Denizcininelkitabi

« En güzel coğrafî vaziyette ve üç tarafı denizlerle
çevrili olan Türkiye; endüstrisi, ticareti ve sporu ile,

en ileri denizci millet yetiştirmek kabiliyetindedir.
Bu kabiliyetten istifadeyi bilmeliyiz;
Denizciliği, Türk’ün büyük millî ülküsü olarak
düşünmeli ve onu az zamanda başarmalıyız.»
DENİZCİNİN EL KİTABI
SUNUŞ
D enizin maviliğinde sonu görünmeyen ufka yelken açmak, tekne bordasından

akıp giden suyun sesini dinlemek ve rüzgârın esintisini ruhunun derinliklerinde
hissetmek denizcinin vazgeçilmez bir sevdası olsa gerek... Bu sevdanın, bu güzel
rüyanın bir kâbusa dönüşmemesi ise denizciliğe dair bazı önemli bilgilere sahip
olunması ve gerekli tedbirlerin zamanında alınması ile sağlanabilir.
Denizdeki en büyük tehlikenin tedbir alınmadığında oluşabileceğini anlatan
bir söz vardır çoğu denizcinin dilinde: “Gemi limanda batar!” Denizcinin aniden
karşısına çıkabilecek olumsuz bir durumda ne kadar tedbirli olduğu, onun nasıl
bir denizci olduğuna dair fikir vermektedir. İyi bir denizci bilir ki, bir tekne yolcu-
luğuna çıkmak, pek çok tehlikeyi veya sorunu içerisinde barındırabilir; hatta ba-
zen en yakın yardımın ulaşabilmesi günlerce sürebilir.
Bu sebeple, seyre çıkmadan önce her denizcinin bilmesi gereken temel de-
nizcilik kurallarından ilk yardıma; çatışmayı önleme kurallarından arama kurtar-
ma faaliyetlerine; meteorolojiden tekne manevrasına varıncaya dek birçok fay-
dalı bilgi bu kitap ile sunulmuş ve denizcilerimizin emniyet ve huzur içerisinde
denizlerden faydalanmaları amaçlanmıştır.
Bilgili ve eğitimli denizci sayısının artırılması, “Denizci Millet Denizci Ülke” ol-
ma yolunda atılması gereken en önemli adımlardandır. Buna bağlı olarak Müs-
teşarlığımızca hazırlanan “Özel Teknelerin Donatımı ve Kullanacak Kişilerin Ye-
terlikleri Hakkında Yönetmelik” 02/03/2008 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlan-
mış ve böylece amatör denizci olarak denizlerde seyir yapmak isteyen herkesin
belirli bir eğitim seviyesine ulaşması hedeflenmiştir. Bu Yönetmelik ile gezi, spor
ve eğlence amacıyla tekne kullanmak isteyenlerin amatör denizci belgesine sa-
hip olması öngörülmüştür.
Bu kitapta, özellikle amatör denizci belgesi almayı planlayan kişiler için ge-
rekli bilgilerin verilmesine dikkat edilmiştir. Fakat unutulmamalıdır ki, denizcilik
mevzuatı ile bu kitap arasında bir farklılık oluştuğunda yürürlükteki mevzuat her
zaman esas alınmalıdır. Nitekim denizcilikte kurallar uluslararası kuruluşlar tara-
fından belirlenmekte ve zamanla değişkenlik göstermektedir.
Su üstünde hareket edecek tüm teknelerin emniyetli bir şekilde yönetilebil-
mesi, bu tekneleri kullanacak kişilerin ilgili ulusal ve/veya uluslararası kurallar ile
birlikte denizcilik örf, adet ve ananelerini de iyi bilmelerine bağlıdır. Bu kitapta
verilen bilgiler sayesinde, tekne kullanıcıları, su üzerinde geçirdikleri sürede hem
kendilerinin hem de diğer teknelerin emniyetine katkı sağlamış olacaklardır.
Denizde meydana gelen pek çok kaza ve acil durumların gerekli emniyet tedbir-
leri alınarak engellenebileceğini unutmamanız ve teknede geçireceğiniz süre içeri-
sinde elinizdeki bu kitabı yanınızda bulundurmanız önemle tavsiye edilmektedir.
Denizde emniyetli, mutlu ve huzurlu vakit geçirmeniz dileğiyle,
Pruvanız neta, pupanız yelken olsun…
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM – 1 TEKNE YAPISI VE MOTOR
1.1 TEKNE VE KISIMLARI............................................................................1
Teknenin Boyuna Kesiti....................................................................................2
Teknenin Enine Kesiti.......................................................................................2
Tanımlar............................................................................................................3
Teknede Yönler.................................................................................................4
Halatlar.............................................................................................................4
Bağlar................................................................................................................5
1.2. MOTOR....................................................................................................8
Motor................................................................................................................8
Elektrik Sistemi.................................................................................................8
Akü...................................................................................................................9
Deniz Tipi Kablolar...........................................................................................9
Sigortalar..........................................................................................................9
Motoru Çalıştırma............................................................................................9
Yakıt İkmali.....................................................................................................10
BÖLÜM – 2 SEYİR VE SEYİR YARDIMCILARI

2.1 MEVKİ BULMA VE YÖN BELİRLEME.................................................11
Enlem ............................................................................................................11
Boylam............................................................................................................11
Mevki..............................................................................................................11
Yönler.............................................................................................................12
Seyir Haritaları . .............................................................................................12
Rota ve Sefer Planı.........................................................................................14
Kerteriz...........................................................................................................15
Pusula Gülü....................................................................................................15
Sembol ve Kısaltmalar....................................................................................15
Seyir Aletleri...................................................................................................16
Pusula ............................................................................................................16
“C-D-M-V-T “ Formülü....................................................................................16
Parakete..........................................................................................................16
İskandil Almaya Yarayan Aletler.....................................................................17
VHF.................................................................................................................17
XI
2.2.SEYİR YARDIMCILARI...........................................................................18
Şamandıralar..................................................................................................18
Fenerler..........................................................................................................20
BÖLÜM -3 TEKNE KULLANIMI

3.1. MANEVRA.............................................................................................21
Dümen Komutları...........................................................................................22
Ayrılma (Avara)...............................................................................................22
Yanaşma (Aborda)..........................................................................................23
3.2. BAĞLAMA-AYRILMA MANEVRALARI . ............................................ 23
Rüzgar Altında Bağlama.................................................................................23
Bağlama Tipleri ..............................................................................................27
3.3.YAVAŞLAMA VE DURMA.....................................................................27
3.4.ŞAMANDIRAYA BAĞLAMA..................................................................28
3.5.DEMİRLEME..........................................................................................28
Komutlar.........................................................................................................28
Salınım Dairesi................................................................................................28
Demirin Funda Edilmesi.................................................................................28
Demirin Vira Edilmesi.....................................................................................29
BÖLÜM -4 ÇATIŞMAYI ÖNLEME KURALLARI (COLREG)

4.1. GENEL ..................................................................................................31
Emniyetli Hız..................................................................................................31
Görüş..............................................................................................................31
Gözcülük........................................................................................................32
Manevra Kabiliyeti..........................................................................................32
4.2. ÇATIŞMAYI ÖNLEME..........................................................................32
Yol Verme.......................................................................................................32
4.3. SEYİR FENERLERİ................................................................................32
BÖLÜM -5 METEOROLOJİ
5.1. Deniz Şartları.......................................................................................43
Rüzgar ve Dalgalar..........................................................................................43
Fırtınalar Kanunu (Buys-ballot).......................................................................44
Meteorolojik Koşulların Etkileri .....................................................................45
XII
BÖLÜM -6 DENİZDE CANLI KALMA VE İLK YARDIM

6.1 DENİZDE CANLI KALMA......................................................................49
Emniyet Teçhizatı...........................................................................................49
Can Yelekleri...................................................................................................49
Can Simitleri...................................................................................................50
Can Salları......................................................................................................50
EPIRB..............................................................................................................51
SART...............................................................................................................51
6.2. ARAMA KURTARMA . .........................................................................51
Ülkemizde Arama Kurtarma............................................................................51
AAKKM’nin Yürüttüğü Diğer Hizmetler...........................................................52
AAKKM Görev Sahası (Şekil)..........................................................................53
AAKKM İrtibat Telefonları (Şekil)....................................................................54
6.3. İLK YARDIM
Hava Yolu.......................................................................................................55
Kalp Masajı.....................................................................................................56
Suda Boğulma................................................................................................56
Yaralanma . ....................................................................................................57
Yanıklar...........................................................................................................58
Olta Batması...................................................................................................58
Kırık................................................................................................................59
Koma Durumu................................................................................................59
Hipotermi.......................................................................................................60
BÖLÜM -7 ACİL DURUMLAR

7.1 ACİL DURUMLAR..................................................................................61
Alabora Olmak...............................................................................................61
Teknenin Su Alması........................................................................................62
Karaya Oturma...............................................................................................62
Denize Adam Düşmesi...................................................................................63
Yangınla Mücadele.........................................................................................64
İşaret Fişekleri ...............................................................................................67
XIII
BÖLÜM -8 DENİZCİLERE UYARILAR

8.1. GENEL EMNİYET TEDBİRLERİ..........................................................69
Dalış Faaliyetleri.............................................................................................71
8.2 .BAKIM VE TUTUM...............................................................................71
Tekne Bakım Tutumu......................................................................................71
Motor Bakım Tutumu.....................................................................................71
Teçhizat Bakım Tutumu..................................................................................72
8.3.DENİZ ÇEVRESİNİ KORUMA...............................................................72
Atık Uygulamaları...........................................................................................73
Atık Sular .......................................................................................................73
Bunları Biliyor muydunuz?..............................................................................74
SÖZLÜK............................................................................................. 75
EKLER................................................................................................ 79
EK-1 Kontrol Listesi........................................................................... 79
EK-2 Uluslararası İşaret Flamaları ve Mors Kodları.......................... 81
XIV
1.
BÖLÜM
TEKNE YAPISI VE MOTOR
1.1 TEKNE VE KISIMLARI

Tekneler çok farklı tiplerde ve şekillerde imal edilmiş olabilir, ancak teknele-
rin farklı kısım ve bölümlerine ait isimler denizcilik dilinde ortaktır. Her tekne kul-
lanıcısının aşağıdaki tanımları bilmesi gerekmektedir.
1
Teknenin Boyuna Kesiti
Yüklü su hattı (LWL)
1- Baş bodoslama 6- Dümen palası (yelpaze)

2- Ağaç omurga 7- Yeke
3- Safra omurga 8- Güverte
4- Kıç bodoslama 9- Kemere
5- Dümen kovanı 10- Posta (kaburga, eğri)
Teknenin Enine Kesiti
1- Parampet
2- Frengi deliği
3- Kaplama tahtaları
4- Küpeşte
5- Güverte kaplaması
6- Kemere
7- Triz
8- Kamara üstü / kasara tavanı
9- Safra omurga
10- Ağaç omurga
11- Sintine
2
TANIMLAR
Küpeşte: Vardevela puntellerinin, parampetlerin en üstlerine tekne boyu is-
tikametinde yerleştirilen ağaç veya profil.
Kemere: Güvertenin döşenebilmesi için posta uçlarını birleştiren enine
(omurgaya dik) konan tekne kısımlarıdır.
Posta: Üzerlerine kaplama tahtalarının yerleştirildiği omurgaya dik ağaç ve-
ya madeni yapılar.
Omurga: Teknenin başından kıçına uzanan ve diğer tüm elemanların üzerine
inşa edildiği temel eleman.
Sintine: Atık su ve yağların biriktiği teknenin taban kısmı.
Dümen Yelpazesi: Dümen yekesine bağlı olarak hareket eden ve tekneye
yön verilmesini sağlayan su altında kalan plaka.
Yeke: Dümen başına takılıp dümenin istenilen tarafa basılması için kullanılan
demir veya ağaçtan yapılmış kol.
Köprü Üstü: Teknenin sevk ve idare edildiği, içerisinde haberleşme ve seyir
cihazlarının bulunduğu kumanda yeri.
Güverte: Kemerelerin üzerine döşenmiş baştan kıça kadar uzanan platform.
Borda: Teknenin dış tarafının su kesiminden yukarıda kalan kısmı.
Puntel: Güverte kenarlarında korkuluk vazifesi gören dikey parçalar.
Vardavela: Punteller üzerine yatay olarak yerleştirilmiş elemanlar.
Demir: Teknelerin denizde yüzer halde gereken yerde durabilmeleri için zin-
cir veya halata bağlı olarak, teknenin başından denize atılan ve deniz dibinde tu-
tunabilecek biçimde metalden yapılmış ağır parça.
Irgat: : Demiri suya vermede veya almada, halatları dolayıp tekneyi yanaş-
tırmada veya karaya çekmede kullanılan, hidrolik, elektrikli veya insan kuvvetiyle
çalıştırılan mekanik donanım.
Fribord: Tekne bordasının ortasında su yüzeyinden ana güvertenin üst çiz-
gisine kadar olan yükseklik.
Draft(Su çekimi): Teknenin suyun altında kalan derinliği.
Pervane: Teknenin makinesi tarafından döndürülen ve tekneyi ileri-geri yü-
rüten kanatlar.
Karina: Teknenin su altında kalan kısmı.
Koçboynuzu: Bir halatın bağlanabilmesi için kullanılan metal parça.
Parampet: Denizlerin güverte üstüne çıkmaması için borda yükseltilmek su-
retiyle üst güverte kenarına yapılan yapı.
3
Teknede Yönler
sancak baş
omuzluk
Kemere
hattı önü
Kemere
hattı arkası
Halatlar
Teknelerin, limana yanaşma veya limandan ayrılma manevraları ile emniyet-
li bir şekilde limanda tutulmasını sağlayan halatlar, tekne için oldukça önemlidir.
Gemicilikte çapı 8 mm’den büyük iplere halat denir. Tel halatlar çapları, sentetik
halatlar çevreleri ile ölçülür. Polipropilen halat suda yüzebilir, güneşe ve tuza da-
yanıklıdır, biraz daha pahalıdır. Tel halat gerilmelere karşı çok daha dayanıklıdır,
ama kullanımı çok zordur. Kullanılacak işe uygun halat seçimi önemlidir. Gemide
kullanılan halatlar, palamar halatı, can halatı, ıskota halatı gibi adlarla anılırlar.
4
Çýma
Bağlar
Kroz
Bağların temel özelliği belli bir amaç için kullanılması, sağlam, kolay yapıla-
bilir
Bedenve kolay çözülebilir olmasıdır. Aşağıda
Kasa
çeşitli amaçlarda kullanılan bağlar
görülmektedir.
Volta Mezevolt
Çýma
Kroz
Beden Kasa
Volta Mezevolta
Bağların temel unsurları
1 2 3 4 5 6
Camadan bağı: Yelken

1
alanının
2
küçültülmesinde
3 4
ve5gerekirse
6 bir halatın iki ucu-
nu birbirine bağlamak için kullanılır.
Kasa (izbarço) bağı: 1Rıhtıma verilen

2 halatların
3 baba,
4 anele
5 gibi yerlere bağ-
lanması için kasa yapılmasında kullanılır.

1 2 3 4 5
5
Volta etmek: Yukarıdaki şekilde bir halatın teknede bulunan koç boynuzuna na-
sıl volta edildiği görülmektedir. Halat, aynı zamanda kasa yapılarak da koç boy-
nuzuna görüldüğü gibi volta edilebilir.
Kropi bağı: Halata sekiz şekli verilerek halatın makara gibi yerlerden çıkması en-
gellenir.
1 2 3 4
Kazık bağı: Halatın bir direğe volta edilmesinde kullanılır.
6
1 2 3
Sancak bağı: Sancağın ucunda bulunan küçük kasanın bir halatın ucuna bağ-
lanması için kullanılır.
El incesi: Halatların uzak mesafelerden sahile ulaştırılmasında kullanılan ucun-

da bir ağırlık bulunan ince halattır. Ağırlık kısmına ceviz adı verilir ve yukarıdaki
şekilde ceviz örülebilir.
Adi piyan: Kesilen, kopan halat uçlarının (flasa) dağılmaması için halat çıması-
nın ince iplerle (gırcala) sarılması gerekir. Yukarıdaki şekilde nasıl yapıldığı görül-
mektedir.
7
1.2. MOTOR
Motor, teknelerin istenilen süratte seyredebilmeleri ve limandan ayrılma ve-
ya limana yanaşma manevralarını emniyetli bir şekilde yapabilmeleri için gerekli
olan yürütücü kuvveti veren teknenin en önemli bileşenlerinden biridir.
Motor
Motorlar kullandıkları yakıt tipine göre benzinli veya dizel, çalışma prensiple-
rine göre 2 veya 4 zamanlı, tekneye monte edilişlerine göre ise içten veya dıştan
takmalı olarak sınıflandırılırlar. Teknenin boyu ve ağırlığına göre uygun güçte mo-
tor seçimi, istenilen hızın yakalanabilmesi için önemlidir.
İki zamanlı motorlar, hacim olarak dört zamanlı motorlardan daha küçüktür
ve verimlilikleri de daha azdır.
Elektrik Sistemi
Teknelerde kullanılan seyir/manevra aletleri, aydınlatma/ısıtma/soğutma gibi
sistemler için elektrik enerjisine ihtiyaç vardır. Bu enerji büyük teknelerde jene-
ratör küçük teknede ise aküler vasıtasıyla sağlanmaktadır. Teknelerde genellikle
12 V gerilimli elektrik sistemleri kullanılmaktadır.
8
Akü
İçerisinde bulunan plakaların arası asitle doldurulmuş olan ve elektrik enerji-
si sağlayan cihazlara akü denir. Teknelerde bulunan akülerin içerisindeki asit se-
viyesi düzenli olarak kontrol edilmeli, gerekirse saf su eklenmelidir. Kuru tip akü-
lerde su ilavesi gerekmemektedir. Aküler kullanıldıkça elektrik enerjisi üretim ka-
pasitesini yitirmekte ve cihazların çalışması için gerekli olan enerjiyi sağlayama-
maktadır. 12 voltluk elektrik enerjisi sağlaması gereken bir aküde gerilim 11,6
volta düştüğü zaman akü şarj edilmeli, 10,6 voltun altına düştüğü zaman ise akü-
nün tamamen boşalmış olduğu anlaşılmalı ve bu akü kullanılmamalıdır.
Deniz Tipi Kablolar
Teknelerde kullanılan elektrik kabloları uygun kesitlerde seçilmeli, bağlantı
noktaları uygun şekilde izole edilmeli, tekne vibrasyonunun kabloları koparma-
ması için gerekli emniyet payı bırakılmalı, direnci fazla olan kabloların aşırı ısın-
ma sonucunda yangına sebebiyet verebileceği göz önünde bulundurularak ön-
lemler alınmalıdır.
Sigortalar
Sigortalar, elektrik enerjisi ile çalışan cihazların aşırı gerilim veya kısa devre
gibi durumlardan korunması amacıyla kullanılır. Aşırı gerilim veya kısa devre gi-
bi durumlarda, sigortada bulunan ve elektrik akımını sağlayan teller eriyerek, ci-
haza elektriğin gitmesini engeller. Elektrik devrelerinde kullanılan sigortaların, ci-
hazların bozulmasına veya elektrik yangını çıkmasına sebebiyet vermemeleri için
uygun amperli yedekleri ile değiştirilmesi gerekmektedir.
MOTORU ÇALIŞTIRMA
Motor çalıştırılmadan önce kullanma talimatına uygun olarak gaz kolu, vites,
yakıt pompasının çalıştığı ve herhangi bir yakıt sızıntısı olmadığı kontrol edilir.
Elle çalışan motorlar için, çalıştırma kablosunu çekmeden önce, kablonun
hareket menzilinde herhangi bir engel olmaması sağlanmalıdır.
Motorun çalışması için ilk hareketi sağlayan yardımcı donanım marş moto-
rudur.
Marş motorunun bakımı düzenli olarak yapılmalıdır.
Gaz koluna motor çalışır çalışmaz güç uygulanmamalı, motorun ısınmasına
izin verilmelidir. Rıhtımdan ayrılmadan önce motorun yeterince ısınması sağlan-
malıdır.
Egzozdan çıkan mavi duman, motorun yağ yaktığına veya silindirlerde yağ ka-
çağı olduğuna, siyah duman ise filtrelerin kirli olduğuna işaret etmektedir.
9
YAKIT İKMALİ
Yakıt, denize döküldüğünde çevreye zarar vermesinin yanı sıra yangın tehli-
kesi de oluşturmaktadır. Yakıt ikmalinde, sırasıyla aşağıdaki kurallara dikkat edil-
melidir;
l Yakıtın denize sızmasını önlemek için öncelikle tekne emniyetli bir şekil-
de rıhtıma bağlanmalı, tüm motorlar durdurulmalı ve görevli personel dı-
şındaki kişiler ikmal bölgesinden uzak tutulmalıdır.
l Yangın tehlikesine karşı tüm alev kaynakları uzaklaştırılmalı, güç kaynak-
ları, elektrik şalterleri kapatılmalı ve elektrikli cihazların kullanılmasından
kaçınılmalıdır. Yakıt ikmali sırasında kesinlikle sigara içilmemelidir.
l Tüm lombozlar, kaportalar ve menholler kapatılmalıdır. Yakıt tankı kapa-
sitesi bilinmelidir. Gereğinden fazla yakıt alınması sızıntılara ve deniz kirli-
liğine neden olabilir. Denize yakıt sızdırılmasının ağır cezayı gerektiren bir
suç olduğu unutulmamalıdır.
l İkmal sırasında teknenin üzerine yakıt sızarsa, vakit kaybetmeden bir bez
veya havlu kullanarak dökülen yakıt temizlenmelidir.
l İkmal sonrasında motor bölmesinin yanıcı gazlardan arındırılabilmesi için
motoru çalıştırmadan önce ortam yeterince havalandırılmalıdır.
10
2.
BÖLÜM
SEYİR VE SEYİR YARDIMCILARI
2.1 MEVKİ BULMA VE YÖN BELİRLEME

Teknenin bir noktadan diğer bir noktaya selametle ulaştırılmasına “seyir” de-
nir. İki mevki arasındaki ulaşımın emniyetli bir şekilde yapılabilmesi için, en kısa
ve en uygun rota belirlenmelidir.
Enlem
Dünya üzerindeki bir noktanın ekvatora olan uzaklığının açısal değerine en-
lem veya paralel (latitude) denir. Ekvatorun kuzey ve güneyinde birbirlerine eşit
uzaklıkta olan toplam 180 adet enlem dairesi vardır. Ekvatorun kuzeyindeki en-
lemler kuzey (north) enlemleri, güneyindekiler ise güney (south) enlemler olarak
adlandırılır. Her iki enlem dairesi arası 1 enlem derecesi olup, 1 enlem derecesi
60 dakika, 1 enlem dakikası da 60 saniyeye bölünmüştür.
Boylam
Ekvatora dik açı yapacak şekilde yerküreyi 360 eşit parçaya böldüğü varsayı-
lan ve uçları kutuplarda birleşen, en geniş aralığa ekvatorda sahip olan çizgilere
boylam veya meridyen (longitude) denir. Greenwich boylamının doğu ve batısın-
da birbirine eşit uzaklıkta olan toplam 180 adet boylam çemberi vardır (Toplam
360 boylam). Greenwich boylamının doğusundaki boylamlar doğu (east) boyla-
mı, batısındakiler ise batı (west) boylamlarıdır.
Mevki
Dünya üzerinde bulunulan herhangi bir noktanın enlem ve boylam olarak ifa-
desidir. Örn: (Mersin Limanı Mendireğinin Enlemi 36 derece 47 dakika Kuzey,
Boylamı 034 derece 38 dakika Doğu olup mevkisi her iki dairenin (enlem-boylam
dairesi) kesişim noktası yani 36º 47’ K-034º 38’ D dur.) Mevki, radar, hedefe,
sekstant gibi seyir aletleri yardımıyla belirli kara parçalarından veya gök cisimle-
rinden alınan kerterizlerin kesişimi ile bulunabilmekle birlikte, son yıllarda tekne-
11
lerde kullanılmakta olan GPS (Küresel Mevkilendirme Sistemi) denilen cihaz yar-
dımıyla mevkiler uydular vasıtasıyla da tayin edilebilmektedir.
Yönler
Denizcilikte ana yönler; kuzey yönü 000º alınmak üzere, saat yönünde artan
dereceler şeklinde belirtilir. Doğu yönü 090º, güney yönü 180º, batı yönü 270º ola-
rak ifade edilir. Denizcilikte kullanılan 1 kerte 11º 15’ ya tekabül etmekte olup,
toplam 32 kerte bulunmaktadır.
Seyir Haritaları
Denizcilikte kullanılan seyir haritaları farklı izdüşüm modellemeleriyle elde
edilmekte olup, harita kullanıcısının haritada yer alan bütün terim ve tabirlere
aşina olması gereklidir. Örneğin bazı haritalarda derinlikler metre, bazılarında ku-
laç cinsinden verilmektedir. Seyir haritalarında sarı ile boyanmış alanlar kara par-
çalarını, beyaz ile boyanmış yerler ise deniz alanını göstermektedir. Mavi ile bo-
yanmış alanlar ise karaya yakın ve sığ suları belirtmekte olup, bu alanlarda seyir
yaparken çok dikkatli olunmalıdır.
12
Rüzgar
Gülü Pergel
Paralel Cetvel
Harita numarası
13
Rota ve Sefer Planı

Rota, teknenin bir mevki-
den başka bir mevkiye gide-
bilmesi için harita üzerine çizi-
len doğrudur. Bir teknenin se-
fer planı, harita üzerine çizilen
her bir rotanın bileşimi ile olu-
şur. Harita üzerine çizilen doğ-
runun yön derecesi pusula gü-
lünden ölçülür.
Yukarıdaki şekilde 5 farklı
rota değişimi bulunan bir sefer
planı görülmektedir.
Yandaki şekilde ise pergelle
enlem üzerinden mesafe ölçü-
mü görülmektedir.
14
Kerteriz
Kerteriz, bir cismin gerçek kuzeye (haki-
ki kerteriz) veya diğer bir cisme (nispi ker-
teriz) göre yön derecesidir. Hakiki kerteriz
gerçek kuzeye göre ölçüldüğünden 000º ile
359º arasında değişir. Hakiki kerteriz alı-
nırken, teknenin pruva-pupa hattı herhan-
gi bir önem teşkil etmemekte ve tekne bir
nokta gibi değerlendirilmektedir. Tekne-
ye göre ölçülen nispi kerterizde ise, tek-
nenin pruvası 0º kabul edilip, yönler is-
kele ve sancak tarafa doğru 0º ile 180º
arasında ölçülür. (Örneğin, Ahırkapı
Fenerini hakiki 210º’de kerteriz et-
mek; sancaktaki sığlık şamandıra-
0o
123o
21
sını tekneye göre nispi sancak

123º’de kerteriz etmek gibi)
Pusula Gülü
Dünyanın gerek kendi etrafında, gerekse güneş etrafında dönmesi sonucun-
da bir manyetik alan oluşur. Gerçek kuzey ile manyetik kuzey arasındaki fark, ha-
ritalardaki pusula gülünde belirtilir. Pusula gülünün içerisinde, haritanın göster-
diği bölge için yıllık manyetik alan değer değişim miktarı bulunur. Bu miktar, pu-
sula düzeltmesinde kullanılır. (Bkz:Pusula)
Sembol ve Kısaltmalar
Ani ve süregelen tehditlerin su üzerinde seyreden teknelere zamanında bil-
dirilmesi denizde emniyetin sağlanması açısından önemlidir. Bu sebeple, su üs-
tü seyrine tehlike arz edebilecek değişikliklerin zamanında ilgililere bildirilme-
si ve bu değişikliklerin seyir haritalarına işlenmesi gerekmektedir. Bu düzeltme-
ler ortak bir dil ile oluşturulmuş olan kısaltma ve sembollerle yapılır. Kısaltma ve
sembollerin bazıları aşağıdaki şekilde gösterilmektedir. 1 nolu harita olarak da
bilinen, Seyir Hidroğrafi ve Oşinoğrafi Dairesi (SHOD) Başkanlığı tarafından ba-
sımı yapılan “Seyir Haritalarında Kullanılan Semboller, Kısaltmalar ve Terimler”
adlı katalogda, haritalarda kullanılan tüm sembollerin açıklamaları, örnekleri bu-
lunabilir.
15
Su Üzerinde
Derinlikler Görünen Batık
Su Altında Batık
Su Kesiminde Tehlikeli Kaya

Seyire Elverişli Olan Batık
Su Kesiminde Mercan Yapıları
Derinliği Belli
Olan Kaya
Mast Direkleri Görünen Batık
Avlanılması
Yasak Saha Demirlemenin Yasak
Demir Sahası
Su Altında Kaya Olduğu Saha
Seyir Aletleri
Tekneler, boyutlarına ve çalıştıkları bölgelere göre çeşitli seyir aletleri ile do-
natılmak zorundadır. Donatılan seyir aletlerinin temel işlevi teknelerin emniyetli,
ekonomik ve kurallara uygun bir şekilde su üzerinde seyretmelerini sağlamaktır.
Aşağıda bu aletlerden en önemlilerine yer verilmektedir.
Pusula
Teknelerde kullanılan pusulaların temel olarak iki farklı çalışma prensibi vardır.
Cayro Pusula olarak adlandırılan pusulalar elektrik besleme sistemi ile Manyetik
Pusula olarak adlandırılan pusulalar ise herhangi bir besleme sistemine gereksinim
duyulmadan çalışabilirler. Dünyanın gerek kendi etrafında, gerekse güneş etrafın-
da dönmesi sonucunda oluşan manyetik alan, pusulalarda birtakım sapmalara se-
bebiyet verir. Sapmaların pusulaya etkisinin en aza indirilebilmesi amacıyla pusu-
laların düzeltilmesi gerekmektedir. Düzeltmeler hiçbir zaman sapmayı sıfıra indir-
mez. Bu sebeple, her teknede teknenin yönüne
göre uygulanacak olan bir düzeltme cetveli bu-
C 112o lunmalıdır. Pusula düzeltmesi “CDMVT Formü-
lü” ile aşağıdaki şekilde yapılır.
işaretler değişmez
D -2o (+)-2o “C-D-M-V-T “ Formülü

C : Pusula Yönü (Compass)
işaretler değişir
M 110o D.: Deviasyon (Yapay Sapma) : Tekne-

ler genellikle metal malzemeden inşa edildiği
ve inşa aşamaları uzun sürdüğü için tersane-
V +4o (-)+4o lerde bulunduğu süre zarfında dünyanın man-
yetik alanından etkilenirler. Bu etkiyi en aza in-
T 114o dirmek için uygulanan düzeltme değerine devi-
asyon denir.
16
M : Manyetik Yön
V.: Varyasyon (Doğal Sapma) : Dünya üzerindeki gerçek kuzey ile manye-
tik kuzey arasındaki sapmadır. Bu sapma her bölgede farklılık gösterir.
T : Gerçek Yön
Parakete
Teknenin suya göre hızını ölçmeye yarayan seyir aletidir. Parakete, suya göre
ölçüm yaptığından, elde edilen hız değeri meteorolojik koşulların etkisiyle olu-
şan değerdir. Karaya göre yapılan hız ile paraketeden ölçülen hız arasında fark-
lılıklar olabilir.
İskandil Almaya Yarayan Aletler
Denizcilikte kullanılan “iskandil almak” deyimi, sıvı miktarının yüksekliğini
ölçmek anlamına gelir. Tekne tanklarında bulunan balast suyundan iskandil alı-
nabileceği gibi, teknenin altında bulunan suyun da iskandili alınabilir. İskandil al-
mak için 2 tip alet kullanılmaktadır:
l El İskandili : Herhangi bir elektronik devreye bağlı olmadan elle derin-
lik ölçmeye yarayan alettir.
l Elektrikli İskandil (Echosounder) : Ses sinyali gönderip bu sinyallerin
yankılarına göre kalibrasyon yaparak derinlik ölçmeye yarayan alettir.
VHF
Tekneler, birbirleriyle ve karayla iletişim sağlamaları amacıyla birtakım haber-
leşme cihazlarıyla donatılmaktadır. Bu cihazlar karasal veya uydusal bazlı çalış-
makta olup, teknelerde bulunan cihazlar tek-
nenin boyu ve sefer bölgesine göre farklılık
gösterir. Teknelerde kullanılan en önemli ha-
berleşme cihazı VHF denilen Çok Yüksek Fre-
kansta çalışan Telsiz Sistemidir. Bu cihazın ça-
lışmasını ve menzilini, hava koşulları, cihazın
çıkış gücü gibi hususlar etkiler. VHF
GPS
Manyetik pusula Elektrikli iskandil Radar
17
2.2.SEYİR YARDIMCILARI
Deniz fenerleri, ışıklı şamandıralar, radyo farları (radio beacon), görünür seyir
işaretleri ve elektronik mevki koyma tesis ve istasyonları gibi gerek millî, gerekse
milletlerarası standartlara göre gemilerin seyir emniyetine yardımcı olan tesis ve
araçlara genel olarak seyir yardımcıları denir.
ŞAMANDIRALAR
Denizde yol göstermeye, bir tehlike veya geçiş yolunu belirtmeye yarayan de-
ğişik tip, renk ve şekillerde bulunan yüzer seyir yardımcılarına şamandıra denir.
Ülkemiz iç sularında veya kıyılarında seyir yapan teknelere seyir yardımı sağ-
lamak amacıyla IALA-A şamandıralama sistemi kullanılır. Renk, şekil, tepelik,
numara, karakteristik ve nitelikleriyle seyir yapılabilecek suların sınırlarını belir-
leyen bu kardinal ve lateral şamandıralama sistemi, gerektiğinde diğer seyir yar-
dımcıları ile desteklenir.
Aşağıdaki şekillerde şamandıraların türleri, harita üzerindeki sembolleri ve
üzerlerinde bulunan fener karakterleri görülmektedir.
Yan (Lateral) Şamandıralar: Bir kanal veya liman girişinin sancak ve iskele ta-
rafını işaretler. Girişte teknenin sancak tarafında yeşil, iskele tarafında kırmızı şa-
mandıra kalacak şekilde seyir yapılır.
Tehlike (İzole) Şamandıraları: Suda bulunan herhangi bir tehlikenin üzerine

yerleştirilir. Üzerinden geçilmesi tehlikelidir.
FI (2)
Tecrit edilmiş tehlike işaretleri,

BRg Black (siyah), Red (kırmızı)
18
Emniyetli Su Şamandırası: Seyredilen bölgenin elverişli olduğunu gösterir.

Genellikle bir kanalın orta hattını işaretlemek için kullanılır.
L FI (10)
Emniyetli su işaretleri,
RW g Red (kırmızı), White (beyaz)
Yön (Kardinal) Şamandıraları: Suda bulunan bir tehlikenin seyre elverişli yö-
nünü gösterir. Kuzey, Güney, Doğu, Batı olarak isimlendirilir.
19
FENERLER
Fenerler, gündüz kule yapıları, gece ise karak-
teristik ışıkları ile görüş menzilinde bulunan tek-
nelerin seyirlerine yardımcı olan sabit yapılardır.
Herhangi bir fenerin tanımlanabilmesi için, o
fenerin ışık karakteristiğinin, yüksekliğinin ve gö-
rüldüğü mesafenin bilinmesi gerekmektedir.
Haritalarda yer alan fenerlere ilişkin tanımla-
malar aşağıdaki gibidir.
F: Sürekli ışık veren fener
Fl.: Işık süresi karanlık süresinden kısa
düzenli çakan fener
Fl (x).: X sefer grup çaktıktan sonra ka-
ranlık periyoduna geçen fener
Oc: Işık süresi karanlık süresinden fazla
olan düzenli çakan fener (husuflu)
Q: Seri çakan fener
VQ: Çok seri çakan fener
G: Yeşil renkte ışık veren fener
W: Beyaz renkte ışık veren fener
R: Kırmızı renkte ışık veren fener
(Örn: Fl (3) 9 s 19 m 9 M: 9 saniyede bir üç se-
fer çakan, 19 metre yükseklikte, 9 milden görü-
lür fener)
Aşağıda, seyire elverişli olan kesimde boyu 62 metre olan görünme mesafe-
si 25 mil ve 10 saniyede 3 kez beyaz renkte çakan, seyire elverişsiz kesimde ise
boyu 55 metre olan 12 milden görünür, sabit kırmızı renkte ışık veren sektörlü
bir fener yer almaktadır.
Böyle bir fener görüldüğünde, kırmızı
sektörün içindeyken tehlikeye doğru yakla-
şılmakta olduğu anlaşılacak ve 10 saniyede
3 kez çakan beyaz ışık görünene kadar rota
değiştirilecektir.
20
3.
BÖLÜM
TEKNE KULLANIMI
Tekne ile seyre çıkmadan önce teknenin özelliklerinin iyi bilinmesi gerekmek-
tedir. Teknenin, üretici talimatlarına uygun olarak kullanılmasına dikkat edilme-
li; özellikle dümen donanımı, motor, seyir fenerleri gibi temel kısımların çalışma
prensipleri bilinmelidir.
3.1. MANEVRA
Bir teknenin rıhtımdan ayrılma ve rıhtıma yanaşma, demirleme, suda bulunan
bir kişiyi kurtarma gibi hız ve rotanın değişkenlik göstereceği durumlarda manev-
ra yapması gerekir. Manevra yapmak için hıza ihtiyaç vardır. Manevrayı etkileyen
faktörler şunlardır:
l Pervane
l Dümen
l Rüzgar
l Akıntı
Pervane Etkisi: Pervane, bir teknenin boyuna hareketini sağladığı gibi, aynı
zamanda, -özellikle tornistan çalıştırıldığında-, suyun pervane kanatlarına yaptığı
direnç sonucu oluşan ve padıl etkisi denilen enine harekete de neden olur. Per-
vaneler sağa veya sola devirli olabilir. Tekne ileri yolda iken pervane saat yönün-
de dönüyorsa sağa devirli, saat yönünün tersine dönüyorsa sola devirlidir. Padıl
etkisinden dolayı sağa devirli pervaneler tornistan çalıştırılırken teknenin kıçını
iskeleye doğru; sola devirli pervaneler ise sancağa doğru atar.
Dümen Etkisi: Dümen yelpazesine çarpan sular tekneye yön verir. Dümen
etkisinin arttırılması için yelpazeye daha fazla su çarptırılması gerektiğinden mo-
tora verilen güç arttırılmalıdır.
21
TEKNE KULLANIMI
Rüzgar Etkisi: Rüzgarın manevraya etkisi teknenin suyun üzerinde kalan kıs-
mıyla ilgilidir. Fribordu yüksek olan teknelere rüzgar daha fazla etki eder. Rüz-
garın manevraya olan olumsuz etkisini azaltmak için dümen ve motor kullanılır.
Tekne hiçbir yere bağlı veya demirli değilse tekne rüzgara bordasını verme eğili-
mi gösterecektir.
Akıntı Etkisi: Seyiredilen bölgede akıntı varsa, tekne seyiredilmek istenen
rotadan uzaklaşacaktır. Akıntının şiddetli olduğu, girdapların bulunduğu alan-
larda ve özellikle dar kanallarda seyir yaparken akıntı etkisine dikkat edilmelidir.
DÜMEN KOMUTLARI
Karadaki bir araçtan farklı olarak, tekne, dümen ve motor komutlarına geç
cevap verir, özellikle manevra yapılırken bu duruma hazırlıklı olunması gerekir.
Dümen tutmayı bilmeden sefere çıkmak tehlikelidir.
Denizcilik dilinde dümen tutan kişiye (serdümen) verilen komutlar aşağıda-
ki şekilde tanımlanır :
İskele / Sancak Alabanda : Dümenin basılabildiği kadar sancak veya iske-
leye doğru basılmasıdır. Genellikle dümen en fazla 30 derece basılabilir.
İskele / Sancak komutu derecelendirilebilir. Örneğin; “ İskele 10, Sancak 20”
Ortala: Dümenin teknenin pruva-pupa hattına getirilmesidir.
Viya Böyle: Tekne istenen rotaya geldiğinde bu rotada devam edilmesidir.
İleri Yol: Motorun ileri doğru çalıştırılmasıdır.
Tornistan: Motorun geri doğru çalıştırılmasıdır.
İleri yol ve tornistanda motora verilen “tam yol / ağır yol / pek ağır yol” ko-
mutları ile tekne sürati ayarlanabilir.
AYRILMA (AVARA)
Tekneyi avara ederken dümen ve makine marifetiyle rıhtımdan teknenin açıl-
ması sağlanır.
Motor çalıştırıldıktan ve yeterince ısındıktan sonra, palamar halatları bağlı
bulundukları baba veya anelelerden fora edilir, bir sonraki kullanım için hazır ve
sarılmış olarak teknede emniyete alınarak muhafaza edilir.
Suda pervaneye dolanabilecek herhangi bir halat bulunmadığından ve halat-
ların hepsinin tekne içine alındığından emin olunmalıdır.
Tekne avara edilirken,bölgenin neta olduğundan emin olunması ve hız limit-
lerine uyulması gerekmektedir.
22
TEKNE KULLANIMI
Demirlemiş teknelerin, balıkçı teknelerinin ve yüzen insanların yakınlarından

geçerken dikkatli olunmalı; emniyetli hız ve rota seçilmelidir.
YANAŞMA (ABORDA)
Teknenin sabit bir yerde motor ve pervane yardımı olmadan kalmasını sağla-
mak için baş ve kıç taraflarından halatlar ile bağlanması gerekir.
Tekne halatları rıhtımlarda bulunan iskele babalarına veya anelelerine vol-
ta edilir.
Halatlar, rıhtımda bulunan baba ve anelelerin konumları dikkate alınarak,
tekneyle uygun açı yapacak şekilde volta edilmelidir. (Bkz. Bağlama Tipleri)
Teknenin bağlandığı bölgede gel-git olup olmadığına dikkat edilmelidir. Gel-
git varsa, halatların boşları alınmalı veya halatlara boş konulmalıdır.
Halatlar kullanılmadığı zamanlarda roda edilerek her an kullanıma hazır tu-
tulmalıdır.
3.2. BAĞLAMA-AYRILMA MANEVRALARI

Rüzgar etkisi altında bağlama : Rüzgar tekneyi rıhtım veya iskeleden aça-
cak şekilde esiyorsa, rıhtıma 025-045 derece bir açıyla yaklaşılır. Eğer iki tekne
arasına girilecekse bu açı büyük, boş bir rıhtıma yaklaşılacaksa bu açı küçük ola-
bilir.
Teknenin, rıhtıma yanaşacağı taraftaki bordasına yeterince usturmaça kon-
malıdır. Yaklaşma minimum süratle yapılır. Halat verme mesafesine gelince baş
omuzluktan sahile halat verilir ve dümen rıhtımın aksi yönüne basılır. Tornistan ve-
rilerek teknenin kıçı yanaştırılır ve kıçtan halat verilir. Kıçtaki usturmaçalar rıhtımla
temas ettiği anda baştaki ve kıçtaki halatlar volta edilir.
RÜZGAR
23
TEKNE KULLANIMI
Rüzgar baştan esiyorsa, rıhtıma baştan yaklaşılır, baş halat verildikten

sonra tornistanla kıç yanaştırılır ve halatlar volta edilir. Burada önemli olan ba-
şı rıhtımın aksi yönünde rüzgara kaptırmamaktır. Bu taktirde baş açar ve başı ya-
naştırmada büyük zorluk çekilir. Kıçı yanaştırmakta zorluk çekilmeyecektir. Kı-
çın açmayacağından şüphe ediliyorsa, tornistanla birlikte dümen rıhtım yönüne
basılabilir. Bu manevra sırasında kesinlikle baştan verilen halat kasılmamalıdır.
RÜZGAR
Rüzgar kıçtan esiyorsa, rıhtıma aynı açıyla yaklaşılır. Önce baş halat ve-
rilebilir ama asla tutulmamalıdır. Kıç halat verildikten sonra boşu alınır ve volta
edilir. Rüzgar başı basarak yanaştıracaktır. Baş halat bundan sonra volta edil-
RÜZGAR
melidir.
Rüzgarsız havada veya rüzgar rıhtıma doğru esiyorsa, rıhtı-
ma dar açıyla yaklaşılabilir. Baş halat verildikten sonra, dümen rıhtımın
aksi yönde alabandaya basılarak, baş açılır ve tornistanla kıç yanaştırılır.
Hava rüzgarsız olduğundan tornistan verildiği anda kıçın rıhtım tarafına
atması için dümen rıhtım yönünde alabandaya basılmamalıdır. Genelde
teknenin kıçı tornistanda hangi yöne çekiyorsa o bordadan aborda olmakta
fayda vardır. Bu şekilde kıçın yanaştırılmasında zorluk çekilmez. Kıç
yanaşırken baş halat kesinlikle kasılmamalıdır. Rüzgar rıhtıma doğru esiyorsa
rıhtımın biraz açığına doğru manevra yapmak doğru olacaktır.
Rüzgarlı havada ayrılma (avara etme)
Rüzgar rıhtım yönünden tekneyi açacak şekilde esiyor-
sa, halatlar fora edilince tekne rüzgar altına düşerek rıhtımdan açacaktır.
Bundan sonra ileri yolla veya RÜZGAR
tornistanla rıhtımdan ayrılınabilir. İleri yolla
çıkılacaksa teknenin yanlaması hesap edilmeli ve tekne yeterince açmadan
yol verilmemelidir.
24
RÜZGAR
TEKNE KULLANIMI
Rüzgar kıçtan esiyorsa, rüzgarın tekneyi rıhtıma bastığı durumlardaki ma-

nevra yapılır. Kıçı açmak daha kolaydır. Kıç halat fora edildikten sonra moto-
ru kullanmaya gerek kalmayabilir. Gerekirse RÜZGAR
dümen rıhtım yönüne basılarak çok
hafif ileri yol verilerek kıç açılır. Kıç istenen miktarda açıldıktan sonra tornistan-
la çıkılır.
RÜZGAR
RÜZGAR
Rüzgar baştan esiyorsa, kıç koltuk halatı fora edilmeden diğer halatlar fo-
ra edilir. Teknenin rıhtımla temas ettiği nokta usturmaçalarla beslenmelidir. Rüz-
gar motor kullanmaya gerek bırakmaksızın başı açar.
RÜZGAR
Açmazsa, dümen rıhtım yönüne doğru basılarak tornistanla açması sağlanır.
İstenilen miktar açtıktan sonra, ileri yolla rıhtımdan ayrılınır.
RÜZGAR
RÜZGAR
25
RÜZGAR
TEKNE KULLANIMI
Rüzgar tekneyi rıhtıma basıyorsa, avara etmek oldukça zordur. Bu du-

rumda usturmaça üzerinde manevra yapmak gerekir ve teknenin rıhtımla temas
ettiği nokta yeterince usturmaçayla beslenmiş olmalıdır. Baş çapraz halatı fora
edilmez. Diğer halatlar fora edildikten sonra çok hafif ileri yol verilir ve dümen
rıhtım yönünde alabandaya basılır. Tekne baş çapraz halatı üzerinde rıhtıma
RÜZGAR
yüklenir ve kıçı rüzgar üstüne doğru açmaya başlar. Kıç yeterince açıldıktan son-
ra, tornistan verilir ve baş açarken baş çapraz halatı fora edilerek rıhtımdan uzak-
laşılır. Yeterince emniyetli mesafeye çıktıktan sonra ileri yol verilir.
Önemli Not: Teknenin rıhtımla temas ettiği noktada yeterince usturmaça ol-
duğu kontrol edilmeli ve bu baş omuzlukta durumu kontrol altında tutmak için
bir personel bulundurulmalıdır. Aksi taktirde teknenin bordası rıhtıma çarpabilir,
hatta sert rüzgar altında büyük hasar görebilir.
RÜZGAR
26
TEKNE KULLANIMI
BAĞLAMA TİPLERİ
ABORDA OLMA
KIÇTAN KARA OLMA
3.3.YAVAŞLAMA VE DURMA
Teknelerde otomobil, tren veya uçaklardaki fren sistemleri olmadığından tek-
neyi durdurma işlemi teknenin gittiği yönün aksine motor çalıştırılarak sağlanır.
Bu sebeple, tekneleri durdurma veya yavaşlatma işlemlerinin tahmin edilenden
daha çok zaman alabildiği unutulmamalıdır.
Tekneyi durdurmak için ilk olarak gaz kolu hafifletilmeli ve vites boşa alınmalı,
ardından motora tornistan komutu verilip tekne yavaşlatılarak durdurulmalıdır.
27
TEKNE KULLANIMI
3.4.ŞAMANDIRAYA BAĞLAMA
Tekne şamandıraya bağlanırken teknenin pruvası bağlama şamandırasına
doğru yöneltilerek yavaş hareket edilmelidir.
Teknenin başı şamandıraya değmeden hemen önce motora tornistan komu-
tu verilerek tekne durdurulmalı; motor boşa alındıktan sonra şamandıraya bağ-
lanmalıdır.
3.5.DEMİRLEME
Öncelikle demir atılacak bölgenin neta olduğundan emin olunmalıdır. Demir
sahasının yeterli derinliğe ve uygun dip yapısına sahip olmasına dikkat edilmeli-
dir. Çamur, balçık ve kumun tutuculuğunun daha fazla olduğu unutulmamalıdır.
KOMUTLAR
Demirleme ile ilgili terim ve komutlar aşağıdaki gibidir:
Demiri Funda Etmek: Demirin denize bırakılması için kullanılan terim.
Kaloma: Suya verilen demirin ucuna bağlı halat veya zincirin uzunluğu.
Irgat: Demirin atılmasına veya alınmasına yarayan vinç.
Kastanyola: Demirleme ırgatının fren mekanizması.
Aganta: Hareket halindeki zincirin kastanyola (fren) yardımıyla tutulması.
Demiri Vira Etmek: Demirin denizden alınması için kullanılan terim.
Apiko: Demir alırken deniz dibindeki tüm kalomanın ırgata alınmasını müte-
akip demirin deniz dibinden kopmadan hemen önceki durumu.
Salpa: Demirin dipten koparak sallandığı an.
SALINIM DAİRESİ
Pek çok teknenin demirli olarak bulunduğu yerlerde tekneler, rüzgar ve akın-
tının etkisiyle yapılan salınım neticesinde birbirleriyle çatışma riski oluştururlar.
Bu riski ortadan kaldırmak için emniyetli bir alan (salınım dairesi) bırakılmalıdır.
Salınım dairesi hesaplanırken, içinde bulunulan teknenin boyu ve salınım da-
iresi dahil, etraftaki diğer teknelerin boyları ve salınım daireleri dikkate alınmalı-
dır. Salınım dairesinin merkezi, demirin deniz dibine tutunduğu nokta; yarı çapı
ise verilen kaloma miktarı ve tekne boyunun toplamıdır.
DEMİRİN FUNDA EDİLMESİ
Demir mevkiine yaklaşırken hız kesilir ve teknenin başı rüzgar üstüne doğ-
ru alınır.
Planlanan demir mevkiine gelince tekne durdurulur, demir dibe doğru yavaş-
ça atılır.
28
TEKNE KULLANIMI
Teknenin batma ve su alma tehlikesine karşı kıç taraftan demir atılmamalı-

dır. Zincirin dibe daha iyi döşenebilmesi için kısa aralıklarla tornistan verilmeli,
böylece teknenin geriye doğru akması sağlanmalıdır. Hava şartlarına ve kullanı-
lan demir teçhizatı tipine göre (zincir, halat veya kombine) su derinliğinin 4 ilâ 10
katı arasında kaloma verilmelidir.
Zincir için 4 Katı, Kombine için 6 Katı, Halat için 10 Katı kaloma verilir.
Demirlemeden sonra çevredeki seyir alametlerinden veya sabit kıyı yapıla-
rından kerteriz alınarak teknenin demir mevkiinden uzaklaşıp uzaklaşmadığı, de-
mir tarayıp taramadığı anlaşılabilir. Bu kontrol belirli aralıklarla tekrarlanmalıdır.
Demir teçhizatının bağlantı yerleri sık sık kontrol edilmelidir. Demirleme do-
nanımlarında halat kullanılıyor ise denizci bağları yerine kilitler tercih edilmelidir.
Zira denizci bağları, halata, kilitlere nispeten daha çok zarar verebilir.
DEMİRİN VİRA EDİLMESİ
Demir almak için şu adımlar takip edilmelidir;
Demir alırken zincir veya halat vira edilerek teknenin demirin tam üzerine
gelmesi sağlanır. Tekne demirin üzerine geldiğinde demir aniden ve dibe dik bir
açıyla vira edilerek dipten kurtarılmış olur.
Eğer demir dipten koparılamıyorsa, demir zinciri/halatı deste konumunda tu-
tularak demir üzerinde daire çizilir ve böylece demirin rahatlatılması sağlanır.
Demir, yerine alınmadan asla harekete geçilmemelidir.
29
TEKNE KULLANIMI
Dümen
Kıç Puntel
halatı
Usturmaça Koltuk Demir

R halatı
IH
T
IM
Koç boynuzu
Yukarıdaki fotoğrafta bir marinada bağlı bulunan yelkenli teknenin manevra

ile ilgili kısımları görülmektedir.
30
4.
BÖLÜM
ÇATIŞMAYI ÖNLEME KURALLARI (COLREG)
4.1. GENEL
Denizde Çatışmayı Önleme Uluslararası Kuralları, teknelerin birbirlerine kar-
şı davranışlarını bir düzene bağlayarak çatışma risklerinin ortadan kaldırılması-
na yönelik hazırlanmış kurallar bütünüdür. Bu bölümde kısaca ilgili kurallardan
bahsedilecektir.
Emniyetli Hız
Her tekne emniyetli bir hızda ilerleyecektir. Emniyetli hız, şartlara ve duruma
bağlı olarak değişeceğinden kesin bir hız sınırından bahsedilemez. Emniyetli hız,
ani gelişebilecek bir tehlikede teknenin yeterli zaman önce durdurulmasına im-
kan verecek hızdır.
Trafiğin yoğun olduğu yerlerde, demir sahalarında, liman içerisinde, manevra-
sı kısıtlı teknelerin yakınlarında teknenin hızı azaltılmalıdır.
Sığ sularda hız azaltılmalıdır. Su derinliğinin her yerde farklılık gösterebilece-
ği ve bir anda değişebileceği unutulmamalıdır. Sudaki tüm tehlikeler işaretlen-
miş veya aydınlatılmış olmayabilir. Şamandıralar veya fenerler yer değiştirmiş ve-
ya tahrip edilmiş olabilir. Bu yüzden seyir yapılacak bölgenin uygun ölçekteki ha-
ritası teknede bulundurulmalıdır. Hızın draftı arttırabileceği dikkate alınarak sığ
sularda hız azaltılmalıdır.
Görüş
Yağmur, sis ve duman gibi görüşün azaldığı durumlarda hız azaltılmalıdır.
Geceleri potansiyel tehlikeler kolayca seçilemediğinden, seyir yapmak özel
dikkat gerektirir.
Seyir yardımcılarına ait ışıklar, sahil ışıkları ile karışabileceğinden dikkat gös-
terilmelidir.
31
Gözcülük
Hem görme hem de işitme yoluyla iyi bir gözcülük yapılmalıdır.
Tekne kaptanı özellikle kötü havada, kısıtlı görüşte veya gece vakti teknenin
çevresinde neler olup bittiğinden emin olmalıdır.
Teknenin kıç tarafı dahil tüm çevre gözlemlenmelidir.
Manevra Kabiliyeti
Dalga, rüzgar ve akıntı teknenin manevra kabiliyetini olumsuz şekilde etkile-
yebilir. Teknenin durma ve dönüş mesafesi teknenin hızına, tasarım şekline (tek-
ne yapısı, motor ve pervane tipi ile sayısı vb.), ortamdaki rüzgar ve akıntıya bağ-
lıdır.
4.2. ÇATIŞMAYI ÖNLEME

Yol Verme
Kaptan diğer teknelerle çatışma riskini sürekli değerlendirmeli ve Çatışmayı
Önleme Kurallarına göre gerektiğinde diğer teknelere yol vermelidir.
Motorla yürütülen bir tekne aşağıdaki teknelere yol vermekle yüküm-
lüdür;
- Kumanda altında bulunmayan,
- Manevra yapma gücü kısıtlı olan,
- Balıkçılıkla uğraşan ve
- Yelkenli teknelere.
Yelkenle yürütülen bir tekne aşağıdaki teknelere yol vermekle yü-
kümlüdür;
- Kumanda altında bulunmayan,
- Manevra yapma gücü kısıtlı olan ve
- Balıkçılıkla uğraşan teknelere
4.3. SEYİR FENERLERİ

Fenerler güneşin batışından doğuşuna kadar ve kısıtlı görüş koşullarında
gösterilmelidir.
32
STANDART TEKNE FENERLERİ

Bütün tekneler, boylarına ve tiplerine göre seyir fenerleri ile ilgili belirlen-
miş olan düzenlemelere uymak zorundadır. Tekne fenerleri, teknelerin meş-
gul oldukları iş ve yönlerinin belirlenmesine yardımcı olur. Fenerlerin, tekneye
COLREG’de esasları belirtildiği şekilde yerleştirilmesi gerekmektedir.
Silyon feneri
Geminin baş-kıç ekseni üzerinde 225 derecelik görüş açısı bulunan ve tekne-
nin baş tarafında tam pruvadan itibaren kemerenin 22,5 derece (pruvadan 112,5
derece iskele-sancak) gerisine kadar ışık gösterecek surette yerleştirilmiş beyaz
bir fenerdir.
Borda Fenerleri
Sancak tarafta bulunan bir yeşil ve iskele tarafta bulunan bir kırmızı fenerdir.
Herbiri 112,5 derecelik bir ufuk yayı üzerinde tam pruvadan kendi tarafındaki ke-
merenin 22,5 derece gerisine kadar kesiksiz bir ışık gönderecek surette yerleş-
tirilmiştir. Boyu 20 metreden kısa tekneler, borda fenerlerini teknenin tam orta
hattı üstünde birleşik şekilde de bulundurulabilir.
Kıç Feneri
Teknenin kıç tarafına yakın bir yere yerleştirilmiş 135 derecelik bir ufuk yayı
üzerinde kesiksiz beyaz bir ışık gösteren fenerdir.
Her yönden görünür fener
360 derecelik görüş açısıyla her yönden görünen fenerdir.
Pruva
Pupa
33
TEKNELERİN BOY VE TİPİNE GÖRE FENERLER

BOYLARI 7 METREDEN KISA TEKNELER
Boyları 7 metreden kısa ve üs- Boyları 7 metreden kısa olan

tünde yol olan yelkenli ve kürek- ve 7 deniz milinden daha az hız-
li tekneler la seyreden tekneler
MOTORLU TEKNELER
Boyları 12 metreden kısa olan motorlu tekneler aşağıdaki fenerleri göster-
mek zorundadırlar.
Boyu 20 metreden kısa olan

tekneler borda fenerlerini merkez
hattı üzerinde birleşik olarak
bulundurabilirler.
Borda fenerleri, silyon fenerleri ve bir pupa feneri.
34
BOYLARI 20 METREDEN KISA OLAN VE MOTOR KULLANMAYAN

YELKENLİ TEKNELER
Seyir fenerleri kombine

olarak direk başında
gösterilebilir.
Direk başına yakın bir

yerde üstte kırmızı,
altta yeşil her yönden *Yelkenli bir tekne,
görünür fenerler motorunu kullandığı
gösterilebilir. zaman, motorlu
tekne olarak
değerlendirilir. Bu
durumda motorlu
tekne gibi hareket
etmek, gündüz
uygun şekilleri
ve gece uygun
fenerleri göstermek
zorundadır.
35
BALIKÇI TEKNELERİ
Trol balıkçılığı Ağ balıkçılığı

yapan tekne yapan tekne
MANEVRA KABİLİYETİ KISITLI OLAN TEKNELER

(DALGIÇ TEKNELERİ DAHİL)
Manevrası kısıtlı
bir dalgıç teknesi
Manevrası kısıtlı
bir römorkör
36
KUMANDA ALTINDA BULUNMAYAN TEKNE

Kumanda altında bulunmayan bir tekne dikey bir doğru üzerinde her yönden
görülür iki kırmızı fener; su üzerinde ilerlerken bunlara ek olarak borda fenerleri
ve bir pupa feneri ,gündüz üst üste iki siyah küre gösterecektir.
Üzerinde Üzerinde
yol olmayan kumanda yol olan kumanda
altında bulunmayan tekne altında bulunmayan tekne
DEMİRLİ DURUMDAKİ TEKNE
Boyu 50 metreden fazla

demirli tekne. Boyu 50 metreden kısa ise,
yalnızca baş taraftaki demir feneri gösterilir.
KARAYA OTURMUŞ TEKNE
Boyu 50 metreden
fazla karaya oturmuş
tekne
37
MOTORLU TEKNELERDE AYKIRI GEÇİŞ
Aykırı geçiş yapan iki motorlu tekneden diğerini sancak tarafında gören
tekne yol verecektir. Mümkün olduğunca diğer teknenin pruvasını kesmekten
kaçınacaktır.
PRUVA PRUVAYA GELEN MOTORLU TEKNELER
Birbirlerinin borda fenerlerini görecek şekilde zıt rotadan ilerleyen her iki tekne
de rotalarını sancak tarafa alacaktır.
MOTORLU VE YELKENLİ TEKNELER
Yol üstünlüğü yelkenli tekneye ait olduğu için

motorlu tekne yelkenli teknenin pruvasını kesmekten
kaçınacak şekilde manevra yapacaktır.
38
YETİŞME
İster yelkenli, ister motorlu olsun, başka bir tekneye yetişen tüm tekneler,
teknelerin birbirlerini görmeleri durumunda, yetişilen teknenin yolundan çıka-
caklardır.
Bir teknenin diğer bir tekneye yetişip geçtiği hususunda herhangi bir tered-
düte düşmesi durumunda, o tekne, kendini yetişen tekne sayarak buna göre ha-
reket edecektir.
YELKENLİ TEKNELER
Rüzgarı farklı yönlerden
kullanan teknelerden rüz-
garı iskele taraftan kullanan
tekne, diğerinin yolundan
çıkacaktır. RÜZGAR
Rüzgarı iskeleden kul-
lanan bir tekne rüzgar üze-
rinde bir tekne görür ve bu
gördüğü teknenin rüzga-
rı iskele tarafından mı san-
cak tarafından mı kullandı-
ğını saptayamazsa, gördüğü
diğer teknenin yolundan çı-
kacaktır.
39
Rüzgarı aynı yönden

kullanan iki yelkenli
tekneden, rüzgar üstünde
RÜZGAR olan, diğerinin yolundan
çıkacaktır.
ROTASINI ÝSKELEYE ALIR

GENEL NOTLAR
Yol veren tekne çatışmayı önleyecek şekilde erken ve belirgin bir manevra
için diğer teknenin açık bir şekilde görebileceği rota/hız değişikliklerini yapacak,
A R
ZG
yol hakkı olan teknenin önünden (pruvasından) geçmeyecek, gerekirse duracak
RÜ ya da tornistan yapacaktır.
Çatışmayı önlemek için yeterli manevranın yapılmadığını göstermek amacıy-
la, peşpeşe en az beş kısa düdük çalmak gerekir.
Kısa düdük 1-2 saniye, uzun düdük 4-6 saniye uzunluğundadır.
Çatışmayı önleme manevralarında düdük işaretleri şu şekilde kullanılacaktır:
Bir kısa düdük: Rotamı sancağa değiştiriyorum.
İki kısa düdük: Rotamı iskeleye değiştiriyorum.
Üç kısa düdük: Motorumu tornistan çalıştırıyorum.
Dar bir kanalda seyreden tekneler dönüş yerine yaklaşırken araya giren bir
engel sebebiyle birbirlerini göremiyorlarsa bir uzun düdük çalmalıdır. Dönüş ye-
rinin öbür tarafında bir tekne varsa bu tekne de bir uzun düdükle cevap verme-
lidir.
Motorlu bir teknenin başka bir motorlu tekne ile çatışmaktan kaçınmak için
manevra yapması durumunda, bu tekne, mümkün olduğunca rotasını iskele ta-
rafına almaktan kaçınacaktır.
40
KISITLI GÖRÜŞ KOŞULLARINDA MANEVRA VE SEYİR KURALLARI

Her tekne, kısıtlı görüşte içinde bulunulan durum ve koşullara göre ayarlana-
cak olan emniyetli bir hızla ilerlemelidir. Kuvvetle yürütülen bir tekne, ani manev-
ralar için motorlarını hazır bulundurmalıdır.
Sadece radarla diğer bir teknenin varlığını anlayan bir tekne, bir çatışma teh-
likesinin var olduğunu saptarsa, önleyici manevrayı zamanında yapacaktır. Ma-
nevra yapılırken aşağıdaki hususlardan kaçınılmalıdır:
(i) Yetişilen bir tekne hariç, kemere doğrultusunun ilerisinde bulunan bir
tekne için rotanın iskeleye alınması,
(ii) Rotanın kemere doğrultusunda veya kemere doğrultusunun gerisinde
olan bir tekneye doğru değiştirilmesi.
Görüş şartları kısıtlı olan bir alan içinde veya yakınında, aşağıda bahsedilen
ses işaretleri verilecektir:
(a) Üzerinde yol bulunan kuvvetle yürütülen bir tekne iki dakikadan fazla
olmayan aralıklarla bir uzun düdük çalacaktır.
(b) Yolda olan fakat su üzerinde ilerlemeyip duran, kuvvetle yürütülen bir
tekne iki dakikadan fazla olmayan aralıklarla birbiri ardından iki uzun
düdük çalacak ve bu iki düdük arasında da yaklaşık iki saniyelik süre
bulunacaktır.
41
COLREG TEHLİKE İŞARETLERİ
1 DK
ARALIKLARLA
KIRMIZI SÜREKLİ TEKNE (ATEŞLENEN)
İŞARET ÇALAN ÜSTÜNDE DUYULAN
FİŞEKLERİ SİS DÜDÜĞÜ ALEVLER SİLAH SESLERİ
SOS
TURUNCU TELSİZ
ZEMİN ÜZERİNE TELEFON
KARE SİYAH MORS KODU PARAŞÜTLÜ
CİHAZI
ŞEKİLLER İŞARET FİŞEĞİ
KOLLARIN
SU ÜSTÜNDE İÇİ YANDA
GÖRÜLEBİLEN NEPTÜN-CEMAL SİYAH AŞAĞI YUKARI
HERHANGİ BİR İŞARET DÖRTGEN VE İNDİRİLİP
RENKTE BOYA
(TURUNCU ÖNERİLİR)
SANCAKLARI KÜRE İŞARETİ KALDIRILMASI
TELSİZ
“DSC” CİHAZI EPIRB CİHAZI
TELGRAF
CİHAZI TURUNCU
DUMAN KANDİLİ
42
5.
BÖLÜM
METEOROLOJİ
5.1. DENİZ ŞARTLARI

Rüzgar ve Dalgalar
Hava basıncı mevsimlere, hava sıcaklığına ve Dünya’nın günlük hareketine
göre değişiklik göstermektedir. Bu sebeple yer yüzünün bazı bölgelerinde alçak
basınç(L/A/siklon), bazı bölgelerinde ise yüksek basınç(H/Y/antisiklon) oluşmak-
tadır. Yer yüzünde basınçları aynı olan noktaları birleştiren paralel eşdeğer çizgi-
lerine izobar denir.
Rüzgar, hava kütlesinin yüksek basınç bölgesinden alçak basınç bölgesine
doğru yatay hareketi ile oluşur. Normal şartlarda deniz seviyesindeki atmosfer
basıncı 1013 mb’dır, (760mmHg) Rüzgarlar hava kütlesinin geldiği yöne göre,
akıntılar ise su kütlesinin gittiği yöne göre adlandırılır, (Örnek: Kuzeyden gelen
rüzgar; güneye doğru akıntı). Sinoptik haritalarda görülen izobar çizgileri, rüzgar
hızının tahmin edilmesine yardımcı olur. İzobarların sıklaştığı bölgelerde rüzgar
diğer bölgelere nazaran kuvvetli eser.
Kuzey yarı kürede yüksek basınç bölgesinde rüzgar, saat yönünde
dirise(dönmek) ederken; alçak basınç bölgesinde tam tersi durum söz ko-
nusudur. Güney yarı kürede ise alçak basınç bölgesinde rüzgar saat yönünde
dirise(dönmek) ederken, yüksek basınç bölgesinde bunun tam tersi olmaktadır.
Gündüz süresince denizden karaya doğru esen rüzgâra deniz meltemi; gece sü-
resince karadan denize doğru esen rüzgâra ise kara meltemi denilmektedir.
43
METEOROLOJİ
Fırtınalar Kanunu (Buys-ballot)

Kuzey yarı kürede tekne üzerinde bulunan bir kişi sırtını gerçek rüzgara doğ-
ru döndüğünde alçak basınç merkezi sol kol ilerisinde kalır. Bu sayede fırtınadan
kaçmak için gerekli rota değişikliği yapılabilir. Ayrıca, direk başına monte edilen
rüzgar göstergesi ve anemometre ile rüzgarın nispi yönü ve şiddeti bulunabilir.
Alçak basýnç
Alçak basınç
44
METEOROLOJİ
Bazı durumlarda, alçak basınç bölgelerinde sıcaklığı ve yoğunluğu farklı iki

hava kütlesi birbirleri ile karşılaşır. Bu hava kütlelerinin meteorolojik özellikleri
farklılık gösterdiğinden birbirleriyle etkileşimleri kolay olmaz. Bu sebeple, iki ha-
va kütlesi arasında “cephe” adı verilen bir sınır alanı oluşur.
İki çeşit cephe bulunur. Sıcak cepheler, sinoptik haritalarda kırmızı renkli ya-
rım daire şeklinde, soğuk cepheler ise mavi renkli üçgen şeklinde gösterilir.
Anemometre
Meteorolojik Koşulların Etkileri

Kara şartlarından farklı olarak, rüzgarlı havaların denizde çok daha fazla etkili
olabileceği unutulmamalıdır. Deniz, rüzgârlı durumlarda çok dalgalı olabilir. Do-
layısıyla tekne ile açılmadan önce hava raporları mutlaka temin edilmelidir. Bir
teknenin ağır hava şartlarındaki hareketi aşağıdaki etkenlere bağlıdır;
Tekne tasarımı ve dayanıklılığı,
Teknenin motor gücü,
Gidilen rota.
Rüzgar, Dalga ve Akıntı
Oluşabilecek olumsuz meteorolojik koşulları erken tahmin edebilmek için
aşağıdakiler gözlemlenmelidir;
Basıncın değişimi,
Rüzgarın değişimi,
Sıcaklık değişimi,
Dalga tepesindeki kırılmalar,
Bulut tiplerindeki değişimler.
45
METEOROLOJİ
Meteorolojik şartların değişerek tekne emniyetini olumsuz etkileyeceğine ka-

naat getirilirse can yelekleri giyilmeli ve derhal emniyetli bir yere veya sahile doğ-
ru ilerlenmelidir.
Barometre
Baştan Gelen Denizler

Genellikle, büyük dalgalarla mücadele edebilmek için en iyi yol dalgaları
mümkün olduğunca baş omuzluktan almaktır. Çok fazla güç verilmesi teknenin
dalga tepesinden atlayıp dalga çukuruna çarpmasına neden olabilir. Bu çarp-
ma hareketi hem tekne için hem de üzerindeki insanlar için emniyetli değildir.
Az güç harcanması ise dalgaların tekne üzerinde kırılmasına veya teknenin üze-
rinden aşmasına sebep olacaktır. En uygun ve emniyetli seyir şartlarını sağlamak
için hız ve rota kontrol edilmelidir.
Bordadan Gelen Denizler
Bordadan gelen dalgaların en büyük tehlikesi, teknenin yalpalamasını artır-
masıdır. Denize farklı açıdan yaklaşılarak yalpalamanın derecesi düşürülebilir.
Mümkün olduğunca dalganın kıç omuzluktan alınarak seyredilmesi ile teknenin
daha az yalpa yapması sağlanacaktır.
Kıçtan Gelen Denizler
Kıçtan gelen dalgalarla beraber seyir yapılmasının batmak veya alabora ol-
mak gibi potansiyel tehlikeleri vardır. Kıçtan gelen denizler, teknenin dümen
dinleme gücünü azaltır. Bu durumdan kurtulabilmek için gaz kolu kullanılarak,
dalgalar teknenin kıçında kırılacak şekilde, tekne dalgaların arkasında tutulma-
lıdır.
46
METEOROLOJİ
Sert Havalarda Tekne Kullanımı ve Tehlikeleri

Sudaki diğer tehlikeler gibi, sert hava ile karşılaşılması sefere çıkmadan ön-
ce hava raporları alınarak engellenebilir. Beklenmeyen bir fırtına en dikkatli de-
nizciyi bile yakalayabilir. Dolayısıyla en kötü hava şartlarına karşı hazırlıklı olun-
malı ve iyi bir gözlem yapılarak fırtına habercisi bulutlar ile dalga tepelerindeki
kırılmalar gözlemlenmeli; özellikle barometredeki değişimler dikkate alınmalıdır.
Eğer sahil yeterince yakınsa, fırtına durumunda sahile doğru ilerlenmeli, rüzgarın
büyük dalgalar oluşturamayacağı sakin bir liman veya rüzgaraltı oluşturacak bir
ada aranmalıdır. Fırtına öncesinde genellikle rüzgarın yön değiştireceği ve zaman
zaman şiddetini artıracağı unutulmamalıdır.
Emniyetli hızla ilerlenmeli tekneyi dalgalara daha fazla maruz bırakacak yük-
sek hızdan kaçınılmalıdır. Tekne üzerinde dümen dinletecek bir güç yokken, tek-
ne dalgalara bordasını çevirerek sürüklenecek ve alabora ihtimaline karşı savun-
masız kalacaktır. Motor çalışmıyorsa, bir deniz demiri veya elincesine bağlı güç-
lü bir kova ile tekneyi dalga içine doğru yönlendirmek, daha fazla yalpa yapma-
yı engelleyecektir.
Şartlar kötüleşirse şunlar yapılmalıdır:
Tekne, mümkün olduğunca su alınmasına engel olacak şekilde korunaklı ha-
le getirilmelidir.
Teknedeki herkesin can yeleği giydiğinden emin olunmalıdır.
Dalgaların etkilerini azaltmak için hız ve rota yukarıda açıklandığı şekilde
ayarlanmalıdır.
Teknenin baş tarafının dalgaları almak için en güçlü noktası olduğu unutul-
mamalıdır.
Sert havalarda meydana gelebilecek acil bir durumda, yetkililerin tekneyi kur-
tarabilmesi için durum hakkında bilgi verilmelidir.
Teknedeki herhangi bir yalpada devrilebilecek olan tüm nesneler, sabitlen-
melidir.
Teknedekilerin mümkün olduğunca kapalı mahallerde tutulması sağlanmalı-
dır.
47
METEOROLOJİ
Bofor Genel Hız Sembolleri

Deniz Ölçütü Knot
Kuvveti Tanım (knot)
0 Sakin Deniz ayna gibidir 0-1
Köpüklü tepeleri olmayan, pullanma 1-2

1 Esinti 1-3
görüntüsünde hafif dalgalanma
5
Küçük dalgacıklar, hala kısa ama
2 Hafif esinti daha belirgin dalga tepeleri camsı 4-6
görüntüdedir ve kırılmazlar 10
Geniş dalgacıklar, dalga tepeleri kırılmaya
3 Tatlı meltem başlar. Camsı görüntüde köpükler. Belki 7-10
dağınık küçük beyaz köpüklü anaforlar
15
Mutedil Küçük dalgalar uzamaya başlar. Beyaz
4 11-16
rüzgar köpüklü anaforlar sıkça görülür.
Daha belirgin uzun şekiller alan mutedil 20

5 Sert rüzgar dalgalar. Birçok beyaz köpüklü anafor 17-21
oluşur. Bazı serpintilerin olma şansı var.
Büyük dalgalar oluşmaya başlar. Beyaz 25
Kuvvetli köpüklü dalga dorukları şimdi her yerde
6 22-27
rüzgar daha yaygındır. Muhtemelen biraz
serpinti olur. 30
Deniz kabarır, kırılan dalgalardan çıkan
Fırtınamsı
7 beyaz köpükler rüzgar yönünde şeritler 28-33
rüzgar
halinde sürüklenir.
35
Daha uzun orta yükseklikte dalgalar.
Dalga doruklarının uçları rüzgarla
8 Fırtına damlacıklar halinde saçılır. Köpükler 33-40
rüzgarla çok belirgin şeritler halinde 40
sürüklenir.
Yüksek dalgalar. Rüzgar yönünde 45
sürüklenen yoğun köpük şeritleri. Dalga
Kuvvetli dorukları düşmeye, takla atmaya ve
9 41-47
fırtına dalga üzerinde yuvarlanmaya başlar.
Saçılan damlacıkların yoğunluğu görüşü 50
etkileyebilir.
Uzun zaman asılı kalan doruklarıyla
çok yüksek dalgalar. Yoğun, sürüklenen 55
Şiddetli
10 büyük köpük şeritleri. Yüzey beyaz bir 48-55
fırtına
görünüm alır, denizin takla atması yoğun
ve ürkütücü olur. Görüş çok etkilenir.
Bofor (Beaufort) skalası ve rüzgar hızı sembolleri

Mil/saat=knot (nat diye okunur). Bir deniz mili = 1852 m
48
6.
BÖLÜM
DENİZDE CANLI KALMA VE İLK YARDIM
6.1. DENİZDE CANLI KALMA

EMNİYET TEÇHİZATI
Tekne ile açılmadan önce, güvertede yeterli emniyet teçhizatı olduğundan
emin olunmalı, emniyet teçhizatının hayat kurtarabileceği unutulmamalıdır!
CAN YELEKLERİ
Can yelekleri, kullanıcısını baygın halde ol-
sa bile su yüzeyinde tutarak solunum yolla-
rının açık kalmasını ve boğulmasını engeller;
kullanıcısının daha uzun süre su üzerinde kal-
masını sağlar.
Can yelekleri, su sporlarında kullanılan yüz-
dürme yardımcıları ile karıştırılmamalıdır. Yüz-
dürme yardımcıları yüzme bilen insanlar için uy-
gun olabilir, ancak can yelekleri hiç yüzme bil-
meyen insanların su yüzeyinde kalmasını sağla-
mak için dizayn edilmiştir. Can yeleklerinin üze-
rinde tekne adı, bağlama limanı ve varsa çağrı
işareti olmalıdır.
Can yelekleri çeşitli şekil ve tiplerde olabilir. Şişirilebilir can yelekleri, gerekti-
ğinde kullanıcı tarafından şişirilebilir veya su ile temasında kendiliğinden şişebilir.
Can yeleklerinin üzerindeki yansıtıcı bantlar ve can yeleği ışığı, kazazedenin
gece daha kolay bulunmasını sağlar.
Can yelekleri ile suya atlanması gerekiyorsa, can yeleğinin kayışları vücuda
zarar vermeyecek ölçüde sıkılıp, yelek göğüse doğru bastırılarak ayaküstü pozis-
yonda atlanır.
49
CAN SİMİTLERİ
Can simitleri, denize düşen bir kişinin
su üzerinde uzun süre kalabilmesini kolay-
laştırır. Denize adam düşmesi durumunda
yapılacak ilk iş, kazazedenin tutunabilmesi
için can simitlerinin suya atılmasıdır. Gece
ışıklı can simidi tercih edilmelidir.
Can simitleri çeşitli şekil ve tiplerde ola-
bilir. Bütün tipleri, yansıtıcı bantlar ve tuta-
maç halatları ile donatılmaktadır. Bu do-
nanımlara ilave olarak, ışıklı ve can halatlı
tipleri mevcuttur.
CAN SALLARI
Can salları, acil durumlarda teknedeki insanların sal içine bindirilerek deniz
üzerinde kalabilmeleri ve ayrıca can salı kürekleri kullanılarak kaza mahallinden
uzaklaşabilmeleri amacıyla özel olarak tasarlanan kurtarma araçlarıdır.
Can salları çeşitli şekil ve tiplerde olabilir. Elle veya teknenin batması duru-
munda otomatik olarak açılabilen tipleri mevcuttur.
Can salları içerisinde, kazazedelerin geçici bir süre ihtiyaçlarını karşılayabile-
cekleri miktarda su, erzak ve tıbbi malzeme mevcuttur.
Can salında bulunan içme suyu ilk 24 saat içilmemeli, takip eden her bir gün-
de kişi başı toplam 50cl (yarım litre) içilecek şekilde tüketilmelidir.
50
EPIRB (Emergency Position Indicating Radio

Beacon)
Acil Durum Mevkii Gösteren Telsiz Vericisi olarak da ad-
landırılan EPIRB, batmakta olan teknenin veya kazazedele-
rin yerini, uydular aracılığıyla arama kurtarma merkezlerine
bildiren bir cihazdır. Manuel veya otomatik olarak aktif ha-
le getirilebilen, suda batmayan, gece ışık verebilen özelliğe
sahiptir.
SART (Search And Rescue Transponder)

Gemiyi terk durumunda aktif hale getirilerek yaydığı
sinyaller ile tehlike bölgesinden geçmekte olan uçak veya
gemilerin radarlarında görülmesini ve kazazedelerin yer-
lerinin bulunmasını sağlayan bir cihazdır. Can salı ya da
can filikasına taşınabilir ve denizde kendiliğinden yüzebi-
lir özelliktedir.
6.2. ARAMA KURTARMA

Arama kurtarma: Deniz vasıtalarının tehlikeye maruz kalması, kaybolması ve-
ya kazaya uğraması hallerinde, bu vasıtalardaki kazazedelerin din, dil, ırk, milliyet
farkı gözetilmeksizin her türlü araç, özel teçhizat veya bu maksatla teşkil edilmiş
özel kurtarma timleri kullanılarak aranması ve kurtarılması işlemidir.
Arama-kurtarma operasyonlarında yer tespitinin önemi kadar kimlik tespi-
ti de büyük önem taşımaktadır. Kurtarmaya gidecek birimlerin neyi aradıklarını
bilmeleri, operasyonun sağlıklı işleyişi bakımından oldukça gereklidir. Ayrıca acil
durumlarda ulaşabileceğimiz, gemi/uçak/şahıs ve bunların son durumları hakkın-
da bilgi alabileceğimiz acil durum erişim bilgileri zaman kazanılması bakımından
büyük değer taşımaktadır.
Ülkemizde Arama Kurtarma
Denizcilik Müsteşarlığı bünyesinde faaliyet gösteren Ana Arama Kurtarma
Koordinasyon Merkezi (AAKKM), Türk Arama Kurtarma Yönetmeliği ve Ulusal
Arama Kurtarma Planı gereği, ülkemiz sorumluluk sahasında tehlikede bulunan
51
kişilerin hayatlarının kurtarılmasına yönelik tüm arama ve kurtarma faaliyetleri-

ni hafta sonu, dini ve milli bayramlar dahil 7 gün 24 saat kesintisiz olarak en üst
düzeyde koordine etmekle görevlendirilmiştir.
AAKKM’nin Yürüttüğü Diğer Hizmetler
•.Deniz Haydutluğunu Önleme: ISPS Koda (Uluslararası Deniz Liman Gü-
venliği) göre AAKKM ilk irtibat noktasıdır. Kaçırılan geminin gönderdiği sinyalleri
Inmarsat-C ve COSPAS-SARSAT sistemi aracılığı ile takip eder. Bölgedeki NATO
Barış Gücü ve Türk firkateynleri ile koordinasyonu sağlar.
•.Çevre Kirliliğine Müdahale: AAKKM, 5312 sayılı Kanun gereği bir deniz
kazası sonrasında oluşabilecek gemilerden kaynaklanan çevre kirliliği konuların-
da ilk irtibat noktasıdır. Olayın takibini yaparak ilgili kurum ve kuruluşları hareke-
te geçirir.
•.Tıbbi Müdahale: Dünyanın herhangi bir yerinde bir Türk gemisi ile tele
sağlık merkezi arasında koordinasyon sağlanarak tıbbi tavsiye verilir. Tele sağ-
lık doktorlarının raporu doğrultusunda gerekli ise yabancı ülke arama kurtarma
merkezi ile koordine kurarak personelin gemiden alınmasını sağlar. Kendi kara-
sularımızda, tüm gemilere tıbbı tavsiye yanında gerekirse tıbbi tahliye hizmeti de
verir.
•.Yasadışı Göçmen ile Mücadele: Özellikle Ege Denizi’nde meydana ge-
len yasadışı göç olaylarını takip eder, gerektiğinde arama kurtarma operasyonu-
nu başlatır.
52
TÜRK ARAMA KURTARMA SAHASI
53
TÜRK ARAMA
KURTARMA SİSTEMİ
ACİL DURUM ERİŞİM NUMARALARI
ANA ARAMA KURTARMA

KOORDİNASYON MERKEZİ
Inm-C : 4 271 22324

Telefon : +90.312.2319105 Teleks : +607 44144
+90.312.2324783 E-posta : trmrcc@
Faks : +90.312.2320823 denizcilik.gov.tr
Telefon : +870 764 142 267
SAHİL GÜVENLİK KOMUTANLIĞI
Faks : +90.312.4164806
+90.312.4164809
Telefon : 158 +90.312.4164801
+90.312.4253337
+90.312.4172845
TELE SAĞLIK
Telefon : +90.212.4448353 E-mail : info@telesaglik.gov.tr
TÜRK RADYO
VHF Kanal 16 / 70
54
6.3. İLK YARDIM

Denizde meydana gelen herhangi bir acil durumda, kazazedelere ulaşacak ilk
yardım ekibinin karaya nazaran daha uzun zamanda varabileceği ihtimali herza-
man mevcuttur. Özellikle hava şartlarının kötü olduğu durumlarda karadan bu
tür yardımın gelebilmesi neredeyse imkansızlaşır. Bu sebeple, teknede ilk yardım
bilgisine sahip kişilerin bulunması hayati önem taşımaktadır.
İlk Yardımın Temel Esasları:
Öncelikle ilk yardımcının teknedeki diğer kişilere yardım etmeden önce ken-
di emniyetini garanti altına alması gerekir.
Kazazedenin vücut sıvılarında bulaşıcı hastalıklar olabileceğinden, ilk yardım-
cı bir eldivenle kazazedeye müdahale etmelidir.
Dikkatli ve sakin olunmalı, kazazedeye zarar verilmemelidir.
Kazazedenin hayati fonksiyonları şu şekilde kontrol edilmelidir:
Hava Yolu
Kazazedenin bayılmasına(bilincin ka-
panmasına) bağlı olarak dilin nefes bo-
rusunu tıkayacak şekilde geriye gitmesi
sıkça karşılaşılan bir durumdur. Böyle bir
durumda öncelikle kazazedenin solunum
sisteminin çalışması için havayolu açıklı-
ğı sağlanmalıdır. Hava yolu açık olması-
na rağmen nefes alamıyorsa ağızdan ağı-
za suni teneffüs yardımıyla kazazedenin
akciğerlerine oksijen yollanır.
Suni teneffüse başlamadan önce dik-
kate alınması gereken diğer önemli bir
husus ise kazazedenin kalbinin çalışıp
çalışmadığının kontrol edilmesidir. Nite-
kim kalbin çalışmaması,beyne kan gitme-
mesine dolayısıyla beyin ölümünün gerçekleşmesine sebebiyet vermektedir. Ka-
zazedenin kalbi çalışmıyorsa, suni teneffüs ile birlikte kalp masajı yapılmalıdır.
Kalbin çalıştığı tespit edilirse öncelikle kazazedenin vücudunu sıkan giysiler
gevşetilerek suni teneffüse başlanır (Örn: Kravatı çözülür.). Nefes yolunu tıkaya-
bilecek yabancı cisimler temiz bir bez yardımıyla parmakla temizlenir. Bir el alt
çene kemik kısmının altını tutarken, diğer el avuç içi ile hastanın alnı aşağı bastı-
rılarak hastanın başı dik konuma getirilir.
55
Hastanın burun delikleri sıkılarak tıkanır. Kazazedenin ağzından hava kaçma-

masına dikkat edilerek her biri 1,5-2 sn süren iki tam nefes verilip göğsünün kal-
kıp kalkmadığı izlenir. Sonrasında her 5 sn de bir nefes verilir. Nefes verme arala-
rında akciğerlerden havanın tamamen atılması için kısa bir süre beklenir.
Suni teneffüs yapılırken dikkate alınması gereken en önemli nokta, mideye
kaçan havanın kusmaya, kusmuğun da akciğerlere gitmesi neticesinde ölüme yol
açabileceğidir. Böyle bir kusma durumunda hastanın başı hemen yana çevrile-
rek ağız içindeki kusmuk temizlenmeli daha sonra yapay solunuma devam edil-
melidir.
Kalp Masajı
Kalp atış hızı dakikada ortala-
ma 60-100 dür. Kalp durduğu za-
man kazazedede solunum belir-
tisi gözlemlenmez, deri rengi so-
lar, ışık değişimlerine göz bebek-
leri tepki vermez. Bir kazada kal-
bi duran bir kişiye ilk 3-5 dakikada
müdahale yapılmalıdır. Kalp masa-
jı sadece kalbi duran bir kazazedeye ya-
pılır. Kalbin durduğunu ilk etapta
anlayabilmek için solunum belirti-
leri takip edilir. 5 sn gibi kısa bir süre içerisinde kazazedenin göğüs kafesinde-
ki değişim izlenir (inip kalkması), yüz yaklaştırılarak hastanın sıcak nefesi hisse-
dilmeye çalışılır.
Göğüs kemiğinin en üst ve en alt noktaları tespit edilerek tam ortasında iki el
üst üste getirilir ve parmaklar kenetlenir. Dirsekler vücuda dik bir şekilde sadece
alttaki elin topuğu göğüs kemiğinin üzerine gelecek şekilde göğüs kemiğine ba-
sınç uygulanarak kazazedenin göğüs kemiğinin 4-5cm aşağı inmesi sağlanır. Da-
kikada 100 kere yapılacak bu işlemde, her 30 kalp masajında 2 defa suni tenef-
füs yaptırılır. Bu masaja tıbbî yardım gelmesine veya kazazedenin hayatî refleks-
lerinin başlamasına kadar devam edilir.
Suda Boğulma
Suda boğulmakta olan bir kişiye yardım ederken akılda tutulması gereken
en önemli husus, kazazedenin yardım edecek kişiyi de suyun içine çekebilece-
ği hatta boğulmasına sebep olabileceğidir. Bu yüzden kazazedeye arka tarafın-
dan yaklaşmak daha doğru bir tercihtir. Kazazedenin boynu kol yardımıyla kav-
ranıp sırt üstü tekneye çekilebilir. Karaya çıkarılan kazazede sert bir zemine sırt
üstü yatırılmalı, ağızdan yabancı cisimler ve varsa protez diş ile kravat, kemer ve
diğer sıkan giysiler çıkartılmalıdır. Derhal suni teneffüse başlanılmalı ve soluklar
56
arası ağızdan çıkabilecek köpük ve yabancı cisimlere karşı kazazedenin başı ya-
na çevrilmelidir.
Yaralanma
Yaralar açık ve kapalı yaralar olarak ikiye ayrılır. Açık yaralar, herhangi bir ke-
sici cisim tarafından oluşturulan dış kanama olarak görülen yaralanmalar iken,
kapalı yaralar, sert darbeler sonucunda ezilme veya iç kanama oluşturan yara-
lanmalardır.
Açık yaralarda öncelikle kanama kontrol altına alınmalı ve yaralı bölge ha-
reket ettirilmemelidir. Yara temizliği, yara merkezinden başlanılarak dışa doğru
yapılmalı, lifleri yarada kalabilecek pamuk türü temizleyiciler kullanılmamalıdır.
Kapalı yaralanmalarda ise, öncelikle kan akışının yavaşlaması ve daha çok
alanı etkilememesi için soğuk tedavi uygulanmalıdır. Yaralı alan, kalp seviyesinin
üstünde tutulmalıdır. İç organ yaralanmalarının hayati tehlike taşıdığı unutulma-
malıdır. İç organ yaralanmalarında şu belirtiler gözlemleni: Cildin soğuk ve rengi-
nin soluk olması, kusma, bayılma, nabzın zayıf olması, ilerleyen saatlerde karın-
da sertlik oluşması. Böyle bir durumda kazazedeye yiyecek ve içecek verilmeme-
li, sırt üstü yatırılarak başı yükseltilmelidir.
Yaralanma sonucunda vücutta herhangi bir yabancı cismin kalması durumun-
da, cisim hareket ettirilmemeli, çıkartmaya çalışılmamalı ve kalp seviyesinden
yukarda tutulmalıdır.
İç organların dışarı çıktığı yaralanma durumunda organ içeri itilmemeli, üzeri
steril bir naylonla kapatılmalıdır.
57
Yanıklar
Yanıklar derecesine göre üçe ayrılır:
Birinci derece yanıklar: Deride aşırı kızarıklık ve acıya yol açan ve sadece de-
rinin dış yüzeyini etkileyen yanıklardır.
İkinci derece yanıklar: Kızarıklık ve acıyla birlikte deride içi sıvı dolu kabarcık-
ların meydana geldiği yanıklardır.
Üçüncü derce yanıklar: Yanık yerinin tamamen hissizleştiği ve ağrının artarak
derinin alt yüzeyinin de hasar gördüğü yanıklardır.
Yanıklarda ilk yardımın amacı, şokun önlenmesi, acının hafifletilmesi, deride
enfeksiyonun ve yanığın genişlemesinin engellenmesidir. Deride oluşan su do-
lu kabarcıklar asla patlatılmamalıdır. Yanık yüzeyine asla yoğurt veya diş macu-
nu sürülmemeli, deri el ile temas ettirmemelidir. Hafif yanıklarda yanan bölge 10
dk. kadar su altında tutulmalı, yanık yer steril bir gazlı bezle sarılmalıdır. Kazaze-
denin sıvı kaybını engellemek için bolca su ve sıvı verilmelidir.
Kazazedenin elbiseleri yanıyor ise üzerine su dökülerek veya battaniye gibi
örtüler atılarak önce yangın söndürülmelidir. Teknede yardım edecek kimse yok
ise yerde yuvarlanmak doğru bir çözüm olabilir. Kimyasal madde ile meydana ge-
len yanıklarda, öncelikle kimyasal madde vücut bölgesinden kuru bir bez yardı-
mıyla arındırılmalı, yanan bölge bol su ile yıkanmalıdır.
Olta Batması
Olta iğnesi, göz gibi hassas bölgelere batmış ise hiç bir şekilde müdahale
edilmemeli, en yakın sağlık kuruluşuna gidene kadar oynatılmamalıdır. Eğer par-
mak gibi yumuşak bir dokuya batmışsa buz tatbiki ile acı hafifletilebilir. İğne çok
derine batmış ve deri içinde kalmış ise, yukarıdaki şekilde olduğu gibi ucu yumu-
şak doku içinde oynatılır ve deri yüzeyinde görülene kadar itilir. Dışarı çıkan kan-
calı uç, pense yardımıyla kesilir ve deri içerisinde kalan kısım dışarıya çıkartılır.
58
Kırık
Kırıkla sonuçlanan olaylar, teknelerde sıkça karşılaşılan bir kaza türüdür. De-
ri dokusunun zarar görmediği kırıklara kapalı kırık; kemiğin deri dışına çıktığı du-
rumlara ise açık kırık denilmektedir. Kırılan kemikler, üçgen sargı bezi ve tahta
destek çubuklar (atel) kullanılarak daha fazla zarar görmemesi için sabitlenme-
li ve en yakın sağlık kuruluşuna gidilmelidir. Açık kırıkta ise asla kemik yerinden
hareket ettirilmemelidir.
Koma Durumu
Kazazedenin veya hastanın yaralanma, zehirlenme ve kan şekerinin düşmesi
gibi nedenlerle beyine giden kan miktarındaki azalma neticesinde baygın bir hal-
de olmasına koma hali denilmektedir.
Vücut sıcaklığının düşmesinde, alkol zehirlenmesinde, hipotermi durumun-
da, güneş çarpmasında, sara (epilepsi) krizlerinde ve kan şekerinin düşmesinde
koma hali meydana gelebilir. Komadaki bir insana yapılacak ilk müdahale nefes
yolunun açılmasıdır. Kusma varsa kazazede şekildeki gibi yan çevrilmelidir. Ba-
yılma durumlarında, beyne kan gidişinin artırılması için kazazede sırt üstü yatırı-
lır ve ayakları altına destek konulur.
59
Solunumu normal, ancak bilinci yerinde olmayan kazazedeler ise yan yatırı-
larak dizlerinin hafif bükülmesi sağlanır. Ayrıca, altta kalan kol bedenin doğrul-
tusunda yukarı uzatılarak kazazedenin başı altta kalan kolun üzerine yaslandırı-
lır. Üstte kalan eli ise altta kalan yanak ile kolun arasına sokulmuş pozisyonda
yatırılır.
Hipotermi (Vücut ısısının aşırı düşmesi)
Deniz suyu sıcaklığının vücut sıcaklığından daha düşük olması sebebiyle, de-
nizde uzun süre kalan kişilerde görülen rahatsızlığa “Hipotermi”denir. Hipoter-
mi kişinin bilincinin kaybolmasına sebep olur; bu da kazazedenin batmasına ve
ters dönmesine sebebiyet verir. Can yeleği giymenin kişinin su üstünde kalmak
için verdiği enerjiden tasarruf etmesine ve böylece vücut ısısını korumasına yar-
dımcı olduğu bilinmektedir. Yüzmenin insanı ısıttığı düşüncesi yanlıştır. Suda ha-
reket ederek enerji harcanması vücut sıcaklığını düşürmektedir. Vücut sıcaklığını
korumak için tekneden kurtulan diğer kişilerle bir araya gelinmesi ve toplu olarak
beklenmesi, vücut sıcaklığının düşüşünü engelleyebilir.
Güneş Çarpması
Ultraviyole ışınların en etkili olduğu zaman dilimi 11 ile 15 saatleri arasıdır.
Sudan yansıyan ışınlar, radyasyon etkisini artırmaktadır. Güneş çarpmasından
korunmanın en etkili yöntemi iyi giyinmektir. Güneş ışınlarının etkisini en aza in-
dirmek için özellikle yüz, kulak ve boynu kapatan şapka takmak ve güneş koruma
etkisi yüksek olan (SPF +30) koruyucu güneş kremi kullanmak faydalı olacaktır.
60
7.
BÖLÜM
ACİL DURUMLAR
Denizde hemen müdahale ya da reaksiyon gerektiren beklenmeyen ciddi ka-

za, olay ya da durumlara karşı her zaman hazırlıklı olunmalıdır.
Alabora Olmak
Özellikle küçük tekneler için su üzerinde karşılaşılabilecek en tehlikeli olay
teknenin alabora (ters dönme) olmasıdır. Teknenin alabora olması sonucunda
teknedekilerin suya düşmesi ile büyük can kayıpları yaşanabilir. Can kayıpları ha-
va ve deniz koşullarına bağlı olarak artış gösterebilir.
Teknenin Alabora Olması Durumunda Yapılması Gerekenler
Alabora olmuş bir teknede mevcut emniyet teçhizatı (Can yeleği, can salı,
can simitleri, işaret fişekleri, EPIRB vb.) hayat kurtaracaktır. Bu sebeple, varsa ve
mümkünse EPIRB veya el VHF’leri ile yardım istenmeli, mümkün olduğunca kaza
mahallinden uzaklaşılmamalıdır.
Alabora olmuş bir teknenin yakınında kazazedeler bulunabilir.
Tehlike durumunu çevreye bildirmek için tehlike işaretleri kullanılabilir. Gün-
düz özellikle turuncu renkli duman kandilleri, gece ise el maytapları ve paraşüt-
lü işaret fişekleri kullanılabilir.
Hipotermi, kış aylarında çok hızlı bilinç ve güç kaybına sebep olabilir. Bu se-
beple kazazedeler birbirlerine yakın durmalı, su ile temas en az seviyeye indiril-
meye çalışılmalıdır.
61
ACİL DURUMLAR
Teknenin Su Alması
Herkesin can yeleklerini giymesi sağlanmalıdır.
Sızıntı yeri belirlenebildiği takdirde, delik mümkün olduğunca kavelalar yardı-
mıyla kapatılmaya çalışılmalıdır.
Acil durum çağrısı yapılmalı ve mümkünse sığ sulara doğru yol alınmalıdır.
Su, mümkün olabildiğince tahliye edilmelidir.
Karaya Oturma
Karaya oturmayı engelleyebilmek için;
Yolculuğa başlamadan önce seyir yapılacak bölgedeki sığ suların, batıkların
veya seyre engel olabilecek suüstü veya sualtı tehlikelerinin konumu hakkında
bilgi sahibi olunmalıdır.
Sıklıkla harita üzerinde GPS ile veya mevcutsa diğer suüstü seyir alametlerin-
den kerteriz alınarak mevki takibi yapılmalıdır.
Bölgede Med-cezir (Gel-Git) varsa su derinliklerinin değişebileceği göz önün-
de bulundurularak seyir yapılmalıdır.
Su derinliğinin ve tekne konumunun belirlenebilmesi için harita okumayı bil-
mek son derece önemlidir.
Teknenin karaya oturması durumunda;
Öncelikle kimsenin yaralanmadığından emin olunmalı, motor durdurulmalı,
teknenin ve tankların su alıp almadığı iskandil yoluyla veya gözle kontrol edil-
melidir.
Teknenin karaya oturma şeklinin belirlenmesi için dip iskandili yardımıyla
tekne etrafındaki derinlikler saptanmalıdır.
Tekne su alıyorsa tekrar yüzdürülmesi için çabalanmamalı ve delik mümkün
olduğunca kavelalar yardımıyla kapatılmaya çalışılmalıdır.
Başarılamazsa yardım gelinceye kadar beklenmelidir.
Teknenin tekrar yüzdürülebilmesi için aşağıdaki adımlar takip edilmelidir:
Ağırlıklar darbe gören yerden en uzak yere kaydırılmalıdır. Gerekirse balast ve
içme suyu boşaltılarak teknenin ağırlığı hafifletilmelidir.
Küçük ve hafif tekneler, kürek yardımıyla oturulan yüzeyden kurtarılabilir.
Tekne dipten kurtarıldıktan sonra seyre devam etmeden önce teknenin su al-
madığından emin olunmalıdır.
62
ACİL DURUMLAR
Denize Adam Düşmesi

Denize adam düşmesi durumunda şu hususlara dikkat edilmelidir:
Denize adam düştüğünü gören ilk
kişi, herkes tarafından duyulacak şekil-
de “Denize Adam Düştü” diye bağırma-
lı, böylece teknedekilerin acil durum-
dan haberdar olması sağlanmalıdır.
Varsa denize adam düştü şamandı-
rası (man over board) atılmalıdır.
Sudaki kazazedenin teknenin per-
vanesine kapılmaması için uygun ma-
nevra yapılmalıdır.
Varsa GPS ve radardan faydalanıla-
rak kazanın meydana geldiği mevkiinin
koordinatları kaydedilmelidir.
Denize düşen kişinin yerinin işaret-
lenmesine ve suda yüzmesine yardımcı
olacak can simidi, can halatı atılmalıdır. Williamson Manevrası
Denize düşen kazazede dikkatlice
takip edilmeli, teknede denize düşen
kişinin yerini devamlı takip edecek biri görevlendirilmelidir.
Denize düşen kazazedeyi teknenin imkânlarıyla kurtarmak mümkün olmaz-
sa, yardım istenmelidir.
Denize Düşen Adamı Kurtarmak
Denize adam düştüğünde kazazedeye zarar gelmemesi için çeşitli manevra-
lar yapılabilir. Bunlardan en etkili olanı Williamson Manevrası denilen kurtarma ha-
reketidir. Bu manevra için:
Dümen, kazazedenin düştüğü tarafa doğru alabanda basılır.
Teknenin ilk rotasından 060° sapmasından sonra diğer tarafa alabanda ba-
sılır.
Teknenin ilk rotasının 180° tersine gelmesine 020° kala dümen ortalanır.
Gerekli manevra yapılıp kazazedeye yaklaşıldığında şu adımlar izlenir:
Sudaki kişiden neta olunarak kazazedeye rüzgar üstünden yaklaşılır.
63
ACİL DURUMLAR
Kişiye çok yaklaşıldığında motor durdurulur, böylece kazazede halat yardı-

mıyla tekneye alınabilir.
Küçük ve açık teknelerde, biniş teknenin baş (ön) veya kıç (arka) tarafından
yapılmalıdır.
Eğer teknede biniş için bir merdiven veya çarmıh yoksa sudaki kişinin tekne-
ye alınması için halat ile yapılan bir ilmik kullanılabilir.
YANGINLA MÜCADELE
Yangına nasıl müdahale edileceğini öğrenmekten daha önemlisi, yangın çık-
masını engellemek için alınması gereken tedbirleri bilmek ve bunları uygulamak-
tır.
Yangınla mücadelede yapılması gereken
ise aşağıdaki üç unsurdan birini ortadan kal-
dırılmaktır;
Yakıt-Oksijen-Isı (Yangın üçgeni)
Yakıt: Yakıt vanası kapatılmalı, yanıcı
maddeler ortadan kaldırılmalıdır.
Isı: Su uygulanarak ortam ısısı düşürülme-
lidir.
Oksijen: Ortamdaki oksijen miktarı düşü-
rülmeli veya oksijenin ortam ile bağlantısı ta-
mamen kesilmelidir. Lomboz ve kaportalar ka-
patılmalıdır.
Yangın üçgeninde yer alan unsurların ortadan kaldırılmasının yanı sıra, yangın
mahallinin elektrik bağlantısı kesilmelidir.
Teknede yangın, genellikle ısının ve yanıcı maddelerin daha çok olduğu mo-
tor mahallinde görülür. Motor mahallindeki yangınların önlenebilmesi için:
Egzoz borusu iyi yalıtılmalı,
Mahalde çıplak kablo bulundurulmamalı,
Yakıt sızıntıları iyi gözlemlenmeli,
Sintine bölgesi temiz tutulmalı,
Yağlı ve kirli üstüpüler ve bezler sıcak yüzeylerden uzak tutulmalıdır.
Teknede yangına sebep olabilecek diğer potansiyel tehlikeler şunlardır:
Teknede sigara içilmesi,
Kuzinede (mutfak) kızgın yağların alev alması,
64
ACİL DURUMLAR
Kuzinedeki filtrelerin düzenli temizliğinin yapılmaması,

Elektrikli ısıtıcıların başıboş bırakılması,
Güvertede ızgara yapılması,
Kaynak yaparken gerekli tedbirlerin alınmaması gibi bilinçsizce yapılan hare-
ketler.
Yangın Söndürücüler
Yangın söndürücüler, yangına en hızlı müdahale edilebilecek şekilde kolay
ulaşılabilir yerlerde bulunmalıdır.
Yangın söndürücülerinin nerede bulunduğu ve nasıl kullanılacağı herkes ta-
rafından bilinmelidir.
Yangın söndürücüler tüpün üzerinde yazan kullanma süresine göre düzen-
li olarak servise gönderilmelidir. Yangın tüpü üzerindeki basınç göstergeleri yeşil
bölgenin dışına çıktığında ilk fırsatta servis bakımı yaptırılmalıdır.
Yangın söndürücüler deniz suyuna karşı korunmalıdır.
Farklı tiplerdeki yangınları (katı, sıvı, gaz, metal, elektrik vb.) söndürmek için
farklı yangın söndürücüler kullanılır.
Örneğin; Yakıt ya da elektrik yan-
gınlarında su hiçbir koşulda söndürücü
olarak kullanılmamalıdır.
Yakıt yangınlarında köpük kullanıla-
bilir, ancak içerisinde su ihtiva ettiğn-
den elektrik yangınlarında kullanılmaz.
Kuru kimyasal toz içeren söndürü-
cüler, katı (A tipi), sıvı (B tipi) ve gaz
(C tipi) yangınları söndürmede etkilidir.
Kuru Kimyasal Toz Tipi söndürücü-
lerin içerdiği tozların sıkışmasını önle-
mek için düzenli yapılacak kontroller-
de ters-düz edilerek tozların karışması
sağlanmalıdır.
65
ACİL DURUMLAR
P.A.T.H.:
Pimi Çekin
Ateşe Doğru Tutun
Tetiğe Basın
Her Tarafa Yayın
Tekne üzerinde karşılaşılabilecek acil durumlarda neler yapılacağına dair per-
sonelin eğitilmesi gerekmektedir. Bunun için düzenli aralıklarla talim yaptırılma-
sı uygun olacaktır.
66
ACİL DURUMLAR
İŞARET FİŞEKLERİ
Turuncu Duman Kandilleri
Suya bırakıldığında turuncu renkte 3 dakika süreyle duman çıkaran, 4 km ye
kadar (uçak ile 10 km) görülebilen turuncu duman kandilleri, gündüz teknenin
konumunu belirtmek için kullanılır.
Kırmızı El Maytapları
10 km mesafeden görülebilen, en az 1 dakika süre-
since parlak kırmızı renkte ışık veren ve özellikle gece
kullanım için tasarlanan kırmızı el maytapları gün ışı-
ğında da kullanılabilmektedir.
Paraşütlü İşaret Fişekleri

Yaklaşık 300 m. yüksekliğe kadar tek bir kırmızı yıl-
dız yakacak şekilde tasarlanmıştır. Düşme sırasında en
az 40 saniye süreyle yanar ve deniz seviyesinden yük-
seklere çıkabilmesi nedeniyle çok uzak mesafelerden
görülebilir.
İŞARET FİŞEKLERİNİN KULLANIMI

Görüş mesafesinde başka bir tekne/tekneler veya uçak ile karada insanlar gö-
rülene kadar mümkün olduğunca işaret fişekleri kullanılmamalıdır.
Fişekler, yakıt ve yanıcı maddelerden uzak tutulmalıdır.
Fişekler, içerdikleri bileşenlerden dolayı nem çekebilirler. Bu sebeple, erişile-
bilir ancak kuru bir yerde saklanmalıdır.
İşaret fişeklerinin nerede saklandığı tüm personel tarafından bilinmelidir.
Tüm işaret fişekleri, üzerlerinde yazan açıklamalara uygun olarak kullanılma-
lıdır.
67
ACİL DURUMLAR
İşaret fişeklerinin son kullanma tarihlerinin geçmemiş olmasına dikkat edil-

melidir. Teknede son kullanma tarihi geçmiş işaret fişeklerinin çeşitli nedenlerle
kullanılması tehlikeye sebep olabilir.
Herhangi bir acil durum olmaksızın eğlence amaçlı fişeklerin kullanılması suç-
tur. İlgili arama kurtarma birimlerini boş yere harekete geçirecek ve belki de aynı
anda başka bir bölgede yardım isteyen tekneye yardım gitmesini geciktirecektir.
68
8.
BÖLÜM
DENİZCİLERE UYARILAR
GENEL EMNİYET TEDBİRLERİ

Denize açılmadan önce bütün emniyet tedbirleri alınmalıdır.
Tekneyi emniyetli bir şekilde kullanmalı ve üzerinde bulunan her türlü cihaz
ve teçhizatın düzgün ve sorunsuz bir şekilde çalışıyor olduğundan emin olun-
malıdır.
Limandan ayrılmadan önce, teknede bulunan konuklara emniyetle ilgili ku-
rallar hatırlatılmalı, emniyet teçhizatının nerede bulunduğu ve nasıl kullanıldığı
anlatılmalıdır.
Teknede bulanacak kişi sayısının tekne kapasitesini aşmadığından emin
olunmalıdır.
Trafiğin yoğun olduğu alanlarda seyrederken, çok daha dikkatli olunması ge-
rektiği unutulmamalıdır.
Spor veya eğlence amaçlı faaliyetler için ayrılmış özel bölgelerden açık geçil-
melidir.
Tekne her zaman emniyetli bir hızda kullanılmalı, karaya oturma veya çatış-
ma riskine karşı sürekli olarak gözcülük ve mevki tayini yapılmalıdır.
Seyir halinde olan bir tekneden kişilerin sarkmasına ve suya atlamalarına as-
la izin verilmemelidir.
Dalış faaliyetinde bulunan teknelerin yakınından geçerken imkan ölçüsünde
hız düşürülmeli ve bu teknelerden mümkün olduğunca neta geçilmelidir.
Yukarıda belirtilen hususlar sadece emniyet için dikkate alınması gereken su
üzerindeki muhtemel risk ve tehlikeleri önlemeye yardımcı olabilecek bazı öneri-
lerdir. Basit emniyet tedbirlerinin hayat kurtaracağı unutulmamalıdır.
69
Büyük Gemilerin Yanında iken Küçük Teknelerin Emniyetine Dair

Temel İpuçları;
Büyük Gemiler, kanallarda kısıtlı seyir yaptıklarından rotalarından çıkamaz,
hızları düşük olduğundan çok zor dümen dinler ve boyutlarından dolayı rotala-
rını değiştirirken geniş bir alana ihtiyaç duyarlar. Bu sebeple, özellikle dönüş es-
nasında geniş bir alan taradıklarından dolayı kıç taraflarına fazla yaklaşılmama-
lı, daima neta geçilmelidir.
Bir kanalda seyir yapan draftı sebebiyle manevrası kısıtlı büyük bir geminin-
geçişine engel olunmamalıdır.
Büyük bir gemiye yaklaşırken geminin niyeti yeterince önceden anlaşılmalıdır.
Küçük teknelerin fark edilmesi zor olabileceği dikkate alınmalıdır.
Bir kanalın mümkün olabildiğince en sancağından gidilmelidir.
Seyir yapılan bir kanalda demirlenmemelidir.
Teknenin her zaman rahatlıkla görünebildiğinden emin olunmalıdır. Alümin-
yum, fiber ve ahşap tekneler özellikle kısıtlı görüş koşullarında zor görünebilir. Bu
yüzden teknede radar reflektörü kullanılmalıdır.
Bir teknenin, özellikle güneş batımından itibaren hangi yöne doğru gittiğini,
manevrasının ne olduğunu çevredeki diğer teknelerin anlamasını sağlayacak en
önemli unsurun seyir fenerleri olduğu unutulmamalı ve bu fenerlerin doğru ve
çalışır durumda olduğundan emin olunmalıdır.
70
8.2 BAKIM VE TUTUM

Tekne Bakım Tutumu
Teknenin bakım-tutumunu düzenli olarak yapmak teknenin ömrünü uzata-
cak ve tekne ile daha emniyetli ve güvenli sefer yapılmasına yardımcı olacaktır.
Tekne karaya çekildiğinde tekne gövdesinin dış yüzeyi ve iç yüzeyi hasarlara
karşı kontrol edilmelidir.
Paslanmaya karşı gerekli tedbirler alınmalıdır.
Alüminyum tekne gövdelerinde görülen beyaz lekelerin belirmesi yaygın bir
problemdir. Paslanmış yüzeyde, parlak metal görününceye kadar zımpara kulla-
nılmalıdır.
Fiberglas gövdeden yosun ve yağı arındırmak için yalnızca fosfat içermeyen
çevre dostu temizleyiciler kullanılmalıdır. Parlak üst katmanı (jel kat) zedeleme-
mek için aşındırıcı malzemeler kullanmaktan kaçınılmalıdır. Delikler, fiberglas ya-
ma bileşeni ile en kısa sürede yamanmalıdır.
Kırık veya çatlak olmadığından emin olmak için gövde parçaları boydan boya
dikkatli bir şekilde kontrol edilmelidir.
Sefere çıkmadan önce ve sefer sonrası iç kısımlarda biriken su boşaltılmalı-
dır.
Tekne güneşten uzak kuru bir yerde muhafaza edilmelidir. Tekne uzun süre
kullanılmayacaksa, bir römorka yerleştirilmeli ve hava sirkülâsyonu için üzerinde
biraz açıklık olacak şekilde örtülü vaziyette tutulmalıdır.
Bakım-tutum ile ilgili tekneye ait kullanma kılavuzundaki tavsiyelere uyulma-
lıdır.
Motor Bakım Tutumu
Motorun uzun süre kullanılabilmesi için düzenli bakım tutum programı uygu-
lanmalıdır.
Motor mahallindeki yangın risklerine karşı bu bölge yakıt ve yağ sızıntıları ile
çöplerden arındırılmalıdır.
Bakım-tutum periyodunun düzenli olarak takip edilmesi için üretici firmanın
tavsiyelerine uyulmalıdır.
Her sefer öncesi yağ, yakıt ve diğer sıvı seviyeleri gözden geçirilmelidir. Yağ,
gerekiyorsa kullanım kılavuzunda belirtildiği şekilde değiştirilmelidir. Motor yaşı-
na göre, yağ değişim sıklığının arttığı unutulmamalıdır.
71
Akü kutup başı bağlantıları sıkı tutulmalıdır. Korozyona bağlı temassızlık du-
rumunda, kutup başları ayrılmalı, bir tel fırça ile korozyou giderilerek akü kutup
başları temizlenmelidir. Motorun çalıştırılması esnasında akü zayıf geliyorsa şarj
edilmelidir.
Motor üzerinde yıpranma belirtileri gösteren hortum, kelepçe veya somun gi-
bi sıkılması gereken parçaların kontrolü yapılmalıdır.
Motor kapağı dâhil, her şeyin düzgün takıldığından emin olunmalıdır.
Deniz tipi olmayan elektrik yedek parçaları asla kullanılmamalı, bu parçala-
rın kullanımının ileride yangına veya daha vahim durumlara sebebiyet verebile-
ceği asla unutulmamalıdır. (Alternatör, marş, yakıt pompaları ve diğer elektrik
parçaları vb.)
Teçhizat Bakım Tutumu
Tüm halatlar temiz tutulmalı, bozulmaya neden olabilecek güneş ışığı, yağ ve
kuma karşı korunmalıdır. Halatlar kullanılmadığında, güneşten uzak tutulmalıdır.
Zayıflamış veya yıpranan halatlar derhal değiştirilmelidir. Deniz suyuna temas
eden halatlar kullanıldıktan sonra tatlı suyla yıkanmalıdır.
Varsa yelkenler yumuşak bir fırça ile temizlenmeli, yırtık veya açılmış dikişle-
rin olup olmadığı kontrol edilmelidir. Yırtık yelkenler mümkün olduğunca tamir
edilmeden kullanılmamalıdır.
Güvertedeki tüm hareketli donanımları (bastika, fenerlik, kilit, liftin uskur, pa-
langa) ve tel halatları korozyona karşı korumak ve bu donanımların rahat çalışa-
bilmesini sağlamak için düzenli aralıklarla yağlama yapılmalıdır.
8.3 DENİZ ÇEVRESİNİ KORUMA

Teknelerin neden olduğu deniz kirliliğinin önlenebilmesi için yapılan ve ülke-
mizin de taraf olduğu uluslararası sözleşmeye MARPOL denilmektedir. Denizle-
rimizde ve iç sularımızda kürekten başka bir kuvvetle yola çıkabilen, özel ama-
tör tekne ve yatlar dâhil, tüm deniz araçları MARPOL hükümlerine uymakla yü-
kümlüdür.
MARPOL’e göre denize boşaltılması yasak atıklar aşağıda belirtilmektedir.
Atık Uygulamaları
Petrol ve petrol ürünleri, yağlar, petrol ve yağ karışmış sintine suları, plastik-
ler, plastik içeren her türlü tüketim ve inşaat malzemesi, tıbbî ve her türlü revir
atıkları,
Deniz yaşamına zarar verecek zehirli, patlayıcı, kirletici ve nükleer atıklar,
72
Katı atıklar denilen; kâğıtlar, paçavralar, cam, metal kutular, şişeler, porse-
len, ambalaj maddeleri, ahşap malzemeler ve benzeri çöplerin, denize boşaltıl-
ması yasaktır.
Yiyecek atıkları ise karadan itibaren 12 mil mesafeden sonra denize boşaltı-
labilir.
Atık Sular
İdare tarafından onaylanan miktarda olmak kaydıyla, arıtılmış, parçalanmış
veya dezenfekte edilmiş pis sular (Tuvalet, pisuar ve frengilerinden gelen sular
vb.) en yakın karadan 3 mil açıkta ve tekne üzerinde 4 mil/saat (knot)’den az ol-
mayan bir hız bulunduğunda denize boşaltılabilir.
Dezenfekte edilmemiş veya parçalanmamış pis sular ise ancak 12 milden
sonra boşaltılabilir.
Özel alanlarda, iç sularda ve 3 milden daha az mesafelerdeki denizlerde hiç-
bir atık boşaltılamaz. Ülkemizin tüm denizlerinin (Akdeniz, Karadeniz, Marmara)
özel alan olduğu unutulmamalıdır.
73
Bunları biliyor muydunuz?

Dünya nüfusunun neredeyse yarısı sahillerde yaşamaktadır.
Her yıl yaklaşık 250 milyon kişi kirli denizlere girdiği için mide-bağırsak enfek-
siyonu ve üst solunum yolları hastalıklarına yakalanmaktadır.
Her 20 kişiden 1 kişi kirli denize girmekten hastalanmaktadır.
Denizlerdeki çöpler, her yıl 1 milyondan fazla deniz kuşunu öldürmektedir.
Yaşamak için ihtiyaç duyulan oksijenin %70 ini denizler sağlamaktadır.
Kanser ilaçlarının %65’i deniz canlılarından ve bitkilerinden yapılmaktadır.
Dünyada her yıl 450 milyar m3 arıtılmamış ya da kısmen arıtılmış çöp, endüst-
riyel ve tarımsal atık denize atılmaktadır.
Denize saatte %50’si plastik olmak üzere 675.000 kg çöp atılmaktadır.
Kağıt 2-4 haftada, teneke kutu 100 yılda, alüminyum kutu 200-500 yılda, cam
ise ancak 1 milyon yılda denizde kaybolmaktadır.
1 litre petrol, 750 litre içme suyunu kirletmektedir.
74
SÖZLÜK
SÖZLÜK
Aborda: Bir teknenin diğer bir tekneye, bir iskeleye veya rıhtıma bordasını ta-
mamen vererek yanaşması.
Aganta: Hareket halindeki zincirin kastanyola (fren) yardımıyla tutulması.
Alabora: Teknenin ters dönmesi ve batması.
Anele: Halat bağlamak için kullanılan bir tarafı açık hareketli demir halka.
Apiko: Demir alırken deniz dibindeki tüm kalomanın ırgata alınmasını müteakip
demirin deniz dibinden kopmadan hemen önceki durumu.
Avara: Gemi veya bir deniz aracının yanaşık oldugu yerden hareket edip ayrıl-
ması, açması, uzaklaşması.
Baba: Teknelerde, iskele veya rıhtımlarda palamar ya da halatları volta etmek
için, ağaç veya dökme demirden yapılmış silindir biçimindeki cisim.
Balast Suyu: Teknenin dengesinin sağlanması için ayrılmış olan bölümlere alı-
nan su.
Bastika: Makara.
Borda: Teknenin dış tarafının su kesiminden yukarıda kalan kısmı.
COLREG: Denizde Çatışmayı Önleme Uluslararası Kuralları.
Çarmıh: 1- Ana direkleri ve gabya çubuklarını yandan tutan halatlar 2- Halat ve
tahta çubuklarla yapılan merdiven.
Demir: Teknelerin denizde yüzer halde gereken yerde durabilmeleri için zincir
veya halata bağlı olarak, teknenin başından denize atılan ve deniz dibinde tutu-
nabilecek biçimde metalden yapılmış ağır parça.
Demiri Funda Etmek: Demirin denize bırakılması.
Demiri Vira Etmek: Demirin denizden alınması.
Deste Olmak: Bir halatın gergin durumda olması.
Dirise Etmek: Rüzgarın yön değiştirmesi.
Draft (Su çekimi): Teknenin suyun altında kalan derinliği.
Dümen Yelpazesi: Dümen yekesine bağlı olarak hareket eden ve yön verilmesi-
ni sağlayan su altında kalan plaka.
75
SÖZLÜK
El İncesi: Bir tekneden diğerine veya sahile atılan, ucunda kurşun bir ağırlığın
ceviz ile kaplı olduğu ve bir halatın bağlanarak gönderildiği ince bir halat.
EPIRB : Acil Durumlarda Mevkii gösteren telsiz vericisi.
Fora Etmek(Mola Etmek): Bir yere bağlanmış olan halatın çıkartılması.
Fribord: Tekne bordasının ortasında su yüzeyinden, ana güvertenin üst çizgisi-
ne kadar olan yükseklik.
Gabya: Ana direklerin üzerine sürülen çubuklar ve ana direklerin üstlerinde bu-
lunan serenler.
GPS: Küresel Mevkilendirme Sistemini kullanarak teknenin mevkiini gösteren ci-
haz.
Güverte: Kemerelerin üzerine döşenmiş baştan kıça kadar uzanan platform.
Irgat: Demiri suya vermede veya almada, halatları dolayıp tekneyi yanaştırma-
da veya karaya çekmede kullanılan, hidrolik, elektrikli veya insan kuvvetiyle ça-
lıştırılan mekanik donanım.
Iskota Halatı: Tekne bağlamada, demirde ve teknenin diğer donanımlarında
kullanılabilecek sağlam örgülü bir halat.
İleri Yol: Motorun ileri doğru çalıştırılması.
İskele / Sancak Alabanda : Dümenin basılabildiği kadar istenen yöne doğru
basılması. Genelde dümen en fazla 30 derece basılabilir.
Kaloma: Suya verilen demirin ucuna bağlı halat veya zincirin uzunluğu.
Kaporta: Tekne içindeki kapılar ve güverteden aşağı iniş-çıkış merdivenlerinin
üzerindeki kapalı yerler için kullanılır.
Karina: Teknenin su altında kalan kısmı.
Kastanyola: Demirleme ırgatının fren mekanizması.
Kemere: Güvertenin döşenebilmesi için posta uçlarını birleştiren enine (omur-
gaya dik) konan tekne kısımlarıdır.
Kerteriz: Herhangi bir nesne ile esas alınan yön arasında ölçülen açı.
Koçboynuzu: Bir halatın bağlanabilmesi için kullanılan metal parça.
Korozyon: Paslanma.
Köprü Üstü: Teknenin sevk ve idare edildiği, içerisinde haberleşme ve seyir ci-
hazlarının bulunduğu kumanda yeri.
Kuzine: Gemi mutfağı.
76
SÖZLÜK
Küpeşte: Vardevela puntellerinin, parampetlerin en üstlerine tekne boyu istika-

metinde yerleştirilen ağaç veya profil.
Liftin Uskuru: İki ucuna bağlanan halat ve zincirleri döndürüldükçe geren ele-
man.
Lomboz: Kamaralarla alt güverteleri aydınlatmak için bordalardan ve güverteler-
den açılan yuvarlak pencere.
Mapa: Güverteye ya da başka bir yere kaynak edilmiş sabit halka.
MARPOL: Denizlerin Gemiler Tarafından Kirletilmesinin Önlenmesine Ait Ulus-
lararası Sözleşme.
Menhol: Teknelerde bir adamın girebilmesi veya geçebilmesi için kazan, güver-
te, tank vb. yerlerde açılmış menfezler.
Neta: Tehlikeli olmayan.
Omurga: Teknenin baştan kıça uzanan ve diğer tüm elemanların üzerine inşa
edildiği temel eleman.
Ortala: Dümenin teknenin pruva-pupa hattına getirilmesi.
Palanga: Makara kombinasyonu.
Parampet: Denizlerin güverte üstüne çıkmaması için borda yükseltilmek sure-
tiyle üst güverte kenarına yapılan yapı.
Pervane: Teknenin makinesi tarafından döndürülen ve tekneyi ileri-geri yürü-
ten kanatlar.
Pis Su: Tuvalet, pisuar, tuvalet frengileri ve revirden gelen sular.
Posta: Üzerlerine kaplama elemanlarının yerleştirildiği omurgaya dik yapılar.
Puntel: Güverte kenarlarında korkuluk vazifesi gören dikey parçalar.
Revir: Gemide tıbbî malzemelerin bulunduğu oda.
Rüzgaraltı: Rüzgarın geldiği yönün tersi, rüzgarın gittiği yön.
Rüzgarüstü: Rüzgarın geldiği yön.
Salpa: Demirin dipten koparak sallandığı an.
SART: Arama ve Kurtarma Radar Vericisi. (Search And Rescue Transponder)
Serdümen: Dümen tutan gemi personeli.
Seren: Yelkenli gemilerde üzerine dört köşe yelken açmak ve işaret kaldırmak
için direğe yatay olarak bağlanan gönder.
77
SÖZLÜK
Sintine: Atık su ve yağların biriktiği teknenin taban kısmı.

SOLAS: Denizde Can Emniyeti Uluslararası Sözleşmesi.
Tornistan: Motorun geriye doğru çalıştırılması.
Usturmaça: Teknelerin birbirlerine veya rıhtıma yanaşmalarında bordalarının
zarar görmemesi veya boyalarının bozulmaması için araya koyulan ağaç, lastik,
plastik veya halatlardan yapılmış olan eleman.
Vardavela: Punteller üzerine yatay olarak yerleştirilmiş elemanlar.
VHF : Çok Yüksek Frekansta çalışan telsiz sistemi.
Viya Böyle: Tekne istenen rotaya geldiğinde bu rotada devam edilmesi için ve-
rilen komut.
Volta: Bir halatın babaya veya aneleye bağlanması.
Yeke: Dümen başına takılıp dümenin istenilen tarafa basılması için kullanılan
demir veya ağaçtan yapılmış kol.
78
EK
EK-1
KALKIŞ ÖNCESİ KONTROL LİSTESİ
Aşağıdaki kontrol listesini teknenizde bulundurmanız tavsiye edilir. Bu liste seyre
çıkmadan önce gerekli hazırlığı yapmanızda size yardımcı olacaktır.
Çatlak veya başka bir hasara karşı teknenizin gövdesini kontrol edin ve
gözden geçirin.
Eğer motorla çalışan bir tekne kullanıyorsanız, motorun elektrik bağlantı-

larını, yakıtını, tahrikini ve soğutma sistemini gözden geçirin.
Gaz kolunun pürüzsüzce çalıştığından emin olun.
Dümenin düzgün çalıştığından emin olun.
Yağ ve yakıt seviyesini gözden geçirin.
Sızıntı ya da çatlak ihtimaline karşı motor kısmındaki bağlantıları gözden

geçirin.
Bujileri kontrol edin ve gerekiyorsa değiştirin.
Su ve yağ filtrelerini gözden geçirin ve gerekiyorsa değiştirin.
Akünün şarjını ve içerisindeki sıvı seviyesini gözden geçirin.
Drenaj tapasının takılı olduğundan mutlaka emin olun.
Teknedeki yüklerin teknenin dengesini bozmayacak şekilde uygun dağıtıl-

dığından emin olun.
Yapacağınız yolculuk süresi içerisinde yeterli miktarda içme suyu ve ku-

manya bulundurduğunuzdan emin olun.
Teknedeki herkes için uygun ve yeterli miktarda can yeleği ve can simiti
bulunduğunu doğrulayın.
79
EK
VHF gibi haberleşme cihazlarının çalışıyor olduğunu kontrol edin.
Yapacağınız seyir için yakıt deposunda yeterli miktarda yakıt olduğunu

kontrol edin. Uygulamada pratik kural: Üçte biri seyir için, üçte biri geri dö-
nüş için ve üçte biri de yedek olarak bulundurulmalıdır.
Seyir yapılacak bölge için uygun ölçekte harita bulundurun. Haritaların

güncel olduğundan ve varsa düzeltmelerinin yapıldığından emin olun.
Teknede ilk yardım seti bulunduğundan ve setin içerisindeki malzemelerin

son kullanma tarihlerinin geçmemiş olduğundan emin olun.
Seyir yapılacak bölgenin hava tahminlerini öğrenin.
Radar, GPS gibi elektronik seyir cihazlarının çalışıyor olduğunu doğrulayın.
Seyre çıkmadan önce ilgililere sefer planınız hakkında bilgi verin (Marina
Trafik Kontrol Merkezi).
Sefer planını hazırlamayı unutmayın. Seferle ilgili herhangi bir kısıtlama

olup olmadığını öğrenin (Örn: Tatbikat nedeniyle seyre yasak saha).
Seyir fenerlerinin, ses işaretlerinin çalışıyor olduğundan emin olun.
Motora ileri ve tornistan yol vererek motoru test edin.
80
EK
EK-2
ULUSLARARASI İŞARET FLAMALARI VE
MORS KODLARI
A
AYDIN - ALFA Denizde dalgıcım var, ağır yolla geçiniz
B
BURAK - BRAVO Tehlikeli yük alıyor, boşaltıyor veya taşıyorum
C
CEMAL - CHARLI Evet (Olumlu)
D
DENİZ - DELTA Benden açık durunuz, zorlukla manevra yapıyorum
E
ENGİN - ECHO Rotamı sancağa değiştiriyorum
F
FELENK - FOXTROT Hareket edemiyorum benimle irtibat kurunuz
G
GABYA - GOLF Kılavuz istiyorum, ağlarımı topluyorum
H
HALAT - HOTEL Gemimde kılavuz var
I
İSTİF - INDIA Rotamı iskeleye alıyorum
J Yanmaktayım, gemimde tehlikeli yük var,

JALE - JULIET
benden neta olunuz
K
KALYON - KILO Sizinle haberleşmek istiyorum
L
LEVENT - LIMA Geminizi derhal durdurun
M
MERIH - MIKE Gemim durdu ve yol yapmıyorum
N
NEPTÜN-NOVEMBER Hayır (Olumsuz)
O
ORUÇ - OSCAR Denize adam düştü
P Limanda: Gemi hareket edecektir

POYRAZ - PAPA
Denizde : Ağlarım bir engele takıldı
Q
SARI(KÖMÜR)- QUEBEC Sağlık durumu normal, serbest pratika istiyorum
R
REİS - ROMEO Yol hakkı benimdir. Yanımdan geçmeyiniz.
S
SEYDİ - SİERRA Makinalarım geri çalışıyor
81
EK
T
TURGUT - TANGO Benden açık durunuz, trol çekiyorum
U
UMMAN - UNIFORM Tehlikeye gidiyorsunuz
V
VATAN - VICTOR Yardıma ihtiyacım var
W
ÇIMA - WHISKEY Tıbbi yardım isterim
X
İKİZ - X-RAY Durunuz ve işaretimi bekleyiniz
Y
YILMAZ - YANKEE Demir tarıyorum
Z
ZUHAL - ZULU Römorkör istiyorum
0 1 2 3 4
5 6 7 8 9
CEVAP 1. Tekrar 2. Tekrar 3. Tekrar
MORS KODLARI
A - ANKARA .- J - JALE .--- Ş - ŞARKÖY
B - BURSA -... K - KAYSERİ -.- T - TRABZON -

C - CEYHAN -.-. L - LÜLEBURGAZ .-.. U - URFA ..-
Ç - ÇANKIRI M - MANİSA -- Ü - ÜNYE
D - DENİZLİ -.. N - NAZİLLİ -. V - VAN ...-

E - EDİRNE . O - ORDU --- W .--
F - FATSA ..-. Ö - ÖDEMİŞ X -..-
G - GİRESUN --. P - PAZAR .--. Y - YALOVA -.--
H - HOPA .... Q --.- Z - ZONGULDAK --..
I - ISPARTA .. R - RİZE .-.
İ - İZMİR S - SAMSUN ...
82

Denizcininelkitabi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Denizcininelkitabi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

« En güzel coğrafî vaziyette ve üç tarafı denizlerle

çevrili olan Türkiye; endüstrisi, ticareti ve sporu ile,

D enizin maviliğinde sonu görünmeyen ufka yelken açmak, tekne bordasından

BÖLÜM – 2 SEYİR VE SEYİR YARDIMCILARI

BÖLÜM -3 TEKNE KULLANIMI

BÖLÜM -4 ÇATIŞMAYI ÖNLEME KURALLARI (COLREG)

BÖLÜM -6 DENİZDE CANLI KALMA VE İLK YARDIM

BÖLÜM -7 ACİL DURUMLAR

BÖLÜM -8 DENİZCİLERE UYARILAR

TEKNE YAPISI VE MOTOR

1.1 TEKNE VE KISIMLARI

Teknenin Boyuna Kesiti

Yüklü su hattı (LWL)

1- Baş bodoslama 6- Dümen palası (yelpaze)

Teknenin Enine Kesiti

Bağların temel unsurları

Camadan bağı: Yelken

Kasa (izbarço) bağı: 1Rıhtıma verilen

lanması için kasa yapılmasında kullanılır.

Kazık bağı: Halatın bir direğe volta edilmesinde kullanılır.

El incesi: Halatların uzak mesafelerden sahile ulaştırılmasında kullanılan ucun-

SEYİR VE SEYİR YARDIMCILARI

2.1 MEVKİ BULMA VE YÖN BELİRLEME

Rota ve Sefer Planı

sını tekneye göre nispi sancak

Su Kesiminde Tehlikeli Kaya

D -2o (+)-2o “C-D-M-V-T “ Formülü

M 110o D.: Deviasyon (Yapay Sapma) : Tekne-

Tehlike (İzole) Şamandıraları: Suda bulunan herhangi bir tehlikenin üzerine

Tecrit edilmiş tehlike işaretleri,

Emniyetli Su Şamandırası: Seyredilen bölgenin elverişli olduğunu gösterir.

Demirlemiş teknelerin, balıkçı teknelerinin ve yüzen insanların yakınlarından

3.2. BAĞLAMA-AYRILMA MANEVRALARI

Rüzgar baştan esiyorsa, rıhtıma baştan yaklaşılır, baş halat verildikten

Rüzgar kıçtan esiyorsa, rüzgarın tekneyi rıhtıma bastığı durumlardaki ma-

Rüzgar tekneyi rıhtıma basıyorsa, avara etmek oldukça zordur. Bu du-

KIÇTAN KARA OLMA

Teknenin batma ve su alma tehlikesine karşı kıç taraftan demir atılmamalı-

Usturmaça Koltuk Demir

Yukarıdaki fotoğrafta bir marinada bağlı bulunan yelkenli teknenin manevra

ÇATIŞMAYI ÖNLEME KURALLARI (COLREG)

4.2. ÇATIŞMAYI ÖNLEME

4.3. SEYİR FENERLERİ

STANDART TEKNE FENERLERİ

TEKNELERİN BOY VE TİPİNE GÖRE FENERLER

Boyları 7 metreden kısa ve üs- Boyları 7 metreden kısa olan

Boyu 20 metreden kısa olan

Borda fenerleri, silyon fenerleri ve bir pupa feneri.

BOYLARI 20 METREDEN KISA OLAN VE MOTOR KULLANMAYAN

Seyir fenerleri kombine

Direk başına yakın bir

Trol balıkçılığı Ağ balıkçılığı

MANEVRA KABİLİYETİ KISITLI OLAN TEKNELER

KUMANDA ALTINDA BULUNMAYAN TEKNE

DEMİRLİ DURUMDAKİ TEKNE

Boyu 50 metreden fazla

MOTORLU TEKNELERDE AYKIRI GEÇİŞ

PRUVA PRUVAYA GELEN MOTORLU TEKNELER

Yol üstünlüğü yelkenli tekneye ait olduğu için

Rüzgarı aynı yönden

ROTASINI ÝSKELEYE ALIR

KISITLI GÖRÜŞ KOŞULLARINDA MANEVRA VE SEYİR KURALLARI

5.1. DENİZ ŞARTLARI