Created by ABARA MAC 2008

Kamus Sastera/Gaya Bahasa

1
Created by ABARA MAC 2008

A
= 1. Ikhtisar yang mengandungi
idea-idea penting atau inti bicara
yang dipadatkan daripada sebuah
karangan yang lebih panjang.
2. Sesuatu karya sastera yang sukar
difahami
Aliterasi
= Pengulangan bunyi konsonan yang Adaptasi
sama dalam baris-baris puisi; dan = Merujuk kepada penyalinan
mungkin juga prosa. biasanya pada semula sesuatu karya untuk
awal perkataan yg berurutan. disesuaikan dalam medium
cth; Bangkitlah bangkit, berlainan sambil mengekalkan
peristiwa, perwatakan , sudut
Alusi pandangan dan mungkin juga gaya
= Sejenis gaya bahasa perbandingan bahasa.
yg merujuk peristiwa, tokoh @ karya
sastera terkenal. Perbandingan yg Adegan
dimaksudkan itu menggunakan = Bahagian-bahagian kecil dalam
watak-watak yg tdpt dlm mitos, babak, iaitu bahagian-bahagian aksi
legenda, ciptaan-ciptaan sastera @ yang berurutan dalam satu latar
dr sejarah. yang tidak berubah.

Ambiguiti Aksi
= Kepelbagaian kemungkinan = Perlakuan watak dalam karya-
tafsiran, iaitu lebih dari satu makna karya seperti drama, novel dan
@ tafsiran. Dgn demikian ambiguiti cerpen.
juga disebut ketaksaan. Puisi yg
ambiguous memang sukar diselami Aliterasi
maknanya secara tepat @ jelas. = Pengulangan bunyi konsonan yang
sama dalam baris-baris puisi; dan
Anafora mungkin juga dalam prosa. (selain
= Satu jenis gaya bahasa dari huruf vocal)
pengulangan, iaitu pengulangan
kata/perkataan pada awal baris- Alusi
baris puisi. = Sejenis gaya bahasa perbandingan
yang merujuk peristiwa, tokoh atau
Asonansi karya sastera yang terkenal.
= Pengulangan bunyi vokal yg sama Perbandingan yang dimaksudkan itu
pada perkataan yang berurutan menggunakan watak-watak yang
dalam baris-baris puisi terdapat dalam mitos, lagenda,
ciptaan-ciptaan sastera lain atau
Absurd dari sejarah.
= Sesuatu yang tidak
menggambarkan realiti. Amanat
( Rujuk mesej )
Abstrak
Analogi
2
Created by ABARA MAC 2008

= Perbandingan yang didasarkan = Bahagian yang besar dalam drama

pada adanya ciri-ciri persamaan. atau lakonan. Bahagian ini dapat
Biasanya analogi digunakan bagi dibahagikan kepada beberapa
mengemukakan hujah-hujah sebagai adegan.
cara berfikir. Peribahasa ialah
contoh analogi. Bahasa Kiasan
= Keterangan mengenai sesuatu hal
Antagonis yang disampaikan secara
= Watak dalam cerita yang perbandingan agar lebih berkesan.
menentang watak utama.
Bahasa Emotif
Anti Klimaks = Bahasa yang digunakan untuk
= Keadaan menurun, kesannya mengungkapkan emosi pengarang
daripada keadaan memuncak. atau untuk menimbulkan reaksi
Dalam cereka, antiklimaks emosional khalayak.
merupakan penurunan plot yang
menuju ke arah peleraian cerita. Bombastik
= Perkataan yang membawa makna
Antologi berlebih-lebihan apabila
= Himpunan karya yang dihasilkan dibandingkan dengan kenyataan.
oleh lebih seorang pengarang yang
dibukukan. “Bacalah Dalam Bahasa Kiasan
Bahasamu” adalah contoh antologi. = Keterangan mengenai sesuatu hal
yg disampaikan secara perbandingan
Apresiasi agar lebih berkesan. Bhs ini timbul
= Penghayatan karya sastera. apabila fikiran menghubungkaitkan
sesuatu dengan yg lain, iaitu mgkn
krn keadaan berhubung dgn
Audiens pengalaman yg umum, bersamaan @
= Untuk drama audiens ialah bertentangan dgn sesuatu hal.
penonton, manakala dalam bidang Sesuatu objek @ konsep
karya sastera umum ialah pembaca dibandingkan dengan yg lain, sama
atau khalayak. ada suasana @ pun manusia.
cth; Bila mendapat bunga yg baru
Autobiografi Bunga yg lama tdk berguna
= Tulisan tentang riwayat hidup si Adat dunia memang begitu.
penulis sendiri.
Bahasa Denotatif
= Bhs yg mempunyai makna yg tepat
@ khusus spt dlm kamus. Jadi, bhs
sedemikian hanya memberikan

B makna yg tersurat, iaitu apa yg

ditulis @ disebut maka itulah
maknanya. Bhs sajak selalunya tidak
denotatif.
Babak
Bahasa Konotatif
3
Created by ABARA MAC 2008
= Bhs yg mempunyai hub makna yg
lebih luas drpd makna khusus. Bhs
yg membawa makna tambahan, bkn
hanya makna tersurat. Bhs konotatif
mempunyai makna yg tersirat &
menimbulkan kesan emosi. Sajak
selalunya m’gunakan bhs konotatif.
Bait/Rangkap
= Jumlah baris yg membentuk
kesatuan idea dan emosi. Satu bait
pantun adlh sebuah kesatuan yg
padu & lengkap dr segi bunyi, emosi
& idea. Satu bait tdk terikat kpd
bunyi, ttp tetap ditentukan o’
kesatuan idea & emosi. Bait juga
disebut rangkap atau stanza.
Penggunaan bait @ rangkap itulah
satu drpd ciri jelas membezakan
puisi dengan prosa.
Balada
= Puisi yg m’berikan penekanan kpd
pernyataan perasaan. terutama
perasaan sedih & biasanya
berhubung degn peristiwa yg
dialami o’ penyair. Biasanya balada
adlh cerita yg diolah @ disusun dlm
btk puisi shgga perasaan yg dialami
o’ penyair dpt dirasai & berkata-kata.
digambarkan o’ pembaca. Dgn ini
akan timbul perasaan simpati ketika
membacanya.
Bentuk
= Biasanya yg dimaksudkan dgn
bentuk dlm puisi ialah binaan
luaran, iaitu binaan yg boleh dilihat
@ dikenal dengan jelas & mudah.
Binaan tersebut ialah jumlah baris
dalam bait @ rangkap, jumlah
perkataan & sukukata dlm baris dan
susunan bunyi dihujung baris-
barisnya (rima). Jika binaan itu
mempunyai keseimbangan, maka
puisi itu m’gunakan bentuk terikat;
sekiranya tiada keseimbangan
dinamakan bentuk bebas. Selain itu,
sehubungan dgn bentuk ada pula
nama tertentu, iaitu distikhon,
kuatren, terzina, quintain, sextet &
oktaf. Nama-nama ini ditentukan o’
jumlah baris yg tetap dlm setiap
bait @ rangkap.
C
Cereka
= Cerita rekaan atau fiksyen. Cereka
boleh ujud dalam bentuk tulisan
seperti cerpen atau novel.
Cerita Berbingkai
= Cerita dalam cerita. Cerita yang
disisipkan dalam cerita yang lain.
Cerita Binatang
= Cerita yang menggunakan
binatang sebagai wataknya. Watak
tersebut digambarkan berkebolehan
seperti manusia. Contohnya boleh
Cerita Hantu
= Cerita yang berkaitan makhluk
halus. Contohnya cerita pontianak.
Siri bercakap dengan Jin oleh Tamar
Jalis adalah contoh cerita hantu.
Cerita Jenaka
= Cerita yang menampilkan watak
utamanya yang malas, bodoh tetapi
sedikit cerdik. Cerita ini bertujuan
untuk menyindir masyarakat selain
untuk berhibur.
4
Created by ABARA MAC 2008
Cerita Panji
= Cerita yang berasal dari jawa.
Mengisahkan percintaan antara
anak-anak raja Jawa yang bergelar
panji. Latar tempatnya berkisar di
empat buah negeri iaitu Gagelang,
Singasari, Kuripan dan Daha.
Cerita Rakyat
= Cerita yang dituturkan secara lisan
yang terkenal dalam kalangan
masyarakat meliputi dogeng, mitos,
lagenda, jenaka dan sebagainya.
Umpamanya kisah Mahsuri.
Cerpen
= Cerita pendek dalam bentuk prosa
yang relatifnya pendek ( kurang dari
10,000 patah perkataan ). Dicipta
tujuannya untuk menghasilkan satu
kesan utama. Memberikan tumpuan
pada seorang watak dalam satu
situasi dan satu masa. Pada setiap
cerpen akan terdapat konflik akibat
dari pertembungan yang dramatik.
Cerpenis
= Penulis cerpen.
Citra
= Gambaran atau imej seseorang
atau masyarakat.
D seperti sedih, suka, marah dan
Diksi
= Pemilihan serta penyusunan
perkataan dlm puisi. Pemilihan @
penyusunan itu mengutamakan
ketepatan, tekanan & konvensional seperti dalam plot,
keistimewaan. Ini termasuklah sifat-
sifat perkataannya seperti
denotatif, konotatif, bhs kiasan,
perkataan-perkataan yg m’gunakan
imbuhan & sebagainya.
Distikhon
= Sejenis bentuk puisi. Jenis puisi
ini didasarkan pd jumlah baris dlm
bait @ rangkapnya, iaitu semua bait
terdiri drpd 2 baris. Bait-bait
Gurindam Baris Dua Belas adlh
distikhon.
Deklamasi
= Pengucapan puisi di hadapan
khalayak ramai dengan penuh
penghayatan dalam olahan gaya,
lagu dan suara tersendiri.
Deklamator
= Orang
mengucapkan/menyampaikan puisi
Dialog
= Percakapan antara dua watak
dalam karya sastera.
Didaktik
= Mengajar, mendidik, menasihat.
Drama
= Karya yang ditulis untuk
dilakonkan. Karya drama dipenuhi
dialog serta diiringi arahan-arahan
tentang aksi watak-wataknya.
Dramatik
= Menimbulkan kesan pada jiwa
sebagainya.
Dramatis
= 1.Penulis drama; 2. Pelakon
drama.
Drama Absurd
= Drama yang tidak mengikut aturan
perwatakan, latar dan temanya.
5
Created by ABARA MAC 2008

E
= Gaya bahasa yang menghilangkan
sebahagian kalimat. Bahagian yang
hilang itu bertujuan untuk
penegasan.

Elegi
= Nama corak puisi, iaitu puisi yg
bercorak nyanyian @ ratapan sedih.
Isinya ttg kenangan thdp peristiwa
kematian.
Enjambement
= Sejenis teknik dlm penulisan puisi.
Teknik ini ialah pematahan baris-
baris dan disambung pd baris-baris
berikutnya. Biasanya ada tanda
noktah ditengah baris. Sajak Kotaku
o’ Zaihasra m’gunakan teknik ini.
Epigram
= Nama corak puisi, iaitu puisi yg
berupa nasihat @ pengajaran
mengenai pelbagai persoalan
kehidupan manusia. Biasanya corak
puisi seperti ini m’punyai bhs yg
ringkas & padat.
Epifora
= Satu gaya bhs pengulangan, iaitu
pengulangan perkataan pada akhir
baris-baris puisi.
Episod
= Peristiwa dalam sebuah cereka
sebagai aksi yang bersambungan.
Estetika
= Nilai keindahan dalam sesebuah
karya sastera.
G
Gaya Bahasa
= Cara m’gunakan @ menyuarakan
perasaan & pemikiran melalui bhs
yg khas utk memperlihatkan
keperibadian penulis. Utk meninjau
gaya bhs puisi, perlulah ditinjau
pengunaan diksi, perbandingan,
pengulangan, imej & lambang yg
menimbulkan kesan pengucapan
puitis. Selain itu, ditinjau juga cara
penyusunan ayat.

Eksposisi
= Bahagian pengenalan pada awal H
cerita( awal plot). Lazimnya
mengandung keterangan tentang
watak atau latar cerita tersebut.
Hiperbola
Ekspresi = Gaya bhs puisi yg pemilihan
= Ungkapan perasaan pengarang perkataannya membawakan
secara subjektif yang tercerna pernyataan berlebih-lebihan.
melalui karya-karyanya. Penggunaan gaya ini selalunya dgn
tujuan utk menekankan sesuatu
pandangan, perasaan & pemikiran.
Elipsi
cth; kita titis airmata darah
6
Created by ABARA MAC 2008
kita hembus nafas panas api
Hybrid
= Pemilihan serta penyusunan
perkataan, iaitu 2 perkataan yg
digabungkan menjadi sepatah kata.
Pengunaannya dpt menambahkan
kekayaan bhs & menimbulkan kesan
kepadatan pengucapan.
Humor
= Jenaka atau sesuatu yang
menggelikan hati.
I cth; zaman sekarang zaman rakyat
Imaginasi
= Daya bayang yg menimbulkan
perasaan & pemikiran yg luas serta
lebih jauh jangkauannya drpd yg di
alam kenyataan. Daya bayang ini
penting utk mencipta puisi.
Imajan/Imejan
= Gambaran yg terhasil drp
p’gunaan perkataan, ungkapan @
ayat.
Imej
= Perkataan @ ungkapan yg
menimbulkan gambaran & m’beri
kesan tertentu kpd perasaan,
imaginasi & pemikiran.
Inversi
= Satu gaya bhs, iaitu cara terbalik
@ songsang. Kata-kata yg sering
didahulukan telah dikemudiankan.
Pembalikan katanya sehinnga
terjadi penyimpangan dari
tatabahasa.
cth; nyaman hidup – hidup nyaman
Irama
= Alunan yg timbul dari pengulangan
panjang pendek bunyi, keras lembut
tekanan & tinggi rendah nada dlm
puisi. Irama terdapat di dlm puisi &
juga prosa.
Ironi
= Kata-kata yg b’maksud lain dr
maksud sebenarnya, yg dikenali juga
dgn “bahasa terbalik” . Satu jenis
gaya bhs, iaitu pggunaan bhs yg
mbawakan makna bertentangan dgn
kenyataan @ ketaksesuaian di
antara harapan dgn kenyataan.
J
Jeda
= Pembahagian dlm baris sajak utk
tujuan hentian sementara ketika
membacanya. Hentian tersebut
begitu jelas dpt dirasakan dlm
pantun & syair yg jumlah perkataan
tiap-tiap barisnya sama byk @
seimbang, iaitu terdiri drpd 4
perkataan. Dalam pantun, selalunya
jeda berada ditengah-tengah baris.
K
Klise
= Kata-kata @ ungkapan yg sudah
biasa @ sudah lama digunakan dlm
7
Created by ABARA MAC 2008

puisi. Jika diulang lg p’gunaannya

dikatakan bhs tersebut adlh klise &
kesannya tdk bertenaga lg.
Lambang
Kuantren = Perkataan yg m’bawa maksud lain
Jenis puisi yg setiap rangkapnya drpd yg tersurat. Cth perkataan
mengandungi 4 baris. Pantun 4 kerat “tidur” dlm sajak Angan-Angan dgn
adlh puisi kuatren. Gurindam m’bawa maksud
leka/lalai.
Ketegangan
= Lihat suspense.
Latar
Klimaks = Persekitaran dalam karya iaitu
= Bahagian plot di mana konflik meliputi tempat, masa dan
terakhir dicapai. masyarakat sekitarnya.

Konflik
= Pertentangan antara watak, watak
dengan alam atau watak dengan
dirinya sendiri(konflik dalaman)
Konotasi
Lagenda
= Cerita lama yang watak-wataknya
terdiri daripada tokoh-tokoh yang
pernah wujud. Contohnya Hang
Tuah Lagenda masyarakat Melayu.

M
= Sesuatu yang dimaksudkan juga
oleh sesuatu perkataan atau
ungkapan selain daripada makna
tepat atau biasa.

Kostum
= Pakaian atau persalinan untuk Mesej
sesuatu persembahan seni yang = Perkara penting yg berupa nasihat
dipentaskan seperti drama atau @ pesanan yg ingin disampaikan o’
teater. penyajak melalui karyanya.
Mesejnya juga disebut perutusan &
Krisis amanat. Perkara penting tersebut
= Keadaan yang tidak stabil atau biasanya berhubung dgn moral,
tidak tenteram. Keadaan yang pendidikan, pengajaran &
lazimnya mendatangkan kesan seumpamanya.
buruk.
Metafora
Kronologi = Sejenis gaya bahasa kiasan @
= Jenis plot. Susunan peristiwa- perbandingan. Gaya yg
peristiwa yang mengikut masa. m’hubungkan sesuatu objek dgn
objek yg lain @ dgn sesuatu konsep.

L
Sifat gaya bhs ini ringkas, padat &
tersusun rapi. Dalam metafora ada
perkataan yg bersifat konkrit, iaitu
nyata & m’jadi objek utk difikirkan,
8
Created by ABARA MAC 2008
manakala perkataan yg berhubung
dgnnya bersifat abstrak, iaitu tdk
nyata utk dijadikan perbandingan.
Mitos
= Cerita lama yang mengandungi
peristiwa dongeng dan tak dapat
diterima akal biasa.
Monolog
= Pernyataan perasaan & pemikiran
secara bersendirian
Monolog Dalaman
= Pernyataan perasaan & pemikiran
secara bersendirian di dlm hati
(bercakap di dldm hati).
Monolog Luaran
= Pernyataan perasaan & pemikiran
secara bersendirian secara
menuturkannya berseorangan &
hanya didengari o’ diri penutur
sendiri.
N Nada Romantik
Nada
= Tinggi rendah tekanan suara. Dlm
puisi, nada digunakan apbl
membicarakan sikap penyair thdp yg
dijadikan tumpuan perhatiannya.
Nada berhubungan dgn perasaan
penyair ketika ia menulis sajak
tertentu. Oleh itu nada timbul drpd
motivasi dlm diri penyair. Antara
jenis nada dlm sajak ialah nada
melankolik, nada patriotik, nada
protes, nada romantik & nada sinis.
Nada Melankolik
= Nada yg menggambarkan susasana
hati yg murung, mendayu-dayu @
berhiba-hiba. Nada begini sesuai utk
puisi yg mengemukakan persoalan
penderitaan & kehampaan.
Nada Patriotik
= Nada yg m’gambarkan suasana
hati yg bersemangat. Tekanan suara
biasanya lebih tinggi, pantas @
cepat. Nada ini sesuai utk
mengemukakan persoalan
perjuangan dan cita-cita yg tinggal
serta penuh keberanian. Pemilihan
kata-katanya lebih lantang, tegas,
nekad @ penuh keberanian.
Nada Protes
= Nada yg m’gambarkan suasana
hati yg penuh pemberontakan @
penentangan. Tekanan suara lebih
tinggi dan pantas. Nada seperti ini
sesuai pula utk mengemukakan
persoalan ketidakadilan &
kekejaman yg menimbulkan
kemarahan serta kebencian.
Nada yg m’gambarkan suasana hati
yg tenang & damai. Tekanan suara
agak tinggi & diselangi o’ tekana
suara yg rendah & perlahan. Nada
ini sesuai utk mengemukakan
persoalan yg berhubung dgn
peristiwa indah & m’gembirakan,
iaitu ttg kasih syg, harapan &
impian bahagia. Pemilihan kata-kata
membawakan kesan kelembutan
serta kemerduan.
Nada Sinis
9
Created by ABARA MAC 2008

= Nada yg m’gambarkan hati yg = Sejenis puisi tradisional Melayu

kurang senang. Tekanan suara agak yang mempunyai bentuk dan ciri
rendah & perlahan. Nada ini sesuai yang tetap. Baris pantun
utk mengemukakan persoalan yg tdk mempunyai pembayang dan
disukai @ tdk dipersetujui. maksud. Pantun ada dua, empat,
Pemilihan kata-katanya agak enam, lapan, sepuluh dan dua belas
lembut, bersahaja @ sederhana, baris serangkap ( bilangan baris
tetapi penuh sindiran yg halus & genap).Pantun yang baik
begitu tajam kesannya. mempunyai empat hingga lima
patah perkataan sebaris. Rima
pantun berselang-seli kecuali
Nama Pena pantun dua kerat.
= Nama lain yang digunakan oleh
pengarang. Usman Awang Paradoks
menggunakan nama Tongkat = Sejenis gaya bhs yg hampir sama
Warrant, Setiabudi, Atma Jiwa, dgn ironi. Gaya bahasa yg
Manis, Adijaya dan Adi Tiaramah. memperlihatkan pertentangan isi
dgn kenyataan, sebenarnya betul.
Novel Dlm puisi, p’gunaan paradoks dpt
= Karya Fiksyen yang agak panjang. m’kuat’n kesan kegelisahan @
kekakcauan jiwa & menarik
perhatian pembaca utk

O
memahaminya sbg bkn dlm maksud
yg tersurat. Gaya demikian dpt juga
menimbulkan kelainan serta
kesegaran pengucapan.

Pembayang
Ode = Bhgn awal sebuah pantun.
= Nama corak puisi, iaitu puisi yg Pembayang ini disebut juga
berupa sanjungan, pujian @ sampiran. Bagi pantun 4 kerat @ 4
pemujaan, terutama ttg tokoh- baris serangkap, baris pertama &
tokoh @ ttg objek-objek tertentu yg baris keduanya itu menjadi
disukai, dihormati & dikagumi pembayang. Kedua-dua baris
tersebut tdk mementingkan maksud
Oktaf tetapi mempunyai ciri keindahan
= Nama bentuk puisi, iaitu bait @ gambaran suasana alam.
rangkap-rangkap puisi yg semuanya Pengulangan
terdiri drpd 8 baris. = Dlm puisi tdpt p’ulangan p’taan,
ungkapan, baris & juga rangkap.

P
Tujuan penggunaan p’ulangan dlm
puisi selain utk menguatkan maksud
tertentu adlh juga utk menimbulkan
suasana pengucapan yg muzikal,
berirama & indah.

Pantun
10
Created by ABARA MAC 2008

Pemerian ( deskriptif ) Plot

= Satu teknik penceritaan dalam = Jalinan cerita
sesebuah karya prosa seperti novel
dan cerpen dengan cara pengarang Prolog
menerangkan secara langsung = Kata-kata atau bahagian
sesuatu perkara seperti tentang pendahuluan kepada drama/
watak atau latar cerita. sandiwara.

Pemikiran Prosa
= Sesuatu idea yang ingin = Karya sastera yang ditulis dalam
disampaikan oleh pengarang dalam bentuk ayat atau wacana lengkap.
karyanya. Istilah ini merujuk dalam Contohnya novel dan cerpen.
kajian drama.
Prop
Pengulangan = Peralatan yang digunakan untuk
= Dalam puisi terdapat pengulangan menggantikan benda yang
perkataan, ungkapan, baris dan sebenarnya dalam drama, filem dan
rangkap. Pengulangan bertujuan sebagainya.
untuk menguatkan maksud dan juga
menimbulkan keindahan. Protagonis
= Watak utama yang membawa nilai
Personifikasi baik dalam karya.
= Pemberian sifat manusia kpd Puisi
objek @ konsep tertentu. = Seni susunan kata-kata dalam
Personifikasi adlh sejenis gaya bhs. bentuk rangkap yang dicipta oleh
Cth; dunia telah uzur individu. Ciri penting puisi ialah
keindahan gaya bahasa, untuk
Prismatis hiburan , dan pengajaran.
= Puisi yg mengandungi makna @

Q
pengertian 2 lapis.Makna pd lapis
pertama jelas, ttp pd lapis ke2nya
lebih luas & mendalam. Makna lapis
ke2 diperolehi setelah ditafsirkan
dgn teliti.

Persoalan Quintain
= Idea sampingan yang cuba = Bentuk puisi yg setiap rangkapnya
disampaikan oleh pengarang dalam terdiri drpd 5 baris serangkap.
sesebuah karya. Persoalan
menyokong tema untuk

R
melengkapkan cerita.

Perwatakan
= Cara pengarang melukiskan atau Rima
menggambarkan watak-watak dalam = Pengulangan bunyi yg sama, yg
karya. tdpt dlm baris puisi @ pd akhir baris
11
Created by ABARA MAC 2008

puisi yg berhampiran. Biasanya,

susunan rima tersebut ditandakan
dgn susunan huruf misalnya abab,
aaaa dll. Sajak
= Puisi Melayu moden
Repetisi
= Kata-kata atau peristiwa yang Sajak Bebas
sama diulang-ulang dalam sesebuah = Sajak yg tdk terikat dgn pola,
karya atau kumpulan karya. struktur & persoalan yg t’tentu,
perulangan dalam baris puisi dibuat juga tdk terikat dgn pola matra &
sama ada secara vertikal atau panjang pendek baris @ rangkap.
horizontal.
Satira
Rangkap = Nama corak puisi, iaitu puisi yg
= Beberapa baris yang merupakan berupa kecaman, cemuhan @
suatu kesatuan dalam puisi. sindiran ttp disampaikan secara
halus dan amat tajam pula
Realisme kesannya.
= Satu aliran kesusasteraan yang
bermula pada abad ke-19, Septet
khususnya dalam bentuk cereka. = Nama bentuk puisi, iaitu bait @
Aliran ini mengemukakan isi dan rangkap-rangkap puisi yg semuanya
persoalan yang memang terdapat terdiri drpd 7 baris.
dalam kehidupan masyarakat.
Stanza
Realisme Magis = Rangkap-rangkap dalam puisi.
= Percampuran antara realiti harian
dengan imaginasi luar biasa yang Sextet
diperoleh daripada budaya = Nama bentuk puisi, iaitu bait @
setempat. Cth Novel Putera Gunung rangkap-rangkap puisi yg semunya
Tahan – mengandungi unsur-unsur terdiri drpd 6 baris.
realisme magis.
Simile
Realisme Sosialis = Bhs perbandingan sesuatu dgn
= Aliran kesusasteraan ini memihak sesuatu yg lain, iaitu
kepada sosialisme. Karya-karya membandingkan sesuatu benda,
penulis yang menganut aliran ini keadaan @ suasana dgn jelas. Ini
sentiasa memberi kemenangan kerana perbandingan itu m’gunakan
kepada golongan yang tertindas. kata-kata yg tertentu, iaitu seperti
bagai, bak, laksana, umpama, ibarat
dll.

Soneta

S
= Nama bentuk puisi. Kedudukan
binaanya spt berikut:
jumlah baris ialah 14 baris; t’diri
drpd 4 rangkap dgn susunan baris-
12
Created by ABARA MAC 2008
barisnya 4, 4, 3, 3, baris serangkap.
Susunan rimanya pula abba, abba,
aab, aab. Bentuk ini berasal dr
bentuk puisi Itali.
Seloka
= Sejenis puisi Melayu lama yang
bentuknya bebas. Seloka lebih
ringkas isinya, mengandungi nasihat
dalam bentuk sindiran dan untuk
hiburan. Contohnya
seloka Pak Kaduk.
Septet
= Nama bentuk puisi yang rangkap-
rangkap puisi semuanya terdiri
daripada tujuh baris.
Sextet
= Nama bentuk puisi yang semua
rangkapnya terdiri daripada enam
baris.
Simile
= Bahasa perbandingan yang
membandingkan sesuatu benda,
keadaan atau suasana dengan jelas.
Perbandingan itu menggunakan
kata-kata tertentu seperti bagai,
umpama, laksana, bak, seperti,
ibarat.
Simbol/Lambang
= Perkataan yang membawa maksud
lain daripada yang tersurat.
Sinopsis
= Ringkasan cerita.
Subplot
= Plot kecil dalam karya sastera.
Sudut pandangan
= Kedudukan pengarang dalam
cerita, sama ada terlibat secara
langsung atau tidak langsung dalam
menyampaikan ceritanya. Jenis
sudut pandangan ada dua iaitu
sudut pandangan orang pertama
( pengarang terlibat secara langsung
dalam cerita dengan mengganti
dirinya sebagai ‘aku’) dan sudut
pandangan orang ketiga (pengarang
berada di luar cerita)
Suspens/ketegangan
= Satu teknik penceritaan iaitu
keadaan tertanya-tanya.
Syair
= Sejenis puisi Melayu klasik yang
setiap rangkapnya empat baris, rima
akhirnya sama (aaaa )dan
merupakan sebuah cerita.
T
Tema
= Persoalan pokok @ persoalan
utama yg dikemukakan dlm
sesebuah puisi. Tema juga boleh
diertikan sbg idea pusat @ idea
dasar. Namun begitu dlm puisi,
persoalan @ idea tersebut agak
sukar ditentukan. Ini krn bhs yg
m’jadi alat meyampainya lebih
bersifat menggambarkan & bkn
menceritakan. Oleh itu penguasaan
bhs amat penting utk memahami
persoalan pokok yg dikemukakan.
Terzina
= Nama bentuk puisi, iaitu bait @
rangkap-rangkap puisi yg semuanya
terdiri drpd 3 baris.
Teater
13
Created by ABARA MAC 2008

= Teater sering disebut dengan Watak yang mengalami perubahan

makna yang sama dengan drama, mengikut perkembangan cerita.
namun istilah teater lebih
ditujukan kepada persembahan. Watak bundar
= Watak yang hampir menepati
Teknik sikap sebenar manusia yang ada
= Merujuk kepada cara isi sesebuah sifat baik dan buruk.
karya disampaikan. Contohnya
teknik plot seperti imbas kembali, Watak hitam
imbas muka, deskriptif, monolog, = Watak yang memiliki sifat negatif,
suspens, dialog dan keji dan jahat dalam sesebuah
kejutan(surprise) cerita.

Watak pipih
V = Watak yang hanya mempunyai
satu dimensi sifat.

Visual
= Bermaksud pembentukan benda-
benda dlm sesebuah sajak.
Selalunya sajak jenis ini tidak
dimulakan dgn ayat-ayatnya pd awal
baris seperti seprti kebanyakan
sajak. Kadang-kadang, terbentuk
suatu objek apabila disambung
susunan bentuk ayatnya.
Vokal
= Huruf-huruf a, e, i, o, u.
Pengulangan bunyi vokal disebut
asonansi.
Watak putih
= Watak yang memiliki sifat positif
dan baik sepanjang masa.
Watak sampingan
= Watak pembantu yang membantu
watak utama dalam perkembangan
sesebuah cerita.
Watak statik
= Watak yang tidak berkembang
mengikut arus cerita.
Watak utama
= Watak yang memainkan peranan
penting dalam sesebuah cerita dari
awal hingga akhir.

W
Wit
= Unsur lucu yang berasaskan
kepintaran dan kepekaan
Watak pemerhatian. Unsur wit bertujuan
= Pengambil bahagian @ pemain untuk menyindir dan
peranan @ pelaku di dalam mempersendakan seseorang.
sesebuah karya. Watak biasanya
manusia dan boleh juga binatang
yang diberikan sifat-sifat manusia.

Watak dinamis
Z
14
Created by ABARA MAC 2008

Zuegma
Pengucapan yg sepatah kata kerja
berdiri utk 2 @ lebih objek, ttp
sebenarnya betul utk 1 objek
sahaja.

Disusun taip oleh:

Abdullah A.Razak
Ketua Panitia Kesusasteraan Melayu,
SMK Kuala Penyu,
Peti Surat 29,
89747 Kuala Penyu,
Sabah.
22 Mac 2008 (disemak 04 Okt 2011)
kawasakier6f2010@hotmail.com

15