1

5. Apa maksud pancaran termion?

5.1 ELEKTRON

Aktiviti 2
Tujuan: Menerangkan sinar katod

Rajah menunjukkan denyutan jantung seorang

pesakit di hospital boleh diawasi menggunakan
alat dikenali sebagai osiloskop sinar katod. Ia
berkerja dengan membebaskan elektron daripada
pross yang dikenali sebagai pancaran termion. Rajah menunjukkan satu tiub vakum.
Aktiviti 1 1. Apakah itu tiub vakum?
Tujuan: Menerangkan pancaran termion
………………………………………………………………
1. Permukaan logam
mengandungi bilangan ………………………………………………………………
elektron bebas yang
banyak. Apakah 2. Nyatakan sambungan terminal yang betul
elektron bebas? untuk katod dan anod.
 Logam mempunyai
bilangan ………………. ………………………………………………………………
yang banyak yang bebas bergerak. ………………………………………………………………
 Pada suhu bilik, elektron-elektron adalah
……….. bergerak tetapi tetap berada di dalam 3. Apa yang berlaku kepada penunjuk miliammter
logam. jika anda menekankan suis bekalan kuasa 6 V,S1
 Elektron-elektron tidak boleh lepas daripada
………………………………………………………………
permukaan sebab mereka ditarik oleh ………..
tarikan nuklues atom. 4. Ini menandakan apa?

2. Apa yang berlaku kepada tenaga elektron ………………………………………………………………

jika logam dipanaskan?
5. Tekan suis S1 dan S2 (EHT power supply). Apa
……………………………………………………………… yang berlaku kepada bacaan miliammter.

3. Apa yang berlaku kepada elektron bebas jika ………………………………………………………………

logam dipanaskan pada suhu yang tinggi?
6. Ini menandakan apa?
………………………………………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………
7. Terangkan jawapan anda di soalan 6.
4. Apakah nama diberikan kepada proses yang
membebaskan elektron? ………………………………………………………………

……………………………………………………………… ………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………
 2

8. Apakah itu sinar katod? Aktiviti 3:

Tujuan: Mengkaji kesan sinar katod di bawah
pengaruh medan magnet.

Radas: Tiub Palang Maltese, bekalan kuasa Voltan

lampau tinggi, VLT, wayar penyambung,
magnet

9. Rajah 9.1.4 menunjukkan satu senapang

elektron.

Prosedur
(a) Apakah senapang elektron? 1. 6 V bekalan pemanas dihidupkan.

……………………………………………………………… Pemerhatian:

……………………………………………………………… ………………………………………………………………

(b) Dengan melengkapkan jadual di bawah, ………………………………………………………………

huraikan prinsip kerja senapang elektron.
Penerangan:
Struktur Fungsi
......................................................................................
6 V a.u
………………………………………………………………

………………………………………………………………
Filamen
Katod Kesimpulan:

......................................................................................
Anod
Prosedure
2. 6 V bekalan pemanas
Voltan lampau dan bekalan kuasa 3 kV
tinggi, VLT dihidupkan.

Pemerhatian:
Skrin
berpendaflour
…………………………………

…………………………………
(c) Mengapakah ruang dalam senapang elektron
divakumkan?
Penerangan:
………………………………………………………………
......................................................................................
………………………………………………………………
……………………………………………………………..
 3

Kesimpulan: Prosedur
1. Sambungkan tiub pemesongan sinar katod ke
1. ................................................................................ bekalan kuasa 6.0 V a.u

2. ………………………………………………………… Prosedur Pemerhatian

Sambungkan anod dan
3. ………………………………………………………… katod ke bekalan kuasa
VLT 1.
…………………………………………………………

Prosedur
3. Bekalan pemanas 6 V dan bekalan voltan
lampau tinggi 3 kV disambungkan. Dua Sambungkan plat
magnet bar diletakkan di tepi tiub. pemesongan
menggunakan VLT 2. Plat
atas disambungkan ke
terminal positif EHT 2 dan
plat bawah
disambungkan ke
terminal negatif.

Pemerhatian: Ulang eksperimen dengan

plat atas disambungkan
ke terminal negatif EHT 2
……………………………………………………………… dan plat bawah
disambungkan ke
Penerangan: terminal positif.

......................................................................................

………………………………………………………………
Kesimpulan:
Kesimpulan:
1. …………………………………………………………
......................................................................................
2. …………………………………………………………
Namakan peraturan yang digunakan untuk
menentukan arah pesongan bayang. Huraikan ciri-ciri sinar katod
……………………………………………………………… …………………………………………………………
Aktiviti 4: …………………………………………………………
Tujuan: Mengkaji kesan sinar katod di bawah
pengaruh medan elektrik. …………………………………………………………

…………………………………………………………

…………………………………………………………

Aktiviti 5:
Tujuan: Halaju Elektron dalam tiub sinar katod

1. Nyatakan jenis tenaga dan pergerakan sinar

katod dalam tiub sinar katod

.
 4

diperolehi oleh elektron ketika ia sampai di

kawasan Jenis pergerakan anod.
Kawasan Jenis tenaga
PQ : Katod ke Anod 2.
P : Katod N

QR: anod ke skrin

PQR: katod ke skrin
10. Jika beze keupayaan yang merentasi katod
dan anod sebuah tiub vakum ialah 4 500 V,
R : skrin berapakah laju elektron ketika sampai di
anod tiub vakum itu?
(e = 1.6 x 10-19 C, m = 9.1 x 10-31 kg)

amakan tenaga yang dibekalkan kepada sinar

katod oleh bekalan kuasa VLT di antara katod
dengan anod.

………………………………………………………………

3. E = tenaga keupayaan elektrik

Q = e, cas 1 elektron 1.6 x 10-19 C ,
V = beza keupayaan merentasi katod dengan TUTORIAL 5.1
anod.
Tulis satu persamaan yang menghubungkan 1. Rajah manakah yang menunjukkan alur
antara tenaga, E, e dan V. electron yang betul dalam medan elektrik?

………………………………………………………………

4. Namakan tenaga yang diperolehi oleh elektron

apabila ia memecut daripada katod menuju ke
skrin.

………………………………………………………………

5. Diberi m = jisim elektron, v = laju elekron,

tulis persamaan yang menghubungkan
tenaga, E , m dan v.

………………………………………………………………

6. Tenaga dalam soalan 3 akan dipindahkan

kepada tenaga dalam soalan 5. Namakan
prinsip fizik yang menghubungkan antara
kedua-dua tenaga ini.

………………………………………………………………

7. Tulis persamaan yang menghubungkan

kedua-dua tenaga mengikut prinsip yang
dinyatakan dalam soalan 7.

………………………………………………………………

8. Nyatakan perubahan tenaga yang diperolehi

oleh elektron daripada katod ke skrin. 2. Rajah menunjukkan satu katod dipanaskan
oleh filamen.
………………………………………………………………

9. Beza keupayaan antara katod dengan anod

ialah 3000 V. Cas satu elektron ialan
1.6 x 10-19 C. Hitung tenaga kinetik yang
 5

1. Rajah 3.1 menunjukkan satu osiloskop sinar

katod yang ringkas memancarkan electron
apabila suis P ditutup.

Apakah zarah yang dibebaskan oleh katod?

A. proton
B. neutron
C. electron
D. alpha (a) Namakan proses yang membolehkan
pemancaran electron daripada katod.
3. Rajah menunjukkan proses pembebasan
electron daripada permukaan logam yang ………………………………………………………………
dipanaskan. [1 mark]
(b) Nyatakan satu sebab mengapa voltan
lampau tinggi digunakan. [1 mark]

………………………………………………………………

(c) Apabila electron mengalir dalam tiub

sinar katod, arus dihasilkan dalam 5 saat
ialah 0.01 A. Hitung jumlah cas electron.
[2 marks]

Apakah nama proses ini?

A. Pancaran
B. Rektifikasi (d) Rajah 3.2 menunjukkan satu lintasan
C. Penyejatan yang tidak lengkap bagi sinar katod
D. Pancaran Termion dalam medan elektrik.
4. Rajah menunjukkan bayang dihasilkan di atas
skrin tiub palang Maltese. Bayang tersebut
dipesongkan oleh magnet.

(i) Dalam Rajah 3.2, lengkapkan lintasan sinar

katod. [1 mark]

(ii) Beri satu sebab untuk jawapan dalam 3(d)

Arah pesongan boleh ditentukan dengan (i).
menggunakan …
A. Peraturan tangan kiri Fleming
………………………………………………………………
B. Peraturan tangan kanan Fleming
[1 mark]
C. Hukum Genggaman tangan kanan

PAPER 2, SECTION A
2. Rajah 4.1 menunjukkan keratan rentas tiub
Palang Maltese yang digunakan untuk
 6

mengkaji sifat sinar katoci Sinar katod tiub tersebut menyebabkan bayang itu
dihasilkan apabila elektron terpancar dari terpesong.
katod yang dipanaskan.

(a) Namakan proses pemancaran elektron dari (i) Rajah 4.4 menunjukkan pandangan
katod yang dipanaskan. hadapan skrin yang dilihat oleh pemerhati.

………………………………………………………………
[1 mark]

(b) Rajah 4.2 menunjukkan satu bayang dan

kawasan cahaya hijau dilihat di atas skrin.

Pada Rajah 4.4, lukis anak panah untuk

menunjukkan arah pesongan bayang
tersebut.
[1 mark]

(ii) Nyatakan petua fizik yang digunakan

untuk menentukan arah bayang tersebut.
Beri satu sebab mengapa
(i) bayang terbentuk di at as skrin. ...........................................................................
[1 mark]
………………………………………………………………

(ii) kawasan cahaya hijau terbentuk di atas

skrin.

………………………………………………………………
[2 marks]

Tenaga keupayaan elektrik 4.8 x 10-16 J yang

diterima oleh satu electron ditukarkan kepada
tenaga kinetik untuk elektron tersebut dalam
tiub Palang Maltese.
Hitung halaju elektron tersebut.
[Jisim bagi satu elektron, m = 9.0 x 10-31 kg ]

[2 marks]

(c) Rajah 4.3 menunjukkan dua batang magnet

dengan kutub berlawanan diletakkan di sisi