Bulaşıcı Hastalıklar

Uz.Dr. Esra FERSAN

Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi
• Bulaşıcı hastalıklarin Tanimi
• Sık Görülen Bulaşıcı hastalıklar, Solunum Yolu ile Bulasan
Hastaliklar ve Korunma Yollari
• Sindirim Yolu ile Bulasan Hastaliklar ve Korunma Yollari
• Hayvan Temasi ile ile Bulasan Hastaliklar ve Korunma Yollari
Bulaşıcı Hastalık

• Enfekte olmuş bir kişi ile doğrudan temas yoluyla veya bir
vektör, hayvan, ürün veya çevreye maruz kalma gibi dolaylı
yollardan veya bulaşıcı madde ile kirlenmiş olan sıvı alışverişi
yolu ile insandan insana bulaşan, bir mikroorganizma veya
onun toksik ürünlerine bağlı olarak ortaya çıkan hastalık
Hastalık-Enfeksiyon
• Bazı bakteriler, virüsler, mantarlar ve parazit canlılar vücuda
çeşitli yollarla girerek bulaşıcı hastalıklara neden olur. Hastalık
etkenleri genellikle vücuda solunum yoluyla, sindirim sistemi
ve derideki yaralarla girer.
• Hastalık etkenlerinin vücuda girdikten sonra üremesi ile
enfeksiyon durumu oluşur. Enfeksiyon her zaman hastalık
demek değildir. Bir enfeksiyon etkeninin hastalık yapabilmesi
için üreyerek veya salgıladığı zararlı maddelerle doku ve
organların normal çalışmasını bozup hastalık belirtilerine
neden olması gerekir.
Solunum Yolu ile Bulaşan Hastalıklar

Hasta bireylerin öksürmeleri aksırmaları ile ortama saçılan

damlacıkların solunması ile bulaşır. Hastaların solunum
parçacıkları ile kirlenmiş yüzeylere dokunulduktan sonra ellerin
yıkanmadan yüz, göz, burun veya ağıza götürülmesi ile de virüs
alınabilir.
• Nezle ---Rhinovirüs
• Grip---Parainfluenza virüs
• Kızamık---Rubeola Virüs
• Kabakulak---Paramiksovirüs
• Su Çiçeği---Varisella
• Tüberkuloz----
• Bakteriyel Pnömoniler
• COVİD-19
• Korunma : El yıkama , maske kullanımı
• Aşılama : Girp aşılaması ,Covid aşılaması, Zatürre aşısı …
Sindirim Yolu İle Bulaşan Hastalıklar

• Hijyen koşulları yeterli olmayan ülkelerde enfekte kişilerin

dışkıları, bazen de idrarları ile atılan etkenlerle bulaşmış su ve
besin maddelerinin sağlam kişiler tarafından alınması sonucu
oluşur.
Besin Zehirlenmeleri
• Etkenlerin kontamine olmuş su ve besinlerle alınması ile
bulaşır.
• Kişisel temizlik kurallarına uyulmaması ve özellikle el
temizliğine dikkat edilmemesi, bulaşmada çok önemlidir.
• Yaz aylarında daha sık karşılaşılır.
• Hastalığın şiddeti alınan etkenin tipi, sayısı ve kişinin direnci ile
ilgilidir.
Besin Zehirlenmeleri
• Besin zehirlenmeleri, farklı belirtilerle seyreden çok sayıda
hastalığı kapsar.
• Bu hastalıklarda en sık görülen belirti ishaldir. Karın ağrısı,
bulantı ve kusma eşlik edebilir.
• İshal ve kusmaya doğrudan mikroorganizmalar sebep
olabileceği gibi bu mikroorganizmaların salgıladığı maddelerin
(toksinler) bulaştığı gıdaların tüketimi ile de olabilir.
• Ateş, iştahsızlık ve hâlsizlik olabilir. Aşırı susuzluk hissi,
vücuttan fazla miktarda su kaybedildiğini gösterir. Bazı
durumlarda ishal kanlı olabilir (dizanteri).
 
• Tifo-paratifo
• Dizanteri
• Basilli dizanteri
• Kolera
• Botilismus
Korunma

• Çevre koşullarının iyileştirilmesi

• Hasta ve sağlam kişilere yönelik önlemlerin alınması
• Suların dışkı ve idrarla kontamine olmasının önlenmesi
• Sinek ve böceklerle mücadele
Hayvan Teması ile Bulaşan Hastalıklar
Zoonozlar olarak da adlandırılmaktadır

• Kuduz: Köpek , vahşi hayvan ısırıkları

• Şarbon
• Brusella
• Leptospira
• Tularemi
Korunma
• Sağlıklı hayvan yetiştirilmeli, hayvanların sağlık kontrolleri
yaptırılmalı,
• El temizliğine özen gösterilmeli (yemekten önce ve sonra,
tuvaletten önce ve sonra, dışarıdan eve gelince eller sabun ve
bol su ile 15-30 saniye iyice yıkanmalıdır),
• Kişisel temizliğe özen gösterilmelidir.
Korunma

• Pastörize edilmiş ya da UHT tekniği ile paketlenmiş uzun

ömürlü süt tüketilmelidir.
• Kuduz şüpheli hayvan, resmi makamlara bildirilmeli, onların
önerileri doğrultusunda hareket edilmelidir, şüphelitemaslarda
aşı-immunglobulin uygulanmalı
Savaş ve Terör Yaralanmalarında
Enfeksiyonlar ve Korunma Yolları
• Günümüzde meydana gelen savaş yaralanmaları, kompleks
multipl yaralanmalar olması nedeniyle komplikasyon görülme
olasılığı yüksektir.
• En önemli komplikasyonlarından biri yara yeri enfeksiyonları
olup, yüzyıllardır süre gelen sorun olmaya devam etmektedir.
• Savaş alanında oluşan tüm yaralarda kesinlikle bakteri
kontaminasyonu vardır. Hızlıca uygun tedavi başlanmazsa
birçoğu enfekte olmaktadır.
Savaş alanı, aşağıdaki nedenlerden dolayı yaranın enfekte
olmasına ortam sağlar:
1. Savaş alanında yaralanmaya neden olan maddelerin steril
olmaması, tüm yabancı maddelerin (mermi parçaları, giysi, kir)
bakteri ile kontamine olması
2. Yüksek enerjili ateşli silah yaralanmaları:
Devitalize doku,
Hematom,
İskemik doku
3. Yaralı tahliyesinin gecikmesi
• Savaş yaralanmalarında; birçok anatomik yapı etkilenmekte
olup, genellikle kompozit doku kaybı görülmektedir.
• Yaralanmaların erken döneminde yara iyileşmesi hızlı,
enfeksiyon oranı düşüktür
• Yara bölgesinde ağrı ve hassasiyet, kızarıklık, ısı artışı ve şişme
olması enflamasyonun ana bulgularındandır
• Pürülan akıntıdan, clostridial enfeksiyonların neden olduğu
kötü görünümlü lezyonlara kadar çok çeşitli klinik tablolar
görülebilir.
• Krepitasyon, radyolojik olarak yumuşak dokuda gaz varlığı,
epidermal şişlik,ve/veya epidermal nekroz, nekrotizan
yumuşak doku enfeksiyonunun tanımlayıcı bulgularıdır.
• Sistemik etkiler olarak ateş, lökositoz, açıklanamayan taşikardi
veya hipotansiyon görülebilir
Yaygın enfeksiyon bö lgeleri
Cilt , yumuşak doku, kas , kemik
Sellülit, yara absesi oluşumu:
• Bakteriler, kontüzyon bölgesinde yaraya komşu dokulara
yayılmaya başlar.
• Yüzeyel eritem ve seropürülan akıntı gelişir.
• Bir miktar ölü doku görülmektedir, ancak bu enfeksiyona değil
yaralanmaya bağlıdır.
• Sonunda ölü doku ve bakterilerden oluşan bir kütle oluşur.
• Eğer drenaj yetersiz yapılırsa abse gelişir.
Gazlı gangren:
• Karakteristik olarak kasların ciddi yaralanmalarında özellikle
Clostridium perfiringens gibi patojenler ile kontaminasyon
sonucu oluşan hızlı yayılan ödematöz miyonekrozun görüldüğü
bir enfeksiyondur.
• Yaranın derin olması, nekrotik dokular ihtiva etmesi ve
yüzeyden izole olması, anaerobik bir ortam oluşmasına neden
olup, clostridiyal enfeksiyonların gelişmesi için zemin
oluşturmaktadır.
• Yarada yabancı madde özellikle de toprak varlığı, gazlı gangren
gelişme riskini arttırmaktadır.
• Uzamış turnike uygulamaları, sıkı yara bantları diğer risk
faktörleridir.
• Erken ve yeterli cerrahi, savaş yaralarında gazlı gangren
oluşmasını engellemektedir.
Nekrotizan fasiit:
• Yüzeyel ve derin fasyaların arasında subkutan dokunun
etkilendiği ciddi, korkulan bir enfeksiyondur.
• Subkutan dokuların tahta gibi sertleşmesi ile sistemik toksisite
bulguları ortaya çıkar.
• Büllöz lezyonlar, cilt nekrozu veya ekimozu görülür.
İntrakraniyal
• Menenjit, ensefalit ve abse tabloları görülebilir.
• Birçok antibiyotiğin beyin omurilik sıvısı (BOS)’na geçişi kısıtlı
olduğundan bu klinik tabloların tedavisi zordur.
 Orofasiyal ve boyun bölgesi
• Bu bölgedeki yaraların tedavisinde cerrahi ile birlikte
antibiyotik tedavisi gereklidir.
Toraks boşluğu
• Ampiyem ,…
İntraabdominal bölge
• Polimikrobiyal peritonit, posttravmatik veya postoperatif
abseler görülür
Sistemik Sepsis
• Sistemik inflamatuvar yanıta neden olan, ciddi bölgesel veya
kan dolaşımı enfeksiyonunun yol açtığı sendromdur.
• Ateş, lökositoz, taşikardi, taşipne, hipotansiyona neden olur.
• Debride edilmemiş nekrotik doku veya ciddi travmaya bağlı
olarak enfeksiyon olmaksızın benzer enflamatuvar yanıt
görülebilir.
Tetanoz
• Clostridium tetani’nin neden olduğu, kontrol edilemeyen ve
dış uyaranlarla artan, ağrılı kas spazmlarıyla seyreden bir
enfeksiyon hastalığıdır.
• Yeryüzünün hemen hemen her tarafındaki toprakta doğal
olarak bulunması yanında çeşitli hayvanlar ve insanların
intestinal florasında yer alır.
• Hastalık, özellikle toksin salınımını, sporların gelişimini
hızlandıran anaerobik koşulların oluşmasına ortam hazırlayıcı
özellikteki kontamine, derin ve penetran yaralanmaları takiben
gelişir.
• İyi kanlanan, temiz ve sağlam dokuya giren sporlar gelişip
açılamazlar.
• Yaralanma yerinde kanlanmanın azlığı, nekrotik doku gelişimi,
yabancı cisim ve diğer mikroorganizmaların bulunması,
dokudaki oksijeni tüketip anaerobik enfeksiyon için uygun
ortam hazırlar
• Tüm penetran yaralanmalar için her zaman var olan bir risktir.
• İnkübasyon süresi 3-21 gündür, ancak 1 günden aylara kadar
değişkenlik gösterebilir.
• Hastalık bakterinin ürettiği toksinin etkileri sonucu oluşur
• Cerrahi ve antibiyotik tedavisi olası olan enkısa süre içerisinde
başlanmalıdır. İdeali yaralanmadan sonraki 3 saat içinde
başlanmasıdır.
 • Enfeksiyonların azaltılmasında önem gösteren uygulamalar
sırasıyla:
1. İmmobilizasyon
2. Yara irrigasyonu
3. Debritman, yabancı cisimlerin uzaklaştırılması
4. Yaralanma sonrası antibiyotik verilmesidir .
 • Debritman ve drenajı içeren hızlı cerrahi kaynak
kontrolü, tüm savaş yara enfeksiyonlarının tedavi ve
profilaksisinde köşe taşıdır .
Salgın ve Karantina
Uygulamaları
Salgın (Epidemic/Outbreak):
• Bir toplumdaki hastalık miktarının beklenen sayı üzerine
çıkmasıdır.
• Pandemi ise genelde çok sayıda insanı etkileyen birkaç ülkeye
ya da kıtaya yayılmış salgındır.
• 1 Dünya Sağlık Örgütü 11 Mart 2020 tarihinde COVID-19
enfeksiyonunu pandemik ilan etmiştir.
İzolasyon
• Enfekte hastalardan diğer hastalara, sağlıklı kişilere, sağlık
personeline mikroorganizmaların bulaşını önlemek adına
alınan fiziksel önlemlerdir.

Karantina
• Sağlık yalıtımı olarak da bilinmektedir. Bulaşıcı bir hastalığa
maruz kalma şüphesi olan ancak belirtisi olmayan insan ve
hayvanları, hastalığın en uzun kuluçka süresine eşit olacak
şekilde kimseyle temas etmemesini sağlayacak fiziksel
tedbirler ve faaliyetlerin tamamıdır
Karantina uygulamalarında dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:

• Karantinada temel işlem, dolaşım özgürlüğünün geçici bir süre ve

belirli bir alanda sınırlandırılmasıdır. Karantina altına alınan
bölgenin kendi içerisinde de olabildiğince hareket kısıtlılığı
önemlidir. Evlerde kalmak, hatta aynı evde yaşayanlardan birinin
hasta olması durumunda diğerlerinden ayrılması da çok önem taşır.
• Karantina uygulaması toplumu rahatsız edebilen
uygulamalardandır. Panik, söylentiler vb. önlemek için açık bir
iletişim, iyi bir planlama ve hazırlık gerektirir.
• İnsanların bu sürece nasıl hazırlık yapmaları gerektiği, süreç
içerisinde nasıl davranmaları istendiği açıkça paylaşılmalıdır. Temel
gereksinimlerin karşılanacağına dair güvence verilmelidir ve
bununla ilgili hazırlıklar yapılmalıdır.
• Köpek ve vahşi hayvan ısırıklarında uygulanması gereken aşı
hangisidir?
• Kesici delici alet-silah yaralanmalarında uygulanması gereken
aşı hangisidir.
• Hangisi solunumyolu ile bulaşan hastalıklardandır: covid ,
şarbon , kuduz, tetanoz
• Enfekte hastalardan diğer hastalara, sağlıklı kişilere,
mikroorganizmaların bulaşını önlemek adına alınan fiziksel
önlemlere ne ad verilir? Izolasyon
• Savaş yaralanmalarında enfeksiyon gelişiminin önlenmesi
amacıyla hangi müdahaleler yapılmalıdır: cerrahi
debridman+antibiyotik uygulaması