ΔΙΕΚ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ

Μάθημα: Παιδαγωγική-Νηπιαγωγική
Εξάμηνο: Α΄
Ακαδημαϊκό έτος: 2022Β
Εκπαιδευτής: Σακαρετσάνου Άννα Κοραλία

Η παιδαγωγική του Friedrich Wilhelm August Fröbel

✓ Θεωρείται ο ιδρυτής και ο θεμελιωτής της προσχολικής αγωγής.

• Ο Φρέμπελ ήταν μαθητής του Pestalozzi και σε μεγάλο βαθμό έχει επηρεαστεί από αυτόν, για αυτό
και συμφωνούσε με την άποψή του για ένα περιβάλλον μάθησης που προάγει τη συναισθηματική
ασφάλεια και μέσα στο οποίο τα παιδιά παίρνουν πρωτοβουλίες και ενθαρρύνεται η φυσική τους
περιέργεια, η επιθυμία τους να εξερευνήσουν.

• Η μέθοδός του συνδυάζει την συνειδητοποίηση της ανθρώπινης φυσιολογίας και την αναγνώριση
ότι εμείς, στην ουσία μας, είμαστε δημιουργικά όντα.

• Η θεωρία του για τη βιολογική αρχή του παιχνιδιού και τη σημασία του σαν παιδαγωγικό μέσο, η
έμφαση στην κοινωνικοποίηση, η αξία της αυτενέργειας και της εργασίας των μαθητών
αποτελούν τα κέντρα γύρω από τα οποία στρέφεται ακόμα και σήμερα η παιδαγωγική επιστήμη.
• Τασσόταν υπέρ της άποψης ότι η παιδική ηλικία αντιπροσωπεύει μια ευγενή και εύπλαστη φάση
της ανθρώπινης ζωής.
• Επηρεάστηκε επίσης από το κύμα του Υπερβατισμού στην Ευρώπη, μιας οπτικής που έβλεπε το
θείο μέσα στον άνθρωπο, θεωρώντας ότι η ανθρωπότητα και η φύση αντανακλούν την ενότητα με
το Θεό.
• Η σχέση σχολείου-οικογένειας αποτέλεσε ένα από τα κυρίαρχα στοιχεία της παιδαγωγικής του
φιλοσοφίας.
• Το παιδαγωγικό σύστημα του Froebel είναι το πρώτο ολοκληρωμένο σύστημα προσχολικής
αγωγής.
• Ο Φρίντριχ Φρέμπελ δημιουργός του πρώτου παιδικού σταθμού για παιδιά 3-4 ετών, τον ονόμασε
«Παιδικό Κήπο» (Kindergarten).
• Τα παιδιά ήταν σαν λουλούδια που χρειάζονται φροντίδα. Το καθένα είναι ξεχωριστό και όμορφο.
Όλα μαζί, όμως, ανθίζουν μέσα στο σύνολο.
• Τα παιδιά χρησιμοποιώντας τη δημιουργικότητά τους μπορούσαν να χειρίζονται υλικά, όπως πηλό,
άμμο, χάντρες, σχοινιά. Επίσης, μελετούσαν και καλλιεργούσαν φυτά σε έναν κήπο με αποτέλεσμα
να τονώνεται το ενδιαφέρον τους για τη φύση. Η δράση και η παρατήρηση ήταν οι καλύτεροι τρόποι
εκπαίδευσης.
• Πριν από αυτό δεν προβλεπόταν κάποια εκπαίδευση για τα παιδιά κάτω των 7 ετών, διότι εκείνη
την εποχή πίστευαν ότι τα παιδιά αυτών των μικρών ηλικιών δεν είχαν την ικανότητα να
αποκτήσουν κοινωνικές και πνευματικές δεξιότητες.

1
 • Στον παιδικό σταθμό του Φρέμπελ ως μέθοδο μάθησης χρησιμοποιούσαν το ελεύθερο παιχνίδι,
τραγούδια και παραμύθια, που τονώνουν τη φαντασία.
• Μέσα από το πρόγραμμα που ακολουθούσαν τα παιδιά ασκούνταν στη σωματική δραστηριότητα,
αποκτούσαν δημιουργική έκφραση και συναισθηματική ευαισθητοποίηση.
• Επίκεντρο ήταν τα ενδιαφέροντα του παιδιού, τα οποία μπορούσε ελεύθερα να εξερευνά.
• Ο δάσκαλος ήταν απλός καθοδηγητής.
• Ο Φρέμπελ πίστευε ότι οι μητέρες ήταν οι πιο κατάλληλες για την ανατροφή των παιδιών και έτσι
έγιναν παιδαγωγοί στον παιδικό σταθμό.
• Προσέφερε, επομένως, στις γυναίκες ευκαιρίες για σταδιοδρομία εκτός σπιτιού σε μία εποχή που
δεν επιτρεπόταν να εργαστούν επαγγελματικά. Έτσι, ο παιδικός σταθμός προσέλκυσε φιλόδοξες,
έξυπνες γυναίκες, που έλαβαν σπουδές και έτσι ανέπτυξαν και δικιές τους επιχειρήσεις.

Υπάρχουν 3 μορφές γνώσης:

❖ Εκείνες που αφορούν τη ζωή.
❖ Εκείνες που αφορούν το κάλλος.
❖ Εκείνες που αφορούν τα μαθηματικά.

Το παιδαγωγικό του Υλικό

Ο Φρέμπελ διαπίστωσε πως το παιδί έχει ορμές-ανάγκες που ικανοποιούνται με τη χρήση του κατάλληλου
παιδαγωγικού υλικού. Με τα μέσα που επινόησε προσπαθεί να βοηθήσει το παιδί να αναπτυχτεί σταδιακά:
✓ Η ορμή για την κίνηση, την παρατήρηση, την έρευνα ικανοποιείται με το παιχνίδι.
✓ Η ορμή για την εργασία ικανοποιείται μέσα στους «παιδικούς κήπους», όπου το παιδί έχει την
ευκαιρία να σκάψει, να καλλιεργήσει τα δικά του φυτά, να έρθει σε επαφή με τη φύση.
✓ Η ορμή για τη μουσική ικανοποιείται με τραγούδια που πλαισιώνονται με κινήσεις.
✓ Η ορμή για τη δημιουργία ικανοποιείται με την κατασκευή, δημιουργία και σύνθεση.

Τα δώρα
• Ο Φρέμπελ μελέτησε πάρα πολύ τη φύση των παιδιών και τους έδωσε αντικείμενα για εφευρετικό
παιχνίδι που τα ονόμασε «δώρα» (Froebel gifts). Ήταν μπαλίτσες ή τουβλάκια μέσα σε κουτιά.
• Τα «δώρα» είναι κατασκευασμένα από φυσικά υλικά και φέρουν συγκεκριμένες διαστάσεις που
επιτρέπουν αριθμητικές σχέσεις (μέρος - όλο).
• Ο Froebel τα ονόμασε «δώρα» σαν να τα χαρίζει ο παιδαγωγός στα παιδιά για να παίξουν.
1ο «Δώρο»: 6 πλεκτές μπάλες (διαμέτρου 4 εκατοστών σε κόκκινο, πράσινο, κίτρινο, μωβ και
πορτοκαλί χρώμα)
2ο «Δώρο»: Σφαίρα-κύλινδρος-κύβος
3ο «Δώρο»: εμπεριέχει 8 μικρότερους κύβους
2
 4ο «Δώρο»: περιλαμβάνει 8 παραλληλόγραμμα
5ο «Δώρο»: περιλαμβάνει 27 κύβους (τρία από αυτά τα διασχίζει μία φορά η διαγώνιος και τρία
άλλα τα διασχίζει δύο φορές)
6ο «Δώρο»: περιέχει 27 παραλληλεπίπεδα (πλακίδια) (έξι τέμνονται οριζόντια και τρία κάθετα)
7ο «Δώρο»: δημιουργήθηκε από τους μαθητές του Γερμανού παιδαγωγού, με την καθοδήγησή
του. Αποτελείται από τον κύβο του 5ου και 6ου Δώρου κομμένο με διαφορετικούς τρόπους.
Συνολικά περιλαμβάνει: 12 κύβους ολόκληρους, 3 κομμένα σε τέταρτα, και 12 κύβους
κομμένους σε 6 παραλληλεπίπεδα και 4 τόξα.
8ο και τελευταίο «Δώρο»: περιέχει τετράγωνα, τρίγωνα ισοσκελή, ορθογώνια και αμβλυγώνια,
πλακάκια, σχίζες, ξυλάκια και χαλκάδες.

➢ Η σφαίρα είναι το πιο απλό, συνηθισμένο, και εύκολο σχήμα (κεφάλι, μήλο, μπάλα). Παίζοντας με
αυτή το παιδί μαθαίνει να διακρίνει τα χρώματα, τα μεγέθη και καλλιεργεί την παρατηρητικότητά
του.
➢ Ο κύλινδρος είναι ένα γνωστό σχήμα από τον άνθρωπο, τα δέντρα και άλλα αντικείμενα της
καθημερινής ζωής.
➢ Ο κύβος είναι γνωστό σχήμα από το περιβάλλον (σπίτια, κουτιά, έπιπλα), μπορεί να συγκριθεί με
τη σφαίρα και να παρατηρήσει το παιδί ομοιότητες και διαφορές.

Οι εργασίες
• Οι φρεμπελιανές εργασίες ήταν ατομικές δομημένες δημιουργικές δραστηριότητες.
• Σκοπός τους ήταν η κατάκτηση γνώσεων και η ανάπτυξη δεξιοτήτων λεπτής κίνησης.
• Οι εργασίες αυτές είναι: το κέντημα, το ράψιμο, η υφαντική με χαρτί ή άλλα υλικά, όπως, μαλλί, η
κοπτική, η κολλητική (π.χ χαρτοκολλητική), η διπλωτική και η πλαστική (π.χ. πηλοπλαστική).

➢ Σκοπός όλων των παιχνιδιών: η γνώση του κόσμου.

Στην αυτοβιογραφία του αναφέρει:

«Εκεί στον νηπιακό κήπο, τα παιδιά θα αναπτύσσονται όπως ακριβώς τα λουλούδια μέσα στον κήπο, με
επιμέλεια και με προσοχή. Δε θα είναι, όμως, τα παιδιά φυλακισμένα σαν τα λουλούδια στο θερμοκήπιο,
ούτε ελεύθερα ώστε να υπάρχει φόβος να μετατραπούν σε άγρια, αλλά το καθένα θα μεγαλώνει και θα
γίνεται γερό και δυνατό και θα χαίρεται τον ήλιο και τη βροχή. Το τριαντάφυλλο δεν πρέπει να προσπαθεί
να γίνει κρίνος, ούτε η βιολέττα να συναγωνίζεται το κλήμα, αλλά καθένα οφείλει να είναι όσο το δυνατό
ωραιότερο με τον δικό του τρόπο και να παίζει τον δικό του ρόλο, για την καλύτερη εμφάνιση του κήπου».