24.08.

2021 Sağlık-Yönetim Etkileşimine Genel Bakış: Küçük Hayvanlar - Yönetim ve Beslenme - Veteriner El Kitabı

Sağlık-Yönetim Etkileşimine Genel

Bakış: Küçük Hayvanlar
Tarafından Steven L. Marks
, BVSc, MS, MRCVS, DACVIM (SAIM), North Carolina Eyalet Veterinerlik Koleji

Son tam inceleme/revizyon Nisan 2015 | İçerik en son değiştirilen Nisan 2015

Hastalığı önlemek ve kontrol etmek için uygun yönetim, tarihsel olarak hayvan tıbbında küçük hayvan tıbbına göre
daha yüksek bir öncelik olmuştur. Bununla birlikte, ortamları ister tek veya çok evcil hayvanlı bir ev ortamı olsun,
isterse bir köpek kulübesi veya kedi barınağı gibi daha yoğun bir barınma durumu olsun, küçük hayvanlar için uygun
yönetim aynı derecede önemlidir.
Evcil hayvan sahibi olan ve sahiplenmeyi düşünen herkese sorumlu evcil hayvan sahipliği vurgulanmalıdır.
Vurgulanması gereken müşteri eğitimi alanları şunları içerir: 1) rutin bakım ve tımar, 2) koruyucu sağlık bakımı, 3)
parazit kontrolü, 4) beslenme, 5) ev içi tehlikeler ve 6) barınma gereksinimleri ve çevresel faktörler.
Rutin bakım ve tımar , yalnızca evcil hayvan sağlığının korunmasına yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda sağlık
sorunlarının hastalık seyrinin erken evrelerinde tanımlanmasına da olanak tanır. İnsanlardaki hastalıkla
karşılaştırıldığında, hayvanlardaki hastalık genellikle daha sonraki bir aşamada tanımlanır. Evcil hayvanların yakından
gözlemlenmesi, iştah, susuzluk, idrara çıkma, dışkılama, ambulasyon ve genel davranışlardaki değişikliklerin
değerlendirilmesine olanak tanır. Herhangi bir değişiklik, daha kapsamlı bir inceleme ve olası müdahale ihtiyacını
ortaya çıkarabilir. Saç derisine, deriye, kulaklara, gözlere ve dişlere özel dikkat gösterilmelidir. Anal kese sıkışması ve
tırnakların aşırı büyümesi sık görülen problemlerdir.
Küçük hayvanlarda koruyucu sağlık bakımı , öncelikle aşılama ve parazit önlemeyi içerir. Köpeklerde distemper,
parvovirus, hepatit, leptospirosis, trakeobronşit, kuduz, Lyme hastalığı ve koronavirüs dahil olmak üzere çeşitli bulaşıcı
hastalıklar için aşılar mevcuttur. Kedilerde bulaşıcı hastalıklara karşı mevcut aşılar arasında panleukopeni,
rinotracheitis, calicivirus, kuduz, kedi enfeksiyöz peritonit (FIP) ve kedi lösemi virüsü (FeLV) için olanlar bulunur.
Aşılama programları değişiklik gösterir ancak genellikle ilk aşılamanın 6-8 haftalıkken, ardından hayvan 4-5 aylık olana
kadar 3 haftalık aralıklarla ek aşıların yapılmasını gerektirir. Bundan sonra, çoğu aşı yıllık olarak verilir. Kuduz aşısı
eyalet yasaları veya yerel yargı tarafından belirlenir. Erişkin hayvanlarda kuduz dışındaki hastalıklara yönelik ilk
aşılama, bir ilk aşılamanın ardından en az bir destekleyici içermelidir.
Geçmişte, hem köpeklerin hem de kedilerin aşırı aşılanması veya hiperimmünizasyonu ile ilgili bazı sorular vardı. Aşıyla
ilişkili sarkomlar, özellikle fibrosarkom, kedilerde artan bir problem olmuştur (bkz. Yumuşak doku sarkomları ). Bu
tümörün etiyolojisi tam olarak anlaşılamamıştır, ancak kuduz ve FeLV aşılarının aşılama bölgelerinde görülmektedir.
Köpeklerde, aşılama ile immün aracılı hemolitik anemi gibi immün aracılı bozukluklar arasında bir miktar korelasyon
olmuştur.
Amerikan Hayvan Hastaneleri Birliği tarafından 2011 yılında yayınlanan güncel köpek aşılama kılavuzları, temel ve
çekirdek olmayan aşıları tanımlamaktadır. Çekirdek aşılar arasında distemper, parvovirus ve adenovirus-2 bulunur.
Öldürülmüş bir kuduz aşısı da temeldir ve 1 yıllık ve 3 yıllık ürün olarak mevcuttur. Spesifik aşı programı 8 haftalık, 12
haftalık ve 16 haftalıktır. İlk rapel, ilk serinin son aşı dozundan en geç 1 yıl sonra verilmelidir. Sonraki güçlendiriciler her
3 yılda bir uygulanmalıdır. American Association of Feline Practitioners tarafından 2013 yılında yayınlanan mevcut kedi
aşılama kılavuzları, panleukopenia, herpesvirus 1, calicivirus ve kedi lösemi virüsü (FeLV) için aşı yapılmasını
önermektedir. Maruz kalma riskine bağlı olarak ek aşılar önerilebilir, örneğin kapalı veya açık hava veya kedi barınma
durumları. Aşı bölgelerine yönelik mevcut tavsiyeler, Amerikan Kedi Uygulayıcıları Derneği'nin yönergelerini de takip
eder. Bu protokol köpekler için de kullanılabilir. Kılavuzlar, kedilerin cerrahi rezeksiyona uygun bir bölgede, yani
gövdeden ziyade distal uzuvlarda aşılanmalarını önermektedir. Feline panleukopenia virus, feline herpesvirus 1 ve
feline calicivirus aşıları sağ dirseğin altına uygulanır. FeLV aşıları sol boğazın altına, kuduz aşıları ise sağ boğazın altına
verilir. Köpek ve kedilerin daha az aşılanması da önerilmiştir. Birçok kurumda kuduz dışındaki aşılar için yılda üç kez
aşılama protokolü benimsenmiştir. Risk altındaki hayvanlar için FeLV, Lyme hastalığı, leptospirosis, kedi immün
yetmezlik virüsü ve FIP gibi belirli hastalıklara yönelik aşıların rezerve edilmesi de önerilir.
Diğer koruyucu sağlık önlemleri, kastrasyon veya ovariohisterektomi ve yıllık veteriner muayenelerini içerebilir.
Koruyucu sağlık hizmetlerindeki mevcut eğilim, aşı ziyaretlerinden ayrı olarak yıllık muayeneyi vurgulamaktır. Önleyici
sağlık ziyaretleri, veterinerin hayvanı sık sık görmesine ve hastalığı daha erken bir aşamada tespit etmesine olanak
tanır.
Parazit kontrolü önemli olmaya devam ediyor. Birincil endoparazitler, yuvarlak kurtlar, kırbaç kurtları ve tenyalar gibi
GI parazitlerini içerir (bkz . Küçük Hayvanların Gastrointestinal Parazitleri ve devamı). Kalp kurdu hastalığı (bakınız
Heartworm Hastalığı), hem köpeklerde hem de kedilerde önemli bir klinik durum profilaktik tedavi ile önlenebilir.
Köpeklerde kalp kurdu hastalığı için şu anda bir tedavi mevcut olmasına rağmen, kediler için güvenli veya kabul
edilebilir bir tedavi mevcut değildir. Amerikan Kalp Kurdu Derneği, köpek ve kedi kalp kurdu hastalığı için tedavi
kılavuzları sağlar. Birincil ektoparazitler pire, kene ve akarları içerir. Köpeklerde ve kedilerde pire kontrolü için hem oral
https://www.msdvetmanual.com/management-and-nutrition/health-management-interaction-small-animals/overview-of-health-management-intera… 1/2
24.08.2021 Sağlık-Yönetim Etkileşimine Genel Bakış: Küçük Hayvanlar - Yönetim ve Beslenme - Veteriner El Kitabı
kılavuzları sağlar. Birincil ektoparazitler pire, kene ve akarları içerir. Köpeklerde ve kedilerde pire kontrolü için hem oral
hem de topikal ürünler mevcuttur. Parazit kontrolünün bir diğer önemli yönü, viseral larva migrans ve toksoplazmoz
gibi zoonotik hastalıkların önlenmesini içerir. Bartonella ayrıca insanları etkileyen vektör kaynaklı önemli bir hastalık
olabilir.
Beslenme , evcil hayvan sahipliğinin önemli ve sıklıkla gözden kaçan bir yönüdür. Piyasadaki çoğu evcil hayvan
maması, önemli araştırma ve geliştirmeye dayalı olarak formüle edilmiştir. Genç, büyümekte olan ve geriatrik evcil
hayvanlar ve ayrıca belirli hastalık süreçleri için özel diyetler mevcuttur (hem reçetesiz hem de veteriner hekimler
tarafından reçeteli diyetler dahil). Aşırı besleme ve fazla besleme birçok soruna yol açabilir ve sofra artıklarının
beslenmesi minimumda tutulmalıdır. (Ayrıca bkz. Beslenme: Küçük Hayvanlar .)
Özellikle kırsal kesimlerde, köpek kulübeleri ve barınaklarda su kalitesi göz ardı edilmemelidir. Tatlı su mevcut olmalıdır
ad lib.
Evdeki tehlikeler, köpekler ve kediler için çeşitli tehlikeler sağlar. Potansiyel tehlikeler arasında elektrik kabloları,
kurşun bazlı boya, temizlik malzemeleri, antifriz (bkz. Etilen Glikol Toksisitesi ), ev bitkileri (bkz. Ev Bitkileri ve Süs
Bitkileri ), böcek öldürücüler (bakınız Böcek öldürücü ve Akarisit (Organik) Toksisite ), reçeteli ilaçlar (bkz. Reçeteli
İlaçlardan Kaynaklanan Toksisiteler ) ), yasadışı ve kötüye ilaçlar (bkz yasadışı ve Küfürlü uyuşturucu gelen toksisitelerin
, alkollü içecekler, çikolata (bakınız) Hayvanlarda çikolata toxicose ), yapay tatlandırıcılar (ksilitol, bkz Köpeklerde ksilitol
MSD  KILAVUZU
ark.preeklampsinin ) dikiş iğneleri, balık kancaları, ve diğerleri. (Ayrıca bkz.Hanehalkı Tehlikeleri .) Dik merdivenler,
Veteriner
kaygan zeminler, El Kitabıvb. gibi ev tasarımı unsurları da tehlikeli olabilir.
açık pencereler
Konut gereksinimleri ve çevresel faktörlerevcil hayvanlar için önemli bir husustur. Bir sahibinin evini paylaşan
refakatçi hayvanlar için endişeler genellikle sınırlıdır. Bununla birlikte, dış mekan konutları, doğrudan güneş ışığından
korunma, aşırı rüzgar ve aşırı sıcaklıklardan korunma, yeterli havalandırma ve yeterli tatlı su kaynağı sağlamalıdır. Bu
faktörler, köpek kulübeleri ve kedi çiftliklerinde kritik öneme sahiptir. Drenaj uygun sanitasyon için uygun olmalı ve
yüzeyler temizlik ve dezenfeksiyon için uygun olmalıdır. Tehlikeli çevre koşulları hipertermi, güneş yanığı, dehidrasyon,
hipotermi veya donma ile sonuçlanabilir. Barınma ayrıca güvenli olmalı ve evcil hayvanları diğer hayvanlar, motorlu
taşıtlar ve kötü niyetli yaramazlıklar gibi tehlikelerden uzak tutmalıdır. Hayvanlar bir tasma veya zincirle tutuluyorsa,
kendi kendine travmanın oluşmamasına dikkat edilmelidir.
Çeşitli hususlar, diğer hayvanlar ve insanlarla agresif etkileşimleri azaltmaya yardımcı olabilecek itaat eğitimini içerir.
Evcil hayvanlarla seyahat etmek bir diğer önemli husustur. Eyalet sınırlarını aşıyorsa, bir sağlık sertifikası
verilmelidir. Uluslararası seyahat planlandığında, sahiplerine uygun sağlık, karantina, tarım ve gümrük gerekliliklerine
aşina olmaları tavsiye edilmelidir. Hayvanların havayolları ile taşınması, belirli bir havayolu şirketinin yetkisi altındadır,
ancak bir veterinere danışılmalı ve bir sağlık sertifikası düzenlenmelidir. Hayvanların motorlu araçlara dizginsiz
binmesine izin verilmemeli ve kamyonet gibi açık araçların arkalarına asla binilmemelidir. Hareket tutması (bkz.
Hareket Hastalığı)) ve kaygı, seyahat ederken köpeklerde ve kedilerde yaygın sorunlardır. Fenotiyazin sakinleştirici
acepromazin bu durumda faydalı olabilir ve difenhidramin gibi antihistamin tedavisi faydalı olabilir. Maropitant sitrat,
hareket hastalığının tedavisi için de onaylanmıştır.
Evcil hayvanlar ve sahipleri arasındaki potansiyel hastalık yönetimi etkileşimi , özellikle evcil hayvanlara bağışıklığı
baskılanmış kişiler tarafından sahip olunduğunda , zoonotik hastalıkların önlenmesinde önemlidir . İnsan immün
yetmezlik virüsü olan veya kemoterapi veya diğer immünosupresif ajanlarla tedavi edilen evcil hayvan sahipleri, güvenli
bir şekilde hayvanlara sahip olabilir, ancak hem veterinerlerine hem de doktorlarına danışmalıdır. Toxoplasma gondii ,
Cryptosporidium , Salmonella ve Campylobacter'e bağlı olanlar da dahil olmak üzere hayvanlarla ilişkili enfeksiyonların
çoğu, hayvanlara maruz kalma dışındaki kaynaklardan bağışıklığı baskılanmış bireyler tarafından edinilmiş gibi
görünmektedir. Olası istisna Bartonella olabilirveya kedi tırmığı hastalığı. Zoonotik bulaşma riski düşük olduğundan,
temel önlemlere uyulursa hayvanlar bağışıklığı baskılanmış insanlar için minimum risk oluşturur. Önlemler arasında
çöp kutularının temizliğinden veya eldiven kullanımından kaçınılması, köpek dışkısından kaçınılması, sağlıklı veya
yetişkin evcil hayvanlar lehine genç veya sağlıksız evcil hayvanlardan kaçınılması, hasta hayvanların veteriner
tarafından değerlendirilmesi, kedilerin avlanmasına izin verilmemesi, evcil hayvanları az pişmiş beslememesi sayılabilir.
et ve koprofajiyi veya çöplere erişimi önleme.

© 2020 Merck Sharp & Dohme Corp., a subsidiary of Merck & Co., Inc., Kenilworth, NJ, USA)

https://www.msdvetmanual.com/management-and-nutrition/health-management-interaction-small-animals/overview-of-health-management-intera… 2/2