted a FEA on a truck ladder chas-
on secure and efficient transportation systems [1]. Trucks, sis by varying different materials by using ANSYS software.
that can carry their loads directly to the destination, are one They determined optimum control factors for minimum
of the quickest way to meet transportation demand. One of deformation levels [3]. Nor et al. explored stresses on a low
the major problems that should be seriously tackled with in loader structure design by using FEA methods. They com-
transportation sector is safe and quick loading and unloa- pared computed results to the numerical calculations and
ding of trucks. The Hydraulic Truck Unloading Platforms the results revealed that the location of maximum deflection
(HTUP) is one of the most convenient and cost-effective was consistent with the theoretical approximation [4]. Stu-
equipment that offers advantageous loading and unloading dies about material handling tools such as back-hoe loaders
of undamped light/medium trucks. Fast, robust and safe de- and excavators are also present in the literature. Analysis of
sign of the HTUP has crucial importance in order to reduce protective structures for construction and mining machine
transportation cost and increase time saving. HTUPs are operators are done by Karlinski et al. by using finite element
mechanisms that allow quick unloading of trucks. Reliable method [5]. Miralbes and Castejon presented a new metho-
design of HTUP has crucial importance in preventing pos- dology of calculation by means of the finite element method
sible occupational accidents during unloading operation. applied to crane jibs in terms of their strength, stiffness va-
lues [6]. Sasaki and Kawashima developed remote control
For solution of many engineering problems, finite element of backhoe at construction sites with a pneumatic robotic
analysis (FEA) is one of the most efficient and most frequ- system which mainly consists of robot arm module having 2
ently used methods. Finite element tools are being used du- degree of freedoms [7].
ring number of processes in many engineering fields such
as automotive and aviation to determine structural respon- The aim of this study was to conduct a modal analysis of va-
ses several components. Design engineers are able to deal rious HTUPs by using finite element methods. In the modal
with more complex models within a short period of time analysis, two different boundary conditions were applied in
Email: euludamar@atu.edu.tr
.
Figure 1. Illustration of HTUP-1
Figure 4. Support regions of the models

the simulation. These simulate the mass of a truck with fully scenario, only the own weight of the platform and 6.000 kg
loaded and unloaded. 6000 kg mass was applied on the plat- was applied on the model. In the second scenario, the tru-
forms to simulate an empty truck, while 18000 kg was added ck was considered as fully loaded. Therefore, 18.000 kg was
to simulate a fully loaded truck. applied on the platform. At the analysis, the platforms were
cylindrically fixed from the places that showed in Figure 4.
2. MATERIAL AND METHOD In the first and second scenario, the weight of the truck and
The platform designs that evaluated in this study were selec- its load was applied on IPE500 profiles as distributed mass.
ted according to the study of Uludamar and Tuccar, 2017 [8]. Some properties of the HTUPs were given in Table 1 and the
Although different quality steel materials were considered properties of the material were presented in Table 2.
in the study only S235JR quality steel was used in this paper Table 1. Basic Properties of HTUPs
in order to compare the modal behavior of various HTUP HTUP-1 HTUP-2 HTUP-3
design. Length 16700 mm 16600 mm 16600 mm
Width 3100 mm 3100 mm 3100 mm
In HTUPs, IPE100, IPE200, IPE500, and 200x100x5 profiles
Mass 5615.7 kg 5055.8 kg 5116.4 kg
were considered to form the platforms. Platforms that eva-
IPE100 85 42 45
luated in this was illustrated in Figures 1, 2, and 3. Figure 1 Number of profiles IPE200 48 39 42
illustrates HTUP-1 while Figure 2 and Figure 3 show HTUP- IPE500 2 2 2
2 and HTUP-3, respectively. Additionally, the properties of
the model were given in Table 1. After the preparation of 3D Table 2. Physical properties of S235JR quality steel
models, the files were important to the ANSYS Workbench Mechanical Property Value Unit
software program. With the aid of the program, firstly, the Density 7850 kg/m3
Young Modulus 2 x 105 MPa
physical properties of S235JR quality steel were entered. The
Poisson’s Ratio 0,3 -
properties were presented in Table 2.
Tensile Yield Strength 235 MPa
In the analysis, two different scenarios were considered on Compressive Yield Strength 235 MPa
the platforms. In the first scenario, the platform was consi- Tensile Ultimate Strength 460 MPa
dered to simulate an empty truck is on the platform. In this Compressive Ultimate Strength 460 MPa
Investigation of Truck Unloading Platforms Modal Behaviour in Operating Conditions
(a) (Magnification 1000x) (b) (Magnification 1000x)

Figure 5. First mode shapes

Figure 6. Second mode shapes

Figure 7. Third mode shapes

Figure 8. Fourth mode shapes
.

Figure 9. Fifth mode shapes

Figure 10. Sixth mode shapes

Figure 11. Seventh mode shapes

Figure 12. Eighth mode shapes
Table 3. Results
First Scenario Second Scenario
HTUP-1 HTUP-2 HTUP-3 HTUP-1 HTUP-2 HTUP-3
Max. Deformation (mm)

Frequency (Hz)
Frequency (Hz)
Frequency (Hz)
Frequency (Hz)
Frequency (Hz)
Frequency (Hz)
Mode
1 6.1145 0,84 5.9005 0,88 5.913 0,88 4.3086 0,55 4.1235 0,58 4.1317 0,57
2 6.7119 0,92 7.2914 1,15 7.2958 1,15 4.7325 0,65 5.0908 0,74 5.094 0,74
3 7.4649 1,63 8.2078 2,06 8.21 2,07 5.5626 1,21 5.873 0,39 6.0642 0,40
4 8.7719 0,54 8.5418 0,57 8.8178 0,58 6.1101 0,37 6.5144 1,61 6.5181 1,61
5 15.274 1,06 15.218 1,34 15.268 1,33 11.234 0,41 11.873 0,66 11.871 0,49
6 16.054 0,59 17.161 0,66 17.139 0,64 11.361 0,79 12.076 1,10 12.099 1,06
7 18.439 0,48 18.072 0,53 18.452 0,52 12.714 0,33 12.284 0,36 12.562 0,36
8 22.711 0,77 21.692 0,78 21.76 0,78 15.726 0,48 14.836 0,53 14.893 0,53
9 28.619 0,59 26.881 0,75 27.413 0,66 19.715 0,39 18.229 0,48 18.674 0,43
10 35.416 0,77 33.377 0,76 34.11 0,69 24.93 0,44 22.856 0,53 23.494 0,49
11 36.365 0,83 35.62 1,46 35.744 1,49 26.209 0,43 27.547 0,57 27.536 0,58
12 37.143 0,66 39.175 0,86 39.178 0,81 26.78 0,75 28.03 0,53 28.358 1,01
Weight (m), damping (c), stiffness (k), and excitation force According to the results, mode shapes of HTUP-1 in sce-
F(t) characterize the systems as shown in Eq. 1. nario 1 and 2 were illustrated in Figures 5-16 with magnifi-
cation of deformation. In the Figures, “a” notation indicates
(1) the deformation in first scenario while “b” notation shows
Without damping effect and under steady load, the vibrati- the deformation in the second scenario. Furthermore, the
on considered as free vibration. Therefore Eq. 1 turns to undeformed body was shown in wireframe in the figures.
Frequencies and deformation of mode shapes of the HTUPs
(2) that evaluated through this study were given in Table 3.
By considering boundary conditions as and the form of the
According to the results of FEA, it was determined that in
Eq. (2) becomes:
the first scenario, the behavior of HTUP-2 and HTUP-3
were similar to each other in terms of natural frequencies
(3)
and maximum deformation at these frequencies. However,
HTUP-1 showed different results than other two HTUPs.
(4) This outcome may occur due to the difference in masses
Solution of Eq. (4) is: and location of I-profiles of HTUPs. HTUP-1 has a mass
of 5615.7 kg whereas, HTUP-2 and HTUP-3 have 5055,8
kg and 5116,4 kg, respectively. Furthermore, 100 mm extra
(5) length of HTUP-1 may have a slight effect on the results.
Where is the amplitude which is According to analysis, the first frequency of the platform
was lateral bending and the second mode was the longitu-
dinal bending. In both scenarios, the highest deformations
(6) associated with a torsional movement of the platforms. The
and phase angle () expresses as highest deformation was obtained with this movement at
the third frequency for all HTUPs in the first scenario. In
(7) the second scenario, although the same mode shape occur-
In the software, the Eq. 1 expresses in the matrix form as red at the third frequency of HTUP-1, the movement took
shown in Eq. 8 and solves the equation by using matrices as place at the fourth frequency of HTUP-2 and HTUP-3. The
shown in Eq 9. fourth mode shape of HTUP-2 and HTUP-3 were illustra-
ted in Figures 17 and 18, respectively. For both scenarios,
even though its extra length, HTUP-1 showed better results
(8)
than HTUP-2 and HTUP-3. The deformation of HTUP-1
(9) was lower than the other two HTUPs for most of the mode
3. MATERIAL AND METHOD shapes including torsional mode shapes. Highest deforma-
tion occurred with the torsional movement of free tips of
The mode shapes and frequencies were determined by FEA.
.

Figure 13. Ninth mode shapes

Figure 14. Tenth mode shapes

Figure 15. Eleventh mode shapes

Figure 16. Twelfth mode shapes
the platforms and second highest deformation was observed highest deformation in both scenarios.
when the platform edges move torsional around the longitu-
• Torsion mode shape of the tip of platform resulted
dinal axis. Moreover, as frequency increase, bending mode
with the highest deformation for all platforms. The
shape or combined torsional and bending mode shapes were
mode shape was observed at third frequency for all
determined.
platforms in the first scenario, however, in the second
According to find outs, adding mass on the platform scenario, the mode shape was observed at the fourth
decreased the natural frequencies. Thereby, the natu- frequency of HTUP-2 and HTUP-3.
ral frequencies of the first scenario were higher than
the second scenario. In the first scenario highest de- 5. ACKNOWLEDGEMENTS
formation occurred between 7,46 and 8,21 Hz and in The authors are greatly appreciated to Adana Science and
the second scenario, it was observed between 5,56 and Technology University for providing financial support. This
6,52 Hz. Hz work is supported financially by Adana Science and Tech-
nology University Scientific Research Office under project
no: 17103019.
REFERENCES
[1] Ioannou P. A., (2008). Introduction to Intelligent Freight Transpor-
tation. “Intelligent Freight Transportation”, CRC Press, Boca Raton,
USA, pp. 2.
[2] Moaaz A. O. and Ghazaly N. M., (2014). “Finite Element Stress Analy-
sis of Truck Chassis Using Ansys: Review”, International Journal of
Advances in Engineering & Technology, vol 7, No.5, pp. 1386-1391.
[3] Yasar A. and Bircan D. A., (2015). “Design, Analysis and Optimizati-
on of Heavy Vehicle Chassis Using Finite Element Analysis”, Inter-
Figure 17. Fourth mode shape of HTUP-2 (Magnification 600x) national Journal of Scientific and Technological Research, vol 1, No
6, pp. 1-9.
[4] Nor M. A. M., Rashid H., Mahyuddin W. M. F. W., Azlan M.A.M. and
Mahmud J., (2014). “Stress Analysis of a Low Loader Chassis. Inter-
national Symposium on Robotics and Intelligent Sensors”, Procedia
Engineering, vol. 41, pp. 995-1001.
[5] Karlinski J., Rusinski E. and Smolnicki T., (2008). “Protective Struc-
tures for Construction and Mining Machine Operators”, Journal of
Automationin Construction, vol. 17, pp. 232-244.
[6] Miralbes R. and Castejon L., (2009). Design and Optimization of
Crane Jibs for Forklift Trucks. Proceedings of the World Congress
Analysis, July 1- 3, London (United Kingdom).
[7] Sasaki T. and Kawashima K., (2008). “Remote control of backhoe at
Figure 18. Fourth mode shape of HTUP-3 (Magnification 600x) construction site with a pneumatic robot system”, Automation in
Construction, vol. 17, pp. 907-914.
4. CONCLUSION [8] Uludamar E., and Tuccar G., (2017). “Design and Analysis of Hyd-
raulic Truck Unloading Platforms”, Çukurova University Journal of
The study deals with the modal analysis of hydraulic truck
the Faculty of Engineering and Architecture, vol 32, No 4, pp. 55-62.
unloading platforms. For this, three various HTUPs were
compared with each other under two different scenarios
which simulate empty truck mass and fully loaded truck
mass.
According to analyses the followings were brought out:
• The behavior of HTUP-2 and HTUP-3 was similar due
to their masses and location of I-profiles.
• Natural frequencies and maximum deformations of
HTUP-1 was the least in first and second scenario.
• Lateral and longitudinal bending mode shapes were
observed at the first and second frequency, respectively.
• Torsional movement of the platforms resulted with the

Conference Paper
Oral Presentation
Polimerlerde Köpürtme Teknolojisi ve Akustik Performans

Üzerine Etkisi
Sophie Havva Özdemir
Novaresteam
Özet
Aracın ön tekerlekleri etrafında bulunan çamurluk/davlumbaz parçasında akustik performans; plastik çamurluk
parçası ile araç metal gövdesi arasında var olan boşluk ve bu boşluğa eklenen sesi yutan ve iletimini düşürmeye
yardımcı olan tekstil ürünü ile sağlanmaktadır. Müşteri beklentileri göz önünde bulundurulduğunda, araç içinde
hissedilen tekerler dönme sesleri ve motor bölümünden gelen sesler sürücü ve yolcu konforunu düşürmektedir.
Plastik enjeksiyonda köpürtme teknolojisinden faydalanılarak çamurluk parçasında kalınlık arttışı sağlanmaya
çalışılmıştır. Köpürtme teknolojisi ile birlikte çamurluk parçasının hem kalınlığı artırılmış hem de malzemenin iç
yapısı gözenekli hale gelmiş olacaktır. Artan kalınlık ve gözeneklerin varlığı ile parçanın akustik performansında
iyileşme ve akustik performansta iyileşme gözlenmesi ile birlikte tekstil ürününün elimine edilmesi amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Çamurluk, Plastik Enjeksiyon, Köpürtme, Foaming, Akustik Performans, Ses İletimi
Email: hozdemir@novaresteam.com

Conference Paper
Oral Presentation
Atık Su Arıtma Tesislerindeki Ekipmanlarda Bulunan Asenkron

Motorlar ve Asenkron Motorlara Yol Verme Yöntemlerinin
İncelenmesi: Gaziantep Örneği
Mustafa Mikail Özçiloğlu1*, Bayram Durmuş2
1
Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Elektrik Elektronik Mühendisliği, Kilis, Türkiye; mozciloglu@kilis.edu.tr
Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Elektrik Elektronik Mühendisliği, Kilis, Türkiye; bayramdurmus2@gmail.com
2
Özet
Atıklar insan sağlını ciddi düzeyde tehdit etmektedir. Bu nedenle ilk zamanlardan bu günlere kadar insanlar hep
atıklardan uzaklaşmak istemektedir. Günümüzde şehir merkezlerinde bulunan kanalizasyon şebekeleri ve atık
su arıtma tesisleri ile bu işlem kolaylıkla yapılmaktadır. Atık su arıtma tesisleri içerisinde su giriş kapaklarından
ızgaralara, geri devir pompalarından havalandırma havuzlarına oksijen basan blower cihazlarına kadar birçok
ekipman içerisinde asenkron motor bulunmaktadır. Asenkron motorlar ilk kalkış anında normal akımının 5-7
katını çekmektedir ve bundan dolayı motor sargılarına zarar vermektedir. Bu durumun önüne geçebilmek adına
bir takım yol verme metotlarının kullanılması gerekmektedir. Bu çalışmada atıksu arıtma tesisinde bulunan
asenkron motorlar ve bu motorlara yol verme yöntemleri incelenmiş ve 39 adet ekipmanın doğrudan, 18 adet
ekipmanın yıldız üçgen, 36 adet ekipmanın yumuşak yol verici ile ve 29 adet ekipmanın elektronik sürücü ile yol
verildiği tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Atık Su Arıtma, Elektrik Motorları, Asenkron Motor, Asenkron Motorlara Yol Verme.
Examination of Asynchronous Motors and Starting Methods of Asynchronous Motors

found in Waste Water Treatment Plants: A Gaziantep Example
Abstract
Waste seriously threatens human health. For this reason, from the earliest times to today, human kind has
always tried to get away from it. Today, thanks to sewage networks and wastewater treatment plants located in
the city center, this is easily done. Asynchronous motors are used in many parts of waste water plants, starting
from the water inlet covers to the grids and the return pumps to the blower devices that deliver oxygen to the
aeration pools. Asynchronous motors draw 5-7 times the normal current at the first start-up and this damages
the motor windings. To prevent this, it is necessary to use a number of starting methods. This study examined
asynchronous motors in wastewater treatment plants and starting methods of these motors and it was found
that 39 pieces of equipment were started directly, 18 pieces of equipment were star-delta, 36 pieces of equipment
were soft starters and 29 pieces of equipment were driven by electronic drives.
Keywords: Purification of Wastewater, Electric Motors, Asynchronous Motor, Starting Asynchronous Motors.
1. GİRİŞ merkezi yerleşim yerlerine uzakta bulunan kırsal kesimler-

de enerji maliyetsiz olarak yapılan arıtma türüdür. Biyolojik
Atık su arıtma tesisleri, insan kullanımı sonucu meydana
arıtma tesisleri, şehir ve ilçe merkezleri gibi insan atıklarının
gelen atık suyun belirli aşamalarından geçirilerek arıtımı-
bulunduğunu yerlerde inşa edilir ve burada bulunan atıkla-
nın yapıldığı merkezlerdir. Bu tesisler genel olarak 3 gruba
rın arıtılmasını sağlar. Endüstriyel arıtma tesisleri ise sanayi
ayrılır, bunlar; doğal arıtma tesisleri, biyolojik arıtma tesis-
merkezi, fabrika gibi yapıların bulunduğu bölgelere inşa edi-
leri ve endüstriyel arıtma tesisleridir. Doğal arıtma tesisleri,
lir ve burada bulunan endüstriyel atık karışımlı atık suyun
Email: mozciloglu@kilis.edu.tr
.
arıtımını sağlar. nehir, dere, akarsu gibi su kaynaklarına verilir.

Arıtılan atık su, genel olarak tarımsal alanlarda yapılan su- Biyolojik atık su arıtma tesisine giriş yapan atık su ilk ola-
lama işlemlerinde kullanılır. Arıtma işleminde öncelikli 2 rak kaba ve ince ızgaraya gelir. Burada ızgaralar arasındaki
amaç bulunmaktadır. Bunlardan birisi, suyun geri dönüşü- çubuk mesafeleri tesis tipine göre değişmekle beraber 2-10
münü sağlayıp, tüketimi azaltmak iken diğeri ortaya çıkan cm arasında değişmektedir.[3] Büyük boyutlu parçalar kaba
bu atıkların insan ve canlı sağlığına verebileceği tehditlerin ızgara, daha küçük boyutlu parçalar ise ince ızgara yardımıy-
önüne geçmektir. Özellikle son yıllarda Avrupa’da yaşanan la atık sudan arındırılır. Kaba ve ince ızgaralar ile işlevlerini
kuraklıklar nedeniyle sürdürülebilir su kaynaklarına verilen gösteren görsel Şekil 2’de verilmiştir.
önem giderek artmaktadır.[1]
Tesise gelen atık suya, giriş noktası ile çıkış noktası arasın-
da birçok farklı proses ile müdahale edilmektedir. Bunların
başında giriş kapaklarının açılması, kaba ve ince ızgaralar
ile ilk ayrıştırmanın yapılması, havalandırma havuzları içe-
risinde bulunan atık suya oksijen verilmesi, ön ve son çö-
keltim havuzlarında suyun köprü yardımı ile karıştırılması
gibi müdahaleler gelmektedir. Bu müdahaleleri yapabilmek
için asenkron motora sahip ekipmanlara ihtiyaç vardır. Bu
ekipmanlar ise genel olarak motorlu vana, kaba ve ince ız-
gara motoru, havalandırma blower motoru, köprü motoru Şekil 2: Kaba ve İnce Izgara Çalışma Prensibi
gibi sıralanabilir.
Izgaralardan geçen atık su, kum yağ tutucu ünitesine gelir.
Asenkron motorlar ilk kalkış anında çekilen akım, nominal Burada kaba ve ince ızgaralardan tutulamayan kum, kırma
akımının 5-7 katı olabilmektedir. [2] Bu durum motor sar- taş, mıcır gibi küçük tanecikli katı maddeler atık su içerisin-
gılarının aşırı ısınması, gerilim dengesizliklerine ve motor den ayrıştırılır. Böylece bu maddelerin pompa ve motor gibi
kullanım ömrünün kısalması gibi birçok olumsuz olaya ne- ekipmanların içerisine girerek onlara zarar vermesi önlen-
den olmaktadır. İlk kalkış anında çekilen aşırı akımın önüne miş olur. Bu ünite üzerinde bulunan sıyırıcı köprü sayesinde,
geçebilmek için birkaç farklı yöntem ile asenkron motorlara havuz üzerinde biriken yağ yapısı bir mekanik kol yardımıyla
yol verme işlemi yapılmaktadır. Bu çalışmada atık su arıtma yağ haznesine taşınır. Kum yağ tutucu ünitesi ile gezer köprü
tesislerinde kullanılan asenkron motorlara ve bu asenkron yapısı Şekil 3’de verilmiştir.
motorlara yol verme yöntemleri incelenmiştir.
2. MATERYAL VE METHOT
Bu çalışmada Gaziantep merkez ileri biyolojik atık su arıtma
tesisinde kullanılan asenkron motorlar ve bu asenkron mo-
torlara yol verme yöntemleri incelenmiştir. Gaziantep mer-
kez ileri biyolojik atık su arıtma tesisi, günlük 200.000 m3
atık su arıtma kapasitesine sahiptir ve tesisin anlık debi girişi
7.000-8.500 m3/h arasındadır. Tesise ait görsel Şekil 1’de gö-
rünmektedir.
Şekil 3: Kum Yağ Tutucu Ünitesi
Katı atıklardan arındırılmış atık su ön çökeltme havuzları-

na gelir. Burada havuzun taban kısmının ters konik şekilde
olması nedeniyle dibe çöken çamur tek noktada toplana-
rak, çamur susuzlaştırma yapısına gönderilir. Üst kısımda
bulunan atık su ise biyolojik arıtım prosesleri için bio-fos-
for ve havalandırma havuzlarına gönderilir. Biyolojik arıtım
proseslerini tamamlayan atık su daha sonra son çökeltim
Şekil 1: Gaziantep Merkez İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi havuzlarına gelir. Burada yine ön çökeltim havuzlarında ol-
duğu gibi ters konik yapıda olan son çökeltim havuzu yapısı
2.1 Atık Su Arıtma Tesisleri
gereği çamur dibe çöker ve burada tek noktada toplanır daha
Kentsel kullanım sonucu oluşan kirletilmiş sular, şehir mer- sonra ise buradan çamur susuzlaştırma yapısına gönderilir.
kezlerinde bulunan terfi merkezleri aracılığıyla atık su arıt- Üst kısımda bulunan ve son çökeltim havuzunda savaklanan
ma tesislerine gönderilir. Burada kentsel atık su arıtma tesis- su ise artık arıtım işlemini tamamlamıştır. Tesisin su çıkış
leri içinde fiziksel ve biyolojik arıtma işlemlerinden geçen su, yapısı olan, çıkış parshall savağına yönlendirilen su buradan
tarımsal sulama vb. faaliyetlerde kullanılmak üzere en yakın tesis dışında bulunan dere, nehir, akarsu gibi su yapılarına
Atık Su Arıtma Tesislerindeki Ekipmanlarda Bulunan Asenkron Motorlar ve Asenkron Motorlara Yol Verme Yöntemlerinin İncelenmesi: Gaziantep Örneği
bırakılır. Çamur susuzlaştırma yapısında ise arıtıma prose- ya otomatik veya manuel olarak geçirilir. Yıldız bağlantıda,
sinin son işlemini yapmaktadır. Buraya gelen çamur susuz üçgen bağlantıya oranla √3 kat daha az gerilim verilir ve mo-
bir yapıya getirildikten sonra bertaraf edilir. Genel çökeltim torun daha az akım çekerek yol alması sağlanır. [5] Tesis içe-
havuzları, bio-fosfor havuzu ve havalandırma havuzlarına risinde yıldız üçgen yol verme yöntemiyle kaldırılan motor-
ait görseller Şekil 4’de verilmiştir. larda kontaktör ve zaman rölesi kullanılarak ekipmanların
otomatik olarak devreye girmesi sağlanmıştır. Yıldız üçgen
yol verme yöntemi kullanılan ekipmanların listesi Tablo 2’de
verilmiştir.
Tablo 2. Yıldız Üçgen Yol Verme Yöntemi Kullanılan Ekipmanlar
Ekipman Ekipman
Ekipman Adı Gücü Sayısı Yol Verme Yöntemi
(kW) (Adet)
Bio-Fosfor Dalgıç Mikser 5,3 6 Yıldız-Üçgen Yol Verme
Tahliye Terfi Pompası 13,5 2 Yıldız-Üçgen Yol Verme
İçsel Geri Devir Pompası 14,5 10 Yıldız-Üçgen Yol Verme
Yumuşak yol verme yöntemi, mikro işlemci tabanında yapı-

lan bir uygulamadır. Burada fazlara tristör bağlanır ve mo-
tora frekans aynı tutularak kademeli olarak akım verilir. Bu
Şekil 4: a)Çökeltim Havuzu, b)Bio-Fosfor Havuzu, c)Havalandırma Havuzu işlem yumuşak yol verici üzerinde bulunan kalkış rampa ve
duruş rampa ayarları ile yapılabilmektedir. Burada akımın
2.2 Asenkron Motorlara Yol Verme Yöntemleri kademeli olarak yükseltilmesi nedeniyle motora verilebile-
Asenkron motorlara yol verme yöntemleri genel olarak 5 cek mekanik ve elektriksel zararların önüne geçilmiş olur.
ayrı başlık altında incelenir. Bunlar; Doğrudan yol verme, Tesiste yumuşak yol verici ile yol verilen ekipmanlar listesi
yıldız-üçgen yol verme, yumuşak yol verme, elektronik sü- Tablo 3’de verilmiştir.
rücü ile yol verme ve ototransformatör ile yol verme yön-
Tablo 3. Yumuşak Yol Verici Kullanılan Ekipman Listesi
temleridir.
Ekipman
Ekipman
Doğrudan yol verme yönteminde motor için ekstra hiç- Ekipman Adı Sayısı Yol Verme Yöntemi
Gücü (kW)
(Adet)
bir teçhizat kullanılmaz ve motora doğrudan enerji verilir.
Havalandırma Dalgıç Mikser 6,8 32 Yumuşak Yol Verici
Asenkron motorlar ilk kalkış anında yüksek akım çeker fakat Süzüntü Suyu Pompası 9,0 2 Yumuşak Yol Verici
gücü düşük olan motorlar bu durumdan fazla etkilenmez. Çamur Tankı Mikser 8,2 2 Yumuşak Yol Verici
Fakat büyük güçlü motorlar için ilk kalkış akımı çok yüksek
olur ve bu sargıların çok aşırı ısınmasına ve gerilimde den- Elektronik sürücü yani frekans konvertörü ile yol verme
gesizliklere yol açar. Gerilim dengesizlikleri ise ekipman öm- yöntemi, çalıştırılan ekipmanın hız ayarının yapılmasına
rünü kısaltmaktadır.[4] Bu nedenle, bu yöntem büyük güçlü olanak tanır. Asenkron bir motorda hız ayarı motor kutup
motorlar için kullanılamaz. Tablo 1’de doğrudan yol verme sayısı değişikliği veya frekans değişikliği ile yapılabilir. Çalı-
yöntemiyle yol verilen ekipmanların listesi verilmiştir. şan bir asenkron motorda kutup sayısı değişikliği mümkün
olmadığından sadece frekans değişikliği ile hız kontrolü ya-
Tablo 1. Tesiste Doğrudan Yol Verme Yöntemi Kullanılan Ekipman Listesi
Ekipman Gücü Ekipman Sa-
pılabilir. Frekans değişikliği için ise bir frekans konvertörü-
Ekipman Adı Yol Verme Yöntemi ne yani elektronik sürücüye ihtiyaç vardır. Ayrıca elektronik
(kW) yısı (Adet)
Kaba Izgara 0,75 3 Doğrudan Yol Verme sürücü kullanılarak asenkron motor üzerinde oluşabilecek
İnce Izgara 0,75 5 Doğrudan Yol Verme gerilim dengesizliklerinin de önüne geçilmiş olur.[6] Tesiste
Kaba/İnce Izgara Bant
1,5 2 Doğrudan Yol Verme frekans konvertörü ile yol verilen ekipman listesi Tablo 4’de
Konveyör
verilmiştir.
Yağ Pompası 2,0 2 Doğrudan Yol Verme
Kum Ayırıcı 0,55 2 Doğrudan Yol Verme Tablo 4. Frekans Konvertörü Kullanılan Ekipman Listesi
Tambur Izgara 0,55 2 Doğrudan Yol Verme Ekipman Ekipman
Ekipman Adı Yol Verme Yöntemi
Ön Çökeltme Sıyırıcı Gücü (kW) Sayısı (Adet)
1,1 4 Doğrudan Yol Verme
Köprü Motoru Havalandırma Blower 450 10 Frekans Konvertörü
Çöp Presi 3,0 1 Doğrudan Yol Verme Kum Yağ Tutucu Blower 18,5 5 Frekans Konvertörü
Kaba/İnce Izgara Giriş Geri Devir Pompası 125 5 Frekans Konvertörü
Motorlu Kapak Dekantör 55 6 Frekans Konvertörü
Kaba/İnce Izgara Çıkış Çamur Pompaları 15 3 Frekans Konvertörü
Motorlu Kapak
Ön Çöktürme Spiral
1,1 2 Doğrudan Yol Verme Ototransformatör ile yol vermenin kullanım amacı yıldız
Konveyör
üçgen yol verme yöntemindeki üçgen yol verme şebeke ge-
Yıldız üçgen yol verme yönteminde motor ilk olarak yıldız riliminin motor üçgen çalışma gerilimine eşit olmamasıdır.
bağlantıda kaldırılır ve belirli bir süre sonra üçgen bağlantı- Böyle durumlarda ototransformatürü kullanılır ve bu trafo-
.
nun primerine şebeke gerilimi, sekonderine motor bağlanır [3] İ. Gülsoy, (2017) “Kentsel Atıksu Arıtma Tesisinin Online İzlenmesi
ve motorun yüksek akım çekmesi önlenmiş olur. Tesiste ile Enerji Etüt ve Optimizasyonu”, Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri
ototransformatörü ile yol verilen ekipman bulunmamakta- Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
dır. [4] M. Heidari, R. Kianinezhad, S. G. Seifossadat, M. Monadi, and D. Mi-
rabbasi, “Effects of distribution network unbalance voltage types
3. BULGULAR with identical unbalance factor on the induction motors simulati-
on and experimental”, Int. Rev. Electr. Eng., vol. 6, no. 1, pp. 223–228,
Arıtma tesisi içerisinde 122 adet ekipman kullanılmış ve bu 2011.
ekipmanların düşük güçlü olanları çoğunlukla tesise ilk su [5] M. Tümbek, (2012) “Tez Faz Asenkron Motor Yerine Kullanılacak
alınan kısım olan giriş yapısı, kaba ızgara, ince ızgara, çökel- Üç Faz Motorların Gövdesine Yerleştirilen Hız Kontrol Cihazının
tim havuzu motorlarındadır. Tesisteki en küçük güçlü ekip- Tasarımı ve Uygulaması”, Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Ens-
manlar kum ayırıcı, tambur ızgara ve kaba ince ızgaralardır. titüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Havalandırma havuzlarına oksijen gönderen blower cihazla- [6] H. İ. Aydıngöz. B. GÜMÜŞ, “Gerilim Bozulmalarının Tarımsal Sula-
rı ise 450 kW gücünde ve tesisin en büyük güçlü ekipman- mada Kullanılan Farklı Besleme Türlerine Sahip Asenkron Motorlar
larıdır. 2 adet havalandırma havuzu için toplamda 10 adet Üzerindeki Etkilerinin Araştırılması,” Dicle Üniversitesi Mühendislik
Dergisi, 2014.
blower bulunmaktadır ve tesisin enerji sarfiyatının %90’ı bu
cihazlar tarafından kullanılmaktadır.
4. SONUÇ VE ÖNERİLER
Tesiste bulunan ekipmanlar incelendiğinde 39 adet ekip-
mana doğrudan yol verildiği, 18 adet ekipmana yıldız üçgen
bağlantı ile yol verildiği, 36 adet ekipmana yumuşak yol ve-
rici ile yol verildiği ve 29 adet ekipmana elektronik sürücü
kullanılarak yol verildiği gözlemlenmiştir. Tesisin kurulu
gücü 6 MW üzerinde olup ve bu güçlerin 42,4 kW kısmına
doğrudan, 203,8 kW kısmına yıldız üçgen, 252 kW kısmına
yumuşak yol verici ile 5.592 kW kısmına ise elektronik sürü-
cü ile yol verildiği gözlemlenmiştir.
Tesiste bulunan ekipman geneline bakıldığında 5 kW altın-
daki ekipmanlara herhangi bir yol verme yönteminin kulla-
nılmadığı ve ekipmanlara doğrudan yol verdiği görülmüştür.
5 kW üstünde güce sahip olan motor, pompa vb. ekipmanla-
ra ise ilk kalkış akımından etkilenmemeleri için yıldız üçgen,
yumuşak yol verici veya elektronik sürücü ile yol verme yön-
temlerinden birisinin kullanıldığı gözlemlenmiştir.
Burada yol verme yöntemine karar verilmesindeki en bü-
yük etkenlerden birisinin ise kullanılan ekipmanda istenen
performanstır. Havalandırma havuzlarına oksijen gönderen
blower cihazlarının, havuzda bulunan oksijen analizörleri-
ne göre hızını yavaşlatıp, arttırması gerekmektedir. Böyle
bir durumda cihaza diğer yöntemlerle yol verme uygun ol-
mayıp, elektronik sürücü ile yol verilmesi uygun olacaktır.
Fakat sabit hızla çalışan ve hız ayarına ihtiyaç duyulmayan
ekipmanlarda, elektronik sürücü kullanmak daha maliyetli
olacağından diğer yol verme yöntemlerini kullanmak daha
uygun olacaktır.
REFERANSLAR
[1] R. Hochstrat, T. Wintgens, T. Melin, and P. Jeffrey, “Wastewater recla-
mation and reuse in Europe: A model-based potential estimation”,
Water Sci. Technol. Water Supply, vol. 5, no. 1, pp. 67–75, 2005, doi:
10.2166/ws.2005.0009.
[2] M. İ. İpek, (2002) “Bir Atıksu Arıtma Tesisinde Kullanılan Yüksek Ge-
rilimli Elektrik Motorlarına Yol Verme Yöntemlerinin İncelenmesi”,
İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans
Tezi.

Conference Paper
Oral Presentation
Application of Lean Production Techniques in a Small-Scaled

Manufacturing Facility
Büşra Bakdaal1, Serap Akcan1*
1
Süleyman Demirel University, Engineering Faculty, Department of Industrial Engineering, Isparta, Türkiye
Abstract
The first step in transition to lean production is the analysis of activities with or without added value. Value
stream mapping is the most effective method used in this analysis. The purpose of this research is to disseminate
the lean production rationale in a small-scaled plant which performs contract production to companies
offering safety and security products, with the aim to minimize wastage and costs and maximize efficiency and
profitability. For that purpose, current situation analysis was performed to identify the wastage in production
stage (over-processing, transport, defects, action, waiting, inventory) and lean production techniques (Kaizen,
Andon, Takt Time, Value Stream Mapping) were used to analyze future situation and make improvements to
minimize wastage. Consequently, value stream time was reduced to 2.97 days from 14.07 days, improvement
was achieved in mold replacement times with Kaizen studies and 9408 TRY profit was obtained for the company
with the Kaizen performed to prevent impact. Furthermore, with the new investment initiative, amount of
daily production was increased to 1800 pcs from 1250 pcs, number of operators was reduced to 1 from 3. (This
research was supported by the TUBITAK 2209-B Projects Fund, under project number 1139B411802366).
Keywords: Kaizen, lean manufacturing, takt time, value stream mapping
Email: serapakcan@sdu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Kimyasal Yöntem ile Biyogazdan Hidrojen Sülfür Gideriminin

Araştırılması
Rıza Arıcı
Modern Karton Tekirdağ/Türkiye
Özet
Arıtma tesisinde yer alan anaerobik reaktörler atık su içerisindeki organik maddeleri parçalayarak arıtma işlemini
gerçekleştirdikleri gibi ayrıca biyogaz üretimi gerçekleştirmektedirler. Oluşan biyogaz elektrik üretiminde kullanıldığı için
getirisi olan değerli bir kaynaktır. Ancak biyogaz içerisindeki hidrojen sülfür gazı nedeni ile reaktörden çıktığı gibi elektrik
üreten motorlarda kullanılamamaktadır.
Biyogaz içerisindeki sülfürün giderilmesi için mevcut sahamızda hidrojen sülfür arıtımı gerçekleştiren biyolojik arıtma
prensibine sahip desülfürizasyon tesisi kullanılmaktadır. Biyolojik prensiple biyogaz içerisindeki hidrojen sülfür gazını
arıtan desülfürizasyon tesisi normal şartlarda işletme maliyeti düşük ve giderim verimi yüksek bir tesistir. Ancak biyogaz
içerisindeki ani hidrojen sülfür miktarları yükseldiğinde tesis çıkış değerlerini sağlamakta hızlı cevap verememektedir ve
mevcut gazı elektik üretiminde kullanılmaktan alı koymaktadır. Ani hidrojen sülfür artışını engellemek için pek çok sülfat
içeren kimyasalların kullanımı işletme tarafında bırakılmıştır. Ancak kağıdın beyazlığında önemli bir yere sahip olan SBS
kimyasalı zorunlu olarak kullanılmaya devam edilmiştir. Bu kimyasal her kullanıldığında atık su içerisindeki sülfat miktarının
artmasına sebep olmakta ve anaerobik reaktör içerisindeki sülfat indirgeyen bakterilerin faaliyetini arttırarak biyogaz
içerisindeki hidrojen sülfürün artmasına sebep olmaktadır. Her artışta desülfürizasyon tesisi çıkış kalitesi bozularak elektrik
üretiminde sorunlara sebep olmuştur.
Yaşanan bu sorunu çözmek için hidrojen sülfür gazının yükseldiği dönemlerde kullanılabilecek ve çok hızlı tepki verecek
kimyasal scrubber yöntemini araştırılmış, pilot tesis dizayn edilmiş ve denemeler için pilot tesis kurulumu yapılmıştır. Pilot
tesisin başarılı olduğunu gördükten sonra gerçek boyutlu bir tesisi kendi bünyemizde dizaynı gerçekleştirilip başarılı bir
şekilde devreye alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: Biyogaz, hidrojen sülfür, scrubber
Investigation of Hydrogen Sulfide Removal From Biogas by Chemical Method
Abstract
Anaerobic reactors in the treatment plants are not only eleminates the organic substances in the wastewater, but also
generates biogas. As a valuable renewable source Biogas is being used for used for electricity generation, However, due
to the hydrogen sulfide content of biogas, it can not be used directly in electricty generation as it comes out of the reactor.
In order to remove the sulfur in the biogas, a desulphurization plant with a biological treatment principle is being used in
our current site. The desulphurization plant, which eleminates the hydrogen sulfide gas in biogas with a biological principle,
is normally having high remova efficiency with low cost. However, when a sudden hydrogen sulfide concentration increase
happens in biogas increase, the plant can not respond quickly. This situaion restrains system to use the gas for electricity
gereration. In order to prevent the sudden increase in hydrogen sulfide, the use of chemicals containing sulfates are dropped
out by many facilities. However, SBS chemical, which has an important role in the whiteness of the paper, continued to be
used compulsorily. Whenever this chemical is used, it causes an increase in the amount of sulphate in the wastewater and
increases the activity of the sulphate reducing bacteria in the anaerobic reactor, causing an increase in hydrogen sulfide
in the biogas. With each increase, the desulphurization plant output quality deteriorated, causing problems in electricity
generation.
In order to solve this problem, the chemical scrubber method, which can be used and reacts very quickly in periods of excess
concentration of hydrogen sulfide gas, has been researched, examined, designed and a pilot plant has been established for
on-site trials. After proven that the pilot plant is successful, a full-size facility was designed and succesfully installed on-site.
Keywords: Biogas, hydrogen sulfide, scrubber
Email: riza.arici@modernkarton.com.tr
Kimyasal Yöntem ile Biyogazdan Hidrojen Sülfür Gideriminin Araştırılması
GİRİŞ
Hidrojen sülfür (H₂S) petrol rafinerileri, petrokimya ve gıda işleme fabrikaları ile aerobik ve anaerobik
arıtım tesislerinden çevreye verilmektedir. Renksiz, yanıcı havadan daha ağır olan bu gazın istenmeyen
koku oluşturması nedeniyle biyogazdan giderilmesi konusunda birtakım metotlar kullanılmıştır.
Biyogazdan H₂S in gideriminde adsorbsiyon, absorbsiyon, yakma gibi çeşitli fizikokimyasal metotlar
kullanılmaktadır.
Hidrojen Sülfürün Fizikokimyasal Olarak Giderimi Adsorsiyonla H₂S giderimi
Adsorbsiyon katı bir adsorbe edici maddeye sıvı veya gazın bağlanması işlemidir. Bu amaçla yaygın
olarak kullanılan adsorbent maddeler aktif karbon, demir oksit, silikajel gibi maddelerdir. Aktif karbon
yüzey alanının fazla olması nedeniyle en fazla kullanılan maddedir. Pahalı olması, küçük olan
gözeneklerinin zamanla tıkanması nedeniyle dezavantajı olan bir madde olduğu açıklanmıştır (Yuan ve
Bandozs, 2007). Demir oksit (Fe2O3) biyogazdaki hidrojen sülfürle birleşerek demir sülfüre (Fe2S3)
dönüşmekte ve bu bileşik oksitlendiğinde element kükürt ve demir oksit (Fe2O3) oluşmaktadır. Ucuz ve
kolay uygulanabilir olması nedeni ile avantajlı, geri kazanım sırasında fazla ısı salınımı, H₂S‘i giderilecek
olan biyogazın içerisinde su olması giderim etkinliğini azaltmaktadır. Dolgulama işlemi sırasında çıkan
tozun toksik olmasının da dezavantajlı yönlerinden biri olduğu belirtilmiştir (Kohl ve Riesenfeld, 1979).
Adsorban madde olarak kullanılan başka bir teknik de çamur kullanımıdır. (Yuan ve Bandosz, 2007) şehir
arıtmasından çıkan biyolojik çamurlarla galvanize metal işleme çamurlarını farklı oranlarda karıştırarak
kullanmışlardır. Metal atıkları çamurlarında demir, çinko ve kükürt, silis, kalsiyum miktarları fazladır.
Şehir arıtma tesisi çamurları ile galvanize metal tesisi çamurları 50:50; 70:30 ve 90:10 oranında
karıştırılmış adsorban madde oluşturmak için 650, 800 ve 9500 °C de piroliz (ısıl dönüşüm) işlemi
yapılmıştır. 0,6-1 mm çapında (23 cm3 ) boyutunda toz haline getirilmiş ve kolona yerleştirilip,
bileşiminde %60 CH4; %40 CO2; %0,1 H₂S içeren biyogaz bu dolgu maddesinden geçirilmiştir. Giderim
kapasitesi dolgu başına 1200 g H₂S olarak tespit edilmiştir. Ancak bu yöntemin etkinliğinin biyogazın
nem düzeyine, adsorban maddenin özelliğine bağlı olduğu, ısıl dönüşüm sıcaklığı artışı ile metalin
adsorblama kapasitesinin azaldığı tespit edilmiştir. Ancak çamurdan oluşturulan adsorban maddelerin
yüzey alanı aktif karbona göre az bulunmuştur. Yine başka bir çalışmada (Troung ve Abatzoglou, 2005),
ticari olarak bulunan Sulfatreat-400- n HP adsorban maddesini H₂S giderimi için kullanmışlardır. Aktif
bileşenleri Fe2O3, Fe3O4 platin, altın, gümüş, bakır, kadmiyum ve nikel gibi bir veya birçok katalitik
metali içeren aktivatör oksitleri de içerir. Bu maddelerin adsorbsiyon olayındaki reaksiyonları arttırdığı
açıklanmıştır. Bu aktif bileşenler gözenekli olmayan silisli matriks (SiO2) az miktarlarda Al2O3 içeren
montmorillonit üzerine desteklenmiştir. Silika partikülünün boyutları 4-6,5 mm arasında değişmektedir.
Bu maddenin etkinliği kullanılan adsorbentin özelliğine, biyogazın akış hızına, temas süresine, gazın
içindeki bileşenlere ve nem düzeyine bağlı olarak değişebilmektedir. 1 g adsorban madde için biyogazda
0.11 g hidrojen sülfür giderimi sağlanmıştır. (Chou vd., 1986) da H₂S giderimi için silikajel
kullanmışlardır. 6-8 mesh olan silikajel kolon içerisine yerleştirilerek, içerisinden biyogaz geçirilmiştir.
Sonuç olarak, H₂S giderimi yanında, CO2’in de silikajel üzerine < %0.2 oranında adsorbe edildiği tespit
edilmiştir. Silikajel doygunluğa ulaştıktan 120 dk sonra H2S adsorbsiyonu %100 den %26 ya azalma
göstermektedir. Gaz içerisinde nem olduğunda H₂S adsorbsiyonunda azalma olduğu bulunmuştur.
Adsorbsiyon tekniklerinin başlangıçta etkili olduğu , fakat uzun süreli kullanıldıklarında H2S gideriminde
etkinliği sınırlandığı tespit edilmiştir. Bazı durumlarda kullanılan adsorbent madde kısmen geri
kazanılabilir. Geri kazanım işlemi için, kolon içerisinden adsorban dolgusunu almak gerekir. Adsorban
madde olarak kullanılan silikajelin geri kazanımı için 150-1750 °C gibi yüksek sıcaklık gerekmektedir.
Geri kazanım işlemi için bir kolon, H₂S giderimi için de ayrı bir kolon gerekmektedir. Biri olurken diğeri
geri kazanılabilir. Silikajel veya demir iyonun kullanımı biyogazda su varlığında H₂S giderimini
azaltmaktadır. Biyogazın taşıyıcı malzeme üzerine tutuklanmış mikroorganizma içerisinden geçirilmeden
önce neminin mutlaka alınması gerekir.
.
Absorbsiyonla H₂S giderimi
Demir oksit (Fe2O3) süspansiyonları H₂S gideriminde absorbsiyon işlemlerinde kullanılmaktadır (Kohl
ve Riesenfeld, 1979). Bu işlemde H₂S önce sodyum karbonat veya amonyum gibi alkalin bileşikle
reaksiyona girer.
H₂S + Na2CO3→ NaHS+NaHCO₃
Oluşan hidrosülfür Fe2O3ile reaksiyona girer.
Fe2O3.3H2O+3NaHS+3 NaHCO₃→ Fe2S3. 3 H2O + 3 Na2CO3+ H2O
Demir sülfür oksijen ilavesi ile element kükürt ve demir okside dönüşerek rejenerasyon işlemi olur.
2Fe2S3. 3H2O+3O2→ 2Fe2O3.3H2O +6S
Bu işlemlerde biyogazın bileşimine ve işletim koşullarına bağlı olarak yan reaksiyonlar nedeniyle
istenmeyen kükürt bileşikleri oluşabilmektedir. (ter Maat vd., 2005), biyogazdan H₂S giderimi için çinko,
bakır, gümüş, magnezyum ve nikel gibi metallerin sülfat bileşiklerini kullanmışlardır. H₂S ve metal
iyonları arasında aşağıda verilen reaksiyon gerçekleşir.
Me2+ + H₂S +H2O ↔ MeS +2H₃O⁺
Kostik Kullanımı İle H₂S Giderimi
Kostik ile yıkama sistemi rafine gazlardan ve biyogaz içerisinden H₂S giderimi için uzun yıllardır
kullanılmaktadır (Mamrosh, D.L, 2014). Scrubber adı verilen dolgulu kulelerde biyogaz, kostik ile
yıkanarak içerisindeki H2S giderilir. Burada CO2 gazının varlığı önemlidir. Kostik ilk önce CO2 ile
reaksiyona girer bu durumda biyogaz içerisindeki CO2 varlığını azaltırken ilave bir kostik tüketimine
sebep olur. Kostik ile yıkama sırasında gerçekleşen reaksiyonlar şu şekilde gerçekleşmektedir;
İki kademeli olarak gerçekleşen bu reaksiyonda ortaya çıkan ilk ürün NaHS (sodyum bisülfür) tir,
reaksiyonun devam etmesi halinde Na2S (sodyum sülfat) ortaya çıkar. Çözelti formunda sistemden
uzaklaştırılır. Ancak Biyogaz içerisinde CO2 olması halinde ilave olarak şu reaksiyonlar da gerçekleşir;
Reaksiyon sonucu ortaya çıkan sodyum bikarbonat ve sodyum karbonat nedeni ile sistemde birikimler de
oluşur.
Kostik yıkaması sonrası biyogaz içerisindeki H₂S ve CO2'nin hacimce azalması sonucu metan gazı
hacimce artar. Bu durumda da biyogaz yakma ekipmanlarının gazı daha rahat yakmasını sağlar.
Kimyasal oksidasyonla H₂S giderimi
| 4
Hem kimyasal hem de biyolojik bir arıtım şeklidir. Zirai atıklar kullanılan anaerobik arıtım yapılan
reaktörler içerisine %4-6 oranında oksijen verilmesi durumunda reaktör içerisinde Thiobacillus bakterileri
geliştirilmiş ve çıkan biyogazda H₂S miktarının azaldığı tespit edilmiştir (Weiland, 2010). Yine evsel
atıkların arıtımı sonucu oluşan biyogaz içerisine verilen az miktarda oksijenin benzer etki yaptığı
açıklanmıştır (Diaz, 2010). Az miktarda oksijenin metan reaksiyonları üzerinde olumsuz bir etki
yaratmadığı (Estrada-Vazquez vd., 2003) açıklanmıştır. Diğer taraftan anaerobik arıtımda az miktarda
oksijen ilavesi ile karmaşık yapıda olan organik bileşiklerin daha hızlı hidroliz olduğu (Jenicek vd., 2008)
belirtilmiştir.
YÖNTEM
Biyogazın kimyasal yöntemler ile arıtım yöntemleri ve biyogaz ile kimyasalların reaksiyonları, reaksiyon
sonunda çıkan nihai ürünlerin incelemesi yapılmıştır. Yapılan incelemeler sonucunda kimyasal yöntemle
H₂S giderim ihtiyacının karşılanabileceği, çıkan ürünlerin arıtma tesisinde değerlendirilebileceği,
arıtılabileceği yargılarına varılmıştır.
Yurt dışı ve yurt içinde faaliyet gösteren firmaların yöntemleri ve prosesleri incelenmiştir. İncelenen
yöntemlerde kostik kimyasalı ile biyogazın çarpıştırılması prensibine dayanmaktadır. Burada kostik
reaksiyonu ile çevrimi yapılan çözeltinin sürekli olarak pH, sıcaklık ve iletkenlik değeri takip edilmekte
ve biyogaz çıkış H₂S konsantrasyonu izlenmektedir. Yurt içinde çalışan tesisin saha ziyareti ile teknik
incelemesi yapılmıştır. Yaptığımız ziyarette kurulu olan tesisin stabil çalışmaya olanak sağladığını,
herhangi bir H₂S değer artışında sistemin hızlıca ihtiyaca cevap verebildiği, kostik tüketim miktarlarının
günlük 2-4 ton arasında olduğu konularında bilgiler elde edilmiştir.
Sitemin hangi parametrelere göre çalışacağını (sıcaklık, iletkenlik, sirkülasyon debisi, pH vb.), nasıl bir
otomasyon mantığı olacağını, kapasitesinin ne olacağı gibi konular belirlenerek pilot ölçekli kimyasal
scrubber kurulmuş ve saha işletimi yapılmıştır. Saha işletimi sırasında sürekli ve anlık olarak ölçümler
yapılarak sistemin verimi, sürdürülebilirliği takip edilmiştir.
Pilot tesis sayesinde tesisimizin işletme pH değerinin 9,5 – 11 değerleri arasında çalıştırılması gerektiği
tespit edilmiştir. Aynı şekilde maksimum sıcaklığı 50 0C ye set edilmiştir. İletkenlik değeri 60000 µs/cm
değerine set edilmiştir. Kurulacak tesis için sirkülasyon debisi 20 m3/h değerinde olacak şekilde
belirlenmiş, set edilen sıcaklık ve iletkenlik değerlerine ulaşıldığında sistemden blöf atılması şartı
otomasyona eklenmiştir. Tank içerisine koyulan seviye transmitteri sayesinde atılan blöf miktarı kadar
sisteme taze su alınmasını otomatik olarak gerçekleştirecek sistem kurulmuştur. Sistemin giriş çıkışı H₂S
değerlerini saatte bir analiz edip scada sistemine aktaracak biyogaz analizörünü sisteme eklenmiştir.
Eklenen analizör maksimum 50000 ppm değerine kadar H₂S ölçümü yapabilmektedir.
Pilot tesisin sahada başarılı bir şekilde çalışmasından sonra tam kapasiteli tesisin boyutlandırılması,
çalışma mantığının belirlenmesi, indikatör parametrelerin neler olması gerektiği gibi konular
netleştirilerek tesis kurulmuş ve işletmeye alınmıştır.
.
BULGULAR
Tesisin kurulum aşamasında elde edilen tüm çizimler aşağıda yer almaktadır.
Şekil.1 Kimyasal Scrubber Beton Dökülecek Alan
| 6
Şekil.2 Kimyasal Scrubber Kostik Hattı
Şekil.3 Kimyasal Scrubber Deşarj Hattı
.
Şekil.4 Arıtma Kimyasal Scrubber Tankı
Şekil.5 Arıtma Kimyasal Scrubber Tankı
Şekil.6 Arıtma Scrubber Tesisatları
.
Şekil.11 Kimyasal Scrubber Yerleşimi
.
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Biyogaz enerjisi oldukça avantajlı olduğu için biyogaz tesisi kurulduğunda çevreye ve insanlara zarar
vermez. Biyogazın kullanımı, depolanması ve taşınmasındaki problemleri oluşturan ana bileşenler H₂S,
H2O, CO2‘dir. Biyogaz üretilip kullanım alanının genişletilmesi için biyogaz içerisindeki bu zararlı
bileşenleri ayrıştırıp asıl enerji kaynağı olan Metan (CH4) oranının arttırılması gerekmektedir. Biyogazın
enerji seviyesinin yükseltilmesi, taşınabilir hale getirilmesi, taşıtlarda yakıt olarak kullanılabilmesi, doğal
gaz ile belli oranlarda karıştırılabilmesi, ısı ve elektrik üretiminde verimli şekilde yararlanılabilmesi için
enerji seyreltici olan, basınç altında depolama güçlüğü oluşturan ve nakil sistemlerinde korozyona neden
olan maddelerden arındırılması gerekmektedir. CO2 içeriği, su buharıyla birlikte zayıf asit oluşturur ve
korozyona neden olur. İnsan sağlığından küresel ısınmaya kadar birçok zararı olduğu biyogazın
içerisindeki CO2, H₂S ve nemin arındırılması gerekmektedir. Biyogaz arıtıldıktan sonra; piyasada bulunan
ve LPG ile çalışan cihazların, küçük değişiklikler yapılarak biyogazla çalışır hale getirilebileceği, pişirme,
sıcak su hazırlama, ısınma gibi amaçlarla kullanılabilmektedir. Ayrıca biyokütlenin biyogaza
dönüştürülmesi evsel kullanımlarda olduğu gibi, kojenerasyon tekniğiyle elektrik üretimin de ve
günümüzde ülkemizin tam anlamıyla dışa bağımlı bulunduğu motorlu taşıt yakıtlarının alımında
biyogazın bu taşıtlarda kullanılmaya başlanmasıyla dışa bağımlılıkta büyük düşüşler yaşanabilir. Bunun
yanı sıra biyogaz üretimi sonucunda sıvı formda fermente organik gübre elde edilmektedir. Fermantasyon
sonucu elde edilen organik gübrenin temel avantajı anaerobik fermantasyon sonucunda patojen
| 18
.
mikroorganizmaların büyük bir bölümünün yok olması ve fermantasyon sonucu elde edilen organik
gübrenin daha verimli olmasıdır.
Ülkemizde giderek artan enerji ihtiyacının karşılanması açısından biyogazın alternatif bir enerji olarak
kullanılması gerekir. Bunun için bu enerji kaynağının her yönüyle incelenerek en verimli ve en ekonomik
bir duruma getirilmesi gerekir. Bu amaçla özellikle kırsal alanlarda uygun bölgelerin belirlenerek biyogaz
üretim tesislerinin kurulması gerekir. Ülkemizde konunun yeteri kadar ele alınmaması biyogaz üretim
tesislerinin kurulmasını geciktirmiştir. Hayvancılıktan kaynaklanan atıklar ve evsel çöpler biyogaz
üretimi için dikkate alınarak gaz üretim tesisleri kurulabilir. Bu tesislerde kaliteli organik gübre ve enerji
elde ederek ekonomiye, koku ve bakteri oluşumunu önleyerek çevre sağlığına katkıda bulunulmuş olur.
Çevre sağlığı açısından Biyogaz tesislerinin yapılması zorunlu olmalıdır.
Bu tesisin çalışma prensibine bakıldığında yurt içi ve yurt dışı uygulamaları ile benzerlik göstermektedir.
Bu bakış açısıyla değerlendirildiğinde firmamız için bir yenilik getirmiştir. Ancak bu sistem, biyolojik
sistem ile entegre edilerek çok daha esnek bir çalışma imkanı sağlanmıştır. Yurt içi ve yurt dışı
uygulamalarına bakıldığında kimyasal + biyolojik sistem uygulamalarına rastlanmamıştır. Bu bakış
açısıyla değerlendirildiğinde ise uluslar arası yenilik niteliği taşımaktadır.
Kurulan yeni sistem ile;
ü Elektrik üretiminde yüksek hidrojen sülfürden kaynaklı korozyon sorunları ve dolayısıyla
korozyona uğramamak için enerji tesisinin duruşa geçmesi sorunu ortadan kaldırılmıştır.
ü SBS kimyasalını istenilen miktarlarda arttırabilme imkanı ortaya çıkmıştır.
ü Biyolojik sistemi çalıştırmakta esneklik kazandırılmıştır.
ü Araştırmalar neticesinde biyolojik sistem ile ilgili yeni iyileştirme yöntemi keşfedilmiştir.
ü Biyolojik sistemin istenildiği sürede devre dışı bırakıp, uzun temizlik ve bakım faaliyetlerini
zaman kısıtlaması olmadan yapabilme imkanına erişilmiştir.
ü Yüksek H2S ile karşılaşıldığında biyolojik sistemin buna cevap verebilmesi için en az 1-3 günlük
zaman gerekmekteydi. Bu süre zarfında enerji tesisi gaz çekememekteydi ve gaz yakma
bacalarında yakılmaktaydı. 1 günlük ortalama biyogaz üretimimizin 46000 m3/gün olduğunu
düşünürsek 1-3 günlük duruş çok ciddi bir kayıp olarak gözükmektedir.
REFERANSLAR
Kohl, A. L., Riesenfeld, F. C. 1979. Gas Purification, 3d ed. - Ed., Gulf Pub. Co., Book Division, Houston.
Yuan, W. X. , Bandosz, T. J. 2007. Removal of Hydrogen Sulphide from Biogas on SludgeDerived
Adsorbents. Fuel, 86 (17-18): 2736- 2746.
Truong, L. V. A., Abatzoglou, N. 2005. A H2S Reactive Adsorption Process for the Purification of Biogas
Prior to its use as a Bioenergy Vector.Biomass Bioenerg, 29 (2): 142-151.
Chou, T. C., Lin, T. Y., Hwang, B. J., Wang, C. C. 1986. Selective Removal of H2S from Biogas by a Packed
Silica-Gel Adsorber Tower. Biotechnol. Prog, 2(4), 203-209.
Kohl, A. L., Riesenfeld, F. C. 1979. Gas Purification, 3d ed. - Ed., Gulf Pub. Co., Book Division, Houston.
Maat, H., Hogendoorn, J. A., Versteeg, G. F. 2005. The Removal of Hydrogen Sulphide from Gas Streams
using an Aqueous Metal Sulfate Absorbent - Part I. the Absorption of Hydrogen Sulphide in Metal Sulfate
Solutions. Sep. Purif. Technol., 43(3): 183-197.
Weiland, P. 2010. Biogas production: current state and perspectives, Applied Microbiology and
Biotechnology, 85: 849-86.
Diaz, I., Lopes, A.C., Perez, S.I., Fdz-Polanco, M. 2010. Performance evaluation of oxygen, air and nitrate for
the microaerobic removal of hydrogen sulphide in biogas from sludge digestion. Bioresource Technology. 101:
7724- 7730.
Jenicek, P., Keclik, F., Maca, J., Bindzar, J. 2008. Use of microaerobic conditions for the improvement of
anaerobic digestion of solid wastes. Water Science and Technology. 58: 1491-1496.

Conference Paper
Oral Presentation
Lazer Desenlendirme İle Kuru İşlemi Tamamlanmış Denim

Konfeksiyon Ürünü Üzerindeki Bıyık Desenlerinin Otomatize
Üretilmesi
Semra Kördüğüm
1
Baykan Denim Ar-Ge Merkezi Malatya/Türkiye
Özet
Kuru işlemler; denim giysiye, istenen kullanılmış görüntüyü vermek için yapılan ve giysiye mekanik olarak
uygulanan işlemlerdir. İstenen görünümü sağlamak amacıyla, zımpara, kumlama (rodeo), kılçıklama, yıkama-
eskitme, lazer işlemleri yapılmaktadır. Manuel Zımpara işleminde giysi, hava yastıkları ile şişirilebilen, “manken”
denilen aparatlara yerleştirilmekte, istenen efekte göre kalıplar hazırlanarak ürün içerisine yerleştirilir ve ürün
üzerine zımpara vurularak (belli derinlikte) işlem gerçekleştirilir. Lazer ile yapılan kuru işlemde numuneye göre
tasarım çalışması yapılıp hazırlanan desen lazer bilgisayarına aktarılır. Aktarılan desen doğrultusunda mankene
giydirilen/ tablaya serilen ürün üzerinde bıyık, random, kar, file, detsroy, eskitme, rodeo, desen çalışmaları,
ütü izi…vs elde edilir. Her model için ayrı ayrı kalıplar hazırlanır. Model bazında kalıp hazırlanması/tasarım
çalışılması işletme için hem zaman kaybı hem de ekstra maliyet oluşturmaktadır.
Zaman kaybının ve oluşan maliyetin ortadan kaldırılması projenin konusunu belirleyen en önemli ihtiyaçtır.
Bu amaçla yapay sinir ağının sürece entegrasyonu, ilk defada doğru üretim anlayışıyla kalıp hazırlama süresince
gereksiz denemelerin, zaman kaybının ve oluşan maliyetin önüne geçilecektir.
Anahtar Kelimeler: Kuru İşlem, Lazer, Denim Yıkama, Yapay Sinir Ağı, Görüntü İşleme
Automatized Production of Special Patterns by Laser Systems on Denim Ready-to-

Wear Garment
Abstract
Dry processees are the processes those are being applied to the garment mechanically to be able to maintain
vintage look. To ensure this vintage look sandblasting, emerazing, washing and laser applications are being
done. Especially during emerazing treatment, garment has to be dressed on a model and has to be fixed from
inside with some special moulds those are being changed according to desired pattern. When laser systems will
be used only a sampling has to be done than desired pattern can be uploaded to a computer and garment can
be processed either it is laid on a table or dressed on a model. A huge varieyty of patterns can be obtained by
laser systems. But in order to maintain laser patterning individual molds has to be prepared and this is causing
extra cost and time loss. To prevent from these losses is the main aim of the project. For this purpose, to prevent
from unnecssary mold preparation processes and trials which is causing inefficiency, artificial neural network
methodology is being be implemented to laser treatment processes with right first time priority.
Keywords: Dry Process, Laser, Denim Washing, Artificial Neural Network, Image Processing
GİRİŞ tabi tutulmaksızın, sadece haşılı sökülerek satışa sunulduk-

Günümüzde, denim kumaştan yapılan giyim eşyaları, her ları için çok sert tutumlu ürünler olarak kabul edilmişler-
yaştan ve her kesimden insanın ‘‘yüksek moda ürünü giysi- dir. Denim ürünlerin kendilerine özgü efektleri ve renkleri
ler’’ olarak algıladığı tekstil ve konfeksiyon mamulleridir [1]. alması, çözgü ipliği üzerindeki indigo boyarmaddesinin,
Denim ürünler, 1970’li yıllara kadar, hiçbir yıkama işlemine mamulün kullanımı sırasında, zamanla aşınması ile gerçek-
leşmekteydi. Denim ürünler ancak uzun süre kullanım ve
Email: semra.kordugum@baykandenim.com
.
yıkamaların ardından özel bir görünüme sahip olmaktaydı. Firmamızda üretilen konfeksiyon ürünlerinin ( pantolon, ce-
Zamanla kullanılmış görünümlü denim mamullere eğilimin ket, gömlek, short, etek…) üzerine kuru işlem desenleri(bı-
artmasıyla, yıkama işletmelerinde ham mamuller bir takım yık, rodeo, destroy…) olmak üzere başta “bıyık” olarak tabir
aşındırma işlemlerinden geçirilmeye başlanmıştır [2]. Bu edilen desenler uygulanmaktadır. Şekil 2’de lazer makinesine
amaçla, denim kumaştan üretilmiş mamullere, kumlama, giriş olarak verilen bıyık desen görüntülerine örnekler gös-
zımparalama, lazer vb. gibi fiziksel; taş yıkama, enzim yıka- terilmektedir.
ma, enzim-taş yıkama, ağartma, vb. gibi kimyasal eskitme
işlemleri uygulanabilmektedir.
Aşındırma işlemlerinin temel prosesi olan kuru işlem önce-
leri manuel olarak yapılıyor olsa da global dünyanın sürekli
değişen moda trendini yakalama zorunluluğu giyim endüst-
risini yeni arayışlara itmiş ve en kısa sürede istenilen deseni
her seferinde aynı kalitede elde etme sorumluluğu kuru iş-
lemin zımpara ile yapılması yerine lazer teknolojisine bırak-
mıştır.
Günümüzde lazer birçok mühendislik uygulamalarında kul-
lanılabilir hale gelmiştir. Bu uygulama alanları içerisine de-
nim eskitmede yakın bir geçmişte girmiştir. [3] Photoshop Şekil 2: Örnek bıyık desen görüntüleri
v.b. programlar kullanılarak bilgisayar ortamında çizilen Her bir pikseli 0-255 arasında renk değerine sahip gri ölçekli
şekillerin, indigo boyarmaddesinin, lazer ışınları vasıtasıyla, bıyık desen görüntüleri sade bir denim kumaşa uygulandı-
yakılması suretiyle kumaş yüzeyine aktarılması işlemine la- ğında Şekil 3 ve 4’te gösterilen etki meydana gelmektedir.
zer eskitme denilmektedir [3].
Lazer ile eskitme yönteminin en önemli özelliği, yapılan
yakma işleminin tekrar edilebilirliğinin çok yüksek olması-
dır. Zira lazer yönteminde; kumlama veya zımparalama ile
yapılmış eskitme işlemlerine nazaran ürünler arasında görü-
lebilecek efekt farklılıkları çok az olmaktadır [3].
Lazer ışığı kullanılarak kumaş veya metal bir malzemenin
şekli veya görünümü değiştirilebilmektedir [4]. Bu malzeme
modifikasyonu yöntemi, tasarımları hızlı bir şekilde değiştir-
me, yeniden işleme gerek kalmadan ürünler üretme ve bit-
miş ürünlerin kalitesini iyileştirme gibi bir dizi avantaj sağla-
maktadır. Lazer ışığıyla malzemelerin işlenmesinin bir başka
avantajı, çok sayıda malzeme ile uyumluluktur. Denim, pa-
muk, sentetik/polyester gibi kumaş türleri ve seramik, kom-
pozit, plastik/polimer ve yapıştırıcı gibi metal olmayan mal- Şekil 3: Bıyık desen görüntüsünün denim kumaşa uygulanması. (sol) Bıyık
zemeler ve alüminyum, demir, paslanmaz çelik ve titanyum desen görüntüsü, (orta-sağ) lazer makinesiyle desen uygulanmış ve uygu-
lanmamış kumaş görselleri [6]
gibi metallerin tamamı lazer ışığı ile işlenebilir [5].
Şekil 1’de lazer ışığı ile yapılan malzeme modifikasyon türleri
gösterilmektedir.
Şekil 1: Lazer malzeme modifikasyonu
Lazer ışığının dalga boyu, güç seviyesi, malzemenin ışığı

absorbe etme (emme) özelliği ve malzemenin kimyasal bi-
leşimi gibi parametreler malzemeyle etkileşime giren lazer
enerjisinin yüzey üzerinde oluşturduğu etkiyi değiştirmek- Şekil 4:Bıyık desen görüntüsünün denim kumaşa uygulanması. (sol)
tedir. Bıyık desen görüntüsü, (sağ) lazer makinesiyle desen uygulanmış kumaş
görseli [7]
Lazer Desenlendirme İle Kuru İşlemi Tamamlanmış Denim Konfeksiyon Ürünü Üzerindeki Bıyık Desenlerinin Otomatize Üretilmesi
Şekil 4’ün sağ tarafında verilen bir denim kumaş görselinden lirlenip, toplamda 3500 adet numune pantolon dikildi. Son 3
sol tarafındaki bıyık desen görüntüsünün otomatik elde edi- yıl içerisinde en fazla yıkama yapılan modellerin(orderlerin)
lebilmesi için gerekli yazılım ve donanım bileşenlerinin neler yıkamaları yapıldı. Sistemin ön deneme çalışmalarının yapı-
olması gerektiği belirlenecek ve endüstri ortamında gerçek labilmesi için şimdilik 405 farklı yıkama yapıldı. Örnek ol-
zamanlı çalışabilecek sistemin bir prototipi üretilecektir. ması açısından 50 farklı yıkama ve kullanılan kumaş kalitesi
aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.
YÖNTEM
Tablo 1: Yıkama reçetesi ve kumaş kodları
Baykan Denim Konfeksiyonda siparişe dönüşen her model
için yıkama onay süreci vardır. Dikim işlemi tamamlamış
konfeksiyon ürünü müşteri tarafından gönderilen onaylı nu-
mune doğrultusunda yıkama deneme çalışmaları başlatılır.
İlk olarak dikim işlemi tamamlanmış 10 adet ürün onay-
lı yıkama numunesi ile birlikte lazer tasarım operatörüne
teslim edilir. Tasarım operatörü onaylı numune üzerindeki
kuru işlem bölgelerinin fotolarını çekerek photoshop prog-
ramında yaklaşık 2-3 saat çalışarak, optimum görüntüyü
elde eder. Onaylı numuneye en yakın desen elde edildikten
sonra kumaş tipine göre lazer gücü, dpi ve yüzey sıcaklığı
optimum aralıkları belirlenip 3 farklı seviyede toplamda 10
adet numune üzerinde lazer denemesi yapılır. Yapılan çalış-
malar onaylı numune doğrultusunda (reçeteye göre) numu-
ne kazanlarında yıkatılır. Zemin yıkama, kimyasal sprey ve
finish yıkamaları tamamlandıktan sonra (yaklaşık 1-1,5 gün
sürmektedir bu işlem) Yıkama müdürü tarafından ürünler
kontrol edilir ve onaylı numuneye en yakın olan çalışma
lazer birimine “Onaylı Lazer Numunesi”olarak mavi klips
BULGULAR
takılarak Lazer birimine teslim edilir ve bu numune doğrul-
tusunda üretim başlatılır. Her modelde bu süreç tekrar eder. 405 Farklı yıkama grubunun ilk 50 çalışmasına ait yıkanmış
Lazer biriminde gelen numunenin desenin çıkarılması için 4 numune görüntüsü ve photoshop desen çalışması aşağıdaki
personel görevlidir. Haftalık; tabloda verilmiştir.
• Ø Üretim için 20 farklı dosya çalışılmakta

• Ø Koleksiyon için 15 dosya çalışılmaktadır.
Şekil 5: Lazer desenlendirme süreçleri
Her iş emrinde bu döngünün tekrarı, zaman kaybına, ek iş-

çiliğe, fire oluşmasına neden olmakta ve firma açısından bir
maliyet oluşturmaktadır.
Veri Setinin Oluşturulması

Firmanın en çok kullanmış olduğu 34 farklı kalite kumaş be-
.
Tablo 4: Numune - PhotoShop görüntüleri
.
FINANSAL DESTEK 50*1400 = 70000TL) bu proje ile ortadan kaldırılacağı dü-

Otomatik üretim sisteminin gerçekleştirilebilmesi için Doç. şünülmektedir. Firmanın lazer bölümünde bıyık/destroy ta-
Dr. M. Fatih Talu yürütücülüğünde bir proje önerisi hazır- sarım işlemleri için 4 personel bulunmaktadır. YSA tabanlı
lanmış ve Tübitak Teydep 1505 proje destek kalemine mü- geliştirilecek olan tahminleme metotlu proje sayesinde lazer
racaat edilmiştir. bölümünde ihtiyaç duyulan personel sayısı 4 kişiden 1 kişiye
indirgenecektir.
SONUÇ
REFERANSLAR
Projenin en önemli çıktısı denim konfeksiyon işletmesinde
[1] Karagöz, G., (2009), Denim Yıkama İşlemlerinde Ortaya Çıkan Za-
kuru işlem kaynaklı minimum 1.5-2 gün olan zaman kay- rarlar Nedenleri ve Çözüm Olanakları, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri
bının ortadan kaldırılması olacaktır. Firmanın koleksiyon Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 143
çalışmaları ve üretim için yapmış olduğu aylık ortalama
[2] Aslan, M., Korlu, A., (2009), Selulaz Enziminin Denim Yıkamada Kul-
1400 adet ürün maliyetinin (ürün başına yaklaşık 50TL,
.
lanımı, Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi, , 3(1), 11-23.

[3] Tahran, M., 2005., Eylül 2005, Eskitme Yöntemlerinin Denim Mamul-
lerin Performans Özelliklerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Đzmir, 3s
[4] Bahriye SIRAV, “Lazer Nedir? Fiziği ve Doku ile Etkileşimi”, Turkiye
Klinikleri J Dental Sci-Special Topics. 2012;3(2):1-6.
[5] https://www.ulsinc.com/learn/laser-material-processing (erişim ta-
rihi: 17.03.2020).
[6] https://tr.pinterest.com/pin/43206477663604426/ (erişim tarihi:
17.03.2020).
[7] https://tr.pinterest.com/pin/534169205803957588/ (erişim tarihi:
17.03.2020).

Conference Paper
Oral Presentation
A New Device to Induce Non-Invasive Posttraumatic

Osteoarthritis In Rats
Sinan Kandır1*, Neslihan Tıraş2, Çağrı Avcı3
1
Department of Physiology, Ceyhan Faculty of Veterinary Medicine, Cukurova University, ADANA/TURKIYE
2
Department of Biotechnology, Institute of Science, Cukurova University, ADANA/TURKIYE
3
Department of Virology, Ceyhan Faculty of Veterinary Medicine, Cukurova University, ADANA/TURKIYE
Abstract
Posttraumatic osteoarthritis (PTOA) is one of the most common forms of osteoarthritis which is induced by
traumatic injury of joints. Animal models play a crucial role due to understanding the biochemical processes,
molecular pathways and, early intervention for the PTOA. Non-invasive PTOA models have not been
standardized owing to their complex emerge mechanisms to translational research. Thus, we aimed to design
a cheap, simple, scientist-friendly, non-invasive PTOA induce device for rodent researches. By this aim, we
used sixteen, healthy, female Wistar rats divided into groups as Control (C, n=8) and PTOA (P, n=8). Specially
designed impact mechanism made plexiglass material by hand. The mechanism works as amplifying the impact
in safe limits and provides standardization every one impact on rat knee. Basically, it is built up with some fixed
and moving parts made by plexiglass material. The other fundamental pieces are the dynamometer, leg fixation
blocks, force arm and, handle wheel. The legs of experimental animals were fixed and tied on the leg mold part
of the impact mechanism under anesthesia. Twenty-newton force was applied 120 times as 3 sets, 3 times per
week for each animal in P groups. No application has been done in C groups. The PTOA was diagnosed by gait
pattern analysis. Hereby, the inked footprints were scanned and analyzed with ImageJ. According to our results,
that device can be used efficiently and accurately by non-invasive PTOA rodent researchers.
Keywords: Gait, Orthopedics, Osteoarthritis, Rat, Trauma.
ACKNOWLEDGEMENTS
This study was supported by Cukurova University Scientific Research Projects Coordination Unit (Projects No:
12998 and 13162).
Email: sinankandir@cu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Physico-mechanical properties of nanofiller reinforced starch/

microcrystalline cellulose film
Nedim Gürler1
1
Department of Food Process, Vocational School of Tunceli, Munzur University, Tunceli, Turkey
Abstract
The development of biodegradable food packaging materials to keep the freshness and quality of food during
storage has attracted great attention recently [1]. Biodegradable starch has been used in many studies as packaging
material. However, it is limited in applications due to poor mechanical and high humidity sensitivity [2]. To
overcome this, blends have been prepared with different components. In this study, starch/microcrystalline
cellulose nanocomposite films were prepared with casting solution using glycerol and bentonite as plasticizer
and filler, respectively, and the films were analyzed. Clay concentration was 1%, 5% and 10%. The physical and
mechanical properties of the nanocomposite films were investigated. As the clay concentration increased, the
water vapor permeability of nanocomposite films decreased, and the total soluble matter and swelling increased.
The obtained results showed that the highest tensile strength was 0.88 MPa at the lowest concentration of
bentonite and % elongation, an adverse effect was observed. In general, these results showed that the addition of
bentonite nano filler significantly affected the properties of the films.
Keywords: Clay, mechanical, microcrystalline cellulose and nanocomposite films.
REFERENCES
[1] Nurhayati, N. D., Shodik, I. S. J., and Pham, T. (2019). Water vapour
and grease resistance properties of paper coating based starch-ben-
tonite clay. In Journal of Physics: Conference Series, Vol. 1153, No. 1,
p. 012090. IOP Publishing.
[2] Gürler, N., Paşa, S., Alma, M. H., and Temel, H. (2020). The fabrication
of bilayer polylactic acid films from cross-linked starch as eco-friend-
ly biodegradable materials: Synthesis, characterization, mechanical
and physical properties. European Polymer Journal, 109588.
Email: drnedimgurler@gmail.com

Conference Paper
Oral Presentation
FB-TIG Yöntemiyle Birleştirilen 90/10 Cu-Ni Alaşımının

Kaynağında Uygun Aktif Örtü Malzemesinin Seçimi
Rıfkı Bayram¹*, Melik Koyuncu², Durmuş Ali Bircan
Bomak Makina Ltd. Şti. Adana/Türkiye; rifkibayram@gmail.com
1
2
Çukurova Üniversitesi, Endüstri Mühendisliği Böl., Adana/Türkiye; melikkoyuncu@yahoo.com
³
Çukurova Üniversitesi, Makina Mühendisliği Böl., Adana/Türkiye; abircan@cu.edu.tr
Özet
Deniz suyuna karşı olan yüksek korozyon direnci nedeniyle, tuzlu su ile temas eden eşanjör, kondenser,
denizcilikte kullanılan pervaneler, şaft, pahalı teknelerin gövdesi, yangın ve proseste kullanılan tuzlu su boru ve
fittingslerinin imalatında özellikle 90/10 Cu-Ni (Nikel Bronzu) alaşımı tercih edilmektedir. 90/10 Cu-Ni alaşımı
kaynağında örtülü elektrod, gazaltı ve TIG kaynağı kullanılmaktadır. Bu çalışmada; geleneksel TIG kaynağı
ile elde edilebilen 2,0/2,5 mm derinliğindeki kaynak nüfuziyet derinliğinin 6,0/8,0 mm’ye kadar arttırılması
amaçlanmaktadır. Klasik TIG kaynak teknolojisi yerine sınırlandırılmış Aktif Örtülü (FB-TIG) kaynağı en iyi
çözüm önerisi olacaktır. Ancak: 90/10 Cu-Ni alaşımının FB-TIG kaynağı uygulanmasında önerilen herhangi
bir aktif örtü malzemesine literatürde ve uygulamada rastlanmamıştır. Kaynak gerilme ve çarpılmalarını
azaltıp, kaynak kalitesini önemli ölçüde artıracak en uygun aktif örtü olarak SiO2, Fe₂O₃ ve TiO₂ bileşiklerinin
kullanılabileceği benzer araştırma çalışmaları örnek alınarak ve Ellingham diagramları kullanılarak belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: FB-TIG, Aktif Örtü, 90/10 Cu-Ni alaşımı, Ellingham Diagramları
1. GİRİŞ ların olumsuz etkilerinden korumak için kullanılmaktadır.

90/10 Cu-Ni (Nikel Bronzu) alaşımı savunma sanayi, otomo- Manuel ark kaynağında kullanılan elektrodların üzerindeki
tiv, kimya, petrol, çelik üretim, çevre teknolojileri, denizcilik örtü ile tozaltı kaynağından kullanılan tozlar, kaynak banyo-
ve enerji sektöründe son yıllarda yoğun olarak kullanılmak- sunu korurken aynı zamanda kaynak banyosuna iyileştirici
tadır. Üstün mekanik özellikleri, çeşitli imalat yöntemlerine elementler ilave edilmesini ve kaynak verimliliğini arttırır.
uygunluğu yanında özellikle deniz suyu korozyonuna karşı Termit kaynağında kullanılan örtü malzemeleri, kaynak ön-
olan yüksek direnci ve biyolojik kirlenme (biofouling) daya- cesi yakılır ve oluşan ekzotermik ısı sonucunda birleşim böl-
nıklılığı nikel bronzunun tercih edilmesinde önemli rol oy- gesindeki metal erir. Sonuçta kaynak işlemi tamamlanır. Bu
namaktadır. 90/10 Cu-Ni alaşımı kaynakla birleştirilmesin- işlemde örtü hem koruyucu ve hem de ısı kaynağı olarak iş-
de örtülü elektrod (MMAW), MIG (Metal Inert Gas), TIG lev yapar. Yine oksi-asetilen kaynağında kullanılan örtü mal-
(Tungsten Inert Gas) yöntemleri uygulanmaktadır. Özellikle zemeleri de hem koruyucu olarak işlev yapar hem de kaynak
yüksek kalitenin talep edildiği uygulamalar için TIG kaynağı bölgesindeki kirleri temizler.
en iyi çözümü sunmaktadır. Ancak; TIG kaynağında birim Klasik TIG (GTAW) kaynak tekniğinde koruyuculuk göre-
zamanda üretilen kaynak miktarı az olduğundan bu yöntem vini argon gazı yapar. Ancak argon gazına ilave edilen He ve
pahalıdır. TIG yönteminin bu dezavantajını giderebilmek H₂ gazları ısı girdisini arttırmayı sağlar. 1960’lı yıllarda Pa-
için aktif örtü bileşiklerinin kullanıldığı FB-TIG kaynağı ge- ton Kaynak Enstitüsü (PWI) tarafından ilk defa TIG kaynak
liştirilmiştir. FB-TIG kaynak yöntemi klasik TIG kaynağına prosesine aktif örtü malzemelerini ilave etmişlerdir [REF1-
göre, kaynak penetrasyon derinliği (yaklaşık %250-300 ora- 2-3]. Bu uygulama sonucunda kaynak nüfuziyetinin artma-
nında), kaynak teline (8-10mm kalınlıklara kadar) ve özel sı, kaynak genişliği (W) ile kaynak derinliği (H) arasındaki
formda kaynak ağzı açmaya gerek olmaması gibi avantajlara ilişkinin (W/H) kaynak derinliği lehinde geliştiği tespit edil-
sahiptir. miştir. Özellikle bu yıllardan itibaren TIG kaynağında aktif
Örtü malzemeleri (Fluxes) uzun zamandır kaynak banyosu- örtü kullanımı birçok bilim insanının dikkatini çekmiş ve bu
nun kimyasal kompozisyonu iyileştirmek, arkın istikrarını konuda sayısız araştırmalar yapılmıştır [REF1-3].
sağlamak ve özellikle kaynak banyosunu atmosferdeki gaz- Başarılı sonuçlar elde edildikçe kullanılan aktif örtü malze-
Email: rifkibayram@gmail.com
.
meleri patent ile güvence altına alınmış olup sanayinin kul- oksijen seviyesinin ağırlıkça %0,035-0,079 seviyelerinde ol-
lanımı için servis edilmiştir. Tüm gayretlere rağmen halen ması gereklidir. Aktif örtü malzemelerinin kaynak dikişinin
aktif örtü malzemelerinin TIG kaynağında kullanımı çok derinliğini ve genişliğini etkileyebilmesi, kaynak bölgesine
enderdir. Bunun nedenleri şunlardır; sürülen aktif örtü miktarı ile doğrudan ilişkilidir. 1 mL ase-
ton içerisine 0,531 mg aktif örtü ilavesi, başarılı bir sonuç
- Aktif örtü malzemesinin bileşimi ile ilgili yeterli bil-
almak için yeterli olmuştur [REF-3].
gi mevcud değildir.
M. Abd-Allah ve ark. (2008) S235 kalite düşük karbonlu
- Yetersiz bilgi nedeniyle aktif örtünün kaynak oluşu-
çelik üzerinde belli oranlarda karıştırılarak formüle edilmiş
mu üzerindeki etkisi öngörülmemektedir.
aktif örtüler kullanarak A-TIG kaynağında en uygun aktif
- Kaynak dikişinin görselinin yeterince estetik olma- örtüyü elde etmeye çalışmışlardır. Ticari saflıktaki Cr₂O₃,
yabileceği endişesi, Ca F₂, Mg O, Ti O₂, Si O₂, Fe₂ O₃, K₂O, Al₂O₃, Al₂O₃, MnO,
- Aktif örtü kalınlığındaki homojensizliğin kaynak NaCl ve TİF ile çalışmışlardır. Söz konusu bileşikler 11 mik-
dengesizliğine neden olmasıdır. ron’ dan daha küçük boyutta toz haline getirilmiş olup, 2 gr.
formüle edilmiş bileşik tozları 10 mL aseton ile karıştırılarak
2. LİTERATÜR ÇALIŞMASI süspansiyon elde edilmiştir. Sonuçta Cr₂O₃ kaynak nüfuzi-
yeti bakımından (Derinlik/Genişlik) en yüksek etkiyi sağla-
Araştırma çalışmasının metodolojisini belirlemek üzere TIG
mıştır. Bunu sırasıyla CaF₂, Mg O, Mn O, Ti O₂, Si O₂, Fe₂
ve A-TIG kaynağında aktif örtü kullanılmasını içeren benzer
O₃, K₂O, Al₂O₃, NaCl ve TİF takip etmiştir. Cr₂O₃ (H/Ho)
çalışmalar etüd edilmiştir.
oranın bakımından da en yüksek etkiyi yapmıştır. Bunu sı-
D.S. Howse ve W. Lucas (2000) TIG kaynağında Aktif Örtü rayla CaF₂, Mag O, Mn O, Tr O₂, Fe₂ O₃, SiO₂, K₂O, NaCl,
kullanılmasının ark kesitinin daralması üzerinde etkisini in- Al₂O₃ ve TİF takip etmiştir. Kaynak bölgesine sürülen aktif
celemişlerdir. A-TIG kaynak yöntemiyle yapılan kaynak ge- örtü malzemesinin miktarı da oldukça önemlidir. Uygun pe-
nişliğinin geleneksek TIG kaynağına göre daraldığı ve kay- netrasyon derinliği için; MgO, MnO, Al₂O₃ ve Cr₂O₃ malze-
nak dikişinin kesit alanının %30 ila %80 oranında arttığını melerinde 20-25 mikron optimum iken, SiO₂, TiO₂ ve Fe₂O₃
deneysel olarak tespit etmişlerdir [REF-1]. için 40 mikron kalınlık optimumdur. (%20 Fe₂O₃, %35 TiO₂,
M. Kurtulmuş ve ark. (2019) deneysel çalışmalarında demir %15 K₂O, %15 MnO, %15 SiO₂) şeklinde formüle edilmiş
dışı metallerin (nonferros metals) A-TIG kaynak özellikleri- bir çok bileşenli aktif örtü malzemesi 150-200 A akım şid-
ni incelemişlerdir. Çalışmalarında öncelikle örtü malzeme- detinde en iyi (D/W) oranı verilmiştir. Formüle edilen aktif
sinin kaynak nüfuziyetini nasıl arttığını ve kullanılan örtü örtülerde h=3mm olan ark uzunluğu penetrasyon en yük-
malzemelerinin kimyasal özelikleri ile uygulama kalınlığı- sek seviyeye ulaşmaktadır. Formüle edilmiş aktif örtülerin
nın etkilerini incelemişlerdir. Sonuçta, A-TIG kaynağı ile tamamı kaynak sırasında tamamen ayrışmaması (dissocia-
geleneksel TIG kaynağına göre daha derin kaynak, nüfuzi- tion) durumunda, kaynak metali içerisinde metal olmayan
yeti elde edilebileceği, kaynak derinliği ile kaynak genişliği inklüzyonlara neden olmaktadır. Formüle edilen aktif örtü
arasındaki ilişkinin kullanılan örtü malzemesinin kimyasal bileşenlerinden CaF₂’ ün miktarı %5’ ten fazla olmamalıdır.
analizinden doğrudan etkilenmektedir. A-TIG kaynağında Daha yüksek oranda kullanılırsa penetrasyon oranını ciddi
kullanılan örtü malzemesinde solüsyon olarak en fazla ase- oranda düşürmektedir [REF-4].
ton kullanılmaktadır. İlaveten, A-TIG kaynak dikişinin yüzey H. L. Lin ve T.M. Wu (2012) çalışmalarında Inconel 718
görüntüsü, kullanılan oksit örtülerden dolayı daha pürüzlü- alaşımının TIG kaynağında kullanılan aktif örtünün kaynak
dür ve iş parçasının yüzeyine sürülen örtü malzemesinin op- ağzı geometrisi üzerindeki etkisini incelemişlerdir. Çalışma-
timum kalınlığının 12 mg/cm² olduğunu tespit etmişlerdir. nın sonucunda SiO₂, NiO₂, gibi tek komponentli ve/veya
Aktif örtü tozlarının süspansiyonu içi en uygun sıvı aseton- %50 SiO₂ + % MoO₃ gibi çift komponentli örtülerin kulla-
dur [REF-2-17]. nılması durumunda Inconel 718 alaşımının kaynak penet-
H. M. Snow (2002) super ostenitik paslanmaz çeliklerin ak- rasyonunda ciddi artış olduğunu tespit etmişlerdir. FB-TIG
tif örtülü TIG (A-TIG) kaynağında EWI (Edison Welding kaynak tekniği kullanılarak 6,35 mm kalınlığında Inconel
Institute) tarafından üretilen patentli bileşiği kullanılmıştır. 718 kalite plaka bir pasoda kaynak edilebilmiştir [REF-5].
Aktif örtünün içeriğinde belirtilmemesine rağmen aktif örtü A.R. İbrahim (2013) çalışmalarında öncelikle geleneksel
bileşiğinde önemli miktarda kükürt tespit edilmiştir. Kaynak TIG kaynağında penetrasyonu (kaynak derinliğini) etkileyen
dikişinde rastlanılan inklüzyonların nedeni doğrudan doğ- parametreleri tespit etmiştir. Kaynak derinliğini etkileyen
ruya aktif örtüdür. Siyah ve küresel formda olan ve 300nm kaynak parametrelerinin optimizasyonu için Taguchi me-
(0,3 mikron) çapındaki inklüzyonların bakır sülfid olduğu todu ve L9(34) ortagonal matrix kullanılmıştır. 316 L kalite
ve aktif örtüdeki kükürtle ilişkili olduğu saptanmıştır. Aktif çeliğinin kaynak derinliğini arttırmak üzere örtü malzemesi
örtüden kaynak banyosuna element intikali önemsiz mik- olarak SiO₂, TiO₂ tercih edilmiştir. Deneysel çalışmalar so-
tardadır. Kompozisyonda önemsiz miktarlarda Titanyum nucunda aktif örtülü TIG kaynağında kaynak derinliğinin
ve Oksijen artışı olmuştur. Tersine metal akışı (Marangoni) arttığı ve genişliğinin daraldığı tespit edilmiştir. İlave olarak
etkisi olabilmesi için ergimiş haldeki kaynak banyosundaki SiO₂, TiO₂ ye göre penetrasyonun artışında daha etkili ol-
FB-TIG Yöntemiyle Birleştirilen 90/10 Cu-Ni Alaşımının Kaynağında Uygun Aktif Örtü Malzemesinin Seçimi
muştur. Bu yöntemle elde edilen kaynak dikişinin daha iyi yum alaşımından hazırlanan deney parçalarının alternatif
kaynak çekme mukavemeti ve sertliği değerine sahip olduğu akım ile yapılan kaynağında CdCl₂ örtü malzemesi kullanıla-
gözlenmiştir [REF-6]. rak kaynak dikişi kesiti ve ark voltajı gözlenmiştir. Kaynak iş-
lemi farklı kaynak hızları, kaynak akım şiddeti ve kaynak ark
C. H. Kuo (2011) 6mm kalınlığındaki JIS G 3131 kalite orta
yükseklikleri uygulanarak denemeler yapılmıştır. Deneyler
karbonlu çeliğin, SUS 316L kalite paslanmaz çelik sacların
göstermiştir ki, geleneksel TIG kaynağına göre; CdCl₂ kulla-
aktif örtülü TIG kaynağında kullanılan oksit örtü malzeme-
nılan A-TIG kaynağında kaynak derinliği ve kaynak derinli-
lerinin kaynak yüzeyi görüntüsü, kaynak şekli, açısal kaynak
ğinin kaynak genişliğine oranı iki kat daha fazladır. Sonuçta
çekmeleri ve kaynak hataları üzerindeki etkilerini araştır-
örtü malzemesi olarak CdCl₂ kullanılan magnezyum alaşım-
mıştır. Çalışmalarda CaO, F₂O₃, Cr₂O₃, ve SiO₂ gibi metal
larında kaynak akım şiddeti arttığında buna paralel olarak
oksitler örtü malzemesi olarak kullanılmıştır. Metal oksit
ark voltaj gerilimi de artmaktadır. Böylece kaynak bölgesine
örtü Fe₂O₃ malzemeleri kullanılarak yapılan TIG kaynağın-
daha fazla enerji transferine ve kaynak nüfuziyetinin derin-
da, kaynak dikişinin yüzeyinde cüruf kalıntıları gözlenmiştir.
leşmesine neden olmaktadır [REF-11].
İlave olarak SiO₂ örtü malzemesi olarak kullanıldığında kay-
nak nüfuziyetinin (penetrasyon) ve kaynak derinliği/kaynak H.Y. Huang (2013) 6 mm kalınlığında AISI 304 kalite
genişliği oranının arttığı da tespit edilmiştir. Böylece farklı östenitik paslanmaz çelik saç parçalarının değişik metal
kalitedeki iki metalin kaynağındaki açısal çarpılmasının ve oksitler kullanılarak A-TIG kaynağı yapılması sonucunda
diğer kaynak hatalarının oluşumu ihtimalinin azalabileceği kaynak dış görünüşünde, içyapısında, kalıntı ferrite oranın-
sonucuna varılmıştır [REF-7]. da, sıcak yırtılma ihtimalinde, açısal çarpılma ve elde edilen
mekanik özelliklerde ne gibi farklılıklar olabileceğini etüd
M. Lui (TARİH) Ti-alaşımlarının TIG kaynağında alkali flo-
etmiştir. Deneylerde MnO₂ ve ZnO malzemeler toz halin-
rid malzemeleri aktif örtü malzemesi olarak kullanılmıştır.
de aktif örtü olarak kullanılmıştır. Deneyler sonucunda %20
Kompleks bir florit olan Kriyolit (Na2 ALF6) olarak kulla-
ZnO + %80 MnO₂ karışımının kullanılması durumunda
nıldığında bunun kaynak biçimi üzerinde etkileri incelenmiş
AISI 304 kaynak dikişinde tam nüfuziyet ve tatminkar yüzey
ve elde edilen sonuçlar basit bir florit olan MgF₂ örtü malze-
görünüşü sağlandığı gözlemlenmiştir. Yine MnO₂ ve ZnO
mesiyle elde edilen sonuçlarla mukayese edilmiştir. Sonuçta
örtü malzemeleri kullanılarak yapılan A-TIG kaynağında ka-
kriyolitin tek paso kaynakta kaynak dikişinin nüfuziyetini ve
lıntı ferrite miktarında artış olduğu ve bunun sıcak yırtılma
kaynak akımı konsantrasyonu arttırdığını gözlemiştir [REF-
ihtimalini azalttığı gözlemlenmiştir. İlave olarak A-TIG kay-
8].
nak yönteminin kullanılması AISI 304 kalite paslanmaz çelik
L. Q. Ming (2007) paslanmaz çelik TIG kaynağına ilave örtü iş parçası üzerindeki açısal çarpılmayı azaltıcı ektisi olduğu
malzemeleri olarak SiO₂ ve TiO₂ metal oksitleri kullanılmış- belirlenmiştir [REF-12].
tır. Kaynak yapılırken yüksek hızlı kamera sistemi ve asi-
C. Dong (2004) paslanmaz çelik malzemelerin TIG kayna-
loskop kullanılmıştır. Böylece kaynak esnasında oluşan ark
ğında aktif örtü malzemesi olarak değişik metal oksitler kul-
şekillerini ve voltaj değişimlerini simultane olarak izlemek
lanarak, kaynak nüfuziyeti derinliği ve kaynak arkının şekli-
mümkün olabilmiştir. Deneysel sonuçlar gösterilmiştir ki
nin geleneksel TIG kaynağı yöntemine göre nasıl değiştiğini
SiO₂ ark voltajını arttırırken, TiO₂ ark voltajı üzerinde hiç-
incelemiştir. Arkın kısıtlaması (boğulması) video kayıtları ile
bir etki etmemiştir. Geleneksel TIG kaynağı ile SiO₂ örtülü
gözlenmiştir. Kaynak dikişine doğru olan güçlü ergimiş me-
TIG (A-TIG) kaynağı mukayese edildiğinde, SiO₂ esaslı örtü
tal akışının daha dar şekilli ark ile sağlandığı ve daha derin
malzemesinin arkın biçimi üzerinde bariz bir etki yarattığı
kaynak nüfuziyetine ulaştığı gözlemlenmiştir [REF-13].
açıkça görülmüştür [REF-9].
B. Shah ve ark. (2017) A-TIG kaynağını doğrudan etkileyen
M. Vasudevan (2006) 304 LN ve 316 LN kalite paslanmaz
faktörleri ele almışlardır. Özellikle aktif örtü olarak kullanı-
çelik malzemelerin TIG kaynağı için geliştirilen özel örtü
lacak metal oksit florür ve klorürlerin 30-60 mikron aralı-
malzemeleri kullanıldığında, tek pasodaki kaynak nüfu-
ğında tane büyüklüğünde olması, karışım sıvısı olarakta
ziyetinin geleneksel TIG kaynağında elde edilen derinliğe
aseton, metanol ve etanol kullanılabileceğini belirtmişlerdir.
nazaran %300 oranında artmış olduğunu tespit etmiştir. Pe-
Toz halindeki aktif örtü malzemelerinin uçucu sıvıyla karış-
netrasyondaki artışın nedenini arkın genişliğinin daraltılma-
tırıldığında karışım yoğunluğunun 5-6 gr/cm³ olması tavsiye
sına ve Marangoni akışının tersine dönmesine bağlamıştır.
edilmiştir. İlave olarak, kaynak edilecek parçalar arasındaki
İlaveten aktif örtü malzemeleri kullanılarak yapılan A-TIG
birleşim boşluğu, aktif örtü malzemesinin uygulanması,
kaynağı ile elde edilen kaynak dikişlerinin mikroyapısında ve
uygulanan örtü kalınlığı, kullanılan Ti-elektrod cinsi ve ark
mekanik özelliklerinde, geleneksel yöntem ile yapılan kaynak
boyu A-TIG kaynağının başarısını etkileyecek en önemli
dikişlerine göre herhangi bir olumsuzluk tespit edilmemiştir
faktörlerdir [REF-14].
[REF-10].
A.V.S. Babu ve ark. (2016) aluminyum alaşımlarının sınır-
L. Liu (2006) magnezyum alaşımları ile yapılan TIG kayna-
landırılmış aktif örtülü (Flux Bonded Tungsten Inert Gas
ğında, Cadmiyum Chloride (CdCl2) aktif örtü malzemesi
Welding) FB-TIG kaynağı için SiO₂ kullanılarak deneyler
kullanılması halinde kaynak nüfuziyeti derinliğini bariz bir
yapmışlardır. Deneylerin sonucunda A-TIG kaynak yöntemi
şekilde arttırdığını tespit etmiştir. AZ 31 B kalite magnez-
.
ile yapılan kaynaklarda geleneksel kaynaklara göre daha de- merkezden dışa doğru olması fizik biliminde (Gibbs)/Ma-
rin nüfuziyet elde edilebilmiştir. Kaynak dikişinin sağına ve rangoni etkisi ile açıklanmaktadır. Bu etki, kaynak banyo-
soluna sürülen sınırlandırılmış örtü aralığı için (4) mm me- sunun yüzey geriliminin eğimi negatif olduğunda gerçek-
safenin optimum olduğu saptanmıştır. Ayrıca; aluminyum leşmektedir. Bu teoriye göre aktif örtü malzemeleri kaynak
FB-TIG kaynağında, kaynak dikişinin çekme mukavemeti, banyosunun yüzey geriliminin eğimini negatiften pozitife
geleneksel TIG kaynağına göre %25-30 oranında daha yük- çevirir. Bunun sonucunda kaynak banyosunun akış yönü
sek olduğu gerilimine bağlı korozyon kırılganlığı direncinin merkezden dışarıya doğru değil aksine dışardan merkeze
daha iyi olduğu saptanmıştır. Aluminyum FB-TIG kaynağın- doğru olacak şekilde değişir. Tersine marangoni etkisinin
da polarite için Alternatif akım (AC) kullanılmasının daha kaynak derinliğinin arttırması bu değişim ile izah edilmek-
uygun olacağı belirtilmiştir [REF-15]. tedir [REF-19].
3. MATERYAL VE METOD
Genellikle karbon çeliği, paslanmaz çelik, duplex ve alumin-
yum alaşımlarıyla ilgili A-TIG veya FB-TIG kaynağı ile ilgi-
li araştırma çalışmaları yapılmıştır. Araştırmalarda bilenen
TIG kaynağına göre öne çıkan en önemli hususlar şunlardır.
1- A-TIG ve FB-TIG kaynağında herhangi bir eriyen

sarf malzemesi kullanmak gerekli değildir. Önemli
bir maliyet avantajı sağlanır.
2- A-TIG ve FB-TIG kaynağı için özel olarak hazır-
lanmış aktif yüzey örtü malzemesi kullanmak zo-
runludur. Söz konusu kimyasalları görece olarak
ucuzdur.
A-TIG kaynağının ilk uygulandığı tarihten bu yana 60 yıldan

daha uzun süre geçmiş olmasına rağmen kaynak derinliğini
arttıran mekanizma hakkında genel bir mutabakat oluşma- Şekil (1) : Aktif örtü kullanımıyla Ark kısılmasını gösterir şematik model
mıştır. Son 25 yıl içerisinde bu konuda başlıca dört farklı te-
ori ileri sürülmüştür.
4. Lowke, Tanaka ve Ushio’nun gerçekleştirdikleri teoriye
1. Simonik teorisine göre (1976) aktif örtü malzemeleri- göre ise (2005); aktif örtü malzemelerin daha yüksek elektrik
nin içerdiği oksit ve florür moleküllerinin arkın oluşturdu- izolasyonu sağlamaları neticesinde daha derin kaynak pe-
ğu plazmanın dışındaki serbest elektronları bağlama özelliği netrasyonu sağlanabilmektedir. Tungsten ark kaynağındaki
vardır. Esasen oksit ve florürlerin ayrışması sonucunda olu- akım şiddetiyle, yüzeye sürülen aktif örtü katmanı çok dar
şan iyonların hareket kabiliyeti serbest iyonlara nazaran daha bir alanda parçalamaktadır. Bu sayede arkın akım şiddeti ak-
düşüktür. Arkın dışındaki serbest elektronların bağlanması tif örtünün parçalandığı küçük bir alanda yoğunlaşacak ve
sonucunda ark kolonunun kaynak metali üzerindeki dairesel daha derin bir kaynak penetrasyonu sağlanacaktır [REF-20].
alanın çapı, normal TIG kaynağının oluşturduğu alanın ça-
pından %20-30 oranında daha küçük olmaktadır. Ark kolo- A-TIG ve/veya FB-TIG kaynak mekanizmalarının sağladığı
nunun ortasındaki serbest elektronların nispeten daha hızlı daha derin penetrasyonun nedeni ile ilgili teorik mutabakat
hareket etmeleri nedeniyle ark kolonunun ortasındaki akım sağlanamamış olması bu yönde yapılan araştırmaları olduk-
yoğunluğu artar. Bunun sonucunda, ark elektrodun izdüşü- ça değerli kılmaktadır.
mündeki daha küçük çaplı daireye daha iyi odaklanır ve daha
derin penetrasyon sağlanır [REF-16]. Yukarıda kısaca bahsedilen teorilerin oldukça akla yatkın
açıklamalarına parelel olarak deneysel olarak doğrulanması,
2. Savıtskii ve Leskov tarafından ileri sürülen teoriye göre aktif örtü kullanımının kaynak banyosu üzerindeki etkisinin
(1980); aktif örtü malzemeleri kaynak banyosunun yüzey ge- farklı dinamikleri olduğunu anlatmaktadır. Bütün dinamik-
rilimini düşürür. Bunun sonucunda arkın oluşturduğu itme ler içerisinde Tersine Marangoni etkisinin kaynak nüfuzi-
basıncının, banyo içerisinde daha derine kadar etkili olması- yetinin artışında başrol oynadığı tartışmasızdır. Aktif örtü
nı sağlar. Başka bir deyişle kaynak banyosunun daha derin- patiküllerinin kaynak banyosu üzerinde yüzmesi, kaynak
lere itilmesine imkân verir [REF-18]. banyosunun yüzey gerilimini azalttığına göre, aksine sıcak-
3. Heiple ve Roper tarafından geliştirilen teoriye göre lığın artması sonucunda partiküllerin parçalanarak, partikül
(1982); aktif örtü malzemeleri kullanımı ile elde edilen daha konsantrasyonunu azaltması da kaynak banyosunun yüzey
derin kaynak penetrasyonu, Marangoni etkisinin tersine geriliminin artmasına neden olur.
dönmesinin bir sonucudur. Ergimiş metalin akış yönünün Sonuçta konsantrasyonun en az olduğu ark bölgesindeki yü-
Şekil (2)
zey gerilimi en yüksek olurken, aktif örtü partiküllerinin par- reaksiyonun entropisindeki değişimi vermektedir.
çalanmamış halde bulunduğu kaynak banyosunun en dış ke-
narında yüzey gerilimi en düşük olur. Kaynak banyosundaki
metalin hareketi, yüzey gerilimi en düşük olan bölgeden, en
2) ΔG° değerinin sıcaklığa göre olan grafiği, reaktanlarda
yüksek bölgeye doğru olacağından, metalin akış yönü kenar-
veya ürünlerde bir faz değişimi (ergime, kaynama, faz dö-
lardan merkeze doğru gerçekleşir. Heiple ve Roper bu akışı
nüşüm vb.) olmadığı sürece lineer gidecektir. Bunun sebe-
Alumina partikülleri kullanarak kanıtlamışlardır.
bi, bu tür reaksiyonlar gerçekleştiği zaman entropi değişimi
olmasıdır. Eğim entropideki değişimi verdiğine göre bu tür
Pasta şeklindeki aktif örtü kalınlığının, ana metal renginin
reaksiyonlar olduğunda doğruların eğimi de değişecektir.
gözle görülemeyeceği kalınlıkta olması pratik olarak yeter-
li kabul edilir. Kaplama kalınlığı, kaynak banyosu içerisin- 3) Her bir bileşene ait doğruların mutlak sıfır sıcaklığında
de aktif örtü “bilyeleri” oluşturmayacak incelikte olmalıdır. ordinatı (y ekseni) kestiği yer, yaklaşık olarak ΔH° değerini
Aktif örtünün bilyeler şeklinde topraklanması, kaynak içe- verecektir.
risinde mukavemeti olumsuz olarak etkileyecek (inclusion)
metal dışı kalıntıları oluşturur. Bu kesinlikle istenmez. Buna
karşılık, gerektiğinden daha ince aktif örtü uygulanması du-
rumunda; aktif örtü kullanımından beklenen tersine Maran-
goni etkisi olumsuz etkilenir, belki de gerçekleşmez. Oksitli Bileşenler
Bir oksit oluşum reaksiyonu,
3.1. Ellingham Diyagramları
Ellingham, 1944 yılında oksitli bileşenlerin sıcaklığa karşı Metal(k) + O (g) = Metaloksit(k)
2
oluşum standart serbest enerji değişimlerini gösteren grafiği şeklinde gösterilebilir. Burada,
çizen ilk kişidir. Daha sonraları aynı diyagram sülfürlü, klo-
rürlü, florürlü vb. bileşenler için de çizilmiştir.
ΔG° - T diyagramlarından aşağıdaki çıkarımlar yapılabilir:
1) Ellingham diyagramında bulunan lineer doğruların eğimi,
.
Şekil (3) Oksitli bileşenler için Ellingham Diyagramı
b) Bir metalin oksijenle katı oksit oluşturma reaksiyonu, ent-

ropide azalmaya neden olur. Çünkü katı oksit, bir metal ve
gaz sisteminden daha düzenli bir yapıya sahiptir. Dolayısıyla,
verilebilir. Şekil 7.1 de oksitli bileşenler için Ellingham diyag-

olup eğim pozitif olmalıdır.
ramı verilmiştir.
c) Eğrilerin eğiminde faz dönüşümü olduğu zaman değişik-
Şekil 3 de verilen herbir doğru, farklı metallerin oksidasyonu
lik olmaktadır. Bu durum, kaynama noktalarında daha kes-
için ΔG° grafiklerini vermektedir. Bu grafiklerden aşağıdaki
kin gözükmektedir.
sonuçlar elde edilebilir;
d) Bir metal ergidiği zaman entropisi artar. Bunun sonucu
a) Doğruların eğimleri yaklaşık olarak birbirlerine benze-
olarak reaktanların entropisi ve eğim de artar. Oksitler er-
mektedir. Çünkü gaz fazındaki oksijenden katı oksit oluşu-
gidiği zaman ise toplam entropi değişimi azalır ve eğim de
mundaki entropi değişimi, birbirlerine benzer özellik göster-
azalır. (Cu2O eğrisinde olduğu gibi).
mektedir.
Tablo (1) Bileşiklerin Formülü Erime Sıcaklığı Standart Entalpi [REF-17]
Bileşik Adı Doğal / Sen- Yoğunluk gr/m³ Molekül Ağırlığı gr Erime Sıcaklığı Kaynama Sıcak- Standart Oluşum Gibbs Serbest
tetik / mol ˚C lığı ˚C Entalpisi Kj / mol Enerjisi Kj / mol
CuO Doğal 6,315 79,545 1326 2000 -156
NiO Doğal 6,67 74,6928 1955 -240
Co₂O₃ Sentetik 5,18 165,8646 895 -577
ZnO Sentetik 5,606 81,406 1974 -350 -320
Cr₂O₃ Sentetik 5,22 151,99 2435 4000 -1128
Li₂O Doğal 2,013 29,88 1438 2600 -595 -562,1
SiO₂ Doğal 2,648 60,08 1713 2950 -911
MgO Doğal 3,6 40,304 2852 3600 -601,6 569,3
MnO₂ Sentetik 5,026 86,9368 593 -520 -465
CaO Doğal 3,34 56,0774 2613 2850 -635 -595
ALF₃ Sentetik 3,01 83,977 1290 -1510,4 -1431
MoO Sentetik 4,7 143,95 802 1,155 -745,1 -668
NaCl Doğal 2,17 58,443 800,7 1,465 -411,12
CaCl₂ Sentetik 2,15 110,98 775 1935 -795,42 -748,81
CaF₂ Sentetik 3,18 78,075 1418 2533 -1225,95 -1157,31
MnCl₂ Sentetik 2,977 125,844 654 1225 -555,05
MgF₂ Sentetik 3,148 62,3018 1263 2260 -1224,2 -1070
Na₃ALF₆ Sentetik 2,9 209,941 1832 -3,312
Fe₂O₃ Doğal 5,242 159,69 1475-1565 Ayrışıyor 824,2
B₂O₃ Doğal 2.460 69,6182 450 1860 -1254 -832
TiO₂ Doğal 4,23 79,89 1843 2972 -945 -895
(I) metal ergimesinde: değeri ile doğrudan ilgilidir. Daha kararlı oksitler, daha az
kararlı oksitlerden daha küçük serbest enerji değerine sahip-
M(k) + ½ O2(g) = MO(k) entropi değişimi = -S1
tirler. (rakam olarak -600’ün -400 den daha küçük olduğunu
M(k) = M(s) entropi değişimi = +S2 unutmayın)
---------------------------------- ------------------------------- h) Bir oksit, ΔG°-T diyagramında sadece kendisinden daha
---- aşağıdaki metaller tarafından redüklenebilir. Geri dönüşüm
M(s) + ½ O2(g) = MO(k) S = – S1 – S2 = daha negatif olmaz. Örneğin Cr2O3 800°C de aluminyum tarafından re-
düklenebilir ama Al2O3 bu sıcaklıkta krom tarafından re-
düklenemez.
(II) oksit ergimesinde: Ellingham Diagramları ve aşağıdaki Tabloda aktif örtü ola-
M(k) + ½ O2(g) = MO(k) entropi değişimi = -S1 rak birçok araştırmada kullanılan bileşiklerin standart olu-
şum Entalpileri bazı ipuçlarını barındırmaktadır.
MO(k) = MO(s) entropi değişimi = +S2
---------------------------------- ------------------------------- 3. AKTİF ÖRTÜ ELEMENTLERİNİN 90/10 CU-Nİ NİKEL
---- BRONZU KAYNAĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
M(k) + ½ O2(g) = MO(s) S = – S1 + S2 = daha az negatif A-TIG/FB-TIG kaynağı ile ilgili bir literatüre rastlanmadı-
ğından aktif örtü kimyasallarının içeriğindeki elementlerin
elde edilen kaynak dikişinin mikroyapısı ve mekanik özellik-
e) Gerçekleşen bir reaksiyon için ΔG° değeri negatif olma- leri etkileri bilinmemektedir.
lıdır. Bu nedenle negatif alanda gözüken metaller oksijenle Aktif örtü kimyasalları ergimiş kaynak banyosu ısısı ile ayrı-
kolaylıkla okside olurlar. şır (dissociation) ve bu ayrışma sonrasında oksijen, kükürt,
f ) Eğrilerin ΔG° nin pozitif bölgesine geçenlerde, belirtilen silisyum, demir, titanyum ve benzeri elementler serbest
sıcaklıklarda daha ileri düzeyde oksidasyonun gerçekleşme- kalır. Serbest elementler muhtemelen kaynak üzerinde bir
mektedir. Diğer bir ifadeyle bu bölgede oluşan oksit formu araya gelerek cüruf oluşturur. Bu durumda serbest kalan
stabil yani kararlı değildir. Örneğin, elementlerin kaynak banyosu üzerinde herhangi bir olumlu/
olumsuz etkisi olamaz.
4Fe3O4 + O2 = 6Fe2O3
Nikel Bronzu (90/10 Cu-Ni) kimyasal yapıda bulunan zararlı
reaksiyonunda 1500°C nin üzerinde Fe3O4 ün oksidasyonu empüriteler (elementler) nedeniyle “sıcak yırtılma” ya duyar-
mümkün değildir, çünkü Fe2O3 kararlı bir yapıda değildir. lıdır. Söz konusu zararlı elementler, Bizmut, kurşun, fosfor,
g) Bir oksidin stabilitesi (kararlılığı) kendi serbest enerji selenyum, silisyum ve kükürttür.
.
Sıcak yırtılma problemi yaşamamak için zararlı elementlerin oksitler, klorürler ve florürler kullanılmıştır.
seviyelerinin belli limitlerin altında tutulması ve güvenilir te- 4- Ellingham diagramlarında standart oluşum enerji-
darikçilerden satınalma yapılması uygun olacaktır. si en küçük olan oksitler en kararlı oksitlerdir. Bu
oksitleri ayrıştırmak, standart oluşum enerjisi daha
Cu-Ni 90/10 Aluminyum Bronzu TIG kaynağı ile kaynatılır-
büyük olana nazaran daha zordur.
ken atmosferden gelen oksijen ve hidrojene karşı da duyarlı-
Dolayısıyla çok yüksek standart oluşum Entalpisine
dır. Söz konusu gazlar porozite (gözenek) oluşturur. Bundan
sahip bir bileşik düşük sıcaklıkta ayrıştığında, kay-
sakınmak için uygun koruyucu gaz ve kısa ark boyu kulla-
nak banyosunun üzerinde bulunmasını istediğimiz
nılmalıdır.
katı ve/veya sıvı aktif örtü meydana gelmeyeceğin-
TIG kaynağında kullanılan ilave metalin kompozisyonunda den “Tersine Marangoni Etkisi” de oluşmayacaktır.
deoksidan olarak kullanılan (Ti) gözenek önleyici rol oynar. 5- Kullanılacak aktif örtü bileşenlerinin çok düşük
90/10 Cu-Ni Alaşımı için önerilen kaynak dolgu telinin kim- sıcaklıklarda buharlaşması da; kaynak banyosu yü-
yasal analizi aşağıdaki gibidir. zeyinde olmasını istediğimiz katı ve/veya sıvı aktif
örtünün yok olmasına neden olacaktır. Bu nedenle
Nikel Bronzu alaşımlarının ısı iletkenlikleri düşüktür. Bu çok düşük sıcaklıkta eriyen ve/veya buharlaşan ak-
nedenle kaynak sırasında, ilave kaynak metalinin ısısı ana tif örtüleri tercih edilmemelidir.
malzemeye daha az geçmekte ve göreceli olarak daha rahat 6- Kullanılacak aktif örtü malzemelerinin çok yüksek
kaynak yapılabilmektedir. sıcaklıklarda erimesi de manidardır.
90/10 Cu-Ni Nikel Bronzları kaynak sırasında sıcak yırtılma Min. 3000˚C civarında bir sıcaklığın oluştuğu ark
riski taşıdığı için kaynak esnasında ısı girdisini düşük tutmak kolonunda tüm oksitler erir, buharlaşır ve hatta
gerekmektedir. ayrışır. Ark kolonuna yakın bölgelerde ise merkeze
yakınlığına bağlı olarak kısmen erir ve kısmen bu-
Nikel Bronzlarında (90/10 Cu-Ni) kaynak sonrasında, ana harlaşır. Eriyik halindeki oksitler merkezden kenara
metal ile kaynak dikişi arasında renk uyumu isteniyorsa, doğru kaynak banyosunun yüzeyini kaplar. Şayet
kaynak metalinin alaşımının, ana malzeme alaşımına benzer çok yüksek ergime sıcaklığına sahip aktif örtü kulla-
özellikte olması gerekir. (1) nılırsa, kenardaki sıcaklıkta erimemiş ve toz halin-
90/10 Cu-Ni Nikel Bronzunun kaynağında ön ısıtmaya gerek deki aktif örtü sıvı aktif örtüye karışır. Kaynak ban-
olmayabilir. Kaynağın ısısını azaltman için çizgisel pasolar, yosu katılaşırken bu tozlar kaynak metali içerisinde
kısa pasolarda kaynak yapılması tavsiye edilmektedir. Dik- a-metal inklüzyonlar oluşturur.
kat edilecek en önemli husus pasolar arasındaki sıcaklığın 7- Kullanılacak aktif örtü (tekli veya çoklu) yoğunluğu,
100˚C’ ı geçmemesi gerektiğidir. ergimiş haldeki kaynak banyosunun yoğunluğun-
dan ağır, eşit veya çok yakın yoğunlukta olmalıdır.
Tablo (3) / TIG kaynağında kaynak kalitesini etkileyen kaynak parametre-
leri Aksi takdirde katı ve/veya sıvı aktif örtü yüzeyde
Sac Tungsten Dolgu Kaynak Gaz Akış Kaynak yüzemez ve kaynak banyosuna karışabilir.
Kalınlığı Elektrod çapı Teli çapı Akım Şiddeti Debisi (L/ Kök Açık- 8- Toprak alkali oksitler, klorürler ve florürler tekil
(mm) (mm) (mm) (Amp) dk) lığı (mm)
aktif örtü malzemesi olarak kullanılabileceği gibi
0.4 1.0-1.6 0-1.0 5-30 4-5 1
yüksek sıcaklıklarda eriyen oksitlerle de birlikte
1.0 1.0-1.6 0-1.6 10-30 5-7 1
1.5 1.0-1.6 0-1.6 50-70 6-9 1
kullanılır.
2.5 1.6-2.4 1.6-2.4 70-90 6-9 1 Yüksek sıcaklıkta eriyen teklif veya çoklu oksit bile-
3.0 1.6-2.4 1.6-2.4 90-120 7-10 1-2 şenleri ile söz konusu (Li₂O, K₂o, NaCl, v.s.) toprak
4.0 2.4 1.6-2.4 120-150 10-15 2-3 alkali oksitler, florürler ve klorürler birlikte kulla-
5.0 2.4-3.2 2.4-3.2 150-180 10-15 2-3 nıldığında karışımın eğime sıcaklığı ciddi oranda
6.0 2.4-3.2 2.4-3.2 150-200 10-15 3-4 düşer. Viskozite düşer ve aktif örtünün akışkanlığı
8.0 3.2-4.0 3.2-4.0 160-220 12-18 4-5 artar.
12.0 3.2-4.0 3.2-4.0 180-300 12-18 6-8 Akışkan aktif örtünün kaynak banyosunu “Islatabil-
me-wetring” özelliği artar.
4. SONUÇLAR
9- Aktif örtü malzemelerinin viskoziteleri düşürücü
1- Paslanmaz çelik, karbon çeliği ve Aluminyum ala- olarak kullanılan oksitlerin etkileri; Li₂>B₂O₃>Ba-
şımlarının A-TIG veya FB-TIG kaynağı ile kaynak O>MgO>Na₂O’ dur.
edilmesinde araştırmacıların kullandıkları aktif 10- Aktif örtü malzemelerinin ergime sıcaklıklarını
örtü malzemelerinde bir paralellik mevcut değildir. düşürücü olarak kullanılan oksitlerin etkileri; Li₂>
Her araştırmacı tekli veya birden fazla sayıda farklı Na₂O>B₂O₃’ dür.
bileşikleri formüle ederek kullanmıştır. 11- Seçilen aktif örtü malzemeleri mümkün olduğu ka-
2- Patentli aktif örtü kullanan araştırmacılar, patentli dar doğal, tabiatta bol bulunan ve ucuz olan mine-
ürünün kompozisyonunu belirtmemişlerdir. rallerden tercih edilmelidir.
3- Genel olarak deneysel çalışmalarda sırayla en fazla 12- Karbonatlar, sülfatlar ve hidro oksitler bugüne ka-
dar aktif örtü malzemesi olarak kullanılmamıştır.

Söz konusu malzemelerin kullanılması ile ilginç so-
nuçlar elde edilebilir.
5- REFERANSLAR
[1] Memduh Kurtulmuş, Ahmet İrfan Yükler, Ezgi Doğan – Activated
Flux TIG Welding of non-ferrous metals.
[2] D.S.HOWSE, W LUCAS – Arc Constriction by Active Fluxes For Tıg
Welding
[3] SNOW, Heather M. (Marie) Investigation of the effect of a surface
active flux on the microstructure and properties of gas tungsten arc
welds made on a superaustenitic stainless steel. (2002)
[4] Abd, Allah, M., Khalifa, W. Hafiz, K., Sadek A. Abdel Raheem, N. –
Effect of Flux on the Quality of A-TIG welds (2008)
[5] Hsuan-Liang LIN, Tong-Min WU – Effects of Activating Flux on
Weld Bead Geometry in Inconel 718 Alloy TIG Welds.
[6] A.R. İBRAHİM, E.AHMADİ – The effect of activating fluxes on 316L
stainless steel weld joint charecteristic in TIG welding using the Ta-
guchi method.
[7] Cheng-Hsien KUO – Effect of activated TIG flux on performance of
dissimilar welds between mild steel and stainless steel.
[8] Micheal LUI – A-TIG welding op cp Titanium plates using Cryoli-
te-containig flux cored wires.
[9] LI Qing – Ming, WANG Xin – HONG – Effect of activating Flux on
arc shape and arc voltage in Tungsten Inert Gas Welding.
[10] Dr. M.VASUDEVAN – Penetration Enhancing activated Flux for TIG
Welding of stainless steel.
[11] Liming LIU – Effect of Cadmium Chloride flux in active flux TIG
welding of Magnesium Alloys.
[12] H.Y. HUANG – Evaluation of TIG flux wlding on the charecteristics
of stainless steel.
[13] Chunlin DONG – Preliminary study on the mechanism of Arc Wel-
ding with Activating Flux.
[14] Bhavin SHAH, Bhavik SHAH – A-TIG Welding process, A Review
paper.
[15] A.V. SANTHANA BABU, P. Ramesh NARAYANAN, S.V.S. Narayana
MURTY – Development of flux Bounded Tungsten inert Gas Wel-
ding Process to join Aluminum Alloys.
[16] SIMONIK A.G. – The effect of constraction of the arc discharge
upon the introduction of electronegative elements (1976)
[17] G., RUCKERT, N. PERRY, S. Sire S, MARYA – Etude de la contribution
des flux activants en soudage A-TIG (2005)
[18] SAVİTSKY, M.M., Leskov, G.I. – Mechanism of effect of electronega-
tive elements on penetrating capacty of arc with Tungsten cathode
(1980)
[19] Heiple, C.R, Roper J.R., Welding Journual Vol. 61 (1982)
[20] LOWKE, TANAKA, USHİO – Mechanisms giving increased weld
depth due to flux journal of physics (2005

Conference Paper
Oral Presentation
Pozitif Ateşlemeli Doğal Gazlı Motora Dönüştürülmüş Bir

Motorda Çevrim Atlatma Yöntemlerinin Araştırılması
Erdal Tunçer1*, Tarkan Sandalcı2
1
Erin Motor A.Ş., Ar-Ge Merkezi, İstanbul, Türkiye; email: erdaltuncer@erinmotor.com
Yıldız Teknik Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisliği, İstanbul, Türkiye; sandalci@yildiz.edu.tr
2
Özet
Fosil yakıtların giderek azalması, fosil yakıt kullanımının yaygınlaşmasının doğaya ve insanlara verdiği zararların
artması ile araştırmacıların bu zararları azaltacak ve fosil yakıtların daha verimli kullanılmasına yönelik
çalışmalara ağırlık verdiklerini görmekteyiz. Fosil yakıtların kullanıldığı alanların en başında ise neredeyse
hayatımızın her alanında kullanılan içten yanmalı motorlar gelmektedir. Günümüzde içten yanmalı motor
üreticileri ve endüstriyel kullanıcılar, motorların performanslarının yanı sıra emisyon salımı konularına da önem
vermektedirler. Bu çalışmaların yapılması üreticilerin ürünlerine bir pazarlama avantajı sağlarken, çalışmaların
yapılmasının asıl sebebinin yasa koyucuların zorlamaları olduğunu görmekteyiz. İster yasaların zorlaması isterse
satış avantajı olsun araştırmacılar bu konular üstüne eğilerek ciddi mesailer harcamakta, yeni ürünler ve yeni
teknolojiler geliştirmektedirler.
Küresel ısınmanın en önemli sebeplerinden biri sera etkisini arttıran (Karbondioksit) gazıdır. Bu gaz karbon
içeriği yoğun olan fosil yakıtların yakılması ile ortaya çıkmaktadır. Yakılan yakıtın miktarı ile doğru orantılı
olmak üzere miktarını azaltmanın en verimli yolu, yakılan yakıt miktarını azaltmak veya daha az karbon içeren
yakıtlar kullanmaktır. Bu çalışmada bir sıkıştırma ateşlemeli motor, pozitif ateşlemeli doğalgazlı motor haline
getirilerek kısmi yüklerde çevrim atlatma yöntemleri konusunda çalışılmıştır. Böylelikle hem yakıt dönüşümü
yapılarak kimyasal formülü olan dizel yakıt yerine, %98’i kimyasal formülü olan metandan oluşan doğalgaz
kullanılarak daha düşük karbon salımı gerçekleştirilmiş aynı zamanda çevrim atlatma yöntemleri ile de özgül
yakıt tüketimi azaltılarak emisyon salımı azaltılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Motor, doğalgaz, çevrim atlatma, kısmi yük, emisyon, yakıtlar
Abstract
With the gradual decrease of fossil fuels and the widespread use of fossil fuels, increasing the damage to
nature and humans, we see that researchers focus on efforts to reduce these damages and use fossil fuels more
efficiently. At the top of the areas where fossil fuels are used, internal combustion engines are used in almost all
areas of our lives. Today, internal combustion engine manufacturers and industrial users attach importance to
emission emissions as well as the performance of engines. While conducting these studies provides a marketing
advantage to the producers’ products, we see that the main reason for the studies is the enforcement of the
legislators. Whether enforced by laws or a sales advantage, researchers spend serious work on these issues and
develop new products and new technologies.
One of the most important causes of global warming is Carbon Dioxide gas, which increases the greenhouse
effect. This gas is produced by burning fossil fuels with high carbon content. The most efficient way to reduce
the amount of Carbon Dioxide, in direct proportion to the amount of fuel burned, is to reduce the amount of
fuel burned or to use less carbon-containing fuels. In this study, a compression ignition engine has been turned
into a positive ignition natural gas engine and the method of cycle skip at partial loads has been studied. Thus,
a lower carbon emission was achieved by using natural gas consisting of 98% methane, which is a ( ) chemical
formula, instead of diesel fuel, which has a ( ) chemical formula by making fuel conversion, and at the same time,
the specific fuel consumption was reduced by reducing the emission with cycle skip methods.
Keywords: Engine, Natural Gas, Cycle Skip, Partial Load, Emmision, Fuels
Email: erdaltuncer@erinmotor.com
Pozitif Ateşlemeli Doğal Gazlı Motora Dönüştürülmüş Bir Motorda Çevrim Atlatma Yöntemlerinin Araştırılması
1. GİRİŞ lindir içi basınç ölçümü içini Kistler 6052 C Basınç sensörü
Günümüzde pozitif ateşlemeli motorlarda tam yük şartların- ve Kistler Charge Amplifier, Üst Ölü Nokta sinyali, Basınç
daki termal verim %35 seviyelerindedir. Verimin daha fazla Sinyali, Enjektör Sinyali ve Ateşleme Avansının ölçülüp kay-
arttırılabilmesi için, yakıt vuruntu direnci, alev hızı ve ısıl dı için Teledyne T3DSO1104 4 kanallı osiloskop, Egzoz gaz
değer gibi konularda önemli artış sağlanması gerekmektedir. analizi için Bosch BEA 060 5 gaz analizörü ve ISO 3046-1 e
Yine pozitif ateşlemeli motorlar rölanti veya kısmi yük şart- uygun ölçüm yapabilmek için çevresel Nem, Basınç ve Sı-
larında %10-12 gibi çok düşük verimle kullanılabilmektedir. caklık Değerleri ölçülüp kayıt edilmiştir.
Erin Motor bünyesinde tasarlanan doğalgazlı motor, jenera-
tör uygulamalarına yönelik geliştirilmiş olup jeneratör kul-
lanımı düşünüldüğünde motorun genellikle kısmi yüklerde
çalıştığı yadsınamaz bir gerçektir. Kısmi yüklerde; motorda
gaz kelebeğinin kapalıya yakın konumda olması pompalama
kayıplarını arttırmakta termal verimi düşürmektedir. Burada
yapılacak bir iyileştirme hem yakıt tüketimine hem de çevre-
sel anlamda olumlu yönde katkı sağlayacaktır.
Testlerde kullanılan doğalgazlı motor tek silindirli, sıvı so-
ğutmalı dört stroklu bir motordur. Moment düzensizlikleri-
ni ve düşük devirlerdeki çalışma kararlılığına sağlayabilmek
için yüksek ataletli bir volan ihtiva etmektedir.
Resim 1. Deney Odasının Fotoğrafı
Çalışma kapsamında hem yukarıda sözü edilen pompalama
kayıplarının kısmi yükte daha fazla artmasını engellemek ve Metod
volanın ataletinden yararlanmak için kısmı yük koşullarında Daha öncede belirtilmiş olduğu gibi deneylerde kullanılan
gaz kelebeği kısılmadan yakıt ve ateşleme keserek çevrim at- motor jeneratör uygulamalarına yönelik üretildiği için test-
latma yöntemi uygulanmış böylelikle düşük yükler için nor- ler ISO 8528 ve ISO 3046-1 standartlarına uygun olarak ger-
mal çalışmaya kıyasla yakıt tüketimi ve ortama atılan mikta- çekleştirilmiştir. Buna göre motor devri 1500 devir/dakika
rının azaltılabilmesi durumları incelenmiştir. seçilmiştir. İlk olarak motorun %100 yük şartlarında dön-
dürme momenti tespit edilerek kısmi yük koşulu buna göre
2. MATERYAL VE METOT ayarlanmıştır. Yapılan tam yük testlerinde motorun 1560
Materyal devir/dakikada 60 Nm döndürme momenti sağlayabildiği
görülmüştür. Buna göre %75 kısmi yük şartı için 1560 de-
Çalışmada Erin Motor tarafından mekanik kontrollü sıkış-
vir/dakikada 45 Nm döndürme momenti sağlanacak şekilde
tırma ateşlemeli bir motor olarak tasarlanmış ve daha son-
ayarlanarak çalışmalar yapılmıştır. Çevrim atlatma sistemi-
ra tasarım ve Ar-Ge faaliyetleri ile elektronik kontrollü bir
nin uygulanabilmesi için mevcut yazılımda, elektronik kont-
pozitif ateşlemeli motor haline getirilmiş doğalgazlı bir mo-
rol ünitesinde ve motorun mevcut tasarımında değişikliğe
tor kullanılmıştır. Tablo 1 de motorun teknik özellikleri yer
gidilerek sistemin deneylere hazır hale gelmesi sağlanmış ve
almaktadır. Deneyler Erin Motor A.Ş. ‘ye ait Motorlar La-
deneylere başlanmadan önce ön deneyler yapılarak ilk so-
boratuvarında yapılmıştır. Resim 1 de deney odasının fotoğ-
nuçlar değerlendirilmiştir. Yukarıda da belirtildiği gibi elekt-
rafı görülmektedir. Deneylerde motora ait güç, tork, devir,
ronik kontrollü olan motorda Normal çevrim, 3 Normal 1
soğutma suyu sıcaklığı, egzoz sıcaklığı, yağ basıncı verileri
Atlatma (3N1S), 2 Normal 1 Atlatma (2N1S), 1 Normal 1
National Insturument’a ait veri toplam sistemi ve LabView
Atlatma (1N1S) ve 1 Normal 2 Atlatma şartlarında deney-
Programı ile kayıt altına alarak değerlendirilmiştir. Yakıt tü-
ler gerçekleştirilmiştir. Atlatılan çevrim ile birlikte motorun
ketim ölçümü için New Flow marka kütlesel debimetre, si-
Tablo 1. Testlerde Kullanılan Motorun Teknik Özellikleri
devri ve döndürme momenti azaldığından buna uygun olan
Silindir Sayısı 1 yakıt miktarı değiştirilerek devir ve döndürme momentinin
Silindir Yerleşimi Dikey sabit kalması sağlanırken ateşleme avansı ve gaz kelebeği po-
Silindir Hacmi 1.16 m3 zisyonu değiştirilmemiştir. Her yeni yönteme geçilmesiyle
Piston Çapı 108 mm birlikte motorun rejime girmesi beklenerek tüm veriler reji-
Strok 127 mm me girmiş motor şartında alınmıştır. Basınç, Üst Ölü Nokta,
Supap Sayısı 4 Enjektör ve Ateşleme Sinyalleri osiloskop vasıtasıyla alınarak
Sıkıştırma Oranı 14.6:1 işlenmiş ve nihai hale getirilmiştir.
Motor Gücü 10 kW @ 1500 rpm
Motor Torku 60 Nm @ 1500 rpm 3. BULGULAR VE DEĞERLENDİRME
Soğutma Sistemi Su soğutmalı
Yakıt Cinsi Doğalgaz
Tüm çevrim atlatma modları denenerek haritalama çalış-
Elektronik Kontrollü Ateşleme, Gaz Kelebeği ve maları her mod için ayrı ayrı yapılmıştır. Bu çalışmalar sı-
Yakıt Sistemi
Yakıt Püskürtme Sistemi rasında %75 yük şartında 1N1S ve 1N2S modlarının yakıt
.
Tablo 1. %75 Yük Şartında Motor Durumu

miktarından bağımsız olarak ayarlanan yükü karşılamadığı olarak özgül emisyonu görülmektedir. Özgül yakıt tüketim
tespit edilmiş ve bu modlar değerlendirme dışı bırakılmıştır. miktarının azalmasıyla birlikte emisyonun da paralel şekilde
Tablo 1 de %75 yük şartı için motorun güç, tork, devir egzoz düştüğünü görmekteyiz. Normal çevrime göre 3N1S mo-
sıcaklığı, soğutma suyu çıkış sıcaklığı ve yağ basıncı değerleri dunda emisyonu %12,5, 2N1S modunda ise %15,3 azaldığı
görülmektedir. Buna göre çevrim atlatma sıklığı arttıkça mo- görülmüştür.
tor devri ve döndürme momenti giderek düşmektedir. Nor-
mal çalışmada 1568 dev/dak 47,1 Nm tork elde edilirken,
2N1S modunda ancak 1549 dev/dak da 44.5 Nm’lik bir tork
elde edilebilmektedir. Jeneratör uygulaması düşünüldüğün-
de devir düşüşlerinin ISO 8528’e göre uygun olması yapılan
deneylerden alınan sonuçlarla sistemin uygulanabileceğini
göstermektedir.
Egzoz gazı sıcaklıkları PT100 sensörü ile ölçüldüğünden sı-
caklı çevrim başına sıcaklık olmayıp egzoz gazının ortalama
sıcaklığıdır. Şekil 1’den görüleceği üzere %75 yük şartı için
Şekil 2. %75 Yük Şartında Özgül Yakıt Tüketimi Değerleri
çevrim atlatma miktarı arttıkça egzoz sıcaklığında önemli
miktarda düşüş yaşanmaktadır. Bunun sebebinin her nor-
mal çevrimde oluşan egzoz strokunun sıcaklığı artsa bile,
egzoz strokları arasındaki sürenin toplam sıcaklığı düşüre-
cek kadar uzun olması gösterilebilir. Yukarıda da belirtildiği
gibi deneylerde çevrim atlatma moduna bağlı olarak aynı
döndürme momentinin aynı devirde alınabilmesi için en-
jektörlerin püskürtme miktarları ayarlanarak, haritalama
çalışmaları yapılmıştır. Çevrim atlatma sıklığının artması ile
birlikte; püskürtülen yakıt miktarı çevrim başına artarken
yine egzoz sıcaklığında olduğu gibi toplamda bir düşüş ya-
şandığı gözlemlenmiştir. Bunun sebebinin atlanılan çevrim-
ler ile silindir içinde kalan art gazların azalması ve bununla
birlikte normal çevrimlerde volümetrik verimin artması ola-
Şekil 3. %75 Yük Şartında Özgül CO2 emisyon Değerleri
rak gösterilebilir. Emisyon ve basınç verileri de elde edilen
bu sonuçları doğrular nitelikte olup aşağıda ayrıntılı olarak Şekil 4’te görüleceği üzere %75 yük şartında özgül hidro-
anlatılacaktır. Şekil 2’de %75 yük şartında çevrim atlatma karbon emisyonunun çevrim atlatma sıklığının artması ile
moduna bağlı olarak özgül yakıt tüketim değerinin değişimi azaldığı görülmektedir. Buna göre normal çevrimde 0,60
görülmektedir. Normal çevrime göre 3N1S modunda özgül g/kWh olan değer 3N1S modunda %45,3 azalarak 0,33 g/
yakıt tüketimi %3.46 kadar azalırken, yine normal çevrime kWh’e düşmüştür. 2N1S modunda ise değerin normal çevri-
göre 2N1S modunda bu değer %7.03 e kadar çıkmaktadır. me göre %52,9 azalarak 0,286 g/kWh olduğu tespit edilmiş-
Şekil 3’tede %75 yük şartında çevrim atlatma moduna bağlı tir. Hidrokarbon emisyon oluşumunun temel sebebinin alev
sönme mekanizmaları olduğu bilinmektedir. Diğer taraftan
enerji açığa çıkış oranının da doğrudan alev sönme bölge-
si üzerinde etkisi söz konusudur. Burada boş geçen çevrim
sonrası arttırılan püskürtme miktarının etkileri sonucu alev
sönme bölgesi oluşumun azaldığı olarak yorumlanabilir. Boş
geçen çevrim sonrası çevrim pik basınçlarının artması ve bu
trende paralel olarak Azot oksitlerin artış göstermesi bu du-
rumu doğrulamaktadır.
Şekil 5’te %75 yük şartında özgül azot oksit emisyonlarının
çevrim atlatma sıklığının artması ile birlikte arttığı görül-
mektedir. Buna göre normal çevrimde 0,35 g/kWh olan de-
ğer 3N1S modunda %98,9 artarak 33,7 g/kWh’e yükselmiş-
Şekil 1. %75 Yük Şartında Egzoz Sıcaklık Değerleri tir. 2N1S modunda ise değerin normal çevrime göre %99,3
Pozitif Ateşlemeli Doğal Gazlı Motora Dönüştürülmüş Bir Motorda Çevrim Atlatma Yöntemlerinin Araştırılması
artarak 51,3 g/kWh olduğu tespit edilmiştir. Azotoksitlerin [2] Yüksek L., Özener O., Sandalcı T. (2012). Cycle-skipping strategies
pozitif ateşlemeli motorlardaki oluşum mekanizmaları dü- for pumping loss reduction in spark ignition engines: An experi-
şünüldüğünde; çevrim atlatma miktarının artması ile azalan mental approach. Energy Conversion and Management
art gazların basınç ve sıcaklığın artması olarak gösterilebilir. [3] Ehrhard T. and Widmann A. (2017), Exhaust Emission Legislation
Diesel- and Gas engines, VDMA Engines and Systems, January 2017.
[4] Faiz A., Weaver C.S., Walsh M.P. (1996), Air Pollution from Motor
Vehicles Standards and Technologies for Controlling Emissions, The
World Bank Washington, D.C., November 1996.
[5] Heywood J. B., (1988). Internal Combustion Engine Fundamentals,
McGraw-Hill, Cambridge.
[6] Pischinger S., (2006). Internal Combustıon Engınes Volume 2, Se-
cond Edition, Lecture Notes, Aachen.
[7] Merker G. P., Schwarz C., Stiesch G ve Otto F., (2006). Simulating
Combustion, Springer, Wiesbaden.
[8] Wilcutts, M., Switkes, J., Shost, M., and Tripathi, A, (2013) “Design
and Benefits of Dynamic Skip Fire Strategies for Cylinder Deactiva-
ted Engines,” SAE Int. J. Engines 6(1),
Şekil 4. %75 Yük Şartında Hidrokarbon Değerleri
[9] Mohamad, T., Yusoff, A., Abdullah, S., Jermy, M. et al. (2010) “The
Combustion and Performance of a Converted Direct Injection
Compressed Natural Gas Engine using Spark Plug Fuel Injector,”
SAE Technical Paper 2010-32-0078,
[10] Kutlar O.A., Özgümüş E., Arslan H. (2007). Dört Zamanlı Kıvılcım
Ateşlemeli Motorlarda Kısmi Yükte Yakıt Tüketimini Azaltmak için
Yeni Bir Yöntem: Çevrim Atlatmalı Motor. TMMOB Makina Mü-
hendisleri Odası Mühendis ve Makina Dergisi
[11] Deniz O. (2008). İçten Yanmalı Motorlar Ders Notları. Yıldız Teknik
Üniversitesi Makine Mühendisliği Otomotiv Anabilim Dalı.
[12] Carvalho RNd, Villela ACS, Monteiro AH, Cordeiro TC. (2009) Tech-
nologies for CO2 mitigation on light-duty vehicles – an overview.
In: SAE international.
Şekil 5. %75 Yük Şartında Azatoksit Değerleri
4. SONUÇ
Günümüzde hem fosil yakıtların giderek azalması hem de
küresel ısınmanın yarattığı kötü sonuçların giderek kendi-
ni göstermesiyle, araştırmacıların kendi alanları ile alakalı
çalışmalarını bu yöne kaydırmalarına sebep olmuştur. İçten
yanmalı motorlar özelinde düşünüldüğünde yakıt tüketimin
ve ortama atılan egzoz gazı miktarlarının hem rekabet hem
de çevre için çok önemli oldukları açıktır. Yapılan bu çalışma
ile birlikte jeneratör uygulamaları için tasarlanmış tek silin-
dirli bir motorda 2 normal 1 atlatılmış (2N1S) çevrim atlat-
ma modu kullanılarak, özgül yakıt tüketiminin %7, emis-
yonunun ise %15,3 azaltılabildiği gözlemlenmiştir. Egzoz
sıcaklığında yaşanan 50 °C lik düşüş ile egzoz susturucusu
gibi elemanların ömürleri artarken, egzoz susturucusu-
nun jeneratör kabininin ısınmasına olan etkisi azalacaktır.
Çalışmada ayrıca hidrokarbon emisyonlarının da önemli
miktarda düştüğü buna karşın azotoksit emisyonlarının ise
dramatik şekilde arttığı gözlemlenmiştir.
REFERANSLAR
[1] Karagoz, Y., Sandalci, T., Koylu, U., Dalkilic, A., Wongwises, S., (2016)
“Effect of the use of natural gas-diesel fuel mixture on performance,
emissions, and combustion characteristics of a compression igniti-
on engine,” Advances in Mechanical Engineering, Vol 8(4) pp.1-13,

Conference Paper
Oral Presentation
Konut ve İşyerleri İçin Enerjide Yeni Trendler: Bir Mikro

Kojenerasyon Sisteminin Tasarımı ve Uygulaması
Beste Hoplamaz1*, Fırat Ekinci2
Barış Teknolojik Tesisat Sistemleri San. Ve Tic. Ltd. Şti., Adana, Türkiye; beste@barismuhendislik.com.tr
1
2
Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü, Adana, Türkiye; fekinci@atu.edu.tr
Özet
Sınırlı enerji kaynağına sahip ekonomisi gelişmekte olan ülkelerin kaynaklarını etkin ve verimli bir şekilde
kullanılması günümüzde büyük önem arz etmektedir. Bu amaçla, enerjinin etkin kullanımı için dünyada ve
ülkemizde çok sayıda araştırma yapılmaktadır. Üretilen enerjinin en fazla kullanıldığı endüstriyel tesislerde,
elektrik ve ısı ihtiyacını karşılamak için öncelikli olarak kojenerasyon sistemi tercih edilmektedir. Kojenerasyon
sistemi (bileşik ısı-güç) çevresel ve finansal açıdan kazançlı olmasının yanı sıra karbon salınımının azaltılmasında
etkin bir sistemdir. Fosil yakıt ile beslenen geleneksel sistemler ile kıyaslandığında günümüz teknolojisindeki
kojenerasyon sistemi elektrik ve/veya ısı ihtiyacını karşılamada ve karbon ayak izinin azaltılmasında yaklaşık %30
daha etkindir. Mikro kojenerasyon, konutlar ve işyerleri için enerjinin hem elektrik hem de ısı formlarında aynı
sistemden beraber üretilmesidir. Bu birliktelik, iki enerji formunun tek başlarına ayrı yerlerde üretilmesinden
daha ekonomik neticeler oluşturmaktadır. Mikro kojenerasyon sistemlerinin temel avantajı; ısınma, sıcak su ve
elektrik üretimi tek bir kaynaktan elde edilebilmesidir. Genel olarak konutlarda ve işyerlerinde kullanılan mikro
birleşik ısı-güç sistemleri 100 kWe altında elektrik üretebilen sistemlerdir. Dünya’da ve özellikle Avrupa’da mikro
kojenerasyon sistemlerine olan ilgi gün geçtikçe artmaktadır. Mikro kojenerasyon sistemi kullanım alanları ise,
alışveriş merkezleri, iş yerleri ve konutlardır. Bu çalışmada, dünyada gelişen ve kullanılan mikro kojenerasyon
sisteminin ülkemizde de yakın bir gelecekte kullanılmaya başlamasına öncülük etmek için yerli ilk mikro
kojenerasyon sisteminin tasarlanması ve gerçekleştirilmesidir.
Anahtar Kelimeler: Mikro kojenerasyon, Kojenerasyon, Akıllı Enerji Sistemleri
New Trends in Energy for Housing and Workplaces: Design and Implementation of a
Micro Cogeneration System
Abstract unity creates more economical results than the production
Efficient and efficient use of resources of developing of two energy forms in separate places alone. The main
countries with limited energy resources is of great advantage of micro cogeneration systems; heating, hot
importance today. For this purpose, many researches are water and electricity production can be obtained from a
carried out in the world and in our country for the efficient single source. Micro-combined heat-power systems, which
use of energy. In industrial facilities where the produced are generally used in residences and workplaces, are systems
energy is used the most, cogeneration system is preferred that can generate electricity below 100 kWe. Interest in
primarily to meet the electricity and heat needs. The micro cogeneration systems is increasing day by day in the
cogeneration system (combined heat-power) is an effective world and especially in Europe. Micro cogeneration system
system in reducing carbon emissions as well as being usage areas are shopping malls, workplaces and residences.
environmentally and financially beneficial. Compared to In this study, it is the design and implementation of the
traditional systems fed with fossil fuels, the cogeneration first domestic micro-cogeneration system in order to lead
system in today’s technology is approximately 30% more the micro-cogeneration system developed and used in the
effective in meeting the electricity and / or heat demand and world to be used in our country in the near future.
reducing the carbon footprint. Micro cogeneration is the
co-generation of energy in both electrical and heat forms Keywords: Micro cogeneration, Cogeneration, Smart
from the same system for residences and workplaces. This Energy Systems
Email: beste@barismuhendislik.com.tr
Konut ve İşyerleri İçin Enerjide Yeni Trendler: Bir Mikro Kojenerasyon Sisteminin Tasarımı ve Uygulaması
1. GİRİŞ 2. MİKRO KOJENERASYON

Enerjinin her sektörde kullanılıyor olması sebebiyle enerji ile Endüstriyel tesislerde kojenerasyon sisteminin kullanılması-
ekonomi arasında ayrılmaz bir ilişki bulunmaktadır. Ülkeler nın yaygınlaşması ve etkinliğinin ortaya konulması ile son
bu sebeple sınırlı enerji kaynaklarını verimli bir şekilde kul- yıllarda daha düşük kapasiteli olan kojenerasyon sistemleri
lanmak zorundadırlar. Enerjiye olan ihtiyaç, artan nüfusun konutlarda da kullanılmaya başlanmıştır. Mikro kojeneras-
ve sanayinin gelişmesinin etkisiyle her geçen gün artmakta- yon sistemi daha düşük elektrik ve ısı ihtiyacı sağlayan bile-
dır. Bununla birlikte, enerjinin önemli bir kısmı evsel ısınma şik ısı-güç sistemidir. Mikro kojenerasyon sistemleri, tek bir
ve elektrik ihtiyacının karşılamasında kullanılmaktadır. enerji kaynağından aynı anda elektrik enerjisi ve ısı sağlar.
Mikro Kojenerasyon, elektrik enerjisine dayalı, kurulu gücü
Kojenerasyon, diğer adıyla bileşik ısı-güç sistemi, enerjiyi 50 kW ve altı olan; ısı, sıcak su ve elektrik enerjisinin aynı
verimli bir şekilde sağlamakta kullanılan bir mühendislik cihazla tek seferde üretilmesine olanak sağlayan teknolojiye
çözümüdür. Kojenerasyon sistemleri uzun yıllardır bilinen verilen addır. Dünyada ve özellikle Avrupa’da mikro kojene-
bir uygulama olmakla birlikte 1970’lerden sonra yaygınlık rasyon sistemlerine olan ilgi gün geçtikçe artmaktadır.
kazanmıştır. Bunun en önemli nedeni enerji tüketiminde
verimlilik bilincinin giderek gelişmesidir. Kojenerasyon sis- Bu sistemlerde, iki enerji formunun tek başlarına ayrı yerler-
temleri Şekil 1’de gösterilmektedir. Kojenerasyon sistemi, de üretilmesinden daha ekonomik neticeler oluşturmakta-
enerjinin daha etkin kullanımını ve atmosfere salınan başta dır. Mikro kojenerasyon sistemlerinin temel avantajı; ısınma,
karbondioksit olmak üzere sera etkisi yaratan gazların azal- sıcak su ve elektrik üretimi tek bir kaynaktan yerinde elde
tılmasını sağlar. Ayrıca, elektriğin yerinde üretimi ile iletim edilebilir ve toplam sistem verimliliğinin geleneksel güç üre-
kayıplarını azaltarak aynı zamanda elektrik gerilimindeki de- timi ve ısıtma sistemlerine kıyasla yüksek olmasıdır. Mikro
ğişim, elektrik kesintisi gibi sorunları en aza indirgenir. Şekil kojenerasyon kullanılması ile birlikte yakıt tüketimi ve emis-
2’de geleneksel ve bir kojenerasyon sisteminin karşılaştırıl- yonlar azalacak, kullanım sonrası fazla kalan elektrik enerjisi
ması verilmiştir. şebekeye geri satılabilecek ve yerinde üretimden dolayı sis-
tem kayıpları önlenebilmektedir.
Kojenerasyon sistemi (bileşik ısı-güç) çevresel ve finan-
sal açıdan kazançlı olmasının yanı sıra karbon salınımının Mikro Kojenerasyon Kullanım Alanları
azaltılmasında etkin bir sistemdir. Fosil yakıt ile beslenen Kurulu gücü 50 Kw ve altı olan kullanım alanlarını aşağıdaki
geleneksel sistemler ile kıyaslandığında günümüz teknolo- gibi sıralayabiliriz:
jisindeki kojenerasyon sistemi elektrik ve/veya ısı ihtiyacını
• Hastaneler,
karşılamada ve karbon ayak izinin azaltılmasında yaklaşık
%30 daha etkindir. Endüstri devrimi ile birlikte enerjiye olan • Okullar,
ihtiyacın artması çevresel tahribatlara yol açmaya başlamış,
• Yurtlar,
insan sağlığını ve ekolojik dengeyi tehdit eder boyutlara
ulaşmıştır. Geleneksel güç üretim sistemlerinde atık ısıdan • Alışveriş merkezleri,
yararlanma oranı düşük seviyede iken kojenerasyon sistem- • İş yerleri,
lerinde atık ısıdan maksimum oranda faydalanılır. Böylece
sistemin toplam verimliliği geleneksel güç üretim sistemleri • Konutlar.
ile kıyaslandığında çok daha yüksektir.
2.2 Mikro Kojenerasyon Çalışma Prensibi ve Tasarımı
Bio gaz
Doğal gaz Bir mikro kojenerasyon sistemi üç ana bileşenden oluşur:
Metan gazı Elektrik
Çöp gazı
Yakıt Kojenerasyon Santral Yakıtın kimyasal enerjisini motorun krank milinde kullanıla-
Kömür
Hidrojen Isı bilir mekanik enerjiye dönüştüren içten yanmalı motor, me-
Kok gazı kanik enerjiyi elektriğe dönüştüren jeneratör, ve üretilen ısıyı
Sentetik gaz
toplamak için ısı geri kazanım sistemidir(Şekil 3).
Şekil 1: Kojenerasyon sistemi
Yakıtın motor silindirinde yakılması ile ortaya çıkan meka-
nik güç piston ve aktarma organları yardımıyla alternatörü
Geleneksel
tetiklemekte ve elektrik enerjisi üretilmektedir. Yanma so-

Sistemi
Isı-Güç
nucu ortaya çıkan ısı, ısı değiştiricisi yardımıyla kullanılabilir

ısıya dönüşmekte mekan ısıtılmasında ve sıcak su ihtiyacının
karşılanmasında kullanılmaktadır.
Motorun ceket suyundan ısının alınması için sıcak su eşan-
Birleşik
Sistemi
Isı-Güç
jörü kullanılımıştır. Motordan çıkan egzoz gazı atık ısı sıcak

su kazanına gelerek suyun sıcaklığı artırılır ve kullanım yer-
lerine gönderilir. Aynı zamanda baca gazı sıcaklığı da düşü-
Şekil 2: Geleneksel ile Kojenerasyon Sisteminin karşılaştırılması
rülmüş olup, çevreye karbon salınımı da minimize edilmiştir.
.
görülmüştür. Bu istenmeyen durumdan dolayı mikro koje-

nerasyon sistemi hem reaktif hem de harmonik problemler
elimine edilmiştir.
Şekil 5: Benzetim çalışmasında kullanılan sistemin blok diyagramı
Şekil 3: Mikro kojenerasyon çalışma prensibi
Şekil 6: Benzetim sonuçları
3. SONUÇ
İmalatı gerçekleştirilen Mikro kojenerasyon sistemin test
aşamalarına geçilmiştir. Elde edilen verilere göre ön ben-
zetim çalışmalarında elde edilen verilere uygun sonuç alın-
mıştır. Sistem farklı yük ve koşullarda test çalışmaları devam
Şekil 4: Mikro kojenerasyon yerleşim çizimi etmektedir. İmalatı gerçekleştirilen Mikro kojenerasyon sis-
temi Ülkemizde ilk ve tek yerli imkanlarla üretilen içten yan-
Tasarımı gerçekleştirilen Mikro kojenerasyon sistemi bir malı motor kullanılan mikro kojenerasyon sistemidir.
evin ısı ve elektrik ihtiyacını karşılamak üzere imal edilmiş-
tir. Bu amaçla, tasarıma başlamadan önce tipik bir eve ait Söz konusu sistemin test aşamaları bittiğinde elde edilen bil-
bilgileri belirlemek gerekmektedir. giler paylaşılacaktır. Enerjinin etkin ve verimli kullanılmasını
bir zorunluluk geldiği günümüzde Mikro kojenerasyon sis-
Mikro kojenerasyon sisteminin tasarımında farklı paramet- teminin İşyerleri ve konutlarda kullanılması yakın bir gele-
relerinden yararlanılmıştır. Sistemin kullanma süresi, elekt-
cekte yaygınlaşacaktır.
rik ve ısı yükü kapasitesi, günlük güç kapasitelerinin dağılı-
mı, sıcak su ihtiyacı ve derecesi önemli parametrelerdendir. REFERANSLAR
Sistemin tüm parametrelere göre optimum tasarımı yapıl-
[1] Kojenerasyon Nedir? (TÜRKOTED), (http://www.kojenerasyon.
mıştır(Şekil 4).
com/htmls/koje nsayfa.htm)
Ön çalışmada, günde 16 saat ve tatiller çıkarıldıktan sonra [2] Micro CHP: Empowering people today for a smarter future tomor-
yılda 352 gün çalışılacağı düşünülen 22 kW’lık içten yanmalı row, (COGEN EUROPE), (17.12.2010).
motora göre çalışma yapılmıştır. Bu şartlarda motorun ya-
[3] Harrison, J., Micro Combined Heat & Power, EA Technology, 2002.
kıt tüketimi 6,77 Sm3/Saat, toplam 38.128 Sm3/yıl olarak
bulunmuştur. 1,5 kWh iç ihtiyaç ve dahili kayıplar kabul [4] 4. Koç, E., Şenel, M. C. 2013. “Dünyada ve Türkiye’de Enerji Duru-
mu–Genel Değerlendirme,” Mühendis ve Makina Dergisi, cilt 54,
edilmiştir. Böylece senelik 115.456 kWh/yıl enerji üretmesi
sayı 639, s. 32-44.
hesaplanmıştır. Atık ısı geri kazanımı ile elde edilen sıcak
su debisi 1,37 m3/saat ve sıcak su üretimi 33 kWh bulun- [5] Cervone, A., Romito, D. Z., Santini, E. 2011. “Technical and Economic
Analysis of a Micro-tri/Cogeneration System with Reference to the
muştur.
Primary Power Source in a Shopping Center,” International Confe-
Ayrıca sistemin MATLAB programı kullanılarak elektriksel rence on Clean Electrical Power (ICCEP), 14-16 June 2011, Italy, DOI:
ön benzetim çalışmaları yapılmış ve sistemin performans 10.1109/ICCEP.2011.6036379, IEEE, p. 439-445.
analizi belirlenmiştir. Aktif gücü 1 pu olup gerçek değeri 20
KW karşılık gelmektedir. Ön benzetim çalışmasında sistem
reaktif güç basmakta olup sistemin güç kalitesini düşürdüğü

Conference Paper
Oral Presentation
Atık Su Arıtma Sistemlerinde Çamur Kurutma Eşanjörü Tasarımı

Ve Uygulaması
Alper Ünlü1, Fırat Ekinci2*
Barış Teknolojik Tesisat Sistemleri San. Ve Tic. Ltd. Şti., Adana, Türkiye; alper@barismuhendislik.com.tr
1
2
Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü, Adana, Türkiye; fekinci@atu.edu.tr
Özet
Atık su arıtma tesislerinde arıtmadan sonra arıtılmış atık su ve arıtma çamuru barındıran biyo-katı maddeler
ortaya çıkar. İyi seviyede arıtılabilen su nehre dökülebilir veya hatta daha fazla arıtmadan sonra yeniden
kullanılabilirken artırma çamuru nihai bertarafı veya kullanımı bazı ek çabalar gerektirir. Arıtma çamuru
kalitesine ve yerel duruma bağlı olarak çöp sahasına depolana bilineceği gibi gübre ve toprak düzenleyici
olarak kullanılabilir. Bu katı atık aynı zamanda enerji kaynağı olarak kullanıla bilinmektedir. Bu çalışmanın
amacı, yüksek katma değerli katı yakıt formülasyonu için atık su arıtma tesislerinde üretilen çamur gibi düşük
maliyetli bio-kütlenin kullanımına yönelik bir kurutma sistemi tasarımıdır. Bu amaçla, bir çamur kurutucunun
tasarımı ve imalatı gerçekleştirilmiştir. İmalatı gerçekleştirilen eşanjör sistemi ile sabit sıcaklıkta çamurun
nemini azaltılmıştır. Söz konusu eşanjör sistemi, kanalizasyon arıtma tesislerinden gelen çamurun atık ısıdan
yararlanarak kurutulmasıdır. Isı değiştiricisinde karışıma uğramadan kurutulan atık çamur ile organik madde
kaybından dolayı ısıl değerini düşürmeden kurutulmasına izin veren tasarım belirlenmiştir. Bu çalışmada sonuç
olarak bio-kütleden enerji eldesi için gerekli bakterilerin optimum sıcaklıkta bio-yakıt üretmesi için gerekli
koşul sağlanmıştır. Çamur kurutucu uygulama sonrası çamur kurutma yüzdesi ve bio-yakıt miktarlarında artış
sağlamıştır.
Anahtar Kelimeler: Bio-kütle, Bio-yakıt, Katı atık çamur, Isı değiştirici, Katı atık bakterileri
1. GIRIŞ 2. METHOD
Arıtma çamuru, atık su bertarafı sürecinde üretilen ve atık Isı eşanjöründe, radyasyon ile ısı transferi, iletim ve konvek-
su borularında biriken katı granüller ve suyla birleştirilen siyon ile karşılaştırıldığında çok düşük ısı aktarımı olduğu
bir tür kolloid veya karışımdır [1]. % 70-% 80’lik yüksek su için radyasyon ile ısı transferi dikkate alınmamaktadır [6].
içeriğine sahiptir [2]. Geleneksel olarak, toprak doldurma, Isı transferi, yüksek sıcaklıktaki sıvıdan çevrelediği boru yü-
tarımda geri dönüştürme, denize boşaltma ve yakma yoluy- zeyinin ısıtılması sonucu malzemenin içinden geçerken ger-
la bertaraf edilir [3]. Arıtma çamurunun su içeriğinin nasıl çekleşir. İletim ile ısı transferi, son derece iletken bir malze-
yok edileceği, her bertaraf yönteminin karşılaştığı önemli bir menin minimum duvar kalınlığının seçilmesinde önemli bir
sorundur. faktördür [7]. Ancak konveksiyon ile ısı transferi, ısı eşanjör-
lerinin tasarımında büyük rol oynar.
Isı eşanjöründe ki yüzey ile içindeki akışkan arasındaki ısı
transferi bu çalışmanın odak noktasıdır. Isı eşanjörleri güneş Tablo 1 Kabuller ve Kısıtlamalar
enerji panelleri ve alan ısıtma ile birlikte kapsamlı kullanım Kısıtlamalar Sembol Giriş Çıkış
çeşitliliğine sahip önemli bir mühendislik sistemi olup[4] Çamur Tarafı Sıcaklık Tçg - Tçç 32°C 37 °C
ayrıca soğutma sistemi ve iklimlendirme sisteminde, ısı geri Su Tarafı Sıcaklık Tsg-Tsç 64 °C 74 °C
Çamur Basınç Düşümü Pçg-Pçs 3 bar 2,5 bar
kazanım sistemlerinde, nükleer reaktörlerde ve birçok ısı
Su Basınç Düşümü Psg-Psç 3 bar 2.7 bar
alışverişinin gerektiği yerlerde kullanılır. Isı transferi, iletim,
Çamur Debisi m1 140 m³ 140 m³
konveksiyon ve radyasyon olmak üzere üç ilkeyle gerçek-
Su Debisi m2 70 m³ 70 m³
leşir[5]. Tasarımı yapılan çamur kurutma eşanjörü akışkan Çamur Özgül Isısı Cpç 1,005 kcal/kg -
olarak atık su artıma sistemlerinde ortaya çıkan atık çamuru Su Özgül Isısı Cps 1,000 kcal/kg -
ısıtacaktır.
Tasarımı yapılan çamur eşanjörünün akış şeması aşağıda
Email: fekinci@atu.edu.tr
.
verilmiştir [Şekil 1]. Çapraz akışın sağlanması adına DN200

boru çaplı hattın içinden DN150 çamur hattı geçirilmiş
ve akış yönleri ters olacak şekilde besleme yapılmıştır.
Basınç düşüşlerini engellemek adına tam dönüş dirsekler
kullanılmıştır. Dizayn önce kabul ve kısıtlamalar [Tablo 1-2]
aşağıda verilmiştir.
Şekil 2. Nanocad Pro 11 programında yapılan tasarım.
Şekil 1: Tasarımı gerçekleştirilen Çamur Eşanjörü Akış Şeması
Çamur eşanjörü için istenen kapasite miktarı genel enerji

formülü ile elde edilir (1):
(1)
Sistem için akan su ve çamur için akış türüne göre aşağıda
yazılan Nusselt formülleri uygulanır.
Laminar akış için (2)

(2)
20 < De < 2000, 07<Pr<175
Şekil 3. Solidworks’de analizler için yapılan tasarım.
Türbülanslı akış için (3)
(3)
Toplam Isı transfer katsayını elde ederken gereken Nusselt
değerleri bulunduktan sonra aşağıda verilen formül ile sis-
temin ısı transfer katsayısı (4) bulunarak gerekli yüzey alanı
hesaplanır.
(4)
Bu förmüller kullanılarak yapılan hesaplamalar sonucu ısıl
yüzek alanı 24.449 m² olarak bulunur. Bu yüzey alanını sağ-
laması adına DN150 çapındaki 5,2 metrelik borulardan 10
geçiş olacak şekilde bir tasarım yapılmış olup, bu tasarımın Şekil 4. Çamur tarafı sıcaklık analizi
analizleri SOLIDWORKS programında yapılmıştır.
3. ANALIZLER
Tasarımı yapılan çamur eşanjörünün ilk tasarımımı Nano-
cad 11 Programında yapılmıştır [Şekil 2].
Basınç ve sıcaklık transfer analizleri için SOLIDWORKS
programı kullanılmıştır [Şekil 3]. Çamur tarafı sıcaklık anali-
zinde 32 °C giren çamurun istenilen sıcaklıklara ulaştığı ana-
liz sayesinde gözlemlenmiştir [Şekil 4].
Su tarafı için yapılan hesaplarda 815 kW kapasitenin karşı-
lanabilmesi için 74 °C gelen sıcak su hesaplanan yüzey alanı
ile tasarlanan eşanjörün analizleri sonucu 64 °C’ye düştüğü
görülmüştür [Şekil 5].
Şekil 5. Su tarafı sıcaklık analizi
Atık Su Arıtma Sistemlerinde Çamur Kurutma Eşanjörü Tasarımı Ve Uygulaması
Tasarımda ki bir diğer kısıtlamalar olan basınç düşüşlerin- [6] M. Z. Mohamed;M. F. M. Ghazali;S. M. Idrus;N. A. Wahab, “Parame-
de analizleri de yapılmıştır [Şekil 6]. Seçilen yüzey alanının ter optimization of a Sludge Drying Plant for processing capability
yaratacağı sürtünmeler sonucu oluşan basınç düşüşleri kı- improvement” IEEE Conference on Control, Systems & Industrial
Informatics, 2012
sıtlamaların üstünde kalarak olumlu sonuçlar vermiştir.
Böylelikle prosesde çalıştırılması planlanan sistemlerin ça- [7] Zhixiao Zhang;Xiaoyu Xie;Bin Chen, “Experimental research on cha-
racteristics of sludge drying in a plate dryer” World Automation
lışmasını engellemeyecektir. Su tarafı için 0,28 bar basınç
Congress, 2012
düşüşü analizlerle elde edilmiştir. Çamur tarafı için 0,46 bar
basınç düşüşü sonuçlarda görülmüştür.
Şekil 6. Basınç analizi
6. SONUÇLAR
Tasarım kapsamında yapılan analizler sonucu su tarafı için
giriş çıkış şartları sağlanmış, çamur istenilen sıcaklıklara ısı-
tılarak istenilen sonuçlar elde edilmiştir. Proses çalışması-
nı etkilememesi adına sürtünme kayıplarını azaltan sistem
dizaynı ile basınç düşüşü kısıtlamaların altında kalmış ve
istenilen sonuçlara ulaşılmıştır. Sistemin geliştirilebileceği
alanlar incelenmiş olup, tasarımın üretiminde teorik hesap-
lamalar bilgisayar destekli program analizleri ile desteklendi.
Hesaplama ve analizler sonucu yapılan dizayn ile 32 derece
giren çamur 37 dereceye ısıtılırken sadece 0.46 bar basınç
düşmüştür. Çamuru ısıtan sıcak su 74 dereceden 64 derece-
ye düştüğü gözlemlenmiş ve 0,28 bar basınç kaybına uğradı
görülmüştür. Analiz ve hesaplamalar arasında yüzde 1 gibi
bir sapma olduğu saptanmıştır.
REFERANSLAR
[1] L. Peisheng, S. Lushi, X. Jun, X. Youhui, H. Song,L. Min. Incineration
and Pyrolysis of Municipal Solid Waste Beijing: China Environmen-
tal Science Press, 2006.
[2] Pavel.Stasta. Thermal processing of sewage sludge. Applied Thermal
Engineering, 2006, 26: 1352-1360.
[3] J. Vaxelaire, J. M. Bongiovanni, P. Mousques, and J. R. Puiggali, “Ther-
mal drying of residual sludge,” Water Research, vol. 34, pp. 4318-
4323, 2000.
[4] Patricia Aros-Beltran, Itelier Salazar-Quintana, Nelson Aros-Oñate,
“Simulator of a Sludge Dryer From Sewage Treatment Plants” 2018
IEEE International Conference on Automation/XXIII Congress of
the Chilean Association of Automatic Control (ICA-ACCA), 2018.
[5] Lei Zhao;Dezhen Chen;Jinlong Xie “Sewage Sludge Solar Drying
Practise and Characteristics Study” Asia-Pacific Power and Energy
Engineering Conference, 2009

Conference Paper
Oral Presentation
Akıllı Şebekelerde Elektrikli Araç Teknolojisi Uygulamalarına

Genel Bir Bakış
Abdurrahman Yavuzdeğer1, Beste Hoplamaz2*, Fırat Ekinci3
1
Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü, Adana, Türkiye
2
Barış Teknolojik Tesisat Sistemleri San. Ve Tic. Ltd. Şti., Adana, Türkiye
3
Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü, Adana, Türkiye
Özet
Fosil yakıtlara olan bağımlılığın artması sonucunda ortaya çıkan hava kirliliği ve küresel ısınma sorunlarının
minimum seviyede tutma konusunda, akıllı şebekelere bağlı elektrikli araçların yaygınlaşarak kullanımı önemli
bir alternatif çözüm yoludur. Elektrikli araç teknolojisinin öneminin gün geçtikçe artması tartışılmaz bir gerçektir.
Ancak elektrikli araçların sayısının artması şebekeye fazla yüklenmeler sonucunda veya bağlantı sorunlarından
kaynaklanan şebekede gerilim düşümü, gerilim yükselmesi, gerilim kesilmeleri ve harmonikler gibi güç kalitesi
problemleri oluşmaktadır. Bu yüzden elektrikli araçlarının şebekelere bağlantısının akıllı enerji yönetimi ile
başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Akıllı şebekelere bağlı şarj istasyonlarında birden fazla
araçların şarj edilmesi esnasında koordine edilmiş akıllı şarj planlama algoritmalarının uygulandığı ve önerildiği
çalışmalara literatürde rastlanılmaktadır. Böylece akıllı şebekelerdeki performans düşüşleri ve aşırı yüklenmeler
kontrol altına alınarak sorunlar ortadan kaldırıldığı gözlemlenmektedir. Akıllı şebekelere bağlı elektrikli araçlar,
şebekeye sadece yük olmaz gerekli durumlarda şebekeyi destekleyici yönde güç akışı sağlayabilme özelliğine
sahiptirler. Elektrikli araçlar ve akıllı şebekeler arasındaki güç akışı şebekeden araca (G2V) ve araçtan şebekeye
(V2G) gibi iki farklı yöntem ile gerçekleştirilmektedir. Şebekeden araca ya da araçtan şebekeye güç akışını
maksimum verimlilikle gerçekleştirmek ve şebekedeki güç kalitesini iyileştirmek için elektrikli araçların şarj
cihazının kontrol stratejisi üzerine çalışmalar yapılmaktadır. Elektrikli araçlar güç şebekelerinden ve yenilebilir
enerji kaynaklı şarj istasyonlarından da şarj edilebilmektedir. Yenilebilir enerji kaynaklarından yararlanılarak şarj
istasyonu işletme maliyeti ve şarj maliyeti minimum seviyeye indirmek mümkündür. Akıllı şebekelerde elektrikli
araçlar, yenilenebilir kaynaklarından elde edilen kesintili enerjinin dengelenmesi için de kullanılmaktadır.
Elektrikli araçlar akıllı şebekelere bağlanması sayesinde enerji üretiminin yüksek olduğu zaman dilimlerinde
enerjiyi depolamaktadırlar. Elektrik şebekesinde enerji talebin yüksek olduğu zamanlarda veya elektrik üretiminin
yetersiz olduğu durumlarda elektrik enerjisini tekrar şebekeye beslemek için elektrikli araçlar kullanılmaktadır.
Bu çalışmada elektrikli araçların akıllı şebekelere başarılı bir şekilde entegre olması, şebeke üzerine etkileri ve
bunun sonunda ortaya çıkan sorunlar ve çözümleri üzerine son yıllarda gerçekleştirilen çalışmaları kapsayan
detaylı bir çalışma sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Elektrikli araçlar, Akıllı şebekeler, Şarj istasyonları, Enerji yönetimi
Electric Vehicle Technology Applications in Smart Grids: An Overview

ABSTRACT problems due to the increase in the number of electric
The widespread use of electric vehicles connected to smart vehicles. Therefore, the connection of electric vehicles
grids is an important alternative solution for keeping the air to the grid should be carried out successfully with smart
pollution and global warming problems that arise as a result energy management. There are studies in the literature in
of the increase in dependence on fossil fuels at a minimum which coordinated smart charging planning algorithms
level. It is an indisputable fact that the importance of electric are applied and suggested while charging multiple vehicles
vehicle technology is increasing day by day. However, at charging stations connected to smart grids. Thus, it is
power quality problems such as voltage sag, voltage swell, observed that problems are eliminated by controlling the
voltage interruptions and harmonics occur in the network performance decreases and overloads in smart grids.
caused by excessive load on the network or connection Electric vehicles connected to smart grids have the ability
Email: beste@barismuhendislik.com.tr
Akıllı Şebekelerde Elektrikli Araç Teknolojisi Uygulamalarına Genel Bir Bakış
to not only load the grid but also provide power flow in birbirinden farklıdır. İçten yanmalı motora sahip araçların
a direction that supports the grid when necessary. Power yakıt deposunu doldurma süresi elektrikli araçlara göre çok
flow between electric vehicles and smart grids is carried kısadır. Bu yüzden elektrikli araçların bataryalarını doldur-
out by two different methods, such as grid to vehicle (G2V) ma süresi üzerine birçok çalışma gerçekleştirilmektedir.
and vehicle to grid (V2G). The studies are carried out Yakıt istasyonları ve elektrikli araç şarj istasyonları sayısı
on the control strategy of the charging device of electric karşılaştırıldığında yakıt istasyonlarının sayısının üstünlüğü
vehicles in order to realize the power flow from the grid to
görülmektedir. Ancak bu aradaki sayı farkı ilerleyen yıllarda
the vehicle or from the vehicle to the grid with maximum
kapanacaktır. Çünkü elektrikli araç şarj istasyonlarının sayısı
efficiency and to improve the power quality in the grid.
Electric vehicles can also be charged from power grids günden günde dünyada artmaktadır [9].
and renewable energy-sourced charging stations. By using Son yıllarda, akıllı şebeke konseptinin yaygınlaşarak gelişimi
renewable energy sources, it is possible to minimize the yeni teknolojik uygulamalara kapı açmıştır. Elektrikli araç
charging station operating cost and charging cost. In smart teknolojisinde araçtan şebekeye (V2G) ve şebekeden araca
grids, electric vehicles are also used to balance intermittent (G2V) uygulamalarını içeren akıllı şebeke teknolojileri üze-
energy obtained from renewable sources. Electric vehicles
rine gerçekleştirilen çalışmaların sayısı hızla artmaktadır.
store energy during periods of high energy production
Akıllı şebekelere başarılı bir enerji yönetimi ile entegre ol-
thanks to the connection to smart grids. Electric vehicles are
used to feed the electrical energy back to the grid in times muş elektrikli araçlar çevre kirliliğin azaltılması konusunda
of high energy demand or when electricity production is önemli ölçüde faydaları bulunmaktadır. Akıllı şebekelere
insufficient. In the paper, it is presented comprehensively on elektrikli araçların entegrasyonu üzerine son yıllarda ger-
the recent studies on the successful integration of electric çekleştirilen literatürdeki çalışmalar detaylı olarak incelen-
vehicles into smart grids, their effects on the grid, and the diğinde elektrikli araçlar ile akıllı şebeke arasındaki akıllı şarj
resulting problems and solutions. teknikleri, enerji yönetimi sistemleri, akıllı ölçüm, sistem gü-
venliği, akıllı komünikasyon sistemleri, şarj süresi ve elekt-
Keywords: Electric vehicles, Smart grids, Charging rikli araç şarj istasyonu için optimum konumun belirlenmesi
stations, Energy management gibi konular üzerine deneysel ve simülasyon çalışmalarının
gerçekleştirildiği gözlemlenmiştir [10-16].
1. GİRİŞ
Ülkeler için enerjinin varlığı ve etkin bir şekilde kullanımı, 2. AKILLI ŞEBEKELERDE V2G VE G2V UYGULAMALARI
oldukça önemli iki konu olarak karşımıza çıkmaktadır. İh- Elektrikli araç teknolojisinin öneminin gün geçtikçe artması
tiyaç duyduğumuz enerjinin yani talep edilen enerjinin elde tartışılmaz bir gerçektir. Ancak elektrikli araçların sayısının
edilmesi sürecinde çevreye verilen olumsuz etkinin mi- artması şebekeye fazla yüklenmeler sonucunda veya bağ-
nimum seviyede tutulması daha temiz bir gelecek için her lantı sorunlarından kaynaklanan şebekede gerilim düşümü,
zaman ana hedef olmaktadır [1-4]. Sıfır egzoz gazı ve ses- gerilim yükselmesi, gerilim kesilmeleri ve harmonikler gibi
siz çalışması özellikleri ile elektrikli araçlar, çevre dostudur. güç kalitesi problemleri oluşmaktadır. Bu yüzden elektrikli
Elektrikli araç teknolojisinin günden güne hızla gelişmek- araçlarının şebekelere bağlantısının akıllı enerji yönetimi ile
tedir ve bu alanda önemli araştırma geliştirme çalışmaları başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Akıllı
sürdürülmektedir [5-7]. Elektrikli araçlar geleneksel içten şebekelere bağlı elektrikli araçlar, şebekeye sadece yük olmaz
yanmalı motorlara göre birçok kritik konularda üstünlük gerekli durumlarda şebekeyi destekleyici yönde güç akışı
sağlamış durumdadır. Elektrikli araçlar ile geleneksel içten sağlayabilme özelliğine sahiptirler. Son zamanlarda, akıllı
yanmalı motorlar verimlilik açısından karşılaştırıldığında şebeke konsepti ile elektrikli araç teknolojisi birbirine enteg-
elektrikli araçların verimi klasik içten yanmalı motorlara re olmuş durumdadır. Akıllı şebekeler ile araçtan Şebekeye
daha yüksektir [8]. Elektrikli araçlar yapısal olarak üç temel (V2G) ve Şebekeden Araca (G2V) güç akışı Şekil 1’de görül-
bileşenden oluşmaktadır. Bunlar batarya, elektrik motoru ve düğü gibi sağlanabilmektedir. Şebekeden araca ya da araçtan
kontrol kartıdır. Diğer yandan klasik içten yanmalı motor ya- şebekeye güç akışını maksimum verimlilikle gerçekleştirmek
pısal olarak incelendiğinde çok daha fazla hareketli parçaya ve şebekedeki güç kalitesini iyileştirmek için elektrikli araç-
sahiptir. Elektrikli araçların yapısı daha basit ve güvenlidir. ların şarj cihazının kontrol stratejisi üzerine çalışmalar ya-
Ancak elektrikli araçlarında geleneksel içten yanmalı motor- pılmaktadır [17].
lu araçlara göre bazı dezavantajları vardır. Elektrikli araçların
bataryalı tam dolu iken gidebileceği menzil ile yakıt deposu
tam dolu olan içten yanmalı motora sahip araçların gidebi-
leceği menzil aynı değildir. Bu konuda elektrikli araçlar, ge-
leneksel içten yanmalı motora sahip araçlara göre çok geride
kalmış durumdadır. İçten yanmalı motora sahip araçlar ile Şekil 1: Akıllı şebekelerde V2G ve G2V konsepti
çok daha fazla mesafe yol gidebilmektedir.
Akıllı şebeke konsepti jeneratörlerin, enerji depolama üni-
Elektrikli araçların bataryalarını şarj etme süresi ve içten telerinin ve yüklerin iletişim halinde bağlantılı olduğu akıllı
yanmalı motora sahip araçların deposunu doldurma süresi güç sistemleridir. Bu bağlantının başarılı bir şekilde gerçek-
.
leştirilmesi için enerji yönetiminin kontrol altına alınması li araçların bataryaları için lityum sülfürlü bataryalar gibi
gereklidir [18]. Akıllı şebekelerde araçtan şebekeye kavra- yüksek enerji yoğunluklu bataryaların kullanıldığı uygulam-
mının uygulanmasında iki önemli bağlantı vardır. Bunlar ilk lar üzerine çalışmalar gerçekleştirilmektedir [20]. Elektrikli
olarak elektrik enerjisi iletimi için kullanılan güç bağlantısı- araç teknolojilerinde batarya şarjı bir doğrultucu yardımı ile
dır. Diğeri ise güç gönderdiğimiz yönde, güce ihtiyaç duyul- iletken veya endüktif gibi enerji aktarım modlarıyla gerçek-
duğunda geri besleme sinyalleri vermek için lojik ve kontrol leştirilmektedir. İletken şarj modu yapısı itibariyle basit ama
bağlantılarıdır. verimliliği yüksek bir şekilde gücü doğrudan temas yoluyla
aktarmaktadır. Endüktif şarj, kablosuz şarj olarak bilinmek-
Akıllı şebekeler, geleneksel şebekeleri modernize ederek
tedir. Elektrik enerjisini, elektrikli araç bataryasına aktarmak
aşamalı olarak kontrol edilebilen ve güvenli hale getirmeyi
için bir elektromanyetik alan kullanmaktadır. Ancak bu şarj
amaçlayan bir teknolojidir. Ayrıca, akıllı şebekeler sürdü-
yönteminin verimliliği düşüktür.
rülebilir güç kaynaklarıyla uyumlu iletişim ağı bağlantısına
olanak sunmaktadır. Elektrik enerjisi talebini dengelemek
için elektrikli araçların akıllı şebekelere entegrasyonu ile
araçların depolama kapasitesi kullanılmaktadır. Bu durum
özellikle yenilenebilir enerji sistemlerinden elde edilen den-
gesiz enerjiyi daha dengeli bir hale getirmek için elektrikli
araçların şebekeye entegrasyonu gerçekleştirilmektedir [19].
Ancak akıllı şebeke ile elektrikli araç bağlantısının gerçekleş-
tirilmesi sonucunda bazı olumsuz durumlar da ortaya çık-
maktadır. Akıllı şebeke ile elektrikli araç bağlantısının avan-
tajları ve dezavantajları Tablo 1’de gösterildiği gibidir.
Tablo 1. Akıllı şebeke ile elektrikli araç bağlantısının avantajları ve deza-
vantajları
(a)
Akıllı Şebeke ile Elektrikli Araç Bağlantısı
Avantajları Dezavantajları
Elektrikli araçlar elektrik şebekesi için güç
Güç kayıpları artar
kaynağı olabilir
Şebeke gerilimini dengeleyebilmesi Gerilim kararsızlığı
Dağıtım hatlarındaki kayıpları, gerilim
Transformatör aşırı yüklenmesi
düşümlerini azaltırlar
Gürültü ve hava kirliliğini azaltır Güç kalitesi problemleri
Araçtan şebekeye uygulamalarının birçok olumlu özellikleri

bulunmaktadır. Elektrikli araçlar elektrik şebekesi için güç
kaynağı olarak kullanılabilmektedir. Dağıtım hatlarındaki
kayıpları ve gerilim düşümlerini azaltabilmektedir. Elektrik
şebekelerinde frekans dalgalanmalarını azaltarak güç ka- (b)
litesine katkıda bulunmaktadır. Akıllı şebekelerde elektrik Şekil 3: Elektrikli araçlar için (a) kablolu şarj (b) kablosuz şarj
enerjisi, elektrikli araçtan dağıtım ağına aktarılırsa Şekil 2’de
görüldüğü gibi bu enerjiyi kullanıcılar da yararlanabilir. Akıllı şebekelere entegre elektrikli araçların bataryasını şarj
etmek için farklı şarj teknikleri bulunmaktadır [21]. Bu şarj
teknikleri sabit akım, sabit gerilim ve sabit akım-sabit geri-
lim gibi farklı modlarda gerçekleştirilmektedir. Sabit akım
şarj teknolojisi yavaş şarj olarak adlandırılmaktadır. Elektrik-
li araçların bataryanın şarj süresinin iyileştirilmesi elektrikli
araçların yaygınlaşmasına önemli ölçüde katkı sağlayacak
bir konudur. Bu yüzden elektrikli araçlarda batarya kapasi-
tesini artırmak, bataryanın ömrünü uzatmak ve şarj süresini
azaltmak için birçok çalışma gerçekleştirilmektedir.
Elektrikli araçlar güç şebekelerinden ve yenilebilir enerji
kaynaklı şarj istasyonlarından da Şekil 4’te görüldüğü gibi
Şekil 2: Elektrikli araç, konut ve dağıtım ağı bağlantısı
şarj edilebilmektedir. Yenilebilir enerji kaynaklarından ya-
3. ELEKTRIKLI ARAÇ ŞARJ TEKNOLOJILERI rarlanılarak şarj istasyonu işletme maliyeti ve şarj maliyeti
minimum seviyeye indirmek mümkündür. Buna ek olarak
Elektrikli araçların en önemli bileşenlerinden bir tanesi
akıllı şebekelerde elektrikli araçlar, yenilenebilir kaynakla-
yeniden şarj edilebilir bataryalardır. Günümüzde elektrik-
rından elde edilen kesintili enerjinin dengelenmesi için de
Akıllı Şebekelerde Elektrikli Araç Teknolojisi Uygulamalarına Genel Bir Bakış
kullanılmaktadır. Böylece gelecekteki elektrik şebekesi daha (EEEIC / I&CPS Europe), Madrid, Spain, Jun. 2020, pp. 1–6, doi:
temiz ve daha sürdürülebilir olacaktır. 10.1109/EEEIC/ICPSEurope49358.2020.9160735.
[2] J. G. -Guarin, W. Infante, J. Ma, D. Alvarez, and S. Rivera, “Optimal
scheduling of smart microgrids considering electric vehicle bat-
tery swapping stations,” IJECE, vol. 10, no. 5, p. 5093, Oct. 2020, doi:
10.11591/ijece.v10i5.pp5093-5107.
[3] F. Mwasilu, J. J. Justo, E.-K. Kim, T. D. Do, and J.-W. Jung, “Electric ve-
hicles and smart grid interaction: A review on vehicle to grid and
renewable energy sources integration,” Renewable and Sustainab-
le Energy Reviews, vol. 34, pp. 501–516, Jun. 2014, doi: 10.1016/j.
rser.2014.03.031.
[4] M. A. S. Masoum, S. Deilami, and S. Islam, “Mitigation of harmonics
in smart grids with high penetration of plug-in electric vehicles,” in
IEEE PES General Meeting, Minneapolis, MN, Jul. 2010, pp. 1–6, doi:
10.1109/PES.2010.5589970.
Şekil 4: Güneş enerjisi destekli elektrik araç şarj istasyonu
[5] S. Kaebisch, A. Schmitt, M. Winter, and J. Heuer, “Interconnections
Akıllı şebekelere bağlı şarj istasyonlarında birden fazla and Communications of Electric Vehicles and Smart Grids,” in 2010
araçların şarj edilmesi esnasında koordine edilmiş akıl- First IEEE International Conference on Smart Grid Communicati-
lı şarj planlama algoritmalarının uygulandığı ve önerildiği ons, Gaithersburg, MD, Oct. 2010, pp. 161–166.
çalışmalara literatürde rastlanılmaktadır. Böylece akıllı [6] T. Sousa, H. Morais, J. Soares, and Z. Vale, “Day-ahead resource sc-
şebekelerdeki performans düşüşleri ve aşırı yüklenmeler heduling in smart grids considering Vehicle-to-Grid and network
kontrol altına alınarak sorunlar ortadan kaldırıldığı gözlem- constraints,” Applied Energy, vol. 96, pp. 183–193, Aug. 2012, doi:
lenmektedir. Elektrikli araçlar için şarj istasyonlarının opti- 10.1016/j.apenergy.2012.01.053.
mum yerlere konumlandırması oldukça önemli bir konudur. [7] P. S. Moses, S. Deilami, A. S. Masoum, and M. A. S. Masoum, “Power
Şarj istasyonlarının konumlarının belirlenmesinde teknik, quality of smart grids with Plug-in Electric Vehicles considering bat-
tery charging profile,” in 2010 IEEE PES Innovative Smart Grid Tech-
ekonomik, sosyal ve çevresel gibi konular detaylı olarak in-
nologies Conference Europe (ISGT Europe), Gothenburg, Sweden,
celenerek belirlenmektedir. Şarj istasyonları konumlandırma Oct. 2010, pp. 1–7, doi: 10.1109/ISGTEUROPE.2010.5638983
çalışmalarında yapay zeka algoritmalarından yararlanılmak-
[8] K. M. Bhargavi, N. S. Jayalaksmi, S. Malagi, and V. K. Jadoun, “Integ-
tadır. Alternatif şarj istasyonu konumlarının değerlendiril-
ration of Plug-in Electric Vehicles in Smart Grid: A Review,” in 2020
mesi çok kriterli karar verme yöntemi, coğrafya bilgi sistemi, International Conference on Power Electronics & IoT Applications
analitik hiyerarşi süreci metodu, genetik algoritmalar ve kain Renewable Energy and its Control (PARC), Mathura, Uttar Pra-
rışık tamsayı programlama gibi yöntemler kullanılmaktadır desh, India, Feb. 2020, pp. 214–219.
[22-25]. [9] S. S. Raghavan and A. Khaligh, “Impact of plug-in hybrid electric
vehicle charging on a distribution network in a Smart Grid envi-
5. SONUÇ ronment,” in 2012 IEEE PES Innovative Smart Grid Technologies
(ISGT), Washington, DC, USA, Jan. 2012, pp. 1–7, doi: 10.1109/
Gerçekleştirdiğimiz çalışmada elektrikli araçların akıl- ISGT.2012.6175632.
lı şebekeye entegrasyonu alanında yayınlanan farklı
[10] Ö. Kaya, K. D. Alemdar, and M. Y. Çodur, “A novel two stage ap-
çalışmalara ilişkin bir inceleme yapılmıştır. Günümüzde bu
proach for electric taxis charging station site selection,” Sustainab-
konu üzerine yapılan çalışmaların sayısının arttığı gözlem- le Cities and Society, vol. 62, p. 102396, Nov. 2020, doi: 10.1016/j.
lenmiştir. Akıllı şebekelere elektrikli aracın entegrasyonu scs.2020.102396.
üzerine yapılan çalışmalar incelendiğinde genel olarak ortak
[11] H. Klaina et al., “Aggregator to Electric Vehicle LoRaWAN Based
amaç, optimum enerji yöntemi ile yüksek güç kalitesine sa- Communication Analysis in Vehicle-to-Grid Systems in Smart Ci-
hip uygulamalar gerçekleştirmektir. Elektrikli araçların şarjı ties,” IEEE Access, vol. 8, pp. 124688–124701, 2020, doi: 10.1109/AC-
için mevcut kullanılan standartlara ek olarak farklı enerji CESS.2020.3007597.
aktarım modları, şarj seviyeleri ve tekniklerini üzerine ça- [12] M. B. Rasheed, M. Awais, T. Alquthami, and I. Khan, “An Optimal
lışmalar günümüzde gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada elekt- Scheduling and Distributed Pricing Mechanism for Multi-Region
rikli araçların akıllı şebekelere başarılı bir şekilde entegre ol- Electric Vehicle Charging in Smart Grid,” IEEE Access, vol. 8, pp.
ması, şebeke üzerine etkileri ve bunun sonunda ortaya çıkan 40298–40312, 2020, doi: 10.1109/ACCESS.2020.2976710.
sorunlar ve çözümleri üzerine son yıllarda gerçekleştirilen [13] M. A. S. Masoum, P. S. Moses, and K. M. Smedley, “Distribution
çalışmaları kapsayan bir çalışma sunulmuştur. transformer losses and performance in smart grids with residenti-
al Plug-In Electric Vehicles,” in ISGT 2011, Anaheim, CA, USA, Jan.
REFERANSLAR 2011, pp. 1–7, doi: 10.1109/ISGT.2011.5759174.
[1] E. Sri Lakshmi, S. P. Singh, P. Sanjeevikumar, Z. Leonowicz, and J. B. [14] H. S. Hayajneh and X. Zhang, “Evaluation of Electric Vehicle Char-
Holm-Nielsen, “Energy Coordination of EV for Optimal Utilization ging Station Network Planning via a Co-Evolution Approach,” Ener-
in Smart Grid based on Uncertainty Modelling,” in 2020 IEEE In- gies, vol. 13, no. 1, p. 25, Dec. 2019, doi: 10.3390/en13010025.
ternational Conference on Environment and Electrical Engineering [15] I. Frade, A. Ribeiro, G. Gonçalves, and A. P. Antunes, “Optimal Loca-
and 2020 IEEE Industrial and Commercial Power Systems Europe tion of Charging Stations for Electric Vehicles in a Neighborhood in
.
Lisbon, Portugal,” Transportation Research Record, vol. 2252, no. 1,

pp. 91–98, Jan. 2011, doi: 10.3141/2252-12.
[16] S. Khatiri-Doost and M. Amirahmadi, “Peak shaving and power
losses minimization by coordination of plug-in electric vehicles
charging and discharging in smart grids,” in 2017 IEEE Internatio-
nal Conference on Environment and Electrical Engineering and
2017 IEEE Industrial and Commercial Power Systems Europe (EE-
EIC / I&CPS Europe), Milan, Italy, Jun. 2017, pp. 1–5, doi: 10.1109/
EEEIC.2017.7977547.
[17] A. Ahmadi et al., “Power quality improvement in smart grids using
electric vehicles: a review,” IET Electrical Systems in Transportation,
vol. 9, no. 2, pp. 53–64, Jun. 2019, doi: 10.1049/iet-est.2018.5023.
[18] P.-Y. Kong and G. K. Karagiannidis, “Charging Schemes for Plug-In
Hybrid Electric Vehicles in Smart Grid: A Survey,” IEEE Access, vol. 4,
pp. 6846–6875, 2016, doi: 10.1109/ACCESS.2016.2614689.
[19] A. Y. Saber and G. K. Venayagamoorthy, “Resource Scheduling Un-
der Uncertainty in a Smart Grid With Renewables and Plug-in Ve-
hicles,” IEEE Systems Journal, vol. 6, no. 1, pp. 103–109, Mar. 2012,
doi: 10.1109/JSYST.2011.2163012.
[20] Y. Deng, J. Li, T. Li, X. Gao, and C. Yuan, “Life cycle assessment of lithi-
um sulfur battery for electric vehicles,” Journal of Power Sources, vol.
343, pp. 284–295, Mar. 2017, doi: 10.1016/j.jpowsour.2017.01.036.
[21] S. Saini, T. Thakur, and M. Kirar, “A Review of Electric Vehicles Char-
ging Topologies, its Impacts and Smart Grid Operation with V2G
Technology,” SSRN Journal, 2020, doi: 10.2139/ssrn.3575388.
[22] M. Kabli, M. A. Quddus, S. G. Nurre, M. Marufuzzaman, and J. M.
Usher, “A stochastic programming approach for electric vehicle
charging station expansion plans,” International Journal of Pro-
duction Economics, vol. 220, p. 107461, Feb. 2020, doi: 10.1016/j.
ijpe.2019.07.034.
[23] S. Hosseini and M. Sarder, “Development of a Bayesian network
model for optimal site selection of electric vehicle charging station,”
International Journal of Electrical Power & Energy Systems, vol. 105,
pp. 110–122, Feb. 2019, doi: 10.1016/j.ijepes.2018.08.011.
[24] D. Guler and T. Yomralioglu, “GIS and fuzzy ahp based area selec-
tıon for electrıc vehıcle chargıng statıons,” Int. Arch. Photogramm.
Remote Sens. Spatial Inf. Sci., vol. XLII–4, pp. 249–252, Sep. 2018, doi:
10.5194/isprs-archives-XLII-4-249-2018.
[25] S. Guo and H. Zhao, “Optimal site selection of electric vehicle char-
ging station by using fuzzy TOPSIS based on sustainability perspec-
tive,” Applied Energy, vol. 158, pp. 390–402, Nov. 2015, doi: 10.1016/j.
apenergy.2015.08.082.

Conference Paper
Oral Presentation
Devre Kesicide Koruma Düzenleri Tasarımı, Mekanik

İyileştirilmeler ve İmalat
Muhammed Cinek1*, Halil İbrahim Şeker2, İlke Önem3
FEDERAL Elektrik, AR-GE, Makine Müh. Sakarya, Türkiye; m.cinek@federal.com.tr
1
2
Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Elektrik-Elektronik Müh. Ana Bilim Dalı, Sakarya, Türkiye; hseker5@gmail.com
3
FEDERAL Elektrik, AR-GE, Makine Tek. Sakarya, Türkiye; ilkeonem3@gmail.com
Özet
Devre kesiciler, normal koşullarda devreyi açma kapamaya, kısa devre ve aşırı akım gibi normal olmayan durumlarda ise
devrenin enerjisini kesmeye yarayan mekanik düzeneklerdir. Devre kesicilerin en önemli özelliklerinden birisi de aşırı akım
çekme veya kısa devre durumlarında devreden kaynaklanan hasarlardan kişileri ve bağlı olduğu sistemleri korumak adına en
kısa sürede kontaklarını açarak iletimi kesmektir. Bu çalışmanın amacı, mevcut devre kesici sisteminde, mekanizma ve dış
gövde-kapak tasarımları yapılarak kısa devre kesme kapasitesini artırmak, mekanik özellikleri iyileştirmek ve plug-in aksesuar
montajına uygun hale getirmektir. Devre kesicinin tasarım aşamalarında ilk olarak kısa devre durumunda devre kesicinin
kontaklarının en kısa sürede açmasına ve akımı kesmesine yönelik yapılan kontak, bara ve ark sönümleyici seperatörlerin
tasarımlarının iyileştirilmesi yapılmıştır. Daha sonra devre kesicinin kurma mekanizmasında, mekanik dayanımı artırmak
üzere perçin, yay, mafsal parçalarında malzeme ve tasarım değiştirilmiştir. Aksesuar montajını kolaylaştırmak ve müşterinin
sonradan rahatlıkla takabilmesi için kapak tasarımı yapılmıştır. Ayrıca kapak, mekanizma ve bara yapıları komple tasarım
aşamalarından geçirilerek elektronik ve termik-manyetik ayarlı şalter tek gövde üzerinde toplanabilir, montajı yapılabilir hale
getirilmiştir. Sonuç olarak seri üretimi yapılan kompakt tip devre kesici mevcut özelliklerinin geliştirilmesine katkı sağlanmış
ve kısa devre performansı yüksek, mekanik dayanımı fazla, aksesuar montajı sonradan yapılmaya uygun, termik-manyetik ve
elektronik devre kesici tasarımı ve imalatı gerçekleştirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Devre kesici, İmalat ve tasarım, Termik-manyetik devre kesici, Elektronik devre kesici, Kısa devre testi.
Design of Protection Arrangements in Circuit Breaker and Mechanical Improvements

and Manufacturing
Abstract
Circuit breakers are mechanical devices that are used to open- close the circuit under normal conditions and break the
circuit in abnormal conditions such as short circuit and overcurrent. One of the most important features of circuit breakers
is to break the current by opening the contacts as soon as possible in order to protect the people and the systems they are
connected to from the damage caused by the circuit in cases of overcurrent or the short circuit. The aim of this study is
to increase the short-circuit breaking capacity, to improve the mechanical properties and to make the plug-in accessory
assembly suitable for the existing circuit breaker system, by making mechanism and outer body-cover designs. In the design
stages of the circuit breaker, the designs of the contacts, busbars and arc extinguishing separators, which were made for
the opening of the contacts and breaking the current in the shortest time in case of short circuit, were improved. Later,
regarding the mechanism of the circuit breaker, the material and design of the rivets, springs and joint parts were changed
to increase the mechanical strength. A cover has been designed to facilitate accessory assembly and to be easily installed
by the customer. In addition, the cover, mechanism and busbar structures have been passed through the complete design
stages so that the electronic and thermal-magnetic adjustable breaker maybe be assembled in a single body. As a result, by
contribution to existing features, the design and manufacture of thermal-magnetic and electronic circuit breakers which
are suitable for accessory assembly with higher short-circuit performance and mechanical strength have been completed
successfully.
Keywords: Circuit breaker, Improvements and manufacturing, Thermal-magnetic circuit breakers, Electronic circuit
breakers, Short-circuit test.
Email: m.cinek@federal.com.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Reaktif Boyalarda Oksidatif Ağartmaya Karşı Renk Haslığı

Sorununa Çözüm Geliştirilmesi
Gürkan Şenel1, Canan Halat1, Arcan Aman1, Muhammed Fatih Yüksel1*, Rıza Atav2
*Eren Perakende Sat. ve Mağ. A.Ş. Ar-Ge Merkezi, Ergene, Tekirdağ, Türkiye
1
2
Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Çorlu Mühendislik Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü, Çorlu Tekirdağ, Türkiye
Özet
Reaktif boyaların ev tipi yıkamalarında kullanılan deterjanların oksidatif ağartıcı içermesi nedeniyle reaktif
boyalı mamullerde solma ve renk değişimi problemleri önemli bir tüketici şikâyeti haline gelmiştir. Bu nedenle,
özellikle son yıllarda reaktif boyaların oksidatif ağartıcılara karşı renk haslıkları sorgulanır olmuştur. Bu çalışmada
reaktif boyaların oksidatif ağartmaya karşı renk haslığı sorunu hakkında genel bilgiler verildikten sonra bu
sorunu çözmek için bir örnek uygulamanın sonuçları sunulmaktadır. Bu çalışma kapsamında öncelikle %1, 3, 5
ve 7 koyuluklarda siyah renklere boyanmış pamuklu örme kumaşlara referans deterjan kullanılarak 20 yıkama
uygulanmış ve tekrarlı yıkamalar sonucu deterjanın pamuklu kumaşta yarattığı renk değişimi saptanmıştır.
Ardından boyalı pamuklu kumaşa emdirme yöntemine göre organik yapılı indirgen esaslı bir karışımdan oluşan
ticari ürünle ard işlem uygulanmış ve tekrarlı yıkamalar sonrası renk değişimi test edilmiştir. Sonuçlar özellikle
açık renklerde meydana gelen renk değişiminin daha fazla olduğunu, ancak boyama sonrası ard işlem görmüş
ürünlerde oksidatif ağartıcı içeren deterjanla yapılan yıkama sonrası renk değişimi ve solmanın azaldığını ortaya
koymuştur. Çalışmada reaktif boyalarla trikromatik kombinasyon kullanılarak yapılan boyamada oksidatif
ağartıcı içeren deterjanlarla yapılan yıkamaya karşı renk haslığını geliştirmek için asıl problem yaratan bileşenin
saptanması ve bunun başka bir boya ile ikame edilmesi olanağı üzerinde de çalışılmıştır. Yapılan boyamada asıl
solmanın mavi bacaktan kaynaklandığı ve bu boyanın uygun bir alternatifle değiştirilmesi durumunda problemin
azaldığı saptanmıştır.
Anahtar kelimeler: Reaktif boya, boyama, ev tipi yıkama, oksidatif ağartıcı, haslık
Developing a Solution for the Problem of Color Fastness Against Oxidative Bleaching
in Reactive Dyes
Abstract
Fading and discoloration in reactive dyed products became an important consumer complaint since the detergents
used in domestic washings contain oxidative bleaching agent. For this reason, especially in recent years, color fastness
of reactive dyes has been questioned against oxidative bleaches. In this study, after giving general information on
the problem of color fastness of reactive dyes against oxidative bleach, the results of an example application to solve
this problem are presented. In this study, firstly, 20 washes were applied to cotton knitted fabric that dyed in black
colors at 1, 3, 5 and 7% depths with reference detergent and color change in cotton fabrics created by detergent after
repeated washings has been determined. Accordingly, after-treatment has been applied to dyed cotton fabric with an
organic reducing agent based commercial product according to padding process and color change was evaluated after
repeated washings. Results showed that color change, especially in light shades, were higher, but color change and
fading of after-treated samples were lower after washing with oxidative bleaching agent containing detergent. In this
study, it was worked on determining the main problematic dye component to improve color fastness to washing with
detergents containing oxidative bleaching agent in dyeings carried out by using trichromatic combination of reactive
dyes and possibility of substituting this dye with another one. It is determined that, blue component is the main reason
for color fading and changing that dye with appropriate alternative decreases the fading problem.
Key words: Reactive dye, dyeing, domestic washing, oxidative bleach, fastness
Email: fatih.yuksel@erenperakende.com
Reaktif Boyalarda Oksidatif Ağartmaya Karşı Renk Haslığı Sorununa Çözüm Geliştirilmesi
GIRIŞ sını ışığa ve/veya termal oksidatif hidrolize dayandırmakta-

dır. Metal kompleks boyalarda, peroksitin aktive olması için
Tüketiciler, satıcılar ve giysi ve kumaş tedarikçileri pamuk metallerin katalitik etkisinin, selüloz kumaşlarda mukave-
ve pamuk içeriği fazla olan kumaşlarda, kabul edilemez renk met kaybına neden olduğu uzun zamandır bilinmektedir. Ev
değişiminden ve renk kaybından şikâyet etmektedir. Prob- tipi çamaşır deterjanlarında oksidatif ağartma maddelerinin
lem büyük ölçüde yüzde yüz pamuk lifinden üretilmiş koyu kullanımının artmasıyla, bakır-kompleks azo reaktif boyalar
mavi ve siyah giysilerde ortaya çıkmaktadır. Renk kaybı, giderek pazardan kaybolmuş olup bu boyaların popülerli-
yıkama ve kurutma süreçlerindeki farklılıklardan kaynakla- ğini kaybetmelerinin diğer bir sebebi de ışığa ve tere karşı
nabilir. Ev tipi yıkamalar, zaman, sıcaklık, deterjan çeşidi ve düşük renk haslığıdır [6]. Öte yandan, literatürde triazin
yoğunluğu bakımından çokça değişiklik göstermektedir [1]. ve primidin halkalarının peroksit ile olan oksidasyonunun,
özellikle, diflor-monokloropirimidin (DFP) esaslı boyalarda
Yıkamanın boyalı tekstil ürünlerinde renk kaybına ya da de-
belirgin boya kayıplarına yol açtığı belirtilmiştir [8, 9]. Su-
ğişimine sebep olduğu uzun zamandır bilinmektedir. Bu, yı-
gane ve ark. (2001) [6], bir DFP ve beş MCT esaslı reaktif
kama sırasında boyanın fiziksel olarak sökülmesinden ya da
boya ile boyanmış selülozik filmlerin UK-TO solüsyonuna
deterjanın içerisindeki bileşenlerin kimyasal olarak boyayı
daldırıldığında boya kaybının başlangıçta hızlı olduğunu,
tahrip etmesinden kaynaklanmaktadır. Modern deterjanlar;
sonrasında ise yavaşladığını gözlemlemiştir. Başlangıç boya
yüzey aktif maddeler, bağlayıcı maddeler, kir giderici mad-
kaybı ve sonraki yavaş boya kaybı farklı boyalar arasında
deler ve genellikle ağartıcı maddeler içeren kompleks kim-
değişiklik göstermiştir. Boyaların afinitesi arttıkça başlan-
yasal karışımlardan oluşmaktadır. İlave bileşenler arasında
gıç boya kaybının büyüklüğü artmış ve sonraki yavaş boya
optik beyazlatıcılar, enzimler, parfümler, yumuşatıcılar, kö-
kaybı hızlanmıştır. UK-TO solüsyonuna daldırılmış boyalı
pük kontrol maddeleri ve boya geçişini azaltan maddeler
selofanın boya kayıp mekaniği üç faktöre bağlıdır: (1) alkalin
bulunabilir. Yakın zamanda, deterjan üreticileri, çevresel ve
boya-lif bağı hidrolizi, (2) selülozun oksidatif parçalanması
ekonomik baskılardan dolayı, kumaşı daha düşük sıcaklık-
ve (3) boya kromoforunun oksidatif parçalanması. Boya-lif
larda etkili biçimde temizleyebilen deterjanlar üretmişlerdir.
bağının hidrolizinin, toplam boya kaybındaki payı, selülozun
Düşük sıcaklıkta etkili olabilmek için modern deterjanlar
oksidatif parçalanmasının payından her zaman, üç kat daha
ağartıcı aktivatörü içermektedir. Ağartıcı aktivatörü, yıkama
fazla olmuştur. Boyanın parçalanmasının etkisi üçünün ara-
sırasında inorganik perasitin sodyum tuzundan açığa çıkan
sında en küçük paya sahip olanıdır.
hidrojen peroksit ile reaksiyona girer ve 30oC kadar düşük sı-
caklıklarda kuvvetli bir temizleme etkisi oluşturan çok güçlü Azo/hidrazo sistemi, tekstil boylarında kullanılan en yaygın
bir oksitleyici madde olan organik perasit ortaya çıkar [2]. kromofor sınıfıdır. Yeşilimsi, orta ve altın sarı, turuncu, kır-
mızı ve mor direkt ve reaktif boyaların büyük bir kısmı ya
Avrupa’da, ev tipi yıkamalarda pamuk boyasının stabilitesi
azo ya da hidrazo türevleridir, oysa birçok suda çözünebilir
üzerine çalışmalar yapılmıştır. Phillips ve ark. (1996) [3],
lacivert boyalar hem azo hem de hidrazo gruplarını içer-
altmış çeşitten fazla kükürt, direkt, küp ve reaktif boyayla
mektedir [10]. Dünyanın en çok satan reaktif boyası, CI Re-
boyanmış pamuklu kumaşta renk solmasını incelemiş ve
active Black 5, selülozik substratların koyu lacivert ve siyah
renk solmasının, oksijenli ağartıcı içeren deterjanlar ile tek-
tonlara reaktif boyalarla ekonomik bir şekilde boyanmasına
rarlı yıkamalar sırasında oksitleyici maddenin etkisiyle ok-
imkân sağlamakta olup herkes tarafından kabul görmüştür.
sidatif solma olduğunu ortaya çıkarmıştır. Ayrıca, ağartıcı
Ancak, her zamankinden daha güçlü ev tipi deterjanların pi-
içeren ev tipi deterjan ile çok döngülü programda yıkanan
yasaya çıkması, bu boyanın ve diğer birçok boyanın modern
pamuklu kumaşların renk solmasını tahmin etmek için bir
aktif ağartıcı içerikli deterjanlara karşı dayanıksız olduğunu
test yöntemi önermişlerdir. Phillips ve ark. (1997 ve 1999)
göstermiştir. Bu deterjanlar kromoforu kimyasal olarak par-
[4, 5], oksijen bazlı aktif ağartıcı içeren deterjanla pamuk-
çalayarak boyalı tekstil substratlarında boya kaybına sebep
lu kumaşların renk solmasını test etmek için laboratuvarlar
olmaktadır [11]. Akerman ve ark. (2004) [11], oksidatif
arası bir çalışmanın sonuçlarını yayımlamıştır. Bu yöntem,
ağartıcı solmasına karşı üstün direnci olan CI Reactive Black
renk haslığının ev tipi yıkamada oksidatif ağartıcıya tepkisini
5 benzerlerinin tasarımına, sentezine ve değerlendirilmesi-
belirlemek için İngiltere’de BS 1006 UK-TO adıyla belirlenen
ne yönelik yaklaşımlarda bulunmuştur. Deneysel sonuçlara
test yönteminin bir parçası olarak geliştirilmiştir. BS 1006
göre, bir halojen atomunun, klor veya bromun, azo grubuna
UK-TO test yönteminde, ana bileşen olan deterjan tozu, pe-
orto pozisyonunda bağlanmasının, CI Reactive Black 5’in
roksit ağartıcı madde (sodyum peroksoborat tetrahidrat) ve
monohalojenlenmiş türevlerinin oksidatif ağartıcıya olan
ağartıcı aktivatörü (tetraasetiletilendiamin (TAED)) olmak
direnci üzerindeki etkisi çok azdır. Aksine, klor ya da bro-
üzere üç parçadan oluşan fosfat içermeyen, ECE referans
mun, hidrazo grubuna orto pozisyonunda katılması faydalı
deterjanı kullanılmaktadır [6, 7].
bir etki göstermiştir. Bundan dolayı, boya parçalanmasının
Bazı araştırmacılar, reaktif boyayla boyanmış selüloz esaslı büyük ölçüde hidrazo grubunun yakınında gerçekleştiği söy-
giysilerin solmasını engellemek için boya seçiminin dikka- lenebilir.
te alınmasını önermişlerdir. Çalışmalar, monoklorotriazin Bu çalışma kapsamında öncelikle reaktif boyayla siyah renge
(MCT) boyaların üstünlüğünü vurgulamakta ve renk solma- boyanmış kumaşlarda ağartıcı içeren deterjanla yapılan tek-
.
rarlı yıkamalara karşı renk haslığını geliştirmek için organik R: Maksimum absorbsiyon dalga boyundaki reflektans de-
yapılı indirgen esaslı bir karışımla ard işlem uygulanması- ğeri
nın etkisi araştırılmıştır. Ayrıca reaktif boyalarla trikromatik
kombinasyon kullanılarak yapılan boyamada oksidatif ağar- K: Absorbsiyon katsayısı
tıcı içeren deterjanlarla yapılan yıkamaya karşı renk haslığını
S: Yayılma katsayısı
geliştirmek için asıl problem yaratan bileşenin saptanması
ve bunun başka bir boya ile ikame edilmesi olanağı üzerinde Spektral fotometre ile numunelerin ayrıca CIEL*a*b* değer-
de çalışılmıştır. leri ölçülmüştür.
2. MATERYAL VE YÖNTEM L*: Açıklık/koyuluk değeri (+ daha açık, - daha koyu)

Çalışmada Tablo 1’de özellikleri verilen %100 pamuklu örme
kumaş kullanılmıştır. a*: Kırmızılık/yeşillik değeri (+ daha kırmızı, - daha yeşil)
Tablo 1: Çalışmada kullanılan kumaşın özellikleri b*: Sarılık/mavilik değeri (+ daha sarı, - daha mavi)
İplik Numarası 30/1 Ne Oksidatif ağartıcılara karşı renk haslığı; Numunelerin
İplik Büküm Miktarı 760 tur/m oksidatif ağartıcılara karşı renk haslığı tayini M&S C10A’ya
Gramaj 158 g/m2
göre yapılmıştır. Deney parçasındaki renk değişimi gri skala
Örgü Tipi Süprem
haslık değeri ile “off-tone” veya “on-tone” olarak belirtilmiş-
Çalışmada öncelikle %100 pamuklu örme kumaşlar tir. Flotte oranı 1:100, 10 g/L Ece A deterjan, 12 g/L sodyum
C.I. Reactive Black 5 boyası ile %1-3-5-7 koyuluklarda perborat tetrahidrat (NaBO3.4H2O) ve 1,8 g/L TAED ile
laboratuvar koşullarında boyanmıştır. Boyamalarda kulla- 60°C’da 30 dk işlem yapılmıştır.
nılan tuz ve alkali oranları Tablo 2’de, boyama grafikleri ise
Şekil 1’de verilmektedir. 3. BULGULAR VE TARTIŞMA
Tablo 2: Boyamalarda kullanılan tuz ve alkali oranları %1, 3, 5 ve 7’lik koyuluklarda reaktif boyayla siyah renklere
Toplam Boya (%) 1 3 5 7 boyanmış işlemsiz ve organik yapılı indirgen esaslı bir ka-
Tuz (g/L) 50 70 85 95 rışımdan oluşan ticari ürünle ard işlem görmüş pamuklu
Soda (g/L) 24 5 5 5 örme kumaşların referans deterjan kullanılarak yapılan 20
Kostik (g/L) - 2,1 3,3 3,75 yıkama sonrası renk değişimleri Tablo 3’de, haslık değerleri
ise Tablo 4’te verilmektedir.
Tablo 3: Çeşitli koyuluklarda siyah renge boyanmış işlemsiz ve organik
yapılı indirgen esaslı bir karışımdan oluşan ticari ürünle ard işlem görmüş
pamuklu kumaşların 20 yıkama sonrası renk değişimleri
Boya- Yıkama Sonrası
ma
Yıkama Öncesi
Koyu- Ard işlem yok Ard işlem var
luğu
%1
Şekil 1. Denemelerde kullanılan reaktif boyama grafiği
Çalışmada ayrıca %100 pamuklu örme kumaşlar %0,338 sarı,

%0,411 kırmızı ve %2,171 mavi içeren trikromatik kombi-
%3
nasyon ile ve aynı zamanda sadece %2 mavi renk boya ile
laboratuvar koşullarında boyanmıştır. Bu denemelerle oksi-
datif ağartıcıya karşı renk haslığı probleminin asıl kaynağı-
nın mavi boya olduğu ortaya koyulduktan sonra, trikromi-
deki mavi boya değiştirilerek %0,697 sarı, %0,618 kırmızı ve %5
%3,557 mavi içeren trikromatik kombinasyon ile aynı renk
tutturulmuş ve haslıklarına bakılmıştır.
Renk verimi ve CIEL*a*b* değerlerinin tespiti: Boyama
sonrası renk verimini tespit edebilmek amacıyla kumaş nu- %7
munelerinin 400-700 nm’lik spektral bölgede ve maksimum

absorbsiyon (minimum remisyon) dalga boyunda spektral
fotometre (D 65/10°) kullanılarak %R (remisyon) ve K/S de-
ğerleri ölçülmüştür. Kubelka/Munk formülüne göre;
Reaktif Boyalarda Oksidatif Ağartmaya Karşı Renk Haslığı Sorununa Çözüm Geliştirilmesi
Tablo 4: Çeşitli koyuluklarda siyah renge boyanmış işlemsiz ve organik haslığı elde edildiği görülmektedir. Genel olarak yıkama son-
yapılı indirgen esaslı bir karışımdan oluşan ticari ürünle ard işlem görmüş
pamuklu kumaşların 20 yıkama sonrası haslıkları
rası boyalı kumaşların L* değerleri büyümüş, yani renkleri
açılmıştır. Buna karşın a* ve b* değerlerinde de artış söz ko-
Boyama Koyuluğu Ard işlem yok Ard işlem var nusu olmuştur. Bu durum kumaş renginin nüansının daha
%1 2 off-tone 4 on-tone
kırmızı ve daha sarı yöne kaydığını göstermektedir. Tablo
%3 3 off-tone 4/5 on-tone
5’den görülen bir diğer sonuç boyama sonrası organik yapılı
%5 3/4 off-tone 4/5 on-tone
%7 4 off-tone 4/5 on-tone
indirgen esaslı bir karışımdan oluşan ticari ürün aplike edil-
miş kumaşlarda oksidatif ağartıcı içeren deterjanla yıkama
Tablo 3’de verilen fotoğraflar incelendiğinde ilk dikkati çe-
sonrası oluşan renk değişimlerinin daha az olduğudur.
ken husus boyama koyuluğu arttıkça oksidatif ağartmaya
karşı renk haslığının arttığıdır. Bu durumun nedeni yapılan Oksidatif ağartmaya karşı renk haslığı tayininde kullanılan
yıkama işlemi sırasında ağartıcı içeren deterjan konsantras- TAED, “aktif oksijen” ağartma maddeleri kullanan çamaşır
yonu sabit olduğundan bozuşturabileceği boya miktarının deterjanları için önemli bir bileşendir. Aktif oksijen ağartma
sabit olmasıdır. Açık ve koyu renge boyalı iki kumaş üzerin- maddeleri arasında; sodyum perborat, sodyum perkarbonat,
de eşit miktardaki boyanın bozuşturulması sonrası, bozuşan sodyum perfosfat, sodyum persülfat ve üre peroksit bulun-
boya %’si koyu renge boyalı kumaşta açık renge boyalı kuma- maktadır. Bu bileşikler, yıkama sırasında hidrojen peroksit
şa göre daha az olacağından, koyu renge boyalı kumaşın ok- açığa çıkarmaktadır. Aslında, hidrojen peroksit, 60°C’un
sidatif ağartmaya karşı renk haslığının daha yüksek çıkması altında verimsiz bir ağartıcıdır. TAED ve serbest kalan hid-
normaldir. rojen peroksit, daha verimli bir ağartıcı olan perasetik asidi
oluşturur [12].
Tablo 4 incelendiğinde görülen sonuç, boyanmış pamuklu
kumaşlara fulardda organik yapılı indirgen esaslı bir karı- Oluşan perasetik asit ise reaktif boya kromoforunu parça-
şımdan oluşan ticari ürün aplike edilmesi durumunda özel- lamakta ve bu da renk kaybına neden olmaktadır. Eğer bo-
likle açık renklerde oksidatif ağartmaya karşı renk haslığında yanmış kumaş üzerinde indirgen madde bulunacak olursa,
gözle görülür bir iyileşme meydana geldiğidir. Tablo 5’de çe- oksidatif ağartıcı içeren detarjanla yapılan işlem sırasında in-
şitli koyuluklarda siyah renge boyanmış işlemsiz ve organik dirgen madde oksidatif ağartıcıyı etkisiz hale getireceğinden
yapılı indirgen esaslı bir karışımdan oluşan ticari ürünle ard boyanın zarar görmesi engellenmiş olacaktır.
işlem görmüş pamuklu kumaşların 20 yıkama sonrası renk Çalışmada reaktif boyalarla trikromatik kombinasyon
ölçüm sonuçları verilmektedir. kullanılarak yapılan boyamada oksidatif ağartıcı içeren de-
Tablo 5 incelendiğinde renk ölçüm sonuçlarının Tablo 3’de terjanlarla yapılan yıkamaya karşı renk haslığını geliştirmek
verilen fotoğrafları desteklediği görülmektedir. Öncelikle için asıl problem yaratan bileşenin saptanması için trikromi
boyama koyuluğu arttıkça oksidatif ağartıcı içeren deterjan- boyamanın yanı sıra reçetedeki sadece mavi boya kullanıla-
la yıkama sonrası oluşan toplam renk farklılığı değerlerinin rak da boyama yapılmış ve ardından boyalı kumaşların re-
küçüldüğü, yani oksidatif ağrtıcılara karşı daha yüksek renk ferans deterjan kullanılarak yapılan 20 yıkama sonrası renk
Şekil 3: TAED varlığında perasetik asit oluşumu [13]
Tablo 5: Çeşitli koyuluklarda siyah renge boyanmış işlemsiz ve organik yapılı indirgen esaslı bir karışımdan oluşan ticari ürünle ard işlem görmüş
pamuklu kumaşların yıkama öncesi ve sonrası renk ölçüm sonuçları
Boyarmadde
L* a* b* C* h* R (%) K/S ΔE
Yüzdesi
Yıkama Öncesi 27,30 -2,34 -7,01 7,39 251,54 4,22 10,87 std
1% Ard İşlem Yok 30,80 -1,77 -3,58 4 243,67 5,67 7,85 4,93
Ard İşlem Var 30,72 -2,21 -5,67 6,09 248,75 5,52 8,09 2,42
3% Ard İşlem Yok 19,01 -1,06 -2,59 2,80 247,74 2,42 19,67 1,80
Ard İşlem Var 18,20 -1,15 -4,14 4,30 254,52 2,22 21,53 0,58
5% Ard İşlem Yok 14,59 -0,40 -1,90 1,95 258,15 1,69 28,59 1,04
Ard İşlem Var 14,46 -0,45 -2,38 2,42 259,22 1,66 29,13 0,53
7% Ard İşlem Yok 13,42 -0,21 -1,29 1,31 260,88 1,53 31,69 1,15
Ard İşlem Var 13,53 -0,06 -1,63 163 267,80 1,56 31,06 0,41
.
değişimleri incelenmiştir. Sonuçlar Tablo 6’da verilmektedir. 5. REFERANSLAR

Tablo 6: Trikromatik kombinasyon kullanılarak pamuklu kumaşların 20 [1] Fergusson, S. and Padhye, R., 2019. The effect of domestic laundry
yıkama sonrası renk değişimleri ve oksidatif ağartıcıya karşı renk haslıkları detergents on the light fastness of certain reactive dyes on 100%
Reçete Kombi- cotton. Textile Research Journal, 89(6), pp.1105-1112.
Yıkama Öncesi Yıkama Sonrası Haslık
nasyonu
[2] Akerman, D., Phillips, D. and Taylor, J., 2003. Interaction of oxidative
bleach containing detergents with dyes. Part 1. Dyes and Pigments,
Standart 3/4 59(3), pp.285-292.
Trikromi off-tone
[3] Phillips, D., Duncan, M., Jenkins, E., Bevan, G., Lloyd, J. and Hoffmeis-
ter, J., 1996. Development of a test to predict colour fading of cot-
ton fabrics after multi-cycle laundering with a bleach-containing
Standart
domestic detergent. Journal of the Society of Dyers and Colourists,
trikrominin 3/4
sadece mavi off-tone 112(10), pp.287-293.
komponenti [4] Phillips, D., Duncan, M., Graydon, A., Bevan, G., Lloyd, J., Harbon, C.
and Hoffmeister, J., 1997. Testing colour fading of cotton fabrics by
Tablo 6’dan açıkça görüldüğü gibi yapılan trikromi boyamada activated oxygen bleach-containing detergent an interlaboratory
oksidatif ağartmaya karşı renk haslığı kötüdür. Sadece trial. Journal of the Society of Dyers and Colourists, 113(10), pp.281-
mavi boya kullanılarak yapılan boyamada da aynı sonucun 286.
alınmış olması asıl sorunun mavi bacaktan kaynaklandığını [5] Phillips, D., Bevan, G., Lloyd, J., Hall, R. and Hoffmeister, J., 1999. The
göstermektedir. Bu nedenle, reçetedeki mavi boya başka colour fastness of dyed fabrics to activated oxygen bleach-conta-
bir alternatifle değiştirilerek denemeler tekrarlanmıştır. ining detergents: an international interlaboratory trial. Coloration
Sonuçlar Tablo 7’de verilmektedir. Technology, 115(3), pp.100-101.
[6] Sugane, A., Watanabe, A., Okada, Y. and Morita, Z., 2001. The stabi-
Tablo 7: Trikromatik kombinasyon kullanılarak pamuklu kumaşların 20
yıkama sonrası renk değişimleri lity of monochlorotriazinyl reactive dyes on cellulose films in aqu-
eous alkaline solutions containing peroxide bleaching agents. Dyes
Reçete Kombi-
Yıkama Öncesi Yıkama Sonrası Haslık and Pigments, 50(3), pp.223-241.
nasyonu
[7] Rattee, I.D. and So, K., 1980. The hydrolysis of the bonds between
fibre reactive dyes and cellulose by sodium perborate and hydrogen
Revize Trikromi 4 on-tone peroxide solutions H90 V 3. Dyes and Pigments, 1(2), pp.121-137.
[8] Colour Fastness to Domestic Laundering: Oxidative Bleach Respon-
se. British Standards Institution, British Standard: BS 1006 UK–TO
Tablo 7 incelendiğinde reçetedeki mavi boyanın uygun bir
alternatifle değiştirilmesi durumunda problemin azaldığı [9] Rattee, I.D. and Gomes, J.I.N.R., 1985. The instabilisation of dye-fibre
bonds by peroxide treatments. Journal of the Society of Dyers and
saptanmıştır. Bu ise giriş kısmında verilen literatür özetin-
Colourists. 101(10), pp.319-324
de de belirtildiği gibi reaktif boyayla boyanmış selüloz esaslı
giysilerin solmasını engellemek için boya seçiminin dikkate [10] Akerman, D., Phillips, D. and Taylor, J., 2004. Interaction of oxidati-
ve bleach containing detergents with dyes. Part 2: preparation and
alınması gerektiğini doğrulamaktadır. Zira boyaların kimya-
resistance of hydrazo dyes, derived from aryl diazonium salts and
sal yapısı çeşitli etkenlerle solmaya karşı direncini belirleyen 1-hydroxynaphthalene-4-sulphonic acid, to oxidation by hydrogen
en önemli parametredir. peroxide and meta-chloroperbenzoic acid. Dyes and Pigments,
62(3), pp.249-257.
4. SONUÇ [11] Akerman, D., Giannoulis, A., Phillips, D. and Taylor, J., 2004. Intera-
Bu çalışmada elde edilen sonuçlar reaktif boyalı materayller- ction of oxidative-bleach containing detergents with dyes. Part
de özellikle açık renklerde meydana gelen renk değişiminin 3: preparation and resistance of mixed azo/hydrazo dyes derived
daha fazla olduğunu, ancak boyama sonrası organik yapılı from 1-aminonaphthalene-8-hydroxynaphthalene-3,6-disulphonic
acid (H-acid) to oxidative-bleach containing detergents. Dyes and
indirgen esaslı bir karışımdan oluşan bir maddeyle ard işlem
Pigments, 62(3), pp.259-268.
görmüş ürünlerde oksidatif ağartıcı içeren detarjanla yapılan
yıkama sonrası renk değişimi ve solmanın azaldığını ortaya [12] 2017. Markaların Yeni Haslık Kriterleri. Türkiye Tekstil Terbiye Sana-
yicileri Derneği Dergisi, 13, pp. 44-46.
koymuştur. Çalışmada ayrıca, reaktif boyalarla trikromatik
kombinasyon kullanılarak yapılan boyamada oksidatif ağar- [13] Tavcer, P.F., 2012. Low-temperature bleaching of cotton induced by
tıcı içeren deterjanlarla yapılan yıkamaya karşı renk haslığın- glucose oxidase enzymes and hydrogen peroxide activators. Bioca-
talysis and Biotransformation, 30(1), 20-26.
da asıl sorunun mavi bacaktan kaynaklandığı ve bu boyanın
uygun bir alternatifle değiştirilmesi durumunda problemin
azaldığı saptanmıştır. Yalnız müşteri taleplerini karşılamada
bir diğer kısıtın maliyet olduğu dikkate alındığında, sorun
yaratan boyaların daha pahalı olan alternatifleri ile ikame
edilmesinin her zaman bir çözüm olamayabileceğinin altı-
nı çizmekte fayda vardır. Ayrıca bazen koloristik nedenlerle
böyle bir ikame bulmak da mümkün olmayabilir.

Conference Paper
Oral Presentation
Optimization of emulsification conditions of biologically active

compounds originating from the Lamiaceae plants
Monika Ivanković, Mirna Đurđević, Maja Benković, Ana Jurinjak Tušek, Davor Valinger, Jasenka
Gajdoš Kljusurić, and Tamara Jurina*
University of Zagreb, Faculty of Food Technology and Biotechnology, Pierrotijeva 6, 10000 Zagreb, Croatia
Abstract
Plants belonging to Lamiaceae family contain a large number of bioactive compounds with the ability to promo-
te better human health and prevent chronic diseases. Plants from this family have significant antioxidant activi-
ties due to its abundance of phenolic compounds. In order to protect functional properties of phenolics during
processing or digestion, it is necessary to stabilize them using microencapsulation or emulsification.
The aim of this study was to determine the influence of process parameters (i.e. rotational speed, emulsifier
concentration and oil content) on zeta potential of oil-aqueous mint extract emulsions prepared with polyethylene
glycol (PEG1500, PEG6000, PEG20000). Zeta potential was used as an indicator of electrokinetic potential in
prepared colloidal dispersions. The emulsification was optimized using the Response Surface Methodology
coupled with Box-Behnken experimental design. Analysis of Variance (ANOVA) was used to evaluate the
significance of the process parameters on the zeta potential of the prepared oil-aqueous mint extract emulsions.
Emulsifier concentration and oil content had statistically significant effect on the zeta potential of the oil-
aqueous mint extract emulsions with PEG6000 while in the case of the oil-aqueous mint extract emulsions with
PEG20000, emulsifier concentration influenced the zeta potential. The selected quadratic model was the most
suitable one for prediction of zeta potential of oil-aqueous mint extract emulsions with PEG6000 (R2 = 0.7702).
Estimated optimal conditions of the emulsification were as follows: for PEG1500, emulsifier concentration 2.10
%, oil phase content 34.99 %, mixing rate 15250 rpm; for PEG6000, emulsifier concentration 3.52 %, oil phase
content 35 %, mixing rate 15000 rpm; for PEG20000 emulsifier concentration 2.04 %, oil phase content 25.98 %,
mixing rate 15900 rpm.
Keywords: Lamiaceae, oil-aqueous plant extract emulsions, optimization, extraction, phenolics
Email: tamara.jurina@pbf.unizg.hr

Conference Paper
Oral Presentation
Jeoloji Biliminde Veri Madenciliğinin Gelişimi, Kullanım Alanları

ve Jeokimyadaki Önemi
Selin Karadirek1*, Neslihan Ünal2*, Ersan Okatan3
Akdeniz Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Antalya, Türkiye
1
Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Gölhisar Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, Tapu Kadastro Bölümü, Burdur, Türkiye
2
3
Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Gölhisar Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, Bilişim Sistemleri ve Teknolojileri Bölümü, Burdur, Türkiye
Özet
Son yıllarda hem metodoloji, hem de uygulama alanı bakımından veri madenciliği alanında oldukça önemli gelişmeler olmuştur. Veri
madenciliği, büyük miktardaki ham verinin anlamlı sonuçlar çıkarabilmek amacıyla bir dizi yöntemlerle işlenmesini ve bu verilere ulaşılmasını
sağlayan bir araştırma alanıdır. Veri madenciliği uygulamaları dijital verilerin önem kazanması, veri depolama-toplama teknolojilerinin
gelişmesi ve buna paralel olarak ucuzlaması ile ekonomi, bilim ve teknolojinin birçok alanında giderek yaygınlaşmıştır. Veri madenciliği,
uygulama alanlarından biri olan yerbilimlerinde de depremler, heyelanlar, sel ve volkanik patlamalar, doğal afetlerden kaynaklanan riskleri
tahmin etme, paleoiklim tahmini, maden yataklarının belirlenmesi ve tüketimi, petrol rezervuarlarının tahmini ve son yıllarda jeokimyasal
anomalilere göre madenlerin belirlenmesi gibi konularda, doğadaki sorunlara çözüm bulmak yada keşfetmek için kullanılmış ve verilerden
potansiyel bilgiler çıkarılmaya başlanmıştır. Ancak yerbilimlerinin çeşitli alanlarında mevcut olan büyük miktardaki veriye karşın, veri
madenciliği yazılımlarını kullanma ve uygulamalar için en uygun algoritmayı seçme konusunda uzman yerbilimci sayısı oldukça azdır.
Bu nedenle veri madenciliğinin yerbilimlerinde bilimsel alandaki genel gidişatını belirlemek, hem araştırmacılar hem de uygulayıcılar için
yönlendirici olacaktır. Bu çalışmada, 1997-2020 yılları arasındaki indeksli dergilerde (Science Citation Index-SCI, Science Citation Index-
expanded, Social Sciences Citation Index-SSCI ve Arts and Humanities Citation Index-AHCI) ve konferanslarda yayınlanan (Conference
Proceedings Citation Index) veri madenciliği çalışmaları ele alınmakta, bu çalışmaların; yerbilimlerinde hangi konularda yapıldığı, hangi
yöntemlerin kullanıldığı ve yıllara göre değişimi vb. dağılımları ortaya konmaktadır. Elde edilen verilere dayanarak, veri madenciliğinin
genellikle jeoteknik, uzaktan algılama, tektonik gibi alanlarda kullanıldığı sedimantoloji, jeokimya, maden yatakları alanlarında ise
yaygınlaşmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca veri madenciliğinin organik-inorganik jeokimya alanında nasıl kullanılabileceği ele alınmış ve
irdelenmiştir. Organik-inorganik jeokimyasal modellerin, madencilik temel birlikteliğinin mekansal ilişkisini keşfetmek ve maden-petrol-
kömür-bitümlü şeyl (MPKB) araştırmasını desteklemek amacıyla jeolojik hesaplama ve jeolojik görselleştirme teknikleriyle mineralizasyonla
ilişkili jeokimyasal anomalileri tanımak için kullanılabilir. Elde edilen anomaliler, çalışma alanındaki bir sonraki MPKB arama için bir ipucu
sağlayabilir.
Anahtar Kelimeler: Veri madenciliği, jeokimya, jeoloji, petrol, kömür
Development of Data Mining in Earth Sciences, Its Area of Utilizations and

Importance in Geochemistry
Abstract
In recent years, there have been significant developments in the field of data mining in terms of both methodology and application area.
Data mining is a research area that enables large amounts of raw data to be processed and accessed through a series of methods in order to
draw meaningful results. Data mining applications have become increasingly widespread in many areas of economy, science and technology
with the gaining importance of digital data, the development and decreasing costs of data storage-collection technologies. Data mining has
been used to find solutions to or explore the problems in nature in earth sciences which is one of its application areas such as earthquakes,
landslides, floods and volcanic eruptions, estimating risks from natural disasters, paleoclimate prediction, determination and consumption
of mineral deposits, estimation of oil reservoirs and determination of minerals based on geochemical anomalies in recent years and potential
information has begun to be extracted from the data. However, despite the large amount of data available in various fields of earth sciences,
there are few geoscientists who are experts in using data mining software and choosing the most suitable algorithm for applications. For
this reason, determining the general course of data mining in earth sciences in the scientific field will be a guide for both researchers and
practitioners. In this study, data mining studies published in indexed journals (Science Citation Index-SCI, Science Citation Index- expanded,
Social Sciences Citation Index-SSCI and Arts and Humanities Citation Index-AHCI) and conferences (Conference Proceedings Citation
Index) between 1997-2020 are discussed and fields of earth sciences studied, subjects performed, methods used, changes according to
years etc. are revealed. Based on the data obtained, it has been determined that data mining is not widespread in the fields of sedimentology,
geochemistry and mineral deposits, where it is generally used in areas such as geotechnics, remote sensing and tectonics. In addition,
how data mining can be used in the field of organic-inorganic geochemistry has been discussed and investigated. It can be used to explore
the spatial relationship of organic-inorganic geochemical models, mining fundamental unity, to support mine-oil-coal-bituminous shale
(MPKB) research, to recognize geochemical anomalies with geological computing and geological visualization techniques. The resulting
anomalies can provide a clue for the next MPKB search in the study area.
Keywords: Data mining, geochemistry, geology, oil, coal
Email: neslihanunalakd@gmail.com

Conference Paper
Oral Presentation
Harris Hawk ve Dragonfly Optimizasyon Algoritmaları

Kullanılarak Türkiye’nin Kömür Tüketim Tahmini Üzerine
Karşılaştırmalı Bir Çalışma
Mustafa Şeker1, Neslihan Ünal2*, Cevdet Bertan Güllüdağ3
1
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Hafik Kamer Örnek Meslek Yüksekokulu, Ulaştırma Hizmetleri Bölümü, Sivas, Türkiye; mustafaseker@cumhuriyet.edu.tr
2
Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Gölhisar Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, Tapu Kadastro Bölümü, Burdur, Türkiye; neslihanunalakd@gmail.com
3
Akdeniz Üniversitesi, Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu, İnşaat Bölümü, Antalya, Türkiye; bgulludag@akdeniz.edu.tr
Özet
Nüfus artışı ve sanayileşmeye paralel olarak dünyada her geçen gün enerjiye olan talep artmaktadır. Son yıllarda yenilenebilir
enerji üretim ve teknolojisinde büyük gelişmeler yaşanmasına rağmen, dünya enerji arzında ilk sıraları halen fosil yakıtlar
almaktadır. Türkiye’nin petrol ve doğalgaz rezervleri sınırlı olmasına karşın, önemli miktarda kömür rezervine sahiptir.
Kömür, Türkiye birincil enerji üretiminde ilk sırayı almakta ve ülke ekonomisinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu nedenle
uzun vadede kömür tüketiminin doğru şekilde tahmini sürdürülebilir enerji ve kalkınma bakımından oldukça önemlidir. Bu
çalışmada Türkiye’de kömür tüketimini tahmin etmek amacıyla S eğrisi yaklaşımına dayalı tahmin metodolojisi sunulmuştur.
Meta-Heuristic optimizasyon tekniklerinden Harris Hawk Optimizasyon (HHO) ve Dragonfly Algoritması (DA) kullanılarak
S tüketim eğrisinin matematiksel parametre değerleri belirlenmiş ve bu tekniklerin performansları karşılaştırılmıştır. Bu
değerlendirmeye göre; mevcut kömür rezervinin %90 saturasyon değerine ulaşması için hesaplanan sürenin HHO için
93,59 ve DA için 93,79 yıl olduğu belirlenmiştir. Algoritmalar ile hesaplanan değerler R2 değerine göre istatistiksel olarak
değerlendirildiğinde DA algoritması için R2=0,9763 ve HHO algoritması için ise R2=0,9764 olarak hesaplanmıştır. Sonuçlar
her iki yaklaşımın da kömür tüketim tahmininde %97’ nin üzerinde bir doğruluğa sahip olduğunu göstermektedir. Fakat
algoritma çözüm hızı ve daha yüksek doğruluk sağlanması açısından HHO algoritması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Dragonfly algoritması (DA), Harris hawk optimizasyon algoritması (HHO), S eğrisi, kömür tüketimi
A Comparative Study on Turkey’s Coal Consumption Forecast Using Harris Hawk and
Dragonfly Optimization Algorithms
Abstract
In parallel with population growth and industrialization, the demand for energy in the world is increasing day by day. Despite
major developments in renewable energy production and technology in recent years, fossil fuels take the first place in world
energy supply. Although Turkey’s oil and gas reserves are limited, it has a significant amount of coal reserves. Coal, Turkey
takes the first place in primary energy production and is important for the country’s economy. For this reason, accurate
estimation of coal consumption in the long term is very important in terms of sustainable energy and development. In
this study, based on the S-curve approach to forecasting methodology is presented to estimate the coal consumption in
Turkey. Using the Dragonfly Algorithm (DA) and Harris Hawk Optimizer (HHO) optimization techniques, which are meta-
heuristic optimization techniques, the mathematical parameter values of the S consumption curve were determined using
optimization methods and the performances of these techniques were compared. According to this evaluation; It has been
determined that the time calculated for the existing coal reserve to reach 90% saturation value is 93.59 years for HHO and
93.79 years for DA. When the values calculated with the algorithms are evaluated statistically according to the R2 value,
it is calculated as R2 = 0.9763 for the DA algorithm and R2 = 0.9764 for the HHO algorithm. The results show that both
approaches have an accuracy of over 97% in coal consumption estimation. However, HHO algorithm is recommended in
order to provide algorithm resolution speed and higher accuracy.
Keywords: Dragonfly algorithm (DA), Harris’s hawk optimizer (HHO), S Curve, Coal consumption
Email: neslihanunalakd@gmail.com

Conference Paper
Oral Presentation
Short-Term Solar Radiation Prediction Model Based on Long

Short-Term Memory
Hakan Açikgöz
Department of Electrical and Electronics Engineering, Faculty of Engineering and Natural Sciences, Gaziantep Islam Science and Technology University,
Turkey
Abstract
The prediction of solar radiation has an increasing interest to provide the secure operation of Photovoltaic
Power Plants (PVPP). It is well-known that the solar radiation prediction depends on many components such
as temperature, humidity, cloudiness and wind speed. The robust and reliable prediction methods are needed
to cope with the changes in these parameters. In this study, a LSTM-based method is proposed to effectively
prediction the solar radiation of PVPP in Kilis. First, the historical dataset is collected from January 1th, 2017 to
December 31th, 2017. Then, the dataset is divided into training and testing samples. The experimental studies
are carried out to observe the response and effect of the proposed method on solar radiation prediction. The
performance of LSTM is compared with ANN in terms of Correlation Coefficient (R), Root Mean Square Error
(RMSE), and Mean Absolute Error (MAE). From the obtained experimental results, it is clearly seen that LSTM
provides more reliable solar radiation results compared to ANN.
Keywords: Solar Radiation, Prediction, Long-Short Term Memory, Artificial Neural Network.
1. INTRODUCTION mation method for solar radiation prediction. This

The importance of renewable energy sources is method was developed by combining Support Ve-
gained day by day due to decreasing fossil fuel re- ctor Machine (SVM) and Firefly Algorithm (FFA).
serves. Renewable energy sources can be listed as Additionally, comparison studies were carried out
mainly wind, solar, tidal, biomass and geothermal. for the proposed method with Artificial Neural
Solar energy is the most used green resource that Networks (ANN) and Genetic algorithm (GA).
is considered clean and environmental friendly. Salcedo-Sanz et al. [6] developed a novel radiati-
The accurate and reliable prediction of solar power on prediction model based on Coral Reefs Opti-
and radiation is of great importance in scheduling mization (CRO) and Extreme Learning Machine
Photovoltaic Power Plants (PVPP) as well as agri- (ELM). It is aimed to obtain a stronger estimation
cultural applications [1-2]. Solar radiation dataset mechanism by updating the weights of ELM tho-
is generally obtained by using instruments such rough CRO. Koca et al. [7] used artificial neural
as pyranometer, solarimeter, and pyroheliometer. networks with different input parameters to pre-
However, their use is limited due to their high cost. diction the solar radiation in Mediterranean regi-
Because of this, it has become inevitable to reali- on of Anatolia in Turkey. Ibrahim and Khatib [8]
ze the radiation prediction based on some mete- developed a Random Forests (RF) and FFA-based
orological data. Since solar radiation depends on approach for hourly solar radiation estimation in
many components, the main purpose is that the Malaysia. The prediction performance of the pro-
prediction model provides reliable results even in posed method is compared with ANN, ANN-FFA
the worst conditions [3-4]. and RFs. Meenal and Selvakumar [9] proposed
many method including SVM, ANN and empiri-
There are many studies on this topic in the litera-
cal models to obtain a more accurate solar radia-
ture. Olatomiwa et al. [5] proposed a hybrid esti-
tion prediction.
Email: hakan.acikgoz@gibtu.edu.tr
Short-Term Solar Radiation Prediction Model Based on Long Short-Term Memory
Malaysia. The prediction performance of the proposed method is compared with ANN, ANN-FFA and RFs.
Meenal and Selvakumar [9] proposed many method including SVM, ANN and empirical models to obtain
a more accurate solar radiation prediction.
In this study, it is aimed to develop an LSTM-based method for prediction the solar radiation obtained from
a PVPP in Kilis. For this purpose, a dataset was created by collecting historical solar radiation, temperature,
humidity, cloudiness and wind speed samples obtained from the meteorology station and solar power plant.
Then, the obtained dataset is divided into training and test datasets. The prediction studies for certain time
horizons are carried out by means of these datasets. The comparison studies are made to investigate and
evaluate the prediction performance of the proposed method. The rest of this paper can be summarized as
follows. Section-2 describes the features of LSTM network. The experimental and comparison studies are
presented in Section 3. The results obtained from the study are evaluated in the conclusion.
2. LONG SHORT TERM MEMORY NETWORK

LSTM introduced by Hochreiter and Schmidhuber [10] is a version of Recurrent Neural Network (RNN),
which make it easier to solve long-distance dependencies. The internal structure of LSTM is presented in
Figure 1.
ht
Ct-1 Ct
tanh
σ σ tanh σ
ht-1 ht
Xt
Figure 1: LSTM structure
As can be seen from the figure, LSTM unit consists of the memory cell state, forget gate (f), input gate (i),
and output gate (o). The memory cell state is organized through the three gates to add or remove information
[11-12]. The forget gate is used to allow the network to learn new information.
f t = s (W f .[ ht -1 ,xt ] + b f ) (1)
Where; f t , W f and b f represent the output vector of the sigmoid layer and the set of trainable parameters
for the forget gate, respectively. The input gate is used to decide which value should be updated.
it = s (Wi .[ ht -1 ,xt ] + bi ) (2)
Where; it , Wi and bi show output variable and trainable parameters. The potential vector of cell state is
obtained from the current input and the last hidden state:
.
C! = tanh (WC .[ ht -1 ,xt ] + bC ) (3)
Where; C! , WC and bC present a vector and trainable parameters. Updating the new cell state is as follows:
Ct = ft * Ct -1 + it * C!t (4)
The output gate can be obtained as follows:
ot = s (Wo [ ht -1 , xt ] + bo ) (5)
Where; ot , Wo and bo are a vector and trainable parameters for output gate.
3. EXPERIMENTAL STUDIES
In the experimental studies, the dataset was obtained from meteorological measurement station and a PVPP
in Kilis, Turkey. The dataset consists of historical solar radiation, humidity, cloudiness, temperature and
wind speed. The dataset are collected by the samples of the hourly intervals between 6 a.m. and 7 p.m. The
collected dataset is given Figure 2. The 85% of dataset was selected for training and 15% for testing. In
order to evaluate the performance of the proposed prediction model in experimental studies, the time
horizons were determined as 1-h to 3-h.
Figure 2: The historical solar dataset
Additionally, the comparison studies were conducted to verify the prediction performance and efficiency
of the LSTM. To investigate the prediction results of the proposed method, three performance evaluation
metrics are selected. These metrics consist of Correlation Coefficient (R), Root Mean Square Error (RMSE)
and Mean Absolute Error (MAE). The Equations related to these metrics can be presented as:
n
å éë( i radi
p
)(
- iradi p iradi - iradi a ù
û )
R= i =1
(6)
n n
å (i ) å (i )
2 2
p p a a
radi - iradi radi - iradi
i =1 i =1
1 n
( )
2
RMSE = å iradi p - iradi a (7)
n i =1
1 n
MAE = å
n i =1
iradi p - iradi a (8)
a p a p
Where; irad and irad are the mean of the actual and predicted irradiance samples. irad and irad are the
actual and predicted irradiances. All prediction results obtained from 1-h to 3-h ahead are separately shown
in Figures 3-5. The R, RMSE, MAE values of LSTM and ANN are given in Table 1.
Table 1. The solar irradiance prediction results of LSTM and ANN

Metrics 1-h 2-h 3-h
ANN LSTM ANN LSTM ANN LSTM
R 0.9889 0.9976 0.9671 0.9951 0.9372 0.9895
RMSE 0.0527 0.0259 0.0862 0.0317 0.1160 0.0402
MAE 0.0395 0.0215 0.0665 0.0254 0.0756 0.0329
The R values of LSTM are 0.9976 for 1-h ahead, 0.9951 for 2-h ahead and 0.9895 for 3-h ahead whilst
these values of ANN are calculated as 0.9889, 0.9671 and 0.9372, respectively. When both methods are
compared in terms of R values, it can be clearly shown that LSTM has the highest values than ANN in all
time horizons.
Figure 3: The prediction results of 1-h ahead
While the RMSE values of the LSTM are calculated as 0.0259 for 1-h ahead, 0.0317 for 2-h ahead and
0.0402 for 3-h ahead, those of ANN are 0.0527, 0.0862 and 0.1160, respectively. When the obtained RMSE
values are analyzed, the RMSE values are increased with the variation of the time horizon. However, the
change in RMSE values of the LSTM is less and more satisfactory levels. These values guarantee that the
proposed method is more reliable in solar irradiance prediction.
.
When both methods are analyzed in terms of MAE values, it can be observed that the proposed method has
smaller values than ANN. The MAE values of LSTM is 0.0215 for 1-h ahead, 0.0665 for 2-h ahead and
0.0756 for 3-h ahead, while The values of ANN are calculated as 0.0395 for 1-h ahead, 0.0665 for 2-h
ahead and 0.0756 for 3-h ahead, respectively. These results clearly demonstrate that LSTM can contribute
to obtaining more reliable solar irradiance prediction.
The improvement percentages are obtained to show the prediction superiority and reliability of LSTM. The
improvement percentages obtained from all time horizons are given in Table 2.
Table 2. Improvement percentages of all metrics

Time Horizons
Metrics
1-h 2-h 3-h
R 0.88% 2.89% 5.58%
RMSE 50.85% 63.22% 63.40%
MAE 45.56% 61.80% 56.48%
Furthermore, the bar graph is obtained to better evaluate these percentages and presented in Figure 6.
Comparing the LSTM with ANN, the improvement percentages in R values are 0.88% for 1-h ahead, 2.89%
for 2-h ahead and 5.58% for 3-h ahead.
From these values, the improvement percentages are increased with the change of the forecast horizon.
From these values, it can be seen that the improvement percentage increases in proportion to the increase
of the time horizon. The improvement percentages in RMSE and MAE are calculated as 50.85%-45.56%
for 1-h ahead; 63.22%-61.80% for 2-h ahead; 63.40%-56.48% for 3-h ahead, respectively. From these
values, it can be concluded that LSTM improves significantly the predictive performance of ANN.
Figure 6: Improvement percentages in all forecast horizons
4. CONCLUSION
In this study, a LSTM based method is proposed to predict the satisfactory solar radiation results. This
method uses historical solar radiation, humidity, temperature, cloudiness and wind speed samples collected
from meteorological station and PVPP in Kilis. Experimental studies are conducted to verify the
performance of the proposed prediction method. In experimental studies, the time horizon was chosen as
1-h to 3-h. In order to evaluate the prediction performance of LSTM, ANN method is preferred in
comparison studies. The experimental results show that proposed method has more reliable prediction
responses compared to ANN in all time horizons. More specifically, the LSTM is 50.8%-62.22%-63.40%
and 45.56%-61.80%-56.48 more accurate than ANN in terms of RMSE and MAE, respectively.
REFERENCES
[1] Ahmad M.J, Tiwari G.N. (2010). “Solar radiation models-review”, International Journal of
Energy and Environment, vol. 1(3), pp. 513-32.
[2] Bakirci K. (2009). “Models of solar radiation with hours of bright sunshine: A review”,
Renewable and Sustainable Energy Reviews, vol. 13, pp. 2580-2588.
[3] Citakoglu H. (2015) “Comparison of artificial intelligence techniques via empirical equations for
prediction of solar radiation”, Computers and Electronics in Agriculture, vol. 118, pp. 28-37.
[4] Despotovic M., Nedic V., Despotovic D., Cvetanovic S. (2015). “Review and statistical analysis
of different global solar radiation sunshine models”, Renewable and Sustainable Energy Reviews,
vol. 52, pp. 1869-1880.
.
[5] Olatomiwa L., Mekhilef S., Shamshirband S., Mohammadi K., Petkovic D. and Sudheer C. (2015)
“A support vector machine–firefly algorithm-based model for global solar radiation prediction”,
Solar Energy, vol. 115, pp. 632-644.
[6] Salcedo-Sanz S., Casanova-Mateo C., Pastor-Sanchez A. and Sanchez-Giron M. (2014) “Daily
global solar radiation prediction based on a hybrid Coral Reefs Optimization – Extreme Learning
Machine approach”, Solar Energy, vol. 105, pp. 91-98.
[7] Koca A., Oztop H.F, Varol Y. and Ozmen Koca G. (2011) “Estimation of solar radiation using
artificial neural networks with different input parameters for Mediterranean region of Anatolia in
Turkey”, Expert Systems with Applications, vol. 38, pp. 8756-8762.
[8] Ibrahim I.A. and Khatib T. (2017) “A novel hybrid model for hourly global solar radiation
prediction using random forests technique and firefly algorithm”, Energy Conversion and
Management, vol. 138, pp. 413-425.
[9] Meenal R. and Selvakumar A.I. (2018) “Assessment of SVM, empirical and ANN based solar
radiation prediction models with most influencing input parameters”, Renewable Energy, vol.
121, pp. 324-343.
[10] Hochreiter S. Schmidhuber J. (1997) “Long Short-Term Memory”, MIT Press: Cambridge, MA,
USA, Volume 9, pp. 1735-1780.
[11] Fan H., Jiang M., Xu L., Zhu H., Cheng J. and Jiang J. (2020). “Comparison of Long Short Term
Memory Networks and the Hydrological Model in Runoff Simulation” Water, vol. 12, pp. 1-15.
[12] Qing X. and Niu Y. (2018). “Hourly day-ahead solar irradiance prediction using weather forecasts
by LSTM”, Energy, vol. 148, pp. 461-468.

Conference Paper
Oral Presentation
Effects of hybridization and fiber orientation angles on the

lateral buckling performance of fiber-metal laminates
Bertan Beylergil1
1
Abstract
Fiber metal laminates are relatively new lightweight structural materials made of metallic skin layers and
composite materials. Due to their unique advantages such as excellent fatigue resistance and damage tolerance,
they are being used to manufacture many structural components in aerospace industry. In this study, the
effects of hybridization and fiber orientation angles on the lateral buckling response of thin-walled fiber metal
laminates were investigated numerically. Three different fiber materials were considered in this study; i.e.
Carbon, S‐glass, and Aramid fiber/epoxy. The fiber orientation angles were changed as (0/90)2s, (30/-60)2s,
(45/-45)2s. The numerical simulations were carried out by using ANSYS Workbench with ANSYS Composite
PrepPost (ACP) module. The numerical results were first validated against experimental and numerical studies
in the literature then the FE model was extended to the present study. The results showed that hybridization and
fiber orientation angles had significant effects on the lateral buckling performance of fiber metal laminates. The
effect of hybridization on the lateral buckling of fiber-metal laminates were more pronounced due to significant
stiffness change. It was also shown that the hybridization of fiber architecture could provide the optimum
solutions satisfying the requirements of performance and with the minimum cost.
Keywords: Lateral Buckling, Buckling Stability, Fiber-metal Laminates, Finite Element Analysis, Hybridization,
Fiber Orientations
Email: bertan.beylergil@alanya.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Topology Optimization of Clutch Drive Plate for Commercial

Vehicles
Özgür Erdoğan
Valeo Automotive, Turkey
Abstract
The drive plate is one of the main components of the clutch disc which transmits the torque from engine to
transmission. For commercial vehicle applications, drive plate works under immense torsional forces. Therefore,
high durability is expected during operational life. On the other hand, the lightweight of the vehicle components
has an important role in terms of CO2 emission standards. In this study, 3D CAD data of the drive plate is created
based on the current design. Finite Element Analysis(FEA) was carried out and to be verified for standard
working conditions. The topology optimization was performed using CAE software in order to reduce weight
without compromising on durability. The optimized design was proposed. The strength of the proposed design
was investigated by using FEA analysis and compared acceptance criteria. The optimized geometry is equally
durable and lighter in weight compared to the existing model.
Keywords: Clutch, Disc, Drive plate, Topology optimization, Finite element analysis.
1. INTRODUCTION Clutch disc works between flywheel and pressure plate.

When the driver presses the clutch pedal during gear shif-
Clutch is an important component for the powertrain sys-
ting, pressure plate moves and gap occurs between disc and
tem in a passenger car, medium-duty and heavy-duty ve-
pressure plate therefore; the driver can change the gear.
hicles. The main objective of the clutch is delivering torque
Conversely, when the driver releases the clutch pedal after
from engine to transmission side. Besides, vibration filtering
shifting, the disc is clamped in between pressure plate and
and smooth engagement are functions of the clutch system.
flywheel so torque transmitting starts throughout friction
Pressure plate cover assembly(PPCA), disc and release be-
facing to the input shaft. The drive plate is located between
aring are the components of the clutch system (Figure 1).
friction facing and disc hub and it is a critical element in ter-
ms of torque transmission. Torque flows from friction ma-
terial to drive plate and then from drive plate to hub. Clutch
disc components are shown in figure 2.
The drive plate is subjected to higher torque values for
commercial vehicles compared to passenger cars. During
different working conditions such as construction and ha-
ulage, peak torque values arise and this torque values lead
to instant high-stress points on the drive plate. Therefore,
validation of drive plate design is important to step during
the clutch development process. On the other hand, the li-
ghtweight of the vehicle components has an important role
Figure 1. PPCA, disc and release bearing
Email: ozgur.erdogan@valeo.com
Topology Optimization of Clutch Drive Plate for Commercial Vehicles
in terms of CO2 emission standards. To be able to assure rical, complete geometry was used due to topology optimi-
this regulation, companies conduct studies for decreasing zation step. Necessary surfaces for load application were
the vehicle mass. created on the geometry.
Figure 2. Clutch disc components
In the literature, there are some studies including optimiza-

tion for clutches. Kaya(2006) performed shape optimization Figure 3. Solid model of the drive plate
of a clutch diaphragm spring using with genetic algorithm.
The drive plate material is 42CrMo4 alloy steel and mecha-
Kaya et al. (2010) performed topology optimization and sha-
nical properties are given in table 1.
pe optimization for failed clutch fork design. A simulation
model was correlated with field data. After that, the novel Table 1 Mechanical Properties of 42CrMo4
design was proposed by using topology and shape opti- Property Value
mization methods. The %24 mass reduction was obtained Modulus of Elasticity 200 GPa
Material Limit 600 MPa
and rigidity improved %37 compared to the original design.
Poison’s Ratio 0.3
Ozansoy et al. (2015) investigated the optimum design of
clutch systems and in this study, simulation for clutch en- After the creation of the CAD model of the drive plate,
gagement system was done and new proposals were shared geometry was imported to Ansys simulation software to
with product designers and developers. Kaya et al. (2015) the creation of a finite element model. Statical structural
studied clutch cushion disc shape optimization and inves- analysis was applied in the workbench module. In the mesh
tigated optimum dimensions for cushion disc that provide model, tetrahedral elements were used due to the comp-
the target stiffness curve by using the differential evoluti- lex geometry of the drive plate. Mesh model is consist of
on algorithm. Two different case study were studied as an 62000 elements and 100000 nodes. Additionally, face sizing
optimization problem. Afterward, Pascal software code was method was applied for the spline region with 3mm sizing.
developed to solve the optimization problem. A new met- Mesh model of the drive plate is shown in figure 4.
hod was proposed to shorten the design period of the clut-
ch cushion disc. Dogan et al. (2015) investigated the stress
distribution of the tractor clutch finger. Topology and shape
optimization was conducted. As a result of their study, new
tractor clutch finger design was proposed with better dura-
bility and deformation performance.
In this study, Ansys finite element software was used in or-
der to define the current status of design and over torque
simulation was performed based on serial working condi-
tions. Topology optimization was performed to determine
new design areas for lightweight. Different emptying geo-
metries were applied to drive plate and results were com-
pared in term of stress on critical locations and mass re-
duction. Mass was decreased %18 without compromising Figure 4. Mesh Model of the Drive Plate
mechanical durability. Loads and boundary conditions which were applied on the
drive plate were defined in Ansys. Maximum engine torque
2. MATERIAL & METHOD
value was divided to distance from the input shaft to spring
2.1 Finite Element Analysis contact area and force value obtained. This force value di-
The first step of the finite element analysis is CAD data cre- vided to spring contact area. As a result of this calculation,
ation. Thus, the 3D solid model was created with CATIA four different pressure was applied. These pressure values
design software (figure 3). Even though the part is symmet- were both applied as drive and coast directions. Pressure va-
.
lues are given in table 2. are shape and topology optimization.

Table 2 Applied Pressure Loads Topology optimization allows the maximum freedom in
Load Value the design space by a possible change of geometry. Design
External spring upper section pressure 52 MPa space, boundary conditions and loads are necessary data in
External spring inner section pressure 56 MPa order to perform topology optimization. With results of to-
Internal spring upper section pressure 14 MPa
pology optimization, detailed design of the part can be done.
Internal spring inner section pressure 15 MPa
In this study, the design space was defined according to the
Three different displacements were defined as geometry ba- dimensions of the clutch disc drive plate. The design and
sed on real working conditions. Displacement 1 was defined non – design regions were defined and shown in figure 7.
to right-sided surfaces of the spline teeth. Displacement 2
was defined to left-sided surfaces of the spline teeth. Mo-
reover, displacement 3 was defined to the upper surface of
the clutch disc hub. All loads and boundary conditions were
shown in figure 5.
Figure 7. Design Regions and Exclusion Regions
Figure 5. Loads and Boundary Conditions Drive plate spline area and springs contact area were defined
To decide whether drive plate geometry is acceptable or not, as exclusion region. Rest surfaces were defined as design re-
maximum principal stress was investigated. FEA results region. %50 mass decrease was defined for topology optimiza-
vealed locations of high stresses and all stress distribution tion. As an objective, minimization of compliance was defi-
throughout the drive plate. Based on over torque test results, ned. Maximum iteration limit was defined as 100. Topology
part breakage location is the bottom corner of the window optimization result was shown in figure 8. A consequence of
fillet of the drive plate. Therefore, this area of the part was topology optimization with potential mass decrease may be
taken into account for stress evaluation. The highest maxi- from 2264 g to 1294 g.
mum principle stress value occurred at window bottom cor-
ner area whose value is 545MPa. Maximum stress location
was shown in figure 6.
Figure 8. Topology Optimization Result
Thanks to the topology optimization result, new geometry

design was done. Also, manufacturability was taken into ac-
Figure 6. Maximum Stress Location
count during the new design. Proposed new drive plate de-
2.2 Topology Optimization sign with emptying holes was shown in figure 9.
Structural optimization methods are used to create opti- After the new drive plate design according to topology op-
mum design considering different variables (mass, volume, timization results, geometry should be verified with static
strength, cost etc.). The aim of structural optimization tech- structural finite element analysis. Hence, FEA was condu-
niques is generating ideal concepts. The advantage of these cted. The same mesh type and size, loading and boundary
techniques is to minimize the lost of cost and time. Structu- conditions were applied to the new drive plate CAD model
ral optimization methods are divided into two groups which and results were gained. The static structural analysis results
Topology Optimization of Clutch Drive Plate for Commercial Vehicles
reveal that the maximum principal stresses are increased to consequence of this study, the %18 mass reduction achieved.
549MPa (Figure 10). So that, positive contribution to this lightweight target was
done. Additionally, due to less material usage, component
cost is decreased as well.
In further studies, prototype production will be done with
the proposed lighter geometry by using wire erosion met-
hod. Validation bench tests will be done according to real
working conditions in order to the correlation of the FEA
results.
4. CONCLUSION
The clutch disc drive plate for heavy duty applications is
analyzed for over torque condition using finite element
software (ANSYS) and stresses and deformation are obtai-
ned. The topology optimization of the component is carried
out to find the optimum material distribution and substanti-
al reduction in weight about 419 g is obtained and also obta-
Figure 9. Proposed New Design of the Drive Plate ined stress and deformation within acceptance criteria.
REFERENCES
[1] Kaya N., (2006) “Optimal design of an automotive diaphragm
spring with high fatigue resistance”, International Journal of Vehicle
Design, 40 (1-3), pp.126-143
[2] Kaya N., Karen İ. and Öztürk F., (2010) “Re-design of a failed clutch
fork using topology and shape optimization by the response surfa-
ce method”, Materials and Design, 31, pp. 3008 - 3014
[3] Ozansoy O., Tevruz T. and Mugan A., (2015), “ Multiobjective pare-
to optimal design of a clutch system”, International Journal of Engi-
neering Technologies, Vol.1, No.1-2015, pp.25-43
[4] Kaya N., Kartal S., Çakmak T., Karpat F., Karaduman A., “Shape op-
timization of clutch cushion disc using differential evolution met-
hod”, Proceedings of the ASME 2015 International Mechanical En-
gineering Congress & Exposition, 2015 Nov 13-19, Houston, Texas,
USA.
Figure 10.Maximum Stress Location for Optimized Geometry
[5] Dogan, O., Karpat, F., Kaya, N., Yuce, C., Genc, M.O. and Yavuz, N.,
3. RESULTS AND DISCUSSION “Optimum design of tractor clutch PTO finger by using topology
and shape optimization”, Proceedings of the ASME 2015 Internatio-
Comparison of the finite element analysis results of the ini- nal Mechanical Engineering Congress & Exposition Houston, Texas,
tial design and the modified design of the heavy-duty clutch USA, 2015.
disc drive plate is shown in table 3.
Table 3 Result Comparison
Initial Design Modified Design Change (%)
Maximum Principle Stress 545 549 +0.7
(MPa)
Mass (g) 2264 1845 -18
Total Deformation 0.25 0.29 +16
From the comparison table it can be seen that after modif-

ying the topology of the clutch disc drive plate, the maxi-
mum principal stresses and total deformation are increased.
Although this increase, the stress level is in the permissible
limits. Thus, the purpose of the topology optimization ser-
ves.
Greenhouse gas emission regulations force vehicle manu-
facturers to decrease CO2 values. Therefore, companies put
effort to reduce of the vehicle mass. Powertrain components
are one of the major lightweight areas of the vehicles. As a

Conference Paper
Oral Presentation
Dip Coated of Al2O3 and Graphene Thin Films on 316L Stainless

Steel: Tribocorrosion Behaviours
Yusuf Burak Bozkurt1*, Yeşim Seçer2, Halim Kovacı2, Tuba Yetim3, Ayhan Çelik2
Erzincan Binali Yıldırım University, Turkey; yusuf.bozkurt@erzincan.edu.tr
1
Ataturk University, Turkey; yesim.secer@atauni.edu.tr, halim.kovaci@atauni.edu.tr, ayhcelik@atauni.edu.tr

2
3
Erzurum Technical University, Turkey; tuba.yetim@erzurum.edu.tr
Abstract
Doping ceramic particles to the substrate surface via dip coating is a very efficient method. By optimizing the
variables of this method, the properties of the substrate material (such as wear, corrosion, tribocorrosion)
can be improved. Metallic materials with improved these properties are frequently preferred especially in the
biomedical field. Considering the invasive implant groups, high surface resistance is required against corrosion
and wear mechanisms. The synergistic effect of these two mechanisms can be examined by tribocorrosion
experiments. In this study, the tribocorrosion performance of 316 L susbtrate material doped with different
ceramic particles (graphene, Al2O3) has been compared. Simulated body fluid (SBF) and 0.9 wt% NaCl were
used as tribocorrosion test solutions. As a result of the tests, it has been determined that the corrosive effect
is more dominant for the tribocorrosion mechanism in the SBF (more aggressive environment in terms of ion
concentration) environment. There is more mass loss in the untreated sample due to adhesive wear. As a result
of the synergistic effect of corrosion and wear mechanisms, maximum mass loss was detected in the untreated
sample. The wear and corrosion resistance contribution of graphene and alumina (Al2O3) particles is very close
in quantitative terms.
Keywords: 316L, Al2O3, Graphene, Tribocorrosion
1. INTRODUCTION appropriate chemical composition is selected for such coa-

tings, it can be applied using the dip coating technique. It is
Metallic biomaterials are the most commonly used group
possible to obtain biocompatible surfaces with desired layer
as invasive implant material. Among these materials, 316 L
thicknesses with this cheap and very useful method. One of
stainless steels have a very high performance, especially in
the important parameters of this type is the correct choice of
terms of high strength / cost ratio. However, compared to
the solution chemical. Powder materials used with suitable
titanium and its alloys, its corrosion and wear resistance is
solvents determine the surface characteristics. Coating solu-
weaker [1]. Considering that these material groups used as
tions are formed by selecting the powder in response to the
invasive implants work under the conditions of living me-
desired surface feature. With the choice of ceramic based
tabolism, the importance of resistance against these two
powders, surface properties such as corrosion, wear and tri-
sizes becomes evident. The corrosive effects of body fluids
bocorrosion performance can be improved. Many materials
and physical sizes due to living biomechanics greatly affect
are used such as graphene, hydroxyapatite, alumina, sodium
the biomaterial. Permanent damage begins in the oncoming
and potassium based powders, boron and metal oxides [4].
process. Therefore, it is inevitable to improve the surface
properties of an implant material such as 316 L for long- There are many studies in the literature regarding the im-
term implantation [2]. provement of surface modifications of biomaterials with the
dip coating technique [5]. Mavis et al. investigated the bio-
Surface properties of biomaterials can be improved by using
compatibility performance of calcium hydroxyapatite coa-
many different methods. The most common of these metho-
ted with dip coating on Ti6Al4V alloy [6]. Euvananont has
ds are different coating processes. Generally, more passive
developed self cleaning surfaces using TiO2 [7]. Dastan et
and hard ceramic-derived coatings are applied on metallic
al. produced anatase phase thin films with dip coating and
surfaces to achieve resistance to material damage [3]. In ad-
investigated the chemical structure [8].
dition, composite coatings have been used recently. If the
Email: yusuf.bozkurt@erzincan.edu.tr
Dip Coated of Al2O3 and Graphene Thin Films on 316L Stainless Steel: Tribocorrosion Behaviours
Considering the existing studies, it has been determined netic stirrer. The coating process was carried out by using
that there are no studies on tribocorrosion of films produ- dip coating method at a speed of 10 cm / min. Composite
ced by coating with dip coating. Therefore, in this study, the films deposited on the surface were dried in room conditi-
tribcorrosion performance of the coated films was tested ons for 24 hours.
using dip coating method. In addition, characterization pro-
Tribocorrosion experiments were performed in simula-
cess was performed by XRD and 3D profilometer measure-
ted body fluid (SBF) and 0.9% NaCl solutions using Gam-
ments.
2. EXPERİMENTAL DETAILS
316 L stainless steel samples (wt 0.02% C, 16.9 Cr, 11.2 Ni,
2.1 Mo, 1.47 Mn, 0.03 Cu, 0.06 N and bal. Fe.) The samples
were cut from a 20 × 4 mm cylindrical bar. It was then polis-
hed with sandpaper on 80-220-400-800-1000-1200 meshes,
respectively. Then it was polished with 3 µm grain size Al2O3
powder. The average particle sizes of graphene and alumina
(Al2O3) powders used for coating are 30 µm and 800 nm,
respectively. Two different solutions were prepared for the
dip coating method. 1 gram of graphene and Al2O3 were
used for 100 ml solutions. For the solution, 0.5 g of polyet-
herimide and 0.5 g of polyurethane were mixed in 100 ml of
tetrahydrofuran for 48 hours. Then the powders were mixed
with the prepared solution separately for 2 hours in a mag- Figure 1: XRD graph of all specimens
Figure 2: 3D graph of all wear tracks, untreated SBF (a), untreated NaCl (b), Al2O3 SBF (c), Al2O3 NaCl (d), graphene SBF (e), graphene NaCl (f )
.
ry Reference 3000 potentiostat / galvanostat (Gamry Inst-

ruments) (Table 1). The reference electrode Ag / AgCl was
preferred, and graphite was used as the counter electrode.
First of all, 3600 scans were carried out in order for the open
circuit potential (OCP) in the cell to become equilibrium.
Subsequently, wear was applied during the open circuit po-
tential reading for 3600 s. Total test time is 5400 seconds.
(900 sec OCP + 3600 sec wear + 900 sec OCP). The wear
load was chosen as the of 3 N. Total wearing distance is 50
m. Wear test was performed in reciprocating order using
Turkyus PODTW & RW. Test standard is ASTM G119-09.
Wear rates and wear tracks were taken using a 3D profilo-
meter (Bruker Contour GT-I Optical Microscope). The pha-
se analyses of coating were carried out using PANalytical
EMPYREAN X-ray diffractometer (XRD) using CuKα (λ =
1.5406 Å) radiation.
Table 1 Chemical composition of the SBF [9]
Ion Human plasma (mM) SBF
Na+ 142,0 142,0
Cl− 147,8 103,0
27,0 4,2
K+ 5,0 5,0
Mg2+ 1,5 1,5
Ca2+ 2,5 2,5
1,0 1,0
0,5 0,5
pH 7,2-7,4 7,4
3. RESULT AND DISCUSSION Figure 3: Tribocorrosion test results in 0,9 wt. % NaCl media (a) in SBF
media (b)
Figure 1 shows the XRD graph of the unprocessed and coa-
ted samples. The marked diffraction peaks are shown sepa-
rately for each condition.
Figure 2 shows the wear traces taken from the 3D profilo-
meter. It is seen that the scars are deeper and narrower in
unprocessed samples. As the amount of load increased, the
depth of the track increased. Track width is wider in coated
samples. However, there is a decrease in depth. Track wi-
dth is at maximum level in graphene coated samples. This is
proof that the graphene particles further increase the wear
resistance. The traces of the alumina coated sample, on the
other hand, have less depth than the uncoated samples. Dif-
ferent test environments for the same samples did not chan-
ge much on the physical structure of the traces.
Figure 5: Wear rate of all samples
According to the test results of tribocorrosion (Graph 3), all
The coefficients of friction obtained as a result of the wear
conditions in SBF showed a less inert behavior than other
test carried out on the basis of OCP measurements are given
same conditions in 9% NaCl. This situation can be explained
in Figure 4. According to the average values, it is seen that
by the amount of ions in higher concentration of SBF [10].
the graphene coated sample has the lowest coefficients of
The presence of chemicals in different concentrations inc-
friction in both medias. Thanks to the lubricating proper-
reased ion aggression and reduced the tribocorrosion resis-
ties of graphene particles, the friction between the wear ball
tance of the samples tested under these conditions. In Figu-
and the composite film has been weakened. This situation
re 3a, it is seen that the coated samples exhibit a more noble
has increased the wear resistance. Similarly, when looking
behavior than the untreated sample. The graphene-based
at wear rates (Figure 5), the minimum wear rate is 0.9 wt %
composite layer (-430 Mv) is the most stripped of the coated
NaCl. It was seen in the graphene coated sample in 0.9 wt
samples, which gives OCP value at higher potentials during
% NaCl solution. Since the corrosive effect of 0.9 wt % NaCl
wear.
is lower than SBF, this situation positively affected the wear
Dip Coated of Al2O3 and Graphene Thin Films on 316L Stainless Steel: Tribocorrosion Behaviours
Figure 4: Coefficient of friction of all samples (a-f )
rate. The wear rate decreased on the surface exposed to less 5. ACKNOWLEDGEMENTS
corrosion. We, as the authors of this study, would like to thank Atatürk
University East Anatolia High Technology Application and
4. CONCLUSIONS
Research Center (DAYTAM) and Erzurum Technical Uni-
In this study, alumina and graphene doped composite film versity High Technology Application and Research Center
was coated on 316L stainless steel by dip coating method. (YUTAM) for their assistance during the characterization
The tribocorrosion performance of these coatings in SBF of samples.
and 0.9 wt % NaCl was investigated. The results obtained
after the open circuit potential measurement and wear tests REFERENCES
can be listed as follows:
[1] Hassan, N., & Abdel Ghany, N. A. (2017). Corrosion of biomaterials:
• The wear performance of alumina and graphene anodic treatment and evaluation of 316L stainless steel in simulated
coated films is improved compared to the untreated body fluid. Corrosion Engineering, Science and Technology, 52(4),
267-275.
sample.
[2] Fellah, M., Labaïz, M., Assala, O., & Iost, A. (2014). Comparative Tri-
• Maximum tribocorrosion resistance has been seen in bological study of biomaterials AISI 316L and Ti-6Al-7Nb. TMS, 237,
the graphene doped coating made with 0.9 wt % NaCl 237-246.
media. [3] Kumar, S., Singh, H., Gaur, N., Patil, S., Kumar, D., & Singh, N. (2020).
• The effects of different solutions affected the Imparting increased corrosion passive and bio-active character to
Al2O3 based ceramic coating on AZ91 alloy. Surface and Coatings
tribcorrosion character. In the experiments conducted
Technology, 383, 125231.
within the SBF, tribcorrosion has changed the
performance negatively. [4] Stunda-Zujeva, A., Irbe, Z., & Berzina-Cimdina, L. (2017). Controlling
the morphology of ceramic and composite powders obtained via
• Different solutions played a more dominant role on spray drying–a review. Ceramics International, 43(15), 11543-11551.
corrosion behavior compared to wear. [5] Niinomi, M. (2008). Metallic biomaterials. Journal of Artificial Or-
.
gans, 11(3), 105.
[6] Mavis, B., & Taş, A. C. (2000). Dip coating of calcium hydroxyapatite
on Ti‐6Al‐4V substrates. Journal of the American Ceramic Society,
83(4), 989-991.
[7] Euvananont, C., Junin, C., Inpor, K., Limthongkul, P., & Thanachaya-
nont, C. (2008). TiO2 optical coating layers for self-cleaning applica-
tions. Ceramics International, 34(4), 1067-1071.
[8] Dastan, D., Panahi, S. L., & Chaure, N. B. (2016). Characterization of
titania thin films grown by dip-coating technique. Journal of Mate-
rials Science: Materials in Electronics, 27(12), 12291-12296.
[9] Kokubo, T., & Takadama, H. (2006). How useful is SBF in predicting
in vivo bone bioactivity?. Biomaterials, 27(15), 2907-2915.
[10] Alemón, B., Flores, M., Ramírez, W., Huegel, J. C., & Broitman, E.
(2015). Tribocorrosion behavior and ions release of CoCrMo alloy
coated with a TiAlVCN/CNx multilayer in simulated body fluid
plus bovine serum albumin. Tribology International, 81, 159-168.

Conference Paper
Oral Presentation
Dry Wear Behaviour of Bio-ceramic Coated cp-Ti by

Electrophoretic Deposition
Yusuf Burak Bozkurt1*, Burak Atik2, Halim Kovacı2, Ali Fatih Yetim3, Ayhan Çelik2
Erzincan Binali Yıldırım University, Turkey; yusuf.bozkurt@erzincan.edu.tr
1
2
Ataturk University, Turkey; burak.atik@atauni.edu.tr, halim.kovaci@atauni.edu.tr, ayhcelik@atauni.edu.tr
3
Erzurum Technical University, Turkey; fatih.yetim@erzurum.edu.tr
Abstract
Metals, ceramics, polymers and composites are frequently used in the biomaterial field. Especially metallic
materials are used instead of bone or soft tissue in skeletal and cardiovascular systems. These materials are
generally choosed from stainless steel, titanium and its alloys, CoCrMo, magnesium and its alloys. Since metallic
implants biodegrade over a certain period of time, the implants produced are used with different surface
modifications depending on their lifetime. Therefore, the degradation resistance of permanent invasive titanium
and alloy implants should be increased. One of the surface treatments that will reduce biodegradation are
bioceramic coatings. In this study, h-BN (bioceramic) was applied by electrophoretic deposition on commercial
grade titanium. The adhesion of h-BN powder is enhanced with carboxylmethyl cellulose (CMC). The effect
of different powder and cement rates on dry wear performance has been investigated. Coating was carried out
at 50 V process voltage for 15 minutes. Wear tests were carried out under 1 and 3 N loads with reciprocating
motion. Considering the wear rates and coefficients of friction, it was observed that the coatings with CMC and
h-BN had higher wear resistance than the untreated sample.
Keywords: cp-Ti, Electrophoretic Deposition, Wear, h-BN

Conference Paper
Oral Presentation
Parametrik Jant Tasarımı ve Parametrelerin Jantın Mekanik

Dayanımı Üzerindeki Etkilerinin Belirlenmesi
Meriç Işık1*, Ömer Burak Çe2
1
CMS Jant ve Makina Sanayi A. Ş. İzmir, Türkiye; misik@cms.com.tr
2
CMS Jant ve Makina Sanayi A. Ş. İzmir, Türkiye; bce@cms.com.tr
Özet
Alüminyum alaşımlı binek araç jantları, araca kattıkları görsel etkinin yanı sıra araçlardaki en önemli güvenlik
parçalarından biridir. Ömürleri boyunca zorlu çevre koşulları altında çalışan jantların, kullanım esnasında
kazaya sebep olabilecek bir hasara uğramaması gerekmektedir. Jantların mekanik dayanım testleri uluslararası
standartlar ile belirlenmiştir. Mekanik testlerde yeterli dayanımı gösterecek tasarımın gerçekleştirilebilmesi
adına jantlar, tasarım esnasında sonlu elemanlar yöntemleri kullanılarak analiz edilmektedir. Yorulma, darbe
ve rezonans testleri jantların için gerçekleştirilen mekanik analiz ve testlerin temelini oluşturmaktadır. Çalışma
kapsamında, aracın kaldırıma çarpması durumunda jantın göstereceği dayanımın belirlendiği 13° darbe testi
ve sürüş esnasında jantın göbek bölgesinin göstereceği rijitliğin belirlenmesini sağlayan “Disc-Roll Rijitliği”
analizleri üzerine çalışılmıştır.
Jantın mekanik tasarımı esnasında tüm dayanım testi analizlerinden uygun sonuç alınmalı ve jantlar en hafif
şekilde tasarlanmalıdır. Bu sayede numune üretimi gerçekleştirildiğinde jantın tüm mekanik testlerden uygun
sonuç alacağı garanti altına alınmakta ve optimize edilmiş jantlar, hafifliği sayesinde kullanım esnasında
yakıt tasarrufu sağlanması konusunda önemli bir rol oynamaktadır. Çalışma sayesinde jant tasarımlarının
daha efektif şekilde gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir. Bu çalışmada, jant üzerindeki 12 ölçü hazırlanan deney
tasarımında girdi olarak kullanılmış, parametrelerin 13° darbe ve Disc-Roll rijitliği analizi üzerindeki etkileri
belirlenmiştir. Parametrelerin etkileri dikkate alınarak jant dayanımını maksimize ve ağırlığı minimize etmek
adına optimizasyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Jant, mekanik dayanım, deney tasarımı, sonlu elemanlar, optimizasyon
Email: misik@cms.com.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Alternatif Yakıt Biyogaz Potansiyelinin Model Bir İlçe İçin

Araştırılması
Rahman Kılıç, Oğuz Yunus Sarıbıyık*
*
Gümüşhane Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Genetik ve Biyomühendislik Bölümü, 29100, Gümüşhane, Türkiye
Özet
Dünya nüfusunun artışı ve teknolojik gelişimlere bağlı oluşan gıda ve enerji talebini karşılayabilmek için
araştırmalar yoğun şekilde devam etmektedir. Enerji ihtiyacını giderebilmek için arz doğal gaz, kömür, petrol
gibi fosil kaynaklı yakıtlardan ya da nükleer kaynaklardan sağlanmaktadır. Fosil kaynakların miktarının sınırlı
olması ve oluşturduğu sera gazı etkisi sebebiyle araştırmaların birçoğu biyodizel, biyogaz, rüzgâr, güneş enerjisi
gibi alternatif yakıtlar üzerinde yoğunlaşmıştır. Sera gazını oluşturan gazlar içerisinde karbondioksit ile birlikte
metanojen bakterileri tarafından üretilen metan(bataklık) gazları önemli bir yer tutmaktadır. Biyogaz, alternatif
yakıtlar içerisinde kullanım kolaylığı, sürdürülebilirliği, düşük maliyeti doğaya kontrolsüz olarak salınan metan
gazının fayda amaçlı kullanılması ve süreç sonucu elde edilen biyokütlenin gübre olarak kullanılabilmesinden
dolayı ön plana çıkmaktadır. Bu amaçla, farklı ülkelerde biyogaz üretimi ve buna bağlı oluşan biyogübrenin
kullanımı artarak devam ederken ülkemizde maalesef bu alandaki çalışmalarda çeşitli eksiklikler görülmektedir.
Yapılan bu çalışmada ülkemizin bir ilçesi model olarak incelenerek toplam biyokütle potansiyeli belirlenmiş
ve buna bağlı elde edilebilecek biyogaz, biyogübre potansiyeli araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre model
ilçenin biyokütle potansiyelinin ilçenin enerji ihtiyacını karşılayabileceği buna bağlı olarak ülkemizin enerji
ihtiyacına sürdürülebilir alternatif çözümler üretilebileceği ve toprak kirliliğine sebep olan inorganik gübre
kullanımının azaltılabileceği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler; Biyogaz, alternatif yakıtlar, biyokütle, biyokütle potansiyeli
Abstract
The world population of the humankind and the rate of the energy consumption in industry increase in time
while the limited of the fossil fuel sources attenuating. The energy necessities eliminate by using fossil fuels such
as gasoline, natural gas, coal and nuclear power. However, the fossil fuels are doomed to be depleted because they
are a non-renewable energy source and creates negative effects on the environment, the researchers have been
focusing on new sustainable alternative energy sources, wind, wave, solar and biomass. Greenhouse gases and
methane which is released by the methanogen bacteria increase the effect of the green gas effect which causes
global warming. Biogas as an alternative biofuel has higher impact in alternative fuels because of renewable, low
cost, keep the greenhouse gases and produces bio-fertilizer after digestion processes. The biogas investment and
investigation increases for all over the world however the potential of biomass conversion and the examination
for bio gas production have paid less concern in our country.
The potential biomass and the amount of the biogas depending on the biomass potential have been investigated
on one of the model town, Şiran in Gümüşhane. According to obtained results the biomass potential and the
amount of the biogas production are highly enough for model town natural gas demand. It is possible to give an
alternative and sustainable solution for energy demand of model town with producing biofertiliser for keeping
the soil clearer.
Keywords; biogas, biomass, alternative fuel, biofertiliser

Conference Paper
Oral Presentation
The Effect of Pumpkin Flour on The Textural Properties of

Bologna-Type Sausages
Mübeccel Mumyapan, Nesimi Aktaş
University of Nevsehir Haci Bektas Veli, Faculty of Engineering Architecture, Department of Food Engineering, 50300, Nevsehir, Turkey
Abstract
Pumpkin flour (0%, 1.5%, 3%) was used as a dietary fiber source in the production of bologna-type sausages.
Texture Profile Analysis (TPA) tests (hardness, cohesiveness, springiness, adhesiveness, gumminess, chewiness
and resilience) were determined in end-product at 1, 7, 14, 21, and 28 days of storage at 4°C. While pumpkin
flour did not have a statistically significant effect on hardness and springiness values (P>0.05), it had a significant
effect on cohesiveness, gumminess, chewiness, resilience and adhesiveness values (P<0.05). Except for the
adhesiveness value, other textural properties have generally increased. Storage time had a statistically significant
effect on all textural properties (P<0.05). While the adhesiveness value was decreased depending on the storage
period, other textural properties generally increased.
Email: ???

Conference Paper
Oral Presentation
Yorulma Testlerinde K Faktörüne Etki Eden Parametrelerin

Belirlenmesi
B. Kıvanç Tar*, Meriç Işık, Ali Kara, Ömer Burak Çe
CMS Jant ve Makine Sanayi A.Ş.
Özet
Aracın yol ile temasını sağlayan en önemli bileşenlerden biri olan jantlar, statik ve dinamik yükler altında çalışan
kritik öneme sahip elemanlardır. Zorlu çalışma koşulları sebebiyle tasarım aşamasında, jantın kullanılacağı
araç özelinde, ilgili testin şartname ve standartlarına göre maksimum kuvvetler hesaplanır. Hesaplanan
kuvvetlere bağlı olarak jantlar üzerinde çeşitli analizler ve numune üretiminden sonra çeşitli mekanik testler
gerçekleştirilmektedir. Dinamik viraj yorulması testi, bu testlerden biridir. Sürüş sırasında jantlar, yol ve araç
kaynaklı değişken, bileşik ve periyodik yüklere maruz kalmaktadır. Bu bileşik yükler altında kritik tekrar
sayılarına ulaşıldığında jant üzerinde yorulma hasarı görülebilir. Çalışma kapsamında, tasarımı tamamlanmış
jantın yorulma dayanımına etki ettiği öngörülen talaşlı imalat toleransları, akma, kopma ve uzama parametreleri
incelenmiştir. Üretim esnasında tolerans aralıkları genişletilerek yapay bir proses salınımı yaratılmıştır. Bu
sayede jantın kritik görülen bölgelerindeki ölçü değişimlerinin yorulma ömrü üzerindeki ana etkisi belirgin hale
getirilmiştir.
Ürün tasarımında kullanılan yorulma değeri limitlerine göre jant tasarımları gerçekleştirilmiştir. Jantın üretimi
esnasında, genişletilmiş toleransların alt ve üst limitlerine yakın şekilde işlenen jantların yorulma testleri
gerçekleştirilmiştir. Yorulma testi ile jantların dayanımları tekil olarak incelenmektedir. Ancak, tekil yorulma
testlerinin yanı sıra test sonuçlarının tur bazında tutarlılığı da ayrı bir kriter olarak değerlendirilmektedir.
Bu kriter “K faktör testi” adı verilen test ile değerlendirilir. İki farklı moment değeri ile yorulma testine tabii
tutulan jantların ömürleri arasında bir korelasyon bulunması gerekmektedir. Çalışma kapsamında, müşteri
tarafından belirlenen kriterler ile yorulma testleri gerçekleştirilmiş, döküm ve talaşlı imalat girdileri ile test
sonuçları arasındaki ilişki belirlenmiştir. Çalışmanın gelecek adımlarında girdi ve deney sayısı artırılarak, etkili
parametrelerin optimizasyonu ve stabilizasyonu sağlanabilir.
Email: ktar@cms.com.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Review of Motors used in Commercial Electric Vehicles

Mert Yılmaz1, Serhan Özdemir2
1
İzmir Institute of Technology, Turkey; mertyilmaz@iyte.edu.tr
2
İzmir Institute of Technology, Turkey; serhanozdemir@iyte.edu.tr
Abstract
This study provides a comprehensive review of motors that are used in electric vehicles (EVs). At first glance,
four types of motor attract notice in the propulsion system of EVs. These are brushless direct current (BLDC)
motor, induction motor (IM), permanent magnet synchronous machine (PMSM) and switched reluctance
motor (SRM). These electric machines are investigated in detail and these investigations are tabulated using the
actual commercial electric vehicle data from the market. EV parameters are presented on this table based on
the motor type, power, range etc. The authors wish to provide a glimpse into the EV world with respect to the
electric motors used on board.
Keywords: Electric Vehicles, Electric Vehicle Types, Direct Current (DC) Motors, Brushless Direct Current
(BLDC) Motors, Induction Motors (IM), Permanent Magnet Synchronous Machines (PMSM), Switched
Reluctance Motors (SRM).
INTRODUCTION mechanical energy. Historically, many electric motors have

Transportation is an important sector that increases the been used in electric vehicles as a core component of the
comfort of social life and has become indispensable for propulsion system. The development of motor technology
most people. The number of vehicles in traffic is increasing has increased the demand for electric vehicles, and it has
day by day. In this situation, vehicles release more gas into become imperative that the vehicles meet technical requi-
the atmosphere, and it gives rise to an environmental threat rements [6]. These requirements can be summarized as fol-
[1]. Conventional vehicles are considered as the most har- lows [7]:
mful vehicles due to the internal combustion engines they High torque and power density Wide speed range
use. Thus, using clean and renewable energy in vehicles has High efficiency Wide constant-power operating capability
High torque capability High reliability and robustness
been prominent to reduce environmental problems. After
Low acoustic noise Reasonable cost
long research and investments, electric vehicles (EVs) have
evolved to reduce carbon emissions and even reduce them The organization of the paper is as follows: Section 2 focuses
to zero. These vehicles are more environmentally friendly, on electric vehicle types. Section 3 investigates the motors
reliable, and efficient than conventional vehicles [2]. that are used in electric vehicles. Section 4 provides a deta-
iled analysis of commercially available electric vehicles and
Electric vehicles are categorized according to their propul-
their motor properties. According to the detailed investiga-
sion systems and energy sources. These are pure electric
tions, conclusions are drawn in Section 5.
vehicles (PEV), hybrid electric vehicles (HEV), and fuel cell
electric vehicles (FCEV) [3]. PEVs consist of one or more 2. ELECTRIC VEHICLE TYPES
electric motors, and the energy source is electricity. FCEVs
use hydrogen as an energy source and have a single electric In electric vehicles, the propulsion system consists only of
motor. HEVs have an electric motor in addition to internal the electric motor or an internal combustion engine that
combustion engines, and the energy source is electricity and works with it. In the literature, EVs that use electricity from
diesel/gasoline [4]. Electric vehicles gain importance in the the battery as the energy source are called pure electric ve-
automotive industry and commercially overtake their rivals hicles (PEVs) or battery electric vehicles (BEVs). In contrast,
[5]. vehicles that use different energy sources in addition to the
battery are called hybrid electric vehicles (HEVs). These ve-
Electric motors that are used in electric vehicles are, in the hicles use flywheel or capacitor together with the battery as
simplest terms, engines that convert electrical energy into the energy source. Another type of electric vehicle is a fuel
Email: mertyilmaz@iyte.edu.tr
Figure 1. A comprehensive analysis of ICEV, EV, HEV, PHEV and FCEV [15].
cell electric vehicle (FCEV). These vehicles use batteries and required, it uses the internal combustion engine as the HEV
fuel cells as energy sources [8]. Although hybrid electric ve- drive system. These two motors can be used together to im-
hicles are divided into many groups within themselves, EVs prove performance [9].
are generally examined in four parts in the literature [9]:
It can be considered as an advantage that HEVs, which offer
1) Battery Electric Vehicle (BEV) a high driving range compared to BEV, use the existing refu-
2) Hybrid Electric Vehicle (HEV) eling infrastructure. However, this poses an environmental
3) Plug-in Hybrid Electric Vehicle (PHEV) threat as it will cause gas emissions. Other important disad-
4) Fuel Cell Electric Vehicle (FCEV) vantages are propulsion system complexity of two motor
types, and how to coordinate these motors to operate at op-
2.1 Battery Electric Vehicle (BEV)
timum efficiency [3,12].
Battery electric vehicles are vehicles that use the only battery
as the energy source and are obligatory to get the required 2.3 Plug-in Hybrid Electric Vehicle (PHEV)
energy for the propulsion system from the battery. Therefo- PHEV is a concept that emerged on increasing the electric
re, the ranges of these vehicles depend on battery capacity. driving range of HEVs. As in HEV, it uses an internal com-
Typical BEVs have a range of 100 to 250 km on a single char- bustion engine (ICE) and an electric motor. The difference
ge. However, the top models can cover 300 to 500 km [10]. is that they use the electric motor as the main propulsion
It should be also noted that these ranges depend on many system. This requires a higher battery capacity. The vehic-
factors such as driving style, driving and road conditions, le is powered by an electric motor, such as BEV, and when
vehicle configuration, climate, battery type, and age. While the battery is low, ICE takes over. Unlike HEVs, PHEVs can
it takes 36 hours to recharge after the battery runs out, this is charge their batteries directly from the mains. In this way,
never comparable to the time it takes for traditional vehicles PHEVs emit less carbon than HEVs. In addition, fuel con-
to fill fuel tanks [11]. sumption and related costs also decrease. With these featu-
The major disadvantages of BEVs are their limited driving res, PHEVs attract intensive attention in the vehicle market.
range, high initial cost, and insufficient charging infrastruc- Chevrolet Volt and Toyota Prius are the favorite PHEVs in
ture. On the other hand, zero emissions, oil independence, the market [9].
and commercial availability are the prominent features of
2.4 Fuel Cell Electric Vehicle (FCEV)
these vehicles [9].
Fuel cell electric vehicles (FCEV) derive their names from
2.2 Hybrid Electric Vehicle (HEV) the energy source they depend on. These vehicles need che-
Hybrid electric vehicles (HEVs) use combinations of the in- mical reactions that take place in fuel cells to produce the
ternal combustion engine and the electric motor to power necessary electricity. Since this fuel is hydrogen, these ve-
the vehicle. In low-speed conditions where power demand is hicles are also called hydrogen fuel cell vehicles. Hydrogen is
low, the HEVs’ electrical drive system operates. This reduces carried in high-pressure tanks. The resulting excess energy
fuel consumption and gas emissions. When high speed is is stored in batteries or supercapacitors [13].
.
Among the important features of these vehicles is their tor to supply power the stator. The advantage of these elect-
emission of zero or nearly zero gas emission. Another im- ric machines is that they provide high torque at low speeds.
portant feature is that the time required to refill the vehicle On the other hand, these motors are large, inefficient, and
is the same as the time required to refill a conventional ve- have losses caused by brushes. Maintenance requirements
hicle with gas. On the other hand, the most important di- and related costs of brushes are additional disadvantages of
sadvantage is insufficient hydrogen fuel stations. FCEVs will these motors. Also, DC motor’s regenerative breaking capa-
become the favorites of the market as soon as the hydrogen city is highly limited [5]. The current state of AC motors,
fuel stations become widespread [14]. developments on power electronics, and control systems
have left DC motors behind their colleagues. However, DC
A comprehensive analysis of ICEV, EV, HEV, PHEV and
motors are rarely seen in modern EVs which are extensively
FCEV are as shown in Figure 1.
given in Section 4.
3. CLASSIFICATION OF ELECTRIC MOTORS 3.2 Brushless Direct Current (BLDC) Motor
Electric motors are undoubtedly the most critical part of the Permanent magnets are located in the rotor in BLDC mo-
propulsion systems of electric vehicles. The motors must tors, unlike DC motors. The DC source supply is converted
actuate under bad conditions, where the humidity rises up to alternating current (AC) via the inverter and provided
to 85 % and the ambient temperature is between -40 and to the stator. Since there is no winding in the rotor, there
135-celsius degrees. Other challenging factors are high dri- are no copper losses which makes BLDC motors more effi-
ving duty cycle, wide constant power range, and high torque cient than induction motors. In addition, BLDC motors are
density. Under these conditions, the requirements of electric lighter, smaller, reliable, and have more torque density [17].
vehicles must meet the drive system output characteristic as However, the constant power range is quite short and the
shown in Figure 2. torque value decreases as the speed increases. Its permanent
magnet structure increases the cost of these motors and the
magnets suffer from temperature. However, if the windings
are increased, it is possible to improve the speed range and
the overall efficiency of these motors [2].
3.3 Induction Motor (IM)

Asynchronous motors are the widely used motors in electric
vehicles thanks to their high dynamic performance and ba-
sic characteristics [18]. Although the constant power range
of the IMs can be extended by 4-5 times the base speed, the
high speed, and constant power range operation are limited
due to the pulling torque [19]. The main disadvantages of
Figure 2. Torque and power requirements of drive system in electric IMs are decreasing efficiency at low speeds and decreasing
vehicles [16]. power at high speeds [20]. Their main advantage is that they
do not produce much noise and vibration compared to ot-
An electric motor is expected to produce the highest torque
her electric machines. In addition, production costs are rela-
value in starting, acceleration, or climbing conditions. This
tively low and the ability to work in severe conditions is high.
torque value corresponds to 5-10 times the value at a cons-
tant speed. However, PMSM which offers high torque density, efficien-
cy, and low rotor losses, is in line to the IM’s throne, which
According to the literature review, the commonly used mo-
will be described in the next subsection [16].
tors in the propulsion system of electric vehicles are as fol-
lows: Tesla is undoubtedly the most popular brand using IM in
the automotive market. Some models of Chevrolet, Chrys-
1) Direct Current (DC) motor
2) Brushless Direct Current (BLDC) motor ler, and Renault also use IM in their drive systems [22].
3) Induction motor (IM)
3.4 Permanent Magnet Synchronous Machine (PMSM)
4) Permanent Magnet Synchronous Machine
(PMSM) Permanent magnet synchronous motors (PMSMs) contain
5) Switched Reluctance Motor (SRM) permanent magnets in the rotor and 3-phase AC windin-
gs in the stator. Rare-earth neodymium magnets are often
Details of the electric machines listed above will be investi-
used in high-performance PMSMs. If AC current with si-
gated in the following subsections. nusoidal waveform feeds the permanent magnet terminals,
3.1 Direct Current (DC) Motor these motors are called PMSM, while trapezoidal waveform
feeds these motors are called BLDC motors. Although the
DC motors are the most common motors today. They have
hardware structures of both motor types are the same, the
permanent magnets in the stator and have brushes in the ro-
control strategy differs in the software part due to different
current waveforms [5]. ahead of their rivals.

It is mentioned that PMSMs are a threat to IMs. PMSMs
4. DATABASE FOR COMMERCIAL ELECTRIC VEHICLES
have high torque and power density, high controllability, high
torque values in low volume, low weight, and size. They are Electric vehicle types and electric motors that are used in
suitable for in-wheel direct drive applications [22]. However, EVs are detailly explained in previous sections. This section
high-speed ranges are limited in the constant power ope- provides a comprehensive database for commercial electric
ration because permanent magnets limit the magnetic field vehicles with a historical order as shown in Table 2.
[23]. In addition, the lack of rare-earth magnets and their Table 2. Commercial electric vehicles between 1903 and 2015
high costs are major obstacles to the widespread of these Propulsion Power Energy Range
motors in the low-cost EV market. Manufac- Model Year (kW) Storage (km) Refe-
turer Motor (kWh) rence
Examples of brands that use PMSM are Nissan Tino, Honda Engine
Insight, and Toyota Prius [22]. Waverley Surrey 1903 DC - 4.5 - 64.4 [27]
Electric Model
3.5 Switched Reluctance Motor (SRM) 20a
Detroit Electric 1914 DC - 3.2 - - [28]
Switched reluctance motors (SRMs) have attracted great Model
attention by researchers in recent years in high dynamic BMW 1602 1972 DC - 12 12.6 - [29]
performance required applications [24]. SRMs have salient Lucas Chloride 1977 DC - 40 40 - [30]
poles or teeth in the stator and rotor. These stator/rotor pole Fiat Panda 1990 DC - 14 9 33 [31]
number combinations are of great importance for the app- Elettra
lication of the motor and are expressed as 4/6 or 8/6 SRM Nissan Micra 1990 IM - 12 13.2 30-40 [32]
HK10
[25].
BMW 325 1992 PMSM - 32 21.7 120 [33]
The most important characteristics of SRMs compared Citroen Saxo 1995 DC - 20 17 128 [34]
to IM and PMSMs are more reliable, high tolerance in hi- GM EV1 1997 IM - 112 18.7 112 [17]
gh-temperature, high-speed range, suitable for gearless ope- Honda EV Plus 1997 PMSM - 49 27 215 [35]
Toyota Prius XW 1997 BLDC + 33 1.728 - [36]
ration [26]. The constant power range can be increased by 10
6-7 times the base speed. Although SRMs are lower than Ford Ranger EV 1998 IM - 67 18.72 105 [37]
maximum efficiency compared to PMSMs, they have consi- Holden Commo- 2000 SRM + 10 - - [38]
derable efficiency over a wide speed and torque range com- dore
pared to other electric machines. The disadvantages of the- Honda Insight 2000 PMSM + 10 0.936 313.8 [39-
40]
se motors are noisy, complex design, and control structure
Nissan Tino 2000 PMSM + 17 1.244 - [41]
[15].
Toyota Estima 2001 PMSM + 31 - - [42]
In the automotive market, SRM is used in the Holden Com- Hybrid
Honda Civic 2003 PMSM + 10 0.864 - [43]
modore model [22].
Hybrid
Renault Cango 2003 IM + 11.2 25 80-200 [44]
3.6 Comparison of Motors Plug-in
The electric motors used in EVs are compared according to Hybrid
the various parameters and tabulated as shown in Table 1. Toyota Prius 2004 PMSM + 50 1.31 - [45]
XW20
Table 1. Electric Motor Comparison Kewet Buddy 2007 DC - 13 8.4 - [30]
Parameters BLDC IM PMSM SRM Toyota Crown 2008 PMSM + 147 - - [46]
Controllability 3.5 5 4.5 3 Hybrid
Cost 3.5 5 3 4 Tesla Roadster 2008 IM - 215 53 393 [47]
Efficiency 4.5 4 5 4 Mitsubishi I-MiEV 2009 PMSM - 47 16 - [48]
Life 5 4 4 4.5 Toyota Sai Hybrid 2009 PMSM + 105 1.591 - [49]
Maximum Speed 4.5 4.5 4 5 Toyota Prius 2010 PMSM + 60 1.31 - [50]
Noise 4.5 4 4.5 3 Ford Fusion 2010 PMSM + 60 1.512 960.8 [51]
Power Density 4.5 4.5 5 4 Hybrid
Reliability 4 5 4 5 Nissan Leaf 2011 PMSM + 80 24 - [30]
Robustness 4 4 3.5 5 Chevrolet Volt 2011 PMSM - 111 16 603.5 [52]
Size 4.5 4 5 3 Skoda Octavia 2011 PMSM - 85 26.5 140 [53]
EV
Speed Range 4 4 4.5 4.5
Renault Fluence 2011 BLDC + 70 22 - [54]
Total 46.5 48 47 45 Z.E
Volvo C30 2011 PMSM - 82 24 - [55]
Each motor become prominent against its colleagues accor- Electric
ding to the specific parameters. However, induction motors Ford Focus 2012 IM - 105 23 122.3 [56]
and permanent magnet synchronous machines are one step Electric
.
Tesla Model S 2012 IM - 270 40, 60 257.5- [57] no. 4, pp. 746-765, April 2007, doi: 10.1109/JPROC.2006.892482.
or 85 482.8
[7] Raines, G.B.. (2009). Electric vehicles: Technology, research, and de-
Tesla Model S 2012 IM - 310 85 482.8 [57] velopment. 1-256.
Perfor-
mance [8] C. C. Chan, “The State of the Art of Electric, Hybrid, and Fuel Cell
Toyota Yaris 2012 PMSM + 45 0.936 - [58] Vehicles,” in Proceedings of the IEEE, vol. 95, no. 4, pp. 704-718, April
Hybrid 2007, doi: 10.1109/JPROC.2007.892489.
Volvo V60 PHEV 2013 PMSM + 50 11.2 - [59]
[9] Un-Noor, Fuad & Sanjeevikumar, P. & MIHET-POPA, Lucian & Mol-
Fiat 500e 2013 PMSM - 83 24 160 [60]
lah, Mohammad & Hossain, Eklas. (2017). A Comprehensive Study
BMW i3 2014 PMSM - 125 18.8 260 [61]
of Key Electric Vehicle (EV) Components, Technologies, Challen-
Chevrolet Spark EV 2014 PMSM - 105 21 130 [62] ges, Impacts, and Future Direction of Development. Energies. 10.
Honda Accord 2014 PMSM + 124 6.7 - [63] 10.3390/en10081217.
PHEV
Volkswagen Passat 2015 PMSM + 85 9.9 - [64] [10] E. A. Grunditz and T. Thiringer, “Performance Analysis of Current
GTE PHEV BEVs Based on a Comprehensive Review of Specifications,” in IEEE
Porsche 918 2015 PMSM + 96 6.8 - [65] Transactions on Transportation Electrification, vol. 2, no. 3, pp. 270-
Spyder 289, Sept. 2016, doi: 10.1109/TTE.2016.2571783.
[11] M. Yilmaz and P. T. Krein, “Review of Battery Charger Topologies,
5. CONCLUSION Charging Power Levels, and Infrastructure for Plug-In Electric and
Hybrid Vehicles,” in IEEE Transactions on Power Electronics, vol. 28,
In this study, motors used in electric vehicles are reviewed no. 5, pp. 2151-2169, May 2013, doi: 10.1109/TPEL.2012.2212917.
in detail. Also, electric vehicle types are investigated, and the
[12] Chau, K.T & Wong, Y.s. (2002). Overview of power management in
characteristics of many commercial electric vehicles used hybrid electric vehicles. Energy Conversion and Management. 43.
from past to present have been presented comprehensively. 1953-1968. 10.1016/S0196-8904(01)00148-0.
According to the technical requirements of electric vehic- [13] MIHET-POPA, Lucian & Camacho, Oscar & Nørgård, Per & Rao,
les, it is expected that they provide high torque and power Ningling. (2014). Electrical Vehicle Batteries Testing in a Distributi-
density, wide speed range, high efficiency, high reliability on Network Using Sustainable Energy. IEEE Transactions on Smart
Grid. Vol. 5. 10.1109/TSG.2014.2299064.
and robustness, and a reasonable cost. Considering that DC
motors are no longer suitable for electric vehicles, 4 types [14] Samuelsen, S, Why the Automotive Future Will Be Dominated by
of motors become prominent in the propulsion systems of Fuel Cells, (IEEE Spectrum,2016), [Online] Available:https://spe-
ctrum.ieee.org/green-tech/fuel-cells/why-the-automotive-futu-
electric vehicles. Each electric machine has different ad-
re-will-be-dominated-by-fuel-cells
vantages and disadvantages as compared with each other.
According to the characteristics of these motors and their [15] Kumar, Lalit & Jain, Shailendra. (2014). A comprehensive study of
electric propulsion system for vehicular application. Journal of Re-
usage in commercial vehicles, it can be said that IMs and
newable and Sustainable Energy. 6. 022701. 10.1063/1.4861781.
PMSMs are widely used.
[16] S. J. Rind, Y. Ren, Y. Hu, J. Wang and L. Jiang, “Configurations and
In the light of all the facts mentioned above, to reduce costs, control of traction motors for electric vehicles: A review,” in Chinese
especially PMSMs, research and development should conti- Journal of Electrical Engineering, vol. 3, no. 3, pp. 1-17, December
nue without slowing down and governments should impose 2017, doi: 10.23919/CJEE.2017.8250419.
encouraging policies about electric vehicles. [17] C. C. Chan, “The state of the art of electric and hybrid vehicles,” in
Proceedings of the IEEE, vol. 90, no. 2, pp. 247-275, Feb. 2002, doi:
REFERENCES 10.1109/5.989873.
[1] Zhang, Fan, Xu Zhang, Min Zhang and Abigail S. E. Edmonds. [18] M. Ehsani, Y. Gao and A. Emadi, “Modern Electric, Hybrid Electric,
“Literature review of electric vehicle technology and its applicati- and Fuel Cell Vehicles: Fundamentals, Theory, and Design, 2nd Ed.
ons.” 2016 5th International Conference on Computer Science and CRC Press 2009.
Network Technology (ICCSNT) (2016): 832-837. [19] M. Ehsani, K. M. Rahman and H. A. Toliyat, “Propulsion sys-
[2] C. C. Chan and K. T. Chau. “Modern Electric Vehicle Technology” tem design of electric and hybrid vehicles,” in IEEE Transactions
U.K. Oxford:Oxford Univ. Press 2001. on Industrial Electronics, vol. 44, no. 1, pp. 19-27, Feb. 1997, doi:
10.1109/41.557495.
[3] Chau, K.T.. (2015). Electric vehicle machines and drives: Design,
analysis and application. 10.1002/9781118752555. [20] Hashemnia, Mohammad Naser & Asaei, Behzad. (2008). Compara-
tive study of using different electric motors in the electric vehicles.
[4] Folkson, R.. (2014). Alternative fuels and advanced vehicle tech- 1 - 5. 10.1109/ICELMACH.2008.4800157.
nologies for improved environmental performance: Towards zero
carbon transportation. [21] Zeraoulia, Mounir & Benbouzid, Mohamed & Diallo, Demba.
(2006). Electric Motor Drive Selection Issues for HEV Propulsion
[5] Cao, Wenping & Bukhari, Syed & Aarniovuori, L.. (2019). Review of Systems: A Comparative Study. Vehicular Technology, IEEE Transac-
Electrical Motor Drives for Electric Vehicle Applications. Mehran tions on. 55. 1756 - 1764. 10.1109/TVT.2006.878719.
University Research Journal of Engineering and Technology. 38. 525-
540. 10.22581/muet1982.1903.01. [22] Espanet, Christophe, J.-M. Kauffmann and Rodolphe Bernard.
“Comparison of Two In-Wheel Permanent Magnet Motors for Mi-
[6] Z. Q. Zhu and D. Howe, “Electrical Machines and Drives for Electric, litary Applications.” 2006 IEEE Vehicle Power and Propulsion Con-
Hybrid, and Fuel Cell Vehicles,” in Proceedings of the IEEE, vol. 95, ference (2006): 1-6.
[23] C. C. Chan, J. Z. Jiang, G. H. Chen, X. Y. Wang and K. T. Chau, “A novel com.au/vehicle-imports/japanese-vans-and-people-movers/toyo-

polyphase multipole square-wave permanent magnet motor drive ta-estima-hybrid/
for electric vehicles,” in IEEE Transactions on Industry Applications,
[43] 2003 Honda Civic Hybrid [Online] Available: https://owners.hon-
vol. 30, no. 5, pp. 1258-1266, Sept.-Oct. 1994, doi: 10.1109/28.315237.
da.com/vehicles/information/2003/Civic-Hybrid/specs#midÊ-
[24] T. M. Jahns and V. Blasko, “Recent advances in power electronics S9563EW
technology for industrial and traction machine drives,” in Pro-
[44] Elect’road [Online] Available: https://en.wikipedia.org/wiki/Ele-
ceedings of the IEEE, vol. 89, no. 6, pp. 963-975, June 2001, doi:
ct%27road
10.1109/5.931496.
[45] 2004 Toyota Prius Owner’s Manual, Toyota Motor Cooperation,
[25] Finch, J.W. & Giaouris, Damian. (2008). Controlled AC Electrical
2004, pp. 310-311. [Online] Available: https://www.toyota.com/
Drives. Industrial Electronics, IEEE Transactions on. 55. 481 - 491.
owners/resources/warranty-owners-manuals/prius/2004
10.1109/TIE.2007.911209.
[46] Toyota Introduces Full Hybrid Version of Crown [Online]. Avai-
[26] K. Kiyota, H. Sugimoto and A. Chiba, “Comparing Electric Mo-
lable: http://www.greencarcongress.com/2008/02/toyota-introduc.
tors: An Analysis Using Four Standard Driving Schedules,” in IEEE
html
Industry Applications Magazine, vol. 20, no. 4, pp. 12-20, July-Aug.
2014, doi: 10.1109/MIAS.2013.2288380. [47] Tesla Roadster (2008) [Online] Available: https://tr.wikipedia.org/
wiki/Tesla_Roadster_(2008)
[27] 1903 Waverley Model 20a News, Pictures, Specifications, and Infor-
mation [Online]. Available: http://www.conceptcarz.com/z21160/ [48] Mitsubishi i-MiEV (2009) [Online] Available: https://tr.wikipedia.
WaverleyModel-20a.aspx org/wiki/Mitsubishi_i-MiEV
[28] 1914 Detroit Electric Model 46 News, Pictures, Specifications, and [49] Carscoop. (2009, Oct 20). Toyota Sai: New Dedicated Hybrid Sedan
Information [Online]. Available: https://www.conceptcarz.com/ Based on the Lexus HS 250h Officially Launched in Japan [Online].
z21982/detroit-electric-model-46.aspx
[50] Available: http://www.carscoops.com/2009/10/toyota-sai-new-de-
[29] BMW 1602 Electric (1972) [Online]. Available: http://altmob.com/ dicated-hybrid-sedan.html
images/Documents/2013/ALTmob_BMW_1602_Electric.pdf
[51] 2008 Lexus LS 600h Owner’s Manual, Toyota Motor Corporation,
[30] de Santiago, Juan & Bernhoff, Hans & Ekergard, Boel & Eriksson, 2008, pp. 641.
Sandra & Ferhatovic, Senad & Waters, Rafael & Leijon, Mats. (2012).
[52] “2010 Ford Fusion Hybrid Electric Vehicle,” U.S. Department Of
Electrical Motor Drivelines in Commercial All-Electric Vehicles: A
Energy Advanced Vehicle Testing Activity, 2009 [Online]. Available:
Review. IEEE Transactions on Vehicular Technology - IEEE TRANS
https://avt.inl.gov/sites/default/files/pdf/hev/fact2010fordfusion.
VEH TECHNOL. 61. 475-484. 10.1109/TVT.2011.2177873.
pdf
[31] 1990 Fiat Panda Elettra (Sold) “Elektro pezi (Sold)” [Online]. Avai-
[53] 2011 Chevrolet Volt e-Brochure [Online]. Available: http://www.
lable: http://www.evalbum.com/3141
motorologist.com/wp-content/uploads/2011-Chevrolet-Volt-bro-
[32] Weiss, Helmut. (2008). Revitalization, Performance Measure- chure.pdf
ment, and Improvement of Electric Vehicles. 108 - 113. 10.1109/
[54] Octavia Green E Line Concept: Skoda’s First-Ever Electric Ve-
APEIE.2008.4897068.
hicle [Online]. Available: https://www.theautochannel.com/
[33] BMW 325 / BMW electric (1992-1997) [Online]. Availble: http:// news/2010/09/30/498925.html
altmob.com/images/Documents/2013/ALTmob_BMW_325_Ele-
[55] Renault Fluence Z.E. e-Brochure [Online]. Available: https://group.
ctric.pdf
renault.com/wp-content/uploads/2014/09/fluence-acv-2011.pdf
[34] 1995 Citroen Saxo AX Electrique “SerNeo” [Online]. Available:
[56] Volvo C30 Electric Supplement to Owner’s Manual, Volvo Car
http://www.evalbum.com/5305
Corporation, 2011. pp. 29. [Online]. Available: https://www.manu-
[35] N. Sato, “Development Trends and Technological Issues of Rechar- alslib.com/manual/621792/Volvo-C30-Electric.html?page=31#ma-
geable batteries for Vehicle Use,” ESPEC Tech. Rep. No. 72. nual
[36] Toyota Prius (XW10) [Online] Available: https://en.wikipedia.org/ [57] D. Simanaitis. (2012, Apr 18). 2012 Ford Focus Electric––Focus EV
wiki/Toyota_Prius_(XW10) bests Nissan Leaf and Mitsubishi i in range and charge time [On-
line]. Available: http://www.roadandtrack.com/new-cars/first-dri-
[37] Ford Ranger EV [Online] Available: https://en.wikipedia.org/wiki/
ves/reviews/a18180/2012-ford-focus-electric-2/
Ford_Ranger_EV
[58] 2012 Tesla Model S Specifications and Features [Online]. Available:
[38] B. A. Kalan, H. C. Lovatt and G. Prout, “Voltage control of switched
http://www.teslamotors.com/sites/default/files/2012_model_s_
reluctance machines for hybrid electric vehicles,” 2002 IEEE 33rd
specifications_and_features.pdf
Annual IEEE Power Electronics Specialists Conference. Proceedings
(Cat. No.02CH37289), Cairns, Qld., Australia, 2002, pp. 1656-1660 [59] Toyota Yaris e-Brochure [Online]. Available: http://www.motorline.
vol.4, doi: 10.1109/PSEC.2002.1023048. co.uk/toyota/pdfs/brochures/yaris-hybrid.pdf
[39] 2000 Honda Insight Vehicle Specifications [Online] Available:htt- [60] Volvo V60 D6 AWD Plugin-Hybrid Summum 2013–2015 [Online].
ps://owners.honda.com/vehicles/information/2000/Insight/spe- Available: http://www.cars-data.com/en/volvo-v60-d6-awd-plug-
cs#mid^ZE135YEW in-hybrid-summum-specs/64074
[40] 2000 Honda Insight [Online] Available: https://www.caranddriver. [61] Fiat 500e e-Brochure [Online]. Available: https://www.fiatusa.com/
com/reviews/a15136894/2000-honda-insight-long-term-road-test/ assets/pdf/brochures/fiat_500e.pdf
[41] The Zero Carbon Car. 2013. Ramsbury: Crowood Press. [62] BMW i3: Technical data [Online]. Available:http://www.bmw.com/
com/en/newvehicles/i/i3/2013/showroom/technical_data.html
[42] Toyota Estima Hybrid, Carizma [Online]. Available: http://carizma.
.
[63] 2014 Chevrolet Spark EV Product Information [Online]. Available:

http://media.gm.com/content/media/us/en/chevrolet/vehicles/
spark-ev/2014/_jcr_content/iconrow/textfile/file.res/14-PG-Chev-
rolet-Spark-EV-07-12-13.pdflife
[64] 2014 Honda Accord Plug-in Specifications [Online]. Available:
http://automobiles.honda.com/accord-plug-in/specifications.aspx
[65] M. Costello. (2014, Sep 2014). Volkswagen Passat GTE plug-in
hybrid revealed [Online]. Available: http://www.caradvice.com.
au/310911/volkswagen-passat-gte-plug-in-hybrid-revealed/
[66] Porsche 918[Online] Available: https://tr.wikipedia.org/wiki/Porsc-
he_918

Conference Paper
Oral Presentation
Doğal Katkı Maddesi ile Elde Edilen Poliester Poliol Sentezinin

Poliüretan Uygulamalarında Kullanılması
Emre Sevinç1, Oğuz Yunus Sarıbıyık2*
Gümüşhane Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Genetik ve Biyomühendislik Bölümü, 29100, Gümüşhane, Türkiye
1,2
Özet
Poliüretan sektöründe birbirinden farklı birçok sistemler için, tüm formülasyonlarda baz poliol dediğimiz
komponentler mutlaka yer almaktadır. Baz polioller ise kendi içerisinde polieter poliol ve poliester poliol
olmak üzere iki kısma ayrılmaktadır. Elde edilen olan poliüretanın çok özellikleri hammadde olarak kullanılan
polioller tarafından belirlemektedir. Son zamanlarda biyolojik olarak bozulabilen doğal yağlayıcıların potansiyeli
nedeniyle poliester poliol üretiminde kullanımları yüksek ilgi görmüştür. Doğal yağlayıcılar, iyi aşınma önleme,
sürtünme önleme ve yük taşıma kapasitesi gibi yüksek kalibre yağlama özelliği ile çevre dostudur.
Biyo bağlayıcı malzemeler kullanarak üretilen polimerlerin fosil kaynaklı diğer polimerlere göre biyo bozunurluğu
daha yüksek çevreci polimerler elde edilebilmektedir. Bu amaçla, mono karboksilik yağ asitleri gibi moleküller
biyo-bağlayıcı moleküller olarak kullanılıp poli-esterifikasyonu ile istenilen yapı, molekül ağırlık ve mekanik
özelliklere sahip poliester poliol sentezlemektir. Polimerleşme reaksiyonunda N-Bütil Titanat katalizör olarak
kullanılarak uygun reaksiyon şartlarında, vakum ve sıcaklık ayarlanarak istenilen molekül ağırlığı elde edilebileceği
görülmüştür. Böylece bu çalışma kapsamında esterificasyon reaksiyonlarında di, tri ve tetra poliesterleri elde
edilerek polimerlerin mekanik özellikleri geliştirilip daha çevreci polimerler elde edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Pentaeritritol, Poliester poliol, Poliüretan, Plastik

Conference Paper
Oral Presentation
Atık Tavuk Derisinden Elde Edilen Yağın Özellikleri

Ganime Beyzanur Var 1, *, Cem Okan Özer 1
1
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, Gıda Mühendisliği, Nevşehir/Türkiye
Özet
Tavuk eti üretimi ve tüketimi her geçen yıl hızla artmaktadır. Artan tavuk tüketimi göz önüne alındığında,
üretim sırasında meydana gelen atık miktarının üretim ile doğru oranda artması, atık bertaraf maliyetlerini ve
çevre sorunlarını da beraberinde getirmektedir. Bu çalışma ile atık tavuk derilerine katma değer kazandırılarak
ekonomik değeri yüksek ve farklı amaçlar için kullanılabilecek yağ üretimi amaçlanmıştır.
Atık tavuk derisinden yağ üretimi öncesinde kullanılan tavuk derilerinin yağ içeriği belirlenmiştir. Analiz
sonuçlarına göre atık tavuk derilerinde yaklaşık %32 oranında yağ tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında tavuk
derileri belirli sıcaklık ve sürede ısıtılarak, deri içerisinden yağın ekstraksiyonu gerçekleştirilmiştir. Çalışmada
kullanılan ekstraksiyon yöntemi ile deride bulunan yağın yaklaşık %53’ü ekstrakte edilebilmiştir. Ekstrakte edilen
yağ miktarının, tavuk derisi miktarının yaklaşık %17’si olduğu belirlenmiştir. Atık tavuk derilerinin yağ içeriği
yüksek bir hammadde olduğu tespit edilmiştir.
Elde edilen yağ örneğine ait yağ asidi profili analiz sonuçlarına göre linoleik asit (C18:2), oleik asit (C18:1) ve
palmitik asitin (C16:0) başlıca yağ asitleri olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca tavuk derilerinden elde edilen yağın
yaklaşık %40 oranında tekli doymamış yağ asidi (MUFA) ve yaklaşık %29 oranında çoklu doymuş yağ asidi
(PUFA) içerdiği belirlenmiştir.
Elde edilen sonuçlara göre ucuz, hızlı ve kolay uygulanabilir bir teknikle atık tavuk derilerinden maliyeti düşük
ekonomik değeri yüksek yağ üretimi gerçekleştirilebileceği ancak farklı metot ve solventler kullanılarak elde
edilebilecek yağ veriminin arttırılabileceği düşünülmektedir.
Anahtar kelimeler: Atık tavuk derisi, tavuk yağı, yağ ekstraksiyonu
Email: cemokanozer@nevsehir.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
The Use of a Natural Sorbent for Methylene Blue Dye Removal

Elif Cansu Tanrıverdi, Hazal Özsoy, Yasemin İşlek Coşkun*, Nur Aksuner
Department of Chemistry, Faculty of Science, Ege University, Turkey
Abstract
Environmental pollution emerged for the first time as a result of the spread of urban life and increased in parallel
with industrial development. Dye is one of the most important wastes that harm human and environmental
health from industry and in various production facilities. Dye waste in the industry are generally given to the
sewer [1-2]. For this reason, it is an environmental problem that still continues to be difficult and complex to
remove from the wastewater they penetrate. Most of the dyes are derivatives of aromatic compounds that are
carcinogenic. Methylene blue is a cationic dye [4].
After the mechanical cold pressing of the seeds of the black cumin, black cumin oil cake is obtained. Black Cumin
(Nigella sativa) oil cake is an agricultural solid waste. This material was used as an adsorbent for methylene blue
dye removal. Thus, the amount of waste thrown into the environment was reduced, the methylene blue dye in
the water was removed, and a cheap, fast, effective and easily accessible adsorbent was obtained.
In this study, methylene blue dye in aqueous solution was removed by using black cumin (Nigella Sativa) oil cake.
Batch method was used for the adsorption. The parameters; effect of pH of the initial dye solution, contact time,
sorbent dose and effect of temperature were investigated. In addition, equilibrium, kinetics and thermodynamic
studies were carried out.
Keywords: Methylene blue, black cumin (Nigella Sativa) oil cake, removal, spectrophotometry.
References
[1] [1] Banat, I. M., Nigam, P., Singh, D. and Marchant, R., (1996) “Mic-
robial decolorization of textile-dyecontaining effluents: A review”,
Bioresource Technology, vol.58, pp. 217-227
[2] [2] Machado, F. M., Bergmann, C. P., Lima, E. C., Royer, B., de Souza,
F. E., Jauris, I. M., Calvete, T. and Fagan, S. B., (2012) “Adsorption of
Reactive Blue 4 dye from water solutions by carbon nanotubes: ex-
periment and theory”, Physical Chemistry Chemical Physics, vol.14,
pp.11139-11153
[3] [3] Nandi, B. K., Goswami, A. and Purkait, M. K., (2009) “Removal of
cationic dyes from aqueous solutions by kaolin: Kinetic and equilib-
rium studies”, Applied Clay Science, vol.42, pp. 583-590
Email: nur.aksuner@ege.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
40mm Alüminyum Yivli Bomba Atar Namlularında Aşınmaların

ve Yorulma Ömürlerinin İncelenmesi
Harun Zengin1, Tolga Reyhanoğlu2
Ata Silah Sanayi A.Ş. Istanbul, TURKEY h.zengin@ataarms.com
1
2
Ata Silah Sanayi A.Ş. Istanbul, TURKEY t.reyhanoglu@ataarms.com
Özet
Bu çalışmada bomba atarları hafifletmek için son yıllarda dünyada kullanılmaya başlanılan alüminyum
namlular ile tekrarlı atışlar yapılarak, alüminyum namlularda aşınma başlangıç bölgeleri ve yorulma ömürleri
incelenmiştir. Bu inceleme için NATO standardında 40x46mm atım yatağına sahip ve 135HB ham sertliğindeki
7075-T651 alüminyum namlular kullanılmıştır. 25 MPa patlama basıncına ve 75m/s çıkış hızına sahip tahrip
tipi 40x46mm HE LV mühimmatlar ile testler yapılmıştır. Atışlar arasında periyodik ölçümler ve mikroskobik
kontroller yapılarak aşınmalardaki ilerlemeler kaydedilmiştir. Aşınma başlangıcının patlamanın gerçekleştiği
atım yatağı bölgesinden ziyade, setlerin başlangıç noktası olan boğaz kısmında, namlu helis yönündeki ilk set
duvarlarında olduğu gözlemlenmiştir. Alüminyum alaşımlı namlularda güçlendirilmesi gereken bölgelerin atım
yatağı cidarlarından ziyade mühimmatın hareketinden sonra ilk karşılaştığı engel olan duvarlar olduğu sonucuna
varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Bomba atar, Alüminyum Namlu, Namlu Aşınması, 40x46mm
Wear and Fatigue Life Analysis of 40mm Rifled Aluminum Grenade Launcher Barrels
Abstract
In this study, corrosion starting zones and fatigue life of aluminum barrels, which are using on Grenade Launchers
to reduce weight in recent years, investigated by making repetitive shootings. Barrels that machined from 7075-
T651 aluminum 135HB hardness material and chambered according to 40x46mm NATO standard used for this
study. Tests were carried out with 40x46mm High Explosive grenades with 25MPa pressure and 75 m/s muzzle
velocity. Progress of wear is recorded by periodic measurements and microscopic controls between shots. It was
observed that the beginning of the wear was at the beginning walls of lands in the twist direction, which is the
starting point of the grooves, rather than the chamber area where the explosion occurred. It is concluded that
the areas that need to be strengthened in an aluminum alloy rifled barrel are the walls that are the first obstacle
they encounter after the movement of the ammunition rather than the walls of the explosion chamber.
Keywords: Grenade Launcher, Aluminum Barrel, Barrel Wear, 40x46mm
Email: h.zengin@ataarms.com

Conference Paper
Oral Presentation
Makine Öğrenmesi ve Regresyon için bazı Lineer Metotlar

Ümit Karabıyık1*, Levent Özdemir2
1
Necmettin Erbakan Üniversitesi, Fen Fakültesi, Matematik ve Bilgisayar Bilimleri Bölümü, Konya, Türkiye; ukarabiyik@erbakan.edu.tr
2
Necmettin Erbakan Üniversitesi, Fen Fakültesi, Matematik ve Bilgisayar Bilimleri Bölümü, Konya, Türkiye; leventoz997@gmail.com
Özet
Son yıllarda veri bilimi yeni ve önemli bir disiplin olarak karşımıza çıkmıştır. Bunun yanı sıra istatistik; veri
madenciliği, veri tabanları ve dağıtılmış sistemler gibi klasik disiplinlerin bir karışımı olarak görülmektedir.
Veri madenciliği kısaca verilerin farklı bir bakış açısından analiz edilmesi ve kullanışlı bilgi halinde özetleme
süreci olarak ifade edilebilir. Günümüzün teknolojik gelişmeleri, veri boyutlarının ve çeşitliliğinin artması klasik
istatistiksel yöntemlerin yetersiz kalabileceği durumları da beraberinde getirmiştir.
Çalışmamızda regresyon için bazı lineer metotlardan bahsederek daha önce elimizde hazır olarak bulunan
prostat kanseri verilerini kullanarak örneklendireceğiz.
Anahtar Kelimeler: Gözetimli Makine Öğrenmesi, Regresyon, Lineer Metot
Email: ukarabiyik@erbakan.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Ateşli Silahların İğne Tasarımlarının Kinetik Enerji Aktarımı

Üzerindeki Etkisi
İbrahim Sami İlter1, Harun Zengin1*
Ata Silah San. A.Ş. İstanbul, TURKEY, i.ilter@ataarms.com
1
Ata Silah San. A.Ş. İstanbul, TURKEY, h.zengin@ataarms.com

2
Özet
Bu çalışmada gazlı yarı otomatik av tüfeklerinde kullanılan farklı iğneler, geometrik yapılarına göre, maruz
kaldıkları yük altında analiz edilmiş ve incelenmiştir. Bu inceleme için üç farklı iğne tasarımı yapılmıştır. Tüm
tasarımlarda iğnelerin darbeye maruz kalan kısmı (horoz tarafı) Ø6mm, darbe enerjisini aktardığı kısmı (kapsül
tarafı) Ø2,5mm, boy 36mm ölçüsündedir. Tüm iğnelerde 50CrV4 malzeme kullanılmıştır. 1 numaralı tasarımda
iğne Ø6mm ölçü ile başlayarak 28mm mesafede Ø2,5mm ölçüsüne daralmaktadır. 2 numaralı tasarımda iğne
Ø6mm ölçü ile başlayarak 16mm’den itibaren 28mm mesafeye kadar doğrusal olarak Ø2,5mm’ye daralan bir
koni şeklindedir. 3 numaralı tasarımda iğne Ø6mm ölçü ile başlayarak 16mm’den itibaren 28mm mesafeye
kadar yarıçap 42mm bir eğri ile daralan şekildedir. Bu ölçülerdeki üç iğnenin kütleleri sırasıyla 6,4g, 5,1g ve 4,8g
olarak hesaplanmıştır. Parçaların kütlesi ve maruz kaldıkları darbe enerjisi temel alınarak yapılan kinetik enerji
hesaplamalarında, en yüksek enerji aktarımını kütlesi en büyük olan 1 numaralı iğne göstermiştir. Yapılan
sonlu elemanlar analizi ve denemeler ise, en yüksek kütleye sahip 1 numaralı iğnenin, geometrisi sebebiyle
gerekli enerjiyi aktaramaya uygun olmadığını göstermiştir. Çapı daha uzun mesafede daralan 3 numaralı iğne,
analizlerde en iyi sonuçları vermiştir. Denemelerde ise 2 ve 3 numaralı tasarımlar arasında fark gözlenmemiştir.
Darbe enerjisi aktarımı işlevi gerçekleştirmesi gereken silindirik parça tasarımlarında, malzemenin kesit
alanının değişim mesafesinin ve bu kesit alanı değişimi için tercih edilen formun, parçanın kullanım amacı ve
kullanım ömrü üzerinde etkili olduğu sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Ateşli silah, İğne, Horoz, Kesit alanı, Darbe enerjisi
Effect of Firing Pin Geometry to Kinetic Energy Transfer on Firearms
Abstract
In this study, different gas-operated semi-automatic shotgun firing pins were analyzed and examined according
to their geometric structures, under the impact force they exposed. In this examination, three different firing
pin designs were made. At all designs firing pins had a 6 mm diameter at the side where they are exposed to
impact (hammer side), 2,5mm diameter at the side where they transfer their energy (primer side), and 36mm
length. 50CrV4 material was used for all designs. In the no. 1 design, the firing pin starts with Ø6mm and after
28mm length, the diameter becomes Ø2,5 mm. In the no. 2 design, the firing pin starts with Ø6mm and after
16mm length, the diameter becomes Ø2,5 mm through a cone from 16mm to 28mm distance. In the no. 3
design, firing pin starts with Ø6mm and after 16mm the diameter becomes Ø2.5 through a radius 42mm curve
from 16mm to 28mm distance. Masses of these firing pins were calculated as 6,4g, 5,1g, 4,8g, respectively.
The calculations based on the part’s mass and impact force, design no. 1 which has the maximum mass were
showed the maximum energy transfer. But finite element analysis and tests were showed that design no. 1 is not
suitable to transfer the required energy due to its geometry. Design no. 3 which has a longer distance to diameter
decrease were showed the best results according to finite element analysis. Test results were showed that there
is no difference between design no. 2 and no. 3. In cylindrical part design which requires to transfer of impact
energy, the result is achieved that the length for section area decrease, and the form chosen for decreasing
section affects the part’s intended use and physical life.
Keywords: Firearms, Firing pin, Hammer, Section area, Impact energy
Email: h.zengin@ataarms.com

Conference Paper
Oral Presentation
Biogenic Amines in Meat and Meat Products

Hakan Benli1*, Ahmed Alsaiqali2
1
Cukurova University, Department of Food Engineering, Adana, Turkey; hbenli@cu.edu.tr
2Cukurova University, Department of Food Engineering, Adana, Turkey; aalsaiqali@gmail.com
Abstract
Biogenic amines (BAs) are low molecular weight nitrogenous organic bases that have biological activity.
The structure of BAs can either be aliphatic, aromatic, and heterocyclic. The presence of free amine acids,
decarboxylase enzyme and suitable environmental conditions are required for the formation of biogenic amines
in foods. They are derived through decarboxylation of amino acids due to the presence of microorganisms
possessing the decarboxylases and favorable conditions that allow their growth. BAs have been naturally found
in a variety of foods, such as meat, fish, vegetables, fruits, and cheese. The formation of BAs is increased in foods
where high levels of protein are present. Fermented foods, particularly fermented meat products, are considered
as one of the foods containing high levels of BAs. The most significant biogenic amines occurring in meat and
meat products are histamine, tyramine, cadaverine, and putrescine, in addition to spermidine and spermine
in fresh meat. The presence of BAs is used as a quality indicator of undesired microbial activity in foods.
The consumption of foods containing high levels of BAs can cause different toxic effects in consumers. The
formation of BAs in meat and meat products can be affected by several factors related to raw material properties
(meat composition, free amino acids, fat content, pH etc.), presence of microorganisms (Enterobacteriaceae,
Pseudomonadaceae, Micrococaceae, Lactic acid bacteria etc.) and processing and storage conditions (handling,
time/temperature, packaging, additives, curing, cooking etc.). Several methods exist for the determination of BA
in foods; HPLC is mostly used for the analysis method of BAs. Chilling and freezing have been used to prevent
the formation of BAs by limiting microbial growth. In addition, starter culture addition is highly recommended
for controlling the formation of BAs in fermented meat products. Furthermore, some other methods have been
suggested as alternative approaches to limit the formation of BAs in meat and meat products in the literature.
These may include the use of plant extracts and food additives, controlled atmosphere packaging, irradiation, or
hydrostatic pressures etc.
Keywords: Biogenic amines, Meat, Meat products, Fermented
Email: hbenli@cu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Influence of Various Welding Parameters On Mechanical

Properties of Welded AISI 310S Steel Joint
Fatih Dökme1*, Sadık Ünal2
1
Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. Şişecam Kimyasallar Soda Fabrikası Şubesi, eposta: fdokme@gmail.com
Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. Şişecam Kimyasallar Kromsan Fabrikası Şubesi, eposta: saunal@sisecam.com
2
Abstract
Although the steel materials can be easily welded by MIG/MAG welding process, the properties of the it can
lead to quite different results in mechanical properties of the joint. In this study, investigation of the effect of
welding parameters on mechanical properties of welded steel joint were aimed. The ampere force and wave of
the weld as continuous and pulse current, which affect weld strength and deposition rate, were evaluated as
independent parameters. 310s stainless steel sheets were used for samples. Single side 45o V- groove slot were
opened along 200 mm of the edge of the sheets. Then, the gaps were filled with welding materails according
to various parameters. In the experiments, charpy impact test and tensile test were performed with three
repetitions. The experiments enlighted that both the highest yield strength, ultimate strength and elongation
were attained with 110 ampere force while the least were obtained with 120 ampere force. Moreover, continuous
current welding operation has slightly positive effect on the tensile strength of the joint rather than pulse welding
operation. The result also indicated that the highest impact toughness were occurred with 130 ampere force on
both continuous and pulse current.
Keywords: Welding, MIG/MAG, Ampere force, Mechanical properties
Email: fdokme@gmail.com

Conference Paper
Oral Presentation
Gemi Kaynaklı Petrol Kirliliği Kazalarında Net Çevresel Fayda

Analizine Yönelik Bir Literatür Çalışması
Muge Buber1, Burak Koseoglu2
Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi, Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği, İzmir, Türkiye; muge.buber@deu.edu.tr
1
2
Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi, Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği, İzmir, Türkiye; burak.koseoglu@deu.edu.tr
Özet
Deniz taşımacılığından kaynaklı petrol kirliliği, sadece insan yaşamını tehdit etmekle kalmaz aynı zamanda
büyük ekonomik kayıplara yol açmakta, kıyı şeritlerini tahrip etmekte ve ekosistemler üzerinde ciddi olumsuz
etkilere neden olmaktadır. Gemi kazalarından doğan kirliliklerde petrolün miktarı ve tipine bağlı olarak,
petrolün nüfus ettiği alandan temizlenmesi, denizdeki bozunma süreçleri ve gerçekleştiği mevkideki hassas
alanların etkilenmesinin önüne geçilmesi için petrol kirliliği acil müdahale planlarının sistematik ve etkili
şekilde uygulanması gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı; gemi kaynaklı petrol kirliliği müdahalesinde dinamik
bir süreç olarak kullanılabilecek Net Çevresel Fayda Analiz (NÇFA) ile ilgili literatürdeki çalışmaları gözden
geçirmek ve özetlemektir. Bu çalışma çerçevesinde NÇFA ile ilgili akademik çalışmaların literatür taraması
gerçekleştirilmiş ve veri değişkenleri, veri analiz yöntemleri ve araçlarına dair çıkarımlar ortaya konmuştur. Son
yirmi yıl içerisinde yapılan çalışmalarda, ağırlıklı olarak veri analiz yöntemlerinden hassas haritalama, kirlilik
sayısal modellemeleri ve farklı veri değişkenlerini baz alan risk matrisleri ön plana çıkmaktadır. Literatürdeki
büyük bir boşluk bulunan bu alanda, objektif/kantitatif ve kamu yararını gözeten bir analiz sürecinin ortaya
konulması, petrol kirliliği müdahale operasyon yönetiminin başarılı, sistematik ve etkili şekilde yürütülmesini
sağlayacak ve uzun dönemde doğal varlıkların korunmasına büyük faydalar sağlayacaktır.
Anahtar Kelimeler: Petrol Kirliliği, Net Çevresel Fayda Analizi (NÇFA), Ekolojik Risk Değerlendirmesi, Petrol
Kirliliği Müdahalesi.
A Literature Review of The Net Environmental Benefit Analysis for Ship-Sourced Oil
Spill Accidents
Abstract
Oil spills that occur during marine transportation not only threaten the lives of crew members but also cause
major economic losses and property destruction, thus causing severe negative impacts in coastal countries on
the marine ecological environment and ecosystems. Depending on the amount and type of oil caused by ship
accidents, oil spill contingency plan should be implemented systematically and effectively in order to clean
the oil from the area where it is populated, to prevent the weathering processes in the sea and the sensitive
areas in the place where it occurs. The aim of this study is; to review and summarize previous studies on Net
Environmental Benefit Analysis (NEBA), a dynamic process to be used in ship-sourced oil pollution. Within
the framework of this study, literature review of academic studies related to NEBA was carried out, and data
variables, data analysis methods and tools were revealed. Results of the study indicate that sensitive mapping, oil
spill numerical modeling and risk matrices based on different data variables, which are among the data analysis
methods, come to the fore in the last two decades. Where there is a knowledge gap in the literature, putting
forward an objective/quantitative analysis process that takes into account the public interest will ensure the
successful, systematic and effective management of oil spill response operations and will provide great benefits
to the protection of natural assets in the long term.
Keywords: Oil Spill, Net Environmental Benefit Analysis (NEBA), Ecological Risk Assessment, Oil Spill
Response.
Email: muge.buber@deu.edu.tr
Gemi Kaynaklı Petrol Kirliliği Kazalarında Net Çevresel Fayda Analizine Yönelik Bir Literatür Çalışması
1. GİRİŞ ması yoluyla petrol kirliliğinde kullanılacak en iyi müdahale

tekniğini seçme yöntemini ortaya koyan süreçlerden oluş-
Denizcilik faaliyetlerinden kaynaklanan petrol kirlilikleri,
maktadır (Baker, 1997; IPIECA, 2000; Purnell, 2002).
deniz ekosistemi üzerinde zararlı etkilere neden olmakta
(Lecklin vd., 2011) ve hem donatanlara (Negro Garcia vd., NÇFA süreci ilk olarak, 1989’da Alaska’da meydana gelen ve
2009) hem de kıyı devletlerine (Miraglia, 2002) ciddi boyut- resmi verilere göre 10,8 milyon galon petrol kirliliğine sebe-
ta ekonomik zararlar vermektedir. Ülkelerin kıyı sularında biyet veren Exxon Valdez kazası ile literatürde yer almıştır
meydana gelen petrol kirlilikleri artan tanker taşımacılığı ve (Fritt-Rasmussen vd., 2013). Bu kazanın müdahale operas-
meydana gelen gemi kazaları nedeniyle büyük risk altında- yonu planlama aşamasında bir karar destek sistemi olarak
dır (Lan vd., 2015). Özellikle hassas kıyı şeritlerinde mey- düşünülen NÇFA süreci, petrolle kaplı kıyı şeridinin kütlesel
dana gelen döküntülerde yapılan çevresel etki değerlendir- olarak geri kazanımını sağlayan ve büyük ölçekli mekanik
melerinde, bölgede yaşayan insanlarda ciddi rahatsızlıklar yöntemlerden oluşan kaya yıkama operasyon önerisinin de-
gözlenmekte ve geçim kaynakların yok olmasına neden ol- ğerlendirilmesi için kullanılmıştır (Efroymson vd., 2003; Shi-
duğu belirtilmektedir (Singkran, 2013). Uluslararası Tanker geneka, 2011). NÇFA süreci ile çok benzer anlamları olan,
Sahipleri Kirliliği Federasyonu veritabanına (ITOPF, 2019) her biri farklı nüans ve anlamlara sahip, genellikle petrol
göre, 1970 ile 2019 yılları arasında gerçekleşen gemi kaynak- kirliliği müdahale toplulukları tarafından birbirinin yerine
lı petrol kirliliği kazalarında yaklaşık 5,86 milyon ton petrol kullanılan birkaç farklı risk değerlendirme süreçleri bulun-
döküntüsü kıyı şeritlerini kirletmiş ve bunların %58’i gemi maktadır. Bunlar; Ekosistem Sonuç Analizi (ECA), Ekolojik
kaynaklı çatışma ve karaya oturma kazalarından dolayı ger- Risk Değerlendirmesi (ERA), Uzlaşma Ekolojik Risk Anali-
çekleşmiştir. zi (CERA) gibi farklı istatistiksel veri kaynakları ve risk de-
ğerlendirme yöntemlerini içeren ekolojik risk matrisleridir
Kazaların doğal yaşam üzerinde uzun vadeli etkileri düşü-
(Coello vd., 2015). Bu analizin ekolojik risk değerlendirme-
nüldüğünde, çevresel iyileşmenin birkaç yıl sürebileceği,
lerinden en büyük farkı, sadece çevresel hususlara odaklan-
etkilenen bölgelerde balıkçılık, kıyı habitatları, sosyo-eko-
maması ve sosyal, kültürel veya ekonomik değişkenlerinde
nomik ve rekreasyonel faaliyetlerin olumsuz etkileneceği
göz önünde bulundurularak toplam faydayı maksimize eden
göz önünde bulundurulduğunda petrol kirliliği müdahale
değiş-tokuş dengesine imkân sağlamasıdır (Taylor ve Cra-
çalışmaları ve acil müdahale planlanları önem arz etmekte-
mer, 2017).
dir (Lan vd., 2015). Gemi kaynaklı petrol kirliliği kazalarının
neden olduğu çevre sorunlarına yönelik artan bir farkında- Petrol kirliliği gerçekleşmesi durumunda karar verme süre-
lığın olması, ülkelerin kıyı sularında meydana gelen petrol cinin temelde çok aşamalı bir süreçten oluştuğunu söylemek
kirliliği kazalarının bilimsel ve rasyonel bir risk haritasının mümkündür. NÇFA sürecinde; olası riskleri yönetmek, ma-
çıkarılması, bu tür kirlilik kazalarının önlenmesi ve hafifletil- liyetleri minimize etmek, topluma ve çevreye potansiyel fay-
mesi için risk değerlendirmelerinin yapılması (Fingas, 2011) dasını maksimize etmeye yönelik yaklaşımlar amaçlanmak-
ve acil müdahale hazırlık planlamalarının kantitatif yöntem- tadır (Efroymson vd., 2004; Iazeolla vd., 2017). NÇFA süreci
ler ile desteklenmesi gerekmektedir (Li vd., 2016). Petrol temelde dört aşamadan oluşmaktadır. Bunlar; olası bir kirli-
kirliliği acil durum planı, zamanında ve koordineli bir mü- likteki potansiyel etkilerin anlaşılması ve müdahale teknik-
dahale sağlayarak insan sağlığına ve çevreye yönelik potan- lerin uygulanmasında kullanılacak verilerin toplanması ve
siyel tehlikeyi en aza indirgemeye yardımcı olan yönetimsel değerlendirilmesi, uygulanacak müdahale tekniklerinin so-
stratejileri içermektedir (Reynolds, 2014). Petrol kirliliğinde nuçlarının öngörülmesi, çevresel ve ekonomik etkiler ağır-
acil müdahale planlarının başarılı şekilde uygulama olasılı- lıklandırılarak maksimum faydanın sağlanması ve son olarak
ğı, petrol döküntüsünün özellikleri, müdahaleye dahil olan elde edilen veriler ve kantitatif teknikler kullanılarak en uy-
kuruluşlar ve aralarındaki iş birliği, müdahale stratejilerinin gun müdahale tekniklerinin seçilmesini içermektedir (API,
uygulanabilirliği ve mevcut veri kaynaklarının güvenilir ol- 2013; IPIECA-API-IOGP, 2018). Tüm durumlarda amaç;
ması gibi birçok faktöre bağlıdır (Shi vd., 2019). petrol kirliliği müdahale operasyon yönetiminin başarılı ve
sistematik olarak değerlendirilmesi, bir dizi istatistiksel veri-
Net Çevresel Fayda Analizi (NÇFA), petrol kirliliğinin insan-
lerin toplanarak paydaşların bilgilendirilmiş, üzerinde anlaş-
lar ve çevre üzerindeki potansiyel etkilerini en aza indirge-
maya varılmış ortak bir stratejinin uygulanmasını destekle-
yen, petrol kirliliği müdahale ekipleri tarafından yönetimsel
mektir (Alekseevna ve Seryy, 2015).
stratejilerde kullanılan ve en iyi müdahale yöntemlerini se-
çim yapma imkânı sağlayan bir süreçtir (Baker, 1995). Baş- NÇFA süreci dört aşamadan oluşur (IPIECA-API-IOGP,
ka bir ifade ile NÇFA, petrol kirliliğinin potansiyel etkilerini 2018):
ölçme işlemi olmamakla birlikte, kirliliğin genel sonuçlarını 1. Verilerin Toplanması ve Değerlendirilmesi: Acil
minimum seviyede tutan göreceli etki azaltma süreci ola- durum planlama sürecinin ilk aşamalarında, doğ-
rak tanımlanmaktadır (Baker, 1997; Efroymson vd., 2004). rudan NÇFA sürecini besleyen geniş bir veri yel-
NÇFA, farklı müdahale tekniklerinin ve bunların genel ola- pazesine ihtiyaç vardır. Bu veriler; dökülen ürünün
rak çevresel sonuçlarının potansiyel etkilerini azaltılmasına fiziksel özellikleri, kirlilik tonajı, kirliliğin meydana
yönelik avantajlarının ya da dezavantajlarının ağırlıklandırıl- geldiği mevkiinin enlem ve boylam dereceleri, ka-
.
zanın meydana geldiği alandaki doğal kaynakların değerlendirilmesinde temel kaynak oluşturmakta-
varlığı (bentik canlılar, balık yatakları, kuşlar, mer- dır (Schallier vd., 2004; Shigenaka, 2011). Bu adı-
canlar vb.), kıyı şeridinin hassasiyet derecesi, kaza- mın en son aşamasında ise; petrol kirliliği müdahale
nın gerçekleştiği tarihteki meteorolojik değişkenler toplulukları veya bu konuda uzman kişilerin görüş-
(akıntı, rüzgâr, deniz durumu, bulutluluk, deniz leri alınarak, operasyonda kullanılacak müdahale
suyu yoğunluğu vb.) gibi farklı istatistiksel verilerin stratejilerinin ağırlıklandırılması gerekmektedir.
güvenilir ve hızlı bir şekilde toplanması gerekmek-
3. Değiş-Tokuş Dengesi: Uygulanabilir müdahale
tedir (Schallier vd., 2004; Walker vd., 2016; Wege-
tekniklerinden kaynaklanan çeşitli ekolojik faydalar
berg vd., 2017; Taylor ve Cramer, 2017; Slaughter
ve dezavantajlar ağırlıklandırılarak ekolojik den-
vd.,2017). Bu veriler ışığında; petrol kirliliği riskle-
gelerin belirlenmesini içeren bu aşamada, sosyo-
rini belirlemek, kazanın meydana geldiği sahanın
ekonomik faydaların ve uygun olan her müdahale
hassas haritalamasını oluşturmak, petrolün de-
seçeneğinden kaynaklanan maliyetlerinin değer-
nizde bozunma süreçlerini ve davranışını izlemek
lendirilmesi gerekmektedir. Bu adımda, risk değer-
mümkün olmaktadır.
lendirme metotlarının kullanılması gerekmektedir.
2. Çıktıların Tahminlemesi: Beklenen iklim ve de- Burada uzmanların seçilimi ve kilit paydaşlardan
niz koşullarında hangi müdahale tekniğinin etkili görüşlerin alınması önem arz etmektedir (Schallier
ve uygulanabilir olduğunu tespit etmek için petrol vd., 2004). Veri analiz yöntemi olarak Çok Kriterli
kirliliğinin sayısal modellemeleri oluşturulmakta- Karar Verme Teknikleri veya müdahale teknikleri-
dır. Gemi kazasının meydana geldiği konum baz nin uygulanmasında güçlü ve zor yanlar, dış çev-
alınarak, o tarihteki meteorolojik değişkenler ışı- reden kaynaklı fırsat ve tehditleri değerlendiren
ğında kirliliğin denizdeki bozunma süreçlerini ve GZFT analizi literatürde yer almaktadır (Efroym-
davranışları izlenebilmektedir (Ac vd., 2011; IPIE- son vd., 2003).Burada doğal kaynakların hassasiyet
CA-API-IOGP, 2018). Bir diğer aşamada, kazanın dereceleri ve önem seviyelerine ilişkin farklı ve çe-
meydana geldiği alanın hassasiyet haritasını oluş- lişen görüşlerin önüne geçebilmek için, müdahale
turmak gerekmektedir. Gemi kaynaklı petrol kirli- stratejilerinin üstünlüklerinin belirlenmesi ve yar-
liği kaza yörüngesinden etkilenebilecek doğal kay- gılardaki belirsizliği ortadan kaldıran Bulanık Man-
nakları gösteren hassasiyet haritası, olası risklerin tık Analitik Hiyerarşi Süreci (Fuzzy System) kulla-
Şekil 1: Net Çevresel Fayda Analiz Çerçevesi
Şekil 2: Sosyo-ekonomik fayda ve maliyetlerin değerlendirilmesini içeren NÇFA süreci

Kaynak: IPIECA-API-IOGP, 2018.
nılması önerilmektedir. siyel etkilerini analiz edebilmek için, kirliliğin nüfus edece-
ği alanın denizaşırı, kıyı şeridi veya iç körfez mi olacağına
4. En iyi müdahale tekniğinin seçilmesi: Bu aşa-
kirliliğin sayısal modellemeleri yapılarak karar verilmektedir.
mada, müdahale tekniklerin potansiyel etkileri en
Bu senaryolar sayesinde kararların erkenden alınmasına ve
aza indirgeyecek optimum müdahale kombinasyon
kirliliğin doğal kaynaklara nüfus etmesinin önüne geçilme-
tekniklerini belirleme adımlarını içermektedir. Ay-
sine imkân sağlanmaktadır. Müdahale tekniklerinin seçimi,
rıntılı sayısal modellemeler, yetkili müdahale ekip-
petrol döküntüsünün meydana geldiği bölgenin dinamik de-
lerinin görüşleri, ekipman stokları, yasal prosedür-
ğişkenlerine göre değişkenlik göstermektedir (Iazeolla vd.,
ler ve uygulanacak spesifik müdahale teknikleri için
2017; Walker vd., 2018; IPIECA-API-IOGP, 2018).
onayların alınması ile süreç tamamlanmaktadır.
Optimum müdahale tekniği seçiminde maksimum Şekil 2’de sosyo-ekonomik fayda ve maliyetlerin değerlen-
verim, minimum maliyet, büyük oranda ekolojik ve dirilmesini içeren NÇFA süreci gösterilmektedir. NÇFA sü-
sosyo-ekonomik faydayı sağlayan potansiyel mü- reçlerine sosyo-ekonomik faktörleri dahil etmeyen ülkelerde
dahale seçilimi ile gemi kaynaklı petrol kirliliği acil sadece ekolojik kaynakların önceliklendirilmesi yapılmakta-
müdahale operasyonun sistematik şekilde gerçek- dır (Efroymson vd., 2004).
leştirilmesi bu şekilde sağlanmış olacaktır (Efroym-
NÇFA süreci, petrol kirliliği müdahale operasyonu öncesi,
son vd., 2003).
planlama aşaması ve müdahale operasyonu sırasında kul-
Şekil 1’de Net Çevresel Fayda Analiz sürecini görselleştiren lanılabilmektedir (IPIECA-API-IOGP, 2018). NÇFA süre-
bir model gösterilmektedir. Bu model ile, NÇFA süreç adım- ci, acil durum planlama sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır
larını etkili bir şekilde gerçekleştirilecek ve gemi kaynaklı ve planlama senaryolarına yönelik müdahalede bulunacak
petrol kirliliği acil müdahale operasyonu sistematik olarak ekiplere müdahale stratejilerin iyi anlaşılmasını ve ekiplerin
sürdürülecek ve minimum sürede kantitatif yöntemler ışı- koordineli olarak çalışmasını imkân sağlamaktadır (Coello
ğında ekolojik fayda maksimize edilecektir. vd., 2015). NÇFA sürecinin bir petrol kirliliği müdahale ope-
rasyonu öncesinde etkili kullanımı, gerekli yasal düzenleme-
Kaynak: Yazar tarafından oluşturulmuştur.
lerin ve bürokratik işlemlerin önceden onayların alınarak
Şekil 1’de görüldüğü üzere, ele alınan kirlilik senaryosunun hızlı ve sistematik şekilde yürütülmesini ve müdahale tek-
ölçeğine ve karmaşıklığına bağlı olarak NÇFA süreci; pet- niklerin minimum gecikmeyle uygulanabileceği anlamına
rol kirliliği acil durum ekipleri tarafından birkaç basit mü- gelmektedir (IPIECA-API-IOGP, 2018). Ayrıca NÇFA süre-
dahale tekniğinin kısa bir gözden geçirilmesinden ve basit ci olası bir kirlilik senaryosunun planlama aşamasında ger-
bir şekilde değerlendirilmesinden ziyade geniş kapsamlı bir çekleştirildiğinde, uygun ekipmanın istiflenmesi konusunda
dizi paydaş katılımını içeren daha kapsamlı analizlere ihti- ekiplerin bilgilendirilmesinde ve ekipmanların verimli ola-
yaç duymaktadır. Bir petrol kirliliği müdahale operasyonu rak kullanılmasına imkân sağlamaktadır (Stevens ve Aurand,
öncesinde, kirliliğe maruz kalacak doğal kaynakların potan- 2008). Müdahale operasyonu sırasında kullanılan NÇFA sü-
.
reci dinamik bir sistem olduğundan, değişen meteorolojik etmeye yarayan çok kriterli karar verme süreçleri ve uzman
koşullarda farklı müdahale tekniklerini entegre etmeye de görüşlerini içeren farklı yöntem ve teknikler kullanılmıştır.
yardımcı olmaktadır (Iazeolla vd., 2017). NÇFA yaklaşımı, NÇFA sürecinde toplanan istatistiki veriler incelendiğinde,
özellikle hassas alanların (kıyı şeridinde bulunan doğal ya- kaza sonucu denize dökülen ürün tipi, ürünün fiziksel özel-
şam alanları, ticari faaliyet alanları, rekreasyonel alanlar vb.) likleri, kazanın meydana geldiği sahadaki doğal yaşam kay-
korunmasında ortaya çıkabilecek olası etkileri belirlemeye naklarının çeşitliliği, yaşam alanlarına olan mesafe, kazanın
de yardımcı olmaktadır (Walker vd., 2018). NÇFA sürecinde meydana geldiği tarihteki meteorolojik değişkenler ve kıyı
oluşturulan kirlilik senaryolarından yola çıkılarak en uygun şeridinin tipi gibi verilerin toplanması gerekmektedir. Bu
ve optimum müdahale tekniğini seçmek ve NÇFA sürecinde veriler ışığında, bölgenin hassasiyet haritası ve petrolün de-
paydaşlarla etkili, zamanında ve şeffaf iletişim ile etkileşime nizdeki bozunma süreçlerini gösteren kirliliğin sayısal mo-
girmek için öncelikle olarak güvenilir ve doğru verilerin top- dellemeleri gerçekleştirilmiştir.
lanması ve veri analizlerinin kantitatif yöntemler ile gerçek-
leştirilmesi gerekmektedir (IPIECA, 2000; Shigenaka, 2011).
2.LİTERATÜR TARAMASI
Petrol kirliliği müdahale operasyon sürecinin başlatılma iş-
lemi kolay, bitirme işlemi ise meşakkatli ve bürokratik sü-
reçleri de içinde barındıran bir süreçtir. Olayın boyutuna ve
hassasiyetine göre gerekli imkân ve kabiliyetlerin zamanında
sevk ve idaresi, müdahale sistemi unsurları arasında koor-
dinasyon ve iş birliğinin sağlanması yoluyla kamu ve özel
müdahale imkanlarının etkin kullanılması, kirliliğe en uygun
yöntem ve teknikler ile müdahale edilmesini içeren NÇFA
sürecinde, nitel yöntemlerin yanında nicel yöntemlerin kul-
lanılması sağlanarak herhangi bir kuruma, kişiye veya kuru-
luşa bağlı kalmaksızın kantitatif ve objektif bir karar destek
mekanizması sağlanmış olacaktır.
Yapılan çalışmalar incelendiğinde; araştırmacıların NÇFA
kavramının önemli bir karar destek süreci olduğu konusun-
da ortak görüşte oldukları gibi, NÇFA’yı sadece beklenmedik
acil durum senaryoların planlama aşamasında kullanılan bir
risk değerlendirme süreci olarak düşünmenin yanlış olduğu
konusunda hemfikir görüşler hakimdir. Bütünsel olarak ba-
kıldığında vurgulanan en önemli nokta Net Çevresel Fayda
Analizinin, deniz kirliliği müdahale toplulukları tarafından
petrol kirliliğinin insanlar, çevre ve diğer paylaşılan hassas
alanlar üzerindeki net potansiyel etkilerini en aza indirgemek
ve en uygun müdahale tekniklerinin seçimine rehberlik eden
bir süreç olduğu vurgulanmaktadır. Bu analiz sürecinin ista-
tistiksel veri (kirlilik kazaları ve hassas alanlara ait konumsal
veriler gibi) ve yöntemleri içeren yapılandırılmış bir yaklaşım
olduğu görülmektedir. Bu kavramsal çerçevenin odağı karşı-
laştırmalı bir çevresel risk sürecidir. Genel çevresel faydaya
(en az çevresel zarar) ulaşmak için, müdahale stratejileri ve
kirliliğin meydana geldiği sahada kullanılabilecek müdahale
teknikleri seçiminde uzman görüşlerine başvurularak ista-
tistiksel verileri içinde barındıran karşılaştırmalı risk analiz
yöntemlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Müdahale operasyonu
planlama sürecinde, petrol döküntülerin göreceli risklerini
ve sonuçlarını sistematik olarak karşılaştırmak için NÇFA
sürecinin kullanılması önem arz etmektedir.
NÇFA sürecinde kullanılan nicel ve nitel yöntemler ince-
lendiğinde, kirlilik sayısal modellemesi, risk değerlendirme
metotları, hassas haritalama, kazaların konumsal analizleri-
nin gerçekleştirilmesi ve optimum müdahale tekniğini tespit
Tablo 1: NÇFA sürecine dair yapılan çalışmaların literatür çalışması

Bilimsel Veri Analiz
Yazarlar Araştırma
Yayın Çalışma Grubu Amaç Veri değişkenleri Yöntemleri ve Araştırmanın önemi
ve Yıl Sahası
Türü Araçları
1 International
Çevresel ve sosyoekono-
Petroleum Industry Kirliliğin meydana getir-
mik kaynaklara verilen Dökülen ürünün
Environmental Con- diği potansiyel olumsuz
zararı en aza indirge- tipi, tonajı, biyolojik
servation Association Ghana ve IPIECA, IOGP etkileri azaltmak için hızlı
mek ve kabul edilebilir çeşitlilik, hava koşul-
IPIECA, Teknik (IPIECA), The Interna- Tanzania and API guide- müdahaleyi sağlayacak iyi
bir müdahale temizliği ları, iklim değişkenle-
2000 Rapor tional Association of örnek olay line for NEBA planlanmış NÇFA sürecinin
standardı elde ederek ri kıyı tipi ve doğal
Oil & Gas Producers incelemesi risk matrisi acil durum planları geliş-
etkilenen kaynakların yaşam alanlarının
(IOGP) ve American tirmeye yardımcı olacağı
geri kazanım süresini varlığı
Petroleum Institute belirtilmiştir.
azaltmak
(API) çalışma grupları
2 Çok değişkenli müdahale
yöntemleri arasında han-
ORNL/TM-2003/17.
gisinin en faydalı olacağı
Efroymson Derleme Oak Ridge National NÇFA sürecine dair bir
- - - konusunda NÇFA sürecine
vd., 2004 Makale Laboratory,USA- çalış- model oluşturmak
ihtiyacın olduğu, ekolojik
ma grubu
geri kazanım konusunda
önemi vurgulanmaktadır.
3 Petrol kirliliği olması
durumunda çevreye
Kaynak bağımlılığı,
verilen zararı minimize
Norwegian Clean petrolün fiziksel
Draugen etmek ve etkin mü- Hassas haritalamanın
Brude Araştırma Seas Association for ve kimyasal süreci, ArcGIS- Hassas
Tesisleri, dahaleyi sürdürmek NÇFA sürecini kullanırken
vd.,2004 Makalesi Operating Companies doğal kaynakların Haritalama
NORVEÇ için kullanılan NÇFA önemi vurgulanmaktadır.
çalışma grubu varlığı ve maruz
sürecinde hassas harita-
kalma kırılganlıkları
lama yöntemini ortaya
koymak
4 PISCES (kirlilik
sayısal model-
Net Çevresel Fayda Petrol kirliliği yayı-
lemesi), Bayes
Analizi (NÇFA) esaslı lımı, Petrol kirliliği Kombine modelleme
Ağları-Olası-
Finlandiya kararların alınmasını müdahale ekipman- yaklaşımının, geniş çapta
lıksal Yaklaşım
Estonian Target Körfezi kolaylaştırmak amacıyla larının kullanılabilir- petrol sızıntısı ile ilgili
Aps Kitap içi (Ekolojik
Financing Programmes kıyıları Bayesian çıkarımının liği, hassas alanlara ekolojik risk değerlendirme
vd.,2009 bölüm risk değer-
çalışma grubu (Baltık petrol sızıntısı ile ilgili yakınlık, petrol kirli- problemlerini çözümleme-
lendirmesi,
Denizi) durum değerlendirme- liği yayılımının hızı, de etkili sonuçlar verdiği
Seatrack Web
sine uygulanabilirliği davranışı, bozunma görülmektedir.
(Petrol kirliliği
araştırmak süreçleri
yayılımın mo-
dellenmesi)
5 NÇFA süreci, müdaha-
le teknikleri arasında
NOAA ERMA
karşılaştırmalı bir risk
Petrol kaynağının tool- Hassasi-
Deepwater Deepwater horizon matrisi sunarak müdaha-
NOAA/UNH Coastal toksitesi, petrolün yet haritalama,
Shigeneka, Teknik horizon petrol kirliliği kazasına ledeki uzmanlara bir karar
Response Research dağılım süreci, SEAM 3D ve
2011 Rapor örnek olay yönelik NÇFA süreçleri- destek imkânı sağlamak-
Center çalışma grubu çevrenin hassasiyet BIOMARUN
incelemesi ni uygulamak tadır. Risk-Etki arasındaki
derecesi kirlilik model-
dengeyi göreceli olarak
lemesi
karşılaştırarak maksimum
fayda elde edilmektedir.
6 Gree Doğal yaşam alanla- NÇFA süreci farklı müda-
Çevresel müdahalede
River-Var- rın hassasiyet dere- Natural Re- hale tekniklerin optimum
optimum süreçleri ba-
Maughan, Kitap içi sayımsal celeri, geri kazanım source Damage sonuçlarını ele alan önemli
- rındıran NÇFA sürecinin
2013 bölüm iki farklı süreçleri, müdahale Assessment bir risk değerlendirme
genel bir değerlendir-
senaryo operasyon süreçleri (NRDA) süreçlerini barındıran bir
mesini yapmak
analizi ve maliyetleri analiz yöntemidir.
.
7 Fritt Kitap içi Danish Centre for En- Grönland, Birincil amaç: risk Kaynak (insan kulla- Hassas haritala- Hassas Haritalama yön-
Rasmussen bölüm vironment and Energy DANİ- altındaki doğal kaynağı nımı), tür oluşumu ma derecelen- teminin NÇFA sürecinde
vd, 2013 (DCE) ve Greenland MARKA tespit ederek ve koruma / biyolojik kaynaklar dirme Sistemi kullanılması, uygun ve
Institute of Natural önceliklerini belirle- ve yağ kalıntısı (Clausen optimum müdahale
Resources (GINR) yerek Net Çevresel endeksi (ORI-Oil vd.2012) tekniği seçiminde önemi
çalışma grubu Fayda Analizi (NÇFA) Residence Index). vurgulanmaktadır.
gerçekleştirmek.
Uzun vadeli amaç,
müdahale eylemleri
hakkında belirli ve
bilinçli kararlar vermek
için mevcut bilgileri ge-
liştirerek petrol sızıntısı
müdahale verimliliğini
sürekli olarak iyileştir-
mektir.
8 McCay ve Bildiri NOAA/UNH Coastal Açık deniz Karar destek aşamasın- Meteorolojik değiş- SIMAP (Spill Gerçek bir kirlilikte,
Graham, Response Research sahası da bulunan kişilere bir kenler, dispersant Impact Model dispersant kullanımının
2014. Center çalışma grubu kılavuz oluşturmak ve kullanımı, dispersant Application potansiyel yararları ve
dispersant kullanımına uygulanırken Package) mo- riskleri, etkilenen bölgede
ilişkin süreçlere açıklık hava koşullarının dellemesi bulunan faunanın yoğunlu-
getirmek durumu, sudaki ğuna ve hassasiyetine göre
toksisitesi, yağın değişkenlik göstereceği
hacmi ve davranışı, çıkarımına varılmıştır.
bozunma süreci,
doğal yaşama verdiği
zarar derecesi
9 Coello Proje HDR INC çalışma grubu İskoçya Petrol kirliliğinden Bölgedeki doğal SIMAP-Kirlilik NÇFA analizi karşılaştırmalı
vd.,2015 sahilleri kaynaklı çevresel zararı yaşam popülas- modelleme ve göreceli bir karar destek
minimum seviyeye yonu, kıyı şeridi ve Hassasiyet mekanizması oluşturarak
indirgemek, bu süreçte hassasiyet derecesi haritalama, Uz- minimum çevresel faydayı
NÇFA adımlarına dair su derinlikleri, petrol man görüşleri sağlar ve maksimum ve-
tüm metodolojinin tabakasının kalınlığı, ve Kraly et al. rimlilikte müdahale tekniği
uygulanması dökülen ürünün (2001) ekolojik kullanımını desteklemek-
tonajı, doğal yaşam risk matrisi tedir.
alanlarına mesafesi
10 Walker vd., Makale Amerika Sahil Gü- Delaware Bir nehir ağzı bölgesin- Kıyı şeridinin yapısı, CERA risk Bu yöntemler ile işbirlikçi
2016 venlik Komutanlığı Körfezi- de meydana gelen kirli- Bentik canlıların matrisi yaklaşım sergilenerek,
çalışma grubu örnek olay liğe karşı hazırlıklı olma varlığı, Doğal yaşam disiplinler arası sürecin
incelemesi ve müdahale kararlarını alanların varlığı ve uygulanması, bir literatür
iyileştirmek için nitel hassasiyet dereceleri, incelemesinin yanı sıra fikir
bir risk değerlendirme çevredeki tüm balık birliğine dayalı öneriler
sürecinin uyarlanmasını türleri ve ticari ba- geliştiren çok çeşitli karar
açıklamak lıkçılık alanları, Kıyı vericiler, uygulayıcılar ve
şeridindeki ticari teknik uzmanların yerel
tesisler (Marinalar, bilgi ve deneyimine dayalı
fabrikalar, koopera- önemli bir risk değerlendir-
tifler vb.) me süreçlerinden biridir.
11 Iazeolla Bildiri ENI Energy Company Örnek olay Farklı petrol döküntüsü Kıyı şeridinden uzak- Uzman gö- NÇFA, petrol kirliliği mü-
vd., 2017 çalışma grubu incelemesi senaryolarına farklı mü- lık, Su derinliği, ürün rüşleri ve Risk dahale karar sürecinin bir
dahale tekniklerinin uy- vizkozitesi, kirlilik matrisi parçası olarak kullanılacak,
gulanmasının sonucunu tonajı, kıyıya ulaşma farklı uygulanabilir mü-
önceden değerlendir- süresi, dispersantın dahale operasyonu stra-
mek, böylece bir petrol toksit derecesi, tejilerinin karşılaştırılma-
döküntüsü meydana ürünün toksit dere- sına ve seçilen bir çalışma
geldiğinde karar verme cesi, üründeki H2S alanındaki çevreye verilen
sürecini hızlandırmak, miktarı, uçuculuğu, zararı en aza indirgeyen
minimum çevresel kıyının hassasiyet müdahale seçeneklerin
etkiyi sağlayabilmek derecesi, doğal seçilmesine izin veren özel
yaşam alanlarına bir araçtır.
mesafesi, tesislere
yakınlık derecesi, su
ürünleri tesisleri (ba-
lık avlama, kafesler)
yakınlık.
12 Slaughter Teknik BP Canada Energy İskoçya Dispersantın kulla- Doğal yaşam SINTEF NÇFA sürecinde kullanılan
vd.,2017 Rapor Group çalışma grubu sahilleri nılmasına izin verme alanların varlığı ve OSCAR kirlilik risk matrisi, kazanın
yetkisi de dahil olmak hassasiyet dereceleri, modellemesi ve özelliklerine, o sıradaki
üzere herhangi bir mü- çevredeki tüm balık hassas harita- meteorolojik koşullara bağ-
dahale tekniği seçiminin türleri ve ticari ba- laması,IPIECA lı olarak ‘gerçek zamanlı’
arkasındaki rehber ilke, lıkçılık alanları, Kıyı risk matrisi olarak değiştirme imkânı
bireylerin çıkarları veya şeridindeki ticari sağlamakta ve optimum
belirli türlerin veya tesisler (Marinalar, müdahale tekniği seçilimi
ekonomik çıkarların fabrikalar, koopera- sağladığından kaynak
değil, çevrenin bütünsel tifler vb.) bağımlılığını en aza indir-
olarak en iyi şekilde gemektedir.
toparlanmasını teşvik
etmeyi sağlamak
13 Taylor ve Bildiri International - Herhangi bir petrol Doğal yaşam IPIECA, IOGP Bu süreçle birlikte küçük
Cramer, Petroleum Industry kirliliği müdahalesi alanların varlığı ve and API guide- veya büyük tonajlı kirlilik-
2017 Environmental Con- için anahtar hedef, hassasiyet dereceleri, line for SIMA lerde tutarlı bir yaklaşım
servation Association risk altındaki ekolojik, çevredeki tüm balık risk matrisi sunabilmekte ve ortamın
(IPIECA), The Interna- sosyo-ekonomik ve türleri ve ticari ba- koşullarına göre değişime
tional Association of kültürel kaynaklara olan lıkçılık alanları, Kıyı açık bir matris sunmak-
Oil & Gas Producers etkileri en aza indirmek şeridindeki ticari tadır.
(IOGP) ve American ve SIMA/NÇFA met- tesisler (Marinalar,
Petroleum Institute hodolojisine dair bir fabrikalar, koopera-
(API) çalışma grupları çerçeve çizmek tifler vb.)
14 Wegeberg Teknik DCE – Danish Centre Grönland, Grönland’daki petrol Doğal yaşam Pearson (2011) Özellikle buzul bölgelerde
vd., 2017 Rapor for Environment and DANİ- / gaz ve mineral faali- alanların varlığı ve risk matrisi, Ch- bulunan hassas alanların
Energy çalışma grubu MARKA yetleri ile ilgili çevresel hassasiyet dereceleri, ristensen et al. önemi nedeniyle NÇFA
değerlendirme ve açık çevredeki tüm balık 2012 hassasiyet sürecinin acil müdahale
deniz petrol kirliliği türleri ve ticari ba- harita bilgileri, planlarında bulunması
müdahale stratejilerinin lıkçılık alanları, Kıyı NOAA Grön- ve müdahale seçenekleri
land hassasiyet
tavsiyelerini, müdahale şeridindeki ticari arasında bir değiş tokuş
haritası
tekniklerinin gözden ge- tesisler (Marinalar, dengesinin sağlanması
çirilmesini, kılavuzların fabrikalar, koope- gerekmektedir.
geliştirilmesini ve belirli ratifler vb.), petrol
müdahale tekniklerinin ürününün fiziksel
kullanımı için NÇFA sü- özellikleri, ürünün
recine dayalı bir strateji bozunma süreçleri,
geliştirmek hava durumu ve buz
kalınlıkları
15 Bock vd., Makale American Petroleum Meksika NÇFA sürecinin Doğal yaşam CRA risk NÇFA, kısa ve uzun vadeli
2018 Institute (API) çalışma Körfezi amacı genel bir çevresel alanların varlığı ve matrisi, SIMAP olumsuz ekolojik, sosyoeko-
grubu iyileştirme sağlamak hassasiyet dereceleri, kirlilik model- nomik ve insan sağlığı sonuç-
olduğundan, iyileştirme çevredeki tüm balık lemesi larını azaltmayı amaçlayan
sonrasında mevcut türleri ve ticari ba- farklı risk matrisleri seçenek-
ve potansiyel etkileri lıkçılık alanları, Kıyı leri arasındaki ödünleşmeleri
(trade-off) ölçmek için karar
hesaplarken gelecekteki şeridindeki ticari
destek araçlarını birleştirerek
meydana gelebilecek tesisler (Marinalar,
geleneksel risk yaklaşımları-
farklı koşulları da değer- fabrikalar, koopera- nın çevresel odağının ötesine
lendirmektedir. tifler vb.) geçmektedir.
.
Kullanılan veri analiz yöntemleri ise; hassasiyet haritalarını yönetimsel kararlara opsiyon sağlayacaktır.
oluşturmak için konumsal analiz araçları ön plana çıkarken,
Bu bağlamda konu yarar-maliyet dengesine göre incelen-
kirlilik sayısal modellemesi için ise PISCES, Sea-Track, SI-
diğinde, kısa dönemlerde sosyo-ekonomik yararlar getiren
MAP gibi tahminleme gerçekleştiren görsel araçlar kullanıl-
bu karar ve uygulamalar, uzun dönemlerde doğal varlıkların
mıştır. NÇFA sürecinin bir diğer basamağı olan değiş-tokuş
yok olması ile tüm topluma mal edilen olumsuz ekolojik ma-
dengesi ve optimum müdahale tekniği seçiminde ise, araş-
liyetleri de beraberinde getirecektir. Bunun önüne geçilmesi
tırmacıların uzman görüşlerine dayalı risk matrislerine baş-
için dinamik bir karar sürecinin ve güvenilir veriler ile kir-
vurduğu ve çok kriterli karar verme yöntemlerini kullanarak
lilik modellemelerin yapılarak kazaların anında müdahalesi
müdahale teknikleri arasında öncelik belirleyerek operas-
gerçekleştirilmelidir. Gelecekte ortaya çıkabilecek olumsuz
yondaki en uygun tekniğin tespit edilmesi sağlanmıştır.
çevresel etkileri önceden kestirip, doğal kaynaklar üzerinde
oluşabilecek riskleri hesaba katarak yapılacak çevresel etki
3. SONUÇLAR
değerlendirmeleri gelecek kuşakların temiz çevreye ulaşma-
Türkiye’nin deniz yetki alanlarında gerçekleşen gemi kay- larını ve doğal kaynakların sürdürülebilir şekilde kullanımını
naklı deniz kirliliğinin önlenmesine ilişkin politikaları be- olanak sağlayacaktır.
lirlemek, kirliliğin kontrolüne ve geri kazanım süreçlerine
ilişkin usul ve esasları tespit etmek, kirlilik operasyon yöne- REFERANSLAR
timi konusunda çalışmalarda bulunmak, paydaşlar arasında [1] Ac, Ö., Aps, R., Fetissov, M. and Sert, M., (2011) “Environmental Im-
karar destek sistemini oluşturmak için öncelikle yapılması pact Assessment Based on A Potential Oil Spill Scenario: Eastern
gereken ilk iş “deniz kirliliği ve kirliliğin kontrolü” alanında Black Sea Coastal Zone, Turkey”. WIT Transactions on Ecology and
çalışmalar yapılması ve doğru teknik ve müdahalelerle etkili the Environment, vol.149, pp. 273-283.
yönetim, doğru zamanlama ve maksimum verimde operas- [2] Alekseevna, N. and Seryy, S. S., (2015) “Net Environmental Bene-
yonu yönetecek karar destek sürecine ihtiyacı vardır. fit Analysis in Planning of Elimination of Oil Spills”, In SPE Russian
Petroleum Technology Conference. Society of Petroleum Engineers.
Gemi kaynaklı deniz kirliliği kazalarında öncelikli doğal kay-
[3] API (American Petroleum Institute), (2013) “Explanatory NEBA
nakların korunmasında karşılaştırmalı bir risk değerlendir-
Animation and Presentation”. www.api.org/Environment-Healt-
me süreçlerini kullanarak müdahale edilmesi ve çevreye mi- h-and-Safety/Clean-Water/Oil-Spill-Prevention and Response/N
nimum zarar ile operasyonun tamamlanması büyük önem et-environmentalbenefit-analysis, consulted 10.07.2020
arz etmektedir. Bu süreç, doğal kaynakları önceliklendirme
[4] Aps, R., Herkül, K., Kotta, J., Kotta, I., Kopti, M., Leiger, R., ... and Suur-
hakkındaki kamuoyundaki farklılıklar ve seçilen müdahale saar, Ü., (2009) “Bayesian Inference for Oil Spill Related Net Environ-
stratejilerinin verimliliği ve kabul edilebilirliği ile daha da mental Benefit Analysis” (Vol. 126, pp. 235-246). WIT Press: Boston.
karmaşıklaşmaktadır. Mevcut tüm müdahale stratejilerine
[5] Baker, J. (1997), “Net Environmental Benefit Analysis. Section 8 in
ait riskler değerlendirilmeli; doğal kaynakların korunması Differences in Risk Perception: How Clean is Clean?” International
amacıyla hangi stratejilerin ne zaman, nerede ve hangi ko- Oil Spill Conference Proceedings; 1997 Issue Paper, API Technical
şullarda kullanılacağına ilişkin uzman görüşlerine ve farklı Report IOSC-006.
metodolojiye dayanan etkili kararların uygulanabilir olması [6] Baker, J. M., (1995), “Net Environmental Benefit Analysis for Oil Spill
gerekmektedir. Gerek bugünkü kuşakların gerekse gelecek Response.” In International Oil Spill Conference Vol. 1995, No. 1, pp.
kuşakların doğal yaşam kaynaklarına erişimi ve yaşam or- 611-614., American Petroleum Institute.
tamlarının tehlikeye atılmaması için ekolojik kaynakların [7] Bock, M., Robinson, H., Wenning, R., French-McCay, D., Rowe,
akılcı bir şekilde yönetilmesi ve sürdürülebilir politikalar ile J. and Walker, A. H., (2018) “Comparative Risk Assessment of Oil
desteklenmesi gerekmektedir. Bu ise planlama süreçlerinde Spill Response Options for A Deepwater Oil Well Blowout: Part II.
doğal ve ekolojik dengenin gözetilmesi, bir kaza sonucun- Relative Risk Methodology”, Marine Pollution Bulletin, vol. 133, pp.
984-1000.
da en hızlı müdahalenin gerçekleştirilmesi ve aynı zamanda
geri kazanım süreçlerinin hesaba katılması ve izlenmesi ile [8] Brude, O. W., Moe, K. A., Skeie, G. M., Østby, C. and Engen, F., (2004)
sağlanabilecektir. “An Approach to Net Environmental Benefit Analysis (NEBA) for
the Norwegian Continental Shelf.” Interspill Presentation No:431.
Literatürdeki büyük bir boşluk bulunan bu alanda, objek-
[9] Christensen, T., Falk, K., Boye, T., Ugarte, F., Boertmann, D., and Mos-
tif/kantitatif ve kamu yararını gözeten bir sürecin, bir karar bech, A., (2012) “Identifikation Af Sårbare Marine Områder I Den
destek mekanizmasının ortaya konulması acil durum ope- Grønlandske/Danske Del Af Arktis.” Aarhus Universitet, DCE – Na-
rasyon yönetimini etkili, sürdürülebilir ve güvenilir şekilde tionalt Center for Miljø og Energi. 72 pp.
yönetilmesine imkân sağlayacaktır. Geliştirilen bu süreç ile [10] Clausen, D. S., Johansen, K. L., Mosbech, A., Boertmann, D., and We-
etkili bir müdahale operasyonun sürdürülmesinde sadece geberg, S., (2012) “Environmental Oil Spill Sensitivity Atlas for the
çevre boyutu değil sosyal ve maliyet boyutunda da bir de- West Greenland (68°-72° N) Coastal Zone.” https://www2.dmu.dk/
ğiş-tokuş dengesi sağlanarak, doğru zamanda doğru müda- pub/sr44.pdf consulted 23 September 2020.
hale tekniği ile maksimum fayda/minimum maliyet dengesi [11] Coelho, G., Aurand, D., Staves, J., Miller, E. and Slaughter, A., (2015)
sağlanabilmektedir. Aynı zamanda operasyon yönetiminde “Net Environmental Benefit Analysis in Support of the Shelburne
karar merceğinde bulunan paydaşlara nicel veriler ışığında Basin Venture Exploration Drilling Project.” Nova Scotia, Canada:
HDR Inc.
bir standardizasyon getirecek, dinamik değişkenlerde farklı
[12] Efroymson, R. A., J. P. Nicolette and G. W. Suter II., (2003) “A fra- Sound, Alaska.” Spill Science & Technology Bulletin, vol. 7(1-2), pp.
mework for net environmental benefit analysis for remediation or 75-87.
restoration of petroleum-contaminated sites.” ORNL/TM- 2003/17.
[27] Negro, M. G., Villasante, S., Penela, A. C., and Rodríguez, G. R., (2009)
Oak Ridge National Laboratory, Oak Ridge, Tennessee.
“Estimating the Economic Impact of The Prestige Oil Spill on The
[13] Efroymson, R. A., Nicolette, J. P. and Suter, G. W., (2004) “A Fra- Death Coast (NW Spain) Fisheries. Marine Policy, vol. 33(1), pp.
mework for Net Environmental Benefit Analysis for Remediation 8-23.
or Restoration of Contaminated Sites.” Environmental Manage-
[28] Pearson, L., Robertson, T. L., DeCola, E., and Rose,I. (2011). “The Alas-
ment, vol. 34(3), pp.315-331.
ka North Slope Spill Analysis.” Pearson Colsulting L.L.C. USA
[14] Fingas, M.F., (2011) “Oil Spill Science and Technology: Prevention,
[29] Purnell, K., (2002) “Recent Activities of ITOPF – the ‘Amorgos’ In-
Response, and Cleanup.” Elsevier/Gulf Professional Publishing
cident and Consideration of NEBA.”, ITOPF paper presented at the
[15] Fritt-Rasmussen, J., Wegeberg, S., Boertmann, D., Clausen, D. S., Jo- PAJ Oil Spill International Symposium, International Tanker Owners
hansen, K. L., and Mosbech, A. (2013) “Net Environmental Benefit Pollution Federation Limited, London.
Analysis as A Decision Tool for Greenlandic Oil Spill Response.”
[30] Reynolds, K., (2014) “Applying International Standards in Response
In AMOP Technical Seminar on Environmental Contamination and
to Oil Spills in Remote Areas.” The 2014 International Oil Spill Con-
Response (pp. 765-776).
ference (IOSC), 6-8 May 2014, Savannah, Georgia, USA.
[16] Iazeolla, G., Accornero, M., Giacchino, C., Mariani, M., Cassina, L.,
[31] Schallier, R., DiMarcantonio, M., Roose, P., Scory, S., Jacques, T. G.,
Napoli, E., ... and Buffagni, M. (2017) “Net Environmental Benefit
Merlin, F. X., ... and Resby, J. L. M. (2004) “NEBAJEX Pilot Project–Final
Analysis: A Tool to Inform Oil Spill Contingency Planning.” In Offs-
Report. Royal Belgian Institute of Natural Sciences.
hore Mediterranean Conference and Exhibition. Offshore Mediter-
ranean Conference. [32] Shi, X., Wang, Y., Luo, M., and Zhang, C., (2019) “Assessing the Fea-
sibility of Marine Oil Spill Contingency Plans from an Information
[17] IPIECA (International Petroleum Industry Environmental Conser-
Perspective.” Safety Science, vol. 112, pp. 38-47.
vation Association), (2000) “Choosing Spill Response Options to
Minimize Damage – Net Environmental Benefit Analysis.” IPIECA [33] Shigenaka, G., (2011) “Net Environmental Benefit Analysis. In Ope-
Report Series Volume 10, International Petroleum Industry Environ- rational Science Advisory Team-2 (OSAT-2).” National Oceanic and
mental Conservation Association, London, 20 p. Atmospheric Administration (NOAA).
[18] IPIECA-API- IOGP., (2018) “Guidelines on Implementing Spill Impa- [34] Singkran, N., (2013) “Classifying Risk Zones by the Impacts of Oil
ct Mitigation Assessment (SIMA) A Technical Support Document Spills in the Coastal Waters of Thailand.” Marine Pollution Bulletin,
to Accompany the IPIECA-IOGP Guidance on Net Environmental vol. 70(1-2), pp. 34–43.
Benefit Analysis (NEBA).” https://www.ipieca.org/resources/aware-
[35] Slaughter, A., Gina, M.., Coello, M., and Staves, J. M.S., (2017), “Spill
ness-briefin g/guidelines-on-implementing-spill-impact-mitigati-
Impact Mitigation Assessment in Support of BP Canada Energy
on-assessment-sima/ consulted 09.07.2020.
Group ULC, Scotian Basin Exploration Project.” Prepared for Bp Ca-
[19] ITOPF (International Tanker Owners Pollution Federation Ltd), nada Energy Group ULC, Sponson Group Technical Report
(2019) “Oil Tanker Spill Statistics 2019.” https://www.itopf.org/
[36] Stevens, L. and Aurand, D., (2008) “Criteria for Evaluating Oil Spill
knowledge-resources/data-statistics/statistics/ consulted 24 Sep-
Planning and Response Operations.” A Report to IUCN. The World
temb er 2020.
Conservation Unit. Ecosystem Management & Associates, Inc., Lus-
[20] Kraly, J., Pond, R.G., Walker, A. H., Caplis, J., Aurand, D.V., Coello, G.,.. by, MD, vol. 20657, pp. 07-02.
and Sowby, M., (2001) “Ecological Risk Assessment Principles App-
[37] Taylor, P. M., and Cramer, M. A., (2017, May) “A Novel Methodology
lied to Oil Spill Response Planning” International Oil Spill Conferen-
for Net Environmental Benefit Analysis (Spill Impact Mitigation As-
ce Proceedings, vol. 2001(1), pp. 177-184.
sessment).” In International Oil Spill Conference Proceedings, Vol.
[21] Lan, D., Liang, B., Bao, C., Ma, M., Xu, Y., and Yu, C., (2015) “Marine 2017, No. 1, pp. 2454-2474.
Oil Spill Risk Mapping for Accidental Pollution and Its Applicati-
[38] Walker, A. H., Scholz, D., Bejarano, A. C., and Hess, A. M., (2018)
on in A Coastal City.” Marine Pollution Bulletin, vol. 96(1-2), pp.
“Hawaii Net Environmental Benefit Analysis: Consensus Evaluation
220–225.
of Tradeoffs Associated with Oil Spill Response Options.” A Report
[22] Lecklin, T., Ryömä, R., and Kuikka, S., (2011) “A Bayesian Network to the Oceania Regional Response Team. SEA Consulting Group,
for Analyzing Biological Acute and Long-Term Impacts of An Oil Cape Charles, VA, 2331.
Spill in The Gulf of Finland.” Marine Pollution Bulletin, vol. 62(12),
[39] Walker, A. H., Stern, C., Scholz, D., Nielsen, E., Csulak, F., and Gaudi-
pp. 2822-2835.
osi, R., (2016) “Consensus Ecological Risk Assessment of Potential
[23] Li, P., Cai, Q., Lin, W., Chen, B., and Zhang, B. (2016). “Offshore Oil Transportation-Related Bakken And Dilbit Crude Oil Spills in The
Spill Response Practices and Emerging Challenges.” Marine Polluti- Delaware Bay Watershed, USA.” Journal of Marine Science and En-
on Bulletin, vol. 110(1), pp. 6-27. gineering, vol. 4(1), pp. 23.
[24] Maughan, J. T., (2013) “Net Environmental Benefit Analysis (NEBA)”, [40] Wegeberg, S., Fritt-Rasmussen, J., and Boertmann, D., (2017), “Oil
(Edi, Suter, G.), Environmental Impact Analysis: Process and Metho- Spill Response in Greenland: Net Environmental Benefit Analysis,
ds.US Environmental Protection Agency. NEBA, and Environmental Monitoring”. Scientific Report from DCE
– Danish Centre for Environment and Energy.
[25] McCay, D. F. and Graham, E., (2014) “Quantifying Tradeoffs–Net
Environmental Benefits of Dispersant Use.”, In International Oil Spill
Conference Proceedings, vol. 2014, No. 1, pp. 762-775). American
Petroleum Institute.
[26] Miraglia, R. A. (2002), “The Cultural and Behavioral Impact of The
Exxon Valdez Oil Spill on The Native Peoples of Prince William

Conference Paper
Oral Presentation
Hydrogen production from fossil fuels using chemical looping

technology: An overview
Sinan Keiyinci1*, Kadir Aydın2
Department of Automotive Engineering, Cukurova University, Adana, Turkey;skeiyinci@cu.edu.tr
1
Department of Mechanical Engineering, Cukurova University, Adana, Turkey; kdraydin@cu.edu.tr

2
Abstract
Hydrogen, which is the most common chemical element (H) on Earth, is mostly obtained as molecular
hydrogen (H2) through various processes of fossil fuels. In addition to being one of the most basic materials
used in the production of methanol and ammonia in the chemical industry, hydrogen as an energy carrier for
electricity generation in fuel cells has recently gained importance. Today, fossil fuel-based hydrogen production
accounts for 95% of the hydrogen produced in the world. It is known that 90% of CO2 emissions, the primary
cause of global warming that threatens the future of the world, originate from fossil fuels. In this context, new
efforts should be increased to develop hydrogen production technologies that produce lower levels of harmful
emissions. In this paper, hydrogen production methods from fossil fuels were reviewed with chemical reactions.
Moreover, the utilization of chemical looping technology for hydrogen production was briefly discussed.
Keywords: chemical looping technology, hydrogen, fossil fuel, emission.
Email: skeiyinci@cu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Kanser Tedavisi İçin Kullanılan Hipertermi Yönteminin Dokulara

Olan Isıl Etkisinin Tomografik Görüntüler Üzerinden 3-Boyutlu
Modelleme İle İncelenmesi
Okan Yalçın, Evren Değirmenci*
Mersin Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü, Mersin, Türkiye.
Özet
Teknolojinin gelişmesi ile birlikte kanser tedavisinin etkinliğinin arttırılması için radyoterapi ve kemoterapi
gibi yöntemlerle birlikte bir yardımcı tedavi olarak hipertermi uygulaması yaygınlaşmıştır. Mevcut hipertermi
tekniklerinde, elektromanyetik dalga yayan anten ve/veya antenler, odağında ısıtılmak istenen doku kalacak
şekilde konumlandırılabildiği gibi, kanserli veya tümörlü dokunun içine kadar sokulan bir prob sayesinde de
dokunun ısıtılması sağlanabilmektedir. Ancak bu işlem sırasında dokuların sıcaklığının kaç dereceye ulaştığının
takibi oldukça zordur. Bu çalışmada hipertermi işlemi simule edilmiş ve elektromanyetik ışımaya maruz tutulan
dokuların bu ışıma sebebiyle meydana gelen sıcaklık değişimleri bilgisayarlı tomografi (BT) görüntülerinden
oluşturulan 3 boyutlu benzetim modelleri üzerinden tespit edilebilir hale getirilmiştir. Bu sıcaklık değerlerinin
frekansa, anten konfigürasyonuna, antenin çalışma gücüne ve çalışma süresine bağlı olarak değişimleri ve
dağılımları incelenmiştir. Böylelikle hipertermi tedavisi için gerekli parametrelerin hesaplanabileceği ve tedavi
öncesinde planlamanın bu parametreler ışığında daha gerçekçi ve daha faydalı şekilde yapılabileceği bir çalışma
gerçekleştirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Hipertermi, Elektromanyetik Dalgalar, Özgül Soğurum Oranı (SAR), Biyoısı, Eşikleme,
Görüntü İşleme.
Investigation of Thermal Effect of Hyperthermia Method Used For Cancer Treatment

On Tissues By Using 3-D Modelling On Tomographic Images
Abstract
With the development of technology, hyperthermia practice has become widespread as an adjunct therapy with
methods such as radiotherapy and chemotherapy in order to increase the effectiveness of cancer treatment.
In existing hyperthermia techniques, the electromagnetic wave emitting antenna and / or antennas can be
positioned in the tissue to be heated in the center, or can be heated by a probe inserted into the cancerous or
tumorous tissue. However, the degree to which the temperature of the tissues reaches this stage during the
process is very difficult, for the tissues inside. In this study, hyperthermia process was simulated and temperature
changes of tissues exposed to electromagnetic radiation due to this radiation can be made detectable by 3D
simulation models generated from computed tomography (CT) images. Variations and distributions of these
temperature values depending on frequency, antenna configuration, antenna operating power and operating
time were investigated. Thus, a study was performed in which the necessary parameters for the treatment of
hyperthermia can be calculated and planning before the treatment can be performed in a more realistic and
more beneficial manner in the light of these parameters.
Keywords: Hyperthermia, Electromagnetic Waves, Specific Absorption Rate (SAR), Bioheat, Thresholding,
Image Processing.
Email: evrendegirmenci@mersin.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Farklı Miktarlarda Yüksek Fırın Cürufu İçeren Alkali Aktive Edilmiş

Betonların Basınç Dayanımının Zamanla Değişimi
Anıl Niş1*, Selin Karadağ2
1
İstanbul Gelişim Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, İnşaat Mühendisliği, İstanbul, Türkiye; anis@gelisim.edu.tr
2
İstanbul Gelişim Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, İnşaat Mühendisliği, İstanbul, Türkiye; selinkaradag01@gmail.com
Özet
Yapılan çalışma kapsamında %100 öğütülmüş yüksek fırın cüruflu alkali aktive edilmiş betonlar üretilmiştir.
Bu alkali aktive edilmiş betonlarda alkali aktivatör solüsyonları olarak sodyum silikat ve sodyum hidroksit
kullanılmıştır. Kullanılan sodyum silikat/sodyum hidroksit oranı 2.5 olacak şekilde seçilmiştir. Sodyum hidroksit
ise 16 molarite olarak belirlenmiştir. Çalışmada yüksek fırın cüruflu beton numunelerinin üretiminde 400 kg/m3,
500 kg/m3, ve 600 kg/m3 olmak üzere 3 farklı bağlayıcı miktarı kullanılmıştır. Ayrıca çalışmada alkali aktivatör/
bağlayıcı oranları olarak 0.45 ve 0.55 olacak şekilde iki farklı oran belirlenmiştir. Bu çalışma kapsamındaki
amacımız, laboratuvar ortamında kür edilen yüksek fırın cüruflu alkali aktive edilmiş betonların 28., 120., ve
150. günlerdeki basınç dayanımlarının zamana bağlı değişimini incelemektir. Hedefimiz, yüksek fırın cüruflu
betonların yapıların inşasında geleneksel Portland çimentolu betonların yerine kullanılabileceğini göstermektir.
Elde edilen sonuçlara göre, %100 öğütülmüş cüruf içeren betonların laboratuvar ortamındaki basınç dayanımları
28. günde en az 47 MPa olduğundan dolayı cüruflu betonlar yapıların inşaatında kullanılabilirler.
Anahtar Kelimeler: alkali aktive edilmiş beton, yüksek fırın cürufu, basınç dayanımı, alkali aktivatör
Compressive Strength Variation of Alkali Activated Concretes Containing Different

Amounts of Slag with Time
Abstract
For the study, alkali activated concretes with 100% ground blast furnace slag were produced. Sodium silicate
and sodium hydroxide were used as alkali activators in these alkali activated concretes. The sodium silicate /
sodium hydroxide ratio was chosen to be 2.5. 16 M sodium hydroxide molarity is selected fort the production
of alkali activated concretes. In the study, ground granulated blast furnace slag material were used at three
different amounts: 400 kg/m3, 500 kg/m3, and 600 kg/m3. There are also two different ratios as alkali activator /
binder, which will be 0.45 and 0.55. Our aim within the scope of this study is to examine compressive strength
variation of the blast furnace slag based alkali activated concretes cured in the laboratory on the 28th, 120th and
150th days. Our aim is to show that ground granulated blast furnace slag based alkali activated concretes can be
used instead of traditional Portland cement concrete in the structural applications. According to the results, slag
concretes containing 100% slag can be used in the structural applications since minimum compressive strength
of the specimens was found as 47 MPa at 28th day.
Keywords: alkali activated concrete, ground granulated blast furnace slag, compressive strength, alkali activator
1. GİRİŞ gibi çimento üretimi sırasında CO2 açığa çıkmaktadır. Dün-

yada birçok otomobil üreten markanın çevreye CO2 yayma-
Günümüzde inşaat sektöründe en yaygın bağlayıcı malzeme
sından ötürü araçlarını geri çağırması ve hatta ceza yemesi
olarak geleneksel Portland çimentosu kullanılmaktadır. Tü-
günümüzde çevreye duyarlılığın önemini vurgulamaktadır.
ketimdeki bu fazla miktar; enerji ve ekonominin yanı sıra bir-
Dünyadaki toplam CO2 salınımının yaklaşık %8’inin gele-
çok çevresel problemi de meydana getirmektedir. Bilindiği
neksel Portland çimento üretimi sırasında meydana geldiği
Email: anis@gelisim.edu.tr
Farklı Miktarlarda Yüksek Fırın Cürufu İçeren Alkali Aktive Edilmiş Betonların Basınç Dayanımının Zamanla Değişimi
düşünülmektedir [1]. Bu nedenle geleneksel Portland çimen- edilmiş betonlarda 28. günde, 120. günde ve 150. günde ba-
tosunun yerine çimentoya alternatif bağlayıcı malzemelerin sınç dayanımı testleri yapılmış ve sonuçlar çalışma kapsa-
üretilmesi günümüzde yaygın araştırma konuları içinde yer mında irdelenmiştir.
almaktadır. Şu anda ülkemizde farklı tiplerde çimentolar
üretilmektedir. Bu üretilen çimentoların içerisinde öğütül- 2. MALZEME VE YÖNTEM
müş granüle yüksek fırın cürufu, uçucu kül ve silis dumanı Çalışmada üretilen alkali aktive edilmiş betonlarda öğütül-
gibi mineral katkılar belirli oranlarda bulunmaktadır. Böyle- müş granüle yüksek fırın cürufu kullanılmıştır. Alkali aktiva-
ce mineral katkının eklenmesi oranına bağlı olarak katkılı çi- tör olarak ise sodyum silikat (Na2SiO3) ve sodyum hidroksit
mentolar içerisindeki geleneksel Portland çimentosu miktarı (NaOH) kullanılmış ve sodyum silikat/sodyum hidroksit
azalmakta, bu da çevreye daha az karbondioksit yayılmasını oranı olarak ise 2.5 seçilmiştir. Sodyum silikat sıvı olarak
sağlamaktadır. Ayrıca çimento üretimi sırasında yüksek sı- ve sodyum hidroksit %98 saflıkta katı olarak yerel bir kimya
caklıklar (1400-1500 oC) gerektiğinden dolayı önemli mik- marketinden temin edilmiştir. Sodyum hidroksit molaritesi
tarda enerji tüketimine ihtiyaç duyulmaktadır ve bu da çok olarak ise 14 M seçilmiştir. İnce agrega olarak kum ve kırma
yüksek maliyetler gerektirmektedir [2]. Enerji maliyetlerini kum, kaba agrega olarak ise No I (4-8 mm) ve No II (8-16
düşürmenin bir yolu da mineral katkıların beton içerisinde mm) agregalar kullanılmıştır. Öğütülmüş yüksek fırın cüru-
kullanımını daha da arttırmaktır. Özellikle yüksek oranlarda funun fiziksel ve kimyasal özellikleri Tablo 1’de verilmiştir.
kullanılan mineral katkılar (öğütülmüş granüle yüksek fırın Kimyasal katkı olarak ise polikarboksilat esaslı hiperakış-
cürufu ve uçucu kül) ile üretilen betonların maliyetleri gele- kanlaştırıcı, Master Glenium 51, kullanılmıştır. Alkali akti-
neksel Portland çimentolu betonlardan göre daha düşüktür. ve edilmiş betonda hem alkalizasyonu hem de işlenebilirliği
artırmak amacıyla ilave su kullanımı daha önceki çalışmada
Son zamanlarda çimentosuz beton olarak adlandırılan alkali
da kullanılmıştır [12]. Bu çalışmada ise ilave su miktarı bağ-
aktive edilmiş veya geopolimer betonlar geleneksel Portland
layıcı malzemenin %7.5’i olacak şekilde seçilmiştir.
çimentolu betonlara alternatif yapı malzemesi olarak ortaya
çıkmıştır [3]. Portland çimentolu betonlara göre daha çevre- Tablo 1. Öğütülmüş granüle yüksek fırın cürufunun fiziksel ve kimyasal
ci olmasından dolayı alkali aktive edilmiş betonların yapısal özellikleri
Kimyasal yapı Analiz sonucu
elemanlarda Portland çimentolu betonların yerine kulla-
Kalsiyum oksit % 37.25
nılması ile ilgili çalışmalar devam etmektedir [4, 5]. Alkali
Silisyum dioksit % 38.37
aktive edilmiş betonlarda su yerine alkali aktivatörler olarak
Alüminyum oksit % 11.89
sodyum silikat, sodyum hidroksit, potasyum silikat ve potas- Demir oksit % 1.05
yum hidroksit gibi kimyasallar kullanılmaktadır [6]. Ayrıca Magnezyum oksit % 8.13
bağlayıcı malzemelerdeki kalsiyum miktarının fazla olması Kükürt trioksit % 0.38
alkali aktive edilme oranını hızlandırarak basınç dayanımı- Potasyum oksit % 1.28
nın artmasını sağlamaktadır [7, 8]. Dolayısıyla yüksek fırın Sodyum oksit % 0.38
cürufu gibi yüksek oranda kalsiyum içeren malzemelerin Kızdırma kaybı %0
basınç dayanımlarının yüksek olması beklenmektedir. Ge- Özgül ağırlık (gr/cm3) 2.93
nel olarak alkali aktive edilmiş betonların basınç dayanımı Özgül Yüzey (cm2/gr) 4320
sodyum silikat/sodyum hidroksit oranına, sodyum hidroksit

Tablo 2. 0.45 alkali aktivatör/bağlayıcı oranına sahip betonların malzeme
molaritesine, kür koşullarına, alkali malzemelerdeki SiO2/ miktarları (kg/m3)
Na2O oranına bağlıdır [9]. Daha önce yapılan bir çalışma Malzeme S100-400-0.45 S100-500-0.45 S100-600-0.45
kapsamında sodyum silikat/sodyum hidroksit oranının 2.5 İri Agrega No I 514 444 374
olması durumunda basınç dayanımı sonuçları için en uygun No II 514 444 374
sonuçlar oluşacağı belirtilmiştir [10]. Alkali aktive edilmiş İnce Agrega Kum 330 285 240
betonlarda yapılan çalışmalarda sodyum hidroksit molari- Kırma Kum 330 285 240
Yüksek fırın cürufu 400 500 600
tesinin 14 M olması durumunda kimyasal etkilere karşı en
Kimyasal katkı 10.60 7.58 4.55
zayıf molarite değeri olduğu belirlenmiştir [11].
Na2SiO3 128.57 160.71 192.86
Alkali aktivatör betonlarının basınç dayanımının zamanla NaOH 51.43 64.29 77.14
değişimi hala tam olarak belirli değildir. Günümüzde Port- İlave Su 30 37.50 45
land çimentolu betonların basınç dayanımları çimento do-
Üretilen alkali aktive betonlarda %100 öğütülmüş yüksek
zajına ve su /çimento oranına bağlı olarak değişmektedir.
fırın cürufu kullanılan numuneler S100 olarak gösterilmiş-
Alkali aktive edilmiş yüksek fırın cüruflu betonların bağlayı-
tir. Bağlayıcı miktarları olarak 400 kg/m3, 500 kg/m3 ve 600
cı miktarı ve alkali aktivatör/bağlayıcı oranının değişmesiyle
kg/m3, alkali aktivatör/bağlayıcı oranı olarak ise 0.45 ve 0.55
basınç dayanımının zamana bağlı olarak değişimi bu çalışma
seçilmiştir. Üretilen alkali aktive edilmiş betonlardan alkali
kapsamında ele alınacaktır. Bu amaçla öğütülmüş granüle
aktivatör/bağlayıcı oranı 0.45 olanların malzeme miktarla-
yüksek fırın cürufu miktarı 400 kg/m3, 500 kg/m3 ve 600 kg/
rı Tablo 2’de verilmiş olup betonlar sırasıyla S100-400-0.45,
m3 olacak şekilde belirlenmiş, alkali aktivatör/bağlayıcı mik-
S100-500-0.45, S100-600-0.45 olarak gösterilmiştir. Tablo
tarı ise 0.45 ve 0.55 olarak seçilmiştir. Üretilen alkali aktive
3’de ise alkali aktivatör/bağlayıcı oranı 0.55 olan betonların
.
malzeme miktarları verilmiş olup, betonlar sırasıyla S100- Şekil 2’de ise alkali aktive edilmiş küp numunelerin 120.
400-0.55, S100-500-0.55, ve S100-600-0.55 olarak gösteril- günde ortalama basınç dayanımı sonuçları verilmiştir.
miştir. S100-600-0.45, S100-600-0.55, S100-500-0.45, S100-500-
0.55, S100-400-0.45, ve S100-400-0.55 numunelerinin 120.
Tablo 3. 0.55 alkali aktivatör/bağlayıcı oranına sahip betonların malzeme
miktarları (kg/m3) günde basınç dayanımları sırasıyla 60.14 MPa, 62.59 MPa,
Malzeme S100-400-0.45 S100-500-0.45 S100-600-0.45 55.60 MPa, 63.15 MPa, 58.36 MPa, ve 58.45 MPa elde edil-
No I 514 444 374 miştir. 120.gün basınç dayanımlarına göre, minimum basınç
İri Agrega
No II 514 444 374 dayanımı S100-500-0.45 numunelerinde (55.60 MPa) ve
Kum 330 285 240 maksimum basınç dayanımı ise S100-500-0.55 (63.15 MPa)
İnce Agrega
Kırma Kum 330 285 240 numunelerinde elde edilmiştir. 120. günde ortalama olarak
Yüksek fırın cürufu 400 500 600
en yüksek basınç dayanımı 600 kg/m3 bağlayıcı miktarına
Kimyasal katkı 10.60 7.58 4.55
sahip numunelerde elde edilmiştir. Fakat basınç dayanımı
Na2SiO3 128.57 160.71 192.86
farkı 500 kg/m3 ve 400 kg/m3 bağlayıcıya sahip betonlara
NaOH 51.43 64.29 77.14
İlave Su 30 37.50 45
göre çok belirgin değildir. Alkali aktivatör/bağlayıcı oranları
olarak 0.45 ile 0.55 incelendiğinde ise alkali aktive edilmiş
Beton dökümü sırasında ilk önce kuru karışımlar (agrega- betonların basınç dayanımlarında 120.günde de dikkate de-
lar ve yüksek fırın cürufu) 2 dakika boyunca karıştırılmıştır. ğer değişme olmadığı gözlemlenmiştir.
Daha sonra önceden hazırlanan alkali aktivatör ve hipera-
kışkanlaştırıcının yarısı miksere 1 dakika içerisinde dökülüp
homojen olması için 1 dakika daha karıştırılmıştır. En son
olarak ise kalan hiperakışkanlaştırıcının yarısı miksere ek-
lenip 2 dakika boyunca karıştırılmıştır. Alkali aktive edilmiş
betonlar üretilirken S4 kıvamlı olması için hiperakışkanlaş-
tırıcı miktarları her farklı karışım için ayrı ayrı ayarlanmıştır.
Elde edilen karışımlar 150 mm x 150 mm x150 mm küp ka-
lıplara dökülüp, gerekli sıkıştırma işlemleri yapıldıktan sonra
24 saat laboratuvar ortamında bekletilmiş ve kalıp sökümleri
yapılmıştır. Daha sonra numuneler laboratuvar ortamında
basınç testleri yapılıncaya kadar muhafaza edilmiştir. Alkali
Şekil 1: Alkali aktive edilmiş betonların laboratuvar ortamında 28.gün
aktive edilmiş beton numunelere ısıl işlem uygulanmamış-
basınç dayanımları
tır. Üretilen alkali aktive edilmiş küp beton numuneleri üze-
rinde 28. günde, 120. günde ve 150. günde basınç dayanımı
testleri gerçekleştirilmiştir.
3. BULGULAR VE TARTIŞMA
Alkali aktive edilmiş laboratuvar ortamında kürlenen
150x150x150 mm küp numunelerin 28. günde ortalama ba-
sınç dayanımı MPa olarak Şekil 1’de gösterilmiştir. Elde edi-
len sonuçlar incelendiğinde, S100-600-0.45, S100-600-0.55,
S100-500-0.45, S100-500-0.55, S100-400-0.45, ve S100-400-
0.55 numunelerinin basınç dayanımları sırasıyla 47.33 MPa,
49.11 MPa, 54.30 MPa, 58.61 MPa, 57.97 MPa, ve 56.48 MPa
Şekil 2: Alkali aktive edilmiş betonların laboratuvar ortamında 120. gün
elde edilmiştir. S100-600-0.45 ve S100-600-0.55 numuneleri basınç dayanımları
28.günde diğer numunelere göre daha az basınç dayanımı
göstermiştir. 400 kg/m3 ve 500 kg/m3 yüksek fırın cüru- Şekil 3’de ise alkali aktive edilmiş betonların 150. günde
fu bağlayıcı miktarlarına sahip betonların basınç dayanımı ortalama basınç dayanımı sonuçları verilmiştir. S100-600-
ise neredeyse birbirine benzer basınç dayanımı değerleri 0.45, S100-600-0.55, S100-500-0.45, S100-500-0.55, S100-
göstermiştir. Alkali aktivatör/bağlayıcı oranları olarak 0.45 400-0.45, ve S100-400-0.55 numunelerinin 150. günde
ile 0.55 incelendiğinde ise alkali aktive edilmiş betonların basınç dayanımları sırasıyla 69.48 MPa, 66.59 MPa, 61.16
basınç dayanımlarında 28.günde dikkate değer değişme MPa, 68.28 MPa, 59.46 MPa, ve 60.05 MPa elde edilmiştir.
olmadığı gözlemlenmiştir. Fazla bağlayıcı miktarına sahip Elde edilen sonuçlar incelendiğinde, beton basınç dayanımı
betonların basınç dayanımlarının nispeten daha düşük veya sonuçlarının artan yüksek fırın cürufu miktarı ile beraber
benzer çıkmasının nedeni olarak, bağlayıcı miktarıyla bera- arttığı gözlemlenmektedir. 150.günde en düşük dayanım
ber artan ilave su miktarı ve yavaş gelişen alkali aktivasyon S100-400-0.45 numunelerinde (59.46 MPa), en yüksek da-
reaksiyonları gösterilebilir. yanım ise S100-600-0.45 numunelerinde (69.48 MPa) elde
edilmiştir. Alkali aktivatör/bağlayıcı oranları olarak 0.45 ile
Farklı Miktarlarda Yüksek Fırın Cürufu İçeren Alkali Aktive Edilmiş Betonların Basınç Dayanımının Zamanla Değişimi
0.55 incelendiğinde numunelerin basınç dayanımlarında Activated Fly Ash/Slag Concretes with Different Alkali Activator
150.günde de dikkate değer değişme olmadığı gözlemlen- Ratios”, International Journal of Engineering Technologies IJET, vol.
miştir. 5 (2) , pp. 84-89.
[5] Niş, A., and Altundal, M. B. (2019) “Mechanical Strength Degrada-
tion of Slag and Fly Ash based Geopolymer Specimens Exposed
to Sulfuric Acid Attack” Sigma: Journal of Engineering and Natural
Sciences/Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, vol. 37(3), pp. 917-
926.
[6] Mehta, A., and Siddique, R. (2017) “Sulfuric acid resistance of fly
ash based geopolymer concrete” Construction and Building Mate-
rials, vol.146, pp.136-143.
[7] Okoye, F. N., Durgaprasad, J., and Singh, N. B. (2016) “Effect of silica
fume on the mechanical properties of fly ash based-geopolymer
concrete” Ceramics International, vol. 42(2), pp. 3000-3006.
[8] Nazari, A., Torgal, F. P., Cevik, A., and Sanjayan, J. G. (2014) “Com-
Şekil 3: Alkali aktive edilmiş betonların kontrol ortamında 150 günlük pressive strength of tungsten mine waste-and metakaolin-based
basınç dayanımları geopolymers” Ceramics International, vol. 40(4), pp. 6053-6062.
4. SONUÇLAR [9] Hassan, A., Arif, M., and Shariq, M. (2019) “Use of geopolymer conc-
rete for a cleaner and sustainable environment–A review of mec-
Bu çalışmada 400 kg/m3, 500 kg/m3, ve 600 kg/m3 yüksek fı- hanical properties and microstructure” Journal of cleaner producti-
rın cürufu bağlayıcı miktarlarına ve 0.45 ile 0.55 alkali akti- on, vol. 223, pp. 704-728.
vatör/bağlayıcı oranlarına sahip alkali aktive edilmiş beton- [10] Hardjito, D., and Rangan, B. V. (2005) “Development and properties
ların basınç dayanımlarının zamanla değişimi incelenmiştir. of low-calcium fly ash-based geopolymer concrete” Australia Cur-
Elde edilen sonuçlara göre; tin University of Technology, Perth, p. 48.
• 150. güne kadar laboratuvar ortamında kürlenen [11] Kumaravel, S., and Girija, K. (2013). “Acid and salt resistance of geo-
yüksek fırın cüruflu alkali aktive edilmiş betonların polymer concrete with varying concentration of NaOH” J. Eng. Res.
Stud, vol. 4(4), pp. 1-3.
basınç dayanımlarının 0.45 ve 0.55 alkali aktivatör/
bağlayıcı oranları ile değişmediği sonucuna ulaşılmıştır. [12] Džunuzović, N., Komljenović, M., Nikolić, V., and Ivanović, T. (2017)
“External sulfate attack on alkali-activated fly ash-blast furnace slag
• Yüksek fırın cüruflu alkali aktive edilmiş betonların composite” Construction and Building Materials, vol. 157, pp. 737-
basınç dayanımları zamana bağlı olarak artmıştır. 747.
Zamanla basınç dayanımındaki artış en fazla 600 kg/
m3 bağlayıcı miktarına sahip betonlarda, en az artış
ise 400 kg/m3 bağlayıcı miktarına sahip betonlarda
gerçekleşmiştir.
• 28. günde en az ve 150. günde en fazla basınç dayanımı
600 kg/m3 alkali aktive edilmiş betonlarda elde
edilmiştir. 150. gün basınç dayanımları sonuçlarına
göre, bağlayıcı (yüksek fırın cürufu) miktarı arttıkça
alkali aktive betonların basınç dayanımları da artmıştır.
• Yüksek fırın cüruflu alkali aktive edilmiş betonlar
taşıyıcı yapı elamanlarında geleneksel Portland
çimentolu betonların yerine kullanılabilir.
REFERANSLAR
[1] Andrew, R.M. (2018) “Global CO2 emissions from cement produc-
tion”, Earth System Science Data, vol.10(1), pp.195-217.
[2] Yadollahi, M. M., Varol Güneş, S., and İşsever, F. (2017) “Na2O, silika
modülü, su/bağlayıcı oranı ve yaşlanmanın cüruf tabanlı geopoli-
merlerin basınç mukavemetinde olan etkileri “ Türk Doğa ve Fen
Dergisi, vol.6(2), pp. 26-31.
[3] Tho-In, T., Sata, V., Boonserm, K., and Chindaprasirt, P. (2018) “Com-
pressive strength andmicrostructure analysis of geopolymer paste
using waste glass powder and fly ash” Journal of Cleaner Producti-
on, vol. 172, pp. 2892-2898.
[4] Niş, A. (2019) “The Compressive Strength Development of Alkali

Conference Paper
Oral Presentation
Dokuma İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları-

Mevcut Durum Örneği
Ozan Keşçi1, Füsun Doba Kadem2
Oğuz Tekstil A.Ş.,Adana, Turkey, ozan@oguztekstil.com.tr
1
2
Çukurova Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Tekstil Mühendisliği Bölümü, Adana, Turkey, efsun72@cu.edu.tr
Özet
Bu çalışmada, dokuma işletmelerinin işçi sağlığı ve iş güvenliği yönünden Adana ilinde seçilmiş bir dokuma
işletmesindeki durum tespiti yapılmıştır.
Bu kapsamda teorik çalışmanın yansıra Adana’ da bu işletmenin dokuma salonlarında çalışan 148 işçiye anket
uygulanmıştır. Anket soruları, önce genel kapsamda, sonra da birbirleriyle ilişkilendirilerek değerlendirilmiştir.
Anket sonucunda dokuma işletmelerinde çalışanlarda çalışma şartlarından ya da işlerinden dolayı oluşan sağlık
problemleri olduğu bulunmuştur. İş kazası riskinin genç çalışanlarda ve eğitim seviyesi düşük çalışanlarda daha
yüksek olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Tekstil, Dokuma, Dokuma İşletmeleri, İş Sağlığı ve Güvenliği
Occupational Health and Safety in Weaving Endustry- Example of Current Situation
Abstract
In this study, the situation of a tissue enterprise in Adana province is determined in terms of workmanship
and safety of tissue enterprises. In addition to the theoretical study, a questionnaire was applied to 148 workers
working in tissue halls in Adana. Questionnaires were evaluated firstly and then structured with each other.
Workers in tissue management have a health problem, some of their working conditions or jobs. The risk of
occupational accidents is high among young workers and low-educated workers.
Key Words: Textile, Weaving, Weaving Enterprises, Occupational Health And Safety
GİRİŞ rek gelişen endüstriyel kalkınmanın temeli olduğu bilinci yer

Gelişme yolundaki en önemli amaç, daha iyi yaşam stan- alır. İnsanın işinin insana uygun olmasını temel kabul eden
dartlarına erişebilmektir. Bunun için de tercih edilen yol he- ergonomi bilim alanı çalışanların güvenliğini ve iş görme
men, en kısa zamanda sanayileşmektir. Bu nedenle gelişmiş rahatlığını sağlayan önlemlerin geliştirilmesi gibi konularda
teknolojileri ileri teknoloji ülkelerinden ithal etme zorunlu- etkin ve çözüm üreten yaklaşımlar geliştirmekte, araç-gereç
luğu çeşitli sakıncaları da beraberinde getirir. Verimlilik için ve makina tasarımında insan faktörü düşünülmektedir.
gelişen ülkelerin insanları daha uzun süre çalışmakta, daha Bu çalışmada işçi sağlığı ve iş güvenliği kavramlarına genel olarak
çok yorulmaktadırlar. Ayrıca ağır bir mental yük altında bir bakış yapıldıktan sonra dokuma işlemine genel bir bakış yapıla-
kalmakta, meslek hastalıkları ve iş kazaları gibi sakıncalar cak ardından işyerlerinde ortaya çıkabilecek sağlık sorunları, çalış-
ile sosyal yapıyı zorlayıcı süreçlerden de geçmektedirler. ma ortamında risk taşıyan faktörler, dokuma işletmelerinde sağlık
Teknoloji transferinin getirdiği bu sakıncalar, ülkeden ülkeye ve güvenlik önlemleri incelenmiş, seçilmiş bir firmada mevcut işçi
farklı düzeylerde etkili olmasına rağmen, yine de zorlayıcı sağlığı ve güvenliği incelenmiştir.
olmaktadır. Yeni kurulan endüstrilerin kar amacıyla işletil-
mesi, insancıllaştırma konularının belli bir ölçülerde de olsa DOKUMA İŞLETMELERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE
ihmaline neden olabilmektedir. Modern teknolojinin yakla- GÜVENLİĞİNİ ETKİLEYEN FİZİKSEL ÇEVRE
şımı ise çok farklıdır. Çağdaş endüstri ülkelerinde çalışma FAKTÖRLERİ
koşullarının iyileştirilmesi ile işyeri atmosferinin geliştiril- İşçiler, kendilerini rahat hissettikleri iş koşullarında verimli
mesi önemli sayılır. Bunda ise bir verimlilik sorunu ve gide-
Email: ozan@oguztekstil.com.tr
Dokuma İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları-Mevcut Durum Örneği
olarak çalışabilirler. İşçilerin çalışma ortamındaki her türlü algılanması bilindiği gibi işitme olarak adlandırılır. Ses fre-
stresten etkilenmesi verimli çalışmalarını ve ürün kalitesini kans (Hz), ses basınç düzeyi (dB) ve süresi (s) gibi fiziksel
aksatır (Erkan, 1998). özellikler ile tanımlanır (Sabancı, 1999).
Dokuma gibi zamanın önemli olduğu sanayi alanlarında iş Dokuma atölyelerine girildiğinde en önce dikkat çeken un-
görenlerin rahat, huzurlu, çalışabilmeleri için her türlü fizik- surlardan birisi gürültüdür. Makinelerin yarattığı gürültü
sel çevre şartları düzenlenerek işçilerin yüksek kaliteli ve seri nedeniyle bir vardiyalık çalışma periyodunda çalışanlarda
halde çalışmalarını sağlanmak önem arz eder. gürültüden kaynaklanan stres, işitme kayıpları ve kulak çın-
laması gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır. Çoğu durumlarda
Çalışanların sağlığını etkileyen fiziki, biyolojik ve sosyal
gürültü düzeyi yüksek olan prosesler aynı mekan altın-
faktörler, diğer işkollarında olduğu gibi tekstil işkolundaki
da daha az gürültü oluşturan işlerle birlikte yapıldığından,
işyerleri için de söz geçerlidir. İşyerlerinde çalışanların sağ-
arada herhangi bir ayırmanın (aşırı gürültüye neden olan
lığının korunması, üretimin verimli ve sürekli kılınması için
makinenin tecridi) olmamasından dolayı, gürültü, çalışılan
çalışma ortamına etki eden bu faktörlerin iyileştirilmesi
ortamın her yerine hakim olmaktadır. Dolayısıyla iş sağlığı
mecburidir. Bu çalışmada; havalandırma, mikro-klima ko-
ve güvenliği açısından kulak koruyucu önlemlerin alınması
şulları, ergonomik sorunlar ve sosyal birimlerin işyerlerinde
gereken çalışan sayısı da artmaktadır.
olması gereken durumları ve sağlığa etkilerine değinilecektir.
Aydınlatma
Ergonomi
İşyerlerinde, her türlü işlemin yapılabilmesi ve en önemlisi
Geniş anlamıyla ergonomi; insanların anatomik özelliklerini,
de iş görenlerin göz sağlığının korunması iyi bir aydınlatma
antropometrik karakteristiklerini, fizyolojik kapasite ve to-
tekniğini gerektirir (Erkan, 2005). Çalışanların, optimal
leranslarını göz önünde tutarak, endüstriyel iş ortamındaki
aydınlatma koşullarında çalıştırılması ile iş kazası riski
tüm faktörlerin etkisi ile oluşabilecek, organik ve psikososyal
ortadan kaldırılmakta ve göz sağlığı korunmaktadır (Den-
stresler karşısında, sistem verimliliği ve insan-makine-çev-
gizler, 2002). Aydınlatma öncelikle, yapılan iş ve işlemlerde
re uyumunun temel yasalarını ortaya koymaya çalışan, çok
kalite standartlarının gerektirdiği tüm detayın görülebilmesi
disiplinli bir araştırma ve geliştirme alanıdır (Erkan, 2003).
için gereklidir. Çalışanların, optimal aydınlatma koşullarında
Ergonomi çalışanlar ile iş arasında uyumlu bir ilişki kurmak çalıştırılması da onların göz sağlığı ve görme niteliğini koru-
için, çalışma süresince iş ile ilgili bilgilerin hızlı, açık ve an- duğu için aynı amaca hizmet eder (Erkan, 2005).
laşılabilir biçimde alınmasını, algılanmasını, tatmin edici
Tozlar ve Gazlar
biçimde yargıya varılmasını, en uygun kararların alınmasını
ve alınan bilgi ile yapılacak kontrolün, doğru ve kolay uy- Toz; çapları 1 mikrondan büyük olup, havada asılı olan katı
gulanabilir olmasını sağlamak amacıyla yapılır. Sonuç olarak parçacıklardır (Düzen, 2008). Toz, mekanik işlemlerde olu-
ergonomi: şan katı parçacıkların gaz ile karışması (dispersiyon) halidir.
Toz, duman ve sisle birlikte aerosolleri oluşturur. Aerosoller
Ergonomi ile ilgili olası iş sağlığı ve güvenliği problemleri 5 mikrometreden küçük çaplı uçan parçalardır. Tozların ta-
aşağıdakilerden kaynaklanabilir; mamı sağlığı tehdit etmemekle birlikte bazıları akciğerlerde
1. Yük birikir, ancak akciğer yapısını ve işleyişini etkilemez (Dü-
zen, 2008). Dokuma sektöründe ortam havasında olması en
a. Çok ağır, çok büyük, kavramak çok zor ve sabit değil ise, muhtemel olabilecek kirletici olarak haşıl tozlarından bahse-
b. Ulaşılabilir değil ise, debiliriz. Temel girdi olan iplik salona girişten kumaş haline
gelinceye kadar değişik işlemlerden geçmekte ve bu işlemler
c. Kısıtlı görüş alanı var ise,
sonucu toz olarak ortam havasına karışmaktadır.
2. Aktivitenin Yürütümü
Dokuma işletmelerindeki çalışma ortamında tozların, işçiler
a. Çok sık veya uzun bir süre boyunca yürütülüyor ise, üzerindeki olumsuz etkileri, iş gücünün çalışmalarını azalt-
tığı gibi iş kazalarına da neden olmaktadır. Uzun dönemde
b. Elverişsiz veya yanlış vücut duruşu veya hareketler var ise,
meslek hastalığına neden olabilen bu tozlu ortam, dokuma
3. Çalışma Ortamı işletmelerinde daha çok çerçeve hareketleri ve tefe vurma iş-
a. Alanın darlığı söz konusu ise, leminde oluşmaktadır. Çalışanlar dokuma, çözgü çekme ve
tahar işlemleri sırasında pamuk, ipek, yün, keten, kenevir, si-
b. Elverişsiz ve kaygan zemin var ise, sal ve jüt gibi liflerden kaynaklanan toza maruz kalmaktadır.
c. Çok yüksek veya çok düşük sıcaklıkta çalışılıyor ise, Liflerden ve ipliklerden kaynaklanan toza maruziyet, burun
ve gırtlak kanserine neden olabilmektedir. Yapılan çalışma-
d. Yetersiz aydınlatma mevcut ise (Ceylan, 2011).
lar çok az toz maruziyetinde bile ciddi hastalık görülebilece-
Gürültü ği ortaya konulmuştur
Nesnel bir kavram olan ses, titreşim yapan bir kaynağın, Termal Konfor
hava basıncı ile yaptığı dalgalanmalar ile oluşan fiziksel bir
Dokuma işletmelerinde ortam koşulları değerlendirildiğinde
olay olarak da tanımlanabilir (Sabancı ve Sümer, 2011). Sesin
.
öne çıkan ilk etkenlerden bir diğeri de termal konfor şart- riski azalmaktadır.
larının olumsuzluğu olarak karşımıza çıkmaktadır. Termal
konfor dendiğinde aklımıza gelen sıcaklık, nem, hava akım MATERYAL VE METOT
hızı gibi faktörler bu işletmelerde çalışanlar için tehlike arz Seçilmiş bir dokuma işletmesinde çalışan 148 kişiye çoktan
etmektedir. Çalışan tezgahların, personelin, çalışan motor- seçmeli sorular ile anket uygulanmış ve verilen cevaplar soru
ların, hareketli aksamların yaydığı ısı özellikle yaz aylarında bazında incelenmiş, yorumlar yapılmıştır. Anket toplamda
çalışma koşullarını olumsuz etkilemekte ve çalışma verimini 25 sorudan oluşmaktadır İlk kısımda yaş, cinsiyet, eğitim
düşürmektedir. Ortamın havalandırılması, havanın iklim- durumu, iş yerindeki görevi ve bu görevi kaç yıldır yaptığı
lendirilmesi gibi konularda yaşanan yetersizlikler nedeniy- gibi bilgileri içeren 5 adet soru bulunmaktadır. Sonraki 2
le çok kişinin çalıştığı ortamlarda termal konfor da çalışma soru çoktan seçmeli ve çalışan vücudu ile iş yerindeki ça-
performansını, iş sağlığını etkileyen faktörlerdendir (Tezcan, lışılan ortamda duyulan rahatsızlıklara ilişkindir. Kalan son
2002). 18 adet soru ise çift seçenekli(evet/hayır), çalışanların ve iş
Sağlık açısından en uygun ortam, işin yapılış şekline bağlı yerinin iş sağlığı ve güvenliğine yönelik bilgi, tutum, fiil ve
olarak 12-22 derece ısı ve ısı ile ters orantılı olarak % 30- davranışlarına yönelik sorulardır.
75 arasında değişen nemdir. Başka bir deyişle ısı arttığında,
BULGULAR VE DEGERLENDİRME
nem düşük kalmalıdır (Gülhan, 2008). Çok yüksek veya çok
düşük ısı, nem ve yetersiz havalandırma, ortamında çalışan Çalışmada seçilen işletmenin işçilere uygulanan anket so-
işçilerin hastalık ve iş kazası geçirme riski artmaktadır (Gül- nuçlarına göre iş sağlığı ve güvenliği açısından mevcut du-
han, 2008). rum tespiti yapılmıştır.
Titreşim
Titreşim, tıpkı ses dalgaları gibi tekrarlayan ve saniyede be-
lirli bir sayısı olan dalgalardır. Sesten asıl farkı, sesin hava
yolu ile titreşimin ise vücudun sert kısımlarından vücuda
girmesidir. Titreşimin frekansı (saniyedeki sayısı) Hertz
(Hz.) ile ölçülür (Gülhan, 2008).
İşin gerçekleştirilmesi sırasında işçiler sık sık titreşime ma-
ruz kalırlar. Dokuma işletmelerinin çeşitli bölümlerinde işçi-
ler dokuma makinasının hızlı hareketleri, atkı atma sistem-
lerinden kaynaklanan değişik frekans ve şiddette meydana Şekil 1. Ankete Katılan Kişilerin Yaş Aralığı
gelen titreşimlere maruz kalmaktadır. . Verilen cevapların ortalaması alınarak yaş aralığı belirlen-
20 Hz’ den büyük olan titreşimler vücuda ellerle girdiklerin- miş ve sütun grafiği halinde aşağıda verilmiştir. Bu grafiğe
de “titreşim hastalığı” meydana gelmektedir. göre ankete katılanların yaş aralığı 30-40 yaş aralığında genç
çalışanların ağırlıkta olduğu görülmektedir. Bu sonuç anke-
Hareketli Aksamlar
timizin diğer sorularını iş sağlığı ve güvenliği yönünden doğ-
Dokuma işleminin tüm aşamalarında kullanılan makina- rudan etkilediği düşünülmektedir
larda hareketli parçalardan kaynaklanan tehlikeler bulun-
maktadır. Bu hareketli aksamlar çok hızlı olmaları sebebiyle
tehlike bir kat daha artmaktadır. Bu tehlikelere çalışanların
elinin, kolunun, parmaklarının, ayaklarının hareketli aksam-
lara sıkışması, kırılması, kopması gibi iş kazalarına maruz
kalmaları sıklıkla görülmektedir. İş verenler çalışanları
bu akşamların vereceği zarardan korumak için gereken
uyarıcı levha, koruyucu kapak gibi tüm önlemleri almaktan
sorumludur. Şekil 2. Ankete Katılan Kişilerin Cinsiyet Dağılımı
Yangın
Dokuma sektörünün hammaddesi ipliktir. İplikler kolay tu-
tuşabilir olmasından dolayı sektörün en önemli iş güvenliği
risklerinden biri de yangındır. İplik sınıflarının yangın konu-
sunda gösterdikleri davranış birbirinden farklı olduğu için
önlem alınabilmesi ve uygun yangın söndürme yönteminin
kullanılabilmesi için ipliklerin yapıldığı elyafların tanınması
gerekmektedir. Elyafın ince ve kolay tutuşur özelliğinin iplik
ve kumaşa dönüştükçe azalmasından dolayı ilk basamaktan Şekil 3. Ankete Katılan Kişilerin Eğitim Durumları
son basamağa doğru (elyaftan-dikilmiş hazır giyim) yangın Verilen cevaplar ile sütun grafiği yardımıyla ankete katılan-
ların eğitim durumları tespit edilmiş ve aşağıda verilmiştir.

Bu sonuca göre ankete katılanların yarısından fazlası lise
mezunudur.
Şekil 7. Çalışma Ortamı
Şekil 4. Ankete Katılan Kişilerin Görevleri
Ankete katılanların hangi işleri yaptıkları şekil 4.’te

görülmektedir. İş sağlığı ve güvenliği yönünden ankete
katılanların yaptıkları iş ile cevapların birbirini tamamladığı
düşünülmektedir.
Şekil 8. Ankete Katılan Kişilerin İş Güvenliği Departmanı Bilgisi.
İşçilere, iş yerindeki iş sağlığı ve güvenliği biriminin yaptıkları

çalışmaların çalışanlar açısından bilinirliği sorularak mevcut
durum tespit edilmeye çalışılmış ve verilen cevaplar ile yapı-
lan çalışmaların çalışanlara ulaştığı gözlemlenmiştir.
Şekil 5.Ankete Katılan Kişilerin İş Tecrübeleri
Ankete katılan çalışanların iş tecrübeleri tespit edilmiş ve

genel olarak çalışanların yaptıkları işlerde gayet tecrübeli ol-
dukları şekil 5.’ten anlaşılmaktadır. İş tecrübesi artıkça iş sağ-
lığı ve güvenliği konusunda bilinirliğin arttığı görülmüştür.
Şekil 9. Ankete Katılan Kişilerin İş Kazasına Uğrama Durumu
Bu soru ile ankete katılanların daha önce iş kazasına uğrayıp

uğramadıkları belirlenmiş ve genel olarak çalışanların %90
oranda iş kazasına maruz kalmadıkları tespit edilmiştir.
Şekil 6. Ankete Katılan Kişilerin Yaşadığı Sağlık Sorunları
Bu soru ile ankete katılanların çalışanların vucütlarının

hangi bölgelerinde rahatsızlık hissettikleri tespit edilmiş ve
yaklaşık %60’a yakın bir oranla çalışanların en az vücut bir
bölgesinde rahatsızlık hissettiği görülmektedir. Bu cevaplara
göre anketin uyguladığı iş yerinin özellikle işitme, bel, sırt
ve omuz ile ilgili işlerde çalışanlara karşı yaptıkları işlerde Şekil 10. Ankete Katılan Kişilerin Ramak Kala Olayı Hakkındaki
gerekli iş konforunu sağlamak için birtakım önlemler alması Bilgileri
gerektiği görülmektedir. Bu soru ile ankete katılanların ramak kala olayı hakkında
Ankete katılan çalışanların iş yerindeki çalışma ortamının bilgi sahibi oldukları dolayısıyla bu konuya duyarlı oldukları
fiziki durumu hakkında düşüncelerinin belirlendiği soruya belirlenmiştir. Bu durum iş kazası ve güvenliği yönünden ye-
cevaplar şekil 7. de belirlilmiştir. Genel düşünce olarak iş yeterli kurum kültürünün varlığını ispat etmektedir.
rinin fiziki şartları çok yetersiz değildir.
.
Şekil 11. Ankete Katılan Çalıştığı İş Yerinde Ramak Kala Olayı Görülme Şekil 14. Ankete Katılan Kişilerin Yeterli Koruyucu Ekipmana
Sıklığı Sahipliği
Ankete katılanların iş yerinde daha önce ramak kala olayını İş sağlığı ve güvenliği yönünden gerekli olan kişisel koruyucu
yaşayıp yaşamadığı tespit edilmiş ve çıkan sonucu yorum- ekipmanların yeterli olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmış
lamak gerekirse % 85’lik bir oran ile ramak kal olayı yaşan- ve çalışanlara yeterli koruyucu ekipmanların temin
madığı tespit edilmiş, kurumda çalışan iş sağlığı ve güvenliği edilmediği görülmüştür. Bu konu da iş sağlığı ve güvenliği
ekibinin bu konuda özverili çalışma yaptığı yorumlanabilir. departmanın daha aktif rol alması gerektiği kişisel koruyucu
ekipmanları daha çok çalışana ulaştırması gerekliliği görül-
müştür.
Şekil 12. Ankete Katılan Kişilerin 6331 İş Kanunu Hak-

kındaki Düşünceleri
Şekil 15. İş Yerinde Yeterli Koruyucu Ekipmanların Varlığı
Bu soru ile çalışanların 6331 sayılı İş sağlığı ve Güvenliği Ka- İş yerinde bulunan makina, alet ve ekipmanların yeterli ko-
nunu hakkında bilgi sahibi olup olmadıkları tespit edilmiştir. ruyucusu olup olmadığı tespit edilmiş ve yüksek bir oranda
Verilen cevaplar her ne kadar yüksek oranda bu kanunun yeterli koruyucu donanımın olmadığı cevabı alınmıştır. Bu
bilindiğini gösterse de bu sorunun cevabının tamamen evet sonuca göre iş güvenliği ve sağlığı birimi acilen her bir aleti
seçeneği olması gerektiği düşünülmektedir. Bu sebeple iş kontrol etmeli, riskli bölgeleri çıkarmalı herhangi bir ramak
sağlığı ve güvenliği biriminin bu kanun hakkında çalışanlara kala olayı ya da iş kazasına sebebiyet vermeden eksiklerini
bilgilendirme semineri yapması zorunluluğu görülmektedir. tamamlamalıdır.
Şekil 16. Ankete Katılan Kişilerin Makina Alet/ Ekipmanları Hakkında

Şekil 13. Ankete Katılan Kişilerin İş Yeri Güvenliği İçin Düşünceleri
Görüşleri
İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının yeterli olup olmadığı
tespit edilmeye çalışılmıştır. Çıkan sonuç ne kadar olumlu İş yerinde bulunan makina, alet ve ekipmanların yeterli
olsa da % 14’lük bir oran ile uygulamaların yeterli olmadığı bakımlarının yapılıp yapılmadığı tespit edilmiş ve az bir
görüşü mevcuttur. Bu görüşün mümkün olduğunca düşük oranda olsa yeterli bakımın yapılmadığı cevabı alınmıştır. Bu
olması için iş sağlığı ve güvenliği departmanın daha aktif ça- sonuca göre iş güvenliği ve sağlığı birimi makina enerji biri-
lışması gerekliliği görülmektedir. mi ile ortak çalışarak makinalar için gerekli bakım periyodu
tablosu yapması tavsiye edilebilir.
Şekil 2.20. Ankete Katılan Kişilerin Çalıştığı Fabrikanın Aldığı

Güvenlik Önlemleri
Şekil 17. Ankete Katılan Kişilerin Koruyucu Ekipmanlara Karşı Görüşleri Bir önceki soruyla ilişkili olarak yangın tüplerinin sayısının
Bu soru ile çalışanların makina koruyucular hakkında yeterliliği ve ulaşımında uygunluğu tespit edilmeye çalışıl-
düşünceleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Gerekli koruyucu- mış ve verilen cevaplarlar ile uygunluğun sağlandığı görül-
ların yapılan işi zorlaştırdığı görüşü %14’lük bir oran olması- müştür.
na rağmen bu konuda iş güvenliği ve sağlığı biriminin gerekli
koruyucuların yapılan işin zorlaştırmasından ziyade güven-
lik için gerekli olduğu kültürünü çalışanlara yerleştirme zo-
runluluğu aşikardır.
Şekil 21. Ankete Katılan Kişilerin Çaıştığı İş Yerinin Yangın İçin Aldığı
Tedbirler
Dokuma işletmelerinde çok sık rastlanan yangın felaketine

karşı gerekli önlemleri yeterli olup olmadığının tespit edil-
meye çalışıldığı bu soruda gerekli önlemlerin alındığı anket
cevaplarından görülmüştür.
Şekil 18. Ankete Katılan Kişilerin Fabrika İçindeki Acil Çıkış Yolları Bilgisi
Herhangi bir acil durumda çalışma alanlarının hangi yoları

kullanılarak terk edileceği hakkında çalışanların bilgisi ölçül-
mek istenmiş ve alınan cevaba göre hemen hemen yapılması
gerekli olan tüm uygulamaların yapıldığı cevapları ile karşı-
laşılmıştır.
Şekil 22. Ankete Katılan Kişilerin Çalıştığı Ortamın Hijyenik Durumu
Özellikle bu soruda tüm dünyayı derinden etkileyen küresel

bir tehdit olan Covid 19 salgınına da karşılık işletmenin al-
dığı tedbirleri ve bu tedbirlerin başında gelen hijyenik şart-
ları sağlayıp sağlamadığı tespit edilmeye çalışılmış ve alınan
cevaplar karşısında işletmenin ciddiyetle bu konu üzerinde
Şekil 19. Ankete Katılan Kişilerin Yangın Tüpleri Konumu Bilgisi
acilen çalışması gerekliliği görülmüştür.
Bu soru ile çalışanlar dokuma işletmelerinde en çok karşıla-
şılan (elyaf uçuntuları ve mekanik hareketin çok fazla olması
sebebiyle sürtünme yoluyla kıvılcım oluşması ve ardından
elyafların tutuşması) risklerden olan yangın felaketine en
hızlı müdahale olanağı tanıyan yangın tüpleri hakkındaki ta-
nınırlık tespit edilmeye çalışılmıştır. Verilen cevaplar ve ya-
pılan işletme gezisinde bu konuda iş sağlığı ve güvenliği biri-
minin hassas ve nizamlı bir şekilde çalıştıkları gözlenmiştir. Şekil 23. Ankete Katılan Kişilerin Duyma Duyusu Durumu
Ankete katılan çalışanların yaklaşık dörtte birinin işitme

duyusu ile ilgili problemler yaşandığı sonucu alınmıştır. Bu
sonuç ile ilgili olarak işletmenin acilen işletmenin durum
tespiti yaptırması, çıkan sonuca göre bu problemin gider-
.
ilmesi gerekliliği açıktır. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara

[9] Tezcan, E.,2002. Hazır Giyim Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Teh-
likeleri. Mühendis ve Makine, 49 (484), 25-27
Şekil 24. Ankete Katılan Kişilerin Çalıştığı İş Yerinde Aydınlatma Problem-

leri
Yapılan anket sonucu iş yerinin dokuma salonlarında aydın-

latma problemi olduğu anlaşılmaktadır. Bu sonuçlara göre
gerekli aydınlatmayı sağlayacak şekilde önlemler alınmalı,
alınan önlemler denetlenmelidir.
Şekil 25. Ankete Katılan Kişilerin Stres Altında Bulunma Durumları
Yapılan anket sonucuna göre çalışanların büyük bir bölümü

stres altında çalıştığını bildirmişlerdir. Bu sonucun neden
kaynaklandığı iş güvenliği uzmanlarının araştırması, çözüm
bulması ve stres olmadan nasıl işlerin yürütüleceğini bulma-
sı, çalışanların refahını arttırmaları önem arz etmektedir.
SONUÇ
Bu araştırmada dokuma, dokuma hazırlık, ham bez kalite
kontrol, makina bakım gibi işlerde çalışan 148 kişiye yaş-
larını, eğitim durumlarını, iş tecrübesi gibi etmenler ile iş
yerinde uygulanan iş sağlığı ve güvenliği kurallarının ne ka-
dar uygun olduğu veya ne kadar kullanıldığına dair sorular
yöneltilerek bir anket çalışması yapılmıştır. Çalışmada,
seçilmiş dokuma işletmesinde iş sağlığı ve güvenliği açısın-
dan mevcut durum tespiti yapılmıştır.
KAYNAKLAR
[1] Dengizler, İ.,2002. Konfenksiyon Sektöründe İşçi Sağlığı Ve İş Güven-
liği, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniveristesi Fen Bilimleri Entitüsü, İzmir.
[2] Ceylan, H.,2011. Türkiye’ deki İş Kazalarının Genel Görünümü ve
Gelişmiş Ülkelerle Kıyaslanması. International Journal of Engineering
Research and Development, 3.
[3] Erkan, N., 1998. İşletmelerde İnsan Gücü Verimliliği İçin İşçi Sağlığı, İş
[4] Güvenliği, Kazalardan Korunma, MPM yayınları–384, Ankara.
[5] Sabancı, A., 1999. Ergonomi, Baki Kitapevi, Adana.
[6] Erkan, N., 2003. Ergonomi. Ankara: Milli Prodüktivite Yayınları
[7] Gülhan, B., 2008. Bir Ağır Metal Üretim Fabrikasında Çalışanların İş
Kazası Geçirme Sıklığı ve İlişkili Etmenler (Yüksek Lisans Tezi). Gazi
Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
[8] Düzen, E. B., 2008. Tekstil Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Uygu-
lamalarının Kalite ile İlişkisi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi

Conference Paper
Oral Presentation
Failure analysis of hybrid aluminum-carbon fiber/epoxy filament

wound composite tubes under lateral compression
Bertan Beylergil1
1
Abstract
In this study, the lateral compression behavior of hybrid aluminum-carbon fiber/epoxy filament wound composite
tubes investigated numerically. The hybrid composite tubes were composed of carbon fiber/epoxy and aluminum
layers. The 3D numerical simulations were carried out by using ANSYS Workbench with ANSYS Composite
PrepPost (ACP) module. The numerical results were first validated against experimental and numerical studies
in the literature then the 3D finite element (FE) model was extended to the present study. The fiber orientation
angles, and aluminum layer thickness were considered as the design variables in this study. The aluminum layer
thickness was changed from 0.25 mm to 1 mm. and the carbon fiber/epoxy layers were placed between the
aluminum layers with an orientation of [θ/(θ-90)]2s. The fiber orientation angle (θ) was varied from 0 to 90 with
in steps of 150. The von-Mises yield criterion was used to determine the failure in aluminum layers whereas the
Tsai-Wu failure criterion was used for carbon fiber/epoxy layers. The stiffness of the hybrid composite tubes
was reported with respect to aluminum layer thickness and different fiber orientations in graphical and tabular
form. The results showed that the fiber orientations and aluminum thickness had significant effect on the lateral
compression performance of hybrid composite tubes.
Keywords: Lateral Compression, Failure Analysis, Hybrid Composite Tubes, Finite Element Analysis, Fiber
Orientation Effect
Email: bertan.beylergil@alanya.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Detection of Escherichia Coli Bacteria in Water Using Deep

Learning: A Faster R-CNN Approach
Hüseyin Yanık, A. Hilmi Kaloğlu, Evren Değirmenci*
Mersin Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü, Mersin, Türkiye
Abstract
Considering its importance for vital activities, water and particularly drinking water should be clean and should
not contain disease-causing bacteria. One of the pathogenic bacteria found in water is the bacterium Escherichia
coli (E. coli). In the commonly used method for the detection of E. coli bacteria, the bacteria samples distilled
from the water sample are seeded in endo agar medium and the change in the color of the medium as a result of
the metabolic activities of the bacteria is examined with the naked eye. This color change can be seen with the
human eye in approximately 22 ± 2 hours. In this study, a new bacteria detection scheme is proposed – using
deep learning to detect E. coli bacteria both in shorter time and in practical way. The proposed technique is
tested with experimentally collected data. Results show that the detection of bacteria can be done automatically
within 6-10 hours with the proposed method.
Keywords: deep learning, Escherichia coli, Faster R-CNN, prediction, TensorFlow
Email: evrendegirmenci@mersin.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Seafarer personnel selection with Fuzzy AHP

Gizem Elidolu1*, Tayfun Uyanık2, Yasin Arslanoğlu3
1
Istanbul Technical University, Maritime Faculty, Turkey; pelitci@itu.edu.tr
2
Istanbul Technical University, Maritime Faculty, Turkey; uyanikt@itu.edu.tr
3
Istanbul Technical University, Maritime Faculty, Turkey; arslanoglu@itu.edu.tr
Abstract
In the maritime industry, personnel selection has an important role in the safe and efficient operation of the
vessels. The selection of personnel who are not suitable to work on the ship could cause conflicts between
personnel on board and jeopardize the safety of vessel operations. The cause of many operational or navigational
troubles and accidents is mostly human error. Qualified seafarers should be employed on board to avoid these
situations that pose a major threat to life, property and environmental safety. At this stage, it could be a difficult
decision-making process for companies to select personnel effectively.
In this study, the selection problem of seafarers to work on tanker ships in an anonymous company is addressed
as a case study. It was applied Fuzzy Analytic Hierarchy Process (FAHP) method which is used in multi-criteria
decision-making problems with the aim of eliminating uncertainty. Criteria were determined for each of the
vacant master, chief officer, junior officer and deck cadet positions, compared and weighted separately. As a
result of the calculations, the most suitable candidates to work on tanker ships were selected. It is observed in
this study that the FAHP method is functional in dealing with seafarer selection problems in the maritime field.
Keywords: Seafarer, ship, fuzzy set theory, analytic hierarchy process.
1. INTRODUCTION evaluated the selection process of master, chief officer, juni-

or officer and deck cadet of tanker vessel deck department.
According to plenty of maritime accident investigations, it
is seen that the majority of accidents are caused by human Tankers are types of ships that transport liquid materi-
errors [1, 2]. This factor, which usually shows itself due to re- als used in many industries around the world. They carry
asons such as lack of risk analysis before an operation, seafa- many different types of liquids such as acids, hydrocarbons,
rers’ fatigue or commercial pressures on them, is also due to alcohols, or edible liquids, etc. Some of these cargoes may
the recruitment of non-qualified personnel for ships. Today have flammable, explosive and toxic properties, therefore
many companies hire fully certified but insufficiently qua- their handling and tank cleaning operations require high
lified seafarers to avoid costs or to execute emergent per- attention. International Maritime Organization (IMO) set
sonnel change over when needed. However, this situation many regulations with the aim of ships to be harmless to the
may lead to greater losses in the long term due to increased environment and to perform safe operation [4]. Major oil
risks on ships. Therefore, recruiting true candidates during companies and other authorized organizations in the tanker
the personnel selection phase is critical in preventing these sector also bring mandatory practices, and carry out inspec-
losses. tions on vessels for maintaining their safe status. Therefore,
companies should hire qualified personnel to work on tan-
In accordance with the International Convention on Stan-
ker ships during their recruitment process so that they can
dards of Training, Certification and Watchkeeping for Sea-
meet these binding requirements.
farers (STCW), seafarers are trained and they obtain certifi-
cates, but having certificates allows them only embarkation Considering research in the literature on personnel evalua-
and existence onboard [3]. It is required to have characte- tion and selection, it is seen that statistical methods, Analy-
ristics such as job-related knowledge, motivation, attention, tic Hierarchy Process (AHP) and Fuzzy AHP methods were
leadership etc. in order to create safer working environment used. A research has been carried out on Turkish seafarers
on ships. Especially in tankers, personnel should be more intended for understanding their perceptions of their oc-
qualified than average because of its nature. In this study, we cupation. It is aimed to provide a perspective for shipping
Email: pelitci@itu.edu.tr
.
companies and authorities to increase efficiency in line with carried out research with the FAHP method in setup redu-
the seafarers’ economic and social expectations [5]. In ano- ction problem of manufacturing firms and organizations
ther research, Arslan et. al developed a software named Se- [16]. Celik and Akyuz used the AHP method in type-2 fuzzy
afarer Evaluation and Training Software (SETS) for helping environment and integrated with Technique for Order Pre-
maritime company authorities to manage shipboard per- ference by Similarity to Ideal Solution method. They focused
sonnel selection and their training progress. The application on the ship loader type selection problem in the maritime
mostly identifies the deficiencies of seafarers in job-related industry and proposed an approach to overcome uncerta-
knowledge during their sea period, for instance English le- inty and support decision-making process [17].
vel, equipment, operational or procedure knowledge, etc.
It could be used to make the working environment on ves-
sels safer by determining the knowledge gaps and planning
the training accordingly [6]. Petrovic-Lazarevic studied on
personnel selection with using fuzzy environment. In the
proposed model, the problem was evaluated in two levels
namely as short list and hiring decision. It was used AHP for
ranking and fuzzy approach to convert linguistic decision
factors into measurable values [7]. Ayub et. al used Anal-
ytic Network Process (ANP) and fuzzy concept to reduce
personal biasness and imprecisions in their research concer-
ning personnel selection [8]. In another study, Jantan et. al
proposed an approach to multi-criteria academic successor
selection with FAHP method. They aimed to determine the
superior candidate that achieved the highest weight value as
a result of comparisons and fuzzy analysis [9].
In this study, we used the FAHP method to solve the per-

sonnel selection problem in a shipping company. The de-
tails concerning our material and method are in section 2, Figure 1: Flow chart of the study.
section 3 includes the case study that we evaluated seafarer We applied the method with triangular fuzzy numbers ba-
selection to work on tanker vessels. Section 4 concludes the sed on Chang’s approach and used nine-point of scale im-
paper. portance form. Triangular fuzzy numbers were used to con-
solidate the degree of expert decisions and using arithmetic
and aggregation operators.
It is used the Fuzzy Analytic Hierarchy Process method in
A triangular fuzzy number could be illustrated as a triplet Ã
this study to handle the personnel selection problem as il-
= (k, l, m). Here, k is the lower, l is medium and m is the up-
lustrated in Fig 1.
per numbers of the fuzzy sets (x ≤ y ≤ z). The membership
The FAHP method combines the conceptions of fuzzy set function of a triangular fuzzy number could be represented
theory and hierarchical order analysis. In many industries, with the expressions in (1);
decision-making problems involving fuzzy circumstances 0, x<k
have been solved with studies that help this method’s forma-
tion and development [10, 11, 12]. µ Ã =(x - k) / (l - k), k ≤ x ≤ l (1)
(m – x) / (m – l), l≤x≤m
AHP was first introduced by Thomas L. Saaty and is used for 0 x≥m
multi criteria decision-making problems. We used the AHP
method in a fuzzy environment since the use of traditional
methods could give inaccurate results and they could not Table 1 shows the linguistic terms used in the comparison of
fully distinguish the uncertainties [13, 14]. The theory helps criteria and their corresponding fuzzy numbers.
to transform subjective judgments and linguistic expressi- Table 1. Linguistic terms and triangular fuzzy values.
ons of decision-maker(s) or experts into measurable and Linguistic terms Fuzzy numbers
numerical values. In literature, the FAHP method is widely Equally important (EqI) (1,1,1)
used in many researches. Kahraman et. al studied a supplier Weakly important (WI) (2,3,4)
selection decision problem. They defined the criteria inclu- Fairly important (FI) (4,5,6)
ding product, service performance and cost factors with the Strongly important (SI) (6,7,8)
judgments of purchasing managers and used the FAHP met- Absolutely important (AI) (9,9,9)
hod to select the best supplier firm [15]. Soberi and Ahmad
Mathematical calculations between triangular fuzzy num- ties of the master are safe and secure navigation of the ship,
bers could be defined as below [18]: transportation of goods, managing all operations and activi-
ties of the vessel [19].
Any two triangular fuzzy numbers, Ã1 and Ã2 are taken
into consideration. Table 2. Criteria for tanker personnel selection.
Criteria for Personnel Selection
Ã1 = ( k1, l1, m1) Occupational Exam 1 measures general maritime knowledge
OE-1
including seamanship, watchkeeping, manoeuvring, etc.
Ã2 = ( k2, l2, m2)
Occupational Exam 2 measures tanker vessel knowledge inclu-
OE-2 ding cargo handling systems, operations, cargo characteristics,
etc.
The aggregation of Ã1 and Ã2 is in the Equation (2); Occupational Exam 3 is about special issues concerning tanker
OE-3
vessels including documentation, inspections, etc.
Tanker Expe-
Total tanker service of the seafarer.
rience
Ã1 + Ã2 = (k1 + k2, l1 + l2, m1 + m2) (2)
GPA Grade point average achieved from maritime faculty.
English Level The test measures both general and maritime English level.
The subtraction of Ã1 and Ã2 is in the Equation (3); Personnel information test is about characters of people
PIT (leadership, eagerness, hardworking, compatibility with ship
Ã1 - Ã2 = (k1 - k2, l1 - l2, m1 - m2) (3) and co-workers, etc).
In addition to these liabilities, being a master, especially on

The multiplying of Ã1 and Ã2 is in the Equation (4); tanker ships, requires above-average knowledge and skills.
Ã1 x Ã2 = (k1 x k2, l1 x l2, m1 x m2) (4) Factors such as the handling of dangerous cargoes, official
paperwork, special inspections make the tanker vessel ma-
nagement challenges. In this phase of the study, it has been
The illustration of triangular fuzzy numbers’ process with a observed that there is not a great difference between the ba-
constant is in the Equation (5) and (6); sic criteria such as OE 1, 2, and 3 because a master should be
p is a constant number and p > 0, good in every criterion.
p x Ã1 = (p x k1, p x l1, p x m1) (5) Table 3. illustrates the information about pairwise compari-
sons for the master position.
Ã1 / k = (k1 /p, l1 /p, m1 /p) (6) Table 3. Pairwise comparison for criteria.
Cri- Cri-
3. CASE STUDY AI SI FI WI
teria
EqI
teria
WI FI SI AI
In the study, it was examined the problem of personnel se- C1  C2

C1  C3
lection in an anonymous Turkish tanker management com-
 C1 C4
pany that is newly founded. It has a total of 4 oil/chemical
 C1 C5
tankers in the fleet and conducts personnel recruitment,
 C1 C6
operational planning, safety and technical requirements of  C1 C7
the vessels. The vessels generally operate in a circle of Medi- C2  C3
terranean, Black Sea and European ports and mostly carry  C2 C4
dangerous goods. Therefore, the company plans to recruit  C2 C5
seafarers which are able to handle complex tanker opera-  C2 C6
tions. A total of 21 seafarers applied for four different po-  C2 C7
sitions, namely deck cadet, junior officer, chief officer and  C3 C4
master. Since nine of the applicants had problems in their  C3 C5
 C3 C6
certificates, these candidates were not included in the eva-
 C3 C7
luation process. There were 3 applications for each rank and
 C4 C5
one of them had to be recruited in related positions.
v C4 C6
Table 2 shows the identified criteria for the personnel to C4 C7 
work on chemical tankers. A total of 7 criteria were taken C5 C6 
into account in the evaluation. C5 C7 
C6 C7 
3.1 Master Selection
After pairwise comparison, linguistic expressions transfor-
Master, or in common usage the “captain” is a person hi-
med to numerical values under fuzzy environment. The
red by contract to lead a vessel. He/she has command on
comparison matrix, which is the beginning of this process,
the vessel in commercial service with an appointed crew
is shown in Table 4.
including officers, engineers and ratings. The responsibili-
.
Table 4. Comparison matrix.
Criteria C1 C2 C3 C4 C5 C6 C7
C1 (1, 1, 1) (1, 1, 1) (1, 1, 1) (2, 3, 4) (6, 7, 8) (4, 5, 6) (2, 3, 4)
C2 (1, 1, 1) (1, 1, 1) (1, 1, 1) (2, 3, 4) (9, 9, 9) (6, 7, 8) (4, 5, 6)
C3 (1, 1, 1) (1, 1, 1) (1, 1, 1) (4, 5, 6) (9, 9, 9) (6, 7, 8) (4, 5, 6)
C4 (1/4, 1/3, 1/2) (1/4, 1/3, 1/2) (1/6, 1/5, 1/4) (1, 1, 1) (9, 9, 9) (4, 5, 6) (1/4, 1/3, 1/2)
C5 (1/8, 1/7, 1/6) (1/9, 1/9, 1/9) (1/9, 1/9, 1/9) (1/9, 1/9, 1/9) (1, 1, 1) (1/8, 1/7, 1/6) (1/8, 1/7, 1/6)
C6 (1/6, 1/5, 1/4) (1/8, 1/7, 1/6) (1/8, 1/7, 1/6) (1/6, 1/5, 1/4) (6, 7, 8) (1, 1, 1) (1/4, 1/3, 1/2)
C7 (1/4, 1/3, 1/2) (1/6, 1/5, 1/4) (1/6, 1/5, 1/4) (2, 3, 4) (6, 7, 8) (2, 3, 4) (1, 1, 1)
important criteria are OE-3, OE-2 and tanker experience.

For junior officer position, OE 1, 2, and 3 are superior crite-
The geometric means of fuzzy numbers according to each
ria comparing others. GPA, OE-2 and PIT criteria are highly
criterion were calculated, then these mean values were con-
ranked attributes in deck cadet selection. As a result of these
verted to relative fuzzy weights. Following that, the relative
separate assessments, the seafarers with the highest value
values were used in calculating the normalized weights of
were selected for vacant positions.
criteria. Table 5 illustrates both average and normalized we-
ights.
4. CONCLUSION
Table 5. Average weights and normalized weights of criteria. Human errors are generally accountable for many accidents
Criteria Average weight Normalized weight in the shipping industry. Improvements should be made by
C1 0,226 0,221
focusing on the human factor in order to prevent failures,
C2 0,264 0,258
accidents and losses occurred on ships. One of these efforts
C3 0,284 0,278
is to recruit personnel who are qualified in terms of know-
C4 0,089 0,087
C5 0,017 0,017
ledge and experience and able to work safely on ships. This
C6 0,042 0,041 study focuses on the seafarers who will work on tanker ves-
C7 0,100 0,098 sels because tankers are generally considered as more dan-
gerous workplaces than other ship types. The personnel to
Normalized weight values and candidate score values were work in tankers should have the qualifications to deal with
taken into account in the last step, and the seafarer with the complex operations. In this context, the personnel selecti-
highest score was selected for recruitment. Table 6 demons- on problem of the crew department of a tanker company
trates the criteria that were weighted for each three master was evaluated in our study. Multi-criteria decision-making
candidates, and the comparison of results. is often a difficult task because comparing decision makers’
linguistic expressions and opinions could be inaccurate. We
Table 6. Aggregation of criteria and results.
used the Fuzzy AHP method which is the combination of
Normalized Scores of Master Candidates
Criteria
weights M1 M2 M3
AHP and fuzzy logic since the classical AHP is not fully con-
OE-1 0,221 0,285 0,643 0,072 venient for decision making in uncertain situations. In our
OE-2 0,258 0,275 0,652 0,073 study, criteria were determined firstly for personnel selecti-
OE-3 0,278 0,220 0,712 0,067 on, taking into account the characteristics of tanker ships.
Tanker Experience 0,087 0,643 0,285 0,072 These criteria were compared separately for master, chief of-
GPA 0,017 0,072 0,285 0,643 ficer, junior officer and deck cadet positions and their weight
English level 0,041 0,143 0,713 0,143 values were figured out in fuzzy environment. It is defined
PIT 0,098 0,285 0,643 0,072 the most suitable candidates for the selection according to
Total 0,286 0,630 0,083
calculations. It is observed in this research that the Fuzzy
The sum of the multiplication between scores obtained by AHP method which is used in many selections and decisi-
each candidate on the relevant criteria and the normalized on-making problems could be functional in the personnel
weight values gives the result value. At the end of the whole selection process in the maritime industry.
process, candidate M2 was selected to be recruited as Mas-
REFERENCES
ter on tanker vessel.
[1] EMSA (2019). Annual Overview of Marine Casualties and Incidents.
3.2 Chief Officer, Junior Officer and Deck Cadet Selection
[2] B. Corovic, P. Djurovic, Research of marine accidents through the
The same criteria for the selection of chief officer, junior of- prism of human factors, Promet. Traffic Transp. 25 (4) (2013) 369–
ficer and deck cadet were evaluated with pairwise compari- 377.
sons separately. The purpose of carrying out comparisons [3] http://www.imo.org/en/OurWork/HumanElement/TrainingCerti-
separately is that the duties of seafarers are different accor- fication/Pages/STCW-Convention.aspx (Date of access: 09.10.2020)
ding to their rank onboard. Therefore, these circumstances [4] http://www.imo.org/en/About/Conventions/ListOfConventions/
should be considered in the weighting step. According to Pages/Default.aspx (Date of access: 09.10.2020)
pairwise comparisons for chief officer position, the most
[5] Arslan, Ö, (2006). Türk Gemi Adamları İçin İnsan Kaynakları Yöneti-
mi, Master Thesis, ITU Graduate School of Science Engineering and
Technology, Istanbul.
[6] Arslan, Ozcan & Gurel, O. & Kadioglu, Muhsin. (2009). A new
tool for evaluating and training of chemical tanker crew: Seafarer
evaluation and training software: DEPEDES (SETS). 731-734. DOI:
10.1201/9780203869345.ch124.
[7] Petrovic‐Lazarevic, S. (2001), Personnel Selection Fuzzy Model.
International Transactions in Operational Research, 8: 89-105.
doi:10.1111/1475-3995.00008
[8] M. Ayub, M. J. Kabir and M. G. R. Alam, “Personnel selection met-
hod using Analytic network Process (ANP) and fuzzy concept,”
2009 12th International Conference on Computers and Infor-
mation Technology, Dhaka, 2009, pp. 373-378, doi: 10.1109/IC-
CIT.2009.5407266.
[9] Jantan, H., Yusof, Y. H. M., & Ishak, S. N. H. (2019). Fuzzy analytic
hierarchy process for multi-criteria academic successor selection.
Advances in Intelligent Systems and Computing, 854, 392–404. htt-
ps://doi.org/10.1007/978-3-319-99993-7_35
[10] Van Laarhoven, P. J. M., & Pedrycz. (1983). A fuzzy extension of Saat-
y’s priority theory. Fuzzy Sets and Systems, 11, 229–241
[11] J. Buckley. (1985). Fuzzy hierarchical analysis, Fuzzy Sets Systems,
17(1):233–247.
[12] Chang, D. Y. (1996). Applications of the extent analysis method
on fuzzy AHP. European Journal of Operational Research, 95(3),
649–655. https://doi.org/10.1016/0377-2217(95)00300-2
[13] Zadeh, L. A. (1965). Fuzzy sets. Information and Control, 8(3), 338–
353. https://doi.org/10.1016/S0019-9958(65)90241-X
[14] Saaty, T. L. (1981). The Analytic Hierarchy Process. McGraw-Hill:
New York
[15] Kahraman, C., Cebeci, U., & Ulukan, Z. (2003). Multi‐criteria supp-
lier selection using fuzzy AHP. Logistics Information Management,
16(6), 382–394. https://doi.org/10.1108/09576050310503367
[16] Soberi, M. S. F., & Ahmad, R. (2016). Application of fuzzy AHP for
setup reduction in manufacturing industry. Journal of Engineering
Research and Education, 8(January), 73–84.
[17] Celik, E., & Akyuz, E. (2018). An interval type-2 fuzzy AHP and TOP-
SIS methods for decision-making problems in maritime transporta-
tion engineering: The case of ship loader. Ocean Engineering, 155,
371–381. https://doi.org/10.1016/j.oceaneng.2018.01.039
[18] Akyuz, E., & Celik, E. (2015). A fuzzy DEMATEL method to evalu-
ate critical operational hazards during gas freeing process in crude
oil tankers. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 38,
243–253. https://doi.org/10.1016/j.jlp.2015.10.006
[19] Cartner, John A.C., Fiske, Richard P., Leiter, Tara L, The international
Law of the Shipmaster, Informa 2009.

Conference Paper
Oral Presentation
Thermal Performance Investigation of Position Function Circuit

Board used in Automotive Exterior Rear Lighting
Birhat Sönmezay1*, Mehmet Aktaş2
Marelli Mako Turkey Elektrik Sanayi Ticaret A.Ş, Bursa/Turkey; birhat.sonmezay@marelli.com
1
2
Marelli Mako Turkey Elektrik Sanayi Ticaret A.Ş, Bursa/Turkey; mehmet.aktas@marelli.com
Abstract
In this research, both numerically and experimentally, the thermal efficiency of a Printed Circuit Board (PCB)
with two Light Emitting Diode ( LED) chips was examined. The two LED lighting systems, which are single-
cell LEDs, including PCB and copper plates, were manufactured and tested under laboratory conditions to
achieve this goal. The three-dimensional Computational Fluid Dynamics (CFD) model with natural convection
effects prepared using the FloEFD software package to predict PCB surface temperature distributions. The goal
was to perform comprehensive circuit board simulation and validate the numerical model built in this study
using the experimental data during the studies. From the results, we can easily claim that higher temperature
gradients are calculated and predicted near the LED chip because of heat generation. Data paths have played
an essential role in the LED circuit board’s temperature distribution. High-temperature variations are observed
at short distances around the LED when the experimental and simulation results are compared. Temperature
changes are minimized as they travel away from the LED chip. It is found that the error rate is below 5 percent
overall between the experimental and simulation results. The numerical results were in proper alignment with
numerical data obtained from the three dimensional (3D) CFD model. Given thermal efficiency and using such
models, this model can design and analyze Automotive Lighting Systems.
Keywords: Automotive lighting, CFD, LED, Heat transfer, Printed circuit board (PCB)
1. INTRODUCTION LED system with aluminum fin heatsink where placed on

the reflector. They calculate to LED system of junction tem-
LED systems based on electronic control boards and printed
perature and with defined the thermal simulation methodo-
circuit boards (PCB), which include advanced technology in
logy for an electric car produced by Nissan [3]. Yung et al.
design and manufacturing, are used to provide light gene-
study on the thermal management of high power LED pac-
ration and lighting function. On the other hand, providing
kage used on the printed circuit board material [4]. Mornet
lighting function, the main reasons for preferring LED sys-
investigated the thermal performance of a LED system used
tems’ usage are longer lamp life, low energy consumption,
signaling and lighting function [5]. Christensen investigated
and short response times. Automotive manufacturers try to
electronic board temperature distributions of a high bright-
reduced fuel consumption with lower emissions. Besides,
ness light emitting diode (LED) with numerical heat transfer
they try to decrease the high electrical consumption on an
models [6]. Keppens et al. try to determined the relationship
automobile due to the new generation electric car. In this
between LED junction temperature and forward currents
development, the use of LEDs became more critical for the
[7]. Kwok et al. studied on the thermal system of automotive
automotive industry.
LED systems [8]. They investigate the relationship between
In the available literature, there are many scientific kin- temperature and the current on the LED’s luminous effi-
ds of research based on LED components or systems. For ciency and calculate Junction temperature. Ceng et al. wor-
instance, Choi et al. studied the prediction of the junction ked on thermal analysis and optimization of multiple LED
temperature of a LED system with free convection. In addi- packages based on general analytical solution [9]. Saati et al.
tion, the temperature distribution of electronic boards was studied on automotive LED exterior lighting for determined
studied [1]. Tsai et al. studied thermal analysis and tempe- thermal characteristics with IR camera [10].
rature measurement for LED packages and modules, which
In this study, a LED circuit board was investigated used in
had high low cost and power [2]. Kikuchi investigated the
Email: birhat.sonmezay@marelli.com
Thermal Performance Investigation of Position Function Circuit Board used in Automotive Exterior Rear Lighting
automotive exterior rear lighting, which was designed and tory conditions (Figure 3) by using a FLIR SC620 thermal
performed tail function on automobiles. Simulations had camera (Figure 4) with an 18mm lens, which had 40 mK at
been performed with designed printed circuit boards before 30°C thermal sensitivity. Thermal cameras other specifica-
the validation phase was achieved successfully. Detailed motions given below Table 1. Emissivity was set to 0.93 both in
del of a LED circuit board was designed two single LED chip the thermal camera and the simulation conditions.
with double copper layer. After the simulation phase, the
test was made with an IR camera and determined tempera-
ture distribution on circuit board. According to simulation
results, LED junction temperature is calculated with a vali-
dated model. On the other hand, error rates are calculated
with results of simulation and test measurement.
2.1 LED System Design and temperature measurements

In this analysis, the single-chip LEDs on the circuit board
were developed and manufactured using advanced techno-
logy to test the thermal efficiency of the LED device. On the
top copper plate, LEDs used in the automotive rear lighting
products were mounted in this system. This method inclu-
des the interaction of the top and bottom copper plates with
Figure 3: Experimental test setup
LEDs and PCBs between the copper plates (Figure 1).
a) b) c) Figure 4: FLIR SC620 thermal camera

Figure 1: (a) PCB with single-chip LEDs (b) Cross-sectional view of LED
Table 1 FLIR SC620 Specifications
system (c) Computational domain with solid region
Field of View (FOV) / minimum 24° x 18° / 0.3m - 45° x 34° / 0.2m as an
The size of the board was 48 x 28 x 1.62 mm, and the size focus distance option
of the single-chip LED was 3.3 x 3.2 x 1.9 mm. The printed 0.65 mrad for 24°lens – 1.3 mrad for 45°
Spatial resolution
lens
circuit board was roughly rectangular in shape. The material
Measurement Accuracy ± 2 °C or ± 2% of reading
for the printed circuit board was made of Flame Retardant
Temperature range -40°C to +500°C (optional up to +2000°C)
4 (FR4) material. With no thermal insulation, the thickness
of the copper plates on both sides was 35 μm. Copper thi- 2.2 Numerical Model of a single-chip LED lighting system
ckness can be increased by up to 50 percent by the process
The numerical model of a single-chip LED lighting system
after the plating method of PCB. To prevent this, the PCB
was achieved by using the FloEFD software package, which
board cut and measured by an electronic microscope (Figu-
includes 3D fluid flow and heat transfer analysis simulation
re 2). The copper-covered top and bottom surface ratio was
tools coupled with CAD systems. The numerical simulation
55 percent and 60 percent, respectively.
was performed under steady-state conditions, and the flow
was assumed as laminar. The numerical solution includes
all heat transfer nodes. The governing equations, including
continuity, momentum, and energy equations for steady-sta-
te conditions of airflow with free convection effects can be
written by using Equations 1-5. Due to the difficulties of mo-
deling LED in details, we assumed that two resistor model
for the single-chip LED with heat generation. The heat gene-
Figure 1: PCB measurements with an electronic microscope ration was selected considering the temperature increase in
single-chip LED dependent on reducing lighting emittance.
The temperature measurements were performed in labora-
.
Figure 5: Mesh structure

The governing equations and the boundary conditions used calculations, the circuit board was analyzed under 23 ° C
in the numerical calculations were described below. ambient conditions.

The results of the numerical solutions for the top surface of
the printed circuit board were shown in Figure 6. The maxi-
mum temperature for the top surface of the circuit board
was predicted as a value of 44.7 °C on the LED bottom sur-
face. Additionally, in this figure, the temperature predictions
for the locations of the top LED T1 to T6 are 43.3°C, 43.1°C,
Where, u, v and w are the velocity components (m/s), α is 42.8°C, 42.8°C, 43.1°C, 43.1°C, and for the bottom LED T7
the thermal diffusivity (m2/s), υ is the kinematic viscosity to T12 are 41.0°C, 41.1°C, 41.1°C, 41.1°C, 40.8°C, 40.8°C,
(m2/s), β is the volume expansion coefficient, g is the acce- respectively. From the numerical results, we can easily say
leration of gravity (m/s2), T is the temperature (°C), ρ is the that the data paths had great effects on the temperature dist-
density(kg/m3) of fluid in the computational domain and k ribution of the LED circuit board.
and S are the thermal conductivity (W/mK) of the LED ma-
terial and the source term (K/s) in LED chip, respectively.
No slip boundary condition was used for solid-fluid boun-
daries. The air temperature was assumed as a constant value
of 23°C (T∞) considering experimental conditions. The thi-
ckness of the copper plates in the top and bottom sides was
53 μm without thermal insulation. Also LED material was
assumed copper and LED circuit board material was used
FR4 material. In the simulation, LED power was assumed
the two resistor heat generation rate. Test and simulation
were performed with 13.5V, 140mA. The electrical power
was calculated 0.3W. The surface contact resistance betwe-
en the board and the single-chip LED were neglected. The
maximum junction temperature for the LED used in expe-
rimental and numerical studies is 125 ° C given by the ma-
nufacturer.
2.2 Mesh Structure and Boundary Conditions

In the numerical study, the thermal analysis of the circuit
board which was achieved by using a software package that
was capable of numerical simulation in the CAD environ- Figure 6: Top surface thermal results
ment. All heat transfer modes were considered during nu-
The experimental results were shown in Figure 7. The expe-
merical simulations. Monte-Carlo radiation heat transfer
riments were performed in a test room in temperature was
model was used in radiation heat transfer calculations. Qu-
set to 23°C. The single-chip LED system was fixed in an
adro mesh structure was used for the circuit board during
air domain and the maximum temperature was achieved for
the analysis.
the T1 location in both experimental and numerical studies.
Figure 5 shows the mesh structure, and approximately 850
The temperature difference between the numerical result
000 elements were used in the simulations. About 350 000
and experimental data was calculated as 4%. The temperatu-
elements were used for the fluid zone, about 500 000 ele-
re predictions were in good agreement with the experimen-
ments were used in the solid region. Due to the difficulties
tal data used in this study. The numerical and experimental
for the detailed design of the single-chip LED, two resistor
results were given below Table 2.
model is selected. The heat generation was selected consi-
dering the temperature increase in LED. In all numerical
Thermal Performance Investigation of Position Function Circuit Board used in Automotive Exterior Rear Lighting
Table 3 Number of mesh and LED bottom temperature

Total Cell Count Numerical Results (°C)
1 800 000 44.75
850 000 44.71
620 000 44.69
360 000 44.69
135 000 44.65
4. CONCLUSION
In this study, the thermal performance of a PCB with a sing-
le chip LED (Light Emitting Diode) chip was investigated
numerically and experimentally. The results were achieved
for single-chip LED during emitting light in an air domain.
The thermal camera temperature measurements were per-
formed for different locations to allow to evaluate the tem-
perature differences on the PCB and near the LED chip. The
maximum temperature measured for the top surface of the
circuit board was predicted as a value of 44.75°C on the LED
bottom surface. PCB’s temperature distribution depends on
the covered ratio of the top and bottom copper plates. The
maximum temperature was achieved for the T1 location
which was very close to the LED chip in both experimental
and numerical studies. The temperature difference between
the numerical result and experimental data was calculated
as 3% in percentage for the T1 location. In general, the dif-
ference of the numerical results and experimental data were
below 5% in percentage and when the results of studies exa-
mined, the validation of the numerical results were achieved
for the three dimensional (3D) numerical model.
5. ACKNOWLEDGEMENTS
Figure 7: a) Top LED thermal results b) Bottom LED thermal results The authors wish to thank Marelli Mako Tukey Elektrik Sa-
nayi Ticaret A.Ş for supporting this research.
Table 2 The numerical and experimental results comparison
Location Numerical Experimental Difference
Results(°C) Data (°C) (%) REFERENCES
T1 43.3 42.0 3 [1] Choi, S., Kim, Y., Byun S., Choi K. A Study on Predictable Program of
T2 43.1 41.8 3 LED Junction Temperature in Natural Convection. 9th International
T3 42.8 41.3 4 Symposium on Automotive Lighting, 27-28 September 2011, Dar-
T4 42.8 41.3 4 mstadt, Germany.
T5 43.1 41.9 3
[2] Tsai, M., Chen, C., Kang, C. (2012) “Thermal measurements and
T6 43.1 41.8 3 analyses of low-cost high-power LED packages and their modules”.
T7 41.0 39.4 4 Microelectronics Reliability, 52: 845 – 854
T8 41.1 39.8 3
T9 41.1 39.8 3
[3] Kikuchi, K. Thermal simulation of LED unit for Headlamp and Rear
lamp. 9th International Symposium on Automotive Lighting, 27-28
T10 41.1 39.9 3
September 2011, Darmstadt, Germany.
T11 40.8 39.9 2
T12 40.8 39.6 3 [4] Yung, K., Liem, H., Choy, H., Lun W., (2010) Thermal performance of
high brightness LED array package on PCB. International Commu-
Table 3 shows the bottom temperatures on the LED, depen- nications in Heat and Mass Transfer, 37: 1266 – 1272
ding on the total mesh number. The mesh structure used
[5] Mornet E., (2009). Thermal management of LED for signaling and
on the model was created with the FloEFD software. While
lighting functions. 8th International Symposium on Automotive
creating the mesh structure, solid and liquid volumes are se- Lighting, 28-30 September, Darmstadt, Almanya
parated automatically, a mesh structure with various node
[6] Christensen A., Graham S., (2009). Thermal effects in packaging
numbers has been created. When the temperature changes
high power light emitting diode arrays Applied Thermal Enginee-
due to the node number are examined, the change in the ring 29 pp.364–371
bottom temperatures decreased parallel with the decrease
[7] Keppens A., Chen h., Lu Y., Chen Z., Gao Y., Deconinck G., Hanselaer
in the number of cells.
P. (2011) “Light-emitting diode junction temperature and power
Determination from forward current”. Light & Engineering, 19(1):
.
34-44.
[8] Kwok K.F., Divakar B.P., Cheng K.W.E., Design of an LED Thermal
System for Automotive Systems 3rd International Conference on
Power Electronics Systems and Applications, Hong Kong, China 20-
22 May 2009
[9] Cheng T., Luo X., Huang S., Liu S. (2010) “Thermal analysis and op-
timization of multiple LED packaging based on a general analytical
solution”. International Journal of Thermal sciences, 49: 196 – 201.
[10] Saati K. F., Tufekci, C.S., Arik M. A Computational and Experimen-
tal Study on a Harsh Environment LED System for Vehicle Exterior
Lighting Applications. 4th Intersociety Conference on Thermal and
Thermomechanical Phenomena in Electronic Systems (ITherm) 27-
30 May 2014, Orlando, FL, USA

Conference Paper
Oral Presentation
Yalıtılmış Hava Kanalı Tasarımı
Hakan Akgün, Turan Diril*
Özet
Günümüz ticari araç sektöründe elektrikli otobüslerin önemi giderek artmaktadır. Elektrikli araçlarda ise menzil,
araç tasarımında öne çıkan en önemli parametrelerin başında gelmektedir. Bu projede ise klimanın kullandığı
elektrik tüketimini minimuma indirerek, klimanın sistem üzerindeki tüketimini azaltılıp, performansından
maksimum seviyede fayda sağlamak amaçlanmıştır. Şehir içi otobüslerde kullanılan, konvansiyonel tasarıma
sahip, büyük kesitli ve yalıtımı zor olan hava kanalı yerine, çıkan havanın tamamını daha küçük ve izole edilmiş
bir kesit içerisinden yolcu bölgesine taşıyacak yeni bir hava kanalı tasarlanmıştır. Mevcutta yaklaşık 1400 cm2
olan hava kanalı kesiti, yeni tasarımda yaklaşık 300 cm2 ye düşürülmüştür. Yapılan testlerde, özellikle aracın arka
tarafındaki, klimaya uzak bölgede yetersiz hava sirkülasyonunun giderildiği, araç içerisindeki hava dağılımının
daha homojen olduğu gözlemlenmiştir. Yapılan ölçümlerde ise arka taraftaki hava çıkış hızlarının yaklaşık %50
artarak, klimanın yolcu kabinini istenilen sıcaklığa daha kısa sürede getirmesi sağlanmıştır. Bununla birlikte
hem yolcu kabinindeki ısıl konfor arttırılmış olup, hem de aracın elektrik tüketimi azaltılarak menziline katkıda
bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Klima, Elektrikli Otobüs, Menzil, Hava Kanalı, Yalıtım.
Email: turan.diril@temsa.com

Conference Paper
Oral Presentation
A Parametric Study Of Uwb Waveguide-Fed Pyramidal Horn

Antenna For Smart Antenna Systems
Duygu Nazan Gençoğlan1*, Şule Çolak1
Adana Alparslan Türkeş Science and Technology University, Turkey Country
1
Abstract
In this study, Ultra-Wideband waveguide-fed pyramidal horn antenna as the feeder is investigated and
parametrized with respect to the horn physical parameters. The main objective is to analyze the antenna
performance by means of return loss, gain, and radiation pattern parameters in the 3.1 GHz-10.6 GHz range.
The effect of flare length, waveguide height, the waveguide width, waveguide length are examined on antenna
parameters in the related frequency range. After the parametric study, the dimensional values that yield the
best performance are specified. Then, the horn antenna with selected dimensional values is proposed as the
transmitter for the smart antenna systems. The numerical results obtained by CST Microwave Studio show that
the investigated feeder horn antenna has quite an acceptable gain with the increment of 14.9dBi, 4.7 dBi, and 5.9
dBi and directional radiation pattern characteristics at the desired frequencies, including 4.467 GHz, 6.85 GHz,
and 7.815 GHz, for smart antenna systems.
Keywords: Feeder, Gain, Horn Antenna, Smart Antenna System
1. INTRODUCTION eder or transmitter. The waveguide–fed pyramidal horn an-

tenna is generally used as a feeder (transmitter), calibration
Horn antenna has been used for many applications such as
antenna, radar antenna, directive antenna and dish antenna
monitoring [1], microwave imaging systems [2], Electro-
with respect to various application areas [18].
magnetic Compatibility (EMC) measurements [3, 4], radar
[5], satellite [6] and military applications [7] etc. Advantages This paper considers the design of horn antenna which is
of horn antenna are high data transmission rate, easy fee- used for smart antenna systems as a feeder (transmitter).
ding and easy design. However, horn antenna needs to be The proposed antenna that is required to meet Federal
developed to achieve larger bandwidth and improve impe- Communications Commission (FCC) regulations is presen-
dance matching for Ultra-Wideband applications [8-11]. In ted in the entire UWB frequency range (from 3.1 GHz to
UWB communication systems, antennas must be capable of 10.6 GHz). Parametric simulations are performed to evalua-
radiating impulses with little distortion and efficient gain [8- te Return Loss, directivity, and radiation pattern characteris-
12]. The design of UWB horn antenna poses a difficult prob- tics. The effects of waveguide dimensions and flare length on
lem, since the antenna design is complex and not amenable antenna performance are investigated over the entire UWB
to closed form mathematical analysis [13, 14]. Therefore, frequency range.
numerical techniques come into prominence. As a result,
numerical based simulation programs are generally utilized 2. ANTENNA DESIGN
to predict and understand the performance of proposed de- The simulated horn antenna is shown in Figure 1. It is de-
signs in realistic electromagnetic environment [15, 16]. The signed by using commercial package of Antenna Magus and
waveguide-fed pyramidal horn antenna is one of the sugges- CST Microwave Studio (MWS) simulation program. Addi-
table antennas in the UWB frequency range (3.1- 10.6 GHz) tionally, the smart antenna system is visualized in Figure 2.
due to its bandwidth feature [17]. The design of UWB horn It is deduced from Figure 2 that any type of horn antenna
antenna is a challenging issue in the UWB frequency range, might be preferable to feed the smart antenna or transmit
i.e., from 3.1 to 10.6 GHz. Smart antenna systems should be the signals into the smart antenna structure [17]. Flare angle,
synchronized with a number of units such as radio, beam- waveguide dimensions, aperture dimensions and flare len-
forming and digital signal processing units to optimize the gth are chosen in order to obtain efficient directivity, gain
radiation efficiency. One of the prominent components is fe-
Email: dngencoglan@atu.edu.tr
A Parametric Study Of Uwb Waveguide-Fed Pyramidal Horn Antenna For Smart Antenna Systems
and sharper beam. The proposed antenna is designed with range from 3 GHz to 12 GHz. Figure 4 illustrates the VSWR
dimensions as given in Table 1. characteristic of the proposed antenna. The minimum value
of VSWR is 1.024. Moreover, the VSWR value over the who-
le range is smaller than 2, as required by FCC regulations for
UWB systems.
Figure 3 : Return Loss versus frequency for the designed antenna
Figure 1: Waveguide-fed pyramidal horn antenna with different views
Antenna parameters are described and analyzed by using

Antenna Magus, Matlab programs and Equations (1-3)
[18,19]:
Figure 4 : VSWR versus frequency for the designed antenna
(1) Figure 5 shows the radiation pattern of the designed anten-

na. The antenna has directional radiation pattern. The mag-
nitude of the main lobe is observed as 9.92 dBi, 11.3 dBi, and
(2) 11.1 dBi at the frequencies of 4.467 GHz, 6.85 GHz, 7.815

GHz, respectively.
(3)
where , are the gain and the directivity, respectively; while
is the efficiency, is the aperture length and stands for the
wavelength.
Any type of
Horn
Antenna as a
transmitter
a)
Smart
Antenna as
a Receiver
Figure 2: Visualization of the smart antenna systems

Table 1 Designed Antenna Dimensions
Parameters Short Name Value Unit
Width of waveguide section Wg 23.53 mm
Height of waveguide section Hg 11.77 mm
Length of waveguide section Lg 44.97 mm
Aperture width Wa 107.11 mm
Aperture height Ha 82.340 mm
Length of flare section Lf 26.66 mm b)
2.1 Simulation Results Figure 5: Radiation patterns of the initial antenna at 4.467 GHz, 6.85 GHz,
and 7.815 GHz for a) , and
Once the design is completed, the antenna simulation re-
sults are obtained by using CST MWS program. The exami- 2.2 Physical Parameter Effect on the Antenna
ned parameters are Return Loss, voltage standing wave ratio Performance
(VSWR), radiation pattern, bandwidth and directivity. Figu- The antenna’s physical parameters, such as flare length, wa-
re 3 illustrates the Return Loss characteristic of the propo- veguide dimensions and aperture dimensions, affect anten-
sed antenna. The Return Loss is below -10 dB in the whole na’s own performance. The physical parameters are changed
to improve the efficiency and directivity of the antenna.
.
2.2.1. Flare Length effect of the proposed antenna on its Figure 9 shows that the minimum Return Loss occurs at the
performance waveguide length of 40 mm and its value is –32.609 dB at
the resonance frequency of 4.467 GHz.
Figure 6 illustrates the flare length effect of the proposed
antenna. Three different flare lengths are examined. Solid
line with circles, dotted line with squares and solid line with
triangles represent the flare length of 80 mm, 90 mm, and
100 mm, respectively. The corresponding minimum Return
Loss values for these flare lengths are -32.967 dB, -39.138
dB and -36.275 dB, respectively. According to the simulation
results, the best value of antenna flare length is 90 mm with
the minimum Return Loss value.
Figure 8 : The Return Loss characteristic of the proposed antenna at diffe-

rent waveguide width values 20, 30 and 40 mm, respectively.
Figure 6: The Return Loss characteristics of the proposed antenna with

flare lengths 80 mm, 90 mm and 100 mm.
2.2.2. Waveguide dimension effect of the proposed anten- rent waveguide length values 40, 50 and 60 mm, respectively.
na on its performance
According to the overall parametric study results, the best
From the previous section 2.2.1, the best value for flare len- antenna dimensions are tabulated in Table-2:
gth is observed as 90 mm by using parameter sweep tool in
Table 2 The Proposed Horn Antenna Structure with Best Dimension
CST MWS. After this value is set, waveguide height is varied Values
in order to define the best value of the waveguide height. Parameters Short Name Value Unit
Waveguide is swept from 10 mm to 12 mm. Figure 7 indi- Width of waveguide section Wg 30 mm
cates that waveguide height of 12 mm gives minimum Re- Height of waveguide section Hg 12 mm
turn Loss of -40 dB where antenna and transmission line are Length of waveguide section Lg 40 mm
fairly well matched. The waveguide height is set as 12 mm Aperture width Wa 107.11 mm
during the next procedure so as to simulate the waveguide Aperture height Ha 82.34 mm
width that gives the best result. Length of flare section Lf 90 mm
Figure 10 illustrates the radiation pattern characteristics of

the proposed antenna with the dimensions tabulated in Tab-
le-2. It is clear from these figures that the proposed antenna
shows directional radiation pattern characteristics with the
directivity of 13 dBi, 15.9 dBi and 17 dBi at the frequencies
of 4.467 GHz, 6.85 GHz, and 7.815 GHz, respectively. This
means that, the directivity of the initial designed antenna
is increased with the amounts of 3.08 dBi, 4.6 dBi, and 5.9
rent waveguide height values 10, 11 and 12 mm, respectively. dBi at the frequencies of 4.467 GHz, 6.85GHz, and 7.815,
respectively.
Figure 8 illustrates the Return Loss characteristics of the
proposed antenna at waveguide widths of 20, 30 and 40 mm, 3. CONCLUSION
respectively. The waveguide height is set as 12 mm. As seen,
when the waveguide width is 20 mm, Return Loss is not be- A waveguide-fed pyramidal horn antenna is presented and
low -10 dB over the full range. Hence the designed antenna investigated for smart antenna systems in the UWB frequ-
does not satisfy the UWB requirement. Therefore, wavegu- ency range. These kinds of antenna structures are generally
ide width is selected as 30 mm, which gives the minimum preferred in smart antenna systems due to their wide ban-
Return Loss value of – 30.99 dB at the resonance frequency dwidth, reasonable directivity and Return Loss characteris-
of 4.467 GHz. tics, as well as ease of construction and design. In the study,
Return Loss, directivity, and radiation pattern are analyzed
After setting the waveguide width as 30 mm, waveguide len- by varying physical parameters such as flare length, wave-
gth is swept from 40 mm to 60 mm with a step of 10 mm. guide height, waveguide width and waveguide length in the
A Parametric Study Of Uwb Waveguide-Fed Pyramidal Horn Antenna For Smart Antenna Systems
frequency range of interest. After the parametric study, the timisation of a high-frequency EMC wideband horn antenna. IET
directivity of the initially designed antenna is increased with Microwaves, Antennas & Propagation, 1(3), 580-585.
the amounts of 3.08 dBi, 4.6 dBi, and 5.9 dBi at the frequ- [4] Sharma, S. (2014). Design and analysis of pyramidal horn antenna
encies of 4.467 GHz, 6.85GHz, and 7.815, respectively. As at 8 GHz frequency. International Journal of Advanced Research in
a result, the antenna which has the best performance is de- Electronics and Communication Engineering (IJARECE) Volume, 3.
termined and it is proposed as the transmitter for the smart [5] Panzner, B., Jöstingmeier, A., & Omar, A. (2010, June). A compact
antenna systems. double-ridged horn antenna for ground penetrating radar applica-
tions. In 18-th INTERNATIONAL CONFERENCE ON MICROWA-
VES, RADAR AND WIRELESS COMMUNICATIONS (pp. 1-4). IEEE.
[6] Bilotti, F., Di Palma, L., Ramaccia, D., & Toscano, A. (2012). Self-filte-
ring low-noise horn antenna for satellite applications. IEEE Anten-
nas and Wireless Propagation Letters, 11, 354-357.
[7] Luo, G. Q., Hong, W., Tang, H. J., Chen, J. X., Yin, X. X., Kuai, Z. Q., &
Wu, K. (2007). Filtenna consisting of horn antenna and substrate
integrated waveguide cavity FSS. IEEE transactions on antennas and
propagation, 55(1), 92-98.
[8] Turk, A. S. (2004). Ultra‐wideband TEM horn design for ground
penetrating impulse radar systems. Microwave and optical techno-
logy letters, 41(5), 333-336.
[9] Wang, Y., Fang, G., Su, H., Ji, Y., Ye, S., & Zhang, X. (2015). A novel
UWB TEM horn antenna with a microstrip-type feed. International
a) journal of antennas and propagation, 2015.
[10] Mallahzadeh, A. R. R., Dastranj, A. A., & Hassani, H. R. (2008). A no-
vel dual-polarized double-ridged horn antenna for wideband appli-
cations. Progress In Electromagnetics Research, 1, 67-80.
[11] Dehdasht-Heydari, R., Hassani, H. R., & Mallahzadeh, A. R. R. (2008).
A new 2-18 GHz quad-ridged horn antenna. Progress In Electro-
magnetics Research, 81, 183-195.
[12] Li, Y., Li, W., Ye, Q., & Mittra, R. (2014, January). A survey of planar ult-
ra-wideband antenna designs and their applications. In Forum for
Electromagnetic Research Methods and Application Technologies
(FERMAT) (Vol. 1, pp. 1-16).
[13] Nel, M., Joubert, J., & Odendaal, J. W. (2014). The measurement of
complex antenna transfer functions for ultra-wideband antennas in
a compact range. IEEE Antennas and Propagation Magazine, 56(6),
b) 163-170.
Figure 10: Radiation patterns of the proposed antenna with best dimensi- [14] Lashab, M., Hraga, H. I., Abd-Alhameed, R., Zebiri, C., Benabdelaziz,
ons at 4.467 GHz, 6.85 GHz, and 7.815 GHz for a) and F., & Jones, S. M. (2011). Horn antennas loaded with metamaterial
for UWB applications. Progress In Electromagnetics Research, 1053.
3. ACKNOWLEDGEMENTS [15] Lier, E., & Kishk, A. (2005). A new class of dielectric-loaded hyb-
This study was supported by the Scientific Research Projects rid-mode horn antennas with selective gain: Design and analysis by
Unit (BAP) in Adana Alparslan Türkeş Science and Techno- single mode model and method of moments. IEEE Transactions on
logy University. Project No: MÜHDBF.EEM.2015-18, Proje- Antennas and Propagation, 53(1), 125-138.
ct Title: Investigation and Improvement of Ultra Wideband [16] Diamantis, S. G., Orfanidis, A. P., & Kyriacou, G. A. (2009). Conical
Antenna Characteristics. horn antennas employing an offset moment method and mode
matching technique. IEEE transactions on magnetics, 45(3), 1092-
1095.
REFERENCES
[17] Oluwole, A. S., & Srivastava, V. M. (2015, December). Design of
[1] Oloumi, D., Mousavi, P., Pettersson, M. I., & Elliott, D. G. (2013). A
smart antenna using waveguide-fed pyramidal horn antenna for
modified TEM horn antenna customized for oil well monitoring
wireless communication systems. In 2015 Annual IEEE India Confe-
applications. IEEE transactions on antennas and propagation,
rence (INDICON) (pp. 1-5). IEEE.
61(12), 5902-5909.
[18] Bhanarkar, M., Waghmare, G., & Navarkhele, V. (2016). Analysis of
[2] Amineh, R. K., Trehan, A., & Nikolova, N. K. (2009, February). Ult-
Pyramidal Horn Antenna for J-Band Application. The full paper has
ra-wide band TEM horn antenna for microwave imaging of the bre-
to be submitted to the editorial manager system on the website of
ast. In 2009 13th International Symposium on Antenna Technology
the congress.
and Applied Electromagnetics and the Canadian Radio Science
Meeting (pp. 1-4). IEEE. [19] Balanis, C. A. (2016). Antenna theory: analysis and design. John Wi-
ley & Sons.
[3] Abbas-Azimi, M., Arazm, F., & Faraji-Dana, R. (2007). Design and op-

Conference Paper
Oral Presentation
Plastik Ambalaj Sektöründe Ahp Yöntemiyle Pouch Ambalaj İçin

Malzeme Seçimine Yönelik Bir Uygulama
Selin Karaca1, Mehpare Timor2
1
İstanbul Üniversitesi, İşletme Fakültesi, Yönetim Bilişim Sistemleri Bölümü, İstanbul, Türkiye; selinkaraca@ogr.iu.edu.tr
2
İstanbul Üniversitesi, İşletme Fakültesi, Sayısal Yöntemler Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye; timorm@istanbul.edu.tr
Özet
Malzeme seçimi, günümüz rekabetçi iş dünyasında en kritik faaliyetlerden biridir. Bir malzeme seçiminde en
iyi olanı seçmek zor bir iştir. En uygun özellikte malzeme seçiminin belirlenmesi için çok amaçlı karar verme
tekniklerinden birisi olan ve alternatif yapıdaki malzemelerden yapılan ambalaj değerlendirilerek bütün durumlar
içinden en iyi olanı seçebilen Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP), yöntemi kullanılmıştır.
AHP, seçim aşamasında seçeneklerin üstünlüklerinin belirlenmesi ve sistematik olarak karşılaştırılıp
değerlendirilmesini sağlayan bir yöntemdir. Bu çalışmada, bir plastik ambalaj işletmesinin en uygun özellikte
malzemeden yapılan ambalaj seçiminde AHP yöntemi kullanılmıştır. Çalışmamızda malzeme kriterleri AHP ile
sistematik olarak karşılaştırılarak en uygun pouch ambalaj malzeme seçimi önerisi yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP), Karar Verme Yöntemleri, Özellikli Malzemelerden
Ambalaj Seçimi.
An Application in Material Selection with the Ahp Method for Pouch Packaging in
The Plastic Packing Sector
Abstract
Material selection is one of the most critical activities in today’s competitive business world. It is difficult to
determine the best material in a material selection. The Analytical Hierarchy Process (AHP) method, which is
one of the multiple criteria decision making techniques and the packaging made from alternative materials is
evaluated to determine the material selection with the most appropriate feature, and is used.
AHP is a method that determines the advantages of the options at the selection stage and systematically compares
and evaluates them. In this study, it was determined the selection of the most suitable material by AHP method
in a plastic packaging company. AHP was used to determine for material selection.
Keywords: Analytic Hierarchy Process (AHP), Decision Making Methods, Selection of Packaging from Special
Materials.
1. GİRİŞ zemeleri, sürdürülebilirlik üzerine çalışmalar olduğu ledok

ürününün ambalaj seçimi, gıda ambalajlarına yönelik yeşil
Plastik ambalaj sektöründe yapılan çalışmalar incelendiğinde
biyokompozit ambalaj seçimine yönelik çalışmalar olduğu
malzeme seçimi süreçlerin standartlaştırılmasında çalışma-
görülmektedir.
ların bulunmadığı gözlemlenmiştir. Sektörde standartlaştır-
ma çalışmaları ile sürekliliğin ve kalite seviyesinin arttırılma- Pouch ambalaj olarak farklı üretim koşullarında malzemenin
sı amacıyla esnek plastik ambalaj sektöründe pouch ambalaj kalitesinde önemli parametreler olan malzeme özellikleri
ürününün farklı üretim özeliklerine bağlı çok kriterli karar (çekme mukavemeti, çekme uzaması), makine performansı
verme yöntemleri ile malzeme seçimi üzerine çalışma yapıl- kapsamında makine hızı ve maliyet kapsamında malzeme
mıştır. Malzeme seçimi konusunda yapılan diğer çalışmalar- fiyatı kriterlerine bağlı dört alternatif üzerinden en uygun
da otomotiv, ambalaj sektörü, tedarikçi seçimi vb. alanların özelliklere sahip ürün seçimi amaçlanmaktadır. Ayrıca, plas-
yanı sıra plastik ambalaj sektöründe daha çok ambalaj mal- tik ambalaj sektöründe karar verme süreçlerinde çoklu karar
Email: selinkaraca@ogr.iu.edu.tr
Plastik Ambalaj Sektöründe Ahp Yöntemiyle Pouch Ambalaj İçin Malzeme Seçimine Yönelik Bir Uygulama
verme tekniklerinin önemini araştırmak isteyen araştırmacı çekme uzaması, eğilme mukavemeti, eğilme uzaması, dar-
ve yöneticilere yardımcı olmak amaçlanmaktadır. be dayanımı ve maksimum su emilimidir. Sözkonusu çalış-
mada, darbe dayanımı ve eğilme mukavemetinin en büyük
AHP, problemin çok kriterli öğelerinin öncelik durumunu
önceliğe sahip olduğu bulunmuştur. İşlenmiş flax /polipro-
hiyerarşik bir yapı içerisinde belirlemeye ve temsil etmeye
pilen kompozit ile 30% ağırlıkta yüklenen fiber alternatifi
yarayan sistematik bir yöntemdir. AHP yönteminde ele alı-
genel değerlendirme kriterleri açısından en iyisi alternatif
nan probleme ait kriterler belirlenerek bu kriterler arasında
olarak belirlenmiştir. İlgili çalışmada, bu tür bir yaklaşımın,
ikili karşılaştırmalar yapılır ve problem için her düzeyde yer
otomotiv uygulaması için doğal elyaf takviyeli polimer kom-
alan kriterlere ait öncelikler belirlenir. [1] AHP sayesinde ka-
pozitlerin seçim işlemini geliştirme ve bu sektörde gelecek-
rar vericiler kompleks yapıdaki problemleri, ana hedeften alt
teki sürdürülebilir tasarım olanaklarını genişletmede ilk kez
kriterlere kadar uzayan hiyerarşik bir yapı içinde gösterebil-
uygulandığı vurgulanmaktadır. [5]
mektedir. [2]
Bali’de tüketilen ve geliştirilen yerel yiyeceklerden biri Le-
Mayyas’ın çalışmasında otomotiv sektöründe kullanılan
dok’tur. Bu ürün yerel lezzetleri karşılaması, pratik olması ve
farklı malzemeler için sürdürülebilirlik odaklı malzeme
altı aylık uzun bir raf ömrüne sahip olması nedeniyle tercih
seçimi uygulaması ele alınmıştır. Sözkonusu çalışmada,
edilmektedir. Wrasiati vd’nin çalışmasında, ambalaj yapısı
çevresel, sosyal, ekonomik ve teknik açıdan uygulanabilecek
ve ambalaj türünün belirlenmesinde çok kriterli karar ver-
sürdürülebilir bir tasarım oluşturma konusu ele alınmış-
me metotlarından Analitik Hiyerarşi Prosesi kullanılmıştır.
tır. Çalışmada, sürdürülebilirlik açısından yaşam döngüsü
İlgili çalışmada, ambalaj yapısı alternatifleri; “kağıt, plastik,
analizinin yanı sıra, çevresel etkiler ve maliyet faktörleri,
alüminyum folyo, plastik ve kağıt kombinasyonu, alümin-
aracın tüm yaşam döngüsü boyunca analizi yapılmıştır. Bu
yum folyo ve plastik, teneke kutular, strafor ve cam” olarak
kapsamda göz önünde bulundurulan malzeme seçenekle-
belirlenmiştir. Değerlendirme kriterleri; “hammadde, fiyat,
ri; geleneksel çelik, yüksek mukavemetli çelik, alüminyum,
mukavemet, esneklik, görünüm, çevre dostu” olarak saptan-
magnezyum, titanyum ve beyaz gövde yapılarında ve dış
mıştır. Ambalaj türü alternatifleri ise “pouch, torba, yuvar-
gövde panellerinde kullanılan kompozitleri belirlenmiştir.
lak, kutu, şişe ve kova” olarak belirlenmiştir. Ambalaj türüne
Bu çalışmada, sürdürülebilirlik puanlama yöntemi geliş-
yönelik kriterler; “pratiklik, dayanıklılık, fiyat ve görünümü”
tirilmiş ve otomobil gövdesi uygulamalarında daha hafif
olarak verilmiştir. Wrasiati vd’nin çalışması sonucunda, ye-
malzemelerin kullanılmasının faydalı olup olmadığına karar
rel Bali yemeği olan Ledok için uygun ambalaj yapısı 1,360
vermek için kullanılmıştır. Yapılan çalışmada malzeme seçi-
değeri ile plastik ve kağıt kombinasyonu, ambalaj türü 1,671
minde çok kriterli karar verme yöntemlerinden kalite fonk-
değeri ile pouch ambalaj olduğu ifade edilmektedir.[6]
siyon yayılımı ve analitik hiyerarşi prosesi (AHP) metodu ve
uygulanması tartışılmıştır. [3] Gıda ambalaja malzemelerinin ambalajlanmasına yönelik
karar alınırken plastiğin azaltılması ve değiştirilmesi kararı
Sapuana vd’nin çalışmasında, uygun olmayan malzeme ka-
alınmaktadır. Indrawan ve Septiani’nin çalışmasında, farklı
rarını önlemek üzere, otomotiv gösterge panosu için en uy-
ambalaj kaynakları ve malzeme alternatiflerinin değerlendi-
gun malzemenin belirlenmesinde Analitik Hiyerarşi Prose-
rilmesinde çok kriterli karar verme yöntemlerinden Analitik
si metodu kullanılmıştır. Sözkonusu çalışmada, doğal elyaf
Hiyerarşi Prosesi kullanılmıştır. AHP metoduna bağlı ola-
kompozitin malzeme özelliklerinin verileri, sistematik he-
rak yapılan yeni malzeme seçiminde, “çevre dostu ambalaj”
saplanmıştır. Bu çalışmada, doğal elyaf malzemenin malze-
ve “palm yaprağından üretilen ambalaj”ın öne çıktığı ifade
me özellikleri ana kriter olarak yoğunluk, young modülü ve
edilmektedir. [7]
gerilme dayanımı belirlenmiştir. Sapuana vd’nin çalışmasın-
da 29 tip doğal elyaf kompoziti tanımlanarak otomotiv gös- Küreselleşmenin etkisiyle ürünler, hizmetler ve insanlar
terge paneli için en uygun doğal elyaf kompoziti ana kriterler dünyada daha serbest şekilde dolaşmaya başlamıştır. İmalat-
ve alt kriterler göz önünde bulundurularak belirlenmiştir. [4] çı firmalar, rakiplerine karşı avantaj elde etmek ve kazanmak
için değişen koşullara uyum sağlamak ve kritik performans
Son yıllarda doğal kaynakların uygun kullanımının yanı sıra,
kriterlerine uymaya ihtiyaç duyulmaktadır. Temur vd’nin ça-
endüstriyel sürdürülebilirlik ve çevre arasındaki uyuma veri-
lışmasında, plastik ambalaja yönelik performans ölçümün-
len önem nedeniyle doğal fiber takviyeli polimer kompozit-
de Analitik Hiyerarşi Prosesi metodu kullanılmıştır. İlgili
lerin değerli bir malzeme türü olduğu kabul edilmiştir. Faris
çalışmada kullanılan ana kriterler “maliyet, kalite, müşteri
vd’nin çalışmasında, aynı anda çeşitli değerlendirme kriter-
memnuniyeti ve zaman” olup, belirlenen her bir kriterin alt
leri göz önünde bulundurularak, otomotiv endüstrisinde iç
kriterleri de oluşturulmuştur. Ana ve alt kriterlerin değerlen-
parçalar için en uygun dokunmamış doğal takviye fiber / po-
dirilmesi AHP metodu kullanılarak kriterlerin ağırlıklarını
lipropilen bazlı kompozitlerin değerlendirilmesi ve seçilmesi
hesaplamada Expert Choice kullanılmıştır. [8]
için bir karar verme modeli tanıtılmıştır. Farklı doğal elyaf /
polipropilen kompozitlerin 15 potansiyel alternatifini değer- Gıda ambalajı konusunda yapılan bir diğer çalışma ise Salwa
lendirmek için Analitik Hiyerarşi Prosesi metodu kullanıl- vd tarafından gerçekleştirilmiştir. Söz konusu çalışmada,
mıştır. Değerlendirme sürecinde altı değerlendirme kriteri gıda ambalajı tasarımı için yeşil biyokompozitlerde matris
kullanılmıştır. Bunlar; kompozitlerin çekme mukavemeti, olarak nişasta seçim sürecine yardımcı olmak için Shan-
.
non’ın entropisi ve Analitik Hiyerarşi Prosesi metodunu 7 Çok Kuvvetli Derecede Bir faktör bir diğerine göre yüksek
birleştiren bir yaklaşım kullanılmıştır. Nişasta, doğal bir Önemli derecede kuvvetle tercih edilmek-
tedir.
polimer olup, kısa dönem, tek kullanımlık gıda ambalajla-
9 Mutlak Derecede Önemli Faktörlerden biri diğerinden çok
ma uygulamaları için uygundur. Salwa vd’nin çalışmasında, yüksek derecede önemlidir.
altı çeşit biyokompozitin, malzeme özelliklerine bağlı olarak 2, 4, 6, 8 Ara Değerleri Temsil İki faktör arasındaki tercihte küçük
malzeme seçimi gerçekleştirilmiştir. İlgili çalışmada 26,8% Etmektedir farklar olduğunda kullanılır.
ağırlığında sago nişastası, ardından 20,2% ağırlığında pirinç Karşılıklı i, j ile karşılaştırılırken bir değer (x) atanmış ise; j, i ile karşılaştırı-
Değerler lırken atanacak değer (1/x) olacaktır.
nişastasından elde edilen ambalajın öncelikli olduğu tespit
edilmiştir. [9] “1” sayısal oranı her alternatif kendisi ile karşılaştırılmasında
kullanılacaktır. Karşılaştırma matrisi satırlarında ve sütun-
2. ANALİTİK HİYERARŞİ PROSESİ larında sırası ile 1-nci, 2-nci, … alternatifler yer almaktadır.
2.1. Analitik Hiyerarşi Prosesinin Temel Özellikleri Bir karşılaştırma matrisi:
Analitik Hiyerarşi Proses (AHP), ilk olarak 1968 yılında A B C
Myers ve Alpert ikilisi tarafından ortaya atılmış ve 1977 A 1 5 7
B 1/5 1 3
de ise Saaty tarafından bir model olarak geliştirilerek karar
C 1/7 1/3 1
verme problemlerinin çözümünde kullanılabilir hale geti-
rilmiştir. AHP, karar hiyerarşisinin tanımlanabilmesi duru- • Elde edilen bu matris daha sonra bir öncelikler
munda kullanılan, kararı etkileyen faktörler açısından ka- vektörüne dönüştürülecektir. Bu matrisin elemanları
rar noktalarının yüzde dağılımlarını veren bir karar verme toplamı 1’dir.
ve tahminleme yöntemi olarak açıklanabilir. AHP bir karar
hiyerarşisi üzerinde, önceden tanımlanmış bir karşılaştırma Her bir kriter için karşılaştırma vektörü mevcuttur.
skalası kullanılarak gerek kararı etkileyen faktörler ve gerek- Karşılaştırma matrisinin her bir elemanı için, öncelikler
se bu faktörler açısından karar noktalarının önem değerleri matrisi, satırlarında alternatifler, sütunlarında karar kriter-
açısından, birebir karşılaştırmalara dayanmaktadır. Sonuçta leri olacak şekilde birleştirilerek bir öncelikler matrisi oluş-
önem farklılıkları, karar noktaları üzerinde yüzde dağılıma turulur.
dönüşmektedir. [10] Örneğin, A1 ve A2 gibi iki alternatif hakkında karar verilecek
olsun. Bu alternatifler için C1, C2 ve C3 olmak üzere üç
2.2. Analitik Hiyerarşi Prosesi ile Problem Çözme farklı kriter aşağıdaki gibi mevcut ise;
Analitik hiyerarşi prosesinde ilk adım karar vericinin ama- KRİTERLER
cına uygun hedef(ler)in belirlenmesi ve hedef(ler)e ulaşmak C1 C2 C3
amacı ile gerekli kriterlerin listelenmesi gerçekleşir. Hedef(- A1 1/3 1/2 1/6
ALTENATİFLER
ler)e ulaşmak için her bir kriter için (n) muhtemel karar A2 2/3 1/2 5/6
alternatifinin belirlenir ve sonuç karar için hiyerarşik model Toplam 1 1 1
oluşturulmuş olur. [11] Tüm öncelikler matrisinin hesaplanabilmesi için kriterler
Analitik hiyerarşi prosesinin ikinci adımını ikili karşılaştır- için bir öncelikler vektörü de tanımlanmış olmalıdır. Bu
malar oluşturur. İkili karşılaştırma ile kriterlerin birbirleriyle vektör C1, C2, C3 için (1/4, 1/2, 1/4) olarak verilmiş olsun.
karşılaştırılması gerçekleştirilir. İkili karşılaştırmalar karar Tüm öncelikler matrisi şu şekilde hesaplanmaktadır:
kriterinin ve alternatiflerinin öncelik dağılımının kurulması
(1/4) (1/2) (1/4)
için dizayn edilmiştir. Sonuç olarak, Hiyerarşideki kriter bir
üst kademedeki kritere göre göreli önemlerinin belirlenmesi C1 C2 C3
için ikili karşılaştırılır. [12] A1 1/3 1/2 1/6
AHP ile problem çözerken sırasıyla aşağıdaki aşamalar uy- A2 2/3 1/2 5/6
gulanmaktadır: A1 = (1/4) * (1/3) + (1/2) * (1/2) + (1/4) * (1/6) = 3/8
• AHP de işlemleri gerçekleştirmek için öncelikle bir A2 = (1/4) * (2/3) + (1/2) * (1/2) + (1/4) * (5/6) = 5/8 bulu-
karşılaştırma matrisinin oluşturulması gerekmektedir. nacaktır.
Tablo 1. Karşılaştırmada kullanılan önem dereceleri tablosu
• Uyum oranı aşağıda belirtildiği şekilde hesaplanacaktır.
Önem
Derecesi
Tanım Açıklama Uyum oranının 0.1’ den küçük olması iyi olarak
1 Eşit Derecede Önemli Her iki faktör aynı öneme sahiptir.
adlandırılır. 0.1’den büyük uyum oranları için yeniden
değerlendirme yapılmalıdır.
Tecrübe ve yargılara göre bir faktör
3 Orta Derecede Önemli
diğerine göre biraz daha önemlidir. Uyum oranının hesaplanmasında izlenecek adımlar;
Bir faktör bir diğerinden kuvvetle
5 Kuvvetli Derecede Önemli
daha önemlidir. 1) Karşılaştırma matrisinin her bir satırı için, sütun-
larda yer alan elemanların ağırlıkları toplamı hesap-
lanır,
2) Karşılaştırma matrisinin her bir sütunundaki ele- sınıflandırılabilir.

man, elde edilen toplam sütun ağırlığına bölünerek
Çalışmamızda AHP metodu ile malzeme seçimi ele alınarak,
normalize edilmiş matris hesaplanır,
kuru dolum yapılacak malzemenin ambalajlanmasında farklı
3) Normalize edilmiş matrisin her bir satırının ortala-
tedarikçilerden alınan malzeme yapısının sahip evcil hayvan
ması alınarak öncelikler vektörü hesaplanır,
yeminin ambalajlanmasına yönelik uygun ambalaj seçim
4) Öncelikler vektörü hesaplandıktan sonra, elde
problemi ele alınmıştır.
edilen vektör başlangıçta verilen karşılaştırma
matrisi ile çarpılarak, karşılaştırma matrisini 3.2 Ambalaj Üretimi
dikkate alan, tüm öncelikler matrisi oluşturulur. “Esnek Ambalaj” plastik filmlerin, alüminyum folyoların ve
5) Uyum oranının (CR) hesaplanabilmesi için aşağı- kâğıtların birlikte veya ayrı ayrı, üretimi, tedariki ve dönüş-
daki formülasyonlar kullanılmaktadır: türülmesini kapsamaktadır. Esnek ambalaj üretimi genel
olarak ekstrüzyon, baskı, laminasyon ve kesim proseslerin-
CI: Uyum indeksi olup aşağıdaki formül kullanılarak hesap- den oluşmaktadır. Ekstrüzyon prosesinde ürünün ambalaj-
lanmaktadır: lama gereksinimine göre, düşük ve yüksek yoğunluğa sahip
granül halindeki hammaddeler film üretim makinesinin bes-
(λmaks’ı, maksimum özdeğer, hesaplayabilmek için, tüm ön-
leme kabına konulur. Isı ile eritildikten sonra şekil vermek
celikler matrisinin her bir elemanı, öncelikler vektörü ele-
için basınç yoluyla kalıptan geçirilir. Kalıptan yukarı doğru
manlarına bölünerek, elde edilen yeni matris elemanlarının
boru şeklinde tek katmanlı ya da çok katmanlı (co-ex) ba-
ortalaması alınmaktadır.)
lon filmlere dönüştürülür. Baskı prosesinde bobin halindeki
RI: Rastgele değer İndeksini temsil etmekte ve aşağıda veri- plastik film üzerine mürekkep uygulanması ile baskı gerçek-
len tablodaki değerlerden uygun olanı seçilerek işlemlerde leştirilir. Laminasyon prosesinde iki ya da daha fazla filmin,
kullanılmaktadır. yapıştırıcı yardımı ile basınç ve ısı uygulanarak çok katmanlı
Tablo 2. Karar alternatif sayısına bağlı rastgele değer indeksi tablosu
(co-ex) yeni bir malzeme haline getirilmesi gerçekleştirilir.
Karar Alternatifleri Sayısı (n) 3 4 5 6 7 8
Kesim prosesinde baskılı ve/ya baskısız tek veya çok katlı
Rastgele Değer İndeksi 0.58 0.90 1.12 1.24 1.32 1.41 filmler müşterinin belirlediği ambalaj formunda kesim işle-
mi gerçekleştirilir.
• Ana ve alt kriterlerin hesaplaması sonucunda en yüksek
Yapılan çalışmada ekstrüder bölümünde PE film üretimi
ağırlığa sahip olan karar seçeneği problemin çözümü
gerçekleştirildi. Müşterinin belirlediği tasarıma bağlı olarak
için tercih edilmesi gereken karar seçeneği meydana
PET malzeme üzerine flekso tekniği ile baskı yapıldı. La-
getirmektedir. Bununla birlikte en iyi alternatiflerin
minasyon prosesinde basılı PET ile PE film tutkal vasıtası
görece önem sıralaması ile karar vericilerin seçimini
ile birleştirildi. Kesim prosesinde elde edilen iki katlı film
kolaylaştırmaktadır.
müşterinin belirlediği ambalaj formu olan dört tarafı kaynak
AHP’de saydığımız bütün bu işlemler, gerçekleştirmek üzere torba (Quad Seal Bag) tipi pouch ambalaj üretimi gerçek-
Expert Choice (EC) vb. paket programlar kullanılmaktadır. leştirildi.
3.DENEYSEL ÇALIŞMA 3.3 Uygulamanın Yöntemi

3.1 Ambalaj Yapısı Dört tarafı kaynak torba tipi pouch ambalaj üretiminde
kalite, verim ve maliyet kategorilerine bağlı olarak malzeme
Ambalaj, bir ürünün fabrikadan tüketiciye kadar ulaştırıl-
seçimi amaçlanmaktadır. Üretim koşullarındaki değişkenli-
ması aşamalarında dağıtım zinciri olarak ifade edilen taşı-
ğe bağlı olarak 4 alternatifli malzeme üretimi gerçekleştiril-
ma, depolama ve yükleme boşaltma işlemlerinde, içerdiği
miştir.
ürünü koruyan ve üzerinde yer alan bilgilerle iletişim sağla-
yan optimum maliyetli kaplar ve/veya sargılar olarak tanım- Mekanik özellikler kapsamında çekme mukavemeti, çekme
lanmaktadır [13] Ambalaj, gıda, kimya, giyim, tekstil, deri, uzaması değerlendirilmiştir. Maliyet kapsamında, X ve Y
elektrik-elektronik araç, metalik ürünler, enerji, cam, ağaç, tedarikçisinin ürünlerinin fiyatları düşük (%48) ve yüksek
mobilya vb. birçok alanda kullanılmaktadır ve ambalaj kulla- (%52) olarak tanımlanmıştır. Performans kapsamında, ma-
nımı, sektörler bazında incelendiğinde gıda sektörü ağırlıklı kine hızının düşük (900 adet / saat) ve yüksek (1200 adet /
bir yere sahiptir. Yapıldığı malzeme cinslerine göre ambalaj saat) olması tanımlanmıştır.
çeşitleri 6 bölüme ayrılmaktadır. Bunlar; Ahşap Ambalajlar, Tablo 3. Ambalaj malzemesi özellikleri
cam ambalajlar, kağıt ve karton ambalajlar, kompozit am- Mekanik Özellikler Performans Maliyet
balajlar, metal ambalajlar ve plastik (Flexible) ambalajlardır. Çekme Mukavemeti Çekme Makine Hızı Malzeme Fiyatı
Esnek ambalaj türlerinden biri de pouch esnek ambalajdır. (Mpa) Uzaması (%) ( adet / saat) (%)
Pouch esnek plastik ambalaj türleri genellikle ayakta duran A1 131,1 65,67 900 0,48
A2 126,69 78,33 1200 0,48
torba (stand-up Pouch), dört tarafı kaynak torba (Quad Seal
A3 127,64 69,33 900 0,52
Bag), kapaklı ayakta duran torba (Spouted Pouches) ve kö-
A4 125,38 76,00 1200 0,52
rüklü ayakta duran torba (Gusset Bags) olarak dört çeşitte
.
3.4 AHP ile Ambalaj Malzeme Seçimi Uygulaması b. Çekme uzaması açısından alternatiflerin değerlen-
3.4.1 Ambalaj Malzemesi Seçiminde İçin Hiyerarşik dirilmesi;
Modelin Çizilmesi Çekme uzaması, çekme mukavemeti hesaplamasında
En uygun malzemeyi belirlemek için, Expert Choice yazılım belirtildiği yöntemle hesaplanır.
programı kullanılarak AHP adımları uygulanır. Ürün ve üre-
tim özelliklerine bağlı ambalaj malzeme seçiminde analitik
hiyerarşi gösterimi aşağıda belirtilmiştir.
Şekil 1: Ambalaj için malzeme seçimi hiyerarşisi
3.4.2 Karar Kriterlerinin Karşılaştırılması Şekil 4: Çekme uzaması, ikili grafik karşılaştırma
Karar kriterlerin karşılaştırılması aşağıda tanımlanmıştır. c. Malzeme hızı açısından alternatiflerin değerlendirilmesi;
Makine hızı, çekme mukavemeti hesaplamasında belirtildiği
yöntemle hesaplanır.
Şekil 5: Makine hızı, ikili grafik karşılaştırma
d. Malzeme fiyatı açısından alternatiflerin değerlendirilmesi;

Malzeme fiyatı, çekme mukavemeti hesaplamasında belirtil-
diği yöntemle hesaplanır.
Şekil 2: Karar kriterlerinin ikili grafiksel karşılaştırılması ve karar kriterleri-

nin ağırlıklarının gösterimi
Tutarlılık (Inconsistence) olarak da adlandırılan uyum

oranının %10’un altında olması gerekmektedir. Çalış-
mamızda bu oran % 7 olarak belirlenmiştir. Böylelikle,
kriterler arasındaki karşılaştırmaların uyumlu olduğu
sonucuna varılmıştır. Şekil 6: Malzeme fiyatı, ikili grafik karşılaştırma
3.4.3 Alternatiflerin Karşılaştırılması 3.4.4 Duyarlılık Analizi
Alternatiflerin karşılaştırılması aşağıda tanımlanmıştır. Kriterler ve alternatiflerin hesaplaması yapıldığında elde edi-
len sonuçlar A1 üretimine ait ambalajın en uygun olduğu
a. Çekme mukavemeti açısından alternatiflerin değerlendi- görülmüştür.
rilmesi;
Çekme mukavemeti sonuçları Tablo 3’de belirtilmiştir. Be-
lirtilen değerlerin EC de aşağıda belirtilen ikili karşılaştırma
gerçekleştirilir.
Şekil 7: Duyarlılık analizi grafiği
4. SONUÇ
Yapılan çalışmada A1 olarak tanıtılan malzeme, pouch am-
Şekil 3: Çekme mukavemeti, ikili grafik karşılaştırma balaj seçiminde ilk sırada yer almıştır. Kriterler incelendi-
ğinde ilk sırada malzemenin çekme mukavemeti, ikinci
sırada malzemenin çekme uzamasının etkili olduğu tespit the Selection of the Most Suitable Starch as Matrix in Green Bio-
edilmiştir. Ana ve alt kriterlerin değerlendirilmesi sonucun- composites for Takeout Food Packaging Design”, BioResource, vol
da A1 numaralı alternatif 40,2% değeri ile ambalaj seçiminde 15, no 2, pp. 4065-4088
ilk sıradadır. A1 ile belirtilen malzeme çekme mukavemeti [10] Timor, M., 2010. Yöneylem Araştırması. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
yüksek, çekme uzaması düşük, makine hızı düşük ve malze- [11] Armin, S., Manthey, L., Helm, R., Steiner, M., (2005), “Solving Mul-
me fiyatı düşük olan üründür. tiattribute Design Problems With Analytic Hierarchy Process and
Conjoint Analysis: An Empirical Comparison”, European Journal of
5. TARTIŞMA VE YORUM Operational Research, vol. 164, pp.760-777
Mevcut çalışma plastik ambalaj sektöründe yapılan ilk ana- [12] Chandran, B., Golden, B., Wasil, E., (2005), “Lineer Programming
litik hiyerarşi prosesi ile malzeme seçimi çalışmasıdır. İlgi- Model For Estimating Weights In The Analytic Hierarchy Process”,
Computers & Operations Research, vol. 32, pp.2235-2254
li çalışmanın gelecekte, sürdürülebilir ambalaj üretiminde
farklı ambalaj yapıları ile müşteri beklentileri vb. alanlarda [13] Kaçtıoğlu, S., Şengül, Ü., (2010), “Erzurum Kenti Ambalaj Atıkları-
karşılaştırma yapmada kolaylık sağlayacaktır. Özellikle pro- nın Geri Dönüşümü İçin Tersine Lojistik Ağı Tasarımı Ve Bir Karma
Tamsayılı Programlama Modeli”, Atatürk University Journal of Eco-
ses verimliliği, sürdürülebilir ambalaj seçimleri, ürün yaşam
nomics &Administrative Sciences, C. 24 S. 1.
döngüsü alanlarında malzeme seçiminde karar verme süreç-
lerinde çoklu karar verme tekniklerinin önemini araştırmak
isteyen araştırmacı ve yöneticilerin analitik hiyerarşi yönte-
mini plastik ambalaj sektöründe kullanması önerilebilir.
TEŞEKKÜR BÖLÜMÜ
Bu çalışma, Elif Plastik Ambalaj San. Tic. A.Ş. firması Ar-Ge
Merkezi bölümünün katkıları ile gerçekleştirilmiştir.
REFERANSLAR
[1] Saat, M.,(2000),“Çok Amaçlı Karar Vermede Bir Yaklaşım Analitik Hi-
yerarşi Yöntemi”, Gazi Üniveristesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt 2, pp. 149-162.
[2] Ada, E., Aracıoğlu, B. & Kazançoğlu, Y., (2005), “Stratejik Rekabet Üs-
tünlüğü Sağlamada Tedarikçi Seçiminin Analitik Hiyerarşik Süreç ile
Gerçekleştirilmesi”, İstanbul, İstanbul Ticaret Üniversitesi.
[3] Mayyas, A., (2012), “Expert System Based Approch For Material
Selection Of Automobile Body-in-White Structural Panels Using
Numerical Ranking And Sustainability Indices”, Clemson University.
[4] Sapuana, S. M. ve diğerleri, (2011), “Materials Selection For Natural
Fiber Reinforced Polymer Composites Using Analytical Hierarchy
Process”, Indian Journal of Engineering and Materials Sciences, Issue
18, pp. 255-267.
[5] Faris , M. A. O., Sapuan, S. M., Ishak, M. R. & Nuraini, A. A., (2015),
“A Decision-Making Model For Selecting The Most Appropriate
Natural Fiber – Polypropylene-Based Composites For Automotive
Applications”, Journal of Composite Materials, 50(4), pp. 543-556.
[6] Wrasiati, L.P., Wijaya, I M.A.S., Wiagustini, N L. P., (2017), “Application
Of The Analytical Hierarchy Process (AHP) For Packaging Selection
Of The Balines Food “LEDOK”, ASIA International Multidisciplinary
Conferance, Web-1; https://simdos.unud.ac.id/uploads/file_pe-
nelitian_1_dir/8e2f2bd059155fd8460bed54db846c2c.pdf erişim,
22.06.20
[7] Indrawan, D., Septiani, S., (2019), “Replacing Plastic: An Assessment
of New Material for Food Production Package to Re-Engineer Pa-
ckaging Industry Based on Multi-Criteria Analyses”, Proceedings of
the First ASEAN Business, Environment, and Technology Sympo-
sium
[8] Temur, G. T., Emeksizoğlu, B., Gözlü, S., (2007), “A study on Perfor-
mance Measurement of a Plastic Packaging Organizastion’s Manu-
faturing System by AHP Modeling”, PICMET 2007 Proceedings, 5-9
August, USA
[9] Salwa, H. N., Sapuan, S. M.,Mastura, M. T., Zuhri Y. M., (2020), “App-
lication of Shannon’s Entropy-Analytic Hierarchy Process (AHP) for

Conference Paper
Oral Presentation
Performance And Emission Characteristics Of A Diesel Engine

Equipped With A Dual Renewable Oxyhydrogen (HHO) Gas
Generation System
Ali Cem Yakaryılmaz1, Tayfun Özgür1*, Mustafa Özcanlı 1
Çukurova University, Automotive Engineering Department, Turkey; acyakaryilmaz@cu.edu.tr
1
1
Çukurova University, Automotive Engineering Department, Turkey; tozgur@cu.edu.tr
1
Çukurova University, Automotive Engineering Department, Turkey; ozcanli@cu.edu.tr
Abstract
Nowadays, for a sustainable energy economy, the renewable energy sources, as energy alternatives, have attracted
special attention, in order to increase the security of energy supplies by reducing the dependency on fossil fuels
and in order to reduce the emission of greenhouse gases. HHO (hydroxy) is an alternative energy source that
can be used for this purpose. In this study, a new dual-energy system for HHO production in order to obtain
energy effective combustion in an internal combustion engine was developed. The required energy for the HHO
production was produced from both photovoltaic (PV) cells which use the sun as a renewable energy source and
waste heat of engine exhaust system with the aid of the thermoelectric generator (TEG). Light weighted, flexible
PV cells used to generate 615-Watt peak power on an area approximately about 2.5 m2. When solar energy was
not sufficient, a 650 W TEG containing thirty thermoelectric modules was used in order to supply electricity for
HHO unit. Produced HHO gas was directly injected to intake manifold. As a result, an increase in performance
and a decrease in emission values and fuel consumption were observed.
Keywords: Energy conversion, hydroxy gas, solar energy, thermoelectric generator, internal combustion engine,
performance, emissions

Conference Paper
Oral Presentation
Improving Electrochemical Corrosion Properties of Ti45Nb by

Composite Coating
Burak Atik1, Yusuf Burak Bozkurt2*, Halim Kovacı1, Yakup Uzun1, Ayhan Çelik1
Department of Mechanical Engineering, Atatürk University, Erzurum / Turkey
1
2
Department of Mechanical Engineering, Erzincan Binali Yıldırım University, Erzincan/ Turkey
Abstract
Titanium and its alloys have a wide range of uses due to their outstanding properties such as high corrosion
resistance, low density, high strength and easy formability. In addition, due to its high biocompatibility and
elasticity close to bone, it has been accepted as a biomaterial and has very common use. Titanium and its alloys
show good corrosion resistance in the open environment. However, due to the presence of various aggressive
ions such as dissolved oxygen, chloride and hydroxide, the fluid in the body is exposed to high corrosion by being
affected by the corrosive environment that occurs. Therefore, various surface treatments are applied to increase
the lifetime of titanium and its alloys. In this study, the surface of Ti45Nb alloy was coated by adding SiC into
the PEG (Polyethylene glycol) / PU (Polyurethane) mixture using the dip coating technique. The coating process
was carried out by immersing the samples in the coating solution for different times of 5-15-30-45 minutes. The
samples were subjected to corrosion test in SBF solution, and Open Circuit Potential (OCP), Electrochemical
Impedance Spectroscopy (EIS) and potentiodynamic polarization measurements were made. As a result of the
corrosion test, it was observed that the corrosion resistance of the coated surfaces increased compared to the
untreated sample, and the corrosion resistance increased with the increase of the coating time.
Keywords: Ti45Nb, Dip Coating, SiC, Corrosion
1. INTRODUCTION in open environment conditions cannot exhibit the desired

Titanium was discovered in 1971 and today has an impor- corrosion resistance in the body. Because the fluid in the
tant place in human life in many sectors such as space, avi- body contains factors such as hydroxide, chloride and dis-
ation, food, chemistry, sports, transportation and health. solved oxygen, it creates a corrosive environment for metal
In addition, titanium is the fourth metal in the earth, after implants due to its different pH value [7,8].
aluminum, iron and magnesium [1]. Titanium and its alloys Organic coatings such as Polyethylene Glycol (PEG) and
exhibit high corrosion resistance, low weight, high strength, Polyurethane (PU) are widely used to protect metals from
high temperature workability, easy formability and high bi- corrosion. PEG and PU act as a physical protective layer
ocompatibility. The use of titanium and its alloys as bioma- between the metal surface and the corrosive environment.
terials is constantly increasing due to their high corrosion In addition, organic coatings almost pass their aggressive
resistance and low weight. Titanium is highly compatible (corrosive) elements such as oxygen, water and ions towards
with human tissue compared to other metals [2-4]. the metal. Because of this effect, they cannot provide prote-
Titanium and its alloys have considerably higher corrosion ction from long term corrosion. The organic coating begins
resistance than most biometallic materials. A passive oxide to degrade after exposure to the corrosive electrode. Degra-
layer approximately 1.5-10 nm thick occurs on the surfa- dation gradually reaches the metal / coating interface, cau-
ce of titanium and its alloys due to its anfinite to oxygen. sing a decrease in coating adhesion. Therefore, the corrosion
Due to this oxide layer, it shows high corrosion resistance of the metal surface is accelerated. For this reason, additives
compared to other biometallic materials. However, it exhi- are added to increase the resistance of organic materials aga-
bits low corrosion resistance in different pH solutions and inst corrosion [9-13].
environments containing different aggressive ions [5,6]. The Silicon carbide (SiC) is one of the added additives and is wi-
environment within the human body differs both physically dely used. SiC is frequently used in thin film coatings due
and chemically. A metal showing good corrosion resistance to its superior properties such as chemical stability, high
.
corrosion resistance, oxidation resistance, excellent thermal kHz-0.01 Hz. Then Potentiodynamic Polarization tests were
shock resistance and biocompatibility. In addition, SiC is carried out at a scanning speed of 1 m.Vs-1 in the range of -1
widely preferred in composite coatings [14]. Nano / micro mV to +2 mV.
sized SiC particles, homogeneously dispersed in the organic Phase analysis of the coating was performed using an X-ray
film, increase the resistance of the film against corrosion and diffractometer (Cu Kα, λ = 1.54064 A, PANalytical EMP-
protect the metal surface against corrosion for a long time. YREAN). The scanning range has been selected between
Both organic and composite coatings are performed with 5-100⁰.
the dip coating technique, which is generally an economical
coating method. In this coating technique, the accumulation
rate of the particles in the solution on the surface increases
as the waiting time of the samples immersed in the prepared
coating solution increases [15,16].
In this study, a coating process of 5-15-30-45 minutes was
carried out on Ti45Nb alloy by dipping coating technique by
adding SiC particles into the homogeneously mixed organic
structure of PEG / PU, Electrochemical analysis of the com-
posite coating made on Ti45Nb in SBF solution was made.
2. EXPERIMENTAL
In this study, Ti45Nb alloy samples of 15x15x4 mm were
used. Chemical composition of Ti45Nb alloy, 47% Nb, 0.16%
O, 0.04% C, 0.03% Si, 0.03% N, 0.03% Fe, 0.02% Cr, 0.01% Mg
Is 0.01% Mn, 0.0% H and bal Ti. Samples were obtained by
cutting from square bars. Before coating, the sample surfa-
ces were polished with 80-1200 mesh SiC sandpaper, and
then the final polishing operations were performed with 3
µm grain size alumina (Al2O3) powder.
For the coating solution, 5 g of Polyethylene Gallicol (PEG,
average mol wt 10,000) and 5 g of Polyurethane (PU, Lubri-
zol) were dissolved in 100 ml Tetrahydrofuran (THF, 99.5%)
for 24 hours until a completely gel-like structure was obta-
ined. 0.2 g SiC powder of 99.5% purity and an average size
of 1.5-35 µm was added into the PEG / PU solution. It was
stirred with magnetic stirrer for 1 hour until a homogeneous
mixture was obtained. The preparation of the coating soluti-
on is shown schematically in figure 1. Figure 1: Preparation of composite coating solution
After the coating solution is prepared, the composite coatin-

gs are applied at 10 cm / min. performed by dipping coating
device at withdrawal speed. The coating process was made In Figure 2, the image of composite coated surfaces subjec-
by keeping the samples in the prepared composite coating ted to electrochemical tests is given. The XRD graph of the
solution for 5-15-30-45 minutes. After the coating process, composite coating and base material coated with the dip co-
the composite film coated samples were dried at room tem- ating method on Ti45Nb by adding SiC into PEG / PU is
perature for approximately 24 hours. shown in Figure 3. The peaks of the base material are clearly
visible. In the composite coating obtained by incorporating
Electrochemical tests were carried out in SBF solution on
PEG / PU into the organic structure, the presence of PEG,
the Gamry Reference 3000 Potentiostat / Galvanostat (Gam-
PU and SiC in the peaks obtained is evident in the peaks
ry Instruments) device. SBF solution content is 142.0 Na+,
obtained.
147.8 Cl−, 4.2 HCO-3, 5.0 K+, 1.5 Mg2+, 2.5 Ca2+, 1.0 HPO4-
2
,0.5 SO4-2, 7.4 pH. Electrochemical tests were carried out
using Ag / AgCl as reference electrode and graphite as coun-
ter electrode. The surface area in contact with the solution
is 0.38 cm2. First, after 3600 second Open Circuit Potential
(OCP) measurement, Electrochemical Impedance Spect-
roscopy (EIS) measurements were carried out between 100 Figure 2: Images of coated surfaces after electrochemical testing
Improving Electrochemical Corrosion Properties of Ti45Nb by Composite Coating
in 5-15-30-45 minutes, respectively, compared to the unt-

reated sample, is lower and the corrosion potential (Ecorr)
value is higher.
Table 1: Corrosion Test Results
Specimen Beta A (V/ Beta C Ιcorr (μA) Ecorr Corrosion
decade) (V/deca- (mV) Rate (mpy)
de)
Untreated 485,1e-3 613,1e-3 28,10 -206 1,479
5 minute 331,1e-3 374,4e-3 27,20 -127 1,434
15 minute 227,4e-3 262,6e-3 19,30 -126 1,020
Figure 3: XRD graph of composite coated Ti45Nb by dip coating method
30 minute 198,1e-3 206,9e-3 18,50 -105 977,1e-3
Open Circuit Potential (OCP) was measured for 3600 secon- 45 minute 179,3e-3 177,6e-3 16,80 -95,30 886,3e-3
ds in the composite coating SBF solution coated on Ti45Nb.
In Figure 4, OCP curves of untreated sample and composite Surface conditions of untreated Ti45Nb and coated samp-
coated samples in different times in SBF solution are shown. les were examined by electrochemical impedance spectros-
Looking at the OCP curves, it is seen that the coated surfa- copy (EIS) technique. In Figure 6, the pre-polarization Bode
ces tend to have more positive potential than the untreated curves obtained for the unprocessed Ti45Nb and coated
sample. Open circuit potentials on coated surfaces are quite samples are given. When the Bode curves are examined, the
close to each other. With the increase in the coating time, corrosion resistance of the sample coated by immersion for
the approach to positive potential has increased. 45 minutes is the highest. The curvature radius of the capa-
citive lobe of the Bode curves appears to be greater than the
samples coated for 5-15-30 minutes, respectively.
Figure 4: OCP curves of unprocessed and composite coated surfaces at

different times
Potentiodynamic Polarization scanning test was performed

in SBF solution at a scanning speed of 1 mV/s. The obtained
results are given in Figure 5 using the Tafel extrapolation
method. Here it is seen that the potentials on the surfaces
are close to each other. According to the data obtained, the
highest corrosion resistance was observed in the sample
coated for 45 minutes. When the samples coated for 5-15-
Figure 6: Bode curves of unprocessed Ti45Nb and different time coated
30-45 minutes from the untreated sample are examined, it samples
is seen that the corrosion rates decrease and the corrosion
resistance increases due to the decrease. In Figure 7, Nyquist curves obtained before polarization of
unprocessed Ti45Nb and coated samples at different times
are given. Looking at the Nyquist curves given in Figure 7,
the curve with the largest radius belongs to 45 minutes. This
means that the sample is more resistant to corrosion than
others.
When organic coatings are exposed to aggressive environ-
ments, they transfer aggressive ions from their surface to the
base material. This causes both the adhesion of the substra-
te to decrease and to corrosion over time [17]. In order to
Figure 5: Voltage-current density curves of untreated and composite increase the resistance of organic coatings, their resistance
coated samples at different time
to corrosion is increased by adding additives [18-20]. SiC is
By measuring the changes in the potentials of these surfaces incorporated into the structure, increasing its resistance to
over time, the results are given in Table 1. Looking at Tab- corrosion. Since SiC is compounded, its composite structu-
le 1, the current density (Icorr) value of the surfaces coated re must be degraded in order to corrode. That is, it needs to
.
steal electrons from the composite ceramic structure. The- Y. (2019). Effect of sintering on the microstructure and mechanical
refore, corrosion resistance of the resulting composite stru- properties of alloy titanium-wollastonite composite fabricated by
cture has increased, since it is highly resistant to corrosion powder injection moulding process. Ceramics International, 45(9),
11648-11653.
compared to SiC, PEG and PU.
[5] J. Lausma, B. 3. B. Kasemo and J. Lausmaa: Aspect of surface physics
on titanium implants. Swed. Dent. J. 28 Suppl. (1983), pp. 19–36.
Kasemo and H. Mattsson: ‘Surface spectroscopic characterization
of titanium implant materials’, App. Surf. Sci., 1990, 44, 133–146.
[6] Alsaran, A., Albayrak, Ç., 2013. Effect of single and duplex surface
treatments on wear properties of cp-ti. Surface Engineering 27 (3),
205-210.
[7] Güven, Ş. (2014). Biyouyumluluk ve Biyomalzemelerin Seçimi. Mü-
hendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 2(3), 303-311.
[8] Eliaz, N. (2019). Corrosion of metallic biomaterials: A review. Mate-
Figure 7: Nyquist curves of unprocessed Ti45Nb and coated samples rials, 12(3), 407.
before polarization [9] Ramezanzadeh, B., Ghasemi, E., Mahdavian, M., Changizi, E., & Mog-
hadam, M. M. (2015). Covalently-grafted graphene oxide nanoshe-
4. CONCLUSIONS ets to improve barrier and corrosion protection properties of pol-
yurethane coatings. Carbon, 93, 555-573.
In this study, coating processes of Ti45Nb alloy in different
[10] González-García, Y., González, S., & Souto, R. M. (2007). Electroche-
durations were carried out using the dip coating method. mical and structural properties of a polyurethane coating on steel
Then, open circuit potential, electrochemical impedance substrates for corrosion protection. Corrosion Science, 49(9), 3514-
spectrocopy and potentiodynamic polarization measure- 3526.
ments were made in order to evaluate the electrochemical [11] Mansfeld, F. (1995). Use of electrochemical impedance spectros-
performances of the samples in SBF solution. The results copy for the study of corrosion protection by polymer coatin-
obtained are summarized as follows. gs. Journal of Applied Electrochemistry, 25(3), 187-202.
• Due to the high corrosion resistance of SiC, Ti45Nb [12] Liu, X., Xiong, J., Lv, Y., & Zuo, Y. (2009). Study on corrosion electro-
has increased its corrosion performance in an chemical behavior of several different coating systems by EIS. Prog-
ress in Organic Coatings, 64(4), 497-503.
environment with bio-corrosion interaction.
[13] Greenfield, D., & Scantlebury, D. (2000). The protective action of
• SiC, which is included in the organic structure, organic coatings on steel: a review. Journal of Corrosion Science &
increased the coating adhesion in corrosive Engineering, 3.
environment. [14] Majid, A., Rani, N., Malik, M. F., Ahmad, N., Hussain, F., & Shakoor, A.
• In coating processes that take place in 5-15-30-45 (2019). A review on transition metal doped silicon carbide. Cerami-
cs International, 45(7), 8069-8080.
minutes, corrosion resistance has increased with
the increase of the amount of SiC deposited on the [15] Puetz, J., Aegerter, M.A., 2004. Dip coating technique. In: Aegerter,
substrate surface with the increase of coating time. M.A., Mennig, M. eds. Sol-gel technologies for glass producers and
users SPRINGER SCIENCE+BUSINESS MEDIA, LLC, Leibniz-Institut
fuer Neue Materialien gern, GmbH Saarbrücken, Germany.
5. ACKNOWLEDGEMENTS
[16] ten Elshof, J.E., 2015. Chemical solution deposition techniques for
We, as the authors of this study, would like to thank Atatürk
epitaxial growth of complex oxides.Epitaxial growth of complex
University East Anatolia High Technology Application and metal oxides. pp. 69-93.
Research Center (DAYTAM) and Erzurum Technical Uni-
[17] Greenfield, D., & Scantlebury, D. (2000). The protective action of
versity High Technology Application and Research Center
organic coatings on steel: a review. Journal of Corrosion Science &
(YUTAM) for their assistance during the characterization Engineering, 3.
of samples.
[18] Matin, E., Attar, M. M., & Ramezanzadeh, B. (2015). Investigation of
corrosion protection properties of an epoxy nanocomposite loa-
REFERENCES ded with polysiloxane surface modified nanosilica particles on the
[1] Joshi, V. A. (2006). Titanium alloys: an atlas of structures and fracture steel substrate. Progress in Organic Coatings, 78, 395-403.
features. Crc Press. [19] Rostami, M., Rasouli, S., Ramezanzadeh, B., & Askari, A. J. C. S. (2014).
[2] Zhang, M., Cheng, Y., Xin, L., Su, J., Li, Y., Zhu, S., & Wang, F. (2020). Electrochemical investigation of the properties of Co doped ZnO
Cyclic oxidation behaviour of Ti/TiAlN composite multilayer coa- nanoparticle as a corrosion inhibitive pigment for modifying corro-
tings deposited on titanium alloy. Corrosion Science, 166, 108476. sion resistance of the epoxy coating. Corrosion Science, 88, 387-399.
[3] Çomaklı, O., Yetim, T., & Çelik, A. (2014). The effect of calcination [20] Madhankumar, A., Nagarajan, S., Rajendran, N., & Nishimura, T.
temperatures on wear properties of TiO2 coated CP-Ti. Surface and (2012). Effect of Si nanoparticles on the corrosion protection per-
Coatings Technology, 246, 34-39. formance of organic coating on carbon steel in chloride environ-
ment. Metals and Materials International, 18(6), 965-973.
[4] Ramli, M. I., Sulong, A. B., Muhamad, N., Muchtar, A., & Zakaria, M.

Conference Paper
Oral Presentation
Soğuk Haddelenmiş Yeni Nesil Yüksek Mukavemetli (1470 MPa)

Çeliklerin Direnç Nokta Kaynağı Davranışlarının İncelenmesi ve
Parametre Optimizasyonu
Ümran Kıskıç1, Ebru Barut2, Samet Demir3
1
Toyotetsu Otomotiv Ar-Ge Merkezi, Kocaeli, Türkiye; kiskicu@toyotetsu.com.tr
2
Toyotetsu Otomotiv Ar-Ge Merkezi, Kocaeli, Türkiye; barute@toyotetsu.com.tr
3
Toyotetsu Otomotiv Ar-Ge Merkezi, Kocaeli, Türkiye; demirs@toyotetsu.com.tr
Özet
Son dönemde, otomotivde araç güvenliğinin artırılması, araçlardan kaynaklanan emisyonun çevreye olan zararlı etkisinin
azaltılması, araç bileşenlerinin daha güvenilir, ucuz, kolay üretilebilmesi ve birleştirilmesi otomotiv endüstrisinin
hedeflerinden başlıcalarıdır. Otomobillerin çarpışmalara karşı daha güvenli olma gereksinimi, daha konforlu ve daha fazla
donanımlı olması ihtiyacı, ağırlıklarının artmasına neden olmaktadır. Fakat ağırlıktaki bu artış, yakıt tüketiminin artmasına
neden olmakta ve dolayısıyla çevre kirliliğini arttırmaktadır. Bu yüzden, yeni üretim teknikleri, yeni malzemeler ve yeni
kavramlar geliştirilmektedir. Bunların gerçeğe dönüşmesinin altında ise en alt basamak olan üretim sürecinde kullanılan
yenilikler bulunmaktadır. Bu hedefler otomobil üreticilerini metal teknolojilerinde yeni çözümler aramaya sevk etmiş ve
araçlarda daha iyi çarpışma ve dayanıklılık elde etmek için ultra yüksek dayanımlı çeliklerin kullanılmasını gerekli kılmıştır.
Bu çalışmada, endüstride yakın dönemde büyük etki uyandıracak olan yakın zamanda ticarileştirilmiş 1470 MPa dayanıma
sahip soğuk hadde çelik malzemesi kullanılmış ve direnç spot kaynak yöntemi ile kaynaklanmıştır. Çalışma kapsamında farklı
kaynak parametreleri için, ilgili malzemenin kaynaklanabilirliği incelenmiş ve sonuçlar değerlendirilmiştir. İncelemelerde
numune kalınlığı sabit tutulmuş; akım, kuvvet, kaynak süresi, elektrot tipi ve elektrot geometrisi gibi parametreler
değiştirilmiştir. Belirlenen parametrelere göre elde edilen kaynaklı numunelerin mikroyapısı incelenmiştir. Mekanik özeliklerin
belirlenmesi amacıyla çekme ve sertlik testleri ile cut-check ve ultrasonik kontroller yapılmıştır. Çalışma sonucunda; yapılan
analizlerin sonuçları değerlendirilerek yorumlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: kaynaklanabilirlik, direnç nokta kaynağı, yeni nesil çelikler, parametre optimizasyonu.
Investigation of Resistance Spot Welding Behavior of Cold Rolled New Generation

High Strength (1470 MPa) Steels and Parameter Optimisation
Abstract
Recently, the main goals of automotive industry are increasing vehicle safety in the automotive industry, reducing the
harmful effect of emissions from vehicles on the environment and making vehicle components more reliable, cheaper and
easier to manufacture. The need for vehicles to be safer against collisions, to be more comfortable and more equipped cause
their weight to increase. However, this increase in weight causes an increase fuel consuption and environmental pollution.
Therefore, new production techniques, new materials and new concepts are developed. Underlying these to become reality
are the inovations used in the production process which is the lowest step. These goals have prompted automakers to look
for new solutions in metal Technologies and required the use of ultra-high strength steels to achieve better crash and
durability in vehicles.
In this study, cold rolled steel material with 1470 MPa strenght at the commercialization stage, which will have a great impact
on the industry in the near future, was used by resistance spot welding method. Within the scope of the study, the weldability
of the new commercialized material for different welding parameters was examined and the results were evaluated. During
the examinations, the sample thickness was kept constant; welding parameters such as current, force, welding time, electrode
type and electrode geometry were changed. The microstructure of welded samples obtained according to the determined
parameters was examined. Tensile and hardness tests, cut check analyses and ultrasonic controls were performed in order to
determine the mechanical properties. At the end of study, the results of the analyses were evaluated and interpreted.
Keywords: weldability, resistance spot welding, new generation steels, parameter optimisation.
Email: barute@toyotetsu.com.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Bir Otomobil Parçasında Farklı Birleştirme Yöntemlerinin Doğal

Frekansa Etkisi
Dilara Ergin1*, Furkan Sinan Erçel2, Metin Çallı3
1
Coşkunöz Kalıp Makina Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, Bursa, Türkiye; dergin@coskunoz.com.tr
2
Coşkunöz Kalıp Makina Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, Bursa, Türkiye; fercel@coskunoz.com.tr
3
Coşkunöz Kalıp Makina Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, Bursa, Türkiye; mcalli@coskunoz.com.tr
Özet
Otomotiv sektöründe özellikle çelik sacların birleştirilmesinde yaygın olarak kullanılan birleştirme
yöntemlerinden biri de kaynak yöntemidir. Birleştirilecek malzeme ya da parça şekline göre farklı kaynak
yöntemleri uygulanmaktadır. Sac metal birleştirmelerinde direnç punta kaynağı günümüzde yaygın olarak
kullanılmaktadır. Son yıllarda lazer kaynak yöntemi de otomobil üretiminde kullanılan birleştirme yöntemi
olarak karşımıza çıkmaktadır. Düşük ısı girdisi ile dar kaynak bölgesi, düşük distorsiyon olasılığı, farklı metallerin
birleştirilmesi, derin nüfuziyet ve yüksek dayanım kabiliyetinden dolayı büyük öneme sahip olan lazer teknolojisi
otomotiv sektöründe tercih edilme sebeplerinden başlıcalarıdır.
Bu çalışmada bir otomotiv parçası direnç punta kaynağı ve lazer kaynağı olmak üzere iki farklı birleştirme
yöntemiyle birleştirilmiş ve doğal frekans değerleri kıyaslanmıştır. Bulunan frekans değerleri modal çekiç
yöntemi ile yapı üzerinde test edilerek sonlu elemanlar analiz sonuçlarıyla korele edilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: lazer kaynak, punta kaynak, doğal frekans, modal analiz, modal çekiç, birleştirme
teknolojileri
Effect of Different Joining Methods in a Car Parts on Natural Frequency
Abstract
One of the joining methods commonly used in the automotive industry, especially in joining steel
sheets, is the welding method. Different welding methods are applied according to the material or
part shape to be joined. Resistance spot welding is widely used today in sheet metal joints. In recent
years, laser welding method has also emerged as a joining method used in automobile production.
Laser technology, which is of great importance due to its low heat input, narrow welding zone, low distortion
possibility, combination of different metals, deep penetration and high strength capability, are the main reasons
for being preferred in the automotive industry.
In this study, an automotive part was combined with two different joining methods, resistor spot welding and
laser welding, and the natural frequency values were compared. The frequency values found were tested on
the structure with the modal hammer method and it was tried to be correlated with the finite element analysis
results.
Keywords: laser welding, resistance spot welding, natural frequency, modal analysis, impact hammer, joining
technologies
Email: dergin@coskunoz.com.tr

Conference Paper
Oral Presentation
N95 Solunum Maskesi Ergonomik Tasarımı

Sena Nur Karademir1, İsmail Semih Göllü2
1
Yeter Makina, Ankara, Türkiye; senanur.karademir@yetermakina.com.tr
2
Yeter Makine, Ankara, Türkiye; semih.gollu@yetermakina.com.tr
Özet
İnsan faaliyetlerinin neden olduğu kirlilik ve salgın hastalıklar sonucu giderek artan bir şekilde hava kalitesindeki
düşüş tüm dünya insanlarını ilgilendirmektedir. Özellikle sağlık açısından hava kalitesinin etkisi kaçınılmazken
31 Aralık 2019 da Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan ve tüm dünyayı etkisi altına alan COVID-19 salgını insan
sağlığını tehdidi altına almıştır. Salgınla baş etmek için uyulması gereken kurallar başında olan yüz maskesi
kullanımı kullanıcıyı ve çevresini korumak için üretilmektedir. N95 solunum maskesi, kullanıcıyı çevreden
korumak için tasarlanırken, cerrahi maskeler ve N95 maskeleri virüsleri, bakterileri ve tozu filtrelemek için
tasarlanmıştır. Filtrasyon genel olarak, hava veya sıvı içerisindeki belirli boyutlardaki partüküllerin ayrılarak
akışkanın safsızlığının artırılması işlemidir. Filtrasyonla birlikte sızdırmazlık da dikkate alınarak ve kullanıcıya
rahat bir ergonomi sağlayabilmek amacıyla kullanılacak olan maskelerin kişiye uygunluğu tespit edilmelidir.
Özellikle sağlık çalışanlarının hastalığın tanısı, tedavisi ve bir çok süreci ile ilgilendiği düşünüldüğünde çalışanın
anatomisine en uygun N95 maskelerinin tercih etmeleri gerekmektedir. Bu sebeple, yetişkin bir bireyin
anatomisine uygun bir N95 solunum maskesi ile uzun süreli ve rahat kullanılabilen maske tasarımı yapılması
amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: COVID-19, N95 Solunum Maskesi, Filtrasyon, Ergonomi
Abstract
Increasingly, the decline in air quality as a result of pollution and epidemics caused by human activities concerns
all people of the world. Especially in terms of Health, the impact of air quality is inevitable, while the COVID-19
outbreak that occurred in Wuhan, China on December 31, 2019 and affected the whole world has threatened
human health. The use of a face mask, which is at the beginning of the rules that must be followed to cope with
the epidemic, is produced to protect the user and his environment. The N95 respiratory mask is designed to
protect the wearer from the environment, while surgical masks and N95 masks are designed to filter out viruses,
bacteria and dust. Filtration is generally the process of increasing the impurity of the fluid by separating certain
sizes of parducles in the air or liquid. By taking into account the sealing along with filtration and in order to
provide a comfortable ergonomics for the user, the suitability of the masks to be used for the person should be
determined. Especially given that health workers are interested in the diagnosis, treatment and many processes
of the disease, they should choose N95 masks that are most suitable for the anatomy of the employee. For this
reason, it is aimed to design a mask that can be used comfortably and for a long time with a N95 respirator
suitable for the anatomy of the individual.
Keywords: COVID-19, N95 Respiratory Mask, Filtration, Ergonomic
GİRİŞ Günümüzde olduğu gibi geçmişte daha önce tanımlanmış

Bulaşıcı hastalıklar içinde önemli bir yer kaplayan solunum bir virüs mutasyona uğrayarak veya daha önce tanımlanma-
yolu enfeksiyonları, direkt-indirekt temas ve damlacık yo- mış yeni bir virüs küresel salgına neden olarak, ulusal sağ-
luyla bulaşarak, büyük kitlelerin kısa sürede etkilenmesine lık sistemlerini yıkıma uğratmış ve felaketlere yol açmıştır.
ve önemli kayıplara neden olmaktadır. Dünya genelinde, 1918-1920 yıllarındaki İspanyol Gribi (H1N1) 40-50 milyon,
akut alt solunum yolu enfeksiyonları hem çocuklar hem de bazı kaynaklarda 500 milyon kişiye bulaşmış ve tahmini ola-
yetişkinler arasında ölüm ve sakatlığın ilk üç nedeni arasında rak 50-100 milyon kişinin ölümüne neden olmuştur [8,9].
yer almaktadır [12,13]. 1957-1958’de Çin’den köken alan Asya gribinde (H2N2)
Email: senanur.karademir@yetermakina.com.tr
.
yaklaşık 1-2 milyon insanın ve 1968-1969 yıllarında Hong larından derinlik filtrasyonu ve ayrıştırma teorileri partikül
Kong (H3N2) gribinin neden olduğu pandemide ise 500 bin yakalama mekanizmaları ile gerçekleşmektedir.
ile 2 milyon kişinin hayatını kaybettiği tahmin edilmekte- Membran Prosesleri
dir [9,14]. Yine influenza virüsü suşlarından H5N1, 2005-
2008 yıllarında kanatlılardan bulaşan kuş gribine ve H1N1 Hassas filtreleme işlemleri, yani çok küçük boyuttaki parti-
ise 2009 yılında Meksika’da başlayan domuz gribine neden küllerin sıvı akışkanlarından ayrıştırılması mikrofiltrasyon,
olarak global anlamda yine pandemilere ve milyonları geçen ultrafiltrasyon, nanofiltrasyon ve ters osmoz prosesleriy-
ölümlere neden olmuşlardır [7,10]. le gerçekleştirilir. Bunlar genellikle membran süreçleridir.
Nanolif kategorisindeki liflerden elde edilen dokusuz yüzey
Günümüzde ise ilk kez 31 Aralık 2019 tarihinde Çin’in Hu- kompozitler yüksek etkinlikleri nedeniyle sıklıkla mikrofilt-
bei Eyaleti, Wuhan kentinde başlayan ve halen etkisini göste- rasyon ve ultrafiltrasyon amacıyla kullanılır [6].
ren Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 11 Mart 2020 tarihin-
de resmi olarak pandemi ilan ettiği COVID-19 etkeni olan · Mikrofiltrasyon: Mikrofiltrasyon inceliği 0,1
SARS-CoV-2, coronovirüs ailesinden bir zoonozdur. İnsan- mm’lik (100 nm)’den daha az olan parçacıkların filt-
dan insana solunum ve damlacık yoluyla ve yakın temasla rasyonunda kullanılır. Bu süreç nispeten düşük ba-
bulaşmakta ve ciddi solunum yetmezliklerine, pnömonilere sınçlarda (1-4 bar veya 100-400 kPa) gerçekleşir [6].
yol açabilmektedir [1,15]. · Ultrafiltrasyon: Ultrafiltrasyon partikül ve mo-
leküler filtrasyon arasında bir köprü işlevi görür.
N95 filtreli yüz maskeleri solunum havasındaki patojenlerin Burada filtrasyona maruz kalan parçacık boyutu
bulaşanı önlemek veya en aza indirmek için kullanılmakta- yaklaşık 0,004 mm-0,1 mm (4-100 nm) arasındadır.
dır. ABD tarafından kabul edilen hava filtreleme sınıflaması Ultrafiltrasyon esas ağırlığı 10.000 ‘den fazla olan
olup sayısal olarak ‘95’ işareti, test koşulları altında en çok virüs ve molekül gibi küçük partiküllerin geçişini
nüfuz eden partikül büyüklüğü 0.3 mm (mikrometre) olan engeller [6].
partiküllerin en az %95’ini filtreleme yeteneğini göstermek- · Nanofiltrasyon: Nanofiltrasyon 300-1000 molekül
tedir [4]. Bu sınıflamada 3 tip maske vardır; N95, N99, N100 ağırlığındaki ve Ca2+ ve Mg2+ gibi büyük iyonların
(sırasıyla filtreleme özelliği %95, %99, %99,97) [5]. FFP (Fil- ayrıştırılması için kullanılan ters osmoz yönteminin
tering facepiece respirators) ise Avrupa birliğinde kullanılan bir şeklidir. Partikül ve molekül ayrımı için boyut
ABD’deki ‘N’in karşılığıdır. FFP1 (%80), FFP2 (%94) ve FFP3 ağırlığı yaklaşık olarak 0,0012-0,012 mm (1,2-12
(%99,9) oranında filtreleme sağlar ve N95’in karşılığı FFP2 nm)’dır. Basınç aralığı da 20-40 bar (2000-4000
maskelerdir. Ayrıca N95’in eşdeğeri olan Çin’de üretilen kPa)’dır. Küçük organik bileşenlerin ve tuzlu çözel-
KN95 %95’in üzerinde, Kore’de üretilen Korea 1st Class tilerin ayrıştırılması da nanofiltrasyon ile gerçekle-
(KMOEL- 2017-64) %94’ün üzerinde, Japonya’da DS (Japan şir [6].
JMHLW-Notification 214, 2018) %95’in üzerinde, Avustral- · Ters Osmoz: Ters osmoz prosesine örnek olarak
ya ve Yeni Zelanda’da P2 (AS/NZ 1716:2012) %94’ün üzerin- sudan iyonları ayrıştırma işlemi gösterilebilir. Bura-
de filtreleme özelliğine sahiptir. 2009 yılındaki H1N1 panda yüksek basınç altında 30-0 bar (3000-6000kPa)
demisinde sağlık çalışanları için N95 maske temininde tüm çalışılır ve çözelti içerisindeki molaküllerin çoğu
Dünya’da ciddi sıkıntılar yaşanmış ve günümüz COVİD-19 membran yapısından geçemez. Tersine uygulanan
pandemisinde de bu tedarik sıkıntısı bazı ülkelerde kendini basınç, çözeltinin doğal ozmotik basıncını yenebi-
göstermiştir [5]. lecek büyüklükte olmalıdır. Böylece su, membranın
Bu makalenin amacı; içerisinde bulunduğumuz pandemi yüksek tuz konsantrasyonlu bölgesinden düşük
döneminde insanlar için kullanım kolaylığı sağlayabilecek konsantrasyonlu bölgesine doğru akar. Ayrıştırılmış
olan N95 solunum maskesinin ergonomik tasarımının yapıl- molekül boyut aralığı yaklaşık olarak 0,0015mm
dığı işletmemizde, N95 maskemizin filtrasyon mekanizma- (1,5nm)- 0,0005mm (0,5nm) arasındadır [6].
sı ve filtrasyon malzemesinin seçimi ve kullanıcıya kolaylık
sağlayacak ergonomik tasarımı hakkında bilgi vermektir.
MATERYAL VE YÖNTEM
FİLTRASYON MALZEMESİ VE MEKANİZMASI
Sutherland ve Purchas (2002), filtre tanımını, ‘belirtilen filt-
rasyon şartlarında, bir karışım, çözelti veya süspansiyonun
bir ya da birden fazla bileşenine karşı geçirgen olan ve di-
ğer bileşenleri geçirmeyen yapılar’ olarak yapmışlardır. Filt-
rasyon genel olarak ayırma işlemidir ve bu işlemin amacı,
filtrelenen malzemenin saflığını arttırmaktır [2]. Filtrasyon
mekanizmaları; yüzey geçişi, derinlik geçişi, derinlik filtras- Şekil 1 Nanofiltre Görüntüsü
yonu ve kek (yüzey) filtrasyonudur. Filtrasyon mekanizma-
Tasarımını yaptığımız N95 solunum maskelerinde asıl ama- şımları gelişmiş reçine kaplamalı filtre yapılarında kulla-
cımız havadaki parçacıkların filtre malzemesindeki gözenek- nılır. Spunbond yöntemiyle elde edilen poliester filtreler
lerden daha büyük olması ve oksijen parçacıkları geçebilecek ise hem hava hem de sıvı filtrasyon uygulamalarına uy-
kadar küçük olmasını sağlamaktır. Bu sebeple nano-fiber gun, istenilen gözenek büyüklüğünün ayarlanabilirliği,
membran kullanarak istenilen filtrasyon sistemine ulaşıl- poliesterin özelliklerinden kaynaklanan yüksek muka-
maktadır. Nanofiberler aynı zamanda insanları virüslerden, vemetli yapılardır.
bakterilerden, dumandan, tozdan, alerjenlerden ve diğer kü-
çük bileşenlerden korumaktır. ERGONOMİK TASARIM
Solunum maskelerinin amacı ağız ve burun bölgelerindeki
sızıntıları önlemek için insan anatomisine uygun olmasıdır.
Maskeler bütün yüzlere uyacak şekilde uygun ölçülerle ta-
sarlanmalıdır. Maskelerin şekil ve tasarımı rahat olmalı, iyi
bir görüş alanı sunmalı ve en önemlisi ağız ve burun bölge-
lerinde oluşabilecek sızdırmazlığı sağlamalıdır.
FFP3/N95 maskelerimiz; yüz şekline uygun, ayarlanabilir
metalik burun mandalı ile burun ve ağız bölgelerinde olu-
şabilecek sızıntıları önlemeyi amaçlarken aynı zamanda
ayarlanabilir elastik bantlı maske kayışı ile rahat bir kullanım
sağlamaktadır. N95 solunum maskelerimiz; nefes almayı ko-
laylaştırırken çökmeden kaynaklı form bozukluklarına sebep
Şekil 2. Partikül Boyutuna Göre Filtrasyon Mekanizmaları olmayacak tasarıma sahiptir.
Filtrasyon Yapılarının Üretiminde Kullanılan Hammad-

deler
Dokusuz yüzey filtre yapıları için kullanılan hammad-
deler polimerler, elyaf, reçine ve yapıştırıcılar (formal-
dehit ve lateks reçineleri, vb.) ve katkı maddeleri, bitim
kimyasalları (absorban yapılar, güç tutuşur kimyasallar,
su iticiler, antimikrobiyal kimyasallar, vb.) kategorileri-
ne ayrılmıştır.
Dokusuz yüzey filtre tasarımı için malzeme seçimi
performans, işlenebilirlik ve ekonomi gibi parametre-
lere bağlıdır. Tülbent, kalınlık, mukavemet, elastikiyet,
yırtılma direnci, kimyasal ve termal direnç ile çevresel Şekil 3 Yetişkin Birey Yüz Ölçümü Referansları
stabilite özelliklerinin doğru kombinasyonlarıyla ma-
FFP3/N95 maskelerinde kullanılan ventiller nefes aldığı za-
mul filtre formuna getirilebilir.
man dışarıdaki kötü hava maske katmanından süzülür, mas-
2.1.3 Kullanılan Lif Çeşitleri ke içerisine temiz hava alınır ve en önemli bölümü nefesi
· Doğal Lifler: Pamuk lifinin ilk hasat linterleri iğnelen- dışarı doğru verdiğinizde oluşan hava akımı ile ventilin için-
miş keçe filtre yapılarının üretiminde kullanılmaktadır. deki ince katman valfi açar ve maske içerisinde oluşan sıcak
Odun hamuruna alternatif olarak kullanılan birinci ve hava ve nem dışarı atılır. Bu sayede temiz hava alınırken ra-
ikinci linterler ise yaş yöntemle filtre üretiminde kulla- hat bir nefes verme sağlandığı için uzun süre zorluk yaşa-
nılmaktadır. Abaka lifi çay poşetleri, kahve filtreleri, en- madan maske takılabilir. Ventilli maske kullanıcıya rahatlık,
düstriyel filtreler ve vakum torbaları gibi sıvı filtrasyon ferahlık ve maskeyi daha uzun ömürlü kullanım sağlar.
uygulamalarında kullanılmaktadır. Aynı zamanda tıbbi
2.3 SOLUNUM MASKELERİ VE N95
gaz maskelerinde ve mikro cam lifi takviye edilmiş hava
filtrelerinde de kullanılmaktadır. Tozlar, sıvılar, gazlar, kötü koku ve kaynak dumanı ça-
lışma ortamındaki solunum riskleridir. Çalışma orta-
· Sentetik Lifler: Poliester lifi (PET), ekonomik olduğu mındaki solunum risklerinden korunmak için riskin
ve filtre yapılarına uygunluğu nedeniyle son zamanlar- içeriğinin tanımı en uygun şekilde belirlenmeli ve talep
da dokusuz yüzey filtre uygulamalarında önemli oranda edilecek maskeye uygun bir arz sağlanmalıdır. Pande-
tercih edilmektedir. Poliester lifleri de başlarına veya mi sürecinde talep edilen ürün aerosoller ve ince par-
diğer liflerle (genellikle pamuk) karışım halinde iğnele- çacıklardan koruyabilen maskelerdir.
me yöntemi ile üretilip hava filtrasyon uygulamalarında
kullanılmaktadır. Kesinlikle poliester lifleri ise genellikle
sıvı filtrasyon uygulamalarında, selüloz çözeltisiyle karı-
.
amacıyla üretilen maskeler 0,3 mm’ye kadar tüm parça-

ların %99’u filtrelenmelidir ve toplam sızıntı maksimum
%5 olabilir.
SONUÇ VE TARTIŞMA
Tekstil üretim yöntemleriyle elde edilen filtre yapılar pande-
mi süreciyle birlikte maske filtre malzemesi kullanımı için
büyük bir öneme sahiptir. N95 solunum maskelerimizde
kullanılan nanofiber membran sayesinde her türlü zararlı
katı ve sıvı toz, duman ve aerosollerden %94’lük bir koruma
sağlanmaktadır. Akciğerler ve solunum sisteminde oluşabi-
lecek hasarları önlemek için kullanılacak olan filtre malze-
mesi tek başına koruma sağlayamamaktadır. Filtre seçimin-
den sonra yetişkin bir bireyin yüz anatomisine uygun gövde
Şekil 4. Maske Türleri oluşturulurken aynı zamanda bu gövdeye eklenen ventil sa-
yesinde kaliteli bir solunum gerçekleşmektedir.
Filtreli yüz maskeleri solunabilir toz, duman ve aerosolle-
re karşı direnç sağlar ancak buhar ve gazlara karşı koruma
sağlamaz. Filtreli yüz koruma maskelerinin kısaltılmış hali
“FFP” dır ve FFP üç ayrı sınıflandırmaya sahiptir. Solunum
maskesi ağız ve burnu kaplar ve çeşitli filtre malzemelerin-
den oluşur.
FFP maskeler; FFP1, FFP2 ve FFP3 olarak üç ayrı koruma
sınıfına ayrılırken bu maskelerin parçacık tutma yüzdeleri de
farklıdır. FFP sınıflandırmalarındaki maskeler; toplam sızın-
tıya ve 0,3 mm’ye kadar olan parçacıkların filtrelenmesine
bağlı olarak çeşitli kirletici yoğunluklarına karşı yoğunluk
koruması sunar. Toplam sızıntı filtre nüfusuna ve ağız ile
burun bölgelerindeki sızıntılara göre hesaplanır.
Tablo 1 AB Standartı Maske Türleri ve Koruma
Toz Maskesi Sınıfı Koruma Ortamları Koruma Düzeyi
FFP1 Toz Maskesi Su ve yağ bazlı toz ve neme karşı %80 Koruma Sağlar.
Su ve yağ bazlı toz ve nem, dumana
FFP2 Toz Maskesi %94 Koruma Sağlar.
karşı
Su ve yağ bazlı toz ve nem, dumana
FFP3 Toz Maskesi karşı bazı virüs, mikro ortamlar ve %99 Koruma Sağlar.
ilaç endüstrisi
· FFP1 Maskeler: Atoksik ve elyaf birikmesi ile oluşan

zehirli tozların solunmasıyla ortaya çıkabilecek sağlık
sorunlarına neden olabilir, ayrıca solunum sistemini ra-
hatsız edebilir ve hoş olmayan kokular ortaya çıkabilir.
FFP1 koruma sınıfı maskeleri bu tür toz ve aerosol ol-
mayan çalışma ortamları için üretilir. Parçacıkların 0,3
mm’ye kadar en az %80’ini filtrelerken, su ve yağ bazlı
toz ve neme karşı direnç sağlamalıdır.
· FFP2 Maskeler: Her türlü zararlı katı ve sıvı toz, du- Şekil 5 N95 Solunum Maskesi Dış ve İç Görüntüsü
man ve aerosoller ile havada oluşan tehlikeli ve muta-
Maske gövdesine eklenen ventil ile nefes alınırken ventil
jenik parçacıklar elyaf birikmesi yaratabilir; bu durum
valfi kapanırken maske filtresinin dışarısında kalan zararlı
akciğer ve solunum sisteminde uzun süreli hasara yol
hava ile temiz nefes alınır ve nefes verilirken açılan ventil
açabilir. FFP2 koruma sınıfı solunum maskeleri, su ve
valfi sayesinde de maske içerisinde oluşabilecek nem ve hava
yağ bazlı toz ve nem, dumana karşı koruma ortamı sağ-
birikmesi önlenmektedir.
lamak için üretilir. Parçacıkların 0,3 mm’ye kadar en az
%94’ünü filtreler. Maske gövdesinde insan anatomisi ve maskenin ergonomik
· FFP3 Maskeler: Her tür zararlı zehirli toz, duman ve kullanımı için önemli olan bir diğer huşu da burun ve ağız
aerosoller, onkojen ve radyoaktif maddeler ya da virüs- bölgesinden sızan havadır. Sızdırmazlık sağlayabilmek ve
ler ve bakteriler gibi patojenlerden koruma sağlamak aynı zamanda rahat bir kullanım oluşturabilmek için burun
mandalını kullanıcı kendine göre ayarlayabilmektedir. resinden alındı
N95 solunum maskesinde üzerinde durulan; filtre malze- [14] Viboud C, S. L. (2016, Mart 1). Global mortality ımpact of the 1957–
mesi kullanımı, Ventil kullanımı ve burun mandalı kulla- 1959 ınfluenza pandemic. J Infect Dis , s. 213(5):738-45.
nımından sonra kullanıcının ergonomisine uygunluğunu [15] World Health Organization. (11 Mart 2020). Director-General’s
sağlayacak olan elastik bantlı ayarlanabilir maske kayışı ile opening remarks at the media briefing on COVID-19. Haziran 11,
2020 tarihinde https://www.who.int/dg/speeches/detail/whodirec-
kullanıcıyı rahatsız etmeyerek uzun süre takılabilmektedir.
tor-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19-
Pandemi döneminde her bireyin maske kullanması zorun- --11-march-2020 adresinden alındı
luyken, N95 maskeleri özellikleri sağlık personellerinin ki-
şisel koruyucu ekipman listesinde bulunmaktadır. Her bir
bireyin anatomisine uygun ve sağlıklı nefes almasını sağlaya-
cak yapıda ergonomiye sahip tasarımların sürdürülebilir ve
yenilenebilir yapıya sahip olmaları gerekmektedir.
REFERANSLAR
[1] Adhikari SP, M. S.-J.-P.-X.-Z. (2020). Epidemiology, causes, clinical
manifestation and diagnosis, prevention and control of coronavirus
disease (COVID-19) during the early outbreak period: a scoping re-
view. Infect Dis Poverty, s. 9(1):29:1-12.
[2] ASLAN, S., & KAPLAN, S. (2017). Filtrasyon Tekstilleri: Kullanılan
Hammaddeler, Üretim Yöntemleri ve Kullanım Alanları. The Journal
of Textiles and Engineers, 24-37.
[3] Bartoszko JJ, F. M. (2020, Temmuz 14). Medical masks vs N95 respi-
rators for preventing COVID-19 in healthcare workers: A systematic
review and meta-analysis of randomized trials. Influenza Other Res-
pi Viruses, s. 14(4):365-73.
[4] CDC - NIOSH - NPPTL Respirator Trusted-Source. NIOSH-Appro-
ved Respirators, How are NIOSH-Approved Particulate Filtering
Respirators Classified? (2020, Haziran 1). https://www.cdc.gov/
niosh/npptl/topics/respirators/disp_part/respsource1quest2.html
adresinden alındı
[5] Coulliette AD, P. K. (2013). Persistence of the 2009 pandemic influ-
enza A (H1N1) virus on N95 respirators. Appl Environ Microbiol, s.
2013;79(7):2148-55.
[6] HUTTEN, I. (2007). Handbook of Nonwoven Filter Media. Burlin-
gton, USA.
[7] Kain T, F. R. (2019). Preparing intensive care for the next pandemic
influenza. . Crit Care, s. 23(1):337:1-9.
[8] Nguyen-Van-Tam JS, H. A. (2003, Mayıs 1). The epidemiology and
clinical impact of pandemic influenza Vaccine. s. 21(16):1762-8.
[9] Nıchol, M. (2019). Kindrachuk J. A year of terror and a century of
reflection: perspectives on the great influenza pandemic of 1918–
1919. BMC Infect Dis., s. 19(1):117:1-10.
[10] Smith GJD, V. D. (2009, Haziran 25). Origins and evolutionary geno-
mics of the 2009 swine-origin H1N1 influenza A epidemic. Nature,
s. 459(7250):1122-5.
[11] Suen LKP, G. Y.-Y. (2020, Mart). Comparing mask fit and usability of
traditional and nanofibre N95 filtering facepiece respirators before
and after nursing procedures. J Hosp Infect, s. 104(3):336-43.
[12] The Global Impact of Respiratory Disease. (2017). Forum of Inter-
national Respiratory Societies. Sheffield. 01 22, 2020 tarihinde The
Global Impact of Respiratory Disease: https://www.who.int/gard/
publications/The_Global_Impact_of_Respiratory_Disease.pdf. ad-
resinden alındı
[13] UNICEF/WHO. (2006). Pneumonia: the Forgotten Killer of Children.
World Health Organization, s. 4-5. Ocak 22, 2020 tarihinde https://
www.who.int/item/pneumonia-the-forgottenkiller-of-children ad-

Conference Paper
Oral Presentation
Determination of The Effects of Some Aqueous Plant Extracts on

Meloidogyne chitwoodi
Ece B. Kasapoğlu Uludamar
Cukurova University, Agriculture Faculty, Plant Protection Department, Adana-Turkey
Abstract
Root-knot nematodes (Meloidogyne spp.) is one of the major pests of vegetables in Turkey. Effects of some aqua
plant extracts were evaluated potential control of Meloidogyne chitwoodi. In this study, concentrations of the
solution (1, 2.5, 5 and 10%) were extracted from 12 different dried plants and these extracts were performed
against to Meloidogyne chitwoodi. The plants were dried at 60oC for 3 hours in drying oven, and then they
were chopped up and replaced with water. The measurements were performed on 6, 12 and 24 hours and
awaited concentrations. The most effective treatments on immobilized second-stage juvenile were observed
on 24 hours awaited concentrations of 10% the plants in the laboratory. The most effective of leaf powder
extract of Ficus carica among all concentrations. Ficus carica 1% were determined as one of the most effective
plant extracts with 100% mortality in 12 hours. Melia azedarach, Eruca sativa, Mentha piperita, Juglans regia,
Anethum graveolens were exhibit up to 100% mortality nematicidal effect. Therefore, this results could be used
alternative to nematode control or as a part of a management strategy against Meloidogyne chitwoodi using
cultural or chemical methods for next time.
Keywords: Root knot nematodes, Meloidogyne chitwoodi, Aqueous extracts, Control of plant parasitic
nematodes
Email: ecekasapoglu@gmail.com

Conference Paper
Oral Presentation
The Effect of Permethrin, A Type I Pyrethroid İnsecticide, on

Vascular Smooth Muscle KATP Channel Currents
Fatma Söğüt1*, Coşar Uzun2, Deniz Kibar3, Ülkü Çömelekoğlu2, Ş.necat Yılmaz3
Mersin University, Vocational School of Medical Services, MERSİN, TURKEY.
1
2
Mersin University, Faculty of Medicine, Department of Biophysics, MERSİN, TURKEY.
3
Mersin University, Faculty of Medicine, Histology and Embryology, MERSİN, TURKEY.
Abstract
Insecticides, which are widely used in our country and all over the world in order to protect against harmful
insects and increase the yield of crops in agricultural fields, cause toxic effects on non-target organisms as well
as target insects because they are not selective. Ion channels play an important role with their protein structure
in the action mechanism of many insecticides, especially pyrethroids. ATP-inhibited potassium channels
(KATP) are effective in regulating the tonus of vascular smooth muscles and maintaining basal blood flow. Any
disturbance in the functions of these channels can cause many cardiovascular diseases. In this study, it was
aimed to investigate the effect of permethrin that is one of the type I pyrethroid insecticides, on KATP channel
currents in the thoracic aorta cells.
In the study, commercially purchased rat aortic smooth muscle cells were used. The cells were divided into 4
groups as control and the dose groups (50, 100 and 150 µM permethrin). In all groups, KATP channel currents
were recorded with the patch-clamp technique. Axon Multiclamp 700 B amplifier was used for recordings and
Clampfit 10 software for analysis. Maximum current values were obtained from current records. Whether there
is any difference between groups in current values was determined by one-way analysis of variance (ANOVA).
The One-way analysis of variance (ANOVA) was used to determine whether there is any difference between
groups in flow values.
As a result of the statistical analysis, it was observed that the mean maximum current values decreased by 26%
in the 50 µM dose group, 42% in the 100 µM dose group and 52% in the 150 µM dose group. The decrease in 100
and 150 µM permethrin doses was found to be significant compared to the control. It was determined that the
difference between dose groups was not statistically significant.
In conclusion it is thought that permethrin may cause depolarization by decreasing the KATP channel currents in
vascular smooth muscle cells, which may negatively affect the cardiovascular system by causing vascular spasm.
This study was supported by Mersin University Scientific Research and Project Unit with the project number
2016-2-AP1-1948.
Email: fatmasogut@gmail.com

Conference Paper
Oral Presentation
Özel bir hastanede hasta memnuniyeti araştırması

Dursun Balkan1
1
Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Ankara, Türkiye
Özet
Bu çalışmada, özel bir hastanenin sunduğu hizmetlerden müşterilerinin duydukları memnuniyet düzeyleri tespit
edilmeye çalışılmıştır. Müşteri kavramına, ‘bir kuruluşun sunduğu hizmetlere ihtiyaç duyan ve bu hizmetlerden
faydalanan kişi’ olarak bakıldığında, hastanenin sunduğu sağlık hizmetlerinden faydalanan müşteriler olarak
hastalar çalışma kapsamına alınmış ve hazırlanan soru formları hastanede “Yatan Hasta” bölümünde tedavi gören
hastalara uygulanmıştır. Çalışmanın amacı; tedavi görmekte olan hastaların kendilerine sunulan hizmetlerle
ilgili görüş, beklenti, istek ve ihtiyaçları doğrultusunda elde edilen bulgular sonucunda memnuniyet düzeylerini
yükseltici eylem planlamalarını yapmak için hastaneye yardımcı olmaktır. Çalışma metodolojik olarak, müşteri
memnuniyetini etkileyen faktörlerin yer aldığı 3 bölümlük anketten oluşmaktadır. Birinci bölümde, hastaların yaş,
cinsiyet, medeni durum, sosyal güvence, ekonomik durum, hastaneyi tercih sebebi, tekrar tercih etme durumu
ve başka insanlara tavsiye durumu ile ilgili toplam 8 soru yöneltilmiştir. İkinci bölümde, müşteri memnuniyetini
etkileyen faktörlerle ilgili memnuniyet düzeyleri ve memnuniyet oranlarını içeren 28 adet soru yöneltilmiştir.
Üçüncü bölümde ise açık uçlu olarak hastane hizmetlerinin en beğendikleri ve en beğenmedikleri yönlerini
Patient satisfaction research in a private hospital
Abstract
In this study, it was tried to determine the satisfaction levels of customers with the services provided by a
private hospital. Considering the concept of the customer as “the person who needs and benefits from the
services offered by an institution”, patients as customers who benefit from the health services offered by the
hospital were included in the study and the questionnaires prepared were applied to the patients treated
in the “Inpatient” section of the hospital. Purpose of the study; is to assist the hospital managers in making
action plans to increase the satisfaction levels of the patients receiving treatment as a result of the findings
obtained in line with the opinions, expectations, demands and needs of the services provided to them. The study
methodologically consists of a 3 part questionnaire on factors affecting customer satisfaction. In the first part, a
total of 8 questions were asked about the patients’ age, gender, marital status, social security, economic status,
the reason for choosing the hospital, the status of repreference, and the recommendation to other people. In the
second part, 28 questions related to the factors affecting customer satisfaction were asked, including satisfaction
levels and satisfaction rates. In the third part, 2 questions were asked in an open-ended manner to reveal the
Email: dbalkan@thk.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Artificial Neural Network Approach for Forecasting of Cr(VI)

Biosorption onto Waste Orange Peel Derived Graphene-Like
Porous Carbon
Ceren Karaman1, Onur Karaman2
1
Akdeniz University, Vocational School of Technical Sciences, Department of Electricity and Energy, Antalya, Turkey; cerenkaraman@akdeniz.edu.tr
2
Akdeniz University, Vocational School of Health Services, Department of Medical Imaging Techniques, Antalya, Turkey. onurkaraman@akdeniz.edu.tr
Abstract
Biosorption is a complex process that is affected by various factors including pH of the solution, biosorbent
dosage, concentration of effluent, contact time, etc. Hence, it requires lots of experiments to optimize it and it is
difficult to simulate biosorption by traditional statistical models. The artificial neural network (ANN) approach
can establish a highly accurate and sensitive nonlinear functional relationship between multiple variables.
Bearing this in mind, in this study it is aimed to develop a three-layer ANN model for forecasting the removal
efficiency of chromium (VI) ions via waste orange peel (OP) driven-graphene-like porous carbon (GPC). The
conducted batch experimental data of biosorption was used to train the proposed ANN model. The initial
pH (2.0, 3.0, 4.0, 5.0, 6.0, 7.0, 8.0, and 10.0), initial Cr(VI) concentration (25.0, 50.0, 100.0, 250.0, 500.0 and
750.0 mg.L-1), temperature (25, 35, 45 oC), and contact time (0– 120.0 min) were investigated to optimize the
biosorption process. A three-layer ANN model was developed to forecast the Cr(VI) biosorption performance
of GPCs. 70%, 15%, and 15% of the experimental data points were considered as training, validation, and test
data set, respectively. The ANN model was performed with the Levengberg-Marquardt algorithm (LMA),
linear transfer function (purelin) at the output layer, and a tangent sigmoid transfer function (tansig) in the
hidden layer with 13 neurons. The network structure and parameters were optimized according to various
error indicators between the predicted and experimental data. The maximum Cr(VI) removal efficiency as 92.4
% was obtained at an optimum initial pH of 7.0 and 45 oC. The values of the coefficient of determination and
mean squared error (MSE) were calculated to be 0.9942 and 0.0011, respectively. The results revealed that the
experimental data were in accordance with ANN-driven data as well as reveling the high accuracy of the ANN
approach in forecasting the biosorption efficiency. The developed ANN model is useful for the optimization of
process conditions for pilot-scale utilization of Cr(VI) biosorption process by GPC. The degree of influence of
each input factor on the biosorption efficiency was ranked as pH > temperature > initial concentration > contact
time via sensitivity analysis.
Keywords: Agricultural Waste, Artificial Neural Network (ANN), Biosorption, Chromium (VI), Modeling,
Orange Peel
Email: onurkaraman@akdeniz.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Generating all level–k semi-directed Networks

Nihan Tokaç1
1
Alanya Alaaddin Keykubat University, Antalya, Turkey
Abstract
Given an undirected graph G, let V (G) and E(G) be the set of vertices and edges of G, respectively. An undirected
graph is biconnected if it contains no vertex whose removal disconnects the graph. A biconnected component,
or blob, of an undirected graph is one of its maximal biconnected subgraphs. An unrooted binary phylogenetic
network, unrooted network for short, on a set X is an undirected graph where vertices have either degree 3
(internal vertices) or degree 1 (the leaves, labelled univocally by elements in X). An unrooted network is level-k
if a tree can be obtained from it by removing at most k edges per blob. A rooted binary phylogenetic network N
{rooted network for short {on a set X is a directed acyclic graph in which exactly one vertex has in-degree 0 and
out-degree 2 (the root) and all other vertices have in-degree 1 and out-degree 2 (tree vertices), in-degree 2 and
out-degree 1 (hybrid vertices), or in-degree 1 and out-degree 0 (the leaves, distinctly labelled by elements of X).
An unrooted network N is level-k if each of its biconnected components contains at most k hybrid vertices. In
this work, we will also consider semi-directed binary phylogenetic networks {semi-directed networks for short{
on a set X, which are graphs where: vertices have either degree 3 or degree 1 (the leaves, labelled univocally by
elements in X); vertex with degree 3 have either zero (tree vertices) or two (hybrid vertices) incoming directed
edges; we can direct all undirected edges to obtain a rooted binary phylogenetic networks without increasing
the number of hybrid vertices, possibly having previously subdivided one of the undirected edge with a new
node [1]. An unrooted level-k generator is a biconnected unrooted level-k network which is not level-(k-1).
Rooted/semi-directed level-k generators are defined in a similar way but, for generators, unlike for general
rooted/semi-directed binary networks, we allow hybrid vertices to have out-degree 0. Gambette et all [2] studied
the structure of level-k networks, and how they can be decomposed into level-k generators. In this work, we
study the structure of level-k semi-directed networks, and how they can be decomposed into level-k generators.
Also, we show that, we can generate all level-2 networks on 5 leaves. In Figure 1, all level-0, level-1 and level-2
generators are depicted for semi-directed networks. For rooted/semi-directed generators, vertices of outdegree
0 and arcs are called its sides, they are empty if no subtree is hanging from them.
Keywords: Phylogenetic networks, graphs, algorithm, semi-directed networks
Figure 1: Level- generators for semi-directed networks.
REFERENCES
[1] Solís-Lemus, C., & Ané, C. (2016). Inferring phylogenetic networks
with maximum pseudolikelihood under incomplete lineage sor-
ting. PLoS genetics, 12(3), e1005896.
[2] Gambette, P., Berry, V., & Paul, C. (2009). The structure of level-k
phylogenetic networks. In Annual Symposium on Combinatorial
Pattern Matching (pp. 289-300). Springer, Berlin, Heidelberg.
Email: nihan.tokac@alanya.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Vibration Analysis of Microelongated Plates With Riesz Caputo

Fractional Derivative
Soner Aydinlik1*, Ahmet Kiris2
Department of Software Engineering, Faculty of Engineering, Dogus University, 34469, Istanbul, Turkey
1
2
Department of Mathematical Engineering, Faculty of Arts and Sciences, Istanbul Technical University, 34469, Istanbul, Turkey
Özet
Plates are used as main structural elements in many engineering branches such as civil, mechanical, automotive,
naval and aerospace industry. Thus, analysis of the static and dynamic behavior of plates are very important.
In this study, the rectangular microelongated plates are modeled by Eringen’s micro-elongation theory which
assumes that the elementary particle can make an independent volumetric micro extension in addition to the
its classical bulk deformation [1, 2]. Hence, it is much more convenient than other damage models of plates, but
the theory still reflects only contribution of the specified point unless the nonlocal behavior is also taken into
account. Nonlocality is that the material’s behavior at a point depends on not only the quantities of the reference
point, but also on the characteristics of the significantly influenced points in the vicinity. Modeling nonlocality
in micro-elongated plates with fractional calculus is easier and more realistic [3, 4].
Nonlocal vibration analysis of the rectangular plates modeled by micro-elongation theory are investigated with
the help of fractional calculus approach in the sense of Riesz-Caputo [5]. Here, approximate values of Riesz-
Caputo fractional derivatives are obtained using modified trapezoidal rule for simplicity [6, 7]. The frequencies
spectrum of the plates with CCFF boundaries are presented and the results are compared with literature. The
results are very similar to the values of classic ones as the fractional derivative approaches to the classical
derivative or the length scale approaches to zero. The results indicate also that the non-local impact is getting
dominant when the order of the fractional derivatives moves away from the classical derivative order.
Keywords: Nonlocal theory, Microelongation theory, Fractional calculus, Vibration
References [7] Leszczynski, J.S. An introduction to fractional mechanics. Monog-

[1] Eringen, A. C. Theory of thermo-microstretch elastic solids. Inter- raphs No. 198, 2011, The Publishing Office of Czestochowa Univer-
national Journal of Engineering Science, Vol. 28, No. 12 ,1990, pp. sity of Technology.
1291-1301.
[2] Kiris A., Inan E., Eshelby tensors for a spherical inclusion in microe-
longated elastic fields. International Journal of Engineering Science,
Vol. 43, No. 1-2 ,2005, pp. 49-58.
[3] Lazopoulos, K.A. Non-local continuum mechanics and fractional
calculus. Mechanics ResearchCommunications, Vol. 33, No. 6 ,2006,
pp. 753-757.
[4] Di Paola, M., Failla, G., Zingales M. Physically-based approach to
the mechanics of strong nonlocal linear elasticity theory. Journal of
Elasticity, Vol. 97, No. 2, 2009, pp. 103–130.
[5] Frederico, G.S.F., Torres, D.F.M.: Fractional Noether’s theorem in
the Riesz–Caputo sense. Appl. Math. Comput. Vol. 217, 2010, pp.
1023–1033.
[6] Odibat, Z., Approximations of fractional integrals and Caputo frac-
tional derivatives. Appl Math Comput. Vol.178, 2006, pp. 6527-533.
Email: aydinliks@itu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Design and Thermal Analysis of High Power LED Light

Yavuz Sümer1, Onur Karaman2, Ceren Karaman3
1
Sabancı University, Faculty of Engineering and Naturel Sciences, Department of Mechatronics, Istanbul, Turkey yavuzsumer@sabanciuniv.edu.tr
2
Akdeniz University, Vocational School of Health Services, Department of Medical Imaging Techniques, Antalya, Turkey. onurkaraman@akdeniz.edu.tr
3
Akdeniz University, Vocational School of Technical Sciences, Department of Electricity and Energy, Antalya, Turkey; cerenkaraman@akdeniz.edu.tr
Abstract
In the development of lighting technologies, LED technology plays an important role due to its high efficiency.
LED lightening is the future of indoor and outdoor illumination solutions that all around the world there is a
widespread transition to save energy and have better quality illumination via LED-based solutions. On the other
hand, cooling of high power LED is crucial factor to utilize LED in high performance. In addition, finned heat
sink could not be efficient based on the its geometry and usage areas due to powder, rain and muds effects. In
this study, an un-finned heat sink LED armature consisting of aluminium sheet metal was designed using a
computer-aided-design (CAD) program. Furthermore, manufacturing of the heat sinks from sheet metal plates
with bending machines enables to increase variety of LED armatures cheaply according to design requirements.
Then, thermal analysis of the system was conducted for the case of natural heat convection under different
electrical powers and ambient temperatures by a finite element analysis (FEA) program: SolidWorks Simulation.
With this thermal analysis, the ultimate heat sink sizes were obtained to minimize junction temperature of LED.
Finally, experimental study was carried out to verify the feasibility of numerical solutions that they were in good
Email: onurkaraman@akdeniz.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Investigation of Heat and Fluid Flow over Circular and Cam-

shaped Tube Bank with Plain Fins
Muhammet Nasıf Kuru1, Arif Emre Aktaş2*, Mehmet Tahir Erdinç
Hatay Provincial Directorate of Environment and Urbanization, Hatay, Turkey; muhammet_kuru@hotmail.com
1
Department of Automotive Engineering, Engineering Faculty, Cukurova University, Adana, Turkey; aeaktas@cu.edu.tr
2
3
Department of Mechanical Engineering, Engineering Faculty, Tarsus University, Tarsus, Turkey, mtahirerdinc@tarsus.edu.tr
Abstract
The characteristics of fluid flow and heat transfer over tube banks with plain fins are investigated numerically
in this study for both circular and cam-shaped geometries. Staggered arrangement is chosen for tube banks.
Numerical calculations are carried out with Ansys Fluent commercial software. Reynolds number (based on
pitch between fins) is varied between 1200 and 2200. Comparison of tube bank performances is given in tabular
forms and figures in terms of Colburn factor, j, friction factor, f, and thermal-hydraulic performance parameter.
The same equivalent diameter is chosen for circular and cam-shaped tubes under the assumption of three-
dimensional, turbulent, and conjugate flow and heat transfer. It is seen that pumping power is reduced with the
usage of cam-shaped geometries in tube banks with plain fins. This can be attributed to cam tubes streamlined
shape which causes delays in the separation point and reduction of vortices in the wake region.
Keywords: numerical simulation, cam-shaped, tube bank, heat transfer, pumping power.
Email: aeaktas@cu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Magnetic interactions in amorphous thin–films

Mustafa Tokaç1
1
Alanya Alaaddin Keykubat University, Antalya, Turkey
Abstract
The magnetically dead layers (MDL) which may form during deposition processes due to interface diffusion
cause magnetic moment loss in ferromagnetic (FM) layers on the order of a few monolayers. The formation of
a MDL, and its thickness, depend on the FM material, temperature and the materials making the interface with
the FM layer. The magnetisation depth profile of 3 nm CoFeBTa amorphous films grown on GaAs(001) and
Si/ wafers were investigated as a function of temperature using Polarised Neutron Reflectometry (PNR). The
CoFeB:Ta layer is designed to have Curie temperature below room-temperature, in order that the temperature
dependence of MDL thickness may be easily studied without causing further interfacial diffusion. The reduced
also means that we can extract the structural scattering length density profile directly from PNR measurements
at room temperature. Such studies are not possible using conventional 3-d transition-metal FM as the high
temperatures required promote interdiffusion and destroy the thin-film device structure. Magnetic depth
profiles of CoFe/GaAs(001) using PNR have previously been reported [1], but only at room temperature where
this corresponds to for a CoFe alloy. The magnetic thickness of the CoFe layer was found to be reduced from the
structural thickness by around 0.6 nm; a result that is compatible with what was found here at a similar reduced
temperature. Oguz et al. [2] have found 0.7 nm dead region for CoFeB films on Si/ substrates also at room
temperature where there is no MDL formation at CoFeB:Ta/ in our study. Temperature dependent variations in
the effective magnetic thickness of the film were found and correlated with structural intermixing at interfaces.
This has important implications in ferromagnet-semiconductor hybrid spintronics, which relies on interfacial
magnetism.
Keywords: Magnetic Materials, Spintronics, Thin-film devices, Polarised Neutron Reflectometry.
REFERENCES
[1] Park, S. Fitzsimmons, M. R., Majkrzak, C. F., Schultz, B. D. & Palmst-
rom, C. J. (2008). The influence of growth temperature and anne-
aling on the magnetization depth profiles across ferromagnetic/
semiconductor interfaces. J. Appl. Phys. 104, 083905
[2] Oğuz, K., Jivrajka, P., Venkatesan, M., Feng, G., Coey, J. M. D. (2008)
Magnetic dead layers in sputtered Co40Fe40B20 films. J. Appl. Phys.
103, 07B526
Email: mustafa.tokac@alanya.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Bir Buz Depolama Tankında Faz Değişiminin İncelenmesi

Ahmet Fertelli1*, Orhan Büyükalaca2
1
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümü, Sivas, Türkiye; fertelli@cumhuriyet.edu.tr
2
Çukurova Üniversitesi, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümü, Adana, Türkiye ; orhan1 @cu.edu.tr
Özet
Soğutma amaçlı kullanılan enerji depolamalı sistemlerin en popüler olanı buz depolamalı sistemlerdir. Bu
sistemlerde bir soğutma grubu, buz depolama tankı, aracı akışkanının sirkülasyonunu sağlayan bir pompa
bulunmaktadır. Hem soğutma grubunun hem de tüm sistemin verimini etkileyen en önemli faktör suyun faz
değişim karakteristikleridir. Şarj aşamasında 10-20 °C sıcaklıklarında tank içerisinde bulunan su, soğutma
grubunun tüm gece çalıştırılmasıyla soğutulmaya başlanır. Su sıcaklığının 4 °C’ ye ulaşmasına kadar sıcak su
tankın üst bölgesinde soğuk su ise tankın alt bölgesinde doğal konveksiyon hareketiyle toplanmaktadır. 4 °C’
den sonra sıcak ve soğuk su tabakaları tekrar yer değiştirmekte ve çekirdekleşme sıcaklığına kadar herhangi
bir buz oluşumu başlamamaktadır. Su, çekirdekleşme sıcaklığına ulaşınca ilk yaprak buz yapıları oluşmakta
daha sonra kristalleşme ile çok kısa bir sürede tankın tamamına yayılarak borular üzerinde ince buz tabakaları
oluşturmaktadır. Bundan sonra faz değişiminin sonucu olarak su sıcaklığı yeniden 0 °C’ye kadar artmaktadır.
Buz oluşumunun başlayabilmesi için gerekli olan çekirdekleşme sıcaklığı tank içerisindeki faz değişim sürecinin
en önemli parametresidir. Soğutma grubu glikol çıkış sıcaklığı, başlangıçtaki su sıcaklığı, tank içerisinde
oluşabilecek titreşim hareketleri ve kullanılan suyun özellikleri çekirdekleşme sıcaklığını etkilemektedir.
Anahtar Kelimeler: Buz depolama, faz değişimi, çekirdekleşme sıcaklığı, buz tankı.
Email: fertelli@cumhuriyet.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
SAE 4140 Soğuk Dövme Numunelerine Uygulanan İndüksiyon

ve Nitrokarbürizasyon Isıl İşlemlerinin Aşınma ve Kullanım Ömrü
Açısından Değerlendirilmesi
Oğuzcan Güzelipek1, Uğur Malayoğlu1, Tuğrul Soyusinmez1*, Cemal Alay2
1
Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, İzmir, TÜRKİYE
Özet
Bu çalışmada, SAE 4140 çeliğinden soğuk dövme yöntemiyle üretilmiş olan vakum pompası rotor numuneleri
üzerine nitrokarbürizasyon ve indüksiyon yüzey sertleştirme işlemleri uygulanmıştır. Rotor numunelerine
uygulanmış olan bu iki farklı yüzey sertleştirme işleminden sonra, numunelerin aşınma ve yorulma dayanımını
karşılaştırmak üzere mekanik testler uygulanmıştır. Yorulma dayanımları belirlenirken 2 Nm tork ile 300, 500
ve 1000 turluk darbe aralıklı deneyler numuneler üzerine uygulanmıştır. Aşınma değerleri belirlenirken ise
uygulanan darbeler sonrasında numunelerin hassas olarak ağırlıklarının değişimine bakılmıştır. Numuneler
0,1 mg hassasiyete sahip SHIMADZU ATX224 hassas terazide ölçüldükten sonra değişen değerler ile aşınma
miktarları arasındaki bağlantı gözlemlenmiştir.
Anahtar kelimeler: Yüzey Sertleştirme İşlemleri, İndüksiyon, Nitrokarbürizasyon, Vakum Pompası Rotoru
Email: tsoyusinmez@totomak.com.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Soğuk Dövme ile Üretilmiş İndüksiyon ve Nitrokarbürizasyon

Yüzey Sertleştirme İşlemi Görmüş Vakum Pompası Rotor
Numunelerinin Dayanım Karşılaştırması
Tuğrul Soyusinmez, Oğuzcan Güzelipek, Levent Sertbilek, Tolga Palanduz,
1
Totomak, İzmir
Özet
Bu çalışmada SAE 4140 çeliğinden soğuk dövme işlemiyle üretilmiş vakum pompasının rotor parçası üzerinde
iki farklı yüzey sertleştirme işlemleri olan indüksiyon ve nitrokarbürizasyon işlemleri yapılmıştır. Rotor
numuneleri üzerinde uygulanmış olan bu iki farklı yüzey sertleştirme işlemlerinden sonra numunelere aşınma
ve dayanım testleri uygulanmıştır. Deneyler Totomak Ar-Ge merkezi tarafından üretilen vakum pompası test
makinesinde, 2 Nm tork ile 300,500 ve 1000 darbe aralıklarla yapılmıştır. Numunelere aynı koşullarda yapılan
testlerde indüksiyon yüzey sertleştirme işlemi görmüş numunenin daha dayanıklı olduğu, nitrokarbürizasyon
işleminin ise aşınmada daha iyi olduğu gözlemlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Yüzey Sertleştirme İşlemleri, İndüksiyon, Nitrokarbürizasyon, Vakum Pompası Rotoru
Abstract
In this study has been applied two different surface hardening process to vacuum pump’s rotor samples that
some has applied induction and the others nitrocarburise which manufactured from SAE 4140 steel. After
surface hardening processes, samples was applied wear and strength tests. The experiements has done 2 Nm
torque with 300,500 and 1000 intermittent impact on vacuum pump rotor test machine which has produced bt
Totomak R&D center. Test which has made under the some conditions results are induction surface hardening
process is more durable than nitrocarburise surface hardening process. But rotor which has nitrocarburise
surface hardening process is less worn then rotor which has induction surface hardening procees.
Keywords: Surface hardening processes, Induction, Nitrocarburise, Vacuum Pump’s Rotor
1) GİRİŞ sıcaklıkta ilk olarak çeliğin mikro yapısında dış katmanları

östenit fazına dönüştürür [3]. Hemen ardından su ile soğut-
1.1) Soğuk Dövme
ma işlemi uygulanır. Bu işlemin uygulanma sebebi ise östenit
Soğuk dövme malzemenin bir kalıp içerisine sıkıştırılarak, fazındaki tavlanmış bölgenin martenzit yapıya dönüşmesini
kalıbın şeklini almasının sağlandığı soğuk sıkıştırma türü- sağlamaktır. Gerilimleri ve bununla ilgili çatlamaları önle-
dür. Soğuk dövme işleminde, metallere normal şartlarda şe- mek için 50-60 0C sıcaklıkta tuz, su ya da yağ banyosu kul-
kil verebilmek için metalin plastik özelliklerinden faydalanır. lanılabilir. Yüzey sertleştirme işlemi sonrasında gerilmeleri
Plastik şekil verme yöntemleri belirli bir hacme sahip katı gidermek ve artık östeniti kübik martenzite dönüştürmek
cismin başlangıç kesitini başka bir kesite dönüştürmek ve bu için, 150-200 C0 sıcaklık aralarında menevileşme yapılır [4].
işlem uygulanırken cisimde herhangi bir kütle ve bileşim de-
ğişikliğine yol açmayan yöntemler olarak tanımlanmaktadır 1.3) Nitrokarbürizasyon Yüzey Sertleştirme İşlemi
[1]. Soğuk dövme işlemi metal şekillendirme işlemi olup çok Bir termokimyasal işlem olan nitrokarbürizasyon, 560-
iyi mekanik özelliklere sahip, yüksek hızlı seri üretim sağlar 760 0C sıcaklıkları arasında metal yüzey üzerine karbo-
[2]. nitrür ε fazının oluşacağı şekilde karbonla birlikte azotun
difüzyon edildiği işlemdir. Bu işlem sonucunda çok ince
1.2) İndüksiyon Yüzey Sertleştirme İşlemi
(10-20 μm) olan demir nitrür (beyaz) tabakası oluşur. Ko-
İndüksiyon akımı ile yüzey sertleştirme işlemi, çelik yüzeyine rozyon dayanımı arttırabilmek için işlem sırasında oksi-
sarılı indüksiyon bobini tarafından üretilen yaklaşık 7500 C dasyon işlemi de uygulanabilir. Nitrokarbürizasyon işlemi
Email: ???
Soğuk Dövme ile Üretilmiş İndüksiyon ve Nitrokarbürizasyon Yüzey Sertleştirme İşlemi Görmüş Vakum Pompası Rotor Numunelerinin Dayanım Karşılaştırması
sonucunda ince, tipik sert bir yüzey elde edilir [5]. Nitro- edilip numunelerin ilk ağırlıklarıyla kıyaslanarak aşınma ve
karbürizasyon alaşım çeliklerine, takım çeliklerine ve pas- ağırlık değişimi arasındaki bağlantı gözlenmiştir. Ağırlık öl-
lanmaz çeliklere; sertliği, aşınma ve korozyon direncini çümleri SHIMADZU marka ATX224 model hassas terazi ile
arttırmak için uygulanan yüzey sertleştirme işlemidir [6]. yapılmıştır.
Şekil 1.2.2 İndüksiyon Akımı ile Yüzey Sertleştirme İşleminin Şematik

Gösterimi [4]
1.4) Vakum Pompası Şekil 2.1 Totomak Ar-ge Merkezi Tarafından Üretilen Vakum Pompası
Rotor Test Makinesi
Vakum, vakum çemberinin hemen dışına konulan motor ile
tahrik edilmesiyle, pompanın çarklarına çarpan gaz mole-
küllerinin dışarı atılmasıdır. Bu olaya gaz moleküllerini dışarı
atma ya da sevk etme denir [7].
Şekil 1.4.1 Değişik Tipte Döner Paletli (Rotary Vane) Pompaları [7]
2) DENEYSEL ÇALIŞMALAR
Deneyin amacı farklı yüzey sertleştirme işlemlerine tabi tu-
tulmuş iki vakum pompası rotorunun aşınma sırasındaki
ağırlık değişimlerini ve dayanıklılıklarını karşılaştırmaktır. Şekil 2.2 SHIMADZU ATX224 Hassas Terazi
Numuneler SAE 4140 soğuk dövme yöntemi ile üretilmiştir. 2.1) Nitrokarbürizasyon Yüzey Sertleştirme İşlemi ile
Numunelere nitrokarbürizasyon ve indüksiyon yüzey sert- Sertleştirilmiş Vakum Pompası Rotoru Aşınma Deneyleri
leştirme işlemleri uygulanmıştır. Totomak Ar-Ge merkezi
tarafından üretilen vakum pompası rotor test makinesi üze-
rinde, 2 Nm tork ile deneyler yapılmıştır. Nitrokarbürizasyon
işlemi görmüş numuneye ilk olarak 28 tur 300 darbe sonra-
sında ise 7 turluk 500 darbe deneyleri uygulandı. İndüksiyon
yüzey sertleştirme işlemi görmüş olan numuneye ise sıra-
sıyla 36 tur 300 darbe, 11 tur 500 darbe ve son olarak da 19
tur 1000 darbe aralıklarıyla deney uygulanmıştır. Deneylere
başlamadan önce parça yıkatılmış ve ilk ağırlığı ölçülmüştür.
Deneylere başladıktan sonra her bir tur sonrasında numu-
neler basınçlı hava ile çapaklardan arındırılıp numunelerin Tablo 2.1.1 300 Darbe aralıklı Deneylerde Her Bir Tur Sonrasında Numu-
ağırlıkları ölçülmüştür. Aşınma sonucu düşen ağırlıklar not nenin Ölçülen Ağırlık Tablosu
.
kaybettiği, ufak çapta çatlak oluşumunu ve çatlakların her

turdan sonra genişlediği gözlemlenmektedir. Daha sonra ise
aynı Nm torkta 500 darbe tur aralıklarıyla deneyler yapılma-
ya devam edilmiştir. Numunenin çatlaklarının genişlemesi,
aşınma ve aşınma sonucu ağırlık kaybı devam etmiştir. 500
darbe tur aralıklı tork uygulanmaya devam ederken 7.turda
numunenin deforme olduğu gözlemlenmiştir.
Grafik 2.1.1 300 Darbe Aralıklı Deneylerde Her Bir Tur Sonrasında Ölçü-
len Ağırlığın Grafiği
Numunenin 8400 darbe sonucu yüzdelik aşınması

%0,004519’dur ve ağırlığı 0,0096 gram azalmıştır.
*(212,4218-212,4122) *100/212,4218= 0,004519
Tablo 2.1.2 500 Darbe Aralıklı Her Bir Tur Sonrasında Parçanın Ağırlık
Tablosu
Tablo 2.1.2 500 Darbe Aralıklı Her Bir Tur Sonrasında Parçanın Ağırlık
Grafiği
Numunenin 3500 darbe sonucunda aşınma yüzdesi

%0,002213’tür ve ağırlık azalması 0,0047 gramdır.
*(212,4122-212,4075) *100/212,4122= 0,002213
Şekil 2.1.1 Numunenin yıkandıktan sonraki ilk ağırlığı Deneyde 11900 darbe sonucunda numunenin toplam aşın-
ması %0,006731889’dur. Numunenin deforme olana kadarki
süreçte gerçekleşen ağırlık kaybı ise 0,0143 gramdır.
Şekil 2.1.2 Numunenin 8400 darbe sonucu ağırlığı

Şekil 2.1.3 Numunenin 11900 Darbe Sonucundaki Ağırlığı
Tablo ve grafikten de anlaşılacağı üzere numunenin ağırlık
Önceki Son Ağırlığı
Grafik 2.2.1 300 Darbe Aralıklı Her Bir Tur Sonucundaki Ağırlık Değişim
Grafiği
Şekil 2.1.4 Numunenin 11900 darbe sonucundaki görüntüsü
Numune her ölçümde aşınmaya ve aşınma sonucu ağırlık
2.2) İndüksiyon Yüzey Sertleştirme ile Sertleştirilmiş kaybetmeye devam etmiştir. Çatlak oluşumu gerçekleşmiş
Vakum Pompası Rotoru Aşınma Testi fakat çatlak büyümesi çok yavaş gerçekleşmiştir. 500 darbe
aralıklı darbe turlarına geçilmeden önce ağırlık kayıpların-
dan oluşan yüzdelik aşınma ise %0,014559299’dur. Ağırlık
farkı ise 0,0309 gramdır.
*(212,2355-212,2046) *100/212,2355= 0,014559299
Aynı Nm torkta 500 darbe tur aralıklı deneylere geçilmiş-
tir. Numunenin aşınmaya devam etmesi, aşınma sonucun-
da ağırlık kaybı ve çatlakların büyümesi ilerlemeye devam
etmiştir.
Şekil 2.2.1 Numunenin Yıkandıktan ve Deney Yapılmadan Önceki Ağırlığı
Tablo 2.2.2 500 Darbe Aralıklı Her Bir Tur Sonrasında Numunedeki Ağırlık
Ölçümleri
Tablo 2.2.1 300 Darbe Aralıklı Her Bir Tur Sonrasında Numunenin Ağırlık
Tablosu
Grafik 2.2.2 500 Darbe Aralıklı Her Bir Tur Sonrasında Ağırlık Değişim
Grafiği
500 Darbe aralıklı turlardaki (5500 darbe) yüzdelik aşınma

%0,007210023’tür. Ağırlık kaybı ise 0,0153 gramdır. Nu-
muneye şimdiye kadarki toplam darbe sayısı ise 16300’dür.
Buradaki toplam yüzdelik aşınma ise %0,021768’dir. Toplam
fark ise 0,0462 gramdır.
*(212,2046-212,1893) *100/212,2046 = 0,007210023
*(212,2355-212,1893) *100/212,2355 = 0,021768
Numune de aşınma, aşınma sonucu ağırlık kaybı ve çatlak-
ların büyümesi gözlemlenmeye devam ederken nitrokarbü-
Şekil 2.2.2 Numunenin 500 Darbe Aralıklı Darbe Turlarına Geçilmeden
.
rizasyon işlemi görmüş numuneden farklı olarak başka bir Numunenin 1000 darbe aralıklı turlara geçildikten sora aşın-
bölgede çatlama gözlemlenmiştir. İndüksiyon işlemi görmüş ması, ağırlık kaybı ve kanallarda oluşan çatlakların büyümesi
numunede numunenin alt tarafında kanalların orada çatlak ayrıca 1000 darbe aralıklı tur deneylerinde 19.turda parça-
oluşumu gözlenmiş ve çatlak büyümesinin buradan büyü- nın deforme olduğu gözlemlenmiştir. 1000 darbe aralıklı tur
meye, genişlemeye devam ettiği gözlemlenmiştir. deneylerinde ki aşınma yüzdesi %0,028607’dir. 1000 darbe
aralıklı turlardaki ağırlık farkı ise 0,0607 gramdır.
500 darbe aralıklı tur deneylerinden sonra 1000 darbe aralık-
lı tur deneylerine geçilmiştir. *(212,1893-212,1286) *100/212,1893 =0,028607
Numuneye tüm darbe aralıklarından sonra toplam uygula-
nan darbe sayısı 35300’dür. 35300 darbe sonucunda parça kı-
rılmış ve toplam aşınma %0,050368576 toplam ağırlık farkı
ise 0,1069 gramdır.
*(212,2355-212,1286) *100/212,2355= 0,050368576
Tablo 2.2.3 1000 Darbe Aralıklı Her Bir Tur Sonrasında Numunedeki
Ağırlık Ölçümleri
Şekil 2.2.4 Numunenin 19.turdan Sonraki Deforme Olmuş Görüntüleri
3) SONUÇ
Elde edilen bulgulara bakılarak SAE 4140 çeliğinden soğuk
dövme işlemi ile üretilmiş vakum pompası rotoru parçası-
na uygulanan iki farklı ısıl işlem arasında karşılaştırma ya-
pacak olursak; indüksiyon yüzey sertleştirme işlemi görmüş
olan numunenin toplamda 35300 darbe sonucunda defor-
me olduğunu, nitrokarbürizasyon yüzey sertleştirme işlemi
görmüş numunenin ise 11900 darbede deforme olduğunu
gözlemlemiş bulunmaktayız. Buna göre indüksiyon işlemi
görmüş olan numunenin, nitrokarbürizasyon işlemine göre
daha dayanıklı olduğunu varsayabiliriz.
Aşınma için nitrokarbürizasyon yüzey sertleştirme işlemi
görmüş olan numune indüksiyon yüzey sertleştirme işlemi
görmüş olan numuneye göre daha iyi sonuçlar vermiştir.
Nitrokarbürizasyon yüzey sertleştirme işlemi 300 darbeli tur
Şekil 2.2.3 Numunenin 1000 Darbe aralıklı (35300) Deneylerden Sonraki aralıklarında 28.darbede sonlandırılmıştı. Karşılaştırma için
Ağırlığı 300 darbe aralıklı turda indüksiyon yüzey sertleştirme işlemi
görmüş numunenin 28.turdaki aşınma yüzdesine ve ağırlık
farkına bakabiliriz.
İndüksiyon işlemi görmüş numunenin yüzdelik aşınması
%0,011826’dır. Ağırlık farkı ise 0,0251 gramdır.
*(212,2355-212,2104) *100/212,2355= 0,011826
Nitrokarbürizasyon işlemi görmüş numunenin 28.turundaki
yüzdelik aşınması %0,004519 iken ilk ağırlığından 28.turdaki
ağırlığına olan farkı ise 0,0096 gramdır.
Grafik 2.2.3 1000 Darbe Aralıklı Her Bir Tur Sonrasında Ağırlık Değişim
Grafiği
KAYNAKÇA
[1] BAŞDEMİR V., BAYGUT A. Ve ÇULHA O., ‘’SOĞUK DÖVME TEK-
NİĞİ İLE BAĞLANTI ELEMANI ÜRETİMİNDE KULLANILAN PLAS-
TİK ŞEKİL VERME TEKNOLOJİLERİ’’ Celal Bayar Üniversitesi Meta-
lurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü, 2018.
[2] KILIÇASLAN C., İNCE U., ‘’CIVATA SOĞUK DÖVME İŞLEMİNDE
KALIP ÖMRÜNÜN ARTTIRILMASI: DÖVME KADEME TASARIMI-
NIN ETKİSİ’’ Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2017.
[3] STICH T. J., SPOERRE L. K., VELASCO T. ‘’THE APPLICATION OF AR-
TIFICIAL NEURAL NETWORKS TO MONITORING AND CONT-
ROL OF AN INDUCTION HARDENING PROCESS’’ Reviewed
Article, Journal of Industrial Technology Volume 16 Number 1, No-
vember 1999 to January 2000. ??
[4] ALTINEL K. ‘’ROT BAŞLARINDA İNDÜKSİYON YÜZEY SERTLEŞ-
TİRME İŞLEMİNİN ÖMÜR VE MEKANİK KUVVET DANAYIMLA-
RINA ETKİSİ’’ Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü Makine Mühendisliği Ana Bilim Dalı, 2015.
[5] SOYKUT A.Y., ‘’CAM ŞEKİLLENDİRME MAKİNALARINDAKİ AŞI-
NAN PARÇALARA UYGULANAN YÜZEY İŞLEMLERİNİN PER-
FORMANSA ETKİLERİ’’ Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü, 2007.
[6] KOCABAŞ M. ‘’ELEKTROLİTİK SERT KROM KAPLANMIŞ 1010 VE
1040 ÇELİK YÜZEYLERİN NİTRÜRLENMESİ VE NİTROKARBÜR-
LENMESİ’’ Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü, 2012.
[7] BÜLBÜL F., JAFARPOUR S. ‘’VAKUM POMPALARI’’ Ordu Üniv. Bil.
Tek. Derg., Cilt:5, Sayı:2, 2015.

Conference Paper
Oral Presentation
Karışık Tamsayılı Programlama Yaklaşımı ile Süt Endüstrisinde

Tedarik Zinciri Yönetimi
Nursena Gülkaya1*, Hakan Altunay2
Süleyman Demirel Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Isparta, Türkiye; nursenagulkaya@gmail.com
1
2
Süleyman Demirel Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Isparta, Türkiye; hakanaltunay@sdu.edu.tr
Özet
Tedarik zinciri yönetimi, bir üretim sürecindeki tüm tedarikçilerden son tüketiciye kadar olan tüm paydaşlar
ve bu paydaşlar arasındaki tüm akışı kapsayan bütünleşik bir sistemi ifade etmektedir. Tedarik zinciri
yönetiminin amacı, bu sistem içerisinde bulunan paydaşlar arasındaki; malzeme, bilgi ve para akışının uyum
içerisinde sürdürülmesini sağlamaktır. Bu çalışmada da Isparta ili genelindeki süt endüstrisine yönelik tedarik
zinciri ağının tasarlanması ve bu ağ yapısının matematiksel olarak modellenmesi amaçlanmaktadır. Önerilen
matematiksel model; hammadde satın alma maliyetleri, tesis yatırım maliyetleri, süreçler arasındaki taşıma
maliyetleri gibi birçok maliyet faktörünü içeren toplam tedarik zinciri maliyetinin minimizasyonuna yöneliktir.
Geliştirilen model sonucunda, ihtiyaca göre üretilecek ürün miktarı ve bu üretim için gerekli çiğ süt miktarı, süt
toplama merkezlerine ve üretim merkezlerine gönderilmesi gereken süt miktarları bölgesel olarak belirlenmiştir.
Köylerden süt toplama merkezlerine, ardından süt toplama merkezinden fabrikaya gönderilen süt miktarlarına
ek olarak direkt köyden fabrikaya gönderilecek süt miktarları da mesafelere bağlı olarak, kapasite kısıtları
altında belirlenmiştir. Çalışmanın sonunda ise geliştirilen çeşitli senaryolar sonucunda elde edilen ağ tasarımları
değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Tedarik zinciri yönetimi, ağ tasarımı, matematiksel programlama, yöneylem araştırması
Supply Chain Management in the Dairy Industry: A Mixed-Integer Programming

Approach
Abstract
Supply chain management refers to an integrated system that includes all partners in a production process,
from suppliers to the end consumer, and the entire flow between these partners. The purpose of supply chain
management is that among the partners in this system; to ensure the flow of material, information and money
in harmony. In this study, it is aimed to design the supply chain network for the dairy industry in Isparta
province and to model this network structure mathematically. The proposed mathematical model; it is aimed at
minimizing the total supply chain cost, which includes many cost factors such as raw material purchase costs,
facility investment costs, transportation costs between processes. As a result of the developed model, the amount
of product to be produced according to the need and the amount of raw milk required for this production, the
amount of milk to be sent to milk collection centers and factories were determined regionally. In addition to the
amount of milk sent from the villages to the milk collection centers and then from the milk collection center to
the factory, the amount of milk to be sent directly from the village to the factory was determined under capacity
constraints, depending on the distance. At the end of the study, the network designs obtained as a result of
various scenarios developed were evaluated.
Keywords: Supply chain management, network design, mathematical programming, operational research
Email: nursenagulkaya@gmail.com

Conference Paper
Oral Presentation
Deformation and Bending Analysis of Four Cantilever Beams

Including Supported Rods at Different Angles
Mustafa Murat Yavuz1
1
Izmir Demokrasi University, Turkey
Abstract
In this study, effect of support rods has been investigated on assembly of several beams numerically. Finite
element analysis was used, and a case study was initially checked with suitable analytical solution. 4 cantilever
beams having a concentrated load was analysed and Von-Mises stress and deflection results are compared with
considering different position angles of support rods. The initial position of analysed models has the highest
stress values. The least stress values are achieved with 250 position angles. Bending tensile stresses are mostly
greater than compression stresses at the assembly of upper beams.
Keywords: bending, support rods, deflection, stress.
1. INTRODUCTION 2. MODELLING AND VERIFICATION

It is an important criterion to identify the support parts The study was carried out with finite element method which
that require the design and review process. Support parts is one of the numerical analysis and widely used in similar
are applied in various conditions to strengthen the beams. applications. The solid model of cantilever beams with and
The type of loading and the shape of geometric structure are without supporting rods are given in Fig. 1. The support rod
important in choosing the support parts that will be used. angle (θ) is shown and is used from 00 to 300 in the analyses.
It is seen in studies that the finite element method is widely A numerical pure cantilever beam model is analysed that
used in the beam or rod analyses. One of the studies inc- is shown in Fig. 1 and applied force is illustrated. Each rod
ludes contact pressure distribution carbon fiber reinforced shared the load equally. The numerical result is compared
polymer (CFRP) rods [1] that indicates the contact surface with analytical solution. The used material in the analyses is
pressure is affected friction coefficient and frictionless sur- a standard steel that has a Young Modulus of 200 GPa and
faces have higher contact pressure. The failure of a sandwi- Poison’s ratio of 0.0. The dimension of geometrical models
ch beam under dynamic flexural condition [2] is observed is also given in Fig. 1. Bonded contact algorithm is used in
at contact location as a result of high deflection and great contact definition.
curvature shape. Flexural strength reduction on rods [3] can
The free edge deflection equation for a cantilever beam is
be prevented by application of surface coating. In systems
given in Eq. (1). In here, F is applied force (N), L is length of
consisting of several parts, the way the parts [4] join is im-
beam (m), E is Young Modulus (Pa) and I is second moment
portant in mechanical behaviour. Curved beams with single
of inertia (m4).
and double link rods [5] study illustrates that height to span
ratio, profile shape and support mechanism influence elastic FL3 p 4
load capacity. The formation of shear-band and stresses [6] dy = where I= r (1)
3EI 4
affect shear bands in the material.
The analytical solutions of maximum deflection is calculated
Beams in bending condition like cantilever beams are widely as danalytical = 0.000424413 m and finite element case solution
used. In this study, the support rods to be used directly in is calculated as dcase = 0.00041 m that gives an acceptable
the connection of the beams were designed for 4 cantilever result. The results of beam and rod are given in Von-Mises
beams and examined for bending condition. Support rods stresses and its given in Eq. (2).
with different position angles were investigated and results
were discussed.
(2)
Email: murat.yavuz@idu.edu.tr
Deformation and Bending Analysis of Four Cantilever Beams Including Supported Rods at Different Angles
Figure 3: Maximum deflection of left upper beam for different support

rod angle models
Deflection results of upper left beam is shown in Fig. 3. The

least deflection is observed at θ=150. θ=100 and θ=200 are
also less stresses. In Fig. 4, Von-Mises stresses are given
for whole model geometries. The least stress is detected at
θ=250. Total deformation results of whole models are given
in Fig. 5, which shows that when increasing θ, total defor-
mation increases. The difference between Fig. 3 and Fig. 5 is
more deflection occurs at the lower beams that beams are
on the side of bending direction.
Figure 1: Simple and rod supported cantilever beam models

In Fig. 2, both tensile, compression and Von-Mises stres-
ses are given for left upper beam. The least stress values are
observed at θ=250. Tensile stresses are mostly greater than Figure 4: Von-Mises stress results of whole model for different support
compression stresses which may be caused from support rod angle models
rods that are located below of the beam.
Figure 5: Total deformation results of whole model for different support

rod angle models
Figure 2: Stresses formations of left upper beam for different support rod
angle models
In Fig. 6, Von-Mises stress results of whole model are given
for different support rod angles. High stress values are dete-
.
cted at the edge surfaces of rod and beam connection locati-

ons. Maximum stress values are pointed. The location chan-
ges when angle of support rod is equal to 150. The least stress
value is detected at 250. The initial geometry (θ=00) has the
highest stress value. When bending stresses are considered
in Fig. 7, the least stresses occur at θ=250. The front location
has less stress values than fixed locations. Maximum tensile
stress is detected at θ=00 and compression stress at θ=50.
Figure 6: Von-Mises stress contours of different support rod angle models
Deformation and Bending Analysis of Four Cantilever Beams Including Supported Rods at Different Angles
- When rod position angles are equal to 250, the least

stress values are achieved.
- Tension bending stresses are dominant at upper
beams that rods at the below surface of the beam
decreases some compressive stresses.
- Total deformation results increase with increasing
support rod angles.
REFERENCES
[1] Al-Mayah A., Soudki K. and Plumtree A., (2006) “FEM and Mathe-
matical Models of the Interfacial Contact Behaviour of CFRP-Metal
Couples” Composite Structures, vol. 73, pp. 33–40.
[2] Ivañez I., Santiuste C. and Sanchez-Saez S., (2010) “FEM Analysis of
Dynamic Flexural Behaviour of Composite Sandwich Beams with
Foam Core” Composite Structures, vol. 92, pp. 2285–2291.
[3] Hoffman J., Middleton J. and Kumosa M., (2015) “Effect of a Surface
Coating on Flexural Performance of Thermally Aged Hybrid Glass/
Carbon Epoxy Composite Rods” Composites Science and Techno-
logy, vol. 106, pp. 141–148.
[4] Mishra R., (2018) “FEM Based Prediction of 3D Woven Fabric Rein-
forced Concrete Under Mechanical Load” Journal of Building Engi-
neering, vol. 18, pp. 95–106.
[5] Ghuku S. and Saha K. N., (2019) “A Parametric Study on Geometri-
cally Nonlinear Behavior of Curved Beams with Single and Double
Link Rods and Supported on Moving Boundary” International Jour-
nal of Mechanical Sciences, vol. 161–162.
[6] Li J. C., Chen X. W. and Huang F. L., (2015) “Inhomogeneous Defor-
mation in Bulk Metallic Glasses: FEM Analysis” Materials Science &
Engineering, vol. A620, pp. 333–351.
Figure 7: Bending stress contours of different support rod angle models

for left upper beam
4. CONCLUSION
Flexural strength is tried to be increased with addition of
support rods into several beam assembly in this analysis. Fi-
nite element model is created, and boundary conditions are
applied with considering cantilever beam behaviour. Sup-
port rods between beams have position angles that changes
from 00 to 300. It can be summarized that;
- The highest stresses are observed at rod position
angles of θ=00.

Conference Paper
Oral Presentation
Investigation of Angle of Rotation on Twisted Six Cylinder Rods

Under Flexural Loading
Mustafa Murat Yavuz1
1
Izmir Demokrasi University, Turkey
Abstract
In this study, six-piece of twisted rods having solid structure were analysed under bending. Angle of rotation (ar)
effect was considered with a constant beam length. Finite element method was used and static structural analysis
was applied in the analyses. A case study was carried out and the numerical model results were compared
with analytical solution that was suitable to use in this analysis. Standard steel properties were selected in the
definition of material. It was observed that increased angle of rotation decreases deflection and stress values 72%
and 54%. High stress values were detected at the fixed locations of rods. Slippage of rods could be neglectable.
The results were discussed.
Keywords: stress, rod, flexural, twisted.
1. INTRODUCTION are not enough studies available. In this study, six-piece of

rods having solid structure were analysed with considering
Twisted rods are widely used in many mechanical appli-
different angle of rotation at wrap pattern of rods.
cations. The rods have a structure that has a certain space
between them and creates a winding bundle. Motion beha- 2. MODELLING AND VERIFICATION
viour and deformation structure are different from straight
rods. In literature, the equation of motion [1] was analysed The analyses were carried out by finite element analysis. A
for a curved and twisted rod including axial loading, ben- solid model of twisted rods was created, and finite element
ding and torsion conditions. Equations and derivatives were model was prepared. The wrap pattern of rods contains a
complex for calculating degree of freedoms. A naturally hollow core. The rod has a diameter of 20 mm, rod beam
curved and twisted rods including finite rotations [2] were has a length of 1000 mm and the wrap diameter of rods has
investigated with finite displacement theory and governing 40 mm. Isometric view of model is shown in Fig. 1. A pure
equations of motion and their derivatives [3] were simplified force is applied from end surfaces. Other end surfaces are
with addition of a Lagrangian procedure into finite displace- fixed to model cantilever beam structure. The used materi-
ment beam theory. In the application of boundary conditi- al properties are selected as standard steel having a Youngs
ons, boundary value solution [4] was considered for the na- Modulus of 200 GPa and Poisson’s ratio of 0.3. The gravity
turally twisted rod under Saint-Venant problems. Bending effect is ignored.
and torsion problems of a linear elastic straight rod [5] were
analysed with considering twisting. A twisted elastic rod un-
der tension and twisting moment [6] was analysed as a drill
string. Bucking and loop formation [7] were investigated for
a twisted rod having a diameter of 1 mm and length of 2
m made by nickel-titanium alloy. Several helical wires that
surround a core wire [8] were calculated. Buckling solutions
[9] were analysed for three different twisted rods. Multilayer
bars under tension and torsion [10] were investigated which
indicated that shear strain rate had a dominant role on elon-
gation and flexural strength.
Rod made of wires and one-piece rod are available but there Figure 1: The rod geometry and boundary conditions
Email: murat.yavuz@idu.edu.tr
Investigation of Angle of Rotation on Twisted Six Cylinder Rods Under Flexural Loading
A standard validation case is analysed before investigating

the twisted rods. A cylindrical cantilever beam has a length
of 1000 mm and a radius of 10 mm is modelled including
Youngs Modulus of 200 GPa and Poisson’s ratio of 0.0. A
pure 100 N bending force is applied, and normal bending
stress and deformation are calculated. Eq. (1) is used for de-
formation of validation case; F is applied force (N), L is len-
gth of the beam (m), E is Young Modulus of used material
(Pa) and I is second moment of inertia (m4) and r is radius
of cylindrical geometry of beam. Eq. (2) is given for bending
stress calculation analytically.
FL3 p 4
dy = where I = r (1)
3EI 4
Mc
s max = where c = r and M = FL (2)
I
The analytical solutions of maximum deflection and
stress are calculated as danalytical = 0.021220659 m and
s analytical = 127.3239545 MPa. The finite element case solu-
tion has a number of elements of 12.000 is calculated as as
dcase = 0.0205 m and s case = 120.95 MPa. The ratio of error
between can be acceptable for the solutions.
In 3D case study, the results are given in Von-Mises stresses.
Von-Mises stress calculation is given in Eq. (3). The stresses
in Eq. (3) are principal stresses to calculate Von-Mises stres- Figure 3: Von-Mises stresses fixed location
ses. Von-Mises stresses at the fixed surfaces were given in Fig.
3. The ar values increase from left to right. Symmetrical and
(3) dense stress distribution was observed at the contact points.
Angle of rotation (ar) is used as 100 mm, 150 mm, 200 mm Increasing ar value decreased the stress values by approxi-
and 250 mm. Hence revolutions of twists are 10, 6.66, 5 and mately 54% and did not change the places of formation. The
4 respectively for fixed length and ar. Friction between rods stresses were stacked according to the wrapping direction.
are ignored.

Von-Mises stress results are given in Fig. 2. It was observed
that the highest stress value decreased as a result of the inc-
rease in ar, and it was determined that the stresses occurred
the highest value at the fixing location. High stress contour
values with increasing ar more commonly occurred on the
upper and lower surface.
Figure 4: Deflection of twisted rods
Deflection results were shown in Fig. 4 for different ar values

of twisted rods. Increased ar value caused to decrease defle-
ction approximately 72%.
4. CONCLUSION
In this study, flexural behaviour of twisted rods was investi-
Figure 2: Von-Mises stresses of twisted rods gated with considering different angle of rotation (ar) values.
.
Deflection and Von-Mises stress results were illustrated in

figures. Finite element analysis was used, and a validation
case study was initially applied. It has been summarized that;
· ar values directly changes the geometry and its
flexural behaviour
· increased ar values from 100 mm to 250 mm dec-
rease the stress and deflection values 54% and 72%
respectively
· Twisted rods in the analyses behave as a cantilever
beam and slippage between rods could be negligib-
le
REFERENCES
[1] Tso W. K., (1972) “On the Motion of a Curved and Twisted Rod”,
Acta Mechanica, vol. 13, pp. 163-178.
[2] Iura M. and Hirashima M., (1985) “Geometrically Nonlinear Theory
of Naturally Curved and Twisted Rods with Finite Rotations”, Prof.
of JSCE Structural Eng./Earthquake Eng., vol. 2(2), pp. 107-117.
[3] Goto Y., Matsuura S., Hasegawa A. and Nishino F., (1985) “A New
Formulation of Finite Displacement Theory of Curved and Twisted
Rods”, Proc. of JSCE Structural Eng./Earthquake Eng., vol. 2(2), pp.
119-129.
[4] Druz A. N., Polykov N. A. and Ustinov Y. A., (1996) “Homogeneous
Solutions and Saint-Venant Problems for a Naturally Twisted Rod”, J.
Appl. Maths Mechs, vol. 60(4), pp. 657-664.
[5] Van Der Heijden G. H. M. and Thompson J. M. T., (2000) “Helical
and Localised Buckling in Twisted Rods: A Unified Analysis of the
Symmetric Case”, Nonlinear Dynamics, vol. 21, pp. 71–99.
[6] Van Der Heijden G. H. M., (2001) “The Static Deformation of a Twis-
ted Elastic Rod Constrained to Lie on a Cylinder”, Proceedings: Mat-
hematical, Physical and Engineering Sciences, vol. 457, pp. 695-715.
[7] Goss V. G. A., Van Der Heijden G. H. M., Thompson J. M. T. and
Neukirch S., (2005) “Experiments on Snap Buckling, Hysteresis and
Loop Formation in Twisted Rods”, Experimental Mechanics, vol.
45(2), pp. 101-111.
[8] Gnanavel B. K., Gopinath D. and Parthasarathy N. S., (2010) “Effect
of Friction on Coupled Contact in a Twisted Wire Cable”, Journal of
Applied Mechanics, vol. 77, pp. 1-6.
[9] Majumdar A. and Raisch, A., (2014) “Twisted rods, helices and bu-
ckling solutions in three Dimensions”, Nonlinearity, vol. 27(12), pp.
1-24.
[10] Nurimbetov A., Bekbayev A., Orynbayev S., Dzhamanbayev M. and
Keikimanova M., (2015) “Naturally Twisted Layered Anisotropic
Rod Made of Reinforced Materials Research”, Applied Mechanics
and Materials, vol. 736, pp. 30-38.

Conference Paper
Oral Presentation
Optimization of Growth and Lipid Production of the chlorophyte

Microalga Chlorella emersonii as a Feedstock for Biodiesel
Production
Shalini Palania, Gokul Raghavendra Srinivasana, Anand Mohanamb, Ranjitha Jambulingama,*
a
CO2 research and green technologies centre, Vellore institute of technology, Vellore, India
b
Department of Chemistry, Science and Humanities, Kingston Engineering College, Vellore, India
Abstract
In this present study, Chlorella emersonii was isolated and tested for its growth, pigment, protein and free amino
acid contents. The growth of chlorella emersonii was found to be 3.2 times more in alternative illumination
than in continuous light condition. In particular, both alternate dark and light period was more suitable for the
growth of Chlorella emersonii than continuous light illumination. Looking into this, chlorophyll content was
measured as 2.501% (Chl-a) and 0.63% (Chl-b) in alternate light period and 1.68% (Chl-a) and 0.51% (Chl-b)
in continuous illumination. Furthermore, the total protein content was found to correlates with growth and
chlorophyll content. Also, Carotenoid and free amino acid content was found to be higher in continuous light
period than in alternate light illumination. Besides growth, the study also focuses on the feasibility for biodiesel
production from the Chlorella emersonii, which exhibited very high oil content. Accordingly, the algal oil was
extracted using Soxhlet’s extraction; followed by characterization for their fatty acids using GC-MS spectral
data. Post characterization, the extracted crude algal oil was converted into biodiesel using enzyme-catalyzed
transesterification reaction.
Keywords: Chlorella emersonii; Isolation; Growth; Pigment; Carotenoid; Proteins; Amino acid; enzyme
catalysed trans-esterification.
Email: ranjitha.j@vit.ac.in

Conference Paper
Oral Presentation
Production of biodiesel from Calophyllum inophyllum oil using

CaO based heterogeneous catalysts derived from egg shell and
Moringa oleifera leaves powder
Narendiran Ravichandrana, Nithish Prabakarana, Palani Samy Panneer Selvama,
Ranjitha Jambulingamb,*, Gokul Raghavendra Srinivasanb,*
Department of Mechanical Engineering, S.A. Engineering College, Chennai, India
a
b
CO2 research and green technologies centre, Vellore Institute of Technology, Vellore, India
Abstract
This present study deals with the production of biodiesel from oil extracted from Calophyllum inophyllum
seeds using CaO based heterogeneous catalysts collected from two different sources. For this purpose, egg shells
and Moringa oleifera leaves were taken as raw material for the heterogeneous catalysts; and were calcinated at
800OC for 3 hours and 150OC for 2 hours, respectively. To ensure the effective catalytic activities, the synthesized
catalysts were evaluated for their physico-chemical properties of the catalyst are characterized using FTIR and
hammett indicator. Following this, transesterification reaction was carried out for the Calophyllum inophyllum
seed oil by using the synthesized CaO based heterogeneous catalysts under optimum reaction conditions;
and are as follows: Molar ratio-1:6 (oil:methanol); catalyst concentration- 1% wt. of oil; reaction temperature-
60OC; and reaction time- 60 minutes (egg shell based CaO catalyst); Molar ratio-1:6 (oil:methanol); catalyst
concentration- 3% wt. of oil; reaction temperature- 65OC; and reaction time- 65 minutes (Moringa oleifera
leaves based CaO catalyst). Post reaction, both biodiesel were evaluated for their fuel properties as per ASTM
D6751 standards; and were found to be lying well within the permissible range.
Keywords: Calophyllum inophyllum, Transesterification, Heterogeneous catalysts, Characterization, Biodiesel.
Email: ranjitha.j@vit.ac.in; gokusrinivasan@gmail.com

Conference Paper
Oral Presentation
Elektro Manyetik Kuvvet Ölçme Cihazı Yapısının ve Kullanım

Yerlerinin İncelenmesi
Merve Altınok1 , Bülent Aydemir2, Anıl Utku Gülen3
1
Eskişehir Teknik Üniversitesi, Makina Mühendisliği, Eskişehir, TÜRKİYE; mervealtinok@eskisehir.edu.tr
2
TÜBİTAK Ulusal Metroloji Enstitüsü (TÜBİTAK UME), Gebze/Kocaeli, TÜRKİYE; bulent.aydemir@tubitak.gov.tr
3
Atılım Üniversitesi, Mekatronik Mühendisliği, Ankara, TÜRKİYE; gulen.anilutku@atilim.student.edu.tr
Özet
Ölçüm bilimi olan metrolojinin ilgilendiği fiziksel büyüklüklerden birisi de kuvvettir. Kuvvet, farklı yöntemler
ile ölçülebilmektedir. Bu yöntemlerle çalışan farklı yapılarda birçok kuvvet ölçme cihazı geliştirilmiştir. Elektro
manyetik kuvvet dönüştürücüler da bunlardan birisidir. Bu dönüştürücüler elektro manyetik alanın kuvvetle
ilişkili olduğu formüllere göre farklı parametrelere bağlı olarak hesaplanmaktadır. Çalışma prensipleri de
elektrik alanın değişmesine sebep olan parametrelere göre değişkenlik gösterir. Bu cihazların temel özellikleri
elektro manyetik alan değişimini algılayıp bunu gerekli formüller ile kuvvete dönüştürmeleridir. Bu doğrultuda
yapılan değişim ve gelişmeler neticesinde farklı sistemler ortaya koyulmuştur. Literatürde farklı türde birçok
elektro manyetik kuvvet ölçme cihazı yer almaktadır. Bu çalışma; elektro manyetik kuvvet ölçme cihaz yapıları
ve kullanım yerleri incelenmiştir. Bu çalışma ile elektro manyetik kuvvet ölçme cihazları hakkında detaylı bir
bilginin aktarılması hedeflenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Elektro manyetik Kuvvet Ölçüm Cihazı, Kuvvet, Kuvvet Dönüştürücü
Investigation of the Structure and Usage of Electro Magnetic Force Measuring

Instruments
Abstract
One of the physical quantities that metrology, which is the science of measurement, deals with is force. Force
can be measured by different methods. Many force measuring devices with different structures working with
these methods have been developed. Electromagnetic force transducers are one of them. These converters are
calculated based on different parameters according to the formulas in which the electro magnetic field is related
to the force. Working principles also vary according to the parameters that cause the electric field to change.
The basic features of these devices are that they sense the electromagnetic field change and convert it into a
force with the necessary formulas. As a result of the changes and developments made in this direction, different
systems have been introduced. There are many different types of electromagnetic force measuring devices in the
literature. In this work, electromagnetic force measuring device structures and usage areas are examined. With
this study, it is aimed to provide detailed information about electromagnetic force measuring devices.
Keywords: Electro Magnetic Force Measuring Instrument, Force, Force Transducers
1. GİRİŞ reken bu fiziksel büyüklüklerdendir.

Endüstri, bilim ve teknoloji sürekli gelişme kaydetmektedir. Mühendislik çalışmalarının doğru ilerleyebilmesi için de
Uygulamaların ve gelişmelerin ayrılmaz bir parçası da öl- uygulanan kuvvetin doğru ölçülmesi gerekmektedir. Tasa-
çümdür. Endüstri, bilim ve teknolojide kaydedilen ilerleme- rımların imalatında, ürün testlerinde ve kalite kontrollerde
ler ölçme yöntemlerine ve ölçme cihazlarına da yansımıştır. kuvvet uygulamaları yaygın olarak yapılmaktadır. Kuvvet;
Fiziksel bir büyüklüğü, farklı yöntemler ile ölçebilen cihazlar cisimlerin hareket etme durumlarını, şekillerini ve basınçla-
geliştirilmiştir. Mühendislik çalışmalarında birçok fiziksel rını değiştirebilen etkidir. Kuvvet ölçme yöntemleri şöyledir:
büyüklüğün ölçümü gerekmektedir. Kuvvet de ölçülmesi ge-
Email: ???
.
1. Bilinen Yük İle Dengeleme rak uygulamaları ve cihaz türlerini etkilemiştir. Bu bölümde
temel elektro manyetik kuvvet dönüştürücülerin yapısı ve
2. Esnek Gövde Üzerinde Kuvvet ile Oluşturulan Deformas-
farklı cihaz tipleri ele alınmıştır.
yondan Yararlanma
3. Uygulanan Kuvvet Etkisiyle Fiziksel Özelliklerin Değişi- Çalışma Prensibi
minden Yararlanmadır. Manyetik alanları ölçümü, eskiden beri kullanılan pusula
cihazlarından başlayan yön bulma sistemlerini geliştirmek
Bu yöntemleri kullanarak pek çok cihaz tasarlanmıştır. Kuv-
ve hassaslığı arttırmak için modern elektronik sistemlerle
vet ölçümleri için şekil 2’de verildiği şekilde sınıflandırılabilir.
uyumlu halde geliştirilmekte ve kullanılmaktadır. Manye-
tik alan büyüklük değerine göre farklı manyetik alan ölçüm
teknikleri şekil 3’de gösterilmiştir. 5 farklı ölçüm metodu ve
bunların kullanıldığı manyetik akı ölçüm aralıkları görül-
mektedir.
Şekil 3. Manyetik akı büyüklük değerine göre farklı manyetik alan ölçüm
teknikleri gösterimi.
Tablo 1’de çeşitli ölçüler için manyetik sensör prensipleri-

nin özeti olarak; proses değişkeni, AC (alternatif akım) veya
DC (doğru akım) seçeneği, temel ve fonksiyonel prensip ve
manyetik karakteristik belirleyici özelliklerine göre manyetik
Şekil 1. Çeşitli kuvvet dönüştürücü cihaz örnekleri
sensörler verilmiştir.
Manyetik sensörler, elektro manyetik alanın prensiplerine ve
etkilerine göre çalışırlar ve bir şekilde veya başka bir şekilde
temel fonksiyonel elemanı olarak manyetik malzeme içerir-
ler. Tablo 1 deki ölçüm prensipleri kuvvet dönüştürücüleri
için kullanılmaktadır: bir bobin sistemi (taslak B), elasto-
manyetik veya manyetostriktif (taslak C), DC alan manyetik
ön besleme (taslak D) ve galvanomagnetik olanlarda (endeks
A) veya akı dağılımındaki değişiklikler (çizimler F ve G) gös-
terilmiştir.
Şekil 4’te tipik kuvvet ölçüm sensörleri için hataları grafik
halde verilmiştir. Bu hatalar doğrusallık, hassasiyet, tersi-
nebilirlik (histerisiz), sapma hataları sayılabilir. Bu hatalara
göre en iyi sensörü belirlemek amacıyla Tablo 1 kullanılabilir.
Şekil 2. Kuvvet ölçüm cihazları sınıflandırılması Tablo 1’den en iyi ölçüm sistemini seçmek için, B (manyetik
Ölçüm kabiliyeti, kullanım alanı, ölçüm hassasiyeti vb. kri- akı) ve H (manyetik alan yoğunluğu) diyagramlarının doğ-
terlere göre tercih edilecek kuvvet ölçme cihazı uygun şe- rusal olması, başlangıç noktasına kesişmesi veya yaklaşması,
kilde seçilmelidir. Şekil 1’de çeşitli kuvvet dönüştürücü ör- çift yönlü olması ve düşük histerisize sahip olması önerilir.
nekleri görülmektedir. Bu çalışmada elektro manyetik tip Bu bakımdan elektro manyetik ölçüm için optimum uygun
kuvvvet ölçme cihazları yapısı, farklı tipleri ve kullanım yeri kuvvet ölçme cihazları ile bağlantılı prensipler G (Hall sen-
ele alınmıştır. sörleri) - D (DC alan manyetik sapması) - A veya B (değişken
endüktans, örneğin doğrusal değişken diferansiyel transfor-
2. ELEKTRO MANYETİK KUVVET ÖLÇME CİHAZLARI matör) - C (manyeto elastik / manyetostriktif ).
VE TÜRLERİ
Bilim ve teknolojideki gelişmeler, elektro manyetik kuvvet
dönüştürücü (ölçme cihazı) sistemlerini de etkisi altına ala-
Elektro Manyetik Kuvvet Ölçme Cihazı Yapısının ve Kullanım Yerlerinin İncelenmesi
Tablo 1. Çeşitli ölçüler için manyetik sensör prensiplerinin özeti tablosu

1.) Proses
Yer değişimi (X) Yer değişimi (X) Kuvvet (F) DC Manyetik Alan (HO) Hız (n) Akım (I)
değişkeni
2.) AC
/ DC AC AC AC AC DC DC
seçeneği
3.) Temel Endüktance Akım dağılımın-daki
DC Manyetik Alan Ön- Galvanomanyetik Galvanomanyetik
ve Fonk- Değişimi değişim Elastik gerilme
beslemesi Etki Etki
siyonel ↓ ↓ ↓
↓ ↓ ↓
prensip- Diferansiyel Diferansiyel Geçirgenlik değişimi
Harmoniklerin Oluşumu Hall Voltajı Hall Voltajı
ler Voltaj Voltaj
4.) Şema-
tik resim
5.)
Manyetik
karakte-
ris-tik be-
lirleyi-ci
özellik Geçirgenlik Doygun- Manyeto striksiyon Elastik Anlık ve maksimum Zorlayıcı alan kuvveti
Geçirgenlik Doygunluğu Dönüş yolunun
luğu Sınırı geçirgenlik manyetiklik giderme
geçirgenlik direnci
eğrisi
ğinin ölçüm prensibine göre çalışırlar. Prensip şekli şekil 5’te

verilmiştir.
Şekil 5. Dönme hızı ve gücünü ölçmek için manyeto direnç sensörü: a)

Manyeto dirençlerin konumlandırılması, b) Wheatstone köprüsü bağlantı-
sı ve ölçüm şeması, c) Çıkış sinyali diyagramı
Endüstriyel bir uygulamada, dönme hızını (ve sonuçtaki

gücü) ölçmek için manyeto dirençli dönüştürücüler kulla-
Şekil 4. Kuvvet ölçüm cihazlarındaki ölçüm hataları: a) sapma (katkı mad-
desi), b) hassasiyet (çarpımsal), c) doğrusallık, d) tersinebilirlik (histerisiz) nılabilir. Manyeto direnç etkisi, yarı iletken malzemedeki
(noktalı çizgi - ideal durum, sürekli çizgi - gerçek durum). elektron hareketliliğine bağlıdır. Bugüne kadar manyetik
alan sensörleri için GMR(giant magnetoresistance) malze-
Elektro Manyetik Dönüştürücü Tipleri melerinin en iyi şekilde kullanımı Wheatstone köprüsü bi-
Elektro manyetik kuvvet dönüştürücü bilinen tiplerinden 3 çimde olmuştur, ancak basit GMR dirençleri ve GMR yarım
tanedir. Aşağıda maddeler halinde verilmiştir. köprüleri de üretilebilir. Bir GMR köprü dönüştürücüsünün
1. Manyeto Direnç Kuvvet Dönüştürücüler hassasiyeti, akı yoğunlaştırıcılarının uzunlukları ve araların-
2. Manyetik Alanda Dirençli Kuvvet Dönüştürücüler daki boşluk değiştirilerek tasarımda ayarlanabilir. Bu şekilde,
3. Manyetik Alanda Kapasitif Kuvvet Dönüştürücüler yaklaşık 300 Oe’de(Oe manyetik enerji birimidir.) doymuş
bir GMR materyali, 15, 50 ve 100 Oe’de doymuş farklı sen-
Bu dönüştürücü tipleri aşağıda detaylı olarak açıklanmıştır. sörler oluşturmak için kullanılabilir. Harici bobinler ve geri
besleme, 100 mA / m aralığında daha yüksek hassasiyete sa-
2.2.1 Manyeto Direnç Kuvvet Dönüştürücüler
hip manyeto dirençli dönüştürücüler üretmek için kullanıla-
Bu dönüştürücüler, metallerin düşük sıcaklıkta, bir manye-
bilir. Genel olarak, bu dirençlerde % 10’luk bir değişiklik için
tik alana maruz kaldıklarında gösterdikleri direnç değişikli-
köprü çıkışı, köprüye uygulanan voltajın yaklaşık % 5’idir.
.
2.2.2 Manyetik Alanda Dirençli Kuvvet Dönüştürücüler 2.2.3 Manyetik Alanda Kapasitif Kuvvet Dönüştürücüler
Kuvvete karşı lineer bir direnç çıkışı üreten bir dönüştürü- Kondansatörler yapıları gereği olarak elektrik yükünü depo-
cüdür. Aslında, kontrollü bir sabit mıknatıslı alandaki şaft, lar. Kondansatörlerin yük depolama kapasiteleri ise kondan-
hareket ettirildiğinde direnci değişen bir yarı iletken çipten satör plakalarının boylarına, bu plaklar arasındaki mesafe
yapısı meydana gelir. Direnç çıkışı doğrudan bir ohm metre uzaklığına ve iki plaka arasındaki yalıtkan malzemenin özel-
veya dijital multimetre üzerinde okunabilir ve kuvvete dö- liğine bağlıdır. Sonuç olarak, kondansatör plakaları birbirine
nüştürülebilir. yakınlaştırılıp veya uzaklaştırıldığı zaman veya esnetilirse
zaman veya iki plaka arasındaki dielektrik malzeme hareket
Manyeto elastik davranış, harici bir manyetik alan uygulan-
ettirilirse, kondansatörün kapasitesi değişir. Kondansatörün
dığında ferromanyetik malzemelerde kendiliğinden meyda-
kapasitesiyle birlikte alternatif akıma gösterdiği direnç de
na gelen şekil değişimidir. Bu etki, manyeto elastik aktüatör-
değişir. Bu prensipten hareket ile kapasitif kuvvet sensörü
ler ve dönüştürücüler oluşturmak için kullanılmaktadır.
imalatı yapılır.
Şekil 8. Katı hal manyetik sensörü ile kapasitif kuvvet algılama
Dünya’nın manyetik alanı veya diğer orijinli bir manyetik

Şekil 6. Elektro manyetik kuvvet destekli baskı ekipmanının şematik alanı, silikon platform üzerine yerleştirilen manyetik malze-
fonksiyonel diyagramı meye karşı çekici veya itici bir güç olarak hareket eder. Man-
yetik kuvvet, kapasitans değerindeki bir değişikliği elektrik
sinyaline çevrilen silikon platformu ve diyafram zarını me-
kanik olarak değişkenliğinin ölçülmesi ile elde edilir.
3. ELEKTRO MANYETİK KUVVET

DÖNÜŞTÜRÜCÜLERİN KULLANIM ALANLARI
Elektro manyetik kuvvet dönüştürücülerin küçük kuvvet öl-
çümleri alanında çok fazla kullanım alanı mevcuttur. Şekil
9’da görüldüğü gibi elektro manyetik kuvvet dönüştürücüler
1 N ile 10-12 N aralığında ölçüm yapabilmektedir. Bu özel-
likleri sayesinde düşük kuvvet ölçüm aralıklarında yaygın
olarak kullanılırlar.
Şekil 7. Süper iletken hızlandırıcı mıknatısta iç kuvvetleri ölçmek için Elektro manyetik kuvvet dönüştürücülerin kullanım alanları
gerinim ölçer konsol
oldukça geniştir. Aşağıda verilen Tablo 2’de verilen kriterler-
Şekil 6, bir UV geçirgen üst levha (cam levha), baskılı bir le elektro manyetik kuvvet dönüştürücüler ile farklı prensipli
alt tabaka, bir UV lambası ve bir güç kaynağı olan bir elekt- kuvvet dönüştürücüler karşılaştırılmıştır. Tablodan görül-
romıknatısdan oluşan elektro manyetik kuvvet destekli UV düğü gibi elektro manyetik kuvvet dönüştürücüler en düşük
baskı sistemini göstermektedir. 633 nm dalga boyunda kırıl- doğrusallık hatasına sahiptirler. Ayrıca çökme miktarlarının
ma indisi 1.52 olan UV ile kürlenen bir reçine Ormocomp 0 olması da bir avantajdır. Bu avantajları ile pek çok kullanım
(Micro Resist Technology GmbH) kullanılır. Elektromıkna- alanları vardır. Ancak < 1 kg ölçüm aralığında kullanılması
tısın akımı ve baskı kuvveti bir güç kaynağı tarafından kont- ise hem avantaj hemde dezavantajı olarak görülmektedir.
rol edilir. UV lambanın dalga boyu 365 nm ile 410 nm ara-
sında iken 365 nm’de yoğunluk 100 mJ · cm− 2’dir.
Kalibrasyonlar, Şekil 7’de gösterilen fikstürde, ortam sıcak-
lığında bir çift gerinim ölçülü kiriş üzerinde gerçekleştirilir.
Bilinen bir toplam yük, 10 katmanlı kablo tipi süper iletken
istifine bir pres veya başka tipte bir yükleme makinesi ile uy-
gulanır.
Elektro Manyetik Kuvvet Ölçme Cihazı Yapısının ve Kullanım Yerlerinin İncelenmesi
Tablo.2 Farklı kuvvet dönüştürücülerin özelliklerinin karşılaştırılması tablosu

Elektro manyetik
Dirençli Uzama Ölçerli Manyeto Elastik Jiroskopik Kuvvet Ölç- Akustik Kuvvet Ölç-
Kriter Kuvvet
Kuvvet Dönüştürücü Kuvvet Dönüştürücü me Cihazları me Cihazları
Dönüştürücü
Sembolik düzen
Fiziksel formül
Kuvvet aralığı < 1 kg 0.1 1000t 0.1 1000t < 10 kg < 10 kg
Çökme miktarı [mm] 0 < 0.5 < 0.5 < 0.1 < 0.2
Doğrusallık Hatası < 0.01 % < 0.02 – 1 % >1% < 0.02 % > 0.1 %
Termostabilite 10 15 30 1 -
Şekil 10. Manyetik kompanzasyonlu terazisinin iç yapısı
Şekil 9. Kuvvet dönüştürücüleri için ölçüm prensiplerine göre ölçüm

aralıklarının grafiksel gösterimi
Elektro manyetik kuvvet dönüştürücüleri, elektro manyetik

tartım işlemlerinde ve nano (10-9), mikro (10-6), piko (10-12)
gibi küçük kuvvetlerin ölçülmesinde yaygın olarak tercih
edilmektedir. Kullanım alanlarınına göre örnek cihaz yapı-
ları aşağıda verilmiştir.
3.1 Manyetik Kompanzasyon Terazisi

EMFC elektro manyetik kuvvet kompanzasyonunun klasik
kısaltmasıdır: Servo kontrollü terazi sistemlerinde uygula-
nan kuvvet elektro manyetik olarak dengelenir. Kuvvet deği-
şiminden kaynaklanan yükleme noktasının yer değiştirmesi
elektriksel olarak ölçülür ve ortaya çıkan sinyal elektromık-
natısa (kalıcı bir mıknatısla ilişkili bir elektrik bobini) geri
beslenir. Dijital olarak işlenen ve mühendislik birimlerinde
görüntülenen kompanzasyon için gereken akım uygulanan
yükün bir ölçüsüdür (Şekil 10).
Şekil 11. Elektro manyetik kuvvet dengeleme tartım hücrelerinin çalışma
Bu kuvvet geri beslemeli tartım cihazı, algılamayı aktüvatör prensibi
ile birleştiren tam bir ölçüm sistemidir uygulanan kuvvet,
aktüvatör bobininden geçen akım ile doğru orantılıdır ve bi- Paralel kılavuzların (2, 3) işlevi, bir numune tartım kefesi (1)
linen bir kütle m’yi dengelemek için gerekli akımı bularak üzerinde merkezden uzaklaştırıldığında üretilen ek torku
kalibrasyonu da mümkündür (veya kuvvet F = m x g). durdurmaktır (Şekil 11). Sistemin tüm hareketli parçaları,
.
esneklik ve sertlik arasında mükemmel bir uzlaşmalı olan ölçümü, kuvvet litografisi ve nano indentasyon gibi çeşitli
sağlam eklem esnemelerine (4, 5) dayanır. Bir kütlenin uy- araştırmalarda kullanılmaktadır.
guladığı kuvvet yani tartılan numune, içinden akımın geçti-
ği bir bobinin (6) manyetik kuvveti ile karşılanır. Bu bobin, 4. SONUÇ
ikinci tavayı ağırlıklarla veya geleneksel terazideki anahtar- Elektro manyetik kuvvet dönüştürücüleri temel olarak elekt-
lama ağırlıklarıyla değiştirerek kalıcı bir mıknatıs (7) boşlu- rik alandaki değişimi algılayıp bunu formüllere göre kuvvete
ğunda bulunur. Kontrol döngüsüne entegre edilen hassas bir dönüştüren cihazlardır. Bu cihazların çeşitlerinin çokluğu-
direnç (8), akımı, tava üzerindeki yükle orantılı bir gerilime nu sağlayan elektrik alan değişimine sebep olan etkenlerdir.
dönüştürür. Bu sinyal analog-dijital dönüştürücüye (9) ile- Bu etkenlerin değişimine göre sensörlerin çeşitleri ve buna
tilir, daha sonra filtrelenir ve mikroişlemci (10) tarafından bağlı olarak kullanım alanları değişmektedir. Çok küçük de-
dijital olarak analiz edilir ve bir ekranda (11) gösterilir. ğişimlerden çok büyük değişimlere kadar, yani çok küçük
kuvvetlerden < 1 kg kadar olan kuvvetlerde ölçüm yapabilen
3.2 Mikro ve Nano Kuvvet Ölçümleri sensörler piyasada kullanılmaktadır. Bu dönüşümlerde sek-
Ulusal metroloji enstitüleri, EMFC prensibine dayanan törde çeşitli alanlarda kullanılabilmektedir. Manyetik alan
elektrostatik kuvvet dengelerini ve transfer standartlarını değişimine sebep olacak yeni etkenler bulundukça bu elekt-
kullanarak nano kuvvet standartları geliştirmekte ve kullan- ro manyetik kuvvet dönüştürücülerin çeşitleri ve kullanım
maktadır. Boş denge ile aktif ölçüm yöntemi daha doğru ve alanları da daha artacaktır.
hassastır.
Bu çalışmada, elektro manyetik etki prensibi ile çalışan
elektro manyetik kuvvet ölçme cihazları; tanımlanmış, sınıf-
landırılıp detay olarak özellikleri verilmiştir. Kullanım alan-
larında diğer kuvvet ölçme cihazlarıyla karşılaştırılıp avantaj
ve dezavantaj olabilecek yönleri belirtilmiştir. Bu çalışma ile
elektro manyetik kuvvet ölçme cihazları konusunda araştır-
ma ve uygulama yapacak kişiler için rehber olabilecek bir
doküman hazırlanmıştır.
KAYNAKLAR
[1] Aydemir B., Dizdar H., Vatan C., (2017), “Genel Kuvvet Metrolojisi
Eğitim Dokümanı”, G2KV-010, TÜBİTAK UME, Gebze-Kocaeli, Ara-
lık 2017.
[2] Aydemir, B., Ayan, E., Elmas, B.S., Dizdar, H., (2019), Piezoelektrik Kuv-
vet Ölçme Cihazlarının Yapısı,Avantajları ve Kalibrasyonu”, IMSEC
2019, p. 1054-1060
[3] Stefanescu D. M., Anghel M. A., (2013), “Electrical methods for force
measurement – A brief survey”, Measurement 46, 949–959
[4] Stefanescu D. M.,2011, Handbook of Force Transducers, Springer
[5] Hauptmann, P.: Sensors: Principles and Applications. Carl Hanser
Verlag, Munich(1991)
[6] Platil, A.: Mechatronics Sensors. PPT-05-force-b on Internet, January
3 (2005)
[7] Wieringa, H.: Electrical force measuring transducers. In: Proc. Sy-
mposium Force, Pressure,Displacement and Flow Sensors, May
13-14, pp. 179-197. Twente University of Technology,Enschede, The
Şekil 12. Düzgün manyetik akı (a) altında Lorentz kuvveti ve elektro man- Netherlands (1982)
yetik prob deformasyonu (b) tespit etmek için optik cihazlar tarafından
[8] Turner, J.D., Austin, L.: Sensors for automotive telematics (review ar-
tahrik edilen yüksek hassasiyetli konsol
ticle). Measurement Science and Technology 11, R58–R79 (2000)
Sistem, muntazam manyetik akı üretimi için kalıcı mıkna-
tıslara ve konsol deformasyonlarını tespit etmek için optik
cihazlara sahiptir (Şekil 12 b). Bir lazer diyot ve bir PSD
içeren bir lazer ışını saptırma sistemi, elektro manyetik ak-
tif probun deformasyonunu tespit eder. Hassas bir şekilde
ölçmek için mikro / nano kuvvetler, konsol boş pozisyonu
dikey giriş kuvvetine karşı Lorentz kuvveti ile kontrol edi-
lir. Bu prob, mikro kuvvet değerlendirmesi için bir transfer
standardı olarak veya moleküller arasındaki bağlayıcı kuvvet

Conference Paper
Oral Presentation
Makine Öğrenmesi Yaklaşımı İle Üniversiteye Aday Öğrenci

Kabulunun Tahmin Edilmesi
Mustafa Mikail Özçiloğlu1*, Cumali Kaynar1
1
Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü, Kilis, Türkiye
Özet
Yaptığımız çalışmanın en çarpıcı noktası, daha önce çok fazla birlikte kullanılmayan bir veri seti ile yöntemleri
bir arada kullanmamızdır. Makine Öğrenimi yaklaşımları kullanarak Kilis 7 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve
Spor Yüksekokulu (BESYO) aday öğrencilerinin okula kabul edilme şanslarını tahminde bulunduk. Yaptığımız bu
analiz, gelecek yıllarda ki aday öğrencilerin kendi durumlarını değerlendirme ve okula kabul alma ihtimallerini
öngörebilmelerine yardımcı olacaktır. Bu analiz sonucunda bir formülasyon elde ederek gelecekte kullanılacak
ve sağlıklı sonuçlar alınacaktır. Öğrencilerin Kilis 7 Aralık Üniversitesi BESYO kabul sürecinde birden fazla
basamak bulunuyor. Bunlardan birisi, BESYO’nun kendi bünyesinde düzenlediği ve bütün aday öğrencilerin
katılması zorunlu olduğu özel yetenek sınavı (ÖYS)’dır. Diğer basamak ise Temel yeterlilik puanı (TYT-P) ve
ortaöğretim başarı puanı (OBP) gibi öğrencinin okula başvurmadan önce topladığı ve okula başvuru sırasında
getirdiği puan ve sınav belgeleridir. Lojistik regresyon (Logistic Regression) ve Çok Katmanlı Algılayıcılar
(Multilayer Perceptron) metotları veri setimiz üzerinde kullanıldı ve karşılaştırıldı. Veri kümemiz 2018 yılı aday
öğrencilerinin verilerini içermektedir. Bu veriler ışığında önem sırasına göre 7 farklı model oluşturulmuştur. Her
model için 2 farklı makine öğrenmesi yöntemi uygulanmış ve sonuçlar alınmıştır. Bu sonuçlar ışığında, Lojistik
regresyon (Logistic Regression) ve Çok Katmanlı Algılayıcılar (Multilayer Perceptron) metotlarının veri setimiz
üzerindeki başarısı hakkında kapsamlı bir analizi yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Lojistik regresyon, Çok Katmanlı Algılayıcılar, Makine Öğrenmesi, BESYO
The Machine Learning Approach For Predicting The Acceptance Of A Candidate

Student To The University
Abstract
The most striking point of our study is that we use a combination of data set and methods that have not been
used together. Using machine learning approaches, we predicted the chances of candidate students of Kilis 7
Aralık University School of Physical Education and Sports (SPES) being admitted to the school. This analysis
we have made will help prospective students in the next years to assess their own situation and predict their
probability of admission to the school. As a result of this analysis, a formulation will be obtained and will be
used in the future and healthy results will be obtained. There are more than one step in the admission process of
students to Kilis 7 Aralık University SPES. One of these is the special talent exam (STE) organized by the SPES
itself and which all candidate students must attend. The other level is the scores and exam documents that the
student collected before applying to the school and brought during the application to the school, such as the
Basic Proficiency Score (TYT-P) and the secondary education achievement score (GPA). Logistic Regression
and Multilayer Perceptron methods were used and compared on our data set. Our data set includes the data
of 2018 candidate students. In the light of these data, 7 different models were created in order of importance. 2
different machine learning methods were applied for each model and results were obtained. In the light of these
results, a comprehensive analysis of the success of Logistic Regression and Multilayer Perceptron methods on
our data set has been made to use our future work.
Keywords: Logistic Regression, Multilayer Perceptron, Machine Learning, SPES
Email: mozciloglu@kilis.edu.tr
.
1. GİRİŞ ÖYSP Standart Puanı hesaplanmıştır.

Kilis 7 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yükseko- ÖYSP-SP = 10 x ((ÖYSP – ÖYSP Ortalaması) / (ÖYSP
kulu (BESYO) her yıl kendi bünyesinde Özel Yetenek Sınavı Standart Sapma)) +50 (1)
(ÖYS) düzenler. Bu sınav birbirinden zorlu ve rekabetçi 6
Bu durumda her adayın bir ÖYSP Standart Puanı (ÖYSP-SP)
istasyondan oluşur. BESYO kabulü için bu sınava girmek
olacaktır. ÖYSP-SP dağılımının ortalaması 50, standart sap-
mecburidir. Yapılacak iyi bir zaman okula kabul şansını art-
ması 10’dur. Yerleştirmeye esas olacak olan puan YP (Yerleş-
tıracak bir etkendir. Parkur başlangıcı bir kamera ve zaman
tirme Puanı) aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanmıştır.
tutan alete bağlı bir fotosel ile donatılmıştır. Başlangıç çizgi-
si gelen aday komut ile parkura başlar ve başlangıç çizgisini YP = (1,17 x ÖYSP-SP) + (0,11 x OBP) + (0,22 x TYT-P) +
geçmesiyle birlikte fotosel kronometreyi aktif konuma geti- (0,03 x OBP) (2)
rir. İlk istasyon minderde düz takla ile başlar. Minderden dı-
şarı çıkmak diskalifiye sebebidir. Aday bir sonraki istasyonda 2. LİERATÜR TARAMASI
4 engelin altından ve üstünden geçmekle yükümlüdür. En- Literatürde daha önce makine öğrenmesi yardımı ile tahmin
gellerin araları 1,5 metre, altından geçilen engelin boyu 70 yapan bazı çalışmalar bulunmaktadır [1-10]. [1]’de SVM
cm ve üstünden geçilen engelin boyu 1 metredir. Engelleri yapısal risk azaltma ilkesinin bir uygulaması olarak ortaya
sırasıyla geçmemek veya engelleri devirmek diskalifiye sebe- konan bir sınıflandırma, tanıma ve regresyon tekniğidir.
bidir. Sıradaki istasyonda ise adayın ortası boş araba lastik- SVM, giriş alanından doğrusal ayrılmanın daha kolay oldu-
lerinden oluşan engeli geçmesi gerekmektedir. Her lastiğin ğu yüksek boyutlu bir özellik alanıyla giriş alanını eşlemeye
orta boşluğuna basarak birer birer lastik engellerini aşması dayanır. SVM, [2]’de el yazısı rakam tanıma, [3]’te nesne
gereken aday lastiğin üstüne veya dışına basarsa diskalifiye tanıma, [4]’de metin kategorizasyonu, [5]’te konuşmacı ta-
olur. Daha sonraki istasyon ise kasalar arası top taşıma enge- nıma, [6]’da görüntülerde yüz tanıma gibi birçok sorunun
lidir. 2 metre mesafedeki 2 platform arasında basketbol top- çözümü için başarıyla kullanılmıştır. [7]’de, bir adayın fizik-
ları sırayla teker teker taşınır. Top elden kaçarsa veya karşı sel yetenek testinden aldığı puanları öğrendikten sonra oku-
platforma koyarken top dışarı kaçarsa, toplar doğru yerle- la kabul edilip edilmeyeceğini önceden tahmin etmek için
rine koyulana kadar aday istasyona devam eder. Sondan bir destek vektör makinelerini (SVM) kullanılmıştır. Sonuçlar,
önce ki istasyonda adaylardan kısa bir slalom yapması bek- sırasıyla 2006 ve 2007 yıllarında %97.17 ve %90.51 sınıflan-
leniyor. 4 adet slalom direği arasından geçerek koşu tamam- dırma doğruluğuna sahiptir. Bu da SVM tabanlı sınıflandır-
lanır. Direkler arası 2 metredir. Slalom çubuklarının pas ge- manın bu uygulama alanı için umut verici bir araç olduğunu
çilmesi veya devrilmesi diskalifiye sebebidir. Son istasyonda göstermektedir. [8]’de cinsiyet, yaş, zaman, VO2max, HRmx
aday 5 sağa 5 sola sıçrayarak parkuru bitirir. Çift ayak yapılan ve BMI nitelikleri kullanılmıştır. Bu veri setinde, Relief-F ni-
bu sıçramanın yapıldığı sıçrama tahtasının yüksekliği 40 cm, telik seçimi yöntemi kullanılarak modeller oluşturulmuştur.
genişliği 25 cm ve uzunluğu 2,5 metredir. Regresyon yöntemleri olarak da; çok katmanlı doğruluk ağı
Kilis 7 Aralık Üniversitesi BESYO kabul durumu, adayın (Cascade Correlation Network – CCN), MLP ve SDT kul-
Özel yetenek testinden aldığı puanın haricinde başka pu- lanılmış en iyi sonuç CCN ile bulunmuştur. [9]’da cinsiyet,
anlara da (Temel Yeterlilik Testi Puanı, not ortalaması, vb.) yaş, boy, kilo, zaman, VO2max, HRmx ve protokol nitelik-
bağlıdır. leri kullanılmıştır. Modeller deneme yanılma yöntemiyle
oluşturulmuştur. Regresyon yöntemleri olarak da; TB, gen
Yerleştirmeye esas olan puan;
tanıma programlaması (Gene Expression Programming –
- ÖYSP (Özel Yetenek Sınav Puanı) Standart Puanı GEP) ve SDT kullanılmış en iyi sonuç TB ile bulunmuştur.
(ÖYSP-SP) [10]’da cinsiyet, yaş, kilo, boy, zaman, VO2max ve HRmx ni-
telikleri kullanılmıştır. Bu veri setinde, Relief-F nitelik seçimi
- Ortaöğretim Başarı Puanı (OBP)
yöntemi kullanılarak modeller oluşturulmuştur. Regresyon
- 2018-TYT Puanı (2018 Temel Yeterlilik Testi Pua- yöntemleri olarak da; GRNN, RBF-Network ve karar ağaç
nı) (üç puan türünden en yükseği) ormanı (Decision Tree Forest – DTF) kullanılmış en iyi so-
puanlarının belli ağırlıklarla toplanmasından elde edilmiştir. nuç GRNN ile bulunmuştur. Bu çalışmada literatürden farklı
Özel Yetenek Sınavı Puanını (ÖYSP) oluşturan puanların olarak, tahmin değişkenlerinden yaş, temel yeterlilik puanı
katkı yüzdeleri; (TYT-P), ortaöğretim puanı (OBP), koordinasyon testi süre-
si (KTS), 2017 yerleşme durumu ve sporcu özgeçmiş puanı
- Koordinasyon Testi 70% (SÖP) kullanılmıştır.
- Sporcu Özgeçmişi 30%
3. KULLANILAN YÖNTEMLER
Özel Yetenek Sınavı Puanının (ÖYSP) ağırlıklandırmaya gi-
Çalışma yapılırken belirli bir yöntem belirlendi ve süreç
rebilmesi için bu puanların standart puanlara çevrilmesi ge-
boyunca bu yönteme bağlı kalındı. Başlangıç olarak elimize
rekir. ÖYSP’lerin standart puana çevrilmesi için önce ÖYSP
ham olarak gelen veri setini temizledik. Boş hücrelerin
dağılımının ortalaması ve standart sapması hesaplanmıştır,
yoğunlukta olduğu satır ve kolonlar önem durumu göz
daha sonra da her aday için aşağıdaki formül kullanılarak
Makine Öğrenmesi Yaklaşımı İle Üniversiteye Aday Öğrenci Kabulunun Tahmin Edilmesi
önünde bulundurarak silindi. Daha sonra veri yapıları olarak kullanılanlarıdır denilebilir. Bir girdi ile başlayan ve
incelendi ve kullanılabilir formatlara dönüşümler yapıldı. çıktı ile sonuçlanan süreç bir sonraki katmanın girdisi ola-
Örnek olarak doğum tarihleri yaş formatına çevrildi. Bir rak aktarımı sağlanır. Bir sonraki katmanın işlem elemanları
diğer aşamada, veri modelleri oluşturma süreci başladı. Bu bu çıktıları girdi olarak alır ve aynı işlem tekrar edilir. Son
süreçte farklı verilerin kendi aralarında ki ilişkileri incelendi katmanın adı da çıktı katmanıdır. En son olarak bu işlemler
ve 7 farklı model oluşturuldu. Son aşama olarak da Makine sürdürülerek bu katmana gelinir ve çıktılar elde edilir. Çık-
Öğrenmesi metotları devreye girdi. Lojistik regresyon ve tılar elde edildikten sonra öğrenmenin ilk tekrarı bitmiş ve
Çok Katmanlı Algılayıcılar metotları kullanıldı. Elde edilen bir sonraki aşama için altyapı hazırlanmış olur. Bir sonraki
sonuçlar karşılaştırılarak bir analiz yapıldı. aşama olan geriye doğru öğrenme aşamasında bir önceki
aşamadan gelen çıktılar beklenen çıktılar ile karşılaştırılır ve
3.1 Veri Seti Önişleme ve Temizleme eğer varsa aradaki fark hata olarak kaydedilir. Bu kaydedilen
Veri setimiz Kilis 7 Aralık Üniversitesi BESYO yardımı ile hata, bir sonraki tekrarda kullanılmak üzere ağırlık değerle-
toplanmıştır. Veri setimizi; BESYO bünyesinde her yıl yapı- rine dağıtılır ve ağırlık değerlerinin güncellenmesi sağlanır.
lan Özel Yetenek Sınavı (ÖYS) sonuçları, her yıl ÖSYM’nin Ağırlık değerleri rastgele olarak başlangıçta verilen değerler-
gerçekleştirdiği Temel Yeterlilik Testinin Puanı (TYT-P), dir ve süreç içerisinde bu güncellemeler ile en mükemmel
aday öğrencinin daha önceki yıllarda kazandığı atletik ba- hale gelmesi amaçlanmaktadır.
şarılardan dolayı elde ettiği Sporcu Özgeçmiş Puanı (SÖP),
ve ortaöğretim hayatı boyunca derslerinden aldığı notlar 4. DENEYSEL BULGULAR
neticesinde elde ettiği Orta Öğretim Başarı Puanı (OBP) Kullanılan modellerin daha anlamlı olması için tahmin de-
verilerini oluşturmaktadır. BESYO veri setimiz okula başvu- ğişkenleri Tablo 1. de verilmiştir. 6 farklı verimizin bulun-
ruda bulunan 1000 öğrencinin verileri ile oluşturulmuştur. duğu bu veri setinde 2017 Yerleşme Durumu 1 ve 0’lardan
Önişleme sürecinde bazı kolon ve satırlar hatalı veya eksik oluşuyor. Yaş, TYT-P, OBP, SÖP verisi sayısal, KTS verisi ise
bilgi sebebiyle silinmiştir. Sonuç olarak 403 farklı öğrenci- saniye cinsinden bir zaman verisidir.
nin verisi kalmıştır. Bir başka süreçte ise metin formatında
Tablo 1. Tahmin Değişkenleri
verilen verilerin sayısal formata çevrilmesi, doğum tarih ola-
No Değişken
rak verilen yaş verisinin tam olarak yaş verisine çevrilmesi,
1 Yaş
dakika saniye olarak verilen verilerin sadece saniye cinsine 2 TYT-P (2018 Temel Yeterlilik Puanı)
çevrilmesi gibi dönüşümler yapılmıştır. Sınava başvuran 3 OBP (Orta öğretim Başarı Puanı)
fakat ÖYS’ye katılmayan öğrencilerin verileri veri setinden 4 KTS (Koordinasyon Testi Süresi)
çıkarılmıştır. 5 SÖP (Sporcu Özgeçmiş Puanı)
6 2017 Yerleşme Durumu
3.2 Yöntemler ve Analiz
Sistemimizi veriler arası bağımlılıktan kurtarmak için farklı
Bu çalışmada Lojistik regresyon ve Çok Katmanlı Algılayı-
modeller oluşturuldu. Bu modeller oluşturulurken farklı ve-
cılar yaklaşımları kullanılmıştır. Bu yöntemi benzerlerinden
rilerin önem durumları göz önünde bulunduruldu. Oluştu-
ayıran nokta bağımlı değişkeninin kategorik olmasıdır. En
rulan modeller Tablo 2 de detaylı şekilde verilmiştir.
çok kullanıldığı yer doğrusal sınıflandırma ihtiyacının ol-
duğu problemlerdir. Her ne kadar bir regresyon modeli olsa Tablo 2. Modeller
da içerisinde bir sınıflandırma sistematiği bulunmaktadır. Model No Değişkenler
Sonucun belirlenmesinde birden fazla bağımsız değişkenin Model 1 Yaş, TYT-P, OBP, SÖP, KTS, 2017
bulunduğu ve sonucun ölçütünün ikili bir değişken olduğu Model 2 Yaş, TYT-P, OBP, SÖP, 2017
Model 3 Yaş, TYT-P, OBP, KTS, 2017
durumlarda lojistik regresyon modeli yaygın olarak kullanı-
Model 4 TYT-P, OBP, KTS, 2017
lan bir yöntemdir.
Model 5 TYT-P, OBP, KTS
Bir mantık problemi olan XOR birçok çözüm yöntemine Model 6 TYT-P, KTS
sahiptir. Bu yöntemlerden biride Çok Katmanlı Algılayıcılar Model 7 KTS
yaklaşımıdır. MLP’nin çoğunlukla çözüm aradığı problem Burada veri seti üzerinde seçilen test datası ,üzerinde ki de-
tipleri sınıflandırma ve genelleme yaklaşımları ile çözülen nemeler sonucu elde edilen başarı oranı isabetlilik olarak
problemlerdir. Öğrenme yöntemi ileri doğru ve geri doğru belirlenmiştir. Yapmış bulunduğumuz çalışmada LR (lojistik
öğrenme olmak üzere iki aşamadan oluşur. İlk aşama olan regresyon) ve MLP (çok katmanlı algılayıcı) yaklaşımlarının
ileri doğru hesaplama, verilen girdilerin başlangıç katma- isabetlilik sonuçları Tablo 2’de ve Tablo 3’de ise karmaşıklık
nından geçerek ara katmanlara oradan da çıkış katmanına matrisi sonuçları verilmiştir. Model 1 ve 4 en iyi sonuçları
gitmesi şeklinde kabaca tarif edilebilir. Katmanlarda işlem verirken Model 2 en alt seviyede kalmıştır. Model 2’nin va-
elemanları bulunur. Bu elemanlara gelen girdiler net girdi sat kalmasının sebebi KTS verisinin öneminden kaynaklıdır.
hesaplanması için toplanırlar. Hesaplanan net girdiler akti- Elde edilen sonuçlar LR ve MLP metotları arasında bir seçim
vasyon fonksiyonu denilen bir işlemden daha geçirilir ve bir yapmamıza yetecek kadar farklılık göstermiyor. Bazı model-
çıktı elde edilir. Çeşitli aktivasyon fonksiyonları vardır, bun- lerde bir metot üstünlük kazanırken diğer modelde üstünlük
lara örnek olarak step, linear, sigmoid fonksiyonları yaygın
.
diğer metoda geçebiliyor. Fakat metotlardan bağımsız olarak [3] Pontil, M., & Verri, A., Support vector machines for 3-D object re-
KTS verisinin çok önemli olduğu ve yaş verisinin çok etkili cognition. IEEE Transactions on Pattern Analysis and Machine Intel-
olmadığı görünüyor. ligence, 6(20), 637–646, (1998).
[4] Wan, V., & Campbell, W. M., Support vector machines for speaker
Tablo 3. Lojistik regresyon & Çok Katmanlı Algılayıcılar Sonuçları
verification and identification. In Proceedings of IEEE workshop
Model No LR İsabetlilik MLP İsabetlilik
neural networks for signal processing (pp. 775–784). Sydney, (2000).
Model 1 93.05% 92.80%
Model 2 73.45% 73.45% [5] Osuna, E., Freund, R., & Girosi, F., Training support vector machines:
Model 3 92.80% 93.30% Application to face detection. In Proceedings of computer vision
and pattern recognition (pp. 130–136). Puerto Rico, (1997).
Model 4 93.05% 92.56%
Model 5 90.82% 91.07% [6] Joachims, T., Transductive inference for text classification using sup-
Model 6 89.83% 90.07% port vector machines. In Proceedings of international conference
Model 7 88.34% 88.59% machine learning. Slovenia, (1999).
Karmaşıklık matrisine bakıldığı zaman isabetlilik yüzdesinin [7] Akay M.F., Açıkkar M., “Support Vector Machines For Predicting
aynı olduğu durumlarda bile aslında sonuçların aynı olmadı- The Admission Decision Of A Candidate To The School Of Physi-
cal Education And Sports At Cukurova University”, Expert Systems
ğını görebiliriz. TP’nin yüksek olduğu yada TN ‘nin yüksek
with Applications, vol.36, pp.7228-7233, (2009).
olduğu durumlara göre eşit isabetlilikler farklı tahminlerin
sonucu olduğu görünüyor. [8] M. Ozçiloğlu, F. Abut, M. F. Akay and D. Heil, “Feature Selection for
Prediction of Upper Body Power of Cross-Country Skşers Using Dif-
Tablo 4. Karmaşıklık Matrisi ferent Machine Learning Methods,” 1st International Symposium
Modeller Lojistik regresyon Çok Katmanlı Algılayıcılar on Support Science, Engineering and Technology, pp. 82-89, Istan-
TP TN FP FN TP TN FP FN
bul, (2015).
Model 1 86 289 12 16 86 288 13 16 [9] D. Akgol, M.F. Akay and D. Heil “Development of New Models for
Model 2 1 295 6 101 0 296 5 102 Predicting Upper Body Power of Cross-Country Skiers Using Ma-
Model 3 85 289 12 17 86 290 11 16 chine Learining Methods.” 1. International Symposium on Sport
Model 4 85 290 11 17 84 289 12 18 Science, Engineering and Techonolgy, p. 33-40, (2015).
Model 5 81 285 16 21 84 283 18 18 [10] D. Akgol and M.F. Akay, “Predicting Upper Body Power of Cross-
Model 6 76 286 15 26 81 282 19 21 country Skiers Using Machine Learning Methods Combined with
Model 7 73 283 18 29 77 280 21 25 Feature Selection,” Sinyal İşleme ve İletişim Uygulamaları Kurultayı,
pp. 52–55, (2015).
5. SONUÇ
Yapılan bu çalışma ile bu tarz veri tabanları üzerinde hangi
yöntemlerin daha etkin olduğu saptanmıştır. Böylece bun-
dan sonra fiziksel dayanıklılık ve performansa dayalı elde
edilmiş veriler yorumlanırken bu yöntemin önerilmesiyle
büyük bir zaman ve kaynak kazancı olacaktır. Ayrıca BESYO
aday öğrencilerinin kabul aşamasında yaş ve OBP’nin etki-
sinin az olduğu ve KTS’nin tek başına etkisinin çok olduğu
görünmektedir. Temel Yeterlilik Puanı ve Ortaöğretim ba-
şarı puanı ve yaş hesaba katılmadığında daha yüksek oran-
da isabetlilik sağlanmıştır. Gelecek çalışmalarda daha farklı
metotlar ve özellik seçimi gibi yöntemler kullanılarak daha
detaylı çalışmalar yapılabilir.
Bu bölümde veri setimizi toplamamızda yardımcı olan Kilis
7 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu’na
teşekkür ediyoruz. Ayrıca Kilis 7 Aralık Üniversitesi Bireysel
Araştırma Projesi Merkezinede bu çalışmamızı desteklediği
için teşekkür ediyoruz. (Proje no: 12452)
REFERANSLAR
[1] Vapnik, V. N., The nature of statistical learning theory. New York:
Wiley, (1995).
[2] Scholkopf, B., Kah-Kay, S., Burges, C. J., Girosi, F., Niyogi, P., Poggio, T.,
et al., Comparing support vector machines with Gaussian kernels to
radial basis function classifiers. IEEE Transactions on Signal Proces-
sing, 11(45), 2758–2765, (1997).

Conference Paper
Oral Presentation
Investigation of Effect of Structural Characteristics On 3 Thread

Fleece Knitted Fabric Usage Properties, Air Permeability, Bursting
Strength, Shrinkage and Weight
Ğassan Asker1, Koray Pektaş1*, Eray Akkuş2, İbrahim Arslan3, Onur Balcı1
1
Kahramanmaraş Sütçü İmam University, Textile Engineering Department, Kahramanmaraş, Turkey
2
Özen Mensucat, R&D Center, Çerkezköy OSB, Tekirdağ, Turkey
3
LC Waikiki Mağazacılık Hizmetleri A.Ş., Bağcılar, İstanbul, Turkey
Abstract
Fleece is one of the oldest knitted fabric designs which still command huge popularity in today’s modern
fashion world. It has the unique characteristics of being warm, cozy, comfortable, easy to care, easy to warm,
washable. It has the amazing ability to insulate the weather, while wicking moisture away from the body. It has
environmentally friendly; machine dryable on low heat, no ironing. Recently, 2- thread and 3- thread fabric
have been used for sports and outdoor cloths thanks to their good thermal comfort lower air permeability and
cold protection. In literature, it was encountered a few studies on 2-thread and 3-thread raised fabric, which are
related to the thermal comfort properties, weight loss depending on fibre blend in the back-yarn, twist effect of
the back-yarn, air permeability, changes of the burst strength and tensile strength of the fabric. However, it was
not seen any studies on number of back-yarn floating, the back-yarn pile length, and finishing processes effect
on the usage features. With this aim, in the study, it was aimed at investigation of different knitting structure of
the raised 3-thread fabrics effect to the usage features that air permeability, bursting strength, shrinkage, and
density. With this aim, various samples were knitted by changing with the back-yarn fibre content, the front-
yarn type, the number of back-yarn floating, the back-yarn pile length, and finishing processes. After the raising
process, the usage features (raising fastness, air permeability, bursting strength, shrinkage, and fabric weight) of
these fabrics were measured and evaluated. After tests, the data were statistically analysed by variance analysis
(ANOVA) to determine the effect of the main parameters on the performance raised fabrics. Statistical analyses
showed that finishing process was the most effective parameter on air permeability while the number of back-
yarn floating was the most effective parameter on burst strength, shrinkage and fabric weight that The results
showed that the main parameters were significant on the physical performance of these kind of fabrics except
for the front-yarn type.
Keywords: 3-thread fabric, raising, air permeability, bursting strength, shrinkage, density
Email: koraypektas@ksu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Çözelti Üfleme Tekniği Kullanılarak Nanolif İçeren Kabin

Filtre Kağıtlarının Eldesi ve Filtreleme Performanslarının
Değerlendirilmesi
Eylül Büşra Tapanyiğit1*, Koray Pektaş2, Onur Balcı2
1
Şampiyon Filtre Ar-Ge Merkezi, Organize Sanayi Bölgesi, Sarıseki, İskenderun, Türkiye
2
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Tekstil Mühendisliği Bölümü, Kahramanmaraş, Türkiye
Özet
Çalışma kapsamında kabin filtrelerinde kullanılan klasik filtre kağıdının filtreleme ve toz tutma kapasitelerini
arttırmak amacıyla çözelti üfleme tekniği kullanılarak suda çözünebilen polimer olan full hidrolize Polivinilalkol
(PVA), Poliakrilonitril (PAN) ve Naylon 6.6 filtre kağıdının üzerine aktarılmıştır. Farklı konsantrasyonlarda ve
farklı besleme hızlarında filtre kağıdına nano boyutta aktarılan lifler ile katmanlı filtre kâğıdı elde edilmiştir.
Elde edilen bu filtre kağıtlarına, SEM analizi, hava geçirgenliği, gözeneklilik testleri yapılmış ve klasik kabin filtre
kağıtları ile karşılaştırılmıştır. SEM analizi sonrasında besleme hızına ve polimer konsantrasyonuna lif çekimine
ve morfolojisini doğrudan etkilediği görülmüştür. Elde edilen veriler incelendiğinde, klasik kabin filtresi olarak
kullanılan filtre kağıdının 1495 lt/m2/sn hava geçirgenliğine sahip olduğu, gözenek çapının 95µ, maksimum
gözenek çapının 152,3µ, çoklu gözenek çapının 134,4µ olduğu belirlenmiştir. Klasik filtre kağıtları üzerine
aktarılan nano boyutta polimerlerden sonra yapılan hava geçirgenliği ve gözeneklilik sonuçları incelendiğinde
ise, PVA içeren katmanlı filtre kağıtlarının hava geçirgenliğin 43 lt/m2/sn. ye kadar düştüğü, gözenek çaplarının
52 µ maksimum gözenek çapının114 µ ve çoklu gözenek çapının ise 91 µ a düştüğü görülmüştür. PAN lifi
içeren katmanlı filtre kağıdının hava geçirgenliği ve gözeneklilik değerleri incelendiğinde 120 lt/m2/sn. hava
geçirgenliğine sahip olduğu, 22,4 µ gözenek çapına, 73,7 µmaksimum gözenek çapına ve 69,2 çoklu gözenek
çapına sahip olduğu görülmüştür. Naylon 6.6. lifi içeren katmanlı filtre kağıdının test sonuçları incelendiğinde,
111 lt/m2/sn. hava geçirgenliğine sahip olduğu, 52 µ gözenek çapına, 114 µ maksimum gözenek çapına ve 108 µ
çoklu gözenek çapına sahip olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bu hava geçirgenliği ve gözeneklilik değerlerinin
polimer konsantrasyonuna ve besleme hızına bağlı olarak değişiklik gösterdiği gözlemlenirken nano liflerin filtre
kağıdına aktarılmasıyla birlikte PVA, PAN ve Naylon 6.6. içeren katmanlı filtre kağıtlarının hava geçirgenliğinin
azaldığı, gözeneklilik boyutlarının küçüldüğü görülmüştür. Ayrıca gözenek boyutlarının küçülmesiyle birlikte
daha küçük boyutlardaki partiküllerinde tutulabildiği görülmüştür. Buna göre nanolif içeren filtre kağıtlarının
klasik kabin filtrelerin filtreleme performanslarından üstün olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Çözelti üfleme, nanolif, hava geçirgenliği, gözeneklilik
Email: eylultapanyigit@sampiyonfilter.com.tr

Conference Paper
Oral Presentation
The influence of Ce substitution on structural and transport

properties of CaMnO3
Mehmet Gürsul1*, Gizem Çetin1, İbrahim Ergin1, Andres Sotelo2, Maria A. Madre2, Bekir Özçelik1
Department of Physics, Faculty of Sciences and Letters, Çukurova University, 01330 Adana, Turkey
1
2
ICMA (CSIC-Universidad de Zaragoza), C/María de Luna 3, 50018 Zaragoza, Spain
Abstract
In the present study, Ca1-xCexMnO3 (x= 0, 0.02, 0.04, 0.06, 0.08, and 0.10) thermoelectric oxides were prepared
using well known solid state reaction technique. The XRD peaks are very similar in all samples regardless of the
amount of Ce, and these observed peaks can be assigned to the orthorhombic perovskite structure with Pnma
space group. Besides, Ce-content phases are not observed in the samples suggesting successful incorporation of
Ce into the main matrix. From the electrical resistivity curves, it is seen that the resistivity values decrease with
the increase of Ce doping and starting from the x = 0.4 sample, the resistance curves evolve from semiconductor-
like behavior to metallic-like behavior. The Seebeck coefficient of the samples shows negative values in all
temperature range indicating n-type conduction mechanisms and its magnitude decreases with increasing the
amount of Ce. The highest power factor is obtained as 0.35 mW/K2m in x=0.06 sample at around 500°C.
Keywords: Thermoelectric oxides, electrical resistivity, Seebeck coefficient, power factor
Acknowledgements
This work is supported by Research Fund of Çukurova University, Adana, Turkey, under grant contracts no: FBA-2020-12784
Email: mgursul@cu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Physical properties of NiO added Bi-2212 superconducting

ceramics
Mehmet Gürsul1*, İbrahim Ergin1, Can Özçelik2
Department of Physics, Faculty of Sciences and Letters, Çukurova University, 01330 Adana, Turkey
1
2
Iskenderun Technical University, Institute of Engineering and Sciences, 31200 Hatay, Turkey
Abstract
In this study the effect of NiO addition on the structural and superconducting properties of Bi2Sr2CaCu2Oy + x wt
% NiO superconducting ceramics with x=0, 0.5, 1, 2, 3, and 4 prepared by classical solid state reaction technique
has been investigated using the typical experimental measurements, namely X-ray diffraction (XRD), scanning
electron microscopy together with energy dispersive X-ray spectrometer (SEM-EDS), magnetization and
magnetic hysteresis techniques. In addition, critical current densities (JC) and pinning forces (FP) of the samples
are calculated using magnetic hysteresis data. Most of the diffraction peaks observed in XRD correspond to
Bi-2212 and Bi-2201. However, as the amount of NiO increases, the amount of the Bi2212 phase decreases and
the connectivity of superconducting grains weaken, causing the critical current and pinning forces to decrease.
Keywords: High Tc superconductors, XRD, Magnetic Hysteresis, Critical Current Density.
Email: mgursul@cu.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
İzolasyon Hatlarında Kesintisiz Sarım Devamı Sağlayan Çift Kafalı

Toplayıcının Geliştirilmesi
Erkan Genç
Reçber Kablo Ar-Ge Merkezi, Türkgücü OSB Mahallesi Yılmaz Alpaslan Caddesi No:73/, Çorlu, Tekirdağ, Türkiye
Özet
Bu çalışmada, yarı mamulün toplayıcı makaraya sarımı makinesinde yaşanan ham madde hurda ortaya
çıkmasının fazlalığından ve üretim veriminin düşüklüğünden kaynaklanan nedenlerin ortadan kaldırılması
için proses iyileştirme ve makine geliştirme çalışmaları yapılmıştır. Çalışmada, , çift kafalı otomatik değişim
sağlayan toplayıcı sarım makinesinde makine tasarımı ve otomasyonel geliştirmeler yapılarak, toplayıcı makara
değişimi sırasında ortaya çıkan üretim verimsizliğini ve hurda miktarını ortadan kaldırmaya yönelik çözümler
geliştirilmiştir. Kablo üretimi temel 5 prosesten oluşmaktadır. Bunlar; Proses 1.Ham madde üretimi: Ham madde
(PVC veya HF) plastiğin bakır kaplaması için istenilen sıcaklıkta ve karışımda hazırlanmasıdır. Proses 2.Bakır
telin kaplanması: İstenilen bakır çapındaki tele plastiğin kaplanmasıdır. Proses 3.Yarı mamulün soğutulması ve
çap kontrolü: Elde edilen yarı mamulün belirlenen sıcaklıktaki havuz sularında soğutulması ve hat sonunda çap
kontrolünün yapılmasıdır. Proses 4.Yarı mamul tansiyon kontrolü: Çap kontrol çıkışındaki yarı mamulün belli
bir tansiyonda toplayıcıya girmesi Proses 5.Yarı mamulün toplayıcı makaraya sarımı: Yarı mamulün istenilen
çaptaki makaralara sarılmasıdır. Çalışma kapsamında, Proses 5’te kullanılmak üzere çift kafalı, otomatik değişim
sağlayan toplayıcı sarım makinesinin üretilebilmesi için makine tasarımı ve kontrol otomasyonu geliştirmelerinin
yapılması, toplayıcı makara değişimi sırasında ortaya çıkan ölü zamanları ve hurda miktarını ortadan kaldırmaya
yönelik çözümlerin üretilmesi gerçekleştirilmiştir. Ayrıca tasarım ve geliştirme çalışmaları ve sonrasında proses
geliştirme faaliyetleri yürütülmüştür. Çalışma konusu, yarı mamul kabloyu toplayıcı makaraya sarımı makinesinde
yaşanan ham madde hurdasını azaltmak ve üretim veriminin düşüklüğünden kaynaklanan nedenlerin ortadan
kaldırılması için makine geliştirme çalışmaları ile ilgilidir. Bu makine yerli olarak üretilmemekte, benzerleri ithal
yolu ile ülkemize satılmaktadır.
Anahtar Kelimeler: İzolasyon hattı, kablo sarım makinesi, makara
Email: erkan.genc@recber.com.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Farklı Alıştırma Sıcaklıklarında Blektetra (Gymnocorymbus

ternetzi) ve Konkinyusun (Pethia conchonius) Termal Tolerans
Parametrelerinin Belirlenmesi
Mahmut Yanar1, Ece Evliyaoğlu1, Erhan Erdoğan
1
Çukurova Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Adana/TURKİYE myanar@cu.edu.tr eevliyaoglu@cu.edu.tr
2
Munzur Üniversitesi, Su ürünleri Fakültesi, Tunceli/TÜRKİYE eerdogan@munzur.edu.tr
Özet
Çalışmada üç alıştırma sıcaklığında Blektetra (Gymnocorymbus ternetzi) ve Konkinyusun (Pethia conchoniusi)
termal tolerans parametreleri belirlenmiştir. 20, 24 ve 28°C alıştırma sıcaklıklarında Blektetranın CTMin değerleri
sırasıyla 8.13, 9.57, 11.10 °C iken, Konkinyusun 6.60, 7.53, 8.83°C; Blektetranın CTMax değerleri 36.03, 37.50,
39,60°C iken, Konkinyusun 34.80, 36.10, 37.60°C olarak gerçekleşmiştir. Buna göre alıştırma sıcaklıkları balıkların
alt ve üst sıcaklık toleranslarını 2 -4°C etkilemiştir. CTMin ARR değerleri alıştırma sıcaklıklarına bağlı olarak
Blektetrada 0.35-0.38C, Konkinyusta 23-32°C arasında değişirken, CTMax ARR değerleri Blektetrada 0.36-0.52,
Konkinyusta 0.33-38 arasında değişmiştir. Blektetranın termal tolerans poligon alanı (224.5°C2) Konkinyusa
(228.3°C2) yakın çıkmıştır. İki balık türünün alt sıcaklık toleranslarının düşük olması, kışın su sıcaklığının 10°C’ye
düştüğü subtropikal iklimlerde bu balıkların coğrafik dağılımlarını ve yetiştiriciliklerini sınırlar.
Anahtar Kelimeler: Sıcaklık toleransı, Gymnocorymbus ternetzi, Pethia conchonius, CTM, ARR
Abstract
Thermal tolerance parameters of Black tetra (Gymnocorymbus ternetzi) and Rosy barb (Pethia conchonius) at
three acclimation temperatures were determined in the study. The CTMin values at 20, 24 28°C acclimation
temperature were 8.13, 9.57, 11.10 °C respectively for Black tetra and 6.60, 7.53, 8.83°C for Rosy burb, While
CTMax values were 36.03, 37.50, 39,60°C for Black tetra and 34.80, 36.10, 37.60°C for Rosy burb. Accordingly,
acclimation temperature affected the lower and upper temperature tolerances of fish by 2-4 °C. The CTMin
ARR values varied between 35-38°C in Black tetra and 0.23-0.32°C in Rosy burb, While CTMax ARR ranged
between 0.36-0.52° C in Black tetra and 33-38°C in Rosy burb depending on acclimation temperature. Thermal
tolerance polygon area of Black tetra (224.5 °C2)and Rosy burb (228.2 C°) were almost similar. The fact that
both fish species have lower temperature tolerances is limits their geographic distribution and aquaculture in
subtropical climates where the water temperature drops to 10 ° C in winter.
Keywords: Thermal tolerance, Xiphophorus helleri, Xiphophorus maculatus, CTM, ARR
1. GİRİŞ bu canlıların ekolojisi ve yayılışlarında maruz kaldıkları

Akvaryum balıkçılığı popüler bir hobi olmasının yanı sıra ekstrem sıcaklıklara karşı gösterecekleri tepkinin anlaşılma-
aynı zamanda önemli bir ticari sektördür. Ancak akvaryum sını ve yeni habitatlara adaptasyonları konusunda sağlıklı bir
balıkları ülkeler arası yoğun ticareti nedeniyle, başka habi- değerlendirme yapılmasını sağlar. Diğer yandan sıcaklık, ba-
tatlara bulaşarak ciddi ekolojik tehditler oluşturduğunu da lık yetiştiriciliğinde tür tercihinde dikkate alınması gereken
gözardı etmemek gerekir. Egzotik türlerin yeni habitatlara en önemli su kalite kriteridir. Subtropikal iklimlerde tropik
yerleşerek yerli balık türlerini ortadan kaldırdığı ve genetik balık yetiştiriciliğinde karşılaşılan en önemli problemlerden
kirlenmeye neden olduğu pek çok araştırmacı tarafından ra- biri düşük su sıcaklığıdır. Bu iklimlerde su sıcaklığı kışın
por edilmiştir (1; 2; 3; 4). Su sıcaklığı akuatik canlıların coğ- 8-10°C ye kadar düşer. Diğer yandan tropik ve subtropik
rafik yayılışında en önemli ekolojik bariyerdir. Dolayısıyla, bölgelerde yazın su sıcaklığı 35°C ye kadar yükselebilir. Bu
akuatik canlıların termal tolerans limitlerinin belirlenmesi, sıcaklık seviyeleri çoğu balık türleri için kritiktir ve her tür
Email: eevliyaoglu@cu.edu.tr
Farklı Alıştırma Sıcaklıklarında Blektetra (Gymnocorymbus ternetzi) ve Konkinyusun (Pethia conchonius) Termal Tolerans Parametrelerinin Belirlenmesi
için ayrıntılı bilinmesi gerekir. seviyelerinin düzenlenmesi, termostatlı su ısıtıcısı (Xilong

AT-700/China) ve su soğutucu (Resun 650-CL/China) ile
Akuatik canlılarının alt ve üst sıcaklık limitlerinin belirlen-
sağlanmıştır.
mesinde en yaygın kullanılan yöntemlerden biri, kritik ter-
mal metodolojidir (CTM). İlk olarak çöl reptillerinin kritik CTM denemesi
sıcaklık limitlerinin belirlenmesi için tanımlanan bu metot Alıştırma sıcaklıklarında (AT) tutulan balıklar 1 gün aç bı-
(5), daha sonra geliştirilerek diğer akuatik hayvanlara uygu- rakıldıktan sonra CTMin ve CTMax denemesi için aynı
lanmıştır (6; 7; 8; 9). Alt sıcaklık limiti (CTMin) ve üst sıcak- aklimasyon sıcaklığındaki 10 L’ lik akvaryumlara 5’ er adet
lık limiti (CTMax) verileri kullanılarak hesaplanan termal transfer edilmiş ve denemeler üç tekerrürlü olarak gerçek-
tolerans poligonu (TTP), balığın yaşayabileceği sıcaklık ara- leştirilmiştir. Böylece her bir balık türünden CTMin için 45,
lığının genişliği konusunda bilgi verir. Diğer yandan, balıkla- CTMax için 45 olmak üzere toplam 90 birey kullanılmıştır.
rın sıcaklık değişimine karşı gösterdikleri tepkinin matema- Akvaryumlarda havalandırma yapılarak oksijen miktarı uy-
tiksel bir ifadesi olan alıştırma tepki oranı da (ARR), sıcaklık gun düzeylerde tutulmuştur.
toleransında kullanılan diğer bir parametredir. Ancak şunu
belirmek gerekir ki, CTM verileri, balıkların ekstrem sıcaklık Balıkların CTMin ve CTMax değerleri kritik termal meto-
toleransları konusunda kesin bilgiler vermekten ziyade, bu doloji (CTM) kullanılarak belirlenmiştir. Akvaryum balıkları
konuda türler arasında karşılaştırma ve sıralama yapılmasını küçük olduğu için, sıcaklığın arttırılması veya düşürülmesin-
sağlar. de Becker and Genewoy (1979;14) tarafından küçük balık-
lar için önerilen 0.3 °C/dk su değişim oranı tercih edilmiştir.
Gerek akuatik ekoloji, gerekse balık yetiştiriciliği açısından Su sıcaklıkları sürekli olarak, balığın motor aktivitesi (Lo-
balık türlerinin sıcaklık limitleri ile ilgili veri tabanına ihtiyaç comotive activity) ve koordinasyonunu yitirdiği ve sonuçta
vardır ve bu konuda çalışmalar hızlı bir şekilde artmaktadır. denge kaybının oluştuğu (loss of equilibrium; LOE) ana ka-
Bu bağlamda akvaryum balığı türleri üzerinde çoğu tarafı- dar ısıtılmış (CTMax) veya soğutulmuştur (CTMin). LOE
mızdan olmak üzere bu konuda bazı çalışmalar yapılmış (10; için, balıkların 1 dakikadan fazla dorsovetral oryantasyonu
11; 12; 13) ancak popüler akvaryum balığı türlerinden blek sürdürememesi esas alınmıştır. Balıkların bireysel olarak
tetra (Gymnocorymbus ternetzi) ve konkinyus (Pethia con- kaydedilen CTM değerlerinin aritmetik ortalaması, grupla-
chonius) üzerinde çalışılmamıştır. Bu çalışmada blek tetra rın CTM değeri olarak not edilmiştir. CTM denemesinden
ve konkinyusun üç farklı alıştırma su sıcaklığında CTMin, hemen sonra balıklar bulundukları akvaryumlardan alınıp,
CTMax, ARR ve TTP değerleri tespit edilmiştir. tekrar aklimasyon akvaryumlarına aktarılmış ve 24 saat göz-
lemlenerek yaşama oranları kaydedilmiştir. CTM denemesi
süresince davranış, denge kaybı ve mukus üretme gibi du-
Balık Materyali rumları not edilmiştir. ARR değerleri Clausen (1977)’e göre
Balık materyalleri yerel pet-shop’lardan temin edilmiştir. hesaplanmıştır. TTP, (15) ‘ nın önermiş olduğu , koordinat
Çalışmada, popüler akvaryum balıklarından Characidae sisteminde horizontal (AT) ve vertical (CTM) axis’ ler ara-
ailesinden blek tetra (Gymnocorymbus ternetzi) ve Cyprini- sında kalan yamuk (tripozoid) alanı formülünden [(a+c)
dae ailesinden konkinyus’un (Pethia conchonius) alt ve üst x h/2] yararlanılarak hesaplanmıştır: Ardışık AT aralığı
sıcaklık limitleri tespit edilmiştir. Denemede Blek tetra’nın için TTP = (CTMax1-CTMin1)a + (CTMax2-CTMin2)c x
ortalama 1.5 g ve Konkinyus’un 1.75 g olan bireyleri kul- (ΔAT)h/2. Burada “a” ve “c” yamuğun paralel kenarlarını,
lanılmıştır. “h” yamuğun yüksekliğini, “ΔAT” ardışık iki AT arasındaki
farkı sembolize etmektedir. Ardışık AT aralıkları arasında
Balıkların Aklimizasyonu
kalan alanların toplamı ise TTP değerini verir.
Pet-shop’lardan Laboratuara getirilen balıklar, denemeye
İstatistiki analiz
alınmadan önce, 3 hafta kadar karantinaya alınmıştır. Daha
sonra balıklar 20, 24 ve 28°C su sıcaklığına sahip 50 L’lik ak- Her balık türünün AT’daki CTM değerleri arasındaki fark-
varyumlara kademeleri olarak alıştırılmış ve burada yaklaşık lılıklar, SPSS (versiyon 15.0) programında tek yönlü varyans
1 ay kadar yetiştirilmiş ve aklimasyonları sağlanmıştır. Ak- analizi (ANOVA) ile tespit edilmiş ve gruplar arasındaki
limasyon periyodunun sonunda balıkların ağırlık ölçümleri farklılıklar Tukey testi ile %5 önem seviyesinde belirlenmiş-
yapılmıştır. Bunun için her balık türünden 15 adet birey alın- tir.
mış ve ağırlık ortalamaları ± s.d. olarak verilmiştir. Deneme
boyunca su sıcaklıkları kontrol edilmiş, akvaryumlar suları 3. SONUÇLAR VE TARTIŞMA
havalandırılarak oksijenlendirilmiş, yem artıkları ve dışkılar CTMin uygulamasında su sıcaklığı düştükçe balıkların ha-
akvaryumlardan sifonlanarak uzaklaştırılmıştır. Bu süreçte reketlerinde önce yavaşlama ve koordinasyonsuzluk, sonra
balıklar günde üç kez serbest yemlemeyle Tetra-Min flake denge kaybı olurken, CTMax uygulamasında su sıcaklığı art-
yemle beslenmişlerdir. Aklimasyon boyunca 12 saat aydınlık tıkça balıklarda önce hareketlilik, sonrasında koordinasyon-
12 saat karanlık periyot uygulanmıştır. Aklimasyon süresin- suz hareketler ve denge kaybı oluşmuştur. CTM deneme-
ce oksijen seviyesi ≥6.7 mg/L, pH 7.6-7.8, sertlik 290 mg/L sinden sonra tekrar alıştırma su sıcaklığına alınan balıklarda
CaCO3 olarak ölçülmüştür. Akvaryum sularının sıcaklık yaşama oranı, CTMin uygulananlarda %100 iken, CTMax
.
uygulamasında %95 civarında gerçekleşmiştir. Benzer so- tiştiriciliğinde özellikle mevsim geçişlerindeki sıcaklık dalga-
nuçlar (15) tarafından çoğu tropik olan 13 akvaryum balığı lanmalarında balıkların ARR değerlerinin dikkate alınması
türünde de gözlenmiştir. Dolayısıyla kısa süreli de olsa, ba- gerekir. Subtropikal iklimlerde mevsimsel geçişlerde sıcak-
lıkları özellikle yüksek sıcaklık şokundan korunması gerekir. lık dalgalanmaları fazla olduğu için, bu bölgelerde yaşayan
balıkların ARR değerlerinin daha yüksek, tropik bölgelerde
Alıştırma sıcaklıkları (AT) balıkların CTM değerlerini
ise daha düşük olması beklenir. Yanar ve ark (15), 10 tropik
önemli düzeyde etkilenmiştir (P<0.00). AT arttıkça CTMin
akvaryum balık türünün CTMin ARR değerleri 0.18 (Hypos-
ve CTMax değerleri artmıştır. Blek tetrada 20, 24 ve 28°C
tomus plecostomus) ve 0.63 (Brachydanio rerio) aralığında; CT-
AT’de CTMin değerleri sırasıyla 8.13, 9.57 ve 11.10C°, CT-
Max ARR değerlerini ise 0.25 (Labidochromiscaeruleus) ve 0.67
Max değerleri ise 36.03, 37.50 ve 39.60°C olarak bulunmuştur
(Puntius tetrazona) aralığında bulmuşlardır. Blektetra ve Konkin-
(Tablo 1). Buna göre, 20 ve 28°C AT, Blek tatranın CTMin
yusun ARR değerleri ise yukarıda bahsedilen balıkların için-
ve CTMax değerlerinde 2.5 ile 3°C’lik bir fark yaratmıştır.
de orta sıralarda gözükmektedir. Blek tetranın bir Cyprinid
Konkinyusun 20, 24 ve 28°C AT’de CTMin değerleri sıra-
türü olan Konkinyusa göre sıcaklık dalgalanmalarına karşı
sıyla 6.60,7.53 ve 8.83°C, CTMax değerleri ise 34.80, 36.10
nispeten daha dayanıklı olması ilginçtir. Cypninid türleri bu
ve 37.60°C olarak gerçeklemiştir. 20 ve 28°C AT, bu türün
açıdan büyük çeşitlilik göstermektedir. Örneğin CTMin ve
CTMin ve CTMax değerlerinde yaklaşık 3-3.5°C’ bir fark
CTMax ARR değerleri japon balığında sırasıyla 0.49 ve 0.54,
yaratmıştır. Bu veriler, AT’nin her iki balık türünün sıcaklık
Koide 0.60 ve 0.46, Zebrada 0.63 ve 0.52, tetrazonda 0.28 ve
tolerans yeteneğini önemli ölçüde etkilediğini göstermekte-
0.67 olarak tespit edilmiştir (15).
dir. Balıkların ortam sıcaklığından etkilenmelerinin nedeni,
poikloterm, yani vücut sıcaklıklarının değişken olmaları ne- Tablo 2. Balıkların ARR değerleri
deniyle su sıcaklığına fazla bağımlı olmalarına bağlanmıştır. Alıştırma sıcaklıkları (°C)
Türler 20-24 24-28 20-28
Cypridae ailesi üyeleri genelde soğuk suya dayanıklı türler-
Blek tetra 0.35 0.38 0.37
dir. Örneğin bu aileden olan Koi ve Japon balıkları 2.5C° sı- CTMin
Konkinyus 0.23 0.32 0.28
caklığa kadar dayanabilmektedir (15). Aynı aileden olmasına
Blek tetra 0.36 0.52 0.44
rağmen çalışmamızda Konkinyusun dayanabileceği en dü- CTMax
Konkinyus 0.33 0.38 0.35
şük su sıcaklığı 6.60°C olarak bulunmuştur. Yine aynı aile-
den tetrazonun (Puntius tetrazona) CTMin verisi en düşük Balıkların TTPA değerleri Blek tetrada 224.5°C2 (Şekil 1),
11.60°8C, Zebra balığının (Brachydanio rerio) ise 5.45 °C Konkinyusta ise 228.2°C2 olarak bulunmuştur (Şekil 2). Bu
olarak saptanmıştır (15). Dolayısıyla aynı aileden olmalarına veriler, tropikal balıkların TTPA değerlerine yakındır. Cyp-
rağmen aile üyeleri arasında düşük sıcaklık toleranslarının rinidae üyelerinin TTPA değerleri balıklar dünyasında en
bu kadar varyasyon göstermesi oldukça ilginçtir. Bu geniş geniş sıcaklık aralığına (1-3°C ile 40-45°C) sahip olan Cypri-
sıcaklık varyasyonu ise bu aile üyelerine dünyanın pek çok nodon’ lara (9) nispeten yakındır. Ancak Konkinyus bir Cy-
coğrafyasında yayılma olanağı sağlamıştır. Blek tetra veya bu prinid türü olmasına rağmen TTPA değeri düşük çıkmıştır.
türün ait olmuş olduğu Characidae üyeleri üzerinde sıcaklık ARR değerlerinde olduğu gibi TTPA değerlerinde de Cyp-
tolerans parametreleri konusunda bir çalışmaya rastlanılma- rinid türlerinde 188 ile 1.429°C2 arasında büyük varyasyon
mıştır. göze çarpmaktadır (15). Blek tetra ve Konkinyusun TTPA
değerleri nispeten düşük olması, bu balıkların subtropikal
Tablo 1. Balıkların CTM değerleri
iklimlerde coğrafik dağılımları ve yetiştiriciliklerini sınırla-
Alıştırma Sıcaklıkları (°C)
Türler yacaktır.
20 24 28
Blek tetra 8.13±0.63a 9.57±0.53b 11.1±0.73c
CTMin
Konkinyus 6.6±0.43a 7.53±0.55b 8.83±0.64c
Blekt tetra 36.03±0.66a 37.5±0.84b 39.6±0.87c
CTMax
Konkinyus 34.8±0.49a 36.1±0.87b 37.6±0.84c
Sonuçlar ortalama±standart sapma (n=15) şeklinde veril-

miştir. Her satırda farklı harflerle işaretlenen ortalamalar
istatistiki olarak birbirinden farklıdır (P<0.05).
CTMin ARR değerleri alıştırma sıcaklıklarına bağlı olarak
Blek tetrada 0.35-0.38°C, Konkinyusta 0.23-0.32°C arasında
değişirken, CTMax ARR değerleri Blek tetrada 0.36-0.52,
Konkinyusta ise 0.33-0.38 arasında değişmiştir (Tablo 2).
Alıştırma sıcaklıklarının CTM değerleri üzerindeki değişi- Şekil 1. Blek tetranın termal tolerans poligon alanı
min matematiksel ifadesi olan ARR, balıkların sıcaklık dal-
galanmalarına karşı olan dayanıklığını ifade eder (16). ARR
değeri ne kadar yüksek ise, balığın sıcaklık dalgalanmalarına
karşı toleransı o ölçüde yüksek olur. Bu nedenle balık ye-
Farklı Alıştırma Sıcaklıklarında Blektetra (Gymnocorymbus ternetzi) ve Konkinyusun (Pethia conchonius) Termal Tolerans Parametrelerinin Belirlenmesi
the tropical guppy Poecilla reticulata. Hydrobiologia 462,253-257.

[13] Pérez, E., Díaz, F., Espina, S., 2003. Thermoregulatory Behavior and
Critical Thermal Limits of the Angelfish Pterophyllum scalare (Lich-
tenstein) (Pisces: Cichlidae). J. Thermal. Biol. 28, 531-537.
[14] Ford, T., Beitinger, T.L., 2005. Temperature tolerance in the goldfish,
Carassius auratus. J.Thermal Biol., 30,147-152.
[15] Cortemeglia, C., Beitinger, T.L., 2005. Temperature Tolerances of
Wild-type and Red Transgenic Zebra Danios. Trans. Am. Fish. Soc.
134, 1431–1437.
[16] Becker, C. D., Genoway, R. G., 1979. Evaluation of the critical ther-
mal maximum for determining thermal tolerance of freshwater fish.
Env. Biol. Fish. 4, 245–256.
Şekil 2. Konkinyusun termal tolerans poligon alanı [17] Yanar,M.,Erdogan, E., Kumlu,M., 2019. Thermal tolerance of thirteen
popular ornamental fish Species. Aquaculture, 501; 382-386.
Subtropikal bölgelerde yetiştiricilik havuzlarında kışın su sı-
[18] Claussen, D.L., 1977. Thermal acclimation in ambystomatid sala-
caklığı 8-10 °C ye kadar düşmekte, tropik ve subtropik böl-
menders. Comp. Biochem. Physiol. A 58, 333–340.
gelerde sığ ve su değişkenliğinin az olduğu küçük havuzlarda
ise yazın su sıcaklığı 35 °C’ye kadar çıkmaktadır. Blektetra ve
Konkinyus türleri için bu değerler kritiktir ve özel önlemle-
rin alınması gerekir
4. TEŞEKKÜR
Bu çalışmaya FBA-2019-12015 nolu projeyle destek sağla-
yan Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Projeleri
Koordinasyon Birimine teşekkür ederiz.
REFERANSLAR
[1] Crossman, E. J., 1991. Introduced freshwater fishes: a review of the
North American
[2] perspective with emphasis on Canada. Can.J. Fish. Aquat. Sci.
(Supplement 1)
[3] 48:46–57.
[4] Ross, S. T., 1991. Mechanisms structuring stream fish assemblages:
are there lessons from introduced species? Env. Bio. Fish. 30, 359–
368.
[5] Lever,C., 1996. Naturalized fishes of the world. Harcourt Brace, New
York.
[6] USGS (U. S. Geological Survey), 2005. Nonindigenous aquatic spe-
cies database, Gainesville, Florida. Available: http://nas.er.usgs.gov.
(November 1, 2004).
[7] Cowles, R.B., Bogert, C.M., 1944. A preliminary study of the thermal
requirements a desert reptiles. Bull. Amer. Mus. Nat. Hist. 83, 265-
296.
[8] Cox, D.K. 1974. Effects of three heating rates on the critical thermal
maximum of bluegill. pp. 158–163. In: J.W. Gibbons & R.R. Sharitz
(ed.) Thermal Ecology, Nat. Tech. Inform. Serv., Springfield.
[9] Spotila, J.R., Terpin, K.M., Koons, R.R., Bonati, R.L., 1979. Temperature
requirements of fishes from eastern Lake Erie and the upper Niagara
River: a review of the literature. Env. Biol. Fish. 4, 281–307.
[10] Lutterschmidt, W.I., Hutchison, V.H., 1997. The critical thermal maxi-
mum: history and critique. Can. J. Zool. 75, 1561–1574.
[11] Beitinger, T.L., Bennett, W.A., McCauley, R.W., 2000. Temperature to-
lerances of North American freshwater fishes exposed to dynamic
changes in temperature. Env. Biol. Fish. 58, 237–275.
[12] Chung,K.S., 2001. Critical thermal maxima and acclimation rate of

Conference Paper
Oral Presentation
Fuzzy Logic Seat Mechanism Control

Serhat Akçay1*, Gürsel Şefkat2
1
TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş., Turkey; serhat.akcay@tofas.com.tr
2
Bursa Uludağ Üniversitesi, Turkey, sefkat@uludag.edu.tr
Abstract
“Comfort” in passenger and light commercial vehicle driver seats is a qualitative feature that varies from person
to person. Because it varies according to the physical characteristics of the person such as height, weight or the
perception of comfort, another person may define a seat that one person defines as comfortable. There are many
parameters that affect the comfort of the seat, and there are many non-linear variables such as foam hardness
and lateral support retention, which are difficult to derive from the numerical model. In the seat design, a design
that will appeal to the average anthropometric properties is made by considering the mass and body index
values. This design is supported by various adjustment mechanisms in premium segment vehicles and offers
the driver the opportunity to make specific adjustments. However, this adjustment made in the static position
cannot respond to external factors that change the perception of comfort while driving. Therefore, dynamic
features such as massage feature are added to the seats. The control of comfort perception peculiar to each
person with ambiguous expressions like a little soft, a little high, etc. with fuzzy logic is discussed in this study.
A control mechanism using fuzzy logic has been designed for the most comfortable self-adjustment of the seat,
taking into account the dynamic parameters like the speed of the vehicle, the driving time, etc.
Keywords: Fuzzy Logic, Expert System, Seat Control Mechanism
1. INTRODUCTION ceived seat features to an analyst. These perceived features

allow him to determine if the seat meets the specifications
Comfort perception depends on several parameters while
and, if not, what is needed to be improved in order to get
driving in a vehicle. One of the most important component
closer to the specifications. [1]
which effect directly driver and passengers’ comfort is seat.
Ergonomics section of seat parts, material selection of touch New technological improvement in automotive industry
area with driver and passengers, position of seat according brings the higher autonomy level with lower cost. Drivers
to interior parts and more may cause discomfortable result will be need different seat position while autonomy driving.
in point of customer. Therefore seat position adjustment Possible new seating position for autonomous vehicles with
mechanisms have great job to increase customer satisfacti- the support of an in-vehicle information display to assist dri-
on. Common problem of adjustment mechanisms is giving vers in both their driving and non-driving activities, while
response within long time. Usually recommendation is take raising their situational awareness and achieving recovery of
a position as comfortable as possible your physical situation their driving posture in the take- over procedure has been
before initiate drive. But drive occurs under dynamic condi- proposed. [2]
tions. Drivers or passengers are not able to change immedia- In this paper, automatic responses of seat parts proposed
tely dynamic conditions -for example turning-. Also second just within seconds and turn back driver set parameters.
issue is comfort perception may change with subjective Fuzzy logic approach is parallel subjective comfort para-
evaluation. Therefore researchers study on understand seat meters. Drivers may set their own best position and than
comfort parameters, evaluation effects and control. control unit moves around the set parameter against the dy-
E. Levrat and friends have presented an example of subjecti- namic external loads.
ve evaluation in the domain of seat comfort using fuzzy set
techniques. This work is justified in the desire of automoti- 2. MATERIAL
ve companies to decrease the time and cost of conception Passenger and light commercial vehicle seats are an auto-
of new vehicles. For this application, a panel of assessors is mobile component consisting of a metal frame, foam, cover,
used as a comfort perception organ and, therefore, give per- plastic and adjustment mechanisms. The seats, which are
Email: serhat.akcay@tofas.com.tr
one of the passive safety elements in the vehicle, are a part 3. METHOD
that affects driving safety.
Fuzzy inference systems are popular methods for applying
fuzzy logic. Fuzzy inference systems start with the process
of fuzzification of input net data. The fuzzy data, which is in-
put into the inference engine, then enters the defuzzification
process and as a result, the output is net data. It is expected
to enter the database and rules based on the information in
the stages of fuzzing, clarification and inference system.
Figure 1: Passenger car driver and passenger seats
Due to the direct contact of the drivers, seat comfort is one

of the most important features in the design process. Com-
fort; It varies in many different aspects such as short / long
term, static / dynamic. A seat that feels comfortable in short- Figure 3: Fuzzy inference system [3]
term urban use may start to feel uncomfortable in long-term The inputs and outputs of the system are listed below as the
(~ 3h) use. Or a seat that feels comfortable while driving on first step for fuzzy logic model design for the automobile
a straight road may make the driver or passenger feel unsafe driver seat:
and uncomfortable by not wrapping around the bend.
Input:
For this reason, the inability to design a seat according to Driver length (cm)
only one condition is one of the problems encountered in Driver weight (kg)
the design process. Designing according to average values Vehicle instant speed (kmh)
by collecting data according to various driver and passenger Wheel rotation rate (degrees)
characteristics is one of the solution methods used in today’s Travel time (minutes)
conditions. Output:
With the increasing competition conditions, the level of For/aft position (mm)
equipment offered by automobile manufacturers is increa- Seat height position (mm)
sing day by day, and the segments where driver seats with Backrest angle (degrees)
electronic adjustment mechanisms are offered appeal to a Lumbar support position (degrees)
wider customer base. The most frequently used electronic Lateral support position (mm)
adjustment mechanisms are seat forward / backward, ba- Fuzzy model input parameters membership functions:
ckrest angle adjustment, lumbar support adjustment and
backrest lateral support adjustment. These mechanisms are
operated by the on / off control mechanism and are activa-
ted and stopped by the driver’s command. In the project, the
seat position that will provide the most comfortable position
independent of the driver’s control has been examined using
fuzzy logic method.
Figure 4: Driver length membership function
Figure 2: Electronically controlled driver’s seat Figure 5: Driver weight membership function
.
Figure 6: Travel time membership function
F
igure 11: Backrest angle membership func.
Figure 7: Vehicle instant speed membership func.
Figure 12: Lumbar support position membership func
Figure 8: Wheel rotation rate membership function
Fuzzy model output parameters membership functions:
Figure 13: Lateral support position membership function
After determining the membership functions, lower and

upper limit values of the parameters required to establish
the model, 22 rules were created to establish the necessary
relationships between the parameters affecting the system:
Figure 9: For/aft position membership function
MATLAB was used to run the model. After MATLAB is
opened, fuzzy is written on the command line to start fuzzy
logic modeling. There is an input and an exit on the inco-
ming screen and inference is made with the mamdani met-
hod. New inputs can be added from Edit> Add Variable>
Input tabs. Since there are 5 entrances and 5 exits in the
project, an arrangement has been made accordingly.
Entry and exit names are arranged according to the names
determined in the project. When you double click on the
desired login or exit, membership functions are determined
from the window that opens. Membership names such as
mf1, mf2, mf3 are available on the ready screen. For examp-
Figure 10: Height position membership function le, the names of the membership functions are arranged ac-
cording to the project by writing short, normal, long for the hip functions are displayed in the window that opens. After
driver length. The lower and upper limits and values of the selecting the desired rules, the rule is created with the Add
membership function are determined according to the pro- rule button. A total of 22 rules were created in the same way.
ject. You can edit the membership functions from the defa-
ult, or, in another method, delete the default properties and
add the desired number via the Edit> Add MFs tabs. Triang-
le, gauss etc. membership functions can be added as many
times as desired. 3 triangles are added for driver weight.
Figure 17: Added Rules
The View> Rules tab is used to observe the values of the

outputs according to the inputs.
4. CONCLUSION
Figure 14: Editing the fuzzy editor according to the project
Within the scope of the project, fuzzy logic has been desig-
ned to adjust the seat to the most ergonomic position accor-
ding to the physical characteristics of the person when the
vehicle is first seated and to instantly change the position
control according to the variables during driving.
For seat control with fuzzy logic, an interface where the dri-
ver can enter physical measurements on the touch radio sc-
reen of the vehicles and a connection to the vehicle’s ECU
is required to receive instant information from the vehicle.
Figure 15: An Example of Input (Driver Weight)
Figure 18: Following the rules
REFERENCES
[1] Levrat, E.; Voisin, A.; Bombardier, S.; Bremont, J. In: International Jour-
nal of Intelligent Systems, Nov.-Dec. 1997, vol.12, no.11-12, pp. 891-
913, Journal Paper.
[2] Xu S.; Shi C.; Pinyan T. Applied Ergonomics, January 2021, vol.90,
[3] O. Taşdemir.; M. Dilaver.; Y. Sönmez. Proses Tehlike Analizlerindeki
Belirsizliklerin Bulanık Mantık İle Kantitatifleştirilmesi, https://www.
proscon.com.tr/proses-tehlike-analizlerindeki-belirsizliklerin-bula-
nik-mantik-ile-kantitatiflestirilmesi/
Figure 16: An Example of Output (For/aft Position)
Edit> Rules tab is used for adding rules. Edited members-

Conference Paper
Oral Presentation
Elektrikli ve Konvansiyonel İçten Yanmalı Motorlu Araçların

Maliyet Bakımından Karşılaştırılması ve Öngörüde Bulunulması
Çiğdem Dindar1
1
TOFAŞ, Bursa, Türkiye
Özet
Günümüzde trafikteki araç sayısında meydana gelen büyük artış, ekonomi gündeminde doğrudan araç
maliyetlerini önemli gündem konularının başına taşımaktadır ve araç maliyetleri hakkında birçok mali analiz
raporları ilgililerce hazırlanmaktadır. Ayrıca trafikte artan araç sayısı ekonomi gündeminde taşıdığı önemin yanı
sıra birçok çevresel etkiye de sahip olmaktadır. Bu durum, petrol kaynakları kullanımı ve buna bağlı olarak hava
kirliliğine yol açan egzoz gazları salınımlarının artması şeklindedir. Bu artış enerji ihtiyaçlarını fosil yakıtlardan
karşılayan konvansiyonel içten yanmalı motorlu (İYM) araçların yaygın kullanımında çevreye büyük problemler
teşkil etmektedir. Petrol tüketimine bağlı olarak fosil yakıttan karşılanan enerji kaynakları kullanımını azaltmaya
yönelik çevre dostu elektrikli araç (EA) geliştirilmiştir. Alternatif bir enerji kaynağı olarak elektrik enerjisi ile
çalışan EA, İYM araçların petrol tüketimini bağlı olarak kara yollarında oluşturduğu CO2 emisyonunun önüne
geçebilecek olan geleceğin teknolojisi olarak öngörülmektedir. Ancak teknolojinin gelişmesi ve gelişen teknolojinin
yaygın kullanımı konusunda en belirleyici etken olarak maliyet faktörü öne çıkmaktadır. Bu çalışmada, günden
güne geliştirilen teknoloji olan EA’ların gelecekteki yaygın kullanımı hususunda, konvansiyanel İYM araçlarla
maliyet bakımından karşılaştırılması yapılacaktır. Bu karşılaştırmadan yola çıkılarak gelecek teknoloji için EA ve
İYM araçların maliyetlerindeki ivmelenme hakkında öngörüde bulunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Elektrikli Araç Maliyeti, Konvansiyonel İçten Yanmalı Motor, Maliyet Karşılaştırma
Prediction on future and Comparison of Electric Vehicle and Conventional Internal

Combustion Engine Vehicles in terms of Cost
Abstract
Today, the huge increase in the number of vehicles in traffic brings direct vehicle costs to the top of the major issues
in the economy agenda, and many financial analysis reports on vehicle costs are prepared by those concerned. In
addition, the increasing number of vehicles in traffic has also many environmental effects besides its importance
on the economy agenda. This is in the form of increased use of petroleum sources and, accordingly, emissions of
exhaust gases that cause air pollution. This increase poses major problems to the environment in the widespread
use of conventional internal combustion engine (ICE) vehicles that meet their energy needs from fossil fuels.
Environmentally friendly electric vehicles (EA) have been developed to reduce the use of energy sources from
fossil fuels, depending on oil consumption. EA that operate with electrical energy as an alternative energy source
are envisaged as the technology of the future, which can prevent CO2 emissions generated by roads based on
oil consumption of ICE vehicles. However, the most determining factor in the development of technology and
the widespread use of developing technology is the cost factor that constitutes the top of the economy agenda.
In this study, we will compare the conventional widespread use of EA with ICE in terms of cost. Based on
this comparison, it will be predicted about the acceleration in the costs of vehicles with electric and internal
combustion engines for the future technology.
Keywords: Cost of Electric Vehicle, Conventional Internal Combustion Engine, Cost Comparison
Email: cigdem.dindar@tofas.com.tr
Elektrikli ve Konvansiyonel İçten Yanmalı Motorlu Araçların Maliyet Bakımından Karşılaştırılması ve Öngörüde Bulunulması
1. GİRİŞ %26’sı ulaşımda kullanılmakta ve buna bağlı olarak da yük-

sek CO2 emisyonu oluşmaktadır [9]. Trafikte artan İYM araç
Günümüzde karayolunda bulunan araçların sayısı her geçen
sayısı ile birlikte tüketilen petroldeki artış da yakın gelecek-
gün artmaktadır. Bu araçların önemli bir kısmını konvansi-
teki fosil yakıt rezervlerini tehdit etmektedir. Bunun yanın-
yonel içten yanmalı motor (İYM) araç oluştururken diğer
da İYM araçlar da yakıtı kullandıktan sonra çevreye yayılan
kısımı da alternatif enerji kaynaklı elektrikli araç (EA) oluş-
zararlı gazlar nedeniyle atmosferdeki ozon tabakası zarar
turmaktadır. EA’ların tarihi geçmişi İYM araçlarınkinden
görmektedir. Son zamanlarda bu bahsedilen çevre tehdit du-
çok daha öncelere dayanmakta olup ancak günümüzde kul-
rumları, insanlarda çevresel kaygı oluşturmaya başlamıştır
lanımı İYM araçların gerisinde kalmaktadır. Tarih boyunca
[10]. Böylelikle karayolu ulaşımında İYM araçlarda kullanı-
EA’lar araç pazarının kayda değer bir bölümünü temsil et-
lan petrol yakıtları nedeniyle, açığa çıkan sera gazı emisyon-
mesinin önüne birçok engel çıkmıştır fakat EA’ların düşük
larının azaltılması ve araçlarda daha düşük emisyonda tahrik
müşteri taleplerinin en başta gelen nedeni maliyetlerinin
sistemlerinin kullanılması ile alternatif enerji kaynağı kulla-
İYM araçlara göre daha yüksek olması algısıdır [1], [2], [3]
nan çevre dostu EA’lara olan ilgi yeniden gündeme gelmiştir
and paramount to this barrier is the negative perception of
[11].
the higher initial purchase prices of EVs. This paper presents
a comparative analysis on the costs of ownership of EVs and Karayollarında bulunan EA teknolojileri incelendiğinde,
similar internal combustion engine vehicles (ICEVs. Bilinen tahrik tiplerindeki farklara göre çeşitli şekillerde araçları
bir gerçek olan EA’ların benzer segmentlerdeki İYM araçla- görmek mümkündür. EA çeşitleri Şekil 2 de verildiği gibi ;
ra göre daha yüksek bir ilk satın alma fiyatına sahip olması, hibrit (melez) elektrikli araç (HEA), şarj edilebilen (Plug-in)
potansiyel EA müşterileri için caydırıcı olabilir ancak tüketi- hibrit elektrikli araç (PHEA) ve tümü elektrikli araç (TEA)
cilerin araç seçimine karar verirken toplam satın alma mali- (BEV) olarak sıralanabilmektedir. Hibrit olan bir EA, hem
yetlerini de hesaba katmadıkları bir durumdur [1]. içten yanmalı motor hem de elektirk motorunu bir arada
bulundurur. Burada benzin birincil güç kaynağı olarak kul-
Elektrikli araçların geçmiş tarihine bakıldığında, ilk elektrik-
lanılır. Aracın fazla performans gerektirdiği durumlarda iki
li araç 1835 yılında Holanda’da Prof. Straitingh tarafından
motorda işlev gösterebilmektedir. Düşük ve sabit hızla hare-
geliştirildi. Elektrikli araçlardaki temel menzil problemi o
ket halinde iken yani daha düşük performanslı durumlarda
dönemlerdeki kara yollarının uzunluklarının az olması ne-
içten yanmalı ve elektrikli motor dönüşümlü olarak çalışma
deniyle önemli sorun teşkil etmemiş olup 1800’lü yılların
gösterebilmektedir. Seyir halinde iken bataryadaki elektrik
son çeyreğine gelindiğinde elektrik motor ile tahrik edilen
enerjisi tükendiğinde benzinle çalışan motor otomatik ola-
araçların sayısı oldukça artmıştır. 1897 yılında rejenaratif
rak devreye girer ve bir şarj istasyonuna gerek kalmadan
fren sistemi ilk kez bulunmuş ve EA’larda kullanılması ile
batarya, geri kazanımlı frenleme ve içten yanmalı motora
menzilleri arttırılmıştır [4],[5]. 1900’lü yıllara gelindiğinde
bağlı jenaratör yardımları ile doldurulabilmektedir. İYM
EA’daki ivmelenme düşmeye başlayıp İYM araçlar ilgi odağı
araçlar ile karşılaştırıldığında daha düşük kapasiteli benzin-
olmuştur [6]. EA’lara olan ilgilinin azalıp İYM araçlara ilgi-
li motoru ile yakıt tasarrufu da sağlamaktadır. Ayrıca tümü
nin artmasının en önemli nedenlerden biri İYM’lerin geliş-
elektrikli araçlara göre de daha küçük elektrik bataryaları
tirilip Henry Ford’un öncülüğünde 1920 yılında seri benzinli
bulundurmaktadır [12], [13]. HEA modellerinden birkaçı;
otomobil üretimine geçilmesi olmuştur. Buna diğer sebep-
Toyota Prius Hybrid, Honda Civic Hybrid ve Toyota Camry
ler şu şekilde sıralanabilmektedir; karayollarının fiziki du-
Hybrid araç örnekleridir [14]. Şarj edilebilir hibrit elektrikli
rumlarının iyileştirilip EA’ların menzillerinin artık yetersiz
araçlara bakıldığında, benzinli bir motorun yanında elekt-
kalması, Teksas’ta ham petrolün bulunup petrol yakıt fiyat-
rik motoru bulundurmak ile birlikte ayrıca dışarıdan şarj
larının düşmesi gibi İYM araçların yakıt maliyetlerini düşü-
edilebilir bir bataryaya da sahiptirler. PHEA’ların sürüş özel-
recek olaylar gerçekleşmesi, 1912 de marş motorunun icatı
liklerinde; yalnızca İYM, yalnızca batarya ya da her ikisinin
ile motorun ilk hareketi hususunda krankı el ile çevirmeye
aynı anda kullanımı ile hareket halinde olabileceği mümkün
ihtiyacın kalmamış olması ve Henry Ford’un öncülüğünde
olması enerji verimlilikleri için önemlidir. Burada batarya
İYM araçların seri üretime geçirilmesiyle araç maliyetle-
şarjı, gidilecek menzil uzunluğu yeterli olmadığı durumlarda
rinin oldukça düşmesi şeklinde belirtilebilmektedir. 1912
İYM devreye girerek sürüş mesafesi uzatılabilmektedir [15].
yılınkda İYM araçların seri üretimi ile EA’ların satış mali-
Volvo XC90, Mercedes GLC 350e, Hyundai IONIQ farklı
yeti 1,750$ kadar iken İYM araçların fiyatı 650$ civarında
PHEA modellerindendir [16]. TEA’lar ise içten yanmalı mo-
olmuştur [7],[8]. Tüm bunlardan anlaşılaşağı üzere, EA’ların
toru bulunmayan, tamamen elektrik motoru ve batarya ile
geçmiş tarihinde kullanımlarının yaygınlaşmasını durduran
hareket eden araçlardır. Bir elektrik şebekesinden şarj edile-
ve dünya pazarında rekabet edemez duruma gelmesindeki
bilen bataryaların kapasitesi ne kadar büyük ise araç o kadar
temel sebepler; EA’ların müşterinin ihtiyaçlarını artık kar-
uzun menziller alabilmektedir [13]. Bu sınıfa giren EA mo-
şılayamaması, üretim ve işletim maliyetleri olarak gösterile-
dellerine birkaç örnek olarak Fiat 500e, BMW i3, Chevrolet
bilmektedir.
Bolt EA verilebilmektedir [17].
Günümüzde dünyanın enerji ihtiyacı, bir numaralı kaynak
olan fosil yakıtlardan sağlanmaktadır. Dünyadaki enerjinin
.
konusu bakımından ele alındığında EA’lar, çalışmalarından

ortaya koyacakları yüksek verimlilik ile uzun vade de araç
kullanım maliyetini de düşürmektedirler.
Bu çalışmada EA’ların yaygın kullanımında en önemli etken-
lerin başında gelen maliyet faktörü değerlendirilecek olup
İYM araçlar ile EA’ların motor, batarya, yakıt istasyonları,
devlet destekleri (vergiler, teşvikler vb), kullanım maliyetleri
gibi etkenler açısından teknolojilerin karşılaştırılması yapıla-
caktır. Buna göre yakın gelecek araç teknolojisi için maliyet
Şekil 1. (a) Hibrit (Melez) Elektrikli Araç (HEA) , (b) Şarj Edilebilir Hibrit
ivmelenmesi hakkında ve teknolojinin ilerlediği yön değer-
Elektrikli Araç (PHEA), (c)Tümü Elektrikli Araç (TEA) [13] lendirilerek gelecek teknoloji araç maliyetleri için öngörüde
bulunulacaktır.
EA çalışma prensibi İYM araçlar ile karşılaştırıldığında çok
daha basittir ve EA’lar İYM araçların içerdiği üzere vites 2. EA VE İYM ARAÇLARIN MALIYET GIRDILERI VE
kutusu, soğutma sistemi, debriyaj, egzoz gibi kompleks, ol- EA’LARIN YAYGINLAŞMASINDAKI ETKENLER
mazsa olmaz kısımlar içermez. EA’lar çok fazla senkronize
Elektrikli ya da İYM araç maliyetleri düşünüldüğünde akla
çalışan parçalar içermedikleri için daha düzenli bir mekanik
gelen ilk faktörler; taşıt alım maliyeti, taşıt bakım ve onarı-
yapıya sahiptirler [18], [19].
mı gibi kullanım maliyeti, yıllık araç vergisi, yakıt maliyet-
leri, batarya değişim maliyetleri, devlet teşvikleri şeklinde
sıralanabilmektedir.
2.1 Kullanım Maliyetlerine Göre Kullanıcı Araç Tercih-
leri
Araç kullanıcılarının araç sahibi olurken tercihlerinde en
büyük etken, araç alış maliyeti ve daha sonra karşılaşabile-
cekleri kullanım maliyetleridir. Araç edinilirken araç maliye-
ti ve performans optimizasyonu ile kullanıcının doğru araç
(a) (b)
tercihi önemli bir konudur. Araç sahibi olacak kişilerin, araç
satın alırken sıklıkla dikkat ettiği konu olan kullanım ma-
liyetleri, EA ve konvansiyonel İYM araçlar arasında çeşitli
farkları bulundurmaktadır.
Konvansiyonel İYM araçlada bakım maliyeti araç yaşlandık-
ça motor bakımı nedeniyle oldukça artabilmektedir. Bunun
yanında İYM araçlarda motor yağı, soğutma suyu, şanzıman
yağı ve kayış değişim maliyetleri suretiyle araçların kulla-
nım maliyetleri artmaktadır. Buna karşı, bir EA bu parçalara
Şekil 2. (a) Elektrikli araç[10] (b) İYM araç şematiği [18] sahip olmadığından böyle bir bakım maliyeti gerektirmez
ancak EA’da bakım maliyeti husunda masrafsız değildir. EA
İYM tahrik ile hareket ettirilen araçların mekaniği EA’ların
için en yüksek bakım maliyet payını bataryaları alır. EA’lar
aksine oldukça kompleks bir yapıya sahiptir. İYM’da, yakı-
herhangi bir kusura oldukça dirençli, ancak zamanla bozu-
tın yanması motor silindirinin içinde gerçekleşir ve silindir
labilen ve değiştirilmeleri oldukça pahalı olan, büyük komp-
içinde ısı üretilir. Bu ısı, silindir içindeki havaya ilave edilir
leks şarjedilebilir bataryalara sahiptirler [21].
ve böylece havanın basıncı aşırı olarak artar. Silindir içinde
sürekli olarak valfler açılır ve kapanır, kıvılcım ateşler, pis- EA ve İYM araç bileşenleri Şekil 3.a ve 3.b’de gösterildi-
ton hareket eder. Bu yüksek basınçlı hava, krank milini dön- ği gibi karşılaştırıldığında; EA motor bileşenleri, komplex
düren pistonu hareket ettirir. Krank mili pistonun doğrusal bir yapıya sahip olan İYM araçalarınkinden çok daha basit
hareketini dönme hareketine dönüştürerek mekanik işleri bir yapıdadırlar. EA motorlarında birkaç hareketli parça
yapar ve böylece aracı hareket ettirir [11], [20]. bulunmakta iken İYM araçların motorlarında ise yüzlerce
hareketli parça vardır [10]. Bu hususta EA’lar daha basit bile-
Konvansiyonel İYM araçlarda, motor tarafından üretilen
şenlerden oluşmaları ile, kullanımlarında olası arızalanacak
gücün tamamı hareket için kullanılmaz ve kompleks yapıla-
parça sayısının az olması ile öne çıkmaktadırlar.
rının neden olmasından dolayı verim oldukça düşüktür. Ay-
rıca motor dönmediğinde moment elde edilemez. En iyi ih-
timal göz önüne alındığında yakıt enerjisinin yalnızca %30 ‘u
araç tarafından hareket enerjisine dönüştürülebilir. EA’larda
ise verim %88 oranına kadar çıkabilmektedir [10]. Verimlilik
zın 6,5 milyonu özel hafif hizmet aracı (LDV) yavaş veya
normal şarj cihazıydı. Halka açık erişilebilir 264000 hızlı şarj
cihazları ve 2019 sonuna kadar 598000 sayılı yavaş şarj ci-
hazları bulunacağı raporda belirtilmiştir [40]. Artış eğilimi
gösteren şarj cihazlarının kurulum sayıları EA için önemli
bir gelecekte kullanım yaygınlığının önünü açmaktadır.
Şekil 3.(a) EA temel bileşenlerinin şematik gösterimi [22] (b) İYM araç ve
aracın motor bileşenlerinin şematik gösterimi [23], [24]. Şekil 5. EA şarj cihazlarının yıllara göre küresel kurulumu [40]
2.2 EA İçin Temel Maliyet Girdisi Olan Batarya 2.3.1 Türkiye’de EA Şarj İstasyonlarının Ulaşılabilirliği
Maliyetleri Türkiye elektrikli ve hibrid araçlar derneğinin (TEHAD)
EA’ların maliyetlerinde büyük ölçüde paya bataryaları ile araştırmalarına göre, EA kullanıcı sayısı her yıl bir önceki
aktarma organlarının sahip olduğu bilinmekte ise de bunun yıla göre artmaktadır ve bu artışa paralel olacak şekilde de
ne oranda bir paya sahip olduğunu Şekil 4 deki grafik ver- şarj istasyonları sayısı Türkiye ve tüm dünyada artmaktadır.
mektedir. Bu grafikte İYM ve EA araçların maliyetlerinde, 2011 yılından bu yana Türkiye’deki EA sayısı toplam 1126
güç aktarımının aracın toplam maliyetinin bütününe göre adete ulaşmıştır ve aynı zamanda şarj soketi sayısı da 2019
payı yaklaşık olarak gösterilmiştir. Buna göre EA maliyeti- itibari ile 582 adedi bulmaktadır [25].
nin %60-70 oranını elektrik güç aktarma kısımları içermekte EA’lar temel olarak iki tip şarj cihazı ile şarj edilebilmekte-
iken İYM araçlardaki durum ise %30-40 civarında motor güç dir. Bunlar ev tipi şarj cihazı ve ticari kullanım amaçlı şarj
aktarımı kısmıdır. Buradan EA maliyetleri için elektrik mo- cihazlarıdır. EA’ları evde şarj edebilmek için araca uygun
torlarının maliyetinin düşürülmesi ile pazar satış fiyatlarına bir şarj cihazını eve almak gerekmektedir ve ayrıca evin ge-
katkısının önemli ölçüde olacağı anlaşılabilmektedir [22]. rekli elektrik altyapısı uygun olmalıdır [26]. Ticari kullanım
amaçlı şarj cihazlarına ise kamuya açık olan yerlerde, şarj is-
tasyonları şeklinde şarj cihazları bulunmaktadır. Türkiye’de
mevcut olan şarj istasyonları konum şematiği Şekil 6’da
gösterilmiştir [25].
Şekil 4. EA ve İYM araçların fonksiyonel olarak, aktarma organları ve araç

diğer bileşenleri - maliyet dağılım paylarının grafik ile gösterimi [22].
2.3 EA Şarj İstasyonlarının Ulaşılabilirliği

EA için temel güçlüklerden biri menzil aralığı olmakla bir-
likte araç bataryalarının şarjının sağlanması için gerekli şarj
istasyonlarının yaygın kurulumunun olmaması da EA kulla-
nımı için önemli ölçüde sınırlayıcı bir etkendir. Bu sebeple Şekil 6. Türkiye EA ve şarj istasyonları pazarı şematiği [25]
şarj istasyonlarının mevcudiyetlerini ve yaygınlaşma ivmele-
ri bu çalışmada detaylı açıklanmaya çalışılacaktır. EA’lar için
sınırlandırıcı faktör olan bataryalarının şarj edilebilmesi için
istasyonların ulaşılabilirliği konusu İYM araçlarda olmadı-
ğından, bu araçların kullanımlarının yaygın olmasında, yakı-
ta kolay ulaşılıp uzun menziller sunması avantaj sağlar.
Dünya çapında IEA’nın hazırlamış olduğu “Global EV Şekil 7. Türkiye EA ve şarj istasyonları pazarı şematiği [25]
Outlook 2020” raporunda, Şekil 5’te gösterildiği gibi, şarj
istasyonları sayısının yılllara göre dağılımı verilmektedir. Şarj istasyonları sayısının artması ile EA sayısındaki artış
Buna göre, dünya genelinde şarj noktalarının sayısının birbirleri ile doğru orantılıdır (Şekil 7). Şarj istasyonlarının
2017›den % 44 artarak 2018 yılı sonuna dek 5,2 milyon ve kurulumunun yaygınlaşması ile EA’ya kullanıcılar tarafından
2019’un sonunda ise dünya çapında kurulu 7,3 milyon EA talep artmaktadır. Aynı zamanda EA’ya talep arttıkça da şarj
şarj cihazı olduğu bildirilmektedir. Burada 7.3 milyon ciha- istasyonları kurulum ihtiyacının artması sebebiyle şarj istas-
.
yonlarıda artmaktadır.
2.4 EA ile Gidilebilecek Menzil Aralıkları

EA ile gidilebilecek menzil aralığı, sistem enerji yoğunluğu
ile arasında bir ilişki vardır. Şekil 8’de sistem enerji yoğunlu-
ğu ve sistem maliyeti arasında menzil ile ilişkili bir grafik ve-
rilmiştir. Grafiğe göre, yıldan yıla sistem yoğunluğu kg başı-
na düşen Wh cinsinden azalmaktadır. Bu, daha az akü gücü
ile daha fazla enerji elde edilebileceğini ve buna bağlı olarak
EA’ların menzil mesafesinin bir önceki yıla göre arttacağını
ve sistem maliyetinin düşeceğini göstermektedir.
Şekil 8. Elektrikli araçların sistem maliyetleri ile sistem yoğunluğunun

menzile olan katkısının karşılaştırılması [27].
3. UZUN VADEDE EA AVANTAJLARI VE BUNUN

MALIYETE OLAN YANSIMALARI
Birçok tüketici, sera gazı emisyonlarını ve araç sahipliğiyle
ilişkili kullanım ömrü maliyetlerini azaltacak bir araç satın
almakla ilgilenmektedir.
Şekil 10. EA ve İYM araçların enerji gereklerinin karşılaştırılması [30]
EA’lar menzil, kısıtlı mevcut olan şarj istasyonları, satın
Enerji verimliliği konusuna, araç satın alacaklar da büyük
alma maliyeti, batarya maliyeti gibi temel bazı güçlüklere sa-
önem vermektedir. Buna göre; BC Hydro tarafından gerçek-
hip oldukları gibi uzun vade de sağlayacakları avantajlar ile
leştirilen bir 2018 anketinde , ankete katılanların % 55’i yakıt
müşteri talep sebeplerine de sahiptirler (Şekil 9).
ve bakımdan tasarruf etmeyi elektrikli araç satın almak için
en büyük motivasyon olarak tanımlamıştır [28].
3.2 Çevre Dostu Elektrikli Araçlar ile Devlet Teşviklerinin

Maliyete Etkisi
Çevre dostu EA’lar popülerleşmeye başladıkça ne kadar
çevreci oldukları konusunda sorular da oluşmaya başlamış-
tır. EA’lar temiz şehir ve sokaklar oluşturmaları ile çevre için
büyük fayda sağlamaktadırlar. EA’lardaki sıfır egzoz emiyo-
nu, nitrojen oksit ve partikül madde salınımı araçlardan kay-
naklanan hava kirliliğini önemli ölçüde azaltmaktadır. Bir
Şekil 9. BC Hydro 2018 raporuna göre, bir EA satın almak için müşteri
tercih motivasyonu grafiği [28] elektirikli otomobil yıl boyunca ortalama 1,5 milyon gram
CO2 tasarrufu sağlayabilmektedir. Ayrıca elektrikli araçlar
3.1 Enerji Verimliliği günümüzde kulanılan en verimli İYM araçlarla karşılaştı-
Elektrik motoru tahriğiyle çalışmakta olan EA’lar fosil yakıt rıldığında %30 daha temiz olmaktadır. Avrupa enerji ajansı-
ile çalışan İYM araçlara göre daha çok verimlidirler. EA’lar, nın 2018 yılında yayınladığı araştırmaya göre, EA kullanımı
sürüş döngüsüne bağlı olarak % 60 ila % 73 verimlidir. Bir elektrik üretimi de dahil edildiğinde geleneksel araçlara göre
EA elektrikli tahrik sistemi yalnızca % 15 ila % 20’lik ener- %17-30 arasında daha az karbon emisyonu oluşturmaktadır
ji kaybından sorumlu iken, benzinli bir motor % 64 ila% 75 [31].
aralığında enerji kaybından sorumludur. Bu demek oluyor ki Çevreye verilen CO2 emisyon oranlarına verilen önem ol-
İYM benzinli taşıtlar, benzinde depolanan enerjinin yalnız- dukça fazla olduğundan bu konuda emisyon oranlarını kar-
ca % 17 ila % 21’ini tekerleklere güç vermek için dönüştür- şılaştıran çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Lüksemburg Bilim ve
mektedir. EA’lar enerjiyi kullanıp ve tekrar yakalamak için Teknoloji Enstitüsü’nün hazırladığı EA’lar ve İYM araçların
fren sistemlerinde rejeneratif frenlemeyi kullanmaktadırlar. aralarındaki CO2 emisyonlarının karşılaştırmasına yönelik
Böylelikle İYM araçlarda olduğu gibi frenleme ve rölantide çalışma bunlardan biridir [32].
enerji israfı yapmazlar [29].
Elektrikli araçların üretiminden kulanım ömrünün sonuna
kadar geçen sürede oluşturduğu CO2 emisyonlarının üçte EA hakkında en önemli güçlük olan batarya maliyetlerinin
birinden fazlası üretim aşamasında oluşmaktadır. Üretim düşmesi ile ilişkilendirilebilmektedir. 2019 yılı için yaklaşık
aşamasında gerekli olan enerjinin büyük bir kısmı, EA’ların 200$/ kWh seviyelerinde olan batarya maliyetinin, 2026 yı-
en önemli parçası olan batarya üretimi için harcanmakta- lında yaklaşık 100$/ kWh seviyerine inmesi ile EA maliyetle-
dır. Bununla beraber bataryaların geri dönüşümü ve evlerde rinin İYM araç maliyetleri ile aynı seviyeye gelmesi öngörül-
elektrik depolamak gibi farklı alanlarda yeniden kullanımı müştür. Özetle, beklentiler; düşen pil maliyetleri ile araçların
çevresel etkilerini azaltmaktadır [31]? segmentine bağlı olarak 2025 ile 2029 yılları arasında EA’lar,
konvansiyonel İYM araçların fiyat paritesine erişebilecek ve
hatta ötesine geçebileceğini öngörüsünde bulunulabilmek-
tedir [38].)
Şekil 11. 2015 yılında Avrupa’da 150.000 km aşmış olan elektrikli ve kon-
vansiyonel araçların yaşam döngüsü emisyonları [33]
Eletrikli araçlar ses kirliliğininde önüne geçmektedir. Özel-

likle trafik akışının yavaş olduğu yerlerde geleneksel İYM
araçlara göre daha sessiz bir ortam oluşturmaktadır. Bunun-
la beraber trafiğin hızlı aktığı otoyol gibi alanlarda kayda de-
ğer bir farka rastlanmamaktadır.
(a
EA’ların özellikle çevre dostu oluşu nedeniyle, birçok dünya
ülkesi tarafından kullanımlarının yaygınlaştırılmasına yöne-
lik devlet teşvikleri yapılmaktadır. Buna yönelik olarak dünya
genelinde, birçok ülkede EA’ların gelişimini teşvik etmek için
çok sayıda düzenlemeler yapılmakta ve politika yaklaşımla-
rı uygulanmaktadır [34]. Örneğin, İskandinav bölgesinde
(EV pazar payının küresel olarak en yüksek olduğu ülkeler
arasında), hem yerel hem de ulusal düzeyde satın alma
teşvikleri, teşvik kullanımı ve erişim kısıtlamalarından
feragat etme gibi birçok politika kullanılmıştır [35]clinic-ba-
(b)
sed survey. Before the visit, parents were asked about the Şekil 12. (a) Bloomberg New Energy Finance (BNEF) 'in analizine göre EA
strength of their desires/preferences for being listened to; maliyetleri [38] b) Bloomberg New Energy Finance'in analizine göre yıllık
after the visit, they were asked if their desires were fulfil- ion-Li EA batarya maliyetleri [39]
led and to rate their satisfaction with care. Encounters were Küresel çapta birçok ülkede EA’ların artan nüfuziyet hızla-
audiotaped, transcribed, and coded for parent requests for rından da anlaşılabileceği üzere, konvansiyonel İYM araç-
information and action and physician responses to those lara en popüler alteranatif yakıt araçlardan olan EA’lar ol-
requests. Coding was performed using an adapted version dukça ilgi görmektedirler [34]. Hazırlanmış olan “Global
of the Taxonomy of Requests by Patients (TORP. Benzer EV Outlook 2020” teknoloji raporunda da belirtildiği üzere;
şekilde, Çin’deki hem merkezi hem de yerel yönetimlerin, elektrikli otomobil kullanımı son on yılda hızla artmaktadır
EA’ların hem satın alınmasını hem de kullanımını teşvik et- (Şekil 13). 2018’de 5 milyonu geçen global elektrikli binek
mek amacıyla çeşitli EA politikaları (örneğin, sübvansiyon- otomobilleri bir önceki yıla göre% 63 artış göstermektedir.
lar ve trafik düzenlemeleri) uygulanmıştır [36], [37]. 2018’de yoldaki elektrikli otomobillerin
4. EA VE İYM ARAÇLARIN MALİYET BAKIMINDAN

DEĞERLENDİRİLİP GELECEK ÖNGÖRÜLERİNDE
BULUNULMASI
Bloomberg New Energy Finance tarafından yapılan araş-
tırmaya göre, EA’ların kitlesel olarak benimsenebilmesi için
İYM araçlardan daha ucuz ve daha iyi performans göster-
mesi gerekmektedir. Bu da yapılan öngörüler ile çıkarılan Şe-
kil 12a. grafiğinden yorumlanabileceği gibi, yıldan yıla aza-
Şekil 13. Verilen bazı ülkelerde elektrikli otomobil stoğu, 2010-2019 [40]
lan EA araç maliyetleri, tahmini olarak ancak 2026 yılı itibari
ile İYM maliyetlerinin aşağılarına inmesi mümkün olacaktır yaklaşık% 45’i, 2017’de% 39’a kıyasla toplam 2,3 milyon olan
(Şekil 12.a). Bu azalma Şekil 12.b’de verilen grafikteki gibi, Çin’de olmuştur. Buna karşılık, Avrupa küresel filonun%
.
24’ünü ve ABD% 22’sini oluşturmaktadır. Avrupa, 2018 yı- Seri EA üretimi ile beraber yeni iş alanları da doğacaktır.
lının sonunda 1,2 milyon elektrikli otomobil ve ABD’yi 1,1 Örneğin, batarya hücre üretimi, batarya paketleme montaj
milyon ile takip etmiş ve önceki yıla göre 385000 ve 361000 hatları, seri üretim hat sonu test - kontrol ekipmanlarının
elektrikli otomobil pazarındaki büyümeyi takip etmiştir (Şe- üretimi ve kullanımı, ortak kullanım alanlarındaki şarj istas-
kil 14). 2018 EA satışları dünya pazar payları referans alındı- yonları, ev tipi şarj sistemleri vb gibi yeni iş alanları oluşa-
ğında, Norveç %46 pazar payı ile, %17 paya sahip İzlanda’dan caktır.
iki katından daha fazla olarak ve %8 paya sahip İsveç’in de
Ayrıca EA maliyetinin önemli bir kısmını oluşturan batar-
altı katından daha fazla pay ile dünya lideri olamaya devam
ya maliyetleri, yıldan yıla geliştirilen teknolojiler ile birlikte
etmektedir [40]. 2019 yılında ise küresel elektrikli otomobil
verimliliği arttırılarak maliyetlerinde düşüş eğilimleri gö-
stoğu 7,2 milyon adede ulaştı. Beş yıllık döneme (2014-19)
rülmektedir. Bununla birlikte daha az fiyata mal olabilme
bakıldığında ise, yıllık ortalama artış% 60 olmuştur.
imkanları doğmuş olan EA satışlarında artış, aynı zamanda
Küresel çapta EA piyasa payları Şekil 14’deki gibi incelendi- artış eğilimlerini takiben yaygınlaşmaya başlayan EA satışla-
ğinde; elektrikli otomobil filosu, 2017 yılında 2 milyon arta- rı için önemli güçlük olarak duran şarj istayonlarının ulaşı-
rak 2018’de 5,1 milyonu aşmaktadır ve 2017’de şimdiye dek labilirliği konusu da gündeme gelip istasyonlar da yaygınlaş-
görülmemiş yeni kayıt sayısını iki katına çıkartmaktadır. Çin, maya başlamaktadır.
enerji ithalatını azaltmaya, kentsel hava kalitesini temizle-
meye, yerli otomobil endüstrisini inşa etmeye ve imalat ya- 6. TEŞEKKÜR
tırımına dikkat çekmeye baktığı için küresel EA satışlarının Bu çalışma, TÜBİTAK 2244 sanayi doktora programından
en büyük payını oluşturuyor. (118 C 083 nolu proje) yararlanılarak oluşturulmuş olup
TÜBİTAK kurumuna teşekkürlerimi sunarım.
REFERANSLAR
[1] Weldon P., Morrissey P., and O’Mahony M., (2018) “Long-term cost
of ownership comparative analysis between electric vehicles and
internal combustion engine vehicles”, Sustain. Cities Soc., c. 39, ss.
578–591, 2018, doi: https://doi.org/10.1016/j.scs.2018.02.024.
[2] Berkeley N., Bailey D., Jones A., and Jarvis D., (2017) “Assessing the
transition towards Battery Electric Vehicles: A Multi-Level Pers-
pective on drivers of, and barriers to, take up”, Transp. Res. Part
A Policy Pract., c. 106, ss. 320–332, doi: https://doi.org/10.1016/j.
tra.2017.10.004.
[3] Jensen A. F., Cherchi E., and Mabit S. L., (2013) “On the stability of
Şekil 14. 2013-2019 Bazı ülke ve bölgelerde binek EA satışları ve pazar
payı [40]. preferences and attitudes before and after experiencing an electric
vehicle”, Transp. Res. Part D Transp. Environ., c. 25, ss. 24–32, https://
doi.org/10.1016/j.trd.2013.07.006.
5. SONUÇ
[4] Şenlik İ., (2015) “Uyuyan devrim: elektrikli araçlar”, EMO - Elektr.
Yapılan araştırmalardan yola çıkılarak hazırlanan bu çalış- Mühendisliği Derg., sayı 455, ss.64–67.
mada; Çin otomotiv pazarında büyük bir paya sahip olmakla
[5] Castillo I. V., (2005) “Power and energy of futuristic automobiles”,
birlikte, Amerika, Avrupa ve ülkemizde de, EA’ların maliye- Proc. - Electr. Insul. Conf. Electr. Manuf. Expo, c. 2005, ss. 429–434,
tinin yakın gelecekte İYM araçların maliyetine eşdeğer ve doi: 10.1109/EEIC.2005.1566332.
hatta altında bir değere ulaşacağı sonucu ön görülebilmek-
[6] Ünlü N., Karahan Ş., Tür O., Uçarol H., Özsu E., Yazar A., Turhan L.,
tedir. Akgün F. And Tırıs M. (2003) “Elektrikli Araçlar”, Çevre Araştırma
Potansiyel araç kullanıcıları için; EA satın alma maliyeti İYM Enstitüsü, Gebze-Kocaeli.
araçların seviyesine gelebileceği öngörüsüyle EA’ların yay- [7] Sayın A. A., Yüksel İ., “Elektrikli Renault fluence aracı, lityum-iyon ba-
gınlaşmasının ivmelenmesi beklenmektedir. Dolayısıyla seri taryasının modellenmesi ve batarya yönetimi”. Mühendi ve Makina
elektrikli otomobil üretiminin tüm araç üreticilerinin önce- dergisi, cilt:52,sayı 615, ss 75-82.
liği olması kaçınılmaz olacaktır. [8] Kerem A., (2014) “Elektrikli Araç Teknolojisinin Gelişimi ve Gelecek
Beklentileri”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilim. Enstitüsü
Yapılan çalışmada, trafikte EA sayısının artması şarj istas- Derg., c. 5, sayı 1, ss. 1-13–13.
yonlarının sayısındaki artışa doğrudan bağlı iken; şarj istas-
[9] Tübitak MAM Enerji Enstitüsü Batarya Teknolojileri Grubu, (2011)
yonlarının kurulum ağının artması da, EA kullanım oranına “Elektrikli Araçlar İçin Enerji Depolama Çözümleri”, III. Enerji Verim-
doğrudan bağlı olarak değişmektedir. Buna göre, yakın ge- liliği Kongresi, 1 Nisan 2011-Gebze.
lecekte yaygın kurulumunun görülmesi beklenen şarj istas-
[10] Gürbüz Y. and Kulaksiz A. A., (2016) “Comparison of Conventi-
yonları ile sürücülerin EA kullanımın talebinde de artış ol- onal Internal-Combustion Engine Vehicle and Electric Vehicles in
ması beklenmektedir ve bu talep artışı da yine EA otomobil Various Aspects”, Dergipark, c. 6, sayı 2016, ss. 117–125.
üreticilerinin seri üretimine motivasyon olacaktır.
[11] “Elektrikli Araç Çalışma Grubu Raporu: ss. 1-16”, 2010.
[12] https://www.incitas.com.tr/bilgi-merkezi/blog/hibrit-ve-elektrik- “The potential influence of cost-related factors on the adopti-

li-otomobiller-arasindaki-farklar-nelerdir, consulted 20.09.2020. on of electric vehicle: An integrated micro-simulation approach”,
Journal Cleaner Production, c. 250, s. 119479, doi: 10.1016/j.jc-
[13] https://create.piktochart.com/embed/38884229-electric-vehic-
lepro.2019.119479.
les-australia, consulted 18.09.2020.
[35] I. E. A. International ve E. Agency, (2018) “Nordic EV Out-
[14] https://evadoption.com/future-evs/new-electric-vehicles-in-2020/,
look 2018 - Insights from leaders in electric mobility”, doi:
consulted 18.09.2020.
10.1787/9789264293229-en.
[15] https://www.evgo.com/why-evs/types-of-electric-vehicles/, consul-
[36] Hao, H., Ou, X., Du, J., Wang, H. and Ouyang, M., (2014) China’s ele-
ted 18.09.2020.
ctric vehicle subsidy scheme: Rationale and impacts. Energy Policy,
[16] https://evadoption.com/ev-models/available-phevs/, consulted 73: 722-732.
20.09.2020.
[37] Zhuge C. and Shao C., (2019) Investigating the factors influencing
[17] https://evadoption.com/ev-models/bev-models-currently-availab- the uptake of electric vehicles in Beijing, China: Statistical and spati-
le-in-the-us/,consulted 20.09.2020. al perspectives. Journal of Cleaner Production, 213: 199- 216.
[18] Muratoğlu Y., Akkaya A., (2015) “Elektrikli Araç Teknolojisi ve Pil [38] https://about.bnef.com/blog/electric-cars-reach-price-parity-2025/
Yönetim Sistemi-İnceleme” Elektrik Mühendisliği Dergisi, sayı 458, consulted 25.09.2020.
ss. 10–14.
[39] Soulopoulos N., (2017) “When Will Electric Vehicles be Cheaper
[19] http://acikerisim.nku.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/hand- than Conventional Vehicles?”, Bloomberg New Energy Finance, s.
le/20.500.11776/2020/NKUBAP. 00.24.KR.14.01.pdf?sequence=1&i- 15, 2017, https://data.bloomberglp.com/bnef/sites/14/2017/06/
sAllowed=y, consulted 20.09.2020. BNEF_2017_04_12_EV-Price-Parity-Report.pdf, consulted
28.09.2020.
[20] https://onurmemduhkaya.wordpress.com/2012/03/23/4-zaman-
li-icten-yanmali-motor-nasil-calisir-2/, consulted 20.09.2020. [40] Bloomberg New Energy Finance, (2020) EVO 2020 Raporu. “Global
EV Outlook 2020”, Glob. EV Outlook, doi: 10.1787/d394399e-en.
[21] Singh K. V., Bansal H. O., and Singh D., (2019) “A comprehensive
review on hybrid electric vehicles: architectures and components”,
J. Mod. Transp., c. 27, sayı 2, ss. 77–107, doi: 10.1007/s40534-019-
0184-3.
[22] Polat S. E., (2019) “Impact of global trends on turkish supply base:
Elecrification & EV powertrain components”, IAEC19 Conferences.
[23] “https://www.webdeilan.com/blog/vasita-blogu/motor-calis-
ma-prensibi/”, consulted 25.09.2020.
[24] “https://otomobilteknoloji.blogspot.com/2016/06/motor-parcala-
ri-resimli-anlatim.html”, consulted 20.09.2020.
[25] “http://tehad.org/2019/03/25/turkiyedeki-sarj-istasyonu-sayisi-e-
lektrikli-otomobili-yakaladi/”, consulted 25.09.2020.
[26] Kaya O. C., (2019) “Elektrikli Araçların Satışı Üzerinde Sosyo - Eko-
nomik Faktörlerin Etkisi: Bir Panel Veri Analizi”, c. 7, sayı 1, ss. 17–21.
[27] R. Lai, “Li-Ion Batteries: Current Status and Recent Developments”.
[28] B. C. Hydro Report, (2018) “Unplugged: Myths block road to the
electric ca dream”, April 2018.
[29] https://www.fueleconomy.gov/feg/atv-ev.shtml, https://www.fue-
leconomy.gov/feg/atv-ev.shtml, consulted 28.09.2020.
[30] Logtenberg R., Pawley J., Saxifrage B., (2018) “Comparing Fuel and
Maintenance Costs of Electric and Gas Powered Vehicles in Cana-
da”, II. Institute.
[31] Electric vehicles from life cycle and circular economy perspectives
TERM 2018: Transport and Environment Reporting Mechanism
(TERM) report, https://www.eea.europa.eu/publications/electri-
c-vehicles-from-life-cycle, consulted 28.09.2020.
[32] https://climobil.connectingproject.lu/?batteryLifetime=240000&-
batteryCapacity=30&greenhouseGas=65&electricCarRan-
ge=250&carbonElectricityMix=300&greenhouseBattery=30&g-
reenhouseWTT=25&greenhouseTTW=150&batteryPenalt-
y=0.9&annualMileage=20000&ICECurb=1551&ECurb=1977&NE-
DCpenalty=0.39&decarbonization=0, consulted 24.09.2020.
[33] https://theicct.org/sites/default/files/publications/EV-life-cycle-
GHG_ICCTBriefing_09022018 _vF.pdf ,syf6, consulted 24.09.2020.
[34] Zhuge C., Wei B., Shao C., Dong C., Meng M. and Zhang J. (2019)

Conference Paper
Oral Presentation
Otomotiv Sektöründe EPDM Kauçuk Malzemelerinin Maliyet

Hesabının Teorik Olarak Değerlendirilmesi
Ahu Kor Dayıoğlu¹*, Seda Balaban²
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası, Sistem Maliyet Mühendisliği, Bursa, Türkiye; Ahu.KorDayioglu@tofas.com.tr
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası, Malzeme Mühendisliği; Seda.Balaban@tofas.com.tr
Özet
Birçok endüstriyel alanda kullanılan EPDM kauçuk, otomotiv sektöründe uygulama alanı oldukça geniş olan
sentetik kauçuk türüdür. Özellikle araç gövde ve motor bölgesinde kullanılan EPDM kauçuk ile; yüksek oranda
dolgu ve yağ tutma özelliğine sahip olduğu için, düşük maliyetli karşımlar oluşturulabilirken; atmosferik şartlar
ile birlikte, özellikle ısı veya kuvvete maruz kalmaları söz konusu gereken bölgelerde ise daha yüksek maliyetlerde
EPDM kauçuk reçeteleri oluşturulması mümkündür. Bu çalışmada; EPDM kauçuk parçaların maliyet yapısı;
malzeme ve proses maliyeti olmak üzere iki ana kısımda irdelenmiştir. Parçanın çalıştığı bölge ve teknik
gerekliliklerine göre istenen mekanik ve termal özellikler baz alınarak reçete maliyetlendirmesi değerlendirilmiştir.
Oluşturulan reçete ile de; parça kalınlığı, geometrisi, kalıp göz sayısı ve kalıplama tekniği girdileri ile vulkanizasyon
süresi ve toplam çevrim süresi hesaplanarak prosesin maliyet üzerindeki etkisi değerlendirilirmiştir. Böylece;
EPDM kauçuk parçalar için, malzeme ve proses etkisinin birlikte değerlendirilebileceği teorik bir maliyetlendirme
metodolojisi hazırlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kauçuk, EPDM, Maliyet, Otomotiv
Theoretical Evaluation of the Cost Calculation of EPDM Rubber Materials in the

Automotive Industry
Abstract
EPDM rubber, which is used in many industrial areas, is a type of synthetic rubber with a wide application
area in the automotive industry. EPDM rubber especially used in vehicle body and engine area; while low-cost
mixtures can be created due to its high filler and oil retention characteristic; It is possible to create EPDM rubber
recipes at higher costs, especially in regions where they are required to be resistance to high temperatures and
force also atmospheric conditions. In this study; cost structure of EPDM rubber parts are examined in two main
parts as material and process cost. Cost of rubber compound recipe has been evaluated based on the region
where the part works, technical specifications and desired mechanical and thermal properties. Based on the
created recipe; The impact of the process on the cost is evaluated by calculating vulcanization and total cycle
time with part thickness, geometry, number of mold cavities and molding technique inputs. So; a theoretical
cost methodology for EPDM rubber parts has been prepared where the material and process effect can be
evaluated together.
Keywords: Rubber, EPDM, Cost, Automotive,
1. GİRİŞ ile petrol ürünlerinden elde edilen sentetik kauçuklar olmak

üzere ikiye ayrılmaktadır. Sentetik kauçuk grubu; laboratu-
Kauçuk; çapraz bağlanmamış ama çapraz bağlanabilme
var koşullarında yapılan geliştirme çalışmaları ile istenen
özelliğine sahip, sıcaklık ve basınç etkisi ile vulkanize edile-
özelliklerde malzeme üretilmesine izin vermesi ve yaygın
rek şekillendirilebilen bir polimer türüdür.
endüstriyel uygulamalarından dolayı sık kullanılan ve gelişen
Kauçuklar; kauçuk ağaçlarından elde edilen doğal kauçuk kauçuk çeşitlerindendir.
Email: Ahu.KorDayioglu@tofas.com.tr
Otomotiv Sektöründe EPDM Kauçuk Malzemelerinin Maliyet Hesabının Teorik Olarak Değerlendirilmesi
Sentetik kauçuklar arasında en çok bilinen ve kullanılan ka-

uçuklardan; Etilen propilen dien kauçuk (EPDM); etilen ve
propilene ilave olarak, yapıya doymamış grup (dien) içeren
üçüncü bir monomerin eklenerek, reaksiyona katılması ile
meydana gelmiştir (Koltzenburg, 2017). Şekil 1’de EPDM
kauçuğun açık formülü gösterilmiştir. Farklı oranlardaki
monomerler, kauçuğa farklı karakteristik özellikler
kazandırmaktadır.
Şekil 2: EPDM tapa uygulamaları
Kapı-cam profilleri, atmosferik koşullara yüksek oranda da-

yanım gerektiren ürünler olmaları sebebiyle üretimlerinde,
kauçuk malzeme olarak EPDM kullanılmaktadır. Cam ve
kapı fitilleri; maksimum ses izolasyonu, minumum geçirgen-
lik, düşük kapanma kuvveti ve titreşimsiz bir sürüşü sağlan-
Şekil 1: EPDM’in kimyasal formülü makta olup, metal takviyeleri ile silikon ve diğer koruyucu
kaplama uygulamaları ile istenen ürünler hazırlanmaktadır.
EPDM, içeriğinde yüksek etilen oranına sahip olduğu
EPDM fitil uygulama örnekleri Şekil 3’de gösterilmiştir.
için termal izolasyon malzemesi olarak kullanılmaktadır.
EPDM’in Tg’si, etilen içeriği ile değişmekte ve genellikle
propilen içeriğinin artmasıyla artmaktadır (Markovic & M.,
2017). Dien’in reaksiyona katılması sonucu zincirde çift bağ
yani doymamışlık oluşmaktadır. Bu durum; peroksitlerin dı-
şında kükürtle vulkanizasyonunu sağlayıp, diğer polimerler-
le karıştırılma imkanıda sunmaktadır.
EPDM’in apolar ve doymuş hidrokarbon kemik yapısından
dolayı sunmuş olduğu avantajlı özelliklerini aşağıdaki gibi sı- Şekil 3: EPDM fitil uygulamaları
ralayabiliriz (Li, Ding, Yang, Yuan, & Ye, 2020); Radyatör ve kalorifer hortumları çalışma şartlarına bakıl-
• Mükemmel ısı, ozon, hava ve yaşlanma direnci sergiler. dığında; yağa ve yüksek oranda ısıya maruz kalmaları söz
konusu değildir ve hortum içerisinden antifrizle su geç-
• EPDM kauçuk, amorf yapısından dolayı, düşük
mektedir. Bu hortumlarda; mekanik ve atmosferik koşullara
sıcaklıklarda çok iyi elastik özelliği gösterir.
dayanım aranan özelliklerdir. Bu neden ile EPDM kauçuk,
• İyi elektrik izolasyon özelliği gösterir. kalorifer hortumları için tercih edilen kauçuk tipidir (Oral,
2017). Şekil 4’de EPDM malzemeden üretilmiş radyatör hor-
• Yüksek dolgu ve yağ alabilme özelliklerinden dolayı,
tumları gösterilmiştir.
düşük maliyette karışımlar oluşturulabilme fırsatı
sunar.
• Düşük yoğunluğundan dolayı, hafif malzemeler
üretilebilir.
Solvent, yağ ve petrol dayanım direncinin düşük olması ile
aşınma mukavemetinin yüksek olmaması dezavantajları
arasında gösterilmektedir. (Markovic & M., 2017).
Geleneksel elostomerlerden daha kararlı olan EPDM kau-
çuk, birçok endüstriyel uygulamada kullanılan, hızlı büyüyen
özellikle de otomotiv sektöründe geniş uygulama alanına sa- Şekil 4: Araç motor bölgesinde EPDM hortum uygulamaları
hiptir. Son yıllarda; ticari araçlarda EPDM kauçuk türevleri olan

EPDM kauçuk ile düşük maliyetli karşımlar oluşturmak motor takozu kullanımı yükselmektedir. Cam sileceklerin-
mümkün olduğu için, tapa, oring gibi fonksiyonel beklenti- de ise, aşınma performansı, kalıcı deformasyon gerekliliği
nin çok yüksek olmadığı uygulamalarda tercih edilmektedir. mevcut olduğundan, NR+SBR karışımları, EPDM+CR uy-
Otomotiv iç kabin sisteminde kullanılan EPDM tapa uygu- gulamaları ya da ucuz çözümlerde sadece EPDM kullanıl-
lamaları Şekil 2’de gösterilmiştir. ması da, araç üzerinde diğer EPDM uygulamalarına örnek
verilebilir (Oral, 2017).
Kauçuk parçaların fonksiyonlarını başarılı şekilde yerine ge-
tirmesi, doğru polimerler seçimi ile dolgu, katkı, yağlar ve
.
Tablo 1. Reçete Bileşenleri ve Dağılımı

Reçete Şartnamesi Reçete A_50 Shore Reçete A_60 Shore Reçete A_70 Shore
Sertlik (ShoreA) 50 ± 3 60 ± 3 70 ± 3
Kopma mukavemeti (N/mm²) 80 80 80
Yırtılma direnci min. (N/mm) 30 30 30
% 25 Sabit sıkıştırma altında kalıcı deformasyon max. (%) 50 50 50
Kırılma sıcaklığı (°C) -35 -35 -35
Isıl yaşlandırma (@ 70 ± 2 °C / 70 sa) sonrası delta IRHD 4 3 3
Isıl yaşlandırma (@ 70 ± 2 °C / 70 sa) sonrası % delta kopma -25 -20 -20
Ozon dayanımı 70 saat sonra % 10 uzama
kürlenme ajanları gibi kimyasalların birbirleriyle oransal bir Vulkanize edilmemiş kauçuk; yumuşak, yapışkan ve aşınma-
bütünlük sağlayacak şekilde karıştırılmasına bağlıdır. Kau- ya karşı zayıf direnci olan az miktarda çapraz bağ içermek-
çuk reçetesi veya kauçuk formülü olarak isimlendirilen bu tedir. Vulkanizasyon ile kauçukların; elastik modül, kopma
karışıma, kauçuk polimeri, çapraz bağlanmayı sağlayan pi- mukavemeti, oksidasyon ile bozunma ve organik solvent-
şirici malzemeleri, karışımı takviye etmek ve / veya ucuzlat- lere karşı direnci iyileşmektedir. Elastik modülün büyüklü-
mak için kullanılan dolgu maddeleri, hamura işlem prose- ğü doğrudan çapraz bağlanma ile artmaktadır (Callister &
sinde yumuşaklık vererek, daha sonra da istenilen esnekliği Renthwisch, 2009). Vulkanizasyon öncesi yüksek plastik
ve düşük sıcaklık esnekliğini kazandıran plastikleştiriciler, özellikler sergileyen kauçuk malzeme, vulkanizasyon sonra-
gerek işleme esnasında gerekse parçanın kullanımı sırasın- sı, yüksek elastik özellikler göstermektedir.
da, malzemeyi bozulmaktan koruyan stabilizörler ihtiyaç
Elastomerlerin çapraz bağlanma özellikleri; vulkanizasyonu
durumuna ve miktarına göre karışıma eklenir (Rackaitis &
sağlayan malzeme miktarına, aktivitesine ve reaksiyon za-
Graves, 2017).
manına bağlı olarak değişmektedir. Proses sıcaklığı, proses
Kauçuk malzemenin çalıştığı yerde performansını göstere- süresi, pişirici sistemi, hızlandırıcı ve aktivatörler, vulkani-
bilmesi için vulkanize olması gereklidir. Kauçuk kürlenmesi zasyonu etkileyen faktörlerdendir. Bu parametreler içeri-
veya çapraz bağlanma olarak da ifade edilen vulkanizasyon sinden sıcaklık ve vulkanize olacak parçanın t kalınlığının
prosesi, kauçuğun kimyasal yapı değişikliğine uğrayarak doğrudan parça maliyeti üzerine etkisi vardır. Vulkanizas-
(çapraz bağlanma reaksiyonu), geri dönüşümsüz olarak elas- yon süresinin girdi teşkil ettiği toplam çevrim süresinin be-
tik özelliklere sahip duruma gelme işlemidir. Vulkanizasyon lirlenmesinde; kalıplama tekniğine bağlı olarak, kalıp açılma
prosesinde genellikle; ısıtılmış elastomere kükürt bileşikle- ve kapanma süreleri, kalıp göz sayısı, kalıp göz sayısına bağlı
ri eklenir, kükürt atomları zincirleri bitişik polimer omurga olarak kalıp temizleme, kauçuk hamur yükleme ve bitmiş
zincirleri ile bağlanır ve çapraz bağlanma gerçekleşmiş olur ürünün kalıptan alınma süreleri girdi teşkil etmektedir. Bu
(Callister & Renthwisch, 2009) çalışmada; otomotiv sektörü uygulamalarında kullanılan
şartnameye uygun hazırlanan EPDM kauçuk ile üretilen
Çapraz bağlama, kimyasal veya fiziksel yöntem ile lineer bir
parçalar incelenerek, malzeme reçetesinin ve proses süresi-
polimerden üç boyutlu ağ yapısının oluşturulması işlemidir.
nin parça maliyeti üzerine etkisi incelenmiş, EPDM kauçuk
Ağ yapısının oluşturulması, kauçukların elastomerik
için, teorik bir maliyet yaklaşımı yapılmıştır.
özelliklerinin üretilmesi için gerekli şartlardan biridir (Aki-
ba & Hashim, 1997). Şekil 5’de çapraz bağlanma reaksiyonu
2. MALZEME VE METHOD
gösterilmiştir.
Malzeme
Çalışmada kullanılan EPDM kauçuk parçalar; Bursa’da kau-
çuk parçalar üreten tedarikçimizden temin edilmiştir. Tüm
çalışmada “Reçete A” olarak kodladığımız reçeteden hazırla-
nan 50, 60 ve 70 shore sertliğindeki malzemeler kullanılmış-
tır. Reçete A’nın teknik isterleri Tablo 1’ de verilmiştir.
Method
TGA Analizi
EPDM parçaların maliyetlendirmesine reçete maliyetin-
den başlanmıştır. Reçete maliyetlendirmesi için Reçete A
ile üretilmiş, 50, 60 ve 70 shore sertliklerindeki parçaların
TGA analizi yapılmıştır. Termal karakterizasyon metodla-
rından termogravimetrik analiz (TGA); numunenin sıcak-
Şekil 5: Polimelerin çapraz bağlanması (Mark, Erman, & Roland, 2013) lığa bağlı olarak meydana gelen ağırlık değişimlerini tespit
etmek için kullanılan bir analiz tekniğidir. Polimer ürünlerin bir kütle kaybı gözlenmiştir. İkinci basamakta polimerin ve
bozunma termogramları hakkında bilgi veren TGA analizi üçüncü basamakta karbon siyahı (CB) vb. dolgu malzemesi-
ile; malzemede gerçekleşen ağırlık değişiminin başlangıç ve nin termal bozunma sonucu ortamı terk ettiği görülmüştür.
bitiş sıcaklıkları ile bu sıcaklıklardaki malzemenin ağırlığı 50,60 ve 70 shore için sıcaklık ve % kütle kayıplarını gösteren
ve % ağırlık değişimleri hesaplanabilmektedir (Wunderlich, termogramları sırası ile Şekil 7, 8 ve 9’da gösterilmiştir.
2005). Şekil 6’da test için kullanılan cihaz gösterilmiştir.
Pişirici sistemine ait kimyasallar hem piroliz hemde yanma
sırasında ortamdan uzaklaştırılmaktadır. Ancak bu bileşen-
lerin kauçuk reçetesi içerisindeki % miktarları çok düşük ol-
duğu için TGA metodu ile tespit edilememektedir.
Şekil 6: Metler Toledo TGA cihazı
Analiz iki adımda gerçekleşmiştir. Test numuneleri ortalama

30 mg olarak TGA cihazına yerleştirilmiştir. İlk stepte 600
Şekil 7: Reçete A-50 TGA termogramı
°C’ye kadar; 20 °K / dk hızla ve 50 ml / dk. azot debisi ile pi-
roliz gerçekleştirilmiştir. İkinci stepte; 350 °C’den 800 °C’ye Reçete A-50 için; proses yağı uçucu özelliği nedeni ile 450
kadar 20 °K / dk hızla ve 50 ml / dk debili oksijen ile yanma °C’ye kadar ortamdan ilk uzaklaşan bileşen olmuştur. 450-
gerçekleştirilmiştir. Yapılan çalışmada tüm kauçuk tipleri 600 °C arasında ikinci olarak uzaklaşan bileşen EPDM po-
için aynı metod kullanılmıştır. limeri olmuştur. EPDM polimeri için 480,34 °C karakteris-
tik pik sıcaklığıdır. Yanma reaksiyonu sırasında ortamdaki
2.2.2 Rheometre Analizi
karbon siyahı 500-620 °C arasında uzaklaşmaktadır. Bu elde
Malzeme kürlenme süresi belirleme aşamasında; öncelikli edilen verilere göre ilk kütle kaybı %32,7 olarak proses yağı-
olarak Reçete A için hazırlanan 50, 60 ve 70 shore sertlikle- nın ortamdan uzaklaşması ile gerçekleşmektedir. Bu değer
rindeki hamurların t90 süresi hesaplanmıştır. sırasıyla; %31,2 ile polimer, %34,7 ile karbon siyahıdır. Geriye
t90 süresi; hamurun kalıp içerisinde ne kadar pişeceğinin be- kalan %1,4 değeri ise inorganik bileşen miktarını göstermek-
lirlenmesi açısından önemlidir. Eğer hamur presten, t90’dan tedir.
daha kısa bir sürede çıkarılırsa pişme tam olarak gerçekleş-
memiş olacaktır. Bu durum; bitmiş üründe şekil bozukluğuna
ve istenen mekanik ve fiziksel özellikleri sağlayamamasına
neden olacaktır. Tam tersi olarak ürün pişme hattında t90’dan
daha uzun süre kalır ise; fazla pişme gerçekleşecektir. Bu du-
rum ise, nihai ürünün sert, kırılgan kısacası ebonit bir yapıya
dönüşmesine neden olacak, benzer şekilde istenen mekanik
ve fiziksel özelliklerde kayıplara sebep olacaktır.
Böylece; ürünün %100 değil %90 pişmesi istenmektedir.
Tamamlanması gereken %10’luk pişme ise vulkanizasyon
tamamlandıktan sonra zaman içerisinde tamamlanır. Bu
pişme aşamaları ile; kauçuk parçaların mekanik ve fiziksel Benzer sıralama Reçete A-60 ve Reçete A-70 içinde gözlen-
özelikleri korunur. Bu neden ile de %90’lık pişme optimum miştir. Reçete A-60 için; kütle kaybı %26,1 olarak proses ya-
pişme süresi olarak adlandırılmaktadır. ğının ortamdan uzaklaşması ile gerçekleşmektedir. Bu değer
sırasıyla; %33,1 ile polimer, %37,4 ile karbon siyahıdır. Geriye
3. BULGULAR VE TARTIŞMA kalan %2,9 değeri ise inorganik bileşen miktarını göstermek-
tedir.
EPDM Malzeme Reçete Maliyetlendirmesi
TGA analizi ile; Reçete A ile hazırlanan 50,60 ve 70 shore Reçete A-70 için ise; kütle kaybı %22,1 olarak proses yağının
sertliklerindeki parçalar analiz edilerek, TGA analizleri yo- ortamdan uzaklaşması ile gerçekleşmektedir. Bu değer sıra-
rumlanmıştır. Analiz sonuçlarından, vulkanize numunelerin sıyla; %34 ile polimer, %42 ile karbon siyahıdır. Geriye kalan
genellikle 3 ana basamakta bozunmaya uğradıkları görül- %1,9 değeri ise inorganik bileşen miktarını göstermektedir.
müştür. Birinci basamakta; uçucular, yağ ve ortamda bulu- Sertlik bazında termogramlardan elde edilen analiz sonuç-
nan kaynama noktası düşük bileşenler bozunmasına bağlı ları Tablo 2’de verilmiştir. Kauçuk sertliği artarken; içerisin-
.
deki karbon siyahının % kullanım miktarının artığı ve buna Tablo 4’de verilmiştir.
bağlı olarak da yağ miktarının azaldığı görülmüştür.
Tablo 3. Kapalı Karıştırıcı Proses Maliyet Kırılımı
İşçilik (%) Amortisman (%) Alan Maliyeti (%) Bakım (%) Enerji (%)

50 13 11 13 13
Tablo 4. Reçete Maliyet Matrisi

EPDM Yağ Katkı
Reçete CB (%) Pişirici (%) İşçilik (%)
(%) (%) (%)
Reçete A-50 41,19 24,25 16,93 0,07 9,09 8,47
Reçete A-60 43,19 25,84 13,36 0,15 9,09 8,37
Reçete A-70 43,29 28,31 11,04 0,09 9,09 8,17
Tablo 2. Reçete Bileşenleri ve Dağılımı 3.2 EPDM Parçaların Proses Maliyetlendirmesi

Reçete Bilgisi Proses Yağı (%) Polimer Karbon Siyahı Kalan Kısım EPDM parçaların proses maliyetlendirmesi; vulkanizasyon
(%) (%) (%) süresi ile toplam çevrim süresi olmak üzere iki adımda in-
Reçete A-50 32,7 31,2 34,7 1,4 celenmiştir.
Reçete A-60 26,1 33,1 37,4 2,9
Reçete A-70 22,1 34 42 1,9 EPDM Parçaların Vulkanizasyon Süresi Hesabı
EPDM parçaların vulkanizasyon süre hesabı için Reçete A
Reçete analizi ile elde edilen verileri maliyetlendirmek için;
malzemesine ait rheometre testi yapılarak, t90 süresi he-
EPDM polimeri, karbon siyahı, yağlar ve dolgu malzemeleri
saplanmıştır. Çalışılan sertliklere göre t90 süresi Tablo 5’de
için piyasa araştırması yapılarak, ortalama kullanım miktar-
verilmiştir. Rheometre testi 180 °C’de ortalama 2 mm kalın-
ları baz alınarak, € / kg verileri toplanmış, her bir malzeme
lıktaki test numunesinde yapılmıştır.
için, ortalama bir maliyet değeri oluşturulmuştur. Oluşturu-
lan maliyet yapısına; pişirici, aktivatör ve diğer kimyasalların Tablo 5. Reçete ve t90 Süreleri
maliyeti, reçete maliyetinin belirli bir % maliyet oranı olarak Reçete Test Sıcaklığı (°C) t90 (sn)
yansıtılmıştır. Reçete A-50 180 122 ± 10
Reçete içerisindeki malzemelerin karışımı için hamur hazır- Reçete A-60 180 105 ± 10
lama proses ve işçilik maliyeti hazırlanmıştır. Hamur hazır- Reçete A-70 180 75 ± 10
lama için, kapalı karıştırıcı proses maliyeti hesaplanmıştır.
Maliyet hesabında; makine yatırımı, bakım gideri, enerji t90 süreleri baz alınarak, parçanın mekanik isterlerini sağla-
tüketimi, direkt ve indirekt operatör sayısı, haftalık çalışma yacak pişme süresi için üretim denemeleri yapılmıştır. De-
saati ile makine verimliliği verileri kullanılmıştır. Çalışmada neme sonuçlarına göre; vulkanizasyon süresini doğrudan
referans olarak alınan makine Şekil 10’da gösterilmiştir. etkileyen parametrelerden, parça t kalınlığı ve kalıp sıcaklığı
içeren korelasyon oluşturulmuştur. Değerlendirme için 170
± 5 °C’ kalıp sıcaklığı verisi kullanılmıştır. Reçete A-50 ve
Reçete A-60 için oluşturulan korelasyon verileri Tablo 6’da
gösterilmiştir.
Tablo 6. Reçete A-50 ve Reçete A-60 vulkanizasyon süre metodolijisi
Parça kalınlığı (mm) Ölçülen Vulkanizasyon Oluşturulan Formül
Süresi (sn)
0,5-1,0 85-90 t90 x0,75*
1,0-2,0 150-155 t90 x1,25*
2,0-3,0 200-205 t90 x1,90*
* Çalışma sonucunda oluşturulan ve hesaplama için kullanılacak katsayıdır.
Kalıp sıcaklığının düşmesi ve t kalınlığı artışı ile vulkanizas-
yon süresi artmaktadır. Ortalama olarak her 10 C’lik kalıp
sıcaklığı değişiminin ve t kalınlığındaki max 0,5 mm’lik deği-
şimin vulkanizasyon süresinde ± 5-10 sn’lik değişime sebep
Şekil 10: Kapalı karıştırıcı sistemi olduğu görülmüştür.
Proses maliyetini oluşturan girdileri kendi içerisinde değer- EPDM Parçaların Toplam Çevrim Süresi Hesabı
lendirecek olur isek, hesaplanan saatlik ücret içerisindeki et- Toplam çevrim süre hesaplaması için aşağıdaki girdiler tek
kileri Tablo 3’de verilmiştir. tek değerlendirilmiştir.
Malzeme ve proses maliyeti toplamına, ıskarta verileri de Kalıp göz sayısı: Parça boyutu ve yıllık üretim adetlerine
eklenerek reçete maliyeti hesaplanmıştır. Reçete maliye- bağlı olarak değişmektedir
ti içerisindeki malzeme ve işçilik verilerinin % olarak etkisi
Parça yükleme & boşaltma: Vulkanize olmuş parçaların

kalıptan alınma süresini içerir.
Kalıp hareket süreleri: Kalıp açılma ve kapanma süreleri-
dir.
Kalıp temizleme: Parça alındıktan sonra kalıbın hava ile te-
mizlenmesi ve kalıp ayırıcı sürmesi için geçen süredir. Şekil 12: Vulkanize olan parçalar
Kauçuk doldurma: Enjeksiyon kalıplamada; hamur enjek- Tablo 7. Parça Kalıp Göz Sayısı Korelasyonu
siyon süresi, kompresyon kalıplamada hamurların manuel Parça kalınlığı (mm) Parça ağırlığı (kg) Kalıp göz sayısı Kalıp göz sayısı
olarak yüklenme süresini içerir. 0,5-1,0 0,001-0,005 Max. 36 x
1,0-1,5 0,001-0,005 24-36 y
Bu çalışmada enjeksiyon kalıplama tekniğinde yapılan üre- 1,0-1,5 0,001-0,005 36-64 z
tim verileri incelenmiştir. Kalıp hareketlerinin, parçadan 1,0-1,5 0,005-0,010 24-48 w
bağımsız olarak sabit sürede gerçekleştiği verisi ile; toplam 1,5-2,5 0,010-0,015 24-36 m
çevrim süre hesabı için parametreler, kalıp göz sayısı, parça 1,5-2,5 0,015-0,020 max. 16 q
geometrisi ve parça ağırlığı olarak belirlenmiştir. Kalıp göz 1,5-2,5 0,020-0,025 max. 16 t
sayısı, parçanın yıllık üretim adeti, parçanın zorluğuna ve
Kalıp göz sayısı bilgileri ve pres hareketleri baz alınarak, top-
kalıp plaka ölçülerine göre değişkenlik göstermektedir. Ça-
lam çevrim süresi hesaplanmıştır. Hesaplama için kullanılan
lışma için referans alınan plaka ölçüleri 650x650 mm, pres
veriler ve hesaplama yaklaşımı Tablo 8’de gösterilmiştir.
ise; 250 ton dikey enjeksiyon kauçuk preslerdir. Şekil 11’de
referans pres gösterilmiştir. Parça geometrisi kalıplama tekniğini seçimini belirleyerek,
kalıp açılma süreleri ile kalıp temizleme operasyonunu doğ-
rudan etkileyecektir. Bu durumda toplam çevrim süre hesa-
bında göz ardı edilmemesi gereken konulardandır.
4. SONUÇLAR VE ÖNERİLER
Bu çalışmada; EPDM parçaların maliyetlendirmesi malzeme
ve proses olmak üzere iki adımda incelenmiştir. Malzeme
maliyetlendirmesinde; reçete maliyeti teorik olarak çalışıl-
mış, varılan sonuç aynı şartnameyi çalışan tedarikçilerin
EPDM reçete maliyeti ile kıyaslanmış, tedarikçi maliyetleri
ile birbirine çok yakın değerler olduğu tespit edilmiştir. Pro-
ses maliyetlendirme aşamasında yer alan vulkanizasyon ve
toplam çevrim süresinin de aynı üretim tekniklerine sahip
tedarikçilerin üretim verileri ile uyumlu olduğu gözlenmiş-
tir. Çalışmada vulkanizasyon ve toplam çevrim süresindeki
Şekil 11: Kauçuk enjeksiyon pres sapma ± 10 sn. olarak öngörülmüştür. Sapma süresinin dü-
şürülmesi için; kalınlık, ağırlık ve kalıp sıcaklığı girdileri ile
Dikey enjeksiyon preslerde basılan ve referans alınan parça örneklem sayısı artırılmalıdır. Elde edilen veriler baz alına-
örnekleri Şekil 11’de gösterilmiştir. rak, çalışma daha farklı sertlikteki reçeteler ve kompresyon
Toplam çevrim süresi hesabında öncelikli olarak parça t ka- kalıplama tekniği içinde genişletilebilir. Çalışmanın sunduğu
lınlığı, parça ağırlık ve kalıp göz sayısını içeren Tablo 7 oluş- maliyetlendirme sistematiği; başta kauçuk çeşitleri olmak
turulmuştur. Tablodaki parça göz sayısı dağılımı, parçaların üzere, benzer malzeme içeriği ve proses adımları olan poli-
boyutlarına ve yıllık sipariş adetlerine göre belirlenmektedir. mer bazlı malzemelerde de uygulanabilir.
Tablo 8. Toplam Çevrim Süresi Hesaplama Metodolojisi

Kalıp göz sayısı Toplam Vulkanizasyon Kalıp açılma Parça alma (sn) Kalıp Hamur
çevrim süresi (sn) süresi (sn) kapanma (sn) temizleme (sn) enjeksiyon (sn)
x 165-170 85-90 35-40 x*0,4 x*0,4 x*0,4
y 200-230 135-150 35-40 y*0,4 y*0,4 y*0,4
z 280-300 135-150 35-40 z*0,4 z*0,4 z*0,4
w 190-210 100-135 35-40 w*0,4 w*0,4 w*0,4
m 255-275 140-150 35-40 w*0,5 w*0,5 w*0,5
q 295-300 200-205 35-40 q*0,5 q*1 q*0,5
t 320-340 200-205 35-40 t*1 t*1 t*1
.
REFERANSLAR
[1] Akiba, M., & Hashim, A. S. (1997). “Vulcanization and crosslinking in
elastomer”, Polimer Science, vol.22, 475-521.
[2] Brown, R. (2006). Physical Testing of Rubber. Newyork: Springer.
[3] Callister, W., & Renthwisch, D. G. (2009). Materials science and engi-
neering an introduction.John Wiley & Sons. USA, 621 pp.
[4] Koltzenburg, S. (2017). Elastomers. In Polymer Chemistry (p. 486
pp.). Berlin: Springer.
[5] Li, C., Ding, Y., Yang, Z., Yuan, Z., & Ye, L. (2020). “Compressive
stress-thermo oxidative ageing behaviour and mechanism of EPDM
rubber gaskets for ressilience assessment”, Polymer Testing, vol.84,
106366.
[6] Mark, J. E., Erman, B., & Roland, C. M. (2013). The Science and Tech-
nology of Rubber. Elsevier, USA, 816 pp.
[7] Markovic, G., & M., V. P. (2017). Rubber Nano Blends. Switzerland:
Springer.
[8] Oral, D. D. (2017). Kauçuk Malzemeler . Tofaş Akademi, Bursa.
[9] Rackaitis, M., & Graves, D. F. (2017). Rubber. In J. A. Kent, Handbo-
ok of Industrial Chemistry and Biotechnology (p. 1469 pp.). OH:
Springer.
[10] Wunderlich, B. (2005). Thermal Analysis of Polymeric Materials.
Knoxville: Springer.

Conference Paper
Oral Presentation
Evaluation of Heating Distribution of Liquid Whole Egg during

Microwave Heating
Sezin Tuta Şimşek1*, T. Koray Palazoğlu2
1
Çankırı Karatekin University, Faculty of Engineering, Deparment of Food Engineering, Çankırı, Turkey ; sezintuta@karatekin.edu.tr
2
Mersin University, Faculty of Engineering, Deparment of Food Engineering , Mersin, Turkey; koray_palazoglu@yahoo.com
Abstract
Pasteurized liquid egg products are widely used in the food industry as an ingredient. Pasteurization of these
products is currently carried out using conventional heat exchangers. However, heat sensitive products such as
liquid egg may cause fouling on heat exchanger surfaces by burning on to hot surfaces, which in turn reduce
the performance of the heat exchanger and adversely affect the product quality. Continuous flow microwave
heating is an emerging technology for heating fluid food products volumetrically. Absence of hot surfaces in
such systems also presents a great advantage especially for heat sensitive products. However, since microwave
technology is notorious for non-uniform heating, system and process should be carefully designed to achieve
a uniform temperature distribution. In this study, continuous-flow microwave heating of liquid whole egg in a
specially designed system was investigated on a preliminary basis. A 915 MHz system with a maximum power of
5 kW was used. Heating experiments were conducted by exposing liquid whole egg to microwave energy while
flowing through teflon tube in the cylindrical cavity of the system. Varying microwave power levels and flow
rates were used. Temperature measurement at multiple points at the tube exit showed a reasonably uniform
temperature distribution across the tube cross section. The results suggest that uniformity of heating increases
with reducing microwave power and increasing flow rate. It was concluded that an improved system design may
further enhance heating uniformity. Overall, continuous-flow microwave heating appears to be a promising
technique for pasteurizing liquid egg products.
Keywords: Liquid whole egg, Microwave heating, Heating Uniformity
Email: sezintuta@karatekin.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Otomotiv Dış Aydınlatmanın Tarihçesi ve Gelecekteki Eğilimi

Hatice Özbek1*, Ahmet Rodoplu2, Ayça Küçükoğlu3
1,2,3
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası A.Ş., R&D, Bursa, Turkey; email:hatice.ozbek@tofas.com.tr, ahmet.rodoplu@tofas.com.tr, ayca.kucukoglu@tofas.com.tr
Özet
Yüzyıllardan beri aydınlatma, insanoğlu için vazgeçilmez bir gereklilik ve araştırma konusu olmuştur.
Araştırmalar ve yapılan çalışmaların gelişimi ile birlikte bir sektör haline gelen aydınlatma, otomotiv aydınlatma
fonksiyonlarının gelişimini de beraberinde getirmiştir. Günümüz otomotiv üreticileri, dış aydınlatma
fonksiyonlarındaki stilistik çizgiler ve iddialı efektler sayesinde far ve arka sinyalizasyon lambaları araç markası
haline gelmiştir. Geçmişten bugüne baktığımızda müşteri beklentileri, karbondioksit emiliminin düşürülmesi
gerekliliği ve yeni nesil malzemeler kullanılarak otomotiv aydınlatma fonksiyonları da hızlı bir gelişim ivmesi
yakalamıştır. Aydınlatmanın tarihinin bilinerek; gelişim hızının takibi, rekabetçilik için gelecekte ne gibi araçların
üretileceğine ön ayak olacaktır. Tüm bunların yanı sıra, aynı zamanda otomobil güvenliğinin başında gelmesi
sebebiyle yasal gerekliliklere uygun çok farklı tasarımların gelişmesini de beraberinde getirmektedir.
Anahtar Kelimeler: Aydınlatma, Sinyalizasyon, Far, Stop, Aydınlatmanın geleceği
Abstract
For centuries, lighting has been an indispensable necessity and research subject for human beings. Lighting,
which has become a sector with the development of researches and studies, has brought the development
of automotive lighting functions. When we look at today’s automotive manufacturers, the stylistic lines and
assertive effects in the exterior lighting functions, especially the headlamps and rear signalization lamps, have
become the vehicle brand. Looking from the past to the present, automotive lighting functions have also gained
a rapid development momentum with customer expectations, the need to reduce carbon dioxide absorption
and newly produced high-quality materials. Knowing the history of lighting; following the pace of development
will pave the way for what kind of tools will be produced in the future for competitiveness. In addition to all
these, it also leads to the development of many different designs in accordance with legal requirements, as it is
at the top of automobile safety.
Keywords: Lighting, Signalization, Headlight, Future of Lighting
1. GİRİŞ
Otomotiv dış aydınlatma ürünleri devamlı gelişim içeri-
sindedir. Bu gelişimde küreselleşmeyle birlikte teknolojik
ürünlerin kullanılması istenirken maliyetin düşürülmesi
hedeflenmektedir. Aydınlatma lambalarında tasarım fazı
bitirildikten sonra tasarımda herhangi bir değişimin yüksek
maliyet anlamına gelmesinden dolayı [1], ürünlerin tasarım
aşaması çok önemlidir.
Üretimi yapılan ilk motorlu araçlarda araç aydınlatma tek-
nolojisi otomotiv endüstrisi içinde küçük bir role sahiptir.
1908 yılında otomobilde dinamonun kullanımıyla elektrikli
ampuller de kullanılmaya başlamıştır. İlk aydınlatma cihaz- Şekil 1. İlk araç aydınlatma sistemi
larından biri Bosch tarafından geliştirilmiştir ve Şekil 1’de
görülmektedir [2,3]. 1911 yıllarının başında özel kaplamalı metal reflektörler ge-
Email: hatice.ozbek@tofas.com.tr
liştirilmiştir [3]. Özel kaplamalı metal reflektör ve yeni am- yeterliliğe sahip ilk LED’li kısa far prototipi üretilmiş. 2007
pul soketlerinin kullanımı ile reflektörlerde daha gelişmiş senesinde bütün fonksiyonları LED’le çalışan far ilk defa kul-
odaklama ayarları yapılabilir hale gelmiştir [3]. 1926 yılında lanılmıştır.
araçlarda ilk stop lambası (arka aydınlatma) kullanılmaya Sürücülerin, her türlü yol ve hava koşulları karşısında gü-
başlanmıştır. Değişen hava koşullarına göre araç yolunun venli sürüş gerçekleştirebilmelerini sağlaması açısından
aydınlatılması için 1931 yılında araçlarda sis farları kullanıl- önemli bir yere sahip olan araç aydınlatma sistemleri gelişim
maya başlanmıştır. 1945 yılında asimetrik tasarım ile soldan hızını arttırarak günümüze kadar teknolojik anlamda büyük
direksiyonlu araçların sol tarafına daha az ve sağ tarafına mesafeler kat etmiştir.
daha fazla ışık veren tasarım sayesinde sürücü güvenliği dü-
şünülmüştür. Asimetrik ışık deseninin kısa farlarda kullanı- 2. OTOMOTİV DIŞ AYDINLATMA TEKNOLOJİLERİ
mı ile yolun sağ tarafına daha fazla ışık yansıtılarak karşıdan
gelen trafiğin üretilen ışıktan rahatsız olması Şekil 2’deki gibi Otomotiv orijinal ekipman üreticileri (OEM’ler), rekabetçi
engellenmiştir [2,3]. kalabilmek için, teknolojinin hızla değişen koşullarına ayak
uydurarak, üretim süreçlerini sürekli iyileştirerek, düşük
karbon emisyonları ve gelişmiş sürdürülebilirliği doğrultu-
sunda ilerleyerek daha iyi ürün kalitesi için çabalamaktadır-
lar [5]. Araç tüketimlerinin artmasıyla beraber, araç başına
enerji tüketimi ve emisyonlar da artmaktadır. Dünyanın dört
bir yanındaki otomotiv endüstrisi, genel araç üretiminde-
ki, enerji maliyetindeki ve çevresel sorumluluklardaki artış
nedeniyle yeni zorluklarla karşı karşıya gelmektedirler [6].
Şekil 2. Asimetrik ışık dağılımı
Otomotiv dış aydınlatma teknolojisi de bu amaçlarla birlikte
sürekli gelişim göstermek durumundadır. Şekil 4’de otomo-
Otomobil aydınlatmasının standartları 1958’de Birleşmiş tiv dış aydınlatma lambaları ve sinyalizasyon lambalarının
Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) uyulması araç üzeri gösterimi verilmiştir.
gereken standartları belirlenmiştir [3]. Araç aydınlatmasın-
da ilk halojen ampulleri 1962’de ilk olarak H1 modeli ile kul-
lanılmaya başlamıştır. 1967 yılında H3, 1971 yılında ilk çift
filamentli H4 ampulleri üretilmiştir.
Şekil 4. Aydınlatma-Sinyalizasyon Lambaları
Tablo 1. Dış aydınlatma fonksiyonlarının ortalama kullanım miktarları

Fonksiyon Ortalama Kullanım Oranı
Dakika Saat
Şekil 3. Tek ve çift filament
(100 km) (Yıl)
1966’da arka sis farı, 1971. yılında filamentli ampuller kul- Gündüz Sürüş Lambası 116.5* 382
lanılmaya başlamıştır. 1974 yılında 3. stop lambası Otomo- Kısa Hüzmeli Far 97.6** 97.3
tiv endüstrisiyle tanışmıştır [4]. 1983 yılında Elipsoidal far, Uzun Hüzmeli Far 9.8** 9.8
1988’de free form far üretilmiştir. Ampul teknolojisinin ge- Park Lambası 107.4** 107.1
lişmesiyle çift filamentli H4 ampullerden sonra ilk defa H7 Sola Dönüş Sinyali 5.8 24.9
Sağa Dönüş Sinyali 4.6 19.5
ampuller 1992 yılında üretilmiştir. 1997 yılında mavimsi ışık
Yan Sinyal Lambaları 107.4** 107.1
veren ampuller ve Xenon gazı içeren yüksek performanslı
Arka Stop Lambası 18.9 80.7
halojen ampuller, 1999’da H8, H9, H11 ampuller üretilmiştir.
Arka Sinyal Lambası 107.4** 107.1
2001 yılında merkezi aydınlatma sistemlerinin ilk deneme- 3. Stop Lambası 18.9 80.7
leri gerçekleştirilmiştir. 2002’de statik ve dinamik dönebilen Geri Vites Lambası 0.9 3.8
farların geliştirilmiştir. 2003 yılında direksiyon pozisyonu Plaka Aydınlatma Lambası 107.4** 107.1
ve virajın durumuna göre 15º açı ile dönen farlar Avrupa *Sadece Gündüz Sürüşü
ülkelerinde kullanılmak üzere onay almıştır. 2005’de yasal **Sadece Gece Sürüşü
.
Dış aydınlatmaların kullanım sıklığına baktığımızda önem- filaman lambaların tanımı aşağıdaki gibidir: “Filament ışık
li enerji tüketimi vardır. Schoettle ve arkadaşlarının yaptığı kaynağı” (filaman lamba), görünür radyasyon için eleman,
çalışmaya göre, Tablo 1’de dış aydınlatma fonksiyonlarının bir veya daha fazla ısıtılmış filamenttir [10].
ortalama kullanım miktarları verilmiştir [7].
2.2. LED
Yapılan çalışmaya göre geleneksel flamanlı lambaların araç
LED’ler (Işık Yayan Diyot) yarı iletken teknolojisi çalışma
başına ortalama enerji tüketim miktarı 550Watttır. Bu da yıl-
prensibine dayanır. Elektrik akımı ile birlikte, p tipi yarıilet-
lık ortalama 45W/h güç tüketimine tekabül etmektedir. LED
kende bulunan boşluklar, n tipi yarıiletkendeki elektronlarla
teknolojisinin otomotiv dış aydınlatma lambalarında kulla-
birleşir ve bu birleşme sonucunda ışık açığa çıkar. Şekil 6’da
nılması ile geleneksel lambalara göre %50 tasarruf meydana
Led yarı iletken teknolojisi çalışma prensibi gösterilmiştir.
gelmektedir.
Flamanlı Lambalar
Edison’un otomobillere uygulanan filamanlı ampulü, oto-
motiv aydınlatması için önemli bir adım olmuştur. En genel
haliyle filamanlı labma Şekil 5’de gösterilmiştir.
Şekil 6: LED Yarı iletken teknolojisi çalışma prensibi
LED kaynakları, günümüzün otomotiv aydınlatma fonksi-

yonlarında kullanılan filament lambalardan önemli ölçüde
farklıdır [11]:
· LED’ler, filamenli lambalara göre daha yüksek ışık
yoğunluklarına (lm / W cinsinden) sahiptir, yani
aynı miktarda enerji ile daha yüksek yoğunluklu
ışık üretebilirler.
Şekil 5: Flamanlı lamba
· Renkli LED’lerin dar bant spektral çıkışından dola-
Otomotivde kullanılan filamanlı lambaların flament yapı-
yı, renkli aydınlatma üretmek için filtre gerektiren
ları “refrakter metallerden” oluşmaktadır. “Refrakter metal-
filamanli lambalar gibi geniş bant kaynaklarının ak-
ler, erime noktaları yaklaşık 2000 ° C ve üzeri olan seçilmiş
sine oldukça doygun bir renk görünümü üretir.
Tungsten, Molibden, Krom, Tantal, Niobyum ve Renyum”
gibi metallerdir [8]. Ampul filamentleri denildiğinde ilk akla · Beyaz fosforla dönüştürülmüş LED’ler, filament
gelen alaşım tungstendir. Akkor lambalarda tungsten kul- lambalara göre daha yüksek korelasyonlu renk sı-
lanmanın en önemli nedeni, yüksek erime sıcaklığına sahip caklığı (CCT) ile üretilebilir, bu da daha mavimsi
olmalarıdır. Watt başına 7,9 lümen üreten tungsten lamba- bir renk görünümüne neden olur.
lar 1903’te [9] kullanıma girdi. Bu alaşım yüksek sıcaklıklara · LED’lerin çok hızlı başlama süresine sahiptirr.
dayanmasına rağmen bir süre sonra yapısı bozulur ve kul-
lanımı sona erer. Tungsten, mekanik deformasyona uygun Otomotiv OEM’lerinin ISO 50001 ile uyumlu bir enerji yö-
bir metaldir çünkü tungsten filamentleri yüksek sıcaklık netimi stratejisi geliştirme ihtiyacı, LED teknolojisinin oto-
dayanımına sahiptir. Dış aydınlatma lambalarında kullanılan motiv sektörüne kullanılması ihtiyacını doğurmuştur [12].
filaman lambalar aydınlatma fonksiyonlarına göre değişik- Nitekim, üretim tesisinde enerji ile ilgili süreçlerin birleş-
lik göstermektedir. Bunun nedeni, her aydınlatma işlevinin tirilmiş ve kapsamlı bir analizinin geliştirilmesi, otomotiv
uluslararası olarak geçerli yönetmeliklere sahip olmasıdır. OEM’leri için operasyonların enerji optimizasyonu ve ve-
Tüm fonksiyonlar, yönetmeliklerde tanımlanan filaman lam- rimliliği için oldukça önemlidir [13].
ba kategorisine uygun olmalıdır. (Tablo 2). Otomotiv aydın-
2.3. OLED
latması için uluslararası genel yönetmelik olan ECE 48’e göre
Organik ışık yayan diyotlar (OLED’ler), OLED’ler yeni ne-
Tablo 2. Filaman lambaların tanımı
Otomotiv Aydınlatma Fonksiyonları Otomotiv Lamba Tipleri
Ön Far H1 H3 H4 H7 H11 HB3
Arka Stop W16W P21W PY21W WY21W W5W
Park Lambası T4W W5W H6W
Yan Dönüş Sinyal Lambaları W5W WY5W T4W
Arka Sinyal P21W PY21W W21W WY21W
Sis Lambası H1 H3 H7
sil aydınlatma tekniğidir [14]. Amorf yapıdaki ince organik

materyal, şeffaf anot ve katot elektrotları arasında sıkıştırılır.
Elektrotun elektronik yüklerine bir voltaj uygulandığında,
anottan gelen boşluklar ve katottan gelen elektronlar ışık
yayan katmana doğru hareket eder. Şekil 7’de Oled çalışma
prensibi gösterilmiştir. Elektrostatik etkileşimleri birleştire-
rek, uzay ve elektronlar ışığı yaymak için birleşir (rekombi-
nasyon). Işığın dalga boyu, organik molekülün enerji bandı-
na bağlı olarak değişir.
Şekil 9: LED ve Lazer ile Aydınlatılan Yol Kıyaslaması.
3. AYDINLATMA TEKNOLOJILERININ OTOMOTIV DIŞ

AYDINLATMASINDA KULLANIMI
Otomotiv sektöründe hızla artan rekabet, müşteri beklen-
tilerinin de önemli ölçüde artmasına neden olmaktadır. Sü-
rüş güvenliği, estetik ve kalite algısının önemli birer unsuru
olan otomotiv dış aydınlatma parçaları, son yıllarda otomo-
Şekil 7: OLED çalışma prensibi
bil üreticilerinin sahip oldukları teknoloji seviyelerini de ilk
LED’lere kıyasla OLED’lerin, ağır olmaması ve aynı zaman- bakışta vurgulayabildikleri yegâne göstergelerden biri haline
da esnek olması otomotivde, özellikle de dış aydınlatma lam- gelmiştir. O nedenle otomobil üreticileri, aydınlatma tekno-
balarında kullanımını arttırmaktadır. Stilistik açıdan çeşitli lojilerindeki tüm gelişmeleri yakından takip etmekte hatta
geometrik tasarımlara olanak sağlamaktadırlar. talep ve ihtiyaçları doğrultusunda bu gelişmelere yön ver-
mektedir. Aydınlatma teknolojilerinde ulaşılan her türlü ye-
2.4. LAZER
nilikçi çözüm, otomotiv sektöründe kabul görmekte ve kısa
Lazer tabanlı ışık kaynakları yansıma modunda çalışır ve zamanda araçlar üzerindeki yerini almaktadır [15].
bu da uzaktaki fosforun, ısıyı fosfordan etkili bir şekilde da-
ğıtmak için bir ısı alıcı görevi görebilen bir yansıtıcı yüzeye 3.1 Göz Kamaştırmayan Uzun Hüzme
yerleştirilmesine izin verir. Şekil 8’de Lazer tabanlı ışık kay- Otomotiv ön aydınlatma parçalarının en temel görevi, araç
nağı gösterilmiştir. LED’lerin etkinliği bugüne kadar 100 lm sürücüsüne güvenli bir sürüş olanağı sunabilmek için mak-
/ W’a (watt başına lümen) ulaşırken, lazer aydınlatmasında simum seviyede aydınlatma sağlarken, karşıdan gelen araç
bu oran iki katına kadar çıkabilmektedir. sürücüsünün gözünü kamaştırmamalı ve trafik güvenliğini
tehlikeye sokmamalıdır. Bu çelişki, bazı yasal sınırlamalarla
kontrol altında tutulsa da otomobil üreticileri hem bu sınır-
lamalara bağlı kalarak hem de kendi müşterilerinin sürüş
güvenliğini ve memnuniyetini arttırabilecekleri yenilikçi çö-
züm arayışına itmiştir.
Günümüz aydınlatma teknolojilerinde LED ışık kaynakları
önemli bir yer kaplamaktadır. Bu ışık kaynakları, yapılan yo-
ğun araştırma ve geliştirme çalışmaları sayesinde ışık gücü,
enerji tüketimi, boyut, renk gibi daha birçok konuda ilerle-
me kaydetmekte ve otomotiv dış aydınlatma parçalarında
uygulanabilecek birçok çözüm ve fırsatı da beraberinde ge-
tirmektedir. Bu fırsatların en başında “LED Temelli Göz Ka-
maştırmayan Uzun Hüzme Sistemleri” gelmektedir.
LED temelli göz kamaştırmayan uzun hüzme sistemleri bir-
Şekil 8: Lazer Tabanlı Işık Kaynağı.
çok faydayı bir arada sunmaktadır:
Son yıllarda özellikle farlarda kullanılmaya başlanan Lazer-
· Aydınlatma etkisi (lümen/watt)
ler, LED’lere kıyasla uzun mesafeleri aydınlatmada oldukça
avantajlıdır. Şekil 9’da gösterildiği gibi LED ile tasarlanmış · Araç ömrünün aşan çalışma ömrü
bir farın ışığı 300 metrelik bir mesafeyi kaplarken; lazerlerde · Optik ve estetik tasarım esnekliği
bu mesafe 600 metreye çıkabilmektedir. LED temelli göz kamaştırmayan uzun hüzme sistemlerinde
beş konsept öne çıkmaktadır [15].
.
3.1.1 Çoklu Hüzme Teknolojisi 3.1.4 Matris Hüzme Teknolojisi

Göz kamaştırmayan uzun hüzme modunda, hüzmenin Matris Hüzme teknolojisinde aydınlatılması ya da ka-
tamamı karşıdan geldiği algılanan aracın konumuna göre rartılması istenen her bölge için ayrı bir LED yongası
dikey bir eksen etrafında dönmektedir. Şekil 10’da çoklu tahsis edilmiştir. Karartılması istenen alan herhangi bir
hüzme teknolojisi gösterilmektedir. Çoklu hüzme sistemi hareketli parça olmaksızın her bir far için bir veya daha
oldukça az yer kaplamasının yanı sıra dikey kesme çizgile- fazla LED yongasının söndürülmesiyle elde edilebil-
rinin de yüksek hassasiyetle konumlandırılmasına olanak mektedir. Bu çözümle, aydınlık alanlar için maksimum
tanımaktadır [15]. ışık çıkışını korunur. Ayrıca ardışık iki karanlık alan
arasındaki boşluğun yeterli olması koşuluyla birkaç
farklı alanı da karartabilmektedir [15]. Şekil 13’de matris
hüzme teknolojisi gösterilmektedir.
Şekil 10: Çoklu hüzme teknolojisi
3.1.2 Yelken Hüzme Teknolojisi

Yelken hüzme, dikey aydınlatma kesme çizgili iki simetrik Şekil 13: Matris hüzme teknolojisi
hüzmenin eşlenik ve statik şekilde sağ ve sol fara ayrı ayrı
3.1.5 Piksel Aydınlatma Teknolojisi
entegre edilmesiyle elde edilmiş sistemdir. Şekil 11’de yelken
hüzme teknolojisi gösterilmektedir. Yelken şeklindeki hüz- Matris Hüzme’de açıklanan ışıklı alanların her biri, temel
meler, yatay kesme çizgisinin üzerinde yoğun bir aydınlatma bir LED ve özel bir optiğin kombinasyonuyla elde edilmiş
sağlarken dikey kesme çizgileri karşıdan geldiği algılanan bir makro piksel olarak kabul edilebilir. Bu makro pikselle-
aracın iki yanında konumlanarak karşıdan gelen aracın göz rin sayısı farın hacmiyle sınırlıdır. Dolayısıyla bu piksellerin
kamaştırıcı yoğun ışığa maruz kalması önlenir [15]. sayısının arttırılmasıyla birlikte çözünürlüğün arttırılması
sağlanır. Video projektörüne benzer bir çalışma prensibine
olanak tanıyan çözünürlüğü arttırılmış pikselli aydınlatma,
karşıdan geldiği algılanan araç ya da araçlara göre ilgili pik-
sellerin söndürülmesi ya da aktive edilmesiyle yüksek hassa-
siyetli aydınlatma performansı sunmaktadır [15]. Şekil 14’de
piksel aydınlatma teknolojisi gösterilmektedir.
Şekil 11: Yelken hüzme teknolojisi
3.1.3 Dinamik Gölge Teknolojisi

Dinamik gölge modülünde yatay yönde hareket edebilen
bir kalkan yer almaktadır. Bu kalkan dikey kesme çizgilerini
hüzmenin kendisinde herhangi bir hareket gerektirmeksizin
yatay yönde hareket ettirebilmektedir. Şekil 12’de dinamik
gölge teknolojisi gösterilmektedir. Hareketli kalkanla elde
Şekil 14: Piksel aydınlatma teknolojisi
edilen karanlık bölge, karşıdan geldiği algılanan aracı takip
edecek şekilde yer değiştirir. Kalkan tamamen arkaya geldi-
4. SONUÇ
ği anda hüzme tam anlamıyla uzun hüzme görevini yerine
getirir [15]. Gelişen aydınlatma teknolojisi, araç dış aydınlatma lamba-
larının gelişimine de ön ayak olmaktadır. Sürücülerin, her
türlü yol ve hava koşulları karşısında güvenli sürüş gerçek-
leştirebilmelerini sağlaması açısından önemli bir yere sahip-
tir. Aynı zamanda müşterilerin beklentilerinin aracın stilistik
çizgileri olduğu son yıllarda, dış aydınlatma lambalarının
teknolojik yapılarda olması beklentileri karşılayabilmek-
tedir. Bu beklentiyi karşılayabilmek ve rekabetçi olabilmek
için de üreticiler aydınlatma alanındaki gelişmeleri takip et-
Şekil 12: Dinamik gölge teknolojisi
mek durumundadır. Bu çalışmada da geçmişten günümüze,
aydınlatmanın tarihi gelişimi incelenmiş ve aynı zamanda

gelecekte otomotiv üreticilerini nelerin bekleyeceğine ayna
tutmuştur.
REFERANSLAR
[1] Bader, V., J. Neft, M. Kleimeyer. 2007. Usability of CFD for the Deve-
lopment of Tail and Head Lamps. EACC- 3rd European Automotive
CFD Conference. Frankfurt, Germany.
[2] Wulf, J., Reich, A. 2002. Temperature loads in headlamps. SAE World
Congress and Exhibition, Detroit.
[3] Bauer, H. 1999. Automotive Electric/Electronic Systems Lighting Te-
chnology. Springer Vieweg, Bosch GmbH, Stuttgart, Germany. doi:
10.1007/978-3-658-01784-2.
[4] Moore, D. W., 1998. Headlamp history and harmonization. Michi-
gan, Report No.UMTRI-98
[5] Vaz, C.R., Rauen, T.R.S. and Lezana, R. (2017) “Sustainability and In-
novation in the Automotive Sector: A Structured Content Analy-
sis”, Sustainability;9(6):880. DOI: 10.3390/su9060880
[6] Giampieri, A., Ling-Chin, J., Ma, Z., Smallbone, A. And Roskilly, A.P.
(2020), “A review of the current automotive manufacturing practice
from an energy perspective”,Applied Energy; 261. DOI: https://doi.
org/10.1016/j.apenergy.2019.114074.
[7] Schoettle, B. Sivak, M. and Fujiyama, Y. (2008). Leds And Power
Consumption Of Exterior Automotive Lighting: Implıcatıons For
Gasoline And Electric Vehicles. Technical Report.
[8] P. Schade, H.M. Ortner, I. Smit, “Refractory Metals Revolutionizing
the Lighting Technology”, Int. Journal of Refractory Metals and
Hard Materials, USA, 2015, pp. 23- 30.
[9] W.D. Suchubert, E. Lassner, P. Schade, “Tungsten as substitute for a
toxic metal”, Tungten for a Cleaner environment, ITIA, 2004, Part 2],
[P. Schade, “Int. Journal of Refractory Metals and Hard Materials 50”,
2015, pp. 23–30.
[10] Ozbek, H., Çil, C. and Rodoplu, A. (2007), ‘’Effect of Architecture
and Operating Conditions of Vehicle on Bulb Lifetime in Auto-
motive’’. World Academy of Science, Engineering and Technology
International Journal of Mechanical and Mechatronics Engineering
Vol:13, No:6, 2019
[11] He, Y., Rea, M.S., Bierman, A. and Bullough, JD. Evaluating light sour-
ce efficacy under mesopic conditions using reaction times. J Illum
Eng Soc 1997;26:125e38.
[12] Galitsky, C. and Worrell, E. (2008), ‘’Energy efficiency improvement
and cost saving opportu-nities for the vehicle assembly industry:
an energy star guide for energy and plantmanagers.’’, Berkeley, CA
(United States): Lawrence Berkeley National Lab (LBNL).
[13] Franz, E., Erler, F., Langer, T., Schlegel, A., Stoldt, J., Richter, M. And
Putz, M. (2017) ‘’Requirements and tasks for active energy mana-
gement systems inautomotive industry’’. Procedia Manufacturing:
8-175-182. DOI: https://doi.org/10.1016/j.promfg.2017.02.022.
[14] Li, J., Xu, Z., Qiao, B., Zhao,S.,Song, D. And Zhang, C. (2020), ‘’Inves-
tigation on OLEDs efficiency roll-off with interfacial charge storage
and their time-resolved emission spectra’’.Organic Electronics. DOI:
10.1016/j.orgel.2020.105756
[15] Valeo Technical Handbook, Lighting Systems from light to advan-
ced vision Technologies, France.

Conference Paper
Oral Presentation
Yeni Nesil Bir Aynasız Araçta Monitörlere Aktarılan Görüntünün

Cisim Büyütme Çarpanı ve Görüş Alanı Açısından İncelenmesi
Aytek Yılmazerli1
TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş., Ar-Ge, Bursa, Türkiye
Özet
Hava kirliliği ve sera gazı etkisinin artışında önemli bir paya sahip olan motorlu taşıtların çevreye yaydığı zararlı
gaz miktarını en aza indirgemek için, bilim insanları, günümüzde birçok farklı çalışma gerçekleştirmektedirler.
Bunlardan biri de 2015 yılında yayınlanan ISO 16505:2015 standardı ve buna istinaden güncellenen ECE R-46
Regülasyonu’dur. Bu standart ve regülasyon ile birlikte otomotiv üreticilerine, araç üzerindeki geleneksel
aynaların iptali ve yerlerine aynaların işlevini yerine getirilecek bir kamera-monitör sistemi entegre edilebilmesi
konusunda, çeşitli koşulların yerine getirilmesi şartı ile yasal olarak izin verilmiştir [4]. Otomotiv üreticileri
tarafından, standardın en önemli getirisinin yakıt sarfiyatının, dolayısıyla zararlı gaz salınımının azaltılmasını
sağlayacak aerodinamik gelişimler olduğu düşünülürken [6], standardın potansiyel görüş alanı üzerine etkileri
gözardı edilmektedir. Çalışmada bir araç üzerine konumlandırılan 7’’ boyutundaki seçili iki monitör ile birlikte,
ilgili araç için spesifik olarak belirlenen sürücü nominal göz elipsi koordinatları kullanılarak, araç sağ ve sol dış
dikiz aynalarından sürücüye yansıyan cisim boyutlarının baz alınması kısıtıyla, monitörlere aktarılabilecek görüş
alanı ve bu alanın mevcut ayna görüş alanlarıyla kıyaslaması sanal ortamda incelenmiştir. Buna göre sistem ile
birlikte sürücüye aktarılan görüş alanında, aynaya göre %53,6 oranına varan iyileşmeler olduğu tespit edilmiştir.
Bu iyileşmenin, limit cisim büyütme çarpanı değerleri kullandığında ise %123,7 oranına kadar çıkabildiği
gözlemlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: ISO 16505:2015, ECE R-46-04 Regülasyonu, dolaylı görüş cihazları, aynasız araç
A Study Regarding to Transmitted Images on Monitors in A New Generation

Mirrorless Vehicle Aspects of Magnification Factor and Field of View
Abstract
Today, scientists perform many different studies in order to minimize the amount of harmful gases emitted
by motor vehicles which have an important role in the increase of air pollution and greenhouse gas effects.
One of them is ISO 16505:2015 standard published in 2015 and updated United Nations Regulation No. 46
based on this standard. According to the standard and updated regulation, automotive manufacturers are legally
permitted under various conditions within the scope of the cancellation of conventional mirrors and replacing
them with a camera-monitor system [4]. While it is thought that one of the most important benefit of new
standard by automotive manufacturers is the aerodynamic improvements that can lead to an improvement
in fuel consumption [6] and potential field of view effects of standard are ignored. In this study, field of view
comparison was examined in virtual platform between the transmitted image on the selected two 7’’ monitors
that are located in a vehicle with the constraint of current mirrors magnification factor and current mirrors
by using nominal driver eye ellipse coordinates determined specifically for related vehicle. Accordingly with
the system, it has been seen that there is a improvement up to %53,6 regarding to field of view. It has been also
observed that related improvement can be increased up to %123,7 with the usage of limit magnification factor
values.
Keywords: ISO 16505:2015, UN Regulation No. 46-04, indirect vision devices, mirrorless vehicle
Email: aytek.yilmazerli@tofas.com.tr
Yeni Nesil Bir Aynasız Araçta Monitörlere Aktarılan Görüntünün Cisim Büyütme Çarpanı ve Görüş Alanı Açısından İncelenmesi
1. GİRİŞ 2. SİSTEM KULLANIM AVANTAJLARI

18. yüzyıl itibari ile atmosferdeki zararlı gaz miktarı; artan Aynasız araç çalışmalarının araç üzerinde yaratacağı aero-
insan nüfusu, yanlış kentleşme, sanayileşme gibi faktörlere dinamik etkilerin dışında; araç ön iz düşüm yüzey alanının
bağlı olarak hızlı bir şekilde artmıştır. İnsan sağlığı üzerin- aynaların iptali ile azalması sonucu araç içinde duyulan rüz-
deki direkt olumsuz etkileri dışında, karbondioksit ve ısıyı gar sesinde düşüş sağlanması, gece sürüşlerinde monitör
tutan diğer gazların miktarındaki artış, atmosferdeki ısının üzerine aktarılan görüntünün işlemciler vasıtası ile işlenerek
yükselmesine sebep olmakta [1] ve dünya kamuoyu tara- aynalara kıyasla daha net bir şekilde alınabilme imkanı, ya-
fından bu durumun iklim değişikliğine kadar varabilecek ğışlı havalarda yan camlar üzerinde oluşan buğu ve yağmur
etkileri olabileceğinden ciddi endişe duyulmaktadır. Atmos- damlalarının ayna görüşünde yarattığı olumsuzluğun mo-
fere yayılan bu zararlı gazlar üzerinde motorlu taşıtların da nitörün araç içi yerleşimi nedeniyle ortadan kalkması gibi
önemli bir payı bulunduğu bilinmektedir. birçok yan faydaları da bulunmaktadır [6] (Şekil 2). Bu fay-
dalara ek olarak, sistemin potansiyel olarak sağlayabileceği
Dünya nüfusunun hızla artmasına paralel olarak taşıt sayı-
en önemli katkılardan biri de monitörlere yansıtılacak gö-
sında ciddi bir yükseliş gerçekleşmiştir. Sadece Türkiye’de
rüntünün, araç ayna görüş alanına göre daha büyük bir alanı
trafiğe kayıtlı araç sayısının Türkiye İstatistik Kurumu Aralık
kapsayabilme imkanına sahip olmasıdır.
2019 verilerine göre 23 milyon adede yaklaştığı görülmek-
tedir [2]. Araç sayısının artışına paralel olarak, atmosfere
salınan zararlı gaz miktarının da artmasıyla beraber, Av-
rupa Birliği (AB) ticari ve binek araçlar için karbondioksit
emisyon oranı hedefleri koyma kararı almış ve 2019/631 sa-
yılı regülasyona istinaden 2020 yılı itibari yürürlüğe girecek
şekilde, binek araçlar için 95 g/km, ticari araçlar için ise 147
g/km gibi zorlu bir emisyon oranı hedefi belirlemiştir [3].
Uygulanacak bu yasa otomotiv üreticilerini ve bilim insanla-
rını emisyon oranlarını düşürmek için çeşitli çalışmalar yap-
maya sevk etmektedir. 2015 yılı itibari ile yayınlanan, kame-
ra-monitör sistemlerinin (KMS) kullanım kısıtları ile sistem
test prosedürlerini tanımlayan, ISO 16505:2015 standardı
ve standardın etkilediği, motorlu taşıtlarda dolaylı görüş
cihazları ve bu cihazların yerleştirilmesi konulu ECE R-46
Regülasyonu’nun 04 numaralı değişiklik serisi ile beraber, Şekil 2. Gece ve yağışlı hava sürüşlerinde ayna görüntüsü ve monitörlere
ayna kullanımı talep edilen kısıtlar yerine getirildiği takdir- aktarılan görüntülerin kıyaslanması
de, yasal bir zorunluluk olmaktan çıkmıştır [4]. Bu gelişme
2.1. Görüş Alanı ve Güvenlik İlişkisi
sonrası araç üzerinde bulunan dış dikiz aynalarının iptalinin,
araç aerodinamiğini iyileştirme, dolayısıyla yakıt sarfiyatının Sürüş güvenliğinde sürücü görüş alanı önemli parametreler-
azaltılması yönünde meydana getirdiği önemli etki nedeniy- den biridir. Amerikan Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği Mü-
le, regülasyonun AB’nin koyduğu bu iddialı emisyon oranı dürlüğü’nün 2015 yılında paylaştığı kapsamlı kaza istatistik
kısıtlarını gerçekleştirmek için katkı sağlayabileceği düşü- raporunda, görüş alanı kaynaklı kazaların, Amerika Birleşik
nülmüş ve otomotiv üreticileri KMS’nin otomobil üzerinde Devletleri’nde yaşanan toplam kaza miktarına oranının 11%
uygulamaları ile ilgili çeşitli konsept çalışmalar yapmıştır civarında olduğu belirtilmektedir [7].
(Şekil 1). Bu makalenin konusu olan çalışmada ise TOFAŞ Çevresel faktörler dışında görüş alanı kaynaklı kazaların
bünyesinde KMS’nin mevcut geleneksel aynalara kıyasla gö- birçoğu kavşak dönüşlerinde, tali yol çıkışlarında, şerit
rüş alanı üzerinde yarattığı etkiler incelenmiştir. değiştirme ve sollamalarda; ayna görüş alanlarının yetersizliği
nedeniyle oluşan kör noktalar dolayısıyla yaşanmaktadır. Şekil
3’te görülebilecek görsel üzerindeki kırmızı ve beyaz araçlar
ayna görüş alanın dışında kaldığından, herhangi bir sollama
veya şerit değiştirme durumunda sürücüler ve yolcular için
büyük bir tehlike oluşabileceği gözlenebilmektedir [8].
KMS ile birlikte görüş alanı ve kör noktalar ile alakalı bu
problemlerin iyileştirilebileceği veya tamamen ortadan
kaldırılabileceği düşünülmektedir.
Şekil 1. BMW firmasının I8 modeli için yaptığı bir konsept aynasız araç
çalışması [5]
.
Şekil 3. Ayna görüş alanı yetersizliği ve kör nokta ile ilgili bir görsel [8]
3. ISO 16505, R-46-04 REGÜLASYONU VE

TANIMLANAN KISITLAR Şekil 4. Binek araçlarda yatay görüş alanı için şart koşulan limit sürücü
görüş alanı [9]
ISO 16505’e ve R-46 Regülasyonu’na göre, araç üzerinde
sürücüye belli sınır koşullar dahilinde bir görüş alanı
sunulması zorunludur. Dolayısıyla araçlar binek ve ticari
ayrımına göre farklı özellik ve limit isterlere sahip aynalar
Şekil 5. Binek araçlarda dikey görüş alanı için şart koşulan limit sürücü
ile donatılmıştır [4, 9]. ISO 16505 standardının 2015 yılında
görüş alanı [9]
yayınlanmasının akabinde, 2016 yılında, R-46 Regülasyo-
nu’nda, aynalar ve görüş alanlarıyla alakalı mevcut kısıtlar
baki kalmak şartıyla, ayna ve görüş alanları ile KMS arasında
bir ilişki kurularak, KMS için yeni ve güncellenmiş alternatif
kısıtlar ortaya çıkarılmıştır. Yayınlanan bu güncelleme ön-
cesinde, binek araçlar için sağ, sol ve orta dikiz aynalarının
kullanımı zorunlu olup,bunlar yerine bir KMS yerleşimi ya-
pılmasına ise izin verilmezken, güncelleme ile beraber KMS
kullanımına artık izin verilmektedir. Regülasyonun yürürlü-
ğe girmesi ile birlikte tüm AB ülkeleri ve Rusya dahil olmak
üzere 42 ülke tarafından norm kabul edilmiş ve uygulamaya Şekil 6. Binek ve ticari araçlarda tanımlanan ayna sınıfları [6]
konulmuştur [6]. Bu başlık altında güncel R-46-04 Regülas-
yonu’nda belirtilen cisim büyütme çarpanı ve sürücü görüş Araç geleneksel dikiz aynaları aynı zamanda birer küre-
alanı ile ilişkili kısıtlar detaylandırılmıştır. sel aynadır. Otomotiv üreticilerinin düz ayna yerine küre-
sel tümsek ayna kullanmasının nedeni, sürücüye yansıtılan
3.1. Binek Araçlarda Görüş Alanı Kısıtları görüş alanını izin verilen limitler dahilinde arttırabilmektir.
R-46-04 Regülasyonu’nda yatay ve dikey olarak görülmesi Tümsek aynalarda küresellik arttıkça, bir diğer deyişle eğri-
gereken minimum görüş alanları binek ve ticari araçlar için lik yarıçapı azaldıkça, sabit konumdaki bir aynanın sürücüye
ayrı ayrı tanımlanmıştır. Bu tanımlamalar hem regülasyo- yansıttığı görüş alanı artmaktadır. Ancak R-46-04 Regülas-
nun güncellenmiş yeni versiyonunda hem de regülasyonun yonu gereğince araçlarda bulunan klas I, II ve III aynalarda
eski versiyonunda bulunmaktadır. R-46-04 Regülasyonu’nda eğrilik yarıçapının Avrupa pazarı için 1200 mm’nin altında
binek bir araç için otomotiv üreticilerine, yatay yönde sü- olmasına izin verilmediğinden [9], yansıtılan görüş alanı için
rücüye, sürücü göz elipsi koordinatının 4 m gerisinde 1 m de bir limit değer oluşmaktadır. Aynı şekilde klas IV, V ve VI
genişliğindeki bir alanı, 20 m gerisinde ise 4 m genişliğindeki için de eğrilik yarıçapı değerlerine ilişkin farklı kısıtlamalar
bir alanı zemin seviyesinde görebilecek bir görüş alanı siste- getirilmiştir. Bu durum, sürücüye aktarılabilecek maksimum
mi sağlaması şartı belirtilmiştir [9] (Şekil 4). görüş alanında da bir sınır noktası oluşturmaktadır.
Aynı şekilde regülasyon, sürücünün dikey yönde görmesi Araç dikiz aynaları, küresel tümsek yapıları itibari ile sürü-
gereken minimum görüş alanı değerlerini de paylaşmıştır. cü görüş alanını arttırmakla beraber, sürücünün ilgili ay-
Buna göre sürücü göz elipsinden 4 m geride, zeminin sü- nalardan gördüğü cisim boyutlarını da gerçek değerlerine
rücü tarafından görülmeye başlanması ve 20 m boyunca bu kıyasla daha küçük bir boyutta yansıtmaktadır [9]. R-46-04
durumun sürmesi istenmektedir [9] (Şekil 5). Regülasyonu sürücüde cismin gerçek uzaklığına ilişkin bir
algı bozukluğu yaşanmaması adına aynalara cisim boyutu
3.2. Ayna Sınıfları ve Sınıflara Göre Cisim Boyutu Kısıtları küçültme sınırları getirmektedir. Cisim boyutu parametre-
R-46-04 Regülasyonu’nda ayna sınıfları binek ve ticari araç- si, sürücü algılanan cisim boyutunun gerçek cisim boyutuna
lar için ayrılmıştır. Binek araçlarda sol ve sağ dış dikiz ay- göre oranı olan ayna magnifikasyon faktörü (Mayna), başka
naları için klas III, iç dikiz aynası içinse klas I tanımı, ticari bir deyişle ayna cisim büyütme çarpanı olarak tanımlanmak-
araçlarda ise 4 ayna çeşidi için 4 ayrı tanımlama yapılmıştır tadır. Her bir ayna sınıfı için kendi içinde ayrı cisim boyutu
[6] (şekil 6). sınırları tarif edilmiştir [9]. Şekil 7’de görülebileceği üzere,
klas I yani binek araç iç dikiz aynası için bu değer 0.33 olarak
belirlenmiş ve bu değerin altına inilemeyeceği belirtilmiştir.
Aynı şekilde yine binek araçlar için klas III olarak tanımla- Hesaplama yöntemi ise her iki durum için de aynı olup
nan sol dış dikiz aynası için ortalama cisim büyütme çarpanı denklem 1 ve 2 olarak tanımlanmıştır [4].
sınır değeri 0,31, klas III sağ dış dikiz aynası içinse bu değer
Denklem 1’de Msistem/yatay/ort değerinin hesaplanmasın-
0,20 olarak belirtilmiştir.
da kullanılan parametrelerden θmonitör/yatay/D monitö-
rün sürücü göz elipsinden monitör orta noktasına dik gelen
bir ışının, monitör yüzeyi ile yatayda yaptığı açıyı, αmoni-
tör/D monitör ile sürücü nominal göz elipsi noktasının ara-
sındaki mesafeyi, Wmonitör/yatay seçili monitör tanımlı
ekran yatay uzunluğunu yani genişlik değerini, αmonitör/
yatay ise monitör genişlik yüzeyine yani monitöre yatayda
kamera modülünden aktarılan toplam görüş alanını derece
cinsinden ifade etmektedir [4, 6] (Şekil-8).

Şekil 7. R-46-04 Regülasyonu’nda tanımlanan ortalama ayna cisim büyüt-

me çarpanı değerleri [9]
3.3. KMS’de Sistem Cisim Boyutu Kısıtları ve

Hesaplamaları
Bu başlık altında ISO 16505 standardı kapsamında moni-
törlere aktarılan görüntülerdeki cisim boyutu kısıtları, ilgili
parametreler ve cisim boyutu hesaplama yöntemleri ince-
lenmiştir. Şekil 8. Monitör yatay yüzeyi için denklem 1 parametreleri ile ilgili detay-
3.3.1. KMS’de Sistem Cisim Boyutu Kısıtları lar [4, 6]
ISO 16505 standardına göre [4] aynı aynalarda olduğu gibi, Denklem 2’de Msistem/dikey/ort değerinin hesaplanmasın-
sürücünün monitörlere aktarılan görüntüler üzerinden gör- da kullanılan parametrelerden;
düğü cisim boyutları ve buna bağlı olarak algıladığı cisim θmonitör/dikey/D monitörün sürücü göz elipsinden moni-
uzaklıkları, sürücünün cisimlerin gerçek uzaklıklarına dair tör orta noktasına dik gelen bir ışının, monitör yüzeyi ile di-
algısında bir bozulma oluşmaması açısından oldukça önem- keyde yaptığı açıyı, αmonitör/D monitör ile sürücü nominal
lidir. Eğer aktarılan görüntüde cisim boyutları izin verilen göz elipsi noktasının arasındaki mesafeyi, Hmonitör/dikey
değerlerin altında ise sürücü, görüş alanındaki araç, canlı, seçili monitör tanımlı ekran dikey uzunluğunu, αmonitör/
obje gibi unsurlar ile arasındaki gerçek uzaklık algısını kay- dikey ise monitöre derece cinsinden dikeyde kameradan ak-
bedebilmekte ve bu durum sürüş güvenliğini tehlikeye so- tarılan toplam görüş alanını ifade etmektedir [4, 6] (Şekil-9).
kacak sonuçlar doğurabilmektedir. Dolayısıyla regülasyon,
her bir ayna sınıfı için belirlenen sınır cisim büyütme çarpa-
nı değerlerinin, ilgili monitörler için de aynı şekilde geçerli
olduğunu belirtmektedir. Örneğin binek araçlarda klas III
sürücü tarafı aynası için belirtilen 0,31 sınır değeri, aynanın
sürücüye sağladığı görüş alanının aktarıldığı monitör gö-
rüntüsü için de aynen geçerli olmakta ve bu değerin altına
inilmemesi istenmektedir. Özetle ilgili ayna cisim büyütme
çarpanı sınırları ve ilgili monitöre aktarılan görüntüdeki ci-
sim büyütme çarpanı sınırları arasında direkt olarak bir ilişki
kurulmuştur. Bu ilişki, ortalama ayna cisim büyütme çarpanı
Şekil 9. Monitör dikey yüzeyi için denklem 2 parametreleri ile ilgili detay-
Mayna/ort, KMS cisim büyütme çarpanın da Msistem ola- lar [4, 6]
rak tanımlanırsa, Mayna/ort ≤ Msistem/ort kısıtı şeklinde
ifade edilebilir. Bu durum tüm diğer sınıflar için de geçerlidir. 4. KMS’NIN ARAÇ ÜZERINE SANAL ORTAMDA
3.3.2. KMS’de Sistem Cisim Büyütme Çarpanı Hesap- ENTEGRASYONU
lamaları ve İlgili Parametreler Bu başlık altında araç için sanal ortamda gerçekleştirilen
KMS entegrasyon çalışması ile ilgili kısa bir bilgilendirme
Monitöre aktarılan görüntüdeki cisim büyütme çarpanı,
yapılmıştır.
yani Msistem değeri, ekran yerleşimine göre, dikdörtgen
monitör ekranına aktarılan görüntünün genişlik ve yüksek- 4.1. Monitör Yerleşimleri
lik, yani yatay ve dikey kısmı için ayrı ayrı hesaplanmaktadır. Çalışmada, projede kullanılan aynı ölçü ve teknik özelliklere
.
sahip 2 adet monitörün sanal ortamda dış kabukları ortaya çıkan bu Mayna/ort değerleri baz alınmıştır. Bu
modellenmiş ve monitörler makale konu kapsamı dışındaki şekilde nominal göz elipsi koordinatlarına göre monitöre
çeşitli ergonomik ve homologatif kurallara göre A direkler aktarılacak görüntü üzerindeki cisim boyutları, aynalar
üzerine yatay yani monitör uzun kenarı torpido yüzeyine üzerindeki cisim boyutları ile eşitlenmiş ve ilgili araç
paralel olacak şekilde yerleştirilmişlerdir. Sol ayna görüntü- sürücülerinin yeni sistem ile aynalarda gördükleri cisim
sünü sürücüye aktaracak olan monitör yerleşimi sol A-direk boyutlarının değişmemesi amaçlanmıştır. Araç Mayna/ort
bölgesine, sağ ayna görüntüsünü sürücüye aktaracak olan değerleri denklem 3 ile hesaplanabilmekte olup, denklem
monitör ise sağ A-direk bölgesine yerleştirilmiştir (şekil 10). parametrelerinden M, Mayna/ort değerini, r’d ilgili ayna
Monitörler yatayda 152,4 mm genişlik değerine, dikeyde ise orta noktası ile nominal göz elipsi noktası arasındaki
91,44 mm yükseklik değerinde ekran uzunluğuna sahip ol- uzaklığı ve rm ayna eğrilik yarıçapını ifade etmektedir [10].
mak üzere 7’’ boyutundadır. r’d değerinin hesaplamasında öncelikle her araç için özel
olan nominal göz elipsi koordinatları tespit edilmelidir. No-
minal göz elipsi koordinatlarının hesaplanmasında yine her
araç için özel olarak hesaplanan ve sürücünün kalça böl-
gesinde, bacak bölgesi ve üst gövdenin hareket noktasını
belli etmek için ortaya konan H noktası kullanılmaktadır.
H noktası araç tasarımı ve araç test regülasyonları için bir
referans noktası olup, araç için birçok parametreyi de direkt
olarak etkilemektedir [11, 12, 13]. Bunun dışında nominal
göz elipsi koordinatları belirlenirken 25° koltuk sırt açısı ve
158 mm’den büyük koltuk kızak konumu baz alınmaktadır.
Şekil 10. Doblo üzeri monitör yerleşimleri Bu veriler ışığında ortaya çıkan göz elipsi noktası kullanıla-
rak, VisMockUp programı aracılığıyla sanal bir manken ta-
4.2. Kamera Modülü Yerleşimleri
sarımı yapılmıştır. Şekil 12’de görülebileceği üzere, nominal
Aynı ölçüsel ve teknik özelliklere sahip 2 kamera modülü ip- göz elipsi ile nominal konumdaki aynaların orta noktaları
tal edilen sağ ve sol aynaların konumuna yakın olmak üzere, arasındaki mesafelerin sol dikiz aynası için 932,6 mm, sağ
yeni birer kamera tutucu kapak tasarımı vasıtasıyla sabitle- dikiz ayası için de 1459,4 mm olduğu ortaya konulmuştur.
nerek makale konu kapsamı dışındaki çeşitli ergonomik ve İlgili araç sağ ve sol dikiz aynalarının eğrilik yarıçapının ise
homologatif kurallara göre konumlandırılmıştır (şekil 11). 1200 mm olduğu bilindiğinden sol ayna için cisim büyütme
çarpanı değerinin 0,3914, sağ ayna için ise 0,2913 olduğu
denklem 3 üzerinden hesaplanmıştır.
Şekil 11. Doblo üzeri kamera modülü ve modül tutucu kaplama yerleşim-
leri
5. SANAL ORTAMDA ARAÇ AYNA VE MONITÖR

GÖRÜNTÜ PARAMETRELERI ÜZERINE ÇALIŞMALAR Şekil 12. Sağ ve sol dış dikiz aynalarının nominal göz elipsi noktasına olan
uzaklıkları
Bu başlık altında seçili binek araç için sanal ortamda Sie-
mens NX ve Siemens VisMockUp programları ile denklem Bu veriler ile birlikte sağ ve sol monitörlere aktarılacak gö-
1 ve 2 üzerinde belirtilen ilgili parametreler hesaplanmış ve rüntünün cisim boyutları çarpanları da bu değerlere eşitle-
αmonitör yani monitöre aktarılabilecek görüş alanı değeri nerek, mevcut aynalarda sürücü nominal göz noktasına göre
ortaya çıkarılarak ayna görüş alanları ile kıyaslanmıştır. görünen cisim boyutlarının, monitöre aktarılacak görüntü-
lerdeki cisim boyutları ile aynı olması sağlanabilecektir.
5.1. Araç Sağ ve Sol Dış Dikiz Aynalarının Cisim Büyütme
Çarpanı Değerlerinin Hesaplanması 5.2. Araç Sağ ve Sol Dış Dikiz Aynalarının Nominal Göz
Çalışmada αmonitör yani monitöre aktarılabilecek Elipsi Noktasına Göre Görüş Alanı Değerleri
görüş alanı hesaplamalarında, R-46-04 Regülasyonu’nda Bu başlık altında araç sağ ve sol dış dikiz aynalarının, nomi-
belirtilen klas III ayna sınıfları için minimum cisim nal göz elipsi noktasından bakan bir sürücüye dikeyde ve ya-
büyütme çarpanı değerlerini baz almak yerine mevcut tayda sağladığı maksimum görüş alanı değerleri paylaşılmış-
araç için sürücü alışkanlıklarının değiştirilmemesi tır. Çalışmada nominal göz elipsi noktasından, ayna yüzeyi
adına araç mevcut aynalarının cisim büyütme çarpanı üzerine gönderilen ışınlar vasıtası ile görüş alanı konileri
değerleri hesaplanmış ve denklem 1 ve 2’de bulunan oluşturulmuştur (Şekil 13).
parametrelerden biri olan Msistem/ort değerleri için
getirecek olması nedeniyle, sağ aynada yüzey alanında artışa

gidilerek görüş alanını sol ayna ile eşitleme ihtiyacı duyul-
mamaktadır.
Araç sol dış dikiz aynası üzerinden örnek verilirse, ilgili araç
için başlık 3.1. detayları aktarılan R-46-04 Regülasyonu sı-
nır görüş alanı değerlerine göre (şekil-4, şekil-5) sol dış dikiz
aynası limit görüş alanı açıları hesaplandığında, mevcut ko-
numuna göre aynanın yatay limit görüş alanı açısının 10,62°,
dikey limit görüş alanı açısının ise 18,05° olduğu gözükmek-
tedir (Şekil-15, Şekil 16). Sürücüye bu değerlerin altında bir
görüş alanı sağlayacak şekilde tasarlanan bir sol dış dikiz
Şekil 13. Sağ ve sol dış dikiz aynaları için nominal göz elipsi noktasına aynasına sahip bir araç trafiğe çıkış yetkisi alamamaktadır.
göre oluşan görüş alanı konileri Paragrafta belirtilen çalışma, araç üst gövdesinin zemin ile
olan uzaklığı ve konumunun incelenebildiği, araç içinde sa-
Sol dikiz aynası için sürücü tarafından yatayda ve dikeyde dece sürücünün bulunduğu ve herhangi bir bagaj veya araç
görülebilen maksimum görüş alanı şekil 14’te görülebilmek- içi yük bulunmayan araç zemin düzlemine göre yapılmıştır.
tedir. Bu şekilde ayna ile zemin arasındaki maksimum mesafeyi
Buna göre ayna görüş alanı konisi yüzeyinin yatayda yani y sağlayacak araç konumu, yani dikey görüş alanı değeri he-
ekseninde sahip olduğu en geniş sınır noktalarının birleş- saplaması 4 m zemin görüş sınırı için aracın en negatif ko-
tirildiği turuncu ve kırmızı renkli çizgiler arasındaki açının numu belirlenmiştir.
yaklaşık 20° olduğu görülmektedir. Özetle sürücünün sabit Buna göre mevcut sol dikiz aynasının, sol dikiz aynası limit
bir nominal göz elipsi noktasından, sol dış dikiz aynasında görüş alanı değerlerine göre yatayda yaklaşık %88,5, dikey-
yatayda görebileceği en büyük görüş alan açısının 20,02° ol- de ise yaklaşık %35,6 oranında daha büyük bir alan sağladığı
duğu hesaplanmıştır. tespit edilmiştir. Bu farkın en önemli nedenleri ise otomotiv
Ayna görüş alanı konisi yüzeyinin dikeyde yani z ekseninde üreticilerinin kör noktayı olabildiğince azaltarak sürücü ve
sahip olduğu en geniş sınır noktalarının birleştirildiği yeşil ve yolcu güvenliğini arttırmayı amaçlaması ve müşteri yüksek
mavi renkli çizgiler arasındaki açının yaklaşık 24,48° olduğu görüş alanı taleplerinin her geçen gün artması olarak özet-
görülmektedir. Özetle sürücünün sabit bir nominal göz elip- lenebilir.
si noktasından, sol dış dikiz aynasında dikeyde görebileceği
en büyük görüş alanı açısının 24,48° olduğu hesaplanmıştır.
Şekil 15. Sol dikiz aynasının limit görüş alanlarına göre sürücüye aktarma-
sı gereken yatay alan açısı
Şekil 14. Sol dış dikiz aynasında yatayda ve dikeyde görülebilecek en

büyük sürücü görüş alanı açısı değeri
Şekil 16. Sol dikiz aynasının limit görüş alanlarına göre sürücüye aktarma-
sı gereken dikey alan açısı
Aynı hesaplamalar sağ dış dikiz aynası için de yapıldığında,
yatayda görülebilen en büyük görüş alanı açısının 16,35°, di- 5.3. Araç Sağ ve Sol Monitör Görüntüleri İçin Nominal
keyde ise bu değerin 19,98° olduğu ortaya çıkarılmıştır. Buna Göz Elipsi Noktasına Göre Görüş Alanı Değerlerinin
göre sağ dış dikiz aynasından sürücüye yansıyan görüş alanı- Hesaplanması
nın hem yatayda hem de dikeyde olmak üzere, sol dış dikiz
Bu başlık altında araç için sanal ortamda Siemens NX ve
aynası yansıyan görüş alanına göre daha az olduğu belirtile-
Siemens VisMockUp programları ile denklem 1 ve 2 üze-
bilir. Sağ ve sol aynalarda ortaya çıkan bu görüş alanı değer
rinde belirtilen ilgili parametre değerleri ortaya çıkarılmış ve
farklılığı, nominal göz elipsi noktasının sol ve sağ aynalara
αmonitör yani monitöre aktarılabilecek görüş alanı değerleri
göre farklı uzaklıkta olmasından kaynaklanmaktadır. Ayna
yatay ve dikey değerler için ayrı ayrı hesaplanmıştır.
görüş alanlarının şekil 4 ve 5’te belirtilen sürücü görüş ala-
nı limitlerinin hali hazırda fazlasıyla üzerinde bulunması ve Şekil 17’de Siemens NX programı üzerinden αmonitör/D/
ek maliyet, araç simetriğinin bozulması gibi olumsuz etkiler sol ve αmonitör/D/sağ, yani nominal göz elipsi noktasının
.
sol ve sağ monitör ekran yüzeyleri orta noktalarına olan aynı teknik özelliklere sahip olduğundan, sağ ve sol moni-
uzaklılığı görülebilmektedir. Her iki monitörde de kendi tör için Wmonitör/yatay ve Hmonitör/dikey yani monitör
içlerinde yatay görüntü hesaplamaları için denklem 1 ve ekran yatay ve dikey uzunluk değerleri ortaktır. Buna göre
dikey görüntü hesaplamaları için denklem 2 uygulandığında, ürün teknik döküman değerlerine göre modellenen monitör
her iki denklemde de göz elipsi ve monitör orta nokta arası ekran genişliği 152,4 mm, ekran yüksekliği ise 91,44 mm’dir.
uzaklık değişmediğinden αmonitör/D değeri ortak olarak Ekran genişlik ve yükseklik değerleri ile ayna değerleri karşı-
kullanılabilmektedir. laştırması şekil 20 üzerinde görülebilmektedir.
Özetle sağ monitör için örnek verilmesi gerekirse
αmonitör/D/sağ/yatay değeri αmonitör/D/sağ/dikey
değerine eşittir.
Şekil 20. Ekran ve ayna genişlik ve yükseklik değerlerinin karşılaştırılması
Cisim büyütme çarpanı değerleri ise yatay ve dikey görüntü-

ler üzerinde eşittir. Daha önce bahsedildiği gibi cisim büyüt-
Şekil 17. Nominal göz elipsi noktasının ekran yüzeyleri orta noktalarına
me çarpanı değerleri mevcut ayna çarpan değerlerinden baz
olan uzaklıkları
alınarak denklem 1 ve 2’de kullanılmıştır.
θmonitör/yatay/D/sol, θmonitör/dikey/D/sol, yani sol mo-
Buna göre aynalar ile aynı cisim büyütme çarpanı değerle-
nitör görüntüsü için sürücü göz elipsinden monitör orta
ri ve ilgili diğer parametreler kullanılarak denklem 1 ve 2
noktasına dik gelen bir ışının, monitör yüzeyi ile yatayda ve
üzerinden hesaplanan αmonitör değerlerine göre, sol moni-
dikeyde yaptığı açılara ilişkin değerler şekil 18 ve 19 üzerin-
törde ekrana yatayda 29,21°’lik, dikeyde ise 18,01°’lik görüş
den incelenebilir. Sağ monitör için de aynı şekilde yapılan
alanına sahip bir görüntü basılabilmektedir. Sağ monitör için
hesaplamalar sonucu ortaya çıkan değerlerin θmonitör/
ise ekrana yatayda 25,12°’lik görüş alanına sahip bir görüntü
yatay/D/sağ için 4,78°, θmonitör/dikey/D/sağ için ise 4,07°
basılabilirken, dikeyde ise bu değer 15,09°’dir.
olduğu hesaplanmıştır.
R-46-04 Regülasyonu’nda tanımlanan her bir monitör kla-
sı için ilgili limit cisim büyütme çarpanı değerleri (şekil-7)
denklem 1 ve 2 üzerinden kullanıldığında ise αmonitör/limit
değerlerine göre, sol monitörde ekrana yatayda 36,88°, di-
keyde ise 22,74°’ye varan bir görüş alanı aktarılabilmektedir.
Sağ monitör için ise ekranda yatay olarak 36,58°’ye varan bir
görüş alanı elde edilebilirken, dikeyde ise bu değer 21,97°’ye
ulaşmaktadır.
Tüm parametreler ve sonuçlara ilişkin oluşan özet durum
tablo 1 üzerinden incelenebilir.
Tablo 1. Monitöre aktarılan görüş alanının hesaplanmasında kullanılan
Şekil 18. Nominal göz elipsi noktasından ekrana gelen ışının sol monitör parametre değerleri ve sonuçlar
ekranı ile yaptığı yatay açı Sağ Monitör Sağ Monitör Sol Monitör Sol Moni-
Yatay Dikey Yatay tör Dikey
Msistem/ort 0,2913 0,2913 0,3914 0,3914
Msistem/limit 0,20 0,20 0,31 0,31
αmonitör/D 1187,6 mm 1187,6 mm 756,73 mm 756,73 mm
θmonitör/D 4,78° 4,07° 6,59° 7,97°
(W, H)monitör 152,4 mm 91,44 mm 152,4 mm 91,44 mm
αmonitör/ort 25,12° 15,09° 29,21° 18,01°
αmonitör/ 36,58° 21,97° 36,88° 22,74°
limit
6. SANAL ORTAMDA ARAÇ KAMERA MODÜL

KONUMUNA GÖRE AKTARILAN GÖRÜŞ ALANININ
Şekil 19. Nominal göz elipsinden ekrana gelen ışının sol monitör ekranı ile
yaptığı dikey açı
GÖRÜŞ ALANI KISITLARI AÇISINDAN İNCELENMESI
Bu başlık altında kamera modülü lens konumu, ayna konu-
Sağ ve sol a direk bölgelerine yerleştirilen her iki monitörde
muna kıyasla bir miktar değiştiğinden, değerler yeterli gö- diğinden [9], aynalar üzerinde cisim büyütme çarpanı de-
rünse de görüş alanı kısıtlarının karşılanıp karşılanmadığı ğerlerinin kullanıcıya görüş alanı açısından fayda sağlayacak
ayrıca araştırılmıştır. Şekil 21 ve şekil 22’de incelenebilece- şekilde limit değerlere çekilemeyeceği düşünülürse, özellikle
ği üzere, monitörlere aktarılan görüntüler için hesaplanan yeni araç modellerine entegre edilecek bir KMS düzeneğin-
görüş alanı değerlerinin, kamera lens konumuna göre başlık de eğrilik yarıçapı kısıtının bulunmaması durumunun da
3.1.’de detayları aktarılan R-46-04 Regülasyonu görüş alanı görüş alanı açısından ek bir fayda sağlayabileceğinden bah-
kısıtları açısından uygun oldukları kamera görüş alanı koni- sedilebilir.
leri modelleri üzerinden görülebilmektedir. Analiz için yine
Dikey ekran yani monitör yükseklik alanına aktarılan görüş
araç üst gövdesinin zemin ile olan uzaklığı ve konumunun
alanları incelendiğinde ise, cisim boyutları yine ekran ve
incelenebildiği, araç modeli, durumu ve motor versiyonuna
aynalar üzerindeki görüntülerde eşit tutulduğunda, sağ ek-
göre özel olarak belirlenen bir zemin düzlemi oluşturulmuş-
ran dikey görüş alanının sağ ayna dikey görüş alanına göre
tur. Çalışmada araç için dikeyde sağlanması gereken limit
%24,4 oranında, sol ekran dikey görüş alanının sol ayna di-
koşullar açısından en olumsuz durumu oluşturacak, sade-
key görüş alanına göre %26,4 oranında daha düşük bir görüş
ce sürücünün araç içinde bulunduğu 1,3 litre hacme sahip
alanına sahip olduğu sonuçlara yansımıştır. Hesaplamalarda
motor versiyonun simüle edildiği bir zemin düzlemi kulla-
limit cisim büyütme çarpanı değerleri kullanıldığında ise
nılmıştır.
sağ ekran görüntüsü için görüş alanında aynaya göre %10,5
oranında bir artış meydana gelirken, sol ekran görüntüsünde
ise %7,1 oranında bir düşüş meydana gelmektedir.
Özellikle aynalar ile aynı cisim boyutu çarpanı değerlerinin
kullanıldığı hesaplamalarda ekranlara aktarılan dikey görüş
alanlarının aynalara göre daha düşük olması durumu, mev-
cut ayna yüzey yükseklik değerlerinin seçili monitör ekran
yükseklik değerlerinden 52 mm daha fazla olmasından kay-
naklanmaktadır. Hali hazırda dikey limit görüş alanı değer-
lerinin oldukça üzerinde olan ilgili araç aynalarında, dikey
ayna yerleşiminin tek sebebi ise c direk tavan bölgesinin
araç geri sürüşü veya park sırasında kısa tavan ve benzeri
engellere çarpma riskini ortadan kaldırma isteğidir. Başlık
3.1.’de de görülebileceği üzere klas III aynalar için bu böl-
genin görülmesi gibi bir homologatif zorunluluk bulunma-
makta ve sürücünün göz elipsine göre 4 m geride zemini
Şekil 21. KMS yatay görüş alanı değerleri görmesi gerekliliği, dikey görüş alanı için tek kısıt olarak
tanımlanmaktadır. Ancak yine de mevcut araç sürücü alış-
kanlıklarının değişmemesi adına ilgili araç ekranına aktarı-
lan görüntünün, dikey görüş alanında en azından bahsedilen
durumlarda mevcut ayna dikey görüş alanını sağlaması he-
deflenmektedir. ISO 16505 standardının cisim boyutlarının
özel durumlarda geçici olarak limit değerlerin altına indiri-
Şekil 22. KMS dikey görüş alanı değerleri
lebilmesi başlıklı maddesi [4], bu hedefin gerçekleşmesine
olanak sağlamaktadır. Maddeye göre park, tali yol çıkışı, sol-
7. TARTIŞMA
lama gibi durumlarda cisim boyutları limit değerlerin altına
Tüm hesaplama sonuçlarına göre 7 inch boyutlarında yatay indirilebilmekte ve görüş alanı bir sınır olmadan arttırılabil-
olarak konumlandırılmış mönitörler için, cisim boyutları mektedir. Dolayısıyla park esnasında, araç CAN bağlantısı
ekran ve aynalar üzerindeki görüntülerde eşit tutulduğun- sayesinde geri vites ve ekrana basılan görüntü görüş alanı
da, sağ ekranda görülen yatay yani genişlik yüzeyine akta- arasında ilişki kurularak görüş alanı anlamında yeterli teknik
rılan görüş alanının, sağ ayna yatay görüş alanından %53,6 özelliklere sahip kamera lensleri vasıtasıyla ekranlara dikey-
oranında, sol ekranda görülen yatay görüş alanının ise sol de aktarılan görüşün sürücü tahriğiyle geçici olarak arttırı-
ayna yatay görüş alanından %45,9 oranında daha büyük bir labilmesine standart tarafından izin verilmekte ve bu sayede
görüş alanı sağladığı sonucuna ulaşılabilmektedir. sürücü alışkanlıkları korunabilmektedir.
Hesaplamalarda ekranlara aktarılan görüntüler için, tanım- Ayrıca bu duruma ek olarak aynı şekilde sinyal kolu sağ-
lanan limit cisim büyütme çarpanı değerleri kullanıldığın- sol sinyal aktivasyonu ile sağ-sol ekranlara basılan görüntü
da ise bu artış oranı, sağ ekran görüntüsü için %123,7’e, sol arasında bir ilişki oluşturularak sollamalarda veya tali yol
ekran görüntüsü için ise %84,2’e kadar ulaşmaktadır. Cisim çıkışlarında geçici olarak kör noktaları tamamiyle ortadan
şekillerinin bozulmaması amacıyla klas III ayna eğrilik yarı- kaldırabilecek seviyede bir yatay görüş alanı imkanı sağla-
çapları için tanımlanan 1200 mm’lik değerin altına inileme- nabileceği görülebilmektedir. Sürücü sollamasını tamamla-
.
dığında veya tali yoldan anayola çıktıktan sonra sinyal kolu- çekici bir çözüm ve iyileşme olanağı sağlamaktadır. Aynı za-
nu sıfır konumuna getirdiğinde ise bu geçici durum ortadan manda otomotiv üreticileri, hali hazırda araçlarda kullanılan
kalkabilecek, görüş alanı eski durumuna gelebilecek ve sü- kör nokta uyarı tespit sistemi gibi maliyetli sistemleri de ip-
rekli ileri sürüşte cisim büyütme çarpanı açısından regülas- tal edebilme şansına sahip olabileceklerdir.
yon isterleri sağlanabilecektir.
KMS’nin zararlı gaz salınım miktarı, görüntü kalitesi, araç
aerodinamiği ve aeroakustiği üzerinde sağladığı tüm fayda-
8. SONUÇLAR
lara ek olarak, görüş alanı gibi sürüş güvenliği ve konforu
Makalede aynaların iptali ve yerlerine bir KMS kullanımına açısından önemli bir parametre üzerinde oluşturacağı olum-
izin veren yeni standart ve güncellenen R-46-04 Regülas- lu etkiler de göz önüne alındığında, gelecekte otomotiv üre-
yonu’nun görüş alanı üzerinde oluşturacağı etkiler bir araç ticilerinin aynasız araç teknolojisi üzerine yapacağı çalışma-
üzerinde sanal ortamda incelenmiştir. Buna göre monitöre ları yoğunlaştıracağı öngörülmektedir.
aktarılan yatay ve dikey görüş alanları hem ayna cisim bo-
yutları hem de limit cisim boyutları kullanılarak hesaplan- KISALTMALAR
mış ve ayna görüş alanları ile kıyaslanmıştır. Ortaya çıkan
AB Avrupa Birliği
sonuçlar tablo 2 ve 3 üzerinden incelenebilir.
KMS Kamera-monitör sistemi
Tablo 2. Ayna cisim büyütme çarpanı değerleri baz alınarak hesaplanan
KMS görüntü görüş alanlarının ayna görüş alanlarına kıyasla sağladığı Mayna Ayna magnifikasyon FAKTÖRÜ
iyileşme oranları
Monitör Konumu Msistem/ort Yatay görüş ala- Dikey görüş ala- CAN Kontrol alan ağı veri yol
(Msistem/ort= nındaki iyileşme nındaki iyileşme
Mayna/ort) oranı oranı TEŞEKKÜR
Sağ (yolcu tarafı) 0,2913 + %53,6 - %24,4
Çalışmanın yürütülmesi esnasında, yapıcı eleştirileri, tecrübe
Sol (sürücü tarafı) 0,3914 + %45,9 - %26,4
ve bilgi birikimleriyle bizlere rehberlik eden TOFAŞ Packa-
Tablo 3. Klas III aynalar için limit cisim büyütme çarpanı değerleri baz alı- ging, Algılanan Kalite ve Ergonomi Yöneticisi Çağrı Mikdan
narak hesaplanan görüntü görüş alanlarının ayna görüş alanlarına kıyasla
sağladığı iyileşme oranları
ve Gövde Entegrasyon Kısım Yöneticisi Emrah Dede’ye, ilgili
Ar-Ge birimleri arasındaki iletişim ve koordinasyonun sağ-
Monitör Konumu Msistem/ort Yatay görüş ala- Dikey görüş ala-
lanması konusunda verdiği desteklerden ötürü TOFAŞ En-
(Msistem/ort= nındaki iyileşme nındaki iyileşme
Mlimit) oranı oranı tegrasyon Müdürlüğü İleri Araştırmalar Koordinatörü Ke-
Sağ (yolcu tarafı) 0,20 + %123,7 + %10,5 ziban Kotanak Pişkin’e, 3160937 No.lu ilgili 1501 TEYDEB
Sol (sürücü tarafı) 0,31 + %84,2 - %7,1 projesine verdikleri finansal destek için TUBİTAK’a, proje
partnerimiz KAREL’e ve destekleriyle sürekli yanımda olan
Sonuçlara göre özellikle görüntü cisim boyutlarının ayna ci- değerli eşim Gizem Yılmazerli’ye teşekkürü bir borç bilirim.
sim boyutlarına eşit olduğu durumda dikey görüş alanında
oluştuğu gözüken negatif durum, ekran dikey boyutunun REFERANSLAR
ayna dikey boyutundan %90,1 oranında daha küçük olma- [1] Özmen M. T. 2009. Sera Gazı – Küresel Isınma ve Kyoto Protokolü,
sından kaynaklanmaktadır. Buna rağmen görüntü cisim bo- Türkiye Mühendislik Haberleri, s. 42-46.
yutlarının limit değerlere eşitlendiği durumda dikey görüş
[2] Motosiklet Endüstrisi Derneği, 2019. 2019 Ocak TUİK Verileri, MO-
alanında dahi yolcu tarafı monitörü için %10,5 oranında bir TED Haber Bülteni.
iyileşme oluştuğu görülmektedir. Yatayda ise ekran yatay bo-
[3] Regulation (EU) 2019/631, 2019. Setting CO2 Emission Performance
yutunun, ayna yatay boyutundan sadece %6,1 oranında bü-
Standards For New Passenger Cars and For New Light Commercial
yük olduğu mevcut durumda, görüntü cisim büyütme çar- Vehicles, and Repealing Regulations (EC) No 443/2009 and (EU) No
panı değeri ayna değerleri ile eşitken yatay görüş alanında 510/2011, p. 13-53.
%53,6, görüntü cisim büyütme çarpanı değerleri limit değer-
[4] ISO/FDIS 16505, 2015. Road vehicles — Ergonomic and performan-
lerde iken ise yatay görüş alanında %123,7’e kadar bir iyileş- ce aspects of Camera Monitor Systems — Requirements and test
me oluştuğu tespit edilmiştir. Özellikle sürücü göz elipsine procedures.
daha yakın konumlandırılan monitörler veya daha büyük [5] Glon R. 2016. BMW wants to replace mirrors with cameras …
ölçülere sahip monitörlerin kullanılması ile ise bu iyileşme- will the government allow thechange?,https://www.digitaltrends.
lerin artabileceği gözükmektedir. com/cars/bmw-i8-mirrorless-news-specs-pictures/,, (Erişim Tarihi:
03.07.2019).
Ek olarak ISO 16505 standardının cisim boyutlarının özel
durumlarda geçici olarak limit değerlerin altına indirile- [6] Terzis A. 2010. The Automotive Mirror-Replacement Technology
Based On ISO 16505, Handbook of A Camera Monitor System,
bilmesi başlıklı maddesi sayesinde [4] park, tali yol çıkışı,
Springer, DOI: 10.1007/978-3-319-29611.
sollama gibi durumlarda cisim boyutları limit değerlerin
de altına indirilebilmekte ve görüş alanı bir sınır olmadan [7] National Highway Traffic Safety Administration, 2015. Critical Rea-
sons for Crashes Investigated in the National Motor Vehicle Crash
arttırılabilmektedir. Bu durum özellikle hayati tehlikeler
Causation Survey, Traffic Safety Facts.
oluşturabilecek kazaların oluştuğu sollama, tali yol çıkışı gibi
kör noktanın problem yaratabildiği durumlara karşı dikkat [8] Kılıç M. 2010. Trafikteki Sürücü Görüş Alanlarının İncelenmesi Ve
İyileştirilmesi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Li-

sans, Ankara.
[9] United Nations Regulation ECE 46-04 Rev. 6, 2016. Devices For Indi-
rect Vision and Of Motor Vehicles With Regard To The Installation
Of These Devices.
[10] Fagerström K. F. Gårdlund A. 2012. Mirror Replacement in Trucks
, Chalmers University Of Technology, Department of Product and
Production Development, Master of Science Thesis in Product De-
velopment, Sweden.
[11] United Nations Regulation ECE 125-01 Amend. 1 2016. Motor Ve-
hicles With Regard to the Forward Field of Vision of The Motor
Vehicle Driver.
[12] Automotive Industry Standard AIS-097 2007. Procedure For De-
termining The ‘’H’’ Point And The Torso Angle For 50th Percentile
Adult Male In Seating Positions of Motor Vehicles.
[13] Koç İ. 2016. H Noktası (H-point) Nedir?, https://ishakkoc.net/h-
noktasi-h-point-nedir/, (Erişim Tarihi: 03.07.2019).

Conference Paper
Oral Presentation
Plastic Side Covering Rib Position Optimization for Rattle Noise

Prediction at Vehicle Design
Mehmet Yalçın Yağcı1*, Mustafa Yiğit Yağcı2, İskender Önder Gümüş3
TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş., Turkey; Yalcin.Yagci@tofas.com.tr
1
2
TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş., Turkey; Mustafa.YigitYagci@tofas.com.tr
3
TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş., Turkey; İskender.OnderGumus@tofas.com.tr
Abstract
This study concerns a CAE analysis method for an automotive comfort parameter, NVH BS&R (Buzz, Squeak
& Rattle) noise prediction and prevention at design stage. Noise source here is the contact because of contact
between the ribs on a plastic side covering part and the sheet metal body on which the side covering is mounted
inside vehicle. The noise issue in question here is rattle noise that are audible while driving on rough road
conditions. The case is simulated in CAE software. Rattle based finite element model is set, connection line and
rattle noise assessment parameters are defined as input, excitation is applied on the model to create contacts
which may cause rattle noise, through the relative displacement between specific node pairs, risky rib contact
points are determined by FEM approach, and as a result, rib positions are optimized in order not to occur rattle
noise.
Keywords: BS&R noise, rattle, NVH, automotive acoustics, finite element method
1. INTRODUCTION tion cost, time plan compliance.
Vehicles consist of thousands of parts which interact to each Rattle noise occurs at driving conditions as a result of seve-
other in some way. These interactions may cause some an- ral instantaneous contacts between two components which
noying audible noises inside the cabin. BS&R (Buzz, Sque- are not in contact at initial stage. In this study, an audible
ak & Rattle) term defines that annoying noises which play rattle noise caused by a plastic side cover and vehicle body
significant role at automotive comfort in terms of NVH. contact is examined. BS&R noise tests are conducted within
BS&R is an abbreviation for buzz, squeak & rattle noise by R&D NVH Tests at Four-Poster Test Bench. At design stage,
low frequency forces that are generated while automobiles a rattle noise is detected at the test bench. Then the case is
are running. BSR noise are caused by the structural prob- handled by R&D Virtual Analyses to be modeled and solved
lems of connections between components that are genera- virtually using eline method. A simplified system model is
ted by a difference in errors or materials. [1] By significant created,the system is excited in compoliance with test out-
progress in engine and power-train design, S&R has become puts, noise source o the contact points are detected and ribs
more noticeable for vehicle noise engineers. [2] Day by day, are defined in order to prevent instantaneous contacts, so
electric vehicles are increasing in the market. Compared to the rattle noise.
vehicles with internal combustion engines, electric vehicles
have less powertrain noise and so less mask other noises. 2. RATTLE NOISE TESTING
As these developments in the industry makes BS&R noises The first step of the rattle noise analysis is the detection of
more noticeable inside the cabin, also lead engineers to be the noise, then diagnosis and the validation of the solution.
more preventive for BS&R noise issues to keep customer sa- For all these steps, the vehicle has to be tested by exciting
tisfaction at good level. At this point, CAE methodologies within controlled methodology for which the test environ-
arise in order to simulate the design. In the real world, prob- ment and inputs have to be stable. In order to meet that, a
lem detection is made by listening on physical parts starting specialized sound-proofing four-poster test bench is utili-
from prototype stage. By applying CAE methodologies, it is zed. In this test, the vehicle is mounted to the test bench on
possible to detect BS&R problems and even solve them at its wheels which stand on four hydraulic cylinders. Running
early design stage before physical production steps. That is these cylinders, the vehicle is excited through the wheels.
advantageous in terms of prototyping cost, mould modifica- Rouh road conditions are simulated by exciting the signals
Email: Yalcin.Yagci@tofas.com.tr
Plastic Side Covering Rib Position Optimization for Rattle Noise Prediction at Vehicle Design
formed of data collected from real rough road or manual 3.1 Modal Analysis of Full Vehicle
adjusted signals. Sweep and random signals can be coun- When modal analysis was perfomed to full vehicle model,
ted as manual signals with which the exciation is applied the modeshape [Figure 2] which causes rattle noise coming
within a specific frequency range. The advantageous part from plastic side covering zone was observed around the
of using that test bench; as the engine is off,, elimination of frequency observed at test phase.
engine noise which may mask the BS&R noise. Sound-pro-
ofing environment and the repeatability by means of stable
conditions are other advantages that provide the credibility
of the test and validation. [3] The evaluation may be done
subjectively or objectively through measurements with mic-
rophones at ear position and/or near the noise area, or with
accelerators on the rattle noise zone.
2.1 Plastic Side Covering Rattle Noise Testing

In this study, the part in question is a plastic side covering Figure 2: Effective Modshape on Plastic Side Covering Zone
[Figure 1] mounted to the body of the vehicle. At design
phase, the part should be validated in terms of BS&R noise. 3.2 Frequency Response Analysis of Plastic Side Covering
The vehicle with the plastic part mounted on the body has Plastic side covering was excited from the body connection
been tested on four-poster test bench. The target is not to points shown in Figure 3, in direction rattle noise occured.
detect any audible BS&R noise at driver and passenger seats.
Figure 3: Excitation Points on Plastic Side Covering Zone

Figure 1: Plastic Side Covering When output accelerations were investigated, the resonance
frequency of plastic covering zone was detected .
2.2 Plastic Side Covering Rattle Noise Detection
An audible rattle noise has been detected while exciting 3 Rattle Noise Analysis
the vehicle with sweep signal within a particular frequency For virtual rattle noise analysis, Squeak and Rattle Director
range. Around a significant frequency, rattle noise occured (SnRD) which is included within Altair HyperWorks was
coming from plastic side covering zone. At that frequency, used as tool. Altair’s Squeak and Rattle Director (SnRD) is a
because of the resonance, unwanted instantaneous contacts software used to quickly identify and analyse design alterna-
occured between the part and the body. Some modification tives to eliminate the root causes of squeak and rattle (S&R)
was needed to solve the noise problem. Next step was to noises in assemblies. This software provides an approach to
simulate the case virtually, create virtual model, make modi- determine relative displacements in the time domain that
fications virtually and solve virtually as well before physical may cause a squeak and rattle in the part concerned.[4]
validations.
For detection of squeak and rattle, SnRD Software uses E-LI-
3. RATTLE NOISE VIRTUAL ANALYSIS NE method. E-LINE is a finite element based method calcu-
lates relative displacement based on time versus any input.
In order to determine the source of the rattle noise in more To provide an effective assessment of relative displacement,
detail, at first, the modal analysis of the full vehicle was per- node pairs are defined along a 3D curve located between the
formed to observe the modshape causing the resonance. two parts. Each node pair has its own local coordinate sys-
Then, plastic side covering was excited from the body con- tem to capture local space geometry as shown in Figure 4.
nection points in direction rattle noise occured. Thus reso-
nance frequency affecting the part was determined. Finally, Rattle direction is z-axis and squeak direction is the x-y
the exact location of the rattle noise was determined by app- plane with respect to the E-LINE local coordinate system.
lying a time dependent sinusoidal signal at the frequency de- Advantage of using the local coordinate system, node pairs
termined on previous step. Lastly, plastic side covering was used for rattle calculation are always able to follow the line
modified and results were compared. geometry which is investigated for rattle. Since the relative
displacement is required for both phase and amplitude, eva-
luation is made in the time domain. [5] In Figure 5, a node
.
pair sample is shown from plastic side covering. Since critic area on the part has corresponding surface on
the body, new ribs [Figure 7] were designed on plastic side
covering for providing more contact with body. As a result
a considerable amount of reduction was obtained for rattle
noise as shown in Figure 8.
Figure 4: Local Coordinate System of Node Pair
Figure 7: Ribs Located on Plastic Side Covering
Figure 5: A Node Pair from Plastic Side Covering
3.4 Rattle Noise Analysis of Plastic Side Covering

For virtual rattle noise analysis, a full vehicle model was Figure 8: Rattle Analysis Results of Final State
setup and time-dependent sinusoidal signal was applied in
z-direction to the mounts connect body and suspension. 5. CONCLUSION
As a result the contour and graph shown in Figure 6 were Squeak and rattle problems which could influence custo-
obtained. It’s observed the area with red contour needed to mers quality perception about brand, can be detected and
be modified for reducing rattle noise. These results also gave minimized at early design phases with the use of simulation
reference values for which level relative displacement causes tools. In the present study the e-line method applied on the
rattle noise. component and also validated with physical tests. Results
showed simulations can detect the problematic areas at an
early phase of development and give optimized solutions.
Therefore, the process can help the companies to reduce the
prototype costs.
REFERENCES
[1] Woo C. and Park H., (2016) “Measurement of BSR Noise of Cockpit
Module Materials for Automobiles”, Korea Institute of Machinery
and materials, 171, Jang-Dong, Yuseong-Gu, Daejeon, 305-343, Ko-
rea
[2] Beigmoradi S., Jahani K., Hajabdollahi H., Ramezani A., (2013) “Rattle
Noise Source Prediction for Instrument Panel of a Car Using Hyb-
rid SEA-FEM Analysis”, Conference: 20th International Congress on
Sound and Vibration (ICSV20), Bangkok
[3] Yağcı M. Y., Ateş H., Ayvaz A., Çetin Y., Girgin Z., Özkan A., (2016)
Figure 6: Rattle Analysis Results of Initial State
“Bozuk Yol Koşullarında Direksiyon Milinin Akustik Değerlendirme-
si”, OTEKON 2016 8th Automotive Technologies Congress, Bursa
Plastic Side Covering Rib Position Optimization for Rattle Noise Prediction at Vehicle Design
[4] URL 1. https://web.altair.com/squeak_rattle_ziegler_pem_databa-

se, (January 2020)
[5] Melek, H. H., (2020) “BSR Seslerinin Sayısal Olarak Modellenmesi ve
Modal Korelasyonu”, Bitirme Projesi, Uludağ Üniversitesi, Mühen-
dislik Fakültesi, Bursa.

Conference Paper
Oral Presentation
Design and Numerical Simulation of A SOI MOSFET Using ATLAS

Mustafa İstanbullu1
Cukurova Univesity, Depth. of Biomedical Engineering, Turkey
1
Abstract
Silicon on insulator (SOI) MOSFETs has several advantages over bulk transistors. In this study, structural
design and numerical simulations of an n-channel SOI transistor are presented. The device has a 0.7 µm channel
length and 0.017 µm gate oxide thickness. All the simulations are performed using Silvaco software tools, and
characteristic curves of the presented device are obtained.
Keywords: Microfabrication, silicon on insulator transistor
1. INTRODUCTION lications. The SOI MOSFET varies from the conventional

bulk MOSFET with its structure [3]. The current-carrying
Silicon on insulator (SOI) CMOS has been described as an
silicon channel region is directly built on the substrate for
alternative to that provided by traditional bulk CMOS te-
the bulk MOSFET. However, a buried oxide layer is formed
chnology to improve transistor performance. Technological
on the bulk silicon substrate for SOI MOSFET. A silicon thin
advances have led to the maturation of SOI technologies
film is located on the top of the buried oxide layer, where
that can compete with bulk CMOS technologies [1].
active MOS devices and circuits are located. Figure 1 shows
Increased radiation hardness, decreased parasitic capaci- the cross-section of a basic SOI MOSFET[4].
tances, higher packing density, latch-up-free operation, and
3-D integration capacity are the benefits of SOI transistors
over bulk transistors. However, the floating-body effects and
self-heating are the drawbacks of SOI transistors compared
with bulk transistors. As the underlying substrate material
has high thermal conductivity, the self-heating is generally
not of significant concern in bulk CMOS technologies. In
SOI technologies, the presence of a very low thermal con-
ductivity insulating buried oxide layer between the devices
and the silicon substrate can give rise to large temperature
gradients, even at moderate power levels [2]. Due to the- Figure 1: Basic structure of a SOI MOSFET
se advantages, SOI technology is primarily used in several
applications. In terms of device and circuit point, SOI MOSFET has seve-
ral advantages over bulk MOSFET [5]. The parasitic capaci-
In this work, structural design and numerical simulations tances of SOI MOSFET devices are lower than that of bulk
of a static biased n-channel SOI MOSFET are performed MOSFET due to the presence of the buried oxide (BOX)
on the SILVACO TCAD software. In the two-dimensional layer. Hence, delays of the digital CMOS circuit, owing to
numerical semiconductor processing simulator, simulation the junction capacitances, can be minimized by using SOI
of the transistor is performed, and characteristic curves are MOSFET. This lead to an increase in the digital CMOS cir-
obtained. cuit speed [6]. Besides, leakage currents through the buried
oxide layer are also reduced compared to the bulk MOS-
2. SOI MOSFET
FETs. So that the power delay product of the SOI CMOS cir-
The SOI MOSFET has initially been designed for use in cuit is much smaller. Due to the mentioned benefits, it can
many particular environments, such as radiation-hardened be said that SOI MOSFET has high speed and low power
or high-voltage integrated circuits. Nowadays, it has been a characteristics. By the structural aspects, the SOI MOSFET
big competitor for low-power and high-performance app- has no latch-up since the presence of the BOX. The isolati-
Email: mistanbullu@cu.edu.tr
Design and Numerical Simulation of A SOI MOSFET Using ATLAS
on of the device is much more straightforward by conside-

The junction depth is 0.52 mm . The concentration of subst-
ring bulk MOSFETs [7]. These are enabled to fabricate more
rate is 1x1017 / cm �3 whereas 1x1020 / cm �3 for drain and
transistors in an integrated circuit with easier isolation. The
source regions. The device has partially depleted channel.
main problem with the SOI MOSFET is the control of the
Doping concentrations of the regions in the device are given
silicon film thickness determining the threshold voltage of
in Figure 2(b).
the device.
4. SIMULATION RESULTS AND DISCUSSION
3. GENERATING THE DEVICE STRUCTURE
All numerical simulations of n-channel SOI MOSFET were The characteristic drain current I D versus gate voltage VG
performed on the SILVACO software tools. The codes to ge- curve of the designed silicon on insulator MOSFET is given
nerate device structure are executed in Deckbuild, and the in Figure 3 by varying the gate voltages from 0 to 2V for the
device model is generated by using Devedit. Atlas combined drain to source voltages 0.1V, 0.2 V, and 0.3V. The extracted
both command and structure files and generated the log file threshold voltage is 1.452V.
after compilation. Tonyplot figured out the structural out-
put and characteristic curves of the device. The mesh for the
different parts of the device, such as gate, source, and dra-
in terminals, is generated through iteration methods. Then,
doping concentration and work functions are defined sequ-
entially. Figure 2(a) shows the structure of the presented SOI
MOSFET device. The flowchart given in Figure 2 shows the
dataflow during the entire simulation.
Figure 3: I D � VG characteristics of the presented SOI MOSFET

Figure 2: The flow of data in the software Drain current versus drain to source voltage VDS characte-
ristic is presented in Figure 4 for the 1.2 V, 1.4 V, 1.6 V, 1.8 V,
2 V, 2.5 V, and 3 V gate voltages. Drain current for 1.2 V and
1.4 V gate voltages, which is smaller than the threshold vol-
tage, is in the microamperes range. Increasing the gate volta-
ge leads to an increase in the drain current. For gate voltages
more than 1.452 V, the drain current increases dramatically.
(a)
Figure 4: I D � VG characteristics of the presented SOI MOSFET

SOI transistors can operate a partially depleted or fully dep-
leted device according to doping and thickness of the silicon
film. In this work, the designed device is partially depleted.
(b) In partially depleted MOSFETs, there is no electrostatic
Figure 2: (a) Physical structure and (b) doping concentrations of the coupling between the front and back interfaces of the se-
presented device miconductor film. The conduction in the front and back
The device presented here has 1 mm length of source, dra- channel is modeled by traditional bulk MOSFET theory.
in and gate whereas the channel length is 0.7 mm . Thick- However, the substrate potential exhibits the so-called flo-
nesses of gate oxide, silicon film, buried oxide and substrate ating body effect. The floating body effect is caused by the
are 0.017 mm , 0.2 mm , 0.4 mm and 1.2 mm , respectively. storage of carriers of the same type as the body, generated
.
by impact ionization near the drain region. In the n-channel

transistor presented here, the storage of carriers in the neut-
ral body increases the body to source voltage leading to an
increase in the output conductance of the device [8]. This
effect is also known as the kink effect, as shown in Figure
4. A fully depleted device could overcome the kink effect by
decreasing the silicon film thickness. However, the control
of the threshold voltage of a fully depleted SOI device is not
as simple as that of a partially depleted one [9].
REFERENCES
[1] Galup-Montoro C and Schneider M. C., MOSFET Modeling for Cir-
cuit Analysis and Design. World Scientific, 2007.
[2] Tsividis Y. and McAndrew C., Operation and Modeling of the MOS
Transistor. Oxford University Press, 2011.
[3] Istanbullu M., and Avci M., “Microfabrication Process Design of Low
Voltage Depletion Type N-MOSFET for Biopotential Sensing,” 5th
Int. Conf. Mater. Sci. Nanotechnol. Next Gener., pp. 117–121, 2019.
[4] May G. S. and Sze S. M., Fundamentals of Semiconductor Fabrica-
tion. Wiley, 2004.
[5] Baker R. J., CMOS: Circuit Design, Layout, and Simulation. Wiley,
2019.
[6] Franssila S., Introduction to Microfabrication, Wiley. 2010.
[7] Istanbullu M. and Avci M, “Novel multiwalled carbon nanotube
(MWCNT) modified metal oxide semiconductor field effect tran-
sistor (MOSFET) based electrode for electrophysiological measu-
rements on human skin,” Instrum. Sci. Technol., vol. 47, no. 5, pp.
545–563, Sep. 2019.
[8] Kononchuk O. and Nguyen B. Y., Eds., Silicon-on-Insulator (SOI) Te-
chnology Manufacture and Applications. Elsevier, 2014.
[9] Coligne J. P., Silicon-on-Insulator Technology Materials to VLSI.
Springer US, 2011.

Conference Paper
Oral Presentation
Process Design and Simulation of A Symmetric Double-Gate

MOSFET
Mustafa İstanbullu1
1
Cukurova Univesity, Depth. of Biomedical Engineering, Turkey
Abstract
It has become possible to fit millions of transistors in a CMOS integrated circuit due to the developing
microfabrication technologies. However, the scaling techniques, high power dissipation, and time delay due
to the parasitic capacitances are still problems to overcome for conventional MOSFETs. Optimizing all the
parameters such as threshold voltage, channel shortening, and barrier lowering is difficult. The double-gate FET
may solve the mentioned issues. In this study, structural design and simulation of a double gate MOSFET are
executed on Silvaco software tools, and characteristic curves are obtained.
Keywords: Microfabrication, double gate MOSFET, Silvaco software
1. INTRODUCTION There are generally three cases of operation in MOSFETs.

The first one is the cut-off mode, where the applied gate vol-
The metal oxide semiconductor field-effect transistor (MOS-
tage is less than the threshold voltage. Since it is in the off
FET) is a significant and vital component for many electro-
state, there is no current passing or flowing through the de-
nic applications. It is primarily used in integrated circuits
vice. The second one is that the drain to source voltage is less
(ICs) to operate switching functions in digital applications
than the difference between the gate to source voltage and
and as an amplifier in analog circuits [1]. Although the basic
threshold voltage, leading to varying current linearly with
planar structure of the MOSFET has remained mostly unc-
voltage. The third one is the saturation mode, where the dra-
hanged over the decades, its size has been shrunk by many
in to source voltage is greater than the difference between
orders of magnitude over the last thirty years [2]. Today, the
the gate to source voltage and threshold voltage. When the
number of transistors on a chip is increasing exponentially.
gate-to-source voltage is equal to the pinch-off voltage, the
Therefore, the minimum feature size of a transistor, such as
channel width is reduced to zero because all the free charge
a channel or a gate length, became a crucial point. The main
has been removed from the channel. Accordingly, for a fixed
aim of decreasing transistor size is to achieve higher switc-
drain-to-source voltage, the drain current will be a function
hing speeds and packing densities. Device scaling has enab-
of the reverse-biasing voltage across the gate junction. In
led IC chips to operate faster and increase its functionality
this case, the MOSFET stops operating in the linear region,
for many applications [3].
and it moves towards the saturation region. The linear mode
The MOSFET device, used in both analog and digital cir- is mainly used in digital circuits, and the saturation mode is
cuits, consists of three terminals and has two main types: widely used in analog circuits.
n-type and p-type [4]. Both types are generally fabricated
on a silicon wafer [5]. The gate terminal is a very small and
thin layer of polysilicon which stay on the insulating silicon
dioxide layer. The silicon dioxide layer presents between the
gate layer and the current-carrying channel. When a posi-
tive potential is applied to the gate terminal for the case of
n-MOSFET, the electric field constitutes an electron inver-
sion layer leading to connect the source and drain terminals
Figure 1: General structure of an n-channel MOSFET
electrically. The majority of current carriers are electrons
in n-type MOSFET, whereas the holes in p-type. Figure 1 Depletion mode and enhancement mode are the two mo-
shows the general structure of an n-channel MOSFET. des of n or p-channel MOSFETs. In the depletion mode, the
transistor remains to conduct even if the absence of the gate
Email: mistanbullu@cu.edu.tr
.
voltage [6]. In the enhancement mode, the gate voltage is since it is placed outside. However, misalignment of the bot-
required to permit current flow, as stated before. tom gate leads to overlap of either source or drain terminals,
which cause a disturbance in the current-carrying channel
Developments in CMOS and microfabrication process te-
and leakage current [10].
chnology enable to fit millions of transistors into a single
chip. However, scaling techniques, high power dissipation,
3. DESIGNING THE PROCESS OF DEVICE STRUCTURE
and time delay due to the parasitic capacitances are still
problems to overcome. It is difficult to optimize all the pa- The design process of the presented device here is perfor-
rameters such as threshold voltage, channel shortening, and med on the SILVACO EDA&TCAD program. The codes to
barrier lowering. The double-gate FET may solve the men- generate device structure are executed in Deckbuild, and
tioned issues. device model is generated by using Devedit. Atlas combined
both command and structure files and generated the log file
In this study, structural design and simulation of a double
after compilation. Tonyplot figured out the structural out-
gate MOSFET are executed on the SILVACO EDA&TCAD
put and characteristic curves of the device. The mesh for the
program. Simulation of the transistor is done in a two-di-
different parts of the device, such as gate, source, and drain
mensional numerical semiconductor processing simulator,
terminals is generated through iteration methods. Then, do-
and characteristic curves are obtained. An analytical model
ping concentration and work functions are defined sequen-
is developed using the ATLAS simulator to analyze short
tially. Figure 3 shows the structure of the designed-double
channel effects, potential distributions, impact ionization,
gate MOSFET.
ion scattering, hot electron effect, sub-threshold swing. The
complete structure was designed, and all possible errors
were optimized.
2. DOUBLE GATE MOSFET

The double-gate FET has advantages compared with stan-
dard bulk MOSFETs due to its structure. A simple doub-
le-gate FET is given in Figure 2. Both gate terminals are pla-
ced symmetrically by covering the current-carrying channel
between source and drain terminals. Both gate terminals are
connected to the same potential and produced in the exact
dimensions [7]. Figure 3: Physical structure of the proposed double-gate FET
The presence of double-gate enables to control channel The source and drain terminals have 10 nm in length and 10
electrostatically that could not be disturbed by the dra- nm in width dimensions in the device structure presented
in region. This approach reduces the short channel effects here. The n-type doping concentrations of both source and
promisingly. The leakage current is also reduced since the drain regions are 1x1020/cm3. The current-carrying channel
bulk substrate ireplaced by a second gate terminal. Besides, has 6.5 nm in length and 10 nm in width dimensions while
double-gate FETs are in small dimensions compared to the its n-type doping concentration is 1x1017/cm3. Dimensions
bulk MOSFETs. In double-gate FETs, the body is undoped of the silicon dioxide insulation layer at both up and bottom
and enhances the electrical characteristics like mobility ion sides are in 85 nm in length and 1.5 nm in width. Figure 4
transfer and removes the drawbacks present in the conven- shows the doping concentrations of the regions in the de-
tional model [8]. vice.
Figure 2: General structure of a symmetric double-gate FET

Figure 4: Doping concentration of the proposed double-gate FET
The main problem during the designing double-gate MOS-
FET device is the misalignment of the two gates [9]. Both
4. SIMULATION RESULTS AND DISCUSSION
gate terminals should be symmetric. The top gate can ge-
nerally be aligned simply to the source and drain terminals The characteristic drain current I D versus front gate vol-
tage VFG curve of the designed double-gate FET is given in
Process Design and Simulation of A Symmetric Double-Gate MOSFET
Figure 5 by varying the gate voltages from 0 to 1V. It can be

understood from the figure; the threshold voltage is smaller
than the 0.2V. The obtained threshold voltage is much smal-
ler than that of conventional MOSFETs. The presence of the
double gate drives the drain current to higher values. Thus,
the proposed device can operate with smaller amplitudes.
Figure 7: Subthreshold swing of the proposed double-gate FET
Low energy dissipating and short scale devices are required

for future designs of ICs. The simulation results show that
the presented double get FET has many advantages over the
conventional MOSFETs. The double-gate FET has a remar-
Figure 5: I D � VFG characteristics of the proposed double-gate FET kably small structure (in nanometers scale) and can operate
with smaller voltages compared to the traditional MOS-
Drain current versus drain to source voltage characteristics
FETs. Additionally, short channel effects can also be reduced
is presented in Figure 6 for the 0.1 V, 0.2 V, and 0.3 V front
by the double gate FETs. The main drawback of the double
gate voltages. Drain current for 0.1 V gate voltage, which is
gate FET is the gate misalignment, which can be overcome
smaller than the threshold voltage, is in the microamperes
by careful design and fabrication processes. By considering
range. Increasing the gate voltage leads to an increase in the
its benefits, double gate FETs are a promising solution to the
drain current. For gate voltages more than 0.2 V, the drain
mentioned problems for integrated circuits.
current increases dramatically.
REFERENCES
[1] Istanbullu M. and Avci M., “Novel multiwalled carbon nanotube
(MWCNT) modified metal oxide semiconductor field effect tran-
sistor (MOSFET) based electrode for electrophysiological measu-
rements on human skin,” Instrum. Sci. Technol., vol. 47, no. 5, pp.
545–563, Sep. 2019.
[2] Baker R.J., CMOS: Circuit Design, Layout, and Simulation. Wiley,
2019.
[3] Weste N. H. E. and Eshraghian K., Principles of CMOS VLSI Design:
A Systems Perspective. Addison-Wesley Publishing Company, 1993.
Figure 6: I D � VDS characteristics of the proposed double-gate FET [4] Neamen D. A., Semiconductor physics and devices : basic princip-
les. Homewood, IL: Irwin, 2012.
The subthreshold is the swing generated by the drain cur-
[5] May G. S. and Sze S M., Fundamentals of Semiconductor Fabrica-
rent when the gate voltage is varied or increased from zero tion. Wiley, 2004.
to the threshold voltage, as shown in Figure 7. The fluctu-
[6] İstanbullu M. and Avci M., “Microfabrication Process Design of Low
ation in drain current is measured in mv/decade, and the
Voltage Depletion Type N-MOSFET for Biopotential Sensing,” 5th
x-axis is the channel length in nm. For an ideal transistor, Int. Conf. Mater. Sci. Nanotechnol. Next Gener., pp. 117–121, 2019.
the drain current should be zero up to the threshold volta-
[7] Allen P. E. and Holberg D. R., CMOS Analog Circuit Design. OUP
ge. Thus, it is evident that DG FET successfully removes the
USA, 2012.
subthreshold swing.
[8] Cerdeira A. et al., “Review on double-gate MOSFETs and FinFETs
modeling,” Facta Univ. - Ser. Electron. Energ., vol. 26, no. 3, pp. 197–
213, 2013.
[9] M
unteanu D. et al., “Compact Modeling of Symmetrical Doub-
le-Gate MOSFETs Including Carrier Confinement and Short-Chan-
nel Effects,” Mol. Simul., vol. 33, no. 7, pp. 605–611, 2007.
[10] Abebe H. et al., “Symmetric and asymmetric double gate MOSFET
modeling,” J. Semicond. Technol. Sci., vol. 9, no. 4, pp. 225–232, 2009.

Conference Paper
Oral Presentation
Phytophthora capsici’ye Dayanıklı Biber Melezlerinin

Kahramanmaraş Koşullarındaki Verim ve Etmene Dayanıklılıkları
Bekir Bülent Arpacı1*, Kazım Abak2
Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü, Kilis, Türkiye; bbarpaci@kilis.edu.tr
1
2
Avrupa Lefke Üniversitesi, Bahçe Bitkileri ve Teknolojileri Fakültesi, Lefke, Kıbrıs;kazim.abak@gmail.com
Özet
Kök boğazı yanıklığı hastalığına dayanıklı olarak geliştirilen yeni biber hatlarının melezlerinin kök boğazı
yanıklığı hastalığına dayanıklılıkları ile verimleri araştırılmıştır. Buna ek olarak anılan hatların iki farklı duyarlı
genotip (Sena ve Hat 46) ile melezlenmesinden elde edilen 48 F1 hibrit ile birlikte bu iki genotip aynı amaçla test
edilmiştir. Çalışmada hastalık testi olarak kökten inokülasyon yöntemi uygulanmıştır. K211xP-67, K211xCM-13
ve K12xK211-15 genotipleri kök boğazı yanıklığı hastalığına arazi koşullarında yeterli dayanım gösteren verimli
ve kaliteli olabilecek nitelikte görülmüştür. K211xP-67x46, K211xP-11x46 ve K211xPB-102x46 ise etmene arazi
koşullarında dayanabilen, verimli ve tatminkâr kaliteye sahip melezler olmuşlardır.
Anahtar Kelimeler: Phytophthora, kırmızıbiber, dayanıklılık, kök boğazı yanıklığı
Yield and Resistance to Phytophthora capsici of Resistant Pepper Hybrids in

Kahramanmaraş Conditions
Abstract
Resistance in field, yield, and quality of new pepper lines, improved as resistant to Phytophthora blight were
investigated. In addition to these investigations, 48 hybrid obtained from crossing the mentioned lines with
two sensitive genotypes were tested same purposes. Data obtained from the parents and hybrids were also
investigated. Root test was used to evaluate resistance of the genotypes. K211xP-67, K211xCM-13, and
K12xK211-15 genotypes were found as yielded, qualified and eligibility for sufficient resistance to Phytophthora
blight in field conditions. K211xP-67x46, K211xP-11x46 and K211xPB-102x46 were hybrids, yielded, satisfactory
qualified, and folding to the agent in field condition.
Keywords: Phytophthora, red pepper, resistance, root rot
1. GİRİŞ önemli sorun biber hastalıklarıdır. Bu hastalıkların en teh-

likelisi olarak kabul edilen biber kök boğazı yanıklığı, toprak
Biberin insan beslenmesinde kullanımının yaklaşık 7 bin yıl
kökenli bir fungus olan Phytophthora capsici Leonian tara-
önceye uzandığı, yetiştiriciliğinin ise 5 bin yıldan beri yapıl-
fından oluşturulmaktadır (Yoon ve ark., 1989).
dığı birçok yayında rapor edilmiştir (Heiser, 1973). Pickers-
gill (1969), arkeolojik bulgular ışığında anavatanının Ame- Hastalık etmeni bitkilerin tüm gelişme döneminde etkili ol-
rika kıtası olduğunu ve Capsicum baccatum L. türünün ilk makla birlikte özellikle fide döneminde kök boğazı yanıklığı
kez M.Ö 2000 yıllarında Peru’da yetiştirilmeye başlandığını oluşturmakta ve bitkinin bir anda solup ölmesine yol açmak-
bildirmiştir. Aztek, Maya ve İnka yerli halkları üzerinde mis- tadır. Yoğun yağmurlarda toprak hastalık etmeni ile bulaşık
tik ve ruhani bir etkisi olan biber, uzun yıllar bu halklar ta- ise patojen geniş alanlara yayılmakta ve bitkinin toprak üstü
rafından tanrının bir hediyesi olarak kabul görmüştür (Bos- aksamlarını da hastalandırmaktadır (Black ve ark.,1991).
land ve Votava, 1999). Kültürel önlemler hastalığın yayılmasını önlemekle birlikte
uygulama zorlukları mevcuttur. Kültürel önlemler arasında
Dünyada ve ülkemizde biber üretimi yapılan alanlarda bu
en güvenli sayılanı, hastalığa dayanıklı çeşit kullanımıdır.
ürünün yetiştiriciliğini sınırlayan ve ilk sıralarda yer alan
Pochard ve Daubeze (1982), PM 217 genotipinin, Barksdale
Email: bbarpaci@kilis.edu.tr
Phytophthora capsici’ye Dayanıklı Biber Melezlerinin Kahramanmaraş Koşullarındaki Verim ve Etmene Dayanıklılıkları
ve Papavizas (1983), Fyuco ve P51 genotiplerinin; Pochard talığa karşı hassas genotipler olarak kullanılmıştır. Bu iki
ve ark. (1983), Criollo de Morales 334 ve L29’un Kimble ve genotip Kahramanmaraş Tarımsal Araştırma Enstitüsü Mü-
Grogan (1960), PI188376, PI201232 ve PI201234 genotiple- dürlüğü ve Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe
rinin hastalığa dayanıklılık kaynağı olarak kullanılabileceğini Bitkileri Bölümü tarafından toz ve pul biber üretimine uy-
bildirmişlerdir. gun olarak geliştirilmiştir.
Etmenin farklı düzeylerde saldırganlığa sahip olan tiplerinin Tablo 2. Teksel seleksiyon yöntemi ile geliştirilmiş hatların özellikleri
bulunması, bu düzeylerin etmenin genetik olarak değişi- Hat Meyve Tipi Enine Meyve Meyve Meyve Meyve Eti
No Kesit Ağırlığı Uzunluğu Genişliği Kalınlığı
mi nedeniyle sürekli farklılaşması, eşeyli üremesi nedeniy- (g) (mm) (mm) (mm)
le kimyasallara dayanıklılık geliştirebilmesi ve saldırganlık 46 Konik, sivri uçlu Oval 12.6 103.0 25.6 1.3
derecesini arttırabilmesi hastalığa karşı mücadeleyi güçleş- Sena Konik, sivri uçlu Oval 14.8 88.2 23.9 1.6
tirmektedir. Biberlerdeki dayanıklılığın karmaşık kalıtıma
sahip olması, eklemeli ve epistatik etki kombinasyonlarının Bütün bu genotiplere ek olarak ebeveyn olarak kulla-
bulunması ise ıslah çalışmalarını zora sokmaktadır. nılmayan ancak kontrol amaçlı olarak denemelerde
bulundurulan üç genotip daha çalışmada yer almıştır.
Çevresel faktörler de devreye girdiğinde durum iyice karma- Bunlarda ikisi ıslah hattı (Hat 1 ve Hat 187), birisi de
şık hale gelmektedir. Bütün bu etkiler göz önüne alındığında hibrittir (Benac). Hat 1 ve Hat 187 Kahramanmaraş
farklı dayanıklılık kaynaklarının, dayanıklı X dayanıklı, daya- Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından
nıklı X tolerant ve dayanıklı X hassas kombinasyonlarından geliştirilmiştir. Benac çeşidi ise İspanya orijinlidir ve
elde edilen birçok geni ve etkileşimleri taşıdığına inanılan Fito Tohumculuk Tic. Ltd. Şti’nden temin edilmiştir.
genotiplerin ebeveyn olarak kullanılması gerektiği düşünül-
mektedir. Bu ebeveynlerdeki dayanıklılık genlerinin, hassas 2.2 Fungal Materyal
kırmızı biber üretiminde kullanılan bireylere aktarılması ve Çalışmanın fungal materyali Batı Akdeniz Tarımsal Araş-
elde edilecek genotiplerin arazide dayanıklılıklarının gözlen- tırma Merkezi’nden sağlanmıştır. Bu merkezden elde edilen
mesi önem taşımaktadır. fungal materyal Dr. Münevver GÖÇMEN tarafından Çakallı
Çalışmada materyal olarak kullanılan dayanıklı genotipler ve köyünden izole edilmiş ve Çakallık olarak isimlendirilmiştir.
bunların melezlerinin seradaki dayanıklılık testlerinin yanı İzolatın saldırganlık düzeyi araştırmacı tarafından yüksek
sıra arazideki dayanıklılık durumları da belirlenmeye çalışıl- olarak bildirilmiştir. Denemede kullanılan inokulumun ha-
mıştır. Elde edilen bütün genotiplerin verimlilikleri, acılık, zırlanmasında da Göçmen (2006)’den yararlanılmıştır.
renk ve suda çözünebilen kuru madde içerikleri, genişlik,
2.3 Dayanıklılık Testleri
uzunluk, ağırlık ve meyve eti kalınlığı gibi meyve özellikleri
çalışmada ele alınan konular olmuştur. Test için yetiştirilecek bitkilerin tohumları 20 cm genişliğin-
de 15 cm derinliğinde içerisinde 1:1:1 v/v/v oranında perlit,
2. MATERYAL VE YÖNTEM torf ve toprak bulunan saksılara fidelerin yetiştirilmesinde
bahsedilen tarihlerde ekilmiş ve ilk gerçek yaprakların görül-
2.1 Bitkisel Materyal düğü devrede saksıda 6 bitki kalacak şekilde seyreltilmiştir.
Dayanıklılık kaynağı olarak kullanılacak bitkisel materyal Bitkilerin dört- beş yapraklı olduğu dönemde her bitkinin
Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Merkezi’nden sağlanmıştır. dip kısmına 105 spor/ml zoospor bulunduran inokulumdan
Farklı düzeylerde dayanıklılık gösteren bu materyal Çukuro- 2 ml dökülmüştür. İnokulasyondan önce saksılar sulanmış ve
va Üniversitesi ile Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Merkezi inokulasyondan sonraki 3 gün saksıların sulanmasına gün-
tarafından ortaklaşa yürütülen ve P.capsici’ye karşı dayanıklı de 3 kez olmak üzere devam edilmiştir. Her genotip için 3
çeşit geliştirmeyi hedefleyen bir ıslah programı sonucu elde saksıdan oluşan toplam 18 bitki test edilmiştir. İnokulasyonu
edilmiştir. F3 ve F4 kademesindeki materyal içerisinden se- takip eden 24. güne kadar beklenmiş ve ölen bitkilerin oran-
çilen ve hastalığa dayanım gösteren 24 biber genotipi farklı ları kaydedilmiştir. Şekil 1’de etmenin miselleri ve genotiple-
dayanıklılık kaynaklarının melezlenmesi ve melezlerin üç ya rin tepkisi görülmektedir.
da dört generasyon kendilenmesiyle elde edilmiştir. Bu ebe-
Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Merkezi tarafından izole
veynler Tablo 1’de verilmiştir.
edilen patojen kültürleri havuç ortamında (%1’lik agar, %5’lik
Tablo1. Kök boğazı yanıklığı hastalığına dayanıklı ebeveynler taze havuç) çoğaltılmış, kültürler 22 ºC’ de muhafaza edil-
CMxPB-81 K12xK211-15 K211xP-35 miştir. Bu kültürler alt kültürlere alınarak 180 petrilik bir
CMxPM-52 K12xK211-18 K211xP-67
inokulum hazırlanmıştır.
PBxPM-2 K12xK211-27 K211xP-70
PBxPM-65 K12xK211-4 K211xP-8 3. BULGULAR ve TARTIŞMA
K211xCM-13 K12xK211-46 K211xP-87
K211xCM-36 K12xK211-50 K211xP-11 3.1. Taze Verim
K211xCM-44 K12xK211-9 K211xPB-102 Taze verim değerleri bakımından genotipler arasında mey-
K211xCM-75 K211xPB-14 K211xPB-16 dana gelen farklılıklar her iki yılda da p ≤ 0.01 seviyesinde
önemli bulunmuştur. Ebeveyn olarak kullanılan Sena çeşidi
Tablo 2’de gösterilen bir hat ve bir çeşit ise çalışmada has-
.
Şekil 1. Hastalık etmeninin misel gelişimi (A), serada hastalık testleri sırasında kullanılan hassas ebeveyn (B), mikroskop altında sporangiumların
görüntüsü (C) ve serada hastalık testlerinde kullanılan bitkilerin görünümü (D, E)
Tablo 3. Kök boğazı yanıklığı hastalığına dayanıklı ebeveynler, hassas çeşit ve hatlar ile melezlerinin taze verimleri (kg/da)
Taze Verim (kg/da) Taze Verim (kg/da)
Genotip Genotip
2007 2008 2007 2008
PBxPM-65x46 850 W-Y 1035 M-P K211xP-35x46 980 U-Y 1088 K-P
PBxPM-65xS 1328 L-Y 1542 C-P K211xP -35xS 1474 E-Y 1517 C-P
PBxPM-65 1422 K-Y 1432 F-P K211xP-35 2109 A-N 2160 A-I
PBxPM-2x46 974 P-Y 1326 H-P K211xP-11x46 2565 A-C 2088 A-J
PBxPM-2xS 1848 C-P 1784 B-N K211xP-11xS 1725 D-T 1718 C-O
PBxPM-2 1534 J-W 1589 C-P K211xP-11 1395 H-Y 1368 G-P
K12xK211-9x46 2062 A-N 1873 A-N K211xPB-16x46 1615 D-Y 1650 C-P
K12xK211-9xS 2411 A-D 2356 A-F K211xPB-16xS 1945 A-S 2001 A-L
K12xK211-9 1574 D-Y 1593 C-P K211xPB-16 1673 C-X 1816 B-N
K12xK211-50x46 1857 A-U 1861 A-N K211xPB-14x46 1773 A-V 1776 A-P
K12xK211-50xS 1931 A-S 1871 A-N K211xPB-14xS 2051 A-O 1817 A-O
K12xK211-50 1593 H-V 1487 D-P K211xPB-14 1788 A-U 1742 B-O
K12xK211-46x46 1563 E-Y 1494 C-P K211xPB-102x46 2626 A-D 2669 A-B
K12xK211-46xS 1364 J-Y 1070 L-P K211xPB-102xS 1172 L-Y 1494 C-P
K12xK211-46 767 XY 814 O-P K211xPB-102 1376 L-Y 1731 B-O
K12xK211-4x46 820 T-Y 1705 C-P K211xCM-75x46 891 R-Y 926 N-P
K12xK211-4xS 1112 M-Y 1288 H-P K211xCM-75xS 1141 M-Y 1201 H-P
K12xK211-4 875 V-Y 1205 J-P K211xCM-75 1509 H-X 1539 C-P
K12xK211-27x46 1278 M-Y 1319 H-P K211xCM-44x46 1906 A-S 1959 A-M
K12xK211-27xS 1143 O-Y 1077 J-P K211xCM-44xS 848 T-Y 1311 H-P
K12xK211-27 1585 H-W 1549 C-P K211xCM-44 1202 N-Y 1232 H-P
K12xK211-18x46 2495 A-G 2403 A-D K211xCM-36x46 1628 D-Y 1458 E-P
K12xK211-18xS 2340 A-G 2176 A-H K211xCM-36xS 1957 A-M 1426 F-P
K12xK211-18 1114 P-Y 1116 J-P K211xCM-36 1489 J-X 1469 D-P
K12xK211-15x46 1830 A-U 1635 C-P K211xCM-13x46 2124 A-J 2010 A-K
K12xK211-15xS 1719 C-U 1569 C-P K211xCM-13xS 2243 A-I 1777 A-P
K12xK211-15 1971 A-M 1991 A-L K211xCM-13 2053 A-K 1921 A-K
K211xP -87x46 1777 D-S 1617 C-P CMxPM-52x46 992 T-Y 1196 J-P
K211xP-87xS 1099 Q-Y 1217 J-P CMxPM-52xS 974 P-Y 993 K-P
K211xP-87 1559 H-W 1502 C-P CMxPM-52 736 Y 774 P
K211xP-8x46 1084 Q-Y 1148 I-P CMxPB-81x46 2407 A-I 2041 A-J
K211xP-8xS 1342 L-Y 1162 J-P CMxPB-81xS 1107 M-Y 1023 M-P
K211xP-8 1608 E-V 1668 C-P CMxPB-81 2580 A-C 2209 A-F
K211xP-70x46 1861 B-O 1786 A-P BENAC 2316 A-G 2204 A-H
K211xP-70xS 1804 A-U 1758 B-N Hat 1 2427 A-G 2326 A-C
K211xP-70 1392 L-Y 1452 C-P Hat 187 1628 E-U 1801 A-O
K211xP-67x46 2769 A 2790 A Hat 46 2455 A-G 2383 A-E
K211xP-67xS 2226 A-L 2216 A-H Sena 2674 A 2294 A-G
K211xP-67 1968 A-M 2015 A-K
Değişim katsayısı (%) 2007:20.00 2008:15.40
birinci yıldaki (2007) denemede 2674 kg/da taze verim değe- bitkilerdeki verimliliğin artırılması tarım işletmelerinin ka-
ri göstermiştir. Bununla birlikte 2769 kg/da taze verim değe- zancını arttıracaktır. Bu durum bütün bitkilerde olduğu gibi
ri gösteren K211xP-67x46 hem denemedeki taze verim de- kırmızı biber için de geçerlidir. Akıncı ve Akıncı (2004) Kah-
ğerini göstermiş, hatta ebeveynlerinden yüksek verimli olan ramanmaraş kırmızı biber populasyonunu incelemiş ve bitki
46 numaralı hattı geride bırakmıştır. K211xP-67xS melezi başına olgunlaşmış biber veriminin 82.5 ile 567.7 g arasında
ise 2226 kg/da taze verim değeri göstermiştir. K211xP-67 değiştiğini bildirmiştir. Kırmızı biber üretiminde bir dekar
genotipinin taze verimi ise 1968 kg/da olmuştur. En düşük alanda yaklaşık beşbin bitki bulundurulduğu göz önüne alı-
taze meyve verimi 736 kg/da ile ebeveynlerden biri olan nırsa populasyonun 400 ile 2800 kg/da arasında olgunlaşmış
CMxPM-217-52 genotipinden elde edilmiştir. Bu genotipin kırmızı biber verim potansiyeline sahip olduğu sonucuna
Hat 46 ile melezi 992 kg/da, Sena ile melezi ise 974 kg/da ulaşılabilir.
taze verim değeri göstermiştir (Tablo 3).
Nitekim Arpacı ve ark. (2008), Kahramanmaraş kırmızı bi-
İkinci yıl denemelerinde ise tıpkı 2007 yılı denemelerinde beri populasyonundan 2748 kg/da olgunlaşmış kırmızı biber
olduğu gibi en yüksek verim 2790 kg/da ile K211xP-67x46 verimine sahip bir çeşit geliştirmişlerdir. Çizelge 4.3 ince-
melezinden alınmış, bunu 2383 kg/da verim ile Hat 46 izle- lendiğinde bütün genotiplerin Akıncı ve Akıncı (2004)’nın
miştir. Sena çeşidinin verimi ise 2294 kg/da olmuştur. Daya- Kahramanmaraş kırmızı biber populasyonunun taze kırmızı
nıklı ebeveynler arasında ise en yüksek verim değerini 2015 biber verimi için bildirdiği aralıklar arasında verim değerine
kg/da taze kırmızı biber verimi ile K211xP-67 genotipi gös- sahip olduğu görülür. K211xP-67x46 melezi gibi yüksek taze
termiştir. En düşük verim 774 kg/da ile 2007 yılında olduğu verim değerine sahip K211xP-11x46 ve K211xPB-102x46
gibi CMxPM-52 genotipinden elde edilmiştir (Tablo 3). melezleri Kahramanmaraş kırmızı biber populasyonunun
üst sınırına yakın genotiplerdir. Ancak bölgedeki biber iş-
Verim birçok tarım ürününde ön planda tutulan özellik-
letmelerinin üretim alışkanlıkları ve işletme büyüklükleri
lerden birisidir. Ekonomik getiri ile doğrudan ilişkili olan
Tablo 4. Kök boğazı yanıklığı hastalığına dayanıklı ebeveynler, hassas çeşit ve hatlar ile melezlerinin kuru verimleri (kg/da)
Kuru verim (kg/da) Kuru Verim (kg/da)
Genotip 2007 2008 Genotip 2007 2008
PBxPM-65x46 191 B-E 211 N-P K211xP-35x46 175 C-E 230 L-P
PBxPM-65xS 306 A-E 290 D-P K211xP -35xS 287 A-E 292 D-P
PBxPM-65 305 A-E 284 E-P K211xP-35 459 A-E 477 A-E
PBxPM-2x46 198 A-E 272 H-P K211xP-11x46 522 A-B 534 A-B
PBxPM-2xS 371 A-E 349 B-P K211xP-11xS 367 A-E 342 B-P
PBxPM-2 349 A-E 323 C-P K211xP-11 248 A-E 235 K-P
K12xK211-9x46 374 A-E 386 A-N K211xPB-16x46 362 A-E 358 B-O
K12xK211-9xS 452 A-E 440 A-J K211xPB-16xS 393 A-E 373 B-O
K12xK211-9 352 A-E 365 B-P K211xPB-16 386 A-E 359 B-O
K12xK211-50x46 448 A-E 406 A-M K211xPB-14x46 336 A-E 341 B-P
K12xK211-50xS 366 A-E 341 B-P K211xPB-14xS 413 A-E 356 B-P
K12xK211-50 346 A-E 342 B-P K211xPB-14 374 A-E 345 B-P
K12xK211-46x46 315 A-E 299 D-P K211xPB-102x46 491 A-C 586 A
K12xK211-46xS 309 A-E 213 N-P K211xPB-102xS 246 A-E 298 C-P
K12xK211-46 158 D-E 166 O-P K211xPB-102 313 A-E 361 B-N
K12xK211-4x46 177 A-E 311 D-P K211xCM-75x46 179 A-E 197 L-P
K12xK211-4xS 269 A-E 288 E-P K211xCM-75xS 256 A-E 276 D-P
K12xK211-4 208 A-E 278 G-P K211xCM-75 300 A-E 315 C-P
K12xK211-27x46 258 A-E 267 I-P K211xCM-44x46 397 A-E 396 A-N
K12xK211-27xS 242 A-E 219 K-P K211xCM-44xS 183 A-E 258 I-P
K12xK211-27 318 A-E 284 F-P K211xCM-44 269 A-E 275 D-P
K12xK211-18x46 522 A-B 506 A-C K211xCM-36x46 331 A-E 337 C-P
K12xK211-18xS 461 A-D 441 A-J K211xCM-36xS 395 A-E 311 D-P
K12xK211-18 231 A-E 212 L-P K211xCM-36 337 A-E 323 C-P
K12xK211-15x46 344 A-E 312 D-P K211xCM-13x46 387 A-E 379 A-N
K12xK211-15xS 391 A-E 329 C-P K211xCM-13xS 459 A-C 482 A-D
K12xK211-15 426 A-E 461 A-H K211xCM-13 402 A-E 333 C-P
K211xP -87x46 370 A-E 336 C-P CMxPM-52x46 207 A-E 242 K-P
K211xP-87xS 252 A-E 248 J-P CMxPM-52xS 231 A-E 238 J-P
K211xP-87 273 A-E 299 D-P CMxPM-52 143 E 157 P
K211xP-8x46 231 A-E 241 I-P CMxPB-81x46 558 A 450 A-I
K211xP-8xS 282 A-E 246 K-P CMxPB-81xS 224 A-E 216 M-P
K211xP-8 340 A-E 320 C-P CMxPB-81 502 A-B 442 A-H
K211xP-70x46 371 A-E 316 C-P BENAC 475 A-D 426 A-K
K211xP-70xS 451 A-E 389 B-L Hat 1 478 A-C 489 A-C
K211xP-70 282 A-E 289 D-P Hat 187 351 A-E 371 B-O
K211xP-67x46 554 A 587 A Hat 46 515 A-B 468 A-G
K211xP-67xS 538 A-B 507 A-C Sena 486 A-C 441 A-J
K211xP-67 459 A-D 472 A-F
Değişim katsayısı (%) 2007:19.09 2008:14.37
.
göz önüne alındığında hibrit genotiplerin tavsiyesi şimdilik Arpacı ve ark. (2008), denemelerinde yer verdikleri Kahra-
mümkün görülmemektedir. Hibrit tohum üretiminin mali- manmaraş kırmızı biber populasyonundan ortalama 377 kg/
yet ve işgücü gerekliliği gibi dezavantajlarının göz ardı edi- da kurutulmuş kırmızı biber verimi elde etmişler, bu popu-
lebilmesi için daha yüksek verim değeri gösteren hibritlere layondan 500 kg/da kuru verime sahip Sena biber çeşidini
ihtiyaç duyulmaktadır. Bunun yerine kök boğazı yanıklığı geliştirmişlerdir. Çizelge 4.4’te verilen kuru verim değerleri
hastalığına dayanıklılık gösteren ve yüksek verim değerine incelendiğinde bütün genotiplerin Kahramanmaraş ili için
sahip CMxPB-81, K211xP-67, K211xP-35 K211xCM-13 bildirilen düşük kurutulmuş kırmızı biber verimlerinden
ve K12xK211-15 genotiplerin kendilemelerine devam edi- daha yüksek olduğu görülür. Birçok genotip ise bildirilen
lip açık tozlanan bir çeşit geliştirilmesinin daha uygun ola- yüksek ortalamanın üzerinde değer göstermiş ve denemede
bileceği düşüncesi hakimdir. Bununla birlikte CMxPB-81 yer alan açık tozlanan Sena ve Hibrit Benac çeşidini geri-
genotipindeki açılımların devam etmesi ve K211xP-35 gede bırakmıştır. Kuru verim değerleri bakımından üzerinde
notipinin göstermiş olduğu yüksek hastalanma oranı, ıslah durulması gereken genotipler, taze verim özelliğinde oldu-
sürecinde dikkat edilmesi gereken durumlardır. ğu gibi açık tozlanan çeşitlerin geliştirilebileceği K211xP-67,
K211xCM-13 ve K12xK211-15 genotipleridir.
3.2 Kuru Verim
Genotipler arasında kuru verim değerleri bakımından olu- 3.3 Hastalık Testleri
şan farklılıklar her iki yılda da istatiksel olarak önemli (p ≤ Saksı denemelerinde hassas genotiplere ait bitkilerin tamamı
0.01) bulunmuştur. 2007 ve 2008 yıllarına ait kuru verim hastalanırken dayanıklı olduğu düşünülen ve ebeveyn olarak
değerleri ve çoklu karşılaştırma testi sonucu oluşan gruplar kullanılan CMxPB-81, K211xPB-16, PBxPM-2 ve PBxPM-65
Tablo 4’te verilmiştir. Çizelge incelendiğinde 2007 yılında genotipleri ve PBxPM-2x46 ve CMxPM-52x46 melezleri her
Hat 46’nın 515 kg/da kuru verim değeri ile önemli bir veri- iki denemede de hastalık belirtilerinin görülmediği genotip-
me sahip olduğu görülmektedir. K211xP-67x46 melezi 554 ler olmuşlardır (Tablo 5).
kg/da kuru verim değeri ile en verimli genotip olmuştur.
Yapılan birinci denemede K12xK211-4xS genotipi % 85.00
CMxPM-52 genotipi ise 143 kg/da ile en düşük kuru verim
hastalanma oranı ile en duyarlı melez olmuş, ikinci deneme-
değerini göstermiştir.
de % 82.48 hastlanma oranı göstererek bu özelliğini devam
Ebeveynlerin ve melezlerinin 2008 yılına ait kuru verim de- ettirmiştir. Yapılan ikinci denemenin sonuçları göz önüne
ğerleri incelendiğinde 2007 yılında alt ve üst sıralarda yer alındığında bu melez ile aynı hastalanma oranını taşıyan
alan genotiplerin aynı genotipler olduğu görülmektedir. K12xK211-9 ebeveyni birinci denemede % 58.50, ikinci
K211xP-67x46 melezi 587 kg/da kuru verim değeri ile en denemede % 82.48 hastalanma oranı göstererek dayanık-
verimli genotip olmuştur. CMxPM-52 genotipi ise 157 kg/ lılığı bulunmayan bir genotip olarak ortaya çıkmıştır. Yine
da ile en düşük kuru verim değerini göstermiştir. Sena çeşidi dayanıklı olduğu düşünülen genotipler arasında yer alan
441 kg/da, Hat 46 ise 468 kg/da verime sahip olmuşlardır. K211xP-35 genotipi birinci denemede % 50.00 ve ikinci de-
Denemede 2006 yılında yer almayan, 2007 ve 2008 yılların- nemede % 64.61 hastalanma oranı göstererek K12xK211-9
da kontrol amaçlı kullanılan Benac çeşidi 2007 yılında 475, genotipi ile birlikte duyarlı olduğu ortaya konulan ebeveyn-
2008 yılında ise 426 kg/da kuru verim değeri göstermiştir ler arasına girmiştir.
(Tablo 4).
İkinci denemede, birinci denemede yüksek dayanıklılık gös-
Kurutulmuş kırmızı biber verimi nihai ürünün elde edileceği teren genotiplerin hastalık oranlarında artışlar meydana
toz veya pul biber miktarını doğrudan etkileyeceği için en gelmiştir. Her iki denemede de birbirine yakın sonuçlar elde
az taze verim değeri kadar önemlidir. Üreticiler taze verim edilmiş olmasına rağmen ikinci denemede bulunan hastalık
miktarları üzerinde dururlarken biberi işleyen işletmeler ku- oranlarının daha yüksek olduğu söylenebilir (Tablo 5).
rutulmuş verim miktarına önem verirler. Kahramanmaraş
Göçmen (2006), Kahramanmaraş kırmızı biber populas-
İli’nin Narlı Bölgesi’ndeki biber işletmelerinin yapısını ince-
yonundan selekte edilen K211 genotipinin bazı dayanıklılık
leyen Çakan (1996), bölgedeki ortalama kuru kırmızı biber
genlerini taşıdığını, bu genotipin duyarlı Kahramanmaraş
veriminin 180 ile 326 kg/da olduğunu bildirmiştir. Türkiye
biberi hatları ile melezlenmesiyle bu dayanıklılığın azaldı-
İstatistik Kurumu’nun 2009 yılı verilerine göre 2007 yılında
ğını bildirmiştir. Bu bildirişe göre K12xK211-9 genotipinin
en yüksek ortalama kurutulmuş kırmızı biber verimi 400 kg/
duyarlı bulunması olağan görülmekle birlikte iki dayanıklı
da ile Kütahya İli’nden elde edilmiştir. En düşük ortalama
ebeveynin melezlenmesi ile elde edilen K211xP-35 genotipi-
kurutulmuş kırmızı biber verimleri ise 100 kg/da ile Muğla
nin duyarlılık sergilemesi ilgi çekicidir. Göçmen (2006), ça-
ve 138 kg/da ile Kahramanmaraş illerinden elde edilmiştir
lışmasında Kahramanmaraş kırmızı biber populasyonundan
(TUİK, 2009).
seçilen K211 genotipi ile Hindistan orijinli Perennial grubu
Akıncı ve Akıncı (2004) bitki başına kurutulmuş kırmızı bi- dayanıklılık kaynaklarının melezlerinin sonuçlarına yer ver-
ber veriminin 13.4 g ile 94.6 g arasında değiştiğini bildirmiş- memiş ancak iki dayanıklılık kaynağının melezlerinin yüksek
lerdir. Bu veriler, kırmızı biber üretiminde uygulanan bitki hastalanma oranına sahip olabileceğini ifade etmiştir. Palloix
sıklıkları dikkate alındığında dekar başına 67 kg ile 473 kg ve ark. (1984), dayanıklı genotiplerler kullanılarak elde edi-
anlamına gelmektedir. len melezlerin hastalığa dayanıklılık bakımından transgresif
Tablo 5. Kök boğazı yanıklığı hastalığına dayanıklı ebeveynler, hassas çeşit ve hatlar ile melezlerinin seradaki hastalık oranları (%)
Hastalýk Oraný (%) Hastalýk Oraný (%)
Genotip Genotip
I. Deneme II. Deneme I. Deneme II. Deneme
PBxPM-65x46 1.95 F-G 5.04 G-I K211xP-35x46 27.36 C-G 32.99 B-I
PBxPM-65xS 1.95 F-G 5.04 G-I K211xP -35xS 21.78 C-G 18.18 C-I
PBxPM-65 0.00 G 0.00 I K211xP-35 50.00 B-E 64.61 B-E
PBxPM-2x46 0.00 G 0.00 I K211xP-11x46 50.00 B-E 64.61 B-E
PBxPM-2xS 1.95 F-G 5.04 G-I K211xP-11xS 38.76 B-F 55.98 B-G
PBxPM-2 0.00 G 0.00 I K211xP-11 16.67 D-G 14.46 D-I
K12xK211-9x46 21.78 C-G 31.77 B-I K211xPB-16x46 21.78 C-G 14.46 D-I
K12xK211-9xS 61.23 B-D 81.80 A-B K211xPB-16xS 33.32 B-F 48.13 B-G
K12xK211-9 58.50 A-C 82.48 A-B K211xPB-16 0.00 G 0.00 I
K12xK211-50x46 11.46 D-G 10.33 E-I K211xPB-14x46 21.78 C-G 14.46 D-I
K12xK211-50xS 21.78 C-G 31.77 B-I K211xPB-14xS 32.55 B-F 40.66 B-H
K12xK211-50 16.67 D-G 14.46 D-I K211xPB-14 21.73 C-G 14.46 D-I
K12xK211-46x46 11.46 D-G 7.48 F-I K211xPB-102x46 16.07 E-G 5.04 G-I
K12xK211-46xS 1.95 F-G 1.27 H-I K211xPB-102xS 33.32 B-F 44.33 B-H
K12xK211-46 21.78 C-G 30.50 B-I K211xPB-102 1.95 F-G 1.27 H-I
K12xK211-4x46 21.78 C-G 30.50 B-I K211xCM-75x46 16.67 D-G 14.46 D-I
K12xK211-4xS 85.00 A-B 82.48 A-B K211xCM-75xS 11.46 D-G 5.04 G-I
K12xK211-4 16.67 D-G 14.46 D-I K211xCM-75 1.95 F-G 1.27 H-I
K12xK211-27x46 21.78 C-G 24.69 B-I K211xCM-44x46 27.36 C-G 32.99 B-I
K12xK211-27xS 27.36 C-G 36.95 B-H K211xCM-44xS 38.76 B-F 50.36 B-G
K12xK211-27 21.78 C-G 22.21 C-I K211xCM-44 16.07 E-G 5.04 G-I
K12xK211-18x46 27.36 C-G 36.62 B-H K211xCM-36x46 32.55 B-F 40.23 B-H
K12xK211-18xS 56.92 B-E 66.98 A-D K211xCM-36xS 32.55 B-F 40.23 B-H
K12xK211-18 16.67 D-G 14.46 D-I K211xCM-36 1.95 F-G 1.27 H-I
K12xK211-15x46 38.76 B-F 50.42 B-F K211xCM-13x46 16.07 E-G 5.04 G-I
K12xK211-15xS 38.76 B-F 50.42 B-F K211xCM-13xS 1.95 F-G 1.27 H-I
K12xK211-15 21.78 C-G 20.48 C-I K211xCM-13 1.95 F-G 0.00 I
K211xP -87x46 33.32 B-F 48.13 B-G CMxPM-52x46 0.00 G 0.00 I
K211xP-87xS 44.33 B-E 63.02 B-E CMxPM-52xS 11.46 D-G 5.04 G-I
K211xP-87 23.03 D-G 11.10 D-I CMxPM-52 16.67 D-G 14.46 H-I
K211xP-8x46 32.55 B-F 43.99 B-H CMxPB-81x46 61.23 B-D 74.22 A-C
K211xP-8xS 21.78 C-G 18.79 C-I CMxPB-81xS 16.67 D-G 12.99 D-I
K211xP-8 16.67 D-G 14.46 D-I CMxPB-81 0.00 G 0.00 I
K211xP-70x46 27.36 C-G 36.53 B-H BENAC 100.00 A 100.00 A
K211xP-70xS 27.36 C-G 36.20 B-H Hat 1 100.00 A 100.00 A
K211xP-70 16.07 E-G 5.04 G-I Hat 187 100.00 A 100.00 A
K211xP-67x46 11.46 D-G 7.48 F-I Hat 46 100.00 A 100.00 A
K211xP-67xS 11.46 D-G 5.04 G-I Sena 100.00 A 100.00 A
K211xP-67 1.95 F-G 1.27 H-I
Değişim katsayısı (%) (I) :32.86 (II):33.24 * Değerlere açısal transformasyon uygulanmıştır.
açılım gösterdiğini bildirmiş, kök boğazı yanıklığı gibi poli- geliştirmek maksadı ile major genlerden bir ya da birkaçını
genik kalıtıma sahip böyle hastalıklara dayanıklı biber çeşit- bulunduran dayanıklılık kaynaklarının kullanılması ile bu et-
lerinin geliştirilmesinde tekrarlamalı seleksiyon yöntemini mene dayanıklı çeşit geliştirmek olası görünmektedir. Ancak
tavsiye etmişlerdir. yörede etmenin her iki eşey tipinin bulunması (Konukoğlu,
2007) ve eşey tiplerinin bir araya gelerek saldırganlığı farklı
Hwang (1996), biber genotiplerinin kök boğazı yanıklığı has-
olan yeni izolatlar ortaya çıkarma yeteneğinde olması, biber-
talığına karşı dayanıklılıklarının daha çok ileriki gelişme dö-
lerde kök boğazı yanıklığı hastalığına dayanıklılık ıslahınında
nemlerinde ortaya çıktığını; Lee (2002), ise bu dayanıklılığın
devamlılığı sağlayacak çalışmaların sürdürülmesini zorunlu
biber bitkisinin ileriki dönemlerinde inokulum miktarının
kılmaktadır.
arttırılmasına rağmen devam ettiğini bildirmişlerdir.
Kahramanmaraş ilinde kırmızı biber tohumları 2-4 kg/dekar 4. SONUÇ
tohum kullanılarak doğrudan tarlaya ekilmektedir. Serpme Kök boğazı yanıklığı hastalığına dayanıklı materyal ile me-
ekim yönteminin zorunlu kıldığı bu yüksek miktardaki to- lezlenen biber genotiplerinin melezlerinin etmene dayanabi-
hum kullanımı kötü toprak hazırlığı ve olumsuz iklim koşul- leceği görülmüştür. KM211XPER(67)x46, KM211XPER(11)
larında dahi oldukça yüksek bir bitki sıklığına neden olmak- x46 ve KM211XPBC178(102)x46 melezleri Kahramanmaraş
tadır. Bölgede mayıs ve haziran aylarında etmen nedeni ile kırmızıbiber populasyonunun üst sınırına yakın verim değe-
meydana gelen bitki kayıpları bu bitki sıklığı sayesinde tolere rine ulaşan hibritler olarak bulunmuşlardır.
edilebilmekte ancak hasta bitkiler inokulum kaynağı olarak
arazide varlıklarını sürdürmektedirler. Tava yöntemi ile uy- 5. TEŞEKKÜR
gulanan sulamaya ek olarak, iklimin de etmenin yayılması Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkile-
için elverişli hale gelmesiyle temmuz ve ağustos aylarında ri Anabilim Dalında doktora tezi olarak yürütülen çalışmaya
hastalık şiddetini arttırmaktadır. Bu durum göz önüne alın- materyal olarak katkı sağlayan Dr. Münevver GÖÇMEN’e
dığında Kahramanmaraş koşullarında tarlada kırmızı biber teşekkür ederim.
yetiştiriciliğine uygun, kök boğazı yanıklığına dayanıklı çeşit
.
REFERANSLAR
[1] Akıncı, S. and Akıncı, I. E. 2004. Evaluation of Red Pepper for Spice
(Capsicum annuum L.) Germplasm Resource of Kahramanmaras
Region (Turkey). Pakistan Journal of Biological Sciences , 7 .
[2] Arpacı, B. B., Balıkçı, T. ve Abak, K., 2008. Kahramanmaras Biberi Islahı
ve Gelistirilen Biber Hatlarının Bitki Özellikleri ile Verim ve Kaliteleri
VII. Sebze Tarımı Sempozyumu. 26 -29 Ağustos 2008. Yalova.
[3] Barksdale, T.H., Papavızas, G.C. and Johnston, S.A. 1983. Resistance
to foliar blight and crown rot of pepper caused by P.capsici. Plant
Dis., 68:506-509.
[4] Bosland, P. W. and Votava, E. J. 1999. Peppers: Vegetable and Spice
Capsicums. CAB International, Wallingford, UK, 204 pp.
[5] Heiser, B. 1973. Seed to civilization. The story of man’s food. Free-
man. San Francisco/Reading. 243 pp.
[6] Hwang, B. K. and Kim, C. H. 1996. Phytophthora blight of pepper
and its control in Korea. Plant Dis. 79:221-227. 12.
[7] Kimble, K. A. and Grogan, R. G. 1960. Resistance to Phytophthora
Root Rot in Pepper. Plant Disease Reporter 44 (11): 872-873.
[8] Konukoğlu, F. 2007. Kahramanmaraş’ta biberlerde kök ve kök bo-
ğazı yanıklığı etmeni (Phytophthora capsici Leonian)’nin inokulum
kaynaklarının belirlenmesi ve entegre mücadelesi. Ankara Üniversi-
tesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi.
[9] Lee, B. K., Kim, B. S., Chang, S. W. and Hwang, B. K. 2002. Aggressive-
ness to pumpkin cultivars of isolates of Phytophthora capsici from
pumpkin and pepper. Plant Dis. 85:497-500.
[10] Palloix, A., Daubeze, A. M., Pochard, E., Molot, P. M. and Mas, P. 1984.
Relationship Inoculum Density - Disease Incidence In The Intera-
ction Capsicum annuum - Phytophthora capsici. Capsicum and
Eggplant Newsletter, 4: 62-63.
[11] Pochard, E. and Daubèze, A. M. 1982. Comparison of Three Diffe-
rent Sources of Resistance to Phytophthora capsici in Capsicum
annuum. Capsicum and Eggplant Newsletter, 1: 59-62.
[12] Pochard, E., Molot, P. M. and Dominguez, G. 1983. Etude de deux
nouvelles sources de resistance a P.capsici chez le piment:confirma-
tion de existence trois composantes distinctes dans la resistance.
Agronomie. 3:333-342.
[13] Yoon, J. Y., Green, S. K., Tschanz, A. T., Tsou, S. C. A. and Chang, L. C.
1989. Pepper Improment in the Tropics:Problems and the AVRDC
Approach. In: Proc Int Symp Integrated Management Practices_To-
mato and Pepper Production in the Tropics. 21-26/03/1988;AVR-
DC.Shanhua.Tainan, Taiwan,pp 86-98.

Conference Paper
Oral Presentation
A Study on Performance and Emission Characteristics of a Diesel

Engine Operated with Ternary Higher Alcohol Biofuel Blends
Tayfun Özgür1*
1
Automotive Engineering Department, Faculty of Engineering, Çukurova University, 01330, Adana, Turkey
Abstract
This study experimentally focused on the evaluation of higher alcohol biofuel utilization with diesel fuel in a
compression ignition engine. For this purpose, two different ternary higher alcohol biofuel blends with different
percentages by volume DA5 (85% diesel + 5% butanol + 5% pentanol + 5% hexanol) and DA10 (70% diesel +
10% butanol + 10% pentanol + 10% hexanol) were used. The results were compared with reference standard
diesel fuel (D). Brake power (BP), brake specific fuel consumption (BSFC), carbon monoxide (CO) and nitrogen
oxides (NOx) were selected as performance and emission parameters in order to interpret. Experiments were
conducted on a naturally aspirated, 4 stroke, 4 cylinder, direct injection diesel engine which was operated in
between 1200-2800 engine speeds at full load condition. As a general perspective, experiments revealed that
BP values of the engine were reduced depending on a lower calorific value of the alcohols. Besides that, this
phenomenon has led to obtain increased levels of BSFC which resulted higher fuel consumption to obtain unit
power. From the emission view, CO was reduced as a result of extra oxygen content of alcohols which triggered
the more oxidized CO with oxygen. The unwanted NOx emission results were also attractive depending on
alcohol utilization. As known, one of the main causes of NOx formation is increased temperature in combustion
chamber. Considerable amount of reductions were obtained with alcohol mixtures in comparison with diesel
fuel which can be explained by reduced combustion temperatures in cylinder due to higher latent heat of
evaporation of alcohols.
Keywords: Diesel engine, higher alcohol biofuel, performance, emission

Pages: 767-770, Paper ID:59T
Conference Paper
Oral Presentation
Buğday Üreticilerinin Yapısı ve Fiyat Mekanizmasını Etkileyen

Faktörler: Adana İli Örneği
Osman İnanç Güney1*, Levent Sangün2
Çukurova Üniversitesi, Adana Meslek Yüksekokulu, Adana, Türkiye; inancguney@gmail.com
1
Çukurova Üniversitesi, Adana Meslek Yüksekokulu, Adana, Türkiye; leventsangun@gmail.com

2
Özet
Bu araştırmada Adana ilinde faaliyet gösteren buğday üreticilerinin sosyo-ekonomik yapıları ve ürünlerini
değerlendirme durumları araştırılmıştır. Bu kapsamda Eylül-Kasım 2019 tarihlerinde 111 buğday üreticisiyle yüz
yüze anket uygulaması yapılmıştır. Anket yoluyla elde edilen veriler tanımlayıcı istatistiklerden yüzde frekans
analizi yöntemi ile SPSS programı kullanılarak analiz edilmiştir. Bu kapsamda üreticiler genellikle 36-65 yaş
aralığında olup çoğunun eğitim seviyelerinin ilköğretim düzeyindedir. Çiftçilerin neredeyse tamamı köyde ikamet
etmektedir uzun yıllardır buğday üretiminde bulunmaktadırlar. Ayrıca Çiftçilerin yarıya yakını kooperatif üyesi
olup büyük çoğunluğu ürünlerine sigorta yaptırmamaktadır. Satış şekli olarak peşin satışı uygulayıp ürünlerini
genellikle tüccarlara satmaktadırlar. Çiftçiler fiyat belirlemede diğer üreticiler ve tüccarlardan etkilenmekte olup
fiyatın belirlenmesinde kalite en önemli faktördü oluşturmaktadır.
Anahtar kelimeler: buğday, üretim, sosyo-demografik yapı, fiyat, Adana
Structure of Wheat Producers and Factors Affecting Price Mechanism: The Case of
Adana Province
Abstract characteristics, price, survey, Adana.

In this study, the socio-economic structure and evaluation 1. GİRİŞ
status of wheat producers operating in Adana province
Buğday, mısır, arpa, yulaf ve pirinçten oluşan tahıl ürünleri,
were investigated. In this context, face-to-face surveys
were conducted with 111 wheat producers between başta insan beslenmesinde olmak üzere, endüstriyel amaçlı
September-November 2019. The data obtained through the ve hayvan yemi olarak kullanımı nedenleriyle hem ülkele-
questionnaire were analyzed using the SPSS program, using rin tarım sektörleri hem de genel ekonomileri için olduk-
percentage frequency analysis method among descriptive ça önemlidir [1,2]. Bugün dünya nüfusunun günlük enerji
statistics. In this context, producers are generally between gereksiniminin %60’dan fazlası tahıllar, bitkisel kaynaklı
the ages of 36-65 and the education levels of most of them besinlerden sağlanan toplam kalorinin yaklaşık %20’sini ise
are at the primary education level. Almost all of the farmers buğday sağlamaktadır [3,4]. Buğday adaptasyon yeteneği
reside in the village and have been producing wheat for çok gelişmiş bir bitkidir ve çok sayıda çeşide sahip olması
many years. In addition, almost half of the farmers are nedeniyle dünyada en çok üretilen ve dünyanın hemen her
members of the cooperative and the majority of them do tarafında yetiştirilen bir kültür bitkidir [2,3,5].
not have insurance for their products. They apply cash
sales as a form of sale and generally sell their products to Buğday üretimi buğdayın çoğu ülke nüfusunun temel besin
merchants. Farmers are influenced by other producers kaynağı olması, üretiminin çok geniş çiftçi kitleleri tarafın-
and traders in price determination, and quality is the most dan yapılıyor olması, tarıma dayalı (un, makarna, irmik, bis-
important factor in price determination. küvi, bulgur üretimi) ve tarım dışı sanayilerde (bioethanol
üretimi) hammadde olma özelliği gibi nedenlerle ekonomik
Keywords: wheat, production, socio-demographic ve stratejik bir öneme sahiptir [6,7,8,3]. Ayrıca buğdayın
uluslararası ticarete en çok konu olan tarımsal ürünlerden
Email: inancguney@gmail.com
Buğday Üreticilerinin Yapısı ve Fiyat Mekanizmasını Etkileyen Faktörler: Adana İli Örneği
Tablo 1. Türkiye Buğday Verileri (bin ton).

2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18 2018/2019
Alan ( 1000 da) 77.726 79.192 78.669 76.719 76.689 72.992.700
Verim (kg/da) 284 240 287 269 280 274
Üretim 22.050 19.000 22.600 20.600 21.500 20.000
Tüketim 19.375 20.462 20.122 18.795 19.000 19.500
Yılsonu Stokları 3.539 3.643 3604 4.945 -
İthalat 4.030 4.454 6.573 4.762 -
İhracat 3.701 4.725 4.444 5.983 -
Kaynak: anonim
Tablo 1. Buğday çiftliklerinin sosyo-demografik özellikleri
Frekans % Frekans %
Çiftçilerin yaşı Eğitim
36< 15 13.5 Okur-yazar değil 1 0.9
36-50 36 32.4 Okur-yazar 1 0.9
51-65 51 45.9 İlköğretim 66 59.4
65> 9 8.1 Lise 35 31.5
Üniversite 8 7.2
Hane kişi sayısı
4< 49 44.1 İkamet
4-6 42 37.8 Çiftlik 81 73
7-9 14 12.6 İlçe 22 19.8
9> 6 5.4 Şehir merkezi 3 2.7
Karışık 5 4.5
Arazi sahipliği
Kendi 88 78.4 Çiftçilikte geçirilen süre
Kira 23 16.2 11< 8 7.2
11-20 15 13.5
Kooperatif üyeliği 21-30 24 21.6
Evet 48 43.2 31-40 40 36
Hayır 63 56.8 41-50 20 18
50> 4 3.6
Satış Şekli
Peşin 102 91.9 Ürün kime satılıyor
Vadeli 9 8.1 TMO 3 2.7
Tüccar 97 87.4
Sigorta Fabrika 11 9.9
Evet 35 31.5
Hayır 76 68.5
biri olması nedeniyle de pek çok ülke ihracatında önemli bir dir. Nitekim 2019 yılı ekmeklik buğday üretiminde %33’lük
yeri vardır [5]. Buğday yüzlerce yıldan günümüze hemen her pay ile ilk sırada İç Anadolu Bölgesi yer almaktadır. Bunu
ülke nüfusunun temel besin maddesini oluşturmuş, gıda gü- %18 ile Marmara Bölgesi ve %14 ile Güneydoğu Anadolu
venliği ve istikrarın göstergesi olmuş stratejik bir bitkidir. Bu Bölgesi izlemektedir. Üretimde en az pay %7 ile Ege ve Doğu
nedenle ülkeler buğday üretimi ve stoku açısından kendileri- Anadolu Bölgelerine aittir. Makarnalık buğday üretiminde
ne yeterli olma çabasında bulunmaktadırlar [2,7]. ise ilk iki sırayı İç Anadolu (%39) ve Güneydoğu Anadolu
Bölgeleri (%32) almaktadır [11]. Türkiye’de buğday büyük öl-
Türkiye’de hububata dayalı bir beslenme alışkanlığı oldu-
çüde kurak iklim koşullarında yapıldığı için verimi düşük ve
ğundan, buğday insan beslenmesi yönünden önemli bir ta-
dolayısıyla buğday üreticisinin geliri de diğer ürünlere göre
rım ürünü özelliğine sahiptir bu nedenle de tarla tarımında
daha az olmaktadır [3].
ekiliş alanı ve üretim miktarı bakımından ilk sırada yer alır.
Türkiye’de 3.5 milyon tarım işletmesinde tarım yapılabilir Türkiye buğday ekim alanı 2018/19 üretim sezonu itibarıy-
alan içerisinde %41’lik payı tahıllar oluştururken toplam tahıl la dünya buğday ekim alanının %3,5’ini oluşturmaktadır. Bu
alanı içerisinde %49’luk payı buğday oluşturmaktadır [1,9]. alan aynı zamanda Türkiye’de toplam işlenen tarım alanın
Türkiye’de genel tarım alanlarının yaklaşık olarak %35’inde %20’sini teşkil etmektedir. 2017/18 üretim sezonu itibariy-
buğday üretimi yapılmaktadır. Dünya buğday üretiminin ise le Türkiye buğday ekim alanı 76,7 milyon da olup bu alanın
%3’ü Türkiye tarafından gerçekleştirmektedir [8,10]. %32’sini oluşturan ilk 10 il sırasıyla; Konya, Ankara, Diyar-
bakır, Yozgat, Urfa, Sivas, Çorum, Tekirdağ, Mardin ve Es-
Ülkemizde buğday, her bölgede yetiştirilebilmekle birlikte
kişehir’dir [12].
özellikle İç Anadolu Bölgesi’nde yaygın olarak üretilmekte-
.
Her tarımsal üretim faaliyetinde, üretim faktörlerinin en Ayrıca, üreticilerin %43’ü kooperatif üyesi olup %68.8’i ise
uygun fiyat ile temin edilmesi ve optimum bir şekilde kul- ürün sigortası yaptırmamaktadır. Üreticilerin %92’si ürün-
lanımı, hem verimi artırıcı ve hem de maliyetleri düşürücü lerini peşin olarak satmaktadırlar. Satışı ise %87.4 oranında
yönde etki yapmaktadır [13]. Ayrıca işletmelerin pazarlama tüccarlara yapmaktadırlar.
yetenekleri de bu hususta önemli olmakta ve işletmelerin
Anket uygulaması yapılan buğday üreticilerinin kullandık-
etkinlik durumunu belirlemektedir. Türkiye’de üretim alanı
ları üretim alanına ait veriler Tablo 2’de gösterilmiştir. Buna
açısından büyük bir yer tutan tahıl üretiminin pazarlanması,
göre üreticilerin ortalama arazi büyüklükleri 161.7 da olup
endüstri bitkileri, meyve ve sebze üretimine göre farklılık-
en büyük alana sahip buğday üreticisi 1060 da. alanda üretim
lar göstermektedir. Tahıllar pazara üç ayrı yolla ulaşmakta-
yaparken en küçük alanda üretim yağan üretici 10 da. alanda
dır. Bunların pazarlanması Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO),
üretim gerçekleştirmektedir.
tüccarlar ve özel sektör kuruluşları tarafından gerçekleşti-
rilmektedir [8]. Ürün borsaları, buğday ve diğer hububatın Tablo 2. Buğday üretim alanı (da).
alım satımında küçük bir rol oynamaktadır. 1993 yılında N Minimum Maksimum Ortalama Std. Hata
Alan 111 10 1060 161.7 184.402
borsalarda buğday, aktif olarak alınıp satılmakla birlikte,
Türkiye genelindeki borsalarda işlem gören toplam miktar, Tablo 3’de buğday üreticisi çiftçilerin ürettikleri ürünlerinin
yurtiçi üretimin % 6,1’ini, pazarlanan miktarın ise %9’unu satış fiyatını belirlemede hangi kaynaklardan bilgi edindikle-
oluşturmaktadır [2]. rine ait veriler yer almaktadır. Buna göre buğday üreticileri
satış fiyatını belirlemede genellikle tüccara bağlı olmakta ve/
Üreticilerin tarımsal üretimlerini sürdürebilmek için gerekli
veya diğer üreticilerden referans almaktadırlar. Ayrıca üre-
gördükleri en önemli koşulun iyi fiyattır. Dolayısıyla tarım
ticiler ikincil olarak ürün borsaları, oda ve birlikler ve TMO
işletmelerinin fiyatı belirleme yöntemleri ve kaynakları ürü-
ve diğer devlet kurumlarını fiyat referansı olarak kullanmak-
nü değerinde elden çıkartmak ve karlılık açısından önemli-
tadırlar. Üreticiler fiyat belirlemede internet kaynaklarını ise
dir [1]. Bu araştırmada adana ilindeki buğday üreticilerinin
nadiren kullanmaktadırlar.
ürünlerinin fiyatını tespit etmede etkili olan bilgi kaynakları
ve faktörlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca bölgede Tablo 3. Buğdayın satış fiyatının belirlenmesinde etkili olan bilgi kaynaklar
üretim yapan buğday üreticilerine ait sosyo-demografik yapı Hiçbir zaman Nadiren Kimi zaman Her zaman
ve özelliklerde ortaya konulmuştur. Kaynak f % f % f % f %
TMO veya diğer
3 2.7 25 22.5 39 35.1 44 39.6
devlet kurumları
2. MATERYAL VE METOD Diğer çiftçiler 1 0.9 11 9.9 20 18 79 71.2
Araştırmanın materyalini Adana ilinde 111 buğday üretici- Tüccarlar 7 6.3 19 17.1 85 76.6
siyle yüz yüze yapılan anketlerden elde edilen veriler oluş- Ürün borsası veya
3 2.7 10 9 46 41.4 52 46.8
turmaktadır. Elde edilen veriler SPSS 21.0 paket progra- oda-birlik
İnternet 46 41.4 49 44.1 12 10.8 4 3.6
mında analiz edilerek hesaplanan yüzde frekans dağılımları
yorumlanmıştır. Çalışmanın örneklem büyüklüğü ise aşağı- Araştırma kapsamında buğday üreticilerine ürünlerinin de-
da verilen formül yardımıyla hesaplanmıştır [14]. ğerinin belirlenmesinde hangi faktörlerin etkili olduğu da
sorulmuş ve sonuçlar Tablo 4’de verilmiştir. Buna göre ürün
değerini belirleyen en önemli faktör kalitedir. Ayrıca üretim
(1)
miktarı, ödeme zamanı ve hasat zamanı önem sırasına göre
Bu formülde n: örnek hacmini, p incelenen olayın görüş sık-
değeri belirleyen diğer faktörlerdir. Tarlanın yeri ise ürünün
lığını, e hata payı oranını, z ise güven aralığını ifade etmek-
değerini en düşük düzeyde belirleyen faktör olarak tespit
tedir.
edilmiştir.
3. BULGULAR VE TARTIŞMA Tablo 4. Çiftçilerin buğday fiyatlarını belirlemesinde etkili olan faktörler
Araştırma kapsamında öncelikle saha çalışması yapılan alan- Hiçbir zaman Nadiren Kimi zaman Her zaman
Faktörler f % f % f % f %
daki buğday üreticilerinin sosyo-demografik özellikleri ve
Ödeme zamanı 2 1.8 28 25.2 24 21.6 57 51.4
üretim faaliyetlerine ait veriler elde edilmiştir (Tablo 1). Bu
Üretim miktarı 1 0.9 11 9.9 42 37.8 57 51.4
sonuçlara göre buğday üreticileri genellikle 51-65 yaş aralı-
Ürün kalitesi - - 10 9 33 29.7 68 61.3
ğındadır ve 36 yaşından küçük üreticilerin oranı düşüktür. Tarlanın yeri 14 12.6 29 26.1 20 18 48 43.2
Bu durum gençler arasında genelde tarım ve özelde ise buğ- Desteklemeler 5 4.5 15 13.5 39 35.1 52 46.8
day üretiminin yaygın olmadığının bir göstergesidir. Üreti- Hasat zamanı(erken/
6 5.4 17 15.3 38 34.2 49 44.1
cilerin eğitim düzeyleri %60 oranında ilköğretim (ilkokul ve geç)
ortaokul) düzeyinde olup genellikle köyde ikamet etmekte-
dirler ve %80’i 20 yıldan daha fazladır çiftçilikle uğraşmak- 4. SONUÇLAR
tadırlar. Araştırma sonuçları göstermektedir ki Adana ilinde buğ-
Arazi sahiplik yapısına baktığımızda üreticilerin %79’unun day üretimi yapan çiftçilerin çoğunluğu kendi tarlalarında
kendi arazilerinde buğday üretimi yaptığı görülmektedir. üretim yapmakta olup (%74) ürünlerini peşin şekilde sat-
Buğday Üreticilerinin Yapısı ve Fiyat Mekanizmasını Etkileyen Faktörler: Adana İli Örneği
maktadırlar (%91.9). Üreticilerin kendi arazilerinde üretim şim: https://www.tuik.gov.tr/tr/PreHaberBultenleri.do/?id=30685.

yapıyor yüksek kira maliyetinden kaçınmalarını sağlamakta [10] Duru S, Gül A ve Hayran S., (2019) “Türkiye’de Buğday ve Buğday
ve zarar etmemelerinde oldukça etkili olmaktadır. Peşin satış Mamulleri Dış Ticaret Yapısı”, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sos-
da üreticilerin finansman sıkıntısı çekmemeleri konusunda yal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 552-564.
oldukça önemlidir. Yine üreticilerin büyük çoğunluğu ürün [11] Toprak Mahsulleri Ofisi (2019) “Hububat Sektör Raporu-2018”, An-
sigortası yaptırmamaktadır (%68.5) bu ise karşılaşacakları kara.
özellikle doğal riskler husussunda kırılgan bir yapıda olma- [12] Tarımsal Politika ve Ekonomi Geliştirme Enstitüsü (2019) “Tarım
larına neden olmaktadır. Ayrıca yarından fazlasının koope- Ürünleri Piyasası-Buğday”, No:03.
ratif üyesi olmaması (%56.8) çiftçilerin örgütlenme soru-
[13] Birinci A. ve Küçük N., (2004) “Erzurum İli Tarım İşletmelerinde Buğ-
nunu göstermektedir. Üreticiler ürünlerini ortalama 161 day Üretim Maliyetinin Hesaplanması”, Atatürk Üniv. Ziraat Fak.
da gibi küçük alanlarda gerçekleştirmekte olup bu durum Derg., 35 (3-4), ss.177-181
tarım arazilerinin miras yoluyla parçalanma sorununun bir
[14] Islamoğlu A.H., 2008. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Nobel Yayın
göstermektedir. Her ne kadar buğday üretiminde TMO ile
Dağıtım, Ankara.
devlet müdahale alımları yapsa da üreticiler ürünlerini daha
çok tüccara satmaktadırlar. Bu durum fiyat politikasında
TMO’nun çok etkin olmadığını da göstermektedir. Ürünün
değerinin belirlenmesinde en önemli faktör kalite olurken,
o yılki hasat miktarı da ürünün değerinin belirlenmesinde
önemlidir. Ayrıca değer üzerinde ödeme zamanı ve destekle-
melerin de etkisi bulunmaktadır. Ürünün fiyat tespitinde ise
genellikle tüccarlar ve diğer çiftçiler referans alınırken ürün
borası, birlik ve odaları ile TMO gibi kar amacı gütmeyen
kurumlar da etkili olmaktadır.
5. TEŞEKKÜR
Bu araştırma Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma
Projeleri Birimi tarafından desteklenmekte olan FBA-2020-
12972’nolu Bireysel Araştırma Projesi kapsamında gerçek-
leştirilmiştir
6. REFERANSLAR
[1] Yavuz G.G., Miran B. and Özüdoğru T., (2015) “Türkiye’de Tahıl Üre-
ticilerinin Tarımsal Amaçları ve Üretimlerini Sürdürme Eğilimleri”, In-
ternational Conference On Eurasian Economies 2015, Kazan, Rusya.
[2] Kızılaslan, H., (2004) “Dünya’da ve Türkiye’de Buğday Üretimi ve Uy-
gulanan Politikaların Karşılaştırılması”, GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi,
21 (2), ss.23-38.
[3] Dörtok A. and Aksoy A., (2018) “Türkiye Buğday Sektörünün Eşan-
lı Model Yöntemiyle Tahmini”, KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 21(4),
ss.580-586.
[4] Karadaş K., (2016) “Ağrı İli Tarım İşletmelerinde Buğday Üretim Ma-
liyetinin Hesaplanması”, Alınteri, 31 (B), ss.33-41.
[5] Bashimov G., (2016) “Küresel Buğday Piyasasında Rusya’nın Karşılaş-
tırmalı Üstünlüğü”, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 4(3), ss.91-
97.
[6] Oğuz C ve Arısoy H., (2005) “Tarımsal Araştırma Enstitüleri Tara-
fından Yeni Geliştirilen Buğday Çeşitlerinin Tarım İşletmelerinde
Kullanım Düzeyi Ve Geleneksel Çeşitler İle Karşılaştırmalı Ekonomik
Analizi -Konya İli Örneği”, TEAE, Ankara.
[7] Taşcı R ve Oğuz C., (2014) “Buğday Üretim Maliyetleri ve Üreticilerin
Çeşit Tercihleri; Ankara İli Haymana İlçesi Örneği”, XI. Ulusal Tarım
Ekonomisi Kongresi 3-5 Eylül 2014, Samsun.
[8] Özçelik A ve Özer O.O., (2006) “Koyck Modeliyle Türkiye’de Buğ-
day Üretimi ve Fiyatı İlişkisinin Analizi”, Tarım Bilimleri Dergisi, 12
(4), ss.333-339.
[9] Türkiye İstatistik Kurumu (2019) “Bitkisel Üretim İstatistikleri”. Eri-

Conference Paper
Oral Presentation
Adana İlinde Mısır Üretiminde Fiyat Mekanizmasını Etkileyen

Faktörler
Osman İnanç Güney1*, Levent Sangün2
Çukurova Üniversitesi, Adana Meslek Yüksekokulu, Adana, Türkiye; inancguney@gmail.com
1
2
Özet
Bu araştırmada mısır tarımında pazar fiyatını belirleyen faktörler ile fiyatı belirlemek için kullanılan kaynakların
tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda Adana ilinde 111 mısır üreticisi ile yüz yüze anket uygulaması
yapılmıştır. Anket yoluyla çiftçilere mısır üretiminde pazar fiyatının belirlenmesine ve fiyatın öğrenildiği
kaynakların tespitine dair sorular sorulmuştur. Anketten elde edilen veriler SPSS paket programı kullanılarak
yüzde frekans yöntemiyle test edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre pazar fiyatını belirleyen faktörlerden ödeme
zamanı %46.8, ürün miktarı %53.2, ürün kalitesi %61.3, tarlanın yeri %45, destekleme fiyatı %46.8 ve hasat
zamanı %44.1 oranlarında her zaman etkilidir. Ayrıca fiyatın belirlendiği kaynak olarak da %42.3 ile TMO,
%59.5 ile arkadaş çevresi, %67.6 ile tüccar ve %33.3 ile ürün borsası her zaman etkili olmaktadır. Ürün fiyatını
internetten elde edilen verilerle belirleme oranı ise oldukça düşüktür.
Anahtar Kelimeler: mısır, pazar fiyatı, satış, Adana
Factors Affecting Price Mechanism in Corn Production in Adana Province
Abstract 1. GİRİŞ
In this research, it is aimed to determine the factors that Tahıllar doğrudan veya dolaylı olarak dünya nüfusunun bü-
affect the market price in corn agriculture and the sources yük çoğunluğunun beslenme ihtiyacını karşılama özelliğine
used to determine the price. In this context, face-to- sahip olup sanayii ham maddesi olarak da kullanılmaktadır-
face surveys were conducted with 111 corn producers in lar. Mısır, yaklaşık 14 milyon ha ekim alanı ve %21’lik pay ile
Adana province. Through the questionnaire, the farmers dünyada tahıl ekim alanı içinde buğday ve çeltikten sonra
were asked questions about determining the market price
üçüncü ve 600 milyon ton üretim ve %31’lik pay ile üretimde
for corn production and determining the sources from
ilk sırada yer almaktadır. Çok yönlü kullanım alanı, adaptas-
which the price was learned. The data obtained from the
questionnaire were tested using the percentage frequency yon kabiliyeti ve verimliliği gibi özellikleri mısırı Dünya’da en
method using the SPSS package program. According to the fazla üretilen tahıl konumuna getirmiştir. Mısır günümüzde
results, the payment time 46.8%, product amount 53.2%, sıkça kullanılan bir insan ve hayvan besini olmasının yanın-
product quality 61.3%, location of the field 45%, support da, endüstriyel kullanım alanlarıyla tarıma dayalı endüstri-
price 46.8% and harvest time 44.1% are always effective. In nin (yemeklik sıvı yağ, etanol, kâğıt, nişasta, glikoz, yem vb.)
addition, as the source for determining the price, TMO with en önemli hammaddelerindendir [1,2,3,4,5,6,]. Birim alan-
42.3%, circle of friends with 59.5%, merchants with 67.6% dan yüksek kuru madde elde edilmesi nedeniyle üreticisi-
and the product exchange with 33.3% are always effective. nin, danesinden elde edilen nişasta ve yağ nedeniyle de şeker
The rate of determining the price of the product with data ve yağ sanayisinin vazgeçilmez ürünü haline gelen mısırın
obtained from the internet is very low. değeri, son yıllarda bitkisel yağların dizel yakıtı olarak kul-
lanılmasıyla daha da artmıştır [7]. Dünya’da mısır yetiştiren
Keywords: corn, market price, sales, survey, Adana. ülkeler arasında A.B.D. ilk sırayı alır. Ayrıca; Çin, Brezilya,
Arjantin, Meksika ve Fransa da mısır üretiminde önde gelen
ülkelerdir. Yıllara göre değişmekle birlikte dünya mısır üreti-
minin yarısı Amerika kıtasından sağlanmaktadır [8].
Email:inancguney@gmail.com
Adana İlinde Mısır Üretiminde Fiyat Mekanizmasını Etkileyen Faktörler
Tablo 1. Türkiye Mısır Verileri (bin ton).

2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18 2018/2019 2019/2020
Alan ( 1000 ha) 660 659 690 680 640 590 639
Verim (kg/da) 8.94 9.03 9.30 9.40 923 963 1062
Üretim (1000 ton) 5.900 5.950 6.400 6.400 5.900 5.700 6.000
Tüketim (kg) 15.10 17.20 13.01 20 14.9 14.5 -
Stoklar (ton) -258.593 450.948 294.994 -169.205 1.085 16 -
İthalat (ton) 1.935.666 1.935.666 603.739 1.425.469 2.752.140 3.682.366 3.288.761
İhracat (ton) 593.036 421.311 603.844 728.344 669.865 1.496.421 -
Kaynak: anonim
Tablo 2. Çiftçilerin mısır fiyatlarını belirlemesinde etkili olan faktörler
Faktörler Hiçbir zaman Nadiren Kimi zaman Her zaman
f % f % f % f %
Ödeme zamanı 4 3,6 24 21,6 31 27,9 52 46,8
Üretim miktarı 2 1,8 14 12,6 36 32,4 59 53,2
Ürün kalitesi 1 ,9 17 15,3 25 22,5 68 61,3
Tarlanın yeri 8 7,2 29 26,1 24 21,6 50 45,0
Desteklemeler 9 8,1 20 18,0 30 27,0 52 46,8
Hasat zamanı(erken/geç) 6 5,4 20 18,0 36 32,4 49 44,1
Türkiye’nin sahip olduğu 23,9 milyon hektar tarım arazisi min %45.5’ini Adana ili karşılamaktadır ve Adana’da üretilen
içerisinde %49 ile en büyük üretim payını tahıl ürünleri al- toplam mısır Türkiye üretiminin de %15.5’ine denk gelmek-
maktadır. Mısır, Türkiye’de tahıl üretim alanları içinde buğ- tedir. Adana’dan sonra en fazla üretimin gerçekleştiği iller
day ve arpadan sonra %6’lık pay ile 3. en geniş ekim alanına arasında Şanlıurfa ve Mardin gelmektedir [12]. Adana ilinde
sahip üründür [6,9]. Ayrıca bazı bölgelerde buğday ve arpa tarımı yaygın olarak yapılan tarla ürünlerinin başında buğ-
hasadından sonra boş bırakılan alanlarda 2. ürün olarak ekil- day, I. ürün mısır, pamuk ve buğday + II. ürün mısır gelmek-
mek suretiyle değerlendirilmekte ve ülke ekonomisine fazla- tedir. Söz konusu ürünlerin Adana ili ekonomisine katkısı
dan katkı sağlamaktadır. büyüktür. Ancak son yıllarda buğday, I. ürün mısır, pamuk
ve buğday + II. ürün mısır ürünlerinin ekim alanlarında dal-
Tane mısır üretiminin, Türkiye ekonomisine katkısı, 2014
galanma görülmektedir [13].
yılı TUİK verilerine göre yaklaşık 4.05 milyar TL olarak he-
saplanmaktadır. Ülkemizde üretilen tane mısırın %78 i yem
sanayinde %15 i ise nişasta sektöründe kullanılmaktadır. Son
yıllarda özellikle II. ürün olarak silaj amaçlı mısır ekimi ol- Araştırmanın materyalini Adana ilinde 111 mısır üreticisiyle
dukça yaygınlaşmıştır. 2019 yılı ilk iki ayında 301 bin ton yüz yüze yapılan anketlerden elde edilen veriler oluşturmak-
olan mısır ithalatı 2020 yılı aynı döneminde ise yaklaşık 700 tadır. Elde edilen veriler yüzde frekans tablosu ile değerlen-
bin ton olarak gerçekleşmiştir. 2017/2018 pazarlama yılında dirilmiştir. Veriler SPSS 21.0 istatistik analiz programı ile
%73 olan yeterlilik oranı, 2018/2019 pazarlama yılında %70 analiz edilmiştir [14]. Çalışmanın örneklem büyüklüğü ise
olarak gerçekleşmiştir [10,2]. aşağıda verilen formül yardımıyla hesaplanmıştır [15].
Ülkemizde tahıllar içerisinde buğday ve arpadan sonra

en geniş ekim alanına sahip olan mısır, ana ürün ve ikinci (1)
ürün olarak başarıyla üretilmektedir. 1980’li yıllardan sonar Bu formülde n: örnek hacmini, p incelenen olayın görüş sık-
Türkiye’de mısır üretiminde belirgin artışlar kaydedilmiştir. lığını, e hata payı oranını, z ise güven aralığını ifade etmek-
Mısır, hibrit tohum kullanımının yaygınlaştırılması, sulama tedir.
imkânlarının artışı, desteklemelerin etkisi, rakip ürünlere
oranla yüksek karlılık, işçilik maliyetlerinin az olması, pazar- 3. BULGULAR VE TARTIŞMA
lama kolaylığı, TMO alımları, destekleme politikası ile yem
Araştırma kapsamında mısır üreticilerine ürünlerinin değer-
talebindeki artış gibi faktörlere bağlı olarak çiftçiler arasında
lerini ve fiyat düzeylerini etkileyen faktörlerin neler olduğu
tercihi giderek artan bir ürün konumundadır ve verimliliği
sorusu 5 li likert ölçeği uygulanarak üreticilere sorulmuştur.
artmaktadır [2,11].
Sorulara verilen cevaplar Tablo 2 de özetlenmiştir.
Akdeniz bölgesi Türkiye’nin en önemli mısır üretim bölge-
Buna göre, üretilen mısırın değerinin belirlenmesine ilişkin
sidir. Türkiye’deki 6 nişasta bazlı şeker fabrikasından 3’ünün
yüzde frekans tablosu incelendiğinde (Tablo 2), üreticilerin
Adana’da bulunması, yüksek kapasiteli mısır özü yağı üretim
%3.6’sı hiçbir zaman, %21.6’sı nadiren, %27.9’u kimi zaman
tesislerinin varlığı, diğer bölgelerde bulunan yem vb. mısır
ve %46.8’i her zaman mısır üretiminde ödeme zamanının
işleme tesisleri için tedarik merkezi olması gibi faktörler de
önemli olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca ürün miktarının
bölgenin mısır üretimini geliştiren temel faktörlerdir. Akde-
önemi için ise üreticilerin %1.8’i hiçbir zaman, %12.6’sı na-
niz Bölgesinde gerçekleştirilen yaklaşık 2 milyon ton üreti-
diren, %32.4’ü kimi zaman ve %53.2’sı ise her zaman etkili
.
Tablo 3. Mısır satış fiyatının belirlenmesinde etkili olan bilgi kaynakları
Faktörler Hiçbir zaman Nadiren Kimi zaman Her zaman
f % f % f % f %
TMO veya diğer devlet kurumları 4 3,6 18 16,2 42 37,8 47 42,3
Diğer çiftçiler 2 1,8 15 13,5 28 25,2 66 59,5
Tüccarlar 1 ,9 12 10,8 23 20,7 75 67,6
Ürün borsası veya oda-birlik 9 8,1 16 14,4 49 44,1 37 33,3
İnternet 42 37,8 47 42,3 12 10,8 10 9,0
olduğu görüşünde bulunmuşlardır. Kalite parametresi ince- sanayiinin kalite odaklı ürün tercihleri bu durumun oluşma-
lendiğinde ise üreticilerin %0.9’u hiçbir zaman, %15.3’ü na- sındaki en önemli itici güçtür. Ayrıca tarımsal ürünlerin ge-
diren, %22.5’i kimi zaman ve %61.3’ü ise her zaman değerin nelinde diğer bir fiyat belirleyicisi olan üretim miktarı mısır
belirleyicisinin ürün kalitesi olduğu görüşünü iletmişlerdir. ürünü için de geçerli olmaktadır. Maalesef üreticilerin belirli
Ürün değeri ve fiyatının belirleyicisi olarak İşletmenin/tarla- ürünleri belirli yıllarda fazla üretmeleri o yıl için ürün fiyat-
nın yeri faktörüne ise üreticiler %7.2’si hiçbir zaman, %26.1’i larını düşürürken az üretilmiş ürünlerin fiyatları oldukça
nadiren, %21.6’sı kimi zaman ve %45’i her zaman olarak be- yüksek oluşabilmektedir. Ayrıca tarım üretiminde Üretimi
lirtmişlerdir. Destekleme alımlarının etkisi için ise üreticiler etkileyen iklim, zararlılar, doğal afetler gibi diğer faktörler
için %8.1’i hiçbir zaman, %18’i nadiren, %27’si kimi zaman ve de verim ve toplam üretim miktarı üzerinde etkili olmakta-
%48.8 her zaman olarak bildirmişlerdir. Son olarak hasat za- dır. Ödeme zamanı, hasat zamanı, tarlanın yerin ve destek-
manına ait yüzde frekans değerleri incelendiğinde, üreticiler lemeler ise aynı düzeyde fiyatın belirlenmesinde etkili olan
%5.4 hiçbir zaman, %18 nadiren, %32.4 kimi zaman ve %44.1 unsurlardır. Hasat zamanı daha çok yaş sebze ve meyvede
her zaman hasat zamanının pazar fiyatını belirlemede aktif fiyata etki ederken desteklemeler de son yıllarda etki düzeyi-
rol aldığı düşüncesindedirler. ni yitirmektedir. Yine tahıl ürünlerinde tarla yeri diğer tarım
ürünlerinden fiyatı daha az etkilemektedir.
Araştırma kapsamında mısır üreticilerin ürün fiyatlarını
hangi kaynaklardan öğrendikleri de sorulmuştur. Bu soru- Üreticilerin ürün fiyatlarını öğrendikleri kaynaklar ise genel-
ya verilen cevaplar yine 5’li likert ölçeğiyle değerlendirilerek de tüccarlar ve diğer çiftçiler olarak karşımıza çıkmaktadır.
üreticilerin düşünceleri ortaya konulmuştur. Daha düşük düzeyde olmakla birlikte TMO ve diğer dev-
let kurumları ile oda, borsa ve birlikler de fiyat konusunda
Bu kapsamda, mısır pazar fiyatının TMO gibi devlet ku-
üreticilerin başvurdukları diğer kaynaklardır. Bu noktada ge-
rumlarından öğrenme durumlarına ait yüzde frekans de-
lişmiş ekonomilere sahip ülkelerdeki gibi ürün fiyatının be-
ğerleri incelendiğinde, üreticilerin %3,6’sı hiçbir zaman,
lirlenmesi ve bunun açıklanmasında ürün borsalarının daha
%16,2’si nadiren, %37,8’i kimi zaman ve %42,3’ü her zaman
etkin olması beklenmektedir.
bu kurumlardan bilgi aldıklarını bildirmişlerdir. Ayrıca, di-
ğer üreticilerden öğrenme durumlarına ait yüzde frekans
5. TEŞEKKÜR
değerleri incelendiğinde, üreticilerin %1,8’i hiçbir zaman,
%13,5’i nadiren, %25,2’si kimi zaman ve %59,5’i her zaman Bu araştırma Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma
arkadaşlarından sorarak öğrendikleri ortaya çıkmıştır. Mısır Projeleri Birimi tarafından desteklenmekte olan FBA-2020-
pazar fiyatının tüccardan öğrenme durumlarına ait yüzde 12972’nolu Bireysel Araştırma Projesi kapsamında gerçek-
frekans değerleri incelendiğinde, üreticilerin %0,9’u hiçbir leştirilmiştir.
zaman, %10,8’i nadiren, %20,7’si kimi zaman ve %67,6’sı her
6. REFERANSLAR
zaman mısır Pazar fiyatını tüccardan öğrendiklerini bildir-
[1] Şahin S., (2001) “Türkiye’de Mısır Ekim Alanlarının Dağılışı Ve Mısır
mişlerdir. Mısır pazar fiyatının borsadan öğrenme durum-
Üretimi”, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), ss.73-90.
larına ait yüzde frekans değerleri incelendiğinde, üreticilerin
%8,1’i hiçbir zaman, %14,4’ü nadiren, %44,1’i kimi zaman [2] Cengiz, R., (2016) “Türkiye’de Kamu Mısır Araştırmaları”, Tarla Bitki-
leri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25 (Özel sayı-1), ss.304-310.
ve %33,3’ü her zaman mısır Pazar fiyatını borsadan öğren-
diklerini bildirmişlerdir. Son olarak mısır pazar fiyatının in- [3] Aktas E. ve Yurdakul O., (2005). “Destekleme ve Teknoloji Politika-
ternetten öğrenme durumlarına ait yüzde frekans değerleri larının Çukurova Bölgesinde Mısır Tarımı Üzerine Etkisi [Effects of
Agricultural Support and Technology Policies on Corn Farming in
incelendiğinde, üreticilerin %37,8’i hiçbir zaman, %42,3’ü
Çukurova Region],” MPRA Paper 8645, University Library of Muni-
nadiren, %10,8’i kimi zaman ve %9’u her zaman mısır Pazar ch, Germany.
fiyatını internetten öğrendiklerini bildirmişlerdir.
[4] Gözübenli H., Sener O., Konuskan Ö., Sahinler S., Kilinç M., (2000)
“Hatay’da Misir Tariminin Genel Durumu Sorunlari ve Çözüm Öne-
4. SONUÇLAR rileri”, Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1(2), ss.41-
Araştırma sonuçları göstermektedir ki mısır üretiminde 49.
ürünün değer ve fiyatını belirleyen en önemli faktörler ön- [5] Çalmaşur Ö., Bulut S., Öztürk A., Çağlar Ö., (2007) “Erzurum Ovası
celikle kalite ve sonra üretim miktarıdır. Kalite faktörü di- Koşullarında Denemeye Alınan Mısır Çeşitlerinde Mısır Afidi (Rho-
ğer tarım ürünlerinde olduğu gibi mısır ürünü için de fiyat palosiphum Spp.)’nin Bulaşıklık Ve Yoğunluğu”, Türkiye VII. Tarla
oluşumunu belirleyici en önemli faktördür. Tüketicilerin ve Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran 2007 Erzurum.
Adana İlinde Mısır Üretiminde Fiyat Mekanizmasını Etkileyen Faktörler
[6] Yaşa S. ve Kutlar İ., (2019) “Diyarbakır ilinde mısır üreticilerinin bilgi
kaynakları ve pazarlama sorunlarının incelenmesi”, Mediterranean
Agricultural Sciences, 32(2), ss.167-173.
[7] Kaltu S. ve Güneş E., (2010) “Mısırda (ZEA MAYS L.) Farklı Sulama
Sistemlerinin Verim ve Gelir Üzerine Etkisi”, Tarım Bilimleri Araştır-
ma Dergisi, 3(2), ss.27-31.
[8] Erçakar M.E. ve Tasçı H.H., (2011) “Tarım Ürünlerinde Verimlilik-Fi-
yat İlişkisi: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Uygulama”, Electronic Jour-
nal of Social Sciences, 10(36), ss.171-186.
[9] Bayramoğlu Z. ve Bozdemir M., (2018) “Türkiye’de Üretilen Mısırın
Ekonomik Gelişim Seyri”, Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Der-
gisi, 6(8), ss.1092-1100.
[10] Tarım ve Orman Bakanlığı (2020) “Mısır Raporu”, Bitkisel Üretim Ge-
nel Müdürlüğü Tarım Havzaları Daire Başkanlığı, sayı 6
[11] Bozdemir M., Bayramoğlu Z., Ağızan K., Ağızan S., (2019) “Mısır Üre-
timinde Geleceğe Yönelik Beklenti Analizi”, Türk Tarım – Gıda Bilim
ve Teknoloji Dergisi, 7(3), ss.390-400.
[12] Yavuz G., Miran B, Gürer B.B., Yüksel N.Y., Demir A., (2016) “ Buğday,
Dane Mısır Ve Çeltik Üretiminde Fark Ödemesi Desteklerinin Etkisi”,
Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü, No: 266.
[13] Yılmaz H., (2004) “Adana İlinde Bazı Önemli Tarla Ürünlerinin Karlı-
lık Düzeylerinin Ekim Alanları Üzerine Etkisi” HR. Ü.Z.F.Dergisi, 8(1),
ss.23-31.
[14] Güney, O.İ. ve Sangün, L. 2017. Olive Oil Consumption Attitudes:
Millennials Vs Non-Millennials. International Journal Of Natural
And Engineering Sciences. 11 (2), ss.10-13.
[15] Islamoğlu A.H., 2008. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Nobel Yayın
Dağıtım, Ankara.

Conference Paper
Oral Presentation
Forsterit Seramiklerin Borik Asit Katkısıyla Düşük Sıcaklıkta

Sentezi ve Karakterizasyonu
Çukurova Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Seramik Bölümü, Adana, Türkiye
Özet
Bu çalışmada, forsterit seramikler (Mg2SiO4) farklı oranlarda borik asit ilavesi ile katı-hal yöntemi kullanılarak
sentezlenmiş ve onların yapısal özellikleri karakterize edilmiştir. Yüksek sıcaklıkta sentezlenebilen dental ve
mühendislik alanda kullanılan forsteritin mekanik özellikleri olumsuz etkilenebilmektedir. Bu nedenle borik
asit katkısıyla daha düşük sıcaklıklarda yüksek yoğunlukta sentezlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, forsterit
oluşturmak üzere MgO ve SiO2 karışımına farklı katkı oranlarında borik asit eklenmiş ve 1200°C’de 4 saat süreyle
sinterleme yapılmıştır. Elde edilen forsteritin karakterizasyonu XRD, SEM, TGA-DTA kullanılarak yapılmıştır.
Sonuçlara bakıldığında ana faz olarak tüm örneklerde forsterit oluşmuş, düşük miktarda kuvars ve Sasolite
oluşmuştur. Ana faz olarak %3 Borik asit katkılı forsterit sentez en iyi sonuçları vermiştir.
Anahtar Kelimeler: Forsterit, Borik asit, Seramik, Katı-Hal
Synthesis and Characterization of Forsterit Ceramics in Low Temperature with the

Contrıbutıon of Boric Acid
Abstract mühendislik gibi birçok alanda geniş bir kullanım alanı var-
In this study, forsterite ceramics (Mg2SiO4) were synthesized dır. Forsterit, aynı zamanda biyo uyumluluğu iyi olan yeni
using solid-state method with different ratios of boric acid bir biyoseramiktir. Biyo seramikler özellikle sert iskelet sis-
and their structural properties were characterized. The teminde iskelet dokuda kullanılmaktadır. Diş endüstrisinde
mechanical properties of the forsterite used in the dental de oldukça yaygın kullanımı görülmektedir. Hidroksiapatit
and engineering fields that can be synthesized at high seramiklerle karşılaştırıldığında kırılma tokluğunda önemli
temperature can be adversely affected. For this reason, it bir gelişme olduğu görülmüştür. Bununla birlikte forsteritin
is aimed to be synthesized at high temperatures with the sinterleme sıcaklığı çok yüksek olduğu için mekanik özellik-
contributions of boric acid addition. For this purpose, boric lerini olumsuz etkilemektedir. [2]. Forsterit minerali doğa-
acid was added to the mixture of MgO and SiO2 at different da saf olarak oldukça nadir bulunur. İçerisinde birçok metal
rates of additive to form forsterite and sintered at 1200 °C
oksit safsızlıkları ihtiva etmektedir. Bunun nedeni yapısında
for 4 hours. The characterization of the obtained forsterite
bulunan magnezyum oksitlerden (MgO) bir tanesinin, de-
was performed using XRD, SEM, TGA-DTA. Depending
on the results, Forsterite was formed in all samples as a mir oksitle (FeO) oldukça kolay yer değiştirmesinden kay-
main phase and a low amount of quartz and Sasolite were naklanmaktadır. Bu nedenle forsterit mineralinin çoğunluk-
formed. Forsterite synthesis with 3% boric acid as the main la sentetik olarak hazırlanması tercih edilmektedir. Sentetik
phase came up with the best results. forsterit eldesinde genel olarak, MgO, MgCO3, Mg(NO3)2
kullanılmaktadır. Bu hammaddelerin yüksek sıcaklıkta sin-
Keywords: Forsterite, Boric acid, Ceramic, Solid-State terlenmesi sonucu elde edilmektedir. Forsterit seramikler
yüksek erime sıcaklığı ile karakterize edilirler. Bu nedenle saf
1. GİRİŞ olarak düşük sıcaklıkta elde edilmesi oldukça zordur. Ancak
yüksek sıcaklıkta sentezlenmesinin birçok olumsuz etkileri
Forsterit, adını Alman doğa bilimci Johann Forster’den alır.
ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, MgO ve silika karışımına,
Kimyasal formülü Mg2SiO4 olan forsterit, Olivin grubuna ait
farklı oranlarda %2-3-4-5 borik asit ekleyerek katı hal yön-
magnezyum silikat kristalidir [1]. Forsterit seramikler birçok
temi ile 1200°C’de yüksek yoğunlukta sentezlenebilen fors-
kullanım alanına sahiptir. Özellikle dental uygulamalar veya
terit seramikler nispeten düşük sıcaklıkta sentezlenmeye
Email: yhalefoglu@gmail.com
Forsterit Seramiklerin Borik Asit Katkısıyla Düşük Sıcaklıkta Sentezi ve Karakterizasyonu
çalışılmıştır. Pratapa ve arkadaşlarının [3] yaptığı çalışmada MgO ve SiO2 tartılarak agat havanda karıştırılmış ve iyice
silika kaynağı olarak farklı hammaddeler kullanılmıştır (fu- öğütülmüştür. Öğütülen bu karışıma, %2-3-4-5 oranlarında
med silica and silica sand). Bunun yanında Choudhary ve H3BO3 eklenmiş ve 4 saat süreyle kalsine edilmiştir. Elde edi-
arkadaşlarının [4] yaptığı çalışmada saf nanokristalin forste- len forsterit’in önce DTA/TGA yapılmış, sonrasında morfo-
rit tozları, magnezyum nitrat ve TEOS kullanılarak 1100°C lojik ve yapı analizleri için XRD ve SEM uygulanmıştır.
sıcaklıkta, 30 nm partükül boyutunda sentezlenmiştir. Yine
Fathi ve arkadaşları [5] tarafından MgO ve silikon dioksit 3. BULGULAR VE TARTIŞMA
kullanılarak 1200°C’de forsterit tozları sentezlenmiştir. Fors-
terite seramik minerali, biyoseramikler yanında elektronik,
iletişim ve refrakter olarak, düşük elektrik iletkenliği ile çok
sayıda uygulama alanı bulmuştur [6]. Ramesh ve arkadaşları
[7] forsterit hazırlama yöntemlerinin, mikroyapı ve meka-
nik özellikleri üzerine etkisini araştırmışlarıdır. Sanosh ve
arkadaşları [8] forsterit sentezini sol-gel yöntemi ile nitrik
asit katalizörlüğünde sentezlemişlerdir. Gelecekte yüksek
mukavemetli malzeme sentezi için kontrollü sinterleme
üzerine odaklanmışlardır. Nurbaiti ve arkadaşları [10], na- Şekil 1. Mg2SiO4 DTA eğirisi
nosize forsterit tozlarının ve seramiklerinin sentezi, yapısal, Elde edilen tozun DTA eğrisi Şekil 1’de verilmiştir. DTA eğ-
mikroyapı ve dielektrik karakterizasyonlarını çalışmışlardır. risi, ısıl işlem sıcaklığına karşı yüzde olarak ağırlık kaybını
Forsterit seramik minerali, reaksiyon için magnezyum oksit göstermektedir. Sıcaklığa bağlı olarak meydana gelen reaksi-
(MgO) ve amorf silika (SiO2) tozlarının mekanik aktivasyo- yonları incelediğimizde, 100 °C’de ve 1200 °C de iki exoter-
nu ve daha sonra 950 °C’de kalsinasyon ile sentezlenmiştir. mic ve 300 °C’de endotermik reaksiyon vermis ve kütle deği-
Biyouyumluluk özelliklerinden dolayı forsterit seramikler şimleri gözlenmiştir. DTA grafiğine bakıldığında 1200 °C’de
yeni biyo seramikler olarak oldukça ilgi görmektedir. Kha- oluşan ekzotermik pik yeni kompozisyonun oluştuğunu gös-
raziha ve arkadaşları [11] forsteriti sol-jel yöntemi ile sen- termektedir. Geniş pik alanlarına sahip olması, birinci dere-
tezlemiş ve biyouyumlu sonuçlar bulduklarını göstermiş- ceden faz dönüşümlerini temsil eden ergime veya katılaşma
lerdir. Choudhary ve arkadaşları [13] farklı yüzey alanına proseslerinde ısı değişimlerinin büyük olmasından kaynaklı
sahip forsterit örneklerin antibakteriyel etkinliklerini olduğu düşünülmektedir. Öncelikle MgO, enstatit oluştur-
incelenmiştir. Yüksek yüzey alanına sahip forsteritlerin daha mak için SiO2 yüzeyinde reaksiyona girer ve daha sonra,
iyi mekanik dayanıma ve antibakteriyel aktiviteye sahip MgO enstatit katmandan yayılır ve forsterit fazı oluşturması
olduklarını ortaya koymuşlardır. Choudhary ve arkadaşları gözlenir[9].
[14] farklı türde yakıtlarla sol-jel yanma yöntemi kullanarak
300°C daha düşük sıcaklıklarda nano kristal yapıda forsterit
sentezlemişlerdir. Matthew ve arkadaşları [15] düşük sıcak-
lıkta forsterit sentezlemişlerdir.
2.1. Materyal
MgO (99+%) Alfa Aesar, SiO2 (%99.9) Supelco Analytical,
H3BO3 Sigma. Forsterit seramiklerin yüzeylerini araştırmak
ve sinterleme sırasında davranışları için, SEM/EDX Quanta
650 Field Emission SEM model (FEI) analizleri yapılmıştır.
Sıcaklığa bağlı olarak davranışları TGA/DTA; Mettler Tole-
do kullanılarak incelenmiştir. Yüksek sıcaklık fırınları Prot-
herm marka, programlanabilir elektrikli fırın. Forsterit sera- Şekil 2. Forsterit borik asit katkılı ve katkısız XRD grafiği
miklerin morfolojik özellikleri için için, XRD cihazı; X-Ray
Bu çalışmada özellikle borik asitin varlığı, forsteritin fiziksel
Tube: Cu-Ka on an EMPYREAN XRD model PANalytica
özelliklerini etkilediği görülmüştür. Katkılı ve katkısız iki se-
modeli kullanılmıştır.
ramiğin yoğunlukları ve gözeneklilikleri de birbirinden fark-
2.2. Metot lılıklar göstermiştir. XRD sonuçları standart 98-006-4744
karta göre değerlendirilmiştir. Ortorombik kristal yapıya
Yüksek saflıkta forsterit sentezi için kalsine yöntemi kulla-
sahip olan forsteritin hücre parametleri; a= 10,92 b= 5,978
nılmıştır [12]. Hammaddeler öncelikle stokiyometrik olarak
c= 4,752 olarak tespit edilmiştir. XRD sonuçlarına göre, %3
hesaplanıp tartılmıştır.
borik asit katkılı forsterit en iyi sonucu oluşturmuştur. Yapı-
nın tamamı forsterite dönüşmüş çok az miktarda borik asit
(1) ve kuvarsın geriye kaldığı görülmüştür. Katkı yapılmayan
.
XRD sonucu incelendiğinde, forsterit oluşumunun çok dü- dırlar. Mikro-yapılar incelendiğinde bu yapıların izlenmesi
şük miktarda oluştuğu görülmüştür. Neredeyse tepkimeye mümkündür. Forsterit yapıya ait EDX analizi ise ilgili bölge-
giren tüm hammaddeler olduğu gibi kalmıştır. Ayrıca, borik de forsterit yapısının kristallendiğini göstermektedir. Genel
asit katkılı forsterit eldesinde çok uzun süre sinterleme ya- olarak SEM görüntüleri ve EDX analizleri XRD sonuçlarını
pılmaması çok önemlidir, burada çok uzun bir süre sinterle- destekler niteliktedir.
me yapılmadığı için elde edilen sonuçlar oldukça önemlidir.
Özellikle bilyalı öğütme yapılmadan, daha hızlı bir sürede
sonuç alınmış olması çalışmanın önemini bir kez daha ar-
tırmaktadır.
Şekil 4. %3 Borik asit katkılı forsteritin SEM görüntüsü
Tablo 1. %3 Borik asit katkılı forsteritin EDX analizi

Element Weight % Atomic % Net Int.
Şekil 3. Borik asit katkısız forsteritin SEM görüntüsü OK 35.52 45.58 994.17
Örneklerin SEM görüntüleri incelendiğinde, %3 borik MgK 64.13 54.16 4256.19
SiK 0.35 0.25 14.16
asit katkısıyla tanecik boyutlarının arttığı ve nano yapıda
forsterit tozunun oluştuğu görülmüştür. Katkısız olan
forsterit yapıda, tam olarak tozların oluşmadığı ve düzensiz
yapıda oluşum aşamasında kaldığı görülmektedir. Katkısız
olan yapılarda oldukça gözenekli bir yapı görülmektedir. %3
borik asit katkılı forsterit yapıya bakıldığında tozların daha
uniform yapıda olduğu görülmektedir. Ortorombik yapıya
sahip fortserit Şekil 4’de net bir şekilde gözlemlenmekte ve
ayrıca gözenekliliğin azaldığı açıkça görülmektedir. Geniş
yüzeyli katmanların oluşumu farklı amaçlarla kullanımına
olanak sağlayabilir. Forsterit kristalleri tüm sıcaklık ve
bileşimlerde net bir şekilde gözlenmektedir. EDX analizinde
forsterit fazına ait bileşenler net şekilde görülmekte olup,
ilgili bölgede bu kristal yapılar tespit edilmiştir. Forsterit
kristalleri üç boyutlu bünyede tabakalı yapıda uzanmakta- Şekil 5. %3 Borik asit katkılı forsteritin EDX
Forsterit Seramiklerin Borik Asit Katkısıyla Düşük Sıcaklıkta Sentezi ve Karakterizasyonu
4. SONUÇ [13] Choudhary R., Chatterjee A., Venkatraman S.K.,, Koppala S., c , Ab-
raham J., Swamiappan S., (2018). Antibacterial forsterite (Mg2SiO4)
Borik asit katkısının saf forsterit seramik sentezine etkisi scaffold: A promising bioceramic for load bearing applications, Bio-
başarılı bir şekilde gösterilmiştir. Forsterit seramik minerali active Materials, 3, 218-224.
nispeten düşük sıcaklıkta sentezlemek oldukça güçtür. Bu [14] Choudhary R., Manohar P., Vecstaudza J., Yáñez-Gascón M.J., Sánc-
çalışmada, borik asit katkısı ile forsterit minerali 1200°C’de hez H.P., d , Nachimuthu R., Locs J., Swamiappan S., (2017). Prepa-
sentezlenmeye çalışılmış, farklı oranlarda borik asit kul- ration of nanocrystalline forsterite by combustion of different fuels
lanılmıştır. Borik asit katkıları %2, %3, %4, %5 oranlarında and their comparative in-vitro bioactivity, dissolution behaviour
and antibacterial studies, Materials Science and Engineering C, 77,
kullanılmış ve hiç katkı yapılmamış forsterit oluşumu ile
811–822.
karşılaştırılmıştır. Sonuçlar ayrı, ayrı incelendiğinde en iyi
sonucun %3 borik asit katkılı oluşumda olduğu görülmüştür. [15] Matthew B.D. M., David J., Peter F. J., (1998). Preparation and chara-
cterisation of forsterite Mg SiO aerogels, Journal of Non-Crystalline
Özellikle forsterit minerali sentezi araştırmaları ve uygula-
Solids 225, 125–129.
maları için uygun bir yöntem olarak değerlendirilebileceği
düşünülmüştür.
5. REFERANSLAR
[1] Tavangarian F., Emadi R., (2010). Synthesis of nanocrystalline fors-
terite (Mg2SiO4) powder by combined mechanical activation and
thermal treatment, Materials Research Bulletin, 45, 388–391.
[2] Fathi M.H., Kharaziha M., (2009). Two-step sintering of dense, na-
nostructural forsterite, Materials Letters 63, 1455–1458
[3] Pratapa S., Handoko W.D., Nurbaiti U., Mashuria, (2017). Synthesis
and characterization of high-density B2O3-added forsterite cerami-
cs, Ceramics International 43, 7172–7176.
[4] Choudhary R., Manohar P., Vecstaudza J., Yáñez-Gascón M. J., Sán-
chez H. P., Nachimuthu R., Locs J., Swamiappan S., (2017). Prepara-
tion of nanocrystalline forsterite by combustion of different fuels
and their comparative in-vitro bioactivity, dissolution behaviour
and antibacterial studies. Materials Science and Engineering C 77,
811–822.
[5] Fathi M.H., Kharaziha M., (2008). Mechanically activated crystalli-
zation of phase püre nanocrystalline forsterite powders, Materials
Letters, 62, 4306–4309.
[6] Sara Lee K.Y., Christopher Chin K.M., Ramesh S., Purbolaksono J.,
Hassan M.A., Hamdi M. and Teng W.D., (2013). Characterization of
forsterite ceramics, Journal of Ceramic Processing Research. Vol. 14,
131-133.
[7] Ramesh S., Yaghoubin A., Sara Lee K.Y., Christopher Chin K.M.,
Purbolaksono J., Hamdi M., Hassan M.A., (2013). Nanocrystalline
forsterite for biomedical applications: Synthesis, microstructure
and mechanical properties Journal of the Mechanical Behavior of
Biomedical Materials 25, 63 – 69.
[8] Sanosh K.P., Balakrishnan A., Francis L., Kim T.N., (2010). Sol–gel sy-
nthesis of forsterite nanopowders with narrow particle size distribu-
tion, Journal of Alloys and Compounds 495, 113–115.
[9] Mirhadi S.M., Forghani A., Tavangarian F., (2016). A modified met-
hod to synthesize single-phase forsterite nanoparticles at low tem-
perature, Ceramics International 42, 7974–7979
[10] Nurbaiti U,Darminto,Triwikantoro, Zainuri M., Pratapa S., (2018).
Synthesis and characterization of silica sand-derived nano-forsterite
ceramics, Ceramics International 44 5543 5549.
[11] Kharaziha M., Fathi M.H., (2009). Synthesis and characterization of
bioactive forsterite nanopowder, Ceramics International 35, 2449–
2454.
[12] Kosanovic C., Stubicar N., Tomasi N., Bermanec V., Stubicar M.,
(2005). Synthesis of a forsterite powder by combined ball milling
and thermal treatment, Journal of Alloys and Compounds 389,
306–309.

Conference Paper
Oral Presentation
Spinel Kristal Yapıya Sahip MgAl2O4’ün Yanma Yöntemi İle Sentezi

Çukurova Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Seramik Bölümü, Adana, Türkiye
Özet
Yapılan bir çok çalışmada çok karmaşık kristal yapıya host materyalleri saf olarak sentezlemek oldukça zor
olmaktadır. Bir çok host materyal için, özel sentez yöntemleri, farklı eritici katkılar veya çok yüksek sıcaklıklara
çıkmak gerekmektedir. Bu şekilde sentezlerin hem maliyetleri artmakta, hem de sentez süresi uzaması yanında
öğütme problemleri çıkmaktadır. Bu çalışmada spinel yapıya sahip MgAl2O4 kristal yapı, yanma yöntemi ile üre
ve amonyum hidrat kullanılarak hem ucuz, hem kısa sürede saf olarak sentezlenmiştir. Daha sonra 900-1000-
1100°C’de kalsine işlemine tabi tutulmuştur. Sentezlenen MgAl2O4’ün kristal yapısı ve mikro yapısı XRD ve SEM
kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmanın ikinci aşamasında farklı lantanit elementler (Tb, Eu) ile tek ve çift
katkılama yapılarak fosfor yapının luminesans (TL, PL) özellikleri ayrıntılı olarak incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: Yanma Yöntemi, Spinel, MgAl2O4, Luminesans
Email: yhalefoglu@gmail.com

Conference Paper
Oral Presentation
Mısır Üreticilerinin Sosyo- Demografik Özelliklerinin İncelenmesi:

Adana İli Örneği
Levent Sangün1, Osman İnanç Güney2
1
2
Çukurova Üniversitesi, Adana Meslek Yüksekokulu, Adana, Türkiye; inançguney@gmail.com
Özet
Bu araştırmada Adana ilinde mısır üretimi yapan çiftçilerin sosyo-demografik özelliklerinin ortaya koyulması
amaçlanmıştır. Bu kapsamda 111 mısır üreticisine yüz yüze anket uygulaması yapılmıştır. Veriler SPSS paket
programında yüzde frekans yöntemi ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre çiftçilerin büyük bir
çoğunluğu 45-60 yaş aralığında olup, %34.2’si ilkokul mezunudur. Ayrıca, %64’ü köyde ikamet etmekte olup,
%32.5’i 31-40 yıldır çiftçilik yapmaktadır. Mısır üreticilerinin gelir yapıları incelendiğinde %55’i tarım dışı bir
geliri olmadığını belirtmiş ve tarım dışı geliri olanların %60’ının emekli maaşı olduğu tespit edilmiştir. Üreticilerin
%88.5’inin mesleğinin çiftçilik olduğu ve %50.5’inin kooperatife üye olduğu da elde edilen diğer sonuçlardandır.
Anahtar Kelimeler: Mısır, çiftçi, sosyo-demografik özellikler, Adana.
Email: leventsangun@gmail.com

Conference Paper
Oral Presentation
Adana Ilinde Mısır Üretimi Yapan Çiftçilerin Üretim Yapmaları Için

Sahip Oldukları Beklentiler Üzerine Bir Çalışma
Levent Sangün1, Osman İnanç Güney2
1
2
Çukurova Üniversitesi, Adana Meslek Yüksekokulu, Adana, Türkiye; inançguney@gmail.com
Özet
Çalışmamızda Adana’da mısır üretimi yapan çiftçilerin üretimlerine devam etmek veya arttırmak için sahip
oldukları beklentilerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırma verileri 111 çiftçi ile yüz yüze anket yapılarak
elde edilmiştir. Elde edilen veriler SPSS paket programında yüzde frekans yöntemiyle analiz edilmiştir. Analiz
sonucunda, göre çiftçilerin %67.6’sı mısıra ödenen primin arttırılması, %77.5’i akaryakıt fiyatlarının azaltılması,
%74.8’i diğer girdi fiyatlarının azaltılması, %62.2’si kredi imkânlarının arttırılması, %59.5’i prim fiyatlarının
daha erken açıklanması, %61.3’ü işgücü teminindeki sıkıntıların giderilmesi, %64.9’u sulama olanaklarının
arttırılması, %65.8’i hasat makinası teminini, %67.4’ü depolama imkanlarının geliştirilmesi fikirlerine tamamen
katılmaktadırlar.
Anahtar Kelimeler: Mısır, Üretim, Beklenti, Adana.
Email: leventsangun@gmail.com

Conference Paper
Oral Presentation
A New Balancing Algorithm for Parallel Connected Battery Packs

Used in Electric Vehicles
Mehmet Uğraş Cuma1, Birand Erdoğan2*, Burak Onur3, Tahsin Köroğlu2, Murat Mustafa Savrun2,
Mehmet Tümay1
1
Department of Electrical and Electronics Engineering, Çukurova University, Turkey
2
Department of Electrical and Electronics Engineering, Adana Alparslan Türkeş Science and Technology University, Turkey
3
R&D Department, TEMSA Ulaşım Araçları A.Ş., Turkey
Abstract
Research and development activities on rechargeable batteries have gained significant attention with the high
demand for portable electrical and electronic devies, as well as the increasing importance of electric vehicles in
the transportation sector. In electric vehicle applications that require high power, since one battery cell does not
meet the required capacity and voltage, battery packs are formed by connecting the battery cells in series or/and
in parallel. SOC imbalance may occur in a battery pack due to the different factors such as internal resistance,
temperature and capacity differences. To overcome these SOC imbalances in the battery pack, cell balancing
methods are proposed. Although there are many studies in the literature on balancing series-connected battery
cells, balancing of parallel-connected battery cells has not been researched adequately. This paper presents a
new balancing algorithm for parallel connected battery packs used in electric vehicles. To test the balancing
operation of the system, parallel connected battery packs that consists of 178 series-connected cells are modeled
by using MATLAB/Simulink. Simulation results show that proposed algorithm has advantageous for parallel
connected battery pack to overcome cell imbalances.
Keywords: Electric Vehicles, Large Battery Pack, Parallel Connected Cells, Cell Balancing
1. INTRODUCTION current [8]. There are many studies in the literature focusing
on the balancing systems to mitigate SOC imbalances that
The depletion of fossil fuels in the near future has been a
cause the reduction of usable energy and lead to safety issu-
factor accelerating the orientation of human beings, who are
es. In this regard, battery balancing systems monitors and
dependent on fossil fuels in transportation, to electric ve-
keep the SOC level of each cell at the closest point to each
hicles (EV) recently. In EVs, lithium-ion batteries (LIB) are
other, thus extending the life of the battery pack [9]. There
widely used as the energy storage technology (EST) becau-
are lots of studies in the literature to make balancing in seri-
se of their characteristics such as high energy density and
ally connected cells [10-14]. On the other hand, there is not
long battery cycle life (BCL) [1-3]. However, an individual
much research on battery balancing in parallel connected
battery cell could not be used for high power application in
battery cells (PCBC) and PCBPs. In the literature, simula-
EVs, hence the performance of the EV is dependent on the
tion model and experimental studies have been performed
battery module instead of a single cell [4]. Battery modules
by changing the parameters (resistance/capacity) of PCBC/
are composed from numerous numbers of cells connected
PCBP [15-21]. In these studies, the total current applied to
in series and/or in parallel to meet voltage requirements and
the system is divided unbalanced in PCBCs and SOC imba-
capacity for EVs [5, 6]. Tesla model S and the Nissan Leaf
lances may occur. Gogoana et al. [15], investigated the resis-
are the examples having high capacity battery pack which
tance matching for PCBC and the effects on BCL. The mis-
perform a combination of series and parallel connected cells
match in internal resistance/line resistance of PCBC may
[7]. However, the drawback of these packs is state of charge
lead to cells with low resistance draw high currents resulting
(SOC) imbalances occuring in the parallel connected battery
that cell aging may occur. Gogoana et al. proposed that mis-
pack (PCBM) or series connected pack due to differences in
matching in the internal resistance of PCBC on BCL is more
internal resistance, temperature, self-discharge rate, leakage
important than any other impact of single-cell resistance
Email: turan.diril@temsa.com
.
[15]. Bruen and Marco [19], researched modeling and expe- 3. CONTROL SCHEME
rimental evaluation for PCBC. In [19], it is emphasized that
The balancing algorithm which is presented in this paper
cell aging and differences in temperature distribution occur
determines the charge transfer scenario based on the SOC
as a result of the high currents drawn by the cells in the sys-
differences in the PCBPs. SOC values of all seven PCBPs are
tem. Brand et al. [20], examined the current distribution in
monitored to detect the pack imbalances. Since the main
PCBCs. Two parameter scenarios were implemented in the
objective of this paper is the investigate the balancing per-
simulation model. The first scenario was modeled with cells
formance of the PCBPs, it is assumed that cells connected in
of different impedances and similar capacities. Current dist-
series in the same pack have the same SOC value. Therefore,
ribution operates according to current divider equation. The
proposed balancing algorithm identify the total SOC values
second scenario is modeled with cells of different capacities
of each packs, and compare with other packs. Firstly, pack
and similar impedances. The currents are divided in pro-
1 is selected and if the SOC value of pack 1 is higher than
portion to the battery cell capacity for that scenario [20]. As
the other packs by a selected limit (0.1), related pack’s (pack
seen above, PCBCs/PCBPs applications are generally based
1) switches are opened. However, if SOC value of pack 1
on thermal analysis and currents passing through the cells/
is lower than the other packs, selected pack’s switches are
packs. In PCBPs, all battery packs are balanced automatical-
enabled by On/Off signals. After selecting process of pack
ly and there is not much research on balancing strategies for
1 is done, similarly second pack is selected and if the SOC
PCBPs. However, in this paper, a control algorithm is propo-
value of pack 2 is higher than the other packs by selected
sed for fast balancing in PCBPs for commercial EVs and for
limit (0.1), selected pack (pack 2) switches are actuated with
equalizing the battery packs better. The paper is organized in
“Off ” signal. Thus, this process continues until all PCBPs
five sections. In the first section, literature study on PCBC/
have the same SOC value (balancing process finished). To
PCBP has been given. In the second section, power circuit
provide energy transfer to the selected packs, switches must
of the model is expressed. In section 3, control scheme of the
be actuated by taking into account of the On/Off signals. In
PCBP is described. In the fourth section the simulation re-
this paper, a switch rule table (SwT) is presented for better
sults for case studies is given. Lastly, in section 5, conclusion
understanding of the control algorithm (see table 1).
of the study is discussed.
In one battery pack, up to y connected cells in series is sym-
2. BALANCING CIRCUIT bolized as set A = {1, 2, …, y} where y is the maximum value
taken as 178. There are x parallel connected battery packs in
In this paper, a new control algorithm is developed for
the balancing system. In this paper, PCBPs are symbolized
commercial EVs endowed with PCBPs. To assess the per-
as X = {1,...., Z} and selected pack is symbolized as n. Set
formance of the balancing system, PCBPs are modeled by
of PCBP switches are symbolized as pswx = {U_pswnx, U_
using MATLAB/Simulink. The charger of the vehicle is
pswothersx, L_pswnx, L_pswothersx,} where U demonstrate upper
formed as a constant current source in order to decrease
switches and L demonstrate lower switches. Charge transfer
the simulation run time and complexity of the system. The
process is specified by W. It includes various charge transfer
energy transfer capability and the balancing operation are
pairs p=H × O. H symbolizes pack with the highest SOC va-
provided by power switches. A battery pack which consists
lue in PCBPs. Similarly, O symbolizes not having the highest
of 178 series cell, are connected in parallel to form a large
SOC level. H and O are subset of A. The domain is formed
battery pack. Different values of cable and line resistances
by every transfer pair which is shown by d(p)={Min(x|x 
have been implemented in the simulation study. The battery
Hu O),...,Max(x|x  Hu O)}.Depends on the transfer process
pack, which has a nominal voltage of 666 V (cell nominal
W, switching configuration of pack switches is s(W, m)  {
voltage: 3.7 V) and a capacity of 100 Ah, is modeled with 7
0,1}. 0 shows that switch is off and 1 indicates that switch is
parallel connected packs, each consisting of 178 series con-
on. Symbol α represents SOC value of selected battery pack
nected cells which are illustrated in Figure 1. Total capacity
is higher than one of the other battery packs by the determi-
of the system is 700 Ah since parallel connected branches. In
ned limit (0.1 in this study). As shown in table 1, there are 5
the initiation state, energy is transferred from the packages
conditions. In the first state, SOC value of the selected pack
to the load. Meanwhile, SOC imbalances occur due to resis-
is higher than the other packs and SOC level of the selected
tance differences.
pack is higher than one of the other packs by the determined
limit. As can be seen from presented SwT, selected battery
pack switches are disabled in this charge transfer scenario.
Similarly in the second state, SOC value of the selected pack
is higher than the other packs but SOC level of the selected
pack is not higher than any other packs by the determined
limit so all upper switches are actuated with signal 1 and
lower switches are actuated with Off signal. In the third sta-
te, SOC value of the selected pack is lower than one of the
Figure 1: The simulation model of the system
A New Balancing Algorithm for Parallel Connected Battery Packs Used in Electric Vehicles
Table 1 Switching Rule Table 4. SIMULATION RESULTS

Balancing operation of the system is tested with two case
studies that can be implemented in commercial EVs. The
L_pswothersx
cells used in the simulation study are Lithium-ion with a
Lower Pack Switches
0
capacity of 100 Ah and a nominal voltage of 3.7 V. Parame-
ters of the PCBPs model is given in Table 2. Since energy is
transferred from the PCBPs to the load over a time (t=1000
seconds), the SOC values in the PCBPs start to decrease.
Switching Configuration
L_pswnx
However, after 1000 seconds, the PCBPs start charging be-

0
0
cause the load switch/current source switch is actuated with
Off and On signal respectively. The charging process conti-
nues until the desired SOC levels of the PCBPs. To decrease
U_pswothersx
run time and complexity of the simulation, current source

Upper Pack Switches
0
is used. The effect of the proposed algorithm on balancing
performance is tested and compared with the system that
has no algorithm. Results of the simulation study is shown
in Figure 2, Figure 3, Figure 4 and Figure 5.
U_pswnx
Table 2 The parameters of Simulation Model

0
Values
Parameters
SOC Value of Selected Battery Pack has not the highest SOC
SOC Value of Selected Battery Pack has not the highest SOC
value and SOC level of selected Pack is not higher than one
value and SOC level of selected Pack is not higher than one
value and SOC level of selected Pack is higher than one of
value and SOC level of selected Pack is higher than one of

SOC Value of Selected Battery Pack has the highest SOC
SOC Value of Selected Battery Pack has the highest SOC
Battery Type Li-ion

One Battery Pack Capacity 100 Ah
Battery Pack Voltage 666 V
of the other packs by selected limit.
of the other packs by selected limit.

the other packs by selected limit.
the other packs by selected limit.
PCBPs 7
Total number of Series Cells in 178
No Charge Transfer
One Pack
Description
Nominal Cell Voltage 3.7 V

Total Charging Current of the + 350 A
System
In the first case, initial SOC values of all PCBPs are equal.
Since PCBPs charges the load, SOC values decrease until
predefined time (1000s). When the imbalance condition is
observed over a period of time (when load is not fed by PC-
BPs at t=1000 seconds), all pack switches are actuated with
signal “1”. Balancing occurs between PCBPs automatically
without any balancing algorithm. Balancing time of the sys-
tem without any control algorithm is 5673s (see Figure 2). In
2) ∃p∈W: n∈H∩ n∉ α
3) ∃p∈W: n∈O∩ n∉ α
4) ∃p∈W: n∈O ∩n∈ α

1) ∃p∈W: n∈H∩ n∈ α
Figure 3, after imbalance condition is occurred (load is not

5) ∃p∈W: n∉d(p)
fed by PCBPs at t=1000 seconds), pack switches are enab-

States
led with proposed control algorithm. Balancing time of the

system with the proposed algorithm is 1073s. By comparing
Figure 2 and Figure 3, it can be seen that proposed algorit-
hm not only balanced the system faster but also equalize the
SOC values of PCBPs better.
other packs and SOC level of selected pack is not higher

than one of the other packs by selected limit so according to
SwT, selected pack switch’s upper one is actuated with signal
1 and lower one is actuated with Off signal. The difference
between state 3 and 4 is related that the limit between the
SOC level of the selected package and the SOC levels of ot-
her packages. Finally, if there is no SOC imbalances between
PCBPs, all switches are disabled with Off signal.
Figure 2: The simulation results of case 1 (without any algorithm)
.
strategy or not in PCBPs. In the simulation model, balan-

cing performance is tested by comparing the system with
and without a balancing algorithm. The performance of the
system is confirmed with two case studies. In the first case,
an imbalance occurs after a certain period of time although
there is no imbalance between the PCBPs at the beginning.
The results of this case indicates that the system which uses
the proposed algorithm is balanced in less time. In the se-
cond case, SOC values of all PCBPs are different and these
imbalances are increased after a certain time. Similarly, the
Figure 3: The simulation results of case 1 (proposed algorithm) simulation results of the second case show that the balan-
cing model which has the proposed algorithm not only ba-
lanced the system better but also has a faster balancing time.
REFERENCES
[1] L. H. Saw, Y. Ye, and A. A. O. Tay, “Integration issues of lithiumion
battery into electric vehicles battery pack,” vol. 113, pp. 1032– 1045,
2016.
[2] L. Chang, C. Zhang, T. Wang, Z. Yu, N. Cui, B. Duan and C. Wang,
“Correlations of cell-to-cell parameter variations on current and
stateof-charge distributions within parallel-connected lithium-ion
cells,” Journal of Power Sources, vol. 437, 226869, 2019.
Figure 4: The simulation results of case 2 (without any algorithm)
[3] N. Nitta, F. Wu, J. T. Lee, and G. Yushin, “Li-ion battery materials:
present and future,” Materials Today, vol. 18, no. 5, pp. 252-264, 2015.
[4] M. Malik, M., Dincer, I., Rosen, M., Mathew, M., Fowler, “Thermal
and electrical performance evaluations of series connected Li-ion
batteries in a pack with liquid cooling,” J. Power Sources, vol. Under
Revi, pp. 472–481, 2017.
[5] X. Gong, R. Xiong, C.C. Mi, Study of the characteristics of battery
packs in electric vehicles with parallel-connected lithium-ion bat-
tery cells, in: Applied Power Electronics Conference and Expositi-
on (APEC), 2014 Twenty-Ninth Annual IEEE, 2014, pp. 3218e3224,
http://dx.doi.org/10.1109/APEC.2014.6803766.
Figure 5: The simulation results of case 2 (proposed algorithm)
[6] X. Zhang, C. Mi, Management of energy storage systems in EV,
In the second case, SOC values of all PCBPs are different at HEV and PHEV, Veh. Power Manag. (2011) 259e286, http://dx.doi.
starting point. In addition, SOC imbalances increase until org/10.1007/978-0-85729-736-5_8. Springer London.
1000 seconds. After a period of time, all pack switches are [7] Bruen, Thomas & Marco, James. (2016). Modelling and experimen-
enabled. The balancing occurs between PCBPs automatical- tal evaluation of parallel connected lithium ion cells for an elect-
ly as seen in Figure 4. Balancing time of the system for case ric vehicle battery system. Journal of Power Sources. 310. 91-101.
10.1016/j.jpowsour.2016.01.001.
2 without any control algorithm is 5732s. On contrary, in Fi-
gure 5, pack switches are enabled according to the SwT and [8] B. Erdoğan, M. M. Savrun, T. Köroğlu, M. U. Cuma and M. Tümay, “A
balancing time of the system with the proposed algorithm is Fast Simulation Model for Large Scale Battery Packs Used in Heavy
Electric Vehicles,” 2019 3rd International Symposium on Multidis-
1498s. Similar to the first case results, system with the pro- ciplinary Studies and Innovative Technologies (ISMSIT), Ankara,
posed algorithm not only have a short balancing time but Turkey, 2019, pp. 1-5, doi: 10.1109/ISMSIT.2019.8932831.
also equalize the imbalance of the system better.
[9] Q. Ouyang, J. Chen, J. Zheng and H. Fang, “Optimal Cell-to-Cell Ba-
lancing Topology Design for Serially Connected Lithium-Ion Bat-
5. CONCLUSION tery Packs,” in IEEE Transactions on Sustainable Energy, vol. 9, no. 1,
In this paper, a new balancing algorithm is presented for PC- pp. 350-360, Jan. 2018, doi: 10.1109/TSTE.2017.2733342.
BPs which can be applied to the commercial EVs. In litera- [10] S. Jeon, J. Yun and S. Bae, “Active cell balancing circuit for series-con-
ture, there are not many balancing methods for PCBPs since nected battery cells,” 2015 9th International Conference on Power
parallel-connected cells/packs are automatically balanced. Electronics and ECCE Asia (ICPE-ECCE Asia), Seoul, 2015, pp. 1182-
1187, doi: 10.1109/ICPE.2015.7167930.
Therefore, the simulation model has been established accor-
ding to the real EV parameters, as the internal resistance, the [11] P. La, H. Lee and S. Choi, “A Single-Capacitor Equalizer Using Op-
timal Pairing Algorithm for Series-Connected Battery Cells,” 2019
line resistance and other parameters can increase the imba-
IEEE Energy Conversion Congress and Exposition (ECCE), Baltimo-
lance of the balancing system in real applications. The aim of re, MD, USA, 2019, pp. 5078-5083, doi: 10.1109/ECCE.2019.8913276.
the study is to show whether there is a need for a balancing
A New Balancing Algorithm for Parallel Connected Battery Packs Used in Electric Vehicles
[12] N. Cui, Y. Shang, Q. Zhang and C. Zhang, “A direct multi-cel-

ls-to-multi-cells equalizer based on LC matrix converter for se-
ries-connected battery strings,” 2018 IEEE Applied Power Electro-
nics Conference and Exposition (APEC), San Antonio, TX, 2018, pp.
680-683, doi: 10.1109/APEC.2018.8341085.
[13] M. Uno and A. Kukita, “Bidirectional PWM Converter Integrating
Cell Voltage Equalizer Using Series-Resonant Voltage Multiplier
for Series-Connected Energy Storage Cells,” in IEEE Transactions
on Power Electronics, vol. 30, no. 6, pp. 3077-3090, June 2015, doi:
10.1109/TPEL.2014.2331312.
[14] J. Han, S. Yang, X. Liu and W. Yang, “An Active Direct Balancing Cir-
cuit for Series Connected Batteries,” 2019 IEEE 4th International Fu-
ture Energy Electronics Conference (IFEEC), Singapore, Singapore,
2019, pp. 1-6, doi: 10.1109/IFEEC47410.2019.9014938.
[15] R. Gogoana, M. B. Pinson, M. Z. Bazant, and S. E. Sarma, “Internal
resistance matching for parallel-connected lithium-ion cells and
impacts on battery pack cycle life,” Journal of Power Sources, vol.
252, pp. 8-13, 2014.
[16] M. Wu, C. Lin, Y. Wang, C. Wan, and C. R. Yang, “Numerical si-
mulation for the discharge behaviors of batteries in series and/or
parallel-connected battery pack,” Electrochimica Acta, vol. 52, no.
3, pp. 1349-1357, 2006.
[17] J. Zhang, C. Song, H. Sharif, and M. Alahmad, “Modeling discharge
behavior of multicell battery,” IEEE Trans. Energy Convers., vol. 25,
pp. 1133-1141, 2010.
[18] S. Miyatake, Y. Susuki, T. Hikihara, S. Itoh, and K. Tanaka, “Dischar-
ge characteristics of multicell lithium-ion battery with nonuniform
cells,” Journal of Power Sources, vol. 241, pp. 736- 743, 2013.
[19] T. Bruen, and J. Marco, “Modelling and experimental evaluation of
parallel connected lithium ion cells for an electric vehicle battery
system,” Journal of Power Sources, vol. 310, pp. 91-101, 2016.
[20] M. J. Brand, M. H. Hofmann, M. Steinhardt, S. F. Schuster, and A. Jos-
sen, “Current distribution within parallel-connected battery cells,”
Journal of Power Sources, vol. 334, pp. 202-212, 2016.
[21] L. Chang, B. Duan, P. Li, K. Zhang, C. Zhang and L. Xiao, “Influen-
ce of interconnect resistances on parallel-connected LiFePO4
cells performance,” 2019 3rd Conference on Vehicle Control
and Intelligence (CVCI), Hefei, China, 2019, pp. 1-4, doi: 10.1109/
CVCI47823.2019.8951721.

Conference Paper
Oral Presentation
Bir Model Kara Taşıtının (Ahmed Body) Geometrik

Modifikasyonlarının Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği Analizi ve
Optimizasyonu
M. Atakan Akar1, Berk Vural2*, Mustafa Özcanlı1, Oğuz Baş3
1,2
3
Abstract
In this study, CFD analysis was used to improve the aerodynamic efficiency of Ahmed body, which has a rear slant angle of
35°.Passive control methods were applied such as; placing spoilers at 4 different angles from 0° to 15° in 5° increments on the
back of Ahmed body, to ceiling panel, panel height to panel length ratio of %2 to %8 increase of %2 so that 4 different rates
of tilt and and giving an angle of 10° to the rear end of the lower body. These geometric changes were applied separately and
combined to consider changes in aerodynamic coefficients. A grid generation was conducted using the Ansys meshing tool
program and numerical analysis was performed in 2,5 million mesh numbers. Reynolds number was taken as 2,8x106 and
the realizable k-epsilon turbulence model was selected. Convergence criteria were taken as 10-4 when performing numerical
analyses performed in the Ansys Fluent R19 program. When the analyzes are examined, the increase in the angle of the
added spoiler increases the drag coefficient while at the same time causing an increase in the air pressure in this area. Giving
an angle of 10° to the rear end of the lower body is a factor reducing the drag coefficient and the decrease in the pressure in
this area causes the lift coefficient to decrease. The tilt given to the ceiling panel causes a slight decrease in pressure in this
area. A decrease in drag coefficient was observed as a result of tilting the ceiling panel. When all these geometric changes
were combined on a single model, the lowest drag coefficient value was found to be 0,224. This model has a ceiling panel
ratio of %8 and a spoiler of 0°. The highest drag coefficient value was found to be 0,276. This model has a ceiling panel ratio
of 2% and a plate of 15°. For the lifting coefficient, the highest value was obtained as -0,195, while the lowest value was found
as -0,489.
Keywords: Drag Coefficient, Lift Coefficient, Ahmed Body, CFD, Geometric Modification
Computational Fluid Dynamics Analysis and Optimization of Geometric

Modifications of a Model Road Vehicle (Ahmed Body)
Abstract
In this study, computational fluid dynamics analysis was used to improve the aerodynamic efficiency of Ahmed
body, which has a rear slant angle of 35°.Passive control method were applied such as; placing spoilers at 4
different angles from 0° to 15° in 5° increments on the back of Ahmed body.These geometric changes were applied
separately to consider changes in aerodynamic coefficients. A numerical network structure was created using
the Ansys meshing tool program and numerical analysis was performed in 2,5 million mesh numbers. Reynolds
number was taken as 2,8x106 and the realizable k-epsilon turbulence model was selected. Convergence criteria
were taken as 10-4 when performing numerical analyses performed in the Ansys Fluent R19 program. When
the analyzes are examined, the increase in the angle of the added spoiler increases the drag coefficient while at
the same time causing an increase in the air pressure in this area. The lowest drag coefficient value was obtained
in a model with a spoiler of 0° as 0,258.the highest drag coefficient value was obtained in the 15° model as 0,298.
The highest lifting coefficient was obtained on the 0° spoiler as -0,024, while the lowest lifting coefficient was
obtained on the 15° spoiler plate as -0,161.
Keywords: Drag Coefficient, Lift Coefficient, Ahmed Body, CFD, Geometric Modification
Email: berkvurallll@gmail.com
Bir Model Kara Taşıtının (Ahmed Body) Geometrik Modifikasyonlarının Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği Analizi ve Optimizasyonu
1.GİRİŞ sahiptir. Bu, bir taşıtın farklı geometri bölümleri üzerinde ve

çevresinde, farklı eğimli hava akışını sergilemek için yapılır.
Geçtiğimiz yüzyıldan başlayarak günümüze kadar uzanan
ve sıklıkla kullandığımız kara taşıtları günümüz dünyasında
mutlaka üzerinde durulması gereken bir konudur.Hız kav-
ramının hayatımıza girmesini sağlayan kara taşıtları; enerji
sarfiyatı, yakıt tüketimi,çevre kirliliği gibi konuları da bera-
berinde getirmiştir. Fosil yakıtların yakılması, çevresel kir-
lilik ve artan enerji fiyatları bir sürdürülemez sorun haline
geldikçe taşıt üreticileri gelecekteki taşıtların; hem yüksek
hız ve taşıma kapasitesine sahip aynı zamanda uzun ömür-
lü, yakıttan tasarruf sağlayan ve çevreci gibi çeşitli özellikle-
re sahip olmaları gerektiğini farketmişlerdir.Bunun için de
Şekil 1. Model Kara Taşıtının (Ahmed Body) Geometrisi
motordan elde edilen gücü arttırmaya çalışıp diğer yandan
da havanın direncinden kaynaklanan çeşitli kayıpları azalt-
2. MATERYAL VE YÖNTEM
mak için araştırmalar yapmışlardır. Sürükleme katsayısı bir
nesnenin akışkan ortamdaki direncini belirler ve ne kadar Bu çalışmada model kara taşıtının arka eğim açısı 35° olarak
düşük olursa taşıtta o kadar verimli olur.Sürükleme katsa- belirlenmiştir.35° olarak belirlenmesinin sebebi model kara
yısı değeri bir taşıtın ulaşabildiği maksimum hızı etkileme- taşıtının (Ahmed Body) arka eğim kısmına plaka yerleştiril-
sinin yanı sıra araç sürüş özelliklerini de etkiler.Genel olarak mesindendir.See Yuan Chang ve arkadaşlarının yaptığı gibi
sürükleme değeri düşük olan taşıtlar tercih edilir fakat sü- çoğu hatchback model araçlar için plaka eklenirken seçilen
rüklemeyi sert bir şekilde düşürmek kaldırma katsayısının en uygun değer 35°’dir Sürükleme katsayısının 35°’lik açıdan
artmasına sebep olabilir.Taşıtın yol çekişinde kayıplara sebep sonrasında eğim açısından bağımsız hale gelmektedir.Bu
olabileceği gibi yol tutuşunu da olumsuz etkileyebilmekte, yüzden bu model-açı konfigrasyonu sıklıkla çalışılmaktadır.
hatta kimi durumlarda kazalara sebebiyet verebilmektedir. Bu plakanın uzunluğu 66,6 mm olarak belirlenmiştir (bu da
Bu durumda otomotiv aerodinamiği devreye girmektedir. eğimli kısmın uzunluğunun %30’luk bir bölümünü oluştur-
Otomotiv aerodinamiği, karayolu taşıtlarının aerodinamik maktadır)[2].
çalışmalarından oluşur. Ana hedefi sürtünmeyi azaltmak,
gürültü emisyonunu en aza indirmek, yakıt ekonomisini
geliştirmek, istenmeyen kaldırma kuvvetlerini önlemek ve
yüksek hızlarda aerodinamik dengesizliğin diğer nedenlerini
en aza indirmektir.
Araçların aerodinamiği hakkında yapılan deneysel veya sa-
yısal çalışmaların büyük bir çoğunluğunda,basitleştirilmiş
araçlar kullanılarak,gerçek araçların etrafında oluşan akış
yapısına benzeyen bir akış yapısı oluşturulması hedeflen-
Şekil 2. 35°’lik Model Kara Taşıtının (Ahmed Body) Arka Kısmına Yerleşti-
miştir.Bu tarz çalışmalarda genellikle Ahmed modeli (Ah- rilen Plaka
med Body) olarak isimlendirilen basitleştirilmiş taşıt modeli
kullanılmaktadır. Bu taşıt modeli basitleştirilmesine rağmen, Şekil 3’te zemine paralel bir şekilde eklenen plakanın açısı
akış yapılarını elde etme konusunda gayet iyi bir iş çıkar- 0° olarak kabul edilerek +y ekseninde verilen 5’er derecelik
maktadır. Model kara taşıtı (Ahmed Body), bazı önemli oto- açı artışıyla 0°-15° arasında değişen plakanın sürükleme ve
mobil benzeri geometri özelliklerini korurken, şekli model- kaldırma katsayı değerlerine olan etkisi incelenmiştir. Plaka-
lemek için yeterince basit olan bir araç modelidir. Bu model ların uzunluğu bütün kara taşıt modellerinde aynıdır. Sadece
kara taşıtı ilk olarak Ahmed (1984) tarafından önerilmiştir verilen açılar değişiklik göstermektedir.
[1]. Hesaplama maliyetini azaltmak için, modelin yarısına
bir simetri düzlemi tanıtılmıştır.Model için akış,vücut uzun-
luğu ve giriş hızı tarafından belirlenen reynolds saysına göre
türbülanslıdır.Simülasyon hız ve basınç alanlarına ek olarak
türbülanslı kinetik enerji ve dağılma enerjisini çözer.Model
kara taşıtı (Ahmed Body) doğru akış simülasyonuna izin ve- Şekil 3. Sırasıyla 0° ve 15° Plaka Açılarına Sahip Model Kara Taşıtları (Ah-
recek kadar basit olan, ancak otomobil gövdeleriyle ilgili bazı med Body)
önemli pratik özellikleri koruyan bir araç modelidir. Refe- ANSYS Design Modeller programında model kara taşıtının
rans olarak alınan model kara taşıtı (Ahmed Body) 1044 mm (Ahmed Body) gövde duvarlarını hava muhafazasından çı-
uzunluğunda 327 mm genişliğinde ve 288 mm yüksekliğin- karttıktan sonra çevreleyen tek bir hava alanı oluşturulur. .
dedir Arka ucunda, açısı manipüle edilebilen ve karşılık ge- Bu alan önden 5,22 m , arkadan 7,83 m ve üstten 3,132 m
len sürükleme ve kaldırma katsayıları hesaplanmış bir eğime ölçülerine sahiptir.Hesaplamalı akışkanlar dinamiği analizi
.
yapılırken ‘’Sonlu Elemanlar Yöntemi’’ kullanılmıştır. dinamiği analizi yapılmıştır.Yapılan analiz sonucu hız,basınç
dağılımı elde edilip, sürükleme ve kaldırma katsayısı değer-
leri hesaplanmıştır.
Sürükleme katsayısının plaka açısına göre değişim grafiği in-
celendiğinde plaka açısının artışıyla birlikte sürükleme kat-
sayısı değerinin arttığı gözlemlenmektedir.En düşük değer
0°’lik plaka için 0,258 olup en yüksek değer ise 15°’lik plaka
için 0,298 olarak elde edilmiştir.
Şekil 4. Model Kara Taşıtının (Ahmed Body) İçinde Bulunduğu Akış Alanı
ANSYS Meshing Tool programı sayısal ağ yapısı oluşturmak

Şekil 6. Sürükleme Katsayısının Plaka Açısına Göre Değişimi
için kullanılır.Model kara taşıtı (Ahmed Body) zeminden 50
mm yüksektedir.Silindir sayısal ağ yapısının boyutu 2 mm ile Kaldırma katsayısının plaka açısına göre değişim grafiği in-
sınırlandırılırken yüzeylerin sayısal ağ yapısı boyutu 10 mm celendiğinde plaka açısının artışıyla birlikte kaldırma katsa-
ile sınırlandırılmıştır. Şekil 5’te görüleceği gibi model kara yısı değerinin azaldığı gözlemlenmektedir.En yüksek değer
taşıtı (Ahmed Body) duvarına yaklaştıkça sıklaşan ve yo- 0°’lik plaka için -0,024 olup en düşük değer ise 15°’lik plaka
ğunlaşan iki ayrı bölge kullanılmıştır. Ahmed cisminin yakın için -0,161 olarak elde edilmiştir.
bölgesinde gerçekleştirilen bu sıklaştırma ile, incelenen mo-
del kara taşıtının arka eğim yüzeyindeki akış alanının zama-
na bağlı çözümüyle birlikte araç yakın iz bölgesinde oluşan
vorteks yapılarının doğru çözülmesi hedeflenmiştir.
Şekil 7. Kaldırma Katsayısının Plaka Açısına Göre Değişimi
Şekil 5. Model Kara Taşıtının (Ahmed Body) Yakın Bölgesindeki Sayısal Ağ

Yapısı
Sayısal analizlerin çözümü esnasında birçok farklı

yaklaşımdan, akış ayrılması ve yeniden yüzey üzerine değen
akış tiplerini modelleme de başarılı sonuçlar verdiği için Re-
alizable k-epsilon türbülans modeli kullanılmıştır [3]. Giriş
hızı V = 40m/s olmakla beraber girişte türbülans yoğunluğu
yaklaşık % 1, türbülans viskozitesi % 10, çıkışta ise türbülans
yoğunluğu % 5 ve türbülans viskozitesi oranı %10 olarak
alınmıştır.Hava yoğunluğu 1,225 kg/m3 , sıcaklık 288,16 K
ve dinamik viskozite 1,7894e-05 olarak alınmıştır. Sınır koşul-
ları girişte düzgün hız, çıkışta düzgün basınç, modelin yanal
Şekil 8. Sırasıyla 0° ve 15° Plaka Açılı Modellerin Etraflarındaki Hız Dağılımı
ve üst duvarında simetri ve zeminde hareketli duvardır.2,5
milyon eleman sayısında hesaplamalı akışkanlar dinamiği Şekil 8’de de görüldüğü gibi hız çevresi, model kara taşıtının
analizi gerçekleştirilmiştir. (Ahmed Body) farklı geometri bölümleri boyuncaki hava-
nın hızını gösterir. Yeşil alan 40 m/s hızına karşılık gelirken,
3.SONUÇLAR mavi alan düşük hız bölgesini gösterir.Kırmızı ve sarı alan
Model kara taşıtı (Ahmed Body) Re = 2,8x106 için k-epsilon ise yüksek hız bölgesine karşılık gelir. Model kara taşıtının
türbülans modeli kullanılarak hesaplamalı akışkanlar (Ahmed Body) arkasına uzanan hız çevresi sürüklenmeye
Bir Model Kara Taşıtının (Ahmed Body) Geometrik Modifikasyonlarının Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği Analizi ve Optimizasyonu
neden olan düşük hızlı uyanma bölgesini gösterir.Plaka açısı 12677’nolu Yüksek Lisans Tez Projesi kapsamında gerçek-
artarken model kara taşıtının (Ahmed Body) arka bölgesin- leştirilmiştir.
deki akış ayrılması artmaktadır ve bu durum da sürükleme
katsayısının artmasına sebep olmaktadır. REFERANSLAR
[1] Ahmed, S. R., Ramm, G., Faltin, G., 1984. Some Salient Fe-
atures Of The Time Averaged Ground Vehicle Wake. Scientific
Programming (SP)
[2] Cheng, S. Y., Mansor, S., 2017 . Influence Of Rear - Roof Spo-
iler On The Aerodynamic Performance Of Hatchback Vehicle.
MATEC Web of Conferences, 90:10-27.
[3] Akash, M. B., Prajantal, P., Tej, P. S., 2018 . Parametric Investigation
of Effect of Diffuser Angle on the Flow Characteristics of an
Ahmed Body. International Journal of Engineering Research &
Technology (IJERT), ISSN:2278-0181,Volume 7, Issue 5
Şekil 9. Sırasıyla 0° ve 15° Plaka Açılı Modellerin Basınç Dağılımlarının

Üstten Görünümleri
Model kara taşıtının (Ahmed Body) yüzeylerindeki hava

basıncı, basınç dağılımı sayesinde görüntülenir.Kırmızı alan
yüksek basınç bölgesini ifade ederken sarı alan orta basınç
bölgesini ve yeşil alan ise düşük basınç bölgesini ifade eder.
Kaldırma katsayısı değerlerine bakıldığında ise plaka açısı
arttıkça plaka bölgesindeki basıncın da artışı sebebiyle bir
düşüş gözlemlenmektedir.
Bu çalışmada 35° arka eğim açısına sahip olan model kara
taşıtının (Ahmed Body) aerodinamik verimliliğini arttırmak
için arka kısmına 0°’den 15°’ye kadar 5’er derecelik artışlarla
bir plaka yerleştirilmiştir.Model kara taşıtına (Ahmed Body)
Reynolds sayısı 2,8x106 olarak alınarak ve k-epsilon türbü-
lans modeli seçilerek hesaplamalı akışkanlar dinamiği analizi
uygulanmıştır.Plaka açısı arttıkça artan sürükleme katsayısı
değeri bir dezavantajken ; artan açıya bağlı azalan kaldırma
katsayısı bir avantajdır.Hem sürükleme hem de kaldırma
katsayı değerleri incelendiğinde 0°’lik plakaya sahip model,
diğer modellere göre daha avantajlı bir konumdadır. Model
kara taşıtının (Ahmed Body) verimliliğini daha da artırmak
için çok sayıda uygulanabilir tamamlayıcı modifikasyonun
bir araya getirilmesi veya uygun aktif ve pasif sürükleme
azaltma cihazlarıyla (eklentiler) birleştirilmesiyle daha opti-
mum konfigürasyonlar elde edilebilir.
TEŞEKKÜR
Bu araştırma Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma
Projeleri Birimi tarafından desteklenmekte olan FYL-2020-

Conference Paper
Oral Presentation
New desalination system intagrated with ground source heat

exchanger for hydrogen and fresh water production
Ertaç Hürdogan*1, Osman Kara1
Osmaniye Korkut Ata University, Energy Systems Engineering Department, Osmaniye, Turkey; ehurdogan@osmaniye.edu.tr, osmankara@osmaniye.edu.tr
1
Abstract
Nowadays, it is of great importance to seek new technologies and to improve existing technologies for fresh
water production due to the increasing water consumption. This article presents an investigation of a novel
solar energy assisted desalination system with a ground source heat exchanger. The distinction of the designed
system from the other desalination systems in the literature is that the ground-cooled water can be used in
order to obtain fresh water in the dehumidifier. The system consists of photovoltaic-thermal collectors, heat
exchangers, a humidifier, a dehumidifier, pumps, fans, tanks and PEM electrolyzer. In addition to the production
of fresh water, hydrogen production was also evaluated by using a model created to make detailed analysis. An
integrated system for hydrogen and fresh water production was analyzed for a variety of parameters such as
solar radiation, soil temperature and mass flow rate ratio. The results revealed that the gained output ratio of the
system, capacity of fresh water and hydrogen production is in the range of 0.5-1, 2-16 kg/h and 0.08-0.16 kg/h,
respectively.
Keywords: Desalination, Ground source heat exchanger, Solar energy, PEM, Hydrogen
Email: ehurdogan@osmaniye.edu.tr

Conference Paper
Oral Presentation
Veterinary Use Chewable Tablet Design

Yildiz Özalp, M. Mayowa Onayo*
Near East University Faculty of Pharmacy Pharmaceutical Technology, Lefkoşa-KKTC
1.INTRODUCTION lations. Hardness, friability and disintegration tests were

Formulation development entails several important factors performed on each formulation.
that affect the outcome of the final product. Therefore, op- Optimized chewable tablet formulation
timization of formulation considering the different depen-
After a series of QBD laboratory-based experiment on ex-
dent variables is the general objective of this research aimed
cipient and process interaction and performance in terms
towards designing oral chewable veterinary tablet the via
of CQA measurement, the best combination was selected
analysis of possible factor combinations in manufacturing
and analyzed for feasibility and design space demonstration
process and validation of the design using experimental pro-
using QBD analysis software UMETRICS MODDE pro 12.1.
cedures on selected critical quality attributes.
Evaluation of Preformulation characteristics
Preformulation studies (Determination of Angle of
Repose and Carr’s Index of the API and excipients) The relatively low values of Carr’s index and Angle of Repo-
se of most of the excipients used indicated good flowability
Powder properties (bulk and tapped densities) of Oxycloza-
although poor flowability was observed for Oxyclozanide,
nide and each of the different excipients were obtained and
Kollidon CL, Kollidon CL-SF and Polyplasdone XL-10.
the Carr’s compressibility index was then calculated. The
angle of repose was determined by using the fixed funnel The effect of granule size on the particle density and poro-
method. True density was measured for oxyclozanide and sity revealed that increase in the granule sizes brought about
some specific formulations by helium pycnometry. a decrease in the particle density and an increase in the per-
centage porosity of the tablets. The increase in percentage
Evaluation of the Compactibility of Oxyclozanide porosity displayed by the larger granules may be attributed
Oxyclozanide was mixed with 1% magnesium stearate and to the presence of larger void spaces, a feature characteristic
directly compressed using a Compaction Simulator (ME- of larger particles and a limited surface area available for in-
DELPHARM stylcam R200, France) equipped with 11.28 ter-particulate bonding [1].
mm euro-B flat punch. The compression force was set to
obtain the maximum possible hardness. Evaluation of chewable tablet formulation
It was observed that Kollidon CL showed faster disintegra-
Preparation of Oxyclozanide chewable tablets and tion than Kollidon CL-SF as supported in the literature by
Evaluation of tablet properties [2], and this may be because of ease of water penetration
Based on initial study result, the amount of API was set through the pores between the particles which shears more
to 50mg and 450mg for Ludiflash and relative proportion swelling power.
of ingredients similar to Ludiflash composition (mannitol
Increased friability and decreased disintegration time was
(spray dried )95%, Kollidon VA 64 F 5% and Kollidon CL-
associated with reduced level of binder Kolloidon VA 64 in
SF 5%) set to vary to see the interaction and effect on final
the current study result. Binders L-HPC 21 and Kollidon
chewable tablet critical quality attributes. Two superdisin-
64 VAF were known to enable tablet hardness with L-HPC
tegrants and two different binders at concentrations of 3%
21 enabling better hardness at similar compression force of
and 5% were screened for its impact on the CQAs. Formu-
5KN and 10KN than Kollidon 64VAF.
lations were pressed at 5KN and 10KN and magnesium ste-
arate at 1% of the tablet weight were added to all formu- Design space and optimum formulation
Email: motunrayo.mayowa@neu.edu.tr
.
A design space was obtained by UMETRIC MODDE

software, and the predicted optimum formulation including
the amount of each excipients and the process parameters
values that should be applied to get the predicted response
i.e CQAs.
4. CONCLUSION
Oxyclozanide showed poor flowability thus low tablet for-
ming - ability when used alone or at higher proportion whi-
ch renders it undesired candidate for direct compression.
The role of balance between disintegrants and binders were
also demonstrated for oxyclozanide chewable tablets. Opti-
mization by the Design Expert software suggested the best
formulation for Oxyclozanide chewable tablets as well as an
acceptable region for formulation regarding the three im-
portant CQAs of chewable tablets, i.e. hardness, friability,
and disntegration.
5. REFERENCES
[1] Eichie, F. E., et al., Effect of particle size of granules on some mec-
hanical properties of paracetamol tablets. African Journal of Biote-
chnology, (2009). 8(21).‫‏‬
[2] Desai, P., et al., Review of Disintegrants and the Disintegration Phe-
nomena., Journal of Pharmaceutical Sciences (2016). 105 2545-2555

Conference Paper
Oral Presentation
Fracture Analysis of Case Hardening in Kingpins Parts

Tuğrul Soyusinmez1, Oğuzcan Güzelipek2, Yalım Ertam3, Gökçe Akkuş4
Totomak AŞ, İzmir.
1
Abstract
Kingpin parts are the critical product for heavy vehicles and generally producing by steel 20MnCr5. The parts
have case hardening heat treatment after rough machining operation. During the assembly line parts have
crack on surface with several different heat treatment batches. In this study the kingpin parts are examined
with. Scanning Electron Microscopy (SEM) analysis, hardness check and %C potential due to determine for the
root cause of crack. The investigations carried out suggest that the component was exposed to incorrect heat
treatment parameters.
Keywords: Kingpin, Case Hardening, Scanning Electron Microscopy(SEM)
Email: tsoyusinmez@totomak.com.tr

Conference Paper
Oral Presentation
The Place and Importance of Çemen Paste in the Meat Industry

Ömer Köker1*, Azim Şimşek2, Birol Kılıç3
1
Suleyman Demirel University, Faculty of Engineering, Department of Food Engineering, Isparta, Turkey; omerkokerr@gmail.com
2
Isparta University of Applied Sciences, Egirdir Vocational School, Department of Food Processing, Isparta, Turkey; azimsimsek@isparta.edu.tr
3
Suleyman Demirel University, Faculty of Engineering, Department of Food Engineering, Isparta, Turkey; bkilic@yahoo.com
Abstract
Çemen is a semisolid paste produced by mixing ground fenugreek seeds with garlic, red pepper and water
in certain ratios. Çemen is used in the production of pastrami which is a traditional dry cured non-heated
meat product as an edible coating due to the adhesive properties of fenugreek seed flour. The composition
of çemen paste used for pastrami is generally formed 50% fenugreek flour, 35% garlic and 15% red pepper. In
the production of pastrami, dried whole meat is dipped in çemen paste and coated to form a partially thick
film. Çemen provides characteristic taste and aroma to pastrami, and prevents pastrami from the microbial
contamination and overdrying. Çemen also retards oxidative reactions as it prevents the contact of pastrami with
air. Its bactericidal and fungicidal effect is also provided by the high percentage of garlic in çemen formulation.
In addition, garlic is also responsible for the characteristic odor and taste development. Red pepper is added to
çemen to give color and flavor. At the same time, it has also an antioxidant effect due to the carotenoids in red
pepper content. The ingredients in çemen formulation are known to have antioxidant and antimicrobial effects
in line with the results obtained from previous studies. Recently, çemen has been used in the production of meat
products such as sucuk and meatballs apart from pastrami. In this review study, the importance of çemen paste
for the meat industry was emphasized, and information on the physicochemical and microbiological properties
of çemen paste was provided.
Keywords: Çemen, fenugreek, pastrami, meat products, meat industry.
1. INTRODUCTION consumed locally in turkey, has an important place in terms

It is known that many food products require protection of meat industry.
against chemical deterioration and microbial spoilage th- Çemen is a semisolid paste produced by mixing ground
roughout their shelf life. Especially, meat products are sus- fenugreek seeds flour with garlic, red pepper and water in
ceptible to chemical and microbiological spoilages because certain ratios. The most important ingredient in çemen
of their rich nutritional compound such as proteins, lipids, paste is the flour of the fenugreek seeds. Fenugreek (Tri-
vitamins and minerals. Lipid oxidation and microbial growth gonella foenum-graecum), is a member of the leguminous
are known as the main problems that occur during the pro- family, is an annual plant that grows especially in northern
cessing and storage of meat and meat products and nega- Africa, the Mediterranean regions, European, western Asia
tively impact the quality characteristics and safety of meat and northern India. The dried seeds of fenugreek are widely
products. Lipid oxidation and microbial growth can be dec- used as a spice in foods and beverages [2]. Fenugreek seeds
reased by using synthetic or natural antioxidant and anti- are known to have various pharmacological properties such
microbial additives in meat products in order to enhance the as hypoglycemic, hypercholesterolemia, carminative, anti-
product quality, shelf-life and safety. As a result of the poten- tumor, antiviral, antioxidant, laxative and appetite stimula-
tial toxicological effects of synthetic additives, the meat in- tion [3, 4]. Furthermore, it is stated that they are effective
dustry and researchers have focused on research on natural on emulsions and rheological properties due to the galacto-
preservation techniques, taking into account the increasing mannan compounds contained in fenugreek seeds [5]. The
demands of consumers for natural and safe foods [1]. Many most prominent attribute of galactomannan is formed very
natural additives are used in meat products to give aroma viscous solutions owing to high water binding capacity. The
and flavor as well as to benefit from their antioxidant and galactomannans such as guar, locust bean and fenugreek
antimicrobial properties. In this sense, çemen paste, which is gum are widely used in many food products for their ability
Email: omerkokerr@gmail.com
to thicken, stabilize and emulsify [6]. Previous studies have çemen were stated previously by many researchers [18-21].
also revealed that fenugreek seeds contain phytochemicals Apart from pastrami, çemen has been recently used in the
such as phenolic compounds (coumarine and trigonelline), production of meat products such as sucuk and meatballs.
lysine and L- tryptophan rich proteins, vitamins (A, B1, C In this review, the importance of çemen paste in terms of
and nicotinic acid) and alkaloids [2, 4, 5]. Qureshi et al. [7] the meat industry was emphasized, and information about
stated that as a result of 1.5% fenugreek seed powder usage the effects of çemen paste usage on the physicochemical and
in chicken meatballs obtained the higher antioxidant activity microbiological properties of meat products was also given.
values compared to the control. Mansour and Khalil [8] in-
vestigated the antioxidant effects of extracts obtained from 2. THE USE OF ÇEMEN PASTE IN MEAT PRODUCTS
potato peels, fenugreek seeds and ginger rhizomes on beef Various studies have been carried out in order to make the
patties. They revealed that ginger rhizome and fenugreek most of the effect of çemen paste and to increase the shelf
seed extracts were more efficacious than potato peel extract life of pastrami. These studies generally concern the rheo-
at retarding oxidation process. Garlic is another important logical and antimicrobial properties provided by çemen pas-
ingredient in çemen formulation. Garlic (Allium sativum) te [18-21]. However, there are many functional properties
have been used for flavor enhancement and therapeutic ef- provided by the additives in the çemen formulation. It is re-
fects for many years all over the world. It is stated in the ported that fenugreek seed flour, one of the additives in the
previous studies that it has anticoagulant, antihypertensive, composition of çemen, has an adhesive property and gives
antimicrobial, anticancer, antiatherosclerotic, hepatoprote- flavor and aroma to pastrami by acting as a cover [22]. Red
ctive and immunomodulation properties due to sulfur-con- pepper reduces the water activity on the meat surface, pre-
taining compounds, especially allicin in its structure [9, 10, vents the growth of mold and yeast and provides the desired
11]. Sallam et al. [12] reported that fresh garlic, garlic pow- red color and flavor to the product. Garlic helps the meat to
der and garlic oil ensured antioxidant and antimicrobial ef- become tenderize by hydrolyzing the connective tissue. In
fects in chicken sausages. In another study, it was reported addition, garlic is antimicrobial effective due to the allicin
that fresh ginger and garlic paste showed antimicrobial ef- substance in its structure [19].
fect in E. coli O157: H7 inactivation [13]. Elaby and Ali [14]
Nizamlıoğlu et al. [23] and Doğruer et al. [19] applied the va-
stated that garlic oil was more effective in reducing the num-
rious çemen paste mixtures on pastrami and investigated the
ber of microorganisms compared to the other essential oils.
influences of these mixtures on their chemical, sensory and
Red pepper (Capsicum annuum L.) is a delicious spice with
microbiological attributes of pastrami during storage. As a
characteristic color and flavor, and is widely used all over
result, researchers stated that it would be more appropriate
the world. It contains high levels of ascorbic acid and pro-
to use a mixture of çemen paste consisting of 50% water, 15%
vitamin A carotenoids. Red pepper is a vegetable with high
fenugreek flour and 20% garlic in terms of its effect on the
antioxidant capacity due to the compounds such as querce-
chemical and microbiological quality of pastrami. Yetim et al.
tin, luteolin, phenolic acids, capsaicinoids, tocopherols and
[24] investigated the effects of some juices and additives on
carotenoids [15]. Sánchez-Escalante et al. [16] noted that
some physicochemical, textural and microbiological attribu-
the use of capsaicinoid-rich red hot peppers in hamburger
tes of çemen paste. According to results, researchers stated
patties provided a stronger antioxidant effect than red sweet
that pickle juice and carmine addition in çemen paste displa-
pepper without capsaicinoid. In another study, it was repor-
yed similar impacts on sensory properties and obtained the
ted that hot and sweet red pepper combinations were more
highest general acceptability. In addition, researchers noted
effective in preventing lipid oxidation in pork sausages [17].
that the addition of citric acid to the çemen paste, it has ge-
Çemen paste is a mixture in spreadable consistency obtained nerally provided higher sensory scores in all storage perio-
by mixing the seeds of fenugreek with certain amounts of ds. Researchers also stated the acidic foods and their juices
garlic, red pepper and water. Although çemen is widely used could be used in the çemen paste. In another study, Yetim et
in the production of pastrami, it is also consumed as paste in al. [25] evaluated the inhibitory effects of çemen mix/paste
breakfast. The çemen formulation used in pastrami produc- and all its ingredients on Escherichia coli, Staphylococcus
tion generally contains 50% fenugreek seed flour, 35% garlic aureus and Yersinia enterocolitica. Researchers noted that
and 15% red pepper [18]. Çemen is used in the production the complete çemen paste exhibited the highest inhibitory
of pastrami as an edible coating due to the adhesive proper- effect on the three pathogens in comparison to ingredients
ties of fenugreek seed flour. In addition, the use of çemen alone. The influences of sorbic acid usage (0%, 0.15% and
in pastrami is intended to provide its unique taste, aroma, 0.30%) in çemen paste on microbial quality of pastrami were
color and flavor. As a result of the use of çemen, pastrami investigated by Tekinşen et al. [26]. As a result, researchers
is protected against external factors and excessive drying is reported that the pastrami produced with çemen containing
prevented. Furthermore, the problems such as mold growth, with 15% garlic and 0.30% potassium sorbate was of good
putrefaction and oxidative reactions are eliminated by pre- quality in terms of microbiological properties.
venting the contact of pastrami with air. In addition, the an-
The effects of lyophilized red cabbage water extracts (LR-
timicrobial effect of the high percentage of garlic it contains
CWE; 0.0%, 0.4%, 0.8% and 1.2%) and pH values (4.0, 4.5, 5.0,
is also utilized [19]. Antimicrobial and antioxidant effects of
.
5.5 and 6.0) on the color properties and storage stability of 1054–1060, 2013.
pastrami covered with çemen paste were examined by Aksu [5] J. X. Jiang, L. W. Zhu, W. M. Zhang, ve R. C. Sun, “Characterization of
et al. [18]. According to this study results, researchers repor- galactomannan gum from fenugreek (trigonella foenum-graecum)
ted that LRCWE can be used as a natural colorant for çemen seeds and its rheological properties”, Int. J. Polym. Mater. Polym. Bi-
paste, and also, color stability was protected better in low omater., c. 56, sayı 12, ss. 1145–1154, 2007.
pH levels çemen paste during refrigerated storage. In additi- [6] Y. Brummer, W. Cui, ve Q. Wang, “Extraction, purification and physi-
on, study results demonstrated that the product quality and cochemical characterization of fenugreek gum”, Food Hydrocoll., c.
shelf life can be improved with the use of this extract. In 17, sayı 3, ss. 229–236, 2003.
another study conducted by Aksu et al.[27] who investiga- [7] A. I. Qureshi, S. R. Ahmad, ve T. Nazir, “Efficacy of fenugreek seed
ted the effects of using LRCWE in çemen paste formulation powder for the development of functional spent hen meat patties”,
on color and oxidative stability of pastrami. In conclusion, c. 6, sayı 5, ss. 353–356, 2018.
researchers stated that the TBARS values decreased with [8] E. H. Mansour ve A. H. Khalil, “Evaluation of antioxidant activity of
the addition of LRCWE and the sensory scores of pastrami some plant extracts and their application to ground beef patties”,
produced with çemen paste containing 1% and 1.2% extra- Food Chem., c. 69, ss. 135–141, 2000.
ct were higher during storage. Aksu et al. [28] studied the [9] S. T. Pai ve M. W. Platt, “Antifungal effects of Allium sativum (garlic)
properties of LRCWE extracted from fresh red cabbage and extract against the Aspergillus species involved in otomycosis”, Lett.
the potential usability of this extract in çemen paste. Study Appl. Microbiol., c. 20, sayı 1, ss. 14–18, Oca. 1995.
results demonstrated that total phenolic content, anthocya- [10] A. C. Kimbaris, N. G. Siatis, D. J. Daferera, P. A. Tarantilis, C. S. Pappas,
nin content, and antioxidant potential of çemen paste incre- ve M. G. Polissiou, “Comparison of distillation and ultrasound-assis-
ased with the addition of LRCWE. Additionally, researchers ted extraction methods for the isolation of sensitive aroma com-
pounds from garlic (Allium sativum)”, Ultrason. Sonochem., c. 13,
reported that LRCWE added in çemen paste enhanced the sayı 1, ss. 54–60, 2006.
formation of red color of çemen paste and consumer accep-
[11] Mehrbod vd., “Assessment of direct immunofluorescence assay in
tability of pastrami. Cevahiroğlu [29] investigated the po-
detection of antiviral effect of garlic extract on influenza virus”, Afri-
tential of çemen paste usage in çemengilik (a traditional fer- can J. Microbiol. Res., c. 7, sayı 21, ss. 2608–2612, 2013.
mented meatball indigenous to Tokat province) production
[12] K. I. Sallam, M. Ishioroshi, ve K. Samejima, “Antioxidant and antimic-
and determined its microbiological profile. A similar study
robial effects of garlic in chicken sausage”, Leb. Wiss Technol, c. 37,
was conducted by Ensoy et al. [30] who investigated the phy- sayı 8, ss. 849–855, 2004.
sical and chemical properties of çemen meatballs.
[13] S. Gupta ve S. Ravishankar, “A comparison of the antimicrobial acti-
vity of garlic, ginger, carrot, and turmeric pastes against Escherichia
3. CONCLUSION coli O157:H7 in laboratory buffer and ground beef”, Foodborne
As a result of this review study, although it was seen that Pathog. Dis., c. 2, sayı 4, ss. 330–340, 2005.
there are many studies on individual usage of ingredients [14] M. Elaby ve B. Ali, “African Journal of Microbiology Research Anti-
in çemen formulation in meat products, there are limited microbial and antioxidant activities of red onion, garlic and leek in
number of studies on çemen paste. In addition, studies con- sausage”, c. 8, sayı 27, ss. 2574–2582, 2014.
ducted on çemen paste are also directly aimed at investiga- [15] K. M. Wójciak, Z. J. Dolatowski, ve A. Okoń, “The effect of water
ting the quality of pastrami. The importance of çemen paste plant extracts addition on the oxidative stability of meat products”,
in terms of pastrami production has been clearly revealed Acta Sci. Pol. Technol. Aliment., c. 10, sayı 2, ss. 175–188, 2011.
by many studies. However, it is thought that there is a need [16] A. Sánchez-Escalante, G. Torrescano, D. Djenane, J. A. Beltrán, ve P.
for studies to determine the quality characteristics of çemen Roncalés, “Stabilisation of colour and odour of beef patties by using
paste, to create new formulations and to investigate the po- lycopene-rich tomato and peppers as a source of antioxidants”, J.
tential of çemen paste usage in different meat products. Sci. Food Agric., c. 83, sayı 3, ss. 187–194, 2003.
[17] L. Martínez, I. Cilla, J. A. Beltrán, ve P. Roncalés, “Effect of Capsicum
REFERENCES annuum (red sweet and cayenne) and piper nigrum (black and
[1] S. Burt, “Essential oils: Their antibacterial properties and potential white) pepper powders on the shelf life of fresh pork sausages pa-
applications in foods - A review”, International Journal of Food Mic- ckaged in modified atmosphere”, J. Food Sci., c. 71, sayı 1, ss. 1–6,
robiology, c. 94, sayı 3. ss. 223–253, 01-Ağu-2004. 2006.
[2] M. H. Norziah, F. A. Fezea, R. Bhat, ve M. Ahmad, “Effect of extracti- [18] M. İ. Aksu, E. Turan, ve İ. G. Şat, “Effects of lyophilized red cabbage
on solvents on antioxidant and antimicrobial properties of fenugre- water extract and pH levels on the quality properties of pastırma
ek seeds (Trigonella foenum-graecum L.)”, Int. Food Res. J., c. 22, sayı cemen paste during chilled storage”, J. Stored Prod. Res., c. 89, 2020.
3, ss. 1261–1271, 2015. [19] Y. Dogruer, M. Nizamlioglu, Ü. Gürbüz, ve S. Kayaardi, “The effects of
[3] P. Saini, N. Dubey, P. Singh, ve A. Singh, “ISSN 2249-8516 Original various cemen mixtures on the quality of pastrami II: Microbiologi-
Article Effect of processing methods on proximate composition cal quality”, Turkish J. Vet. Anim. Sci., c. 22, sayı 3, ss. 221–229, 1998.
and antioxidant activity of fenugreek ( Trigonella foenum-graecum [20] N. Cąkici, M. I. Aksu, ve E. Erdemir, “A survey of the physico-chemical
) seeds”, c. 6, sayı 2, ss. 82–87, 2016. and microbiological quality of different pastirma types: A dry-cured
[4] H. Pandey ve P. Awasthi, “Effect of processing techniques on nutriti- meat product”, CYTA - J. Food, c. 13, sayı 2, ss. 196–203, 2015.
onal composition and antioxidant activity of fenugreek (Trigonella [21] Ş. Karabiyikli, N. Öncül, ve H. Cevahiroğlu, “Microbiological safety of
foenum-graecum) seed flour”, J. Food Sci. Technol., c. 52, sayı 2, ss.
pastrami: A traditional meat product”, LWT - Food Sci. Technol., c.

64, sayı 1, ss. 1–5, 2015.
[22] Z. GÖKÇE ve L. EFE, “Çemen (Trigonella foenum-graecum L.) Bitki-
sinin Kullanım Alanları ve Tıbbi Önemi”, Nevşehir Bilim ve Teknol.
Derg., c. 5, ss. 355–355, 2016.
[23] M. Nizamlioğlu, Y. Doğruer, Ü. Gürbüz, ve S. Kayaardi, “The effect
of various cemen mixtures on the quality of pastrami i: chemical
and organoleptic quality”, Turkish J. Vet. Anim. Sci., c. 22, sayı 4, ss.
299–308, 1998.
[24] H. Yetim, L. Ekici, C. Ozcan, I. Ozturk, F. Tornuk, ve S. Karaman, “Ef-
fects of some Food Juices and Additives on some Physicochemical,
Textural, Color, Microbiological and Sensory Properties of Cemen
Paste”, J. Food Process. Preserv., c. 41, sayı 3, s. e12950, Haz. 2017.
[25] H. Yetim, O. Sagdic, M. Dogan, ve H. W. Ockerman, “Sensitivity of th-
ree pathogenic bacteria to Turkish cemen paste and its ingredients”,
Meat Sci., c. 74, sayı 2, ss. 354–358, Eki. 2006.
[26] O. C. Tekinşen, Y. Doğruer, M. Nizamlioğlu, ve Ü. Gürbüz, “Sorbik
Asitin Çemende Kullanilabilme İmkanlari ve Pastirmanin Mikrobiyel
Kalitesine Etkisi”, Turkish J. Vet. Anim. Sci., c. 23, sayı SUPPL. 2, ss.
227–235, 1999.
[27] M. I. AKSU, E. Erdemir, F. OZ, E. TURAN, ve M. Gürses, “Effects Of
Cemen Paste With Lyophilized Red Cabbage Water Extract On The
Quality Properties Of Beef Pastirmaduring”, ss. 0–2, 2020.
[28] M. I. Aksu, E. Turan, I. G. Sat, E. Erdemir, F. Oz, ve M. Gürses, “Impro-
vement of quality properties of cemen paste of pastirma by lyophi-
lized red cabbage water extract”, J. Food Process. Preserv., sayı June,
ss. 1–10, 2020.
[29] H. Cevahiroğlu, “Çemengilik’in mikrobiyolojik profili”, GAZİOS-
MANPAŞA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ GIDA MÜ-
HENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ, 2015.
[30] Ensoy Ü., Erdoğan K., Erinç H., Demirok E. 2009. Çemengilik’in (Çe-
men Köftesi) Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri. II. Geleneksel Gı-
dalar Sempozyumu. 27-29 Mayıs, Van, Türkiye. (Bildiri Kitabı Sayfa
115).

Conference Paper
Oral Presentation
Effects of higher alcohol addition to diesel fuel on emission and

performance characteristics of compression ignition engine: An
overview
Ali Cem Yakaryılmaz1, Erdi Tosun1* , Tayfun Özgür1
1
Çukurova University, Automotive Engineering Department, Turkey
Abstract
Today, diesel engines are used more frequently than gasoline engines thanks to their high fuel conversion
efficiencies, high power and torque capacities, high durability and reliability, and the advantages of public
transportation, construction equipment in agriculture and industrial use. However, as a result of combustion
of diesel fuel used in these engines, it causes detrimental emissions such as unburned hydrocarbon (UHC),
nitrogen oxides (NOx), carbon monoxide (CO) and particulate matter (PM) which are quite harmful for both
human and environment. Fear of decreasing fossil fuels, fluctuating prices and increasing energy demand and
strict emission regulations have led to search for new alternative energy sources in scientific studies. Bio fuels
that can be utilized in diesel engines have emerged as a result of efforts to decrease such emissions and to meet
energy needs. Among biofuels, alcohol shows more impressive results. Especially, studies using higher alcohols
(the number of carbon atoms in the chemical formula are more than three) in the alcohol class have increased
in recent years. In this study, literature reviews of effects of higher alcohol addition to diesel fuel on emission
and performance values have been examined. As a result of the research, it was summarized that higher alcohol
supplements are a promising alternative energy source in terms of performance and emissions.
Keywords: Higher alcohol, internal combustion engine, emissions, performance
1. INTRODUCTION hough biodiesel can be used in CI engines, it has some di-

Due to climate change, restricted emission regulations, sadvantages such as; edible vegetable oil sources cause food
concerns about human health and nature and depleting of shortages and non-edible ones require large planting areas
fossil fuels, studies focused on emission and performan- [5]. However, alcohols can be obtained variety of feedstocks
ce characteristics of internal combustion engines become like agricultural waste (rice straw, corn stalks, sugar cane,
more common in recent years. Diesel engines are preferred etc.), forest products (paper stock, lumber mill waste, etc.)
more than gasoline engines thanks to their high power and by oxygen-free fermentation. Also, alcohols, like most biofu-
torque capacities, high fuel conversion efficiencies and low els, can be used in CI engine with no or simple modification
fuel consumptions especially in transportation, agriculture [6].
and industrial use [1]. Alcohols classified according to number of carbon atoms in
Diesel engines emit less emissions than gasoline engines their chain and there are two types of these. Alcohols with
in terms of UHC and CO but have high smoke and NOx a carbon atom number of one to three are known as lower
emission levels caused by high operation temperature [2]. alcohols such as methanol-C1, ethanol-C2 and propanol-C3
Although emission values except NOx emissions in diesel and those with four or more are known as higher alcohols
engines are lower than gasoline engines, all of them should such as butanol-C4, hexanol-C6 and octanol-C8 [7,8]. Hi-
be minimized due to stringent emission regulations. gher alcohols are used as an alternative fuel for diesel and
biodiesel fuel in diesel engine due to their advantages such
In order to fulfill emission regulations and to obtain same as natural oxygen content, advanced auto ignition capability.
performance characteristics with diesel fueled compression Especially, higher alcohols are preferred more than lower al-
ignition (CI) engines, biofuels are important substitutes can cohols due to low emission level and their high miscibility
be used instead of diesel fuel. Biodiesels, bio alcohols and [9–18].
alcohols are most interesting among the biofuels [3,4]. Alt-
The aim of this review is to examine fuel properties of hig-
Email: etosun@cu.edu.tr
Effects of higher alcohol addition to diesel fuel on emission and performance characteristics of compression ignition engine: An overview
her alcohols and emission and performance characteristics percentage of alcohol in binary fuel resulted lower heating
of the addition of higher alcohols to diesel fuel. value, density and kinematic viscosity. Lower kinematic vis-
cosity and density mean that improved atomization of fuel
2. FUEL PROPERTIES and fuel air mixing.
It is an indisputable fact that chemical properties of diesel
3. PERFORMANCE CHARACTERISTICS
fuels such as cetane number (CN), heating value (HV), and
viscosity etc. key elements for satisfying operation of a die- According to previous research, diesel fuels with higher
sel engines. CN is directly connected with fuel flammability. alcohols content appear to be an alternative energy source
Therefore, increased CN will be resulted higher flammabi- thanks to natural oxygen content of higher alcohols. In lite-
lity level of the diesel fuel. Viscosity is normally defined as rature, there are many researches including different higher
the resistance to flow of a fluid. Fuel atomization and health alcohol addition to diesel fuel [7,11,34,35]nitrogen oxides
of injection system is related with viscosity, too high visco- (NOx. Kumar and Savaranan [33] investigated pentanol as
sity can cause blockage of injector holes and bad atomiza- a higher alcohol by blending different ratios with diesel fuel
tion and too low viscosity can result leakages on injection and showed the BTE declines with rising the percentage of
system that affects performance of the engine. pentanol in diesel fuel. Maximum decrement was observed
7.2% for 45% pentanol volume fraction at high engine loads.
According to Table 1, it can be seen that increasing the car-
There is another study which has the same result is conduc-
bon atom number in chemical composition of an alcohol is
ted by Sundar Raj and Saravanan [36]. They conducted that
increased the CN of the alcohols. Thus, addition of higher
increased higher alcohol content decreases BTE because of
alcohol instead of lower alcohol to diesel fuel will positively
decreased heating value.
affect the combustion characteristics of binary fuel. Since
high CN is resulted in a better combustion by lowering the In figure 1, brake thermal efficiency (BTE) changes with dif-
ignition delay, utilization of higher alcohols starts to increase ferent engine load is illustrated for different percentage of
instead of using lower alcohols in researches [9,10,19–24]. pentanol addition. It can be clearly seen that BTE raised un-
til a certain engine load than start to decrease caused owing
Another reason of using higher alcohols is the heating valu-
to low excess air ratio at high engine loads which deteriora-
es. The heating values have same tendency like CN [25,26].
ted combustion. Increased pentanol percentage caused to
Atmanli and Yilmaz [27] investigated three different alcohol
reduction in BTE. This is because of lower energy content of
addition to waste oil methyl ester biodiesel and addition of
pentanol compared to diesel fuel.
alcohols of propanol, butanol and pentanol showed that the
CN and heating value increase with increasing the number Comparison of engine performance contains another para-
of carbon atoms in the fuel mixture. meter which is brake specific fuel consumption (BSFC). Pan
et al. [39] investigated that different butanol isomers mixture
Lastly, higher alcohol is enhanced to cold flow properties of
in a four stroke four cylinder diesel engine. They concluded
diesel or biodiesel fuel like cold filter plugging point (CFPP).
that neat diesel fuel BSFC is the lowest (269 g/kW.h) while
This means that there is no need to use any cold flow pro-
the fuel consumption of butanol blends was about 12.7 %
moter when using higher alcohol mixtures at low tempe-
higher than neat diesel fuel.
rature operability [28–30]. Fuel atomization and mixing of
fuel with air can be improved agency of lower density and In figure 2, BSFC changes with different engine load is
viscosity of alcohol blended fuels [31,32]. Kumar and Sara- shown for different percentage of hexanol addition. Figure
vanan [33] investigated four different percentage of penta- exhibits that, BSFC is increased with addition of more hexa-
nol blends to diesel fuel. They showed that increasing the nol fraction to diesel fuel. This is also resulting of low energy
Table 1. Chemical and cold flow properties of higher alcohols compared to diesel and other lower alcohols [37,38]
Lower he- Latent heat of Flash
Molecular Cetane Density (kg/ Viscosity at Boiling
Properties ating value evaporation (kJ/ point CFPP (oC)
formula number m3) at 15°C 40 °C (mm/s2) Point (oC)
(MJ/kg) kg) (oC)
ASTM test D D D D D D D
- -
method 613 445 240 4052-91 93-94 5399-09 6371-05
Diesel CxHy 52 835 42.49 270–375 2.72 >55 180-360 -17
Methanol CH4O 5 791.3 19.58 1162.64 0.58 11-12 64.7 <-51
Ethanol C2H6O 8 789.4 26.83 918.42 1.13 17 78.3 <-51
Propanol C3H8O 12 803.7 30.63 727.88 1.74 11.7 97.1 <-51
Butanol C4H10O 17 809.7 33.09 581.4 2.22 35-37 117.5 <-51
Pentanol C5H12O 18.2-20 814.8 34.65 308.05 2.89 49 137.9 -40
Hexanol C6H14O 23 821.8 39.1 486 5.32 59 157 N/A
Heptanol C7H16O 23 822 39.92 408 5.75 73 175 N/A
Octanol C8H18O 39 827 52.94 486 7.59 81 195 N/A
Decanol C10H22O 50 830 N/A N/A 6.5 108 233 N/A
.
content of hexanol compared to neat diesel fuel. More fuel regulations. In particular, the strict emission directives inevi-
is needed to produce same energy for same load condition tably show that new measures should be taken into account
[40,41]. As illustrated in figure 2, Zhang and Balasubrama- to lessen emissions. In addition to exhaust after treatment
nian [42] found out the same results but they used buta- systems, the studies carried out in the cylinder have also gai-
nol-diesel binary fuel in a single cylinder four stroke direct ned importance. Adding different alcohols to diesel fuel sent
injection CI engine. Increment of BSFC was observed both into the cylinder is one of these studies. Higher alcohols are
from low to high percentage of butanol and from low to high increasingly used for this process, thanks to their high he-
engine loads. ating values, instead of low alcohols [53–57]1-hexanol has
been barely investigated in engines. This study utilized three
blends of 1-hexanol viz., HEX10, HEX20 and HEX30 obta-
ined by mixing 10, 20 and 30% by vol. as blend component
with diesel respectively. Engine tests were carried out at all
loads to study the effects of 1-hexanol addition on combus-
tion and emission characteristics of a direct injection diesel
engine. Results indicated that addition of 1-hexanol to fossil
diesel resulted in longer ignition delays with enhanced pre-
mixed combustion phase characterized by higher peaks of
pressures and heat release rates (HRR.
From this point of view, Altun et al. [19] investigated n-buta-
nol blending with biodiesel and diesel on exhaust emissions
of air-cooled, naturally aspired, single cylinder, four stroke
Figure 1. Variations of brake thermal efficiency (BTE) with engine load [33] direct injection CI engine. They used two different n-buta-
nol percentage and at the final CO, UHC, NOx and soot for-
mation reduced with increasing the presence of n-butanol in
cylinder. Radheshyam et al. [58] tested five different 1-pen-
tanol-diesel blend in a four strokes, two cylinder, CI engine.
With the increased concentration of pentanol, BSFC, CO,
UHC increased while BTE and NOx increased. De Poures
et al. [53] investigated effects of using 1-hexanol as higher
alcohol on emission characteristics. They reported that NOx
emissions increased at high engine load and smoke forma-
tion decreased at all engine loads with increment in higher
alcohol presence in the fuel mixture. In figure 3, Kumar and
Saravanan [33] concluded that NOx emission variation ver-
sus engine load has been illustrated. At low and medium
Figure 2. Variations of brake specific fuel consumption (BSFC) with engine
load condition NOx emissions less than neat diesel engine
load [6] but the formation of NOx was gradually increased at high
engine load for higher percentage of higher alcohol of pen-
Summary of emission and performance characteristics of
tanol. This is because of increased temperature of cylinder
different higher alcohols are given in table 2. Excluding the
and presence of oxygen in alcohol.
studies of Duraisamy [40] et al. and Rakopoulos [43] it
can be clearly seen that with all kinds of higher alcohols re-
sults that lowering BTE and increasing BSFC. On the other
hand, Devarajan et al. [44] investigated different perspective.
They added 100 mL and 200 mL heptanol to neat biodiesel
and found out that 1.2 and 1.7 % higher BTE and 0.085 and
0.19 kg/kW.h decrement in BSFC results. Atmanli et al. [45]
tested higher ratio of n-butanol higher alcohol in a turboc-
harged, direct injection diesel engine. They conducted that
brake torque, brake power and BTE decreased, while BSFC
raised with increment in fraction of n-butanol in the mix-
ture.
4. EMISSIONS CHARACTERISTICS
Figure 3. Variation of NOx emissions with engine load [33]
Emissions from internal combustion engines are becoming
increasingly difficult to reduce because of stringent emission Duraisamy et al. [40] studied effects of n-hexanol addition
.
to diesel fuel at two different fraction. They conducted that der to see the effects on emissions. They concluded that the
increased n-hexanol presence in diesel fuel resulted lower smoke opacity was raised with increase in engine load for
CO and higher UHC and NOx emissions. But considerab- all tested fuels and among the tested fuel the highest smoke
le increased for CO emission was observed after 60% load. emission was occurred in diesel fuel. Kumar et al. [5] investi-
Santhosh and Kumar [6] also investigated n-hexanol effe- gated the effects of iso-butanol and n-pentanol higher alco-
cts on emission characteristics. They attained that 18.18%, hols in a single cylinder diesel engine under high loads. They
30.76%, 35.71% and 43.75% increased HC emissions showed used three different blend ratios of 15, 38, 45 vol% in diesel
at 10, 20, 30 and 40% hexanol percentage in diesel fuel, res- fuel. They concluded that using mixture of higher alcohol
pectively at 60% load. The reasons of higher HC emissions instead of neat diesel was decreased the smoke [63,64].
are low CN, high viscosity, high latent heat of vaporization
of n-hexanol. Low CN raised the ignition delay so, much fuel
was sent to cylinder and richer composition was obtained.
With delayed combustion, this mixture adhered the cylin-
der walls, leaving unburned HC behind [59,60]. In figure 4
and 5 variation of HC and CO emissions with engine load
illustrated, respectively. Both figures have same tendency
with increasing engine load these of two emission reduced.
However, HC and CO emissions raised with the addition
of higher alcohol to neat diesel fuel [61,62]. Adding more
higher alcohol fraction to diesel engine prolongs combusti-
on start owing to less CN of the mixture. Since the ignition
delay results in a bad combustion, higher CO formation can Figure 6. Variation of smoke opacity with BMEP [52]
be observed.
5. CONCLUSION
In this review, the effects of high alcohol additions on engine
emission and performance characteristics and fuel proper-
ties of high alcohols were examined. Findings obtained are
listed as follows:
• Fuel atomization and mixing of fuel with air can be
improved agency of lower density and viscosity of
alcohol blended fuels.
• Higher alcohol is improved to cold flow properties
of diesel fuel like CFPP. This means that there is no
need to use any cold flow promoter when using higher
alcohol mixtures at low temperature operability.
Figure 4. Variation of HC emission with engine load [6]
• BTE is reduced with increasing higher alcohol presence
in fuel blend owing to lower heating value.
• Lower CN of higher alcohol compared to neat diesel
fuel results increased ignition delay with is also resulted
increased BSFC. This means more fuel is necessary to
obtain same power values at the same load conditions.
• Another reason for the higher BSFC is the lower
heating value of higher alcohols until octanol.
• Higher heat of evaporation and lower heating value of
higher alcohols cause decreasing of NOx at low and
medium load. However, higher percentage of higher
alcohols increases ignition delay due to low cetane
Figure 5. Variation of CO emission with engine load [6] number. More fuel blend is injected to cylinder which
results boosting the in-cylinder temperature at high
In figure 6, it can be seen that addition of higher alcohol
engine loads. High temperature means high NOx
to diesel and biodiesel-diesel fuel decreases smoke opacity
emissions.
in exhaust system. Ashok et al. [52] studied two different
higher alcohol addition to diesel-biodiesel binary fuel in or- • Adding more higher alcohol fraction to diesel engine
prolongs combustion start owing to less CN of the [9] Rakopoulos, C.D., Dimaratos, A.M., Giakoumis, E.G., Rakopoulos,
mixture. Since the ignition delay results in a bad D.C., (2011). Study of turbocharged diesel engine operation, pollu-
combustion, higher CO formation can be detected. tant emissions and combustion noise radiation during starting with
bio-diesel or n-butanol diesel fuel blends. Applied Energy. 88(11):
• Increasing higher alcohol fraction in the mixture is 3905–16. doi: 10.1016/j.apenergy.2011.03.051.
resulted by higher UHC emission. Since higher latent [10] Campos-Fernandez, J., Arnal, J.M., Gomez, J., Lacalle, N., Dorado, M.P.,
heat of evaporation of higher alcohols, fuel blend (2013). Performance tests of a diesel engine fueled with pentanol/
evaporates slower than neat diesel fuel. As a result, diesel fuel blends. Fuel. 107: 866–72. doi: 10.1016/j.fuel.2013.01.066.
mixture can find adequate time to adhere the cylinder [11] Wei, L., Cheung, C.S., Huang, Z., (2014). Effect of n-pentanol addi-
gaps and walls, resulting unburned HC emission. tion on the combustion, performance andemission characteristics
of a direct-injection diesel engine. Energy. 70: 172–80. doi: 10.1016/j.
• Lower carbon content and higher oxygen content of energy.2014.03.106.
higher alcohol-diesel binary fuel can be associated with
[12] Atmanli, A., Ileri, E., Yuksel, B., Yilmaz, N., (2015). Extensive analyses
reducing smoke emissions. The existing of oxygenated
of diesel–vegetable oil– n -butanol ternary blends in a diesel engine.
fuel in mixtures, particularly in locally rich regions, Applied Energy. 145: 155–62. doi: 10.1016/j.apenergy.2015.01.071.
enhanced the combustion process, causing less smoke
[13] Ileri, E., Atmanli, A., Yilmaz, N., (2016). Comparative analyses of
emission.
n-butanol–rapeseed oil–diesel blend with biodiesel, diesel and
biodiesel–diesel fuels in a turbocharged direct injection diesel en-
6. ACKNOWLEDGEMENTS gine. Journal of the Energy Institute. 89(4): 586–93. doi: 10.1016/j.
The authors would like to thank the Çukurova University joei.2015.06.004.
Scientific Research Project Coordination (FBA-2019-12154) [14] Atmanli, A., (2016). Effects of a cetane improver on fuel properties
for financial support. and engine characteristics of a diesel engine fueled with the blends
of diesel, hazelnut oil and higher carbon alcohol. Fuel. 172: 209–17.
REFERENCES doi: 10.1016/j.fuel.2016.01.013.
[1] Vinod Babu, V.B.M., Madhu Murthy, M.M.K., Amba Prasad Rao, G., [15] Atmanlı, A., Yüksel, B., İleri, E., (2013). Experimental investigation of
(2017). Butanol and pentanol: The promising biofuels for CI engines the effect of diesel–cotton oil–n-butanol ternary blends on phase
– A review. Renewable and Sustainable Energy Reviews.: 1068–88. stability, engine performance and exhaust emission parameters in a
doi: 10.1016/j.rser.2017.05.038. diesel engine. Fuel. 109: 503–11. doi: 10.1016/j.fuel.2013.03.012.
[2] Nanthagopal, K., Kishna, R.S., Atabani, A.E., Al-Muhtaseb, A.H., Ku- [16] Imtenan, S., Masjuki, H.H., Varman, M., Rizwanul Fattah, I.M., Sajjad,
mar, G., Ashok, B., (2020). A compressive review on the effects of H., Arbab, M.I., (2015). Effect of n-butanol and diethyl ether as oxy-
alcohols and nanoparticles as an oxygenated enhancer in comp- genated additives on combustion-emission-performance characte-
ression ignition engine. Energy Conversion and Management. 203: ristics of a multiple cylinder diesel engine fuelled with diesel-jatrop-
112244. doi: 10.1016/j.enconman.2019.112244. ha biodiesel blend. Energy Conversion and Management. 94: 84–94.
doi: 10.1016/j.enconman.2015.01.047.
[3] Yilmaz, N., Atmanli, A., Vigil, F.M., (2018). Quaternary blends of
diesel, biodiesel, higher alcohols and vegetable oil in a compressi- [17] Yilmaz, N., Vigil, F.M., Benalil, K., Davis, S.M., Calva, A., (2014). Effe-
on ignition engine. Fuel. 212(October 2017): 462–9. doi: 10.1016/j. ct of biodiesel-butanol fuel blends on emissions and performance
fuel.2017.10.050. characteristics of a diesel engine. Fuel. 135: 46–50. doi: 10.1016/j.
fuel.2014.06.022.
[4] Erdiwansyah., Mamat, R., Sani, M.S.M., Sudhakar, K., Kadarohman,
A., Sardjono, R.., (2019). An overview of Higher alcohol and bio- [18] Ramesh, A., Ashok, B., Nanthagopal, K., Ramesh Pathy, M., Tamba-
diesel as alternative fuels in engines. Energy Reports. 5: 467–79. doi: re, A., Mali, P., et al., (2019). Influence of hexanol as additive with
10.1016/j.egyr.2019.04.009. Calophyllum Inophyllum biodiesel for CI engine applications. Fuel.
249(April): 472–85. doi: 10.1016/j.fuel.2019.03.072.
[5] Rajesh Kumar, B., Saravanan, S., Rana, D., Nagendran, A., (2016). Use
of some advanced biofuels for overcoming smoke/NOx trade-off [19] Altun, Ş., Öner, C., Yaşar, F., Adin, H., (2011). Effect of n-butanol blen-
in a light-duty DI diesel engine. Renewable Energy. 96: 687–99. doi: ding with a blend of diesel and biodiesel on performance and ex-
10.1016/j.renene.2016.05.029. haust emissions of a diesel engine. Industrial and Engineering Che-
mistry Research. 50(15): 9425–30. doi: 10.1021/ie201023f.
[6] Santhosh, K., Kumar, G.N., (2020). Impact of 1-Hexanol/diesel
blends on combustion, performance and emission characteristics [20] Prabhu, A., Venkata Ramanan, M., (2020). Emission and perfor-
of CRDI CI mini truck engine under the influence of EGR. Energy mance analysis of pentanol-diesel blends in unmodified diesel en-
Conversion and Management. 217(May): 113003. doi: 10.1016/j.engine. International Journal of Ambient Energy. 41(6): 699–702. doi:
conman.2020.113003. 10.1080/01430750.2018.1490356.
[7] Campos-Fernández, J., Arnal, J.M., Gómez, J., Dorado, M.P., (2012). A [21] Nadir, Y., Ileri, E., Atmanlı, A., Vigil, F.M., (2017). Emission Characte-
comparison of performance of higher alcohols/diesel fuel blends in ristics of a Diesel Engine Fueled With Diesel-1- Emission Charac-
a diesel engine. Applied Energy. 95: 267–75. doi: 10.1016/j.apener- teristics of a Diesel Engine Fueled With Diesel-1-Pentanol Blends
gy.2012.02.051. (February).
[8] Abdullah, Z., Abdullah, A., Suhaimi, H., Akmal, M., (2019). Impact [22] Rashedul, H.K., Masjuki, H.H., Kalam, M.A., Ashraful, A.M., Ashrafur
of diesel-biodiesel-hexanol tri-fuel blends on the combustion and Rahman, S.M., Shahir, S.A., (2014). The effect of additives on pro-
exhaust emissions characteristics of a diesel engine. IOP Conferen- perties, performance and emission of biodiesel fuelled compression
ce Series: Materials Science and Engineering. 469(1): 012043. doi: ignition engine. Energy Conversion and Management.: 348–64. doi:
10.1088/1757-899X/469/1/012043. 10.1016/j.enconman.2014.08.034.
.
[23] Chandra Sekar, M.S., Ananthan, V.R., Baskaran, N., Suresh Kumar, [38] Nour, M., Attia, A.M.A., Nada, S.A., (2019). Combustion, performan-
H.K., Arumugam, R., (2020). Combustion, performance, and emissi- ce and emission analysis of diesel engine fuelled by higher alcohols
on study on the octanol- neem biodiesel blends fueled diesel engi- (butanol, octanol and heptanol)/diesel blends. Energy Conversion
ne. Energy Sources, Part A: Recovery, Utilization, and Environmental and Management. 185(October 2018): 313–29. doi: 10.1016/j.en-
Effects. 00(00): 1–13. doi: 10.1080/15567036.2020.1741736. conman.2019.01.105.
[24] Imtenan, S., Masjuki, H.H., Varman, M., Arbab, M.I., Sajjad, H., Rizwa- [39] Pan, M., Tong, C., Qian, W., Lu, F., Yin, J., Huang, H., (2020). The effe-
nul Fattah, I.M., et al., (2014). Emission and performance improve- ct of butanol isomers on diesel engine performance, emission and
ment analysis of biodiesel-diesel blends with additives. Procedia combustion characteristics under different load conditions. Fuel.
Engineering, vol. 90. Elsevier p. 472–7. 277(May): 118188. doi: 10.1016/j.fuel.2020.118188.
[25] Zhang, P., Su, X., Yi, C., Chen, H., Xu, H., Geng, L., (2020). Spray, ato- [40] Duraisamy, S., Kasirajan, L., Krishnamoorthy, S., Kadasari, R., Tiruc-
mization and combustion characteristics of oxygenated fuels in a hengode, R., (2020). Performance test and emission characteristics
constant volume bomb: A review. Journal of Traffic and Transpor- of diesel fuel blended with n-Hexanol. Thermal Science. 24(1 Part
tation Engineering (English Edition). 7(3): 282–97. doi: 10.1016/j. B): 557–64. doi: 10.2298/TSCI190414435D.
jtte.2020.05.001.
[41] Ghadikolaei, M.A., Cheung, C.S., Yung, K.F., (2018). Study of com-
[26] Safieddin Ardebili, S.M., Solmaz, H., İpci, D., Calam, A., Mostafaei, M., bustion, performance and emissions of diesel engine fueled with
(2020). A review on higher alcohol of fusel oil as a renewable fuel for diesel/biodiesel/alcohol blends having the same oxygen concentra-
internal combustion engines: Applications, challenges, and global tion. Energy. 157: 258–69. doi: 10.1016/j.energy.2018.05.164.
potential. Fuel. 279: 118516. doi: 10.1016/j.fuel.2020.118516.
[42] Zhang, Z.-H., Balasubramanian, R., (2014). Influence of butanol ad-
[27] Atmanli, A., Yilmaz, N., (2020). An experimental assessment on se- dition to diesel–biodiesel blend on engine performance and parti-
mi-low temperature combustion using waste oil biodiesel/C3-C5 culate emissions of a stationary diesel engine. Applied Energy. 119:
alcohol blends in a diesel engine. Fuel. 260(July 2019): 116357. doi: 530–6. doi: 10.1016/j.apenergy.2014.01.043.
10.1016/j.fuel.2019.116357.
[43] Rakopoulos, D.C., (2013). Combustion and emissions of cotton-
[28] Atmanli, A., (2016). Comparative analyses of diesel–waste oil bi- seed oil and its bio-diesel in blends with either n-butanol or diet-
odiesel and propanol, n-butanol or 1-pentanol blends in a diesel hyl ether in HSDI diesel engine. Fuel. 105: 603–13. doi: 10.1016/j.
engine. Fuel. 176: 209–15. doi: 10.1016/j.fuel.2016.02.076. fuel.2012.08.023.
[29] Li, L., Wang, J., Wang, Z., Liu, H., (2015). Combustion and emissions [44] Devarajan, Y., Munuswamy, D.B., Radhakrishnan, S., Mahalingam, A.,
of compression ignition in a direct injection diesel engine fueled Nagappan, B., (2019). Experimental Testing and Evaluation of Neat
with pentanol. Energy. 80: 575–81. doi: 10.1016/j.energy.2014.12.013. Biodiesel and Heptanol Blends in Diesel Engine. Journal of Testing
and Evaluation. 47(2): 20170307. doi: 10.1520/JTE20170307.
[30] Li, F., Yi, B., Fu, W., Song, L., Liu, T., Hu, H., et al., (2019). Experimental
study on spray characteristics of long-chain alcohol-diesel fuels in [45] Atmanli, A., Ileri, E., Yüksel, B., (2015). Effects of higher ratios of n-bu-
a constant volume chamber. Journal of the Energy Institute. 92(1): tanol addition to diesel-vegetable oil blends on performance and
94–107. doi: 10.1016/j.joei.2017.11.002. exhaust emissions of a diesel engine. Journal of the Energy Institute.
88(3): 209–20. doi: 10.1016/j.joei.2014.09.008.
[31] Verma, P., Stevanovic, S., Zare, A., Dwivedi, G., Chu Van, T., Davidson,
M., et al., (2019). An Overview of the Influence of Biodiesel, Alco- [46] Rakopoulos, D.C., Rakopoulos, C.D., Giakoumis, E.G., (2015). Impact
hols, and Various Oxygenated Additives on the Particulate Matter of properties of vegetable oil, bio-diesel, ethanol and n -butanol on
Emissions from Diesel Engines. Energies. 12(10): 1987. doi: 10.3390/ the combustion and emissions of turbocharged HDDI diesel engine
en12101987. operating under steady and transient conditions. Fuel. 156: 1–19.
doi: 10.1016/j.fuel.2015.04.021.
[32] Atmanlı, A., İleri, E., Yüksel, B., (2014). Experimental investigation of
engine performance and exhaust emissions of a diesel engine fueled [47] Li, L., Wang, J., Wang, Z., Xiao, J., (2015). Combustion and emission
with diesel – n -butanol – vegetable oil blends. Energy Conversion characteristics of diesel engine fueled with diesel/biodiesel/penta-
and Management. 81: 312–21. doi: 10.1016/j.enconman.2014.02.049. nol fuel blends. Fuel. 156: 211–8. doi: 10.1016/j.fuel.2015.04.048.
[33] Rajesh Kumar, B., Saravanan, S., (2015). Effect of exhaust gas recircu- [48] Babu, D., Anand, R., (2017). Effect of biodiesel-diesel-n-pentanol
lation (EGR) on performance and emissions of a constant speed di and biodiesel-diesel-n-hexanol blends on diesel engine emission
diesel engine fueled with pentanol/diesel blends. Fuel. 160: 217–26. and combustion characteristics. Energy. 133: 761–76. doi: 10.1016/j.
doi: 10.1016/j.fuel.2015.07.089. energy.2017.05.103.
[34] Sathiyagnanam, A.P., Saravanan, C.G., Gopalakrishnan, M., (2010). [49] Rajesh Kumar, B., Saravanan, S., Rana, D., Nagendran, A., (2016). A
Hexanol-ethanol diesel blends on DI-diesel engine to study the comparative analysis on combustion and emissions of some next
combustion and emission. WCE 2010 - World Congress on Engine- generation higher-alcohol/diesel blends in a direct-injection die-
ering 2010, vol. 2. p. 1602–6. sel engine. Energy Conversion and Management. 119: 246–56. doi:
10.1016/j.enconman.2016.04.053.
[35] Singh, A.K., Mishra, C., Vibhanshu, V., Kumar, N., (2013). Performan-
ce Evaluation and Emission Studies of a Single Cylinder Diesel Engi- [50] Nour, M., Attia, A.M.A., Nada, S.A., (2019). Improvement of CI engi-
ne Fuelled with Isopropyl Alcohol and Diesel. SAE Technical Papers, ne combustion and performance running on ternary blends of hi-
vol. 2. gher alcohol (Pentanol and Octanol)/hydrous ethanol/diesel. Fuel.
251: 10–22. doi: 10.1016/j.fuel.2019.04.026.
[36] Sundar, R., Saravanan, G., (2011). Influence of hexanol-diesel blends
on constant speed diesel engine. Thermal Science. 15(4): 1215–22. [51] EL-Seesy, A.I., Kosaka, H., Hassan, H., Sato, S., (2019). Combustion
doi: 10.2298/TSCI101001089S. and emission characteristics of a common rail diesel engine and
RCEM fueled by n-heptanol-diesel blends and carbon nanoma-
[37] Rajesh Kumar, B., Saravanan, S., (2016). Use of higher alcohol biofu-
terial additives. Energy Conversion and Management. 196(April):
els in diesel engines: A review. Renewable and Sustainable Energy
370–94. doi: 10.1016/j.enconman.2019.05.049.
Reviews.: 84–115. doi: 10.1016/j.rser.2016.01.085.
[52] Ashok, B., Nanthagopal, K., Darla, S., Chyuan, O.H., Ramesh, A., Jacob,
A., et al., (2019). Comparative assessment of hexanol and decanol as
oxygenated additives with calophyllum inophyllum biodiesel. Ener-
gy. 173: 494–510. doi: 10.1016/j.energy.2019.02.077.
[53] De Poures, M.V., Sathiyagnanam, A.P., Rana, D., Rajesh Kumar, B.,
Saravanan, S., (2017). 1-Hexanol as a sustainable biofuel in DI die-
sel engines and its effect on combustion and emissions under the
influence of injection timing and exhaust gas recirculation (EGR).
Applied Thermal Engineering. 113: 1505–13. doi: 10.1016/j.applther-
maleng.2016.11.164.
[54] Yilmaz, N., Atmanli, A., (2017). Experimental evaluation of a die-
sel engine running on the blends of diesel and pentanol as a next
generation higher alcohol. Fuel. 210(June): 75–82. doi: 10.1016/j.
fuel.2017.08.051.
[55] Qi, D.H., Chen, B., Zhang, D., Lee, C.F., (2016). Optical study on the
combustion characteristics and soot emissions of diesel–soybean
biodiesel–butanol blends in a constant volume chamber. Journal
of the Energy Institute. 89(4): 807–20. doi: 10.1016/j.joei.2015.03.007.
[56] [56] Zhang, Z.H., Chua, S.M., Balasubramanian, R., (2016).
Comparative evaluation of the effect of butanol-diesel and pen-
tanol-diesel blends on carbonaceous particulate composition and
particle number emissions from a diesel engine. Fuel. 176: 40–7. doi:
10.1016/j.fuel.2016.02.061.
[57] [57] Sharbuddin Ali, S., Swaminathan, M.R., (2020). Effective
utilization of waste cooking oil in a diesel engine equipped with
CRDi system using C8 oxygenates as additives for cleaner emission.
Fuel. 275(March): 118003. doi: 10.1016/j.fuel.2020.118003.
[58] [58] Radheshyam., Santhosh, K., Kumar, G.N., (2020). Effect
of 1-pentanol addition and EGR on the combustion, performan-
ce and emission characteristic of a CRDI diesel engine. Renewable
Energy. 145: 925–36. doi: 10.1016/j.renene.2019.06.043.
[59] [59] Swaminathan, S., Subramanian, T., Martin, L.J., Beddhan-
nan, N., (2020). Emission profiling of CI engine fueled with neem
and wintergreen oil blend with hexanol and octanol manifold
injection. Environmental Science and Pollution Research. 27(15):
17505–15. doi: 10.1007/s11356-019-05690-1.
[60] EL-Seesy, A.I., He, Z., Hassan, H., Balasubramanian, D., (2020). Impro-
vement of combustion and emission characteristics of a diesel engi-
ne working with diesel/jojoba oil blends and butanol additive. Fuel.
279(April): 118433. doi: 10.1016/j.fuel.2020.118433.
[61] Sridhar, R., Jeevahan, J., Chandrasekaran, M., (2020). Effect of the
addition of 1-pentanol on engine performance and emission cha-
racteristics of diesel and biodiesel fuelled single cylinder diesel en-
gine. International Journal of Ambient Energy. 41(1): 58–63. doi:
10.1080/01430750.2018.1443505.
[62] Zhu, L., Xiao, Y., Cheung, C.S., Guan, C., Huang, Z., (2016). Combusti-
on, gaseous and particulate emission of a diesel engine fueled with
n-pentanol (C5 alcohol) blended with waste cooking oil biodiesel.
Applied Thermal Engineering. 102: 73–9. doi: 10.1016/j.appltherma-
leng.2016.03.145.
[63] Zhang, Z.H., Balasubramanian, R., (2016). Investigation of particula-
te emission characteristics of a diesel engine fueled with higher al-
cohols/biodiesel blends. Applied Energy. 163: 71–80. doi: 10.1016/j.
apenergy.2015.10.173.
[64] Chen, H., Su, X., He, J., Xie, B., (2019). Investigation on combustion
and emission characteristics of a common rail diesel engine fueled
with diesel/n-pentanol/methanol blends. Energy. 167: 297–311. doi:
10.1016/j.energy.2018.10.199.

Conference Paper
Oral Presentation
Numerical Investigation for Effect of Out-of-Plane Movement on

Longitudinal Behavior of Energy Dissipative Steel Cushions
Ahmet Güllü1*
1
Istanbul Gedik University, Turkey
Abstract
Compatible with the requirements of modern seismic design of structures, energy dissipative steel cushions
(SCs) dissipate a large amount of seismic energy. SC is a prominent candidate to improve seismic performances
of either structural members or the entire structure since its effectiveness was proven experimentally,
analytically and numerically in the literature. Performed extensive studies yielded that SC is much more effective
on the longitudinal direction. Therefore, it was also utilized in longitudinal direction to retrofit some frame
types structures. All of the literature studies were performed for in-plane loadings by curbing out-of-plane
movements. Therefore, this paper numerically investigates the effect of out-of-plane (OoP) movements on the
longitudinal behavior of SCs. Results showed that, independently from the amplitude, out-of-plane movements
do not have a considerable effect on longitudinal behavior in the range of relatively smaller ductility levels
(e.g. μ=5). After this level of displacement ductility, a hardening behavior is observed for larger amplitudes of
OoP movements. Finally, SC is teared around μ=10 displacement ductility. To avoid failure and excessive load
increments, limiting the displacement capacity of SC to be μ=5 is proposed.
Keywords: Energy dissipative devices, finite element modelling, out-of-plane behavior, metallic damper.
1. INTRODUCTION SCs were originally developed for the connection of RC

cladding panels of industrial buildings [11,12]. However,
Structural members experience excessive deformations
it is not restricted with the connection of the panels, [12].
when severe earthquakes hit the structure. However, it is
They were also utilized to retrofit some frame type structu-
possible to mitigate the deformations by using fuse elements
res, in the literature [13-15]. In-plane uni-axial (transversal
[1]. To serve this purpose different active [2-4] or passive [5-
or longitudinal) and bi-axial (transversal and longitudinal)
10] dampers were designed and developed.
behavior of SCs were determined experimentally and nume-
Energy dissipative steel cushions (SC) are a kind of metal- rically by Özkaynak et al. [16], Yüksel et al. [17] and Güllü
lic damper which is produced by bending and welding steel et al. [18]. Closed form solutions to determine yielding as
sheets. It consists of two half circle and a straight part, Fi- well as ultimate forces and displacements for each loading
gure 1. case were also provided in these studies. The in-plane lon-
gitudinal (Long.) and transversal (Tr.) directions as well as
longitudinal cyclic load “P” is depicted in Figure 2.
Tr.
Long.
Figure 2: In-plane loading directions for SC.
Earthquakes cause mostly two-dimensional displacements

since displacements on the vertical direction could be neg-
lected for many cases. However, effect of out-of-plane mo-
vements on the in-plane longitudinal behavior of SC has not
Figure 1: Energy dissipative steel cushion
Email: ahmet.gullu@gedik.edu.tr
Numerical Investigation for Effect of Out-of-Plane Movement on Longitudinal Behavior of Energy Dissipative Steel Cushions
investigated, yet. Therefore, rational of this study is perfor- on. The obtained results and observations are discussed in
ming a numerical investigation for the above-mentioned ef- the following sub-chapters.
fect. To serve this purpose, finite element models of SC is
generated.
2.1 Force-Displacement Relations
The obtained in-plane force-displacement relations are
2. FINITE ELEMENT MODEL AND ANALYSES compared in Figure 5 with the results of fully in-plane analy-
ses. In the graphs, force and displacement are normalized
In practice, SCs were placed between to lateral members
with their own yielding values.
such as primary and secondary steel beams, [15]. Therefore,
two rigid walls utilized in the models to represent these ele-
ments. Fasteners are also represented in the finite element
models (FEMs). A general view of the numerical model is
illustrated in Figure 3.
Figure 3: Finite element model of SC.
To decrease computational cost two-dimensional S4R type

shell members are utilized in the models. These elements a) 5% out-of-plane movement
have reduced integration technique and hourglass control 1.5
properties. In addition, thickness of the shell elements is
1.0
divided into five integration points. Surface to surface con-
tacts are defined between rigid walls and SC as well as SC 0.5
F/Fy
and fasteners. These contacts have normal and tangential 0.0

behaviors. -0.5
Boundary conditions and loading are assigned to reference -1.0 OoP%10

points which are coupled to outer faces of the rigid walls. OoP%0
-1.5
The bottom wall is fixed support, while the upper one expo- -15 -10 -5 0 5 10 15
sed to in-plane and out-of-plane displacements. Amplitudes δ/δy
of the in-plane displacements were determined considering b) 10% out-of-plane movement

the shear angle of SC, [19]. The in-plane longitudinal loa- 2.0
ding pattern is given in Figure 4. Amplitudes of the applied 1.5
out-of-plane displacements are 0%, 5%, 10%, 25% and 50% of 1.0
the in-plane longitudinal displacement. 0.5
F/Fy
0.0
1.5
1.00 -0.5
1.0 -1.0
0.50
Shear angle (rad)
0.5 0.25 -1.5 OoP%25

0.10 OoP%0
0.05 -2.0
0.0 -15 -10 -5 0 5 10 15
-0.5 δ/δy
-1.0 c) 25% out of plane movement

4.0
-1.5
0 10 20 30 40 3.0
Step 2.0
Figure 4: In-plane displacement amplitudes. 1.0
F/Fy
0.0
Both geometric and material nonlinearities are considered -1.0
in the finite element analyses (FEAs). The material nonline- -2.0
arity is simulated by kinematic hardening rule. -3.0 Failure OoP%50
OoP%0
-4.0
The modeled SC is exposed to same in-plane longitudinal -15 -10 -5 0 5 10 15
displacement. However, amplitude of out-of-plane move- δ/δy
ments is different in each model. Totally, five nonlinear cyc-
d) 50% out-of-plane movement
lic FEA (OoP%0, OoP%5, OoP%10, OoP%25 and OoP%50) Figure 5: Obtained in-plane force-displacement relations.
performed in the content of the study.
It is clear that small amplitudes (5%) of OoP displacements
Direct Newton-Raphson method is preferred for the soluti- has no effect on general shape of the relation. A visible disc-
.
repancy occurs at the corners of the force-displacement For the all cases there is a pinching-like behavior for OoP
relations when OoP displacement reach to 10% of in-plane loading. The area enclosed by the curve getting larger with
displacement. For larger amplitudes of OoP displacement, a increment of OoP displacement.
hardening occurs since SC touches to the thickness of rigid
wall. Stiffness of the system is also increase by the increment 2.2 Von Misses Stresses
of the amplitude. Finally, failure occurs when SC exposed The resultant stress distributions at the maximum displa-
to 50% OoP displacement. However, there is no practical cement level of the models are compared in Figure 7. As it
difference between the results up to displacement ductility can be seen from the figure that prying action become more
of μ=5. Hence, this limit might be suggested to avoid OoP dominant even for the lowest level of OoP displacement.
effect. Shape of SC is significantly altered in OoP%25 and OoP%50
models.
Out-of-plane force-displacement relations are also showed
in Figure 6. The stress distributions have an oblique form in the OoP
1.5 models. Additionally, maximum stress (>45 kN/cm2) sprea-
1.0
ds over a wider surface area of SC by increment of the OoP
displacement. OoP%50 model reaches to the ultimate stren-
0.5
gth and failure occurs.
F/Fmax
0.0
-0.5
-1.0
-1.5
-1.5 -1 -0.5 0 0.5 1 1.5
δ/δmax a) OoP%0
a) 5% out-of-plane movement
1.5
1.0
0.5
b- OoP%5
F/Fmax
0.0
-0.5
-1.0
-1.5
c- OoP%10
-1.5 -1 -0.5 0 0.5 1 1.5
δ/δmax
b) 10% out-of-plane movement

1.5
1.0 d- OoP%25
0.5
F/Fmax
0.0
-0.5
-1.0 e- OoP%50
-1.5
-1.5 -1 -0.5 0 0.5 1 1.5
δ/δmax
c) 25% out of plane movement

1.5
1.0
0.5
F/Fmax
0.0 f- Legend
-0.5 Figure 7: Computed Von Mises stresses on the models.
-1.0 2.3 Equivalent Plastic Strains

-1.5 As another indicator of the damage, equivalent plastic stra-
-1.5 -1 -0.5 0 0.5 1 1.5
δ/δmax ins of the models are compared in Figure 8. The figures are
captured at the maximum displacement level. While quite
d) 50% out-of-plane movement
Figure 6: Obtained OoP force-displacement relations.
Numerical Investigation for Effect of Out-of-Plane Movement on Longitudinal Behavior of Energy Dissipative Steel Cushions
uniform plastic strains occurred on the plastic hinge zones • Out-of-plane force-displacement relation of the
of in-plane loading model (OoP%0), its shape and intensity steel cushions has a pinching-like behavior.
vary with OoP displacements. For smaller OoP displace-
• Smaller out-of-plane displacements (5-10%) have
ments, the magnitude of the plastic strain and effected area
no effect on the resultant in-plane force-displace-
increased. However, the distribution of the plastic strains
ment curve. However, the larger displacements ca-
and their magnitudes completely changed in case of relati-
use a significant hardening which may cause failure
vely higher OoP displacements.
of the device.
• The out-of-plane displacements almost do not have
an effect if the displacement ductility of the steel
cushion is smaller than five. Therefore, this limit
a) OoP%0 might be suggested for optimum design of the steel
cusihons.
REFERENCES
[1] Aiken I. Passive energy dissipation – hardware and applications.
b- OoP%5 In: SEAOSC Symposium on Passive Energy Dissipation Systems for
New and Existing Buildings. Proceedings; 1996 Los Angeles, CA.
[2] Soto M. G. and Adeli H., (2019) “Semi-Active Vibration Control Of
Smart Isolated Highway Bridge Structures Using Replicator Dyna-
mics” Engineering Structures, vol. 186, pp.536-552.
c- OoP%10
[3] Luo Y., Zhang X., Zhang Y., Qu Y., Xu M., Fu K.and Ye L., (2018) “Acti-
ve Vibration Control Of A Hoop Truss Structure With Piezoelectric
Bending Actuators Based On Fuzzy Logic Algorithm” Smart Mate-
rials and Structures, vol. 27, no.8, 085030.
[4] Liu X., Cai G., Peng F. and Zhang H., (2017) “Dynamic Model And
d- OoP%25
Active Vibration Control Of A Membrane Antenna Structure” Jour-
nal of Vibration and Control, vol. 24, no. 18, pp. 4282-4296.
[5] Saingam P., Sütçü F., Terazawa Y., Fujishita K., Lin P. C., Çelik O. C. and
Takeuchi T., (2020) “Composite Behavior In RC Buildings Retrofitted
Using Buckling Restrained Braces With Elastic Steel Frames” Engine-
e- OoP%50 ering Structures, vol. 219, 110896.
[6] Xhahysa A., Kahraman S. and Girgin S. C., (2019) “Flexure Based
Energy Dissipating Device In Self-Centering Braces” Latin American
Journal of Solids and Structures, vol. 16, no. 8, e231.
[7] Soydan C., Yuksel E. and Irtem E., (2014) “The Behavior Of A Steel
Connection Equipped With The Lead Extrusion Damper” Advan-
ces in Structural Engineering vol. 17, no. 1, pp. 25-39.
f- Legend [8] Soydan C., Yuksel E. and Irtem E., (2018) “Retrofitting Of Pinned
Beam–Column Connections In RC Precast Frames Using Lead Ext-
Figure 8: Computed equivalent plastic strains.
rusion Dampers” Bulletin of Earthquake Engineering vol. 16, no. 3,
pp. 1273-1292.
3. CONCLUSION
[9] Soydan C., Yuksel E. and Irtem E., (2020) “Seismic Performance Im-
Effect of out-of-plane displacements on the longitudinal be- provement Of Single-Storey Precast Reinforced Concrete Indust-
havior of the steel cushions are investigated. The steel cus- rial Buildings In Use” Soil Dynamics and Earthquake Engineering
hions numerically tested for bidirectional (in-plane longitu- vol.135, 106167.
dinal and out-of-plane) displacements. Results of the finite [10] Dal Lago B., Biondini F. and Toniolo G., (2017) “Friction-Based Dissi-
element analyses yield following conclusion; pative Devices For Precast Concrete Panels” Engineering Structures,
vol. 147, pp. 356-371.
• Prying action becomes more dominant by incre-
[11] Safecladding, FP7 Project, ID: 314122. Improved Fastening Systems
ased values of out-of-plane displacement while it
of Cladding Panels For Precast Buildings In Seismic Zones.
was negligible for in-plane loadings.
[12] Karadoğan F., Yüksel E., Khajehdehi A., Özkaynak H., Güllü A. and
• Out-of-plane displacement has a direct effect on Şenol E., (2019) “Cyclic Behavior Of Reinforced Concrete Cladding
the stress and plastic strain distribution on SC. Inc- Panels Connected With Energy Dissipative Steel Cushions,” Engine-
reased values of the out-of-plane displacement ca- ering Structures, vol. 189, pp. 423-439.
use excessive surges in plastic strains and stresses. [13] Ozkaynak H., (2018) “Earthquake Behavior Of Steel Cushion-Imp-
lemented Reinforced Concrete Frames” Earthquake Engineering &
.
Engineering Vibration, vol. 17, pp. 385-401.

[14] Güllü A., (2018) “Determination Of The Inelastic Displacement De-
mand And Response Control Of Steel Frame Type Structures By
Seismic Energy Equations” PhD Dissertation, Istanbul Technical Uni-
versity, Istanbul, Turkey.
[15] Güllü A., Yüksel E. and Yalcin C. “Seismic Energy Based Design: Nu-
merical Evaluations Of Diverse MDOF Systems” In: 16th European
Conference on Earthquake Engineering. Proceedings; 2018. Thessa-
loniki, Greece.
[16] Özkaynak H., Khajehdehi A., Güllü A., Azizisales F., Yüksel E. and
Karadoğan F., (2018) “Uni-Axial Behavior Of Energy Dissipative Steel
Cushions” Steel and Composite Structures, vol. 27, no. 6, pp. 661-
674.
[17] Yüksel E., Karadoğan F., Özkaynak H., Khajehdehi A., Güllü A., Sm-
yrou E. and Bal İ. E., (2018) “Behavior Of Steel Cushions Subjected
To Combined Actions” Bulletin of Earthquake Engineering, vol. 16,
no. 2, pp. 707-729.
[18] Güllü A., Smyrou E., Khajehdehi A., Ozkaynak H., Bal I.E., Yuksel E.
and Karadogan F., (2019) “Numerical Modelling Of Energy Dissipa-
tive Steel Cushions” International Journal of Steel Structures, vol. 19,
no. 4, pp. 1331-1341.
[19] Güllü A., Göktepe Körpeoğlu S. and Selek Kılıçarslan E.S., (2021)
“Multi-Objective Optimal Sizing Of Energy Dissipative Steel Cus-
hions For Longitudinal Loading” Structural and Multidisciplinary
Optimization, under review.

Conference Paper
Oral Presentation
Pd/CNW Nanotaneciklerinin Farklı Depozisyon Basınçlarında

Süperkritik CO2 Depozisyon Yöntemi ile Hazırlanması
Saliha Baran1*, Bilgehan Güzel1
Çukurova Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü, 01330, ADANA, Türkiye; sdbarann@gmail.com
1
Özet
Bu çalışmada ilk kez karbon nanoduvar (CNW) desteği kullanılarak süperkritik karbondioksit (scCO2)
depozisyonu metoduyla Pd/CNW nanotanecikleri üretilmiştir. Bu amaçla, daha önce grubumuz
tarafından scCO2 yönteminde ilk kez öncül olarak kullanılmış olan bis (4-trifloro vic-dioksim) Pd(II)
(Pd(4TFVD)2) yenilikçi öncülü kullanılmıştır. Bu sayede daha düşük süperkritik basıncında etkin bir
depozisyon verimi elde edilmesi hedeflenmiştir. 4000 ve 3000 psi olmak üzere iki farklı basınçta ve
90 °C sıcaklıkta iki farklı Pd/CNW numunesi hazırlanmış ve elde edilen numunelerin nanotanecik
özellikleri incelenmiştir. 4000 ve 3000 psi toplam basınçlarda hazırlanan nanotaneciklerin kristal
boyutunun XRD analiz sonuçlarına göre sırasıyla 11,4 nm ve 11,3 nm olarak bulunmuştur. Pd/CNW
nanotaneciklerinin XRD spektrumlarına bakıldığında Pd metalinin destek malzemesi üzerine Pd
(111) formda yani kübik sistemde yüklendiği görülmüştür. ICP-OES analiz sonuçlarında ise 4000 psi
ve 3000 psi’de elde edilmiş depozisyon ürünlerinin Pd miktarlarının sırasıyla %4,191 ve %4,370 olduğu,
depozisyon veriminin de sırasıyla %80 ve %87 verimle gerçekleştiği bulunmuştur. Buna göre yenilikçi
öncüller kullanılarak CNW desteklerde depozisyon veriminin daha düşük basınçlarda da etkin bir
şekilde elde edilebileceği görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Karbon nanoduvar, Paladyum nanopartikül, süperkritik CO2, Depozisyon.
Abstract
Pd/CNW nanoparticles were prepared via supercritical carbon dioxide (scCO2) deposition method for the first
time. For this purpose, the innovative precursor bis(4-trifluoro vic-dioxime) Pd(II) (Pd(4TFVD)2), which was
previously used by our group as scCO2 deposition method precursor for the first time, was used. By this way, it
was aimed to achieve an effective deposition efficiency at lower supercritical pressures. Two different Pd/CNW
samples were prepared at two different pressures, 4000 and 3000 psi and at 90 °C. The nanoparticle properties of
the obtained samples were examined. According to XRD analysis, the crystal sizes of nanoparticles prepared at
total pressures of 4000 and 3000 psi were found to be 11.4 nm and 11.3 nm, respectively. Moreover, XRD spectra
showed that Pd metal was found to be in Pd (111) form i.e. cubic system. Pd load was determined as 4,191%
and 4,370% for the samples prepared at 4000 psi and 3000 psi, respectively due to ICP-OES analysis. Hence, the
deposition yields were 80% and 87%. It was shown that by using innovative precursors, deposition efficiency can
be achieved efficiently at lower pressures in CNW supports.
Keywords: Carbon nanowall, Palladium nanoparticles, supercritical CO2, Deposition.
1.GİRİŞ len yöntemlerdendir (Çolak N ve Tülek Y. 2003). Bu yöntem-

Metalik nanotaneciklerin destek malzemeleri üzerinde elde de kullanılan süperkritik akışkanlar normal sıvıların aksine
edilmesinde sol-jel, impregnasyon, depozisyon-çöktürme, sıkıştırılabilir ve bu sebeple yoğunlukları geniş bir aralıkta
kimyasal buhar depozisyonu (CVD), elektrokimyasal yük- değiştirilebilir. Bunun yanı sıra yoğunluk gibi diğer özellik-
leme, organik çözücü ortamında depozisyon ve süperkri- leri de basıncın ve sıcaklığın ayarlanmasıyla kolaylıkla değiş-
tik akışkan içerisinde depozisyon (SCFD) gibi yöntemler tirilebilir (Büyüktuncel 2012). Genellikle çözücü ajanı olarak
kullanılmaktadır. Süperkritik akışkan içerisinde depozisyon düşük toksisitesi, tercih edilen kritik özellikleri (304,25 K
(SCFD) yöntemi nanotanecik üretiminde en çok tercih edi- ve 7376,46 kPa), reaksiyon ortamında kalıntı bırakmaması,
Email: sdbarann@gmail.com
.
inert ve ekonomik olması sebebiyle CO2 kullanılmaktadır. sülfürik asit, ligand sentezinde ise abcr marka 4-(aminoben-
Süperkritik CO2’in (ScCO2) çözme ve yayılma gücü sıvılara zotri fluoride), Merck KGaA marka etanol, Kimetsan marka
göre daha fazladır. sodyum bikarbonat kullanıldı. Öncül sentezinde Tekkim
marka %36,5’lik HCl ve abcr marka %60 Pd içeren paladyum
ScCO2 depozisyonunda, nanotanecik hazırlarken sıcaklık
(II) klorid kullanıldı. Destek malzemesi olarak ODTÜ tara-
ve basıncın yanı sıra kullanılan öncüllerin çözünürlüğü elde
fından üretilen Nanografi Marka karbon nanoduvar (CNW)
edilen nanotanecik özelliklerini önemli ölçüde etkilemek-
destek materyali kullanıldı.
tedir (Erkey ve ark., 2009). Genellikle literatürde bu amaç-
la metal koordinasyon bileşikler kullanılmaktadır. Örneğin; 2.2 Öncül Sentezi
β-diketonatlar, siklooktadienler, siklopentadienil, tetrame-
Sentezlenecek Pd(4TFVD)2 öncülü için önce 4-trifloro vi-
tilenglikol, dimetileter, hekzametiltrietilen bileşikleri ve bu
c-dioksim (4TFVD) ligandı elde edildi. Üç aşama gerçek-
bileşiklerin metal kompleksleri (Long ve ark. 2000) kulla-
leştirilen ligand sentezinde ise ilk aşama olarak amfi-mo-
nılan öncüller arasında sayılabilir. Ancak, literatürdeki bu
nokloroglioksim sentezlendi. Amfi-monokloroglioksim
öncüller belli başlı metaller için kullanılmaktadırlar. Ayrıca
Şekil.1’deki reaksiyonla Ponzio ve Baldracco’nun (1930) ge-
bu öncüllerle iyi çözünürlük ve depozisyon verimi ancak
liştirdiği yöntemle üretilmiştir. Buna göre, 0.5 mol (47.7 g)
yüksek basınçlarda elde edilebilmektedir. Son yıllarda, daha
sodyum karbonat ve 0.9 mol (68.45 g) hidroksilamin hidrok-
ılımlı basınç ve sıcaklık koşullarında iyi depozisyon verimi
lorür içeren çözeltiye 0.3 mol (49.65 g) kloralhidrat eklendi.
ve nanotanecik özelliklerine sahip nanotaneciklerin eldesine
Bir gece boyunca -10 oC’de ışıksız ortamda bırakıldı. Bu süre
yönelik vic-dioksimler ve Schiff bazlarının metal kompleks-
sonunda kryostat cihazı ile -15 oC’de tutulan çözeltiye damla
lerinden yeni öncüller denenmiş ve başarılı olmuştur (Ulusal
damla NaOH (54 g/100 ml) eklenildi. Ardından çözeltiye
ve ark., 2017).
H2SO4 (32 ml, %98 saflıkta) eklendi. Çözelti, süzüldü ve eter
Bunların yanı sıra, scCO2 depozisyon çalışmalarında des- ile ekstraksiyon yapıldı. Eter uçuruldu ve su ile kristallen-
tek malzemesinin de öncülle ilişkisi olduğu bilinmektedir. dirme yapıldı. Elde edilen beyaz renkli kristaller vakumda
Bu amaçla çoğunlukla silika, alumina, çok duvarlı karbon kurutuldu.
nanotüp ve karbon nanoduvar gibi destek malzemeleri
kullanılmaktadır. Destek malzemelerinin geniş yüzey alan-
ları, ortam şartlarından etkilenmemesi, gözenekli yapısı ve
ucuz olması gibi özellikleri olmalıdır. Karbon nanoduvar-
lar (CNW) çukurcuk ve tepecikli yüzeyleri, gözenekli ve
katmanlı yapılarıyla ideal destek malzemesi adayı olarak
görülmektedir. Aynı zamanda basitleştirilmiş üretim tekno-
lojileri de (Batryshev D. 2020) onları ilgi odağı yapmaktadır. Şekil.1. Amfi-kloroglioksim sentezi
İlk olarak mikrodalga plazma ile güçlendirilmiş kimyasal Ligand için ikinci aşama olarak elde edilen amfi-mo-
biriktirme sistemi kullanılarak Wu ve ark. tarafından 2002 nokloroglioksim maddesinden anti-monokloroglioksim
yılında elde edilmiştir. Geniş yüzey alanı nedeniyle özellikle Şekil.2’deki gibi sentezlendi. 10 g amfi-monokloroglioksim
katalitik uygulamalarda, enerji depolama, sensörler, vb. gibi havanda 10 ml der. HCl (%35,5) çözeltisinde karıştırıldı.
birçok uygulamada kullanılabileceği ön görülmektedir. Esa- Çözelti tamamen kuruyana kadar havanda mekanik olarak
sen CNW (karbon nanoduvar) dikey olarak hizalanmış, bir- karıştırma yapıldı. Elde edilen sarı renkli ürün desikatörde
kaç nanometre kalınlığında grafen tabakaları olan grafit baz- kurutuldu (Ponzio ve Baldracco, 1930).
lı bir malzemedir. Her ne kadar başka yöntemlerde destek
Cl OH Cl OH
malzemesi olarak kullanılmış olsa da CNW’lerin literatürde
henüz scCO2 ile yapılmış bir uygulaması yer almamaktadır. C N OH der. HCl C N
Bu çalışmada, scCO2 depozisyon metoduyla yeni scCO2

C N C N
öncüllerini kullanarak ilk kez CNW destekli nanotanecik-
H H OH
lerin hazırlanması amaçlanmıştır. Kullanılan öncüller, Schiff
bazı türevi olan bis (4-trifloro-vic-dioksimato) paladyum (II) Şekil.2. Amfi-monoklorglioksimden Anti-monokloroglioksim elde edil-
komplekslerinden elde edilmişlerdir. Ayrıca öncüllerin demesi
pozisyon verimini tespit etmek için sabit sıcaklık (90 oC) ve
Elde edilen anti-monokloroglioksim (0,1365 g, 1.115 mmol)
2 farklı scCO2 basıncında (4000 psi, 3000 psi) elde edilen Pd/
etanolde çözülerek, oda sıcaklığında yine etanolde çözülmüş
CNW malzemelerinin özellikleri incelenmiştir.
(7,5 ml) NaHCO3 (0,4578 g, 5,45 mmol) ve 4-(aminobenzot-
riflorid) anilin (0,57 g, 1.115 mmol) karışımı üzerine damla
2. MALZEME SENTEZİ
damla eklenildi. 24 saat oda sıcaklığında karıştırıldıktan son-
2.1 Malzemeler ra elde edilen sarı renkli çözelti süzüldü ve süzüntü kristal-
Ligand için çıkış maddesi sentezinde; Merck KGaA marka lendirildi. Açık sarı renkli 4-TFVD kristalleri vakum desika-
kloralhidrat ve hidroksilamin, Tekkim marka % 36,5 HCl ve töründe kurutuldu.
Alanya Lonicera Resort & Spa Hotel, April 20-22, 2020 – Alanya, Antalya/ TÜRKİYE, http://www.imsec.info
Pd/CNW Nanotaneciklerinin Farklı Depozisyon Basınçlarında Süperkritik CO2 Depozisyon Yöntemi ile Hazırlanması
OX 3
NH2 H OH
C N
Cl OH
C N C N
HN OH
C N
OH
H
CF3
CF3
Şekil.3. 4-TFVD Ligand Sentezi
Öncül sentezi [Yüksel ve ark. (2008) ve Gürol ve ark. (1992)]

yöntemleri uyarınca gerçekleştirilmiştir. Buna göre PdCl2
(0,028 g, 0,159 mmol) sıcak derişik HCl (0,047 ml, 0,477
mmol) ile çözüldü. 25 oC’ye kadar soğutularak üzerine saf
su ilave edildi. CH3COONa eklenerek ortam için uygun pH
ayarlaması yapıldı. Ardından sentezlenmiş olan 4-TFVD li-
gandı (0,2 g, 0,334 mmol) eklenilip geri soğutucu altında 4
saat boyunca karıştırıldı. Süre sonunda süzülerek saf su ile
yıkaması yapıldı ve vakum desikatöründe kurutuldu. Sarı
renkli toz halinde madde elde edildi. Şekil 4’deki reaksiyon-
la elde edilen Pd(4TFVD)2 kompleksi depozisyon işleminde
öncül olarak kullanıldı.
OH
H N O H O
H
H N N N CF3
HN N Pd
2
OH
PdCl2 der. HCl
CH3COONa F3C N N N H
Şekil 5) CNW üzerine öncül depozisyon şeması
H
O H O
1) Katı destek materyali (CNW), 2) Pd öncülü, 3) Yüksek basınç
CF3 reaktörü haznesi, 4) CO2 gazı girişi, 5) H2 gazı girişi, 6) Ceketli
Şekil 4) Pd(4-TFVD)2 Kompleks Sentezi (Depozisyon işleminde kullanılan ısıtıcı, 7) Mekanik karıştırıcı, 8) Termometre ve 9) Basınç göster-
Pd öncülü) gesi.
2.3 Süperkritik Karbondioksit Depozisyon Yöntemi ile Elde edilen ligand ve öncüller Thermo Scientific Flash 2000,
Pd/CNW Hazırlanması CHNS marka elemental analiz cihazında, Gallenkamp mar-
Şekil.5’te depozisyon düzeneği görülmektedir. Yöntem anka erime noktası cihazında, Thermo FT-IR spectrophoto-
latılırken şekilde gösterilmiş numaralar parantez içerisinde meter (Smart ITR diamond attenuated total reflection ATR;
belirtilmiştir. 4000-400cm-1) marka IR cihazında ve Bruker microflex LT
MALDI-TOF MS marka kütle analizi cihazında ve Jeol Mar-
Buna göre destek materyali olarak seçilen CNW (1) ile Pd ka 500 MHz ECZ500R marka NMR cihazında karakterize
öncülü (2) katı halde gösterilen reaktör içerisine istenen edilmiştir.
miktara göre yerleştirildi. Reaktör (3) vakumlanıp, CO2
ile deşarj edildikten sonra, oda sıcaklığında 2500 psi CO2 Rigaku Miniflex CuKα , λ=0.154 nm marka XRD, Geçirimli
şırınga tipi pompa (4) (Teledyne ISCO 9001, 26 D) ile CO2 Elektron Mikroskobu, Jeol 2100F marka HRTEM ve Perkin
gönderildi. Basınç düşürülerek 150 psi basıncında H2 gazı Elmer 2100 DV marka ICP cihazları kullanılarak depozisyon
(5) öncülü indirgeme amacıyla reaktöre verildi. Ardından ürünleri karakterize edilmiştir.
sıcaklık kademeli olarak ceketli ısıtıcı yardımıyla (6) 90 oC’ye
3. BULGULAR VE TARTIŞMA
çıkarıldı ve sıcaklık sabitlenince 4000 psi CO2 reaktöre ve-
rildi. Aynı işlemler 3000 psi’de hazırlanan Pd/CNW için de 3.1 ÖNCÜL KARAKTERIZASYON SONUÇLARI
gerçekleştirilmiştir. İstenilen koşullarda bulunan malzeme-
Ligand için çıkış maddesinin ilk aşaması olan amfi-monok-
ler 5 saat boyunca karıştırıldı (7). Deney sonunda elde edilen
loroglioksim sentezinin verimi %48 olarak bulunmuştur.
ürün safsızlıklar kalmayana kadar etanol ve THF ile yıkan-
Amfi-monokloroglioksim’in erime noktası, erime noktası
dı. Elde edilen numunelerin depozisyon koşulları Tablo.1’de
tayin cihazı ile 152,0 ˚C’dir. FT-IR sonuçlarına bakılarak is-
özetlenmiştir.
tenilen yerlerde piklerin görülmesi yapıyı doğrulamaktadır.
Tablo.1 Elde edilen Pd/CNW numunelerinin depozisyon koşulları
Numune Sıcaklık (oC) Basınç (psi) İndirgeme Basıncı (psi)
1 90 3000 150 IR (mmax/cm-1): 3280-3192 cm-1 (O-H), 3024 (C=CH),
2 90 4000 150 1685-1618 cm-1 (C=N), 987 cm-1 (N-O), 797 cm-1 (C-Cl).
2.4. Malzeme Karakterizasyonu
.
Ligand için çıkış maddesinin ikinci aşaması olan anti-mo- Kütle: 598,359
nokloroglioksim sentezinin erime noktası, erime noktası ta-
yin cihazı ile 162,0 ˚C olarak bulunmuştur. 3.2 Depozisyon Ürünleri Karakterizasyon Sonuçları
Yapılan depozisyon deneylerinde teorik olarak hesaplama-
larda %5 Pd yüklenecek şeklinde gerçekleştirilmiştir. 4000
Elementel analiz (hesaplanan): C, 19.61; H, 2.47; ve 3000 psi toplam basınçlarda gerçekleştirilen depozisyon
N,22.87; ürünlerinin ICP sonuçlarında sırasıyla % 4,191 ve % 4,370
yükleme olduğu görülmüştür.
Elementel Analiz (bulunan): C, 18.01; H, 2.66; N,21.78
Tablo 2. Depozisyon Koşulları
IR (mmax/cm-1): 3385 cm-1 (O-H), 1647 cm-1 (C=N),
Numune Sıcaklık (oC) Basınç (psi) % Pd (Teorik) % Pd (Deneysel)
977 cm-1 (N-O), 747 cm-1 (C-Cl)
1 90 3000 5,0 4,3707
1
H NMR: (400 MHz, DMSO) δ 12.57 - 12.07 (2H, -OH) 2 90 4000 5,0 4,191
2.51(1H-CH) Buna göre depozisyon verimi sırasıyla %80 ve %87’dir. Buna
göre kullanılan yenilikçi öncüller sayesinde daha düşük ba-
sınçta da Pd yüklemesinin etkin bir şekilde yapılabileceği gö-
Ligand sentezinin verimi % 92,04 olarak bulunmuştur. Li- rülmektedir. Bu da depozisyon işleminde, daha düşük basınç
gandların erime noktası, erime noktası tayin cihazı ile 127- kullanılarak enerji tasarrufu elde edilebileceğini göstermek-
129 ˚C’dir tedir.
Elementel analiz (hesaplanan): C, 43.73; H, 3.26;

N,17.00
Elementel Analiz: C, 42.89; H, 3.50; N,15.20
IR (mmax/cm-1): 3405 cm-1 (N-H), 3317 cm-1(–OH),
1656-1611 cm-1(C=N), 1524 cm-1(C=C,ar), 1173-1112
cm-1 (C-F) ve 980-959 cm-1 (N-O)
1
H NMR: (400 MHz, DMSO) δ 11.55, 8.69 – 8.33, 7.76
– 7.25, 2.55 – 2.46.
19
F NMR: (377 MHz, DMSO) δ -59.41 – -59.72, -59.72
– -60.16.
13
C NMR: (101 MHz, DMSO) δ 145.38 (s), 143.65 (s), Şekil.6. 1 ve 2 numaralı depozisyon ürününün XRD spektrumu
142.81 (s), 125.92 (d, J = 53.1 Hz), 125.22 (d, J = 3.8 Hz),
118.21 (s), 117.24 (s), 113.00 (s), 40.08 (d, J = 21.0 Hz), Pd/CNW nanotaneciklerin XRD spektrumları Şekil.6’da ve-
39.76 (s), 39.45 (d, J = 20.0 Hz), 39.36 (s), 39.37 – 38.86 rilmiştir. Buna göre yüksek basınçta elde edilmiş 1 numaralı
(m), 38.86 – 38.64 (m). depozisyon ürününden 2θ=26°’de C (002) piki çıkmıştır. Bu
pik karbon nanoduvardan kaynaklanmaktadır. Depozisyon
sonrası kübik sistemde oluşması muhtemel olan Pd nanoten-
Depozisyonda kullanmak üzere sentezlenen öncülün sentez cikleri (JCPDS kart numarası 46–1043 sistem) için beklenen
verimi % 99 olarak bulunmuştur. Öncülün erime noktası eri- pikler şu şekilde sıralanabilir: (111); 2θ= 40.41°, (200); 2θ=
me noktası tayini cihazı ile 218,5-221,4 ˚C olarak ölçülmüş- 46.79°, (220); 2θ= 68.42° ve (311); 2θ=82.35°. Buna göre her
tür. iki numunede de elde edilen pikler beklenen merkezlerle ör-
Elementel analiz (hesaplanan): C, 29.23; H, 1.07; tüşmektedir. (Depozisyonda gözlenen 1 numaralı paladyum
N,6.39. nanopartiküllerinin pikleri: (111); 2θ= 40.26°, (200); 2θ=
46,64°, (220); 2θ= 68.48°, (311); 2θ=82.40° iken, 2 numara-
Elementel Analiz:C, 30.01; H, 2.39; N,6.24;
lı paladyum nanopartiküllerinin pikleri: (111); 2θ= 40.26°,
IR (mmax/cm-1): 3196 cm-1(–OH), 1613 cm-1(C=N), (200); 2θ= 46,78°, (220); 2θ= 68.46°, (311); 2θ=82.24°’dir.)
1440 cm-1(C=C,ar), 1122-1103 cm-1 (C-F) ve 944 cm-1 (N-O) Dolayısıyla, oluşan Pd(0) nanopartiküllerin yüzey merkez-
li kübik sistemi (Fm–3m alt grubunda) tercih ettiği görül-
1
H NMR:(400 MHz, DMSO) δ 8.48 (2H, -NH), 7.66 –
mektedir. Ayrıca XRD spektrumları yardımıyla taneciklerin
6.76 (8H, Ph), 3.45 (2H, -CH).
boyutları da Scherrer denklemi yardımıyla hesaplanmıştır.
F NMR: (377 MHz, DMSO) δ -58.95 – -59.68, -59.96,
19
Buna göre Pd(111)’in temel pik olarak alındığı hesaplamalar-
-60.62. da daha düşük basınçta elde edilmiş 1 numaralı depozisyon
C NMR: (101 MHz, DMSO) δ 141.92 (s), 132.08 –
13 ürününde 11,3 nm ve 2 numaralı depozisyon ürününde ise
131.87 (m), 126.19 (s), 122.21 (s), 40.09 (d, J = 18.3 Hz), 39.87 11,4 nm olarak bulunmuştur. Bu sonuç da yenilikçi öncüller
(d, J = 21.0 Hz), 39.75 – 39.70 (m), 39.55 (s), 39.24 (d, J = 21.0 ve CNW destekli malzemelerde daha düşük basınçta nano-
Hz), 39.14 (s), 39.03 (d, J = 21.0 Hz). tanecik boyutlarının benzer olarak elde edilebileceğini gös-
Pd/CNW Nanotaneciklerinin Farklı Depozisyon Basınçlarında Süperkritik CO2 Depozisyon Yöntemi ile Hazırlanması
termektedir. Adv. Mater, vol 14, pp. 64–67.

[11] Ulusal F., Darendeli B., Eğitmen A., Erünal E., Güzel B., (2017) Su-
4. SONUÇ percritical Carbondioxide Deposition of γ-Alumina Supported Pd
Süperkritik CO2 depozisyon yöntemiyle elde edilen CNW Nanocatalysts with New Precursors and Using on Suzuki-Miyaura
destekli Pd nanopartikülleri yenilikçi Schiff bazı öncülle- Coupling Reactions, The Journal of Supercritical Fluids, vol 127, pp.
111-120.
ri kullanılarak 4000 ve 3000 psi toplam basınç, 150 psi H2
basıncında 90 °C sıcaklıkta hazırlanmıştır. 4000 ve 3000 psi
toplam basınçlarda hazırlanan nanotaneciklerin kristal bo-
yutunun XRD analiz sonuçlarına göre sırasıyla 11,4 nm ve
11,3 nm olarak bulunmuştur. Kristal boyutu hesaplanma-
sı Scherrer denklemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Pd/
CNW nanotaneciklerinin XRD spektrumlarına bakıldığın-
da Pd metalinin destek malzemesi üzerine Pd (111) formda
yani kübik sistemde yüklendiği görülmüştür. ICP-OES ana-
liz sonuçlarında ise 1 ve 2 numaralı depozisyon ürünlerinin
sırasıyla % 4,191 ve % 4,370 Pd yüklendiği, depozisyon ve-
riminin de sırasıyla %80 ve %87 verimle gerçekleştiği bu-
lunmuştur. Buna göre yenilikçi öncüller kullanılarak CNW
desteklerde depozisyon veriminin daha düşük basınçlarda
da etkin bir şekilde elde edilebileceği görülmektekdir.
5. TEŞEKKÜR
Bu proje Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Pro-
jesi (BAP) birimi tarafından FLY-2018-10938 nolu proje ve
TÜBİTAK 118Z289 numaralı proje kapsamında desteklen-
miştir.
REFERANSLAR
[1] Batryshev D., Yerlanuly Y., Alpysbaeva B., Nemkaeva R., Ramazanov
T. and Gabdullin M. (2020) ‘Obtaining of carbon nanowalls in the
plasma of radio-frequency discharge’, Applied Surface Science pp.
503-144119.
[2] Büyüktuncel E. (2012) ‘Gelişmiş Ekstraksiyon Teknikleri I’ Hacettepe
Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi Cilt 32, Sayı 2, Temmuz 2012,
pp. 209-24232.
[3] Çolak N ve Tülek Y. (2003). ‘Süperkritik Akışkan Ekstraksiyonu’ Gıda,
vol 28 (3), pp. 313-320.
[4] Erkey, C., (2009) ‘Preparation of Metallic Supported Nanoparticles
and Films Using Supercritical Fluid Deposition’ Journal of Supercri-
tical Fluids, vol 47: pp. 517–522.
[5] Gürol İ, Ahsen V, Bekaroğlu Ö. (1992) ‘Synthesis of soluble comp-
lexes from a tetradentate dithioglyoxime ligand’ Journal of the Che-
mical Society, Dalton Transactions.; pp. 2283-6.
[6] Long, D. P., Blackburn, J. M., Watkins, J. J., (2000) : ‘Chemical Fluid De-
position A Hybrid Technique for Low-Temperature Metallization’
Advanced Materials, vol 12: pp. 913-915.
[7] Ponzio and F. Baldracco ‘Ricerche Sulle Diossime’. Gazz. Chim. Ital.,
60 (1930), p. 429. 32
[8] Ulusal F and Güzel B. (2019) ‘Green Preparation of Multiwalled Car-
bon Nanotubes Supported Pd and Cu Nanoparticles with Novel
Vic-dioxime Metal Complexes’ JOTCSA., 5(3), pp. 1249-1256.
[9] Yüksel F, Gümüş G, Gürol İ, Ahsen V, Chumakov Y, Jeanneaub E,
Luneau D. (2008) ‘Channel architecture via self assembly of oxamide
oximes complexes. Dalton Transactions.’ 2008;0; pp. 241–52.
[10] Y. Wu, P. Qiao, T. Chong, Z. (2002) ‘Carbon Nanowalls Grown by
Microwave Plasma Enhanced Chemical Vapor Deposition’ Shen,

Imsec2020 Proceedings Book

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Imsec2020 Proceedings Book

Uploaded by

Copyright:

Available Formats



5 International Mediterranean 5. Uluslararası Akdeniz

Organizer of the Congress

Prof. Dr. Mustafa Özcanlı / Otomotiv Mühendisliği Bölümü, Çukurova Üniversitesi

Mustafa Özcanlı, Ahmet Çalık (Editörler)

Basım Tarihi: Ekim 2020

IV 5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020)

Nejat Veziroğlu Iva Petrikova Umut Atakan Gurkan

5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020) V

Derya Tekin Ferhan Tümer İlknur Meriç

Duygu Y. Aydın Filiz Sarı Kadir Çavdar

Ebru Devlen Fulya Aybek Çetek Kadir Kaya

Emine (Alben) Erçelebi Gökhan Arıcı Levent Sangün

Emine Atalay Güzide Ertokuş M. Fatih Akay

Emre Akarslan H.Turan Akkoyun Mehmet Bilgili

Emre Altaş Halil İbrahim Yumrutaş Murat Aydın

Ercan Köse Hande Baltacıoğlu Mustafa Açıkkar

Erdi Tosun Hande Demir Mustafa Kaptanoğlu

Ertac Hurdogan Hande Yavuz Mustafa Kemal Balki

Esra Nurten YER ÇELİK Harun Sumbul Mustafa Mikail Özçiloğlu

Farshid Khosravi Maleki Mustafa Mikail Özçiloğlu

Fatih Abut Nazmi Sedefoğlu

VI 5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020)

Nuray Emin Yasin Özgürlük

Onur Özdal Mengi

Recai Fatih Tunay

Sıdıka Mine Toker

Tuğba Raika Kiran

Ukbe Üsame Uçar

Zeytinyağında Tağşiş Belirlemede Kullanılan Yeni Teknikler 2

Lesitin Üretimi ve Gıdalarda Kullanım Alanları 3

Elektrospinning yöntemi ile kitosan nanolif üretimi ve örnek endüstriyel uygulamalar 6

Comparison of Statistical and Neural Regression Using Different Activation Functions 24

Climate impact on radial growth of Pinus radiata and P. pinea plantations 41

Perspectives and Challenges in the Production of Eco-Friendly Medium Density Fibreboards  55

Doping Effect on ZnO Nanomaterials 63

Electronic Structure Investigation of the UTe2 Materials 70

Çay Poşetleri (Tea bags / Pot bags) Ayrıştırma Makinesi Üretimi 73

A Comprehensive Review of Learning Curves with Its Industrial Applications 76

Geoenvironmental Characteristics and Stability Problems of Antique Semi-Underground Openings in Konya,

Sensorless Control of BLDC Motor with Back EMF Sensing Method 89

PTFE Kompozisyonlarında Aşınma Parametresinin Değerlendirilmesi 90

A Review of Wireless Power Transmission in the Applications 101

Enerji Tüketimi Düşürülmüş EFT-POS Cihazı Geliştirilmesi 120

An Overview of Power Amplifiers 124

5th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2020) XI

C-Archive: Kurumsal İçerik Yönetimi için Yeni Bir Uygulama 140

Çukurova Bölgesi Hematolojik Referans Aralığı  152

Mekanik ve Termal Özellikler Üzerine NBR Kauçuk Kompozisyonlarının Etkisi 154

Multi-Project Scheduling with Workforce Constraints 158

İçten Yanmalı Motorlarda Alternatif Yakıt Karışımı Deneylerinin Tasarımı 175

Sondaj Tijlerinin Ulusal Kaynaklarla Üretilebilirliğinin Araştırılması ve Proses Geliştirilmesi  182

Baret Temeller ve Hesap İlkeleri 186

Goegrid Donatılı İstinat Duvarlarında Maliyet Analizi 193

Karotlu Maden Sondajlarda Kullanılan Muhafaza Borusunun Üretilebilirliğinin Araştırılması  213

Hayvan Islahında Genetik Çeşitlilik 217

Soğutma Kule Fanlarında Kanat Revizyonu ile Enerji Tasarrufu 230

Raylı Ulaşım Sistemlerinde Gürültü Kirliliği: İzmir Banliyö Hattı 233

Enhancing of Heavy Vehicle Braking Performance Characteristics 234

In-plane Free Vibration Analysis of Horseshoe Arches 236

Advanced Steel Applications for Race Car Protection Bars 245

Evaluation of Ultra-High Strength Steel as a Material for Connecting Rod 249

The Mechanical Effect of Chrome Plating on Automotive Grade Polycarbonate / Acrylonitrile-Butadiene-Styrene

Analysis of Ship Fuel Consumption Through Multiple Linear Regression 268

Zeytinyağında Tağşiş Belirlemede Kullanılan Yeni Teknikler 2

Lesitin Üretimi ve Gıdalarda Kullanım Alanları 3

Elektrospinning yöntemi ile kitosan nanolif üretimi ve örnek endüstriyel uygulamalar 6

Comparison of Statistical and Neural Regression Using Different Activation Functions 24

Climate impact on radial growth of Pinus radiata and P. pinea plantations 41

Perspectives and Challenges in the Production of Eco-Friendly Medium Density Fibreboards 55

Doping Effect on ZnO Nanomaterials 63

Electronic Structure Investigation of the UTe2 Materials 70

Çay Poşetleri (Tea bags / Pot bags) Ayrıştırma Makinesi Üretimi 73

A Comprehensive Review of Learning Curves with Its Industrial Applications 76

Sensorless Control of BLDC Motor with Back EMF Sensing Method 89

PTFE Kompozisyonlarında Aşınma Parametresinin Değerlendirilmesi 90

A Review of Wireless Power Transmission in the Applications 101

Enerji Tüketimi Düşürülmüş EFT-POS Cihazı Geliştirilmesi 120

An Overview of Power Amplifiers 124

C-Archive: Kurumsal İçerik Yönetimi için Yeni Bir Uygulama 140

Çukurova Bölgesi Hematolojik Referans Aralığı 152

Mekanik ve Termal Özellikler Üzerine NBR Kauçuk Kompozisyonlarının Etkisi 154

Multi-Project Scheduling with Workforce Constraints 158

İçten Yanmalı Motorlarda Alternatif Yakıt Karışımı Deneylerinin Tasarımı 175

Sondaj Tijlerinin Ulusal Kaynaklarla Üretilebilirliğinin Araştırılması ve Proses Geliştirilmesi 182

Baret Temeller ve Hesap İlkeleri 186

Goegrid Donatılı İstinat Duvarlarında Maliyet Analizi 193

Karotlu Maden Sondajlarda Kullanılan Muhafaza Borusunun Üretilebilirliğinin Araştırılması 213

Hayvan Islahında Genetik Çeşitlilik 217

Soğutma Kule Fanlarında Kanat Revizyonu ile Enerji Tasarrufu 230

Raylı Ulaşım Sistemlerinde Gürültü Kirliliği: İzmir Banliyö Hattı 233

Enhancing of Heavy Vehicle Braking Performance Characteristics 234

In-plane Free Vibration Analysis of Horseshoe Arches 236

Advanced Steel Applications for Race Car Protection Bars 245

Evaluation of Ultra-High Strength Steel as a Material for Connecting Rod 249

Analysis of Ship Fuel Consumption Through Multiple Linear Regression 268

Clinch Bağlantılarının Kalitesine Etki Eden Parametreler 282

Numerical Investigations of Curved Slanted Surface on the Ahmed Body 307

Decoupled Backstepping Sliding Mode Control of a Double Inverted Pendulum 312

Prediction of Laser Welding Distortion Behavior with Virtual Analysis 341

Enerji Laboratuvalarından Sinkrotron 349

Antioxidant effects of fucoidan in the brain of sulfoxaflor intoxicated mice 360

Çimento Esaslı Beton Paspaylarının Mekanik ve Fiziksel Özelliklerinin Belirlenmesi 365

Organo-Functionalized Anderson Type POMs: Synthesis, Characterization and Properties 371

NH Sigorta İçin Geliştirilen Bakır Şerit Proses Tasarımı ve Otomasyonu 372

Müşteri Taleplerinin Önceliklendirilerek Temsilcilere Dağıtılması 385

Yenidünyanın (Eriobotrya Japonica Lindl.) Antioksidan ve Fenolik İçeriğinin Belirlenmesi 403

Rheological Properties of Highly Filled Polymers for Polymer Processing 409

Fenolik Köpüğün Mekanik Özelliklerinin Nanopartikül Takviyesi İle Geliştirilmesi 415

Selülozik Lif Esaslı Islak Mendillere Anti-Bakteriyel Özellik Uygulanması 421

Biyogaz Üretimine Beslemenin Etkilerinin Araştırılması III 435

Yeni Nesil Malzeme ve Yöntemler İle Araç Hafifletme 448

Counter-rotating, Self-gravitating Warped Discs in Galactic Nuclei 449

Bir Endodontistin Gözünden COVID-19 Pandemisi 458

Dairesel Silindir Arkasındaki Girdapların O-Ring ile Kontrol Edilmesi 459

Influence of Hybrid Catalysts on SCR Systems 464

Lean-burn Air-Fuel Ratio Control Using Genetic Algorithm-based PI Controller 469

Manyeto Elastik Kuvvet Ölçme Cihaz Yapılarının İncelenmesi 481

Investigation of Truck Unloading Platforms Modal Behaviour in Operating Conditions 494

Polimerlerde Köpürtme Teknolojisi ve Akustik Performans Üzerine Etkisi 501

Application of Lean Production Techniques in a Small-Scaled Manufacturing Facility 506

Kimyasal Yöntem ile Biyogazdan Hidrojen Sülfür Gideriminin Araştırılması 507

A New Device to Induce Non-Invasive Posttraumatic Osteoarthritis In Rats 528

Physico-mechanical properties of nanofiller reinforced starch/microcrystalline cellulose film 529

Atık Su Arıtma Sistemlerinde Çamur Kurutma Eşanjörü Tasarımı Ve Uygulaması 546

Devre Kesicide Koruma Düzenleri Tasarımı, Mekanik İyileştirilmeler ve İmalat 554

Topology Optimization of Clutch Drive Plate for Commercial Vehicles 571

Dry Wear Behaviour of Bio-ceramic Coated cp-Ti by Electrophoretic Deposition 580

Yorulma Testlerinde K Faktörüne Etki Eden Parametrelerin Belirlenmesi 584

Review of Motors used in Commercial Electric Vehicles 585

Atık Tavuk Derisinden Elde Edilen Yağın Özellikleri 593

Makine Öğrenmesi ve Regresyon için bazı Lineer Metotlar 596

Biogenic Amines in Meat and Meat Products 598

Dokuma İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları-Mevcut Durum Örneği 623

Seafarer personnel selection with Fuzzy AHP 632

Yalıtılmış Hava Kanalı Tasarımı 642

Improving Electrochemical Corrosion Properties of Ti45Nb by Composite Coating 654

N95 Solunum Maskesi Ergonomik Tasarımı 660

Özel bir hastanede hasta memnuniyeti araştırması 667

Generating all level–k semi-directed Networks 669

Design and Thermal Analysis of High Power LED Light 672

Magnetic interactions in amorphous thin–films 674

Bir Buz Depolama Tankında Faz Değişiminin İncelenmesi 675

The influence of Ce substitution on structural and transport properties of CaMnO3 706