Bulaşıcı Hastalıklar

Ö Ğ R . G R V. F. S E N A B O S TA N
 Dersin Amacı

 Öğrenciye bulaşıcı hastalıklardan korunma, bulaşıcı

hastalıkların nedenleri, tanı, tedavi ve hemşirelik bakımı
ilkeleri konusunda bilgi ve beceri kazandırmaktır.
 Dersin Kazanımları

 1.Bulaşıcı hastalıklara genel özelliklerine ilişkin bilgileri

tanımlar.
 2.Bulaşıcı hastalıkların bulaşma yollarına ilişkin bilgileri
tanımlar.
 3.Bulaşıcı hastalıklardan korunma yöntemlerini açıklar.
4.Bulaşıcı hastalıklardan erken tanıya ilişkin bilgileri
açıklar.
 5.Bulaşıcı hastalıklardaki hemşirelik bakımı bilgisini
açıklar.
 6.Enfeksiyon oluşumunu önlemede hemşirenin rolünü
açıklar.
 Ders Planı

 Ders 12 haftadan oluşan bir plan ile yürütülmektedir.

 Ders 1 vize 1 final sınavı ile değerlendirilir.
 Öğrencilerin dersin kazanımlarına uygun cevaplar
vermesi beklenir.
 Isınma

 Aklınıza gelen ilk bulaşıcı hastalık ne oldu ?

Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri
 Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri

 Bulaşıcı hastalıklar, bakteriler,

virüsler, mantarlar veya
parazitler gibi organizmaların
neden olduğu bozukluklardır.
 Birçok organizma
vücudumuzun içinde ve
üzerinde yaşar.
 Normalde zararsız ve hatta
faydalıdırlar. Ancak belirli
koşullar altında bazı
organizmalar hastalığa neden
olabilir.
 Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri

Bulaşıcı hastalıklar, sık ve yaygın görüldüğü,

ölümlere, başka hastalıklara ya da sakatlıklara
yol açtığı, iş gücü ve maddi kayıplara sebep
olduğu için son derece önemlidir.

Gerekli önlemlerin alınması ve aşılama

yapılması ile bulaşıcı hastalıkların çoğundan
korunmak mümkündür
 Ekolojik değişiklikler, nüfus
yoğunluğu, altyapı sorunları,
nüfus hareketleri ve birinci
basamak sağlık hizmetlerinde
yetersizlik bulaşıcı
hastalıkları etkileyen önemli
özelliklerdir.

Günümüzde ise sanitasyon

çalışmaları, aşılama
programları ve antibiyotikler
sayesinde bulaşıcı hastalıklar
alanında önemli gelişmeler
yaşanmaktadır.
Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri

Bulaşıcı
hastalıklara ilişkin
bazı tanımların ve
epidemiyolojik
ölçütlerin
bilinmesi
önemlidir.
 Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri

 Sağlık: Sadece hastalık ve sakatlığın olmayışı değil

bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam bir iyilik hâlidir.
Toplumun sağlıklı yaşam biçimini benimsemesi, sağlığın
korunması ve geliştirilmesi (eğitimi) de sağlıklı olmak
açısından önemlidir.
 Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri

 Hastalık: Herhangi bir nedenle kişinin bedensel, ruhsal ve

sosyal yönden iyiliğini yitirmesidir.
 Bulaşıcı Hastalık: Bir hastalığın, insandan insana ya da
hayvandan insana herhangi bir yolla bulaşma niteliği
taşımasıdır.
 Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri

 Enfektivite, etkenin konakçıya

ulaşabilme ve dokulara yerleşip
üreyebilme özelliğini tanımlar.
 Virülans, patojen organizmanın
hastalık oluşturabilme yeteneğidir.
 Patojenite, etkenin konakçının
vücudundaki dokularda
oluşturabildiği patolojik
reaksiyonlardır
 Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri

 Taşıyıcı (portör), klinik olarak

hastalık belirtileri
göstermeyen enfekte kişilere
verilen isimdir.
 Konakçı ise, bir enfeksiyon
etkeninin büyüme ve
çoğalması için uygun yer
sağlayan insan ya da
hayvanlara denir.
 Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri

 Mikrop: Bulaşıcı hastalık meydana getiren, gözle

görülmeyen; ancak mikroskop denilen aletle görülebilen
mini canlılardır.
 Salgın: Bir bulaşıcı hastalığın, belirli zaman ve normal
ölçüler içinde beklenenden daha çok sayıda görülmesi ya
da o toplumda daha önce hiç görülmeyen bir hastalığın
tek bir vaka bile olsa ortaya çıkmasıdır
 Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri

 Bakteriler: Normal mikroskopla görülebilen, çoğunlukla

antibiyotiklerle öldürülebilen, virüslere göre daha büyük
olan canlılardır.
 Virüsler: Normal mikroskopla görülmeyen, antibiyotik
denilen ilaçlarla öldürülemeyen, sadece canlı ortamlarda
üreyebilen ve diğer mikroplardan çok daha küçük olan
canlılardır.
 Parazitler: Mikrop kadar küçük tek hücreli canlılar
olabildiği gibi (sıtma etkeni), bağırsak solucanı, kıl kurdu
ve tenya (abdestbozan) gibi gözle de görülebilen
canlılardır
 Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri

 Endemi, belirli bir coğrafik bölgede ya da toplumda bir

hastalığın nispeten yüksek insidans ya da prevalans
göstermesidir.
 Pandemi, bir enfeksiyon hastalığının ülke sınırlarını
aşarak ülkelerarası yayılımıdır.
 Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri

 İnsan insana: Bakteri veya

virüsü olan bir kişi enfekte
olmayan birine dokunduğunda,
öptüğünde veya öksürdüğünde
veya hapşırdığında meydana
gelebilir.
 Bu mikroplar, cinsel temastan
vücut sıvılarının değişimi
yoluyla da yayılabilir. Mikrop
geçiren kişi, hastalığın hiçbir
semptomuna sahip olmayabilir,
ancak basitçe bir taşıyıcı
olabilir.
 Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri

 Hayvandan insana: Enfekte bir hayvan tarafından

ısırılmak veya çizilmek - hatta bir evcil hayvan - sizi hasta
edebilir ve aşırı durumlarda ölümcül olabilir. Hayvan
atıklarının işlenmesi de tehlikeli olabilir.
 Örneğin, kedinizin çöp kutusunu doldurarak
toksoplazmoz enfeksiyonu kapabilirsiniz
 Ya da yarasa çorbası içip tüm dünyayı mahvedebilirsiniz
 Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri

 Anneden doğmamış çocuğu:

Hamile bir kadın, bulaşıcı
hastalıklara neden olan
mikropları doğmamış
bebeğine geçirebilir. Bazı
mikroplar plasentadan veya
anne sütünden geçebilir.
Vajinadaki mikroplar da
doğum sırasında bebeğe
bulaşabilir
 Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri

 Dolaylı temas
 Hastalığa neden olan organizmalar ayrıca dolaylı temasla
da geçebilir. Pek çok mikrop, masa üstü, kapı kolu veya
musluk kolu gibi cansız bir nesnenin üzerinde kalabilir.
 Örneğin, grip veya soğuk algınlığı olan birinin tuttuğu bir
kapı koluna dokunduğunuzda, geride bıraktığı mikropları
toplayabilirsiniz. Daha sonra ellerinizi yıkamadan önce
gözlerinize, ağzınıza veya burnunuza dokunursanız,
enfekte olabilirsiniz.
 Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri

 Böcek ısırığı
 Bazı mikroplar, konakçıdan konakçıya geçmek için böcek
taşıyıcılarına (sivrisinekler, pireler, bitler veya keneler)
güvenir. Bu taşıyıcılar, vektörler olarak bilinir.
Sivrisinekler sıtma parazitini veya Batı Nil virüsünü
taşıyabilir. Geyik keneleri Lyme hastalığına neden olan
bakteriyi taşıyabilir
 Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri

 Gıda kirliliği
 Hastalığa neden olan mikroplar, size kontamine yiyecek
ve su yoluyla da bulaşabilir. Bu bulaşma mekanizması,
mikropların tek bir kaynaktan birçok kişiye yayılmasını
sağlar.
 Örneğin Escherichia coli (E. coli), az pişmiş hamburger
veya pastörize edilmemiş meyve suyu gibi belirli
yiyeceklerin içinde veya üzerinde bulunan bir bakteridir.
 Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri

Bulaşıcı Hastalık Etkenlerinin Genel Özellikleri

• Mikroplar uygun ısı, nem ve besin ortamı gibi koşulların varlığında çoğalarak
sayıları hızla artar.

• Mikropların bir kısmı insanlarda, bir kısmı ise hem insan hem de hayvanlarda
hastalık oluşturabilir.

• Bazı mikropların kendisi hastalık oluştururken (kolera, grip virüsü, amip vb.)
bazıları da salgıladıkları zehirli maddeler ile hastalık (tetanos, botilinum vb.)
oluşturabilir
 Bulaşıcı Hastalıkların Genel Özellikleri

Bazı mikroplar, giriş yerinde yerel (lokal) enfeksiyon oluştururken bazıları genel
hastalık oluşturabilir.

• Bazı mikroplar, vücuda girdikten sonra bazı organ ve dokuları tercih ederek
hastalık oluşturur (hepatit virüsleri, karaciğere; menenjit yapan mikroplar, beyin
zarlarına yerleşirler).

• Mikropların bazıları insandan insana bulaşırken (hepatit virüsleri, grip virüsleri

vb.) bazıları bulaşmaz (tetanos, brusella vb.).

• Bazı mikroplar, salgın oluşturabilirken (kolera, tifo, grip, bulaşıcı menenjit,

hepatit A vb.) bazıları oluşturmaz (tetanos vb.).
 Vaka

 Bir çocuklu aile iki odalı bir evde yaşamaktadır. Su

ihtiyacını çeşmeden ve zaman zaman da bahçedeki
kuyudan karşılamaktadır. İki gündür su kesiktir. Anne
bulaşıkları, pazardan aldığı meyve ve sebzeleri kuyudan
aldığı su ile yıkamaktadır. Bir gece çocuğunun kusarak
uyandığını ve ağladığını görmüştür. Çocuğun ateşli
olduğu ve fışkırır tarzda kaka yaptığı dikkatini çekmiştir.
Taksi şoförü olan kocasını hemen uyandırıp, çocuğu
hastaneye götürmüşlerdir.
 Vaka

 Tartışma Soruları
 1. Bu çocuk neden hastalanmış olabilir?
 2. Çocuğun bu hastalığa yakalanmaması için anne nelere
dikkat etmeliydi?
 Risk Faktörleri

 Herkes bulaşıcı hastalıklara

yakalanabilirken, bağışıklık sisteminiz
düzgün çalışmıyorsa hastalanma
olasılığınız daha yüksek olabilir. Bu,
aşağıdaki durumlarda ortaya çıkabilir:
 Bağışıklık sistemini baskılayan,
nakledilen bir organ için steroidler
veya başka ilaçlar alınıyorsa
 HIV veya AIDS var ise
 Bağışıklık sistemini etkileyen belirli
kanser türleri veya diğer rahatsızlıklar
var ise enfeksiyona yatkınlık artar.
 Komplikasyonlar

 Çoğu bulaşıcı hastalığın sadece küçük komplikasyonları

vardır.
 Ancak pnömoni, AIDS ve menenjit gibi bazı
enfeksiyonlar yaşamı tehdit edebilir.
 Birkaç enfeksiyon türü, uzun vadede kanser riskinin
artmasıyla ilişkilendirilmiştir
 Komplikasyonlar

 İnsan papilloma virüsü rahim ağzı kanserine bağlıdır

 Helicobacter pylori mide kanseri ve peptik ülserler ile
bağlantılıdır
 Hepatit B ve C, karaciğer kanserine bağlanmıştır
 Komplikasyonlar

 Ek olarak, bazı bulaşıcı hastalıklar sessizleşebilir, ancak

gelecekte tekrar ortaya çıkabilir - hatta bazen on yıllar
sonra bile.
 Örneğin, suçiçeği geçirmiş bir kişi hayatının çok ilerleyen
dönemlerinde zona geliştirebilir.
Teşekkürler