LỜI MỞ ĐẦU

Đã bao giờ, bạn trông thấy một người có vẻ ngoài hấp dẫn và nghĩ rằng anh ta chắc hẳn
cũng rất thông minh và tốt bụng? Lối tư duy có vẻ rất vô lý ấy chính là biểu hiện rõ nét
của hiệu ứng hào quang (Halo Effect), khi chúng ta có xu hướng cho phép một phẩm
chất hấp dẫn của một người ảnh hưởng đến đánh giá của chúng ta đối với các khía cạnh
không liên quan khác. Từ kết quả của một nghiên cứu tâm lý, hiệu ứng hào quang đã
nhanh chóng trở thành một trong những hiệu ứng được ứng dụng nhiều nhất trong kinh
doanh, đặc biệt là trong truyền thông tiếp thị và quảng cáo.

NỘI DUNG

I. Khái niệm
1.Hiệu ứng Halo Effect là gì?

Hiệu ứng hào quang (Halo Effect) là một xu hướng phổ biến của con người: ấn tượng
tổng thể của chúng ta về một người sẽ ảnh hưởng tới cách chúng ta đánh giá về người
đó. Chúng ta sẽ mặc định những mặt khác của họ cũng tích cực hoặc tiêu cực như thế
từ những ấn tượng đầu tiên.

Hiệu ứng Halo không chỉ giới hạn trong các cuộc phỏng vấn xin việc và phim ảnh; nó
có thể được nhìn thấy chủ yếu trong thế giới kinh doanh, nơi một sản phẩm nổi tiếng
của một công ty cũng giúp thêm người tiêu dùng vào các sản phẩm khác của công ty.
Mọi người thường nghĩ rằng công ty đã có một danh sách các sản phẩm thành công; do
đó, sản phẩm sắp tới cũng sẽ tốt và thỏa mãn. Họ cảm thấy như vậy trước khi sử dụng
sản phẩm đó.

2.Lịch sử của Hiệu ứng hào quang

Hiệu ứng hào quang lần đầu tiên được phát hiện bởi nhà tâm lý học người Mỹ Edward
Thorndike, người đã viết về sự thiên vị nhận thức năm 1920.3 Trong một nghiên cứu
xem xét cách các ông chủ xếp hạng nhân viên của họ trong các lĩnh vực trí thông minh,
kỹ năng kỹ thuật và độ tin cậy, Thorndike phát hiện ra rằng các ông chủ có xu hướng tô
màu cho các đánh giá của họ về kỹ năng của nhân viên bằng cảm xúc chung của họ về
nhân viên. Nói cách khác, các ông chủ dựa trên đánh giá kỹ thuật của họ về nhân viên
về việc nhân viên có vẻ là người tốt hay xấu. Cùng với các ví dụ khác, Thorndike đã có
thể kết luận rằng mọi người không thể tách biệt các đánh giá chung về sự hấp dẫn với
nhiều đặc điểm khác. Kết quả là, một sai lầm của phán đoán xuất hiện khiến mọi người
đưa ra những đánh giá sai lầm về người khác và mọi thứ.

Đáng chú ý, thuật ngữ "hiệu ứng hào quang" đã không xuất hiện cho đến khi một bài
báo năm 1938 của S.M. Harvey.4 Trong bài báo này, Harvey tiếp tục nghiên cứu về sự
thiên vị được xác định bởi Thorndike.
 3. Ý nghĩa và tầm quan trọng của Hiệu ứng Hào quang

Hiệu ứng Hào quang thường có thể dẫn tới những thành kiến, nhận thức sai lệch trong
cách đánh giá một người. Nếu chúng ta có ấn tượng tổng thể tích cực hoặc tiêu cực về
một người dựa trên những thông tin rất hạn chế, thì nên dựa trên những sự việc tiếp
theo để xác nhận lại kết luận của mình thay vì vội vàng đánh giá họ. Những thành kiến
có thể khiến bạn tin rằng đánh giá của mình là đúng vì mọi người thường có xu hướng
chọn lọc, tìm kiếm thông tin xác nhận ấn tượng về Hiệu ứng hào quang ban đầu của
mình.

Tác động của Hiệu ứng Hào quang trong thực tế có thể rất lớn tới cuộc sống và công
việc của bạn, vì mọi người sẽ rút ra những kết luận chưa chắc đã chính xác dựa trên
những khuôn mẫu hành vi rất hạn chế. Nếu bạn là người không gọn gàng, lộn xộn,
không hấp dẫn…thì có thể phải nhận những đánh giá tiêu cực từ người khác về cả
những phẩm chất mà họ chưa biết tới của bạn.

Một lời khuyên dành cho bạn đó là: Tập trung làm nổi bật những điểm mạnh của bản
thân, hạn chế chia sẻ với mọi người những khuyết điểm của mình, nhất là khi họ không
hiểu rõ về bạn.

II. Áp dụng Hiệu ứng Hào quang

1.Trong quảng cáo

Với tư duy nhạy bén của mình, các nhà quảng cáo đã không bỏ lỡ cơ hội để khai thác
tối đa hiệu quả mà hiệu ứng hào quang có thể đem lại. Dưới đây là một số cách thức
tiêu biểu mà các nhà quảng cáo đã ứng dụng hiệu ứng này để làm tăng hiệu quả cho
những quảng cáo của mình.

Hiệu ứng người nổi tiếng

Đã bao giờ bạn thắc mắc, liệu Roger Federer có phải rất am hiểu về xe hơi, còn
Cristiano Ronaldo thì đặc biệt hiểu biết về dầu gội như cách mà các siêu sao này xuất
hiện trên quảng cáo của Mercedes-Benz và Clear Men? Chúng ta đều biết những người
đàn ông này là chuyên gia trong lĩnh vực của họ, nhưng không có bằng chứng nào cho
thấy họ là chuyên gia về xe hơi hay dầu gội dành cho nam giới. Tuy nhiên, chính sự
xuất hiện của những gương mặt này lại làm cho sản phẩm có vẻ đáng tin cậy hơn, hiệu
quả hơn trong mắt công chúng. Hiệu ứng hào quang đã xuất hiện.

Chỉ cần nhìn vào số lượng người nổi tiếng mỉm cười với chúng ta trên các kênh quảng
cáo từ truyền hình cho đến mạng xã hội mỗi ngày, có thể thấy hiệu ứng đến từ người
nổi tiếng này được các nhãn hàng ưa chuộng đến mức nào. Danh tiếng của các ngôi sao
sẽ là vầng hào quang thuyết phục mạnh mẽ công chúng về uy tín và chất lượng của
nhãn hàng, còn nhãn hàng thì sẵn sàng chi trả những con số khủng chỉ để một ngôi sao
xuất hiện trong quảng cáo của mình. 
Hiện nay, hiệu ứng người nổi tiếng này được áp dụng rộng rãi với những KOLs (Key
Opinion Leader – người định hướng dư luận) hay Influencers (người ảnh hưởng) -
những người có tiếng nói đáng tin cậy đối với một cộng đồng nhất định, có thể đơn
giản chỉ là các Blogger, Youtuber có nhiều lượt follow trên mạng xã hội. Khá dễ áp
dụng và hiệu quả tức thì, nhưng cách sử dụng hiệu ứng hào quang này cũng chính là
một con dao hai lưỡi, bởi chỉ cần đại diện thương hiệu bị dính vào các rắc rối thì hình
ảnh của thương hiệu cũng không thể tránh khỏi khủng hoảng.

Sản phẩm tiên phong

Một ví dụ gần như hoàn hảo là của Apple. iPod của công ty đã thực sự giúp nó đánh
dấu di sản của riêng mình. Hiệu ứng Halo không chỉ giúp Apple trở thành một gã
khổng lồ thành công mà còn biến nó thành biểu tượng của sự sang trọng và phong
cách.

2.Trong đầu tư

Hiệu ứng hào quang, chủ yếu dường như là một cái gì đó không thể có tác động tiêu
cực, có thể là một vấn đề khi nó dẫn đến những sai lầm ngớ ngẩn trong quá trình đầu
tư, nhưng những sai lầm như vậy có thể tránh được một cách dễ dàng. Các ví dụ khác
nhau về ảnh hưởng của hiệu ứng hào quang trong đầu tư chứng khoán được liệt kê dưới
đây:

Một yếu tố quan trọng mà qua đó ngay cả các nhà đầu tư dày dạn kinh doanh cũng bị
ảnh hưởng là khả năng của CEO. Rất thường xuyên, các giao dịch M&A lớn có xu
hướng bị ảnh hưởng bởi yếu tố khả năng tương tự.

Nhiều lần đã có những tình huống mà cổ phiếu của một công ty đột nhiên nhảy vọt sau
khi các tính từ như "mở rộng", "tích hợp chuyển tiếp" vv được hiển thị trong tin tức.
Trong những tình huống như vậy, các nhà đầu tư đầu tư mà không suy nghĩ và thường
kết thúc mất tiền của họ.

Một sự sụp đổ của thị trường cũng là một cái gì đó dẫn đến sự thất bại của cổ phiếu kể
từ khi các nhà đầu tư bị ảnh hưởng chống lại đầu tư. Sau bất kỳ sự sụp đổ nào của thị
trường,các nhà đầu tư trở thành nạn nhân của sự hoảng loạn và ác cảm rủi ro. Do sự
hoảng loạn gây ra như vậy, các nhà đầu tư mắc một số sai lầm trong phán đoán và thay
vì mua nhiều hơn, họ chờ đợi và kết quả là, thường bỏ lỡ các cơ hội tốt.

Ngay cả các nhà đầu tư thông minh cũng thiên vị trong đầu tư và có xu hướng đưa ra
phán quyết về một công ty chỉ dựa trên một báo cáo. Ngay cả khi các báo cáo khác cho
thấy một số sai lầm ngớ ngẩn, các nhà đầu tư không nhận thấy rằng vì họ đã không
phân tích báo cáo đó.
III. Bài học cho các nhà đầu tư từ Hiệu ứng Halo

Có một danh sách các bài học cho các nhà đầu tư thận trọng. Nếu bạn là một nhà đầu
tư và không muốn bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng hào quang, thì hãy nhớ những điểm sau:

- Đừng phụ thuộc vào bất cứ ai. Hãy tự phân tích.

- Đừng mù quáng tin tưởng các chuyên gia. Họ cũng có thể đưa ra những dự đoán
sai lầm.
- Đừng bao giờ phạm sai lầm khi gắn bó về mặt cảm xúc với cổ phiếu vì bạn đã
sở hữu chúng trong một thời gian. Đừng chỉ mua một cổ phiếu và bám vào nó.
- Cố gắng cẩn thận hơn khi bạn nghe về bất kỳ doanh nghiệp nào được quảng bá
với các cụm từ như "duy nhất", hoặc "đầu tiên"... Mua với sự an toàn và luôn
luôn xem xét các nguyên tắc cơ bản.
- Một phân tích toàn diện luôn là cách tốt nhất. Do đó, hãy luôn nhìn toàn diện
vào một công ty trước khi đầu tư.
- Tránh bị ảnh hưởng bởi bất kỳ thông tin nào không liên quan gì đến doanh
nghiệp. Nhiều lần, các nhà đầu tư không mua cổ phiếu của một công ty chỉ vì
chủ sở hữu của công ty đó có một cuộc sống cá nhân gây tranh cãi.

LỜI KẾT

Cho dù đó là về phim ảnh, phỏng vấn xin việc, đánh giá cá nhân về ai đó, điểm đến du
lịch, thực phẩm của một nhà hàng cụ thể hoặc cổ phiếu của một công ty, nhận thức có
ở khắp mọi nơi.

Như đã đề cập trước đó, phán đoán nhanh là một hành vi và nhận thức của con người
giúp ích trong đó. Hiệu ứng Halo trở thành một trong những lý do cốt lõi cho sự thành
công của một công ty. Nhưng đồng thời, nó cũng có thể trở thành một lời nguyền khi
nó ảnh hưởng đến một người đưa ra quyết định đầu tư sai lầm.

Vì vậy, nếu bạn là một nhà đầu tư và muốn ngăn mình khỏi tai họa của hiệu ứng hào
quang, thì đừng để hiệu ứng hào quang chỉ là lý do cho việc đầu tư của bạn hoặc không
đầu tư vào một công ty cụ thể.

THAM KHẢO

Harvey, S. M. (1938). A preliminary investigation of the interview. British Journal of

Psychology. General Section, 28(3), 263–287. https://doi.org/10.1111/j.2044-
8295.1938.tb00874.

Thorndike, E.L. (1920). A constant error in psychological ratings. Journal of Applied

Psychology, 4(1), 25–29. https://doi.org/10.1037/h0071663.

Hải Yến (2021). < Ứng dụng hiệu ứng hào quang (Halo Effect) trong quảng cáo |
Advertising Vietnam>