Chöông 1. Ñaïi Soá Bool Vaø Coång Logic

Chöông 1.
ÑAÏI SOÁ BOOL VAØ COÅNG LOGIC

 Ñeà Cöông:
 Bieán logic, haèng logic, haøm logic vaø maïch logic.
 Caùc haøm logic cô baûn vaø caùc coång logic.
 Moâ taû maïch logic baèng haøm logic.
 Xaây döïng maïch logic töø bieåu thöùc logic hay haøm logic.
 Xaùc ñònh ngoõ xuaát cuûa maïch logic öùng vôùi moät boä giaù trò ngoõ nhaäp.
 Xaùc ñònh giaù trò cuûa haøm logic öùng vôùi moät boä giaù trò bieán logic.
 Caùc pheùp toaùn logic vaø coång logic ñöôïc xaây döïng theâm.
 Caùc ñònh lyù cuûa ñaïi soá logic.
 Caùc vi maïch chöùa caùc coång logic.
 Caùc phöông phaùp bieåu dieãn haøm logic theo caùc daïng chuaån
 Ruùt goïn baèng phöông phaùp ñaïi soá
 Ruùt goïn baèng phöông phaùp bieåu ñoà Karnaugh- daïng chuaån tuyeån
 Ruùt goïn baèng phöông phaùp bieåu ñoà Karnaugh- daïng chuaån hoäi
 Ruùt
 Muïc Ñích:
Sau khi hoaøn thaønh chöông naøy, baïn phaûi naém ñöôïc kieán thöùc:
 Haøm logic, coång logic vaø maïch logic.
 Caùc ñònh lyù cuûa ñaïi soá logic.
 Caùc vi maïch chöùa coång logic.
 Xaùc ñònh ngoõ xuaát cuûa maïch logic öùng vôùi moät boä giaù trò ngoõ nhaäp.
 Caùc phöông phaùp bieåu dieãn haøm logic.
 Ruùt goïn haøm logic baèng phöông phaùp ñaïi soá vaø baèng bieåu ñoà
Karnaugh.
 Caùc Thuaät Ngöõ Tieáng Anh:
 Truth table: baûng thöïc trò
 Logic variable: bieán logic
 Logic constant: haèng logic
 Logic expression: bieåu thöùc logic
 Gate: coång logic
 Input: ngoõ nhaäp
 Output: ngoõ xuaát
 Active Low: tích cöïc möùc thaáp
 Active High: tích cöïc möùc cao
 Minterm: daïng chuaån tuyeån (toång caùc
tích)
 Maxterm: daïng chuaån hoäi (tích caùc
toång)
1.1- Bieán Logic, Haèng Logic, Haøm Logic Vaø Maïch Logic
Cuoái theá kyû 19, nhaø toaùn hoïc Bool ñaõ saùng laäp ra moät ngaønh toaùn hoïc mang
teân oâng laø Ñaïi Soá Bool hay cuõng ñöôïc goïi laø Ñaïi Soá Logic. Ñaïi soá Bool nghieân
cöùu veà heä thoáng nhò phaân. Ñaây laø cô sôû vaø cuõng laø coâng cuï toaùn hoïc cho moïi
lónh vöïc coù lieân quan ñeán heä thoáng kyõ thuaät soá.
 Cho 1 taäp hôïp X = {0, 1}, A ñöôïc goïi laø bieán logic neáu AX, coù
nghóa laø A chæ nhaän 1 trong 2 giaù trò: A = 0 hoaëc A = 1.
 Trong logic meänh ñeà, ñaây laø hai giaù trò ñuùng hay sai. Trong kyõ
thuaät thì noù töông öùng vôùi möùc ñieän theá 0 hay 1.
 Trong logic meänh ñeà, neáu laáy giaù trò 0 laø sai vaø giaù trò 1 laø ñuùng,
thì ta goïi laø logic döông. Neáu choïn giaù trò 1 laø sai vaø giaù trò 0 laø
ñuùng thì ta goïi laø logic aâm.
 Logic döông trong kyõ thuaät (hoï TTL), neáu choïn möùc ñieän theá 0V-
0.8V laø giaù trò 0, vaø 2V-5V laø giaù trò 1. Logic aâm trong kyõ thuaät,
neáu choïn möùc ñieän theá 0V-0.8V laø giaù trò 1, vaø 2V-5V laø giaù trò 0.
 Trong kyõ thuaät soá hieän nay, haàu heát maïch ñöôïc thieát keá vaø cheá
taïo theo logic döông, neân ngöôøi ta cuõng hay duøng töø möùc cao chæ
giaù trò 1 vaø töø möùc thaáp chæ giaù trò 0.
 Vaø giaù trò 0 vaø 1 naøy laø kyù hieäu logic, khoâng phaûi laø con soá 0 vaø
soá 1 trong heä thoáng soá nhò phaân ñaõ ñeà caäp ôû nhöõng chöông tröôùc.
Töø giôø trôû ñi, ta seõ duøng caùc chöõ caùi A, B, C... laø kyù hieäu ñaïi soá
cho bieán logic.
1.1.1- Bieán logic

A ñöôïc goïi laø bieán logic, coù nghóa laø noù coù theå thay ñoåi giaù
trò laø 0 hay 1 theo thôøi gian
Volt
3.5 V
0V
t0 t1 t2 t3 t4 t5 t6 t
Hình 1. Giaûn ñoàø thôøi gian cuûa bieán A

1.1.2- Haèng logic
Bieán logic A ñöôïc goïi laø haèng logic khi noù baèng 0 (ñöôïc goïi
laø haèng 0) hay baèng 1 (ñöôïc goïi laø haèng 0) trong toaøn boä
thôøi gian. Nhö vaäy, haèng logic laø tröôøng hôïp ñaëc bieät cuûa
bieán logic.
Volt
B
3.5 V
A
0V
t0 t1 t2 t3 t4 t5 t6 t
A laø haèng 0, B laø haèng 1
Hình 2. Giaûn ñoà thôøi gian cuûa haèng A vaø haèng B.
1.1.3- Haøm Logic Vaø Maïch Logic
 Moät haøm x=f(A1, A2, ...,An) ñöôïc goïi laø haøm logic n bieán,
neáu A1, A2, ...,An laø bieán logic vaø x  X vôùi X= {0, 1}.
 Veá phaûi cuûa haøm laø moät bieåu thöùc logic. Veá traùi laø moät bieán
logic.
 Bieåu thöùc logic (bieåu thöùc Bool) laø moät bieåu dieãn ñaïi soá vôùi
caùc toaùn haïng laø bieán logic vaø caùc toaùn töû laø pheùp toaùn
logic caên baûn.
 Töø moät bieåu thöùc logic, ta xaây döïng ñöôïc moät maïch logic
töông öùng vaø ngöôïc laïi, töø moät maïch logic töông öùng ta coù
theå bieåu dieãn baèng moät bieåu thöùc logic. Caùc ngoõ nhaäp cuûa
maïch logic töông öùng vôùi caùc bieán logic, ngoõ xuaát töông öùng
vôùi giaù trò cuûa haøm soá.
 Moät maïch logic töông öùng vôùi moät pheùp toaùn logic caên baûn
cuûa ñaïi soá Bool thì ñöôïc goïi laø coång logic.
 Ñeå theå hieän hoaït ñoäng cuûa moät haøm logic hay moät maïch
logic, ngöôøi ta thöôøng lieät keâ giaù trò cuûa haøm (ngoõ xuaát cuûa
maïch logic) töông öùng vôùi moät boä giaù trò cuûa bieán (hay ngoõ
nhaäp cuûa maïch logic). Baûng lieät keâ toaøn boä giaù trò cuûa haøm
theo bieán (hay ngoõ xuaát theo ngoõ nhaäp cuûa maïch logic) ñöôïc
goïi laø baûng thöïc trò.
1.1.4- Baûng thöïc trò
 Baûng thöïc trò cho moät haøm x=f(A1, A2, ...,An) laø moät baûng
goàm N+1 coät vaø 2N doøng. Theå hieän toaøn boä giaù trò cuûa haøm
töông öùng vôùi caùc toå hôïp bieán.
Ví duï: cho 2 haøm x = f(A, B); y = g(A, B, C) ta laäp baûng thöïc
trò nhö sau:
A B x C B A y
0 0 1 0 0 0 1
0 1 0 0 0 1 0
1 0 1 0 1 0 0
1 1 0 0 1 1 1
1 0 0 1
1 0 1 1
1 1 0 1
1 1 1 0
Baûng 1. Baûng thöïc trò cuûa haøm x = f(A, B) vaø haøm y = g(A, B,
C)
 Nhaän xeùt: baûng thöïc trò cho haøm hai bieán x = f(A, B) coù 22
= 4 doøng vaø 2 + 1 = 3 coät. vaø haøm ba bieán y = g(A, B, C) coù
23 = 8 doøng vaø 3 + 1 = 4 coät.
 Baûng thöïc trò theå hieän moái quan heä giöõa haøm vaø bieán baèng
caùch laäp baûng lieät keâ taát caû boä giaù trò cuûa bieán soá vaø haøm
soá. Öu ñieåm laø tröïc quan, neáu cho tröôùc moät boä giaù trò cuûa
bieán logic, ta bieát ngay giaù trò haøm soá töông öùng.
1.2- Caùc Pheùp Toaùn Logic Cô Baûn Vaø Caùc Coång Logic
1.2.1- Pheùp toaùn NOT vaø coång NOT
 Pheùp toaùn NOT laø haøm moät bieán x = f(A).
 Kyù hieäu ñaïi soá: x = A (ñoïc laø x baèng NOT A, hay x baèng A
ñaûo, hay x baèng A buø).
 Pheùp toaùn NOT laø moät pheùp toaùn cô baûn cuûa ñaïi soá Bool,
noù hoaït ñoäng theo baûng thöïc trò sau:
A
x= A
0 1
1 0
Baûng 2. Baûng thöïc trò cuûa pheùp toaùn NOT
 Coång NOT (hay coøn goïi laø coång ñaûo) laø maïch soá thöïc hieän
pheùp toaùn NOT, coù 1 ngoõ nhaäp vaø 1 ngoõ xuaát vaø coù kyù hieäu
coång nhö sau:
A x= A
Hình 3. Kyù hieäu coång NOT
 Giaûn ñoà thôøi gian cuûa bieán A vaø haøm x = A ñöôïc bieåu dieãn
nhö hình sau:
V
1
A
0 t
V
1
x= A
0 t
t0 t1 t2 t3 t4 t5 t6 t7 t8 t9 t10 t11 t12
Hình 4. Giaûn ñoà thôøi gian cuûa bieán A vaø haøm x = A
 Ñeå veõ giaûn ñoà cuûa x = A , ta nhaän thaáy noù, luoân luoân ngöôïc
laïi vôùi A.
1.2.2- Pheùp toaùn OR vaø coång OR
 Pheùp toaùn OR laø haøm hai bieán x = f(A, B).
 Kyù hieäu ñaïi soá: x = A+B (ñoïc laø x baèng A or B).
 Ñaây laø pheùp toaùn cô baûn cuûa ñaïi soá Bool, noù hoaït ñoäng theo
baûng thöïc trò sau:
B A x=A+B
0 0 0
0 1 1
1 0 1
1 1 1
Baûng 3. Bảng thöïc trò cuûa pheùp toaùn OR
 Coång OR laø maïch soá thöïc hieän pheùp toaùn OR, coù 2 ngoõ nhaäp
vaø 1 ngoõ xuaát vaø coù kyù hieäu coång nhö sau:
A
x= A+ B
B
Hình 5. Kyù hieäu coång OR
 Löu yù: maëc duø laø duøng kyù hieäu (+), nhöng ñaây khoâng phaûi
laø pheùp coäng nhò phaân thoâng thöôøng, maø laø pheùp OR logic,
neân coù moät soá taùc giaû ñaõ söû duïng kyù hieäu khaùc thay cho kyù
hieäu (+) laø kyù hieäu (V). Nhöng haàu heát caùc taøi lieäu duøng
trong kyõ thuaät soá ñeàu duøng kyù hieäu +. Neân trong taøi lieäu naøy
vaãn duøng kyù hieäu + bieåu dieãn cho pheùp OR.
 Giaûn ñoà thôøi gian cuûa hai bieán A, B vaø haøm x=A+B ñöôïc
bieåu dieãn nhö hình sau:
V
1
A
0 t
V
1
B
0 t
x=A+B
t
t0 t1 t2 t3 t4 t5 t6 t7
Hình 6. Giaûn ñoà thôøi gian cuûa bieán A, B vaø haøm x=A+B
 Ñeå veõ ñöôïc giaûn ñoà thôøi gian cuûa x = A + B, ta chæ caàn quan
taâm ñeán nhöõng thôøi ñieåm A vaø B ñoàng thôøi baèng 0  x =0,
trong tröôøng hôïp naøy laø caùc thôøi ñieåm t1t2, t3t4, t5t6,
t7..., caùc tröôøng hôïp khaùc x ñeàu baèng 1.
1.2.3- Pheùp toaùn AND vaø coång AND
 Pheùp toaùn AND laø haøm hai bieán x = f(A, B).
 Kyù hieäu ñaïi soá: x = A.B (ñoïc laø x baèng A and B).
 Ñaây laø pheùp toaùn cô baûn cuûa ñaïi soá Bool, noù hoaït ñoäng theo
baûng thöïc trò sau:
B A x = A.B
0 0 0
0 1 0
1 0 0
1 1 1
Baûng 4. Baûng thöïc trò cuûa pheùp toaùn AND
 Coång AND laø maïch soá thöïc hieän pheùp toaùn AND, coù 2 ngoõ
nhaäp vaø 1 ngoõ xuaát vaø coù kyù hieäu coång nhö sau:
A
x = A.B
B
Hình 7. Kyù hieäu coång AND
 Löu yù: maëc duø laø duøng kyù hieäu (.), nhöng ñaây khoâng phaûi laø
pheùp nhaân nhò phaân thoâng thöôøng, maø laø pheùp AND logic.
Nhöng laïi coù söï truøng hôïp laø pheùp AND logic hoaøn toaøn
gioáng nhö pheùp nhaân thoâng thöôøng cuûa 2 soá nhò phaân.
 Giaûn ñoà thôøi gian cuûa hai bieán A, B vaø haøm x=A.B ñöôïc
V
1
A
0 t
V
1
B
0 t
x=A.B
t
t0 t1 t2 t3 t4 t5 t6 t7 t8 t9 t10
Hình 8. Giaûn ñoà thôøi gian cuûa bieán A, B vaø haøm x=A.B
 Ñeå veõ ñöôïc giaûn ñoà thôøi gian cuûa x = A . B, ta chæ caàn quan
taâm ñeán nhöõng thôøi ñieåm A vaø B ñoàng thôøi baèng 1  x = 1,
t7t8, t9t10, caùc tröôøng hôïp khaùc x ñeàu baèng 0.
1.3- Moâ Taû Maïch Logic Baèng Haøm Logic
 Thöù töï öu tieân cuûa caùc pheùp toaùn:

Pheùp toaùn NOT coù ñoä öu tieân cao nhaát, keá ñeán laø pheùp toaùn
AND, cuoái cuøng laø pheùp toaùn OR.
Neáu hai pheùp toaùn cuøng ñoä öu tieân , thì thöïc hieän theo thöù
töï töø traùi sang phaûi.
 Cho sô ñoà khoái moät maïch logic sau goàm moät ngoõ xuaát x vaø
n ngoõ nhaäp ñaùnh soá töø A1, A2, ..., An. Maïch naøy seõ ñöôïc
bieåu dieãn baèng haøm logic n bieán x = f(A1, A2, ..., An).
Ngoõ nhaäp A1
Ngoõ nhaäp A2
Ngoõ xuaát x
. Maïch Logic
.
.
Ngoõ nhaäp An
Hình 9. Sô ñoà khoái moät maïch logic
 Ta coù theå xaây döïng moät haøm logic baát kyø chæ vôùi 3 pheùp
toaùn NOT, OR, AND ñaõ ñeà caäp. Hay noùi caùch khaùc ta coù theå
thieát keá moät maïch soá baát kyø chæ söû duïng 3 loaïi coång NOT,
OR, ANDù.
 Cho moät soá maïch logic cuï theå vaø moâ taû chuùng baèng haøm
logic nhö sau:
A
B
Hình 10. Sô ñoà moät maïch logic duøng coång NOT vaø coång OR
Ta laàn löôït ghi caùc haøm logic sau moãi coång nhö hình döôùi,
vaø ngoõ xuaát sau cuøng chính laø haøm logic cuûa maïch logic ñaõ
cho.
A
A x= A+ B
B
Hình 11. Haøm logic cho maïch duøng coång NOT vaø coång OR
Töông töï cho nhöõng maïch logic ñaõ cho ôû döôùi:
A
A x = A .B
B
Hình 12. Haøm logic cho maïch duøng coång NOT vaø coång AND
A+B
A
x = (A + B).C
B
C
A A .B
x = A .B + C
B
C
Hình 13. Haøm Logic cho maïch duøng coång OR vaø coång AND
A+B
A
(A + B).C (A + B).C
B
C (A + B).C + D
D
E
x=((A + B).C + D).E
Hình 14. Maïch duøng caû 3 loaïi coång OR. AND vaø NOT
1.4- Xaây Döïng Maïch Töø Bieåu Thöùc Logic Hay Haøm Logic
Töø moät bieåu thöùc logic hay haøm logic cho tröôùc, ta xaây döïng maïch logic
baèng caùch thay theá caùc pheùp toaùn logic baèng coång logic töông öùng. nhö trong
caùc ví duï sau:
 Ví duï: x = A.B + B .C
 Ta xaây döïng sô ñoà maïch töông öùng:

A
A .B x = A .B + B .C
B
B
B .C
C
Hình 15. Sô ñoà maïch töông öùng töø haøm logic ñaõ cho
1.5- Xaùc Ñònh Ngoõ Xuaát Cuûa Maïch Logic Öùng Vôùi Moät Boä Giaù Trò Ngoõ
Nhaäp
Cho moät maïch logic nhö hình döôùi, öùng vôùi moät boä giaù trò cuûa ngoõ nhaäp laø
(A,B,C,D,E) = (1,0,1,1,0) ta phaûi xaùc ñònh giaù trò ngoõ xuaát baèng caùch laàn löôït
thay theá giaù trò cuï theå cuûa töøng ngoõ nhaäp. Laàn löôït, tính ngoõ xuaát cho moãi
coång, cho ñeán giaù trò cuoái cuøng laø x = 0 töông öùng vôùi boä giaù trò ñaõ cho.
A 1 1
1
B 0 1 1 0
C 1 0
1 1
1 x=((A + B).C + D).E
D 1
1
0
0
E 0
Hình 16. Caùch tính ngoõ xuaát cuûa maïch logic öùng vôùi moät boä
giaù trò ngoõ nhaäp
1.6- Xaùc Ñònh Giaù Trò Cuûa Haøm Logic Öùng Vôùi Moät Boä Giaù Trò Bieán
Logic
Cho moät haøm logic x = A.B + B.C + C  D vôùi boä giaù trò cuûa bieán logic laø
(A,B,C,D) = (1,0,0,1) ta tính giaù trò töông öùng cuûa x baèng caùch thay teân bieán
A,B,C,D baèng caùc giaù trò logic cuï theå laø 1,0,0,1:
x = 1.0 + 0.0 + 0  1 = 0.0 + 1.0 + 0  1 = 0 + 0 + 1 = 1 + 1 + 0 = 1.
1.7- Caùc Pheùp Toaùn Logic Vaø Caùc Coång Logic Ñöôïc Xaây Döïng Theâm
Trong nhu caàu thöïc tieãn, ngöôøi ta xaây döïng theâm 4 pheùp toaùn khaùc vaø
chuùng cuõng ñöôïc ñöa vaøo nhoùm pheùp toaùn cô baûn môû roäng. Ñoù laø caùc pheùp
toaùn NOR, NAND, EX-OR, EX-NOR. Vôùi 4 pheùp toaùn môùi theâm vaøo laø 4 loaïi
coång mang teân töông öùng.
1.7.1- Pheùp toaùn NOR vaø coång NOR
 Pheùp toaùn NOR laø haøm hai bieán x = f(A, B).
 Kyù hieäu ñaïi soá: x = A  B (ñoïc laø x baèng A nor B).
 Ñaây laø pheùp toaùn döïa treân hai pheùp toaùn laø NOT vaø OR, noù
hoaït ñoäng theo baûng thöïc trò sau:
B A F =A + B x= F = AB
0 0 0 1
0 1 1 0
1 0 1 0
1 1 1 0
Baûng 5. Baûng thöïc trò cuûa coång NOR
 Coång NOR laø maïch soá thöïc hieän pheùp toaùn NOR, coù 2 ngoõ
nhaäp vaø 1 ngoõ xuaát vaø coù kyù hieäu coång nhö sau:
A
x= A+ B
B
Hình 17. Kyù hieäu coång NOR
 Veà nguyeân taéc, thì coång NOR coù theå thay theá qua laïi baèng
hai coång OR vaø NOT nhö hình sau:
F= A+B
A
x= A+ B
B
Hình 18. Thay theá coång NOR baèng hai coång OR vaø NOT
 Giaûn ñoà thôøi gian cuûa hai bieán A, B vaø haøm x= A  B ñöôïc
V
1
A
0 t
V
1
B
0 t
x= A+ B
t
t0 t1 t2 t3 t4 t5 t6 t7
Hình 19. Giaûn ñoà thôøi gian cuûa bieán A, B vaø haøm x= A  B
 Ñeå veõ ñöôïc giaûn ñoà thôøi gian cuûa x = A  B , ta chæ caàn quan
t7..., caùc tröôøng hôïp khaùc x ñeàu baèng 0. Vaø chuùng ta cuõng
thaáy laø giaûn ñoà thôøi gian cuûa haøm NOR/coång NOR laø nghòch
ñaûo cuûa haøm OR/coång OR.
 Pheùp toaùn NOR vaø coång NOR ñöôïc öùng duïng raát nhieàu, neân
noù trôû thaønh moät pheùp toaùn vaø coång cô baûn. Vaø ngöôøi ta
cuõng ñaõ chöùng minh ñöôïc laø chæ duøng duy nhaát moät pheùp
toaùn NOR ñeå xaây döïng moät haøm logic. Hay ôû goùc ñoä kyõ
thuaät, ta xaây döïng ñöôïc moät maïch logic baát kyø vôùi moät loaïi
coång duy nhaát laø coång NOR.
1.7.2- Pheùp toaùn NAND vaø coång NAND
 Pheùp toaùn NAND laø haøm hai bieán x = f(A, B).
 Kyù hieäu ñaïi soá: x = A.B (ñoïc laø x baèng A nand B).
 Ñaây laø pheùp toaùn döïa treân hai pheùp toaùn laø NOT vaø AND,
noù hoaït ñoäng theo baûng thöïc trò sau:
B A F =A.B
x= F = A.B
0 0 0 1
0 1 0 1
1 0 0 1
1 1 1 0
Baûng 6. Baûng thöïc trò cuûa coång NAND
 Coång NAND laø maïch soá thöïc hieän pheùp toaùn NAND, coù 2
ngoõ nhaäp vaø 1 ngoõ xuaát vaø coù kyù hieäu coång nhö sau:
A
x = A.B
B
Hình 20. Kyù hieäu coång NAND
 Veà nguyeân taéc, thì coång NAND coù theå thay theá qua laïi baèng
hai coång AND vaø NOT nhö hình sau:
F = A.B
A
x = A.B
B
Hình 21. Thay theá coång NAND baèng hai coång AND vaø NOT
 Giaûn ñoà thôøi gian cuûa hai bieán A, B vaø haøm x= A  B ñöôïc
V
1
A
0 t
V
1
B
0 t
x=A.B
t
t0 t1 t2 t3 t4 t5 t6 t7 t8 t9 t10
Hình 22. Giaûn ñoà thôøi gian cuûa bieán A, B vaø pheùp toaùn x= A.B
 Ñeå veõ ñöôïc giaûn ñoà thôøi gian cuûa x = A.B , ta chæ caàn quan
t7t8, t9t10, caùc tröôøng hôïp khaùc x ñeàu baèng 1. Vaø chuùng
ta cuõng thaáy laø giaûn ñoà thôøi gian cuûa haøm NAND/coång
NAND laø nghòch ñaûo cuûa haøm AND/coång AND.
 Pheùp toaùn NAND vaø coång NAND ñöôïc öùng duïng raát nhieàu,
neân noù trôû thaønh moät pheùp toaùn vaø coång cô baûn. Vaø ngöôøi
ta cuõng ñaõ chöùng minh ñöôïc laø chæ duøng duy nhaát moät pheùp
toaùn NAND ñeå xaây döïng moät haøm logic. Hay ôû goùc ñoä kyõ
thuaät, ta xaây döïng ñöôïc moät maïch logic baát kyø vôùi moät loaïi
coång duy nhaát laø coång NAND.
1.7.3- Pheùp toaùn EX-OR vaø coång EX-OR
 Pheùp toaùn EX-OR laø haøm hai bieán x = f(A, B).
 Kyù hieäu ñaïi soá: x = A  B (ñoïc laø x baèng A ex-or B).
 Ñaây laø pheùp toaùn döïa treân ba pheùp toaùn laø NOT, AND vaø
OR, noù hoaït ñoäng theo baûng thöïc trò sau:
B B A A F = A. B G = A .B x= F+G = A. B + A .B = A  B
0 1 0 1 0 0 0
0 1 1 0 1 0 1
1 0 0 1 0 1 1
1 0 1 0 0 0 0
Baûng 7. Baûng thöïc trò cuûa coång EX-OR
 Coång EX-OR laø maïch soá thöïc hieän pheùp toaùn EX-OR , coù 2
ngoõ nhaäp vaø 1 ngoõ xuaát vaø coù kyù hieäu coång nhö sau:
A
x = AB
B
Hình 23. Kyù hieäu coång EX-OR
 Veà nguyeân taéc, thì coång EX-OR coù theå thay theá qua laïi baèng
ba loaïi coång AND, OR vaø NOT nhö hình sau:
A
B
x= A.B + A. B = A  B
Hình 24. Thay theá coång EX-OR baèng ba loaïi coång AND, OR
vaø NOT
 Giaûn ñoà thôøi gian cuûa hai bieán A, B vaø pheùp toaùn x= A  B
ñöôïc bieåu dieãn nhö hình sau:
V
1
A
0 t
V
1
B
0 t
x= A B
t
t0 t1 t2 t3 t4 t5 t6 t7 t8 t9 t10 t11 t12 t13 t14 t15 t16 t17
Hình 25. Giaûn ñoà thôøi gian cuûa bieán A, B vaø haøm x= A  B
 Ñeå veõ ñöôïc giaûn ñoà thôøi gian cuûa x = A  B , ta chæ caàn
quan taâm ñeán nhöõng thôøi ñieåm A vaø B ñoàng thôøi baèng 0 hay
ñoàng thôøi baèng 1  x = 0, trong tröôøng hôïp naøy laø caùc thôøi
ñieåm t1t2, t3t4, t5t6, t7t8, t9t10, t11t12, t13t14,
t15t16, t17..., caùc tröôøng hôïp khaùc x ñeàu baèng 1.
1.7.4- Pheùp toaùn EX-NOR vaø coång EX-NOR
 Pheùp toaùn EX-NOR laø haøm hai bieán x = f(A, B).
 Kyù hieäu ñaïi soá: x = A  B (ñoïc laø x baèng A ex-nor B).
 Ñaây laø pheùp toaùn döïa treân ba pheùp toaùn laø NOT, AND vaø
OR, noù hoaït ñoäng theo baûng thöïc trò sau:
B B A A F= A .B G = A.B x= F+G = A . B +A.B= AB
0 1 0 1 1 0 1
0 1 1 0 0 0 0
1 0 0 1 0 0 0
1 0 1 0 0 1 1
Baûng 8. Baûng thöïc trò cuûa coång EX-NOR
 Coång EX-NOR laø maïch soá thöïc hieän pheùp toaùn EX-NOR, coù
2 ngoõ nhaäp vaø 1 ngoõ xuaát vaø coù kyù hieäu coång nhö sau:
A
B x = AB
Hình 26. Kyù hieäu coång EX-NOR
 Veà nguyeân taéc, thì coång EX-NOR coù theå coù theå thay theá qua
laïi baèng ba loaïi coång AND, OR vaø NOT nhö hình sau:
A
B
x= F+G = A . B +A.B= A  B
3 4
Hình 27. Thay theá coång EX-NOR baèng ba loaïi coång AND, OR
vaø NOT
 Giaûn ñoà thôøi gian cuûa hai bieán A, B vaø pheùp toaùn x= A  B
ñöôïc bieåu dieãn nhö hình sau:
V
1
A
0 t
V
1
B
0 t
x= A  B
t
t0 t1 t2 t3 t4 t5 t6 t7 t8 t9 t10 t11 t12 t13 t14 t15 t16 t17
Hình 28. Giaûn ñoà thôøi gian cuûa bieán A, B vaø haøm x= A  B
 Ñeå veõ ñöôïc giaûn ñoà thôøi gian cuûa x = A  B , ta chæ caàn
quan taâm ñeán nhöõng thôøi ñieåm A vaø B ñoàng thôøi baèng 0 hay
ñoàng thôøi baèng 1  x = 1, trong tröôøng hôïp naøy laø caùc thôøi
ñieåm t1t2, t3t4, t5t6, t7t8, t9t10, t11t12, t13t14,
t15t16, t17..., caùc tröôøng hôïp khaùc x ñeàu baèng 0. Vaø
chuùng ta cuõng thaáy laø giaûn ñoà thôøi gian cuûa pheùp toaùn EX-
NOR/coång EX-NOR laø nghòch ñaûo cuûa pheùp toaùn EX-
OR/coång EX-OR .
1.8- Caùc Ñònh Lyù Cuûa Ñaïi Soá Logic
Töø nhöõng ba pheùp toaùn cô baûn NOT, OR, AND, ngöôøi ta xaây döïng moät soá
ñònh lyù nhaèm ñôn giaûn bieåu thöùc logic hay maïch logic. Caùc ñònh lyù naøy seõ
ñöôïc ñi keøm vôùi sô ñoà maïch logic minh hoïa.
1.8.1- Caùc ñònh lyù cho bieåu thöùc 1 bieán hay 1 bieán keát hôïp
vôùi haèng
 Tröôùc heát, ta xeùt caùc ñònh lyù cho 1 bieán hay 1 bieán keát hôïp
vôùi haèng 0 hay haèng 1 nhö caùc ñònh lyù töø 18 ôû döôùi:
A
A.0 = 0 0 (Ñònh lyù 1)
0
A.1 = A A
A (Ñònh lyù 2)
1
A
A.A = A A (Ñònh lyù 3)
A
0 (Ñònh lyù 4)
A. A = 0 A
A
A+0=A A (Ñònh lyù 5)
0
A
1 (Ñònh lyù 6)
A+1=1 1
A
A+A=A A (Ñònh lyù 7)
A
A+A=1 1 (Ñònh lyù 8)
A
Hình 29. Caùc ñònh lyù cho 1 bieán, hay 1 bieán keát hôïp vôùi 1
haèng
 Taát caû ñònh lyù treân ñeàu coù theå chöùng minh döïa treân baûng
thöïc trò, nhöng rieâng vôùi pheùp toaùn AND, ta coù theå xem noù
nhö laø pheùp nhaân cho deã nhôù. Neáu nhaân vôùi 0 thì seõ baèng
0, coøn nhaân vôùi 1 seõ baèng chính noù.
 Ta cuõng phaûi löu yù ñeán vieäc môû roäng phaïm vi aùp duïng caùc
ñònh lyù treân baèng caùch duøng phöông phaùp thay theá moät bieåu
thöùc logic thaønh moät bieán. Nhö tröôøng hôïp ñònh lyù 3, vôùi
bieåu thöùc A.B .( A.B ), thì ta ñaët bieán phuï F = A.B thì bieåu
thöùc logic treân seõ trôû thaønh laø F.F = F = A.B  A.B .( A.B ) =
A.B nhö hình minh hoïa döôùi.
A.B
A A.B
B
B A . B . (A . B) = A . B
A.B
B
A.B
Hay ta duøng maïch töông ñöông sau
A.B A.B
A A . B . (A . B) = A . B
B
B
Hình 30. Môû roäng phaïm vi aùp duïng cho moät bieåu thöùc
1.8.2- Caùc ñònh lyù veà luaät giao hoaùn vaø keát hôïp
 Ta xeùt tieáp ñeán caùc ñònh lyù veà luaät giao hoaùn cho pheùp toaùn
AND vaø OR. Vôùi hai ñònh lyù naøy, ta thaáy laø thöù töï caùc toaùn
haïng laø khoâng quan troïng, vaø ta deã daøng chöùng minh baèng
baûng thöïc trò
A .B B. A
A B
A.B = B.A
B
=
A (Ñònh lyù 9)
A+B B+A
A B
A+B = B+A
B
=
A (Ñònh lyù 10)
Hình 31. Luaät giao hoaùn cho pheùp toaùn AND vaø OR
 Ta xeùt tieáp ñònh lyù veà luaät keát hôïp cho pheùp toaùn OR nhö
hình veõ döôùi.
A A+(B+C) A A+B
B
= (A+B)+C
B B+C
C C
A A+B+C
= B
A+(B+C) = (A+B)+C = A+B+C (Ñònh lyù 11)
C
Hình 32. Luaät keát hôïp cho pheùp toaùn OR
 Thöù töï thöïc hieän pheùp toaùn OR ôû ñaây khoâng quan troïng, Vaø
nhö vaäy ta coù theå bieåu dieãn pheùp toaùn naøy theo nhieàu caùch
nhö hình veõ treân minh hoïa. Vaø ta cuõng coù nhaän xeùt laø coù
theå xaây döïng coång OR 3 ngoõ nhaäp ñeå töông öùng vôùi caùch
bieåu dieãn A + B + C.
 Vaø ta coù theå phaùt trieån ñònh lyù 11 cho pheùp toaùn OR coù N
bieán, ta bieåu dieãn noù nhö sau: A0 + A1 + A2 + A3 + ... + AN-
2 + AN-1. Khi theå hieän noù baèng coång logic, veà maët lyù thuyeát,
ta seõ theå hieän bieåu thöùc naøy baèng coång OR coù N ngoõ nhaäp.
A1 A1+A2+...+An-1+An
A2
...
An-1
An
Hình 33. Kyù hieäu coång OR coù N ngoõ nhaäp
 Laäp baûng thöïc trò cho pheùp toaùn OR coù N ngoõ nhaäp, ta thaáy
laø giaù trò cuûa x= An-1 + An-2 +... + A2 + A1 + A0 chæ baèng 0
vôùi moät tröôøng hôïp duy nhaát laø (An-1, An-2,..., A2, A1, A0) =
(0, 0, ..., 0, 0, 0) coøn moïi tröôøng hôïp khaùc thì x = 1.
x= An-1 + An-2 +...
An-1 An-2 ... A2 A1 A0 + A2 + A1 + A0
0 0 ... 0 0 0 0
0 0 ... 0 0 1 1
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
1 1 ... 1 1 0 1
1 1 ... 1 1 1 1
Baûng 9. Baûng thöïc trò cho pheùp toaùn OR coù N ngoõ nhaäp
 Veà maët kyõ thuaät. caùc nhaø saûn xuaát cuõng ñaõ saûn xuaát caùc
coång OR vôùi soá ngoõ nhaäp töø 2 ngoõ leân ñeán 8 ngoõ. Nhöng do
nhöõng loaïi coång OR coù töø 3 ngoõ nhaäp trôû leân thì khaù hieám
treân thò tröôøng, neân khi thi coâng ta vaãn phaûi duøng coång OR
hai ngoõ nhaäp thay theá.
 Ta xeùt tieáp caùc ñònh lyù veà luaät keát hôïp cho pheùp toaùn AND.
Thöù töï thöïc hieän pheùp toaùn AND ôû ñaây khoâng quan troïng,
Vaø nhö vaäy ta coù theå bieåu dieãn pheùp toaùn naøy theo nhieàu
caùch nhö hình veõ döôùi. Vaø ta cuõng coù nhaän xeùt laø coù theå
xaây döïng coång AND 3 ngoõ nhaäp ñeå töông öùng vôùi caùch bieåu
dieãn A.B.C
A.(B.C) A.B
A A
B
=
B B.C (A.B).C
C
C
A A.B.C
= B
A.(B.C) = (A.B).C = A.B.C (Ñònh lyù 12)
C
Hình 34. Luaät keát hôïp cho pheùp toaùn AND.
 Vaø ta coù theå phaùt trieån ñònh lyù 12 cho pheùp toaùn AND coù N
bieán, ta bieåu dieãn noù nhö sau: A0.A1.A2.A3 . ... . AN-2.AN-1.
Khi theå hieän noù baèng coång logic, veà maët lyù thuyeát, ta seõ theå
hieän bieåu thöùc naøy baèng coång AND coù N ngoõ nhaäp.
A1
A2
A3 A1.A2...An
A4
An-3
An-2
An-1
An
Hình 35. Kyù hieäu coång AND coù N ngoõ nhaäp
 Laäp baûng thöïc trò cho pheùp toaùn AND coù N ngoõ nhaäp, ta
thaáy laø giaù trò cuûa x= An-1 . An-2 .... . A2 . A1 . A0 chæ baèng 1
vôùi moät tröôøng hôïp duy nhaát laø (An-1, An-2,..., A2, A1, A0) =
(1, 1, ..., 1, 1, 1) coøn moïi tröôøng hôïp khaùc thì x = 0.
x= An-1 . An-1 .. . A2 . A1
An-1 An-2 ... A2 A1 A0 . A0
0 0 ... 0 0 0 0
0 0 ... 0 0 1 0
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
1 1 ... 1 1 0 0
1 1 ... 1 1 1 1
Baûng 10. Baûng thöïc trò cho pheùp toaùn AND coù N ngoõ nhaäp
coång AND vôùi soá ngoõ nhaäp töø 2 ngoõ leân ñeán 8 ngoõ. Nhöng
do nhöõng loaïi coång AND coù töø 3 ngoõ nhaäp trôû leân thì khaù
hieám treân thò tröôøng, neân khi thi coâng ta vaãn phaûi duøng coång
AND hai ngoõ nhaäp thay theá.
 Ñeå chöùng minh caùc ñònh lyù veà luaät keát hôïp cuûa pheùp toaùn
OR vaø AND naøy ta duøng baûng thöïc trò ñeå chöùng minh.
1.8.3- Caùc ñònh lyù veà luaät phaân phoái giöõa pheùp toaùn OR vaø
pheùp toaùn AND
(Ñònh lyù 13.a) A.(B+C) = A.B + A.C
A.B
A
A B A.B + A.C
=
B A.(B + C)
C
B+C C
A.C
Hình 36. Minh hoïa ñònh lyù 13.a
(Ñònh lyù 13.b) (A+B).(C+D) = A.C + A.C + B.C + B.D
A.C
A A+B A
(A + B).(C + D) C
B
= A.D
A.C + A.D + B.C + B.D
C
D
D
C+D
B.C
B
B.D
Hình 37. Minh hoïa ñònh lyù 13.b

(Ñònh lyù 13.c) A + A.B = A
A + A .B
A
= A
B
A .B
Hình 38. Minh hoïa ñònh lyù 13.c
(Ñònh lyù 13.d) A + A .B = A + B
A + A .B A+B
A A
=
B
B
A .B
Hình 39. Minh hoïa ñònh lyù 13.d
 Caùc ñònh lyù (13.a) vaø (13.b) coù theå chöùng minh baèng caùch
duøng baûng thöïc trò. Coøn ñeå deã nhôù, ta xem luaät naøy gioáng
nhö caùch ta khai trieån bieåu thöùc vaø ñaët thöøa soá chung trong
ñaïi soá thoâng thöôøng.
 Caùc ñònh lyù (13.c) vaø (13,d) laø ñaëc thuø rieâng cuûa ñaïi soá logic,
ta coù theå duøng baûng thöïc trò ñeå chöùng minh hay aùp duïng
caùc ñònh lyù tröôùc ñoù ñeå chöùng minh.
 Ta duøng caùc ñònh lyù tröôùc ñeå chöùng minh ñònh lyù (13.c):
A + A.B = A.1 + A.B
aùp duïng ñònh lyù (2) A = A.1
A.1 + A.B = A( 1 + B)
aùp duïng ñònh lyù (13.a) A.B + A.C = A.(B+C)
A( 1 + B) = A . 1
aùp duïng ñònh lyù (6) 1 + B = 1.
A.1 = A
aùp duïng ñònh lyù (2) A.1= A
Vaäy: A + A.B = A ñònh lyù ñaõ ñöôïc chöùng minh.
 Ta duøng caùc ñònh lyù tröôùc ñeå chöùng minh ñònh lyù (13.d):
A + A .B = A.1 + A .B
aùp duïng ñònh lyù (2) A = A.1
A.1 + A .B = A.(B+ B ) + A .B
aùp duïng ñònh lyù (8) 1 = B + B
A.(B+ B ) + A .B = A.B + A. B + A .B
aùp duïng ñònh lyù (13.a) A.(B+ B )=A.B + A. B
A.B + A. B + A .B = A.B + A.B + A. B + A .B
aùp duïng ñònh lyù (3) A.B=(A.B).(A.B)
A.B + A.B + A. B + A .B = A.(B+ B ) + B.(A+ A )
aùp duïng ñònh lyù (13.a) A.B+A. B =A.(B+ B ) vaø A.B+ A
.B=B(A+ A )
A.(B+ B ) + B.(A+ A ) = A.1 + B.1
aùp duïng ñònh lyù (8) B + B = 1 vaø A+ A = 1
A.1 + B.1 = A + B
aùp duïng ñònh lyù (2) A.1= A vaø B.1=B
Vaäy: A + A .B = A + B ñònh lyù ñaõ ñöôïc chöùng minh.
1.8.4- Caùc ñònh lyù DeMorgan

(Ñònh lyù 14) AB = A .B
(Ñònh lyù 15) A.B = A + B
A
A+B A+B A . B
A
=
B
B
A+B A . B
A A
=
B B
Hình 40. Minh hoïa cho ñònh lyù 14
Hình 41. Minh hoïa cho ñònh lyù 15
 Ta coù theå chöùng minh hai ñònh lyù treân baèng caùch laäp baûng
thöïc trò. Ñaây laø hai ñònh lyù raát quan troïng trong vieäc ruùt goïn
caùc bieåu thöùc coù daïng phuû ñònh cuûa moät toång hay daïng phuû
ñònh cuûa moät tích.
 Nhaän xeùt: ñònh lyù soá 14 chính laø pheùp toaùn NOR/coång NOR,
ñònh lyù 15 chính laø pheùp toaùn NAND/coång NAND. Vôùi ñònh
lyù DeMorgan, ta coù moät caùch bieåu dieãn khaùc cho cho hai
coång treân nhö veá phaûi cuûa caùc hình treân.
 Ta cuõng phaûi löu yù ñeán vieäc môû roäng phaïm vi aùp duïng caùc
ñònh lyù treân baèng caùch duøng phöông phaùp thay theá moät bieåu
thöùc logic thaønh moät bieán. Nhö tröôøng hôïp ñònh lyù 14, vôùi
bieåu thöùc A.B.C , thì ta ñaët bieán phuï F = A vaø G = B.C thì
bieåu thöùc logic treân seõ trôû thaønh laø F.G = F + G = A +_ B.C
= A + B + C  A.B.C = A + B + C nhö hình minh hoïa döôùi.
A
A . B.C A
A A+ B + C
= B
B.C
B
C
C
Hình 42. Môû roäng phaïm vi aùp duïng cho moät bieåu thöùc
 Vaø ta coù theå phaùt trieån ñònh lyù 14 cho pheùp toaùn NOR coù N
bieán, ta bieåu dieãn noù nhö sau: A1 + A2 + A3 + ... + AN-1 + AN.
Khi theå hieän noù baèng coång logic, veà maët lyù thuyeát, ta seõ theå
hieän bieåu thöùc naøy baèng coång NOR coù N ngoõ nhaäp.
A1
A2
... A1+A2+...+An-1+An
An-1
An
Hình 43. Kyù hieäu coång NOR coù N ngoõ nhaäp
coång NOR vôùi soá ngoõ nhaäp töø 2 ngoõ leân ñeán 8 ngoõ. Nhöng
do nhöõng loaïi coång OR coù töø 3 ngoõ nhaäp trôû leân thì khaù
NOR hai ngoõ nhaäp vaø coång OR hai ngoõ nhaäp ñeå thay theá.
Nhö tröôøng hôïp coång NOR 3 ngoõ nhaäp döôùi, phaûi thay theá
baèng 1 coång OR hai ngoõ nhaäp vaø 1 coång NOR 2 ngoõ nhaäp.
A+B
A
A x= A+ B+ C x= A+ B+ C
B
B =
C C
Hình 44. Thay theá coång NOR 3 ngoõ nhaäp
 Vaø ta coù theå phaùt trieån ñònh lyù 15 cho pheùp toaùn NAND coù
N bieán, ta bieåu dieãn noù nhö sau: A1 + A2 + A3 + ... + AN-1 +
AN. Khi theå hieän noù baèng coång logic, veà maët lyù thuyeát, ta seõ
theå hieän bieåu thöùc naøy baèng coång NAND coù N ngoõ nhaäp.
A1
A2 A1.A2...An-1.An
...
An-1
An
Hình 45. Kyù hieäu coång NAND coù N ngoõ nhaäp

coång NAND vôùi soá ngoõ nhaäp töø 2 ngoõ leân ñeán 8 ngoõ. Nhöng
do nhöõng loaïi coång NAND coù töø 3 ngoõ nhaäp trôû leân thì khaù
NAND hai ngoõ nhaäp vaø coång AND hai ngoõ nhaäp ñeå thay
theá. Nhö tröôøng hôïp coång NAND 3 ngoõ nhaäp döôùi, phaûi thay
theá baèng 1 coång AND hai ngoõ nhaäp vaø 1 coång NAND 2 ngoõ
nhaäp.
A .B
A
A x = A.B.C x = A.B.C
B
B =
C C
Hình 46. Thay theá coång NAND 3 ngoõ nhaäp
1.8.5- Tính ña duïng cuûa pheùp toaùn NOR/ coång NOR vaø
pheùp toaùn NAND/ coång NAND
 Nhö treân ñaõ noùi, coù theå duøng duy nhaát moät loaïi coång NOR
hay NAND ñeå thieát keá maïch logic. Ta seõ chöùng minh baèng
caùc ñònh lyù ñaõ neâu ôû phaàn tröôùc.
 Thay theá coång NOT baèng coång NAND: A = A.A

A
A A A.A
=
Hình 47. Thay theá moät coång NOT baèng moät coång NAND
 Thay theá coång AND baèng coång NAND: A.B = A.B
A A .B A A.B A.B
=
B B
Hình 48. Thay theá moät coång AND baèng hai coång NAND
 Thay theá coång OR baèng coång NAND: A + B = A.A.B.B

A A.A
A+B A.A . B.B
A
=
B
B B.B
Hình 49. Thay theá moät coång OR baèng ba coång NAND

 Thay theá coång NOT baèng coång NOR: A = A  A
A A A A+A
=
Hình 50. Thay theá moät coång NOT baèng moät coång NOR
 Thay theá coång AND baèng coång NOR: A.B = A  A  B  B
A A+A
A+A + B+B
A
=
B
B B+B
Hình 51. Thay theá moät coång AND baèng ba coång NOR
 Thay theá coång OR baèng coång NOR: A + B = A  B
A+B A+B A+B

A A
=
B B
Hình 52. Thay theá moät coång OR baèng hai coång NOR
1.8.6- Möùc logic tích cöïc
 Cho moät maïch toå hôïp coù sô ñoà khoái nhö hình veõ, ñeøn LED1
seõ saùng khi Z1 = 0 vaø ñeøn LED2 seõ saùng khi Z2 = 1. Trong
tröôøng hôïp naøy ta noùi, Z1 laø ngoõ xuaát tích cöïc möùc thaáp vaø
Z2 laø ngoõ xuaát tích cöïc möùc cao.
VCC
R
LED1
D
Z1
C
Maïch Soá
B
Z2
A
LED2
Hình 53. Sô ñoà khoái cho khaùi nieäm möùc logic tích cöïc.
 Ñeå minh hoïa roõ khaùi nieäm möùc logic tích cöïc, ta xeùt moät
tröôøng hôïp cuï theå sau:
VCC
R
A
B
LED
C
Z
D
Hình 54. Z laø ngoõ xuaát tích cöïc möùc thaáp.
 Cuõng laáy maïch toå hôïp naøy, nhöng laàn naøy noái vôùi Led theo
caùch khaùc.
A
B
C Z
D
LED
Hình 55. Z laø ngoõ xuaát tích cöïc möùc cao.
 Vôùi maïch toå hôïp khoâng thay ñoåi, chæ noái vôùi ñeøn LED theo
hai caùch khaùc nhau, ta coù khaùi nieäm ngoõ xuaát tích cöïc möùc
thaáp vaø tích cöïc möùc cao. Maïch tröôùc, ñeøn saùng khi Z = 0,
ta noùi maïch naøy coù ngoõ xuaát tích cöïc möùc thaáp. Maïch sau,
ñeøn saùng khi Z = 1, ta noùi maïch naøy coù ngoõ xuaát tích cöïc
möùc cao. Coøn baûn chaát cuûa maïch toå hôïp khoâng coù gì thay
ñoåi.
 Veà maët kyù hieäu, thì söû duïng daáu troøn () ñeå bieåu thò tích cöïc
möùc thaáp vaø bình thöôøng ñeå bieåu thò tích cöïc möùc cao.
D
Z (Tích cöïc möùc thaáp)
C
Maïch Soá
B
A
Hình 56. Kyù hieäu cho ngoõ xuaát tích cöïc möùc thaáp.
D
Z (Tích cöïc möùc cao)
C
B Maïch Soá
A
Hình 57. Kyù hieäu cho ngoõ xuaát tích cöïc möùc cao.
 Vaø khaùi nieäm möùc logic tích cöïc cuõng aùp duïng cho caû ngoõ
nhaäp, vôùi ngoõ nhaäp naøo baèng 1 maø ngoõ xuaát tích cöïc thì ta
noùi ngoõ nhaäp ñoù tích cöïc möùc cao, ngoõ nhaäp baèng 0 maø ngoõ
xuaát tích cöïc thì ta noùi ngoõ nhaäp ñoù tích cöïc möùc thaáp, vaø
kyù hieäu möùc logic tích cöïc cuõng nhö ngoõ xuaát.
 Khaùi nieäm möùc logic tích cöïc ñöôïc söû duïng vôùi muïc ñích laø
phaân tích maïch baèng lyù luaän (khoâng duøng baûng thöïc trò) ñeå
hieåu ñöôïc caùch hoaït ñoäng cuûa maïch.
1.8.7- Kyù hieäu logic chuaån vaø kyù hieäu logic thay theá
 Vôùi khaùi nieäm möùc logic tích cöïc ñaõ ñeà caäp treân, ta seõ duøng
chuùng ñeå thay ñoåi kyù hieäu 5 loaïi coång NOT, OR, AND, NOR,
NAND. Nhöõng kyù hieäu ñoù ñöôïc goïi laø kyù hieäu thay theá. Vaø
chuùng ñöôïc duøng khi phaân tích maïch baèng lyù luaän.
NOT
A A A A
=
OR
A+B A . B = A+B
A A
=
B B
A.B AND A + B = A.B

A A
=
B B
A+B NOR A B = A+B

A A
=
B B
NAND A +B = A.B
A A.B A
=
B B
Hình 58. Kyù hieäu chuaån vaø caùc kyù hieäu thay theá.
 Nhaän xeùt 1: coù theå môû roäng cho soá ngoõ nhaäp tôùi N.
 Nhaän xeùt 2: toaøn boä ngoõ nhaäp cuûa kyù hieäu chuaån khoâng coù
daáu troøn, coøn toaøn boä ngoõ nhaäp cuûa kyù hieäu thay theá ñeàu
coù daáu troøn.
1.8.8- ÖÙng duïng cuûa vieäc söû duïng kyù hieäu logic thay theá
 Cho moät sô ñoà maïch nhö sau:

A A.C
A.C B.C
C
B
B.C
Hình 59. Maïch duøng toaøn coång NAND
 Raát khoù nhaän xeùt maïch hoaït ñoäng nhö theá naøo, chæ coù theå
nhaän xeùt ñöôïc sau khi laäp xong baûng thöïc trò.
 Ta seõ thay ñoåi kyù hieäu logic chuaån baèng kyù hieäu logic thay
theá ñeå coù theå deå nhaän xeùt maïch theo hai caùch sau
 Caùch 1:
A
Hình 60. Thay coång NAND cuoái baèng kyù hieäu thay theá.
 Nhìn vaøo hình veõ ta noùi, ngoõ xuaát cuûa maïch baèng 1 khi (A=1
vaø C=1) hay (B=1 vaø C=1).
 Caùch 2:
A
Hình 61. Thay theá hai coång NAND ñaàu baèng kyù hieäu thay theá.
 Nhìn vaøo hình veõ ta noùi, ngoõ xuaát cuûa maïch baèng 0 khi (A=0
hoaëc B=0) vaø (C=0).
 Löu yù, khi duøng caùc kyù hieäu thay theá, phaûi baûo ñaûm nguyeân
taéc khi noái giöõa caùc coång thì daáu troøn () phaûi noái vôùi daáu
troøn (), khoâng daáu noái vôùi khoâng daáu.
 Caùch thay theá thöù nhaát, duøng khi ngoõ xuaát laø tích cöïc möùc
cao. Caùch thay theá thöù hai duøng khi ngoõ xuaát laø tích cöïc
möùc thaáp.
1.9- Caùc Vi Maïch Chöùa Caùc Coång Logic
1.9.1- Vi maïch chöùa coång NOT
Hình 62. IC 7404 chöùa saùu coång NOT
1.9.2- Vi maïch chöùa coång OR
Hình 63. IC 7432 chöùa 4 coång OR

1.9.3- Vi maïch chöùa coång AND
Hình 64. IC 7408 chöùa 4 coång NAND
1.9.4- Vi maïch chöùa coång NOR
Hình 65. IC 7402 chöùa 4 coång NOR
1.9.5- Vi maïch chöùa coång NAND
Hình 66. IC 7400 chöùa 4 coång NAND

1.9.6- Vi maïch chöùa coång EX-OR
Hình 67. IC 7486 chöùa 4 coång EX-OR

1.10- Bieåu Dieãn Haøm Logic Theo Caùc Daïng Chuaån
1.10.1- Daïng chuaån tuyeån vaø daïng chuaån hoäi
 Ñeå bieåu dieãn haøm logic baèng phöông phaùp ñaïi soá, coù hai
daïng chuaån: daïng chuaån tuyeån (coøn ñöôïc goïi laø daïng chuaån
giao hay tieáng Anh goïi laø minterm hay sum of products) vaø
daïng chuaån hoäi (tieáng Anh goïi laø maxterm hay product of
sums).
 Caùc pheùp toaùn logic duøng ôû ñaây laø pheùp toaùn OR vaø pheùp
toaùn AND, rieâng pheùp toaùn NOT chæ duøng cho 1 bieán.
 Trong daïng chuaån tuyeån, moãi bieåu thöùc laø moät pheùp toaùn
AND coù N bieán, caùc bieán cuûa pheùp toaùn AND coù theå ôû daïng
bình thöôøng hay qua pheùp toaùn NOT, taát caû caùc bieåu thöùc
ñoù seõ laø bieán ñaàu vaøo cuûa pheùp toaùn OR coù N bieán.
 Trong daïng chuaån hoäi, moãi bieåu thöùc laø moät pheùp toaùn OR
coù N bieán, caùc bieán cuûa pheùp toaùn OR coù theå ôû daïng bình
thöôøng hay qua pheùp toaùn NOT, taát caû caùc bieåu thöùc ñoù seõ
laø bieán ñaàu vaøo cuûa pheùp toaùn AND coù N bieán
 Ta seõ ñi laàn löôït töø haøm logic coù moät bieán ñeán N bieán
1.10.2- Haøm logic 1 bieán x = f(A)
 Laäp baûng thöïc trò:

A x = f(A)
0 x0
1 x1
Baûng 11. Baûng thöïc trò vôùi xi  {0,1}
 Coâng thöùc ñaïi soá daïng chuaån tuyeån: x = A .x0 + A.x1
 Coâng thöùc ñaïi soá daïng chuaån hoäi: x = (A +x0).( A + x1)
 Vôùi haøm moät bieán, ta lieät keâ taát caû tröôøng hôïp coù theå xaûy
ra laø 22 = 22 = 4 tröôøng hôïp.
1
 Tröôøng hôïp 1: x0 = x1 = 0  x = 0 (Ñaây laø haèng 0)

A x = f(A)
0 0
1 0
Baûng 12. Baûng thöïc trò vôùi x0 = x1 = 0
 Tröôøng hôïp 1-daïng chuaån tuyeån: x = A .x0 + A.x1  x = A

.0 + A.0 = 0
 Tröôøng hôïp 1-daïng chuaån hoäi: x = (A+x0).( A +x1)  x=( A

+0).(A+0) =0
 Tröôøng hôïp 2: x0 = 0 & x1 = 1  x = A

A x = f(A)
0 0
1 1
Baûng 13. Baûng thöïc trò vôùi x0 = 0 & x1 = 1

.0 + A.1 = A
 Tröôøng hôïp 2-daïng chuaån hoäi: x=(A+x0).( A +x1) x= (A+0).(

A +1) = A
 Trong tröôøng hôïp x = A, veà maët lyù thuyeát, thì noái thaúng bieán
A vaøo maïch, khoâng thoâng qua coång naøo. Trong thöïc teá thi
coâng maïch, neáu coù söï suy giaûm ñieän theá cuûa caùc ngoõ xuaát,
ta thöôøng thieát keá coång ñeäm vôùi ngoõ xuaát baèng ngoõ nhaäp,
ñeåø baûo ñaûm möùc logic cuûa tín hieäu. Hay trong tröôøng hôïp
laøm trung gian caùc loaïi coång coù coâng ngheä cheá taïo khaùc
nhau nhö giöõa TTL vaø CMOS...
A A
Baûng 14. Kyù hieäu coång ñeäm
 Tröôøng hôïp 3: x0 = 1 & x1 = 0  x = A (Ñaây laø coång NOT)

A x = f(A)
0 1
1 0
Baûng 15. Baûng thöïc trò vôùi x0 = 1 & x1 = 0
 Tröôøng hôïp 3-daïng chuaån tuyeån: x = A .x0 + A.x1 x = A

.1 + A.0 = A
 Tröôøng hôïp 3-daïng chuaån hoäi: x = (A+x0).( A +x1)x=(A+1).(

A +0) = A
 Tröôøng hôïp 4: x0 = x1 = 1  x = 1 (Ñaây laø haèng 1)

A x = f(A)
0 1
1 1
Baûng 16. Baûng thöïc trò vôùi x0 = x1 = 1

.1 + A.1 = 1
 Tröôøng hôïp 4-daïng chuaån hoäi: x=(A+x0).( A +x1) x= (A+1).(

A +1) = 1
1.10.3- Haøm 2 bieán x = f(B, A)

B A x = f(B, A)
0 0 x0
0 1 x1
1 0 x2
1 1 x3
 Coâng thöùc ñaïi soá daïng chuaån tuyeån: x = B . A .x0 + B .A.x1 +

B. A .x2 + B.A.x3
 Coâng thöùc ñaïi soá daïng chuaån hoäi: x = (B+A+x0).(B+ A +x1).(

B +A+x2). ( B + A +x3)
 Vôùi haøm hai bieán, ta lieät keâ taát caû tröôøng hôïp coù theå xaûy ra
laø 2 2 = 24 = 16 tröôøng hôïp. ÔÛ ñaây, chæ vieát coâng thöùc daïng
2
chuaån tuyeån.
 Tröôøng hôïp 1: x0 = x1 = x2 = x3 = 0  x = 0 (Ñaây laø haèng 0)

B A x = f(B, A)
0 0 0
0 1 0
1 0 0
1 1 0
Baûng 18. Baûng thöïc trò vôùi x0 = x1 = x2 = x3 = 0
 Tröôøng hôïp 1- daïng chuaån tuyeån: x = B . A . 0 + B . A. 0 +

B. A . 0 + B. A. 0 = 0
 Tröôøng hôïp 2: x0 = 1 & x1 = x2 = x3 = 0  x = B . A (Ñaây laø

coång NOR)
B A x = f(B, A)
0 0 1
0 1 0
1 0 0
1 1 0
Baûng 19. Baûng thöïc trò vôùi x0 = 1 & x1 = x2 = x3 = 0

B. A . 0 + B. A. 0 = B . A
 Tröôøng hôïp 3: x1 = 1 & x0 = x2 = x3 = 0

B A x = f(B, A)
0 0 0
0 1 1
1 0 0
1 1 0

B. A . 0 + B. A. 0 = B .A
 Tröôøng hôïp 4: x0 = x1 = 1 & x2 = x3 = 0  x = B

B A x = f(B, A)
0 0 1
0 1 1
1 0 0
1 1 0
Baûng 21. Baûng thöïc trò vôùi x0 = x1 = 1 & x2 = x3 = 0

B. A . 0 + B. A. 0 = B . A + B .A = B
 Tröôøng hôïp 5: x0 = x1 = x3 = 0 & x2 = 1 x = B. A
B A x = f(B, A)
0 0 0
0 1 0
1 0 1
1 1 0
Baûng 22. Baûng thöïc trò vôùi x0 = x1 = x3 = 0 & x2 = 1
 Tröôøng hôïp 5- daïng chuaån tuyeån:  x = B . A . 0 + B . A. 0

+ B. A .1 + B. A. 0 = B. A
 Tröôøng hôïp 6: x0 = x2 = 1 & x1 = x3 = 0  x = A

B A x = f(B, A)
0 0 1
0 1 0
1 0 1
1 1 0

B. A . 1 + B. A. 0 = B . A + B. A = A
 Tröôøng hôïp 7: x1 = x2 = 1 & x0 = x3 = 0  x = BA (Ñaây laø

coång EX-OR)
B A x = f(B, A)
0 0 0
0 1 1
1 0 1
1 1 0

B. A . 1 + B. A. 0 = B .A + B. A = BA
 Tröôøng hôïp 8: x0 = x1 = x2 = 1 & x3 = 0  x = B + A (Ñaây laø

coång NAND)
B A x = f(B, A)
0 0 1
0 1 1
1 0 1
1 1 0
 Tröôøng hôïp 8- daïng chuaån tuyeån: x = B . A . 1+ B . A. 1 +
B. A . 1+ B. A. 0 = B . A + B .A + B. A = B . A + B .A + B.
A + B.A = B + A
 Tröôøng hôïp 9: x3 = 1 & x0 = x1 = x2 = 0  x = B.A (Ñaây laø coång

AND laø tröôøng hôïp ñaûo cuûa tröôøng hôïp 8)
B A x = f(B, A)
0 0 0
0 1 0
1 0 0
1 1 1

B. A . 0 + B. A. 1 = B.A
 Tröôøng hôïp 10: x0 = x3 = 1 & x1 = x2 = 0  x = A  B (Ñaây

laø coång EX-NOR)
B A x = f(B, A)
0 0 1
0 1 0
1 0 0
1 1 1
 Tröôøng hôïp 10- daïng chuaån tuyeån: x = B . A . 1 + B . A. 0

+ B. A . 0 + B. A. 1 = B . A + B.A = A  B
 Tröôøng hôïp 11: x1 = x3 = 1 & x0 = x2 = 0  x = A

B A X = f(B, A)
0 0 0
0 1 1
1 0 0
1 1 1

B. A . 0 + B. A. 1 = B .A + B.A = A
 Tröôøng hôïp 12: x0 = x1 = x3 = 1 & x2 = 0  x = B + A

B A X = f(B, A)
0 0 1
0 1 1
1 0 0
1 1 1
 Tröôøng hôïp 12- daïng chuaån tuyeån: x = B . A . 1 + B . A. 1

+ B. A . 0 + B. A. 1 = B . A + B .A + B.A = B . A + B .A +
B.A + B .A = B + A
 Tröôøng hôïp 13: x0 = x1 = 0 & x2 = x3 = 1  x = B

B A x = f(B, A)
0 0 0
0 1 0
1 0 1
1 1 1

B. A .1 + B. A. 1 = B. A + B.A = B
 Tröôøng hôïp 14: x1 = 0 & x0 = x2 = x3 = 1  x = B + A

B A x = f(B, A)
0 0 1
0 1 0
1 0 1
1 1 1

B. A . 1 + B. A. 1 = B . A + B. A + B.A = B . A + B. A + B.A
+B. A = B + A
 Tröôøng hôïp 15: x1 = x2 = x3 = 1 & x0 = 0  x = A+B (Ñaây chính

laø coång OR – laø ñaûo cuûa tröôøng hôïp 2, coång NOR)
B A x = f(B, A)
0 0 0
0 1 1
1 0 1
1 1 1
 Tröôøng hôïp 15- daïng chuaån tuyeån: x = B . A . 0+ B . A. 1 +

B. A . 1+ B. A. 1 = B .A + B. A + B.A = B .A + B.A + B. A +
B.A = A+B
 Tröôøng hôïp 16: x0 = x1 = x2 = x3 = 1  x = 1 (Ñaây laø haèng 1)
B A x = f(B, A)
0 0 1
0 1 1
1 0 1
1 1 1
Baûng 33. Baûng thöïc trò vôùi x0 = x1 = x2 = x3 = 1

B. A . 1 + B. A.1 = B . A + B . A + B. A + B. A = B + B = 1
1.10.4- Haøm 3 bieán x = f(C, B, A)

C B A X = f(C, B, A)
0 0 0 x0
0 0 1 x1
0 1 0 x2
0 1 1 x3
1 0 0 x4
1 0 1 x5
1 1 0 x6
1 1 1 x7
 Coâng thöùc ñaïi soá daïng chuaån tuyeån: x = C . B . A .x0 + C . B

.A.x1 + C .B. A .x2 + C .B.A.x3 + C. B . A .x4 + C. B .A.x5 + C.B.
A .x6 + C.B.A.x7
 Coâng thöùc ñaïi soá daïng chuaån hoäi: x= (C+B+A+x0). (C+B+ A

+x1). (C+ B +A+x2).(C+ B + A +x3).( C +B+A+x4).( C +B+ A +x5). (
C + B +A+x6). ( C + B + A +x7)
 Vôùi haøm ba bieán, taát caû tröôøng hôïp coù theå xaûy ra laø 22 = 28
3
= 256 tröôøng hôïp.
1.10.5- Haøm 4 bieán x = f(D, C, B, A)

D C B A x=f(D, C, B,A)
0 0 0 0 x0
0 0 0 1 x1
0 0 1 0 x2
0 0 1 1 x3
0 1 0 0 x4
0 1 0 1 x5
0 1 1 0 x6
0 1 1 1 x7
1 0 0 0 x8
1 0 0 1 x9
1 0 1 0 x10
1 0 1 1 x11
1 1 0 0 x12
1 1 0 1 x13
1 1 1 0 x14
1 1 1 1 x15
 Coâng thöùc ñaïi soá daïng chuaån tuyeån: x = D . C . B . A .x0+ D .

C . B .A.x1 + D . C .B. A .x2 + D . C .B.A.x3 + D .C. B . A .x4+ D .C.
B .A.x5 + D .C.B. A .x6 + D .C.B.A.x7 + D. C . B . A .x8+ D. C . B
.A.x9 + D. C .B. A .x10 + D. C .B.A.x11 + D.C. B . A .x12+ D.C. B
.A.x13 + D.C.B. A .x14 + D.C.B.A.x15
 Coâng thöùc ñaïi soá daïng chuaån hoäi: x= (D+C+B+A+x0).

(D+C+B+ A +x1). (D+C+ B +A+x2). (D+C+ B + A +x3). (D+ C
+B+A+x4) . (D+ C +B+ A +x5). (D+ C + B +A+x6).(D+ C + B + A
+x7).( D +C+B+A+x8). ( D +C+B+ A +x9).( D +C+ B +A+x10).( D
+C+ B + A +x11).( D + C +B+A+x12) . ( D + C +B+ A +x13). ( D + C +
B +A+x14). ( D + C + B + A +x15)
 Vôùi haøm boán bieán, taát caû tröôøng hôïp coù theå xaûy ra laø 2 2 =
4
216 = 65536 tröôøng hôïp.
1.10.6- Haøm N bieán x = f(An-1, An-2, ..., A1, A0)

An-1 An-2 ... A0 x=f(An-1, An-2, ...,A0)
0 0 ... 0 X0
0 0 ... 1 x1
. . . . .
. . . . .
. . . . .
1 1 ... 0 xn-2
1 1 ... 1 xn-1
 Coâng thöùc ñaïi soá daïng chuaån tuyeån: x = A n-1. A n-2... A 1. A

0.x0 + A n-1. A n-2... A 1. A 0.x1+ A n-1. A n-2...A1. A 0.x2 + ... + An-1.An-
2...A1.A0.xn-1.
 Coâng thöùc ñaïi soá daïng chuaån hoäi: x = (An-1+An-

2+...+A1+A0+x0) . (An-1+An-2+...+A1+ A 0+x1).(An-1+An-2+...+ A
1+A0+x2) ..................................................... ( A n-1+ A n-2+.. A 1+

A 0+xn-1)
 Vôùi haøm N bieán, taát caû tröôøng hôïp coù theå xaûy ra laø 22
N
tröôøng hôïp.
 Nhaän xeùt 1: töø daïng chuaån tuyeån, ta thu ñöôïc daïng chuaån
hoäi baèng caùch laáy phuû ñònh hai laàn cuûa daïng chuaån tuyeån
keát hôïp vôùi ñònh lyù DeMorgan.
 Nhaän xeùt 2: Trong daïng chuaån tuyeån, do pheùp toaùn AND

vôùi 0 thì seõ baèng 0, vaø AND vôùi 1 thì baèng chính noù, neân ta
chæ vieát nhöõng bieåu thöùc logic töông öùng vôùi nhöõng giaù trò
xi=1, coøn nhöõng bieåu thöùc logic öùng vôùi xi=0 thì khoâng vieát
vaøo coâng thöùc.
 Nhaän xeùt 3: Trong daïng chuaån hoäi, do pheùp toaùn OR vôùi 0

thì seõ baèng chính noù, vaø OR vôùi 1 thì baèng 1, neân ta chæ vieát
nhöõng bieåu thöùc logic töông öùng vôùi nhöõng giaù trò xi=0, coøn
nhöõng bieåu thöùc logic öùng vôùi xi=1 thì khoâng vieát vaøo coâng
thöùc.
 Ví duï minh hoïa:

D C B A x Chuẩn tuyeån Chuaån hoäi
0 0 0 0 1 D .C . B .A
0 0 0 1 1 D . C . B .A
0 0 1 0 1 D . C .B. A
0 0 1 1 0 D+C+ B
+A
0 1 0 0 1 D .C. B . A
0 1 0 1 1 D .C. B .A
0 1 1 0 1 D .C.B. A
0 1 1 1 0 D+ C +
B+A
1 0 0 0 1 D. C . B . A
1 0 0 1 1 D. C . B .A
1 0 1 0 1 D. C .B. A
1 0 1 1 0 D +C+
B+A
1 1 0 0 0 D +C
+B+A
1 1 0 1 0 D +C
+B+ A
1 1 1 0 0 D +C +
B +A
1 1 1 1 0 D +C +
B+A
Baûng 37. Caùch vieát coâng thöùc ñaïi soá daïng chuaån tuyeån vaø
chuaån hoäi
 Ta vieát x döôùi daïng chuaån tuyeån nhö sau:

x = D . C . B . A + D . C . B .A+ D . C .B. A + D .C. B . A + D .C. B
.A+ D .C.B. A + D. C . B . A + D. C . B .A+ D. C .B. A
 Ta vieát x döôùi daïng chuaån hoäi nhö sau:

x = (D+C+ B + A ). (D+ C + B + A ). ( D +C+ B + A ). ( D + C +B+A).
( D + C + B +A). ( D + C + B + A )
 Trong nhöõng tröôøng hôïp bieåu thöùc ñaïi soá khoâng ôû daïng
chuaån, thì ta phaûi duøng caùc ñònh lyù Bool vaø ñònh lyù
DeMorgan ñeå ñöa veà daïng chuaån. Nhöõng tröôøng hôïp khoâng
duøng daïng chuaån nhö chæ duøng moät loaïi coång NAND hay
moät loaïi coång NOR, hay duøng hai loaïi coång EX-OR vaø EX-
NOR chæ söû duïng vôùi nhöõng yeâu caàu cuï theå trong nhöõng
tröôøng hôïp ñaëc bieät.
 Nhöõng coâng thöùc vieát döôùi hai daïng chuaån treân laø nhöõng
coâng thöùc vieát ñaày ñuû, vaø ngöôøi thieát keá maïch soá phaûi coù
nhieäm vuï ruùt goïn maïch ñeå giaûm soá coång hay soá vi maïch söû
duïng cho maïch ñoù ôû möùc toái thieåu.
1.11- Ruùt Goïn Moät Bieåu Thöùc Baèng Phöông Phaùp Ñaïi Soá
 Thöôøng phöông phaùp naøy ñöôïc aùp duïng cho daïng chuaån
tuyeån.
1.11.1.1- Ruùt goïn töø daïng ñaày ñuû, hay töø baûng thöïc trò
vieát ra
 Laáy moät ví duï töø baûng thöïc trò treân, ta coù:

.A+ D .C.B. A + D. C . B . A + D. C . B .A + D. C .B. A
Nhaän xeùt: laáy D . C . B . A ra xeùt, xem coù bao nhieâu bieåu thöùc
khaùc noù moät bit, ta seõ thaáy ñoù laø caùc bieåu thöùc D . C . B .A, D
.C. B . A , D .C. B .A
ta coù theå ruùt goïn 4 bieåu thöùc treân nhö sau
* D . C . B . A + D . C . B .A + D .C. B . A + D .C. B .A = D . C . B
.( A + A) + D .C. B .( A + A) = D . C . B + D .C. B = D . B .( C + C)
= D .B
hay vieát moät caùch ngaén goïn hôn laø
* D . C . B . A + D . C . B .A + D .C. B . A + D .C. B .A = D . B .( C
. A + C .A + C. A + C.A) = D . B
töông töï ta seõ coù caùc caëp
* D . C . B . A + D . C .B. A + D .C. B . A + D .C. B. A = D . A .( C .
B + C .B + C. B + C. B) = D . A
* D . C . B . A + D . C . B .A + D. C . B . A + D. C . B .A = C . B .(
D . A + D .A+ D. A + D.A) = C . B
* D . C . B . A + D . C .B. A + D. C . B . A + D. C .B. A = C . A .( D .
B + C .B+ C. B + C.B) = C . A
nhö vaäy, ta ñaõ duøng D . C . B . A 4 löôït, D . C . B .A hai löôït,
D . C .B. A hai löôït, D .C. B . A hai löôït, D. C . B . A ba löôït 
ruùt goïn x nhö sau
.A+ D .C.B. A + D. C . B . A + D. C . B .A+ D. C .B. A = ( D . C . B .
A + D . C . B . A + D . C . B . A + D . C . B . A ) + ( D . C . B .A+ D . C .
B .A) + ( D . C .B. A + D . C .B. A ) + ( D .C. B . A + D .C. B . A ) +
D .C. B .A + D .C.B. A + (D. C . B . A + D. C . B . A + D. C . B . A
) + D. C . B .A + D. C .B. A = D . B + D . A + C . B + C . A
 Laáy moät ví duï khaùc

x = D.C. B . A + D.C. B .A + D .C. B .A + D. C . B .A + D . C .B.A
+ D . C .B. A
Nhaän xeùt: laáy D.C. B . A ra xeùt, xem coù bao nhieâu bieåu thöùc
khaùc noù moät bit, ta thaáy chæ coù D.C. B .A  ta coù theå ruùt goïn
bieåu thöùc treân thaønh
*D.C. B . A + D.C. B .A = D.C. B ( A + A) = D.C. B
töông töï ta coù caùc caëp:
* D .C. B .A + D.C. B .A + D. C . B .A = D .C. B .A + (D.C. B .A +
D.C. B .A) + D. C . B .A = C. B .A.( D +D) + D. B .A.(C+ C ) = C. B
.A + D. B .A
* D . C .B.A + D . C .B. A = D . C .B.(A+ A ) = D . C .B
Nhö vaäy, ta ñaõ duøng D.C. B .A ba löôït,  ta ruùt goïn x nhö
sau:
x = D.C. B . A + D.C. B .A + D .C. B .A + D. C . B .A + D . C .B.A
+ D . C .B. A = D.C. B . A + (D.C. B .A + D.C. B .A + D.C. B .A) +
D .C. B .A + D. C . B .A + D . C .B.A + D . C .B. A = D.C. B + C.
B .A + D. B .A + D . C .B
1.11.1.2- Ruùt goïn töø daïng khoâng ñaày ñuû
 Laáy moät ví duï:

x = C. B + D .C. B + D .C.A + D .C.B.A + C. B .A + D. B .A + D.
C . B .A
Nhaän xeùt: laáy bieåu thöùc ñaõ ruùt goïn nhaát laø C. B vaø tìm trong
ñoù coù bieåu thöùc naøo coù chöùa C. B , ta coù D .C. B vaø C. B .A, 
C. B + D .C. B + C. B .A = C. B .(1 + D + A) = C. B
laáy bieåu thöùc ruùt goïn coøn laïi, maø chöa ñöôïc lieät keâ ôû phaàn
treân laø D . C .A vaø tieáp tuïc tìm xem coù bieåu thöùc naøo chöùa
D .C.A, ta coù D .C.B.A  D .C.A + D .C.B.A = D .C.A.(1 +B)
= D .C.A
töông töï ta coù caëp D. B .A vaø D. C . B .A  D. B .A + D. C . B .A
= D. B .A.(1+ C ) = D. B .A
Vaäy x = C. B + D .C. B + D .C.A + D .C.B.A + C. B .A + D. B
.A + D. C . B .A = C. B .(1 + D + A) + D .C.A.(1 +B) + D. B
.A.(1+ C ) = C. B + D .C.A + D. B .A
1.11.1.3- Ruùt goïn töø daïng chuaån hoäi
 Ta nhaân caùc bieåu thöùc laïi vôùi nhau. xong aùp duïng caùc
phöông phaùp neâu treân
 Laáy moät ví duï: x = (A + C).(B + C + D ).D = A.B.D + A.C.D +

A. D .D + B.C.D + C.C.D + C. D .D = A.B.D + A.C.D + B.C.D +
C.D
AÙp duïng phöông phaùp treân ta coù x = C.D.(1 + A + B) + A.B.D
= C.D + A.B.D
1.11.1.4- Ruùt goïn töø daïng chöa ñöôïc chuaån hoaù
 AÙp duïng ñònh lyù DeMorgan vaø caùc ñònh lyù ñaõ hoïc ñeå ñöa
veà daïng chuaån roài ruùt goïn
 Laáy moät ví duï: x = A .C.( A.B.D ) + A .B. C . D + A. B .C = A
.C.(A + B + D ) + A .B. C . D + A. B .C = A .C.A + A .C. B +
A .C. D + A .B. C . D + A. B .C = A .C. B + A .C. D + A .B. C .
D + A. B .C = A. B .C.(1 + D ) + B .C.( A + A) + A .C. D = B
.C + A. B .C + A .C. D
1.12- Ruùt Goïn Moät Bieåu Thöùc Baèng Phöông Phaùp Bieåu Ñoà Karnaugh –
Daïng Chuaån Tuyeån
 Treân cô sôû cuûa caùc ñònh lyù Bool, nhaø toaùn Hoïc Karnaugh ñaõ
ñöa ra moät phöông phaùp tröïc quan ñeå ruùt goïn moät bieåu thöùc
Bool, phöông phaùp coù teân laø biểu đồ Karnaugh.
 Phöông phaùp naøy chæ aùp duïng ñöôïc cho caùc haøm 6 bieán trôû
xuoáng, vaø deã aùp duïng nhaát laø 4 bieán trôû xuoáng. Trong taøi
lieäu naøy, ta seõ xeùt töø tröôøng hôïp 1 bieán ñeán 4 bieán, tröôùc
khi ñi vaøo phöông phaùp ruùt goïn toång quaùt.
 Coâng thöùc ñaïi soá trong caùc phaàn döôùi ñöôïc vieát döôùi daïng
chuaån tuyeån, coøn daïng chuaån hoäi seõ ñeà caäp ôû phaàn sau.
1.12.1- Biểu đồ Karnaugh cho haøm 1 bieán x = f(A)

Haøm 1 bieán chæ coù 4 tröôøng hôïp vaø quaù dôn giaûn, neân khoâng
duøng bieåu ñoà Karnaugh ñeå ñôn giaûn.
1.12.2- Biểu đồ Karnaugh cho haøm 2 bieán x = f(B, A)
 Bieåu ñoà Karnaugh moät hình vuoâng coù 4 oâ nhö sau:

B . A .x0 B .A.x1
B. A .x2 B.A.x3
Baûng 38. Bieåu ñoà Karnaugh cho haøm hai bieán
 Vieát nhö vaäy thì röôøm raø vaø khoù ruùt goïn, neân ñöa caùc giaù
trò B , B, A , A ra ngoaøi nhö hình döôùi:
A A
B x0 x1
B x2 x3
Baûng 39. Caùch bieåu dieãn khaùc cuûa bieåu ñoà Karnaugh
 Cuõng coù moät caùch bieåu dieãn khaùc, thay cho A , B laø bit 0
vaø thay cho A, B laø bit 1.
A
0 1
B
0
x0 x1
1 x2 x3
 Hai daïng bieåu dieãn sau thöôøng ñöôïc söû duïng hôn.
 Khi aùp duïng vaøo moät tröôøng hôïp cuï theå, thì ta thay caùc giaù
trò xi = 0 hay xi = 1 vaøo caùc oâ trong hình vuoâng.
Moät soá nguyeân taéc khi xaây döïng bieåu ñoà Karnaugh hai bieán:
 Bieåu ñoà Karnaugh cho haøm hai bieán laø 1 hình vuoâng goàm 4
oâ.
 Moãi oâ öùng vôùi 1 doøng trong baûng thöïc trò (tích cuûa 2 bieán B,
A vaø xi).
 Moãi oâ naèm keá caän 2 oâ.
 Hai oâ caïnh nhau chæ khaùc nhau duy nhaát 1 bit.
 OÂ naèm rieâng leû moät mình coù giaù trò xi = 1, khoanh chuùng laïi
thaønh moät voøng goàm 1 oâ, ñöôïc goïi laø LOOP1, khoâng ruùt goïn
ñöôïc bieán naøo.
 Hai oâ naèm caïnh nhau coù giaù trò laø xi = 1, khoanh chuùng laïi
thaønh moät voøng goàm 2 oâ, ñöôïc goïi laø LOOP2, thì ruùt goïn
ñöôïc moät bieán.
 Boán oâ naèm caïnh nhau coù giaù trò laø xi = 1, khoanh chuùng laïi
ñöôïc hai bieán.
Xeùt moät soá tröôøng hôïp cuûa haøm hai bieán sau:
A A
B 1 1
B 1 1
Baûng 41. Moät bieåu ñoà Karnaugh vôùi LOOP4
 Haøm 2 bieán coù moät LOOP4 bò ruùt goïn heát 2 bieán  x = 1.

A A
B 0 1
B 1 1
Baûng 42. Moät bieåu ñoà Karnaugh vôùi hai LOOP2
 Nhö tröôøng hôïp naøy coù hai LOOP2, LOOP2 thöù nhaát goàm coù
A. B + A.B, thì boû bieán B chæ coøn laïi bieán A. LOOP2 thöù hai
goàm coù A .B + A.B, thì boû bieán A chæ coøn laïi bieán B, nhö vaäy
coâng thöùc ruùt goïn ñöôïc laø x = A + B. Hay deã nhìn hôn laø
LOOP2 thöù nhaát laø coät A vaø LOOP2 thöù 2 laø coät B  x = A +
B.
 Töø bieåu ñoà Karnaugh, ta coù theå aùp duïng vaøo vieäc ruùt goïn
baèng phöông phaùp ñaïi soá. Laáy ví duï treân, bieåu thöùc chöa
ruùt goïn laø x = B.A + B. A + B .A, caên cöù vaøo bieåu ñoà Karnaugh,
thì oâ B.A ñöôïc duøng hai laàn, ta aùp duïng nhö sau: x= B.A + B.
A + B .A = B.A + B.A + B. A + B .A = B.(A+ A ) + A.(B+ B ) = B+A.
A A
B 0 1
B 1 0
Baûng 43. Moät bieåu ñoà Karnaugh vôùi hai LOOP1
 Nhö tröôøng hôïp naøy coù hai LOOP1, LOOP1 thöù nhaát laø A. B
vaø LOOP1 thöù 2 laø A .B , tröôøng hôïp naøy khoâng theå ruùt goïn
 x = A. B + A .B
1.12.3- Biểu đồ Karnaugh cho haøm 3 bieán x = f(C, B, A)
 Bieåu ñoà Karnaugh moät hình chöõ nhaät coù 8 oâ nhö sau:
C . B . A .x0 C . B .A.x1 C .B.A.x3 C .B. A .x2
C. B . A .x4 C. B .A.x5 C.B.A.x7 C.B. A .x6
Hình 68. Bieåu ñoà Karnaugh cho haøm ba bieán
 Vieát nhö vaäy thì röôøm raø vaø khoù ruùt goïn, neân ñöa caùc giaù
trò B , B, A , A ra ngoaøi nhö hình döôùi:
B.A B .A B.A B. A
C x0 x1 x3 x2
C x4 x5 x7 x6
 Cuõng coù moät caùch bieåu dieãn khaùc, thay cho A , B laø bit 0
vaø thay cho A, B laø bit 1.
B.A 00 01 11 10
C
0 x0 x1 x3 x2
1 x4 x5 x7 x6
 Hai daïng bieåu dieãn sau thöôøng ñöôïc söû duïng hôn.
 Khi aùp duïng vaøo moät tröôøng hôïp cuï theå, thì ta thay caùc giaù
trò xi = 0 hay xi = 1 vaøo caùc oâ trong hình chöõ nhaät.
Moät soá nguyeân taéc khi xaây döïng bieåu ñoà Karnaugh ba bieán:
 Bieåu ñoà Karnaugh cho haøm hai bieán laø 1 hình chöõ nhaät goàm
8 oâ.
 Moãi oâ öùng vôùi 1 doøng trong baûng thöïc trò (tích cuûa 3 bieán C,
B, A vaø xi).
 Moãi oâ naèm keá caän 3 oâ.
ñöôïc hai bieán.
 Taùm oâ naèm caïnh nhau coù giaù trò laø xi = 1, khoanh chuùng laïi
ñöôïc ba bieán.
Xeùt moät tröôøng hôïp cuûa haøm ba bieán sau:
 Cho moät haøm ba bieán vôùi baûng thöïc trò sau:

C B A x = f(C, B, A)
0 0 0 0
0 0 1 1
0 1 0 1
0 1 1 1
1 0 0 0
1 0 1 1
1 1 0 0
1 1 1 1
Baûng 46. Baûng thöïc trò cuûa 1 haøm ba bieán
 Töø baûng thöïc trò, ta vieát coâng thöùc ñaïi soá: x = C . B . A . 0 +

C . B . A . 1 + C . B. A . 1 + C . B. A. 1 + C. B . A . 0 + C. B .
A . 1 + C. B. A . 0 + C. B. A. 1 x = C . B . A + C . B. A + C
. B. A + C. B . A + C. B. A
 Ta coù bieåu ñoà Karnaugh nhö hình döôùi

B.A B .A B.A B. A
C 0 1 1 1
C 0 1 1 0
Baûng 47. Moät bieåu ñoà Karnaugh goàm 1 LOOP4 vaø 1 LOOP2
 Hay bieåu dieãn döôùi hình thöùc khaùc

BA
00 01 11 10
C
0 0 1 1 1
1 0 1 1 0
 Vôùi bieåu ñoà Karnaugh goàm 1 LOOP4 vaø 1 LOOP2  x = A +

C .B.
1.12.4- Biểu đồ Karnaugh cho haøm 4 bieán x = f(D, C, B, A)

 Ñeå toång quaùt caùch xaây döïng bieåu ñoà Karnaugh, ta ñöa ra moät soá
nguyeân taéc sau:
 Bieåu ñoà Karnaugh cho haøm 4 bieán laø 1 hình vuoâng coù 16 oâ.
 Moãi oâ öùng vôùi 1 doøng trong baûng thöïc trò (tích cuûa 4 bieán D,
C, B, A vaø xi).
 Moãi oâ naèm keá caän 4 oâ, nhö oâ x5 keà 4 oâ x1, x4, x7, x13, oâ x6
keà vôùi 4 oâ x2, x4, x7, x14, oâ x0 keà 4 oâ x1, x4, x8, x10, ...
 LOOP laø taäp hôïp caùc oâ coù giaù trò xi = 1 naèm caïnh nhau theo
nguyeân taéc 2n, vôùi n = 0, 1, 2, 3, 4  LOOP1, LOOP2, LOOP4,
LOOP8, LOOP16.
ñöôïc hai bieán. Trong bieåu ñoà Karnaugh 4 bieán, LOOP4 laø 4
oâ taïo thaønh hình vuoâng, hay taïo thaønh moät coät, moät haøng
hay 4 oâ ôû 4 goùc.
ñöôïc ba bieán. Trong bieåu ñoà Karnaugh 4 bieán, LOOP8 laø 8
oâ taïo thaønh hai haøng hay hay coät.
 Möôøi saùu oâ naèm caïnh nhau coù giaù trò laø xi = 1, khoanh chuùng
laïi thaønh moät voøng goàm 16 oâ, ñöôïc goïi laø LOOP16, thì ruùt
goïn ñöôïc boán bieán.
Töø baûng thöïc trò, hay töø coâng thöùc ñaïi soá, ta xaây döïng bieåu ñoà Karnaugh
theo caùc nguyeân taéc treân, tuyø thuoäc vaøo thöù töï D, C, B, A chuùng ta seõ coù caùc
bieåu ñoà Karnaugh khaùc nhau veà maët hình thöùc, nhöng keát quaû vaãn nhö nhau.
Nhö moät soá bieåu ñoà Karnaugh döôùi ñaây.
BA 00 10 11 01
DC
00 x0 x2 x3 x1
10 x8 x10 x11 x9
11 x12 x14 x15 x13
01 x4 x6 x7 x5
hay
BA 11 10 00 01
DC
01 x7 x6 x4 x5
11 x15 x14 x12 x13
10 x11 x10 x8 x9
00 x3 x2 x0 x1
hay ...
Baûng 49. Moät soá caùch bieåu dieãn khaùc nhau cuûa khaùc nhau
cuûa bieåu ñoà Karnaugh
 Trong taøi lieäu naøy, ñeå thoáng nhaát veà maët kyù hieäu, bieåu ñoà
Karnaugh ñöôïc xaây döïng moät trong hai daïng vôùi thöù töï sau:
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x7 x6
11 x12 x13 x15 x14
10 x8 x9 x11 x10
Hay
B.A B .A B.A B. A
D .C x0 x1 x3 x2
D .C x4 x5 x7 x6
D.C x12 x13 x15 x14
D. C x8 x9 x11 x10
Baûng 50. Caùch bieåu dieãn bieåu ñoà Karnaugh duøng trong taøi lieäu
 Vaø ñeå cho goïn, nhöõng oâ coù giaù trò xi = 0 seõ ñeå troáng, chæ ñöa
vaøo nhöõng oâ coù giaù trò xi = 1.
 Haøng soá 1 laø D . C , haøng soá 2 laø D .C, haøng soá 3 laø D.C,
haøng soá 4 laø D. C .
 Coät soá 1 laø B . A , coät soá 2 laø B .A, coät soá 3 laø B.A, coät soá 4
laø B. A .
 Giaûi thuaät: (baøi toaùn toâ maøu, hay baøi toaùn tìm phuû toái tieåu) - bao
goàm 4 böôùc )
 Xeùt baøi toaùn toâ maøu ñöôïc phaùt bieåu nhö sau: cho 1 hình
goàm nhieàu oâ, nhöõng oâ cuøng nhoùm ñöôïc toâ 1 maøu, moät oâ coù
theå thuoäc nhieàu nhoùm, toâ laøm sao kín hình ban ñaàu vôùi soá
maøu ít nhaát vaø löôïng maøu duøng cho moãi maøu laø ít nhaát.
 Giaûi thuaät ruùt goïn trong bieåu ñoà Karnaugh thöïc chaát laø baøi
toaùn toâ maøu (hay laø baøi toaùn tìm phuû toái tieåu), vôùi moãi LOOP
laø 1 maøu, soá oâ trong moãi LOOP laø khoái löôïng cuûa moãi maøu.
Ruùt goïn laøm sao soá LOOP ít nhaát, vaø moãi LOOP thì coù ít
bieán nhaát.
 Böôùc 1: lieät keâ taát caû caùc LOOP8, LOOP4, LOOP2, LOOP1, löu yù
laø khoâng ñöôïc coù tröôøng hôïp LOOPi  LOOPj, vaø vieát coâng thöùc
ruùt goïn cho moãi LOOP.
 Böôùc 2: tìm oâ naøo chæ thuoäc duy nhaát 1 LOOP, ta choïn LOOP ñoù,
laëp laïi böôùc naøy ñeán khi naøo khi naøo khoâng coøn oâ naøo coù tính
chaát treân. Neáu thöïc hieän xong böôùc naøy maø toâ kín bieåu ñoà
Karnaugh ban ñaàu, thì ta coù duy nhaát 1 keát quaû ruùt goïn , vaø keát
quaû naøy laø toái giaûn.
 Böôùc 3:
 Neáu sau böôùc 2 maø bieåu ñoà Karnaugh vaãn chöa ñöôïc toâ kín,
choïn tuyø yù 1 LOOP , laëp laïi böôùc naøy cho ñeán khi toâ kín
bieåu ñoà Karnaugh ban ñaàu. Ta coù moät keát quaû ruùt goïn, nhöng
do nhöõng oâ ôû böôùc naøy thuoäc ít nhaát laø 2 LOOP trôû leân, neân
vieäc löïa choïn tuyø yù 1 LOOP chöùa nhöõng oâ thuoäc loaïi naøy
ñeå toâ, daãn ñeán keát quaû laø chöa baûo ñaûm toái giaûn.
 Do ñoù, ta phaûi xeùt ñeán phaûn ñeà, laø ñeå toâ oâ ñöôïc choïn tuyø yù
maø khoâng duøng LOOP ôû böôùc ( 3.i ), thì phaûi duøng ñeán LOOP
kia vaø ta seõ coù moät keát quaû khaùc. Vaø vieäc xeùt phaûn ñeà seõ ñi
theo thöù töï ngöôïc vôùi böôùc ( 3.i ).
 Böôùc 4:
 Sau böôùc 3, ta seõ coù nhieàu keát quaû ruùt goïn khaùc nhau, ôû
böôùc naøy, ta xeùt caùc keát quaû theo tieâu chuaån phaùt bieåu ban
ñaàu laø soá LOOP ít nhaát, neáu soá LOOP baèng nhau, thì xeùt keát
quaû naøo chöùa LOOP coù ít bieán hôn thì toái giaûn hôn. Vaø coù
khaû naêng laø chæ coù moät coâng thöùc toái giaûn duy nhaát hay
nhieàu coâng thöùc töông ñöông.
 Xeùt moät ví duï cuï theå cho giaûi thuaät neâu treân:
 Cho x = f(D, C, B, A) =  m (0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, 13,

15) vôùi D laø MSB, A laø LSB
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Hình 69. Bieåu ñoà Karnaugh cho haøm 4 bieán treân
 Böôùc 1: Lieät keâ taát caû caùc LOOP cuûa bieåu ñoà
 LOOP16: khoâng coù.
 LOOP4: coù 5 LOOP ñaët teân laø L4-1, L4-2, L4-3, L4-4, L4-5
 LOOP2: coù 3 LOOP ñaët teân laø L2-1, L2-2, L2-3
 Ta lieät keâ cuï theå töøng LOOP nhö sau

L4-1 laø taäp hôïp 4 oâ x0, x1, x3, x2  L4-1 = {x0, x1, x3, x2} = D
.C
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Baûng 51. L4-1 = D . C chöùa 4 oâ treân moät haøng

.B
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Baûng 52. L4-2 = D . B chöùa 4 oâ taïo thaønh hình vuoâng

.A
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Baûng 53. L4-3 = D . A chöùa 4 oâ ôû hai caïnh

L4-4 laø taäp hôïp 4 oâ x3, x2, x11, x10  L4-4 = {x3, x2, x11, x10} =
C .B
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Baûng 54. L4-4 = C .B chöùa 4 oâ ôû hai caïnh

L4-5 laø taäp hôïp 4 oâ x0, x2, x8, x10  L4-5 = {x0, x2, x8, x10} =
C .A
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Baûng 55. L4-5 = C . A chöùa 4 oâ ôû 4 goùc

L2-1 laø taäp hôïp 2 oâ x5, x13  L2-1 = {x5, x13} = C . B .A
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Baûng 56. L2-1 = C . B .A chöùa 2 oâ keà nhau

L2-2 laø taäp hôïp 2 oâ x13, x15  L2-2 = {x13, x15} = D.C.A
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Baûng 57. L2-2 = D.C.A chöùa 2 oâ keà nhau

L2-3 laø taäp hôïp 2 oâ x15, x11  L2-3 = {x15, x11} = D.B.A
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Baûng 58. L2-3 = D.B.A chöùa 2 oâ keà nhau
 Böôùc 2: oâ x6 thuoäc duy nhaát L4-3 = {x0, x2, x4, x6} = D . A vaø
oâ x8 thuoäc duy nhaát L4-5 = {x0, x2, x8, x10} = C . A  x = D .
A + C . A + ... ôû böôùc 2 ta ñaõ toâ ñöôïc 6 oâ, coøn laïi 6 oâ x1, x3,
x5, x13, x15, x11 chöa toâ
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Baûng 59. Keát quaû toâ bieåu ñoà Karnaugh sau böôùc 2
 Böôùc 3:
Böôùc 3.1:
Ñeå toâ nhöõng oâ coøn laïi, ta choïn tuyø yù moät LOOP, trong tröôøng hôïp naøy ta
choïn L4-1 = { x0,x1,x2,x3 } = D . C  toâ theâm 2 oâ x1, x3  x = D . A + C . A + D
. C + … coøn 4 oâ x5 , x13 , x11 , x15 chöa toâ.
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Baûng 60. Keát quaû toâ bieåu ñoà Karnaugh sau böôùc 3.1
Böôùc 3.1.1:
Ñeå toâ nhöõng oâ coøn laïi, ta choïn tuyø yù moät LOOP, trong tröôøng hôïp naøy ta
choïn L2-3 = {x11 , x15} = C.B.A  toâ theâm 2 oâ x11 , x15  x = D . A + C . A + D .
C + C.B.A +… coøn laïi 2 oâ x5 , x13 chöa toâ
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Baûng 61. Keát quaû toâ bieåu ñoà Karnaugh sau böôùc 3.1.1
Böôùc 3.1.1.1:
Ñeå toâ hai oâ x5 vaø x13 coøn laïi, ta choïn tuyø yù L2-1 = {x5, x13} = D. B .A  x =
D . A + C . A + D . C + C.B.A + D. B .A (Coâng thöùc 1) vaø bieåu ñoà Karnaugh ñaõ
ñöôïc toâ xong hay ta ñaõ coù moät coâng thöùc ruùt goïn.
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Baûng 62. Keát quaû toâ bieåu ñoà Karnaugh sau böôùc 3.1.1.1
Böôùc 3.1.1.2: (phaûn ñeà cuûa 3.1.1.1)
Trong böôùc 3.1.1.1 vieäc löïa choïn L2-1 ñeå toâ hai oâ x5 vaø x13 laø tuøy yù, neân ñeå
toâ 2 oâ x5 ,x13 coøn laïi maø khoâng duøng L2-1, baét buoäc phaûi duøng L4-2 = {x0 , x1 ,
x4, x5} = D . B vaø L2-2 = {x13 ,x15 } = D.C.A  x = D . A + C . A + D . C + C.B.A +
D . B + D.C.A (Coâng thöùc 2)
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Böôùc 3.1.2: (phaûn ñeà cuûa 3.1.1)
Ñeå toâ theâm hai oâ x11, x15 maø khoâng duøng L2-3 thì baét buoäc phaûi duøng L2-2
= {x13, x15} = D.C.A vaø L4-4 = {x2, x3, x10, x11} = C .B  x = D . A + C . A + D . C
+ D.C.A + C .B + … coøn laïi 1 oâ x5 chöa toâ
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Böôùc 3.1.2.1:
Coøn 1 oâ x5 chöa toâ, ta choïn L4-2 = {x0,x1,x4,x5} = D . B ñeå toâ
xong  x = D . A + C . A + D . C + D.C.A + C .B + D . B (Coâng
thöùc 3)
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Böôùc 3.1.2.2: (phaûn ñeà cuûa 3.1.2.1)
Ñeå toâ oâ x5 maø khoâng choïn L4-2 thì baét buoäc phaûi duøng L2-1
= {x5,x13} = C. B .A ñeå toâ xong  x = D . A + C . A + D . C +
D.C.A + C .B + C. B .A (Coâng thöùc 4)
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Böôùc 3.2: (phaûn ñeà cuûa 3.1)
Ñeå toâ ñöôïc hai oâ x1, x3 maø khoâng choïn L4-1 thì baét buoäc phaûi
choïn L4-2 = {x0, x1, x4, x5} = D . B vaø L4-4 = {x2, x3, x10, x11}
= C .B  x = D . A + C . A + D . B + C .B + ... coøn laïi hai oâ
x13, x15 chöa toâ.
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Baûng 67. Keát quaû toâ bieåu ñoà Karnaugh sau böôùc 3.2
Böôùc 3.2.1:
Ñeå toâ hai oâ x13, x15 coøn laïi, ta choïn L2-2 = {x13,x15} = D.C.A
ñeå toâ xong  x = D . A + C . A + D . B + C .B + D.C.A (Coâng
thöùc 5)
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Böôùc 3.2.2 (phaûn ñeà cuûa 3.2.1)
Ñeå toâ hai oâ x13, x15 coøn laïi, maø khoâng choïn L2-2 = {x13,x15} =
D.C.A thì phaûi choïn L2-1 = {x5, x13} = C. B .A vaø L2-3 = {x11,x15}
= D.B.A ñeå toâ xong  x = D . A + C . A + D . B + C .B + C. B
.A + D.B.A (Coâng thöùc 6)
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x6
11 x13 x15
10 x8 x11 x10
Böôùc 4:
Sau böôùc 3 ta coù saùu coâng thöùc:
x = D . A + C . A + D . C + C.B.A + D. B .A (Coâng thöùc 1)
x = D . A + C . A + D . C + C.B.A + D . B + D.C.A (Coâng thöùc
2)
x = D . A + C . A + D . C + D.C.A + C .B + D . B (Coâng thöùc
3)
x = D . A + C . A + D . C + D.C.A + C .B + C. B .A (Coâng thöùc
4)
x = D . A + C . A + D . B + C .B + D.C.A (Coâng thöùc 5)
x = D . A + C . A + D . B + C .B + C. B .A + D.B.A (Coâng thöùc
6)
Ta choïn coâng thöùc 5 vì ñoù coâng thöùc ruùt goïn nhaát.
 Giaûi thuaät duøng bieåu ñoà Karnaugh cho haøm 4 bieán noùi treân ñöôïc
minh hoïa baèng löu ñoà sau:
BƯỚC 1
(Liệt kê tất cả các LOOP)
5 LOOP4 và 3 LOOP2
BƯỚC 2
(Chọn các LOOP chứa ô
duy nhất thuộc nó)
x=L4-3 + L4-5
BƯỚC 3.1 BƯỚC 3.1.1 BƯỚC 3.1.1.1 (CT1)

(Chọn tùy ý L4-1) (Chọn tùy ý L2-3) (Chọn tùy ý L2-1)
x=L4-3+L4-5+L4-1+... x= L4-3+L4-5 +L4-1+L2-3+... x= L4-3+L4-5 +L4-1+L2-3+L2-1
BƯỚC 3.1.1.2 (CT2)

(Không chọn L2-1, phải chọn L4-2 & L2-2)
x= L4-3+L4-5 +L4-1+L2-3+L4-2+L2-2
BƯỚC 3.1.2 BƯỚC 3.1.2.2 (CT3)

BƯỚC 4
(Không chọn L2-3, phải chọn L2-2 & L4-4) (Chọn tùy ý L4-2)
(Chọn CT5)
x=L4-3+L4-5+L4-1+L2-2+L4-4+... x=L4-3+L4-5+L4-1+L2-2+L4-4+L4-2
BƯỚC 3.1.2.1 (CT4)

(Không chọn L4-2, phải chọn L2-1)
x=L4-3+L4-5+L4-1+L2-2+L4-4+L2-1
BƯỚC 3.2 BƯỚC 3.2.1 (CT5)

(Không chọn L4-1, phải chọn L4-2 & L4-4) (Chọn tùy ý L2-2)
x=L4-3+L4-5+L4-2+L4-4+... x=L4-3+L4-5+L4-2+L4-4+L2-2
BƯỚC 3.2.2 (CT6)

(Không chọn L2-2, phải chọn L2-1 & L2-3)
x=L4-3+L4-5+L4-2+L4-4+L2-1+L2-3
Hình 70. Löu ñoà cho giaûi thuaät ruùt goïn haøm 4 bieán ñaõ cho
baèng bieåu ñoà Karnaugh.
1.12.5- Biểu đồ Karnaugh cho haøm 5 bieán x = f(E, D, C, B, A)

vaø haøm 6 bieán x = f(F, E, D, C, B, A)
1.12.5.1- Bieåu ñoà Karnaugh cho haøm 5 bieán
 Ta coù theå môû roäng phaïm vi aùp duïng bieåu ñoà Karnaugh leân
ñeán haøm 5 bieán vaø haøm 6 bieán. Bieåu ñoà Karnaugh cho haøm
5 bieán laø hai bieåu ñoà Karnaugh cho haøm 4 bieán choàng leân
nhau, goàm 32 oâ. Nhö vaäy, moãi oâ seõ keà vôùi 5 oâ nhö hình veõ
döôùi:
Baûng 70. Bieåu ñoà Karnaugh cho haøm 5 bieán
Trong maët phaúng, ta laät bieåu ñoà Karnaugh cuûa haøm 5 bieán
thaønh hai bieåu ñoà Karnaugh cho haøm 4 bieán naèm caïnh nhau
nhö hình veõ:
E E
B. A B.A B .A B.A B.A B .A B.A B. A
D .C x18 x19 x17 x16 x0 x1 x3 x2 D .C
D .C x22 x23 x21 x20 x4 x5 x7 x6 D .C
D.C x30 x31 x29 x28 x12 x13 x15 x14 D.C
D. C x26 x27 x25 x24 x8 x9 x11 x10 D. C
Baûng 71. Bieåu ñoà Karnaugh cho haøm 5 bieán treân maët phaúng
 Khi chieáu leân maët phaúng, thì chuùng ta coù hai bieåu ñoà
Karnaugh ñoái xöùng göông qua truïc giöõa, nhöõng oâ keà nhau
thuoäc beân E hay E thì caùch tính khoâng coù gì thay ñoåi. Rieâng
nhöõng oâ keà nhau thuoäc baûng beân kia thì löu yù laø ñoái xöùng
göông nhö oâ x0 seõ keà oâ x16, oâ x5 keà vôùi oâ x21, x15 keà vôùi oâ
x31, x10 keà vôùi x26
 Vaäy 8 oâ coù giaù trò xi = 1 treân cuøng moät haøng thì ruùt goïn ñöôïc
3 bieán, 16 oâ coù giaù trò xi = 1 treân hai haøng keà nhau thì ruùt
goïn ñöôïc 4 bieán, 8 oâ thuoäc hai coät ñoái xöùng göông qua truïc
giöõa coù giaù trò xi = 1 seõ ruùt goïn ñöôïc 3 bieán, 16 oâ thuoäc 4
coät keà nhau seõ ruùt goïn ñöôïc 4 bieán
1.12.5.2- Bieåu ñoà Karnaugh cho haøm 6 bieán laø:
 Bieåu ñoà Karnaugh cho haøm 6 bieán laø moät hình laäp phöông
goàm 4 bieåu ñoà Karnaugh cho haøm 4 bieán choàng leân nhau,
goàm 64 oâ. Moãi oâ seõ keà vôùi 6 oâ nhö hình veõ:
Baûng 72. Bieåu ñoà Karnaugh cho haøm 6 bieán
Trong maët phaúng, ta laät bieåu ñoà Karnaugh cuûa haøm 6 bieán
thaønh boán bieåu ñoà Karnaugh cho haøm 4 bieán naèm caïnh nhau
nhö hình veõ:
F .E F.E
D .C x18 x19 x17 x16 x0 x1 x3 x2 D .C
D .C x22 x23 x21 x20 x4 x5 x7 x6 D .C
D.C x30 x31 x29 x28 x12 x13 x15 x14 D.C
D. C x26 x27 x25 x24 x8 x9 x11 x10 D. C
D. C x58 x59 x57 x56 x40 x41 x43 x42 D. C
D.C x62 x63 x61 x60 x44 x45 x47 x46 D.C
D .C x54 x55 x53 x52 x36 x37 x39 x38 D .C
D .C x50 x51 x49 x48 x32 x33 x35 x34 D .C
F.E F. E
Baûng 73. Bieåu ñoà Karnaugh cho haøm 6 bieán treân maët phaúng
 Caùch tính caùc oâ keà nhau cuõng gioáng nhö bieåu ñoà Karnaugh
haøm 5 bieán, löu yù ñeán vieäc ñoái xöùng göông qua caùc truïc vaø
ñoái xöùng qua taâm toaï ñoä
 Giaûi thuaät ruùt goïn cho bieåu ñoà Karnaugh cuûa haøm 5 vaø 6
bieán cuõng töông töï nhö haøm 4 bieán neâu treân.
Daïng Chuaån Hoäi
 Veà nguyeân taéc, thì ruùt goïn moät bieåu thöùc logic baèng phöông phaùp
bieåu ñoà Karnaugh daïng chuaån hoäi cuõng gioáng nhö daïng chuaån
tuyeån, ñieàu khaùc bieät duy nhaát laø tính nhöõng giaù trò xi = 0 thay vì
choïn xi =1
 Ñeå toång quaùt caùch xaây döïng bieåu ñoà Karnaugh, ta ñöa ra moät soá
nguyeân taéc sau cho bieåu ñoà Karnaugh 4 bieán daïng chuaån hoäi:
 Bieåu ñoà Karnaugh cho haøm 4 bieán laø 1 hình vuoâng coù 16 oâ.
 Moãi oâ öùng vôùi 1 doøng trong baûng thöïc trò (tích cuûa 4 bieán D,
C, B, A vaø xi).
 Moãi oâ naèm keá caän 4 oâ, nhö oâ x5 keà 4 oâ x1, x4, x7, x13, oâ x6
keà vôùi 4 oâ x2, x4, x7, x14, oâ x0 keà 4 oâ x1, x4, x8, x10, ...
 LOOP laø taäp hôïp caùc oâ coù giaù trò xi = 0 naèm caïnh nhau theo
nguyeân taéc 2n, vôùi n = 0, 1, 2, 3, 4  LOOP1, LOOP2, LOOP4,
LOOP8, LOOP16.
ñöôïc hai bieán. Trong bieåu ñoà Karnaugh 4 bieán, LOOP4 laø 4
oâ taïo thaønh hình vuoâng, hay taïo thaønh moät coät, moät haøng
hay 4 oâ ôû 4 goùc.
ñöôïc ba bieán. Trong bieåu ñoà Karnaugh 4 bieán, LOOP8 laø 8
oâ taïo thaønh hai haøng hay hay coät.
 Möôøi saùu oâ naèm caïnh nhau coù giaù trò laø xi = 0, khoanh chuùng
laïi thaønh moät voøng goàm 16 oâ, ñöôïc goïi laø LOOP16, thì ruùt
goïn ñöôïc boán bieán.
 Caùch bieåu dieãn bieåu ñoà Karnaugh cho haøm 4 bieán duøng
trong daïng chuaån hoäi
BA
00 01 11 10
DC
00 x0 x1 x3 x2
01 x4 x5 x7 x6
11 x12 x13 x15 x14
10 x8 x9 x11 x10
Baûng 74. Caùch bieåu dieãn bieåu ñoà Karnaugh duøng trong taøi lieäu
 Vaø ñeå cho goïn, nhöõng oâ coù giaù trò xi = 1 seõ ñeå troáng, chæ ñöa
vaøo nhöõng oâ coù giaù trò xi = 0.
 Haøng soá 1 laø D + C, haøng soá 2 laø D + C , haøng soá 3 D + C ,

haøng soá 4 laø D + C.
 Coät soá 1 laø B + A, coät soá 2 laø B + A , coät soá 3 laø B + A , coät
soá 4 laø B + A
 Phöông phaùp ruùt goïn gioáng nhö trong tröôøng hôïp daïng
chuaån tuyeån
Coù Nhöõng Giaù Trò Cuûa Haøm Laø Tuøy Choïn
 Trong tröôøng hôïp bieåu ñoà Karnaugh coù 1 giaù trò xi laø tuøy
choïn, coù nghóa laø choïn xi = 0 hay choïn xi = 1 ñeàu ñöôïc, thì
ta phaûi phaân tích thaønh hai bieåu ñoà Karnaugh, moät bieåu ñoà
Karnaugh öùng vôùi xi = 0 vaø moät bieåu ñoà Karnaugh öùng vôùi
xi = 1. Neáu coù hai giaù trò xi, xj laø tuyø choïn thì ta laäp thaønh 4
bieåu ñoà Karnaugh öùng vôùi caùc caëp xi, xj = 0,0 hay xi, xj = 0,1
hay xi, xj = 1,0 hay xi, xj = 1,1. Neáu coù N giaù trò xi laø tuyø choïn
thì ta seõ coù 2N bieåu ñoà Karnaugh ñeå ruùt goïn.
 Sau khi taùch ra caùc tröôøng hôïp, thì ta ruùt goïn töøng tröôøng
hôïp moät ñeå tìm ra coâng thöùc ruùt goïn nhaát.

Chöông 1. Ñaïi Soá Bool Vaø Coång Logic

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chöông 1. Ñaïi Soá Bool Vaø Coång Logic

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Chöông 1.

ÑAÏI SOÁ BOOL VAØ COÅNG LOGIC

1.1.1- Bieán logic

Hình 1. Giaûn ñoàø thôøi gian cuûa bieán A

A laø haèng 0, B laø haèng 1

Hình 2. Giaûn ñoà thôøi gian cuûa haèng A vaø haèng B.

1.1.3- Haøm Logic Vaø Maïch Logic

1.1.4- Baûng thöïc trò

1.2.1- Pheùp toaùn NOT vaø coång NOT

 Pheùp toaùn NOT laø haøm moät bieán x = f(A).

Baûng 2. Baûng thöïc trò cuûa pheùp toaùn NOT

Hình 3. Kyù hieäu coång NOT

Hình 4. Giaûn ñoà thôøi gian cuûa bieán A vaø haøm x = A

 Pheùp toaùn OR laø haøm hai bieán x = f(A, B).

 Kyù hieäu ñaïi soá: x = A+B (ñoïc laø x baèng A or B).

Baûng 3. Bảng thöïc trò cuûa pheùp toaùn OR

Hình 5. Kyù hieäu coång OR

1.2.3- Pheùp toaùn AND vaø coång AND

 Pheùp toaùn AND laø haøm hai bieán x = f(A, B).

Baûng 4. Baûng thöïc trò cuûa pheùp toaùn AND

 Thöù töï öu tieân cuûa caùc pheùp toaùn:

Hình 9. Sô ñoà khoái moät maïch logic

 Ta xaây döïng sô ñoà maïch töông öùng:

1.7.1- Pheùp toaùn NOR vaø coång NOR

 Pheùp toaùn NOR laø haøm hai bieán x = f(A, B).

 Kyù hieäu ñaïi soá: x = A  B (ñoïc laø x baèng A nor B).

Baûng 5. Baûng thöïc trò cuûa coång NOR

Hình 17. Kyù hieäu coång NOR

1.7.2- Pheùp toaùn NAND vaø coång NAND

 Pheùp toaùn NAND laø haøm hai bieán x = f(A, B).

Baûng 6. Baûng thöïc trò cuûa coång NAND

Hình 20. Kyù hieäu coång NAND

1.7.3- Pheùp toaùn EX-OR vaø coång EX-OR

 Pheùp toaùn EX-OR laø haøm hai bieán x = f(A, B).

 Kyù hieäu ñaïi soá: x = A  B (ñoïc laø x baèng A ex-or B).

Baûng 7. Baûng thöïc trò cuûa coång EX-OR

Hình 23. Kyù hieäu coång EX-OR

1.7.4- Pheùp toaùn EX-NOR vaø coång EX-NOR

 Pheùp toaùn EX-NOR laø haøm hai bieán x = f(A, B).

 Kyù hieäu ñaïi soá: x = A  B (ñoïc laø x baèng A ex-nor B).

B B A A F= A .B G = A.B x= F+G = A . B +A.B= AB

Baûng 8. Baûng thöïc trò cuûa coång EX-NOR

Hình 26. Kyù hieäu coång EX-NOR

Hay ta duøng maïch töông ñöông sau

Hình 33. Kyù hieäu coång OR coù N ngoõ nhaäp

Hình 35. Kyù hieäu coång AND coù N ngoõ nhaäp

Hình 37. Minh hoïa ñònh lyù 13.b

Hình 39. Minh hoïa ñònh lyù 13.d

1.8.4- Caùc ñònh lyù DeMorgan

Hình 40. Minh hoïa cho ñònh lyù 14

Hình 41. Minh hoïa cho ñònh lyù 15

Hình 43. Kyù hieäu coång NOR coù N ngoõ nhaäp

Hình 44. Thay theá coång NOR 3 ngoõ nhaäp

Hình 45. Kyù hieäu coång NAND coù N ngoõ nhaäp

Hình 46. Thay theá coång NAND 3 ngoõ nhaäp

 Thay theá coång NOT baèng coång NAND: A = A.A

 Thay theá coång AND baèng coång NAND: A.B = A.B

 Thay theá coång OR baèng coång NAND: A + B = A.A.B.B

Hình 49. Thay theá moät coång OR baèng ba coång NAND

 Thay theá coång AND baèng coång NOR: A.B = A  A  B  B

 Thay theá coång OR baèng coång NOR: A + B = A  B

A+B A+B A+B

1.8.6- Möùc logic tích cöïc