Professional Documents
Culture Documents
Ενηλικισμός & Παιχνίδι
Ενηλικισμός & Παιχνίδι
Ενηλικισμός & Παιχνίδι
Ενήλικοι
&
Ανήλικοι
• Τα
παιδιά,
ειδικά
όσα
είναι
μικρά
σε
ηλικία,
εξαρτώνται
από
τη
φροντίδα
και
την
προστασία
των
ενηλίκων.
Η
διάκριση
ξεκινά
όταν
οι
ενήλικες
χρησιμοποιούν
την
πιθανή
έλλειψη
εμπειρίας
ή
ικανότητάς
των
παιδιών,
κάνοντας
τα
να
εξαρτώνται
πέρα
από
το
απαραίτητο
μέτρο
ή
για
να
περιορίσουν
την
ελευθερία
και
το
πεδίο
δράσης
τους
(Liebel
2013:
11).
• Η
διάκριση
σε
βάρος
των
παιδιών
δε
γίνεται
απαραίτητα
σκόπιμα
-‐
μπορεί
να
αποτελεί
τη
μη
εσκεμμένη
συνέπεια
προστατευτικής
συμπεριφοράς,
που
ένας
ή
περισσότεροι
ενήλικες
θεωρούν
αναγκαία
(Liebel
2013:
9).
• Συχνά
λαμβάνεται
ως
δεδομένο
ότι
τα
παιδιά
δεν
είναι
σε
θέση
να
καταλάβουν
ή
να
συζητήσουν.
«Ο
λόγος
που
τα
παιδιά
κάποιες
φορές
αδυνατούν
να
κατανοήσουν
τα
λόγια
των
μεγάλων
δεν
είναι
η
πολυπλοκότητα
του
περιεχομένου
τους
αλλά
ο
ακατάλληλος
τρόπος
μετάδοσης
του»
(Ritz
2008:
8)
Ενηλικισμός
σε
διαπροσωπικό
επίπεδο:
Προσωπικές
σχέσεις
/
Καθημερινή
ζωή
• Οι
ενήλικες
τείνουν
να
αποκρύπτουν
πληροφορίες
από
τα
παιδιά,
να
τα
παραπληροφορούν
και
να
τα
χειραγωγούν.
• «Πόσο
χρονών
είσαι;»
=>
Διαμόρφωση
προσδοκιών
σχετικά
με
τις
δυνατότητες
του
παιδιού
=>
Προβολή
των
προσδοκιών
στο
παιδί
(Woodhead
2009:
51).
• Αλλαγή
του
τόνου
της
φωνής
όταν
μιλάμε
σε
μικρά
παιδιά.
• Αγγίγματα,
αγκαλιές,
κλπ.
χωρίς
τη
συγκατάθεση
του
παιδιού.
• Αγνοώντας
τα
παιδιά
(π.χ.
γονείς
που
αφήνουν
τα
παιδιά
τους
στο
σχολείο
και
χαιρετούν
ο
ένας
τον
άλλον,
αγνοώντας
τα
παιδιά
που
είναι
παρόντα)
Ενηλικισμός
σε
θεσμικό
επίπεδο:
Έννομη
τάξη
ü Διαφορετική
νομική
θέση
ενηλίκων
και
ανηλίκων
σε
όλους
σχεδόν
τους
τομείς:
οικονομικά,
κοινωνικά,
πολιτισμικά,
ατομικά
και
πολιτικά
δικαιώματα
(Liebel
2013:13).
ü Περιορισμένη
πρόσβαση
των
ανηλίκων
σε
δικαιώματα,
αγαθά,
υπηρεσίες
και
θεσμούς
(Liebel
2012:
97).
ü Προστασία
ή
Συμμετοχή;
Πραγματική
συμμετοχή
των
παιδιών:
Όχι
απλώς
πρόσβαση
σε
κατάλληλα
προστατευτικά
μέτρα
και
διατάξεις,
αλλά
συμμετοχή
στον
καθορισμό
της
φύσης
και
της
ποιότητας
των
προστατευτικών
μέτρων
και
διατάξεων.
• Σωματική
τιμωρία
• Πρόσβαση
στη
δικαιοσύνη
και
τα
δικαστήρια
• Δικαίωμα
στην
ιδιοκτησία
Ενηλικισμός
σε
θεσμικό
επίπεδο:
Έννομη
τάξη
• Κατώτατα
όρια
ηλικίας:
Θεωρούνται
«φυσικά»
και
αυτονόητα,
είναι
όμως
συχνά
αναποτελεσματικά
και
αυθαίρετα
• Δικαίωμα
στην
εργασία
(Liebel
2013:
10;
Stolz
2014:
1):
Παρά
την
προστατευτική
πρόθεση
τους,
νομοθετικοί
περιορισμοί
συχνά:
-‐
στερούν
από
κάποια
παιδιά
την
επιλογή
να
κερδίσουν
χρήματα
για
τον
εαυτό
ή
την
οικογένεια
τους
-‐
δε
λαμβάνουν
υπόψη
τους
τη
θέληση
και
την
ατομική
κατάσταση
κάθε
παιδιού
Παιδιά
που
δουλεύουν
και
είναι
μικρότερα
σε
ηλικία
από
το
θεσμοθετημένο
όριο
αποκλείονται
από
:
-‐
τη
νομικές
ρυθμίσεις
περί
κατώτατου
μισθού
-‐
κάθε
νομική
προστασία
έναντι
στην
εκμετάλλευση
και
την
κακοποίηση
Ενηλικισμός
σε
θεσμικό
επίπεδο:
Πολιτική
ζωή
• Παγκοσμίως,
οι
ανήλικοι
δεν
έχουν
δικαίωμα
στην
ψήφο:
=>
Ανύπαρκτο
πολιτικό
ενδιαφέρον
για
τις
ανάγκες
και
τα
αιτήματα
τους.
• Η
λήψη
αποφάσεων
αποτελεί
προνόμιο
των
ενηλίκων
τόσο
σε
ζητήματα
γενικής
φύσης
όσο
και
σε
ζητήματα
που
αφορούν
άμεσα
τους
ανήλικους
και
τη
ζωή
τους.
«Η
συμμετοχή
των
παιδιών,
στις
ελάχιστες
περιπτώσεις
που
προβλέπεται,
περιορίζεται
σε
‘παιδικές
υποθέσεις’
και
αποτελεί
ένα
είδος
παιδικής
χαράς,
οπού
τα
παιδιά
προετοιμάζονται
για
την
ενήλικη
ζωή»
(Liebel
2012:
45).
=>
Οι
αποφάσεις
που
αφορούν
τους
ανήλικους
βασίζονται
σε
μια
στερεοτυπική
εικόνα
για
αυτούς
και
δεν
ανταποκρίνονται
στις
πραγματικές
τους
επιθυμίες.
Ενηλικισμός
σε
θεσμικό
επίπεδο:
Εκπαίδευση
• Υποχρεωτικός
χαρακτήρας
της
εκπαίδευσης
-‐
Νόμος
που
σχεδιάστηκε
και
διατηρείται
σε
ισχύ
από
ενήλικες.
-‐ Καθορίζει
πώς
θα
περνούν
τα
παιδιά
ένα
μεγάλο
μέρος
της
μέρας
τους.
-‐ Επιβάλλει
στα
παιδιά
έναν
ορθολογικό
τρόπο
ζωής
(Lingg
2013:
17).
-‐
Διαχωρίζει
των
παιδιών
από
την
υπόλοιπη
κοινωνία
(Fletcher
2013:
1).
-‐
«Τα
παιδιά
θα
έπρεπε
να
έχουν
το
δικαίωμα
να
αποφασίσουν
αν,
πότε,
πώς
και
από
ποιον
θέλουν
να
μάθουν»
(Holt
1989:
233).
• Μετωπική
διδασκαλία
Μέθοδος
που
τοποθετεί
τον
ενήλικα
στο
επίκεντρο,
παραγνωρίζοντας
ότι
και
αυτός
μπορεί
να
μάθει
από
τα
παιδιά
(Tanyılmaz
et
al.
2013:
52).
Εσωτερίκευση
Αναπαραγωγή
της
διάκρισης
των
μηχανισμών
διάκρισης
και
καταπίεσης
Εσωτερίκευση
του
ενηλικισμού
• Εσωτερίκευση:
η
ιδεολογία
της
κυρίαρχης
ομάδας
υιοθετείται
από
τα
θύματα
της,
τα
οποία
αποδέχονται
την
κατώτερη
θέση
τους
σαν
φυσική,
δίκαιη
και
αναπόφευκτη.
• Ποιος
μπαίνει
στο
στόχαστρο
των
παιδιών
που
έχουν
υποστεί
adul_sm;
-‐
«Όντας
πιο
αδύναμα
από
τους
ενήλικες,
τα
παιδιά
αναγκάζονται
συχνά
να
υποκύπτουν
στην
εξουσία
των
πρώτων.
Όταν
βρεθούν
μπροστά
σε
ένα
πιο
αδύναμο
παιδί,
τους
δίνεται
η
ευκαιρία
να
μετακυλήσουν
την
ταπείνωση,
ασκώντας
τα
ίδια
εξουσία»
(Lingg
2013:
9).
-‐ «Τα
συχνότερα
θύματα
είναι
παιδιά
μικρότερα
σε
ηλικία,
πιο
αδύναμα
σωματικά
ή
πνευματικά
και
παιδιά
γονέων
χαμηλότερης
κοινωνικής
τάξης»
(Flasher
1978:
522).
Αναπαραγωγή
των
μηχανισμών
διάκρισης
και
καταπίεσης
1)
Η
πρώτη
μορφή
διάκρισης
που
υφίσταται
ένα
άτομο
Τα
παιδιά
βιώνουν
πολύ
νωρίς
και
συχνά
από
αγαπημένα
τους
πρόσωπα
ότι
η
διάκριση
είναι
αποδεκτή.
2)
Η
μόνη
μορφή
διάκρισης
που
βιώνουν
όλα
τα
άτομα
ανεξαιρέτως
«Ο
κοινωνικός
κόσμος
δεν
είναι
μόνο
έμφυλος,
ταξικός,
φυλετικός,
κλπ.,
αλλά
και
“genera_oned”»
(Alanen:
2009:
162).
3)
Κάθε
άτομο
που
έχει
υποστεί
καταπίεση
λόγω
της
ανηλικότητάς
του
έχει
στη
συνέχεια
τη
δυνατότητα
να
ασκήσει
καταπίεση
(Ritz
2009:
141),
καθώς
η
παιδική
ηλικία
παρουσιάζει
σχεδόν
απόλυτη
κινητικότητα
προς
την
ενήλικη
ζωή
(Qvortrup
2009:
28).
Αναπαραγωγή
των
μηχανισμών
διάκρισης
και
καταπίεσης
• Δύο
μοτίβα
αντίδρασης
κατά
τον
Bell
(1995):
Το
άτομο
συνεχίζει
να
ανέχεται
διάκριση
ή
καταπίεση
με
βάση
άλλα
χαρακτηριστικά
του
ή
αλλάζει
πλευρά
και
αναπαράγει
το
βίωμα
της
διάκρισης
σε
πιο
αδύναμους
ανθρώπους.
• Όταν
στη
διάρκεια
της
ζωής
ενός
ατόμου
εμφανίζονται
νέες
μορφές
διάκρισης,
οι
μηχανισμοί
διάκρισης
και
καταπίεσης
έχουν
ήδη
αφομοιωθεί
μέσω
του
adul_sm.
Τα
κύρια
χαρακτηριστικά
του
παιχνιδιού
• Δεν
υπάρχει
ένας
ευρέως
αποδεκτός
ορισμός
του
παιχνιδιού
(Lillemyr
in
Fthenakis
et
al.
2007:
38;
Makrinio_
2000:
107).
Ένας
και
μοναδικός
ορισμός
δεν
μπορεί
να
υπάρξει
:
ο
ορισμός
του
παιχνιδιού
εξαρτάται
πάντα
από
την
οπτική
γωνία
και
το
θεωρητικό
πλαίσιο
(Döring
1997:
59).
Το
κατευθυνόμενο
παιχνίδι
στο
σχολείο
• Το
κατευθυνόμενο
παιχνίδι
είναι
μια
συνεργική
μαθησιακή
μέθοδος,
όπου
προσχεδιασμένα
και
εμπλουτισμένα
από
τη
δασκάλα
περιεχόμενα
εναλλάσσονται
με
περιεχόμενα
που
προκύπτουν
αυτόβουλα
από
τους
μαθητές
(Fisher
et
al.
2010:
7).
Σκοπός
του
κατευθυνόμενου
παιχνιδιού
είναι
η
κατάκτηση
ακαδημαϊκής
γνώσης
μέσα
από
το
παιχνίδι
(Fisher
et
2010:
5).
• Στο
πλαίσιο
της
εκπαιδευτικής
διαδικασίας,
η
μάθηση
μέσω
παιχνιδιού
προσεγγίζεται
κυρίως
μέσω
του
κατευθυνόμενου
παιχνιδιού
(Miller-‐Kipp
2005:
277-‐
279).
• «Το
παιχνίδι
μπορεί
να
σφυρηλατηθεί
ελαφρά
από
έναν
δάσκαλο
ή
ενήλικα
ώστε
να
προωθεί
στόχους
του
αναλυτικού
προγράμματος
και
ταυτόχρονα
να
διατηρεί
αναλλοίωτα
τα
κύρια
χαρακτηριστικά
του»
(Fisher
et
al.
2010:
7).
Κατευθυνόμενο
παιχνίδι
&
καταπολέμηση
του
ενηλικισμού
στο
σχολείο
• Η
μετωπική
διδασκαλία
περιορίζεται
ή
αντικαθίσταται.
[Παιδί
με
«παιχνίδι»
Montessori/
παιδί
που
ακούει
το
δάσκαλο]
• Τα
παιδιά
μαθαίνουν
με
λιγότερη
πίεση
και
περισσότερη
απόλαυση.
Το
παιχνίδι
καλλιεργεί
μια
άγρυπνη
αλλά
όχι
αγχωμένη
νοητική
κατάσταση
-‐>
ιδανική
κατάσταση
για
μάθηση
και
ανάπτυξη
της
δημιουργικότητας
(Gray
2008:
1).
• Οι
ρόλοι
δασκάλας
και
μαθητή
διαμορφώνονται
διαφορετικά.
Ο
δάσκαλος
ως
συνεργάτης
που
διευκολύνει
και
υποστηρίζει.
Τα
παιδιά
έχουν
την
ευκαιρία
να
ερευνήσουν
και
να
μάθουν
μόνα
τους
–
η
επέμβαση
της
δασκάλας
καθίσταται
συχνά
περιττή,
κάτι
που
μπορεί
να
γίνει
αντιληπτό
και
από
τις
δύο
πλευρές.
• Η
μάθηση
μέσα
από
το
παιχνίδι
συνήθως
δεν
προωθεί
μόνο
συγκεκριμένα
είδη
νοημοσύνης.
Κατευθυνόμενο
παιχνίδι
&
προώθηση
του
ενηλικισμού
στο
σχολείο
Warwitz,
Siegbert
A.;
Rudolf,
Anita
(2004).
Vom
Sinn
des
Spielens:
Reflexionen
und
Spielideen.
Hohengehren:
Schneider
Verlag.