ÜRİNER SİSTEM

ENFEKSİYONLARI

Dr. Yusuf ŞENOĞLU

Üriner Sistem Enfeksiyonları
EPİDEMİYOLOJİ

 Kadınlarda: hayat boyu semptomatik

üriner enf riski ~ %50
 Bir kez enfeksiyona yakalanmak, tekrar
enfeksiyon atağı riskini arttırır.
 Hospitalizasyon ve eşlik eden hastalıklar
bakteriüri sıklığını arttırır
 >60 yaş kadında bakteriüri %20,
erkekte %10
Hayat boyu idrar yolu enfeksiyonu
sıklığı
 Üriner sistem enfeksiyonu
risk faktörleri

 Yapısal-işlevsel üriner sistem anomalileri

 Sistemik hastalıklar (DM vs..), immün
supresyon
 Gebelik: Asemptomatik bakteriüri %2-5
 Prematüre doğum riskinde artış
 Perinatal mortalitede artma
 Akut piyelonefrit daha sık
 >60 yaş
 Erkekte prostat hipertrofisi
 Kadında vajinal mukozal atrofi
 TANIMLAR
 BAKTERİÜRİ: Normalde steril olan idrarda
bakteri saptanması

İdrar toplama yöntemi ve kontaminasyon riski:

İşeme idrarı>kateterizasyon>suprapubik iğne asp.

 ÜRİNER ENFEKSİYON: “Üroepitelyumun

bakteri tarafından invazyonu” ve buna “lokal
veya genel inflamasyon yanıtı”. Genellikle
bakteriüri ve piyürinin eşlik eder.
A, The stages of bacterial invasion of uropathogenic E. coli attaching to uroepithelial cell and subsequent formation of pod
and dispersion. B, The similar stages compared with previously known biofilm formation on inert surfaces such as urethral
catheters. EPS, extracellular polymeric substances; IBC, intracellular bacterial communities. (Kau A et al,2005.)
TANIMLAR-devam
 AKUT PİYELONEFRİT: Bakteriüri ve
pyürinin eşlik ettiği titreme, ateş ve yan
ağrısıyla karakterize böbreğin akut
bakteriyel enfeksiyonu
 KRONİK PİYELONEFRİT: Morfolojik,
radyolojik, fonksiyonel bulgularla tanısı
konan skarlı küçülmüş böbreği tanımlayan
bir hastalık durumu
TANIMLAR-devam
 KOMPLİKE OLMAYAN ÜRİNER ENFEKSİYON
(basit enfeksiyon)

 KOMPLİKE ÜRİNER ENFEKSİYON: Enfeksiyonu

kolaylaştıran ve/veya tedaviyi güçleştiren bir durum vardır

 NOZOKOMİYAL ÜRİNER ENFEKSİYON

TANIMLAR-devam
ÇÖZÜMLENEMEMİŞ BAKTERİÜRİ
- Tedavi sırasında kültüründe üreme (+).
- İdrar sterilize edilemez.

Nedenleri:
 Seçilen antibiyotiğe rezistans: En önemli neden
 Başta hassas olan bakteri tedavi sırasında direnç
kazanır
 Enfeksiyonun iki ayrı bakteriyle gelişmesi
 Kullanılan antibiyotiğe dirençli bir bakteriyle hızlı
reenfeksiyon
 Azotemi, papiller nekroz, staghorn taş
TANIMLAR-devam

REKÜRREN ÜRİNER ENFEKSİYON

 Reenfeksiyon (dışardan)
 Bakteriyel persistans (üriner sistem içinden)
Bakteriyel persistans nedenleri
 Enfeksiyon taşları
 Üriner sistemde yabancı cisimler (stent, sonda vs.)
 Kronik bakteriyel prostatit
 Enfekte atrofik böbrek
 Üreteral duplikasyon, ektopik üreter
 Üretral divertikül, enfekte paraüretral bezler
 Nefrektomi sonrası enfekte üreter güdüğü
 Enfekte urakal kist
 Papiller nekroz
 Medüller sünger böbrek
 PATOGENEZ
 ASENDAN
 LENFOJEN
 HEMATOJEN

• Normalde üriner traktus steril

• Genellikle rektal rezervuardan asendan yolla
bakteri üriner sisteme ulaşır.
• Bakteriyel virulansta artış ve/veya konakçı
savunmasında zayıflama sonucu = bakteriyel
inokülasyon  kolonizasyon  enfeksiyon gelişir
 HASTALIK

Konakçı
savunması
Bakteriyel
virulans
ÜRİNER PATOJENLER
 ÜROPATOJENİTE

Bakterinin vajen epiteli ve ürotelyuma

tutunması “pili (fimbria)” adı verilen
uzun, saç teli benzeri, protein yapıda hücre
yüzeyi oluşumlarıyla gerçekleşir.
2 tipi var:
 Tip 1 Pili
 P-Pili
 Konakçı Savunma Mekanizmaları

1. İdrarın bakteri üremesini engelleyici etkisi

2. İşemenin mekanik yıkayıcı etkisi
3. Üroepiteliyal hücrelerin salgıladığı mukopolisakkarid
tabaka: bakterinin epitele tutunmasını önler.
4. Lokal antikor salınımı
5. Tamm-Horsfall proteini
6. Prostatik sekresyonun antibakteriyel etkisi
7. Vajen, periüretral deri ve distal üretranın normal
florası
 Distal renal tübül epiteli tarafından
salgılanan bir mukoprotein
 Üroepitelyumun üstünü kapatarak
bakterinin epitele tutunmasını engeller.
 Spesifik olmayan bir şekilde lokal immün
yanıtı da uyarır.
 PMNL bağlar, fagositozu arttırır
 TANI
 Klinik semptom ve bulgular
 Laboratuar
 Görüntüleme
LABORATUVAR
İdrar Tetkiki
TANI
İdrar Tetkiki
2. İdrarın kimyasal analizi
 Nitrit testi: Bakterinin nitratı nitrite
dönüştürmesini saptar
 Lökosit esteraz testi: aktive lökositlerin
salgıladığı lökosit esterazı belirler

Nitrit + lökosit esteraz testi kombinasyonu:

enfeksiyon varlığını %70-80 doğru tahmin
edebilir
İdrar yolu enfeksiyonu kesin
tanısı

=İdrar kültürü
TANI

İdrar örneğinin uygun elde edilmesi çok önemli

Örnek kalitesi:
suprapubik iğne asp.>> kateterizasyon>> orta
işeme idrarı
 En sık “orta işeme idrarı” kullanılır (pratik)
 En hassas yöntem suprapubik aspirasyon (zor,
invaziv)
 Kadınlarda örnek toplarken kontaminasyonu
engellemek çok önemli!
Klinik Örnekler:
1. Komplike olmayan Sistit
 Dizüri, frequency, urgency ve suprapubik ağrı
 Bazen hematüri, idrarda kötü koku
 Genç erişkin-erişkin kadında sık
 Mesane mukozasının yüzeyel enfeksiyonu
 Sistemik yakınma-bulgu yok
 Radyolojik görüntüleme gerekmez
 %75-90 E.coli
 Ayırıcı tanı: vajinit, üretrit, diğer inflamatuar
durumlar
Tedavi
 Tek doz antibiyotik yetmez
 En az 3 günlük tedavi gerekli. 5-7 gün ideal
 Gram negatif koliform bakterilere etkili
antibiyotik seçilmeli.
 Antibiyotik seçiminde dönemsel direnç durumu
göz önüne alınmalı
2. AKUT PİYELONEFRİT

Etiyoloji-Patogenez

 %80 E. Coli
 Asendan yol
 Bakteriyel virulans ve
üropatojenite faktörleri önemli
AKUT PİYELONEFRİT

 Klinik: yan ağrısı, ateş, bulantı-kusma,

dehidratasyon, vs..
 Tanısal yöntemler
 Kan tetkikleri (lökosit, CRP, ..)
 İdrar analizi ve kültür
 Görüntüleme yöntemleri
- USG, BT, MRI: yararlı
- Radyonüklid görüntüleme: nadiren gerekli
- Hippuran I-131
- 99mTc glukoheptonat
- Galyum-67
- 111İndiyum işaretli lökosit çalışmaları
Ayırıcı tanı
 Akut sistit
 Akut pankreatit
 Akut kolesistit
 Akut apendisit
 Divertikülit
 Zona
 Bazal pnömoni
TEDAVİ
 10-14 günlük tedavi
 Komplike üriner enfeksiyon olmadığı
ayırt edilmeli: gerekirse USG, BT
 Parenteral tedavi, hospitalizasyon
gerekebilir
AKUT PİYELONEFRİT
 Renal parankim veya perinefrik dokuda gazla
karakterize nekrotizan renal enfeksiyon
 %80-90’ı diyabetik
 Diğer risk faktörleri taş veya papiller nekroza
bağlı obstrüksiyon
 Bakteri nekrotik dokuyu glukoz fermantasyonu
için kullanır ve karbondioksit üretir.
 En sık E. coli, daha seyrek Klebsiella, Proteus
4. KRONİK PİYELONEFRİT
 Renal yetmezlikle sonuçlanan renal
sakrifikasyon ve atrofiyle karakterize
süreç
 Yapısal veya fonksiyonel üriner sistem
anomalileri nedeniyle gelişen rekürren
üriner enfeksiyonlar renal yetmezliğe yol
açar
KRONİK PİYELONEFRİT
KRONİK PİYELONEFRİT
KRONİK PİYELONEFRİT
5. RENAL APSELER

 RENAL KORTİKAL APSE (RENAL KARBONKÜL)

 RENAL KORTİKOMEDÜLLER APSE

RENAL KORTİKAL APSE

 Hematojen
 Staphylococcus aureus
 İdrar bulguları negatif olabilir
RENAL KORTİKOMEDÜLLER APSE
 Altta yatan bir üriner anomaliyle
beraber koliform bakteriler
 İdrar bulguları çoğunlukla (+)

TEDAVİ
 Uygun antibiyotik tedavisi
 48 saat sonra klinik yanıt yoksa
perkütan drenaj
 Cerrahi
6. PERİNEFRİK APSE

 Böbrek kapsülü çevresinde pürülan materyal

birikimi sözkonusu
 Başka bir enfeksiyon odağından hematojen
yayılımla veya asendan yolla oluşan böbrek
enfeksiyonunun doğrudan yayılımı ile ortaya
çıkar.
 Enfeksiyon Gerato fasiyasını aşarsa
“paranefrik apse” adını alır. Bu durumda
barsaklar, pankreas ve plevraya yayılabilir.