Professional Documents
Culture Documents
Toaz - Info Balangkas NG Pagsusuri PR
Toaz - Info Balangkas NG Pagsusuri PR
BSEF-II
Balangkas sa Pagsusuri
ni Ildefonso Santos
Ang tula ay tungkol sa buhay ng tao. Inalintulad ito sa isang guryon dahil ang guryon ay
marupok, hindi gaanong matibay ngunit kapag napalipad mo na ito ng mataas, titingalain ito at
hahangaan. Katulad din ng sa buhay ng tao, may mga pagsubok na hindi natin inaasahan. Dapat na
maging matatag at may tiwala tayo sa ating sarili upang makamit natin ang ating mga pangarap at
huwag nating kakalimutan ang ating panginoon.
II- Pagsusuri
A. Uring Pampanitikan
Ang ―Ang Guryon‖ ay isang tula. Ito ay isang tulang pasasalaysay. Nagsasalaysay sa mga
pangaral ng isang magulang sa anak.
B. Istilo ng Paglalahad
Ang tulang ―Ang Guryon‖ ay gumamit ng simpleng lipon ng salita para mas higit na
maintindihan ng mambabasa. Sapagkat ito‘y nakabatay sa Teoryang Imahismo, mayaman sa imahe
ang tulang ating nabasa na may karaniwang ideya lamang. Teoryang imahismo ang inilapat na teorya
dito sapagkat ang imahe ng kasalukuyang sitwasyon ay mababanaag sa tula. Ang pagtupad ng bawat
isa sa kanya-kanyang pangarap at ang paglaban sa mga tuksong nasa paligid lamang. Sinimulan ang
tula sa paglalarawan sa isang guryon. Winakasan naman ito sa paghahalintulad ng guryon sa tao. Ang
tula ay may sukat na lalabindalawahin at may tugmang karaniwan sapagkat ang bawat huling salitang
makikita sa taludtod ay may maluming bigkas.
C.Tayutay
At baka lagutin ng hanging malakas.
Ang hangin ay inihalintulad sa katangian ng tao kaya‘t tayo bilang mambabasa malalaman
natin kaagad na ganoon kalakas ang hangin.
Maari itong maiugnay sa ating buhay, ang hangin bilang mga tuksong nasa tabi nag-aabang at
nakahandang lumamon sa atin ng buo kung tayo ay nagpadala dito.
Ito ay naglalarawan sa kahinaan ng guryon. Maaari itong mawasak. Sa realidad, ang tao ay may
kahinaan din kaya hindi malayong madala tayo sa tukso.
Inihalintulad ang guryon sa katangian ng tao upang mas lalong maipaliwanag ng may akda ang
katangiang taglay ng guryon. Ang kagustuhan nating sundin ang bawat pangarap sa buhay ang
maikonekta ko dito sa matalinghagang mga salitang ito. Kahit saan man tayo makarating ay gagawin
natin alang-alang sa ating mga ambisyon.
Kahanga-hanga ang kariktan ng mga tula ni Ildefonso Santos dahil sa pananalitang ginamit
niya. Isa raw siya sa mahusay at maingat magsulat ng mga tula ayon sa mga kritiko. Ang
kanyang mga tula ay simple at karaniwan, ngunit puno ng diwa at damdamin.
B. Mabisang Pampanitikan
a. Bisa sa Isip
b. Bisa sa Damdamin
Ang pagpapalipad ng guryon ay tulad din ng pagbalanse sa ating buhay. Ang buhay ayon sa
maraming palaisip ay patuloy na pakikipagsapalaran sa daigdig na ito. Sa pagsilang pa lamang
natin ay marami ng pagsubok ang nakaabang sa atin kaya kailangan na natin itong paghandaan.
Kailangang maging matatag tayo at maging matapang sa pagharap dito.
c. Bisa sa Kaasalan
―Kung gaano kataas ang iyong paglipad, ganun din kababa and iyong pagkalagapak‖.
Isang tanyag na salawikaing maaring maiugnay sa tula.
ni Amado V. Hernández
Ang buong tula ay tumatalakay sa kung ano at paano ang buhay sa loob ng isang piitan o
kulungan.
Si Amado Vera Hernández (Setyembre 13, 1903—Marso 24, 1970) ay isang makata at
manunulat sa wikang Tagalog. Kilala rin siya bilang "Manunulat ng mga Manggagawa", sapagkat isa
siyang pinuno ng mga Pilipinong manggagawa at sa kaniyang mga pagpuna at pagsusuri sa mga
kawalan ng katarungang naganap sa Pilipinas noong kaniyang kapanahunan. Nakulong siya dahil sa
pakikipagugnayan niya sa mga kilusang makakomunista. Siya ang punong tauhan sa isang bukod-
tanging kasong panghukuman na tumagal ng 13 taon bago nagwakas. Noong kaniyang kabinataan,
nagsimula na siyang magsulat sa wikang Tagalog para sa pahayagang Watawat (Flag). Nang lumaon ay
nagsulat siya ng para sa mga Pagkakaisa at naging patnugot ng Mabuhay. Napukaw ng kaniyang mga
sulatin ang pansin ng mga dalubhasa sa wikang Tagalog at ilan sa kaniyang mga salaysayin at tula ay
napabilang sa mga antolohiya, katulad ng Parolang Ginto ni Clodualdo del Mundo at ng Talaang
Bughaw ni Alejandro Abadilla. Noong 1922, sa gulang na 19, naging kabahagi si Hernandez ng
samahan pampanitikan na Aklatang Bayan na kinabibilang ng mga kilalang manunulat sa Tagalog na
sina Lope K. Santos at Jose Corazon de Jesus.
Sinalaysay ni Hernandez sa kanyang mga akda ang pakikipagsapalaran at pakikibaka ng mga
manggagawang Pilipino. Minsan siyang napiit dahil sa salang sedisyon, at habang nasa loob ng
kulungan, naisulat niya ang "Isang Dipang Langit", ang isa sa mga mahahalaga niyang tula.
Nakilala rin si Hernandez sa kanyang mga nobelang gaya ng "Ang Ibong Mandaragit", at "Luha
ng Buwaya". Ang ilan sa kanyang maikling kuwento ay natipon sa isang tomo na pinamagatang
"Langaw sa Isang Basong Tubig at Ibang Kuwento". Nagturo din siya sa Pamantasan ng Pilipinas.
Kakikitaan ng diwang makabayan ang marami niyang tula at nobela: lantad sa mga ito ang
makatarungang poot sa pagiging tila isang kolonya ng Estados Unidos ang kaniyang bansang Pilipinas.
Naipakulong siya ni Elpidio Quirino dahil sa bintang na pagiging mapanghimagsik.
Noong 1973, tatlong taon mula nang sumakabilang buhay si Hernandez, ginawaran si ―Ka
Amado‖ ng titulong Pambansang Alagad ng Sining. Bagama‘t matagal-tagal na rin mula nang
pumanaw ang manunulat, patuloy na umaalingawngaw sa mga paaralan at sa mga rali sa lansangan ang
kanyang matulaing pagkamakabayan, lalo na ang mga salita ng tulang "Kung Tuyo na ang Luha Mo,
Aking Bayan."
II- Pagsusuri
A. Uring Pampanitikan
Ang ―Isang Dipang Langit‖ ay isang tula. Maari itong masasabing isang tulang elihiya dahil
ito ay nagsasaad ng matinding kalungkutan. Ang elihiya ay isang tulang tungkol sa matinding
kalungkutan at kamatayan.
B. Istilo ng Paglalahad
Ang ― Isang Dipang Langit‖ ay mas malalapatan ng teoryang biblyolohikal. Dahil ito ay
nagbibigay pansin sa totoong nangyayari sa buhay ng may-akda. Minsang napiit si Amado V.
Hernandez dahil sa salang sedisyon, at habang siya ay nasa loob ng kulungan, naisulat niya ang ― Isang
Dipang Langit‖. Ang isa sa mga mahahalaga niyang tula si Amado V. Hernandez ay muling nakulong
dahil naman sa pakikipag-ugnayan niya sa mga kilusang makakomunista. Si Elpedio Quirino ang
nagpakulong sa kanya.
C.Tayutay
(ikaapat na saknong)
Ang mga nagbabantay sa kanila ay hindi sila hinihiwalayan ng tingin. Mahahalintulad ito sa
mga taong nakapaligid na sa bawat kilos ay nakatanghod o nakabantay. Sapagkat ang mundo ay
tinitingnan ang panlabas na kaanyuhan ng tao at para matanggap ka nito ay kailangan na ikaw ay
maging perpekto.
(ikatlong saknong)
Inilarawan sa tula na maliit lamang ang kanyang lugar na kinalalagyan. Tulad sa pamumuhay
ngayon ng tao na pilit pinagkakasya ang maliit na kita para sa pamilya upang ang mga ito patuloy na
mabuhay. Sa mga mahihirap na pamilyang kahit marami ay pinagkakasya ang mga sarili sa isang maliit
na barung-barong para lamang magkasama-sama.
(ikawalong saknong)
Ang kulungan ang nagsisilbi niyang tirahan na maari pang ito ang lugar kung saan siya
mamamatay. Sa kalakaran ng buhay ngayon marami na ang nawawalan ng pag-asa kaya‘t sumusuko na
lamang sila. Kung mahirap silang lumaki mahirap din silang mamamatay. Pero mayroon namang iba na
nagsusumikap para makaahon sa kahirapan.
A. Istilo ng Manunulat
Si Amado V. Hernandez ang maituturing na pangunahin sa mga makatang may kamalayang
panlipunan. Ito ang dahilan upang siya ay makilahok sa mga nagaganap sa kanyang paligid. Nakulong
siya dahil sa pakikipagugnayan niya sa mga kilusang makakomunista. Sinalaysay ni Hernandez sa
kanyang mga akda ang pakikipagsapalaran at pakikibaka ng mga manggagawang Pilipino. Minsan
siyang napiit dahil sa salang sedisyon, at habang nasa loob ng kulungan, naisulat niya ang "Isang
Dipang Langit", ang isa sa mga mahahalaga niyang tula. Siya ay may katangiang pukawin ang
damdamin ng mambabasa sa pagbibigay ng kahulugan ng buhay. Mapapansin na karaniwan sa mga
isinusulat niya ay tungkol sa pakikipaglaban tungkol sa karapatan ng bawat tao, nagsusuri sa kalagayan
ng bayan, nagsisiwalat ng mga katiwalian sa tula, tahasang lumalabag sa kagandahang asal
(panunungayaw at may karahasan sa pananalita). Mayamang maglarawan at magpahayag ng
katotohanan, kung ano ang anumang mangyari sa buhay. Siya ay malikhain, at may kasiyahan sa
pagkatha (humor). Samakatuwid, teoryang humanismo ang mailalapat sa tula. Ito ang kanyang
pinaiiral sa isip sa pagbubuo ng tula, isang pamaraang humahalungkat sa karanasang pinapaksa upang
mabigyang katibayan ang mensahe ng makata.
B. Mabisang Pampanitikan
a. Bisa sa Isip
Ito ay isang saknong ng tula na magbibigay impresyon sa mga mambabasa sapagkat dito
nailalarawan ng makata ang tunay na kalagayan ng mga taong nabibilanggo.
b. Bisa sa Damdamin
Kalungkutan ang pangunahing damdaming nangingibabaw. Ito kasi nais iparamdam ng may-akda.
Ipinaparamdam nito ang hirap na dinaranas ng isang bilanggo at ang kanyang hangaring makalaya.
Tulad na lamang ng pakikibaka sa buhay nahihirapan tayo at gusto nating guminhawa kaya gagawin
natin ang lahat npara makaahon.
b. Bisa sa Kaasalan
Nagbigay ito ng mensahe na ayusin ang mga ugali o kilos dahil hindi makakabuti ang
kasamaan. Ipinahiwatig ng tula na dapat na gumawa ng mabubuting asal para sa kapakanan ng pamilya
lalo na sa sarili at sa mga gusto pang gawin sa buhay.
ni Edgardo M. Reyes
Isang manggagawa bago mapabilang sa unang hanay ng bagong dugo, isang samahan ng
mga batiko at magagaling na manunulat ng Liwayway. Premyado sa palanca sa larangan ng maikling
kuwento at dula gayundin sa liwayway sa mga nobelang ‖Sa Kagubatan ng Lungsod‖ at sa mga ‖Kuko
ng Liwanag‖. Aktibong kolumnista at direktor-manunulat ng iskrip.
II- Buod ng Nobela
Si Julio ay isang mangingisda sa Marinduque na napadpad sa lungsod sa paghahanap sa
kasintahang si Ligaya na pinilit ng kanyang mga magulang na sumama sa isang Mrs. Cruz upang
mailayo sa isang nayong wala siyang mapapangasawa kundi isang mangingisda. Si Atong, si perla at
kanilang lumpong ama ay naging iskwater sa Sunog-Apog na Isla de Balut matapos palayasin sa
lupang matagal na nilang sinasaka. At ang ambisyon ni Imo bagama‘t inamin na kay hirap ng buhay sa
Maynila, ay desidido pa ring mag-aral at magsumikap habang nagtatrabaho sa konstruksyon dahil
daw ‘sa probonsya pag ipinanganak ka sa araro, e tiyak mong doon ka rin mamamatay‘. Mula sa mga
tauhang ito, unti-unting nabuo ni Reyes ang ideological conception ng mga probinsyano. Ang
probinsya para sa kanila ay walang dalang kaunlaran. Ang umiiral na sistemang panlupa noon ang
nagpapahirap sa buhay ng mga manggagawa sa bukod na nagtatrabaho sa ilalim ng mga mapang-aping
panginoon maylupa.
Ang nobela ay may hagod ng ayon sa mga pangyayari sa sarling karanasan sa buhay ng may-akda.
Masinop ang paglalarawan at ipinakilala ang positibo, potensyal na katangian ng mga pangunahing
tauhan, tulad ng likas na pagtutulungan at pagdadamayan ng mga dukha sa mga oras ng kanilang
matinding kagipitan at trahedya. Detalyado ang panlilinlang at pagsasamantala sa mga tauhan gaya ng
sistemang ‖Taiwan‖ o pagkikilo sa suweldo ng mga manggagagwa, ang mekanismo o ugnayan ng
pagsasamantala at pang-aapi di lamang sa mga konstruksyon kundi gayundin sa mga hukuman,
institusyon gaya ng nagyari sa pamilya ni Atong na inagawan ng lupa ngunit natalo sa kaso) sa mga
lansangan, sa mga kasa at sa bahay ni Ah Tek. Nagalugad niya ang buong lugar ng kamaynilaan kaya
hindi siya nahihirapang pangalana ang mga lugar s anobela. Nanggaling ang objectivity ng nobela kay
Evelyn Waugh (lalaki) isang manunulat na hinahangaan niya ang mga akda. Ang nobela ay sinimulang
maserye nang dala-dalawang kaban ata sa lingguhang Liwayway Magasin noong Nobyembre 13, 1967
at natapoos nang Enero 22, 1968. Ang mga kabanata ay nasa book form, nasa gitna iyon ng magasin
bilang insert, pull-out. Bilang gimik sa promosyon, pwedeng tanggalin ng mga mambabasa ang mga
kabanata, lipunin ang mga iyon at pag nakumpleto ay maaaring dalhin sa Liwayway Publishing at sila
ang magba-bind ng libre at may pirma pa ng awtor. Mula sa orihinal na sipi, binago niya ang mga
salitang onomatopoeia, sa dahilang ibig ma-establish na mabuti ang atmospera ng paligid o mga tunog
sa paligid. Dahilan sa sensura noong mga panahong iyon, pinalitan ang mga bulgar na mga salitang
ginamit ni Reyes gaya ng mga pagpupura at malalaswang salita.
III- Pagsusuri
A. Uring Pampanitikan
Ang “Sa Mga Kuko ng Liwanag” ay isang nobela. Sa nobelang ito ang mga suliraning
panlipunan ay hindi lamang tinatalakay kundi iniugnay din sa kawalan ng hanapbuhay,
prostitusyon, at problema sa iskwater sa Maynila noong dekada sisenta at isang bihasang
manunulat sa Pilipino na tulad ni Reyes. Ang kanyang paninirahan at paggala sa iba‘t ibang
bayan sa Gitnang Luzon at ang kanyang lower middle class status marahil ay nakatulong ng
malaki sa kaniyang pag-unawa at kamalayan ng mga suliraning panlipunan. Makikita ito sa mga
dinanas ni Julio sa ilalim ni Mr. Balajadia, ang kapatas sa konstruksyon ay hindi lamang
paglalarawan ng kabiguang sinasapit ng mga Julio pagdating nila sa Maynila na para sa kanila
ay simbolo ng pag-asa at pag-unlad. Higit pa dito, nais ng may-akda na balikan ng ilang sandali
ang buhay ni Julio sa probinsya, sa Marinduque, bilang isang mangingisdaa't iugnay ang buhay
ni Perla na isa ring probinsyanang manlalakbay patungo sa Maynila sa pag-asang umunlad at
makatulong sa kaniyang mga magulang. Ang layunin ng mag-akda kung magkagayon ay nag
linawin sa nasabing paraan ng paglalahad ang hindi pagsusuri ng mga suliranin ng lipunan
kundi ang hanapin din ang ugat ng mga ito.
B. Istilo ng Paglalahad.
A. Mga Tauhan
Pangunahing Tauhan
Benny – Bicolanong kasama ni Juli sa konstruksyon, may pinakabatang edad sa mga trabahador at
masayahin
Kadyo – ang kontratistang kaibigan ni Pol na laging pinupuntahan nila Julio upang maghanap ng
pansamantalang mapagtatrabahuan
Omeng, Gido, at Enteng – kasama nina Julio sa konstruksyon
Frank – ang mestisong negrong kasama nina Julio sa konstruksyon
Edes at Saling – naging kasama ni Ligaya pagpunta sa Maynila
Giazon – miyunaryong nang-agaw sa lupa nina Atong at Perla
Mang Pilo – paralitikong ama nina Atong at Perla
Toro – ang makahamunan ni Julio ng suntukan s aBarberya]
Mr. Manabat – ang may-ari ng gusaling itinatayo nina Julio
Aling Etang – ang ―Mama Sang‖ na may-ari ng kasa sa Makati na pinasukan ni Perla matapos
masunog ang bahay ant ang ama
Manag Baste – matandang trabahador sa konstruksyon
Ligaya Paraiso – kung susuriin nating mabuti ang pangalan ay nagpapakita ng kaligayahan ngunit
kabaligtaran ang lahat ng kanyang naranasan sa Maynila. Sa paniniwala na ang Maynila ay isang
paraiso na magdadala sa kanya ng kaligayahan at pag-asenso na hindi niya nakita at naranasan sa
probinsya ay nagdulot sa kanya ng paghihirap at kabiguan. Sa huli, namatay siya.
Ah Tek – ginamit ang pangalang ito upang ipakita ang pananalapi. Ah Tek na gamitin at tawag sa pera
noong panahong naisulat ang nobela. Noong panahong iyon ang mga Instsik ang may salapi. Pinakita
sa nobala ang pagkontrol ng mga Intsik sa mga Pilipino maging sa ekonomiyan ng bansa .
C. Istilo ng Manunulat
Si Edgardo M. Reyes ay tubong San Ildefonso, Bulacan ngunit nanirahan siya sa maraming
bayan at hindi nakapag-ugat sa alinman. Sa kaniyang pananaw ang buhay ay isang patuloy na pagkilos
at paggala. Nag-aral siya sa Manuel L. Quezon University ng pamamahayag, subalit hindi siya nagtagal
ng isang semestre dito. Noong 1962, isa si Reyes sa mga bagong dugong manunulat na sinanay ng
magasing Liwayway sa ilalim ni A. C. Fabian bagama‘t bago pa man ito naganap ay may ilang
maikling kuwento na rin siyang nasulat. Sa pagitan ng 1962 at 1968, ang mga akda ni Reyes ay
kuminang sa Liwayway at iba pang magasin. Katibayan nito ay ang pagwawagi niya ng ilang
gantimpala mula sa Liwayway at palanca para sa maikling kuwento at nobela kabilang dito ang ‖Sa
Mga Kuko ng Liwanag‖ na nagwagi ng pangalawang gantimpala sa timpalak Liwayway noong 1966.
At marahil bunga na rin ng likot ng kanyang diwa, muala sa pagkatha, bumaling siya sa iba pang anyo
ng panulatan: sa mga satirikong artikulo at sanaysay, katatawanan at iskrip sa pelikula.
Inilarawan ni Reyes sa nobela ang pangkalahatang pananaw ng lipunang Pilipino ng mga taga-
probinsya, lalung-lalo na ang mga katulad ni Julio at Ligaya Paraiso na lumuwas ng patungong lungsod
sa pag-asang uunlad. Si Julio ay isang mangingisda sa Marinduque na napadpad sa lungsod sa
paghahanap sa kasintahang si Ligaya na pinilit ng kanyang mga magulang na sumama sa isang Mrs.
Cruz upang mailayo sa isang nayong wala siyang mapapangasawa kundi isang mangingisda. Si Atong,
si Perla at kanilang lumpong ama ay naging iskwater sa Sunog-Apog na Isla de Balut matapos
palayasin sa lupang matagal na nilang sinasaka. At ang ambisyon ni Imo bagama‘t inamin na kay hirap
ng buhay sa Maynila, ay desidido pa ring mag-aral at magsumikap habang nagtatrabaho sa
konstruksyon dahil daw ‘sa probonsya pag ipinanganak ka sa araro, e tiyak mong doon ka rin
mamamatay‘. Mula sa mga tauhang ito, unti-unting nabuo ni Reyes ang ideological conception ng mga
probinsyano. Ang probinsya para s akanila ay walang dalang kaunlaran. Ang umiiral na sistemang
panlupa noon ang nagpapahirap sa buhay ng mga manggagawa sa bukod na nagtatrabaho sa ilalim ng
mga mapang-aping panginoon maylupa. Mula sa ganitong pananaw ng kahirapan at ang kaugnay na
konsepto ng ‗magandang buhay‘ sa lungsod ay naipakita ni Reyes kung bakit tumutungo sa lungsod
ang mga probinsyano. Pagsapit dito ay pumapaloob sila sa isang sistema. Mahirap maghanap ng
trabaho sa lungsod lalo pa‘t isan kang baguhan, walang natapos at isang taga-probinsya ang tangi
niyang nalalamang gawin ay ang pagsasaka at pangingisda.
IV- Mabisang Pampanitikan
A.Bisa sa Isipan
Ang relasyong sosyal ang nagbago sa mga ideya at saloobin ng tao. Ang kahalagahan ng
edukasyon bilang susi sa pag-unlad ng tao lalo na sa lungsod ay ipinakita ni Reyes sa kaso ni Ino na
nagsumikap na makapagtapos sa kolehiyo. Namasukan sa isang malaking advertising company at doon
na umasenso, nagkapaera at naging mayabang sa kanyang mga dating kasama sa konstruksyon.
Makikita sa nobelang ‘Sa Mga Kuko ng Liwanag‖ ang tinatawag na sistemang kapitalista na
siyang basehan ng lipunang Pilipino bago pa man sumapit ang dekada sisenta. Ang sistemang ito ay
may tatlong pangunahing katangian: (1) institution of private property (2) wage-labor; at (3) free
enterprise.
Isang pribadong pag-aari ay napakahalaga sa isang sistemang kapitalista sapagkat ito ang
nagtutulak sa mga tao na maging bahagi ng pangkabuuang proseso ng produksyon. Inilarawan ni Reyes
ang pag-aari ng lupain, mga gusali at iba pang produksyon sa lungsod sa simula pa lamang ng kuwento.
Si Julio ay gumala sa buong kamaynilaan upang maghanap ng panibagong trabaho nang matapos ang
gusaling kanilang itinayo sa Cubao. Napadako siya sa Isaac Peral kung saan may konstruksyon sa
kabila ng daang kinatatayuan. Pribadong pagmamay-ari ang malawak na lupang pinagtatayuan ng
gusali dahil, ayon kay Reyes ito ay ‘nababakuran ng mga kupi at kalawanging yero na pinagdugtong-
dugtong na patayo. Sa isang sistemang kapitalista ang produksyon ay kalimitang nakatutok sa profit-
making at pagpapalawak ng negosyo. Pagmamay-ari ni Manabat ang lupa at gusaling ipinapatayo na
kinontrata ang kompanya ni Obes sa pagpaplano ng gusali na magbibigay ng mga kagamitan, at
makinarya na kakailanganin s akonstruksyon, at maghahanap ng trabaho. Mismo ang mga trabahador
tulad nina Omeng, Benny at Atong ay may kanya-kanyang gawain.
B. Bisa sa Damdamin
Ang namayaning damdamin sa nobela ay pagpapahalaga sa mga materyal na bagay at pera. Sa
madaling sabi ang pagkagahaman.
Ang pagiging materyalistiko ng mga tao sa lungsod dahil sa umiiral na puwersa at relasyon sa
produksyon, ang pagiging mapagkakompetisyon ng mga ito sa loob ng isang lipunang limitado ang
oportunidad para s apagsulong ng kabuhayan at kinakailangan. Nang dyan ang pang-aabuso ni Mr.
Balajadia, ang sistemang Taiwan, ang pandaraya nito kay Julio at sa iba pang trabahador sa
pamamagitan ng sapilitang pagpapapirma ng payroll na ang rate na nakatala ay iba sa kanilang
sinasahod. Nagpapadama ito ng impersonal at di-tuwirang relasyon ng kapitalista na kinatawan ni Mr.
Manabat na siyang nagmamay-ari ng means of production at ang mga trabahador na kahit na walang
pag-aari ay silang pangunahing puwersa ng produksyon. Nababago ang pag-iisip ng mga tao sa
sistemang wage-labor na kung saan nakapaloob sa sistemang kapitalista. Unti-unti silang nagiging
materyalistiko at ambisyoso.
Mahirap ang buhay sa Maynila, sa lungsod. Pangkaraniwang tanawin ang mga iskwater na tulad
nina Atong at perla. Maraming nawawalan ng trabaho. Iba‘t ibang uri ng krimen ang nagaganap tulad
ng di inaasahang pagkakapatay ni Julio sa isang lalaki sa Agrifina Circle o ang pagkakanakaw ng isang
pulis sa pitaka niyang naglalaman ng perang ibinigay nila ni Pol kay Perla. Sa ganitong sitwasyon
lalong nagiging mapagkakompetisyon ang mga tao. Si Imo ay nagtatrabaho sa konstruksyon sa umaga
at nag-aaral naman sa gabi. Nang makapasok siya sa isang malaking advertising company, nagbago ang
kaniyang pananaw sa buhay. Ayon sa kanya ngayo‘y sa natapos hinuhusgahan ang tao, na para bang
pag may natapos kay may laman na nga ang ulo mo‘. Ang pagpapahalaga naman sa pera ay malalagom
sa mga sinabi ni Atong. Masarap daw at kaakit-akit ang buhay sa lungsod kung may pera kang
gagastusin. Ngunit kung wala ay patay-patayan ka.
C. Bisa sa Kaasalan
Sa nobela, mahalaga ang values ng pakikisama, damayan, at utang na loob katulad ng
pagtutulungan nina Julio at Pol upang mabuhay. Isa ring asal sa kanila ang pagsasawalang kibo o
passivity at pagpapasailalim sa nakatataas tulad ni Mr. Balajadia upang di mawalan ng trabaho. At ang
mga kaasalan at paraan ng pag-iisip na ito ang nakaimpluwensya at nakapagpabago sa mga gawain at
pagkilos ng tao. Halimbawa nito, dahil wala nang kasama at katulong sa paghahanap-buhay matapos
mamatay at matupok ng apoy ang kaniyang ama at kanilang bahay; at dahil na rin sa wala siyang
maaasahang dadamay, ay napiling maging puta si Perla – ang pinakamadaling paraan upang kumita at
mabuhay. Lumitaw ang kahalagahan ng pera o ang magandang puwesto upang mabuhay ng marangal
sa loob ng isang lungsod na kung saan ang mga tao ay walang tigil na nakikipagsapalaran at
nakikipagkompetisyon sa isa‘t isa upang umasenso at umunlad.