Συλλογή απομαγνητοφωνημένων ομιλιών

Άρχ.Σάββα Αγιορείτου

13ο Μέρος

Σειρά pdf σε συνέχειες - 2018

Μια δωρεάν διαδυκτιακή συλλογή,απομαγνητοφωνημένων ομιλιών,
του π.Σάββα Αγιορείτη,που έχουν αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα:
(hristospanagia3.blogspot.gr)

Κατεβάστε τις συνέχειες της σειράς,όπως και μελλοντικά pdf με νέες απομαγνητοφωνημένες
ομιλίες που θα αναρτούνται ανα διαστήματα,στην ανωτέρω ηλεκτρονική διεύθηνση,στην
επίσημη ιστοσελίδα,στην στήλη του blog (πάνω-δεξιά).

1
 Για περισσότερες ψυχοφελείς ομιλίες για πλήθος θέματων,καθώς και για μελέτη πλήθους
κειμένων Λόγων και Διδαχών Αγίων Πατέρων,επισκεφτείτε τις παρακάτω
ιστοσελίδες.Καθημερινή Ενημέρωση & Αναρτήσεις.
(Επίσημες Ιστοσελίδες)
[Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Παλαιότερες Αναρτήσεις]
hristospanagia3.blogspot.gr
www.hristospanagia.gr
agiapsychanalysi.blogspot.gr
Η παρούσα συλλογή απομαγνητοφωνημένων ομιλιών,αποτελεί ένα πάρα πολύ μικρό μέρος,απο
το σύνολο ομιλιών του π.Σάββα.Ακούστε τις ομιλίες της παρούσας συλλογής καθώς και τις
συνεχειές τους (ανα θεματική κατηγορία) καθώς και πλήθος άλλων ομιλιών πάνω σε ποικίλα
πνευματικά θέματα,στις παρακάτω ιστοσελίδες με καθημερινή & εβδομαδιαία ενημέρωση:
(Συλλογή ομιλιών - Youtube)
[Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Φόρτωση Περισσοτέρων]
https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/videos
(Playlists Ομιλιών ανα θεματική Κατηγορία - Youtube)
[Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Φόρτωση Περισσοτέρων]
https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/playlists
(Θεματικές Ενότητες Blog – Ετικέτες ανα κατηγορία)
http://hristospanagia3.blogspot.gr/p/blog-page_25.html
Γιά ενημέρωση μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για τις καθημερινές λίστες θεμάτων που
αναρτούνται καθημερινά στην ιστοσελίδα - στείλτε τό e-mail σας στό:kyrios.ihsous@gmail.com

2
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
13ο Μέρος
(Ψυχοφελείς ομιλίες πάνω σε ποικίλα πνευματικά θέματα)

1)Τί εἶναι ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου [Σελ 4 εώς 27]

2)Πῶς καταξιωνόμεθα ὡς ἄνθρωποι [Σελ 28 εώς 46]
3)Οἱ τρόποι ἐγκαταλείψεως τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ [Σελ 47 εώς 62]
4)Ἡ ἀγάπη τοῡ ἀνθρώπου πρός τόν Θεό καί ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρός τούς ἀνθρώπους
[Σελ 63 εώς 93]

5)Πῶς θά ἀγαπήσουμε τόν Χριστό μας [Σελ 94 εώς 107]

6)Τό κοσμικό φρόνημα - Τί εἶναι καί πῶς θά τό νικήσουμε [Σελ 108 εώς 121]
7)Τά νέα βιβλία τῶν Θρησκευτικῶν - Φάκελοι Δημοτικοῦ καί Γυμνασίου [Σελ 122 εώς 144]

3
 Τί εἶναι ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου
Μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, συνεχίζουμε τήν πρός Ἐφεσίους ἐπιστολή καί βρισκόμαστε
στό 3ο κεφάλαιο, στόν 19ο στίχο, ὅπου λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στούς Ἐφεσίους
ὅτι παρακαλεῖ τόν Θεό «γνῶναί τε τήν ὑπερβάλλουσαν τῆς γνώσεως ἀγάπην τοῦ
Χριστοῦ». Νά γνωρίσουν δηλαδή οἱ Ἐφέσιοι τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, ἡ ὁποία
ὑπερβαίνει τήν γνώση, κάθε γνώση. «Ἵνα πληρωθῆτε εἰς πᾶν τό πλήρωμα τοῦ
Θεοῦ», γιά νά γεμίσετε μέ ὅλο τό πλήρωμα τῆς χάριτος τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ. Εἴχαμε
πεῖ τήν προηγούμενη φορά πάνω σ’ αὐτόν τόν στίχο ὅτι ἡ γνώση αὐτή πού μᾶς
χαρίζει ὁ Θεός, ἡ πνευματική γνώση, ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ, δίνεται στόν ἄνθρωπο πού
ἀγαπάει τόν Θεό. Εἶναι ἀρχή τῆς Καινῆς Διαθήκης, ἀρχή τοῦ Εὐαγγελίου ὅτι: ὅποιος
άγαπάει τόν Θεό, αὐτός γνωρίζει τόν Θεό.
– Καί πῶς ὁ ἄνθρωπος ἀγαπάει, πῶς ἀποκτᾶ αὐτή τήν ἀγάπη;

Μόνο ζώντας μέσα στήν Ἐκκλησία μέ ὅλους τούς ἁγίους διαμέσου τῶν ἁγίων
ἀρετῶν καί τῶν ἱερῶν μυστηρίων, μᾶς λέει ὁ Ἅγιος Ἰουστίνος ὁ Πόποβιτς στήν
ἑρμηνεία πού ἔχει στήν πρός Ἐφεσίους ἐπιστολή. Αὐτή ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό, εἶναι
μία ἀγάπη πού ἀποκτάει ὁ ἄνθρωπος, ὅταν ζήσει σωστά μέσα στήν Ἐκκλησία. Ἐκεῖ
μέσα στήν Ἐκκλησία παίρνει τήν χάρη τοῦ Θεοῦ καί προχωρεῖ στήν γνώση τοῦ Θεοῦ
καί στήν γνώση τῆς ἀγάπης πού ἔχει ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο. Ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος
μετά διευκολύνεται, χαριτώνεται, ὥστε κι αὐτός ν’ ἀγαπήσει τόν Θεό
ἀνταποκρινόμενος στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ τήν ὁποία αἰσθάνεται. Καί ὅσο περισσότερο
κανείς ἀγαπάει τόν Θεό, τόσο περισσότερο αἰσθάνεται καί τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.

Ἡ ὁποία ἀγάπη τοῦ Θεοῦ εἶναι ἄπειρη, εἶναι ἀπροσπέλαστη, ἀκατανόητη,

ἀνερμήνευτη, δέν μποροῦμε νά τήν βάλουμε στό μικροσκόπιο νά τήν ἀναλύσουμε,
γιατί εἶναι ἄκτιστη θεία ἐνέργεια. Δηλαδή εἶναι κάτι τό θεϊκό καί τόν Θεό δέν μπορεῖ
κανείς νά Τόν ἐξετάσει μέ τήν λογική καί νά Τόν καταλάβει μέ τήν λογική, μπορεῖ
μόνο λίγο νά μπεῖ μέσα στήν ἐνέργεια αὐτή τοῦ Θεοῦ καί νά τήν αἰσθανθεῖ μέ τήν
πίστη.

Ζώντας λοιπόν σωστά μέσα στήν Ἐκκλησία ὁ ἄνθρωπος θεραπεύεται, λέει ὁ Ἅγιος
Ἰουστίνος, ἀπό τήν φιλαμαρτία, ἀπό τήν ἀγάπη δηλαδή πού ἔχουμε ὅλοι οἱ ἐμπαθεῖς
ἄνθρωποι -δυστυχῶς- πρός τήν ἁμαρτία. Ὅπως γεννιόμαστε, γεννιόμαστε ἄρρωστοι
πνευματικά, φίλοι τῆς ἁμαρτίας καί τῶν παθῶν. Ζώντας σωστά μέσα στήν Ἐκκλησία,
μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, προχωροῦμε στήν κάθαρση καί στόν φωτισμό.
Ἀπαλλασσόμαστε ἀπό τήν ἀγάπη τῆς ψυχῆς πρός τά πάθη, τά πάθη τοῦ νοῦ, τά πάθη
τῆς καρδιᾶς. Ὁ ἄνθρωπος ἐξυγιαίνεται, μέ τήν ἀγάπη, μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ καί
προχωρεῖ στήν θεϊκή ὑγεία. Ἔτσι γίνεται κανείς ἱκανός γιά τήν ἐπίγνωση τοῦ Θεοῦ,
γιά νά γνωρίσει τόν Θεό, νά γνωρίσει τό ὑπέρ φύσιν καί ζεῖ αὐτή τήν κάθαρση, αὐτό
τόν φωτισμό καί τήν μακαριότητα τοῦ Θεοῦ μαζί μέ ὅλους τούς Ἁγίους. Δέν εἴμαστε

4
μόνοι μας μέσα στήν Ἐκκλησία, ἀλλά μαζί μέ ὅλους τούς Ἁγίους. Γεμίζει ὁ
ἄνθρωπος μέ αὐτή τήν θεϊκή ἀγάπη, πληροῦται μέ κάθε πλήρωμα τοῦ Θεοῦ καί ὅ,τι
εἶναι τοῦ Χριστοῦ γίνεται καί δικό του. Οἱ Ἅγιοι εἶναι βοηθοί μας σ’ αὐτή τήν
προσπάθεια, σ’ αὐτόν τόν ἀγῶνα νά οἰκειωθοῦμε τόν Θεό, ὄχι βέβαια τήν οὐσία
ἀλλά τίς θεῖες ἐνέργειες.

Ὁ Χριστός εἶναι Θεάνθρωπος καί σ’ Αὐτόν κατοικεῖ πᾶν τό πλήρωμα τῆς Θεότητος
σωματικῶς, ὅπως λέει πάλι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στήν πρός Κολοσσαεῖς ἐπιστολή.
Κι αὐτό τό πλήρωμα τῆς Θεότητος γίνεται καί τοῦ ἀνθρωπου. Γίνεται καί ὁ
ἄνθρωπος, ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος Πέτρος, στήν Β΄καθολική ἐπιστολή, κοινωνός
Θείας φύσεως. Ὄχι βέβαια μέ τήν ἔννοια τῆς οὐσίας, ἀλλά τῶν ἐνεργειῶν. Γιατί καί
οἱ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκ τῆς φύσεως, εἶναι φυσικές ἐνέργειες, εἶναι ἐκ τῆς
οὐσίας. Ἀλλά ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά γνωρίσει στήν οὐσία Του τόν Θεό, οὔτε ὁ
Ἄγγελος, παρά μόνο ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Γνωρίζουμε ὅμως τόν Θεό μέσω τῶν ἐνεργειῶν
Του. Γι’ αὐτό λέμε ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη, ὁ Θεός εἶναι φῶς, ὁ Θεός εἶναι ἡ εἰρήνη
ἡμῶν, ὁ Θεός εἶναι ἡ ἀνάστασις, ὁ Θεός εἶναι ἡ ζωή. Ὅλα αὐτά εἶναι θεῖες ἐνέργειες.
Οἱ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ εἶναι ἄπειρες. Διά τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ γνωρίζουμε τόν
Θεό.

Ὁ ἄνθρωπος, λοιπόν, ζώντας μέσα στήν Ἐκκλησία γεμίζει μέ τόν Θεό, γεμίζει μέ τίς
θεῖες ἐνέργειες, βοηθούμενος καί ἀπό τίς πρεσβεῖες τῶν Ἁγίων καί γίνεται ἕνα μέ τόν
Χριστό καί μέ τούς Ἁγίους. Σάν, λέει ὁ Ἅγιος Ἰουστίνος, νά ἐνσαρκώνεται σ’ αὐτόν
ὅλος ὁ θαυμαστός Θεάνθρωπος. Σάν νά παίρνει σάρκα ὁ Θεάνθρωπος μέσα στόν
κάθε ἄνθρωπο. Αὐτό βέβαια μᾶς τό λένε καί ὅλοι οἱ Ἅγιοι, ὅτι καλούμαστε νά
γίνουμε ὅπως ἡ Θεοτόκος. Ἡ Θεοτόκος συνέλαβε μέσα στά ἄχραντα σπλάχνα της
τόν Χριστό, Τόν κυοφόρησε καί Τόν ἐγέννησε. Πνευματικῷ τῷ τρόπῳ συλλαμβάνει
κάθε πιστός μέσα του τόν Χριστό καί ἔτσι γίνεται κι αὐτός ὅπως ἡ Θεοτόκος. Ὅσο ὁ
ἄνθρωπος προχωράει στήν πνευματική ζωή καί ὡριμάζει, μορφώνεται μέσα του ὁ
Χριστός καί φτάνει «εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ» (Ἐφεσ. 4,13).
Πραγματικά, Αὐτός ὁ Θεάνθρωπος ἐνσαρκώνεται σ’ αὐτόν, στόν ἄνθρωπο, διαμέσου
τῆς Θείας Κοινωνίας, Αὐτός, ὁ Ὁποῖος εἶναι ὅλος μέσα στό θεανθρώπινο σῶμα, τήν
Ἐκκλησία. Ὁ ὅλος Χριστός λοιπόν κατοικεῖ μέσα στόν ἄνθρωπο. Ἄλλωστε ὁ ἴδιος ὁ
Χριστός μας τό εἶπε ὅτι «ἐκεῖνος πού Μέ ἀγαπάει, θά τηρήσει τίς ἐντολές Μου καί
ἐκεῖνος πού θά τηρήσει τίς ἐντολές Μου, θά ἔρθω καί Ἐγώ καί ὁ Πατέρας καί θά
κατοικήσουμε μέσα του» (Ἰω. 14,10).

Ὁ ἄνθρωπος τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ βιώνει τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας σάν κάτι
δικό του. Ὅλη ἡ Ἐκκλησία γίνεται δική του. Καί ὁ ἄνθρωπος, ὁ κατά Θεόν, ὁ κατά
Χριστόν, ὁ ἀληθινά ἐκκλησιαστικοποιημένος ἄνθρωπος, ὁ ἀληθινά ἄνθρωπος τοῦ
Θεοῦ, ζεῖ μέ ὅλη τήν Ἐκκλησία, αἰσθάνεται μέσα στήν καρδιά του ὅλη τήν
Ἐκκλησία καί ἔχει μέσα στήν καρδιά του ὅλους τούς ἀνθρώπους, ὅλους τούς
πιστούς, ὅλους τούς ἁγίους. Γιατί στήν Ἐκκλησία ἀνήκουν οἱ Ἅγιοι. Κι ἐμεῖς, νά μή
μᾶς φαίνεται ἐξωπραγματικό καί ὑπερβολικό, ὀφείλουμε νά γίνουμε ἅγιοι. Οἱ

5
κάτοικοι τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ θά εἶναι οἱ Ἅγιοι, ὄχι μόνο οἱ ἐπώνυμοι, ἀλλά καί
οἱ ἀνώνυμοι. Ὁ καθένας ἀπό μᾶς ὀφείλει νά γίνει ἅγιος, ἄν θέλει νά σωθεῖ.

Ὁ ἄνθρωπος λοιπόν τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ βιώνει μέσα του τό πλήρωμα τῆς
Ἐκκλησίας σάν κάτι δικό του, γιατί μαζί μέ ὅλους τούς Ἁγίους κατέστη μέρος τῆς
Ἐκκλησίας σύσσωμος, ἕνα σῶμα μέ τόν Χριστό καί στό σῶμα αὐτό κάθε μέλος
αἰσθάνεται τόν ἑαυτό του σάν ὁλόκληρο σῶμα. Αἰσθάνεται ἕνα μέ ὅλη τήν
Ἐκκλησία καί ὁ ἑαυτός του γίνεται μία Ἐκκλησία καί περιλαμβάνει μέσα ὅλο τόν
Χριστό. Ἔτσι καί στόν ἀσκητή τῆς ἀγάπης, ὅλο τό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι δικό
του καί ὅλος αὐτός εἶναι δικός της. Ὅλο τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας ἀνήκει σ’ αὐτόν
καί αὐτός ὅλος ἀνήκει σ’ αὐτήν. Γίνεται ὁ πιστός ἕνα μέ τήν Ἐκκλησία καί ἡ
Ἐκκλησία ἕνα μέ αὐτόν. Κατ’ αὐτόν τόν τρόπο, αὐτός προσωπικά, ἀληθινά βιώνει
«σύν πᾶσι τοῖς Ἁγίοις» τήν πραγματοποίηση τοῦ αἰώνιου σχεδίου καί τοῦ σκοποῦ
τοῦ Θεοῦ περί τοῦ κόσμου.

– Ποιός εἶναι ὁ σκοπός καί ποιό εἶναι τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιά τόν κόσμο;

Εἶναι ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός σάν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία εἶναι τό σῶμα Του, πλήρωμά
Του. Ὁ Κύριος πού τά πάντα πληροῖ, πού εἶναι «τό πλήρωμα τοῦ τά πάντα ἐν πᾶσιν
πληρουμένου» (Ἐφ. 1,23). Ὁ σκοπός, τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιά τόν κόσμο εἶναι ὅλα νά
ἀνακεφαλαιωθοῦν ἐν τῷ Χριστῷ. Ὅλα δηλαδή νά γίνουν ἕνα μέ τόν Χριστό, ὅλα νά
μποῦν μέσα στήν Ἐκκλησία, πού εἶναι τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ καί ἔχει κεφαλή τόν
Χριστό καί ἑπομένως νά ἀφθαρτιστοῦν, νά γίνουν ἄφθαρτα. Αὐτός εἶναι ὁ σκοπός
τοῦ Θεοῦ, ὁ προκαθορισμένος σκοπός γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους, κυρίως γιά τούς
χριστιανούς, «γνῶναί τε τήν ὑπερβάλλουσαν τῆς γνώσεως ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ ἵνα
πληρωθῆτε εἰς πᾶν τό πλήρωμα τοῦ Θεοῦ». Αὐτός εἶναι ὁ σκοπός τοῦ Θεοῦ, ὅλοι οἱ
χριστιανοί νά γνωρίσουμε τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, πόσο μᾶς ἀγάπησε καί μᾶς ἀγαπᾶ ὁ
Χριστός. Γιατί; Γιά νά γεμίσουμε μέ τό πλήρωμα τοῦ Θεοῦ, νά γεμίσουμε μέ τόν
Θεό, νά γίνουμε θεοί, νά σωθοῦμε, τουτέστι νά θεωθοῦμε. Αὐτός εἶναι ὁ τελικός
σκοπός τοῦ Θεοῦ γιά ὅλους τούς χριστιανούς, νά γίνουν κι αὐτοί θεοί ὅπως ὁ Ἴδιος
ἀλλά κατά χάριν.

Ζώντας μέσα στό θεανθρώπινο σῶμα τῆς Ἐκκλησίας ἐμεῖς οἱ χριστιανοί δεχόμαστε
αὐτό τό πλήρωμα τοῦ Θεοῦ καί γεμίζουμε μέ αὐτό. Γεμίζουμε μέ τόν Θεό. Γιατί ὁ
ἐνσαρκωμένος τήν ἀνθρώπινη φύση Θεός – Λόγος τήν ἔλαβε στόν ἑαυτό Του καί ἡ
φύση αὐτή τοῦ ἀνθρώπου πληρώθηκε μέ κάθε πλήρωμα τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἀνθρώπινη
φύση πού προσελήφθη ἀπό τόν Υἱό καί Λόγο τοῦ Θεοῦ, ἀπό τόν Χριστό μας, αὐτή ἡ
φύσις ἡ ἀνθρώπινη γέμισε, πληρώθηκε, μέ κάθε πλήρωμα τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι τώρα ἡ
ἀνθρώπινη φύση στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ ἔχει θεωθεῖ. Καί ὁ κάθε ἕνας ἀπό μᾶς
πλέον μπορεῖ ἑνούμενος μέ τόν Χριστό καί προσωπικά νά μετέχει σ’ αὐτή τήν δόξα
τῆς ἀνθρώπινης φύσης Του, νά μετέχει στήν θέωση. Αὐτός εἶναι ὁ σκοπός τοῦ Θεοῦ,
ὅλοι νά μποῦμε σ’ αὐτή τήν ἕνωση μέ τόν Χριστό, ὥστε ὅλοι νά γίνουμε θεοί, νά
θεωθοῦμε. Αὐτός εἶναι ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου. Πόσο φτωχά σκέφτονται οἱ

6
ἄνθρωποι σήμερα, ὅταν βάζουν ὡς σκοπό τῆς ζωῆς τους πολύ χαμηλά πράγματα, τό
νά κάνουν περιουσία, τό νά κάνουν οἰκογένεια, τό νά πάρουν ἕνα πτυχίο κ.λ.π…
Ἐνῶ ὁ σκοπός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά γίνει θεός! Αὐτό τόν σκοπό ἔχει βάλει ὁ Θεός
στόν ἄνθρωπο.

Ὁ Κύριος ἵδρυσε τήν Ἐκκλησία καί μένει διαπαντός σ’ αὐτήν, στό θεανθρώπινο
σῶμα Του, τοῦ ὁποίου εἶναι κεφαλή. Γι’ αὐτό ὅταν κανείς πηγαίνει στήν Ἐκκλησία
καί ζεῖ σωστά, σύμφωνα μέ τούς κανόνες τῆς Ἐκκλησίας, αὐτός ζεῖ μέσα στόν
Χριστό, ζεῖ μέσα στό σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Γι’ αὐτό εἶναι ἀναγκαιότατο καί εἶναι
ἀπόλυτο αὐτό πού λέμε ὅτι δέν μπορεῖς νά σωθεῖς ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησία, δέν
μπορεῖς νά σωθεῖς ἔξω ἀπό τόν Χριστό. Δέν μπορεῖς νά σωθεῖς, ἄν δέν ἐνταχθεῖς σ’
αὐτό τό σωτηριῶδες θεανθρώπινο σῶμα.

Γιά νά μπορέσει καθένας ἀπό μᾶς νά πληρωθεῖ μέ τό πλήρωμα τῆς Θεότητος, νά

γίνει θεός κατά χάρη, ἀπαραίτητο εἶναι νά ζεῖ μέ τόν Χριστό, νά ζεῖ μέσα στό σῶμα
τοῦ Χριστοῦ, πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Εἶναι ἀπαραίτητο νά πιστεύει μέ Αὐτόν, νά
ἀγαπᾶ μέ Αὐτόν, νά προσεύχεται μέ Αὐτόν, νά σκέπτεται μέ Αὐτόν, νά αἰσθάνεται μέ
Αὐτόν, νά θέλει μέ Αὐτόν, νά ὑπάρχει μέ Αὐτόν. Ὅλα νά τά κάνει μέ τόν Χριστό. Νά
ἐνανθρωπίζεται μέ Αὐτόν, νά ἀθανατίζεται μέ Αὐτόν -νά γίνεται ἀθάνατος μέ τόν
Χριστό, νά γίνεται αἰώνιος μέ Αὐτόν. Οἱ ἄνθρωποι σήμερα προσπαθοῦν νά τά
κάνουν ὅλα αὐτά ἀλλά χωρίς Αὐτόν, χωρίς τόν Χριστό, μόνοι τους. Καί ἀκοῦς
συμβουλές τοῦ τύπου: – Εἶναι καλό πράγμα νά πιστεύεις… – Ποῦ νά πιστεύεις; – Ἔ,
κάπου νά πιστεύεις, στόν Θεό… ἔτσι ἀφηρημένα. Ὄχι, δέν εἶναι καλό πράγμα αὐτό!
Εἶναι καλό πράγμα νά πιστεύεις μέ τόν Χριστό στόν Χριστό. Ἤ σοῦ λέει εἶναι καλό
πράγμα νά προσεύχεσαι. Ποῦ νά προσεύχεσαι; Ἔ, γενικά…

Ἄν πάρετε τά καινούρια βιβλία τῶν θρησκευτικῶν, ἔχουν φωτογραφίες πού δείχνουν

τούς χριστιανούς νά προσεύχονται καί δίπλα ἀκριβῶς δείχνουν ἕναν μουσουλμάνο
πού προσεύχεται, ἕναν Ἑβραῖο πού προσεύχεται…

– Τί μήνυμα περνάει στά παιδιά;

Ὅτι καί οἱ μέν καί οἱ δέ, ὅλοι κάνουν τό ἴδιο πράγμα. Δέν ἔχει σημασία σέ ποιόν
προσεύχεσαι… Ὄχι! Ἔχει σημασία, γιατί ὅλοι δέν ἔχουν τόν ἴδιο Θεό. Ἄς λένε οἱ
Οἰκουμενιστές ὅτι ὅλες οἱ μονοθεϊστικές θρησκεῖες ἔχουν τόν ἴδιο Θεό. Δηλαδή οἱ
μουσουλμάνοι, οἱ Ἑβραῖοι καί οἱ χριστιανοί. Δέν ἔχουμε τόν ἴδιο Θεό. Δέν ἔχουν τόν
Χριστό οὔτε οἱ μουσουλμάνοι οὔτε οἱ Ἑβραῖοι. Ὁ Χριστός εἶναι ὁ Θεός. Ἄν δέν
εἶσαι μέ τόν Χριστό καί ἄν δέν προσεύχεσαι μέ τόν Χριστό, δέν προσεύχεσαι στόν
Θεό, προσεύχεσαι στά εἴδωλα, στούς δαίμονες. Ἄν, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος δέν κάνει
ὅ,τι κάνει μέ τόν Χριστό, δέν μπορεῖ νά θεωθεῖ, δέν μπορεῖ νά σωθεῖ. Γι’ αὐτό λέει ὁ
Ἀπόστολος Παῦλος «ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δέ ἐν ἐμοί Χριστός» (Γαλ. 2,20). Ἐκεῖνος,
λέει, δέν ζεῖ μέ τόν ἑαυτό του, ζεῖ μέ τόν Χριστό, πιστεύει μέ τόν Χριστό,
προσεύχεται μέ τόν Χριστό, σκέπτεται μέ τόν Χριστό! Γι’ αὐτό λέει πάλι ὁ

7
Ἀπόστολος «ἡμεῖς δέ νοῦν Χριστοῦ ἔχομεν» (Α΄Κορ. 2,16). Δέν ἔχουμε δικό μας
νοῦ. Ἔχουμε τόν νοῦ τοῦ Χριστοῦ. Θέλει μέ τόν Χριστό ὁ πιστός. Δηλαδή δέν ἔχει
δική του θέληση, ἀλλά ὅ,τι θέλει ὁ Χριστός, αὐτό θέλει καί ὁ πιστός. Γι’ αὐτό καί ὁ
Χριστός μας μᾶς δίδαξε νά λέμε καί νά τό ζητᾶμε, «γενηθήτω το θέλημά Σου». Κάθε
στιγμή νά μή θέλουμε αὐτό πού ἐμεῖς νομίζουμε γιά καλό, ἀλλά αὐτό πού θέλει ὁ
Χριστός. Ἔτσι γεμίζουμε μέ τήν χάρη τοῦ Χριστοῦ.

Μ’ αὐτό τόν τρόπο σώζεται ὁ ἄνθρωπος, γιατί τό θέμα τῆς σημερινῆς ὁμιλίας αὐτό
εἶναι «Τί εἶναι ἡ σωτηρία».

– Τί εἶναι ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου;

Ἀκοῦμε πολλές φορές: Θέλουμε νά σωθοῦμε. Τό εὐχόμαστε. «Σωθίεις» ἦταν μία

εὐχή πού λέγανε οἱ παλαιότεροι. Σωθίεις – εἴθε νά σωθεῖς. Σήμερα λέμε «γειά, ἄντε
γειά», δηλαδή νά ἔχεις ὑγεία. Πόσο ξεφτίσαμε καί οἱ χριστιανοί! Ἀντί νά εὐχόμαστε
τήν σωτηρία ὁ ἕνας στόν ἄλλο, τοῦ λέμε ἁπλῶς νά ἔχεις ὑγεία. Καί φυσικά ἐννοοῦν
σωματική ὑγεία, δέν ἐννοοῦν ψυχική ὑγεία. Μακάρι νά τό ἐννοοῦν αὐτό.. Ἀλλά αὐτή
ἡ σωτηρία τί εἶναι ἄραγε; Δέν εἶναι τίποτα ἄλλο παρά ἡ ζωή μέ τόν Χριστό, ἡ ὁποία
πρέπει νά ἀρχίσει ἀπό ἐδῶ, ἀπό αὐτή τήν ζωή τήν πρό θανάτου, τήν πρό τοῦ
βιολογικοῦ θανάτου. Ἡ σωτηρία εἶναι μιά ἀδιάκοπη διαβίωση μέ τόν Σωτῆρα.

Ὁ Σωτήρας εἶναι ὁ Χριστός. Καί γιατί εἶναι ἡ σωτηρία αὐτή; Διότι ὁ Χριστός εἶναι ὁ
«ἀεί Ὤν» καί ὁ ὄντως Ὤν. Αὐτός πού ὑπάρχει πάντοτε καί ὄντως ὑπάρχει, ἀληθινά
ὑπάρχει καί θά ὑπάρχει εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἄν θέλεις κι ἐσύ νά σωθεῖς,
δηλαδή νά ὑπάρχεις εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων καί νά μήν χαθεῖς, θά πρέπει νά
ἑνωθεῖς μ’ Αὐτόν πού ὑπάρχει πάντα. Ὑπῆρχε καί ὑπάρχει καί θά ὑπάρχει. Καί αὐτός
δέν εἶναι ἄλλος παρά ὁ Ὤν. Ὁ Ὤν εἶναι ὁ Χριστός. Θά ἔχετε δεῖ στίς ἁγιογραφίες
πού γράφουν αὐτά τά τρία γράμματα Ὁ-Ὤ-Ν. Ρώτησε ὁ Μωϋσῆς τόν Θεό: – Ποιό
εἶναι τό ὄνομά Σου; καί εἶπε: – Ἐγώ εἰμι ὁ Ὤν (Ἐξοδ. 3,14). Αὐτός πού ὑπάρχει
πάντα.

Ὅποιος λοιπόν θέλει νά σωθεῖ, θά πρέπει νά ἑνωθεῖ μέ τόν Ὄντα, τόν ὄντως Ὄντα
καί τόν ἀεί Ὄντα. Αὐτή εἶναι ἡ σωτηρία, ἡ ἀδιάκοπη ζωή μέ τόν Χριστό. Γι’ αὐτό
καί σωτηρία δέν εἶναι τίποτα ἄλλο, λέει καί ὁ π. Ἰουστίνος, ἀπό τήν χριστοποίησή
μας. Δηλαδή τό νά γίνουμε χριστοί, μικροί χριστοί μέ τόν Χριστό- Σωτῆρα, ἡ θέωσή
μας μαζί Του, ὄχι αὐτονομημένα. Προσπάθησαν νά γίνουν θεοί οἱ ἄνθρωποι, ἀλλά
χωρίς τόν Χριστό. Ἀπό τήν πρώτη στιγμή αὐτή εἶναι ἡ προσπάθεια τοῦ ἀνθρώπου.
Ἀπό τή στιγμή τῆς πτώσης καί μετά οἱ πρωτόπλαστοι μέ τή συμβουλή τοῦ διαβόλου
προσπάθησαν νά γίνουν θεοί χωρίς τόν Θεό. Καί μέχρι σήμερα μέσω τῆς
τεχνολογίας, μέσω τοῦ πολιτισμοῦ, μέσω τῆς μάταιης δόξας, τοῦ χρήματος κ.λ.π.
προσπαθεῖ ὁ ἄνθρωπος νά γίνει θεός καί νά πάρει τή δόξα τοῦ Θεοῦ. Μέχρι καί
κάποιοι ἀπό αὐτούς τούς διεθνεῖς ἀστέρες τῆς ρόκ λέγανε μέ μιά ἀσέβεια ὅτι
«Χριστέ, ἐμεῖς εἴμαστε πάνω ἀπό Σένα καί θά σοῦ πάρουμε τήν δόξα, ἐμεῖς εἴμαστε

8
πιό δοξασμένοι ἀπό Σένα». Ἀνόητα φληναφήματα ἀνθρώπων πού δέν ξέρουν τίποτε
οὔτε γιά τόν Θεό οὔτε γιά τόν ἑαυτό τους!

Ἡ θέωση, λοιπόν, μέ τόν Χριστό εἶναι αὐτό πού σώζει καί ὄχι ἡ αὐτονομημένη
θέωση πού δέν εἶναι παρά ἕνα ψέμα, γιατί δέν μπορεῖς νά γίνεις θεός χωρίς τόν Θεό.
Ὁ ἁγιασμός μας μαζί Του. Ἡ μεταμόρφωσή μας μαζί Του. Ἡ ἀνάπαυσή μας μαζί
Του. Μή ζητᾶς ἀνάπαυση ἐκτός Χριστοῦ. Σήμερα οἱ ἄνθρωποι προσπαθοῦν νά
βροῦν ἀνάπαυση, ἀλλά μακριά ἀπ’ τήν Ἐκκλησία. Μακριά σοῦ λέει ἀπό τούς
παπάδες, μακριά ἀπό τήν θρησκεία.. ἔ, ἄν θέλεις, μπορεῖς νά πηγαίνεις λίγο στήν
Ἐκκλησία, ἀλλά ἄν θέλεις νά ζήσεις εὐτυχισμένος νά εἶσαι σέ ἀπόσταση, νά κρατᾶς
ἀπόσταση. Κι ὅμως ὁ Χριστός τί λέει; «Μάθετε ἀπό μένα ὅτι εἶμαι πρᾶος καί
ταπεινός τῆ καρδία· καί εὑρήσετε ἀναπαυσιν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν» (Ματθ. 11,29).
Θέλεις νά βρεῖς ἀνάπαυση; Ἀπό τόν Χριστό θά τό μάθεις. Καί πῶς θά τό μάθεις;

Ὄχι ἁπλῶς νά ἀκούσεις ἤ νά διαβάσεις γιά τόν Χριστό. Ἀλλά νά ζήσεις μαζί μέ τόν
Χριστό, ὁπότε ἐμπειρικά θά μάθεις. Γιατί τό ρῆμα μανθάνω στήν Ἁγία Γραφή
σημαίνει βιώνω, ζῶ. Ἄν λοιπόν μάθεις, δηλαδή ζήσεις μαζί μέ τόν Χριστό, τότε θά
ἔρθει ἡ ἀνάπαυση. Ἀνάπαυση χωρίς Χριστό, δέν εἶναι ἀνάπαυση. Ἡ θέωσή μας
λοιπόν μαζί Του, ἠ ἀνάπαυσή μας μαζί Του, ὁ ἁγιασμός μας μαζί Του, ἡ ἐντριάδωσή
μας μαζί Του! Κοιτάξτε ὡραῖες λέξεις πού χρησιμοποιεῖ ὁ Ἅγιος Ἰουστίνος!
Ἐντριάδωση τί θά πεῖ; Τό νά μποῦμε μέσα στήν Τριάδα, μέσα στήν Ἁγία Τριάδα. Νά
γίνουμε δηλαδή κι ἐμεῖς θεοί κατά χάριν, ὅπως εἶναι ἡ Ἁγία Τριάδα Θεός κατά φύση.
Ἡ πλήρωσή μας μαζί Του, τό νά γεμίσουμε μέ τήν χάρη Του, μέ τό πλήρωμά Του τό
θεῖο, μέ ὅλες τίς δικές Του θεοδοτικές δυνάμεις αὐτό εἶναι ἡ σωτηρία μας. Αὐτή εἶναι
ἡ σωτηρία. Δέν εἶναι λοιπόν κάτι τυχαῖο… ἔτσι κι ἐμεῖς νά καταφέρουμε νά πᾶμε σέ
μιά γωνίτσα στόν Παράδεισο… Ὄχι, εἶναι μία σοβαρότατη, ἡ πιό σοβαρή καί
σπουδαία ἐργασία πού καλούμαστε νά κάνουμε ἐδῶ καί τώρα. Νά ζήσουμε μέ ὅλες
μας τίς δυνάμεις τίς ψυχικές καί τίς σωματικές μέ τόν Χριστό.

Ἡ σωτηρία εἶναι, λέει πάλι ὁ Ἅγιος Ἰουστίνος, μιά ἀμφοτεροβαρής διαδικασία.

Κι αὐτή ἡ λέξη εἶναι πολύ ὡραία. Τί σημαίνει ἀμφοτεροβαρής; Σημαίνει, πρῶτον,
ἀπελευθέρωση τοῦ ἑαυτοῦ μας ἀπό τήν ἁμαρτία, τόν θάνατο, τόν διάβολο, ἀπό τό
κακό, τό ὁποῖο δέν μπορεῖ νά γίνει παρά μόνο ὅταν ὁ ἄνθρωπος μετανοήσει μέσα
στήν Ἐκκλησία καί πάρει τήν δύναμη τοῦ Χριστοῦ γιά νά τό κάνει, νά διώξει τόν
διάβολο. Γιατί μόνο μέ τόν Χριστό φεύγει ὁ διάβολος. Πρῶτον λοιπόν αὐτό, νά
ἀπελευθερωθοῦμε ἀπό τήν ἁμαρτία, τόν θάνατο καί τόν διάβολο καί τό δεύτερο
στοιχεῖο τῆς διαδικασίας τῆς σωτηρίας εἶναι ἡ πλήρωσή μας μέ τόν Χριστό καί Θεό.
Ἡ πλήρωσή μας μέ τόν Σωτῆρα, τό νά γεμίσει ὁ ἄνθρωπος μέ τόν Θεό. Ἀφενός μέν
ἕνα ἄδειασμα, ἀφετέρου ἕνα γέμισμα. Ἄδειασμα ἀπό τό κακό, γέμισμα μέ τό ἀγαθό
καί ἀγαθός εἶναι μόνο ὁ Θεός.

Ἐπιτυγχάνονται, δηλαδή, δύο σκοποί ταυτόχρονα μέ τήν εἴσοδο τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ
Χριστοῦ καί Σωτῆρα στήν ψυχή μας. Πρῶτον, ἡ πλήρωσή μας ἀπό Αὐτόν. Γεμίζουμε

9
μέ τόν Χριστό διαμέσου τῶν ἱερῶν Μυστηρίων καί τῶν ἁγίων ἀρετῶν. Πῶς
γεμίζουμε μέ τόν Χριστό; Ὅταν ἀφενός μέν μετέχουμε στά ἅγια Μυστήρια, τό Ἅγιο
Βάπτισμα, τό Ἅγιο Χρίσμα, τήν ἱερά ἐξομολόγηση, τήν μετάνοια καί τήν Θεία
Εὐχαριστία-Θεία Κοινωνία. Ἔτσι γεμίζει ὁ ἄνθρωπος μέ τόν Θεό. Καί ἀφετέρου
εἶναι ἠ ἀπελευθέρωσή μας ἀπό τήν ἁμαρτία, τόν θάνατο καί τόν διάβολο, ἀφοῦ
καταστρέφει ὅλες αὐτές τίς ἀντίθετες δυνάμεις ὁ Χριστός πού ἔρχεται μέσα μας μέ
τήν δύναμη τῆς Θεότητάς Του. Ποῦ μπορεῖ νά σταθεῖ ὁ διάβολος μπροστά στόν
Χριστό;! Τό Φῶς διαλύει τό σκοτάδι. Ἔτσι, σωτηρία δέν εἶναι μόνο ἄφεση ἁμαρτιῶν
ἀλλά καί θέωση, πού σημαίνει τήν πληρότητα τῆς ὑπάρξεώς μας μέ τόν Χριστό Θεό
καί Σωτῆρα. Καί ἐδῶ κάτι πού μποροῦμε νά σχολιάσουμε εἶναι ὅτι δέν εἶναι ἀρκετή
ἡ ἐξομολόγηση, γιά νά σωθεῖ ὁ ἄνθρωπος.

Μέ τήν ἐξομολόγηση τί γίνεται; Παίρνεις τήν ἄφεση, τήν συγχώρεση τῶν

ἁμαρτημάτων σου, ὡραῖα! Μετά τί κάνεις ὅμως; Προχωρᾶς στήν διαδικασία τῆς
κάθαρσης μέ τόν Χριστό; Προχωρᾶς στήν διαδικασία νά ἀπαλλαγεῖς ἀπό αὐτά πού
ἐξομολογήθηκες καί νά μήν τά ξανακάνεις; Ἤ μέ τό πού βγαίνεις ἀπό τό
ἐξομολογητήριο πάλι κάνεις τά ἴδια; Ὁπότε θέλεις πάλι ἐξομολόγηση, πάλι ἄφεση;
Δέν εἶναι λοιπόν, ἡ σωτηρία μόνο ἄφεση ἀλλά καί θέωση. Δηλαδή ὁ ἄνθρωπος θά
πρέπει νά προσέξει πολύ καί μετά τήν ἐξομολόγηση νά μήν ξανακάνει τά ἴδια, νά
ἀδειάσει ἀπό τό κακό μόνιμα καί νά γεμίσει μέ τόν Χριστό, νά θεωθεῖ, νά πληρωθεῖ.
Αὐτό θά πεῖ πλήρωμα, γέμισμα. Νά πληρωθεῖ ἡ ὕπαρξή του μέ τόν Χριστό τόν Θεό
καί Σωτῆρα μας.

Ἄν κανείς δέν εἶναι μέ τόν Χριστό, ἄν δέν γεμίσει ἀπό τόν Χριστό, ἀκόμα κι ἄν ἔχει
ἀδειάσει ἀπό τό κακό -ἄν μπορεῖ νά γίνει αὐτό… καί πόσο θά κρατήσει…- δέν εἶναι
μέ τόν Χριστό, ἀλλά εἶναι ἐναντίον τοῦ Χριστοῦ. Βλέπετε, οἱ Ἀνατολικοί, αὐτοί πού
κάνουν τόν διαλογισμό, τήν γιόγκα κ.λ.π. καταφέρνουν μέ αὐτή τήν τεχνική μέχρι
ἑνός σημείου νά ἀδειάσουν τόν νοῦ τους ἀπό κάθε λογισμό. Ἀλλά μέ τί γεμίζουν
μετά; Ἐκεῖ εἶναι τό ζητούμενο. Ἄν δέν βάλεις ἐκεῖ μέσα τόν Χριστό, θά ἔρθει ὁ
διάβολος καί θά γίνουν τά ἔσχατα τοῦ ἀνθρώπου χειρότερα ἀπό τά πρῶτα.
Ἑπομένως, ἡ διαδικασία τῆς θέωσης εἶναι διπλή. Ἄδειασμα ἀπό τόν διάβολο καί
καθετί κακό καί γέμισμα μέ τόν Χριστό. Εἶναι πλέον σεσωσμένος ὁ χριστιανός, ὅταν
λειτουργήσει ἔτσι, ὅταν ἔχει μαζί του, μέσα του, τόν Χριστό.

Ζεῖ μέ τόν Σωτῆρα Χριστό, γι’ αὐτό εἶναι σεσωσμένος. Ὁ Χριστός, ὁ Σωτήρας εἶναι
ὁ μοναδικός Κύριος καί ἔχει τήν δύναμη νά καταστρέψει καί νά ἐξαλείψει ὅλες τίς
ἀντίθεες δυνάμεις. Μέ τήν δύναμη τοῦ Χριστοῦ καί ὁ ἄνθρωπος πλέον, ὁ χριστιανός,
γίνεται ἱκανός νά διώξει τόν διάβολο, τήν ἁμαρτία, τόν θάνατο. Γι’ αὐτό οἱ Ἅγιοι
εἶναι τρομεροί στόν διάβολο. Τόν τρέμουν τόν Ἅγιο οἱ δαίμονες. «Μέ καῖς, μέ καῖς»,
φωνάζουν οἱ δαιμονισμένοι, ὅταν συναντηθοῦν μ’ ἕναν Ἅγιο. Καί μόνο πού τούς
πλησιάζει…

10
Αὐτή ἡ κατάσταση τῆς λύτρωσης, τῆς ἀπολύτρωσης καί τῆς σωτηρίας ἐμφανίζεται
πάντοτε σάν αἰώνια ζωή. Ἡ σωτηρία εἶναι καί ἡ αἰώνια ζωή. Λέμε νά κερδίσουμε
τήν αἰώνια ζωή… Αὐτή εἶναι ἡ αἰώνια ζωή, τό νά εἶσαι μέ τόν Χριστό. Καί αὐτός
εἶναι ὁ Παράδεισος, ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, ἡ ζωή μέσα στόν Χριστό, μέ τόν Χριστό. Ἡ
κατάσταση λοιπόν τῆς λύτρωσης, τῆς σωτηρίας, εἶναι ἡ αἰώνια ζωή ἐν Χριστῷ
Ἰησοῦ, εἶναι ἡ αἰώνια ζωή ἐν Ἁγίω Πνεύματι. Πεπληρωμένος ὁ ἄνθρωπος χριστιανός
μέ τίς ἔνθεες καί κεχαριτωμένες δυνάμεις διαμέσου τῶν ἁγίων μυστηρίων καί τῶν
ἁγίων ἀρετῶν ζεῖ μέ τήν ἅγια ζωή. Δέν ἀρκοῦν μόνο τά μυστήρια. Χρειάζεται γιά νά
γεμίσεις μέ τόν Χριστό νά ἔχεις καί τήν ἀνάλογη ζωή, τήν ἐνάρετη ζωή, τήν ζωή,
ὅπως λέμε στήν γλώσσα τήν πατερική, τήν ἀσκητική.

Ἡ ἄσκησις, ἡ ἡσυχία, εἶναι αὐτός ὁ ὅρος πού περιλαμβάνει μέσα τήν πράξη τῶν
ἀρετῶν. Ὅταν κανείς ζεῖ μέ μετάνοια, ζεῖ μέ νηστεία, ζεῖ μέ προσευχή, ζεῖ μέ
ταπείνωση, ζεῖ μέ πραότητα, ζεῖ μέ συγχωρητικότητα, μέ πτωχεία, αὐτός ὁ ἄνθρωπος
ἀσκεῖ τίς ἀρετές. Αὐτός ὁ ἄνθρωπος ζεῖ τήν λεγόμενη ἀσκητική, τήν λεγόμενη
ἡσυχαστική ζωή, πού πρέπει νά ζήσουν ὅλοι οἱ χριστιανοί, τήν ὁποία ἔζησαν ὅλοι οἱ
Ἅγιοι. Κι αὐτός ο ἄνθρωπος μετά ἔχει τέτοια σωστή, καλή κατάσταση, ἔτσι ὥστε
ὅταν θά πάει νά κοινωνήσει, νά πάρει τήν Χάρη καί νά μή λειτουργήσει ἡ Χάρις εἰς
κρίμα ἤ εἰς κατάκριμα, ἀλλ᾿ εἰς καθαρισμόν καί ἁγιασμόν καί ζωήν αἰώνιον, ὅπως
λέμε καί στίς εὐχές τῆς Θείας Μεταλήψεως.

Ὁπότε, δέν παίρνουμε τήν Χάρη μαγικά. Ἐπειδή κοινωνήσαμε, γίναμε ἀμέσως καί
θεοί κατά χάριν.. ἄν δέν ἔχουμε κάνει τήν ἀνάλογη προεργασία στόν ἑαυτό μας μέσω
τῶν ἀρετῶν, ὥστε νά ἔχουμε τίς ἀπαραίτητες προϋποθέσεις. Δέν ἔρχεται ἡ Χάρις
χωρίς τίς προϋποθέσεις. Γι’ αὐτό καί ὁ ἱερέας, ὅταν βγαίνει νά μᾶς κοινωνήσει, λέει:
«μετά φόβου Θεοῦ, πίστεως καί ἀγάπης, προσέλθετε». Ὄχι ὅπως θέλετε, ὅπως
εἶστε… «Ἐλάτε ὅπως εἶστε»… Δέν εἶναι σωστό αὐτό. Πηγαίνουμε στόν Χριστό καί
παίρνουμε τόν Χριστό μέ φόβο Θεοῦ, μέ πίστη καί μέ ἀγάπη. Ὄχι ὅπως εἴμαστε
ἀκάθαρτοι, βρώμικοι, τσακωμένοι μεταξύ μας, μέ χίλια δυό πάθη καί κακίες μέσα
μας. Τότε δέν θά πάρουμε εὐλογία, ἀλλά θά πάρουμε καταδίκη καί θά λειτουργήσει
τό Φῶς τοῦ Θεοῦ ὡς κολαστικό καί ὄχι ὡς ζωοποιό.

Βλέπουμε νά ἐπαληθεύεται στήν πράξη αὐτή ἡ ρύση τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Μοῦ
ἔλεγαν γιά κάποιο πρόσωπο πού πῆγε καί κοινώνησε χωρίς εὐλογία τοῦ Πνευματικοῦ
του. Πῆγε σέ κάποιον ἄλλο Πνευματικό ὑποτίθεται, ἀλλά δυστυχῶς ὑπάρχουν καί
Πνευματικοί χωρίς Ἅγιο Πνεῦμα, πού ἔδωσε εὐλογία γιά νά κοινωνήσει καί τώρα
αὐτό τό πρόσωπο εἶναι πολύ ἄρρωστο, πάρα πολύ ἄρρωστο! Ἐπαληθεύεται ὁ λόγος
τοῦ Ἀποστόλου πού λέει «ἀρρωσταίνετε πολλοί καί κοιμῶνται ἱκανοί» (Α΄Κορ.
11,30), γιατί κοινωνᾶτε ἀνάξια. Κοιμῶνται θά πεῖ πεθαίνουν. Πεθαίνετε, λέει, καί
ἀρρωσταίνετε πολλοί, ἐσεῖς οἱ Κορίνθιοι, διότι κοινωνᾶτε ἀνάξια. Ἑπομένως, δέν
παίρνουμε τήν Χάρη ἀπροϋπόθετα, ἀλλά μέ τίς σωστές προϋποθέσεις, μέ τήν
ἀσκητική καί τήν ἡσυχαστική ζωή πού πρέπει νά κάνουμε, τήν ζωή τῆς μετανοίας.

11
Ἔτσι γεμίζει ὁ ἄνθρωπος μέ τή Χάρη, μετέχοντας στά ἅγια Μυστήρια ἀξίως, ὅσο
γίνεται, καί ὄχι ἀπρόσεκτα, μέ αὐθάδεια καί ἀπροϋπόθετα.

Ὁ ἄνθρωπος λοιπόν, ὁ χριστιανός, γεμάτος μέ τίς ἔνθεες καί κεχαριτωμένες

δυνάμεις, ζεῖ μέ τήν ἅγια ζωή προσβλέποντας πάντα στή μίμηση τοῦ Θεοῦ καί
προσπαθεῖ παίρνοντας τήν Χάρη, ζώντας μέσα στήν Ἐκκλησία νά μοιάζει ὅλο καί
περισσότερο μέ τό πρωτότυπό του. Γιατί ὅλοι ξέρουμε ὅτι εἴμαστε εἰκόνες. Ἡ εἰκόνα
ἔχει πάντοτε ἕνα πρωτότυπο. Τό πρωτότυπό μας εἶναι πάντοτε ὁ Χριστός.

– Ὁ χριστιανός, λοιπόν, ποιός εἶναι;

Αὐτός πού μιμεῖται τό πρωτότυπο καί ὅσο περισσότερο προχωρεῖ στήν πνευματική
ζωή, τόσο περισσότερο μοιάζει μέ τόν Χριστό. Γι’ αὐτό βλέπετε, ὅταν συναντᾶμε
ἕναν ἅγιο, εἶναι σάν νά συναντᾶμε τόν Χριστό καί τό αἰσθανόμαστε! Ἄν ἔχουμε κι
ἐμεῖς μιά ἀνάλογη προσπάθεια, αἰσθανόμαστε ὅτι αὐτός ὁ ἄνθρωπος μοιάζει μέ τόν
Χριστό.

Ὁ Χριστός εἶναι ὁλόκληρος μέσα στήν Ἐκκλησία καί διαμέσου αὐτῆς σέ κάθε μέλος
της. Εἶναι πάντοτε ὁ ἕνας καί ὁ Αὐτός. «Ἰησοῦς Χριστός χθές καί σήμερον ὁ αὐτός
καί εἰς τούς αἰῶνας» (Ἑβρ. 13,8). Καί βλέπετε μετά πῶς γίνεται αὐτό τό ὑπέροχο
μυστήριο μέσα στήν Ἐκκλησία, ἀφοῦ ὅλοι μοιάζουμε μέ τόν Χριστό, ἀφοῦ ὅλοι
ἀγωνιζόμαστε νά θέλουμε μέ τόν Χριστό, ἄρα νά θέλουμε ὅλοι τό ἴδιο πράγμα. Ἀφοῦ
ὅλοι ἀγαπᾶμε τόν Χριστό μέ τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, ἀγαπιόμαστε καί γινόμαστε ἔνα
καί μεταξύ μας. Γι’ αὐτό δέν νοεῖται χριστιανός ὁ ὁποῖος νά μήν ἀγαπάει ὅλους τούς
ἄλλους, νά ἔχει μίσος ἔστω καί μέ κάποιον. Δέν μπορεῖ νά εἶναι μέσα στήν Ἐκκλησία
τότε, χωρίζεται ἀπό τόν Χριστό.

Ἔτσι γλυκά, ἀθόρυβα καί εὔκολα ὁ ἄνθρωπος μέ τόν Χριστό Σωτῆρα γίνεται
ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Χωρίς ὅμως τόν Χριστό Σωτῆρα ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι ἕνα
κατορθώνουμε: γεμίζουμε τόν ἑαυτό μας μέ τίς ἁμαρτίες καί τά πάθη καί ἔτσι
ἀόρατα γεμίζουμε τόν ἑαυτό μας μόνο μέ τόν διάβολο, μέ τό πλήρωμα τοῦ διαβόλου.
Γιατί, ἄν δέν γεμίσεις μέ τόν Χριστό, θά γεμίσεις μέ τόν διάβολο. Δέν ὑπάρχει μέση
ὁδός, μέση λύση, μέση κατάσταση, νά μήν εἶσαι δηλαδή οὔτε μέ τόν Χριστό οὔτε μέ
τόν διάβολο. Προσέξτε! Ὁ Χριστός εἶναι ἀπόλυτος. Καί τί λέει; «Ὁ μή ὤν μετ᾽ ἐμοῦ
κατ᾽ ἐμοῦ ἐστι» (Ματθ. 12,30). Αὐτός πού δέν εἶναι μαζί Μου, εἶναι ἐναντίον Μου.

– Τί σημαίνει ἐναντίον Μου;

Εἶναι μέ τόν ἐχθρό Μου, εἶναι ἐχθρός Μου.

– Ποιός εἶναι ὁ ἐχθρός τοῦ Χριστοῦ;

Ὁ διάβολος.

12
– Δέν εἶσαι μέ τόν Χριστό;
Εἶσαι μέ τόν διάβολο. Καί δέν εἶσαι ἔτσι θεωρητικά ἀλλά ὁ διάβολος ἔρχεται μέσα
σου.

– Ἄδειασες ἀπό Χριστό; Δέν φρόντισες νά γεμίσεις τήν ψυχή σου μέ Χριστό;
Θα ἔρθει ὁ διάβολος. Θά σοῦ γεμίσει τήν ψυχή ἐκεῖνος. Δέν μπορεῖ ἡ ψυχή νά μείνει
κενή, ἄδεια, κάπου στή μέση.

Σήμερα, δυστυχῶς, ὁ ἄνθρωπος προσπαθεῖ νά κάνει τήν ζωή του εὐτυχισμένη,

χαρούμενη, χωρίς τόν Χριστό καί νομίζει ὅτι μπορεῖ νά τά καταφέρει μέσω τοῦ
πολιτισμοῦ, μέσω τῆς τεχνολογίας, μέσω τῶν χρημάτων, μέσω τοῦ ἐπαγγέλματος,
μέσω τῆς ἐπιστήμης, μέσω τῆς γνώσης, μέσω τῆς τέχνης. Ἔχουμε χίλια δυό μέσα
πού νομίζουμε ὅτι χρησιμοποιώντας αὐτά θά γίνουμε εὐτυχισμένοι, θά γίνουμε
πλήρεις, θά νιώθουμε γεμάτοι, δέν θά μᾶς λείπει τίποτε… Εἶναι ὅλο αὐτό μία
οὐτοπία, ἕνα ψέμα τοῦ διαβόλου. Εἶναι ἡ τέχνη τοῦ διαβόλου, γιά νά μήν γεμίσεις μέ
Χριστό. Αὐτό θέλει ὁ διάβολος, νά μήν γεμίσεις μέ Χριστό. Ἔ, σοῦ λέει, νά
πηγαίνεις καί καμιά φορά στήν Ἐκκλησία δέν εἶναι κακό… ἀλλά πρόσεξε μήν πᾶς
πολύ, μήν γεμίσεις μέ Χριστό! Γιατί; Γιατί θέλει χῶρο γιά κεῖνον. Καί λίγο χῶρο νά
τοῦ δώσεις, τοῦ ἀρκεῖ, γιατί αὐτό τό λίγο τόν διώχνει τόν Χριστό. Δέν μπορεῖ νά
ὑπάρχει μαζί καί Χριστός καί διάβολος μέσα στήν ψυχή σου.

– Ἔδωσες λίγο τόπο στόν διάβολο;

Ὅλη ἡ ψυχή σου γίνεται ὑποχείριό του. Γι’ αὐτό λέει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ «μή δίδοτε
τόπον τῷ διαβόλῳ» (Ἐφ. 4,27). Μή δίνεις τόπο, καθόλου. Πρέπει ὅλη σου ἡ ψυχή νά
γεμίσει, ὅλη. Ὄχι ἕνα μέρος. Ἄν δέν τό κάνεις αὐτό, γεμίζεις ἀόρατα τόν ἑαυτό σου
μέ τόν διάβολο διαμέσου τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ πάθους, καί τῶν ποικίλων παθῶν, ὁ
διάβολος κρυφά καί ἀόρατα, ἐν τῷ κρυπτῷ, ζεῖ μέσα μας. Ἀόρατα καί κρυφά
συμμετέχει στίς σκέψεις μας. Οἱ σκέψεις μας γίνονται διαβολεμένες, γίνονται
ἐμπνευσμένες ἀπό τόν διάβολο.

Ἀόρατα καί κρυφά ὁ διάβολος ἐνεργεῖ στίς αἰσθήσεις μας καί οἱ αἰσθήσεις μας
λειτουργοῦν γιά αὐτόν. Λέει: «δέν μπορῶ νά μαζέψω τά μάτια μου». Ἔ, βέβαια δέν
μπορεῖς. Ἄν εἶναι ὁ διάβολος μέσα σου, θά σέ ἀφήσει; Ἀμέσως θά σέ βάζει νά δεῖς
τά κακά πράγματα, τά ἄσχημα, τά αἰσχρά, τά πονηρά. Γιά διῶξε τόν διάβολο, γιά
γέμισε τήν ψυχή σου μέ τόν Χριστό γιά νά φύγει ὁ διάβολος καί νά δεῖς πῶς θά
μπορέσεις νά ἐλέγξεις τίς αἰσθήσεις σου. Στά αἰσθήματά μας ἐπίσης βασιλεύει ὁ
διάβολος καί λέει ὁ ἄλλος δέν μπορῶ, ἔχω μέσα μου κακία, θέλω νά κάνω φόνο…
δέν ἀντέχω, γίνεται ἔξαλλος ὁ ἄνθρωπος. Ναί, γιατί μέσα στά αἰσθήματά του ὑπάρχει
ὁ διάβολος.

Στίς ψυχικές μας διαθέσεις, στά ἔργα μας, σέ ὅλες τίς βαθμίδες καί τίς φάσεις τῆς
ζωῆς μας κρυφά συμμετέχει ὁ διάβολος. Ἀόρατα καί κρυφά αὐτός ἀδικεῖ μέ τίς

13
ἀδικίες μας. Δέν ἀδικοῦμε ἐμεῖς ἀπό μόνοι μας, ἀλλά κρυφά συμμετέχει καί ὁ
διάβολος καί χαίρεται πάρα πολύ. Διαφθείρει μέ τά πάθη μας. Ψεύδεται μέ τά
ψέματά μας. Ἀπληστεῖ μέ τήν ἀπληστία μας. Προξενεῖ κακό μέ τίς κακίες μας. Μισεῖ
μέ τά μίση μας, κακίζει μέ τήν κακότητά μας. Ἁμαρτάνει μέ τίς ἁμαρτίες μας καί
τρέφεται ὁ διάβολος μέ αὐτά. Κατεξοχήν μάλιστα χαίρεται ὁ διάβολος μέ τά σαρκικά
πάθη, τά ὁποῖα εἶναι σέ τεράστια ἔξαρση στήν ἐποχή μας. Γι’ αὐτό ἡ ἐποχή μας εἶναι
δαιμονοκρατούμενη καί οἱ ἄνθρωποι εἶναι δαιμονοκρατούμενοι.

Ἔτσι, ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι γινόμαστε ψυχικά τέκνα τοῦ διαβόλου. Ὅπως ὑπάρχουν τά
τέκνα τοῦ Θεοῦ, ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀγωνίζεται ζώντας ἀσκητική καί μυστηριακή ζωή
νά γεμίσει μέ Χριστό καί γίνεται σιγά-σιγά τέκνο Θεοῦ, ἔτσι ἄν δέν ἀγωνίζεται
γίνεται τέκνο τοῦ διαβόλου καί ὁ διάβολος γίνεται ψυχικά πατέρας μας. Φοβερό
πράγμα! Ἀλλά ὁ ἴδιος ὁ Χριστός τό εἶπε στούς Ἰουδαίους ἐκείνους, τούς ὑποκριτές,
τούς Γραμματεῖς καί τούς Φαρισαίους πού ἤθελαν νά Τόν φονεύσουν. «Δέν εἶναι
πατέρας σας ὁ Ἀβραάμ, ὅπως λέτε, πατέρας σας εἶναι ὁ διάβολος, γιατί τά ἔργα σας
εἶναι τοῦ διαβόλου» (Ἰω. 8,44).

Καί βασιλεύει ὁ διάβολος σέ ὅλους τούς θρόνους τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης καί στόν
θρόνο τοῦ μυαλοῦ καί στόν θρόνο τῆς καρδιᾶς καί στόν θρόνο τῆς συνείδησης καί
στόν θρόνο τῆς θέλησης καί ἔτσι ὁ ἄνθρωπος ἔχει δαιμονικό νοῦ, δαιμονική καρδιά,
δαιμονική συνείδηση, δαιμονική θέληση. Θέλει ὅ,τι θέλει ὁ διάβολος, σκέπτεται ὅ,τι
σκέπτεται ὁ διάβολος, ἔχει συνείδηση δαιμονική καί καρδιά δαιμονική. Αἰσθάνεται
ὅπως ὁ διάβολος… φοβερό πράγμα! Ἀλλά αὐτή εἶναι ἡ ἀλήθεια. Καί πρέπει νά τό
βάλουμε καλά μέσα μας: ἤ Χριστός ἤ διάβολος. Δέν ἔχει κάτι ἄλλο.

Διαμέσου τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ πάθους ὁ διάβολος ψυχικά ὅλος ἐνσαρκώνεται στό
ἀνθρώπινο ὄν. Ἄν καί ὁ διάβολος εἶναι ἄγγελος ξεπεσμένος, ὅπως καί οἱ δαίμονες
εἶναι ἐκπεσόντες ἄγγελοι, δέν μποροῦν νά πάρουν σάρκα, ὅπως πῆρε ὁ Υἱός καί
Λόγος τοῦ Θεοῦ. Ὄχι μ’ αὐτή τήν ἔννοια. Δέν τό λέει ἔτσι ὁ Ἅγιος ἐδῶ, ἀλλά μέσα
στόν κάθε ἄνθρωπο πού κάνει τά ἔργα τοῦ διαβόλου καί δέν φροντίζει νά γεμίσει μέ
τόν Χριστό, νά ζεῖ σωστά μέσα στήν Ἐκκλησία, σαρκώνεται ὁ διάβολος καί
λειτουργεῖ μέσω τοῦ ἀνθρώπου καί χρησιμοποιεῖ ὅλα τά τοῦ ἀνθρώπου. Τίς δυνάμεις
τίς ψυχικές καί τίς σωματικές τίς χρησιμοποιεῖ ὁ διάβολος καί εἶναι σάν νά βλέπεις
ἕναν σαρκωμένο διάβολο.

Ἄν δέν ἦταν ὅλος ὁ διάβολος στό γήινο καί ἀνθρώπινο ὄν, τότε ὁ Κύριος Ἰησοῦς
Χριστός δέν θά ἐρχόταν μέ τήν ἐνσάρκωσή Του στόν κόσμο μας. Δέν θά χρειαζόταν
νά γίνει ἄνθρωπος, νά πάρει τήν ἀνθρώπινη φύση καί ὅλα τά τοῦ ἀνθρώπου.

– Γιατί τά πῆρε ὅλα τά τοῦ ἀνθρώπου;

Γιατί ὅλα εἶχαν καταληφθεῖ ἀπό τόν διάβολο καί ἔπρεπε νά διώξει ὁ Θεός τόν
διάβολο ἀπό ὅλα τά τοῦ ἀνθρώπου, ἀπό τόν νοῦ, ἀπό τήν καρδιά, ἀπό τήν θέληση,

14
ἀπό τή συνείδηση, ἀπό τό σῶμα.. Γι΄ αὐτό τά πῆρε ὅλα ἐκτός ἁμαρτίας, γιά νά τά
ἁγιάσει. Ἐξαιτίας αὐτοῦ κανένας, ἐκτός ἀπό τόν μοναδικό καί ἀληθινό Θεό, δέν θά
μποροῦσε καί δέν μπορεῖ νά νικήσει τόν διάβολο. Ἐπειδή ὁ διάβολος εἶχε κάνει στόν
ἄνθρωπο ὁλοκληρωτική κατάληψη. Θά ἔπρεπε νά ἐξωστρακιστεῖ ὁ διάβολος ἀπό ὅλο
τόν ἄνθρωπο καί αὐτό ἔγινε μέ τήν Ἐνσάρκωση, μέ τήν πρόσληψη ὅλης τῆς
ἀνθρώπινης φύσης ἀπό τόν Θεό. Ἀλλιῶς δέν θά μποροῦσε νά νικηθεῖ ὁ διάβολος, ἡ
ἁμαρτία καί ὁ θάνατος. Αὐτό μποροῦσε νά τό πράξει καί πραγματικά τό ἔπραξε καί
πάντοτε τό πράττει μόνο Αὐτός ὁ Κύριος καί Θεός ὡς Χριστός.

Γι’ αὐτό μήν ψάχνουμε νά νικήσουμε τίς ἀδυναμίες μας, τά πάθη μας, χωρίς τόν
Χριστό. Δέν γίνεται! Ὑπάρχουν ἕνα σωρό ἀνθρωποκεντρικά συστήματα καί σέ ἄλλες
θρησκεῖες πού λένε νά ἰσχυροποιήσεις τήν θέλησή σου, νά κάνεις νηστεῖες, νά κάνεις
προσπάθειες αὐτοβλελτίωσης, αὐτοελέγχου κ.λ.π. Ὑπάρχουν διάφορες τεχνικές, γιά
νά μπορέσει ὁ ἄνθρωπος νά κυριαρχήσει στόν ἑαυτό του. Δέν μπορεῖς. Δέν γίνεται
νά γίνεις καλός χωρίς τόν Θεό, χωρίς τόν Χριστό. Μόνο ὁ Χριστός ἔχει τήν δύναμη
νά διώξει τόν διάβολο ἀπό τόν ἄνθρωπο. Αὐτός -ὁ Χριστός- τό ἔπραξε αὐτό δίνοντας
στήν ὕπαρξή μας ὅλο τό πλήρωμα τῆς Θεότητος, πού δίδεται στήν Ἐκκλησία Του
διαμέσου τῶν ἱερῶν Μυστηρίων καί τῶν ἁγίων ἀρετῶν.

Πρέπει νά γεμίσεις μέ ὅλο τό πλήρωμα τῆς Θεότητος πού σοῦ δίνει ὁ Χριστός γιά νά
νικήσεις τόν διάβολο καί τόν θάνατο. Βλέπετε σήμερα πόσο οἱ χριστιανοί, οἱ
λεγόμενοι ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας, τρέμουν τόν θάνατο! Φοβοῦνται νά πεθάνουν,
φοβοῦνται τόν θάνατο. Μά τότε τί λέμε «Χριστός Ἀνέστη» καί νικήθηκε ὁ θάνατος
καί χαιρόμαστε; Ἐνῶ οἱ πρῶτοι χριστιανοί, πού τά ζούσανε αὐτά, χαιρόντουσαν νά
πεθάνουν καί θέλανε νά πεθάνουν γιά τόν Χριστό, νά γίνουν μάρτυρες. Καί ἔχουμε
ἑκατομμύρια πού ἔδωσαν τήν ζωή τους, ὄχι ἁπλῶς ἀναγκαστικά, ἀλλά χαρούμενα,
γιά νά πᾶνε στόν Χριστό.

– Σήμερα γιατί δειλιάζουμε;

Δέν τίθεται θέμα νά δώσουμε τήν ζωή μας. Ντρεπόμαστε ἀκόμα καί νά φανοῦμε ὅτι
εἴμαστε χριστιανοί, μή μᾶς ποῦνε μία εἰρωνική κουβέντα. Γιατί ἀκριβῶς δέν ἔχουμε
ξεπεράσει τόν διάβολο καί τόν θάνατο. Δέν ἔχει μπεῖ μέσα σ’ ὅλη μας τήν ὔπαρξη ὁ
Χριστός. Δέν ἔχουμε τό πλήρωμα τῆς Θεότητος, τό ὁποῖο κάνει τόν ἄνθρωπο νά
γίνεται σάν λέοντας πῦρ πνέων!

Ἡ ἀνθρώπινη ζωή μας εἶναι ἕνα ἀπό τά δύο. Κοιτάξτε τί ὡραῖα τό λέει ὁ Ἅγιος! Ἤ
ἀγώνας διαβολοενσάρκωσης ἤ ἀγώνας Θεοενσάρκωσης. Αὐτό εἶναι ἡ ζωή μας
ἀνάλογα πῶς θά λειτουργήσουμε. Ἄν λειτουργήσεις ὡς ἄνθρωπος πραγματικά τῆς
Ἐκκλησίας, τοῦ Χριστοῦ, ἀρχίζει μέσα σου αὐτός ὁ ἀγώνας τῆς Θεοενσάρκωσης.
Μπαίνει καί σαρκώνεται ὁ Χριστός μέσα σου καί ἐσύ φαίνεσαι σάν ἕνας
σαρκωμένος Χριστός πού κυκλοφορεῖς ἀνάμεσα στούς ἀνθρώπους. Ἄν δέν τό κάνεις
αὐτό, γίνεται αὐτός ὁ ἀγώνας ὁ ἀντίστροφος τῆς διαβολοενσάρκωσης.

15
Ἐγώ, ἐσύ, αὐτός, ἐμεῖς, ὅλοι ἐνσαρκώνουμε στόν ἑαυτό μας, στήν ὕπαρξή μας τόν
διάβολο μέ τήν βοήθεια τῶν ἁμαρτιῶν καί τῶν παθῶν, μέ τή βοήθεια τῆς φιληδονίας
καί τῆς φιλαμαρτίας. Γενικά, ἤ ἐνσαρκώνουμε στόν ἑαυτό μας, στήν ὕπαρξή μας, τόν
Θεό καί Κύριο Ἰησοῦ Χριστό μέ τή βοήθεια τῶν ἱερῶν Μυστηρίων καί τῶν ἁγίων
ἀρετῶν, ἤ τόν διάβολο μέ τή βοήθεια τῶν παθῶν, τῆς φιλαυτίας καί τῶν ποικίλων
ἁμαρτιῶν. Ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος γιά νά ἐκδιώξει τόν διάβολο ἀπό τόν ἄνθρωπο καί
μόνο Αὐτός νά κατοικήσει σ’ αὐτόν. Δέν μπορεῖ νά κατοικεῖ καί Χριστός καί
διάβολος.

Γι’ αὐτό καί ἡ εὐαγγελική ἐντολή εἶναι σαφής, φυσική καί ἀπαραίτητη: «ἵνα
πληρωθῆτε εἰς πᾶν τό πλήρωμα τοῦ Θεοῦ» (Ἐφ. 3,19). Μέ κάθε πλήρωμα τοῦ Θεοῦ,
πρέπει νά γεμίσουμε μέ ὅλο τόν Θεό. Γι’ αὐτό καί ἡ καθημερινή μας ἔννοια καί
φροντίδα, τό καθημερινό μας καθῆκον πρέπει νά εἶναι αὐτός ὁ ἀγώνας. Ποιός;
Ἀσταμάτητα νά κάνουμε στήν ψυχή μας καί στό σῶμα μας ὅ,τι διατάσσει ὁ Κύριος
μέ τίς θεϊκές δυνάμεις τῶν ἱερῶν Μυστηρίων καί τῶν ἁγίων ἀρετῶν. Μόνοι μας δέν
μποροῦμε νά κάνουμε αὐτό πού διατάσσει ὁ Κύριος, τίς ἐντολές δηλαδή, ἀλλά μέ τή
δύναμη πού δίνει ἡ ἀσκητική καί μυστηριακή ζωή. Καί πρίν ἀπό ὅλα καί πάνω ἀπό
ὅλα θά τό καταφέρουμε πρῶτον μέ τήν προσευχή καί δεύτερον μέ τήν νηστεία.

Γιατί μέ τή βοήθεια αὐτῶν ἐκδιώκεται κάθε εἶδος διαβολικῆς μή καθαρότητος, κάθε

εἶδος διαβολικῆς ἀκαθαρσίας, κάθε διάβολος καί ὅλοι οἱ διάβολοι. «Τοῦτο τό γένος
οὐκ ἐκπορεύεται εἰ μή ἐν προσευχῇ καί νηστείᾳ» (Ματθ. 17,21), εἶπε ὁ Κύριος. Ἄν
θέλουμε, λοιπόν, νά τηρήσουμε τόν λόγο τοῦ Κυρίου πού εἶπε: «μείνατε ἐν ἐμοί,
κἀγώ ἐν ὑμῖν» (Ἰω. 15,4), μείνατε μέσα Μου καί Ἐγώ μέσα σας, θά πρέπει νά
κάνουμε προσευχή καί νηστεία καί νά ζήσουμε σωστά μέσα στήν Ἐκκλησία μέ τά
ἅγια Μυστήρια καί τίς ἅγιες ἀρετές. Τί εἶναι ὅλο αὐτό; Δέν εἶναι τίποτα ἄλλο ἀπό
ἕνας ἀδιάκοπος ἅγιος ἀγώνας γιά τήν θέωση, γιά τή σωτηρία, γιά τήν θέωση τῆς
ἀνθρώπινης ὕπαρξης. Τήν ἐπιφορά, τήν συγκέντρωση σ’ αὐτήν τῶν θεϊκῶν
δυνάμεων καί διαβίωση σ’ αὐτές καί μέ τή βοήθεια αὐτῶν καί διαμέσου αὐτῶν
διαβίωση στόν Θεό. Καί πλέον ὁ ἄνθρωπος γίνεται ἕνα κέντρο θεϊκῶν δυνάμεων καί
ζεῖ μέ τόν Χριστό.

Γιατί, ἡμεῖς σ’ αὐτό εἴμαστε κεκλημένοι ἀπό τόν θαυμαστό Κύριο καί Σωτῆρα, νά
καταστοῦμε Θείας κοινωνοί φύσεως, νά κοινωνήσουμε μέ τόν Θεό, νά ἔχουμε μέσα
μας τόν Θεό, νά γίνουμε θεοί κατά χάρη. Καί ἐσύ καί ἐγώ καί αὐτός καί ὅλοι μας
γινόμαστε Θείας κοινωνοί φύσεως καί πληρωνόμαστε μέ κάθε πλήρωμα τῆς
θεότητος, ὅταν ζοῦμε, πρῶτον, μέ τήν ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ, γιατί σ’ αὐτήν εἶναι
ὅλος αὐτός ὁ ἀληθινός Θεός καί Κύριος. Πρέπει νά πιστεύεις σωστά, νά ἔχεις τήν
ἀλήθεια στόν νοῦ, στόν ἐγκέφαλο, στήν καρδιά, σ’ ὅλη σου τή ζωή καί ἡ ἀλήθεια
εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία. Τό πρῶτο λοιπόν γιά νά γεμίσεις μέ Θεό καί νά σωθεῖς εἶναι τό
ὀρθό δόγμα, νά πιστεύεις σωστά, ὀρθόδοξα. Τό δεύτερο, νά ζοῦμε μέ τήν δικαιοσύνη
τοῦ Χριστοῦ, γιατί σ’ αὐτήν εἶναι ὅλος Αὐτός ὀ ἀληθινός Θεός καί Κύριος. Καί, ὅταν
λέμε δικαιοσύνη, ἐννοοῦμε τή σύνολη ἀρετή. Ὅλες τίς ἀρετές πού λέγει καί μᾶς

16
διδάσκει ὁ Θεός ὅτι πρέπει νά ἔχουμε. Καί τρίτο, ὅταν ζοῦμε μέ τήν ἀγάπη τοῦ
Χριστοῦ, γιατί σ’ αὐτήν εἶναι ὅλος Αὐτός ὁ ἀληθινός Θεός καί Κύριος. Μέσα στήν
ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ εἶναι ὅλος ὁ Χριστός. Διαμέσου αὐτῶν σέ σένα, σέ μένα, σέ μᾶς
τούς χριστιανούς ζεῖ ὄλο τό πλήρωμα τοῦ Χριστοῦ, πού μᾶς δίνεται διά τίς ἅγιες
ἀρετές στά ἱερά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας.

Τῆς Ἐκκλησίας καί μόνο τῆς Ἐκκλησίας. Καί ἔτσι ὁ ἄνθρωπος σώζεται. Αὐτή εἶναι ἡ
σωτηρία μας καί τίποτε ἄλλο. Ἑπομένως ἀδελφοί μου, ἄς κρατήσουμε αὐτά γιά
σήμερα καί ἄς θυμόμαστε πάντα ὁ συνεχής μας ἀγώνας εἶναι νά γεμίσουμε μέ τό
πλήρωμα τῆς Θεότητος τοῦ Χριστοῦ καί αὐτό γίνεται μέ τίς ἅγιες ἀρετές καί τά ἅγια
μυστήρια μέσα στήν Ἐκκλησία. Ὄχι μόνοι μας. Ἄν δέν τό κάνουμε αὐτό, θά
γεμίσουμε μέ τό ἀντίθετο. Δυστυχῶς, αὐτή εἶναι ἡ ἀλήθεια, γεμίζουμε μέ τό πονηρό
πνεῦμα καί ὅσο προχωρᾶνε τά χρόνια ὁ ἄνθρωπος ἤ θεοποιεῖται ἤ διαβολοποιεῖται.
Αὐτή εἶναι ἡ πικρή ἀλήθεια γιά αὐτούς πού ζοῦνε ἀμετανόητοι καί αὐτή εἶναι ἡ
ὑπέροχη καί χαρούμενη πραγματικότητα γιά αὐτούς πού ζοῦν κατά Θεόν.

Ὅσο προχωρᾶνε τά χρόνια, ἀνακαινίζεται ὁ ἄνθρωπος. Μπορεῖ τό σῶμα νά

καταπίπτει, ἀλλά ἡ ψυχή γίνεται ὅλο καί πιό νέα, πιό φωτεινή, γεμάτη ἀπό τήν Χάρη
τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό νά εὐχόμαστε εἰς ἑαυτούς καί ἀλλήλους νά ἀξιωνόμαστε νά
ζοῦμε αὐτή τήν σωτηρία ἀπό αὐτή τή ζωή καί μετά βέβαια θά συνεχιστεῖ καί στούς
αἰῶνας τῶν αἰώνων. Σταματῶ ἐδῶ… ἄν θέλετε νά συζητήσουμε κάτι πάνω σ’ αὐτά,
πολύ εὐχαρίστως.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Ἐρ. : Ἡ δύναμη πού δίνουμε στή ζωή μας καί πνευματικά καί σωματικά γιά νά
ἐπιβιώσουμε, νά δώσουμε τό βάρος ὅλο στό πῶς θά ζήσουμε καί δέν δίνουμε δύναμη
στό νά εἴμαστε κοντά στόν Χριστό ἀπό μικροί εἶναι ἀπό κακή προαίρεση, εἶναι ἀπό
λάθος ζωή τῆς οἰκογένειας; Πού δέν δίνουμε προτεραιότητα νά παλεύουμε
καθημερινά γιά τήν πνευματική ζωή…

Ἀπ. : Νομίζω εἶναι λάθος -νά τό πῶ ἔτσι- φιλοσοφία πού ἔχει ἐπικρατήσει. Ἔχει
ἐπικρατήσει διάχυτα στόν κόσμο ὅτι, γιά νά ζήσουμε, πρέπει νά δουλεύουμε! Κι ἄν
δέν δουλεύεις, πῶς θά ζήσεις;.. Καί εἶσαι γεμάτος ἀγωνία… Ἔρχονται καί λένε: –
Πάτερ, τό παιδί μου δέν ἔχει δουλειά… τί θά κάνουμε; Καί ὅταν τούς ρωτάω: – Τό
παιδί σου πηγαίνει σέ πνευματικό; – Ὄχι, πάτερ, δέν ἔχει σχέση μ΄ αὐτά. Δουλειά,
ὅμως, θέλει. Γιατί; Γιατί θεωρεῖ τήν δουλειά σπουδαιότερη ἀπό τήν ἐξομολόγηση,
ἀπό τή σωτηρία τῆς ψυχῆς. Δηλαδή ἔχουμε βάλει λάθος πράγματα ὡς
προτεραιότητες. Προτεραιότητά μας εἶναι νά ἔχουμε δουλειά, νά ζήσουμε βιολογικά.
Καί νομίζουμε ὅτι, μέσω τῆς δουλειᾶς, θά ζήσουμε βιολογικά. Ὄχι!

Καί σήμερα καί παλαιότερα λέγανε νά ἔχεις μιά θέση στό δημόσιο, γιά νά ἔχεις
ἐξασφάλιση. Τώρα πού οἱ μισθοί πέφτουν κατακόρυφα καί στό δημόσιο, ἀνατρέπεται

17
καί αὐτό. Καί βλέπεις ὅτι τίποτα δέν εἶναι σίγουρο. Ἀλλά ἄν σκεφτόμαστε μέ βάση
τόν Χριστό καί διαβάζαμε τό Εὐαγγέλιο, τί θά βλέπαμε; Ὅτι ἡ ζωή μας δέν εἶναι ἡ
δουλειά. Ἡ ζωή μας εἶναι ὁ Χριστός. «Ἐγώ εἰμι ἡ ζωή» (Ἰω. 14,6), λέει ὁ Χριστός.
Καί «ἄν δέν μέ φᾶτε ἐμένα καί δέν μέ πιεῖτε, οὐκ ἔχετε ζωήν ἐν ἑαυτοῖς» (Ἰω. 6,35).
Δέν ἔχετε μέσα σας ζωή. Βλέπετε πῶς ὁ Χριστός μᾶς ἀλλάζει ὅλη αὐτή τήν
φιλοσοφία, τόν τρόπο σκέψης πού ἔχει ἐπικρατήσει στόν κόσμο! Μά θά πεῖς: – Δέν
θά ἐργαστοῦμε; Θά ἐργαστοῦμε, καί πρέπει νά ἐργαστοῦμε, γιατί εἶναι ἁμαρτία νά
μήν ἐργαζόμαστε.

Ἀλλά δέν ἐργαζόμαστε γιά νά ζήσουμε, ἐργαζόμαστε γιά νά προσφέρουμε ἀγάπη

στούς ἄλλους. Ἐργαζόμαστε, γιατί εἶναι καθῆκον ἀγάπης. Γιατί ζοῦμε, πρῶτον, γιά
νά δοξάζεται ὁ Θεός καί μετά γιά νά προσφέρουμε καί στόν πλησίον καί αὐτό πάλι
γιά τήν δόξα τοῦ Θεοῦ. Ἀλλάζει ὅλο τό μοντέλο τῆς σκέψης, ὁ τρόπος σκέψης, ὅταν
ζοῦμε σωστά μέσα στήν Ἐκκλησία. Ὁπότε, μπαίνεις μέσα σ’ αὐτή τήν διαδικασία, σ’
αὐτή τήν κατά Θεόν φιλοσοφία καί φεύγει τό ἄγχος, φεύγει ἡ ἀγωνία καί μπαίνουν
ὅλα τά πράγματα στή σωστή θέση.

Πρῶτα εἶναι ὁ Θεός, μετά εἶναι ὁ πλησίον καί ζώντας γιά τόν Θεό καί γιά τόν
πλησίον, ζεῖς κι ἐσύ. Γιατί τί λέει πάλι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ; «Μηδείς ζητείτω τό
ἑαυτοῦ, ἀλλά τό τοῦ ἑτέρου ἕκαστος (Α΄Κορ. 10,24). Καθένας νά ζητάει τό
συμφέρον τοῦ ἄλλου καί κανένας νά μή ζητάει τό δικό του συμφέρον. Ὅταν
λειτουργήσεις ἔτσι, τότε θά δεῖς ὅτι ζεῖς κι ἐσύ μιά χαρά, παρόλο πού δέν σκέφτεσαι
καθόλου τόν ἑαυτό σου καί σκέφτεσαι μόνιμα τόν Θεό καί τούς ἄλλους. Τότε εἶναι
πού βρίσκεις κι ἐσύ τήν ζωή σου τήν ἀληθινή, τήν σωτηρία σου, ὅταν λειτουργήσεις
ἔτσι. Καί ὅποιο ἐπάγγελμα ἤ ὅποια ἐργασία κάνεις γίνεται ὄχι γιά νά ζήσεις ἐσύ
βιολογικά, ἀλλά γιά νά δοξαστεῖ ὁ Θεός.

Σήμερα στό Εὐαγγέλιο, ὁ Χριστός ζητάει τήν βάρκα τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου καί ὁ
Ἀπόστολος Τοῦ τή δίνει!… Μπές μέσα γιά νά κάνεις κήρυγμα!… Καί ἀπό ἐργαλεῖο
γιά νά πιάνει ψάρια, γίνεται ἱεραποστολικό ἐργαλεῖο γιά νά πιάνει λογικά ψάρια,
τούς ἀνθρώπους. Αὐτό κάνει ὁ Χριστός μας μέσα ἀπό τή βάρκα τοῦ Ἀποστόλου
Πέτρου. Ἄν λοιπόν δεῖς κι ἐσύ ἔτσι τήν ἐργασία σου, ὡς ἕνα ἱεραποστολικό ἐργαλεῖο
γιά νά δοξαστεῖ ὁ Θεός, ξέρετε πῶς ἀλλάζουν τά πράγματα; Ὅλα ἀλλάζουν μετά. Τό
ἐπάγγελμά σου νά εἶναι ἕνα ἐργαλεῖο στόν λόγο τοῦ Χριστοῦ, στά χέρια τοῦ
Χριστοῦ, γιά νά δοξαστεῖ ὁ Χριστός, γιά νά διαδωθεῖ τό Εὐαγγέλιο.

Ὅταν πῆγε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στή Ρώμη, βρῆκε χριστιανούς. Ἀπό ποῦ ὑπῆρχαν
χριστιανοί στή Ρώμη; Δέν εἶχε πάει ἄλλος Ἀπόστολος πρίν τόν Ἀπόστολο Παῦλο.
Εἴχανε πάει ἔμποροι. Ἁπλοί χριστιανοί ἔμποροι οἱ ὁποῖοι εἶχαν μιλήσει στούς
Ρωμαίους γιά τόν Χριστό καί ἦταν γνωστός ὁ Χριστός ἐκεῖ πρίν κἄν πάει κάποιος
Ἀπόστολος. Πού σημαίνει τί; Ὅτι ὅλοι οἱ χριστιανοί τότε ἔκαναν ἱεραποστολή. Καί
δέν ἔκαναν τό ἐπάγγελμά τους γιά νά ζήσουν, ἀλλά τό ἔκαναν κι αὐτό ἕνα ἐργαλεῖο
ἱεραποστολῆς. Σήμερα ὅλοι αὐτοί οἱ μπίζνεσμεν πού κυκλοφοροῦν μέ τά ἀεροπλάνα

18
κάθε τόσο… ἄν ἦταν χριστιανοί καί λειτουργοῦσαν ὅπως ἐκεῖνοι οἱ πρῶτοι
χριστιανοί ἔμποροι πού πῆγαν στήν Ρώμη, θά ἔπρεπε ὅλος ὁ κόσμος νά ἔχει γίνει
χριστιανικός. Ἀλλά δέν εἴμαστε γεμάτοι μ’ αὐτό τό πλήρωμα τοῦ Χριστοῦ πού λέει
ἐδῶ ὁ Ἀπόστολος, ὁπότε αὐτό νά ξεχειλίζει σέ κάθε στιγμή τῆς ζωῆς μας! Καί λέμε
τώρα θά δουλέψω γιά τό μεροκάματο. Ὄχι! Κάθε στιγμή πρέπει νά δουλεύεις γιά τόν
Χριστό. Ποιό μεροκάματο…;

Ὁ Χριστός θά σοῦ δώσει καί τήν τροφή τήν γήινη, ὅπως τήν ἔδωσε στόν Ἀπόστολο
Πέτρο μετά, καί γέμισαν τά δίχτυα ψάρια, μέχρι πού σκιζόντουσαν, λέει, τά δίχτυα!
Καί μάλιστα μέρα μεσημέρι(!) πού δέν πιάνονται ψάρια τήν ἡμέρα… Ἀλλά ἄν κάνεις
τό θέλημα τοῦ Χριστοῦ, τό βάλεις πρῶτο, μετά ὁ Χριστός θά σοῦ δώσει καί νά
ζήσεις. Θά στά δώσει καί μάλιστα ἄφθονα, μέχρι πού νά σκίζονται τά δίχτυα καί οἱ
ἀποθῆκες σου νά μή χωρᾶνε. Δέν θά ἔχεις κανένα πρόβλημα, γιά νά ζήσεις
βιολογικά. Ἀλλά δέν λειτουργοῦμε ἔτσι, δέν βάζουμε τή σωστή προτεραιότητα.

Στό σημερινό Εὐαγγέλιο πάλι τί γίνεται πρῶτο καί τί δεύτερο; Πρῶτο γίνεται τό
ἔργο τοῦ Θεοῦ, τό κήρυγμα. Μπαίνει ὁ Χριστός στή βάρκα τοῦ Ἀποστόλου,
κηρύττει, τελειώνουν ὅλα καί μετά οἱ βιολογικές ἀνάγκες. Τώρα ρίξε τά δίχτυα σου
καί θά πάρεις καί τό ὑλικό πού χρειάζεσαι γιά νά φᾶς. Πρῶτα εἶναι τό πνεῦμα, πρῶτα
θά κάνουμε τά πνευματικά μας, πρῶτα θά κάνουμε τήν προσευχή μας, θά κάνουμε
τόν ἐκκλησιασμό μας τήν Κυριακή, τήν ἡμέρα τῆς γιορτῆς, θά κάνουμε τήν
ἐλεημοσύνη μας ὅπως πρέπει, θά φροντίσουμε νά ἔχουμε ἐξομολογηθεῖ, γιά νά
μπορέσουμε νά κοινωνήσουμε κιόλας, γιά νά ζήσουμε τό μυστήριο τῆς Θείας
Λειτουργίας. Γιατί, γι’ αὐτό γίνεται ἡ Θεία Λειτουργία, γιά νά κοινωνήσουμε. Δέν
γίνεται γιά νά πᾶμε νά δοῦμε καί νά ἀκούσουμε… Μετά θά κάνεις καί τά ἄλλα, πάλι
μέ τόν Χριστό ὅμως. Θά ἔχεις εὐλογία καί στά ἔργα σου τά καθημερινά. Χωρίς τόν
Χριστός οἱ Ἀπόστολοι τί πιάσανε; Τίποτα.. Μέ τόν Χριστό, βυθιζόντουσαν οἱ βάρκες
ἀπό τά ψάρια. Δύο βάρκες μάλιστα, γιατί δέν χωροῦσαν τά ψάρια στήν μία βάρκα
καί, ἄν δέν ἦταν ὁ Χριστός, μπορεῖ νά εἶχαν βουλιάξει ἀπό τά πολλά ψάρια… Ὅπου
εἶναι ὁ Χριστός, ἐκεῖ ὑπάρχει εὐλογία.

Καί στά καθημερινά μας ἔργα, λοιπόν, πρέπει νά ἔχουμε τόν Χριστό καί νά ἁγιάζεται
ὅλη μας ἡ ζωή μέ τόν Χριστό. Μέ ἕναν λόγο: πρέπει νά γίνουν ὅλα Χριστός, νά μήν
ὑπάρχει κάτι ἔξω ἀπό τόν Χριστό. Σήμερα ἔχουμε βάλει τή ζωή μας σέ κουτάκια.
Λέμε, σήμερα Κυριακή δύο ὧρες θά πάω στήν Ἐκκλησία. Μετά τί θά κάνεις…;
Μετά θά εἶσαι ἐκτός Ἐκκλησίας; Ἐκτός Χριστοῦ δηλαδή; Ὅλη σου ἡ ζωή πρέπει νά
εἶναι Χριστός, ὅλη σου ἡ ἡμέρα καί ὅλη σου ἡ ἑβδομάδα. Κάθε δευτερόλεπτο νά
εἶναι Χριστός, κάθε πράξη νά εἶναι Χριστός. Ὁπότε μετά θά ἔχεις καί ὅλες τίς
δυνάμεις τοῦ Χριστοῦ, γιά νά κάνεις μέ ἄνεση τίς ἐντολές καί νά προχωρᾶς σ’ αὐτή
τήν θεανθρωποποίηση, πού μᾶς εἶπε ὁ ἅγιος Ἰουστίνος, σ’ αὐτή τήν θεοενσάρκωση.
Ἡ ζωή μας πρέπει νά εἶναι μιά πορεία θεοενσάρκωσης καί ὄχι διαβολοενσάρκωσης.
Σήμερα, κι ἐμεῖς οἱ χριστιανοί δυστυχῶς ζοῦμε μιά ζωή διχασμένη. Λίγο Ἐκκλησία
καί μετά ἡ ὑπόλοιπη ἑβδομάδα ποῦ εἶναι; Εἶναι μέ τόν Χριστό; Κι αὐτό στήν

19
καλύτερη περίπτωση. Οἱ πιό πολλοί χριστιανοί δέν πᾶνε κἄν στήν Ἐκκλησία…
Ὁπότε γίνεται πλήρως διαβολεμένη -νά τό ποῦμε λίγο ὠμά- ἡ ζωή μας, χωρίς
καθόλου μετοχή στήν ἀνάπαυση πού δίνει ὁ Χριστός. Γι’ αὐτό καί ζοῦμε ὅλες αὐτές
τίς τραγικές καταστάσεις καί ἔχουμε καί τήν κρίση… καί ὅλα αὐτά τά προβλήματα,
τά ὁποῖα ὅλο καί θά χειροτερεύουν νά ξέρετε, ἐάν δέν μετανοήσουμε. Δέν εἶναι
προφητικός ὁ λόγος, εἶναι μέσα ἀπό τά πράγματα βγαλμένος. Ὅσο ὁ ἄνθρωπος δέν
μετανοεῖ, δέν μπαίνει στήν διαδικασία αὐτῆς τῆς σωτηρίας τῆς θεοενσάρκωσης, ὅλο
καί θά διαβολοποιεῖται, ὅλο καί περισσότερο δηλαδή θά μπαίνει στήν περιοχή τῆς
καταστροφῆς, τῶν αἱμάτων, τοῦ ἀνθρωποκτόνου διαβόλου.

Γιατί ὁ διάβολος χαίρεται μέ τήν καταστροφή τοῦ ἀνθρώπου καί τῆς ἀνθρωπότητας.
Ἄν δεῖτε στήν ἱστορία, ὅσο ὁ ἄνθρωπος μένει στήν ἀμετανοησία, συσσωρεύεται τό
κακό καί κάποια στιγμή ἔχουμε μιά ἔκρηξη, ἕναν παγκόσμιο πόλεμο, μιά παγκόσμια
καταστροφή. Ὅλη ἡ ἱστορία θά δεῖτε εἶναι μιά τέτοια πορεία. Ὅσο ὁ ἄνθρωπος
παραμένει ἀμετανόητος, συσσωρεύει ὅλο καί περισσότερο κακό καί κάποια στιγμή
ξεχειλίζει τό ποτήρι καί ἔρχεται ἡ καταστροφή. Ἔτσι ἔχουμε αὐτούς τούς φοβερούς
πολέμους. Καί ὅπως λένε οἱ ἅγιοι, ἔτσι ὅπως πᾶμε καί μέ αὐτή τήν κορύφωση τῶν
διαστροφικῶν παθῶν, τῆς ὁμοφυλοφιλίας κ.λ.π. εἶναι ἀναμενόμενο ὅτι θά γίνει ὁ
τρίτος παγκόσμιος πόλεμος. Δέν ὑπάρχει περίπτωση νά μή γίνει.

Ἡ συσσώρευση αὐτοῦ τοῦ κακοῦ πού ὑπάρχει στόν κόσμο, θά ξεσπάσει κάποια
στιγμή. Ὅσο ὁ ἄνθρωπος μετανοεῖ, ἔστω καί λίγοι ἄν μετανοοῦμε, θά πηγαίνει πίσω
αὐτό, θά ἀναβάλλεται. Γι’ αὐτό ἔχει σημασία, καί ἐδῶ στήν πατρίδα μας, ἔστω
κάποιοι, νά πάρουμε τό μήνυμα νά μετανοήσουμε γιά νά λειτουργήσουμε σωστικά
γιά τόν ἑαυτό μας καί γιά τούς ὑπόλοιπους. Στά Σόδομα καί τά Γόμορρα ἄν ὑπῆρχαν
δέκα δίκαιοι, δέν θά καταστρεφόντουσαν. Ἄν ἔβρισκε δέκα καλούς ἀνθρώπους ὁ
Θεός… Ἀλλά δέν ὑπῆρχαν!

Ἐρ. : Γέροντα εὐλογεῖτε. Τελικά μόνοι μας δίνουμε μεγάλη ἀξία στόν πονηρό, ἔτσι
δέν εἶναι; Ἀλλά ἐνῶ θέλουμε καί λέμε θά ἀγωνιστοῦμε, ξεχνᾶμε… Φταίει ἡ δειλία
μας; Ἡ ὀλιγοπιστία μας; Ἡ ἀμέλειά μας; Ἡ ραθυμία; Ὅλα αὐτά… Γιατί τοῦ δίνουμε
ἐμεῖς τελικά πολύ μεγάλη ἀξία καί τοῦ κάνουμε τά χατίρια. Ἐνῶ νομίζουμε ὅτι δέν
τοῦ κάνουμε τά χατίρια, ὅτι κάνουμε κάτι ἄλλο, τελικά εἴμαστε ὑπηρέτες δικοί του.
Φταίει ἡ δειλία μας καί ἡ ὀλιγοπιστία μας πάτερ γιά ὅλα αὐτά; Πού σάν τόν Πέτρο,
δέν κοιτᾶμε τόν Κύριο καί χανόμαστε ὅπως αὐτός;

Ἀπ. : «Γρηγορεῖτε καί προσεύχεσθε, ἵνα μή εἰσέλθητε εἰς πειρασμόν» (Ματθ. 26,41),
εἶπε ὁ Κύριος στούς Ἀποστόλους. Καί πάλι λέει στήν Ἁγία Γραφή «νήψατε,
γρηγορήσατε, γιατί ὁ διάβολος ὡς λέων ὠρυόμενος περιπατεῖ ζητῶν τινα καταπιεῖν»
(Α΄Πέτρ. 5,8). Σκεφτεῖτε ἐδῶ μέσα τώρα νά ἔμπαινε ἕνα λιοντάρι καί νά βρυχιόταν..
δέν θά εἴμαστε ὅλοι σέ μία ὑπερένταση; Νά γλιτώσουμε ἀπό τό λιοντάρι; Νά μήν μᾶς
ἁρπάξει; Ἔτσι πρέπει νά εἴμαστε κάθε στιγμή σέ ὑπερένταση, σέ νήψη. Αὐτή εἶναι ἡ
νήψη, νά εἴμαστε σέ μιά ἐγρήγορση πνευματική νά μήν μᾶς ἁρπάξει τό λιοντάρι, ὁ

20
διάβολος. Ὡς λέων ὠρυόμενος περιπατεῖ ζητῶν τινα καταπιεῖν… Δέν μπορεῖς νά
κοιμᾶσαι πνευματικά. Ὅσο ἀδρανοῦμε, αὐτή ἡ ἀδράνεια εἶναι ἀφορμή νά
πληρωθοῦμε μέ τόν διάβολο, μέ τό πονηρό πνεῦμα. Κάθε στιγμή πρέπει νά γεμίζεις
μέ Ἅγιο Πνεῦμα. Τί θά κάνεις; Κάθε στιγμή θά προσεύχεσαι, θά διαβάζεις, θά
μελετᾶς πνευματικά, θά κάνεις μετάνοιες, θά κάνεις νηστεία. Ὅλα αὐτά σέ κρατᾶνε
σέ ἐγρήγορση. Ἄν πεῖς γιά λίγο δέν θά κάνω τίποτε, θά ξεκουραστῶ. Δέν θά
ξεκουραστεῖς, θά ἀρχίσεις νά γεμίζεις μέ τό πονηρό πνεῦμα, θά ἀρχίσει νά σέ
δαγκώνει τό λιοντάρι μέχρι νά σοῦ φάει ὅλες τίς σάρκες. Αὐτό γίνεται.

Ἐκεῖνο πού παθαίνουμε λοιπόν εἶναι ὅτι δέν νήφουμε, δέν εἴμαστε σέ ἐγρήγορση. Τό
παθαίνουμε ὅπως οἱ μωρές παρθένες πού τούς τέλειωσε τό λάδι.. τίς ἔπιασε καί ὁ
ὕπνος καί μετά μείνανε ἐκτός νημφῶνος. Δηλαδή, ἡ πνευματική ζωή εἶναι μιά
συνεχής δράση, δέν εἶναι μιά ἀπραξία. Ἄν μείνεις ἄπρακτος, ἔστω καί λίγο, ἔρχεται
ἀμέσως τό πονηρό πνεῦμα. Σκεφτεῖτε πάλι, ὅπως εἴμαστε, ἀπ΄ ἔξω νά ἔχουν ἔρθει οἱ
ἐχθροί καί νά θέλουν νά μποῦνε μέσα. Κι ἐμεῖς νά βάζουμε τήν πλάτη μας στήν
πόρτα καί νά κρατᾶμε κόντρα, ὅπως λέμε, νά μήν ἀνοίξει ἡ πόρτα. Ἄν λίγο
χαλαρώσεις τί θά γίνει; Αὐτοί πού σπρώχνουν ἀπ’ ἔξω, θά μποῦνε μέσα, θά μᾶς φᾶνε
οἱ ἐχθροί. Ἔτσι εἶναι καί μέ τήν ψυχή μας. Ὁ διάβολος συνεχῶς πιέζει νά μπεῖ μέσα.
Πρέπει ἐσύ νά κρατᾶς ἀντίσταση συνεχῶς μέ τήν προσευχή. Γιατί εἶπε ὁ Κύριος
«ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε» (Α΄Θεσ. 5,17); Δέν εἶπε ἄν καμιά φορά θυμᾶστε νά
προσεύχεστε… πέντε λεπτά τό πρωί καί ἄλλα πέντε τό βράδυ καί φτάνει…

Ὄχι, δέν εἶπε ἔτσι, εἶπε κάθε στιγμή. Κάθε στιγμή πρέπει νά κρατᾶς ἀντίσταση, γιά
νά ἀπωθήσεις τόν ἐχθρό, ὁ ὁποῖος ζητᾶ νά σέ καταπιεῖ. Ὅσο λοιπόν ἐσύ εἶσαι σ’
αὐτή τήν κατάσταση καί διαδικασία καί ὄχι μόνο κρατᾶς ἀντίσταση, ἀλλά καί
προάγεσαι καί δυναμώνεις μέ τόν Χριστό καί προχωράει μέσα σου ἡ θεοενσάρκωση,
ὅπως μᾶς εἶπε ἐδῶ ὁ ἅγιος, τόσο ἀπωθεῖς τόν διάβολο, τόσο ἔρχεσαι σέ μία
κατάσταση μεγαλύτερης πνευματικῆς ἀσφάλειας. Ἀλλά πάλι μέχρι τέλους δέν πρέπει
νά ἀμελήσεις.

Γιατί πολλοί ξέρετε, ξεκίνησαν καλά στήν πνευματική ζωή μέ ὄρεξη καί πολύ χαρά
γιατί νίκησαν τόν διάβολο στήν ἀρχή… ἀλλά ὁ διάβολος δέν ἔφυγε! Τούς
παρακολουθοῦσε. Καί μόλις λίγο ραθύμησαν… ὤπ, πήδησε πάλι μέσα τους καί
γίνανε τά ἔσχατα, τά τελευταῖα τους, χειρότερα ἀπό τά πρῶτα. Προσοχή, λοιπόν, νά
μήν ἀμελήσουμε, νά μήν ραθυμήσουμε, νά μή διώξουμε τήν νήψη, τήν ἐγρήγορση
τήν πνευματική. Αὐτό δέν σέ κρατάει, προσέξτε, σέ μιά κατάσταση ἄγχους. Δέν εἶναι
ἄγχος αὐτό, ἀλλά εἶναι μιά καλή ἀγωνία μαζί μέ τόν Χριστό, πού τήν γλυκαίνει ὁ
Χριστός καί μᾶς παρηγορεῖ ὁ Χριστός στόν ἀγῶνα μας καί μᾶς χαροποιεῖ καί μᾶς
παρακαλεῖ, ἐξ οὗ καί Παράκλητος. Ἔτσι χαίρεται πραγματικά ὁ ἄνθρωπος τή ζωή
του, μένοντας ὅμως σταθερά σ’ αὐτή τήν ἀγωνιστική προσπάθεια.

Γι’ αὐτό καί ὁ Ἅγιος Νικόδημος, στό πολύ ὡραῖο βιβλίο «Ἀόρατος Πόλεμος», στήν
ἀρχή κιόλας τοῦ βιβλίου λέει πρέπει νά ἔχεις τέσσερα ὅπλα καί νά τά χρησιμοποιεῖς

21
συνεχῶς. Τό πρῶτο ὅπλο εἶναι νά ἔχεις τελεία ἀπελπισία ἀπό τόν ἑαυτό σου, νά μήν
ἔχεις καμία ἰδέα ὅτι μπορεῖς νά κάνεις κάτι μόνος σου, αὐτό πού μᾶς εἶπε καί σήμερα
ὁ Ἅγιος «χωρίς Χριστό». Ὅ,τι κάνεις, γιά νά κάνεις κάτι καλό, πρέπει νά εἶσαι μέ τόν
Χριστό. Δεύτερο ὅπλο τελεία ἐλπίδα στόν Θεό. Μέ τήν δύναμη τοῦ Θεοῦ νά
πιστεύεις ὅτι μπορεῖς νά κάνεις τά πάντα. Τρίτον, ὁ συνεχής ἀγώνας, ὅπως εἴπαμε, ἡ
συνεχής ἐγρήγορση, νά πολεμᾶς συνεχῶς τά πάθη σου. Τέταρτο, νά προσεύχεσαι
συνέχεια, ὥστε νά παίρνεις μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ τίς δυνάμεις αὐτές πού
χρειάζονται, γιά νά διώξεις τόν διάβολο, τήν ἁμαρτία καί τόν θάνατο καί νά
φωτιστεῖς μέ τό φῶς τοῦ Θεοῦ. Πέμπτο καί τελευταῖο ὅπλο εἶναι τό ὅπλο τῆς Θείας
Κοινωνίας πού τό δίνει ὁ Θεός μέ τήν Θεία Εὐχαριστία. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος κάνει τά
τέσσερα πρῶτα, ἀποκτάει τίς προϋποθέσεις, γιά νά πάρει μέσα του τόν Χριστό
μυστηριακά διά τῆς Θείας Κοινωνίας. Ὁπότε μετά ὁ ἴδιος ὁ Χριστός πολεμάει γιά
λογαριασμό τοῦ πιστοῦ καί διώχνει τόν διάβολο.

Ἐρ. : Αὐτό πού εἴπατε ὅτι μέση ὁδός δέν ὑπάρχει ἤ μέ τόν Χριστό ἤ μέ τόν
διάβολο… Κάποια πράγματα πού στήν πράξη βλέπουμε νά γίνονται, νά μᾶς πεῖτε, ἄν
εἶναι σωστά. Ἄς ποῦμε, σέ μία βάφτιση βάζανε στόν καθένα πάνω σταυρουδάκι μέ
ματάκι μαζί… Ἤ γιά τήν ἀποπεράτωση τοῦ ναοῦ συναυλία μέ τόν Χατζηγιάννη…
Καί ἐγώ πού ἔχω κάνει βιοσυντονισμό, ὅπως σᾶς ἔχω πεῖ καί μοῦ εἴπατε νά
σταματήσω καί πάνω στήν πόρτα εἶχε ἕναν μεγάλο σταυρό καί ἀπό πάνω ἕνα μεγάλο
μάτι, ἔτσι σχεδόν κολλημένο.

Ἀπ. : Ὅλα αὐτά εἶναι μαγεῖες, εἶναι ὑποδούλωση στόν πονηρό. Γιατί, προσέξτε,
Χριστός καί διάβολος ἴσον διάβολος. Ἄν βάλεις μαζί τόν σταυρό καί τό μάτι, ἡ
ἐξίσωση βγάζει διάβολος. Φεύγει ὁ Χριστός. Ὁ Χριστός δέν θέλει κανέναν ἄλλο
συγκάτοικο στήν καρδιά μας. Θέλει νά εἶναι κυρίαρχος, Βασιλέας. Γι’ αὐτό λέει
«ζητᾶτε τή βασιλεία Μου» (Ματθ. 6,33), δηλαδή νά βασιλεύσω Ἐγώ, νά ζητᾶτε νά
Μέ κάνετε βασιλιά σας. Παλιά πού ὑπῆρχε ἡ βασιλεία, ὁ λαός ἀνακήρυσσε τόν
αὐτοκράτορα καί ἔλεγε «θέλουμε ἐσένα βασιλέα». Καί ὁ χριστιανός πρέπει νά λέει
κάθε στιγμή: Χριστέ μου ἐσένα θέλω βασιλιά στήν καρδιά μου. Καί βασιλιάς
σημαίνει ἕνας καί μόνος κυρίαρχος. Δέν μπορεῖ νά ὑπάρχει κι ἄλλος βασιλιάς.
Γίνεται; Δέν ὑπάρχει περίπτωση νά ὑπάρχει δυαρχία, γιατί τότε διαλύεται τό κράτος.
Ἔτσι καί στήν καρδιά μας πρέπει νά ὑπάρχει μοναρχία. Μονοκράτορας ὁ Χριστός.
Ὅλα τά ἄλλα εἶναι δαιμονικά τερτίπια.

Σήμερα λανσάρεται ὅλη αὐτή ἡ σχετικοποίηση μέσω τῆς φιλοσοφίας πού λέγεται
μετανεωτερικότητα. Τό δόγμα τῆς μετανεωτερικότητας εἶναι αὐτό, ὅτι ὅλα εἶναι
σχετικά, δέν ὑπάρχει τίποτα ἀπόλυτο. «Μή λέτε ὅτι ὑπάρχουν ἀπόλυτες ἀλήθειες…
ὅλες οἱ ἀλήθειες εἶναι σχετικές». Αὐτό εἶναι σήμερα τό δόγμα τῆς ἐποχῆς. Γι’ αὐτό
καί ἕνας πού μιλάει, ὅπως μιλᾶμε ἐμεῖς ἐδῶ, ὅπως ὁ Χριστός, τόν λένε ἀπόλυτο,
φανατικό, κολλημένο, χειρότερο ἀπό τούς μουσουλμάνους, μουτζαχεντίν κ.λ.π. γιατί
δέν συνάδει μέ τό πνεῦμα τῆς ἐποχῆς πού ἔχει σχετικοποιήσει τά πάντα. Αὐτός εἶναι
ὁ διάβολος, σχετικοποιεῖ τά πάντα! Ἀπό τήν πρώτη στιγμή…

22
Καί διαβάλλει τά πάντα. Εἶπε στήν Εὔα: «Τί σᾶς εἶπε ὁ Θεός νά μή φᾶτε ἀπό κανένα
δέντρο;». Ὄχι, λέει, δέν μᾶς εἶπε νά μή φᾶμε ἀπό κανένα δέντρο… «Ἄ, ξέρεις γιατί
σᾶς τό εἶπε;…». Ἀμέσως συκοφαντεῖ. Συκοφαντεῖ τόν Θεό. Μήν ἀκοῦς τόν Θεό…
Λέμε σήμερα: ἡ Ἐκκλησία λέει αὐτό, ἀπαγορεύονται ἄς ποῦμε οἱ σχέσεις ἐκτός
γάμου. Ἔ, τώρα… σχετικά εἶναι αὐτά… ἀνάλογα μέ τήν ἐποχή. Τώρα ἔχουν ἀλλάξει
οἱ ἐποχές. Μέ αὐτό τό πνεῦμα σχετικοποιοῦμε τά πάντα, καί τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ.
Ὅταν σχετικοποιήσεις τίς ἐντολές τί τίς κάνεις; Τίς ἀκυρώνεις. Τίς διαγράφεις,
βάζεις Χ καί μετά βέβαια βάζεις Χ καί στή ζωή, γιατί οἱ ἐντολές ὁδηγοῦν στήν ζωή.
Καί μετά πεθαίνεις.

Χωρίς τίς ἐντολές, ποῦ ὁδηγεῖσαι; Χωρίς τίς ὁδηγίες δηλαδή χρήσεως τοῦ σώματος
καί τῆς ψυχῆς σου – γιατί αὐτό εἶναι οἱ ἐντολές, εἶναι οἱ ὁδηγίες τοῦ κατασκευαστοῦ
μας, τοῦ Θεοῦ, γιά τό πῶς θά χρησιμοποιήσουμε τό σῶμα μας καί τήν ψυχή μας.
Στήν αὐτοδιάλυση, στήν αὐτοκαταστροφή, στήν ἀπώλεια καί ὄχι στή σωτηρία, ὅπως
σοῦ ὑπόσχεται ὁ διάβολος. Ἡ ἀπώλεια εἶναι τό ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς
σχετικοποίησης.

Ἑπομένως, ὑπάρχουν ἀπόλυτες ἀλήθειες. Ἡ μία ἀπόλυτη ἀλήθεια εἶναι ὁ Χριστός

καί χωρίς τόν Χριστό δέν ζοῦμε. Ὁ κόσμος εἶναι πού θέλει ὅλα νά τά σχετικοποιήσει
καί ὅλα νά τά διαβάλλει γιατί «ἐν τῶ πονηρῶ κεῖται» (Α’ Ἰω. 5,19). Τό λέει σαφῶς ἡ
Ἁγία Γραφή ὅτι ἡ βάση τοῦ κόσμου εἶναι ὁ πονηρός, εἶναι ὁ διάβολος καί ὁ διάβολος
αὐτό ἀκριβῶς προσπαθεῖ νά κάνει, νά σοῦ περάσει τό μήνυμα ὅτι τίποτε δέν ὑπάρχει
σταθερό καί ἀπόλυτο, ὅλα εἶναι σχετικά. Ἑπομένως, μπορεῖς νά βάζεις καί λίγο νερό
στό κρασί σου… καί μήν ἀκοῦς αὐτά ὅλα πού λένε οἱ παπάδες, τό Εὐαγγέλιο κ.λ.π…
εἶναι ὅλα σχετικά. Αὐτή εἶναι ἡ διδασκαλία τοῦ διαβόλου πού ὑπάρχει σήμερα καί
κυριαρχεῖ δυστυχῶς καί στούς περισσότερους χριστιανούς. Γιατί καί οἱ περισσότεροι
χριστιανοί σήμερα εἶναι ἐκκοσμικευμένοι. Ζοῦνε δηλαδή μία «σχετική» χριστιανική
ζωή. Ζοῦνε τόν Χριστό σχετικοποιημένο καί λίγο Χριστός καί λίγο κόσμος. Ἀλλά ἡ
ἐξίσωση Χριστός καί κόσμος ἴσον κόσμος. Καί εἶναι θέμα χρόνου νά ἀρνηθοῦν
πλήρως τόν Χριστό.

Ἐρ. : ……………………….

Ἀπ. : Ἀκριβῶς… Βάζουμε τούς δικούς μας νόμους, τό δικό μας θέλημα μπροστά καί
πάνω ἀπό τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Ἐρ. : Ἄν ὁ Θεός συγχωρεῖ τόν διάβολο…

Ἀπ. : Ὁ διάβολος εἶναι πλάσμα τοῦ Θεοῦ, εἶναι δημιούργημα καί οἱ δαίμονες εἶναι
ἄγγελοι… ἐκπεσόντες, ξεπεσμένοι ἄγγελοι. Ἔχουν χάσει τό φῶς τους, τό φῶς
δηλαδή τό ὁποῖο παίρνουν ἀπ’ τόν Θεό. Ἔπεσαν ἀπό τόν Θεό. Ὁ Θεός τόν λυπᾶται
καί τόν διάβολο. Ὅλους μᾶς λυπᾶται καί μᾶς ἀγαπάει. Ἀκόμα καί στήν κόλαση, στήν
ὁποία θά ριχτεῖ ὁ διάβολος, ἐπειδή τό θέλει ὁ ἴδιος, θά ὑπάρχει κι ἐκεῖ ὁ Θεός. Τό

23
λέει ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος ὅτι ἀκόμα καί στήν κόλαση ὑπάρχει ὁ Θεός. Ἀλλά
σχετικά μέ τό ἄν συγχωρεῖ ὁ Θεός τόν διάβολο, δέν τόν συγχωρεῖ, γιατί δέν ζητάει
συγχώρηση. Ἐξάλλου, συγχωρῶ τί θά πεῖ; Χωρῶ – σύν: χωράω μαζί. Χωράω καί
προχωράω μαζί. Ὅταν ὁ ἄλλος δέν θέλει νά εἶναι μαζί σου, ὅταν σέ μισεῖ, δέν
μπορεῖς νά προχωρήσεις μαζί του, νά εἶσαι μαζί του. Ἐμεῖς ὀφείλουμε νά τούς
ἀγαπᾶμε ὅλους καί ὁ Θεός τούς ἀγαπάει ὅλους. Ἀλλά ὅλοι δέν μᾶς ἀγαπᾶνε. Οὔτε
καί θά μᾶς ἀγαπήσουν νά ξέρετε. Οὔτε καί ὁ διάβολος θά μᾶς ἀγαπήσει, γιατί εἶναι
ἀνθρωποκτόνος. Ἑπομένως, δέν μπορεῖ νά συγχωρηθεῖ ἀπό τόν Θεό, ἐφόσον δέν
θέλει νά εἶναι μέ τόν Θεό, νά προχωρήσει μέ τόν Θεό, νά εἶναι στόν ἴδιο χῶρο μέ τόν
Θεό. Ἄρα δέν παίρνει συγχώρηση. Ἄν ὑποθέσουμε πώς ὁ διάβολος ζητοῦσε
συγχώρηση καί ἔλεγε ‘Θεέ μου, συγχώρεσέ με’, σίγουρα ὁ Θεός θά τόν συγχωροῦσε.
Σιγουρότατα. Δέν ὑπάρχει περίπτωση.. Ἀλλά δέν θέλει.

Ξέρετε τήν ἱστορία μέ τόν Ἅγιο Παΐσιο πού ἔκανε μία ὁλόκληρη ἑβδομάδα προσευχή
καί νηστεία γιά νά σωθεῖ καί ὁ διάβολος! Τοῦ μπῆκε αὐτή ἡ ἰδέα τοῦ Ἁγίου… κι
αὐτός πλάσμα τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι; Ἄς κάνω μιά προσευχή καί γιά αὐτόν. Ἐδῶ
κάνουμε καί γιά τούς κολασμένους καί γιά τόν Χίτλερ καί γιά τόν Ἄρειο, γιά ὅλους.
Ἄς κάνουμε καί γιά τόν διάβολο. Ἄρχισε λοιπόν καί ὅταν τέλειωσε ἡ ἑβδομάδα, εἶδε
τόν διάβολο μέ μία ἀπαίσια μορφή σκύλου πού τοῦ ἔβγαζε τήν γλώσσα καί τόν
κορόιδευε. Καί τοῦ ἔλεγε: τί προσεύχεσαι γιά μένα; Ἐγώ δέν θέλω… καί ἔλεγε ὁ
Ἅγιος Παΐσιος, κοίταξε ἔχασα καί μιά ἑβδομάδα γι’ αὐτόν.. Δέν θέλει τόν Θεό. Καί
μάλιστα εἶπε τό ἑξῆς φοβερό: «Ἑγώ νά μετανοήσω;», γιατί ἔκανε προσευχή γιά τόν
διάβολο νά μετανοήσει. «Ὁ Θεός νά μετανοήσει»…

Βλέπετε, ἡ ἀναίδεια τοῦ διαβόλου; Ὁ Θεός νά μετανοήσει! Γιατί; Γιατί τό παίζει καί
ἀδικημένος ὁ διάβολος! Σοῦ λέει, γιατί; Ἐγώ μιά μικρή ἁμαρτία ἔκανα καί μέ ἔριξε
στήν κόλαση. Τί μικρή ἁμαρτία; Ὑπερηφανεύτηκε. Ἡ χειρότερη ἀκαθαρσία εἶναι ἡ
ὑπερηφάνεια. Ἔτσι ἀδικημένοι τό παίζουν καί οἱ διάφοροι διαβολοκρατούμενοι
ἄνθρωποι σήμερα. Ὅλοι εἶναι θιγμένοι… Καί λένε: «Τί θά μᾶς πεῖς ἐσύ τώρα; Τό
παίζεις καλός καί τῆς Ἐκκλησίας… καί ἐμεῖς πιστεύουμε» καί βγάζουν μία γλώσσα
δέκα πήχεις…

Καί μέσα στό μοναστήρι ἔρχονται τέτοιοι ἄνθρωποι, πού θέλουν νά ἐπιβάλλουν τό
δικό τους μέ τό ἔτσι θέλω καί νά κάνουν καί ἐδῶ, ὅπως θέλουν αὐτοί (αὐτές).
Ἀναιδέστατος, κορυφαῖος ἀναιδής εἶναι ὁ διάβολος, ὁ ὁποῖος βλασφημεῖ συνεχῶς
τόν Θεό. Καί αὐτή τήν ἀναίδεια τήν βλέπει κανείς καί στούς ἀνθρώπους πού τόν
ἀκολουθοῦν. Τό χαρακτηριστικό τῶν πιό πολλῶν ἀνθρώπων σήμερα εἶναι ἡ
ἀναίδεια, ἡ βλασφημία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Γιατί, ὅταν λέει ὁ διάβολος «ὁ Θεός
φταίει καί ὄχι ἐγώ», αὐτό εἶναι βλασφημία κατά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τό ἴδιο
κάνουν καί κάποιοι ἄνθρωποι σήμερα πού λένε «δέν φταίω ἐγώ, ὁ Θεός φταίει πού
μέ ἔκανε ἔτσι… ὁ Θεός φταίει πού πεθαίνουν τά παιδιά στήν Ἀφρική… ὁ Θεός
φταίει, γιατί δέν κάνει τίποτα, γιατί δέν μᾶς παίρνει τήν κρίση κ.λ.π.». Ἀντί νά
μετανοήσουμε καί νά ποῦμε ὅτι ἐμεῖς φταῖμε, λέμε ὄτι φταίει ὁ Θεός.

24
Ἐρ. : Πάτερ, μιλήσατε γιά φιλοσοφία, γιά τό σχετικό καί τό ἀπόλυτο. Κάποτε ἕνας
φιλόσοφος ὁ Ἀλμπέρ Καμύ, ὁ Γάλλος, εἶχε πεῖ -καί θέλω νά μοῦ πεῖτε ἄν εἶναι
ἀλήθεια ἤ ἄν εἶναι ψέμα- ὅτι ἐδῶ καί εἴκοσι αἰῶνες τό συνολικό κακό στή γῆ δέν ἔχει
μειωθεῖ, καμία παρέμβαση οὔτε ἐπαναστατική ἀλλά οὔτε καί θεϊκή δέν ἔχει γίνει.

Ἀπ. : Αὐτό ὁ ἴδιος νά μᾶς τό πεῖ πῶς τό κατοχυρώνει. Ἔκανε στατιστική; Μέτρησε
τό κακό στόν 1ο αἰῶνα καί στόν 20ο; Εἶναι αὐθαίρετο αὐτό πού λέει. Ἄν μπορεῖ νά
μᾶς τό τεκμηριώσει, ἄς μᾶς τό τεκμηριώσει. Ἀλλά δέν μπορεῖ νά τό τεκμηριώσει.
Κατ’ ἀρχάς δέν ζοῦσε στούς εἴκοσι αἰῶνες, ὥστε νά μᾶς πεῖ τί γινόταν στόν κάθε
αἰῶνα, ὅσον ἀφορᾶ τό κακό. Δεύτερον, τί θά πεῖ ἐπαναστατική παρέμβαση καί ἀπό
ποιόν νά γίνει ἐπανάσταση; Καί τί ἐννοεῖ θεϊκή παρέμβαση; Ὅλα αὐτά εἶναι
συζητήσιμα.

Νά σᾶς πῶ αὐτό πού ξέρουμε: Ὅτι τό κακό, ὅσο θά προχωρᾶνε οἱ αἰῶνες, θά

αὐξάνεται. Ὄχι ἁπλῶς θά μειώνεται, ἀλλά θά αὐξάνεται καί θά αὐξάνεται μέχρι τά
ἔσχατα, ὅπου θά φτάσει στήν κορύφωσή του, ὁπότε θά ἔρθει ὁ Ἀντίχριστος. Αὐτό
εἶναι τό ἀληθές. Αὐτό εἶναι πού μᾶς λέει ἡ πίστη μας. Στά ἔσχατα θά κορυφωθεῖ ἡ
ἀποστασία. Προσέξτε! Ποιά ἀποστασία; Ὄχι τῶν ἀνθρώπων τοῦ κόσμου. Τῶν
χριστιανῶν! Ἡ ἀποστασία τῶν χριστιανῶν θά κορυφωθεῖ. Σᾶς εἶπα γιά τούς πρώτους
χριστιανούς πῶς ζοῦσαν. Λαχταροῦσαν νά πεθάνουν γιά τόν Χριστό. Σήμερα ξέρετε
κανέναν τέτοιο, πού νά θέλει νά πεθάνει γιά τόν Χριστό; Νά γίνει μάρτυρας; Στούς
πρώτους αἰῶνες οἱ μητέρες λέγανε στά παιδιά τους: «παιδί μου κοίταξε, αὐτό εἶναι τό
αἷμα τοῦ πατέρα σου πού ἔγινε μάρτυρας. Πάρτο νά τό φορᾶς πάνω σου καί νά τοῦ
μοιάσεις». Δηλαδή νά γίνεις μάρτυρας.

Οἱ ἴδιες οἱ μητέρες ἑτοίμαζαν τό παιδί νά θυσιαστεῖ γιά τόν Χριστό. Ξέρετε καμιά
μητέρα σήμερα νά λέει αὐτά στό παιδί της; Τά ἀντίθετα λένε. Νά μή μιλᾶς πολύ….
Νά μή σέ κάνουν πέρα τά παιδιά στό σχολεῖο, νά ἔχεις παρέα… Νά μήν ἀκοῦς πολύ-
πολύ τούς παπάδες καί τό κατηχητικό γιατί θά ἀπομονωθεῖς κ.λ.π. Τά ἀντίθετα λένε
καί ἀκόμα χειρότερα κάνουν προκειμένου νά παντρέψουν τά παιδιά. Γιατί σήμερα
ἔχει ἀπολυτοποιηθεῖ ὁ γάμος καί κάνουμε τό πᾶν, γιά νά παντρέψουμε τό παιδί μας.
Ἄσχετα ἄν αὐτά πού κάνουμε εἶναι ἀντίθετα μ’ αὐτά πού λέει τό Εὐαγγέλιο.
Ἑπομένως, τό κακό, ὅσο θά περνᾶνε οἱ αἰῶνες, θά κορυφώνεται καί στό τέλος θά
ἔρθει ὁ Ἀντίχριστος.

Ἀφετέρου, ἡ παρέμβαση τοῦ Θεοῦ εἶναι συνεχής. Πῶς εἶναι συνεχής τώρα; Μέσω
τῶν Ἁγίων, μέσω τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Χριστός εἶναι παρών. Κάθε Θεία Λειτουργία
πού κάνουμε εἶναι μία παρέμβαση τοῦ Θεοῦ στό κακό καί κάθε Θεία Λειτουργία πού
κάνουμε εἶναι μία καταστροφή ὅλων τῶν δαιμονικῶν ἐνεργειῶν. Ἕνας ἄνθρωπος
πού θά λειτουργηθεῖ, τήν ἡμέρα ἐκείνη καταστρέφει ὅλες τίς δαιμονικές ἐνέργειες,
ὅλες τίς παγίδες πού τοῦ ἔχει στήσει ὁ διάβολος γιά ἐκείνη τήν ἡμέρα. Γι’ αὐτό εἶναι
πολύ σημαντικό νά λειτουργούμαστε καθημερινά. Νά κάνουμε Θεία Λειτουργία καί
νά κοινωνοῦμε, ἄν εἶναι δυνατόν. Καταστρέφονται ὅλες οἱ δαιμονικές ἐνέργειες. Νά

25
ἡ παρέμβαση τοῦ Θεοῦ στόν κόσμο! Ἀλλά ὁ Θεός δέν ἔρχεται θορυβωδῶς. Ἔρχεται
ἀψοφητί. Ψόφος εἶναι ὁ θόρυβος. Ἔρχεται ἀθόρυβα. Πῶς σαρκώθηκε ὁ Θεός;
Ἀθόρυβα. Ὁ Θεός λειτουργεῖ μυστικά, κρυφά, στήν ψυχή τοῦ καθενός. Σοῦ βάζει
ἕναν λογισμό. Αὐτό εἶναι παρέμβαση. Κάθε στιγμή παρεμβαίνει ὁ Θεός στό κακό,
στήν ἁμαρτία, στόν ἄνθρωπο δηλαδή καί προσπαθεῖ νά τόν ἀνακαλέσει στήν
μετάνοια, κάθε στιγμή.

Τώρα γιατί δέν μειώνεται τό κακό; Ἄς ποῦμε ὅτι ἰσχύει αὐτό πού λέει ὁ Καμύ καί ὄχι
μόνο ἰσχύει, ἀλλά σᾶς εἶπα, ἐπαυξάνεται τό κακό, δέν μειώνεται. Γιατί, ἀκριβῶς, δέν
θέλουμε ἐμεῖς νά δεχτοῦμε αὐτές τίς παρεμβάσεις τοῦ Θεοῦ. Γιατί δέν θέλουμε; Γιατί
δέν θέλουμε! Εἶμαστε ἐλεύθεροι καί ἐπιλέγουμε δυστυχῶς τό κακό. Καί ὅσο
προχωρᾶνε τά χρόνια, τόσο περισσότερο οἱ ἄνθρωποι ἐπιλέγουν τό κακό, τήν
ἀποστασία. Γιατί ἔτσι θέλουν… γι’ αὐτό εἶπε ὁ Χριστός αὐτά τά μελαγχολικά λόγια,
ἀκούγονται πολύ μελαγχολικά, «ὅταν θά ξανάρθω θά βρῶ ἄραγε τήν πίστη στή γῆ;»
(Λουκ. 18,8). Θά ξανάρθει ὁ Χριστός, στή Δευτέρα Παρουσία. Θά βρεῖ πίστη; Θά
τήν βρεῖ ἀλλά σέ πολύ λίγους. Γιατί τό ξέρουμε ὅτι θά τήν βρεῖ; Γιατί μᾶς τό εἶπε ὅτι:
«πύλαι ἅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς» (Ματθ. 16,18). Ἡ Ἐκκλησία θά ὑπάρχει. Καί
τότε θά ὑπάρχει ἡ Ἐκκλησία, ἀλλά θά ὑπάρχει σέ πολύ λίγους. Πολύ λίγα θά εἶναι τά
μέλη τῆς Ἐκκλησίας τότε, στήν ἐποχή τοῦ Ἀντιχρίστου.

Γιατί οἱ πολλοί καί οἱ ἐπίσημοι καί τά κορυφαῖα στελέχη τῆς Ἐκκλησίας θά ἔχουν
προσκυνήσει τόν Ἀντίχριστο. Ἐνῶ τά κορυφαῖα στελέχη τῆς πολιτείας ἀπό τώρα τόν
ἔχουν προσκυνήσει καί τόν προσκυνοῦν… οἱ πλεῖστοι. Σπάνια νά βρεῖς πολιτικό
ἡγέτη πού νά μήν ἔχει προσκυνήσει τόν Ἀντίχριστο, τά ὄργανα τοῦ Ἀντιχρίστου.
Ἀλλά στά ἔσχατα θά ἐμφανιστεῖ καί ὁ κυρίως Ἀντίχριστος. «Καί νῦν ἀντίχριστοι
πολλοί γεγόνασιν» (Α’ Ίω. 2,18), λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος ἀπό τόν πρῶτο
αἰῶνα. Ὑπάρχουν πολλοί ἀντίχριστοι καί τώρα. Καί αὐτό συνεχίζεται ἀνά τούς
αἰῶνας. Πάντα ὑπάρχουν πολλά ὄργανα τοῦ Ἀντιχρίστου. Ἀλλά ὁ κυρίως
Ἀντίχριστος θά ἔρθει λίγο πρίν τήν Δευτέρα Παρουσία.

Ἑπομένως, τό κακό θά αὐξάνεται ἀλλά καί οἱ παρεμβάσεις τοῦ Θεοῦ εἶναι συνεχεῖς
καί οἱ Ἅγιοι θά παρεμβαίνουν καί θά ἀντιστρατεύονται στόν Ἀντίχριστο καί θά ἔλεγα
μιά κορυφαία ἀντιστράτευση, ἴσως ἡ πιό κορυφαία, εἶναι ἡ ἐμφάνιση τῶν δύο
προφητῶν, οἱ ὁποῖοι θά μᾶς δείξουν τόν Ἀντίχριστο στά ἔσχατα, τοῦ προφήτη Ἠλία
καί τοῦ προφήτη Ἐνώχ. Τά γράφει αὐτά στήν Ἀποκάλυψη. Νομίζω εἶναι γνωστά.
Τούς ὁποίους θά πιάσει ὁ Ἀντίχριστος καί θά τούς φονεύσει καί θά κρεμάσει, λέει, τά
πτώματά τους στήν πόλη τῆς Ἱερουσαλήμ καί θά τούς βλέπει ὅλος ὁ κόσμος, μέσω
τῆς δορυφορικῆς τηλεόρασης καί τῶν κομπιούτερ πού ἔχουμε σήμερα. Αὐτά ὅλα θά
γίνουν σίγουρα. Ἀλλά ὁ Θεός δέν θά μᾶς ἀφήσει χωρίς τή βοήθειά Του. Συνεχῶς μᾶς
στέλνει Ἁγίους, οἱ ὁποῖοι παρεμβαίνουν στήν ζωή μας, παρεμβαίνουν στό κακό,
ἀντιστρατεύονται στήν ἁμαρτία καί μᾶς δίνουν κι ἐμᾶς δύναμη, θάρρος καί κουράγιο
νά ἀντιστρατευόμαστε κι ἐμεῖς.

26
Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος ὅτι στίς μέρες μας -τουλάχιστον πρός τό παρόν- δέν μᾶς
ζητάει ὁ Θεός νά δώσουμε τή ζωή μας, ἀλλά τί; Νά ὁμολογήσουμε. Τί; Ὅτι εἴμαστε
χριστιανοί. Νά ζήσουμε ὅπως λέει. Μόνο πού ζεῖς καί κινεῖσαι χριστιανικά, τηρεῖς τίς
ἐντολές, αὐτό εἶναι ὁμολογία σήμερα… Εἶναι ὁμολογία! Αὐτό ζητάει ἀπό μᾶς ὁ Θεός
σήμερα. Γιατί νά ντρέπεσαι νά κάνεις τόν σταυρό σου στό ἐστιατόριο δηλαδή; Γιατί
νά ντρέπεσαι νά τηρήσεις τήν νηστεία; Ἐπειδή ὅλοι γύρω σου καταλύουν, νά
καταλύσεις κι ἐσύ… Ὄχι, νά μήν καταλύσεις, αὐτό εἶναι ὁμολογία. Αὐτό θέλει ὁ
Χριστός ἀπό μᾶς. Γιατί ἡ γυναίκα νά φοράει ἀνδρικά ροῦχα; Ὄχι νά μήν φοράει. Νά
φοράει τά κανονικά της ροῦχα. Αὐτό εἶναι ὁμολογία. Αὐτό θέλει ὁ Χριστός ἀπό μᾶς
σήμερα. Κι αὐτό εἶναι ἀντιστράτευση στό κακό.

Ὁ Σάρτρ, ὑπαρξιστής σάν τόν Καμύ πού εἴπατε, ἔλεγε κάτι πολύ φοβερό καί εἶναι
ἀληθινό. Ἔλεγε: «ὁ ἄλλος εἶναι ἡ κόλασή μου». Καί εἶναι ἀληθινό αὐτό. Ὁ ἄλλος
ἄνθρωπος δηλαδή, γιά τόν ἄνθρωπο πού δέν πιστεύει στόν Θεό, εἶναι κόλαση. Γιατί;
Γιατί ὑπάρχει αὐτή ἡ ἀντιπαλότητα λόγω τῶν παθῶν. Ἐνῶ γιά μᾶς, ὁ ἄλλος εἶναι ὁ
Χριστός, ὁ ἄλλος εἶναι ὁ Παράδεισος, γιατί ὁ Χριστός εἶναι ὁ Παράδεισος. Ὅταν
βλέπεις τόν ἄλλο ὡς Χριστό, μπορεῖς μέ τόν ἄλλο καί διά τοῦ ἄλλου νά φτάσεις στόν
Χριστό καί νά ζήσεις τόν Παράδεισο. Οὐσιαστικά ὁ Παράδεισος τί εἶναι; Νά γίνεις
ἕνα μέ ὅλους τούς ἄλλους μέσα στήν Ἐκκλησία. Μόνο ἐκεῖ μπορεῖς νά γίνεις ἕνα μέ
τούς ἄλλους καί μέ τόν Χριστό. Αὐτό δηλαδή πού εἶναι ἐργαλεῖο βασανισμοῦ γιά
τούς ἄθεους, τό ἄλλο πρόσωπο, γιά μᾶς εἶναι ἐργαλεῖο σωτηρίας. Γιατί, τί λέει ὁ
Κύριος; Ἀγαπήσεις τόν πλησίον σου εἶναι ἴδια ἐντολή μέ τόν ν’ ἀγαπήσεις τόν
Χριστό. Κι ἔτσι καί ἀγαπήσεις τόν Χριστό, σώθηκες. Αὐτή εἶναι ἡ σωτηρία, νά
ἀγαπήσεις τόν Χριστό.

Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

27
 Πῶς καταξιωνόμεθα ὡς ἄνθρωποι
«Τοῦτο οὖν λέγω καί μαρτύρομαι ἐν Κυρίῳ, μηκέτι ὑμᾶς περιπατεῖν καθώς καί τά
λοιπά ἔθνη περιπατεῖ ἐν ματαιότητι τοῦ νοός αὐτῶν». Αὐτά λέει ὁ Ἀπόστολος
Παῦλος στήν πρός Ἐφεσίους ἐπιστολή, στό 4ο κεφάλαιο, στόν 17ο στίχο. Δηλαδή,
λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, αὐτό σᾶς λέγω καί δίδω μαρτυρία ἐν Κυρίω, νά μή ζεῖτε,
νά μή περιπατεῖτε, ὅπως καί τά ὑπόλοιπα ἔθνη, τά ὁποῖα εἶναι εἰδωλολατρικά καί τά
ὁποῖα περιπατοῦν μέσα στήν ματαιότητα καί στούς μάταιους λογισμούς τοῦ νοῦ
τους.

Λέγει, λοιπόν, καί ἑρμηνεύει ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης τά ἑξῆς: «τοῦ

διδασκάλου εἶναι ἴδιον», ἰδίωμα, χαρακτηριστικό, «ὄχι μόνο νά συμβουλεύει ἀλλά
καί νά φοβίζει κάνοντας τόν Θεό ἔφορο καί ἐπιστάτη στούς μαθητές του». Καί ὁ
ἴδιος ὁ Κύριος, βλέπετε, μᾶς φοβίζει μέ τήν αἰώνια κόλαση, ὄχι γιά νά μᾶς
τρομοκρατήσει ἀλλά γιά νά μᾶς δώσει ἀφορμή γιά ἐγρήγορση, γιά μετάνοια καί γιά
πνευματική ζωή ἔτσι ὥστε νά μήν πᾶμε στήν κόλαση. Τό ἴδιο καί ὁ καλός
διδάσκαλος συμβουλεύει ἀλλά καί φοβίζει, δίνει δηλαδή τίς ἐνδεχόμενες συνέπειες
πού θά ἔχει ἡ ἀμετανοησία, ἡ ἁμαρτία, ἡ ὅποια ἁμαρτία στούς μαθητές. Κι ἄν
κρυφτεῖς ἀπό τούς ἀνθρώπους, δέν μπορεῖς νά κρυφτεῖς ἀπό τόν Θεό. Ὁ Θεός εἶναι ὁ
Παντοκράτωρ, ὁ Ὀφθαλμός πού βλέπει τά πάντα, ὁ Ἔφορος καί Ἐπιστάτης ὅλων
μας.

Γι’ αὐτό καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ὡς διδάσκαλος τῆς Οἰκουμένης, τό κάνει λίγο
αὐτό ἐδῶ, τούς φοβίζει. Μαρτύρομαι γάρ ἡμᾶς, λέγει, ἐν Κυρίῳ. Δηλαδή κάνω
μάρτυρα τόν Κύριο ὅτι δέν ἔκρυψα ἀπό λόγου σας ἐκεῖνα πού ἔπρεπε νά σᾶς πῶ. Ὁ
καλός δάσκαλος δέν λέει μόνο αὐτά πού ἀρέσουν, αὐτά πού κνήθουν τήν ἀκοή, πού
χαϊδεύουν τά αὐτιά, ὅπως λέμε σήμερα, τῶν ἀκροατῶν, ἀλλά καί αὐτά πού δέν
ἀρέσουν. Γιά παράδειγμα τό θέμα τῆς ὑποκρισίας.

Σήμερα βασιλεύει ἡ ὑποκρισία καί μέ διάφορους τρόπους λέμε ψέματα καί μέ τό

στόμα καί μέ τήν συμπεριφορά καί μέ ὅλη μας τή ζωή… καί μέ εὔλογες προφάσεις,
μήπως στενοχωρήσουμε τόν ἄλλον, μήπως μᾶς παρεξηγήσει ὁ ἄλλος, μήπως καί μᾶς
ὀνειδίσει, μᾶς κοροϊδέψει… Καί προτιμοῦμε νά κάνουμε τό θέλημα τῶν ἀνθρώπων
παρά τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος μᾶς λέει νά εἶναι εὐθύς ὁ λόγος σας, τό ναί ναί
καί τό ὄχι ὄχι.

Τί λέει, λοιπόν, ἐδῶ ὁ Ἀπόστολος; Δέν εἶπε, νά μή περιπατεῖτε πλέον καθώς

πρότερον περιεπατεῖτε, γιά νά μήν τούς ἐπιπλήξει. Θά λέγαμε, νά μήν τούς θυμίσει
κατάμουτρα τό κακό παρελθόν, ὁπότε καί ἴσως τούς προκαλοῦσε μία ἀντίδραση.
Ὁπότε τί τούς λέει; Νά μή περιπατεῖτε ὅπως τά λοιπά ἔθνη. Μά κι αὐτοί ἔθνη ἦταν
πρίν γίνουν πιστοί, ἀλλά δέν τούς τό θυμίζει, δέν τούς λέει μήν περιπατεῖτε ὅπως
πρίν, μή ζεῖτε ὅπως ζούσατε, ἀλλά μή ζεῖτε, ὅπως ζοῦνε τώρα τά ἔθνη τά

28
εἰδωλατρικά. Γιατί; Γιατί τά ἔθνη σέβονται τά εἴδωλα, τά ὁποῖα ὀνομάζονται μάταια
καί ἀνωφελή, ὅπως λέγει καί ὁ προφήτης Ἱερεμίας, «ἐπορεύθησαν ὀπίσω τῶν
ματαίων καί ἐματαιώθησαν» (Ἱερ. 2,5) καί πάλι «τά νόμιμα τῶν ἐθνῶν μάταια» (Ἱερ.
10,3). Καί ὁ προφήτης Ἡσαΐας «ἅ ἐποίησαν προσκυνεῖν, τοῖς ματαίοις καί ταῖς
νυκτερίσι» (Ἡσ. 2,20). Προσκυνοῦσαν τίς πέτρες, τά δέντρα, τόν ἥλιο… τά μάταια,
τά ἀνωφελῆ, αὐτά πού δέν ἦταν θεοί. Αὐτά εἶναι τά εἴδωλα. Καί σήμερα πάρα πολλοί
ἄνθρωποι εἶναι εἰδωλολάτρες, προσκυνοῦν τό χρῆμα, τήν δόξα τῶν ἀνθρώπων, τά
ὑλικά ἀγαθά, τά σπίτια, τά χωράφια, τήν τεχνολογία. Ὅλα αὐτά εἶναι εἴδωλα. Καί ἡ
Εὐρώπη, ὅπως ἔλεγε ἕνας σύγχρονος ἅγιος, μοιάζει μέ τήν χώρα τῶν Γαδαρηνῶν καί
οἱ Εὐρωπαῖοι μέ τούς Γαδαρηνούς. Τί κάνανε οἱ Γαδαρηνοί; Ὅταν ὁ Χριστός μας
ἔκανε καλά τόν πατριώτη τους, τόν δαιμονισμένο, καί ἔδιωξε τά δαιμόνια, τά ὁποῖα
μπήκανε στούς χοίρους καί οἱ χοίροι πνίγηκαν στή λίμνη, τοῦ εἶπαν σέ παρακαλοῦμε,
φύγε ἀπ’ τά μέρη μας, δέν Σέ θέλουμε. Καί ἔφυγε ὁ Χριστός. Ἔτσι καί οἱ Εὐρωπαῖοι
σήμερα, καί ἐμεῖς δυστυχῶς συμπράττουμε σ’ αὐτό καί λέμε στόν Χριστό δέν Σέ
θέλουμε, φύγε! Καί ἔχει μείνει ἡ Εὐρώπη ἔρημη ἀπό Χριστό καί ἔχει γίνει
εἰδωλολατρική.

Προσέξτε, λέει ὁ Ἀπόστολος, νά μήν περιπατεῖτε ὅπως τά ἔθνη, γιατί αὐτά

λατρεύουν τά εἴδωλα καί δεύτερον, γιατί ὑπηρετοῦν τά πάθη τους, αὐτοί οἱ ὁποῖοι
εἶναι εἰδωλολάτρες, αὐτά τά ὁποῖα εἶναι ὅλα μάταια. Εἶναι προσηλωμένοι στόν
κόσμο καί στά μάταια πράγματα, τά ὁποῖα ὀνομάζονται ματαιότης καί ἐμεῖς τά
μεταχειριζόμαστε ματαίως καί προσκολλόμαστε μάταια, σάν νά μποροῦν νά μᾶς
προσφέρουν κάτι οὐσιαστικό, ἐνῶ δέν μποροῦν. Γι’ αὐτό καί λέει ὁ Ἐκκλησιαστής
«Ματαιότης ματαιοτήτων, τά πάντα ματαιότης» (Ἐκκλ. 1,2).

Τί ἐστί ματαιότης; Ρώτησαν κάποτε ἕναν Γέροντα, τί εἶναι ματαιότης; Καί τί

ἀπάντησε; «Ὅσα ὑπό τόν οὐρανόν». Ὅσα εἶναι κάτω ἀπό τόν οὐρανό εἶναι μάταια.
Τίποτα δέν ἀξίζει, γιά νά προσκολληθεῖς καί νά ἀποθησαυρίσεις ἐκεῖ τήν ψυχή σου,
τήν καρδιά σου, τίς ἐλπίδες σου. Τό μόνο πού πρέπει καί ἀξίζει νά προσκολληθεῖς
εἶναι ὁ Χριστός. Ὅλα τά ἄλλα κατά τήν φύση τους εἶναι μάταια. Δέν ὑπῆρχαν πάντα,
κάποια στιγμή ἦρθαν στήν ὕπαρξη καί κάποια στιγμή θά χαθοῦν ὅλα. Ὅ,τι ἔχει ἀρχή,
ἔχει καί τέλος. Ὁ Θεός δέν ἔχει ἀρχή καί δέν ἔχει καί τέλος καί σ’ Αὐτόν πρέπει νά
προσκολληθοῦμε, γιά νά μήν ἔχουμε κι ἐμεῖς τέλος κακό, τέλος αἰώνιο κακό. Φυσικά
ὁ ἄνθρωπος δέν θά ἔχει τέλος. Ὅσο κι ἄν θέλει νά ἐξαφανιστεῖ, δέν μπορεῖ νά
ἐξαφανιστεῖ. Ἐμεῖς καταδικάσαμε τόν Θεό στόν θάνατο, λέει ὁ Ἅγιος Ἰουστίνος
Πόποβιτς, καί ὁ Θεός μᾶς καταδίκασε στήν ἀθανασία. Δέν μπορεῖς νά ἐξαφανιστεῖς,
ὅ,τι κι ἄν κάνεις, θά ὑπάρχεις.

Ἀλλά τό φοβερό εἶναι νά ὑπάρχεις μακριά ἀπό τόν Θεό. Αὐτό εἶναι ἡ κόλαση. Ὅταν
προσκολληθεῖς στά μάταια, τότε δέν μπορεῖς νά εἶσαι μέ τόν Θεό. Ἤ μέ τόν Θεό θά
εἶσαι ἤ μέ τά μάταια, δηλαδή μέ τόν κόσμο καί τά τοῦ κόσμου. Ἀλλά αὐτά δέν
χρησιμεύουν, δέν σοῦ χαρίζουν τήν αἰώνια χαρά, τήν αἰώνια μακαριότητα. Τήν

29
αἰωνιότητα τήν ἔχουμε οὕτως ἤ ἄλλως, ἀλλά θά εἶναι αἰωνιότητα τραγική,
αἰωνιότητα γεμάτη ὀδύνη καί πόνο, ἐάν δέν προσκολληθοῦμε στόν Θεό.

Προσέξτε, λοιπόν, λέει ὁ Ἀπόστολος, νά μήν ζεῖτε ὅπως οἱ εἰδωλολάτρες, πού

ἀκολουθοῦν τά μάταια. Ἡ χριστιανική ζωή, λέει ὁ Ἅγιος Ἰουστίνος Πόποβιτς, ἡ ζωή
στόν Χριστό, ἡ ζωή στήν Ἐκκλησία Του εἶναι νέα ζωή, εἶναι νέος τρόπος ζωῆς, γιατί
ὅλος ὁ ἄνθρωπος ζεῖ μέ τόν Θεό καί ἐν Θεῷ. Ἔλεγε καί ὁ Ἅγιος Πορφύριος, τίποτα
βρέ παιδιά δέν ξέρουμε ἀπό Χριστό. Ὅταν ἔρθει ὁ Χριστός στήν ψυχή τοῦ
ἀνθρώπου, ἀλλάζουν τά πάντα. Ἀλλάζει τά πάντα. Ἀνακαινίζεται ὁ ἄνθρωπος,
καινούριος ἄνθρωπος, καινή ζωή, καινή κτίση γίνεται ὁ ἄνθρωπος. Κι αὐτό τό λέει
καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος «τώρα εἶστε καινή κτίση» (Γαλ. 6,15). Καινούρια δηλαδή,
καινούρια δημιουργία. Πότε γίνεται ὁ ἄνθρωπος καινούριος; Ὅταν βαφτίζεται καί
χρίεται, παίρνει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, μπαίνει μέσα στήν Ἐκκλησία καί ζεῖ ἐν
καινότητι ζωῆς, μέσα στήν καινούρια ζωή πού εἶναι ὁ Χριστός.

Μετά, ὅμως, τί γίνεται; Δυστυχῶς – μιλᾶμε γιά μᾶς τώρα τούς βαφτισμένους –
συσσωρεύουμε ἁμαρτίες καί πάθη ἐπάνω στή Χάρη αὐτή πού πήραμε ἀπ’ τό ἅγιο
βάφτισμα καί αὐτή ἡ ἀνακαίνιση χάνεται καί χρειάζεται ὁ ἄνθρωπος καινούρια
ἀνακαίνιση, ἡ ὁποία γίνεται μέ τήν μετάνοια. Ἄν ὁ ἄνθρωπος δέν μετανοήσει, τί
κάνει; Μοιάζει πάρα πολύ μέ τά ἔθνη, μέ τούς ἀβάφτιστους, μέ τούς εἰδωλολάτρες.
Πραγματικά, λέει ὁ Ἅγιος Ἰουστίνος, αὐτό εἶναι ἡ αἰώνια ἀνθρώπινη ζωή, ἡ θεϊκή
ζωή, ἡ τέλεια ζωή, τό νά ζοῦμε μέσα στόν Θεό, μέσα στόν Χριστό, «ἐν καινότητι
ζωῆς περιπατήσωμεν» (Ρωμ. 6,4). Νά ζεῖ μέσα στόν Θεό, νά γνωρίζει τήν ἀλήθεια
τοῦ Θεοῦ, νά γνωρίζει τόν Θεό, νά ζεῖ μέσα σ’ ὅλα αὐτά καί ἕνεκα αὐτῶν, καί
ἐξαιτίας αὐτῶν. Γιατί ἄραγε ζεῖς; Τί εἶναι αὐτό πού εἶναι ἡ ζωή σου; Πολλές φορές
λένε «αὐτός εἶναι ἡ ζωή μου» καί τό λένε γιά ἕναν ἄνθρωπο. Τραγικό! Ἡ ζωή μας
δέν μπορεῖ νά εἶναι τίποτα ἄλλο παρά ὁ Χριστός. Καί δέν πρέπει νά εἶναι τίποτα
ἄλλο. Δηλαδή, ἄν αὐτός ὁ ἄνθρωπος χαθεῖ, θά χαθεῖ καί ἡ δική σου ζωή; Ὅ μή
γένοιτο… Γιά ποιόν ζοῦμε; Γιά τί ζοῦμε; Μόνο γιά τόν Χριστό θά πρέπει νά ζοῦμε.
Ἐδῶ μέσα στήν ἐκκλησιαστική ζωή, στήν Ὀρθοδοξία, ὁ ἄνθρωπος γνωρίζει τόν
ἑαυτό του καί ζεῖ μέ τήν βαθιά συναίσθηση ὅτι εἶναι θεοειδής, ὅτι μοιάζει μέ τόν
Θεό, ὅτι ἔχει τό εἶδος τοῦ Θεοῦ δηλαδή, ὅτι εἶναι ἀθάνατη καί αἰώνια ὕπαρξη. Στόν
ἀντίποδα αὐτῆς τῆς ζωῆς βρίσκεται μιά ἄλλη ζωή, βρίσκεται ἡ ζωή χωρίς Θεό, ἡ
ἐξωχριστιανική ζωή. Μήπως ὑπάρχει κάτι ἐνδιάμεσο; Ὄχι, δέν ὑπάρχει ἐνδιάμεσο.
Ἤ θά εἶσαι μέ τόν Θεό καί θά μοιάζεις ὅλο καί περισσότερο στόν Θεό ἤ θά εἶσαι
στήν ἐξωχριστιανική ζωή. Λίγο Θεός + λίγο ἐκτός Θεοῦ = ἐκτός Θεοῦ.

Αὐτός πού βρίσκεται στό στρατόπεδο τό ἐξωχριστιανικό συμπεριφέρεται ἐν

ματαιότητι τοῦ νοός του. Συμπεριφέρεται ἀκολουθώντας ὄχι τόν Χριστό, δέν ζεῖ γιά
τόν Χριστό, ἀλλά ἀκολουθώντας τά μάταια πού τοῦ ὑποβάλλει ὁ νοῦς του. Ὅλη του
ἡ ζωή καί ὅλες του οἱ δυνάμεις γιά τή ζωή καί ὅλοι οἱ κανόνες του γιά τή ζωή εἶναι
ἕνας ἐμπαιγμός γιά τόν Θεό καί προέρχονται ὅλα αὐτά ἀπ’ τίς ψεύτικες καί
καταστρεπτικές ἐπινοήσεις τοῦ μυαλοῦ του, τοῦ νοῦ του, ἀπό τίς μάταιες σκέψεις του

30
καί τούς λογισμούς του. Εἶναι ὀφθαλμοφανές ὅτι τό ἀνθρώπινο μυαλό τοῦ ἀνθρώπου
πού δέν εἶναι στόν Θεό δέν κρατάει μέσα του τήν παν-γνώση καί παν-δύναμη γιά νά
μπορέσει νά ἐφοδιάσει τόν ἄνθρωπο μέ τήν ἀλήθεια καί μέ τίς δυνάμεις ἐκεῖνες πού
εἶναι ἀπαραίτητες γιά μιά ἄξια ζωή. Γιά μιά ζωή δηλαδή πού νά καταξιώνει τόν
ἄνθρωπο ὡς ἄνθρωπο, γιά μιά ζωή δικαιοσύνης, γιά μιά ζωή ἀλήθειας, γιά μιά ζωή
πού νά τή χαρακτηρίζει τό καλό, γιά μιά ζωή ἀθάνατη καί αἰώνια. Τό μυαλό τό
ἀνθρώπινο ἀπό μόνο του δέν ἔχει τέτοιες δυνατότητες νά μᾶς δώσει αὐτή τή γνώση
καί αὐτή τή δύναμη. Θά πρέπει νά φωτιστεῖ μέ τόν Θεό Λόγο καί αὐτό γίνεται μέσα
στήν Ἐκκλησία μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ.

Τότε ὁ ἄνθρωπος μόνο μπορεῖ νά ἀποκτήσει τή γνώση καί τή δύναμη, γιά νά

καταξιωθεῖ. Πραγματικά, δηλαδή, γιά νά ζήσει, ὅπως ταιριάζει σέ ἄνθρωπο. Μόνο
μέσα στήν Ἐκκλησία καταξιώνεται ὁ ἄνθρωπος ὡς ἄνθρωπος. Ἐκτός Ἐκκλησίας ὁ
ἄνθρωπος γίνεται τελικά ἀπάνθρωπος, χάνει καί τό πρόσωπό του ὡς ἀνθρώπου. Καί
τή στοιχειώδη ἀνθρωπιά δέν τήν ἔχει. Τό ἀνθρώπινο μυαλό κλείνει μέσα του
σκέψεις, ἔννοιες καί ἰδέες. Αὐτές ὅμως, ἄν δέν γεμίσουν μέ τόν Θεό, μέ τή θεϊκή
ἀλήθεια, ὅλες εἶναι σκιές καί ψεύτικες ἐπινοήσεις, ὅλες εἶναι μάταιες. Ἕνας
ἄνθρωπος πού δέν ἔχει φωτισμένο τόν νοῦ του, δέν ἔχει φωτισμένη τή διάνοιά του,
ὅ,τι σκέφτεται εἶναι μάταιο, εἶναι πλανεμένο. Τό χωρίς Θεό ἀνθρώπινο μυαλό
παρουσιάζει καί ἐμφανίζει τήν ἐρημιά, λέει ὁ Ἅγιος Ἰουστίνος, τήν ἐγκατάλειψη καί
τήν ματαιότητα καί ἀπ’ αὐτές «συντηρεῖται» ὁ ἄνθρωπος καί μέ αὐτές «τρέφεται».
Πῶς; Ὅπως τρεφότανε καί ὁ ἄσωτος υἱός μέ τά ξυλοκέρατα.

Λένε οἱ ἄνθρωποι: θά ἔχουμε πνευματική ἐκδήλωση, ἔχουμε πνευματικό κέντρο,

κάνουν πνευματική ζωή, εἶναι πνευματικοί ἄνθρωποι. Καί τί ἐννοοῦν; Εἶναι οἱ
λεγόμενοι κουλτουριάρηδες. Καί τί εἶναι αὐτό; Τρέφει τήν ψυχή αὐτό; Ὄχι, τήν
κενοδοξία τρέφει καί τά πάθη, τά μάταια πράγματα τοῦ κόσμου, καί προσπαθεῖ μ’
αὐτά νά συντηρηθεῖ ὁ καημένος ὁ ἄνθρωπος.

Τό χωρίς Θεό ἀνθρώπινο μυαλό μέ τίς σκιές καί τίς ὀνειροπολήσεις του
«ἀγκαλιάζει» ἀντί γιά τήν ὕπαρξη τήν ἀνυπαρξία καί στό μέρος τῆς ζωῆς τοποθετεῖ
τόν θάνατο καί σ’ αὐτόν στηρίζει τόν ἑαυτό του -ἄν εἶναι δυνατόν!- καί ὅλη του τήν
ἐνέργεια. Φοβερό πράγμα… νά παίρνεις σάν βάση τῆς ζωῆς σου τόν θάνατο, νά
στηρίζεις τή ζωή σου στόν θάνατο. Γιατί αὐτό κάνει ὁ ἄνθρωπος, ὅταν μείνει σκέτος,
χωρίς τόν Θεό, ὁ νοῦς του, οἱ σκέψεις του ὁδηγοῦν στόν θάνατο καί κάνουν τόν
ἄνθρωπο νά ἀγκαλιάζει αὐτόν πού τόν σκοτώνει.

Σ’ αὐτά κυρίως εἶναι ἡ βασική πλάνη τοῦ ἀνθρωπίνου νοός καί ἡ ἀπερισκεψία καί ἡ
ματαιότητα καί σάν συνέπεια αὐτῶν καί ἡ κακότητά του. Ὁ κοσμικός ἄνθρωπος, ὁ
ἄνθρωπος μακράν τοῦ Θεοῦ βάζει ὡς βάση τῆς ζωῆς του τόν θάνατο καί μετά γίνεται
ὁ ἴδιος πηγή θανάτου γιά τούς ἄλλους.

31
Δυό ζωές ὑπάρχουν. Ὑπάρχει ἡ ἐξωχριστιανική ζωή, ἡ ζωή ἔξω ἀπ’ τόν Χριστό, πού
εἶναι μιά ζωή ἀθεΐας, μιά ζωή χωρίς Θεό, καί βρίσκεται ἐν τῇ ματαιότητι τοῦ νοός
τοῦ ἀνθρώπου καί καταγίνεται μέ τά μάταια. Βλέπετε, τό λένε καί οἱ ἄνθρωποι,
καθημερινότητα, μαγγανοπήγαδο, σπρώχνουνε τίς μέρες… ὅλες κενές, ἄδειες…
κανένα περιεχόμενο, καμιά ἔννοια γιά ζωή. Καί τελικά; Σοῦ λέει τί εἶναι ἡ ζωή; Θά
φᾶμε, θά πιοῦμε… θά πεθάνουμε, τελειώσαμε. Ὅλα μάταια, κατάθλιψη, ἀπελπισία..
Αὐτή εἶναι ἡ ἐξωχριστιανική ζωή κι αὐτό φαίνεται καί στή μουσική, φαίνεται καί στή
λογοτεχνία, στήν ποίηση. Ὅλα ἀναδίδουν μιά θανατήλα, μιά ἀπελπισία, μιά
ἀπαισιοδοξία.

Ὑπάρχει καί ἡ χριστιανική ζωή, πού βρίσκεται στό πλήρωμα τῆς θεότητας, βρίσκεται
ἐν τῷ θεανθρώπῳ, μέσα στόν Θεάνθρωπο, στήν ἀνθρώπινη φύση τοῦ Ὁποίου
«κατοικεῖ πᾶν τό πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς» (Κολ. 2,9). Μέσα στό σῶμα
τοῦ Χριστοῦ κατοικεῖ ὅλη ἡ Θεότητα. Αὐτό τό μέγα μυστήριο! Ὁ Θεός, πού δέν
χωράει πουθενά, ἀφοῦ εἶναι ἄπειρος, χώρεσε μέσα στό σῶμα τοῦ Χριστοῦ καί ἐκεῖ
μέσα κατοικεῖ ὁ ὅλος Θεός. Καί τό ἀκόμα πιό θαυμαστό, ὅλος ὁ Θεός χώρεσε καί
μέσα στήν Παναγία. Στόν μοναδικό ἄνθρωπο πού χώρεσε ὅλος ὁ Θεός, γι’ αὐτό καί
λέγεται καί «χώρα τοῦ ἀχωρήτου».

Ζῶντες ἐμεῖς μέ Αὐτόν, μέ τόν Χριστό δηλαδή, καί ἐν Αὐτῷ, ζοῦμε μέ τόν Νοῦ τοῦ
Θεοῦ, μέ τόν Λόγο τοῦ Θεοῦ καί γι’ αὐτό δίκαια ἀναφωνοῦμε μέ τόν Ἀπόστολο
Παῦλο «ἡμεῖς νοῦν Χριστοῦ ἔχομεν» (Α΄Κορ. 2,16). Δέν ἔχουμε τόν μάταιο νοῦ καί
οὔτε παρασυρόμαστε ἀπό τήν ματαιότητα τοῦ νοός, ἀλλά ἔχουμε τόν νοῦ τοῦ
Χριστοῦ, τόν φωτισμένο ἀπό τόν Λόγο, τόν Θεό Λόγο, τό δεύτερο πρόσωπο τῆς
Ἁγίας Τριάδος.

Ἡ ἀνωφελής διανόηση, ἡ ματαιότητα καί ἡ κενότητα τοῦ ἀνθρώπινου μυαλοῦ

μεγεθύνονται μέ τή σατανική ὑπερηφάνεια. Ὁ ἄνθρωπος σκέτος, ὅπως εἴπαμε, ὁδηγεῖ
τόν ἑαυτό του στά μάταια, στόν θάνατο. Ἀλλά ὑπάρχει καί ὁ διάβολος, ὁ ὁποῖος τί
κάνει; Μεγεθύνει αὐτό τό κενό, αὐτή τήν κατάσταση τῆς κενότητας, τοῦ
ἀδειάσματος. Πῶς; Μέ τήν ὑπερηφάνεια. Φουσκώνει τόν νοῦ τοῦ ἀνθρώπου, τή
διάνοια τοῦ ἀνθρώπου, ἐξ οὗ καί ἡ λέξις φυσίωσις. Ὁ διάβολος μοιάζει μέ ἕναν πού
φουσκώνει ἕνα μπαλόνι. Φουσκώνει τόν νοῦ τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν ὑπερηφάνεια.
Εἶναι ὁ ἄνθρωπος κενός καί μέ τήν ὑπερηφάνεια γίνεται ἀκόμα πιό κενός, ἀκόμα πιό
ἄδειος. Μέ τήν ὑπερηφάνεια τό μυαλό τοῦ ἀνθρώπου χάνει τόν ἔλεγχό του. Γι’ αὐτό
καί τό ἑπόμενο στάδιο, ὅποιου ἀφεθεῖ στήν ὑπερηφάνεια εἶναι ἡ τρέλα, ἡ ἔκσταση
τῶν φρενῶν, ὅπως λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος.

Ἡ σκέψη τοῦ ὑπερήφανου ἀνθρώπου, ἡ σκέψη τοῦ κοσμικοῦ ἀνθρώπου, τοῦ

ἀνθρώπου πού εἶναι ἐκτός Χριστοῦ, χάνει τόν ἔλεγχό της. Τό μυαλό τοῦ ἀνθρώπου
χάνει τόν ἔλεγχό του καί ἡ σκέψη του ἀναμιγνύεται μέ τήν ὑπερηφάνεια. Διασπᾶ τόν
νοῦ ἀπό τή ρίζα του, ἀπό τήν πηγή του, πού εἶναι ὁ Θεός Λόγος κι ἔτσι ξεπέφτει καί
βυθίζεται σέ φαντάσματα, σέ φαντασίες, σέ φαντασιώσεις καί ὁ ἄνθρωπος ζεῖ ὄχι τήν

32
πραγματικότητα, ζεῖ μιά φαντασίωση, ὅτι εἶναι κάτι σπουδαῖο, κάτι μεγάλο. Μήπως
καί ἡ τρέλα τί εἶναι; Ἔχετε ἀκούσει κανέναν νά νομίζει πώς εἶναι ὁ Μέγας
Ναπολέων;.. Φαντασίωση! Ἀπό τό πολύ φούσκωμα, ἀπό τήν πολλή ὑπερηφάνεια πού
δέχτηκε μέσα του, δαιμονική ἐνέργεια, ἔφτιαξε μετά ἕναν φανταστικό κόσμο καί ζεῖ
μέσα σ’ αὐτόν. Καί θεωρεῖ τίς φαντασιώσεις του ὁ ἄνθρωπος σάν πραγματικότητες.
Καί τίς τρέλες του, τίς παραφροσύνες του, σάν σοφίες. Αὐτά παθαίνει ὁ ἐκτός
Χριστοῦ ἄνθρωπος καί ζεῖ μέσα στήν ματαιότητα τοῦ νοός του καί δέν μπορεῖ νά
καταξιωθεῖ ὡς ἄνθρωπος.

Ἔτσι οἱ ἄνθρωποι πού κινοῦνται στόν δρόμο τῆς ὑπερηφάνειας χάνουν τόν ἔλεγχο
στίς σκέψεις τους, γι’ αὐτό καί ἀπό κάθε ἄποψη εἶναι πολύ ἀληθινός ὁ εὐαγγελικός
λόγος γιά τούς ἀνθρώπους αὐτούς. «Οἱ φάσκοντες εἶναι σοφοί ἐμωράνθησαν» (Ρωμ.
1,22). Ἐνῶ λένε ὅτι εἶναι σοφοί, ἔχουν γίνει μωροί, ἀνόητοι, ἠλίθιοι. «Ἡ σοφία τοῦ
κόσμου μωρία παρά τῷ Θεῷ ἐστι» (Α΄Κορ. 3,19), λέει πάλι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Αὐτό
πού ὁ κόσμος θεωρεῖ σοφία μπροστά στόν Θεό εἶναι ἀνοησία.

Ἡ ψευτοφρόνηση, πού προέρχεται ἀπό τήν ὑπερηφάνεια, ἡ ὑψηλοφροσύνη,

ἐφαμαρτοποιεῖ, συσκοτίζει τήν ἀνθρώπινη διάνοια, σατανοποιεῖ τόν ἀνθρώπινο νοῦ,
τόν κάνει σατανικό τόν νοῦ τοῦ ἀνθρώπου, ἔτσι ὥστε αὐτός ἐκβάλλει ἀπό τόν ἑαυτό
του, βγάζει ἀπό μέσα του, κενές – ἄδειες, μάταιες, ἀνωφελεῖς σκέψεις καί ψεύτικες
ἐπινοήσεις γιά τόν Θεό, γιά τόν κόσμο, γιά τόν ἄνθρωπο. Πάρτε παράδειγμα,
τραγικός, ἀξιολύπητος εἶναι ὁ καημένος, ὁ Καζαντζάκης… τί μάταια, τί φοβερά, τί
βλάσφημα πράγματα σκέφτηκε καί ἔγραψε γιά τόν Χριστό. Κανένας ἄνθρωπος στόν
κόσμο δέν ἔγραψε αὐτά πού ἔγραψε ὁ Καζαντζάκης καί τώρα τόν προβάλλουν,
δυστυχῶς καί ἐκκλησιαστικοί ἄνθρωποι, ὅτι εἶναι κάτι σπουδαῖο. Ἐματαιώθη ἐν τῇ
ματαιότητι τοῦ νοός αὐτοῦ. Ἐπιτρέπεται τώρα νά προβάλλουμε αὐτόν τόν ἄνθρωπο,
πού δήλωνε ἄθεος; «Δέν πιστεύω τίποτα, δέν ἐλπίζω τίποτα, εἶμαι ἐλεύθερος», ἔτσι
δέν γράφει στόν τάφο του;

Ἡ ὑπερηφάνεια μέ τήν κεντρική της ἀρτηρία διοχετεύει τήν καταστροφή στή δύναμη
καί στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου. Καί ἡ ἀρχική ζωή τῆς ὑπερηφάνειας προέρχεται ἀπό τόν
διάβολο, ὁ ὁποῖος τήν ἐπινόησε καί τήν κατέστησε σάν τόν κεντρικό νόμο ὅλης τῆς
ἀνθρώπινης ὕπαρξης. Ὁ νόμος τοῦ διαβόλου εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια. Βλέπετε καί ἡ
ψευτοεπιστήμη, παιδαγωγική, ψυχολογία κ.λ.π. τί προβάλλει στόν ἄνθρωπο; Τήν
ὑπερηφάνεια ὡς στόχο. Δέν τό λένε ἀκριβῶς ὑπερηφάνεια, τό λένε αὐτοεκτίμηση.

Τό ἴδιο εἶναι. Νά ἔχεις, λέει, ὑψηλή αὐτοεκτίμηση, πού σημαίνει ὑψηλή

ὑπερηφάνεια… μήν κοροϊδευόμαστε. Ἁπλῶς ἀλλάζει ὁ διάβολος τίς λέξεις, γιά νά
γίνονται πιό εὔκολα ἀποδεκτές. Νά ἔχεις λένε αὐτοπεποίθηση. Μά αὐτό εἶναι
δαιμονικό! Καταραμένος ὅποιος ἔχει αὐτοπεποίθηση, λέει ἡ Ἁγία Γραφή. Ὄχι, σοῦ
λέει ἡ ψυχολογία, νά βάλεις στό παιδί σου αὐτοπεποίθηση… ἔτσι θά γίνει καλά τό
παιδί σου. Καί ἔχουμε τώρα τό μπούλινγκ τῶν γονιῶν ἀπό τά παιδιά. Ἀπό τήν πολύ

33
αὐτοπεποίθηση καί τήν πολλή ὑπερηφάνεια πού τούς καλλιέργησαν, τά παιδιά τώρα
δέρνουν τούς γονεῖς.

Ἡ ἀρχική ζωή τῆς ὑπερηφάνειας λοιπόν προέρχεται ἀπό τόν διάβολο, τοῦ ὁποίου
εἶναι ὁ κεντρικός νόμος. Αὐτή εἶναι ἡ ἁμαρτία τοῦ διαβόλου. Ὁ διάβολος δέν ἔκανε
σαρκικές ἁμαρτίες κ.λ.π. Ὑπερηφανεύτηκε. Καί αὐτή τήν ἁμαρτία ἐμβάλλει καί σ’
ὅλους αὐτούς πού δέν θέλουν νά εἶναι μέ τόν Χριστό. Δέν θέλεις νά εἶσαι μέ τόν
Χριστό; «Ἔλα μέ μένα».. καί γίνεσαι ὑποχείριό του. Ἡ ὑπερηφάνεια καί ἡ πιό μικρή
ἀκόμα, σατανοποιεῖ τόν ἄνθρωπο, ἀνάλογα μέ τή δύναμή της. Πρῶτα ἀπ’ ὅλα
σατανοποιεῖ τόν νοῦ τοῦ ἀνθρώπου. Γίνεται σατανικός ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου.

Ἡ ὑπερηφάνεια πρῶτα κυριαρχεῖ στίς νοητικές δυνάμεις τοῦ ἀνθρώπου. Καθίσταται

νοητική δύναμη σ’ αὐτόν καί ἐργάζεται σάν συστατική ἐνέργεια τῆς λογικῆς καί τοῦ
νοός αὐτοῦ. Πραγματικά κάθε ἀνθρώπινη ὑπερηφάνεια κατάγεται ἀπό τόν σατανᾶ,
πηγή της ἔχει τόν σατανᾶ. Ἡ ὑψηλοφροσύνη εἶναι ἡ κεφαλαίωδης διάκριση τοῦ
διαβόλου καί τῶν σατανόπληκτων ἀνθρώπων.

Θέλεις νά δεῖς ἄν ἕνας ἄνθρωπος εἶναι τοῦ Θεοῦ; Νά δεῖς ἄν ἔχει ὑπερηφάνεια. Δέν
εἶναι τοῦ Θεοῦ, ὅσο κι ἄν φαίνεται καλός. Καί οἱ Φαρισαῖοι καλοί φαινόντουσαν.
Εἶχαν ὑπερηφάνεια, γι’ αὐτό εἶχαν καί ζήλεια καί φθόνο. Γιατί παιδί τῆς
ὑπερηφάνειας εἶναι ὁ φθόνος καί ἡ ζήλεια. Ἕνας πού ἔχει μεγάλη ἰδέα γιά τόν ἑαυτό
του, δέν ἀνέχεται κάποιον ἄλλο νά τόν ξεπεράσει. Οἱ Φαρισαῖοι ἐπειδή εἶχαν
ὑπερηφάνεια, ὅταν εἶδαν τόν Χριστό νά τούς παίρνει τόν κόσμο – ὁ Χριστός βέβαια
δέν τούς ἔπαιρνε τόν κόσμο, ὁ κόσμος μόνος του πήγαινε στόν Χριστό, γιατί
ἀναπαυόταν – γέμισαν μέ φθόνο καί ζήλεια, γι’ αὐτό καί Τόν σταύρωσαν.

Ἡ ὑψηλοφροσύνη λοιπόν εἶναι τό διακριτικό γνώρισμα τῶν ἐκτός Χριστοῦ

ἀνθρώπων. Καί χαρακτηριστικό τῶν ἀνθρώπων τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ ταπείνωση. Γι’
αὐτό, λένε πάλι οἱ Πατέρες, θέλεις νά δεῖς ἄν ἕνας ἄνθρωπος εἶναι τοῦ Θεοῦ ἤ ὄχι;
Πῶς θά τό καταλάβεις; Νά δεῖς, ὅταν ἀδικεῖται ἄν ἀντιδράει ἤ ὄχι. Πῶς δέχεται τήν
ἀδικία. Ἄν τήν δέχεται. Ὁ ταπεινός ἄνθρωπος δέχεται νά ἀδικηθεῖ, δέχεται νά
ὑβριστεῖ, δέχεται νά ἐξουθενωθεῖ. Ὁ ὑπερήφανος ἀντιδράει καί πολύ ἄσχημα
μάλιστα, θυμώνει, ὀργίζεται κ.λ.π. Ἀπό κεῖ μπορεῖς νά καταλάβεις, ἄν ἕνας
ἄνθρωπος εἶναι τοῦ Θεοῦ ἤ ὄχι. Ἡ κυρίαρχη δύναμη στόν ταπεινό, στόν ἄνθρωπο
τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ταπείνωση. Στούς ἐκτός Θεοῦ εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια.

Οἱ ὑπερήφανοι ἄνθρωποι στηριζόμενοι στό μυαλό τους «φυλακισμένοι» στήν

«χρυσαλλίδα» τῆς ὑπερηφάνειάς τους, δέν θέλουν νά ξέρουν τίποτα ἄλλο ἐκτός ἀπό
τόν ἑαυτό τους. Κανένα ἄλλο ὄν μεγαλύτερο ἀπό τόν ἑαυτό τους δέν ἀνέχονται, νά
μήν τούς ξεπερνάει κανένας. Αὐτή εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια. Τόν Θεό δέν Τόν
ἀναγνωρίζουν ἤ Τόν θεωροῦν σάν μιά τυφλή δύναμη, ὅπως οἱ μασόνοι. Τί εἶναι ὁ
Θεός σοῦ λέει; Μέγας ἀρχιτέκτων τοῦ σύμπαντος… μιά δύναμη… ὑπάρχει μιά

34
δύναμη. Βέβαια αὐτοί πού ἔχουν προχωρήσει στή μασονία ξέρουν ποιός εἶναι ὁ
ΜΑΤΣ. Εἶναι ὁ ἑωσφόρος, ὁ μπαθομέτ, ἀλλά δέν τούς τό λένε ἀπό τήν ἀρχή.

Γενικά πάντως οἱ ἄνθρωποι οἱ ὑπερήφανοι δέν μποροῦν νά κρίνουν ὀρθά καί νά

διανοηθοῦν περί τοῦ Θεοῦ ὡς Δημιουργοῦ καί ὡς Προνοητοῦ τοῦ κόσμου. Μπορεῖ
νά πιστεύουν πολλοί σήμερα ὅτι ὑπάρχει Θεός, ἀλλά πολύ λίγοι Τόν πιστεύουν ὡς
Προνοητή, ὅτι ἔχει πρόνοια γιά τούς ἀνθρώπους. Γι’ αὐτό καί βλέπετε τρελαίνονται,
ὅταν δέν ἔχουν ἐργασία ἤ τό παιδί τους δέν ἔχει ἐργασία…ὅταν ἡ τράπεζα τούς
δεσμεύσει τά χρήματα… σοῦ λέει τώρα πῶς θά ζήσουμε;.. δέν ὑπάρχει κανένας νά
φροντίσει, μόνος μου εἶμαι… Μόνος σου εἶσαι; Καλά δέν πιστεύεις στόν Θεό, στήν
πρόνοια τοῦ Θεοῦ; Δέν ἔχεις ἀκούσει πού λέει ὁ Χριστός φροντίζει γιά τά
λουλουδάκια τοῦ ἀγροῦ, ὅτι ἔχει μετρήσει καί τίς τρίχες τῆς κεφαλῆς σου; Τί λές
πιστεύεις στόν Θεό, ὅταν δέν πιστεύεις στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ καί εἶσαι γεμάτος
ἄγχος;

Αὐτό εἶναι χαρακτηριστικό τοῦ ὑπερήφανου ἀνθρώπου. Εἶναι αὐτό πού εἴπαμε
στηρίζεται στά μπράτσα του καί γι’ αὐτό γίνεται καταραμένος, ὅπως τό λέει ὁ
προφήτης Ἱερεμίας «ἐπικατάρατος πᾶς ὁ ἐλπίζων ἐπ’ ἄνθρωπον ἤ στηρίζει βραχίων
αὐτοῦ» (Ἱερ. 17,5). Καταραμένος αὐτός πού στηρίζεται σέ ἄνθρωπο, ὅπως ἐμεῖς πού
στηριχτήκαμε στούς πολιτικούς κ.λ.π. καί ὄχι στόν Θεό, καθώς ἐπίσης καί αὐτός πού
στηρίζεται στά μπράτσα του, στόν ἑαυτό του. Πιστέψτε στόν ἑαυτό σας, μᾶς λένε
τώρα οἱ πολιτικοί μας, γιά νά γίνουμε ἀκόμα πιό καταραμένοι, νά πᾶμε ἀκόμα πιό
κάτω, νά μᾶς ἔρθουν κι ἄλλα μνημόνια… νά δοῦμε πότε θά βάλουμε μυαλό!

Γι’ αὐτό οἱ ὑπερήφανοι ἄνθρωποι, λέει πάλι στήν πρός Ρωμαίους «καθώς οὐκ
ἐδοκίμασαν τόν Θεόν ἔχειν ἐν ἐπιγνώσει, παρέδωκεν αὐτούς ὁ Θεός εἰς ἀδόκιμον
νοῦν, ποιεῖν τά μή καθήκοντα» (Ρωμ. 1,28). Ἐπειδή ἀκριβῶς δέν προσπάθησαν νά
ἔρθουν σέ ἐπίγνωση τοῦ Θεοῦ, δηλαδή νά γνωρίσουν τόν Θεό βιωματικά, αὐτό θά
πεῖ ἐν ἐπιγνώσει, ὄχι ἐγκεφαλικά, ὅτι ἁπλῶς ὑπάρχει Χριστός, ἀλλά νά ζήσουν τή
ζωή τοῦ Χριστοῦ. Καί πῶς ζεῖς τή ζωή τοῦ Χριστοῦ; Ὅταν τηρεῖς αὐτά πού λέει. Ἄν
δέν ἔρθεις σέ ἐπίγνωση τοῦ Θεοῦ, τότε λέει, ὁ Θεός σέ παραδίδει εἰς ἀδόκιμον νοῦν.
Δηλαδή χάνεις τόν νοῦ σου, πέφτεις σέ ἀνοησίες, ἀνοητένεις, μωραίνεσαι, πέφτεις σέ
ματαιότητα, στή ματαιότητα τοῦ νοός καί ποιεῖς τά μή καθήκοντα, κάνεις αὐτά πού
δέν πρέπει νά κάνεις. Αὐτό συμβαίνει στούς ὑπερήφανους ἀνθρώπους. Κι αὐτήν
ἀκόμα τήν κακή ἐνέργεια τήν δικαιλογοῦν μέ λανθασμένες κριτικές τοῦ
διεφθαρμένου νοῦ τους καί προσπαθοῦν νά δικαιολογήσουν καί τά σατανικά
πράγματα.

Ὅταν ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου ζεῖ χωρίς Θεό, σκοτίζεται, διαφθείρεται, ἁμαρτοποιεῖται,
γεμίζει ἁμαρτία, θανατοποιεῖται, γεμίζει θάνατο, σατανοποιεῖται, γίνεται σατανικός
νοῦς. Μπορεῖ ὁ νοῦς ἑνός ἀνθρώπου νά ρίξει μία ἀτομική βόμβα καί νά σκοτώσει
150.000; Μπορεῖ; Μπόρεσε. Ἔχει γίνει αὐτό τό πράγμα. Σατανικός νοῦς. Ὁ διάβολος
θά ἤθελε πάρα πολύ νά τό κάνει ἀλλά δέν τόν ἀφήνει ὁ Θεός, νά πάρει μιά ἀτομική

35
βόμβα καί νά μᾶς τή ρίξει, νά μᾶς διαλύσει ὅλους, ὅλη τήν Ἔδεσσα, ἄς ποῦμε. Ἕνας
σατανικός ἀνθρώπινος νοῦς ὅμως μπορεῖ νά τό σκεφτεῖ αὐτό καί νά τό κάνει, ἄν τό
παραχωρήσει ὁ Θεός, ὅπως ἔγινε στόν Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο… καί ἑτοιμάζονται νά
τό ξανακάνουν. Δέν τό ’χουν σέ τίποτα… Ὅταν σατανοποιηθεῖ ὁ νοῦς τοῦ
ἀνθρώπου, ὅλα τά κάνει. Γι’ αὐτό βλέπετε πόσο πάντα εἶναι ἐπίκαιρος ὁ λόγος τοῦ
Θεοῦ. Δέν τά λέμε αὐτά θεωρητικά, ἔτσι νά τά μάθουμε. Ἄν δέν προσέξουμε, θά τό
πάθουμε κι ἐμεῖς. Ἄν φύγεις ἀπό τόν Χριστό, ἀναγκαστικά θά πᾶς σ’ αὐτή τήν
σατανοποίηση. Ἤ μέ τόν Χριστό ἤ μέ τόν ‘ἔξω ἀπό δῶ’ θά εἶσαι. Δέν μπορεῖς νά
εἶσαι κάπου ἐνδιάμεσα.

Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος δέν γνωρίζει πραγματικά τόν Θεό καί μή γνωρίζοντας τόν Θεό
-ἐπειδή εἶναι ὑπερήφανος- δέν γνωρίζει οὔτε τόν ἑαυτό του. Γιατί; Γιατί ὁ ἄνθρωπος
ἔχει ὡς πρότυπο, κατασκευαστικό θά λέγαμε, τόν Χριστό. Κατ’ εἰκόνα καί καθ’
ὁμοίωσιν τοῦ Χριστοῦ φτιάχτηκε ὁ ἄνθρωπος. Ἄν λοιπόν δέν γνωρίζει ὁ ἄνθρωπος
τόν Χριστό, τό πρότυπο δηλαδή, δέν μπορεῖ νά γνωρίσει καί τό ἀντίτυπο, τόν ἑαυτό
του. Γι’ αὐτό, ὅταν χάνεις τόν Χριστό, χάνεις καί τόν ἄνθρωπο. Ἕνας πού γίνεται
ἀντίχριστος, γίνεται καί ἀπάνθρωπος. Μή γνωρίζοντας τόν Χριστό δέν γνωρίζει οὔτε
τόν ἑαυτό του οὔτε τόν ἄλλον ἄνθρωπο γνωρίζει οὔτε τόν κόσμο οὔτε τήν
Δημιουργία. Γι’ αὐτό καί μπαίνει μέσα στή Δημιουργία σάν ληστής, ἐξ οὗ καί τά
προβλήματα πού ἔχουμε σήμερα μέ τό περιβάλλον. Γιατί ὁ ἄνθρωπος ἔχει χάσει τόν
Χριστό, ἔχει χάσει καί τόν συνάνθρωπο καί καταστρέφει καί τήν κτίση, τήν
δημιουργία τοῦ Θεοῦ.

Τέτοιος ἄθεος ἄνθρωπος, ἀφοῦ δέν γνωρίζει τόν Θεό, καθίσταται ταυτόχρονα καί
ἀπάνθρωπος, καθίσταται μή ἄνθρωπος. Δέν εἶναι πλέον ἄνθρωπος. Πῶς λέει ἡ
Γραφή; «Παρασυνεβλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις καί ὡμοιώθη αὐτοῖς (Ψαλμ.
48,13). Ὁ ἄνθρωπος παρομοιάστηκε λέει μέ τά ἀνόητα κτήνη. Ἔλεγε ὁ π. Ἀθανάσιος
Μυτιληναῖος, ὄχι, δέν ἔγινε μόνο αὐτό, πῆγε καί πιό κάτω ἀκόμα… Ἀπόδειξη; Ἡ
ὁμοφυλοφιλία. Δέν ὑπάρχει στά ζῶα ἡ ὁμοφυλοφιλία, τό ξέρετε; Στόν ἄνθρωπο
ὑπάρχει μόνο. Ἔχει πάει κάτω κι ἀπ’ τά ζῶα ὁ ἄνθρωπος.

Σέ τελική ἀνάλυση, ὁ ἄνθρωπος χωρίς Θεό εἶναι ἄνθρωπος χωρίς μυαλό. Ὁ ἄθεος
ἄνθρωπος εἶναι ἄφρων ἄνθρωπος. «Εἶπεν ἄφρων ἐν καρδίᾳ αὐτοῦ· οὐκ ἔστι Θεός»
(Ψαλμ. 52,2). Βλέπετε; Ποιός δηλώνει ἄθεος; Τό λέει ἡ Γραφή. Ὁ ἄφρων, αὐτός πού
δέν ἔχει φρόνηση, πού ἔχει χάσει τό μυαλό του δηλαδή, ὁ τρελός. Ἄρα ἡ ἀθεΐα εἶναι
τρέλα. Ναί, εἶναι τρέλα! Ἁπλῶς δέν τήν γράφουν ἀκόμα τά βιβλία τῆς ψυχιατρικῆς,
γιατί καί οἱ ψυχίατροι δέν πιστεύουν στόν Θεό οἱ περισσότεροι. Ἀλλά μιά μορφή
τρέλας εἶναι ἡ ἀθεΐα.

Ὅταν μιλᾶμε γιά ἀπουσία τοῦ Θεοῦ ἀπό τόν νοῦ τοῦ ἀνθρώπου, αὐτό σημαίνει ὅτι
ἀπό τόν νοῦ του ἀπουσιάζει αὐτή ἡ Ἀλήθεια, πού εἶναι ὁ Χριστός. Ὁπότε αὐτός
ξεπέφτει καί καθίσταται διεφθαρμένος καί σκέπτεται, ἐνῶ τό κακό ἔχει φθάσει σέ
ὕψος καί μπορεῖ νά τόν παρομοιάζεις μέ σκουλήκι πού βρίσκεται σέ σαπισμένο

36
κρέας. Γίνεται κατανοητό ὅτι οἱ ἄνθρωποι πού ἔχουν τόν νοῦ τους ἐκπεσμένο,
διεφθαρμένο, σκοτισμένο, εἶναι ἀντίθετοι μέ τήν ἀλήθεια, μέ τήν κάθε ἀλήθεια καί
ἰδιαίτερα μέ τήν αἰώνια ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ, τήν αἰώνια ἀλήθεια τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ
Χριστοῦ. Ποῦ ζοῦνε ἑπομένως; Στό ψέμα, στήν ὑποκρισία. Ἔχετε ἀκούσει πού μᾶς
βρίζουν καί μᾶς λένε ὅτι εἴμαστε ὑποκριτές ἐμεῖς πού πᾶμε στήν Ἐκκλησία καί
κάνουμε μεγάλους σταυρούς..; Γιατί αὐτοί δέν κάνουν μεγάλους σταυρούς, κάνουν
μικρούς σταυρούς!.. σάν νά παίζουν μαντολίνο ἤ κομπολόι ἤ ἀνοίγουν τό σακάκι
τους κάνουν ἀπό μέσα τόν σταυρό τους καί τό θεωροῦνε ἀρετή αὐτό. Αὐτό εἶναι
ὑποκρισία! Καί βρίζουν ἐμᾶς πώς εἴμαστε ὑποκριτές. Πῶς ἀλλιῶς θά τόν κάνεις τόν
σταυρό σου; Κανονικά θά τόν κάνεις.

Τί θά πεῖ μεγάλος σταυρός καί μικρός σταυρός; Κανονικά πρέπει νά κάνεις τόν
σταυρό σου, νά εἴναι σταυρός. Αὐτοί πού λένε στούς ἄλλους εἶστε ὑποκριτές, εἶναι οἱ
ἴδιοι ὑποκριτές. Καί ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τοῦ κόσμου εἶναι ὑποκριτές, νά τό ξέρετε. Γι’
αὐτό μή φοβᾶστε, ὅταν σᾶς ποῦνε ὑποκριτές. Νά τούς πεῖς, ἐσύ εἶσαι ὑποκριτής.
Γιατί, ἀκριβῶς, ἄν δέν εἶσαι μέ τόν Χριστό, δέν εἶσαι μέ τήν ἀλήθεια. Ἄρα ποῦ εἶσαι;
Στό ψέμα. Ἄρα εἶσαι ὑποκριτής. Αὐτός εἶναι ὑποκριτής, πού ἄλλα λέει καί ἄλλα ἔχει
στόν νοῦ του. Τό ναί δέν εἶναι ναί, εἶναι ὄχι. Καί τό ὄχι δέν εἶναι ὄχι, εἶναι ναί.

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, πού ἔχει τή σοφία τοῦ Θεοῦ καί εἶναι γνώστης
τοῦ άνθρώπινου νοός εὐαγγελίζεται: Τί σημαίνει ματαιότης τοῦ νοῦ; Τό νά
ἀπασχολεῖσαι μέ τά μάταια. Ποιά εἶναι τά μάταια, παρά ὅλα τά ἐπίγεια, τά παρόντα,
ὅσα ὑπό τόν οὐρανόν, γιά τά ὁποῖα λέγει ὁ Ἐκκλησιαστής «Ματαιότης ματαιοτήτων,
τά πάντα ματαιότης» (Ἐκκλ. 1,2). Ἀλλά θά ρωτήσει κάποιος: Ἄν εἶναι τά πάντα
μάταια καί ματαιότης, γιά ποιό λόγο ἔχουν γίνει; Γιατί νά τά φτιάξει ὁ Θεός; Ἐάν
εἶναι ἔργα τοῦ Θεοῦ πῶς εἶναι μάταια; Καί γίνεται γιά αὐτά πολύς λόγος. Ἄκουσε
ἀγαπητέ. Δέν εἶπε ὁ Ἐκκλησιαστής, πού εἶναι τό Πνεῦμα τό Ἅγιο -Παλαιά Διαθήκη-
ὅτι τά ἔργα τοῦ Θεοῦ εἶναι μάταια. Νά μή μᾶς περάσει ἀπό τόν νοῦ τέτοιο πράγμα.
Δέν εἶναι ὁ οὐρανός μάταιος οὔτε ἡ γῆ εἶναι μάταιη. Μή γένοιτο! Δέν εἶναι μάταιος ὁ
ἥλιος οὔτε ἡ σελήνη καί τά ἄστρα οὔτε τό δικό μας σῶμα.

Ὅλα αὐτά εἶναι «καλά λίαν», ὅπως τά ἔφτιαξε ὁ Θεός. Τί σημαίνει μάταιο; Ἄς
ἀκούσουμε τόν ἴδιο τόν Ἐκκλησιαστή πού λέει «φύτευσα γιά τόν ἑαυτό μου ἀμπέλια,
ἔφτιαξα γιά τόν ἑαυτό μου τραγουδιστές, ἄνδρες καί γυναῖκες, κατασκεύασα γιά τόν
ἑαυτό μου ὑδάτινες δεξαμενές, εἶχα γιά τόν ἑαυτό μου πρόβατα καί ἄλλα ζῶα,
μάζεψα χρυσάφι καί ἀργύρια καί εἶδα ὅτι ὅλα εἶναι ματαιότης» (Ἐκκλ. 2,4-8). Καί
πάλι «Ματαιότης ματαιοτήτων, τά πάντα ματαιότης» (Ἐκκλ. 1,2). Ἄκουσε καί τόν
προφήτη Δαυίδ πού λέει «Θησαυρίζει καί δέν γνωρίζει γιά ποιόν θά τά συγκεντρώσει
αὐτά» (Ψαλμ. 38,7). Ἄκουσε λοιπόν ὅλα αὐτά καί κατάλαβε τί θά πεῖ ματαιότης.
Ματαιότης ματαιοτήτων εἶναι οἱ πολυτελεῖς οἰκοδομές, τό πολύ καί ἄφθονο χρυσάφι,
τό πλῆθος ἀπό αἰχμαλώτους πού βαδίζουν μέ τρόπο πομπώδη στήν ἀγορά, ἡ
ἀλαζονεία καί ἡ ματαιοδοξία, οἱ φιλοδοξίες καί ἡ ὑπερηφάνεια. Αὐτά εἶναι ἡ
ματαιότης, δηλαδή ἡ ἐμπαθής προσκόλληση στά κτίσματα καί στήν δόξα τοῦ

37
κόσμου. Γιατί ὅλα αὐτά δέν ἔχουν γίνει ἀπό τόν Θεό, ἀλλά ἔχουν δημιουργηθεῖ ἀπό
μᾶς, ἀπό τά πάθη: φιληδονία, φιλοδοξία, φιλαργυρία. Αὐτά εἶναι ἡ ματαιότης.
Σ’ αὐτά δουλεύει ὁ πολύς κόσμος. Αὐτά εἶναι τά κίνητρά του. Κι αὐτά εἶναι ὅλα
μάταια. Γιατί εἶναι μάταια; Γιατί δέν ἔχουν κανένα χρήσιμο ἀποτέλεσμα. Τί σέ
ὠφελοῦν οἱ σαρκικές ἡδονές καί ἡ προσκόλληση σ’ αὐτά; Τίποτα. Μιά ἀηδία μένει
στό τέλος.
Τί σέ ὠφελοῦν τά πολλά χρήματα καί τά σπίτια καί τά κτήματα; Τίποτε. Μόνο
τσακωμοί, διαμάχες, φόνοι πολλές φορές, φθόνοι, αὐτά εἶναι τά ἀποτελέσματά τους.
Τί σέ ὠφελεῖ ἡ μάταιη δόξα τοῦ κόσμου; Τίποτε. Μπροστά σου θά σοῦ λένε
κολακεῖες καί μόλις στρίψεις στή γωνία οἱ ἴδιοι θά σέ ἐμπαίζουν.

Τά χρήματα εἶναι μάταια, ὅταν ξοδεύονται στίς ἀπολαύσεις. Δέν γίνονται ὅμως
μάταια, ὅταν μοιράζονται στούς φτωχούς. Ἐάν τά σπαταλήσεις στίς ἀπολαύσεις, ποιό
θά εἶναι τό ἀποτέλεσμα τους; Ἄς τό δοῦμε, λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος.
Τό πάχος τοῦ σώματος. Νά, σήμερα οἱ ἄνθρωποι τοῦ λεγόμενου πολιτισμένου
κόσμου, παλεύουν μέ τήν παχυσαρκία. Αὐτό εἶναι τό μέγα πρόβλημα… καί ὅλο
γυμναστήρια, δίαιτες.. ὄχι ὅμως νηστεία! Δέν μιλᾶμε γιά νηστεία. Πᾶμε σέ
διαιτολόγο, δέν μᾶς ἱκανοποιεῖ ἡ νηστεία. Δέν συζητᾶμε γιά νηστεία. Τά ρεψίματα,
τά ἀέρια στό στομάχι.. τά ἀποτελέσματα τῶν ἀπολαύσεων τῆς τρυφῆς, τῆς
γαστριμαργίας καί τῆς λαιμαργίας, τῆς φιληδονίας. Τά πολλά περιττώματα, ἡ
κεφαλαλγία, τό βαρύ κεφάλι, ἡ μαλθακότητα τοῦ σώματος, ἡ ἔξαψη καί ἡ παράλυση.
Γιατί, ὅπως ματαιοπονεῖ κανείς, ὅταν χύνει νερό μέσα σέ τρύπιο πιθάρι, ἔτσι κι
ἐκεῖνος πού κάνει τρυφηλή ζωή ἀντλεῖ νερό σέ τρύπιο πιθάρι. Μπορεῖ νά γεμίσει
ποτέ; Ποτέ δέν θά γεμίσει. Ὅσο κι ἄν προσπαθεῖς νά γεμίσεις τή ζωή σου μέ τίς
ἡδονές αὐτές τίς μάταιες, πάντα ἄδειος θά εἶσαι, πάντα κάτι θά σοῦ λείπει.

Μέ ἄλλα λόγια, μάταιο λέγεται αὐτό πού νομίζεται ὅτι ἔχει τιμή, στήν
πραγματικότητα ὅμως δέν ἔχει. Ἐκεῖνο πού ὀνομάζουν καί κενό, ἄδειο δηλαδή, καί
ἔχει καί κενές ἐλπίδες καί εἶναι χωρίς σκοπό. Ἐλπίζουν οἱ ἄνθρωποι στά χρήματα καί
λένε, ἔχεις χρήματα, μπορεῖς νά κάνεις τά πάντα. Πιό μεγάλο ψέμα ἀπ’ αὐτό δέν
ὑπάρχει καί ἀργά ἤ γρήγορα τό καταλαβαίνουν καί οἰ ἴδιοι. Μάταιο λέγεται αὐτό που
δέν εἶναι σέ τίποτε χρήσιμο. Ἄς ἐξετάσουμε, λοιπόν, μήπως δέν εἶναι τέτοια τά
ἀνθρώπινα. «Φάγωμεν, πίωμεν αὔριον γάρ ἀποθνήσκομεν» (Α΄Κορ. 15,32). Ἄς
φᾶμε, ἄς πιοῦμε, γιατί αὔριο πεθαίνουμε. «Ποιό λοιπόν τό ἀποτέλεσμα;», λέει ὁ
Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Φάε καί πιές, ποιό εἶναι τό ἀποτέλεσμα; Ἡ φθορά, ὁ
θάνατος. Ἄς ντυθοῦμε κι ἄς περιβληθοῦμε ἐνδύματα καί ποιό τό ἀποτέλεσμα;
Κανένα. Αὐτά φιλοσόφησαν μερικοί Ἕλληνες ἀλλά μάταια. Γιατί ὑπῆρχε μία, ἄς
ποῦμε, ἀσκητικότητα στούς ἀρχαίους Ἕλληνες, ὑπέδειξαν τόν σκληρό τρόπο ζωῆς,
χωρίς ὅμως νά ἀποβλέπουν καί σ’ ἕναν χρήσιμο σκοπό, ἀλλά ἁπλά γιά τήν
ματαιοδοξία καί τήν τιμή ἀπό τούς πολλούς ἀνθρώπους.

Ἦταν ἐγκλωβισμένοι στήν κενοδοξία. Εἶχαν κάποια ἀσκητικότητα ἀλλά δέν τό

ἔκαναν γιά τόν Θεό. Ὠφέλεια; Μηδέν! Καί τί εἶναι ἡ τιμή ἀπό μέρους τῶν πολλῶν;

38
Τίποτε. Γιατί, ἄν ἀφανίζονται αὐτοί πού παρέχουν τήν τιμή, πολύ περισσότερο
ἀφανίζεται καί ἡ τιμή τους. Νά πάρεις τό βραβεῖο Νόμπελ, ὁτιδήποτε… καί τί ἔγινε;
Καί ἡ τιμή σου θά χαθεῖ καί αὐτοί πού θά σέ τιμήσουν θά χαθοῦν καί ὅλα θά
ἐξαφανιστοῦν. Τί θά μείνει; Τίποτε.

Ἐκεῖνος πού παρέχει τιμή στόν ἄλλον, ὀφείλει προηγουμένως νά παρέχει τιμή στόν
ἑαυτό του. Καί ποιά εἶναι ἡ τιμή; Ἡ ἀληθινή τιμή εἶναι ἡ ἀρετή, εἶναι ἡ χάρις τοῦ
Θεοῦ. Ἀληθινά τιμημένος ἄνθρωπος εἶναι ὁ ἅγιος. Ἄν δέν παρέχει τιμή στόν ἑαυτό
του, πῶς θά παρέχει στόν ἄλλον; Ἀφοῦ ὁ ἴδιος δέν ἔχει τιμή, εἶναι ἄτιμος, τί τιμή νά
σοῦ δώσει; Κι αὐτό πού σοῦ δίνει εἶναι ἀτιμία καί γιά σένα.

Τώρα βέβαια ἐπιδιώκουμε τίς τιμές καί ἀπό τούς εὐτελεῖς καί τούς εὐκαταφρόνητους
ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι εἶναι περιφρονημένοι καί ἐπονείδιστοι, ἄξιοι περιφρόνησης.
Καί χάσκουν οἱ ἄνθρωποι μπροστά στούς κόλακες… καί νομίζουν ὅτι ἀπολαμβάνουν
κάτι. Τίποτα δέν ἀξίζει ὅλο αὐτό. Ποιά ἀξία ἔχει αὐτή ἡ τιμή; Τά πάντα εἶναι
ματαιότης ματαιοτήτων, τό βλέπεις; Γι’ αὐτό καί ἔλεγε ὁ Ἀπόστολος γιά τούς ἄθεους
«μέ τή ματαιότητα τοῦ νοῦ τους πορεύονται καί ἐλπίζουν καί τρέφονται μέ κούφια
πράγματα», μέ ἄδεια πράγματα. Αὐτό πού ἔλεγε καί ὁ Ἅγιος Πορφύριος ὅτι ὁ
ἔπαινος κάνει κούφιο τόν ἄνθρωπο. Γιατί; Γιατί νομίζεις ὅτι τρέφεσαι, ἐνῶ δέν
τρέφεσαι καί μένεις ἄδειος. Κι ὅμως, δυστυχῶς, ζοῦμε ἔτσι, ζοῦμε ὑποκριτικά, γιά νά
ἔχουμε αὐτούς τούς κούφιους ἐπαίνους. Νά μή μᾶς ποῦνε, πώς εἴμαστε κολλημένοι,
πώς εἴμαστε ἐκτός μόδας, ἐκτός ἐποχῆς… Σήμερα εἶναι «in» ἡ ἀθεΐα, θά πρέπει νά
ὑποκρίνεσαι τόν ἄθεο, τόν ἀσεβή.

Ὁ Θεός νά μᾶς φυλάξει, ἀδελφοί μου, νά μήν πορευόμαστε στή ματαιότητα τοῦ νοός
ἀκολουθώντας τά μάταια τοῦ ἀνθρώπινου νοῦ πού εἶναι σκέτος χωρίς Θεό, ἀλλά νά
ἔχουμε τόν νοῦ τοῦ Θεοῦ, τόν φωτισμένο νοῦ ἀπό τόν Λόγο, ὁπότε καί ἡ ζωή μας δέν
θά εἶναι μάταιη καί τό καθετί πού λέμε δέν θά εἶναι μάταιο καί τό καθετί πού
κάνουμε δέν θά εἶναι μάταιο, ἀλλά θά εἶναι ὅλα λιθαράκια γιά τό σπίτι μας πού θά
μᾶς φιλοξενήσει στήν αἰωνιότητα, στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Καί ἔτσι θά
καταξιωθοῦμε πραγματικά ὡς ἄνθρωποι καί σ’ αὐτή τή ζωή. Ποιός εἶναι πραγματικά
καταξιωμένος ἄνθρωπος; Ὁ ἅγιος. Αὐτός πού δέν πορεύεται ἐν τῆ ματαιότητι τοῦ
νοός του, ἀλλά ἐν Θεῷ, ἐν Χριστῷ. Οἱ κοσμικοί ἄνθρωποι ὀνομάζουν καταξιωμένους
τούς ἀνθρώπους πού ἔχουν ἐπιτύχει τόν ἔπαινο τῶν ἄλλων ἀνθρώπων, εἶναι καλοί
ἐπιστήμονες, ἔχουν πάρει κάποια βραβεῖα… Δέν εἶναι αὐτό καταξίωση. Ἀληθινή
καταξίωση εἶναι νά σέ στεφανώσει ὁ Θεός, νά πάρεις τή Χάρη τοῦ Θεοῦ μόνιμα καί
νά τήν ἔχεις γιά πάντα εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Ἐρ. : Εὐλογεῖτε πάτερ. Οἱ Πατέρες μᾶς λένε γιά τόν φόβο, πού μᾶς εἴπατε στό πρῶτο
μέρος, ὅτι ὁ ἄνθρωπος πού φοβᾶται τόν θάνατο, ἁμαρτάνει. Πάει νά πεῖ ὅτι εἶναι

39
ἄθεος, ὅταν ἁμαρτάνει ὁ ἄλλος. Ἀφοῦ δέν πιστεύει στήν μετά θάνατον ζωή, γιατί νά
ἁμαρτήσει; Ἐμεῖς σάν χριστιανοί πιστεύουμε στήν ἀθανασία τῆς ψυχῆς.

Ἀπ. : Γιά νά φτάνει ὁ ἄνθρωπος νά ἁμαρτάνει ἑκούσια, μέ τή θέλησή του, σημαίνει

βέβαια ὅτι δέν πιστεύει. Βέβαια εὐχόμαστε πάντα νά μετανοεῖ. Κι αὐτός πού ἑκούσια
ἁμαρτάνει, νά μετανοεῖ. Ἀλλά τή στιγμή πού ἁμαρτάνεις, φυσικά ἐκείνη τή στιγμή
ἔχεις ἀρνηθεῖ τήν πίστη στόν Θεό, εἶσαι ἄθεος, ὅπως τό εἴπατε. Ὁ Θεός νά φυλάει νά
μήν τό παθαίνουμε αὐτό καί οἱ πτώσεις μας νά μήν εἶναι ἑκούσιες, τουλάχιστον αὐτό.
Ἀλλά βλέπετε πώς τά πάθη μας τά ἴδια μᾶς ἐμποδίζουν. Ὅπως λέγαμε, ἐνῶ ἡ κοπέλα
εἶναι ἁγνή, ὑποκρίνεται ὅτι ἔχει φίλο, γιά νά μήν τήν κοροϊδέψουν, γιατί ἔχει τέτοιες
παρέες, οἱ ὁποῖες ὅλες ἔχουν παράνομες σχέσεις καί αὐτή ντρέπεται νά πεῖ ὅτι δέν
ἔχει. Σήκω φύγε παιδί μου ἀπό ἐκεῖ πέρα! Δέν λέει ἡ Ἁγία Γραφή «μή
συναναμίγνυσθαι πόρνοις» (Α΄Κορ. 5,9);

Τί μπερδεύεσαι μ’ αὐτές καί κάνεις δύσκολη τή ζωή σου; Βλέπετε, ἄν δέν τηροῦμε
αὐτά πού λέει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ, βέβαια μετά γίνονται πολύ δύσκολα τά πράγματα
καί ἀναγκάζεσαι νά συμβιβαστεῖς. Εἶναι αὐτό πού λέει ὁ λαός «ὅποιος ἀνακατεύεται
μέ τά πίτουρα, τόν τρῶνε οἱ κότες». Γιατί λέει ὁ Χριστός «ἐξέλθετε ἐκ μέσου αὐτῶν
καί ἀφορίσθητε» (Β΄Κορ. 6,17); Βγεῖτε ἀπ’ ἔξω λέει, ξεχωρισθεῖτε. Ἀφορίσθητε αὐτό
θά πεῖ, ξεχωρισθεῖτε. Ἀπό ποιούς νά ξεχωριστοῦμε, ἀπ’ τούς ἄθεους, ἀπ’ τούς
κοσμικούς; Ὄχι, ἀπ’ τούς χριστιανούς! Οἱ ὁποῖοι δέν εἶναι χριστιανοί, τό παίζουν
χριστιανοί. Καί στήν Ἐκκλησία πηγαίνουν καί στό πορνεῖο… καί τό ἕνα καί τό ἄλλο.
Ἔ, δέν γίνεται! Δέν μπορῶ νά σέ ἔχω δίπλα μου κι ἄς φαίνεται ὅτι εἶσαι τῆς
Ἐκκλησίας. Δέν εἶσαι, εἶσαι ὑποκριτής. Αὐτοί εἶναι οἱ ὑποκριτές. Δέν μπορεῖς νά
εἶσαι μαζί τους. Ἄν εἶσαι μαζί τους, θά γίνεις κι ἐσύ ὅμοιός τους, θά χάσεις κι ἐσύ
τόν Χριστό.

Καί φυσικά πάρα πολλοί ἄνθρωποι σήμερα, ὅπως τό εἴπατε, δηλώνουν χριστιανοί
ἀλλά δέν πιστεύουν στήν μετά θάνατον ζωή. Τί χριστιανός εἶναι αὐτός; Δέν εἶναι
χριστιανός. Ὁ χριστιανός, ἄν μή τί ἄλλο, ὁμολογεῖ αὐτά πού λέει τό Σύμβολο τῆς
Πίστεως. Τό Σύμβολο τῆς Πίστεως τί λέει; «Προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν. Καί ζωήν
τοῦ μέλλοντος αἰῶνος». Δέν πιστεύεις στήν μετά θάνατον ζωή, στήν ἀνάσταση τῶν
νεκρῶν; Δέν εἶσαι χριστιανός. Τί μοῦ λές ὅτι πάω στήν Ἐκκλησία καί ἐξομολογοῦμαι
καί κοινωνάω… καί φοβᾶσαι τόν θάνατο… Τί τόν φοβᾶσαι τόν θάνατο; Δέν
πιστεύεις στήν ἄλλη ζωή. Καταλάβατε; Πόσο τραγικοί εἴμαστε!

Ἐρ. : Πάτερ, πράγματι ἔχετε δίκαιο, ὅλοι καταβάλλουν προσπάθεια νά ἀδυνατίσουν,

νά χάσουν τά κιλά τους, πηγαίνοντας στά γυμναστήρια, στούς διαιτολόγους ἐκτός
ἀπό μία μεγάλη κοινωνικοεπαγγελματική τάξη, τούς ἱερεῖς. Κάτι γιά τήν ὑποκρισία.
Ἔλεγε ὁ Αἰσχύλος ὅτι τό πιό αἰσχρό ἐλάττωμα ἀπό ὅλα πού ὑπάρχουνε εἶναι τό νά
φτιασιδώνεις τή σκέψη σου. Καί κάτι γιά τόν Καζαντζάκη, μιά ἐρώτηση, ἐπειδή τόν
ἀναφέρατε. Στό βιβλίο του «Ἀσκητική» ξεκινάει καί λέει, ἐρχόμαστε ἀπό μιά
σκοτεινή ἄβυσσο, καταλήγουμε σέ μιά σκοτεινή ἄβυσσο καί μεταξύ φωτεινό

40
διάστημα εἶναι ἡ ζωή. Ἀπό ποῦ ἐρχόμαστε πάτερ; Ποῦ καταλήγουμε καί πῶς λέγεται
τό ἐνδιάμεσο κατά τή γνώμη σας… γιά νά δοῦμε πόσο λάθος ἔκανε αὐτός ὁ
ἄνθρωπος.

Ἀπ. : Αὐτά τά πράγματα ὄχι ὀρθόδοξα δέν εἶναι, αὐτά εἶναι δαιμονικά, σατανικά. Ἄν
εἶναι δυνατόν νά εἶναι αὐτό ὁ ἄνθρωπος! Αὐτά τά ἔλεγε ὁ ὑπαρξιστής, ὁ Σάρτρ,
αὐτές τίς ἰδέες πού μοῦ λέτε… καί ὄχι μόνο…

Ἐρ. : Σᾶς ρωτάω ἀπό ποῦ ἐρχόμαστε;

Ἀπ. : Ἀπό ποῦ ἐρχόμαστε… πολύ ἁπλά… ἀπό τό πουθενά.

Ἐρ. : Ἀπό τό πουθενά, ἀπό μιά σκοτεινή ἄβυσσο δηλαδή… ἀπό τό σκοτάδι..
Ἀπ. : Ὅχι σκοτεινή ἄβυσσο, ὄχι σκοτάδι… ἀπό τήν ἀνυπαρξία ἐρχόμαστε.

Ἐρ. : Ἡ ἀνυπαρξία δέν εἶναι τό σκοτάδι;

Ἀπ. : Ὅχι βέβαια! Δέν εἶναι σκοτάδι. Σκοτάδι εἶναι ὁ διάβολος, σκοτάδι εἶναι ἡ
κόλαση. Ἡ ἀνυπαρξία εἶναι ἀνυπαρξία. Δέν ὑπάρχεις. Δέν εἶσαι τίποτε, δέν ἔχεις
ὑπόσταση. Ἀποκτοῦμε ὑπόσταση ἀπό τή στιγμή πού συλλαμβανόμαστε ἀπό τούς
γονεῖς μας καί τότε ἔχουμε καί τήν ψυχή μας ἀπό τόν Θεό.

Ἐρ. : Ἄν ἔλεγε δηλαδή ἐρχόμαστε ἀπό τό τίποτα, καταλήγουμε στό τίποτα..

Ἀπ. : Ὅχι καταλήγουμε στό τίποτα. Κι ἐκεῖ διαφωνοῦμε. Ἐρχόμαστε ἀπό τήν
ἀνυπαρξία καί καταλήγουμε στήν αἰωνιότητα. Θέλουμε – δέν θέλουμε, τό εἶπα,
εἴμαστε καταδικασμένοι νά εἴμαστε αἰώνιοι. Καί ἡ ζωή μας δέν εἶναι φωτεινή πάντα.
Μπορεῖ νά εἶναι καί σκοτεινή. Ὁπότε, καί στό φῶς πού λέει, διαφωνοῦμε.

«Ἤ ἀναλαμπή ἤ ἕνας πίδακας», πού λένε οἱ ἀνατολικοί, «καί πέφτει κάτω καί
τελείωσε». Δέν εἶναι ἔτσι ὁ ἄνθρωπος, ὄχι. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἀρχή, τήν σύλληψη. Δέν
ἔχει τέλος. Ἡ ψυχή μας ἔχει ἀρχή, δέν ἔχει τέλος. Τό σῶμα μας ἔχει ἀρχή, ἔχει τέλος,
ἀλλά ἔχει ἀνάσταση. Στή Δευτέρα Παρουσία θά ξαναστηθεῖ τό σῶμα, θά τό
ξαναπάρουμε. Ἔχει μιά προσωρινή διάλυση, ὄχι τέλος καί ἐξαφάνιση… μία διάλυση
στά στοιχεῖα ἀπό τά ὁποῖα συντίθεται. Λιώνει τό σῶμα μέσα στό χῶμα. Εἶναι τό
ροῦχο.. τό ξαναπαίρνουμε καί τό σῶμα.

Ἡ ψυχή δέν παθαίνει τίποτε. Ὅπως εἶσαι τήν ὥρα τοῦ θανάτου, παραμένεις. Καί γι’
αὐτό καί κολάζεσαι ἄν τήν ὥρα τοῦ θανάτου εἶσαι ἀμετανόητος καί ὑποφέρεις καί
βασανίζεσαι, γιατί μαζί κουβαλᾶς τά πάθη σου. Τά πάθη, τίς ἐπιθυμίες δηλαδή, πού
ἔχουν γίνει ἕξεις μέσα στήν ψυχή σου, τίς κουβαλᾶς. Δέν τίς ἀφήνεις μέσα στόν
τάφο. Δέν διαλύονται. Τίς ἐπιθυμίες καί τά πάθη σου τά ἔχεις μαζί σου. Καί ζητοῦν
ἱκανοποίηση τά πάθη, αὐτό μᾶς λένε οἱ ἅγιοι Πατέρες. Καί πρίν πεθάνεις ζητοῦν
ἱκανοποίηση καί τήν ὥρα τοῦ θανάτου πού εἶναι φρικτή ὥρα.

41
Λέει ἕνας Πατέρας, ἐκείνη τήν ὥρα συστρέφει τήν ψυχή ἡ μνήμη, τά ἁμαρτήματα.
Ἔρχεται ἡ μνήμη ὅλων τῶν ἁμαρτημάτων. Τελευταία μέρα στήν ἐπίγεια ζωή του ὁ
ἄνθρωπος ἀνακατεύεται ὁλόκληρος. Γιατί; Γιατί θυμᾶται ὅλη του τή ζωή, ὅλα του τά
ἀνομήματα. Φυσικά αὐτά γιά τά ὁποῖα δέν ἔχει μετανοήσει, δέν τά ἔχει ἐξαλείψει, κι
αὐτά λέει τόν συστρέφουν, τόν πνίγουν καί ζητοῦν ἱκανοποίηση καί δέν μπορεῖ
φυσικά, γιατί τό σῶμα του εἶναι παραλυμένο.

Κι ὅταν θά βγεῖ ἀπό τό σῶμα, ἀκόμα περισσότερο τά πάθη θά ζητοῦν ἱκανοποίηση.

Μά τότε δέν θά μπορεῖ νά ἱκανοποιηθεῖ ὅμως, γιατί δέν θά ἔχει σῶμα καί αὐτή εἶναι
ἡ κόλαση. Αὐτός εἶναι ὁ φοβερός βασανισμός. Καί κάτι ἀκόμα. Ἐπειδή ὁ ἄνθρωπος
εἶναι φτιαγμένος γιά τόν Θεό, θά θέλει νά πάει καί στόν Θεό, ἀπ’ τήν ἄλλη ὅμως τά
πάθη του θά τοῦ λένε, κάτσε ἐδῶ, θέλουμε ἱκανοποίηση. Θά τραβιέται ἀπό δύο
ἀντίθετες δυνάμεις, θά διασπᾶται ἡ ψυχή του… φοβερό μαρτύριο! Καί δέν φτάνει
αὐτό, θά εἶναι καί οἱ δαίμονες, οἱ ὁποῖοι κι αὐτοί θά βασανίζουν τόν ἄνθρωπο, πού
συνεργάστηκε μαζί τους. Θά τοῦ λένε «φιλαράκο, ὅλη σου τή ζωή μαζί δέν εἴμαστε;
ἔλα ἐδῶ τώρα νά σέ περιποιηθοῦμε..». Θά ἔχει καί τούς δαίμονες. Νά ἡ κόλαση.
Αὐτό εἶναι ἡ κόλαση. Δέν εἶναι ὅτι μᾶς βάζει ὁ Θεός στήν κόλαση.

Ἑπομένως, δέν ἔχει δίκαιο ὁ Καζαντζάκης. Δέν ἐρχόμαστε ἀπό μιά σκοτεινή ἄβυσσο,
εἶναι λάθος αὐτό. Ἀπό τήν ἀνυπαρξία, δέν ὑπάρχουμε καί πᾶμε στήν αἰώνια ὕπαρξη,
θέλουμε δέν θέλουμε. Καί ἡ ζωή μας ἐξαρτᾶται, ἡ αἰώνια ὕπαρξη, ἀπό τή ζωή ἐδῶ.
Ἄν θά εἶναι φωτεινή, δηλαδή μέ τό φῶς τοῦ Χριστοῦ, ἤ σκοτεινή, στόν χῶρο τοῦ
πονηροῦ, ἀνάλογη θά εἶναι καί ἡ αἰώνια ὕπαρξη. Αὐτή εἶναι ἡ ἀλήθεια.

Ἐρ. : Εὐλογεῖτε πάτερ. Θέλω νά κάνω μιά ἐρώτηση. Τό πάθος τῆς ὑποκρισίας ἤ τῆς
φιλαυτίας ἤ τῆς φιλαρέσκειας ἤ τῆς φιληδονίας πρέπει νά ὑπάρχει κάποιο ἀντίδοτο,
δηλαδή νά τό νικήσουμε μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ. Αὐτό ἤθελα.. ποιό εἶναι τό
ἀντίδοτο τοῦ κάθε πάθους.

Ἀπ. : Αὐτό εἶναι ὁλόκληρη ἐπιστήμη. Χρειάζεται κανείς νά βρεῖ ἕναν πνευματικό
πού ξέρει τά φάρμακα καί νά τοῦ τά πεῖ. Κάθε πάθος ἔχει καί τό φάρμακό του. Τό
κατεξοχήν φάρμακο, ἀφοῦ θέλετε ἕνα φάρμακο πού νά τά πιάνει ὅλα, εὑρέως
φάσματος ἀντιβιοτικό, πού πιάνει ὅλα τά μικρόβια, εἶναι ἡ ταπείνωση. Ταπείνωση…
Καί θά μοῦ πεῖτε τί θά πεῖ ταπείνωση στήν πράξη; Στήν πράξη ταπείνωση σημαίνει
ὑπακοή. Αὐτό εἶναι τό παν-φάρμακο. Ταπείνωση σημαίνει νά κάνεις ὑπακοή. Σέ
ποιόν; Στόν Θεό, ἐννοεῖται. Διά τοῦ Πνευματικοῦ σου, ὁ ὁποῖος θά σοῦ πεῖ τί θέλει ὁ
Θεός, ὅταν εἶναι σωστός βέβαια… γιατί, δυστυχῶς, ἔχουμε κι ἄλλα πράγματα,
κακέκτυπα Πνευματικῶν. Τό ἔλεγε καί ὁ Ἅγιος Συμεών, «Πνευματικοί χωρίς Ἅγιο
Πνεῦμα». Ἀφῆστε το αὐτό, δέν τό ἀνοίγουμε τώρα…

Ὅταν εἶναι σωστός ὁ Πνευματικός θά σοῦ πεῖ τί θέλει ὁ Θεός, ὅσο κι ἄν δέν σ’
ἀρέσει. Μήν πηγαίνετε σέ Πνευματικούς πού χαϊδεύουν τά αὐτιά. Ὑπάρχουν καί
τέτοιοι καί λένε πάντα, τί θέλεις παιδί μου; Αὐτό; Πάρτο. Τό ἄλλο; Πάρτο. Θέλεις νά

42
κοινωνήσεις τώρα; Κοινώνησε. Θέλεις νά πορνεύεις; Πόρνευε… ἐγώ θά σ’ ἀφήνω νά
κοινωνεῖς. Πολύ καλός Πνευματικός… ἀναπαύει… Τί ἀναπαύει; Κολάζει! Καί
κολάζεται κι αὐτός.

Λοιπόν, δέν μιλᾶμε γιά αὐτούς. Θά σοῦ πεῖ κι αὐτά πού δέν σ’ ἀρέσουν ἀλλά αὐτά
πού θέλει ὁ Θεός. Ἄν κάνεις ὑπακοή, θά καθαριστεῖς. Ἄν δέν κάνεις ὑπακοή, θά
μείνεις μέ τά πάθη σου. Γι’ αὐτό βλέπετε συνέχεια τί λέμε; «Δι᾿ εὐχῶν τῶν ἁγίων
Πατέρων ἡμῶν». Ἔτσι δέν λέμε; Εὔχεται ὁ Πνευματικός καί μέ τίς εὐχές τοῦ
Πνευματικοῦ περνᾶς. Πότε εὔχεται ὅμως; Ὅταν τόν ἀκοῦς. Ἅμα τόν σκᾶς… πάλι
εὔχεται, ἀλλά δέν σέ συμφέρει νά τόν σκᾶς, νά κάνεις παρακοή. Μετά δέν ὠφελοῦν
οἱ εὐχές. Κάνει πάλι εὐχές ἀλλά πρέπει κι ἐσύ νά συνεργήσεις, νά κάνεις κι ἐσύ αὐτό
πού μπορεῖς κι ἔτσι προχωράει ἡ κάθαρση. Ἔρχεται ἡ χάρις δηλαδή. Γιατί, τί λέει ὁ
Χριστός; «Στούς ταπεινούς δίνω χάρη» (Ἰακ. 4,6). Καί ποιός εἶναι ὁ ταπεινός; Αὐτός
πού δέν κάνει τό θέλημά του, τόν λογισμό του, τήν σκέψη του, ἀλλά αὐτός πού
ὑποτάσσεται, πού ὑπακούει καί λέει, πές μου Γέροντα, τί νά κάνω τώρα; Καί κάνει
ὑπακοή ἁπλά, ὅσο κι ἄν φαίνεται αὐτό ἐξωπραγματικό, τρελό, πού θά τοῦ πεῖ,
ἀνεφάρμοστο…

Μά πάτερ μου, λέει, γίνεται τώρα στήν ἐποχή μας τό παιδί νά εἶναι ἁγνό; Καί στό
λέει μητέρα χριστιανή αὐτό… ἄντε νά συννενοηθεῖς μετά. Δηλαδή ὁ Χριστός μᾶς
ζητάει πράγματα πού δέν γίνονται! Δέν καταλαβαίνει ὅτι αὐτή τήν ὥρα βλασφημάει
τόν Χριστό. Γιατί αὐτό λέει, ὅτι ὁ Χριστός ζητάει πράγματα ἀνέφικτα, ἀνεφάρμοστα
καί μετά θά σέ βάλει καί στήν κόλαση. Ἄρα; Τί Θεός εἶναι Αὐτός; Ἀπάνθρωπος. Ἤ
λέει, πάτερ μου, δέν μπορῶ, ὁ ἄντρας μου μέ πιέζει, πρέπει νά βάφομαι, νά φοράω
παντελόνια.. ἀλλιῶς μέ ἀπειλεῖ κ.λ.π. Καί ποιός σοῦ εἶπε πώς ἡ ὑπακοή στόν ἄντρα
εἶναι πάνω ἀπ’ τήν ὑπακοή στόν Χριστό; Πιό πάνω εἶναι ὁ ἄντρας σου ἤ ὁ Χριστός;
Τά ἔχεις ξεκαθαρίσει μέσα σου; Καταλάβατε; Ἀλλά εἶναι προφάσεις. Τό θέλει καί ἡ
ἴδια, ἁπλῶς βάζει τόν ἄντρα της μπροστά. Εἶναι αὐτό πού λέμε ὑποκρισία. Ζοῦμε
μέσα στήν ὑποκρισία καί στό ψέμα, δυστυχῶς. Ὁπότε τό φάρμακο εἶναι ἡ ὑπακοή.

Ἐρ. : Πάτερ, εἴπατε γιά τίς ἀντίθετες δυνάμεις πού παλεύουν, ὅταν φεύγει ἡ ψυχή.
Μήπως τό ζοῦμε κι ἐδῶ, ὅταν δέν εἴμαστε μέ τόν Χριστό καί στήν καθημερινότητα
καί στήν ἐργασία μας καί μπορεῖ μιά ὁλόκληρη ζωή νά εἶναι…

Ἀπ. : Τό ζοῦμε κι ἐδῶ. Ἀλλά μετά τόν χωρισμό ἀπό τό σῶμα θά ζοῦμε πολύ πιό
ἔντονα αὐτόν τόν διχασμό. Ἔχετε ἀκούσει πού λένε, παλεύει μέ τόν ἑαυτό του αὐτός;
Τί θά πεῖ παλεύει μέ τόν ἑαυτό του; Μέ τήν συνείδησή του. Τῆς λέει ἡ συνείδησή της
ὅτι δέν πρέπει νά μοιχεύει καί αὐτή μοιχεύει. Ἀπ’ τήν ἄλλη τό σῶμα, ἡ σάρκα, τά
συναισθήματα, τῆς λένε τά ἀντίθετα. Σκίζεται στή μέση, διαλύεται ὁ ἄνθρωπος καί
μετά ἀρχίζουν τά ψυχολογικά, τά ἄγχη, καταθλίψεις, τά χάπια… Βλέπετε; Γιατί δέν
θέλει ν’ ἀκούσει τόν Θεό. Ἔ, δέν γίνεται νά περπατᾶς σέ δύο βάρκες μέ τό ἕνα πόδι
στή μία καί τό ἄλλο στήν ἄλλη. Ποῦ θά πᾶς; Θά σκιστεῖς στή μέση. Αὐτή εἶναι ἡ
σχιζοφρένεια, ἡ πνευματική σχιζοφρένεια. Καί δυστυχῶς πολλοί, καί «χριστιανοί»,

43
προσπαθοῦν νά ζήσουν ἔτσι καί βασανίζονται, ταλαιπωροῦνται καί στό τέλος
διαλύονται καί διαλύονται καί τά παιδιά τους, γιατί τούς διδάσκουν μιά τέτοια
ὑποκριτική ἡμι-ζωή. Δέν εἶναι ζωή αὐτό. Εἶναι μισή ζωή, λίγο Χριστός λίγο κόσμος.
Τίποτα δηλαδή. Κόσμος. Ἡ χλιαρότητα, γιά τήν ὁποία μίλησε ὁ Χριστός καί εἶπε
«τούς χλιαρούς θά τούς κάνω ἐμετό» (Ἀποκ. 3,16). Ὁ Θεός νά μᾶς φυλάει ἀπό αὐτά.

Ἐρ. : Εὐλογεῖτε πάτερ, τήν εὐχή σας. Ἤθελα νά ρωτήσω κάτι πού ἀφορᾶ τό «νά
γνωρίσω τόν ἑαυτό μου»… εἶναι ἕνα θέμα ἔτσι δύσκολο καί πολύπλοκο.

Ἀπ. : Τό εἴπαμε λίγο. Ἄν γνωρίσουμε τόν Χριστό, θά γνωρίσουμε τόν ἑαυτό μας, τόν
αὐθεντικό ἑαυτό μας. Γιατί τό πρότυπό μας, τό κατασκευαστικό μας πρότυπο, εἶναι ὁ
Χριστός. Ἀγάπησε τόν Χριστό καί τότε θά δεῖς πραγματικά ποιός εἶναι ὁ ἀληθινός
ἑαυτός σου, ὁ καλός ἑαυτός σου φυσικά. Τώρα, γιά νά γνωρίσεις τόν κακό ἑαυτό
σου, πάλι διά τοῦ Χριστοῦ κι αὐτό θά γίνει, νά γνωρίσεις τά πάθη σου δηλαδή, πού
εἶναι πολύ σημαντικό, νά βάλεις διάγνωση. Ἡ ἀρχή τῆς θεραπείας εἶναι ἡ διάγνωση.
Νά ξέρεις τί πάθη ἔχεις, ποιές ἀρρώστιες ἔχεις. Κι αὐτό θά γίνει βέβαια διά τοῦ
φωτός τοῦ Χριστοῦ, μέ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή, ὁπότε ἔρχεται τό φῶς τοῦ Χριστοῦ
μέσα σου καί σοῦ δείχνει τά λάθη σου. Φυσικά καί διά τοῦ Πνευματικοῦ. Γιατί
πολλές φορές δέν τά βλέπουμε. Ἔρχονται ἄνθρωποι καί μοῦ λένε κάτι κι ἐγώ βλέπω
ἕναν ὀγκόλιθο ὑπερηφάνειας.

Τοῦ τό λέω εὐγενικά «μήπως εἶναι λίγο ἀπό ὑπερηφάνεια;». Μέ κοιτάει ἔτσι
ἀπορημένα καί στό τέλος, μετά ἀπό πολλή σκέψη μοῦ λέει, «πάτερ, ναί, πρέπει νά
’χω λίγη ὑπερηφάνεια»… Δηλαδή δέν τό βλέπει. Καί ἐγώ δέν θέλω νά τούς τρομάξω,
νά τούς πῶ ὅτι βλέπω ὁλόκληρο ὀγκόλιθο. Δέν τό βλέπουμε, γι’ αὐτό χρειάζεται ὁ
Πνευματικός νά μᾶς τό πεῖ, νά μᾶς τό δείξει. Κι ἄν ἔχεις καλή διάθεση, θά βοηθηθεῖς.
Γι’ αὐτό εἶναι ὁ Πνευματικός, δέν εἶναι νά σέ χαϊδέψει, νά σοῦ πεῖ, ἔ παιδάκι μου, τί
νά κάνουμε;… εἶναι ὁ σταυρός σου…

«Πάει μιά γυναίκα καί γκρινιάζει γιά τόν ἄντρα της. Ἔ, τῆς λέει, εἶναι ὁ σταυρός
σου. Πάει καί ὁ ἄντρας λέει γιά τήν γυναίκα του. Λέει, εἶναι ὁ σταυρός σου». Ἄρα
βολευτήκανε καί οἱ δύο. Καί οἱ δυό ἀθεράπευτοι! Αὐτό εἶναι τό φάρμακο; Ὄχι! Δέν
εἶναι καλός Πνευματικός αὐτός. Ὁ καλός Πνευματικός θά τῆς πεῖ, ἐσύ φταῖς. Καί
στόν ἄντρα θά πεῖ, ἐσύ φταῖς. Καί δέν λέει ψέματα, ἀλήθεια λέει. Ἄν ψαχτεῖ, θά δεῖ
ποῦ φταίει. Φταίει πάρα πολύ καί ὁ ἕνας καί ὁ ἄλλος. Ὅταν πήγαιναν γονεῖς στόν
Ἅγιο Πορφύριο καί τοῦ λέγανε προβλήματα γιά τά παιδιά τους, ἀμέσως τούς ἔλεγε
ἐσεῖς φταῖτε, δέν φταῖνε τά παιδιά. Τά λάθη σας κάνανε ἔτσι τά παιδιά.

Ὁπότε, γιά νά δοῦμε τόν ἑαυτό μας χρειάζεται προσευχή, χρειάζεται νά θέλουμε νά
τόν δοῦμε, γιατί πολλοί δέν θέλουν νά δοῦν τόν ἑαυτό τους καί ἕνα λεπτό νά
μείνουνε, δέν θέλουν νά ἡσυχάσουνε, νά δοῦνε μέσα τους. Ἀνοίγουν τό κινητό, τήν
τηλεόραση, τή μουσική κ.λ.π. Δέν θέλουνε νά εἶναι μόνοι τους. Γιατί; Γιατί ὁ ἑαυτός
τους, ἡ συνείδησή τους τούς καταδικάζει καί δέν θέλουν νά βρεθοῦν τέτ-α-τέτ. Νά

44
θέλεις, λοιπόν, νά δεῖς εἰλικρινά τόν ἑαυτό σου καί νά μή λές ψέματα στόν ἑαυτό
σου. Νά καθρεφτίζεις τόν ἑαυτό σου στόν Χριστό καί στίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ.

Νά σᾶς πῶ ἕνα παράδειγμα ἐξωτερικό: Γιατί κυρία μου ἐσύ πού εἶσαι 50-60 χρονῶν
-καί οἱ νέες- γιατί φορᾶς ἀνδρική ἐνδυμασία; Γιά καθρέφτισε τήν συμπεριφορά σου
στήν Ἁγία Γραφή νά δεῖς τί λέει. Ἀπ’ τήν Παλαιά Διαθήκη ἀκόμα τό ἀπαγορεύει.
Γιατί τό κάνεις; Ἄν εἶσαι εἰλικρινής, δέν θά βρεῖς δικαιολογίες, ὁ ἄντρας μου.. θά μέ
κοροϊδέψουν.. κρυώνω… Τίποτα. Ὁ Χριστός δέν λέει τέτοια. Νά τό παραδεχτεῖς, νά
πεῖς, κάνω λάθος καί δυσκολεύομαι, πάτερ, βοήθησέ με. Αὐτό εἶναι τό σωστό.
Βοήθησέ με νά τό ξεπεράσω, αὐτό ναί, τό δέχομαι. Ὄχι νά δικαιολογηθεῖς. Ἔτσι νά
καθρεφτίσεις εἰλικρινά τόν ἑαυτό σου στόν νόμο τοῦ Θεοῦ, στίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ,
νά προσευχηθεῖς καί μέ τή βοήθεια τοῦ Πνευματικοῦ, σιγά-σιγά γνωρίζεις τόν ἑαυτό
σου, γνωρίζεις τά πάθη σου καί προχωρᾶς στή θεραπεία.

Ἐρ. : Ἁπλά θά ἤθελα νά τοποθετηθεῖτε στό ἑξῆς, στούς ἱερεῖς πού ἀναφέρονται στόν
Καζαντζάκη. Ποιός ὁ λόγος πού τόν προβάλλουν καί τόν στηρίζουν κάποιοι
ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας; Τί εἶναι αὐτό, πιστεύετε, πού φταίει; Δέν εἶναι
ἐνημερωμένοι; Δέν ἔχουν διαβάσει αὐτά πού ἔχουν γραφτεῖ στά βιβλία του, στόν
καπετάν Μιχάλη καί στά ὑπόλοιπα; Ὑπάρχει κάποιος δόλος ἀπό πίσω; Εὐχαριστῶ
πολύ. Γιατί ἔγινε καί μιά ἐκδήλωση στή Φλώρινα γιά αὐτό τό θέμα καί μάλιστα
συμμετέχουν μαθητές μας πού εἶναι ὅλοι χριστιανοί.

Ἀπ. : Αὐτό πρέπει νά ρωτήσετε τούς ἴδιους νά σᾶς τό ποῦν. Ἐγώ δέν ξέρω τήν ψυχή
τους. Ἀλλά πολύ φοβᾶμαι ὅτι εἶναι ἐκ τοῦ πονηροῦ. Ὄχι πολύ… εἶμαι σίγουρος ὅτι
εἶναι ἐκ τοῦ πονηροῦ. Καί ὅπως προβάλλουν τόν Οἰκουμενιστή, τόν μασόνο, τόν
Ἀθηναγόρα καί τόν τιμοῦν… καί τούς ἑπόμενους… θά δεῖτε θά τούς βραβεύσουν.
Ἤδη σέ μιά ἐκκλησία στή Ρωσία τούς φτιάξανε τίς εἰκόνες τους.

Λοιπόν, κοιτάξτε, ἡ ἐποχή μας εἶναι πάρα πολύ πονηρή. Πάρα πάρα πολύ! Καί πλέον
μή ψάχνετε στηρίγματα, ὄχι στό κράτος, ὄχι στήν παιδεία, ὄχι στήν πολιτική, οὔτε
στήν Ἐκκλησία! Λυπᾶμαι πού τό λέω, ἀλλά.. τό ἔλεγε ὁ π. Ἀθανάσιος ὁ Μυτιληναῖος
«σῶστε τόν ἑαυτό σας, σῶστε καί τά παιδιά σας». Δέν γίνεται… Πλέον καί
ἐκκλησιαστικοί ἄνθρωποι λένε φοβερά διεστραμμένα πράγματα καί προβάλλουν
διεστραμμένα πρότυπα. Τελεία καί παύλα.

Τό εἶπα λίγο καί στό κήρυγμα, συνειδητά ὑπάρχουν ποιμένες πού προσπαθοῦν νά
ξεθεμελιώσουν τά πάντα, μέσα ἀπ’ τίς ψυχές τῶν πιστῶν, νά μή μείνει τίποτα ὄρθιο.
Ξέρετε τί ἔλεγε ἕνας φωτισμένος Γέροντας; Τό κατέθεσε ὁ π. Αὐγουστίνος ὁ
Καντιώτης, «στά ἔσχατα χρόνια ὁ διάβολος θά ντύσει παπάδες καί δεσποτάδες». Τά
ὄργανά του θά εἶναι ντυμένα μέ ἄμφια ἱερατικά καί ἀρχιερατικά. Αὐτό γίνεται στήν
ἐποχή μας.

45
Ἐρ. : …………………………..

Ἀπ. : Ἀκριβῶς. Θά πλανοῦν αὐτούς πού εἶναι τά ὄργανα τοῦ διαβόλου, «ὅμοιος
ὁμοίῳ ἀεί πελάζει». Ὁπότε δέν μᾶς ἐκπλήσσουν ὅλα αὐτά. Νά ἔχουμε μάτια ἀνοιχτά,
νά εἴμαστε σέ νήψη, σέ ἐγρήγορση, γιά νά μήν πλανηθοῦμε. Βλέπετε λέει στήν
Ἀποκάλυψη ὅτι ὁ Ἀντίχριστος θά πλανήσει πολλούς. Τί ἐννοεῖ; Ποιούς πολλούς;
Τούς ἐκτός Ἐκκλησίας θά πλανήσει; Αὐτοί εἶναι ἤδη πλανεμένοι. Τούς ἐντός
Ἐκκλησίας θά πλανήσει, ἐμᾶς. Θά ἁρπάξει ἀπό τούς χριστιανούς πάρα πολλούς.
Γιατί θά πλανηθοῦνε; Γιατί, λένε οἱ Πατέρες, δέν θά ἔχουνε νήψη, δέν θά ἔχουνε
ἐγρήγορση πνευματική, δέν θά ζοῦνε δηλαδή μέ μετάνοια, μέ νοερά προσευχή, μέ
μελέτη τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, τῶν Ἁγίων Πατέρων. Μετά εἶναι πανεύκολο νά σέ
πλανήσει ὁ ἄλλος. Ὅταν δέν ξέρεις τά στοιχειώδη τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ, θά πλανηθεῖς
βέβαια καί αὐτόν πού εἶναι ὁ Ἀντίχριστος θά τόν νομίσεις πώς εἶναι ὁ Χριστός.

Πῶς θά ξεχωρίσεις τόν Ἀντίχριστο ἀπό τόν Χριστό, ξέρετε; Ἀπό πάρα πολλά.
Ὀφείλουμε νά τά ξέρουμε. Τό πιό βασικό εἶναι ὅτι ὁ Ἀντίχριστος θά ἔρθει ἀπό τή γῆ,
ἐνῶ ὁ Χριστός θά ἔρθει ἀπό τόν οὐρανό, τό λέει σαφέστατα στήν Ἁγία Γραφή, καί θά
προπορεύεται ὁ Τίμιος Σταυρός. «Θά ἀκοῦτε ὁ Χριστός ἐδῶ.. ἐκεῖ, μήν πιστεύετε»
(Ματθ. 24,23), τό ἔχει πεῖ ὁ Χριστός, ἀλλά ποιός τά διαβάζει; Ὅταν θά ’ρθει καί θά
κάνει τά θαύματά του ὁ Ἀντίχριστος, θά ποῦνε νάτος, αὐτός δέν εἶναι; Μήπως ὁ
Χριστός ἔκανε περισσότερα ἀπ’ αὐτόν; Καί θά ’ναι ὁ Ἀντίχριστος.

Ζοῦμε πολύ ἐπιφανειακά, δυστυχῶς. Γι’ αὐτό σᾶς λέω, προσέξτε, δέν πρέπει νά
παίζουμε μέ τήν ψυχή μας οὔτε μέ τίς ψυχές τῶν δικῶν μας ἀνθρώπων. Νά
ἀνασκουμποθοῦμε, νά ζήσουμε πνευματικά, μέ νήψη, μέ προσευχή, μέ μελέτη, μέ
ἀκρόαση τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, μέ τά μυστήρια, μέ τήν ἄσκησή μας, γιατί ὑπάρχει
μέγας φόβος νά πλανηθοῦμε. Βλέπω, καί λυπᾶμαι πάρα πολύ, τά νέα παιδιά.
Πηγαίνουν στήν Ἐκκλησία μέχρι τά 11-12… ντύνονται παπαδάκια… ὅλα τά ἀγόρια
στήν Ἑλλάδα εἶναι παπαδάκια μέχρι τά 12. Μετά; Γίνονται δαίμονες. Γιατί;

Ἀπό πίσω εἶναι οἱ γονεῖς. Δέν ζοῦνε σωστά οἱ γονεῖς, ὁπότε τά παιδιά βλέπουν μιά
ὑποκριτική χριστιανική ζωή, ἕναν συμβιβασμό μέ τόν κόσμο… σοῦ λέει τί; Τέτοιος
νά γίνω κι ἐγώ; Σάν τή μάνα μου καί τόν πατέρα μου; Καί τά πετάει ὅλα.

Νά ζοῦμε σωστά τόν Χριστό, μέ ταπείνωση, μέ νήψη καί ἔτσι θά καταξιωθοῦμε ὡς

πρόσωπα, ὡς ἄνθρωποι καί ὅπως μᾶς θέλει ὁ Χριστός νά ζήσουμε στήν αἰωνιότητα.

Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

46
 Οἱ τρόποι ἐγκαταλείψεως τοῦ ἀνθρώπου
ἀπό τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ
Λέγαμε τίς προηγούμενες φορές, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, γιά τό πῶς φωτίζεται ὁ νοῦς
τοῦ ἀνθρώπου καί πῶς παραμένει σ’ αὐτό τόν φωτισμό. Σήμερα θά ποῦμε πῶς
σκοτίζεται ὁ νοῦς καί γιά ποιό λόγο ἀποσύρει ὁ Θεός τό φῶς Του καί κατά κάποιο
τρόπο ἐγακαταλείπει ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ τόν ἄνθρωπο. Βέβαια ὁ Θεός ποτέ δέν
ἐγκαταλείπει τόν ἄνθρωπο, πάντα τόν ἀγαπάει καί τίποτε δέν εἶναι ἱκανό νά
σταματήσει τόν Θεό νά μᾶς ἀγαπάει. Ὁ Θεός πάντοτε εἶναι ἀγάπη καί ἀγαπάει ἀκόμα
καί τούς κολασμένους.

Παντοῦ εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, γι’ αὐτό λέει ὡραῖα ὁ ἀββᾶς Ἰσαάκ ὁ Σύρος, μή
νομίζεις ὅτι αὐτοί πού εἶναι στήν κόλαση στεροῦνται τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Δέν τήν
στεροῦνται. Ἀλλά τί συμβαίνει; Ἐπειδή ἀκριβῶς ἔχουν ἀπορρίψει τόν Θεό, δέν
ἀγαποῦν οἱ ἴδιοι τόν Θεό, αὐτή τήν ἀγάπη πού τούς στέλνει ὁ Θεός τήν αἰσθάνονται
σάν φωτιά, σάν πῦρ, τό αἰσθάνονται σάν τιμωρία. Ἀλλά ὁ Θεός δέν τιμωρεῖ. Μόνοι
μας τιμωρούμαστε, αὐτοτιμωρούμαστε, διότι ἀκριβῶς δέν ἀγαπᾶμε τόν Θεό, δέν
ἔχουμε σχέση μέ τόν Θεό πού εἶναι ἡ ζωή, πού εἶναι τό φῶς, πού εἶναι ἡ ἀλήθεια,
πού εἶναι ἡ ἀνάσταση, πού εἶναι ἡ χαρά καί ἡ εἰρήνη. Ὅταν λοιπόν δέν ἔχεις σχέση
μαζί Του, τότε εἶσαι στό ἀντίθετο, εἶσαι στόν θάνατο, εἶσαι στό σκοτάδι, εἶσαι στήν
ταραχή, στό ἄγχος, στήν ἀπελπισία… καί φυσικά ὅλο αὐτό τί εἶναι; Μιά τιμωρία τῆς
ἐσχάτης μορφῆς, τοῦ ἐσχάτου εἴδους, ἀλλά τήν ὁποία ἐπιβάλλεις ἐσύ στόν ἑαυτό
σου.

Γι’ αὐτό ὁ ἁμαρτωλός εἶναι ὁ πιό τραγικός ἄνθρωπος, γιατί μόνος του μπαίνει σ’
αὐτή τήν διαδικασία τῆς αὐτοεξουδένωσης καί τῆς αὐτοδιάλυσης, τῆς αὐτοκτονίας
τῆς πνευματικῆς. Μποροῦμε νά τό παρομοιάσουμε μέ αὐτά τά νοσήματα στήν
ἰατρική πού τά λένε αὐτοάνοσα. Ὑπάρχουν τέτοιες ἀρρώστιες, στίς ὁποῖες ἐπιτίθεται
ὁ ἴδιος ὁ ὁργανισμός στόν ἑαυτό του. Φτιάχνει τά λεγόμενα ἀντισώματα, τά ὁποῖα
κατατρώγουν τούς ἱστούς του, τούς μύς του, τόν συνδετικό ἱστό, τά νοσήματα τά
λεγόμενα τοῦ κολλαγόνου. Ὁ ἴδιος ὁ ὀργανισμός καταστρέφει τόν ἑαυτό του. Γιατί
τώρα; Τά ἐξηγεῖ ἡ ἰατρική, ὅσο μπορεῖ νά τά ἐξηγήσει… δέν τά ξέρουμε καί
ἀκριβῶς.

Ἔτσι γίνεται καί στό πνευματικό ἐπίπεδο μέ τήν ἁμαρτία ἡ ὁποία καταστρέφει τήν
ψυχή, ἀλλά ὄχι μόνο… καί τό σῶμα! Ὅταν κανείς ἁμαρτάνει, δέν βλάπτει μόνο τήν
ψυχή, βλάπτει καί τό σῶμα του. Γι΄ αὐτό νομίζω στήν ἐποχή μας ἔχουμε πολλές
σωματικές ἀρρώστιες, γιατί ἀκριβῶς ἁμαρτάνουμε πολύ. Ἔχει αὐξηθεῖ πάρα πολύ ἡ
ἁμαρτία. Μόνο τίς ἐκτρώσεις νά σκεφτεῖ κανείς πού εἶναι φόνος… μπορεῖ νά
ἐξηγήσει πολλά πράγματα. Ὁ Γέροντας Παΐσιος -τώρα κάνω μιά μεγάλη παρένθεση
ἀλλά νομίζω πρέπει νά τό ξέρουμε- ἔλεγε ὅτι οἱ ἐκτρώσεις ἔχουν ἐπιπτώσεις στά

47
παιδιά αὐτῶν πού τίς κάνουν. Τῆς μητέρας δηλαδή πού θά κάνει ἔκτρωση, θά τό
πληρώσουν τά ἄλλα της παιδιά μέ ἀρρώστιες καί ἀτυχήματα. Αὐτό δέν εἶναι μόνο
πνευματικός νόμος, εἶναι καί σωματικός-βιολογικός νόμος. Γιατί ἡ ἔκτρωση τί εἶναι;
Εἶναι ἕνας φόνος. Ἕνας φόνος εἶναι ἕνας φοβερός συγκλονισμός, ὄχι μόνο γιά τήν
ψυχή τοῦ ἀνθρώπου πού φονεύει, τοῦ φονιά, ἀλλά καί γιά τό σῶμα. Ἡ ψυχή εἶναι
ἀλληλένδετη μέ τό σῶμα. Ὅταν λοιπόν συγκλονιστεῖς μέ μιά τέτοια πράξη, πολύ
πιθανό νά γίνουν μέσα στό σῶμα σου αὐτά πού λένε οἱ γιατροί μεταλλάξεις, ἀλλαγές
δηλαδή τοῦ ἴδιου τοῦ εἶναι σου, στό DNA σου.

Ἀλλάζουν τά χρωματοσώματα, ὁπότε ἀλλάζει αὐτό πού θά δώσεις στά παιδιά σου, ἡ
κληρονομικότητα καί πολύ πιθανό τό παιδί σου νά εἶναι εὐπαθές στά καρκινογόνα.
Καί τό βλέπουμε αὐτό… Ξέρουμε ὅτι στήν Ἀμερική τό 43% τῶν γυναικῶν ἔχουν
κάνει ἔκτρωση. Δηλαδή ὁ μισός πληθυσμός. Καί κοντά σ’ αὐτές εἶναι καί ἄλλοι
τόσοι ἄνδρες. Λογικό εἶναι! Δηλαδή κυκλοφοροῦμε ἀνάμεσα σέ φονιάδες καί σέ
φόνισσες. Ἔ, δέν εἶναι λογικό νά ἔχουμε καί μιά αὔξηση στούς καρκίνους μετά ἀπό
ὅλα αὐτά; Καί στά ἀτυχήματα. Γιατί καί τά ἀτυχήματα πάλι τί εἶναι; Εἶναι μόνο
πνευματικός ὁ λόγος; Εἶναι καί σωματικός. Γιά νά γίνει ἀτύχημα, σημαίνει ὅτι αὐτός
κάπου δέν πρόσεξε καί ἔπαθε ἀτύχημα. Εἶχε ἔλλειψη συγκέντρωσης, ἔλλειψη
προσοχῆς, πού σημαίνει ὅτι κάπου δέν λειτουργεῖ σωστά τό μυαλό του, ὁ ἐγκέφαλός
του, τά ἀντανακλαστικά του κ.λ.π. Πού κι αὐτό πάλι ἐξηγεῖται ἰατρικά. Μέ ἕνα
ἰσχυρό σόκ ὁ ἄνθρωπος, μπορεῖ νά πάθει καί μιά βλάβη στόν ἐγκέφαλο, στό νευρικό
σύστημα γενικότερα. Ἕνας φόνος εἶναι φοβερό σόκ.. κι αὐτό μεταβιβάζεται μετά
στά παιδιά.

Αὐτά, κλείνει ἡ παρένθεση. Νά δοῦμε σήμερα αὐτό τό μεγάλο κεφάλαιο: Πῶς

σκοτίζεται ὁ ἄνθρωπος. Γιατί σκοτίζεται; Γιατί φεύγει τό φῶς; Γιατί χάνουμε τό φῶς
τό πνευματικό; Τό φῶς τοῦ Θεοῦ; Γιά ποιούς λόγους; Ὁ τίτλος λοιπόν τοῦ κεφαλαίου
ἀπό τόν Εὐεργετινό εἶναι ὁ ἑξῆς: «Μέ πόσους τρόπους μᾶς ἐγκαταλείπει ἡ χάρις τοῦ
Θεοῦ καί τί πρέπει νά κάνουμε τότε, ὥστε νά μᾶς ἐπισκέπτεται πάλι». Ξαναλέω ὅτι ὁ
Θεός δέν μᾶς ἐγκαταλείπει ὁλοσχερῶς. Ἀλλά οἰκονομικῶς, κατά παραχώρηση,
παίρνει λίγο τήν χάρη Του γιά νά μᾶς βοηθήσει νά μετανοήσουμε. Πάντοτε γιά αὐτό
τό κάνει ὁ Θεός, ὄχι γιά νά μᾶς στείλει στήν κόλαση. Παίρνει τήν χάρη Του γιά νά
μᾶς ὁδηγήσει στή μετάνοια. Καί γιά ἄλλους λόγους πού θά δοῦμε σήμερα.

Ὑπάρχουν δύο κείμενα. Ἕνα εἶναι τοῦ Ἁγίου Διαδόχου καί ἕνα εἶναι τοῦ Ἁγίου
Μαξίμου. Θά προτιμήσω νά διαβάσω πρῶτα τό δεύτερο, τοῦ Ἁγίου Μαξίμου καί
μετά τό πρῶτο καί θά δεῖτε γιατί. Ὁ Ἅγιος Μάξιμος εἶναι πολύ συστηματικός, εἶναι
σάν νά διαβάζεις μαθηματικά. Καί ὄντως, ξέρετε, ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι θετική
ἐπιστήμη. Δέν εἶναι φιλοσοφία, νά μιλᾶμε στόν ἀέρα καί νά λέμε στοχασμούς. Εἶναι
ἰατρική ἐπιστήμη καί ἡ ἰατρική συγκαταλέγεται στίς θετικές ἐπιστῆμες, γιατί
δουλεύεις μέ τήν παρατήρηση, τό πείραμα καί προχωρᾶς στήν θεραπεία. Ἔτσι εἶναι
καί στά πνευματικά. Κάθε νόσημα πνευματικό ἔχει μιά ὁρισμένη θεραπεία καί δέν

48
χτυπᾶμε ντουφεκιές στόν ἀέρα, ὅπου νά ’ναι. Ξέρουμε ποῦ χτυπᾶμε, ὅταν ξέρουμε τί
σημαίνει πνευματική ζωή, τί σημαίνει θεραπεία καί θεραπευτική.

Παρεμπιπτόντως νά πῶ ὅτι ἡ θεραπευτική σήμερα δέν εἶναι εὔκολο νά βρεθεῖ στά

πνευματικά νοσήματα. Δηλαδή καί μέσα στούς Πνευματικούς, διακινδυνεύω νά τό
πῶ, ὅτι δέν μποροῦν ὅλοι νά σέ θεραπεύσουν, γιατί δέν ἔχουν ὑποστεῖ οἱ ἴδιοι τήν
θεραπεία. Ἄν ἐσύ δέν ἔχεις θεραπευτεῖ καί δέν ἔχεις ἐσύ θεραπεύσει τά πνευματικά
σου νοσήματα, δέν μπορεῖς νά θεραπεύσεις τόν ἄλλο. Αὐτή ἡ θεραπευτική
διασώζεται στήν θεραπευτική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας, ἡ ὁποία ζωντανά
βιώνεται στά μοναστήρια. Ὄχι σέ ὅλα πάλι. Σέ κάποια, πού ἔχουν σωστή γραμμή καί
πατερική παράδοση. Ἐκεῖ θά βρεῖς τήν θεραπευτική, σέ ζωντανούς φορεῖς. Γι’ αὐτό
ἡ Ἐκκλησία μας εἶχε πολύ δίκαιο, ὅταν στά παλιότερα χρόνια ἔπαιρνε τούς
ἐπισκόπους ἀπό τά μοναστήρια. Γιατί ὁ ἐπίσκοπος τί εἶναι;

Τό ἔχουμε πεῖ κι ἄλλη φορά. Εἶναι ὁ ἀρχίατρος, αὐτός πού ἐποπτεύει τούς ἱερεῖς,
τούς πνευματικούς, τούς θεραπευτές τοῦ λαοῦ. Ἄν ὁ ἐπίσκοπος δέν ἔχει θεραπευτεῖ ὁ
ἴδιος, πῶς θά καθοδηγήσει τούς ἄλλους γιατρούς, τούς πνευματικούς; Γι’ αὐτό καί ὁ
λαός μας σήμερα εἶναι ἀθεράπευτος, γιατί καί οἱ ἐπίσκοποί μας, δυστυχῶς, δέν
βγαίνουν ἀπ’ τά μοναστήρια… βγαίνουν ἀπ’ τίς θεολογικές σχολές πού ἔχουν
προτεσταντική βάση καί ἐν πολλοῖς εἶναι ἀθεράπευτοι. Τό βράδυ τούς κάνουν
καλόγερους καί τό πρωί τούς χειροτονοῦν ἀρχιμανδρίτες καί φεύγουν. Δέν μένουν
οὔτε μία μέρα στό μοναστήρι νά ὑποστοῦνε τήν θεραπευτική τῆς Ὀρθοδοξίας, τήν
ὑπακοή κ.λ.π.

Ὁ Ἅγιος Μάξιμος, λοιπόν, εἶναι πολύ συστηματικός καί μᾶς λέει: τέσσερις εἶναι οἱ
τρόποι γενικῶς ἐγκαταλείψεως τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν Θεία χάρη. Δηλαδή γιά
τέσσερις λόγους φεύγει ἡ χάρις ἀπό τόν ἄνθρωπο. Ὁ πρῶτος λόγος εἶναι κατ’
οἰκονομίαν Θεοῦ, ὅπως ἔγινε στό πάθος τοῦ Κυρίου, μέ τήν νομιζόμενη ἐγκατάλειψη
τοῦ Ἰησοῦ, τοῦ Χριστοῦ μας, πού εἶπε «Ἠλί Ἠλί, λαμᾶ σαβαχθανί; Θεέ μου, Θεέ μου
ἱνατί μέ ἐγκατέλιπες;» (Ματθ. 27,46). Αὐτό ἔχει πολύ μεγάλο βάθος πού εἶπε ὁ
Χριστός. Ἔνιωσε ὄντως ἐγκαταλελειμμένος ἀπό τόν Πατέρα ἐκείνη τήν ὥρα. Ἦταν
μιά φοβερή στιγμή, ἡ ὁποία γίνεται γιά μᾶς γιατί ἔπρεπε νά σηκώσει ὅλο τόν δικό
μας σταυρό ὁ Χριστός καί νά μᾶς λυτρώσει. Ἔπρεπε νά περάσει καί ἀπ’ αὐτή τήν
στιγμή. Ὁ πρῶτος τρόπος λοιπόν κατ’ οἰκονομίαν, οἰκονομικά γιά νά σωθοῦν οἱ
ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἐγκαταλειφθεῖ.

Ὁ δεύτερος τρόπος εἶναι ἡ πρός δοκιμήν ἐγκατάλειψη. Ἐγκατάλειψη ὡς δοκιμασία.

Δηλαδή ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι ἁμαρτωλός, δέν φταίει, ἀλλά γιά νά τόν δοκιμάσει ὁ
Θεός τόν ἐγκαταλείπει. Ἐμεῖς τό λέμε πολλές φορές ὅτι εἶναι δοκιμασία, ἀλλά δέν
ὑποφέρουμε ἀπό δοκιμασία κατά κανόνα. Μακάρι νά εἶναι ἀπό δοκιμασία! Ἀπό
δοκιμασία σημαίνει ὅτι εἶσαι ἐνάρετος, εἶσαι ἅγιος καί ὁ Θεός παίρνει λίγο τήν χάρη
Του, γιά νά φανεῖ ἡ ἀρετή σου. Αὐτό ἔγινε στόν Ἰώβ καί στον Ἰωσήφ στήν Παλαιά
Διαθήκη. Ὁ Ἰώβ ἦταν πολύ ἐνάρετος, ἦταν ἅγιος καί ἀκριβῶς γιά νά φανερωθεῖ ἡ

49
ὑπομονή του, νά γίνει πρότυπο ὑπομονῆς, τοῦ πῆρε ὁ Θεός τήν χάρη, τοῦ πῆρε τά
παιδιά, τοῦ πῆρε τήν περιουσία, τοῦ πῆρε τήν ὑγεία, εἶχε καί τή γυναῖκα του δίπλα
πού τοῦ ἔλεγε βλαστήμησε τόν Θεό καί τελείωνε… γιά νά ἀποδειχθεῖ πρότυπο
ὑπομονῆς, νά δοξαστεῖ ἀκόμα περισσότερο. Αὐτό εἶναι ἡ δοκιμασία. Ὁ Ἰωσήφ πάλι,
ἔπεσε στά χέρια τῶν ἀδελφῶν του, τόν πουλήσανε, δέν εἶπε λέξη, ἀνέχθηκε νά
πουληθεῖ, στήν Αἴγυπτο ἔπεσε θύμα αὐτῆς τῆς διεστραμμένης γυναῖκας, μπῆκε στή
φυλακή… ἔκανε κι αὐτός πολύ μεγάλη ὑπομονή. Ὅλη αὐτή ἡ δοκιμασία, γιά νά
φανεῖ ἡ σωφροσύνη του, ἡ ἁγνότητά του καί ἡ καθαρότητά του καί σέ δεύτερη φάση,
ἀφοῦ ἔγινε ἀντιβασιλέας, νά φανεῖ καί ἡ σοφία του καί ἡ σύνεσή του.

Ὁ δεύτερος τρόπος λοιπόν ἐγκατάλειψης, ἡ δεύτερη αἰτία ἄς τό ποῦμε, εἶναι πρός

δοκιμήν, πρός δοκιμασία. Μακάρι νά εἴμαστε καί σ’ αὐτό. Ὁ τρίτος εἶναι ἡ πρός
πατρική παιδαγωγία ἐγκατάλειψη, ὅπως ἔγινε στόν Ἀπόστολο Παῦλο, ὁ ὁποῖος
δέχθηκε σκόλοπα τῇ σαρκί ἵνα μή ὑπεραίρεται. Τρεῖς φορές λέει παρακάλεσε τόν
Κύριο ἀλλά τοῦ εἶπε «ἀρκεῖ σοι ἡ χάρις μου· γάρ ἡ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ
τελειοῦται» (Β΄ Κορ. 12,9). Μή ζητᾶς θεραπεία. Μέσα ἀπό τήν ἀσθένεια, μέσα ἀπό
τήν ἀδυναμία, μέσα ἀπό αὐτή τήν φαινομενική ἐγκατάλειψη φανερώνεται ἡ δύναμη
τοῦ Θεοῦ. Ὁ τρίτος τρόπος λοιπόν εἶναι ἡ πατρική παιδαγωγία, γιά νά μπορέσει
κανείς νά φυλάξει τή χάρη πού εἶχε πάρει ἀκέραιη. Νά μήν τήν χάσει λόγω τῆς
ὑπερηφάνειας. Ὅταν δεῖ λοιπόν ὁ Θεός ὅτι κινδυνεύουμε ἀπό ὑπερηφάνεια, μᾶς δίνει
μία παιδαγωγία.

Ὁ τέταρτος τρόπος εἶναι ἡ ἐγκατάλειψη λόγω ἀποστροφῆς τοῦ Θεοῦ. Τί σημαίνει

τώρα νά σέ ἀποστρέφεται ὁ Θεός; Ὅτι σημαίνει καί αὐτό πού ἔγινε στούς Ἰουδαίους,
τούς ὁποίους ἀποστράφηκε ὁ Θεός, ὄχι γιά νά τούς στείλει στήν κόλαση, ἀλλά γιά νά
ταπεινωθοῦνε μέσω αὐτῆς τῆς ἀποστροφῆς, τῆς «τιμωρίας» καί νά μετανοήσουν.
Ὅλοι αὐτοί οἱ τρόποι εἶναι σωτήριοι καί γεμάτοι ἀπό θεία ἀγαθότητα καί
φιλανθρωπία. Καί σήμερα ἀκόμα, οἱ Ἑβραῖοι πού εἶναι δακτυλοδεικτούμενοι ἀπό
ὅλο τόν κόσμο καί τούς φορτώνουμε ὅλα τά κακά -πάντως πολλά κακά ἔκαναν, δέν
ἔχουν ἐγκαταλειφθεῖ ἀπό τόν Θεό πλήρως. Ἄν ἔχουν ὅλη αὐτή τήν κατάσταση πού
ἔχουνε εἶναι πάλι μία κατ’ ἀποστροφή δοκιμασία. Μία ἀπόσυρση τῆς χάρης τοῦ
Θεοῦ κατ’ ἀποστροφή, ὥστε μέσα ἀπό αὐτή τήν κατάσταση πού ζοῦνε νά
μετανοήσουν. Καί κάποιοι θά μετανοήσουν. Κάποιοι θά γυρίσουν πίσω, εἶναι
προφητευμένο αὐτό στήν Ἁγία Γραφή.

Αὐτό λοιπόν εἶναι τό ἕνα κείμενο τοῦ Ἁγίου Μαξίμου, σύντομο, συνοπτικό καί
συστηματικό. Οἱ τέσσερις λόγοι: α) κατ’ οἰκονομία, πού ἔγινε στόν Χριστό, β) κατά
δοκιμή, πού ἔγινε στόν Ἰώβ καί στον Ἰωσήφ, γ) πατρική παιδαγωγία στόν Ἀπόστολο
Παῦλο καί δ) κατά ἀποστροφή στούς Ἰουδαίους.

Ἄς δοῦμε καί τοῦ Ἁγίου Διαδόχου, πού εἶναι πιό ἐκτενές. Ὁ Ἅγιος Διάδοχος μᾶς
μιλάει κατευθείαν γιά τήν παιδαγωγική παραχώρηση, τόν τρίτο τρόπο ἐγκατάλειψης
τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν Θεία χάρη. Ἡ παιδαγωγική παραχώρηση δέν στερεῖ διόλου

50
τήν ψυχή ἀπό τό θεϊκό φῶς. Τό ὅτι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος εἶχε σκόλοπα τῇ σαρκί
δηλαδή, δέν σημαίνει ὅτι δέν εἶχε τό φῶς τοῦ Θεοῦ πάνω του, ἀλλά τοῦ εἶχε ἀφήσει ὁ
Θεός αὐτό τό ἀγκάθι. Σκόλοπας θά πεῖ ἀγκάθι. Τί ἦταν ἀκριβῶς αὐτός ὁ σκόλοπας
δέν ξέρουμε. Ἴσως ἦταν μιά σωματική ἀσθένεια ἤ κάποιος πειρασμός
παρατεινόμενος. Πάντως ἦταν κάτι πού τόν κρατοῦσε σέ ταπείνωση, ἔτσι ὥστε, ὅπως
τό ὁμολογεῖ ὁ ἴδιος, νά μήν ὑπεραρθεῖ, νά μήν ὑπερηφανευτεῖ λόγω τῆς ὑπερβολῆς
τῶν ἀποκαλύψεων. Διότι εἶχε πράγματι δεχτεῖ πολύ μεγάλες ἀποκαλύψεις ἀπό τόν
Θεό, πάρα πολύ μεγάλη χάρη, δωρεά δηλαδή. Καί ὅπου ὑπάρχει πολύ μεγάλη χάρη,
ὑπάρχει καί πολύ μεγάλη παιδαγωγία, δοκιμασία. Ὁ Θεός τό παραχωρεῖ, γιατί πρέπει
νά περάσουμε παιδαγωγίες. Καί ὁ Θεός μέσα στήν ἀγάπη Του μᾶς δίνει πρῶτα τόν
τρόπο νά τό ξεπεράσουμε δίνοντάς μας μεγάλες δόσεις χάρης. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι
ἄς ποῦμε, πού εἶδαν τόν Χριστό, τό ὁποῖο εἶναι πολύ μεγάλο δῶρο! Καί μετά τούς
ἦρθαν «συμφορές», κοσμικά «συμφορές». Ἀλλά ὁ Θεός τούς εἶχε δυναμώσει, γιά νά
ἀντέξουν ὅλη αὐτή τήν παιδαγωγία.

Δέν στερεῖται λοιπόν ὁ ἄνθρωπος αὐτός τό φῶς τοῦ Θεοῦ. Ἡ Χάρη μόνο κρύβει
συνήθως ἀπό τόν νοῦ τήν παρουσία της, γιά νά ἐκθέτει κατά κάποιο τρόπο τήν ψυχή
στήν κακία τῶν δαιμόνων, ὥστε αὐτή καθώς θά γνωρίζει λίγο-λίγο τήν κακία τοῦ
ἐχθροῦ νά ζητάει μέ κάθε φόβο καί πολύ ταπείνωση τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ. Βλέπετε
γιατί ὁ Θεός παίρνει τήν χάρη Του παιδαγωγικά; Γιά νά γνωρίσει ἡ ψυχή πόσο κακοί
εἶναι οἱ δαίμονες. Γιατί ὅσο ἡ χάρις εἶναι ἔντονη ἄς ποῦμε καί ὁ ἄνθρωπος εἶναι σάν
ἀναμμένο κάρβουνο, δέν μπορεῖ νά πλησιάσει ὁ δαίμονας. Ὅταν λίγο τό κάρβουνο
πάει νά σβήσει, βρίσκει τήν εὐκαιρία ὁ δαίμονας καί πλησιάζει καί πλέον φαίνεται,
φανερώνεται ἐκεῖ, ἡ δική μας ἡ ἀγωνιστικότητα καί ἡ δική μας ἡ ἀρετή, ὅπου
παλεύεις θά λέγαμε σχεδόν μόνος, σῶμα μέ σῶμα μέ τόν πονηρό.

Γνωρίζει ἔτσι ὁ ἄνθρωπος τήν κακία τῶν δαιμόνων καί μισεῖ ἀκόμα περισσότερο τό
κακό κι ἀπ’ τήν ἄλλη ζητάει μέ κάθε φόβο καί ταπείνωση τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ.
Ὁπότε ἑδραιώνεται ἀκόμα περισσότερο στήν ταπεινοφροσύνη καί στήν ἔλλειψη
ἐμπιστοσύνης στόν ἑαυτό του. Γιατί ἡ αὐτοπεποίθηση εἶναι ρίζα ὅλων τῶν κακῶν.
Ἀπό ἐκεῖ ξεκινᾶνε ὅλα τά κακά. Μαθαίνεις νά μήν πιστεύεις καθόλου στόν ἑαυτό
σου. Ἄν τό πεῖς αὐτό σ’ ἕναν κοσμικό ἄνθρωπο, θά σοῦ πεῖ «Τί λές; Ἄν δέν πιστεύω
στόν ἑαυτό μου, σέ ποιόν θά πιστεύω;». Ἀκριβῶς αὐτό εἶναι τό μεγάλο μας λάθος ὅτι
πιστεύουμε στόν ἑαυτό μας. Ἐνῶ θά πρέπει νά ἐμπιστευτοῦμε στόν Χριστό καί νά τά
ἀφήσουμε ἐκεῖ ὅλα, ὅπως λέει ἡ εὐχή τῆς Ἐκκλησίας μας. Καί τό μαθαίνεις αὐτό
μέσα ἀπό αὐτές τίς παιδαγωγικές «ἐγκαταλείψεις» τῆς χάρης.

Ἔτσι κάνει καί ἡ μητέρα, ὅταν τό βρέφος δυστροπεῖ καί δέν θηλάζει, δέν τρώει ἀπό
ἕνα καπρίτσιο ἄς ποῦμε. Τό ἀφήνει λίγο ἀπό τήν ἀγκαλιά της, τό ἀπομακρύνει
δηλαδή, τοῦ φέρεται μέ μιά ψυχρότητα, σάν νά μήν τό ἀγαπάει, γιά νά φοβηθεῖ ἀπό
αὐτή τήν φαινομενική ἐγκατάλειψη ἀπό τήν φανταστική παρουσία ἀσχημανθρώπων
ἤ θηρίων καί τότε μετανιωμένο νά ἐπιστρέψει στούς μητρικούς της κόλπους μέ
μεγάλο φόβο καί δάκρυα. Κάπως ἔτσι κάνει καί ὁ Θεός, γιατί εἶναι ὄντως μητέρα καί

51
παραπάνω ἀπό μητέρα. Κι ὅταν λοιπόν «στρινιάζουμε», κάνουμε τούς ἐγωισμούς
μας καί τίς ὑπερηφάνειές μας, ὁ Θεός μᾶς φέρεται λίγο ψυχρά, γιά νά μετανοήσουμε,
νά φοβηθοῦμε τούς δαίμονες καί νά ἐπιστρέψουμε.

Ἡ παραχώρηση ὄμως πού γίνεται ἀπό ἀπόστροφή τοῦ Θεοῦ, ὅταν μᾶς ἀποστρέφεται
ὁ Θεός, εἶναι κάτι ἄλλο. Φεύγει καί τότε ἡ χάρις, ἀλλά τότε γίνεται κάτι πιό
συγκλονιστικό γιά μᾶς: παραδινόμαστε δέσμιοι στούς δαίμονες. Ἡ ψυχή πού δέν
θέλει τόν Θεό, παραδίνεται στούς δαίμονες. Παραχωρεῖ ὁ Θεός νά παραδωθεῖ στούς
δαίμονες, οἱ ὁποῖοι δαίμονες -προσέξτε- θά τήν ταλαιπωρήσουν, ὥστε νά
μετανοήσει. Ὁ Θεός δέν μᾶς παραδίνει στούς δαίμονες, γιά νά μᾶς κολάσουνε, ἀλλά
γιά νά τούς σιχαθοῦμε καί νά τούς μισήσουμε. Ὄχι τούς ἴδιους ἀλλά τά ἔργα τους.
Καί νά μετανοήσουμε. Θυμηθεῖτε αὐτό πού ἔλεγε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὅτι
παρέδωσε στόν σατανᾶ ἐκεῖνον στήν Κόρινθο πού εἶχε κάνει μεγάλη ἁμαρτία. Ὄχι
γιά νά πάει στήν κόλαση ἀλλά γιά νά μετανοήσει, ὅπως καί μετάνιωσε ὁ ἄνθρωπος
καί μετά λέει, βάλτε τον πάλι μέσα γιά νά μήν τόν καταπιεῖ τελείως ὁ διάβολος.

Ἐμεῖς, ὄμως, δέν εἴμαστε τέκνα πού ὁ Θεός ἀποστράφηκε. Μή γένοιτο! Δέν εἴμαστε
ἀπό αὐτούς. Ἀπό αὐτούς εἶναι οἱ Ἑβραῖοι. Τούς ἀποστράφηκε ὁ Θεός, γιατί κάνανε
ὅλα αὐτά. Ἀλλά πιστεύουμε πώς εἴμαστε γνήσια βρέφη τῆς χάριτός Του. Εἴμαστε
γνήσια παιδιά Του, εἴμαστε υἱοί Του. Γι’ αὐτό εἴμαστε βαφτισμένοι καί μᾶς ἔχει
μέσα στήν Ἐκκλησία Του καί μᾶς τρέφει μέ τόν ἴδιο τόν ἑαυτό Του σάν μάνα
στοργική. Δέν μᾶς δίνει σέ μιά μητριά, σέ μιά παραμάνα, ἀλλά μᾶς τρέφει ὁ Ἴδιος μέ
τό σῶμα Του καί τό αἷμα Του. Αὐτή εἶναι ἡ στοργή τοῦ Θεοῦ.

Πιστεύουμε, λοιπόν, πώς εἴμαστε γνήσια βρέφη τῆς χάριτός Του, πού μᾶς γαλουχεῖ
μέ μικρές παραχωρήσεις – ὅπως εἴπαμε ἡ μητέρα κόβει τά ζιζάνια, τά ἀγκαθάκια πού
βγάζουμε – καί πολλές παρηγοριές, ὥστε μέ τήν ἀγαθότητά της νά φτάσουμε στό
σημεῖο νά γίνουμε ἄνδρες τέλειοι «εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ»
(Ἐφεσ. 4,13), γιά νά μπορέσουμε νά ὡριμάσουμε. Γιατί, ἄν δέν περάσει ὁ ἄνθρωπος
ἀπό πειρασμούς καί δυσκολίες, τό ξέρετε πολύ καλά, δέν ὡριμάζει. Σήμερα τά νέα
παιδιά εἶναι τελείως ἀνώριμα, γιατί ἀκριβῶς δέν περνᾶνε καθόλου ἀπό δυσκολίες. Οἱ
ἴδιοι οἱ γονεῖς τους τρέμουν μή τυχόν τό παιδάκι τους δυσκολευτεῖ λιγάκι. Ἔ, τί θά
γίνει; Στό τέλος τό κάνεις ἄχρηστο…

Μᾶς παιδαγωγεῖ λοιπόν ὁ Θεός μ’ αὐτές τίς λίγες ἄρσεις τῆς χάρης καί τίς πολλές
παρηγοριές. Γι’ αὐτό, ἄν παρατηρήσετε τήν καθημερινή ζωή σας, θά δεῖτε ὅτι ὁ Θεός
συγκερνᾶ, ἀναμιγνύει δηλαδή, μαζί εὐχάριστα καί δυσάρεστα. Καί παρηγοριές καί
αὐτά πού δέν μᾶς ἀρέσουν. Γιατί ἔτσι πρέπει νά γίνει. Ἀλλιῶς δέν θά φτάσουμε στήν
πνευματική ὡριμότητα, «εἰς ἄνδρα τέλειο εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ
Χριστοῦ». Πρέπει νά φτάσουμε νά ἐνηλικιωθοῦμε πνευματικά, δηλαδή νά μοιάσουμε
στόν Χριστό μας. Κι ἄν δεῖτε τήν ζωή τοῦ Χριστοῦ ἦταν ὅλη ἡ ζωή Του μέσα σέ
δοκιμασίες. Ἀπό τήν πρώτη στιγμή πού γεννήθηκε καί μέ κορύφωση τίς τελευταῖες

52
στιγμές Του ἦταν μιά δοκιμασία, ἕνας συνεχής σταυρός καί κατέληξε βέβαια καί
στόν Σταυρό.

Ἡ παιδαγωγική παραχώρηση, συνεχίζει ὁ Ἅγιος Διάδοχος, φέρνει πολλή λύπη καί

ταπείνωση. Γιατί λέει ὁ ἄνθρωπος καλά τώρα τί γίνεται; Ποῦ εἶναι ὁ Θεός; Φέρνει
μιά λύπη, πολλή ταπείνωση καί μιά μέτρια ἀπελπισία. Μέτρια ὅμως, δέν σέ πάει
τέρμα κάτω, νά ἀπελπιστεῖς τελείως. Ὁ Θεός τό κάνει αὐτό γιά νά ταπεινώνονται ἡ
φιλοδοξία καί ἡ δειλία, πού ἔχουμε ὡς ἄνθρωποι. Ἡ φιλοδοξία, νά μήν πάρουν τά
μυαλά μας ἀέρα, ἀλλά καί ἡ δειλία, ἡ μικροψυχία πού ἔχουμε. Ἀπό τό ἄλλο μέρος
ὅμως φέρνει ἀμέσως στήν καρδιά φόβο Θεοῦ. Ἡ ἴδια αὐτή κατάσταση τῆς
φαινομενικῆς ἐγκατάλειψης φέρνει ἕναν φόβο Θεοῦ στόν ἄνθρωπο καί δάκρυα
ἐξομολόγησης καί μεγάλη ἐπιθυμία γιά τήν κάλλιστη σιωπή. Θέλει ὁ ἄνθρωπος νά
ἡσυχάσει, νά σιωπήσει. Ἕνας ἄνθρωπος πονεμένος δέν θέλει νά μιλήσει. Κάθεται
ἐκεῖ, συγκεντρώνεται στόν ἑαυτό του, ταπεινώνεται, συντρίβεται καί θέλει νά
ἐξομολογηθεῖ. Βλέπετε οἱ ἄρρωστοι ἄνθρωποι στά νοσοκομεῖα πόσο πιό εὔκολα
μετανοοῦν καί ἐξομολογοῦνται.

Ἡ παραχώρηση πάλι ἀπό ἀποστροφή τοῦ Θεοῦ ἀφήνει νά γεμίσει ἡ ψυχή ἀπό
ἀπελπισία, ἀπιστία, ὀργή καί ὑπερηφάνεια. Εἶναι πιά φοβερή κατάσταση! Ἀλλά πάλι
δέν φταίει ὁ Θεός. Ἐμεῖς φταῖμε, γιατί ἀκριβῶς ἔχουμε μέσα μας ὅλο αὐτό τό
ἄρρωστο ὑπόβαθρο, ὁπότε μέ τό πού πῆρε λίγο τήν χάρη Του ὁ Θεός, πέσαμε
κατευθείαν στήν ἀπελπισία, στήν ὀργή, στήν ὑπερηφάνεια καί στήν ἀπιστία καί
μπορεῖ νά φτάσει ὁ ἄνθρωπος μέχρι καί τήν αὐτοκτονία. Ὁ Θεός νά φυλάει νά μήν
εἴμαστε ποτέ σ’ αὐτή τήν κατηγορία, δηλαδή ἀπό ἀποστροφή ὁ Θεός νά παίρνει τήν
χάρη Του. Νά εἴμαστε στήν κατηγορία πού παίρνει τή χάρη Του ἀπό παιδαγωγία, γιά
νά μᾶς βοηθήσει νά ὡριμάσουμε.

Πρέπει, λοιπόν, νά διακρίνουμε μέ τήν πείρα μας τό εἶδος τῆς παραχώρησης. Γιά
ποιό λόγο φεύγει ἡ Χάρις; Σιγά-σιγά νά τό διακρίνουμε καί ἀνάλογα νά
προσερχόμαστε στόν Θεό. Στήν πρώτη περίπτωση, ὅταν εἶναι ἀπό παιδαγωγία
ὀφείλουμε νά τοῦ προσφέρουμε εὐχαριστία καί ἀπολογία. Νά Τόν εὐχαριστήσουμε
καί νά ζητήσουμε καί συγγνώμη, νά ἀπολογηθοῦμε. Διότι μέ τήν ἀπόσυρση τῆς
χάριτός Του παιδαγωγεῖ τήν ἀπαίδευτη γνώμη μας. Δέν εἴχαμε σοφία, δέν εἴχαμε
σύνεση, δέν εἴχαμε σωστή τοποθέτηση καί γι’ αὐτό ἦρθε ἡ παιδαγωγία. Βλέπετε, οἱ
πλεῖστοι ἄνθρωποι πῶς πᾶνε στόν Θεό; Δέν πᾶνε στά καλά καθούμενα. Στά καλά
καθούμενα κάθονται ἔξω ἀπ’ τήν Ἐκκλησία, κοιμοῦνται… Πλησιάζουν στόν Θεό
ὅταν ἔρθει μιά παιδαγωγία. Ἔρχεται ἕνας καρκίνος, ἔρχεται μιά ἀρρώστια, ἕνα
ἀτύχημα, ἕνας θάνατος, μιά δυσκολία οἰκονομική, ἐπαγγελματική, καταστροφή…
καί λέει νά πάω στήν Ἐκκλησία νά ἀνάψω ἕνα κερί… νά παρακαλέσω τήν
Παναγία… νά πάω σ’ ἕνα μοναστήρι… Ἀρχίζει τότε καί θυμᾶται αὐτό πού δέν
θυμόταν σέ καμιά περίπτωση προηγουμένως καί ἔτσι πλησιάζει στόν Θεό. Πάρα
πολλοί ἄνθρωποι σώζονται μ’ αὐτό τόν τρόπο.

53
Μέ τήν ἀπόσυρση λοιπόν τῆς χάριτός Του αὐτῆς μᾶς παιδαγωγεῖ καί γι’ αὐτό θά
πρέπει νά Τόν εὐχαριστήσουμε. Μᾶς διδάσκει ἔτσι σάν ἀγαθός Πατέρας τήν διαφορά
ἀρετῆς καί κακίας. Γιατί μέχρι τότε τά εἴχαμε μπερδεμένα καί λέγαμε τό κακό γιά
καλό καί τό καλό γιά κακό. Σκεφτεῖτε καί τόν ἑαυτό σας, ὅταν ζούσατε κοσμικά,
πόσο διαφορετικά τά βλέπατε τά πράγματα; Τό ἄσπρο μαῦρο καί τό μαῦρο ἄσπρο.
Καί σήμερα, ὅσοι εἶναι ἀκόμα μακριά ἀπό τήν Ἐκκλησία, λένε «γιατί ὄχι καί οἱ
ὁμοφυλόφιλοι καί οἱ τάδε καί οἱ τάδε… ὅλοι καλά εἶναι, νά ἔχουμε ἀνεκτικότητα».
Τά ἔχουν μπερδέψει τελείως τά πράγματα.

Στήν δεύτερη περίπτωση, ἡ ἀπόσυρση τῆς χάρης εἶναι ἀπό ἀποστροφή, γιατί ἔχουμε
κάνει κάτι πολύ βαρύ καί δέν ἔχουμε μετανιώσει. Γίνεται ἀπό ἀποστροφή, ὅταν
ἀρνηθεῖς τόν Χριστό ἄς ποῦμε… τότε, λέει, θά πρέπει νά τό καταλάβουμε καί νά
προσφέρουμε ἀκατάπαυστη ἐξομολόγηση τῶν ἁμαρτιῶν μας. Θά πρέπει νά κλαῖς μιά
ζωή δηλαδή, ὅπως ἔκλαιγε ὁ Δαβίδ. Ἔκανε βαριά διπλή ἁμαρτία, μοιχεία καί φόνο
καί ἔκλαιγε μιά ζωή. «Ἡ ἁμαρτία μου ἐνώπιόν μού ἐστι διαπαντός» (Ψαλμ. 50,5).
Αἰσθάνθηκε τήν ἀπόσυρση τῆς χάρης καί ἔλουζε κάθε βράδυ τό κρεβάτι του μέ
δάκρυα. Ὅταν λοιπόν εἶσαι σ’ αὐτή τήν κατηγορία, πού ἀπό ἀποστροφή ὁ Θεός ἔχει
πάρει τήν χάρη Του, τότε πρέπει νά προσφέρεις ἀκατάπαυστη ἐξομολόγηση τῶν
ἁμαρτιῶν σου, νά μήν ξεχνᾶς ποτέ ὅτι εἶσαι ἁμαρτωλός καί ὅτι ἔχεις κάνει βαριές
ἁμαρτίες καί νά μετανοεῖς γιά αὐτές ἀδιάκοπα μέ δάκρυα καί μέ πιό ριζικό χωρισμό
ἀπό τούς ἀνθρώπους. Νά προσέχεις στό ἑξῆς τίς συναναστροφές καί εἰ δυνατόν, νά
εἶσαι ἀπομονωμένος, μακριά ἀπό τίς ἀνθρώπινες παρηγοριές, γιά νά μπορέσεις μέ
τήν αὔξηση τῶν κόπων νά ἐξιλεώσεις τόν Θεό, ὥστε νά ἐπιβλέψει ὅπως πρίν στήν
καρδιά σου. Ὅπως ἦταν πρίν κάνεις αὐτή τή βαριά ἁμαρτία.

Πρέπει ὅμως νά γνωρίζουμε ὅτι ὅταν ἡ μάχη γίνεται μέ πραγματική συμπλοκή

ἀνάμεσα στήν ψυχή καί τόν σατανᾶ, ἐννοῶ στήν περίπτωση τῆς παιδευτικῆς
παραχώρησης, ὁπότε αἰσθάνεται -ὅπως εἴπαμε- ὁ ἄνθρωπος τήν κακία τῶν δαιμόνων,
γιατί τότε βρίσκουν εὐκαιρία οἱ δαίμονες νά ἐπιτεθοῦν, ὅταν πάει νά σβήσει τό
κάρβουνο, τραβάει ὁ Θεός τή χάρη Του παιδευτικά… Τότε ἡ χάρη ἀποτραβιέται μέν,
ὅπως εἶπα ἤδη, ἀλλά βοηθάει τήν ψυχή χωρίς νά γίνεται ἀντιληπτή, γιά νά δείξει
στούς ἐχθρούς τῆς ψυχῆς πώς ἡ νίκη εἶναι μόνο δική της. Τί κάνει ὁ Θεός; Πάει νά
συμμαζέψει καί τόν διάβολο ἀκόμα… ἀλλά αὐτός εἶναι ἀμετανόητος.

Γιά νά δείξει στόν διάβολο ὅτι τόν νίκησε ὁ ἄνθρωπος καί μόνο, ὁ Θεός
ἀποτραβιέται. Ἀλλά στά κρυφά βοηθάει πάλι. Θυμηθεῖτε τήν περίπτωση τοῦ Ἁγίου
Ἀντωνίου, ὅταν εἶχε ξεκινήσει τήν ἄσκηση καί εἶχε πάει κάπου ἔξω ἀπό τό χωριό του
σ’ ἕνα μνῆμα, σ’ ἕναν τάφο, τοῦ ἐπιτέθηκαν οἱ δαίμονες καί τόν σάπησαν στό ξύλο,
στήν κυριολεξία. Τόν σακάτεψαν. Τόν βρῆκαν τέλος πάντων οἱ γνωστοί του σέ ἄθλια
κατάσταση, τόν πῆγαν στήν Ἐκκλησία, ἔμεινε κάπου ἕναν χρόνο ἐκεῖ… Ἀλλά τό
παράπονό του ἦταν «Θεέ μου, πού ἤσουνα; Δέν μέ ἔβλεπες; Ἐγώ γιά Σένα εἶμαι ἐκεῖ
πέρα…»! «Ἐδῶ ἤμουνα καί ἔβλεπα τόν ἀγῶνα σου»! Δέν τόν εἶχε ἐγκαταλείψει ὁ
Θεός. Τόν βοηθοῦσε κρυφά, ὥστε νά φανερωθεῖ ἡ προαίρεση τοῦ Ἀντωνίου καί νά

54
φανεῖ ὅτι αὐτός ἦταν πού νίκησε τελικῶς μόνος του. Νά πάρουν καί οἱ δαίμονες ἕνα
μάθημα. Καί τό πῆραν τό μάθημά τους οἱ δαίμονες, γιατί μόλις λίγο συνῆλθε,
ξαναπῆγε στόν τάφο! Παρόλο πού εἶχε φάει τόσο ξύλο..

Ἡ χάρις στήν ἀρχή συνηθίζει νά καταυγάζει μέ τό φῶς της τήν ψυχή μέ πολύ
αἴσθηση. Εἶναι ἡ περίοδος τῆς χάρης. Οἱ Πατέρες διακρίνουν διάφορες περιόδους
χάρης καί ἄρσης τῆς χάρης. Ὅταν κανείς μετανοεῖ, στήν ἀρχή, ὁ Θεός τοῦ δίνει πάρα
πολλή χάρη πού δέν τήν δικαιοῦται. Τοῦ τήν δίνει τσάμπα, δωρεάν, δέν ἔχει
ἐργαστεῖ. Δέν ἔχει κάνει τίποτα, ἀλλά τοῦ τήν δίνει ὁ Θεός πλούσια καί πετᾶς! Λές,
τί ὡραῖα εἶναι ἡ ζωή κοντά στόν Χριστό! Χαίρεσαι πάρα πολύ. Ἀλλά αὐτό δέν θά
εἶναι μόνιμο. Εἶναι στήν ἀρχή, τό δίνει ὁ Θεός γιά νά σοῦ δώσει θάρρος, νά σέ
βοηθήσει νά ξεκινήσεις, γιατί μόνος σου δέν ἔχεις δύναμη νά ξεκινήσεις… στό δίνει
γιά νά θυμᾶσαι τί σημαίνει Θεός, τί σημαίνει ἐμπειρία Θεοῦ, ὥστε ἀργότερα, ὅταν θά
σοῦ τραβήξει λίγο τήν χάρη γιά νά φανεῖ καί ἡ δική σου ἀγωνιστικότητα, νά ἔχεις
τήν ἀνάμνηση καί νά λές: ἄχ, τί ὡραῖα ἦταν τότε… νά τά ξαναζήσω! Νά ἔχεις, ἄς
ποῦμε, μία παρακίνηση ἀπό τήν μνήμη ἐκείνων νά ξαναμπεῖς στήν ἴδια ἐμπειρία.
Ὁπότε ἐντείνεις τόν ἀγῶνα σου στή δεύτερη φάση, ὅπου ὑπάρχει ἡ ἄρση τῆς χάρης.
Στήν ἀρχή λοιπόν ἡ χάρη εἶναι πλούσια καί καταυγάζει μέ τό φῶς της τήν ψυχή μέ
πολύ αἴσθηση. Εἶναι πλέον ὁ ἄνθρωπος σάν νά ζεῖ στόν Παράδεισο. Ὄντως! Καί λέει
κανείς τί γίνεται; Ἐγώ εἶμαι εἴκοσι χρόνια στήν Ἐκκλησία καί αὐτός μπῆκε τώρα καί
λάμπει. Λάμπει! Εἶναι ἡ δωρεά τοῦ Θεοῦ στήν ἀρχή. Δίνει πολλή χάρη ὁ Θεός. Ἀλλά
δέν θά κρατήσει πολύ αὐτό.

Ὅσο προχωροῦν οἱ ἀγῶνες, ἡ χάρη ἐνεργεῖ κατά κανόνα τά μυστήριά της μέ

ἄγνωστο τρόπο στήν ψυχή πού θεολογεῖ. Ἐνῶ στήν ἀρχή σοῦ τά δίνει μέ γνωστό
τρόπο, μέ φανερό τρόπο, τά αἰσθάνεσαι, τά γεύεσαι ἔντονα τά τῆς Θείας χάρης, ὅσο
περνάει ὁ χρόνος καί μαθαίνεις νά πολεμᾶς καί μπαίνεις πιό σωστά στήν πνευματική
ζωή, τραβάει ὁ Θεός λίγο τήν δική Του βοήθεια, σάν νά μειώνεται λίγο τό φῶς Του,
γιά νά φανεῖ, ξαναλέω, ἡ δική σου ἀγωνιστικότητα καί σέ βοηθάει μέ ἄλλο τρόπο
μυστικό, ἄγνωστο. Δέν σέ ἐγκαταλείπει. Ὁ Χριστός μας εἶπε πολλές παραβολές γιά
νά μᾶς δώσει τήν εἰκόνα τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Μία ἀπό αὐτές εἶναι ἡ παραβολή
τῆς ζύμης. Μοιάζει, λέει, ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ μέ μιά ζύμη πού τήν ἔκρυψε ἡ
γυναίκα σέ μιά μεγάλη ποσότητα ἀλεύρου καί τήν ἄφησε ἐκεῖ. Αὐτή ἡ ζύμη δουλεύει
μυστικά, κρυφά, σιγά-σιγά καί ζυμώνει ὅλο τό φύραμα.

Ὅσοι ζυμώνετε τό ξέρετε. Κι ἐμεῖς στό Ἅγιο Ὄρος τό κάνουμε. Παίρνεις μία πολύ
μικρή ποσότητα προζύμι, τό βάζεις στό ἀλεύρι, μπορεῖ νά εἶναι καί εἴκοσι κιλά, τό
σκεπάζεις, βάζεις καί λίγο ζεστό νερό καί τό πρωί εἶναι ὅλο φουσκωμένο. Ἔχει
ζυμωθεῖ ὅλη αὐτή ἡ ποσότητα. Δούλεψε ἀθόρυβα καί μυστικά ἡ ζύμη, τά ἔνζυμα, καί
ζύμωσαν ὅλο αὐτό τό ὑλικό, τό ἀλεύρι. Ἔτσι εἶναι καί στά πνευματικά. Ἡ χάρις
συνεχίζει νά ἐργάζεται μέσα μας, μυστικά ὅμως τώρα. Στήν ἀρχή ἁπλῶς ἦταν
φανερή. Ὁ ἄνθρωπος δέν πρέπει νά ἐγκαταλείπει τόν κανόνα του, τήν προσπάθειά
του τήν πνευματική. Ὅσο κι ἄν τοῦ φαίνεται ὅτι δέν προοδεύει, προοδεύει. Ἀλλά

55
πλέον ἡ πρόοδος εἶναι μυστική καί φτάνει σιγά-σιγά νά ζυμωθεῖ ὅλος ὁ ἄνθρωπος
καί κάποια στιγμή βέβαια θά καταλάβει ὅτι ἔχει γίνει μιά μεγάλη ἐργασία μέσα του
ἀθόρυβα, μυστικά. Ἕνας σύγχρονος ἅγιος Γέροντας ἀπό τό Ἅγιο Ὄρος ἔλεγε τό
ὡραῖο παράδειγμα τοῦ ἀεροπλάνου. Ἕνας πού ξεκινάει τήν πνευματική ζωή εἶναι
σάν ἕνα ἀεροπλάνο πού ξεκινάει τήν ἀπογείωση. Μόλις ξεκινήσει τό ἀεροπλάνο, λές:
πώ, πώ, τί γρήγορα πού φεύγουμε, πῶς φεύγουν τά κτίρια πίσω… Ὅταν βρεθεῖς στόν
ἀέρα, λές: Τί ἀκίνητοι εἴμαστε; Κι ὅμως πᾶς πιό γρήγορα! Ἁπλῶς δέν τό
καταλαβαίνεις, γιατί δέν ἔχεις ἐκεῖ κτίρια νά δεῖς πῶς φεύγουνε πίσω!

Ἔτσι εἶναι καί στά πνευματικά. Ὅσο προχωρᾶνε οἱ ἀγῶνες ἐνεργεῖ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ
τά μυστήρια μέ μυστικό καί ἄγνωστο τρόπο στήν ψυχή. Στήν ψυχή ὅμως πού
θεολογεῖ, δηλαδή πού ἀγωνίζεται. Ὄχι στήν ψυχή πού κοιμᾶται, στόν ἄνθρωπο πού
τό ρίχνει στήν τεμπελιά τήν πνευματική. Στόν ἄνθρωπο πού θεολογεῖ, πού μιλάει γιά
τόν Θεό. Καθαρίζεται, ὁπότε ἔχει λόγο γιά τόν Θεό. Ἔχει ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ καί ἔχει
νά πεῖ λόγο γιά τόν Θεό. Στήν πρώτη περίπτωση, στήν ἀρχή δηλαδή, στό ξεκίνημα, ἡ
χάρις ἐνεργεῖ ἔτσι πλούσια, φανερά καί ἔντονα γιά νά μᾶς βάλει χαρούμενους στόν
δρόμο τῶν θείων θεωριῶν καθώς καλούμασε ἀπό τήν ἄγνοια στή γνώση. Νά μᾶς
βάλει στό νά θεωροῦμε τόν Θεό, νά βλέπουμε τόν Θεό. Γι’ αὐτό, ξαναλέω, σοῦ δίνει
στήν ἀρχή πλούσια τήν χάρη καί ἔντονη καί μέ γνωστό τρόπο.

Στή μέση, ὅμως, τῶν ἀγώνων θέλει νά φυλάξει τήν πνευματική γνώση καθαρή ἀπό
τήν κενοδοξία. Προσέξτε, στήν ἀρχή δέν ἔχεις γνώση καθόλου, εἶσαι στήν ἄγνοια,
στό σκοτάδι. Σοῦ δίνει πλούσιο φῶς ὁ Θεός ὥστε νά δεῖς, νά γνωρίσεις. Ὅταν
γνωρίσεις ὅμως, ὁ μεγάλος πειρασμός τῆς γνώσης ποιός εἶναι; Ἡ κενοδοξία. Ἡ
ὑπερηφάνεια… ἐγώ ξέρω, ὁ ἄλλος δέν ξέρει. Ὁπότε, γιά νά σέ φυλάξει ἀπό τόν
μεγάλο αὐτό πειρασμό τῆς γνώσης τήν κενοδοξία, σοῦ τραβάει λίγο τή φανερή χάρη.
Πάλι σέ βοηθάει ἀλλά μυστικά. Γιατί, ἄν κενοδοξήσεις, ἄν ὑπερηφανευτεῖς, τά
ἔχασες ὅλα. Γίνεσαι ὅμοιος μέ τούς δαίμονες. Οἱ δαίμονες γιά αὐτό πέσανε, ἀπό τήν
κενοδοξία τους, τήν ὑπερηφάνειά τους.

Στή μέση λοιπόν τῶν ἀγώνων, ἐπειδή θέλει νά φυλάξει τήν πνευματική γνώση
καθαρή ἀπό τήν κενοδοξία, τραβάει τή φανερή χάρη καί μᾶς βοηθάει μυστικά. Τότε,
λοιπόν, ὅταν βρεθοῦμε σ’ αὐτή τήν κατάσταση πρέπει νά λυπούμαστε -προσέξτε-
μέτρια. Ὄχι ὑπερβολικά, ὄχι νά ἀπελπιστεῖς, ἀλλά νά λυπηθεῖς μέτρια ὡς
ἐγκαταλελειμένος, σάν νά σέ ἔχει ἐγκαταλείψει ὁ Θεός. Εἴπαμε μυστικά σέ βοηθάει,
ἀλλά ἐσύ θά πρέπει νά λυπηθεῖς γιά αὐτό, ὥστε νά ταπεινωθεῖς περισσότερο καί νά
ὑποταχθεῖς στή δόξα τοῦ Κυρίου. Νά πεῖς καί Δόξα σοι ὁ Θεός. Ἀλλά συγχρόνως καί
νά χαίρεσαι, ὅταν πρέπει, παίρνοντας φτερά ἀπό τήν ἀγαθή ἐλπίδα. Μή χάσεις τήν
ἐλπίδα σου. Ἡ ἐλπίδα εἶναι ἀρετή, μεγάλη ἀρετή καί χρειάζεται πολύ σ’ αὐτή τή
φάση πού φαινομενικά σέ ἐγκαταλείπει ὁ Θεός, ὥστε νά συνεχίσεις τόν ἀγῶνα, νά
μήν τά παρατήσεις. Καί ἀπό αὐτή τήν ἐλπίδα παίρνεις καί χαρά. Γιατί λυπᾶσαι μέν,
ἀλλά γνωρίζοντας ὅτι ἔχει καί λήξη αὐτή ἡ κατάσταση. Τό ξέρουμε, μᾶς τό ἔχει πεῖ ὁ
Θεός.

56
Ἡ πολλή λύπη φέρνει στήν ψυχή ἀπελπισία καί ἀπιστία. Εἶναι ἁμαρτία ἡ πολλή
λύπη, προσέξτε το αὐτό. Ἡ πολλή λύπη καί γιά τίς ἁμαρτίες μας ἤ ἡ πολλή λύπη γιά
τόν θάνατο κάποιου δικοῦ μας εἶναι κακό, εἶναι ἁμαρτία. Εἶναι ἁμαρτία ἡ ἄμετρη
λύπη, δέν τό θέλει ὁ Θεός. Τά ἄκρα εἶναι πάντα τῶν δαιμόνων. Ἡ πολλή λύπη λοιπόν
φέρνει τήν ψυχή σέ ἀπελπισία καί ἀπιστία. Καί ἡ πολλή χαρά πάλι. Ἡ ὑπερβολική, ἡ
ἄμετρη χαρά πάλι εἶναι ἁμαρτία, γιατί φέρνει τήν ψυχή σέ οἴηση. Ἡ οἴηση εἶναι ἡ
ρίζα τῆς ὑπερηφάνειας, κρυφή ὑπερηφάνεια. Οὔτε ἄμετρη λύπη οὔτε ἄμετρη χαρά.
Μιλῶ βέβαια γιά αὐτούς πού εἶναι πνευματικά νήπιοι. Ἐμεῖς, δηλαδή, πού εἴμαστε
ἀκόμα νήπιοι, πρέπει νά τά προσέχουμε αὐτά. Ἄν προχωρήσεις καί ὡριμάσεις
πνευματικά, τότε πιά ἀντέχεις καί νά σοῦ δώσει ὁ Θεός μεγάλες χαρές, νά μήν πέσεις
στήν κενοδοξία καί στήν ὑπερηφάνεια καί νά σοῦ δώσει μεγάλες δοκιμασίες, νά μήν
πέσεις στήν ἀπελπισία.

Ἀλλά ὅσο εἶσαι νήπιος θά ἀποφεύγεις καί τήν ἄμετρη λύπη καί τήν ἄμετρη χαρά.
Γιατί ἀνάμεσα στόν φωτισμό καί τήν ἐγκατάλειψη εἶναι ἡ πείρα, ἡ ἐμπειρία, δηλαδή
καί ἀνάμεσα στή λύπη καί τήν χαρά εἶναι ἡ ἐλπίδα. Αὐτό θά διαλέγεις, λέει, τήν
ἐλπίδα, οὔτε ὑπερβολική χαρά οὔτε ὑπερβολική λύπη. Καί ὅταν εἶσαι στόν φωτισμό
ἤ στήν ἐγκατάλειψη νά ξέρεις ὅτι πρέπει πάλι νά ἐπιλέγεις τήν μεσαία ὁδό, τήν
ἐμπειρία. Οὔτε ὑπερβολικά νά χαίρεσαι γιά τόν φωτισμό οὔτε ὑπερβολικά νά
λυπᾶσαι γιά τήν ἐγκατάλειψη. Νά ξέρεις ὅτι ὅλο αὐτό εἶναι μία ἐμπειρία πού σοῦ
δίνει ὁ Θεός πού θά σέ ὡριμάσει πνευματικά γιά νά φτάσεις εἰς ἄνδρα τέλειο, στήν
τελειότητα. «Ὑπομένων ὑπέμεινα τόν Κύριον καί προσέσχε μοι» (Ψαλμ. 39,2) λέει ἡ
Ἁγία Γραφή. Καί πάλι «Κύριε, κατά τό πλῆθος τῶν ὀδυνῶν μου ἐν τῇ καρδίᾳ μου αἱ
παρακλήσεις σου εὔφραναν τήν ψυχήν μου» (Ψαλ. 93,19). Μέ τήν ὑπομονή σώζεται
ἡ κατάσταση. Καί ὁ Θεός θέλει διά πολλῶν θλίψεων ὑπομένοντας νά σωθοῦμε καί
νά καρποφορήσουμε.

Ἔχουμε πεῖ κι ἄλλες φορές καί στό Ἅγιο Ὄρος, ὅταν κάποιος γίνεται μοναχός,
ἀρχίζοντας τήν πνευματική ζωή -αὐτό σημαίνει γίνομαι μοναχός, ἀρχίζω τή ζωή τῆς
μετανοίας- τοῦ εὐχόμαστε καλές ὑπομονές. Ἔτσι σώζεσαι μέ τήν πολλή ὑπομονή.
Καί τότε θά σέ προσέξει ὁ Κύριος: ὑπομένων ὑπέμεινα τόν Κύριον καί προσέσχε μοι.
Καί ἀπό τήν ἄλλη: κατά τό πλῆθος τῶν ὀδυνῶν μου ἐν τῇ καρδίᾳ μου αἱ παρακλήσεις
σου εὔφραναν τήν ψυχήν μου. Ἀνάλογα μέ τό πλῆθος τῶν ὀδυνῶν, ἔρχεται καί τό
πλῆθος τῶν παρακλήσεων. Κι ἄν πολύ ὑποφέρουμε, πολύ καί θά παρηγορηθοῦμε. Κι
ἕνας πού δέν θέλει νά περάσει μεγάλες θλίψεις, δέν θά ἔχει καί μεγάλα χαρίσματα,
λέει ὁ Ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος πολύ ὄμορφα. Αὐτά πᾶνε κατ’ ἀναλογία. Ὅταν ἔχεις
μεγάλες δωρεές, θά περιμένεις μεγάλες δοκιμασίες καί μεγάλες θλίψεις.

Βλέπετε, πόσο διαφωτιστικοί εἶναι οἱ Ἅγιοί μας, πόσο γνῶστες τῶν πνευματικῶν
πραγμάτων καί τῆς πνευματικῆς πορείας πού κάνει μιά ψυχή, διαφόρων ἄς ποῦμε
φάσεων τοῦ πνευματικοῦ ἀγῶνα. Νά γιατί χρειάζεται νά ἔχεις ἕναν πνευματικό
ὁδηγό, γιατί δέν μπορεῖς νά παλέψεις μόνος σου. Θά σοῦ ἔρθει μιά παιδαγωγική
ἐγκατάλειψη καί θά τά χάσεις. Στήν ἀρχή ὅλα εἶναι εὔκολα. Στό ξεκίνημά σου πετᾶς.

57
Ἀλλα μετά τί γίνεται. Γι’ αὐτό, πάντα πρέπει νά ἔχουμε πνευματικό ὁδηγό, πού θά
μᾶς κρατάει σ’ αὐτή τήν ὑπομονή, σ’ αὐτή τήν σταθερή ἐλπίδα, ἡ ὁποία εἴπαμε εἶναι
μεγάλη ἀρετή, ἔτσι ὥστε νά φτάσουμε εἰς ἄνδρα τέλειο.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Ἐρ. : Εὑλογεῖτε. Ὁ Ἅγιος Σιλουανός σέ ποιά περίπτωση ἄρσεως τῆς χάρης ἤταν;

Ἀπ. : Προφανῶς στήν παιδαγωγική. Κατά παιδαγωγία ὁ Θεός τοῦ πῆρε τήν χάρη, γιά
νά τόν ὡριμάσει καί γιά νά μήν ὑπερηφανευτεῖ. Εἶναι ὡραῖος ὁ βίος του. Νά τό
διαβάσετε αὐτό τό βιβλίο εἶναι πολύ ὡραῖο. Εἶναι καί ἄνθρωπος τῆς ἐποχῆς μας, τοῦ
εἰκοστοῦ αἰῶνα. Καί τόν ἔχει γράψει ἕνας ἐπίσης Ἅγιος, ὁ π. Σωφρόνιος Σαχάρωφ.
Ὅταν ἦταν στήν ἀρχή τῆς πνευματικῆς του πορείας ὁ Ἅγιος Σιλουανός πῆγε νά
προσευχηθεῖ, νά κάνει καθαρή προσευχή -καθαρή προσευχή σημαίνει χωρίς
λογισμούς, νά συγκεντρώσεις τόν νοῦ σου στό Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με
χωρίς νά σκέφτεσαι τίποτα ἄλλο- καί πῆγε νά γονατίσει μπροστά στήν εἰκόνα καί
ἀντί νά βλέπει τήν εἰκόνα, εἶδε ἕναν δαίμονα.

Καί λέει, τί πάω νά κάνω ἐγώ τώρα νά προσκυνήσω τόν δαίμονα; Τά ἔχασε. Λέει
πάει μέ ἐγκατέλειψε ὁ Θεός… καί ἐκεῖ ἄκουσε μιά φωνή πού εἶπε «αὐτά παθαίνουν
οἱ ὑπερήφανοι»! Εἶδε ὁ Θεός μιά διάθεση ὑπερηφάνειας στήν ψυχή του καί γι’ αὐτό
παραχώρησε αὐτό τό γεγονός, νά δεῖ ἕναν δαίμονα στή θέση τῆς εἰκόνας. Βεβαίως
μετά πῆρε τό μήνυμα ἀπό τόν Θεό «κράτα τόν νοῦ σου στόν Ἅδη καί μήν
ἀπελπίζεσαι». Σημαίνει κατέβα ὅσο πιό χαμηλά μπορεῖς, στόν ἅδη, στό κατώτατο
σημεῖο, ἡ ἄκρα ταπείνωσις, ἀλλά χωρίς νά ἀπελπιστεῖς. Αὐτός εἶναι ὁ δρόμος γιά νά
ἑλκύσεις πάλι τήν χάρη. Γιατί ὁ Θεός στούς ὑπερήφανους δίνει ἀποστροφή, τούς
ἀποστρέφεται. «Στούς ταπεινούς δίνει χάρη, στούς ὑπερήφανους ἀντιτάσσεται» (Ἰακ.
4,6). Γιά νά μήν ὑπερηφανευτοῦμε, ὅταν ὑπάρχει τέτοια προδιάθεση καί πάντα
ὑπάρχει δυστυχῶς, ὁ Θεός παραχωρεῖ αὐτή τήν παιδαγωγία. Καί βλέπετε ὅλοι οἱ
Ἅγιοι εἶχαν παιδαγωγίες καί φοβερές παιδαγωγίες. Ἄν δέν πήγαιναν ἄνθρωποι νά
τούς παιδαγωγήσουν, πήγαιναν οἱ δαίμονες, ἄφηνε ὁ Θεός τούς δαίμονες.

Διαβάστε στόν βίο τοῦ γέροντα Ἰάκωβου Τσαλίκη, πού εἶναι πολύ σπουδαῖος
σύγχρονος ἅγιος κι αὐτός, πού πηγαίνανε οἱ δαίμονες καί τόν ἔδερναν. Ἦταν
ἀκριβῶς παιδαγωγία τοῦ Θεοῦ, γιά νά μείνει σέ ταπείνωση. Καί πράγματι ἔλεγε ὁ
γέροντας Πορφύριος, ἄλλος μεγάλος ἅγιος τῆς ἐποχῆς μας, ὅτι αὐτός ὁ γέροντας
εἶναι ὁ πιό μεγάλος ἅγιος ἀπό ὅλους καί ὁ πιό κρυφός, ὁ πιό ταπεινός. Ἔχει πιό
μεγάλα χαρίσματα ἀπό ὅλους μας, ἔλεγε γιά τόν π. Ἰάκωβο, τόν γέροντα τοῦ Ὁσίου
Δαυίδ. Ἄν πᾶτε στήν Εὔβοια στό μοναστήρι ἐκεῖ εἶναι ὁ τάφος του νά προσκυνήσετε.

Ἐρ. : Ἕνας ἄνθρωπος πλησιάζει τόν Θεό κοσμικά, μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι εἶναι
σκοτισμένος; Κοσμικά ἐννοῶ μέ τήν ἔννοια τῆς δοσοληψίας. Ὅπως εἴπατε ὅτι
πολλοί ἄνθρωποι πλησιάζουν τόν Θεό, ὅταν βρίσκονται στό νοσοκομεῖο ἤ ὅταν

58
κάποιος θέλει νά περάσει π.χ. στό πανεπιστήμιο κ.λ.π. Εἶναι μιά κοσμική
προσέγγιση. Εἶναι λάθος ὑποθέτω.

Ἀπ. : Λάθος εἶναι ναί.

Ἐρ. : Γιατί κρύβει μιά ἰδιοτέλεια.

Ἀπ. : Ἀκριβῶς.

Ἐρ. : Αὐτός ὁ ἄνθρωπος οὐσιαστικά δέν ἔχει γνωρίσει τήν θεραπευτική τῆς
Ὀρθοδοξίας. Εἶναι σκοτισμένος αὐτός ὁ ἄνθρωπος;
Ἀπ. : Σαφῶς.

Ἐρ. : Μπορεῖ οἱ προθέσεις του νά εἶναι ἁγνές. Δηλαδή νά εἶναι καλός ἄνθρωπος, νά
κάνει καλές πράξεις… μπορεῖ νά ἔχει καί ἄγνοια.

Ἀπ. : Εἶναι πολύ σκοτισμένος. Γιατί ἄγνοια τί σημαίνει; Ἡ ἄγνοια σημαίνει ἀκριβῶς
ὅτι δέν γνωρίζει τόν Θεό. Καλές πράξεις δέν μπορεῖς νά κάνεις ἄν δέν ἔχεις σχέση μέ
τόν καλό Θεό. Καί, ἄν θέλετε, δέν ὑπάρχει ἀντικειμενικά καλό. Ὁ μόνος ἀγαθός εἶναι
ὁ Θεός (Ματθ. 19,17). Γιά νά κάνεις κάτι καλό, θά πρέπει νά ἔχεις ὡς Α καί ὡς Ω τόν
Χριστό. Τό λέει «Εγώ εἶμαι τό Ἄλφα καί τό Ὠμέγα» (Ἀποκ. 1,8). Δηλαδή ἡ ἀρχή καί
τό τέλος κάθε πράξης πρέπει νά εἶναι ὁ Χριστός.

Τότε ἡ πράξη εἶναι καλή. Ἄν αὐτός ὁ ἄνθρωπος δέν ξέρει τόν Χριστό, δέν μπορεῖ νά
κάνει καλό πράγμα. Μά θά πεῖς: Πῶς δέν κάνει; Ἀφοῦ κάνει νοσοκομεῖα, κάνει
ἱδρύματα, γράφει καί τό ὄνομά του… παρεμπιπτόντως ἔρχονται καί τά κανάλια καί
τόν παίρνουν… Ὁπότε τό καταστρέφεις τό καλό. Μπαίνει ἡ κενοδοξία καί ὅλο σου
τόν μισθό τόν παίρνει ὁ πονηρός. Ὁπότε δέν εἶναι καλό. «Τό καλόν ἐάν μή καλῶς
γένηται, οὐκ ἔστι καλόν». Ὅταν δέν γίνει μέ σωστό τρόπο τό καλό, δέν εἶναι καλό. Ὁ
ἄλλος λέει: «θά πεθάνω καί θά ἀφήσω τήν περιουσία μου στό ἵδρυμα».

Ὁ Θεός δέν θέλει ὅταν πεθάνεις, θέλει πρίν πεθάνεις. Γιατί δέν τά δίνεις πρίν
πεθάνεις;… Δέν θέλει νά τά στερηθεῖ πρίν πεθάνει, γιατί ἡ ἐλπίδα του εἶναι σ’ αὐτά,
δέν εἶναι στόν Θεό. Καταλάβατε; Αὐτό δέν εἶναι καλό. Φαινομενικά γιά τόν κόσμο
εἶναι καλό, ἀλλά δέν εἶναι γιά τόν Θεό καλό. Ὄντως εἶναι φοβερά σκοτισμένος.

Ἐρ. : Γιά τούς Ἑβραίους… πού φαίνεται νά ὁδηγοῦν τόν κόσμο σέ παγκόσμιο
ἐπίπεδο… Πῶς γίνεται ἕνας λαός μετά ἀπό τέτοια βιώματα…; Καί φαίνεται πώς εἶναι
μπροστά…

Ἀπ. : Ἄρα δέν εἶναι μπροστά, ἀλλά κάτω-κάτω. Αὐτό πού εἶναι ἐπιτυχία γιά τόν
κόσμο, εἶναι ἀπώλεια γιά τόν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ.

59
Ἐρ. : Δέν μποροῦμε ἀπόλυτα νά τούς κατηγορήσουμε ὅτι μᾶς ὁδηγοῦν, εἴμαστε καί
ἐμεῖς συνένοχοι.

Ἀπ. : Ἔ, φυσικά. Ἀλλοίμονο! Ἐμεῖς δέν τούς ψηφίζουμε τούς μασόνους; Ἐμεῖς τούς
ψηφίζουμε. Ξέρουμε ὅτι εἶναι μασόνοι καί τούς ψηφίζουμε πάλι.
Λοιπόν, γιατί ἀποστράφηκε ὁ Θεός καί γιατί φτάσανε σ’ αὐτή τήν κατάσταση. Εἶναι
πολύ ἁπλό, θά σᾶς τό πῶ. Λέει ὁ Θεός ὅτι ἄν φύγει ἕνα δαιμόνιο, πάει σέ ἄνυδρους
τόπους. Καί ἄν δέν προσέξει ὁ ἄνθρωπος, ὅταν γυρίσει πίσω τό δαιμόνιο καί βρεῖ
σεσαρωμένη τήν οἰκία, σκουπισμένη ἀλλά ἀφύλαχτη καί ἄδεια, λέει, ὡραῖα εἶναι ἐδῶ
καί φωνάζει ἄλλα ἑφτά δαιμόνια χειρότερα ἀπό αὐτό καί μπαίνουν ὅλοι μαζί μέσα.
Κάτι τέτοιο ἔχει γίνει! Τό ἴδιο γίνεται καί μέ μᾶς τούς βαφτισμένους. Γιατί ἐμεῖς
εἴμαστε χειρότεροι ἀπό ὅλους τούς λαούς; Ἐμεῖς εἴμαστε χειρότεροι.

Μᾶλλον καί ἀπό τούς Ἑβραίους χειρότεροι εἴμαστε… Γιατί ἀκριβῶς ἔχουμε κάνει
αὐτό τό πράγμα καί ἐνῶ ὑποτίθεται εἴμαστε βαφτισμένοι καί ἔχουμε διώξει τόν
διάβολο ἀπό τήν ψυχή μας, ἐνεργοῦμε σάν ἀβάπτιστοι. Ὁπότε ἔρχονται ὄχι μόνο οἱ
δαίμονες πού φύγανε, ἀλλά ἔρχονται ἑφταπλάσιοι δαίμονες. Γι’ αὐτό εἴμαστε
χειρότεροι καί ἀπό τούς ἀβάπτιστους. Δέν εἴμαστε παγκόσμια πρῶτοι στήν
διαφθορά; Στίς ἐκτρώσεις, στά σκάνδαλα, στά ἀτυχήματα… Παντοῦ πρῶτοι εἴμαστε.
Παγκόσμιες πρωτιές! Γιατί; Πολύ ἁπλά, γιατί ὅταν πάρεις τήν χάρη καί στή συνέχεια
τήν βρίσεις, τή φτύσεις… μετά θά τό πληρώσεις. Ἡ ἁμαρτία ἡ ἴδια ἔχει μέσα της τήν
τιμωρία. Δέν τό κάνει ὁ Θεός.

Ἐρ. : Φαίνεται ὅμως, πάλι στόν κόσμο, ὅτι ὁ δαίμονας δίνει ἰσχύ σ’ αὐτούς τούς
ἀνθρώπους.

Ἀπ. : Βέβαια δίνει… ἄχρι καιροῦ. Ὅλα εἶναι ἄχρι καιροῦ. Μέχρι ὁρισμένο καιρό
δηλαδή. Τό λέει ἡ Ἀποκάλυψη ὅτι θά κυριαρχήσει, θά φανεῖ ὅτι θά ἐπικρατήσει σέ
ὅλους. Μέχρι πού θά βγεῖ ὁ Θεός καί μέ ἕνα φύσημα θά τόν στείλει στή λίμνη τοῦ
πυρός τήν καιομένη μαζί μέ τά ὄργανά του, τόν ψευδοπροφήτη καί τό θηρίο καί
ὅλους ἐκείνους πού θά τόν ἀκολουθήσουν. Μέ ἕνα φύσημα! Δέν θά μποροῦσε καί
τώρα νά τό κάνει ὁ Θεός; Πῶς δέν θά μποροῦσε! Ἀλλά δέν τό κάνει, γιατί δέν ἔχουν
συμπληρωθεῖ ἀκόμα οἱ ἐκλεκτοί. Πρέπει νά συμπληρωθεῖ ὁ ἀριθμός τῶν ἐκλεκτῶν.
Πρέπει νά ἔχουμε ἐλπίδα καί πίστη.

Νά μή χάσουμε τήν πίστη μας. Τώρα εἶναι οἱ ἔσχατοι χρόνοι, τουλάχιστον νά

κρατήσουμε τήν πίστη μας. Εἶναι πολύ σημαντικό αὐτό. Καί ὅταν λέω πίστη… ὄχι
θεωρητική πίστη, ὅτι ὑπάρχει Θεός. Αὐτό τό λένε ὅλοι καί οἱ δαίμονες τό λένε… καί
οἱ μασόνοι τό λένε, ὅτι ὑπάρχει μιά ἀνώτερη δύναμη. Αὐτό δέν εἶναι πίστη. Πίστη
σημαίνει νά ζήσουμε τήν ζωή τοῦ Χριστοῦ. Τουλάχιστον νά ζήσουμε ἐν μετανοία,
ἀφοῦ δέν τά τηροῦμε ὅλα. Ποιός τά τηρεῖ ὅλα; Ἀλλά τουλάχιστον μετάνιωσε.
Πήγαινε νά πεῖς ἕνα «συγχώρεσέ με Θεέ μου», στήν ἐξομολόγηση. Τόσο δύσκολο
εἶναι νά πᾶς πέντε λεπτά νά πεῖς τά κρίματά σου; Γιατί δέν τό κάνεις; Νά τό κάνεις

60
ὅπως τό λέει ὁ Θεός. Αὐτό σέ σώζει. Ἐκεῖ μᾶς χτυπάει ὁ διάβολος. Σοῦ λέει νά μήν
τό κάνεις οὔτε αὐτό. Δέν θέλει οὔτε αὐτό, γιά νά σέ πάρει σίγουρα στήν κόλαση μαζί
του.

Ἐρ. : Ἡ γνωστή οἰκογένεια… μέ τό ὀγκολογικό κέντρο πού ἔγινε, νοσοκομεῖο γιά

παιδιά κ.λ.π. καί ἔβαλαν τό ὄνομα…
Ἀπ. : Δέν τό ξέρω.

Ἐρ. : Ὑπέθεσα ὅτι αὐτό ἐννοούσατε.

Ἀπ. : Ὄχι, γενικῶς τό λέω, πού βάζουν τό ὄνομά τους.

Ἐρ. : Αὐτά τά δίνω ἀγάπη πρός τόν Κύριο. Ἔστω γιά κοινωνικούς σκοπούς, γιά
ὁτιδήποτε.. Ἀπορρίπτεται ἀπό τόν Κύριο αὐτή ἡ προσφορά;

Ἀπ. : Αὐτό λέω, ἀπορρίτπεται. Ὅσο μεγάλη κι ἄν εἶναι, ὅσα ἑκατομμύρια κι ἄν

δώσεις… Ἐφόσον ὑπηρετεῖς τήν κενοδοξία σου, ἀπορρίτπεται. Τό παίρνει ὅλο ὁ
πονηρός. Τί λέει ὁ Χριστός; Θά δεῖς ἄν αὐτό πού κάνουν αὐτοί, τό λέει τό Εὐαγγέλιο.
Τό λέει; Τό ἀντίθετο λέει: «μή γνώτω ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου» (Ματθ.
6,1). Τί σημαίνει αὐτό; Ὄχι νά μήν τό μάθει ὁ πλησίον σου καί ἐσύ ὁ ἴδιος νά τό
ξεχάσεις. Τί ἔκανε τό δεξί σου χέρι, νά μή τό μάθει τό ἀριστερό.

Ἐρ. : ……………………….
Ἀπ. : Ὁ σκοπός δέν ἁγιάζει τά μέσα. Ἄς τά φᾶνε οἱ ἐπιτήδιοι… Γιατί τώρα ποιοί θά
τά φᾶνε;… Εἶναι ἀνθρωπάρεσκοι. Ἀνθρωπάρεσκοι 100%. Δέν τούς ξέρω τούς
ἀνθρώπους, δέν τούς κατακρίνω. Μπορεῖ νά εἶναι ἅγιοι. Ἀλλά ὁ τρόπος πού κάνεις
κάτι δείχνει πολλά πράγματα.

Σᾶς εἶπα γιά αὐτούς στήν κοινότητα τῆς Ἀλεξάνδρειας; Πού ἤθελε ὁ ἐπίσκοπος νά
χτίσει ἕνα σχολεῖο, ὅταν ἀκόμα εἴχαμε ἀνθοῦσα κοινότητα στήν Ἀλεξάνδρεια,
δηλαδή πρίν τό 1950 καί εἶχε πολλούς Ἕλληνες ἐκεῖ καί πλούσιους Ἕλληνες. Ὁπότε
λέει ὁ ἐπίσκοπος νά χτίσουμε ἕνα σχολεῖο νά μαθαίνουν τά παιδιά ἑλληνικά. Τί πιό
λογικό; Κανένας δέν ἔβγαλε νά δώσει..

Ὁπότε ἔβγαλε μιά ἀνακοίνωση στίς ἐφημερίδες καί λέει: θά χτιστεῖ αὐτό τό σχολεῖο
καί θά μποῦνε στήν προμετωπίδα τά ὀνόματα τῶν δωρητῶν σέ μαρμάρινη πλάκα
κατά σειρά προσφορᾶς! Δηλαδή ὁ πρῶτος θά εἶναι αὐτός πού ἔδωσε τά περισσότερα
καί θά ἀκολουθήσουν οἱ ἑπόμενοι. Λοιπόν… μάζεψε χρήματα γιά πέντε σχολεῖα (!)
ὄχι γιά ἕνα καί βεβαίως ὅλων ἡ ἀγωνία ἦταν ποιός ἦταν ὁ πρῶτος…

Εἶχε καλύψει τήν πλάκα μέ ἕνα πανί καί τούς εἶπε τήν τάδε μέρα θά γίνουν τά
ἀποκαλυπτήρια, ἐλᾶτε. Τούς μάζεψε ὅλους λοιπόν.. κατέβασε τό πανί καί τί νά
δοῦνε; «Αὐτό τό σχολεῖο ἔγινε λόγω τῆς κενοδοξίας τῶν Ἀλεξανδρέων»! Τούς ἔδωσε
ἕνα ὡραῖο μάθημα. Καί δέν μίλησε κανένας. Ἀπό τήν κενοδοξία τους τό χτίσανε. Ἄν

61
δέν ἤξεραν ὅτι θά μπεῖ τό ὄνομά τους κανένας δέν θά ἔδινε. Ὅπως τό ἀπέδειξαν..
στήν ἀρχή δέν ἔδινε κανένας. Καταλάβατε; Αὐτό δείχνει πάρα πολλά, δείχνει σέ
ποιόν δουλεύουμε.

Νά σᾶς πῶ ἄλλο, γιατί τό βλέπω καί πονάω. Ὅταν καίγεται ἡ πίστη μας, κανένας δέν
μιλάει. Ὅταν θίξεις ἕνα κόμμα, ὅλοι πετάγονται. Μᾶς πονάει πολύ… Γιατί σέ πονάει;
Γιατί δουλεύεις ἀνθρώπινα, στό ἀνθρώπινο ἐπίπεδο. Σήμερα χτυπιέται ἡ πίστη
ἀλύπητα… κανένας δέν ἐνδιαφέρεται. Ἔχουμε οἰκουμενισμό, ἔχουμε χίλιες δυό
αἱρέσεις… κανένας δέν ἐνδιαφέρεται. Ἅμα πεῖς γιά τό κόμμα του ὅμως, θά γίνει
θηρίο.

Ἐρ. : ……………………….
Ἀπ. : Ὄχι, βέβαια. Ἐκεῖ πρέπει νά τό κάνεις, ἐκεῖ πρέπει νά θυμώσεις. Σέ δύο
περιπτώσεις, λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἐπιβάλλεται νά θυμώσεις. Ὄχι
ἐπιτρέπεται, ἐπιβάλλεται! Ὅταν ὑβρίζεται ὁ Χριστός καί ὅταν ἀδικεῖται ὁ πλησίον.
Ὄχι ὅταν ἀδικεῖσαι ἐσύ, ἀλλά ὁ πλησίον σου! Τότε νά θυμώσεις. Ἐμεῖς θυμώνουμε
ὅταν ἀδικούμαστε ἐμεῖς οἱ ἴδιοι.Στόν ἄλλον, δέν βαριέσαι… ἐγώ θά βγάλω τό φίδι
ἀπ’ τήν τρύπα;

Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

62
 Ἡ ἀγάπη τοῡ ἀνθρώπου πρός τόν Θεό
καί ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρός τούς ἀνθρώπους
(Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του π.Σάββα,που απομαγνητοφωνήθηκε και δημοσιεύτηκε απο το
blog - Αναβάσεις - το 2011.Για να δείτε τις παραπομπές πατήστε πάνω στα (links με αριθμό) των
παραπομπών,ή επισκεφθείτε την ιστοσελίδα πατώντας [Εδώ].
Η ομιλία στην ιστοσελίδα αυτή,είναι χωρισμένη σε 7 μέρη.

1.Εἰσαγωγή

Μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ καί μέ τίς εὐχές τοῦ Γέροντα κάναμε δύο ὁμιλίες τίς δυό
προηγούμενες Κυριακές γιά τήν ἀγάπη στόν πλησίον καί γιά τήν ἀγάπη στούς
ἐχθρούς. Σκέφτηκα σήμερα νά ὁλοκληρώσουμε κάπως- ἄν καί δέν ὁλοκληρώνεται
ποτέ αὐτό τό θέμα- καί να ὁμιλήσουμε γιά τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό, πού εἶναι τό πιό
δύσκολο, ἀλλά καί τό πιό κορυφαῖο.

2.Ἀγάπη στόν Θεό: Ἡ πρώτη ἐντολή

Εἶναι, ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό, ἡ πρώτη, ἡ κορυφαία ἐντολή, πού μᾶς ἔχει δώσει ὁ
Θεός: «Ἀγαπήσεις Κύριον τόν Θεό σου ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου καί ἐξ ὅλης τῆς
διανοίας σου καί ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος σου καί τόν πλησίον σου ὡς σεαυτόν»[1].

Αὐτή ἡ ἀγάπη ὅταν γίνει κτῆμα τοῦ ἀνθρώπου τόν μεταποιεῖ, τόν κάνει ὡς φωτιά.
Αὐτήν τήν ἀγάπη καλλιέργησαν οἱ Ἅγιοι καί αὐτήν τήν ἀγάπη πρέπει καί ἐμεῖς νά
καλλιεργήσουμε πάνω ἀπ’ ὅλα. Πολλές φορές λέμε, σκεφτόμαστε ἤ καί πιστεύουμε
βαθιά μέσα μας ὅτι ἡ ἀγάπη εἶναι ἡ πιό μεγάλη ἀρετή, ἀλλά πάντα ὁ νοῦς μας πάει
στήν ἀγάπη πρός τούς ἄλλους.

Κάποτε ἕνας Δεσπότης εἶχε πάει ἐπίσκεψη σ΄ ἕνα σχολεῖο καί ρώτησε τά παιδιά ποιά
εἶναι ἡ πρώτη, ἡ πιό σπουδαία, ἡ πιό μεγάλη ἐντολή;

Ὅλα τά παιδάκια τοῦ ἀπάντησαν ὅτι ἡ πιό σπουδαία ἐντολή εἶναι τό νά ἀγαπᾶμε τόν
πλησίον μας...Βέβαια αὐτή ἡ ἀπάντηση εἶναι λανθασμένη. Ἡ πρώτη ἐντολή δέν εἶναι
νά ἀγαπᾶμε τόν πλησίον μας. Ἡ πρώτη ἐντολή εἶναι νά ἀγαπᾶμε τόν Θεό. Ἀφοῦ δέ,
ἀγαπήσουμε τόν Θεό, μετά ὡς καρπός αὐτῆς τῆς ἀγάπης πρός τόν Θεόν, ἔρχεται τό
νά ἀγαπήσουμε τά παιδιά τοῦ Θεοῦ- τόν κάθε συνάνθρωπό μας.

3.Ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό προϋπόθεση τῆς ἀγάπης πρός τόν πλησίον καί πρός
ὅλην τήν κτίση.

Ἄν ἀγαπήσουμε τόν Θεό- τότε καί μόνον τότε- θ’ ἀγαπήσουμε σωστά καί ὅλους
τούς ἀνθρώπους. Θ’ ἀγαπήσουμε δέ τότε καί ὅλη τήν κτίση, ὅλη τήν Δημιουργία τοῦ

63
Θεοῦ. Τότε θά γίνει μία καύση τῆς καρδίας - ὅπως λέγει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ ὁ Σύρος- γιά
τά πτηνά, γιά τά ἑρπετά, ἀκόμη καί γιά τούς δαίμονες. Καίγεται ἡ καρδιά τοῦ
ἀνθρώπου, πού ἀγαπάει ἀληθινά τόν Θεό, ἀπό ἀγάπη γιά ὅλα· ἀκόμη καί γιά τούς
δαίμονες. Τούς ἀγαπᾶ διότι καί οἱ δαίμονες εἶναι ἄγγελοι ἐκπεσόντες,
δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ, ταλαίπωρα καί αὐτά, πού ἔχουν χάσει τό φῶς τους, τό φῶς
δηλαδή τοῦ Θεοῦ, μέ τό Ὁποῖο φωτίζονταν ὅσο ἦσαν ὑπάκουοι στόν Θεό. Τώρα
ἔχουν γίνει σκοτεινοί καί ἀντί νά ἐργάζονται τήν συνεχή δοξολογία τοῦ Θεοῦ καί τήν
βοήθεια στούς ἀνθρώπους, ὥστε νά τούς ὁδηγοῦν στή σωτηρία,(ὅπως ἀκριβῶς εἶναι
τό ἔργο τους τό δοσμένο ἀπό τόν Κύριο), αὐτοί ἐργάζονται τό κακό καί
κατεργάζονται τήν ἀπώλειά μας.

Ἀγάπη λοιπόν πρός τόν Θεό... αὐτό θά εἶναι ἀπόψε τό θέμα μας...
Ἐπειδή ὅμως δέν θέλω νά λέω δικά μου λόγια, σκέφτηκα νά σχολιάσουμε λίγα ἀπ’
αὐτά πού λέει ὁ σύγχρονος Ἅγιος Γέροντας, ὁ πατήρ Παΐσιος. Πάνω σ’ αὐτά νά
βασιστοῦμε καί μετά νά δοῦμε καί ἕναν ἄλλον, ἐπίσης σύγχρονο γνωστό Ἅγιο, τόν
Ἅγιο Σιλουανό, τόν Ὁποῖο μάλιστα γιορτάσαμε τήν προηγούμενη ἑβδομάδα. Αὐτός ὁ
δεύτερος μέ πολύ βιωματικό τρόπο φανερώνει τήν ἀγάπη του στόν Θεό.
Ἀποκαλύπτει μέσα ἀπό τά γεμᾶτα Ἅγιο Πνεῦμα κείμενά του, τό πῶς ὁ ἴδιος ζοῦσε
αὐτήν τήν πρός τόν Θεόν ἀγάπη.

4.Ὁ π. Παΐσιος γιά τήν Ἀγάπη

Λέει λοιπόν ὁ Πατήρ Παΐσιος ὅτι «κατ’ ἐμέ ἡ ἀγάπη εἶναι τριῶν εἰδῶν: ἡ σαρκική
ἀγάπη, ἡ ὁποία εἶναι γεμάτη πνευματικά μικρόβια, ἡ κοσμική ἀγάπη, ἡ ὁποία εἶναι
φαινομενική, τυπική, ὑποκριτική, δίχως βάθος.Καί ὑπάρχει καί ἡ πνευματική ἀγάπη,
πού εἶναι ἡ ἀληθινή, ἡ ἁγνή, ἡ ἀκριβή ἀγάπη. Αὐτή ἡ ἀγάπη εἶναι ἀθάνατη»[2].
Ὅταν ἀναφερόμαστε πνευματική ἀγάπη ἐννοοῦμε τήν Ἁγιοπνευματική ἀγάπη.
Ὅπως καί ὅταν ὁμιλοῦμε γιά τήν πνευματική ζωή ἐννοοῦμε τήν Ἁγιοπνευματική
ζωή. Δηλαδή ζωή μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα, μέσα στό Ἅγιο Πνεῦμα. Αὐτός ἄλλωστε εἶναι
πνευματικός ἄνθρωπος, ὁ Ἁγιοπνευματικός· αὐτός ὁ ὁποῖος ἔχει γεμίσει τήν ψυχή
του, τήν καρδιά του μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα. Πνευματικός ἄνθρωπος εἶναι αὐτός, πού
κατευθύνεται ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα καί ὅλες του οἱ ἐνέργειες, ὅλα του τά
συναισθήματα, ὅλες του οἱ σκέψεις, εἶναι ποτισμένες μέ τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου
Πνεύματος.

5.Ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό ἐπιτυγχάνεται μέ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή.

Διδάσκει λοιπόν ὁ Πατήρ Παΐσιος τό πῶς θά ἐπιτύχουμε αὐτήν τήν πνευματική

ἀγάπη πρός τόν Θεό καί πρός τούς ἀνθρώπους: «Νά ἔχετε» λέγει «τόν νοῦ σας
συνέχεια στόν Θεό»[3]. Πράγματι γιά νά ἀγαπήσουμε τόν Θεό ὁ τρόπος εἶναι ἡ
προσευχή. Λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες- ἀπό συμφώνου ὅλοι- ὅτι ὅταν ὁ ἄνθρωπος
σκέφτεται τόν Θεό, τότε καί Τόν ἀγάπει.Ὅσο περισσότερο σκέφτεσαι τόν Θεό, τόσο
περισσότερο Τόν ἀγαπᾶς. Ὅταν ἀδιάλειπτα σκέπτεσαι τόν Θεό, τότε πράγματι

64
ἀνάβεις μιά πυρκαγιά μέσα στήν καρδιά σου. Οἱ Ἅγιοι Πατέρες μᾶς δίδαξαν τήν
νοερά προσευχή, ὡς ἕνα πολύ εὐκολο καί ἀποτελεσματικό τρόπο γιά νά ἀγαπήσουμε
τόν Θεό. «Νά λέτε τήν εὐχή» δίδασκε ὁ π. Παΐσιος, «νά μιλᾶτε μέ τόν Θεό. Ὅταν ὁ
ἄνθρωπος κάνει αὐτήν τήν ἐργασία κατ’ ἀρχάς νοιώθει λίγο τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.Καί
ἀργότερα ὅσο προχωράει τήν νοιώθει ὅλο καί πιό πολύ»[4].

6.Ὅποιος προσεύχεται ἀρχίζει νά αἰσθάνεται πόσο τόν ἀγαπάει ὁ Θεός.

Μέ τήν προσευχή πρός τόν Θεό, ὄχι μόνο ὁ ἄνθρωπος ἀρχίζει ν’ ἀγαπᾶ τόν Θεό,
ἀλλά αἰσθάνεται ὅτι καί ὁ Θεός τόν ἀγαπάει. Αὐτό εἶναι καί τό πιό σημαντικό.
Ἐκεῖνος πού πάντα κινεῖται πρῶτος εἶναι ὁ Θεός. «Ἔτι ἁμαρτωλῶν ὄντων
ἡμῶν...»[5]. Ὁ Θεός μᾶς ἀγάπησε ἐνῷ εἴμαστε ἁμαρτωλοί.
Δέν περίμενε νά μετανοήσουμε, νά γίνουμε καλοί, γιά νά ἔρθει στήν γῆ καί νά πάρει
τήν ἀνθρώπινη φύση. Ἀντίθετα ἐνῷ ἐμεῖς εἴμαστε ἄθλιοι βρώμικοι, ἀποστάτες,
ἐχθροί Του, Ἐκεῖνος ἐνδιαφέρθηκε γιά μᾶς. «Βγῆκε» ἀπό τόν ἑαυτό Του- ὅπως λένε
οἱ Ἅγιοι- πῆρε τήν ἀνθρώπινη φύση, μᾶς συναναστράφηκε καί μᾶς ἔδωσε τό Ἅγιο
Πνεῦμα. Φάνέρωσε τήν ἀγάπη Του πρός ἐμᾶς μέ κορυφαία πράξη τόν θάνατό Του
ἐπάνω στό Σταυρό. Ἐκεῖ ἐπάνω, ἐκρηκτικά ἀποκαλύφθηκε, φανερώθηκε στόν
ὑπέρτατο βαθμό, ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρός τούς ἀνθρώπους.
«Νά λέτε συνέχεια τήν εὐχή», λέει ὁ Γέροντας. «Νά προσεύχεσθε συνεχῶς καί θά
ἀρχίσετε σιγά σιγά νά αἰσθάνεσθε»[6] πῶς καί πόσο σᾶς ἀγαπάει ὁ Θεός.
Οἱ ἄνθρωποι πού εἶναι κοσμικοί, πού εἶναι τυφλοί πνευματικά μᾶς λένε: «Ποῦ τόν
εἴδατε τόν Θεό; Δέν ὑπάρχει Θεός, ἐγώ δέν βλέπω τίποτα, οὔτε αἰσθάνομαι τίποτα»...
-Γιατί τά λένε αὐτά;
-Διότι ἀκριβῶς δέν ἔχουν κάνει αὐτό τό βῆμα, αὐτήν τήν κίνηση τῆς μετάνοιας, τῆς
ταπείνωσης, τῆς- ἔστω ὀλίγης- προσευχῆς.
Ἄν ἀρχίσει ὁ ἄνθρωπος νά ὁμιλεῖ στόν Θεό, ἀμέσως θά αἰσθανθεῖ ὅτι ὁ Θεός εἶναι
δίπλα του.

7.Ὁ Θεός εἶναι ὁ Μεγάλος Παρών μέσα στήν Κτίση

Πράγματι, ὁ Θεός εἶναι ὁ μεγάλος Παρών καί ὄχι ὁ μεγάλος ἀπών.

Σύμφωνα μέ τήν Ὀρθοδοξία, πού εἶναι ἡ ἀληθινή Πίστη, ὁ Θεός εἶναι παντοῦ. Ὄχι
μόνο μᾶς ἔφτιαξε καθώς καί ὅλο τό σύμπαν, ἀλλά συνεχίζει νά προνοεῖ γιά μᾶς, νά
φροντίζει γιά ὅλα τά πλάσματά Του, νά συντηρεῖ ὅλο τό σύμπαν. Μᾶς λένε μάλιστα
οἱ Ἅγιοι Πατέρες ὅτι τό κάνει αὐτό μέσῳ τῶν Ἀκτίστων Ἐνεργειῶν Του.

Ὁ Θεός συνεχίζει καί σήμερα νά ἐνεργεῖ, καί νά εἶναι μέσα στόν κόσμο. Εἶναι
παντοῦ καί συνέχει τά πάντα. Ἄν δέν ὑπῆρχε κάποιος συνδετικός κρίκος, πού νά
συνδέει τά πάντα, τό σύμπαν θά διαλυόταν ἀμέσως. Αὐτός ὁ συνδετικός κρίκος εἶναι
ὁ Χριστός. Αὐτός εἶναι πού συγκεντρώνει τούς λόγους ὅλων τῶν ὄντων. Ὁ Λόγος
(μέ κεφαλαίο Λ), ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ «συνέχων πᾶσαν τήν Κτίσιν».

65
Αὐτός εἶναι ἡ αἰτία γιά τήν Ὁποία ὑπάρχουν τά πάντα καί πρός τήν Ὁποία
πορεύονται τά πάντα.

Ὁ Χριστός εἶναι Αὐτός διά τοῦ Ὁποίου τά πάντα ἔγιναν καί στόν Ὁποῖον τά πάντα
πηγαίνουν. Εἶναι τό Ἄλφα καί τό Ὠμέγα, ὅπως γράφεται στήν Ἀποκάλυψη. Ἄν δέν
ὑπῆρχε Αὐτός, ὁ Δημιουργός καί ὁ Συνδετικός Κρίκος δέν θά ὑπῆρχε οὔτε τό
σύμπαν, οὔτε τίποτα.

8.Οι αιρετικοί δέν έχουν εμπειρία τού Θεού

Σύμφωνα μέ τίς ἀντιλήψεις τῶν αἱρετικῶν (μή ὀρθοδόξων Χριστιανῶν), ὁ Θεός- κατ’
αὐτούς- φαίνεται σάν νά μήν ἐνεργεῖ πλέον μέσα στό σύμπαν, σάν νά εἶναι κάπου
μακριά. Τά πιστεύουν αὐτά καί ζοῦν ἀναλόγως, διότι ἀκριβῶς οἱ ἄνθρωποι αὐτοί
ἔχουνε ἀλλοιώσει τά βασικά δόγματα τῆς Πίστεως, ἔχουν πέσει στήν αἵρεση, στήν
πλάνη. Δέν πιστεύουν σωστά γιά τόν Θεό, δέν ἔχουν τήν ὀρθή δόξα γι’ Αὐτόν, ὁπότε
καί δέν αἰσθάνονται τήν παρουσία Του: οὔτε οἱ Παπικοί οὔτε οἱ Προτεστάντες.

Παρόλο πού λένε ὅτι πιστεύουν στόν ἴδιο Θεό μέ μᾶς, στόν Χριστό, στήν
πραγματικότητα Τόν ἔχουνε ἀπωθήσει πολύ μακριά τους, Τόν ἔχουνε διώξει ἀπό τήν
ζωή τους. Αὐτό ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα νά χάσουν τήν ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ καί τήν
κοινωνία μαζί Του διότι στεροῦνται τῆς Θείας Χάριτος.

9.Οἱ τρεῖς κρουνοί-παροχεῖς τῆς Θείας Χάρης.

Ἡ Ὀρθοδοξία ὅμως αἰσθάνεται τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ. Οἱ Ὀρθόδοξοι

αἰσθανόμαστε τήν παρουσία Του στό μέτρο, πού ἀφήνουμε τόν Θεό νά
ἐνεργήσει μέσα μας. Ἐπιτρέπουμε δέ στόν Θεό νά ἐνεργήσει μέσα μας ὅταν:

α)μετέχουμε στήν θεία λατρεία, στήν Θεία Λειτουργία, ζοῦμε τήν Θεία Εὐχαριστία
καί κοινωνοῦμε ταχτικά μέ τήν εὐλογία τοῦ Πνευματικοῦ μας Πατρός,
β)προσευχόμαστε καί μετανοοῦμε (νοερά προσευχή, τήρηση τῶν ἐντολῶν καί συχνή
Ἱερά Ἐξομολόγηση) καί
γ)μελετοῦμε τήν Ἁγία Γραφή καί τούς λόγους τῶν Ἁγίων Πατέρων.

Αὐτά τά τρία, εἶναι οἱ τρεῖς παροχεῖς τῆς Χάρης τοῦ Θεοῦ. Εἶναι οἱ τρεῖς κρουνοί, οἱ
ὁποῖοι μᾶς ξεδιψοῦν καί μᾶς κάνουν νά αἰσθανόμαστε-βιώνουμε τήν ἀγάπη τοῦ
Θεοῦ.Ὅσο κανείς πίνει ἀπό τό νερό τῶν τριῶν αὐτῶν κρουνῶν, τόσο μεθάει μέ τήν
ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Αἰσθάνεται πόσο τόν ἀγαπάει ὁ Θεός καί κατόπιν παρακινεῖται καί
αὐτος νά Τόν ἀγαπήσει περισσότερο.

66
10.Ὅσο ἀφήνουμε τόν ἑαυτό μας στόν Θεό, τόσο Τόν ἀγαποῦμε.

Στά ἀνθρώπινα πράγματα τί συμβαίνει; Ὅταν ἔχεις κάποιον δίπλα σου, ὁ ὁποῖος
συνεχῶς σέ εὐεργετεῖ καί τό αἰσθάνεσαι καί τό βλέπεις κάθε στιγμή, τότε
παρακινεῖσαι καί ἐσύ νά τόν ἀγαπήσεις. Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τόν Θεό: ὅσο
κανείς ἀφήνεται καί παραδίδεται στά χέρια τοῦ Θεοῦ- μέ τόν τρόπο πού εἴπαμε- τόσο
αἰσθάνεται ὅτι ὁ Θεός τόν ἀγαπάει καί τότε θέλει καί αὐτός νά ἀνταποκριθεῖ σ’
αὐτήν τήν ἄπειρη ἀγάπη.

«Ὁ νοῦς του βρίσκεται μόνιμα πλέον στόν Θεό καί δέν τόν συγκινεῖ τίποτε τό γήινο
καί τό μάταιο. Στήν καρδιά του φουντώνει ἡ ἀγάπη γιά τόν Θεό, γεμίζει καί δέν
θέλει πιά νά σκέφτεται τίποτε ἄλλο, ἐκτός ἀπό τόν Θεό. Ἀδιαφορεῖ γιά ὅλα τά τοῦ
κόσμου καί σκέφτεται συνέχεια τόν Οὐράνιο Πατέρα. Βλέπεις ὅσοι ἀσχολοῦνται μέ
ἐφευρέσεις ἀπορροφοῦνται ἀπό τήν ἐπιστήμη. Ποῦ εἶναι ὅμως ἡ δική μας
ἀπορρόφηση ἀπό τόν Χριστό;»[1]

11.Ἡ ἀπορρόφησή μας ἀπό τόν Χριστό.

Αὐτή ἡ ἀπορρόφηση ἀπό τόν Χριστό εἶναι πολύ πιό ὑψηλό πρᾶγμα (σέ σχέση μέ τήν
ἀπορρόφηση ἀπό τήν ἐπιστήμη). Ὄντως ὑπάρχουν ἐπαγγέλματα τά ὁποῖα
ἀπορροφοῦν τόν ἄνθρωπο, ὅπως εἶναι λ.χ. τά καλλιτεχνικά ἐπαγγέλματα.
Ὁ ἄνθρωπος μάλιστα αὐτός, ἔχει καί μιά σχετική καθαρότητα στόν νοῦ του. Αὐτό
συμβαίνει διότι ἀκριβῶς ὁ νοῦς του συγκεντρώνεται στό συγκεκριμένο ἀντικείμενο,
γιά παράδειγμα στήν ζωγραφική μέ τήν ὁποία ἀσχολεῖται. Ἀλλά δέν εἶναι αὐτό
ἀρκετό γιά νά ὁδηγήσει τόν ἄνθρωπο στόν Θεό. Δέν πραγματώνεται κατ’ αὐτόν τόν
τρόπο ὁ σκοπός τῆς ὕπαρξης τοῦ ἀνθρώπου.Ἐκεῖνο πού πραγματώνει τόν σκοπό τῆς
ὕπαρξής μας, δηλαδή τό «καθ’ ὁμοίωσιν»(τό νά ὁμοιάσουμε στόν Θεό), εἶναι τό νά
συγκεντρώσουμε τόν νοῦ μας στόν Θεό καί νά Τόν ἀγαπήσουμε.

Θά πρέπει νά ἀγαπήσουμε τόν Θεό. Τότε φανερώνουμε ὅτι Τόν ἀγαπᾶμε ὅταν
τηροῦμε ὅλες τίς ἐντολές. Ὅταν ἀγαπᾶμε τόν Θεόν τότε τηροῦμε κατ’ ἐξοχήν τήν
πρώτη ἐντολή («ἀγαπήσεις Κύριον τόν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου, ἐξ ὅλης
τῆς ψυχῆς σου, ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος σου, ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου[2]»), πού ἀπαιτεῖ
τήν συγκέντρωση τοῦ νοῦ μας σ’ Αὐτόν, ἀλλά καί τό δόσιμο τῆς καρδιᾶς μας πάλι σ’
Αὐτόν.

Πολλές φορές παραπονιόμαστε ἐπειδή δέν μποροῦμε νά συγκεντρωθοῦμε στήν

προσευχή. Ἡ αἰτία εἶναι, τό ὅτι δέν ἔχουμε ἀγαπήσει ἀρκετά τόν Θεό. Ὅταν ἀγαπᾶς
κάποιον καί τοῦ μιλᾶς, τό θεωρεῖς αὐτονόητο τό νά τόν προσέχεις: Νά προσέχεις
κατ’ ἀρχήν αὐτά πού ἐσύ τοῦ λές καί νά προσέχεις ἐπίσης τό τί θά σοῦ πεῖ αὐτός.
Ἔτσι θά πρέπει νά συμβαίνει καί κατά τήν συνομιλία μας μέ τόν Θεό.

67
12.Ἡ θεϊκή φλόγα τῆς ἀγάπης πρός τόν Θεό.

«Ὅταν ἀνάψει ἡ πνευματική ἀγάπη», παρατηρεῖ ὁ Γέρων Παΐσιος, «φλογίζεται ὅλο

τό στῆθος. Ὅλο τό στῆθος γίνεται μιά φλόγα.Καίγεται ὁ ἄνθρωπος ἀπό τήν μεγάλη
γλυκιά φλόγα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Πετάει, ἀγαπάει μέ ἀγάπη πραγματική,
μητρική»[3].

Ἀγαπάει δηλαδή σάν μιά μητέρα. Ἡ ἀγάπη τῆς μητέρας, ὅπως ξέρουμε
χρησιμοποιεῖται ὡς πρότυπο ἀγάπης, διότι χαρακτηρίζεται ἀπό τήν αὐτοθυσία, τήν
ὑπομονή, τήν ἀρχοντιά, τήν μεγαλωσύνη.

Ἐν τούτοις καί αὐτή ἡ ἀγάπη εἶναι φυσική. Ἡ μητρική ἀγάπη εἶναι μία
χαρακτηριστικά μεγάλη, φυσική ἀγάπη, πού μπορεῖ νά φθάσει μέχρι αὐτοθυσίας.
Δέν εἶναι ὅμως αὐτή ἡ τέλεια ἀγάπη. Ἡ τέλεια ἀγάπη εἶναι ἡ ὑπέρ φύσιν, αὐτή ἡ
ὁποία περιλαμβάνεται στόν καρπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, αὐτή στήν ὁποία
εὐαρεστεῖται ἀπόλυτα ὁ Θεός.

Γι’ αὐτό λέει ὁ Γέροντας ἐδῶ, ὅτι τοὐλάχιστον μιά τέτοια ἀγάπη, τήν ὁποία ἔχει ἡ
μάνα στό παιδί, πρέπει νά καλλιεργήσουμε καί ἐμεῖς πρός τόν Θεό. Αὐτή ἄν
ἀγωνιστοῦμε θά μᾶς ὁδηγήσει στήν τέλεια ἀγάπη, πού εἶναι στοιχεῖο τοῦ καρποῦ τοῦ
Ἁγίου Πνεύματος. Ὅταν αὐτή ἀνάψει στόν ἄνθρωπο, ἀγγίζει ὄχι μόνο τήν ψυχή ἀλλά
καί τό σῶμα. Φλογίζεται τό στῆθος, ὅπως λέει ἐδῶ ὁ Γέροντας καί ἀνάβει μιά φωτιά
μέσα στόν ὅλο ἄνθρωπο.

13.Ἡ πορεία πρός Ἐμμαούς

Σήμερα ὅσοι πήγατε νωρίς στήν ἐκκλησία τό πρωί θά ἀκούσατε τό πέμπτο ἐωθινό
Εὐαγγέλιο, πού εἶναι ἡ πορεία πρός Ἐμμαούς. Μόλις οἱ τρεῖς συνοδοιπόροι ἔφθασαν
καί πῆγαν στό τραπέζι, ὁ Κύριος ἔκοψε τό ψωμί μέ τόν χαρακτηριστικό Του γνώριμο
τρόπο. Τότε ἦταν πού Τόν ἀναγνώρισαν. Τότε ἀκριβῶς ὁ Κύριος ἐξαφανίσθηκε ἀπό
μπροστά τους . Οἱ δυό Ἀπόστολοι, ὁ Ἅγιος Λουκᾶς καί ὁ Ἅγιος Κλεόπας μόλις
κατάλαβαν ὅτι τόση ὥρα εἶχαν τόν Κύριο μαζί τους ἔκαναν μιά ἀναδρομή σ’ αὐτά
πού μόλις λίγο πρίν εἶχαν ζήσει.

«Δέν θυμᾶσαι» ἔλεγαν ὁ ἕνας στόν ἄλλον «πώς ἤτανε καιομένη ἡ καρδία μας
ἐνῷ βαδίζαμε μαζί Του στόν δρόμο;».
Εἶχε ἀνάψει ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα αὐτή ἡ φλόγα τῆς θεϊκῆς ἀγάπης στήν καρδιά
τους.

-Γιατί;
-Διότι ὁ νοῦς τους ἦταν στόν Χριστό. Ὄχι μόνο ὅταν συνομιλοῦσαν μαζί Του, χωρίς
νά Τόν ἔχουν ἀναγνωρίσει, ἀλλά καί πρίν. Ἐνῶ βάδιζαν μόνοι τους καί ἦσαν
σκυθρωποί, ἐν τούτοις γιά τόν Χριστό λέγανε. Ἦταν κατσούφηδες. Ὁμιλοῦσαν

68
ἀπογοητευμένοι, διότι εἶχαν (ὅπως καί πολλοί ἄλλοι) μιά λάνθασμένη ἀντίληψη γιά
τόν Χριστό. Ἐλπίζανε ὅτι Αὐτός θά λύτρωνε τόν Ἰσραήλ, θά τούς ἐλευθέρωνε ἀπό τή
Ρώμη, θά τούς ἔφτιαχνε ἕνα μεγάλο κράτος. Παρ’ ὅλα αὐτά ὁ νοῦς τους ἦταν στόν
Χριστό.

Ἔρχεται μετά ὁ Χριστός καί τούς ἑρμηνεύει τίς Γραφές. Τούς ἀνοίγει τόν νοῦ γιά νά
καταλαβαίνουν τά Ἱερά Κείμενα τῆς Π. Διαθήκης καί ἀρχίζει νά τούς ἐξηγεῖ τίς
Προφητεῖες. Τούς ἀποδεικνύει ὅτι ἔπρεπε νά περάσει ἀπό ὅλα αὐτά, πού πέρασε γιά
νά φτάσει στήν δόξα Του. Τούς ἐλέγχει: «Ω! ἀνόητοι καί βραδεῖς τῇ καρδίᾳ» τούς
λέει καί τούς ἐξηγεῖ ὅ,τι σχετίζεται μέ τό Πρόσωπό Του.

Ἐνῶ τούς ὁμιλεῖ, τούς μεταδίδει αὐτήν τήν θεϊκή ἀγάπη· ἀνάβει μές στήν καρδιά
τους αὐτήν τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό. Ἐκείνη τήν ὥρα δέν τό συνειδητοποίησαν, διότι
ἦταν ἀπορροφημένοι ἀπό τά λόγια Του. Τό ἀντιλήφθηκαν ὅταν Ἐκεῖνος ἔγινε
ἄφαντος, ὁπότε ἔκαναν αὐτήν τήν ἀναδρομή. Κατάλαβαν τότε τί τούς συνέβη· ἦλθαν
σέ μιά βαθύτερη αἴσθηση τοῦ μυστηρίου τοῦ Χριστοῦ.

14.Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἀνακαινίζει τόν ἄνθρωπο καί κάνει ὡς φλόγα.

Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἀλλάζει ὅλον τόν ἄνθρωπο. Ὅταν γίνει πολύ μεγάλη ἀγγίζει καί
τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου, καί τό ἀλλάζει. Ἔτσι ἐξηγεῖται ἡ παρουσία τῶν Ἁγίων
Λειψάνων. Τί εἶναι τά Ἅγια Λείψανα; Εἶναι ἀκριβῶς τό γεγονός τῆς ἀγάπης τοῦ
Θεοῦ φανερωμένο στό σῶμα τοῦ ἁγίου ἀνθρώπου.

Ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό στήν ἀρχή ἀγγίζει τήν ψυχή μας, δονεῖ τό ἐσωτερικό μας
ἀλλά σιγά - σιγά φτάνει καί στό σῶμα καί γίνεται ὅλος ὁ ἄνθρωπος, ὅλη ἡ
ψυχοσωματική μας ὕπαρξη μιά λαμπάδα, πού καίει μπροστά στόν Θεό ἀπό ἀγάπη.
Αὐτό λέει ἐδῷ ὁ Γέροντας Παΐσιος: «Γίνεται ὅλος ὁ ἄνθρωπος μία φλόγα» καί αὐτή
ἡ ἐσωτερική φλόγα, τήν ὁποία ἀνάβει ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μέ τήν ἀγάπη Του θερμαίνει
τό σῶμα πολύ περισσότερο ἀπό τήν αἰσθητή φωτιά. Καί ἔχει τήν δύναμη νά
καίει κάθε σκουπίδι, κάθε κακό λογισμό καθώς καί κάθε κακή ἐπιθυμία καί ἄσχημη
εἰκόνα»[1].

Στήν Ὀρθοδοξία ἔχουμε τούς λεγόμενους σπηλαιῶτες· αὐτούς δηλαδή οἱ ὁποῖοι

ζούσανε σέ σπηλιές χωρίς νά ἔχουν θέρμανση.
Κάποτε ρώτησα ἕνα Γέροντα: «Τί γίνεται δέν κρυώνανε αὐτοί οἱ ἄνθρωποι;».
Καί μοῦ λέει: αὐτοί εἶχαν τήν ἐσωτερική φωτιά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Τό Ἅγιο Πνεῦμα πού εἶχε ἀνάψει στήν καρδιά τους τήν φωτιά τῆς ἀγάπης πρός τόν
Θεό, Αὐτό τούς ζέσταινε καί σωματικά. Ἔχουμε πολλά περιστατικά μέ Γεροντάδες
πού ἐνῶ βρίσκονταν μέσα στό χιόνι δέν αἰσθανόντουσαν κρύο. Ἐνῷ καθόντουσαν
μές στό χιόνι, ἔλιωνε τό χιόνι γύρω τους.

69
Ἡ θέρμη τῆς καρδιᾶς τους, πού ὑπῆρχε λόγῳ τῆς καλλιέργειας τῆς ἀδιάλειπτης
εὐχῆς, τοῦ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλεησόν με», τούς ζέσταινε. Ἡ πολλή μεγάλη
ἀγάπη πού εἶχαν γιά τόν Θεό ἔκανε τήν καρδιά τους νά καίει, ὅλο τό σῶμα νά
ζεσταίνεται καί ἔτσι νά μήν αἰσθάνονται τό ψύχος.
Καίγεται μ’ αὐτήν τήν θερμή πρός Θεόν ἀγάπη κάθε σκουπίδι πού μολύνει τήν
ἀνθρώπινη καρδιά, κάθε κακός λογισμός, κάθε κακή ἐπιθυμία, κάθε ἄσχημη εἰκόνα.

15.Ἡ Θεϊκή φλόγα καθαρίζει τήν καρδία τοῦ ἀνθρώπου καί τήν γεμίζει μέ
εὐφροσύνη.

Μέ τήν Θεία Χάρη πραγματώνεται ἡ κάθαρση τῆς καρδίας τοῦ ἀνθρώπου. Δέν εἶναι
ἡ κάθαρση τοῦ ἀνθρώπου μόνο μία κένωση (ἄδειασμα) τοῦ μυαλοῦ καί τῆς καρδιᾶς
μας, ἀλλά εἶναι συνάμα καί ἡ πλήρωση (γέμισμα) ὅλου τοῦ ἐσωτερικοῦ του ἀπό τό
πῦρ τῆς Θεότητος, ἀπό τήν φωτιά τῆς Θείας ἀγάπης.

Τότε εἶναι πού καίγεται κάθε ἄλλη κατώτερη ἀγάπη, κάθε μορφή σαρκικῆς-κοσμικῆς
ἀγάπης, κάθε τί πού κλέβει μέρος ἀπ’ τήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου.
Τότε εἶναι πού ἡ ψυχή αἰσθάνεται τίς Θεῖες ἡδονές, οἱ ὁποῖες δέν συγκρίνονται μέ
καμμιά ἄλλη ἡδονή. Ὅταν ἀνάψει αὐτή ἡ θεϊκή φωτιά τότε ὁ ἄνθρωπος αἰσθάνεται
πάρα πολύ μεγάλες πνευματικές ἡδονές.
Αὐτές δέν συγκρίνονται καθόλου μέ τίς γήινες, μ΄ αὐτές τίς ἡδονές πού ἐκτιμᾶ πάρα
πολύ ὁ κόσμος: τό καλό φαγητό, τήν σαρκική ἀγάπη, τίς σαρκικές ἡδονές καί ὅλα
αὐτά τά γύρω ἀπό τό σῶμα, τό χρῆμα καί τήν μάταιη κοσμική δόξα.
«Τί μεγάλο σφάλμα» ἔλεγε ὁ π. Παΐσιος «κάνουμε οἱ ἄνθρωποι-οἱ περισσότεροι - μέ
τό νά μήν θέλουμε νά δώσουμε τήν ἀγάπη μας στόν Χριστό, ἀλλά νά τήν
χαραμίζουμε σέ γήινα, φτηνά καί μάταια πράγματα»[2].

Πῶς κλεβόμαστε ἀπό τόν πονηρό καί τοῦ δίνουμε τήν ἀγάπη μας, ἐνῶ θά ἔπρεπε νά
τήν δώσουμε στόν Θεό! Πῶς διαθέτουμε τήν ἀγαπητική μας δύναμη σέ τόσο φτηνά
πράγματα! Πῶς μοιράζουμε τήν καρδιά μας καί τήν σκορπίζουμε σέ χίλιες δυό
ματαιότητες!

«Μιά ζωή ἀκόμη καί χιλίων ἐτῶν ἄν εἶχε κανείς καί πάλι δέν θά ἔφθανε γιά νά τήν
δώσει στόν Χριστό Μας ὡς ἀνταπόδοση γιά τήν μεγάλη Του ἀγάπη, γι’ αὐτήν Του
τήν ἀγάπη, πού μᾶς ἔδειξε καί πού μᾶς δείχνει συνέχεια.
Μᾶς συγχωρεῖ, μᾶς ἀνέχεται καί καθαρίζει τίς βρώμικες ψυχές μας μέ τό θεϊκό Του
αἷμα»[3]. Κανείς δέν μπορεῖ νά συλλάβει πόσο ἀγαπάει ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο.
Ἡ ἀγάπη Του δέν συγκρίνεται μέ τίποτε. Δέν ἔχει ὅρια εἶναι ἄπειρη.

70
16.Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ «λιώνει» τόν ἄνθρωπο.

Ὅπως ὁ Θεός εἶναι ἄπειρος, ἔτσι καί ἡ ἐνέργεια Του, ἡ Ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ,
πού λέγεται ἀγάπη εἶναι καί αὐτή ἄπειρη. Ἄν μπορέσει νά αἰσθανθεῖ ὁ ἄνθρωπος
κάτι λίγο ἀπό τήν ἀγάπη αὐτή, τότε ἡ πήλινη καρδιά του τείνει νά διαλυθεῖ. Δέν
μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά Τήν ἀντέξει· διαλύεται διότι εἶναι πηλός.
Κάποτε τόσο πολύ ὁ Γέροντας Παΐσιος εἶχε αἰσθανθεῖ αὐτήν τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ
πού ἔπεσε κάτω. Δέν ἄντεχε καί παρακαλοῦσε τόν Θεό νά μήν τοῦ δώσει
περισσότερη γιατί θά πεθάνει.

Ἡ Θεία Ἀγάπη, ἡ ἐνέργεια αὐτή, πού εἶναι ὁ Ἴδιος ὁ Θεός, εἶναι ἀβάσταχτη γιά τόν
ἄνθρωπο. Μόνο ὁ Θεός μπορεῖ νά ἀλλάξει τόν ἄνθρωπο καί νά τόν κάνει ἱκανό νά
Τήν ἀντέξει. Μόνο ἔτσι μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά αἰσθανθεῖ λίγο ἀπό τήν Θεία αὐτή
Ἐνέργεια-ἀγάπη.

Στήν Μεταμόρφωση οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι εἶδαν τό Ἄκτιστο Φῶς καί ἔπεσαν κάτω.
-Γιατί ἔπεσαν κάτω;

-Διότι ἀκριβῶς δέν ἄντεχαν αὐτήν τήν ἄπειρη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός τούς
παραχώρησε νά «δοῦν» ὅσον «ἠδύναντο». Ἄν τούς ἔδινε λίγο περισσότερο, μπορεῖ
καί νά πέθαιναν. Εἶναι ὁ Θεός «φοβερός», εἶναι «πῦρ καταναλίσκον»[4].
Δέν ἀντέχει ὁ ἄνθρωπος, ὁ χοϊκός νά «δεῖ» τόν Θεό. Εἶναι χῶμα ὁ ἄνθρωπος.
Θά πρέπει αὐτό τό χῶμα, ὁ Θεός νά τό ἀλλάξει, γιά νά μπορέσει ν΄ ἀντέξει ὁ
ἄνθρωπος, νά αἰσθανθεῖ, ἔστω λίγο, τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρός αὐτόν.

17.Ὁ ἄνθρωπος πού ἀγαπᾶ τόν Θεό ἀγαπᾶ καί ὅλην τήν κτίση (οἰκουμενικός
ἄνθρωπος)

«Ὅταν δώσει κανείς τήν καρδιά του στόν Θεό ὅλα τά ἀγαπάει. Ὄχι μόνο ὅλους τούς
ἀνθρώπους, ἀλλά καί τά πουλιά καί τά δέντρα, ἀκόμα καί τά φίδια»[5]. Ἀκόμα καί
τούς δαίμονες ἀγαπάει, ὅπως μᾶς τό ἀποκαλύπτει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ.Ὁ ἄνθρωπος αὐτός
εἶναι, θά λέγαμε, ἕνας οἰκουμενικός ἄνθρωπος, ἕνας παγκόσμιος ἄνθρωπος, μέ τήν
πλήρη ἔννοια τῆς λέξης.

Πρέπει σήμερα - μᾶς λένε καί μᾶς φορτίζουν συνέχεια τό μυαλό - νά εἴμαστε
οἰκολογικοί, νά εἴμαστε «πράσινοι», νά εἴμαστε εὐγενικοί πρός τήν φύση κ.λ.π.
Ἀλλά αὐτά ὅλα δέν μπορεῖς νά τά κάνεις ἄν δέν ἀγαπήσεις τόν Θεό.
Μιά ἀγάπη πρός τήν κτίση, ἀπομονωμένη ἀπ’ τήν ἀγάπη στόν Θεό, δέν εἶναι ἀγάπη.
Ἀργά ἤ γρήγορα θά συλλάβεις τόν ἑαυτό σου νά ληστεύει τήν κτίση.
Ἀπ’ τήν μιά θά ὑποκρίνεσαι ὅτι εἶσαι οἰκολογος καί «πράσινος», ἐνῶ ἀπ’ τήν ἄλλη
θά διαπιστώσεις ὅτι, ὅταν θίγεται ἡ προσωπική σου ἀπόλαυση, ὅταν κινδυνεύουν τά
συμφέροντά σου καί δέν ἱκανοποιοῦνται τά προσωπικά σου πάθη, τότε
παραμερίζεις ὅλες τίς οἰκολογικές σου εὐαισθησίες καί βάζεις πάνω ἀπ’ ὅλα τό

71
προσωπικό σου συμφέρον.Τότε βλέπεις ὅτι δέν ὑποχωρεῖς οὔτε στούς Οἰκολόγους,
οὔτε στά οἰκολογικά προτεινόμενα σχέδια- προϊόντα, οὔτε στίς οἰκολογικές
παροτρύνσεις κ.λ.π.

-Γιατί;
-Διότι λείπει τό οὐσιαστικό, λείπει τό ὑγιές κίνητρο. Αὐτό πού κινεῖ τήν ψυχή νά
ἀγαπήσει ἀληθινά τήν κτίση εἶναι ἡ ἀγάπη στόν Θεό. Ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό εἶναι ἡ
ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία πλημυρίζει τόν ἄνθρωπο ὅταν ὁ ἄνθρωπος
προσεύχεται, λειτουργιέται, μετανοεῖ καί μελετᾶ τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Ὅταν ὁ
ἄνθρωπος ἀγαπᾶ ἀληθινά τόν Θεό τότε ἀγαπᾶ καί ὅλα τά ἔργα τοῦ Θεοῦ, τά σέβεται
καί τά τιμᾶ.

18.Ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό εἶναι μία οὐράνια μέθη

«Ἄν μεθύσει ὁ ἄνθρωπος πνευματικά μέ τό Οὐράνιο κρασί»παρατηρεῖ ὁ π. Παΐσιος «

ἡ ζωή του ἐδῶ στήν γῆ γίνεται μαρτυρική μέ τήν καλή ὅμως ἔννοια. Ἀχρηστεύεται
γιά τόν κόσμο, ἀδιαφορεῖ γιά καθετί γήινο καί ὅλα τά «θεωρεῖ σκύβαλα»[6]...
Ἡ Οὐράνια μέθη εἶναι καλή, ἀλλά πρέπει νά εἶναι κανείς συνέχεια ἐκεῖ στό
ἀτέλειωτο βαρέλι το οὐράνιο. Εὔχομαι νά βρῆτε τήν παραδεισένια θεία κάνουλα καί
νά πίνετε καί νά μεθᾶτε συνέχεια ἀπό τό παραδεισένιο κρασί»[7].

Βλέπετε πόσο ζωντανά καί βιωματικά, μέσα ἀπό τήν καρδιά του ὁμιλεῖ ὁ Γέροντας;
Ἴσως ὅμως θά πεῖτε:
-Αὐτά εἶναι γιά μᾶς γιά τούς κοσμικούς; Μήπως εἶναι μόνο γιά τούς μοναχούς;
-Ὄχι δέν εἶναι μόνο γιά τούς μοναχούς, γιά ὅλους εἶναι. Αὐτή ἡ θεία μέθη, ἡ μέθη
τῆς ψυχῆς, ὅπως τήν ὀνομάζει καί ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος εἶναι γιά ὅλους.
Ὅλοι μποροῦμε νά τήν γευτοῦμε διότι εἴμαστε ὅλοι εἰκόνες τοῦ Θεοῦ καί ὅλοι
ἔχουμε μέσα στό πνευματικό DNA μας τόν σχεδιασμό- προοπτική-προορισμό νά
γίνουμε καθ’ ὁμοίωσιν τοῦ Θεοῦ δηλ. πρό πάντων νά γίνουμε Ἀγάπη (ἀφοῦ «ὁ Θεός
ἀγάπη ἐστί»[8].

19. Ὅταν ἀγαπήσουμε τόν Θεό τότε γινόμαστε «παντοδύναμοι».

Ὅλοι ἔχουμε τήν δυνατότητα καί τήν κλήση νά μετάσχουμε σ’ αὐτήν τήν ἰδιότητα-
ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι ἡ ἀγάπη. «Ὁ Θεός ἀγάπη ἐστι καί ὁ μένων ἐν
τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ Θεῷ μένει»[9] λέγει ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος.

Ἐπειδή ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη, γι’ αὐτό ὅποιος μένει στήν ἀγάπη γίνεται καί αὐτός ἕνας-
θά μπορούσαμε νά ποῦμε- μικρός θεός. Μοιάζει στόν Θεό καί γίνεται καί αὐτός
ὅλος φωτιά-ὅπως ὁ Θεός εἶναι Φωτιά (Πῦρ καταναλίσκον).

Γίνεται ὅλος φῶς- ὅπως ὁ Θεός εἶναι Φῶς. Ἀποκτᾶ δηλαδή κι αὐτός, ὅσο εἶναι
δυνατόν στόν ἄνθρωπο, κατά χάριν, τίς ἰδιότητες τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό οἱ Ἅγιοι ἦταν

72
ὡς μικροί θεοί: Ἄγγιζαν τούς δαιμονισμένους καί ἔφευγαν τά δαιμόνια. Εὐλογοῦσαν
τούς ἀσθενεῖς καί θεραπεύονταν. Προσεύχονταν καί ἄλλαζαν τά γεγονότα,
μετέβαλαν τόν ροῦ τῆς ἱστορίας μέ τίς δεήσεις τους.

Μποροῦσαν μέ τήν Θεία Χάρη νά κάνουν τά πάντα, ἦταν «παντοδύναμοι».

Αὐτό συνέβαινε ἐπειδή ὁ Θεός εἶναι Παντοδύναμος καί ἐνεργοῦσε μέσα ἀπ’ αὐτούς.
Ἐνεργοῦσε δέ ὁ Θεός δι’ αὐτῶν, διότι προηγήθηκε μέσα τους ἡ κάθαρση ἀπό τά
πάθη. Ἡ ἀγάπη στόν Θεό, ἔκαψε ὅλα τά σκουπίδια, ὅλα τά πάθη πού ὑπῆρχαν -καί
δυστυχῶς ὑπάρχουν μέσα στήν καρδιά τοῦ κάθε ἀνθρώπου- ὁπότε ἔγιναν
κατοικητήρια τοῦ Θεοῦ.

20.Ὁ Ἅγιος Σιλουανός καί ἡ ἀγάπη Του πρός τόν Θεό.

Ἄς ἀκούσουμε καί τόν Ἅγιο Σιλουανό πῶς ὁμιλεῖ στόν Θεό καί πῶς φανερώνει τήν
δίψα τῆς καρδιᾶς του γιά τόν Θεό. Λέγει αὐτός ὁ σύγχρονος Ρῶσσος Ἅγιος: «Ἡ
ψυχή μου διψάει τόν ζῶντα Θεό. Ἡ ψυχή μου ζητάει νά γεμίσει πάλι ἀπό τήν χάρη
τοῦ Κυρίου. Πόσο ἀκατάληπτο εἶναι τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Ἔπλασε ἀπό τό χῶμα τόν
ἄνθρωπο καί τοῦ ἐμφύσησε πνοή ζωῆς. Καί ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου ἔγινε συγγενής μέ
τόν Θεό»[10].

21. Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ φανερώνεται στήν Δημιουργία.

Στήν δημουργία τοῦ ἀνθρώπου φανερώνεται ἡ ἄπειρη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ἐπίσης καί
στήν δημιουργία ὅλης τῆς κτίσεως φανερώνεται ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἡ Αὑτοαγάπη. Ὁ
Θεός δέν εἶχε ἀνάγκη, οὔτε «ὑποχρέωση» νά δημιουργήσει ὁ,τιδήποτε. Ἀπό ἀγάπη
«βγῆκε» ἀπό τόν ἑαυτό Του καί δημιούργησε ὅλο αὐτό τό σύμπαν. Τέλος μέ μιά
ξεχωριστή πράξη ἀγάπης δημιούργησε τόν ἄνθρωπο κατ’ εἰκόνα Του.
Ἀφοῦ δημιούργησε πρῶτα τό παλάτι μετά δημιουργεῖ καί τό πριγκιπόπουλο, τό
ὁποῖο καί εἰσάγει ὡς κάτοικο-κύριο μέσα στό παλάτι. Τόν ἄνθρωπο τόν
δημιούργησε τελευταῖο, τήν ἕκτη ἡμέρα τῆς Δημιουργίας. Τόν δημιούργησε ὄχι μέ
τόν λόγο Του, ὅπως δημιουργησε ὅλο τό σύμπαν -«εἶπε καί ἐγεννήθησαν»[11]- ἀλλά
μέ μιά ἰδιαίτερη δημιουργική πράξη.
Τόν ἄνθρωπο τόν ἔπλασε μέ τά χέρια Του, ὅπως λέγει ἡ Ἁγία Γραφή. Βέβαια αὐτό
εἶναι μιά ἀνθρωπομορφική ἔκφραση, ἀφοῦ ὁ Θεός δέν ἔχει χέρια. Ὁ Θεός εἶναι
Πνεῦμα.

Ἡ Ἁγία Γραφή θέλει μ’ αὐτήν τήν ἔκφραση νά μᾶς διδάξει ὅτι ὁ Θεός ἔκανε κάτι
πολύ ἰδιαίτερο γιά τόν ἄνθρωπο καί τόν προίκισε μέ ὅ,τι ἀνώτερο, μέ τήν εἰκόνα
Του. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει μέσα του τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Τά ζῶα δέν ἔχουν τήν εἰκόνα
τοῦ Θεοῦ, οὔτε τά φυτά, οὔτε τά ἄψυχα, οὔτε τά ἀστέρια ἤ οἱ πλανῆτες. Μόνο ὁ
ἄνθρωπος καί οἱ Ἄγγελοι ἔχουν τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, τό «κατ’ εἰκόνα».

73
Στήν δημιουργία φανερώνεται γενικά ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Στή δημιουργία τοῦ
ἀνθρώπου φανερώνεται ἡ ἰδιαίτερη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ὁ ἔρωτας -ὅπως λένε οἱ Ἅγιοι-
πού ἔχει ὁ Θεός γιά τόν ἄνθρωπο.

Ὁ ἄνθρωπος ὅμως ἔπεσε, ἁμάρτησε. Ὁ ἄνθρωπος ἔχασε τήν κοινωνία του μέ τόν
Θεό. Ἐν τούτοις ὁ Θεός δέν τόν ἐγκατέλειψε. Τόν ἐπισκέφτηκε διά τοῦ Χριστοῦ καί
τόν ἔσωσε. Τόν ἀνέπλασε διά τοῦ Πρωτοτόκου πάσης κτίσεως. Σ’ αὐτήν τήν
ἀνάπλαση, τήν ἀναδημιουργία τοῦ ἀνθρώπου διά τοῦ Θεανθρώπου (Θεία Οἰκονομία)
φανερώθηκε κατ’ ἐξοχήν ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο.

22.Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ φανερώνεται στήν Θεία Οἰκονομία.

Ὁ Θεός μᾶς ἔπλασε, μᾶς ἔκανε παιδιά του, μᾶς υἱοθέτησε, μᾶς ἔβαλε μέσα στήν
Ἄκτιστη Ἐκκλησία Του, πού εἶναι ἡ Ἁγία Τριάδα, ἡ πρώτη Ἐκκλησία. Μᾶς ἔβαλε
στόν παράδεισο ὥστε νά συναπολαμβάνουμε, νά συνδιαλεγόμαστε μαζί του. Ὅρισε
νά ὑποτάσσεται σέ μᾶς ὅλο τό σύμπαν: τά ζῶα, τά φυτά καί γενικά ἡ Δημιουργία...
-Καί ἐμεῖς τί κάναμε;

-Ἐπαναστατήσαμε καί θελήσαμε νά φτάσουμε στόν προορισμό μας, χωρίς τόν Θεό.
Προχωρήσαμε ἐγωιστικά, χωρίς τήν Θεία Χάρη, ἀπό μόνοι μας. Τοῦ εἴπαμε:
«Δέν Σέ θέλουμε...Ἄφησέ μας μόνους...». Ὁ Θεός τό σεβάστηκε αὐτό γιατί μᾶς
ἀγαπᾶ. Ἐπίσης ἀπό ἀγάπη μᾶς ἔβγαλε ἀπό τόν παράδεισο γιά νά μήν γίνει ἀθάνατο
τό κακό.

Παραχώρησε νά μποῦμε στήν ταλαιπωρία τοῦ θανάτου γιά νά μήν μείνουμε αἰώνια
στήν πτώση. Θά ἦταν ἀβάσταχτη μιά αἰώνια ζωή, μέσα στήν πτώση, μέσα σ’ αὐτήν
τήν διεφθαρμένη κατάσταση, πού ἤρθαμε λόγῳ τῆς ἁμαρτίας, λόγῳ τῆς ἀνταρσίας.
Μᾶς δίνει λοιπόν τόν θάνατο, πάλι ἀπό ἀγάπη ὁ Θεός, σάν ἕνα στόπ στήν κακία μας
καί τήν διαφθορά μας.

23.Τό Ἅγιο Πνεῦμα: ὁ συνδετικός κρίκος τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό.

«Ἔπλασε ἀπό τό χῶμα τόν ἄνθρωπο καί τοῦ φύσησε πνοή ζωῆς. Τοῦ ἔδωσε τό Ἅγιο
Πνεῦμα καί ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου ἔγινε συγγενής μέ τόν Θεό»[1].
Τό Ἅγιο Πνεῦμα, τό Ὁποῖο ἦταν ὁ συνδετικός κρίκος τῶν Πρωτοπλάστων μέ τό Θεό,
Αὐτό χάθηκε μέ τήν πτώση, μέ τήν παρακοή τῶν Πρωτοπλάστων. Ἔπαψε νά εἶναι
συστατικό τοῦ εἶναι τους. Ἐν τούτοις ὁ Θεός δέν ἐγκατέλειψε τόν ἄνθρωπο στήν
ἐρημιά του. Ἔστειλε τόν Υἱό Του, ὁ Ὁποῖος μᾶς ἔδωσε καί πάλι τήν δυνατότητα
κοινωνίας μέ τόν Θεό διά τῆς Θείας Χάρης (διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος). Ἐγκαθιδρύει
τήν Ἁγία Του Ἐκκλησία, ἡ Ὁποία μέ τό Ἅγιο Βάπτισμα (τήν προσωπική μας
Πεντηκοστή) μᾶς ξαναδίνει τόν συνδετικό κρίκο μέ τόν Θεό, τήν Θεία Χάρη πού
εἶναι ἡ κοινή ἐνέργεια τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

74
Μποροῦμε λοιπόν τώρα, δόξα τῷ Θεῷ, ὅλοι ἐμεῖς οἱ βαπτισμένοι, ἐάν θέλουμε, νά
ἐνεργοποιήσουμε αὐτόν τόν σύνδεσμο. Νά συνδεθοῦμε μέ τόν Θεό. Αὐτή εἶναι ἡ
μεγάλη εὐλογία τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος. Ἐάν θέλει ὁ ἄνθρωπος
μπορεῖ νά ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό καί νά εἶναι σέ διαρκή κοινωνία μαζί Του.

24. Τό ἅγιο Πνεῦμα (ἡ Θεία Χάρη) μᾶς ἀποκαλύπτει τόν Χριστό.

«Τόσο ἀγάπησε ὁ Κύριος τό πλάσμα του, ὥστε ἔδωσε στόν ἄνθρωπο τό Ἅγιο
Πνεῦμα καί γνώρισε ὁ ἄνθρωπος τόν Κτίστη Του καί ἀγαπᾶ τόν Κύριό Του. Τό
Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ἀγάπη καί γλυκύτητα τῆς ψυχῆς, τοῦ νοῦ καί τοῦ
σώματος»[2]. Προσέξτε πόσο ὡραῖα τά λέει ὁ Ἅγιος.
Τό Ἅγιο Πνεῦμα ἀγγίζει ὄχι μόνο τήν ψυχή, τό νοῦ ἀλλά καί τό σῶμα...καί τά
γλυκαίνει ὅλα αὐτά.

25. Ἡ διατήρηση τῆς Θείας Χάρης.

«Ὅταν ὅμως ἡ ψυχή χάσει τήν χάρη ἤ μειωθεῖ ἡ χάρη, τότε ἡ ψυχή ἀναζητεῖ ξανά μέ
δάκρυα τό Ἅγιο Πνεῦμα καί λέει μέ ἄσβηστο πόθο: «διψάει ἡ ψυχή μου τόν Κύριο
καί Τόν ἀναζητῶ μέ δάκρυα»[3].
-Γιατί μειώνεται ἡ χάρη;
-Διότι ἀμελοῦμε, ξεχνιόμαστε, ραθυμοῦμε, τεμπελιάζουμε πνευματικά. Αὐτό ἔχει ὡς
ἀποτέλεσμα νά ταπεινώνεται, νά μειώνεται ἡ φλόγα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού
ἅναψε κατά τό Ἅγιο Βάπτισμα, ἐπειδή δέν μπαίνουνε καινούργια πνευματικά
«ξύλα»[4] στή ἀρχική Ἁγιοπνευματική φωτιά. Ἄν δέν μετανοήσουμε καί
συνεχίσουμε νά ἀμελοῦμε, τότε μπορεῖ νά λιγοστέψει τόσο πολύ, ἡ ἀρχική
Ἁγιοπνευματική φλόγα, ὥστε νά γίνει ὡς μιά σπίθα, νά ἀπομείνει κάτι πολύ λίγο.
Ὡστόσο παραμένει καί δέν σβήνει τελείως... Ὅσο ζεῖ ὁ ἄνθρωπος σέ ἀμέλεια, αὐτή ἡ
φωτιά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, παραμένει ὡς μία σπίθα θαμμένη κάτω ἀπό τήν στάχτη
τῶν ἁμαρτιῶν καί τῶν παθῶν.
Ἐάν ὁ ἄνθρωπος ἔρθει σέ συναίσθηση καί μετανοήσει τότε καταλαβαίνει τί ζημία
ἔχει πάθει καί λέει: «ποῦ ἤμουνα καί πού εἶμαι τώρα;». Ἀρχίζει τότε νά διψάει πάλι
τό Θεό.

26. Ἡ ἀναζήτηση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Θεό καί τοῦ Θεοῦ ἀπό τόν ἄνθρωπο.

«Πῶς νά μήν σέ ἀναζητῶ Κύριε;», ἐρωτᾶ ὁ Ἅγιος Σιλουανός καί συνεχίζει: «

Πρῶτος Ἐσύ ὁ ἴδιος μέ ἀναζήτησες καί μοῦ ἔδωσες νά ἐντρυφήσω στό Ἅγιο Πνεῦμα
Σου»[5].
Τήν πρώτη κίνηση τήν κάνει πάντα ὁ Θεός.
«Ἡ καρδιά μου Σ΄ ἀγάπησε καί Σέ ἱκετεύω: δῶσε μου νά μείνω μέχρι τέλους στήν
ἀγάπη Σου, δῶσε μου νά ὑπομείνω γιά χάρη τῆς ἀγάπης Σου ὅλες τίς θλίψεις καί
τούς πόνους. Τρόμος καί δέος κυριεύουν τήν ψυχή μου ὅταν θελήσω νά γράψω γιά

75
τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Εἶναι φτωχή ἡ καρδιά μου καί δέν ἔχει τήν δύναμη νά
περιγράψει τήν ἀγάπη τοῦ Κυρίου»[6].
Ὄντως ὁ Θεός εἶναι ἀπερίγραπτος καί οἱ ἐνέργειές του εἶναι ἀπερίγραπτες.
Δέν μποροῦμε νά ποῦμε πολλά γι’ αὐτές. Μᾶς «ὁμιλεῖ» ὁ Θεός δι’ αὐτῶν μέ ἄρρητα
ρήματα. Εἶναι ἀκατανόητα τά ἔργα τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἀκατάληπτος ὁ Θεός καί
ἀπερίγραπτος.

27.Ὁ ἀκόρεστος Θεῖος ἔρως

«Ἡ ψυχή φοβᾶται», ὁμολογεῖ ὁ Ἅγιος Σιλουανός, «ἀλλά συγχρόνως παρασύρεται νά

γράψει ἔστω καί λίγες λέξεις γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Τό πνεῦμα μου ἀδυνατεῖ
νά βρεῖ λόγο, ἀλλά ἡ ἀγάπη μέ προτρέπει. Ὤ! ἄνθρωπε ἀνίσχυρο πλάσμα. Ὅταν ἡ
Χάρη εἶναι μέσα μας τό Πνεῦμα καίει καί ὁρμᾶ ἡμέρα καί νύχτα πρός τόν Κύριο.
Γιατί ἡ Χάρη αἰχμαλωτίζει τήν ψυχή στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί αὐτή δέν θέλει νά
ἀποσπαστεῖ ἀπό τόν Κύριο γιατί δέν μπορεῖ νά χορτάσει τήν γλυκύτητα τοῦ Ἁγίου
Πνεύματος»[7]. Αὐτό ἀκριβῶς ἔλεγε καί ὁ μακαριστός Πατήρ Πορφύριος: ὁ Θεός,
ἔλεγε, εἶναι ἕνας «ἔρως ἀκόρεστος». Ἕνας ἔρωτας πού δέν κορέννυται ποτέ... Δέν
μπορεῖς νά χορτάσεις τήν Θεία Ἀγάπη.

Ἡ ψυχή ὅταν κυριευθεῖ ἀπό τή Θεία Χάρη ὁρμάει ἀκάθεκτη πρός τόν Θεό καί
προσπαθεῖ νά Τόν φθάσει. Ἐκεῖ πού νομίζει ὅτι Τόν φθάνει, ἐκεῖ Τόν χάνει... Πάλι
προσπαθεῖ καί πάλι προχωράει μέχρι νά εἰσέλθει στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ἐκεῖ πάλι
θά συνεχίζει νά προχωράει ἀπό ἔκπληξη σέ ἔκπληξη, ἀπό μέθεξη σέ πληρέστερη
μέθεξη τοῦ Θεοῦ. Αὐτό θά συνεχίζεται στούς αἰῶνες τῶν αἰώνων. Ὁ Θεός εἶναι
ἄπειρος. Ἡ ζωή μας καί ἡ αἰώνια ζωή εἶναι μία συνεχής ἀτελεύτητη πορεία πρός τόν
ἄπειρο Θεό, ἀλλά καί μία διαρκής αἰώνια Θεία μέθεξη διαρκῶς αὐξανόμενη.
Ἡ ἐν Χριστῷ ζωή εἶναι ἕνα συνεχές ἄνοιγμα, μία συνεχής μετοχή, μία διαρκής
μέθεξη τοῦ Θεοῦ ἡ ὁποία δέν ἔχει ποτέ τέλος.

Ἴσως πεῖτε:
-Δέν θά βαριόμαστε στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ;
-Ὄχι, διότι συνεχῶς ὅλο καί περισσότερο θά μετέχουμε στόν ἄπειρο Θεό, χωρίς ποτέ
νά κορέννυται αὐτή μας ἡ ἐπιθυμία γιά τόν Θεό.

28. Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ δέν «ἀντέχεται».

Καί τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ οὐκ ἔστι τέλος. Γνωρίζω κάποιον ἄνθρωπο πού ὁ ἐλεήμων
Κύριος τόν ἐπισκέφτηκε μέ τήν χάρη Του. Καί ἄν τόν ρωτοῦσε ὁ Κύριος: «Θέλεις
νά σοῦ δώσω ἀκόμα περισσότερο; Να σοῦ δώσω καί ἄλλη χάρη;», τότε ἡ ψυχή
λόγῳ τῆς ἀδυναμίας τοῦ σώματος θά ἔλεγε : «Ἐσύ Κύριε βλέπεις ὅτι ἄν μοῦ δώσεις
περισσότερο θά πεθάνω»[8].

76
Δηλαδή «θά χωριστεῖ ἡ ψυχή ἀπ’ το σῶμα μου». Δέν ἀντέχει τό σῶμα τήν μεγάλη
Θεία Χάρη. Ἐνῷμετά θάνατον, ὅταν δέν θά ὑπάρχει αὐτό τό χοϊκό σῶμα
συνδεδεμένο μέ τήν ψυχή, τότε θά εἶναι πολύ καλλίτερα τά πράγματα. Θά εἶναι
πολλή μεγαλύτερη ἡ χαρά καί ἡ μετοχή μέσα στήν Χάρη τοῦ Θεοῦ.

Γιατί ὁ ἄνθρωπος εἶναι περιορισμένος καί δέν μπορεῖ νά ἀντέξει στό πλήρωμα τῆς
χάριτος. Ἔτσι καί οἱ μαθητές τοῦ Χριστοῦ ἔπεσαν μέ τό πρόσωπο στή γῆ στό
Θαβώρ, ἔνεκα τῆς δόξης τοῦ Κυρίου. Καί κανένας δέν μπορεῖ νά συλλάβει πῶς δίνει
ὁ Κύριος τήν χάρη του στήν ψυχή[9].

29. Ὁ Θεός ἔρχεται ἀθόρυβα.

Εἶναι ἀκατάληπτος καί ὁ τρόπος, τό πῶς ἔρχεται ἡ Χάρις...

Μυστικά, χωρίς θορύβο, ἀψοφητί- ὅπως λένε οἱ ἅγιοι Πατέρες- χωρίς ψόφο, χωρίς
κανένα ἐντυπωσιασμό. Ἔτσι εἶναι ὁ Θεός... ἀθόρυβος, γλυκός σάν μιά λεπτή αὔρα.
Δέν ξέρουμε πῶς καί πότε θά ἔλθει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ...
Ἐμεῖς πρέπει νά εἴμαστε πάντα ἕτοιμοι... Ἡ ἑτοιμότητα ἔγκειται σ’ αὐτήν τήν
προσευχή: Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησέ με...Ἡ ἑτοιμότητα ἔγκειται στήν ἀδιάλειπτη
ἀναμονή τοῦ Θεοῦ, στήν προσμονή καί ἀναζήτηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

30. Τό μεγάλο πανηγύρι: Ἡ ἔλευσις τῆς Χάριτος.

Ὅταν ἔρθει αὐτή ἡ Χάρις καί ἀνάψει αὐτή ἡ φωτιά στήν καρδία μας, τότε πράγματι
συγκροτεῖται τό μεγάλο πανηγύρι.
Εἶσαι ἀγαθός Κύριε. Εὐχαριστῶ τό ἐλεός Σου. Μοῦ ἔστειλες πλούσιο τό Ἅγιο
Πνεῦμα Σου καί ἔδωσες νά γευθῶ ἐγώ ὁ ἁμαρτωλός τήν ἀγάπη Σου. Καί ἡ ψυχή
ἑλκύεται πρός Ἐσένα τό Φῶς τό ἀπρόσιτο[10].
Ἄς θαυμάσουμε τήν ταπείνωση τοῦ Ἁγίου! Πόσο βαθειά συναισθάνεται τήν
ἀρρώστεια του!... Ὁμολογεῖ: «Εἶμαι Ὁ ἁμαρτωλός. Κι ὅμως Ἐσύ καταδέχθηκες νά
ἔλθεις σέ μένα καί νά μοῦ φανερώσεις τήν ἀγάπη Σου».
Ποιός θά μποροῦσε νά Σέ γνωρίσει ἄν Ἐσύ Ἐλεήμων δέν εὐδοκοῦσες νά
ἐμφανισθεῖς στήν ψυχή; Καί Σέ εἶδε καί Σέ γνώρισε τόν Δημιουργό καί ἀγαθό Θεό
Της καί ἀκόρεστα Σέ ποθεῖ. Γιατί Ἐσύ ἐλεήμων προσείλκυσες κοντά Σου τήν ψυχή
μέ τήν ἀγάπη πού γνώρισε ἡ ψυχή μου. Βλέπεις Κύριε πόσο ἀσθενική καί ἁμαρτωλή
εἶναι ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά Ἐσύ δίνεις Ἐλεήμων στήν ψυχή τήν δύναμη νά Σ’
ἀγαπᾶ. Καί φοβᾶται ἡ ψυχή μήπως χάσει τήν ταπείνωση τήν ὁποία προσπαθοῦν νά
τίς ἀφαιρέσουν οἱ ἐχθροί. Γιατί χωρίς τήν ταπείνωση ἡ Χάρη Σου ἐγκαταλείπει τήν
ψυχή[11].

77
31.Ὅλοι ὀφείλουμε νά γίνουμε ἅγιοι, προσηλώνοντας τόν νοῦ μας στόν Θεό.

Ὁμιλοῦμε - θά λέγαμε- τώρα γιά ὑψηλές πνευματικές καταστάσεις... Καί ἴσως πεῖτε:
-Γιατί νά τά λέμε αὐτά; Ἀφοῦ δέν εἶναι γιά μᾶς... Γιά μᾶς ἁρμόζει νά λεχθεῖ κάτι
πρακτικό, κάτι ἠθοπλαστικό...

-Ὄχι. Ἀντίθετα, ἡ πρός τόν Θεό ἀγάπη εἶναι τό πιό σημαντικό. Πρέπει νά τό
καταλάβουμε ὅτι ἡ πρώτη ἐπιδίωξή μας θά πρέπει νά εἶναι τό ν’ ἀγαπήσουμε τόν
Θεό, τό νά μεταθέσουμε τόν νοῦ μας ἀπό τά γήϊνα στά οὐράνια.

«Ξένον τόκον ἰδόντες ξενωθῶμεν τοῦ κόσμου τόν νοῦν εἰς οὐρανόν μεταθέντες»,
ὅπως λέμε στούς Χαιρετισμούς. Θά πρέπει ὁ νοῦς μας νά μετατεθεῖ στό Θεό. Καί
αὐτό δέν εἶναι γιά τούς μορφωμένους-καλλιεργημένους διανοητικά, (ὅπως ἴσως
κάποιοι θά ἰσχυρίζονταν)- εἶναι γιά ὅλους. Εἶναι καί γιά τούς ἀμόρφωτους, καί γιά
τούς ἁπλούς.Οἱ πιό μεγάλοι σύγχρονοι Γεροντάδες ἦταν σχεδόν ὅλοι τελείως
ἀμόρφωτοι. Εἶχαν ὅμως σέ μεγάλο βαθμό αὐτόν τόν Θεῖο Ἔρωτα, αὐτήν τήν συνεχή
μετάσταση τοῦ νοῦ τους στόν Θεόν.

Ἡ μετάθεση-μετάσταση-προσήλωση, τό συνεχές τῆς παραμονῆς τοῦ νοῦ στόν Θεό:

Αὐτό ἀκριβῶς εἶναι καί ὁ στόχος τῆς ὅλης ἀσκητικῆς προσπάθειας τῶν μοναχῶν.
Ἔλεγε ἕνας σύγχρονος Γέροντας: Ἐμεῖς (οἱ μοναχοί) «νοῦν τηροῦμε», δηλ.
προσέχουμε τόν νοῦ μας.

-Τί προσέχουμε;
-Προσέχουμε ὥστε ὁ νοῦς μας νά εἶναι στόν Θεό, ν’ ἀγαπάει τόν Θεό καί νά
αἰσθάνεται τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.
Αὐτή ἡ παραμονή τοῦ νοῦ στόν Θεό εἶναι πού ἁγιάζει τόν ἄνθρωπο καί τόν βοηθάει
νά πραγματώσει τό «καθ’ ὁμοίωση».

32.Ἡ ταπείνωση ἀπαραίτητη γιά τήν ἕλκυση τῆς Θείας Χάρης.

Τί νά Σοῦ ἀνταποδώσω Κύριέ μου! Ἐγώ εἶμαι βδέλυγμα, τό ξέρει ὁ Κύριος, ἀλλά
μοῦ ἀρέσει νά ταπεινώνω τήν ψυχή μου καί νά ἀγαπῶ τόν πλησίον μου, ἔστω καί ἄν
μέ πρόσβαλε σέ κάτι[12]. Ὁ Ἅγιος, ὡς ὥριμος πνευματικά, ἔχει κατανοήσει πλέον,
ὅτι τό κλειδί γιά νά μήν χάσει ὁ πιστός τήν χάρη εἶναι ἡ ταπείνωση. Τό κλειδί γιά νά
ἑλκύσει κάποιος τόν Θεό εἶναι πάλι ἡ ταπείνωση. Καρπός τῆς βιωματικῆς του
ταπείνωσης εἶναι ἡ ὁμολογία του: «Εἶμαι βδέλυγμα μπροστά στόν Θεό, εἶμαι δηλαδή
ἀηδία, μπροστά Σου καί μπροστά σ’ ὅλη τήν κτίση».

Ὅπως λένε τά τροπάρια τῆς Παρακλητικῆς: «Εἶμαι τό μόλυσμα τῆς γῆς, εἶμαι αὐτός
πού μολύνω τόν ἀέρα καί ὅλο τό σύμπαν». Αὐτή ἡ συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητας
εἶναι πού ἕλκει τόν ταπεινό Θεό. Ὁ Θεός εὐαρεστεῖται στούς ταπεινούς ἀνθρώπους,
ἐνῷ ὅταν φύγει ἡ ταπείνωση τότε φεύγει καί ὁ Θεός, φεύγει ἡ Χάρις.

78
33. Τί σημαίνει ἀγαπῶ τόν Θεό καί τόν πλησίον.

«Πάντα προσεύχομαι στόν Κύριο νά μοῦ χαρίσει μέ τό ἔλεός Του νά ἀγαπῶ τούς
ἐχθρούς. Καί ἐγώ μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ δοκίμασα ΤΙ εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί ἡ
ἀγάπη τοῦ πλησίον. Καί ζητῶ νύχτα καί ἡμέρα τήν ἀγάπη ἀπό τόν Κύριο. Καί
Αὐτός μου χαρίζει δάκρυα καί κλαίω γιά ὅλο τόν κόσμο»[13].
-Βλέπετε τί σημαίνει ἀγαπῶ τόν Θεό; Λέμε πολύ εὔκολα ἀγαπάω· ἀγαπάω τόν Θεό,
ἀγαπάω τούς ἀνθρώπους... Τί σημαίνει ἀγαπάω;

-Εἶναι κάτι πάρα πολύ μεγάλο, εἶναι ἕνα δῶρο τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἕνα κλάμα γιά ὅλο τόν
κόσμο. Ἄν ὅμως κατακρίνω ἤ βλέπω κάποιον χωρίς συμπάθεια τότε τά δάκρυα
σταματοῦν.

-Γιατί;
-Διότι ἡ κατάκριση εἶναι ἐγωισμός, εἶναι ὑπερηφάνεια, εἶναι μεγάλη ἁμαρτία. Ὁπότε
φεύγει ἡ χάρις, φεύγει καί τό κατανυκτικό δάκρυ, τό ἀποτέλεσμα τῆς Χάρης. Καί
τότε ἡ ψυχή ἀθυμεῖ, πέφτει σέ θλίψη, σέ μελαγχολία. «Ἀρχίζω ὅμως πάλι νά ζητῶ
ἄφεσιν ἀπό τόν Κύριο καί ὁ Ἐλεήμων Κύριος συγχωρεῖ ἐμένα τόν ἁμαρτωλό»[14].

34.Ποτέ ἀπελπισία

Ξέρει ὁ Ἅγιος νά πολεμάει. Δέν ἀπελπίζεται. Λέει: «Πάλι ἔπεσα, ἀλλά καταφεύγω
στόν Θεό καί ζητάω τό ἔλεος, τή συγχώρηση. Καί ὁ Θεός μέ συγχωρεῖ».
«Ἀδελφοί, γράφω ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Ταπεινῶστε τίς καρδιές σας καί θά δεῖτε τό
ἔλεος τοῦ Κυρίου ἤδη ἐπάνω στή γῆ»[1].

35.Ἡ ὑπερηφάνεια: τό μεγάλο ἐμπόδιο στή Θεία Χάρη

-Τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ ὑπάρχει, ἀλλά γιατί δέν τό αἰσθανόμαστε;

-Διότι ἔχουμε ὑπερηφάνεια.
«Ταπεινῶστε ἀδελφοί τίς καρδιές σας», λέει ὁ Ἅγιος, «καί θά αἰσθανθῆτε τό ἔλεος
τοῦ Θεοῦ πού ἤδη ὑπάρχει καί σᾶς προσφέρεται». Δέν εἶναι σωστό νά νομίζουμε ὅτι
καλοῦμε τόν Θεό καί δέν ἔρχεται. Ὁ Θεός εἶναι πολύ κοντά μας. Ὅμως δέν Τόν
αἰσθανόμαστε γιατί ἔχουμε χτίσει τείχη γύρω μας, μέ τόν ἐγωισμό καί τήν
ὑπερηφάνεια μας.

36.Ἡ διαφορά τῆς Θεϊκῆς ἀπό τίς ἀνθρώπινες ἀγάπες.

«Θά δεῖτε τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ καί θά γνωρίσετε τόν οὐράνιο δημιουργό. Καί ἡ ψυχή
σας δέν θά γνωρίσει κορεσμό στήν ἀγάπη».
Οἱ ἀνθρώπινες ἀγάπες καί οἱ ἔρωτες ἔχουνε κορεσμό. Κάποια στιγμή ὅσοι εἶχαν
πιαστεῖ στά δίχτυα των ὁμολογοῦνε: «βαρέθηκα». Ἐπίσης φοβοῦνται κάπως οἱ

79
ἄνθρωποι καί λένε: «Θά παντρευτῶ καί θά περάσω τόσα χρόνια συνέχεια μέ τόν ἴδιο
ἄνθρωπο;(!) Δέν θά βαρεθῶ;».
Ὡς ἐπακόλουθο αὐτοῦ λένε: «Νά παντρευτοῦμε πιό μεγάλοι (σέ πιό προχωρημένη
ἡλικία) γιά νά μήν βαρεθοῦμε» καί...κάτι τέτοιες θεωρίες. Ἀλλά αὐτά εἶναι, θά
λέγαμε, γελοῖα, ἀνόητα πράγματα.

-Γιατί;
-Διότι οἱ ἄνθρωποι πού τά λένε αὐτά δέν γνωρίζουν τόν σκοπό τοῦ γάμου. Δέν ἔχουν
καταλάβει ὅτι αὐτή ἡ ἀρχική σαρκική ἀγάπη, ἤ ἀκόμη καί ἡ ψυχική ἀγάπη, πού τούς
ἕνωσε, (αὐτό, πού λέμε ἔρωτας), πρέπει μέσα στό γάμο νά μεταστραφεῖ, νά
ὑπερβαθεῖ καί νά γίνει πνευματική ἀγάπη. Ὁπότε μετά ἡ ἕνωση εἶναι αἰώνια, εἶναι
ἀδιάσπαστη, διότι εἶναι Ἁγιοπνευματική ἕνωση-ἀγάπη.

Τότε δέν βαριέσαι ποτέ πλέον τόν ἄλλον διότι αἰσθάνεσαι ὅτι ὁ ἄλλος εἶναι εἰκόνα
τοῦ Θεοῦ καί εἶναι ἕνα μαζί σου. Σέ συνδέει μέ τόν ἄλλον ὄχι ἡ σάρκα, οὔτε ἡ ψυχή,
οὔτε τά κοινά σημεῖα τοῦ χαρακτήρα. Σέ συνδέει τό Ἅγιο Πνεῦμα καί ὁ σύνδεσμος
τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι ἀδιάλυτος, ἀδιάλειπτος, ἀκατάλυτος καί αἰώνιος.

Νά λοιπόν τί πρέπει νά προσπαθοῦν οἱ ἄνθρωποι, πού θέλουν νά συνδεθοῦν μεταξύ

τους: νά ἀποκτήσουν τό Ἅγιο Πνεῦμα, τό Ὁποῖο θά τούς ἑνώσει γιά πάντα. Ἡ ἐν
Ἁγίῳ Πνεύματι ἀγάπη πλέον δέν κουράζει, οὔτε κορέννυται, οὔτε τήν βαριέται
κανείς. Ἐνῷ τίς ἡδονές τίς σαρκικές ἔρχεται κάποια στιγμή πού οἱ ἄνθρωποι τίς
βαριοῦνται.

Γιά αὐτό καί οἱ φιλήδονοι ἄνθρωποι, πού εἶναι παραδομένοι στίς σαρκικές ἡδονές,
θέλουν συνεχῶς νά ἀλλάζουνε τρόπο ἱκανοποίησης τοῦ πάθους τῆς φιληδονίας τους.
Προχωροῦν σέ διαστροφές, σέ πολύ ἄσχημα πράγματα καί πάλι ποτέ δέν εἶναι
ἱκανοποιημένοι.

Αὐτό εἶναι ἀκριβῶς τό στοιχεῖο τό διακριτικό, τό χαρακτηριστικό τῆς σαρκικῆς

ἡδονῆς: φέρνει κόρο, τήν βαριέται ὁ ἄνθρωπος καί συνάμα νιώθει ἄδειος. Ἡ ψυχή
τοῦ ἀνθρώπου ἔχει ἔνα ἄπειρο βάθος, ἔχει τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ . Γι’ αὐτό καί
ἀναζητάει τό ἀπόλυτο, ἀναζητάει τόν Θεό. Δέν μπορεῖ νά γεμίσει μέ φτηνά,
πρόσκαιρα, σαρκικά, γήινα πράγματα. Γεμίζει μόνον μέ τόν ἄπειρο Θεό.

37.Τό Ἅγιο Πνεῦμα μᾶς διδάσκει τί εἶναι ἡ ἀγάπη

«Κανένας δέν γνωρίζει ἀπό μόνος του ΤΙ εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἄν δέν τόν διδάξει
τό Ἅγιο Πνεῦμα»[2]. Νά τώρα τόση ὥρα μιλᾶμε γιά τόν Θεό, γιά τήν ἀγάπη πού
μᾶς ἔχει ὁ Θεός...Τήν καταλάβαμε; Δέν τήν καταλάβαμε. Δέν μποροῦμε νά τήν
καταλάβουμε ἐγκεφαλικά.

80
Κάποια στοιχεῖα λέμε... τήν περιγράφουμε κάπως, ἀλλά γιά νά τήν καταλάβουμε, νά
τήν ζήσουμε, νά τήν νοιώσουμε, θά πρέπει νά μᾶς τήν διδάξει τό Ἅγιο Πνεῦμα. Και
τήν διδάσκει τό Ἅγιο Πνεῦμα σ’ αὐτούς τούς ἀνθρώπους, πού θέλουνε νά
ἀκούσουνε τήν διδαχή του. Σ’ αὐτούς πού, ὅπως εἴπαμε, μετανοοῦνε, πού
προσεύχονται, πού μελετοῦν τόν Λόγο τοῦ Θεοῦ, πού ἐκκλησιάζονται.
«Στήν Ἐκκλησία μας ὅμως ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ εἶναι γνωστή μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα. Γι’
αὐτό μιλᾶμε γιά αὐτήν»[3].

Πιστεύω ὅτι ὅλοι μας ἐδῷ, πού προσπαθοῦμε κάπως νά ζήσουμε πνευματικά, μέ τήν
βοήθεια τοῦ πνευματικοῦ μας ὁδηγοῦ, ἔχουμε αἰσθανθεῖ κάποιες φορές τήν μεγάλη
ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.

Εἴτε σέ κάποια ὥρα τῆς Θείας λειτουργίας, εἴτε σέ κάποια ὥρα, πού κάναμε καλή
προσευχή -σωστή προσευχή- εἴτε σέ κάποια ὥρα πού μελετούσαμε τόν λόγο τοῦ
Θεοῦ, αἰσθανθήκαμε τήν πνοή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Κάπως διαφορετικά ἄγγιξαν
τήν ψυχή μας αὐτά, πού διαβάσαμε ἤ ἀκούσαμε ἐκείνη τήν στιγμή.

38.Ὁ φόβος τοῦ θανάτου ὑπάρχει στήν ψυχή πού δέν γνώρισε τόν Κύριο

«Ἡ ἁμαρτωλή ψυχή, πού δέν γνωρίζει τόν Κύριο, φοβᾶται τόν θάνατο. Καί νομίζει
πώς ὁ Κύριος δέν θά τῆς συγχωρέσει τίς ἁμαρτίες της»[4].
Αὐτή εἶναι ἡ ἀπάτη τοῦ διαβόλου. Παρουσιάζει τόν Θεό σάν ἕναν φοβερό,
ἐκδικητικό, θεό- ἀστυνομικό ὁ ὁποῖος εἶναι ἔτοιμος νά μᾶς κόψει τό κεφάλι μέ τήν
ρομφαία του. Ὅμως δέν εἶναι ἔτσι. Ὁ Θεός εἶναι ὅλος ἀγάπη καί συγχωρεῖ ὅλες τίς
ἁμαρτίες τοῦ ἀνθρώπου, πού μετανοεῖ. Ὅταν ὅμως ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀμετανόητος,
δέν τό καταλαβαίνει αὐτό, ἐνῶ ἀντίθετα ἀποδέχεται τίς ὑποβολές τοῦ πονηροῦ (ὅτι ὁ
Θεός εἶναι κάτι σάν ἀστυνόμος πού ἐκδικεῖται).
«Γίνεται αὐτό», παρατηρεῖ ὁ Ὅσιος Σιλουανός, «ἐπειδή ἡ ψυχή δέν γνωρίζει τόν
Κύριο καί πόσο πολύ μᾶς ἀγαπᾶ. Ἄν ὅμως τό γνώριζε αὐτό ὁ κόσμος κανένας δέν θά
ἀπελπιζόταν. Γιατί ὁ Κύριος ὄχι μόνον συγχωρεῖ ἀλλά καί χαίρεται πολύ γιά τήν
ἐπιστροφή τοῦ ἁμαρτωλοῦ. Ἀκόμη καί νά πλησίασε ὁ θάνατος πίστευε ἀκράδαντα
πώς, μόλις παρακαλέσεις, θά λάβεις ἀμέσως τή ἄφεση»[5].

39.Τί πρέπει νά κάνουμε ὅταν εἴμαστε πεσμένοι;

Εἶναι μιά μεγάλη ἀπάτη τοῦ διαβόλου αὐτή, τό νά μᾶς ρίχνει σέ ἀπελπισία μόλις
ἁμαρτήσουμε.
-Ἔπεσες;... Τέλος πάντων... Γιατί ὅμως μετά ἀπελπίζεσαι; Γιατί καταθέτεις τά ὅπλα
σάν νά χάθηκαν τά πάντα; Αὐτό εἶναι ὑπακοή στήν ὑποβολή τοῦ διαβόλου. Θά
πρέπει νά πεῖς στό Θεό:«Θεέ μου ναί! ἔπεσα. Μά καί τί ἄλλο μποροῦσα νά κάνω;
Τέτοιος πού εἶμαι ...Τί ἄλλο μπορεῖς νά περιμένεις ἀπό μένα παρά μόνο πτώσεις;
Ἐσύ ὅμως εἶσαι εὔσπλαχνος, εἶσαι ὅλος ἀγάπη καί κάνε σύμφωνα μέ αὐτό τό ὁποῖο
εἶσαι: δεῖξε μου τό ἐλεός Σου».

81
Δέν ὑπάρχει περίπτωση νά μήν δείξει ὁ Θεός τό ἐλεός Του. Διότι ἀκριβῶς γι’ αὐτό
σταυρώθηκε, γι’ αὐτό πέθανε. Θά λάβεις λοιπόν ἀμέσως τήν ἄφεση καί μήν ἀφήσεις
τόν λογισμό σου νά πεῖ: «Ἄραγε μέ συγχώρεσε ὁ Θεός τώρα;». Σίγουρα σέ
συγχώρεσε. Εἶναι βλασφημία κατά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος νά πεῖς: «Μήπως δέν μέ
συγχώρεσε;». Δέν ὑπάρχει περίπτωση νά πάει κάποιος στόν Θεό, νά
ζητήσεισυγγνώμη και νά μήν τόν συγχωρέσει ὁ Οἰκτίρμων καί Ἐλεήμων Κύριος.

40.Ἡ μεγάλη χαρά:Ὁ Κύριος μᾶς ἀγαπᾶ πάντα.

«Ὁ Κύριος δέν εἶναι ὅπως ἐμεῖς» διακηρύσσει ὁ Ἅγιος Σιλουανός καί

συνεχίζει:«Εἶναι ἀπείρως πρᾶος καί σπλαχνικός καί ἀγαθός. Καί ὅταν Τόν γνωρίσει
ἡ ψυχή καταλαμβάνεται ἀπό ἔκπληξη καί λέγει: Ἄχ, ποιόν Κύριο ἔχομε! (Τί ἀγαθό
Θεό ἔχουμε!) Τό Ἅγιο Πνεῦμα ἔδωσε στήν Ἐκκλησία μας νά γνωρίσειπόσο μεγάλη
εἶναι ἡ εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ»[6].

Αὐτή εἶναι ἡ μεγάλη μας χαρά: τό ὅτι ὁ Θεός μᾶς ἀγαπᾶ παρ’ ὅλη τήν
ἁμαρτωλότητά μας. Δέν εἶναι ἡ χαρά, ἡ ἐγωϊστική ὅτι εἴμαστε ἀναμάρτητοι.

-Ποιός εἶναι ἀναμάρτητος;

-Κανένας παρά μόνον ὁ Θεός. Ἡ μεγάλη μας χαρά εἶναι ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη, εἶναι
εὔσπλαχνος καί γίνεται ἵλεως στίς ἁμαρτίες μας. Χαιρόμαστε διότι ὁ Θεός μᾶς
συγχωράει ἀφοῦ εἶναι Πατέρας μας Φιλάνθρωπος καί μᾶς δέχεται ὅπως τόν ἄσωτο
υἱό. Δέν μᾶς ἐπιπλήττει· ὅπως ὁ Πατέρας (στήν παραβολή τοῦ ἀσώτου υἱοῦ) δέν
ἐπέπληξε τόν ἄσωτο υἱό του. Δέν τοῦ ἔκανε παρατηρήσεις, ἐνῶ θά μποροῦσε νά τοῦ
πεῖ: «Παλιόπαιδο πού ἤσουνα τόσα χρόνια... γιατί μοῦ ἔφαγες τήν περιουσία;» κ.λ.π.
Οὔτε κἄν τοῦ εἶπε: «Τέλος πάντων ἔκανες ὅ,τι ἔκανες, ἀλλά τί νά σέ κάνω πού εἶσαι
παιδί μου..., σέ συγχωράω».

Δέν τοῦ εἶπε τίποτα τέτοιο· μόνο τόν ἀγκάλιασε μέ στοργή. Ἔτσι εἶναι ὁ Θεός. Μᾶς
δέχεται χωρίς νά μᾶς ἐπιπλήξει, χωρίς νά μᾶς κάνει καμμιά παρατήρηση. Καί μᾶς
δίνει πάλι τήν στολή τήν πρώτη (τοῦ Βαπτίσματος) ὅπως στόν ἄσωτο καί
μετανοημένο υἱό.

«Ὁ Κύριος μᾶς ἀγαπᾶ καί μᾶς δέχεται μέ πραότητα χωρίς ἐπιτίμηση. Ὅπως δέν
μάλωσε ὁ εὐαγγελικός Πατέρας τόν ἄσωτο γυιό, ἀλλά διέταξε νά τοῦ δώσουν νέα
φορεσιά καί πολύτιμο δαχτυλίδι στό χέρι καί παπούτσια στά πόδια καί πρόσταξε νά
σφάξουν τό σιτευτό μοσχάρι γιά νά διασκεδάσουν γιά τήν ἀνευρεσή Του»[7], νά
χαροῦν οἱ ἄγγελοι, νά χαροῦν οἱ δίκαιοι καί οἱ ἅγιοι, νά χαρεῖ ὅλο τό σύμπαν.

82
41.Ἡ ἀπάτη τοῦ διαβόλου καί ἡ δαιμονική ντροπή πρίν τήν ἐξομολόγηση.

Γίνεται χαρά σ’ ὅλο τό σύμπαν ὅταν ἕνας ἄδικος ζητάει συγγνώμη ἀπ’ τόν Θεό. Καί
εἶναι βλασφημία νά ντρεπόμαστε νά πᾶμε νά ποῦμε στόν Θεό «συγγνώμη», ἐπειδή
σκεπτόμαστε ὅτι δέν θά μᾶς συγχωρήσει. Ὁ φόβος αὐτός καί ἡ ντροπή πηγάζει ἀπό
τήν βλάσφημη σκέψη ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἕνας ἀφιλάνθρωπος δικαστής καί τιμωρός. Ὁ
λογισμός αὐτός εἶναι ὑποβολή τοῦ πονηροῦ πνεύματος τό ὁποῖο μᾶς σιγοψιθυρίζει:«
Τί νά πεῖς τώρα στόν Θεό; Μπορεῖς νά προσευχηθεῖς τώρα; Ἔπειτα ἀπ’ αὐτό πού
ἔκανες;». Ἐπίτηδες τά λέει αὐτά ὁ πονηρός, τάχα γιά νά ὑπερασπιστεῖ τήν
«ἀξιοπρέπεια τοῦ Θεοῦ»... Ὁ σκοπός του ὅμως εἶναι νά μᾶς στερήσει τήν ἄφεση, νά
ἀποτρέψει τήν συγχώρεση, πού μέ βεβαιότητα θά λάβουμε ἄν τήν ζητήσουμε ἀπό
τόν Πανάγαθο Πατέρα καί Κύριο Μας.

42.Θά συγχωρεθοῦμε ἀπό τόν Θεό ἄν συγχωροῦμε τούς ἀδελφούς μας.

«Ὤ μέ πόση πραότητα καί μακροθυμία ὀφείλουμε καί μεῖς νά διορθώνωμε τόν

ἀδελφό μας, ὥστε νά γιορτάζει ἡ ψυχή τήν ἐπιστροφή του»[8].
Ὅπως φέρεται σ’ ἐμᾶς ὁ Θεός, ἔτσι πρέπει νά φερόμαστε καί ἐμεῖς στούς ἀδελφούς
μας. Δέν πρέπει νά ἐπιπλήττουμε, νά μαλώνουμε καί νά παρατηροῦμε, ὡς νά εἴμαστε
ἐμεῖς οἱ ἄμεμπτοι καί οἱ ἅγιοι. Ἀντίθετα θά πρέπει νά δεχόμαστε ὅλους καί νά τούς
συγχωροῦμε πάντα. Ἡ συγχώρηση δέ καί ἡ ἀγάπη μας πρός αὐτούς, πού μᾶς
βλάπτουν μέ ὁποιονδήποτε τρόπο, θά πρέπει νά ἔχει δοθεῖ ἀπό ἐμᾶς, πρίν ἀκόμα μᾶς
ζητήσουν ἐκεῖνοι συγγνώμη. «Τό Ἅγιο Πνεῦμα διδάσκει ἀρρήτως τήν ψυχή νά
ἀγαπᾶ τούς ἀνθρώπους»[9].Ἄς ἀποκτήσουμε ἀδελφοί μου τό Ἅγιο Πνεῦμα καί μετά
Ἐκεῖνο θά μᾶς διδάξει τά πάντα. Θά μᾶς διδάξει καί πῶς νά φερόμεθα στούς
ἀδελφούς μας.

43. Προσευχή χωρίς φαντασία

«Ἀδελφοί ἄς λησμονήσουμε τήν γῆ καί ὅλα τά γήϊνα, γιατί μᾶς ἀποσποῦν ἀπό τήν
θέα τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἡ Ὁποία εἶναι ἀκατάληπτη στό νοῦ, μά τήν Ὁποία βλέπουν οἱ
Ἅγιοι στόν οὐρανό μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἐμεῖς ἄς μένωμε στήν προσευχή χωρίς
καμιά φαντασία»[1].

Θά πρέπει ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου νά παραμένει στήν καθαρή προσευχή, χωρίς

φαντασίες, χωρίς εἰκόνες, χωρίς λογισμούς.«Καί ἄς ζητήσωμε» συνεχίζει ὁ Ἅγιος
Σιλουανός, «ἀπό τόν Κύριο ταπεινό πνεῦμα καί ὁ Κύριος θά μᾶς ἀγαπήσει καί θά
μᾶς δώσειἐπί γῆς ὅ,τι ὠφελεῖ τήν ψυχή καί τό σῶμα.Ἐλεήμων Κύριε, δῶσε τή χάρη
Σου σ’ ὅλα τά ἔθνη τῆς γῆς, γιά νά Σέ γνωρίσουν, γιατί χωρίς τό Πνεῦμα Σου δέν
μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά ἐννοήσει τήν ἀγάπη Σου. Παιδιά γνωρίστε τόν Ποιητή
οὐρανοῦ καί γῆς.Σέ παρακαλῶ Κύριε, ἀπόστειλε τό ἔλεός Σου στά παιδιά τῆς γῆς
πού ἀγαπᾶς καί δῶσε τους νά Σέ γνωρίσουν μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα. Σέ ἱκετεύω, ἄκουσε

83
τήν προσευχή μου καί δῶσε σέ ὅλους νά γνωρίσουν τήν δόξα Σου μέ τό Ἅγιο
Πνεῦμα»[2].

44. Ὁ ἅγιος εἶναι αὐτός πού ἀγαπᾶ τόν Θεό καί ὅλους τούς ἀνθρώπους.

Νά ποιός εἶναι ὁ Ἅγιος; Εἶναι αὐτός πού ἀγαπάει τόν Θεό ἀλλά καί ὅλον τόν κόσμο.
Καί αὐτό εἶναι ἕνα κριτήριο τῆς ἀληθινῆς ἀγάπης. Δέν μπορεῖς νά ἰσχυρίζεσαι ὅτι
ἀγαπᾶς τόν Θεό, ἄν δέν ἀγαπᾶς ταυτόχρονα καί ὅλους τούς ἀνθρώπους. Ἔστω καί
ἕναν ἄνθρωπο ἄν δέν ἀγαπᾶς, τότε ψέμματα λές ὅτι ἀγαπᾶς τόν Θεό. Ἡ ἀγάπη στόν
Θεό, πού εἶναι δῶρο τῆς χάρης τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, σέ παρακινεῖ ν’ ἀγαπήσεις καί
ὅλους τούς ἀνθρώπους.Ὁ Ἅγιος Σιλουανός θρηνεῖ γιά ὅλον τόν κόσμο καί ἱκετεύει
τόν Θεό νά δώσει ὅλους τούς ἀνθρώπους τήν ἐμπειρία, πού ἔδωσε σ’ αὐτόν, τήν
ἐμπειρία τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό καί λέγει: «Θεέ μου ὅπως ἐμένα μἐ ἀξίωσες
νά ζήσω τό πόσο μ’ ἀγαπᾶς, ἔτσι κάνε αὐτό νά τό ζήσουν καί ὅλοι οἱ ἄνθρωποι».
Θέλει νά μοιραστεῖ αὐτήν τήν ἐμπειρία του μέ ὅλους, νά χαροῦνε καί οἱ ἄλλοι, ὅπως
χάρηκε αὐτός καί ὅπως χαίρεται συνεχῶς.

45. Γιά νά εἴμαστε μέ τόν Θεό θά πρέπει νά Τοῦ ὁμοιάζουμε.

«Ἀπό τά νεανικά μου χρόνια μοῦ ἄρεσε νά σκέφτωμαι: Ὁ Κύριος ἀναλήφθηκε στούς
οὐρανούς καί μᾶς προσμένει. Γιά νά εἴμαστε ὅμως μαζί μέ τόν Κύριο πρέπει νά
εἴμαστε ὅμοιοι μ’ Ἐκεῖνον ἤ ὅμοιοι μέ τά παιδιά, ταπεινοί καί πρᾶοι καί νά Τόν
ὑπηρετοῦμε. Τότε ὅπως λέγει ὁ Κύριος: «Ὅπου εἰμι ἐγώ, ἐκεῖ καί ὁ διάκονος ὁ ἐμός
ἔσται», θά εἴμαστε κι ἐμεῖς μαζί Του στήν βασιλεία τῶν οὐρανῶν»[3].
Σκεφτόντανε ἀπό μικρό παιδάκι πώς ὁ Κύριος πού ἔφυγε στόν οὐρανό ἀναλήφθηκε
καί μᾶς περιμένει. «Ἀλλά», λέει, «γιά νά ‘μαστε κοντά Του, γιά νά πᾶμε κοντά Του,
πρέπει νά ‘μαστε σάν κι Αὐτόν ἤ τουλάχιστον νά γίνουμε σάν τά παιδάκια, ταπεινοί
καί πρᾶοι».

46.Ὁ πόθος γιά τόν οὐρανό καί τόν Θεό.

«Τώρα ὅμως ἡ ψυχή μου σκοτίστηκε καί ἀθύμησε καί δέν μπορῶ νά ὑψώσω καθαρό
νοῦ στόν Θεό καί δέν ἔχω δάκρυα γιά νά θρηνήσω τά ἄθλια ἔργα μου. Μαράθηκε ἡ
ψυχή μου καί ἀπόκαμε ἀπό τό σκοτάδι τῆς ζωῆς αὐτῆς...
Ἄχ! ποιός θά μποροῦσε νά μοῦ πεῖ τόν ἀγαπημένο ὕμνο τῶν παιδικῶν μου χρόνων
γιά τό πῶς ἀναλήφθηκε ὁ Κύριος στούς οὐρανούς καί μέ πόσο πόθο μᾶς περιμένει
κοντά Του. Θ’ ἄκουγα δακρυσμένος αὐτό τόν ὕμνο, γιατί ἡ ψυχή μου πλήττει στήν
γῆ»[4]. Πόσο ποθεῖ ὁ Ἅγιος τόν οὐρανό! Ἔχει συνεχῶς αὐτήν τήν γλυκειά ἀνάμνηση
τῶν παιδικῶν του χρόνων. Ὄντως ὁ Κύριος μέ τό σῶμα Του εἶναι τώρα στούς
οὐρανούς καί μᾶς περιμένει. Ὅπως Τόν βλέπουμε στίς εἰκόνες ἔτσι εἶναι ὁ Κύριος
τώρα καί ἔτσι θά εἶναι στήν αἰωνιότητα. Ὁ Χριστός μας ἔχει καί τήν ἀνθρώπινη
φύση, δέν εἶναι μόνο Πνεῦμα, ὅπως εἶναι ὁ Πατέρας καί τό Ἅγιο Πνεῦμα.
Ἀναλήφθηκε, ἐνῶ εὐλογοῦσε τούς ἁγίους Του μαθητάς καί Ἀποστόλους. Τώρα δέ,

84
σέ στάση εὐλογίας βρίσκεται στόν οὐρανό καί εὐλογώντας ὅλον τόν κόσμο μᾶς
περιμένει. Ἐμεῖς πρέπει νά ἐργαστοῦμε ὥστε νά γίνουμε δεκτικοί τῆς εὐλογίας τοῦ
Κυρίου. Ἔτσι μόνο θά ξεφύγουμε ἀπ’ τήν ἔλξη τῶν γηΐνων καί θά πορευθοῦμε εἰς
συνάντησίν Του.

47.Θρῆνος γιά ὅλη τήν πεσμένη ἀνθρώπινη φύση.

«Τί ἔπαθα; Πῶς ἔχασα τήν χαρά; Θα τήν ξαναβρῶ ἄραγε ποτέ; Θρηνῆστε μαζί μου
ὅλα τά πουλιά καί τά θηρία. Θρηνῆστε μαζί μου δάσος καί ἐρημιά. Θρήνησε μαζί
μου, ὁλόκληρη ἡ κτίση τοῦ Θεοῦ καί παρηγόρησέ με στόν πόνο καί τή λύπη μου»[5].
Βλέπετε καί οἱ Ἅγιοι εἶναι πολύ ἀνθρώπινοι. Δέν εἶναι ὄντα ἐξωκόσμια (σάν τά
θρυλούμενα UFO). Ἔχουν κι αὐτοί τίς δυσκολίες τους, τήν πάλη, τούς ἀγῶνες καί τίς
πτώσεις τους. Παρακινοῦν ὅλη τήν φύση νά θρηνήσει μαζί τους, γιά τήν πτώση ὅλου
τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Θρηνοῦν οἱ Ἅγιοι διότι ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι «γίναμε σάρκες»,
ἐπιρρεπεῖς στήν ἁμαρτία. Λίγο ἄν ἀφήσουμε τό νοῦ μας ἀμέσως πηγαίνει στό
πονηρό, στό κακό. Τό ζοῦσαν πολύ ἔντονα αὐτό οἱ Ἅγιοι καί δέν τό ἄντεχαν, γιαυτό
καί ἔλεγαν: «Ποτέ Κύριε θά ἐλευθερωθοῦμε ἀπ’ αὐτά;».

48.Ἡ λύπη τῆς Θεοτόκου

«Νά τί συλλογιέται ἡ ψυχή μου:Ἄν ἐγώ ἀγαπῶ τόσο λίγο τόν Θεό καί ἡ ψυχή μου
νοσταλγεῖ μέ τόσοπόθο τόν Κύριο, τότε πόσο μεγάλη ἦταν ἡ λύπη τῆς Θεομήτορος,
ὅταν ἔμεινε στήν γῆ μετά τήν Ἀνάληψη τοῦ Κυρίου;»[6]. Πόση λύπη πράγματι θά
εἶχε ἡ Παναγία Μας ὅταν ἔμεινε μόνη Της. Πόσο θά Τῆς κόστισε πού ἔφυγε ὁ
Κύριος στόν οὐρανό καί Τήν ἄφησε, Τήν παρέδωσε στόν Ἅγιο Ἰωάννη!
«Δέν διετύπωσε γραπτῶς τό πένθος της ψυχῆς Της καί ξέρουμε λίγα γιά τόν ἐπίγειο
βίο Της. Πρέπει ὅμως νά σκεφτώμαστε πώς δέν εἴμαστε σέ θέση νά ἐννοήσωμε τήν
πληρότητα τῆς ἀγάπης Της γιά τόν Υἱό καί Θεό Της»[7].
Τήν μέγιστη ἀγάπη στόν Θεό τήν εἶχε ἡ Παναγία καί τήν ἔχει περισσότερο ἀπό κάθε
ἄλλο ἄνθρωπο. Γι’ αὐτό καί πόνεσε τόσο πολύ ὅταν ὁ Χριστός ἔφυγε.

49.Ἡ ἀγάπη τῆς Θεοτόκου γιά ὅλον τόν κόσμο.

«Ἡ καρδιά της Θεομήτορος, ὅλες οἱ σκέψεις Της, ὅλη ἡ ψυχή Της ἦταν στόν Κύριο.
Συνάμα ἀγαποῦσε τό λαό καί προσευχόταν θερμά γιά τούς ἀνθρώπους, γιά τούς
νέους χριστιανούς νά τούς ἐνισχύση ὁ Κύριος καί γιά ὅλο τόν κόσμο, ὥστε νά
σωθοῦν οἱ πάντες. Σ’ αὐτήν τήν προσευχή βρισκόταν ἡ χαρά καί ἡ παρηγοριά Της
ἐπί γῆς»[8].Πράγματι, διότι ὅπως εἴπαμε, ὅποιος ἀγαπάει τόν Θεό, δέν εἶναι δυνατόν
νά μήν ἀγαπήσει καί τόν λαό τοῦ Θεοῦ. Προσευχόταν ἡ Παναγία Μας θερμά γιά
τούς ἀνθρώπους, γιά τούς νέους χριστιανούς· πού τότε εἴχανε μόλις μπεῖ μέσα στήν
Ἐκκλησία ἀκούγοντας τό κήρυγμα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων.Προσευχόταν ἡ Παναγία
Μας νά τούς ἐνισχύσει ὁ Κύριος καί νά τούς στερεώσει στήν νέα τους ζωή.

85
Προσευχόταν καί γιά ὅλο τό κόσμο, ὥστε ὅλοι νά σωθοῦν. Στήν προσευχή αὐτήν
βρισκόταν ἡ χαρά καί ἡ παρηγοριά Της πάνω στή γῆ.

50.Ἡ προσευχή καί ἡ Θεία Λειτουργία: ἡ παρηγορία μας.

Ἡ προσευχή, ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι καί ἡ δική μας παρηγοριά. Ὁ Κύριος «λείπει».
Στερούμαστε τήν σωματική Του παρουσία, ἀλλά δέν λείπει· εἶναι μαζί μας μέ τό
Ἅγιο Του Πνεῦμα. Εἶναι μαζί μας μυστηριακά στήν Θεία Λειτουργία, στήν Ἁγία
Μας ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Στερούμαστε τήν ἀνθρώπινη-σωματική παρουσία Του,
ἀλλά ἔχουμε τούς ἀδελφούς μας καί ὅταν προσευχόμαστε ὁ ἕνας γιά τόν ἅλλον, αὐτή
εἶναι ἡ παρηγοριά μας. Ἡ γεμάτη ἀγάπη προσευχή μας γιά τούς ἀδελφούς, εἶναι ἡ
γλυκιά συντροφιά μας. Αὐτήν τήν μεταξύ μας ἀδελφική ἀγάπη ἔδωσε ὁ Θεός ὡς
παρηγοριά στίς θλίψεις, πού συναντοῦμε σ’ αὐτήν τήν κοιλάδα τοῦ κλαυθμῶνος, πού
λέγεται γῆ. Αὐτή ἡ μεταξύ μας ἀγάπη λειτουργεῖ καί ὡς στήριγμα γιά νά ἀνεβοῦμε
στόν οὐρανό.

51.Ἡ ἀγάπη καί τά ἀποτελέσματα της.

Τό πλήρωμα τῆς ἀγάπης τῆς Θεομήτορος εἶναι ἄφθαστο γιά μᾶς.Δέν μποροῦμε νά
φτάσουμε τήν ἀγάπη πού εἶχε ἡ Παναγία γιά τόν Κύριο.Ἀναγνωρίζουμε ὅτι:

«Ὅσο μεγαλύτερη εἶναι ἡ ἀγάπη τόσο μεγαλύτερη εἶναι καί ἡ ὀδύνη τῆς ψυχῆς.
Ὅσο πληρέστερη ἡ ἀγάπη τόση πληρέστερη καί ἡ γνώση»[9].
Ὅσο περισσότερο ἀγαπήσουμε τόν Θεό τόσο πιό βαθειά θά Τόν γνωρίσουμε.
«Ὅσο πιό φλογερή ἀγάπη τόσο πιό πύρινη ἡ προσευχή. Ὅσο τελειότερη ἀγάπη τόσο
ἁγιότερος ὁ βίος. Κανένας ἀπό μᾶς δέν φτάνει στήν τελειότητα τῆς ἀγάπης τῆς
Θεοτόκου καί ὅλοι ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό ἀδαμιαία μετάνοια. Μερικῶς ὅμως, ὅπως μᾶς
διδάσκει τό Ἅγιο Πνεῦμα στήν Ἐκκλησία, κατανοοῦμε κι ἐμεῖς αὐτή τήν
ἀγάπη»[10].Δέν φτάνουμε τήν ἀγάπη τῆς Παναγίας, ἀλλά ἕνα κομμάτι, ἕνα μέρος
τῆς ἀγάπης τό κατανοοῦμε καί ἐμεῖς γιατί μᾶς τό φανερώνει τό Ἅγιο Πνεῦμα μέσα
στήν Ἐκκλησία.

52.Τό σημεῖο ἀναγνώρισης τοῦ Δεσπότου: Ἡ γλυκειά φλόγα τῆς καρδιᾶς.

«Οὐχί ἡ καρδία ἡμῶν καιομένην ἦν ἐν ἡμῖν;»(Λουκ. Κδ΄ 32) ἔλεγαν οἱ Ἀπόστολοι

ὅταν τούς πλησίασε ὁ Χριστός. Ἔτσι ἀναγνωρίζει ἡ ψυχή τόν Δεσπότη καί τόν
ἀγαπᾶ καί ἡ γλυκύτητα τῆς ἀγάπης Του εἶναι φλογερή. Στούς οὐρανούς ἡ ἑνιαία
ἀγάπη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος περιβάλλει τούς πάντες. Στή γῆ ὅμως ἄλλοι ἀγαποῦν
τόν Κύριο πολύ, ἄλλοι λίγο καί ἄλλοι καθόλου.

Ψυχή, πού εἶναι γεμάτη ἀπ’ τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ λησμονεῖ καί οὐρανό καί γῆ. Τό
πνεῦμα φλέγεται καί βλέπει ἀοράτως τόν Ποθούμενον καί ἡ ψυχή χύνει ἄφθονα

86
γλυκά δάκρυα καί δέν μπορεῖ νά ἀποσπασθεῖ οὔτε μιά στιγμή ἀπό τόν Κύριο, γιατί ἡ
χάρη τοῦ Θεοῦ δίνει δύναμη νά ἀγαποῦμε τόν Ἀγαπημένο»[11].

Ἄς μείνουμε σ’ αὐτά καί ἄς δοξάσουμε τόν Θεό, πού μᾶς ἔδωσε τούς Ἁγίους μας,
ὥστε νά μᾶς φωτίζουν καί νά μᾶς λένε αὐτά τά ὑπέροχα πράγματα, τά ὁποῖα
φαίνονται ἴσως μακρυνά γιά μᾶς, ἀλλά δέν πρέπει νά εἶναι μακρυνά. Θά πρέπει καί
ἐμεῖς νά προσπαθήσουμε νά ἀνάψουμε αὐτό τό πῦρ τῆς πρός τόν Θεόν ἀγάπης ἐντός
μας. Ὁ Κύριος εἶπε ὅτι γι’ αὐτό τόν λόγο ἦρθα στή γῆ: γιά ν’ ἀνάψω φωτιά, τήν
φωτιά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

«Καί τί θέλω περισσότερο ἀπό τό νά ἀνάψει αὐτή ἡ φωτιά»[12], ἔστω σέ κάποιες

καρδιές...Αὐτό εἶναι πού ἀναπαύει τόν Θεό, τό ν’ ἀνάψει ἡ φωτιά τοῦ Θείου ἔρωτα
στίς καρδιές μας καί νά καίγεται ἡ καρδιά μας ἀπό τήν Θεία Ἀγάπη, ἀπό τήν ἀγάπη
πρός τόν Θεό. Ἄν συμβαίνει αὐτό, τότε θά καίγεται καί ἀπό ἀγάπη γιά τούς ἄλλους
ἀνθρώπους. Τότε καί ἡ ζωή μας θά εἶναι παραδεισένια καί ἡ γῆ θά γίνει παράδεισος.

Βέβαια αὐτό δέν θά γίνει ποτέ στόν «παρόντα αἰῶνα», διότι δέν τό θέλουν ὅλοι οἱ
ἄνθρωποι. Ἐμεῖς ὅμως μποροῦμε νά τό ἐπιδιώξουμε γιά τόν ἑαυτό μας, γιά τήν
ἐνορία μας, γιά τήν Ἐκκλησία μας, γιά ἐκεῖ πού ὁ καθένας μας εἶναι ταγμένος. Ἄς
προσπαθήσουμε μέσα στό μικρό ἤ στό μεγάλο ποίμνιο πού ἀνήκουμε νά
ἐμπνεύσουμε στό κάθε ἀδελφό μας καί πρό πάντων στόν ἑαυτό μας, νά ζεῖ αὐτή τή
ἀγάπη μέ τούς ἐν Χριστῷ ἀδελφούς. Ἄς ἀγωνιστοῦμε ὥστε νά καίγεται ἡ καρδιά μας
ἀπ΄ αὐτήν τήν ἀγάπη γιά τούς ἀδελφούς, ἀφοῦ καεῖ πρῶτα ἀπό τήν ἀγάπη γιά τόν
Θεό.

53.Ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό ἀνάβει μέ τήν ἀδιάλειπτη προσήλωση τοῦ νοῦ στόν
Θεό.

Αὐτό ἄν θέλετε κρατεῖστε ἀπό τήν ἀποψινή ὁμιλία: ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό ἀνάβει μέ
τήν ἀδιάλειπτη προσευχή, μέ τήν λειτουργική ζωή καί μέ τήν μελέτη τήν πνευματική,
τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ καί τῶν Ἁγίων Πατέρων.

87
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

54.Τό ἀνθρώπινο στοιχεῖο τῆς ἀγάπης

Ἐρώτηση:...Ἡ Παναγία Παρθένος λυπήθηκε εἴπατε γιά τήν ἀναχώρηση τοῦ Κυρίου
στόν οὐρανό. Ὅμως γνώριζε ὅτι πήγαινε νά βρεῖ τόν Πατέρα, ἐπίσης γνώριζε ὅτι εἶχε
τήν δυνατότητα ἀνά πᾶσα στιγμή νά ἐπικοινωνεῖ μαζί Του, ὅπως ἐπικοινώνησε καί
μέ τούς Ἀποστόλους. Γιατί ἔνοιωθε αὐτήν τήν μοναξιά ἤ δέν ἦταν μοναξιά πραγμα-
τικά;

Ἀπάντηση:Ἤτανε ὁ ἄνθρωπινος χωρισμός. Ἤτανε καί μάνα! Σαρκική μάνα.

Κράτησε μέσα στά σπλάχνα Της τόν Κύριο ἐννιά μῆνες, Τόν μεγάλωσε, Τόν ἔπλυνε,
Τόν θήλασε. Ὅλες ἐσεῖς πού εἶστε μάνες ξέρετε τί σημαίνει ἀγάπη στό παιδί καί τί
σημαίνει νά «φύγει» τό παιδί. Βεβαίως ἤτανε ἄνθρωπος ἡ Παναγία καί εἶναι
ἄνθρωπος. Γι’ αὐτό καί πόνεσε. Βεβαίως εἶχε ὅλα αὐτά πού λέτε καί ἤξερε ὅτι ὁ Υἱός
Της πηγαίνει στόν Θεό Πατέρα καί ὅτι θά μᾶς στείλει τό Πανάγιο Πνεῦμα. Γνώριζε
ὅτι ἔπρεπε νά φύγει ὁ Υἱός γιά νά μᾶς στείλει τόν ἄλλο Παράκλητο, τό Ἅγιο Πνεῦμα,
τό Ὁποῖο παραμένει πάντα στήν Ἐκκλησία. Παρ’ ὅλα αὐτά εἶναι καί ἄνθρωπος. Καί
οἱ Ἅγιοι ὅλοι εἴχανε τἠν ἀνθρώπινη φύση καί τήν φανέρωναν μ’ ὅλες τίς ἐκδηλώσεις
της, χωρίς ἁμαρτίες. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λ.χ. τί λέει; «Σᾶς ἀγαπῶ ἀλλά θέλω καί
νά σᾶς δῶ. Νά σᾶς συναντήσω καί σωματικά, νά δῶ τό προσωπό σας γιά νά πάρω
ἀπό τήν Χάρη σας». Εἴμαστε ἄνθρωποι καί δέν καταργεῖται τό ἀνθρώπινο στοιχεῖο
μέσα στήν Ἐκκλησία ἀλλά ἐξαγιάζεται. Ἀγαπιόμαστε ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἀλλά θέ-
λουμε καί νά βλέπουμε ὁ ἕνας τόν ἄλλον, νά ἔχουμε τήν χαρά τῆς σωματικῆς
παρουσίας καί συνάντησης.

55. Ἡ ἀγάπη καρπός τοῦ πνευματικοῦ ἀγώνα (ἄσκηση, μυστηριακή ζωή)

Ἐρώτηση: -Ἀναφέρατε τόν Ἀπόστολο Παῦλο. Ἄς θυμηθοῦμε τί συνέβη στόν

Ἀπόστολο Παῦλο στήν Δαμασκό, τήν μεταστροφή του καί τήν μετέπειτα πορεία του.
Ἔφτασε στό σημεῖο νά λέει: «ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζεῖ δέ ἐν ἐμοί Χριστός»[1].
-Μάλιστα...Αὐτή ἡ πορεία τοῦ Ἀποστόλου Παῦλου πού ἐνῷ στήν ἀρχή ἔλεγε:« ἔχω
ἄλλο νόμο στά μέλη μου πού ἀντιστρατεύεται στόν νόμο τοῦ νοός μου»[2], στό
τέλος ἔλεγε: «ζῶ ὄχι ἐγώ, ἀλλά ζεῖ ὁ Χριστός μέσα μου».
Γιατί ὅμως...Πῶς αὐτή ἡ μεγάλη ἀγάπη ἄναψε στήν καρδιά τοῦ Ἀποστόλου;
Διότι ἀγωνίστηκε πνευματικά ὁ Ἀπόστολος. Δέν ἀγωνίστηκε μόνο γιά νά
διαδώσει τό μήνυμα τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά ἀγωνίστηκε καί στόν ἑαυτό του. Ἦταν πολύ
μεγάλος ἀγωνιστής, πνευματικός μαχητής, νηπτικός καί ἀσκητικός.
Ἐκοπίαζε πολύ σωματικά, δουλαγωγοῦσε τό σῶμα του, νήστευε καί γενικά ὑπέφερε
πάρα πολλές ταλαιπωρίες σωματικές καί ψυχικές γιά χάρη τοῦ Κυρίου. Ὅλα αὐτά
τόν καθάρισαν καί ἄναψαν ἐντός του τό πῦρ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Γι’ αὐτό καί
αἰσθανότανε ὅτι μέσα του ἔμενε ὁ Χριστός κι ἐκεῖνος μέσα στόν Χριστό. Ἡ ζωή του
ἦταν ὁ Χριστός καί δέν ζοῦσε πλέον αὐτός ἀλλά ζοῦσε ὁ Χριστός μέσα σ’ αὐτόν.

88
56. Πῶς θά ἀγαπήσουμε αὐτούς πού μᾶς ζηλεύουν.

Ἐρώτηση: Ἐφόσον ...εἴπατε ὅτι ἡ ἀγάπη πρός ὅλους, ἡ ἀγάπη ζεῖ πρός ὅλους......
(ερώτηση γιά τό πῶς θά ἀγαπήσουμε ὅλους).

Ἀπάντηση: Πῶς θά ἀντιμετωπίσουμε ἕναν ποῦ μᾶς ζηλεύει γιά παράδειγμα;

Ἡ καρδιά μας δέν θά πρέπει νά πάψει νά τόν ἀγαπάει. Ὅπως ἀγαπᾶμε ὅλο τόν κόσμο
πρέπει νά ἀγαπᾶμε καί αὐτούς πού μᾶς ζηλεύουν. Τώρα τί θά κάνουμε συγκεκριμένα
γιά αὐτούς, θά μᾶς τό πεῖ ὀ πνευματικός μας.

Μία γενική συμβουλή πού δίνουν οἱ ἅγιοι Πατέρες, ὅταν κάποιος μᾶς ζηλεύει εἶναι
νά τόν ἀποφεύγουμε. Νά μήν μᾶς βλέπει ὅσο εἶναι δυνατόν καί κυρίως νά μήν βλέπει
τήν πρόοδό μας, τήν ὅποια πρόοδό μας, ἡ ὁποία πιθανότατα μπορεῖ νά τόν
παρακινίσει ὥστε νά μᾶς ζηλέψει. Τό νά τόν ἀποφεύγουμε αὐτό σ’ αὐτήν τήν
περίπτωση εἶναι ἀγάπη.

Δυστυχῶς οἱ κοσμικοί ἄνθρωποι παλαιότερα, ἀλλά καί σήμερα θέλουν νά κάνουν

ἐπίδειξη: Νά πάρουν τό καλό τους αὐτοκίνητο, νά τό κυκλοφορήσουνε, νά δείξουν
τά μπλουζάκια τους μέ τίς μάρκες κ.λ.π. Αὐτό δέν εἶναι ἀγάπη, γιατί παρακινεῖ τόν
ἄλλον σέ φθόνο. Τό γνωρίζουν αὐτό οἱ ἐπιδεικνύοντες τόν πλοῦτο τους καί τό
κάνουν ἐπίτηδες λέγοντας: «Θά τόν κάνω νά σκάσει». Αὐτό δέν εἶναι ἀγάπη
φυσικά...

Τό ἀντίθετο πρέπει νά κάνεις: Νά ξηλώσεις τίς μάρκες, τό αὐτοκίνητο πού θά πάρεις

νά εἶναι ἕνα ταπεινό αὐτοκίνητο κ.λ.π. Ὅλα αὐτά πρέπει νά τά κάνεις ἀπό ἀγάπη
στούς ἀδελφούς σου τούς ἀδύναμους, πού πέφτουνε σ’ αὐτό τό ἁμάρτημα τῆς
ζήλειας καί τοῦ φθόνου.

57.«Ἐπιθυμῶ ἀναλύσαι καί σύν Χριστῷ εἶναι»[3]

Ἐρώτηση: Πάτερ εἴπατε ὅτι ἀπό ἀγάπη ἔρχεται ὁ ἄνθρωπος σέ μία κατάσταση
.....Κηρύξατε ὅτι ἄν μπεῖ στούς ἀνθρώπους ἡ φλόγα τῆς ἀγάπης γιά τόν Θεόν οἱ
ἄνθρωποι δέν θέλουν πλέον νά παραμένουν σ’ αὐτή τή ζωή;

Ἀπάντηση: «Ἐπιθυμῶ ἀναλύσαι καί σύν Χριστῶ εἶναι», ἔλεγε ὁ Ἀπόστολος

Παῦλος. «Ἀλλά πάλι μένω», λέει «γιά χάρη σας, ἐπειδή αἰσθάνομαι ὅτι μέ
χρειάζεστε». Ἔκανε θυσία...
Οἱ Ἅγιοι ἀκριβῶς αὐτό θέλουνε, τό νᾶ πᾶνε στόν Κύριο καί ὄχι νά ζοῦν ἐδῶ στή γῆ.
Ἔχουνε νικήσει τόν φόβο τοῦ θανάτου, ἔχουν ξεπεράσει τήν προσκόλληση στά
γήινα. Ἐμεῖς φοβόμαστε τόν θάνατο, δέν θέλουμε νά πεθάνουμε... Γιατί;
Διότι δέν ἔχουμε καεῖ (δέν ἔχουμε γίνει ὡς φλόγα) ἀπό αὐτήν τήν ἀγάπη γιά τόν
Θεό. Δέν ἔχουμε αὐτό ἀκριβῶς πού ἐκφράζει ὁ Ἅγιος μέ τό ἀγαπημένο του

89
τραγούδι: «Θέλω νά πάω νά βρῶ τόν Κύριο, τόν Ἀναληφθέντα, νά Τόν βρῶ νά Τόν
συναντήσω στόν οὐρανό... μοῦ λείπει».
Αὐτό πού λέμε ἐμεῖς μεταξύ μας: «Μοῦ λείπεις-μοῦ ἔλειψες»....
Στούς Ἁγίους ἐκεῖνος πού τούς λείπει εἶναι ὁ Θεός. Τόν ἔχουνε βέβαια πάντα κοντά
Τους πνευματικά, ἀλλά θέλουνε νά εἶναι κοντά τους καί σωματικά.

58.Ὁ θάνατος εἶναι εὐλογία.

Ἐάν ἦταν ἐδῶ πιό καλά (στή γῆ), θά ἄφηνε καί τήν Παναγία, ὁ Χριστός
-πού ἦταν καί μάνα Του- νά γίνει ἑκατόν τριάντα χρόνων! Τήν πῆρε πολύ γρήγορα,
γιατί εἶναι πιό καλά ἐκεῖ (στόν Παράδεισο). Καί ἐμεῖς θέλουμε νά ζήσουμε ἑκατόν
τριάντα χρόνια... Δυστυχῶς κακῶς φωνάζουμε, κακῶς. Βλέπετε ἄν περάσουν πολύ
τά χρόνια οἱ ἡλικιωμένοι ἄνθρωποι βαριοῦνται ἐδῶ καί λένε: «Μέ ξέχασε ὁ Θεός».
Σκεφτεῖτε νά ἦταν αἰώνια ἡ ζωή μας ἐδῶ πέρα... Θά ἤτανε μεγάλο μαρτύριο.
Γι’ αὐτό ὁ Θεός ἔδωσε τό στόπ, τόν θάνατο. Εἶναι εὐλογία ὁ θάνατος.

Φανερώνεται ἀκόμη καί στό γεγονός τοῦ θανάτου ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Μάλιστα λένε
οἱ Ἅγιοι κάτι πολύ συγκλονιστικό...Μᾶς διδάσκουν μέ τό στόμα τοῦ Ἀββᾶ Ἰσαάκ τοῦ
Σύρου ὅτι καί στήν κόλαση ἀκόμα οἱ κολασμένοι δέν στεροῦνται τῆς ἀγάπης τοῦ
Θεοῦ. Καί ἐκεῖ ὑπάρχει ὁ Θεός καί ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά ἀκριβῶς αὐτή ἡ ἀγάπη
ἐνεργεῖ σάν κόλαση γι’αὐτούς.

Γιατί;Διότι οἱ κολασμένοι, οἱ ἀμετανόητοι δέν Τήν θέλουν τήν Θεία Ἀγάπη. Δέν
θέλουν νά ἀκούσουν γιά Θεό καί γιά τήν ἀγάπη Του. Ἀκριβῶς αὐτό εἶναι καί ἡ
κόλασή τους. Δέν τούς τιμωρεῖ ὁ Θεός, μόνοι τους τιμωροῦνται. Ὁ Θεός παντοῦ
ἐκχέει τήν ἀγάπη Του.Γι΄ αὐτό ἄς φροντίσουμε ν΄ ἀγαπήσουμε τήν ἀγάπη, ν’
ἀγαπήσουμε τόν Θεό πού εἶναι ἡ μόνη ἀληθινή Ἀγάπη.

59.Γιατί χάνουμε τήν κατάνυξη (τήν αἴσθηση τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ);

Δυστυχῶς ὅμως δέν ἔχουμε αὐτήν τήν κατάνυξη, πού δημιουργεῖ ἡ κοινωνία μετά
τοῦ Θεοῦ. Ὅταν ὑπάρχει αὐτή ἡ κατάνυξη ἔστω καί σέ μικρό βαθμό, τότε δέν
θέλουμε τίποτε κοσμικό, τότε δέν θέλουμε τίποτα ἄλλο.
Μακάρι αὐτή νά κρατιέται γιά πάντα...
Ἀλλά γιατί τήν χάνουμε τήν κατάνυξη;
Χάνουμε τήν κατάνυξη διότι χάνουμε τήν ταπείνωση...Μᾶς πιάνει ὑπερηφάνεια
ἀμέσως...Μόλις λιγο δακρύσουμε, ἄ! λέμε πώ, πώ τώρα μέ ποιόν Ἅγιο μοιάζω;!!!

60.Ὁ Θεός κάνει τά πάντα. Ἐμεῖς μόνο Τόν πιστεύουμε ἔμπρακτα.

Ἐρώτηση:(Τελικά ἡ ἀγάπη Του εἶναι πού κάνει τά πάντα καί μᾶς χαρίζει τήν
τελειότητα καί ὄχι ἡ δική μας προσπάθεια).

90
Ἀπάντηση:Ὁ Θεός μᾶς δίνει γεύσεις τῆς Θείας Ἀγάπης ἀπό τήν ἀρχή τῆς μετανοίας
μας ὡς στήριγμα καί κίνητρο γιά βαθύτερη μετάνοια.
Ὁ Χριστός Μας τί εἶπε ὅταν ἄρχισε τό κήρυγμα;
Δέν εἶπε «ἀγαπῆστε Με», διότι εἶναι κορυφαῖο πράγμα ἡ ἀγάπη...
Εἶπε:«μετανοῆστε».

Δηλαδή τί;

Ἄς τό ποῦμε ἁπλᾶ: ξεμπαζῶστε τήν ψυχή σας, βγάλτε τά σκουπίδια σας, ἀλλάξτε,
γυρίστε ἀνάποδα (ἀπ’ ὅ,τι εἴσαστε), ἀφῆστε τό κακό καί κάνετε τό καλό,
μετανοῆστε, ἀλλάξτε νοῦ καί δεῖτε Ἐμένα.
Αὐτό ὅμως εἶναι ἕνα πήδημα στό κενό, σοῦ λέει ὁ ἀλλος, γιατί νά τό κάνω, γιατί νά
μετανοήσω; (λέει ὁ ὀλιγόπιστος καί ὁ ἄπιστος).
Καί ποιός εἶσαι ἐσύ πού θά μοῦ πεῖς ἐμένα νά μετανοήσω; (λέει καί ὁ ἐγωιστής). Ὄχι
δέν ἀλλάζω.

61.Τί σημαίνει πιστεύω στόν Θεό;

Ὁ Θεός ἀπευθύνεται σ’ αὐτούς οἱ ὁποῖοι Τόν πιστεύουν. Αὐτό εἶναι τό κλειδί: ἡ

πίστη.
Πιστεύεις στόν Χριστό; Θά μετανοήσεις...
Τόν ἐμπιστεύεσαι; (αὐτό σημαίνει πιστεύω).
Θά ἀλλάξεις τρόπο ζωῆς.

Ὄχι νά λές Τόν πιστεύω καί νά πιστεύεις ἁπλά μόνο ὅτι ὑπάρχει μιά ἀνώτερη
δύναμη. Αὐτό καί οἱ ἄθεοι καί οἱ δαίμονες τό πιστεύουν...Δέν μετανιώνουν ὅμως, δέν
ἀλλάζουν συμπεριφορά.

Τήν διαφορά τήν κάνει ἡ ζωντανή, ἡ ἔμπρακτη πίστη· ἀπό ἐκεῖ ξεκινᾶνε ὅλα.
Πιστεύω στόν Χριστό σημαίνει ὁπωσδήποτε ὅτι πιστεύω στά λόγια Του. Ἑπομένως
πιστεύω καί στόν πρῶτο λόγο Του: «Μετανοεῖτε...»

62.Ἀπό τήν Πίστη γεννιέται ἡ μετάνοια καί ἀπό τήν μετάνοια ἡ ἀγάπη.

Ἀπό τήν στιγμή πού θά ἀρχίσεις νά μετανοεῖς, θά ἀρχίσεις καί νά ἀγαπᾶς· ἀμέσως θά
ἀρχίσεις ν’ ἀγαπᾶς. Αὐτό συμβαίνει διότι ἡ μετάνοια εἶναι ταπείνωση καί ἡ
ταπείνωση ἕλκει τήν Χάρη καί τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ἔρχεται τότε ὁ Θεός καί σοῦ
φανερώνει πόσο σ’ ἀγαπάει.

Ὅσο σοῦ φανερώνεται τόσο καί ἐσύ Τόν ἀγαπᾶς περισσότερο. Ὅσο Τόν ἀγαπᾶς
τόσο σοῦ φανερώνεται καί θές ἀκόμα πιό πολύ νά Τόν ἀγαπήσεις. Γίνεται κάτι σάν
κι αὐτό πού στήν Ἰατρική λέγεται feedback (ἐπανατροφοδότηση)· τό ἕνα τρέφει τό
ἄλλο.

91
Ὅσο σοῦ φανερώνεται τόσο σέ ἑλκύει τόσο σέ ...λιώνει μέ τήν ἀγάπη Του... καί ἐσύ
τότε θές νά ἀνταποκριθεῖς... Ὁπότε ἀνεβαίνεις καί πᾶς σκαλί- σκαλί, πρός τά πάνω,
πρός Αὐτόν πού ἀγαπᾶς...Αὐτή εἶναι ἡ πνευματική ζωή.
Ἀλλά χρειάζεται πίστη· χωρίς πίστη δέν γίνεται τίποτα...Χωρίς πίστη δέν ἔχεις ἀπό
ποῦ νά ξεκινήσεις γιά νά μετανοήσεις...Δέν ἔχεις καί λόγο, δέν βρίσκεις τό γιατί νά
ἀλλάξεις, τό γιατί νά μετανοήσεις.

Ἡ πίστη εἶναι ἕνα πήδημα στό κενό...Τουλάχιστον ἔτσι φαίνεται... Πράγματι εἶναι
δικαίωμά τοῦ ἀνθρώπου: Ἄν δέν θέλει νά πιστέψει, μπορεῖ νά μήν πιστέψει... καί ὁ
Θεός τήν σέβεται αὐτήν τήν ἀπόφαση τοῦ ἀνθρώπου. Ἀλλά ἄν πιστέψει, ἄν κάνει
αὐτό τό ἅλμα τῆς πίστεως θά δεῖ ὅτι δέν πέφτει στό κενό ἀλλά πέφτει στήν ἀγκαλιά
τοῦ Θεοῦ. Εἶναι τό πιό ὡραῖο ἅλμα καί μακάρι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι νά τό κάνουν...
Δυστυχῶς στίς μέρες μας ἔχει πολύ λιγοστέψει ἡ πίστη. Ἴσως εἴμαστε στίς ἡμέρες
ἐκεῖνες γιά τίς ὁποῖες ὁμίλησε ὁ Χριστός Μας καί εἶπε: «Ἄραγε ὅταν θά ξανάρθω, θά
βρῶ τήν πίστη στή γῆ;»[4]

Ἔχει πολύ μειωθεῖ ἡ πίστη μας γιά αὐτό καί λέμε ὅτι εἴμαστε στίς ἔσχατες ἡμέρες.
Ἡ πίστη ὅταν ὑπάρχει μᾶς παρακινεῖ σέ ὅλα αὐτά πού εἴπατε: στό νά ἀγαπήσουμε
τόν Θεό καί στό νά μετανοήσουμε.

63.Ἡ φαινομενική ἀπελπισία τῶν Ἁγίων

Ἐρώτηση: Κάποιοι Ἅγιοι ἀναρωτιόντουσαν μέ κάποια φαινομενική ἀπελπισία ἄν θά

σωθοῦν...

Ἀπάντηση: Οἱ Ἅγιοι τά ἔλεγαν αὐτά, ἀπό πολλή ταπεινοφροσύνη. Στό βάθος τῆς
ψυχῆς τους εἴχανε σταθερή πάντα τήν ἐλπίδα τους στό Θεό. Τά λέγανε ἐξωτερικά γιά
νά ἔρθουνε σέ πιό μεγάλη συντριβή καί μετάνοια:« Ἄραγε μᾶς συγχώρεσε ὁ Θεός;»
Ἦταν βέβαιο ὅτι τούς εἶχε συγχωρέσει ὁ Θεός διότι εἶχαν δάκρυα, εἶχαν κατάνυξη,
εἴχαν ἐσωτερική πληροφορία. Ἀλλά ἦταν πολύ ἀγωνιστές, πάρα πολύ ἀγωνιστές καί
καλλιεργοῦσαν αὐτό τό συνεχές πένθος, τή συνεχή ταπείνωση καί πνευματική
συντριβή.

64.Τί εἶναι ἡ βλασφημία κατά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Ὁ Θεός εἶναι ἡ ἄπειρη Ἀγάπη καί δέν ὑπάρχει περίπτωση νά μήν μᾶς
συγχωρέσει...Δέν ὑπάρχει ἁμαρτία πού νά μήν συγχωρεῖται. Μία μόνο ἁμαρτία λέει
ἡ Ἁγία Γραφή ὅτι δέν συγχωρεῖται: Ἡ βλασφημία κατά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος -Ποιά
εἶναι αὐτή ἡ βλασφημία;

-Εἶναι ἡ ἀμετανοησία. Εἶναι τό νά ἀποδίδει κάποιος τά ἔργα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος

στόν διάβολο. Ὁπότε καί τό συγκλονιστικότερο θαῦμα δέν τόν ὁδηγεῖ στήν πίστη καί
τήν μετάνοια. Ἡ βλασφημία κατά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι τό νά πεῖ ὁ ἄνθρωπος

92
ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἄσπλαχνος. Νά πεῖ ὅτι ὁ Θεός δέν εἶναι ἀγάπη, ὁπότε δέν βρίσκει
λόγο νά πάει καί νά Τοῦ ζητήσει συγχώρηση. «Τί νά πάω λέει ἀφοῦ δέν θά μέ
συγχωρέσει...». Ἀποδίδει τά ἔργα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ (ὅπως εἶναι οἱ ποικίλες
θλίψεις, ἀσθένειες καί δοκιμασίες ἀλλά καί τά θαύματα) στόν διάβολο. Αὐτή εἶναι ἡ
βλασφημία.

Ὁ ἄνθρωπος πού σκέπτεται ἔτσι δέν πηγαίνει νά ζητήσει συγγνώμη, ἄρα δέν παίρνει
συγχώρηση. Ἄν ὅμως πάει, δέν ὑπάρχει περίπτωση νά μήν τόν συγχωρήσει ὁ Θεός
γιά ὅλες του τίς ἁμαρτίες, ὅσο βαριές καί ἄν εἶναι, ὅσο πολλές φορές καί ἄν τίς ἔχεις
κάνει.

Ἄς μείνουμε σ’ αὐτά καί ἄς κάνουμε προσευχή.

Δόξα Πατρί καί Υἱῷ καί Ἁγίῳ Πνεύματι

Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν

Σῶσον Κύριε τόν λάον σου καί εὐλόγησον τήν κληρονομίαν Σου, νίκας τοῖς
βασιλεῦσι κατά βαρβάρων δωρούμενος, καί τό Σόν φυλάττων διά τοῦ Σταυροῦ Σου
πολίτευμα.

Δι’ εὐχῶν τῶν Ἁγίων Πατέρων ἡμῶν, Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν, ἐλέησον
καί σῶσον ἡμᾶς. Ἀμήν

Ὁ Θεός μαζί μας...

ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ Τῼ ΘΕῼ ΔΟΞΑ!

93
 Πῶς θά ἀγαπήσουμε τόν Χριστό μας
(Ομιλία σε Νέους - Ἱ. Μ. Ἁγίας Τριάδος Ἐδέσσης)

Σήμερα, παιδιά, θά μελετήσουμε ἀπό τό κατά Ἰωάννην Εὐαγγγέλιο, τό ὁποῖο εἶναι τό

τέταρτο κατά σειρά Εὐαγγέλιο. Μετά τό κατά Ματθαῖον, τό κατά Μάρκον καί τό
κατά Λουκᾶν εἶναι τό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιο, ὅπου στό 14ο κεφάλαιο (ιδ΄) καί
στόν 21οστίχο, λέει ὁ Κύριος: «ὁ ἔχων τάς ἐντολάς μου καί τηρῶν αὐτάς, ἐκεῖνός
ἐστιν ὁ ἀγαπῶν με· ὁ δέ ἀγαπῶν με ἀγαπηθήσεται ὑπό τοῦ πατρός μου, καί ἐγώ
ἀγαπήσω αὐτόν καί ἐμφανίσω αὐτῷ ἐμαυτόν».

Διαβάζουμε καί τήν ἑρμηνεία: «Γιά νά σᾶς μεταδωθεῖ ἡ νέα ζωή, πού θά σᾶς κάμει
ἕνα μέ Ἐμένα, πρέπει πρωτίστως νά Μέ ἀγαπᾶτε. Σᾶς ἐπαναλαμβάνω ὅτι αὐτός πού
ἐγκολπώθηκε τίς ἐντολές Μου καί τίς φυλάττει, αὐτός καί μόνο εἶναι πού Μέ
ἀγαπάει». Μᾶς μιλάει δηλαδή, γιά τό ποιός εἶναι αὐτός πού ἀγαπάει πραγματικά τόν
Θεό, αὐτός, ὁ ὁποῖος τηρεῖ τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. «Ἐκεῖνός ἐστιν ὁ ἀγαπῶν με ὁ ἔχων
τάς ἐντολάς μου καί τηρῶν αὐτάς». Εἶναι δηλαδή χαρακτηριστικό, εἶναι ἀναγκαῖο,
εἶναι προϋπόθεση, γιά νά ἀγαπήσουμε τόν Θεό, νά τηρήσουμε τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ.

Στή συνέχεια τί λέει; «Ὁ δέ ἀγαπῶν με ἀγαπηθήσεται ὑπό τοῦ πατρός μου». Ὅποιος
Μέ ἀγαπάει, θά ἀγαπηθεῖ ἀπό τόν Πατέρα Μου καί Ἐγώ θά ἀγαπήσω αὐτόν καί διά
τοῦ ἐσωτερικοῦ πνευματικοῦ φωτισμοῦ καί τῆς νέας ζωῆς πού θά τοῦ μεταδώσω, θά
καταστήσω τόν ἑαυτό Μου φανερό σ’ αὐτόν, θά ἐμφανίσω τόν ἑαυτό Μου σ’ αὐτόν.
Ἔπειτα, μᾶς λέει ὁ Χριστός μας τό ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς ἀμοιβαίας ἀγάπης. Ἐάν,
λέγει, τηρήσετε τίς ἐντολές Μου, θά Μέ ἀγαπήσετε. Καί ἄν Μέ ἀγαπήσετε καί Ἐγώ
θά σᾶς ἀγαπήσω καί ὁ Πατέρας Μου θά σᾶς ἀγαπήσει καί Ἐγώ θά ἐμφανιστῶ σ’
αὐτόν τόν ἄνθρωπο πού θά Μέ ἀγαπήσει, θά τοῦ ἀποκαλυφθῶ. Πῶς θά μᾶς
ἀποκαλυφθεῖ; Ὁ Θεός γνωρίζει, μέ τόν τρόπο πού Ἐκεῖνος ξέρει. Ἔχουμε Ἁγίους
πού στή ζωή τους εἶδαν τόν Θεό ὡς Φῶς, εἶδαν τό ἄκτιστο Φῶς, τούς ἀποκαλύφθηκε
ὁ Θεός, γιατί προηγουμένως τήρησαν τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ.

Ἄν πᾶμε καί λίγο πρίν, στόν στίχο 15, τί λέει ἐκεῖ; «Ἐάν ἀγαπᾶτέ με, τάς ἐντολάς τάς
ἐμάς τηρήσατε». Ἐάν πραγματικά Μέ ἀγαπᾶτε, τηρῆστε τίς ἐντολές Μου. Ἀπό ἐδῶ
κάτι καταλαβαίνουμε, παιδιά, ὅτι ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό δέν εἶναι αὐτό πού λέει ὁ
πολύς ὁ κόσμος… συναισθήματα… νά ἔχεις μέσα στήν καρδιά σου μιά συγκίνηση
γιά αὐτό τό Πρόσωπο. Εἶναι κάτι παραπάνω. Τί εἶναι;

– Τί σημαίνει ἀγαπάω τόν Θεό σύμφωνα μέ αὐτά πού λέει ἐδῶ;

– Τηρῶ τίς ἐντολές.
Τηρῶ τίς ἐντολές. Δηλαδή εἶναι κάτι πολύ πιό εὐρύ. Ὄχι ἁπλῶς αἰσθάνομαι κάτι,
ἀλλά κάνω κάτι. Καί ὄχι κάτι… ἀλλά ὅ,τι κάνω εἶναι αὐτό πού θέλει ὁ Θεός καί τότε
μπορῶ νά φτάσω νά Τόν ἀγαπήσω. Μά θά μοῦ πεῖτε:

94
– Εἶναι εὔκολο αὐτό τό πράγμα; Μποροῦμε νἀ ἀγαπήσουμε τόν Θεό; Τί λέτε;
Μποροῦμε; Κι ἄν δέν μποροῦμε καί δυσκολευόμαστε, γιατί δυσκολευόμαστε νἀ
ἀγαπήσουμε τόν Θεό;

– Πιστεύω ὅτι μποροῦμε νά Τόν ἀγαπήσουμε, ἀλλά ἔχουμε τά πάθη μας καί βάζουμε
πρῶτα τό θέλημά μας καί ὄχι αὐτό πού θέλει ὁ Θεός.

Αὐτό εἶναι! Ἔχουμε μέσα μας ἄλλες ἀγάπες. Γιά νά ἀγαπήσω κάποιον, νά ἔχω
κάποιον στήν καρδιά μου, θά πρέπει νά ὑπάρχει χῶρος στήν καρδιά μου. Ὅταν ὅμως
στήν καρδιά μας ἔχουμε τήν ἀγάπη τοῦ ἑαυτοῦ μας, ἔχουμε τόν ἑαυτό μας, ἔχουμε
φιλαυτία, ἐγωισμό, ἔχουμε κέντρο τόν ἑαυτό μας, ἡ καρδιά μας εἶναι γεμάτη ἀπό τό
ἐγώ μας, ἀπό ἐμᾶς, ἀπό τόν ἑαυτό μας. Ὁπότε δέν ὑπάρχει χῶρος οὔτε γιά τόν Θεό
οὔτε καί γιά κανέναν ἄνθρωπο. Ἡ καρδιά μας ὅλη εἶναι γεμάτη ἀπό τόν ἑαυτό μας.

Γι’ αὐτό λέει ὁ Χριστός μας, λίγο πρίν, στό κατά Μάρκον Εὐαγγέλιο, στόν στίχο 34
τοῦ (η΄) 8ου κεφαλαίου, «προσκαλεσάμενος τόν ὄχλον σύν τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ
εἶπεν αὐτοῖς· ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω
τόν σταυρόν αὐτοῦ, καί ἀκολουθείτω μοι». Ὅποιος θέλει νά Μέ ἀκολουθήσει, νά
γίνει πραγματικά μαθητής Μου, πρέπει νά ἀπαρνηθεῖ τόν ἑαυτό του, νά κόψει
δηλαδή καθετί πού δέν ἀρέσει στόν Θεό, κάθε πάθος του, κάθε ἀδυναμία του, τό
θέλημά του. «Καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ, καί ἀκολουθείτω μοι». Καί ἄς σηκώσει
τόν σταυρό του καί ἄς Μέ ἀκολουθήσει.

Κοιτάξτε τώρα ἐδῶ, παιδιά μου, τί λέει. Μᾶς λέει τίς προϋποθέσεις γιά νά μποῦμε
στό σχολεῖο τοῦ Χριστοῦ.

– Μποροῦνε ὅλοι νά μποῦνε στό σχολεῖο τοῦ Χριστοῦ λέτε; Νά κάνουμε εἰσαγωγικές
ἐξετάσεις καί νά δοῦμε ποιός θά μπεῖ;! Ποιό εἶναι τό μάθημα πού ἐξετάζεται;
Εἶναι τρία τά μαθήματα γιά νά μποῦμε στό σχολεῖο τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι αὐτά τά τρία
α΄ πού λέει: ἀπαρνησάσθω – ἀράτω – ἀκολουθείτω. Βλέπετε; Τρία α΄! Εἶναι αὐτά τά
τρία μαθήματα. «Ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν». Τί θά πεῖ αὐτό τό πρῶτο μάθημα;

– Νά ἀπαρνηθῶ τόν ἑαυτό μου, τό θέλημά μου.

Ἔτσι, γιατί κυρίως ἑαυτός μας εἶναι τό θέλημα. Αὐτό πού μᾶς κάνει, παιδιά, καί
ξεχωρίζουμε ἀπό ὅλα τά ὄντα καί ἀπό τά φυτά, τά ἄψυχα, εἶναι τό ὅτι ἐμεῖς οἱ
ἄνθρωποι εἴμαστε ἐλεύθεροι, ἔχουμε αὐτό πού λέμε θέλημα, ἔχουμε ἐπιθυμίες καί
ἔχουμε καί τό αὐτεξούσιο. Ὁ Θεός μᾶς ἔφτιαξε νά μποροῦμε νά κάνουμε ὅ,τι
θέλουμε. Βέβαια μέσα σέ κάποια ὅρια. Δέν μπορεῖς, ἄς ποῦμε, νά πετάξεις, γιατί δέν
ἔχεις φτερά. Ἅμα εἴχαμε φτερά, μπορεῖ καί νά πετάγαμε…

Ἀλλά μπορεῖς ὅμως νά ἐπιλέγεις: «θά γίνω καλός ἤ κακός;», «θά κάνω προσευχή ἤ
θά χαζεύω;», «θά πηγαίνω γιά ἐξομολόγηση ἤ δέν θά πηγαίνω;». Εἴμαστε ἐλεύθεροι

95
νά κάνουμε ὅ,τι θέλουμε. Ὁ Θεός μᾶς εἶπε τί πρέπει νά κάνουμε, ἀλλά μᾶς ἔκανε
ἐλεύθερους. Δέν μᾶς ἀναγκάζει αὐτό πού πρέπει νά τό κάνουμε θέλουμε – δέν
θέλουμε. Μᾶς τό λέει ὡς ὁδηγία, γιατί εἶναι Πατέρας μας καί λέει «παιδιά Μου, ἄν
θέλετε νά ζήσετε καί νά μήν πεθάνετε αἰώνια καί χωριστεῖτε ἀπό Μένα πού εἶμαι ἡ
Ζωή, ἡ μοναδική καί ἡ πλήρης ζωή καί ἡ ζωή μέσα στή χαρά καί τή μακαριότητα, θά
πρέπει νά κάνετε κάποια πράγματα».

Ἀλλά αὐτό δέν μᾶς ἀναγκάζει, δέν μᾶς τό ἐπιβάλλει, ὅπως δέν ἀναγκάζει νά τό
κάνουν καί οἱ ἄγγελοι. Ξέρετε; Καί οἱ ἄγγελοι ἔχουν αὐτεξούσιο. Γι’ αὐτό καί
κάποιοι ἀπό αὐτούς τούς ἀγγέλους τί κάνανε; Κάνανε ἀνταρσία καί εἶπαν «Θεέ, ἐμεῖς
δέν Σέ θέλουμε». Ἔτσι ἔπεσε ὁ ἑωσφόρος, ἐκεῖνος ὁ ἀρχάγγελος. Ἐπειδή ἦταν
αὐτεξούσιος – καί εἶναι καί τώρα – εἶπε στόν Θεό «ὄχι» καί μέ τό πού εἶπε «ὄχι» καί
σκέφτηκε νά βάλει τόν θρόνο του πάνω ἀπό τόν θρόνο τοῦ Θεοῦ, ἔπεσε, ἔχασε τό
φῶς του καί μαζί μ’ αὐτόν καί πολλοί ἄλλοι ἄγγελοι ἔπεσαν καί ἔγιναν δαίμονες,
διάβολοι.

Ἔτσι εἴμαστε κι ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι, παιδιά. Καί τώρα λέει ὁ Χριστός μας, προσέξτε:
αὐτό τό χαρακτηριστικό πού ἔχετε, τήν ἐλευθερία, τό αὐτεξούσιο, τό θέλημα ὅπως τό
λέμε, τή βούληση, αὐτό πρέπει νά τό ἀρνηθεῖτε. Δηλαδή θά πεῖς: νά πάψω νά θέλω;
Ὄχι, νά θέλεις ὅ,τι θέλει ὁ Χριστός. Δέν μποροῦμε νά πάψουμε νά θέλουμε. Ἕνα
θέλημα θά ἔχουμε πάντα, κάθε στιγμή. Ἀλλά αὐτό πού θέλουμε, τό θέλει καί ὁ
Χριστός;

– Κάνουμε τό θέλημα τοῦ Χριστοῦ; Συνήθως ποιό θέλημα κάνουμε;

– Τό δικό μας.

Τό δικό μας θέλημα κάνουμε. Λέει λοιπόν ὁ Χριστός: Θέλεις νά περάσεις στό δικό
Μου σχολεῖο; Θέλεις νά γίνεις μαθητής Μου; Θέλουμε. Δέν θέλουμε; Ἔ, τό πρῶτο
μάθημα εἶναι αὐτό, πρέπει νά πάρουμε τό πρῶτο α΄, πού εἴπαμε εἶναι:
«ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν», νά ἀπαρνηθοῦμε τήν ἐλευθερία μας. Μέ ποιά ἔννοια; Ὄχι
νά γίνουμε δοῦλοι, σκλάβοι. Ἀλλά τί; Ἐλεύθερα νά ποῦμε: Θέε μου, ἐγώ ἀπό δῶ καί
ἐμπρός ἀποφασίζω νά μήν κάνω ὅ,τι θέλω ἐγώ, ἀλλά νά σκέφτομαι: τί θέλεις τώρα
νά κάνω; Αὐτή τή στιγμή, τώρα, τί θέλει ὁ Χριστός ἀπό μένα;

Τώρα θέλει νά προσέχω. Νά προσέχω ἐδῶ, γιατί ἀκούω τόν λόγο τοῦ Θεοῦ καί ὁ
λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι τροφή, εἶναι φαγητό γιά τήν ψυχή μου. Δέν θέλει νά σκέφτομαι
ἄλλα πράγματα. Δέν θέλει νά κοιτάω τί γίνεται ἔξω, ποιός περνάει κ.λ.π. Θέλει νά
προσέχω. Καί ἄν μπορῶ καί νά προσεύχομαι. Γιατί; Γιατί, ὅταν προσευχόμαστε καί
συγχρόνως ἀκοῦμε τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, αὐτός μπαίνει βαθιά-βαθιά μέσα μας καί
ποτίζει τήν καρδιά μας καί φυλάγεται ἐκεῖ πολύ καλά.

96
– Θυμάστε τήν παραβολή τοῦ σπορέως; Τί εἶναι ὁ σπόρος πού πέφτει, πού ρίχνει ὁ
σπορέας; Ξέρετε; Πού λέει ἄλλος σπόρος ἔπεσε στόν δρόμο, ἄλλος ἔπεσε στά
ἀγκάθια, ἄλλος ἔπεσε στήν καλη γῆ… Ποιός εἶναι ὁ σπόρος;

Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Τώρα λοιπόν ἐμεῖς σπέρνουμε τόν σπόρο τοῦ Θεοῦ. Ὁ σπόρος
πού θά πέσει; Θά πέσει σέ πέτρες, σέ βράχο; Θά πέσει σέ πατημένο δρόμο; Θά πέσει
σ’ ἕνα χωράφι πού ἔχει ἔτσι καλό χῶμα ἀλλά ἔχει καί ἀγκάθια καί θά ἀνέβουν τά
ἀγκάθια καί θά τόν πνίξουνε; Ἤ θά πέσει σ’ ἕνα καλό χωράφι καί δέν θά βρεῖ
ἐμπόδια καί θά μεγαλώσει καί θά κάνει ἑκατονταπλάσιο καρπό; Αὐτό ἐξαρτᾶται ἀπό
μᾶς. Γι’ αὐτό τώρα, λοιπόν, λέει ὁ Χριστός, νά προσέχετε καί νά προσεύχεστε γιά νά
μπεῖ ὁ σπόρος μέσα βαθιά καί νά μείνει ἐκεῖ, νά μήν τόν πνίξουν τά ἀγκάθια, νά μήν
ξεραθεῖ, νά πέσει σέ καλή γῆ, σέ καλό χῶμα. Καί τίς μέρες πού εἶστε ἐδῶ αὐτό νά
φροντίζετε, ὅ,τι μπορεῖτε νά ρουφήξετε, νά μπεῖ βαθιά στήν καρδιά σας καί νά τό
φυλάξετε. Γιατί ἐδῶ στό μοναστήρι ὅλα εἶναι ἅγια. Βέβαια μπορεῖ νά ὑπάρξει καί
κάτι κακό, κάτι σκανδαλιστικό… δέν θά τό πάρουμε τό κακό. Γιατί ὁ διάβολος
μπαίνει παντοῦ… Ἀλλά ἡ ζωή ἐδῶ εἶναι ἔτσι φτιαγμένη, ὥστε νά μᾶς βοηθάει νά
ζοῦμε πνευματικά καί νά φτάσουμε ν’ ἀγαπήσουμε τόν Κύριο.

– Θέλεις λοιπόν νά μπεῖς στό σχολεῖο τοῦ Χριστοῦ;

Πρῶτα εἶναι νά ἀρνηθεῖς τό θέλημά σου. Αὐτό εἶναι κυρίως πού μᾶς ξεχωρίζει ἀπό
ὅλα τά ζῶα κ.λ.π. ἀπό ὅλα τά ὄντα καί μᾶς κάνει νά γινόμαστε ἕνα μέ τόν Θεό, ὅταν
θέλουμε αὐτό πού θέλει κι Ἐκεῖνος.

– Τί θέλει ὁ Θεός σέ τελευταία ἀνάλυση γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους;

– Νά σωθοῦμε.

Αὐτό εἶναι! Ὁ Θεός θέλει νά σωθοῦμε καί μᾶς παρακαλάει νά σωθοῦμε. Τόσο μᾶς
ἀγαπάει, πού μᾶς λέει, παιδιά μου, προσέξτε, θέλω νά προσπαθήσετε νά σωθεῖτε. Μά
θά μοῦ πεῖτε: Γιατί δέν θέλει ὁ Θεός νά μᾶς βάλει ὅλους στόν Παράδεισο; Καί
βέβαια θέλει. Ἀλλά ποιός φταίει;

– Ἐμεῖς.
Ἐμεῖς! Ξέρετε, γιατί δέν θέλουμε;

Ἀγαπᾶμε τά θελήματά μας. Ἔχουμε δικά μας θελήματα καί λέμε, ἔ, ἐντάξει, λέει ὁ
Θεός τώρα νά κάνουμε προσευχή… ἐγώ δέν θέλω, θέλω νά κοιμηθῶ… Ὁ Θεός λέει
νά κάνουμε νηστεία. Ἐγώ δέν θέλω νά κάνω νηστεία. Ὁ Θεός λέει νά συγχωρέσω
αὐτή πού μοῦ μίλησε ἄσχημα. Ἐγώ δέν θέλω.

Θέλω νά κρατήσω χαρακτήρα, πού λέει ὁ κόσμος, νά τό παίξω θιγμένη. Μετά

λοιπόν, πῶς θά πᾶς στόν Παράδεισο; Γιατί ἐκεῖ δέν χωρᾶς, δέν μπορεῖς νά ἔχεις
κακίες καί νά πᾶς στόν Παράδεισο. Καί νά σέ βάλει ὁ Θεός μέ τό ζόρι, θά πεῖς καί
στόν Θεό «γιατί μέ ἔβαλες ἐδῶ;… ἐγώ δέν θέλω νά εἶμαι ἐδῶ μαζί Σου καί νά ἀκούω

97
αὐτά πού λές καί νά Σέ βλέπω…». Ἑπομένως, δέν εἶναι τό ἐμπόδιο ὁ Θεός πού δέν
πᾶμε στόν Παράδεισο. Τά θελήματά μας εἶναι, τά ὁποῖα εἶναι διεστραμμένα, εἶναι
ἐγωιστικά.

Τό πρῶτο, λοιπόν, εἶναι νά ἀρνηθοῦμε τόν ἑαυτό μας. Μετά τό δεύτερο α΄ ποιό εἶναι;
– «Καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ».
– Τί νά σημαίνει ἄραγε αὐτό, νά ἄρουμε τόν σταυρό μας; Αἴρω τί θά πεῖ;
– Σηκώνω.
Σηκώνω. Νά σηκώσουμε τόν σταυρό μας.
– Ποιόν σταυρό μας; Ἔχετε κανέναν σταυρό ξύλινο στό δωμάτιό σας νά τόν
σηκώνετε..; Τί ἐννοεῖ ὁ Χριστός νά σηκώσουμε τόν σταυρό μας; Ποιός εἶναι ὁ
σταυρός μας;

– Οἱ δυσκολίες πού ἔχουμε, οἱ δοκιμασίες…

Πού μᾶς τίς δίνει ὁ Θεός, ἔ; Ἤ πού μᾶς τίς βάζει ὁ κόσμος. Εἴδατε πού λέγαμε χθές,
θέλεις νά ζήσεις χριστιανική ζωή καί οἱ «φιλενάδες», πού δέν εἶναι φιλενάδες, θά σέ
εἰρωνευτοῦνε, ἐπειδή ντύνεσαι ἔτσι, ἐπειδή θά μάθουν ὅτι πᾶς στήν Ἐκκλησία, θά
μάθουν ὅτι δέν χορεύεις, θά σέ βλέπουν πού δέν βάφεσαι, δέν στολίζεσαι καί θά σέ
κοροϊδεύουν καί θά σέ θεωροῦν καθυστερημένη.

Αὐτός εἶναι ἕνας σταυρός, εἶναι ὁ σταυρός τοῦ χριστιανοῦ. Ἤ ἄν, ἄς ποῦμε, δείξεις
συγχωρητικότητα καί ἕναν πού σοῦ κάνει κακό δέν τοῦ κάνεις κι ἐσύ κακό, θά σέ
ποῦνε χαζό. Θά ποῦνε: Τί εἶναι αὐτή; Ἀπό ποῦ μᾶς ἦρθε; Εἶναι παράξενο γιά τόν
κοσμικό ἄνθρωπο, ἡ ζωή ἡ χριστιανική. Καί ἐπειδή αἰσθάνεται ὅτι αὐτό εἶναι τό
σωστό, τόν πολεμάει. Τόν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ, ὁ κοσμικός ἄνθρωπος τόν πολεμάει.
Ξέρετε γιατί;

– Γιατί ἐλέγχεται.

Ἐλέγχεται μέσα του… Καί λέει, γιά νά τό κάνει αὐτή, μπορῶ κι ἐγώ, ἀλλά ἐγώ δέν
θέλω καί ἐπειδή δέν θέλω, θά προσπαθήσω νά κάνω κι αὐτή νά μήν τό κάνει.
Βλέπετε κακία; Ὅπως στό παραμύθι πού ἔκοψε μιά ἀλεπού τήν ούρά της καί λέει,
πρέπει ὅλες νά κόψετε τήν οὐρά σας. Ἔτσι καί ὁ κόσμος σήμερα, ἐπειδή οἱ πιό
πολλοί κάνουν ἐλεύθερες καί προγαμιαῖες σχέσεις, λένε, πρέπει ὅλοι νά κάνουν. Κι
ἄν εἶναι καμία κοπέλα πού δέν κάνει τέτοιες σχέσεις, λένε πώς εἶναι ἄρρωστη, ὅτι
ἔχει ψυχολογικά, ὅτι εἶναι ἀκόμα διεστραμμένη λένε… Φοβερά πράγματα!

Γιατί; Γιατί ἐλέγχονται καί ξέρουν ὅτι κάνουν λάθος ἔτσι πού κάνουν. Κι ὅταν εἶναι
κανένας σωστός, λέει ἡ Ἁγία Γραφή, «αὐτός εἶναι βαρύς καί βλεπόμενος» (Σοφ.Σολ.
2,14) καί πού τόν βλέπουν δηλαδή τούς εἶναι βαρύς. Οἱ κακοί ἄνθρωποι, ὅταν
βλέπουν ἕναν καλό τούς κάθεται στό στομάχι, δέν τόν μποροῦνε. Γι’ αὐτό δέν πρέπει
νά παραξενευόμαστε, παιδιά, ἅμα ἀντιμετωπίζουμε ἀπό τούς γύρω μας ἐχθρότητα.

98
Μή μᾶς παραξενεύει. Τό εἶπε ὁ Χριστός. «Ἔσεσθε μισούμενοι ὑπό πάντων» (Ματθ.
24,9). Μπορεῖτε νά μοῦ τό ἐξηγήσετε στά νέα ἑλληνικά; Τό ἔσεσθε τίνος ρήματος
εἶναι;

– Τοῦ εἶμαι.

Εἶναι μέλλοντας τοῦ ρήματος εἶμαι. Τί θά πεῖ; Θά εἶστε μισητοί ἀπό ὅλους, οἱ
χριστιανοί. Ὅποιος θέλει νά εἶναι πραγματικά τοῦ Χριστοῦ, τελικά θά φτάσει σ’ ἕνα
σημεῖο πού θά τόν μισήσουν ὅλοι! Φοβερό δέν εἶναι αὐτό; Θά πεῖς: Χριστέ μου
ἀλήθεια; Εἶναι δυνατόν; Δηλαδή, θά εἶναι πάρα πολλοί καί μάλιστα στά χρόνια τοῦ
Ἀντιχρίστου μπορεῖ νά εἶναι καί ὅλοι, νά μή βρίσκεις ἕναν ἄνθρωπο πού νά σέ
παραδέχεται ὡς χριστιανό καί νά ἐγκρίνει τήν ζωή σου. Ὅλοι θά σοῦ λένε ὅτι δέν
κάνεις σωστή ζωή και θά σέ ἀποστρέφονται, θά σέ ἀποφεύγουν, θά σέ λένε
φανατική, τοῦ κατηχητικοῦ, ὅτι ζεῖς στό μεσαίωνα. Δέν πρέπει νά μᾶς πειράζει αὐτό.
Ἴσα-ἴσα αὐτό μᾶς φέρνει καί στεφάνια. Εἶναι ὁ σταυρός μας πού μᾶς πάει στήν
ἀνάσταση. Βλέπετε καί ὁ Χριστός μας, πρίν πάει στήν Ἀνάσταση πέρασε ἀπό
Σταυρό. Δέν μπορεῖς νά πᾶς στήν ἀνάσταση, ἄν δέν περάσεις ἀπό τόν σταυρό.

Ἀλλά καί κάποιος ἄλλος θά εἶναι ὁ σταυρός μας, ἐκτός ἀπό αὐτούς ὅλους τούς
πειρασμούς πού θά ἔχουμε ἀπό ἔξω, ἀπό τούς κακούς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι κι αὐτοί
δέν εἶναι κακοί, ἔγιναν κακοί, διέστρεψαν τήν φύση τους, ἐπειδή κάνανε ὑπακοή
στόν διάβολο καί ὄχι στόν Χριστό. Ἐκτός ὅμως ἀπό αὐτούς τούς πειρασμούς, πού
εἶναι καί αὐτοί σταυρός, ἔχουμε καί κάποιους ἄλλους πειρασμούς ἀπό μέσα μας.
Εἶναι αὐτά, πού εἴπατε προηγουμένως, τά πάθη μας κι αὐτά μᾶς δυσκολεύουν.

Τά ὁποῖα τά κληρονομοῦμε κι αὐτά ἀπό τόν πρῶτο Ἀδάμ καί τήν Εὔα πού ἔπεσαν
στήν ἁμαρτία καί ἔχουμε κι ἐμεῖς μέσα μας μιά ροπή στήν ἁμαρτία, στό κακό. Καί
μᾶς φαίνεται τό κακό γλυκό. Μᾶς φαίνεται ἡ ἁμαρτία εὐχάριστη καί
δυσκολευόμαστε νά ἀντισταθοῦμε καί γίνεται μέσα μας μία πάλη. Καταλαβαίνουμε
ὅτι εἶναι λάθος ἀλλά μᾶς ἀρέσει. Γιατί μᾶς ἀρέσει; Γιατί ὁ διάβολος μᾶς τό
παρουσιάζει ὡραῖο. Εἶναι ἕνα δηλητήριο καί στό βάζει σέ χρυσόχαρτο, τοῦ βάζει ἕνα
ὄμορφο περιτύλιγμα. Ὅπως κάνουν μερικές φορές οἱ γκάνγκστερ.

Φτιάχνουν ἕνα ὡραῖο δέμα καί μέσα βάζουν τήν βόμβα! Σοῦ τό στέλνουν, ἀνοίγεις
το δέμα καί σκοτώνεσαι… Ἔτσι εἶναι καί ὁ διάβολος. Σοῦ φτιάχνει ἔτσι τήν ἁμαρτία
μέ ἕνα ὡραῖο πακετάρισμα καί σοῦ λέει πάρ’το νά δεῖς τί ὡραῖο πού εἶναι! Καί τό
ἀνοίγεις ἐσύ καί σκοτώνεσαι, γιατί τά ὀψώνια – ἀποτελέσματα τῆς ἁμαρτίας εἶναι
θάνατος.

Ὁπότε ἕνας ἄλλος σταυρός εἶναι τά πάθη καί οἱ κακίες πού ἔχουμε μέσα μας. Αὐτά,
λέει ὁ Χριστός, πρέπει νά τά νεκρώσουμε, νά τά σταυρώσουμε. Δηλαδή τόν κακό
ἑαυτό μας νά τόν σκοτώσουμε, τήν ἁμαρτία πού ὑπάρχει μέσα μας, τήν ροπή, τήν
ὁρμή. Νά νεκρωθοῦμε ὡς πρός αὐτό. Καί ἐνῶ σοῦ λέει ὁ διάβολος: κοίταξε ἐκεῖ πέρα

99
νά δεῖς αὐτό τό βιβλίο, τό βίντεο, τήν ἐκπομπή, ἔ, μπορεῖ νά ἔχει καί κάτι πονηρό ἤ
κακό, δέν πειράζει, δέν θά πάθεις τίποτα. Μιά φορά μόνο νά τό κοιτάξεις… Ἔτσι,
σιγά-σιγά, σέ κάνει νά βλέπεις ὅλο καί πιό πολύ καί νά ἐπιθυμεῖς καί νά τά κάνεις
κιόλας αὐτά πού βλέπεις τά κακά, τά πονηρά, τά βρώμικα κ.λ.π. Ὁπότε, ἀντί
νεκρώνεις τά πάθη, ὑποκύπτεις καί πεθαίνεις.

Λοιπόν, λέει ὁ Χριστός πρέπει νά νεκρωθοῦμε ὡς πρός τά πάθη μας, αὐτό σημαίνει
νά σηκώσουμε τόν σταυρό μας. Νά μήν ποῦμε: ὤχ, τώρα ἐγώ γιατί νά παλέψω;…
ὅλοι εἶναι παραδομένοι στίς σαρκικές ἡδονές… γιατί ἐγώ νά ἀντισταθῶ;… γιατί ἐγώ
νά φυλάξω τόν ἑαυτό μου ἁγνό καί καθαρό μέχρι τόν γάμο, ὅπως λέει ὁ Χριστός καί
ἡ Ἐκκλησία; Ὄχι, θά κάνω ὅ,τι κάνουν ὅλες… θά κάνω σχέσεις, μπορεῖ νά κάνω καί
κανένα παιδί καί μετά νά τόν ἀναγκάσω νά μέ παντρευτεῖ καί ἔτσι νά βρῶ κι ἐγώ τήν
εὐτυχία…

– Μά θά τήν βρεῖς τήν εὐτυχία ἔτσι;

Δέν ὑπάρχει περίπτωση, γιατί μιά ζωή ἀντίθετη ἀπό τόν νόμο τοῦ Θεοῦ ποτέ δέν
φέρνει εὐτυχία. Μιά ζωή μέ τήν ἁμαρτία φέρνει τόν θάνατο. Καί νά σᾶς πῶ καί κάτι
παιδιά; Ἄν κι ὁ ἄλλος πού θέλεις νά πάρεις δέν ἔχει κάνει τήν ἴδια προσπάθεια, πού
λέει ἐδῶ ὁ Χριστός, δηλαδή ν’ ἀπαρνηθεῖ τόν ἑαυτό του, νά σηκώσει κι αὐτός τόν
σταυρό του, νά νεκρώσει τά πάθη του, ψέματα σοῦ λέει ὅτι σέ ἀγαπάει. Σέ
κοροϊδεύει. Γιατί; Γιατί δέν ἔχει ἀγαπήσει τόν Χριστό. Κι ἄν δέν ἀγαπήσουμε τόν
Χριστό, κανέναν ἄνθρωπο δέν μποροῦμε ν’ ἀγαπήσουμε, γιατί -εἴπαμε- μέσα μας
ἔχουμε τόν ἑαυτό μας. Ὅσο δέν ἀγαπᾶμε τόν Χριστό, ἀγαπᾶμε τόν ἑαυτό μας. Καί ὁ
δρόμος, γιά νά ἀγαπήσουμε τόν Χριστό, εἶναι -εἴπαμε- νά τηρήσουμε τίς ἐντολές. Γιά
νά τηρήσουμε τίς ἐντολές, πρέπει νά φύγουν αὐτά τά ἐμπόδια, νά γίνουμε μαθητές
τοῦ Χριστοῦ, νά ἀπαρνηθοῦμε τό θέλημά μας.

Γιατί, ὅταν ἔχεις τό δικό σου ‘θέλω’, δέν κάνεις τό ‘θέλω’ τοῦ Χριστοῦ, δέν κάνεις τό
θέλημα τοῦ Χριστοῦ. Γιατί τά θελήματά μας, κατά κανόνα, νά μή σᾶς πῶ ὅλα,
99,99% εἶναι ἀντίθετα ἀπό αὐτά πού θέλει ὁ Θεός. Ἐπειδή γεννιόμαστε ἄρρωστοι καί
τά θελήματά μας εἶναι ὅλα ἄρρωστα. Τά θελήματά μας εἶναι ὅλα πρός τό κακό, πρός
τήν ἁμαρτία, πρός τόν διάβολο, ὁπότε εἶναι ἀντίθετα μέ αὐτά πού λέει ὁ Χριστός.
Γι’ αὐτό μᾶς ἐμποδίζουν τά θελήματα ν’ ἀγαπήσουμε τόν Χριστό.

Καί σοῦ λέει ὁ Χριστός: Θέλεις νά βρεῖς τήν χαρά σου; Νά ἀρνηθεῖς τό θέλημά σου,
νά πάρεις ἀπόφαση νά νεκρωθεῖς ὡς πρός τήν ἁμαρτία, νά σταυρώσεις τόν κακό
ἑαυτό σου καί μετά, τό τό τρίτο α΄: νά Μέ ἀκολουθήσεις. Ἔτσι, λέει, θά μπορέσεις
νά μπεῖς στά ‘μικρά νήπια’, ἄν πάρουμε αὐτή τήν ἀπόφαση νά ἀρνηθοῦμε τό θέλημά
μας καί νά σηκώσουμε τόν σταυρό μας. Μέ τό πού τό πήραμε ἀπόφαση, δέν τό
κάναμε κιόλας. Τό πήραμε ἀπόφαση καί ἀρχίζουμε νά ἀκοῦμε τά μαθήματα στό
σχολεῖο τοῦ Χριστοῦ. Ἄν εἴμαστε καλοί μαθητές καί ἐφαρμόζουμε αὐτά πού λέει ὁ
Χριστός, τότε σιγά-σιγά πᾶμε στά μεγάλα νήπια, στήν πρώτη δημοτικοῦ, στήν

100
δευτέρα, στήν τρίτη… καί μποροῦμε νά φτάσουμε καί στό γυμνάσιο καί στό λύκειο
καί στό Πανεπιστήμιο.

Γι’ αὐτό μέσα στήν Ἐκκλησία ἔχουμε διάφορες βαθμίδες. Ἔχουμε τούς χριστιανούς
πού εἶναι πιό χαμηλά, ἔχουμε καί τούς πολύ μεγάλους Ἁγίους πού εἶναι στό
Πανεπιστήμιο, ὅπως ἦταν ὁ Ἅγιος Παΐσιος, ὁ Ἅγιος Πορφύριος, πού μπορεῖ μόνο νά
σέ ἔβλεπε καί νά σοῦ ἔλεγε τί σκέφτεσαι, νά σοῦ ἔλεγε τό ὄνομά σου, νά σοῦ ἔλεγε τί
ἔχεις μέσα στήν ψυχή σου. Ὅπως ὁ γιατρός μέ τήν ἀκτινογραφία βλέπει τά
ἐσωτερικά μας ὄργανα, ἔτσι καί αὐτοί οἱ Ἅγιοι βλέπανε τόν ἐσωτερικό κόσμο τοῦ
ἀνθρώπου, τήν ψυχή του. Λέγανε: «ἐσύ Μαρία, γιά νά γίνεις καλά, θέλεις αὐτό καί
αὐτό ἀκριβῶς τό φάρμακο..». Σοῦ ἔλεγε ἀκριβῶς τί ἔπρεπε νά κάνεις. Ἀλλά κι αὐτό
δέν σέ θεράπευε, ἄν κι ἐσύ δέν ἔβαζες σέ ἐφαρμογή αὐτά πού σοῦ ἔλεγε.

Ἔτσι λοιπόν, παιδιά μου, γιά νά ἀγαπήσουμε τόν Χριστό πρέπει νά κάνουμε αὐτά τά
τρία α΄, νά μποῦμε στό σχολεῖο τοῦ Χριστοῦ. Καί μετά τί λέει; «Ὅς γάρ ἄν θέλῃ τήν
ψυχήν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν· ὅς δ᾿ ἄν ἀπολέσῃ τήν ἑαυτοῦ ψυχήν ἕνεκεν
ἐμοῦ καί τοῦ εὐαγγελίου οὗτος σώσει αὐτήν» (Μαρκ. 8,35). Προσέξτε, τώρα μιλάει
γιά θάνατο, καί λέει, ὅποιος θέλει νά σώσει τήν ψυχή του, νά μήν πεθάνει ἡ ψυχή
του, αὐτός θά τήν χάσει! Μά θά πεῖς, παράξενο πράγμα! Ἀπό τή μιά λέει νά σώσει
τήν ψυχή του καί μετά λέει πρέπει νά τήν χάσει.

Ἐδῶ ἡ ψυχή ἔχει τήν ἔννοια τῆς ζωῆς καί ἐννοεῖ ὁ Χριστός μας, ὅτι ἴσως χρειαστεῖ
ἐκεῖ πού σηκώνεις τόν σταυρό σου ἀκόμα καί νά σταυρωθεῖς σωματικά, δηλαδή νά
πεθάνεις, ἄν εἶναι καιρός μαρτυρίου, ὅπως πεθαίνανε στά 300 πρῶτα χρόνια οἱ
χριστιανοί πού τούς σκότωναν. Ἔχουμε περίπου 11.000.000 μάρτυρες στούς τρεῖς
πρώτους αἰῶνες. Μόλις ὁμολογοῦσαν ὅτι εἶναι χριστιανοί εἴτε τούς ἔπαιρναν τό
κεφάλι κατευθείαν ἤ μετά ἀπό πολλά βασανιστήρια, τούς κόβανε τά δάχτυλα, τίς
γλῶσσες, τούς βγάζανε τά μάτια, τούς ξύνανε τό σῶμα μέ σιδερένια νύχια, τούς
καίγανε… Φοβερά πράγματα τούς κάνανε, γιά νά τούς ἀναγκάσουν νά ἀρνηθοῦν τόν
Χριστό, νά ποῦνε πώς δέν πιστεύουν στόν Χριστό.

Ἔχουμε πολλούς τέτοιους ἁγίους. Γι’ αὐτό λέει ἐδῶ ὁ Χριστός: θέλεις νά φυλάξεις
τήν ζωούλα σου; Δέν θέλεις νά γίνεις μάρτυρας, ὅταν σέ καλέσει ὁ Θεός; Θά τήν
χάσεις τότε τήν ψυχή σου. Γιατί εἶπε ὁ Χριστός «ἄν ντραπεῖτε καί δέν μέ
ὁμολογήσετε καί Ἐγώ θά ντραπῶ νά πῶ στόν Θεό-Πατέρα ὅτι εἶστε δικοί Μου.
Ἀφοῦ ἐσύ ντρέπεσαι μπροστά στούς ἀνθρώπους νά πεῖς ὅτι εἶσαι χριστιανή, δέν θά
πῶ καί Ἐγώ στόν Πατέρα ὅτι εἶσαι δικός Μου… ἀφοῦ δέν εἶσαι. Ψέματα θά πῶ;
Ὅταν λοιπόν θελήσεις νά φυλάξεις τήν ζωούλα σου, νά μήν πεθάνεις γιά χάρη τῆς
πίστης, τότε λέει θά τήν χάσεις τήν ψυχή σου.

Ὅποιος θέλει νά σώσει τήν ψυχή του, ἐννοεῖ τήν ζωή του, νά κάνει πώς δέν εἶναι
χριστιανός, νά τό παίξει ἄς ποῦμε κρυπτοχριστιανός καί μπροστά στόν κόσμο νά

101
ἀρνεῖται ὅτι εἶναι χριστιανός… αὐτό δέν τό θέλει ὁ Χριστός. Ἅμα, λέει, κάνεις ἔτσι,
θά τήν χάσεις τήν ψυχή σου, θά πᾶς στήν κόλαση.

Καί συνεχίζει: «ὅποιος ἀπολέσει τήν ψυχή του ἕνεκεν ἐμοῦ καί τοῦ εὐαγγελίου αὐτός
θά τήν σώσει». Ὅποιος φτάσει νά δώσει τήν ζωή του γιά Μένα καί γιά τό Εὐαγγέλιο,
χάσει τήν ζωή του, δηλαδή πεθάνει, τόν σκοτώσουν καί γίνει μάρτυρας, αὐτός ἔσωσε
τήν ψυχή του. Βλέπετε; Θέλει δηλαδή ὁ Χριστός μας νά εἴμαστε τόσο πολύ
ἀποφασισμένοι καί δοσμένοι, ὥστε νά μή λογαριάσουμε τίποτα προκειμένου νά μήν
ὑποκύψουμε στήν ἁμαρτία, στό κακό, στόν διάβολο καί στόν θάνατο.

Γιατί γιά τόν χριστιανό ὁ θάνατος δέν εἶναι κάτι κακό. Ἴσα-ἴσα εἶναι κάτι καλό.
Γιατί; Γιατί μᾶς πάει στόν Χριστό. Οἱ Ἅγιοι θέλανε νά πεθάνουνε, δέν φοβόντουσαν
τόν θάνατο. Γιατί ὁ θάνατος εἶναι ἡ πόρτα, εἴπαμε, πού ἀνοίγει καί σέ πάει στόν
Χριστό, ὅταν εἶσαι ἐδῶ μέ τόν Χριστό. Ἦταν χαρά γιά αὐτούς ὁ θάνατος, γι’ αὐτό
καί δέν τά βάζανε μ’ αὐτούς πού τούς σκότωναν. Δέν τούς μισοῦσαν, νά ποῦνε
«παλιάνθρωπε, τί σοῦ ἔκανα καί μέ σκοτώνεις;», ἀλλά κάνανε προσευχή γιά αὐτούς,
τούς εὐγνωμονοῦσαν καί τούς ἔκαναν καί δῶρα.

Γιά σκέψου νά κάνεις δῶρα στόν δήμιό σου, σ’ αὐτόν πού σοῦ παίρνει τό κεφάλι!
Αὐτός εἶναι ὁ πραγματικός χριστιανός, γιατί ἀγαπάει τόν Χριστό καί ἐπειδή ἀγαπάει
τόν Χριστό ἀγαπάει καί ὅλους τούς ἀνθρώπους καί δέν φοβᾶται νά δώσει τήν ζωή
του. Γιατί εἴδατε τί λέει ὁ Χριστός ἐδῶ; Ἄν φοβηθεῖς νά δώσεις τήν ζωή σου γιά
Μένα, θά τήν χάσεις τήν ψυχή σου. Ἐνῶ, ἄν δώσεις τήν ζωή σου γιά Μένα, θά
κερδίσεις τήν ψυχή σου. Αὐτό ἔχει σημασία.

Λέει στόν 36 στίχο: «τί γάρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐάν κερδήσῃ τόν κόσμον ὅλον, καί
ζημιωθῇ τήν ψυχήν αὐτοῦ;» (Μαρκ. 8,36). Κανένα κέρδος δέν ἔχεις. Πές ὅτι ἔγινες
μεγιστάνας τοῦ πλούτου.. Ὠνάσης, αὐτός ὁ πολύ πλούσιος… καί τί ἔγινε; Ἅμα
ζημιώσεις τήν ψυχή σου; Ἅμα γίνεις ἄπιστος; Ἅμα γίνεις ἄνθρωπος πού ἀγαπᾶς τόν
κόσμο καί ὄχι τόν Θεό; Κανένα κέρδος! Ὅλα αὐτά τά πλούτη πού ἔχεις σέ τίποτα δέν
θά σέ ὠφελήσουν. Ἀκόμα-ἀκόμα καί τή ζωή σου ἤ τή ζωή τοῦ παιδιοῦ σου δέν
μπορεῖς νά τήν φυλάξεις. Σᾶς ἔχω πεῖ γιά τόν Ὠνάση, πού τό παιδί του εἶχε ἕνα
ἀτύχημα μέ τό ἑλικόπτερο; Αὐτός ἦταν πάμπλουτος, θά τόν ἔχετε ἀκούσει, εἶχε πάρα
πολλά καράβια… ἦταν ἐφοπλιστής.

Τό παιδί του μπῆκε στό νοσοκομεῖο καί ἔλεγε: ὅποιος γιατρός σώσει τό παιδί μου, θά
τοῦ δώσω τήν μισή μου περιουσία. Ἀμύθητη περιουσία! Κανένας γιατρός δέν
μπόρεσε νά σώσει τό παιδί του… Δέν εἶναι τά λεφτά… Νά κερδίσεις τόν κόσμο ὅλο
δέν ὠφελεῖ, ἅμα ζημιώσεις τήν ψυχή σου. Ἐνῶ, ἄν αὐτός ἄς ποῦμε ἦταν ἅγιος; Καί
ἀντί νά ἐργαστεῖ νά μαζέψει χρήματα -μιά ὑπόθεση- ἔκανε μιά δυνατή προσευχή ὡς
ἅγιος; Τί λέτε; Μπορεῖ ὁ Θεός νά ἄκουγε τήν προσευχή του καί νά ἔκανε καλά τό
παιδί του, χωρίς νά ἔδινε οὔτε μία πεντάρα ἀπό χρήματα… Δέν εἶναι τά χρήματα,
εἶναι ἡ ἀρετή πού ἔχει άξία, αὐτό πού παίρνουμε μαζί μας μετά τόν θάνατο.

102
Ἑπομένως, παιδιά μου, προσοχή πολύ νά μή μᾶς πλανέψουν, μή μᾶς κοροϊδέψουν,
μή μᾶς ποῦνε «σ’ ἀγαπάω καί θά σέ κάνω εὐτυχισμένη». Κανένας δέν μᾶς κάνει
εὐτυχισμένους, μόνο ὁ Χριστός μᾶς κάνει. Οὔτε κι ἐσύ νά λές, θέλω νά ἐρωτευθῶ,
θέλω νά ἀγαπήσω… νά νομίζεις ὅτι ἔτσι θά γίνεις εὐτυχισμένη. Δέν μπορεῖς. Μόνο
ἄν ἀγαπήσεις τόν Χριστό, τότε θά γίνεις πραγματικά εὐτυχισμένη.

Μόνο ἄν κάνεις αὐτή τήν πορεία, δηλαδή καθαριστεῖς ἀπ’ τά πάθη, ἀπαρνηθεῖς τό
δικό σου θέλημα καί ἀκολουθήσεις τόν Χριστό, τότε βρίσκεις, παιδιά, τήν ἀληθινή
μακαριότητα, τήν χαρά καί τήν ἀληθινή ἀγάπη. Νά θυμάστε: ἀληθινή ἀγάπη εἶναι
αὐτή πού ξεκινάει ἀπό τήν ἀγάπη γιά τόν Χριστό. Ὅταν ἀγαπήσουμε σωστά τόν
Χριστό, μετά ἀγαπᾶμε σωστά καί τούς ἄλλους. Καί οἱ ἄλλοι, τότε μᾶς ἀγαπᾶνε καί
λένε ἀλήθεια καί ὄχι ψέματα, ὅταν ἀγαπᾶνε πρῶτα τόν Χριστό. Γι’ αὐτό μήν
παιδεύεστε… ὅπως ἀναρωτιοῦνται μερικές κοπέλες «αὐτός εἶναι γιά μένα ἤ δέν εἶναι
γιά μένα;»… «μ’ ἀγαπάει ἤ δέν μ’ ἀγαπάει;».. Νά πάρουμε μιά μαργαρίτα, νά δοῦμε
ποῦ θά πέσει… Ἀνοησίες εἶναι αὐτά.

Δέν εἶναι θέμα τύχης. Ἀγαπάει τόν Χριστό; Αὐτό θά ἐξετάσεις. Ἐσύ ἀγαπᾶς τόν
Χριστό; Ἄν ἐσύ δέν ἀγαπᾶς καί ἐκεῖνος δέν ἀγαπάει, σίγουρα δέν θά πάει καλά τό
πράγμα, δέν θά πετύχει ἡ οἰκογένεια καί ὁ γάμος, οὔτε θά βρεῖς χαρά καί εὐτυχία. Ἄν
ἐσύ ἀγαπᾶς τόν Χριστό, τότε εἶσαι στή σωστή πορεία. Τότε θά μάθεις καί θά
καταλαβαίνεις καί τί εἶναι ὁ ἄλλος.

Ἕνας πού ἀγαπάει τόν Χριστό, παιδιά, καταλαβαίνει καί τούς ἄλλους, ἄν εἶναι τοῦ
Χριστοῦ ἤ ὄχι, ἄν ἀγαπᾶνε τόν Χριστό ἤ ὄχι, ἄν ἀγαπᾶνε καί τόν ἴδιο ἤ ὄχι. Λέει
κάπου ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ «ὁ πνευματικός ἄνθρωπος κατανοεῖ πάντας, ἐνῶ αὐτόν δέν
τόν καταλαβαίνει κανένας» (Α΄Κορ. 2,15), ἀπό τούς ἀνθρώπους πού δέν εἶναι
πνευματικοί. Οἱ κοσμικοί ἄνθρωποι τόν ἄνθρωπο τόν πνευματικό δέν τόν
καταλαβαίνουνε. Σᾶς εἶπα: τούς κάθεται στό στομάχι. Γιατί; Δέν μποροῦνε νά τόν
χρησιμοποιήσουν.

Ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, παιδιά, εἶναι ἀληθινά ἐλεύθερος, δέν γίνεται δοῦλος. Σπάει τό
σύστημα, τό διαβολικό σύστημα τοῦ κόσμου τό διαλύει. Γι’ αὐτό δέν τόν θέλουνε
τόν ἅγιο. Ξέρετε ὅτι εἶχαν πάει κάποιοι μασόνοι νά σκοτώσουν τόν Ἅγιο Παΐσιο;
Εἴχανε στείλει τρεῖς ἀνθρώπους μέ μαχαίρια ἕτοιμους, νά τόν σκοτώσουν. Τί τούς
πείραζε; Ἕνα γεροντάκι στό Ἅγιο Ὄρος.. μακριά ἀπό τήν τηλεόραση, ἀπό τά μέσα…
Γιατί νά τόν σκοτώσουν; Τί τούς ἔκανε; Στό δαιμονικό αὐτό σύστημα τοῦ
μασονισμοῦ; Τούς πείραζε! Γιατί δέν μποροῦσαν νά τόν χρησιμοποιήσουν, νά τόν
βάλουν στά δικά τους καλούπια.

Ἀπ’ τήν ἄλλη, πήγαιναν τόσοι ἄνθρωποι ἐκεῖ καί ἄκουγαν τόν λόγο τοῦ Θεοῦ καί
ἀλλάζανε καί καταλαβαίνανε ὅτι ἡ μασονία εἶναι σκοτάδι, εἶναι διάβολος,
προσκυνάει τόν διάβολο καί δέν πήγαιναν ἐκεῖ πέρα. Καί ὁ διάβολος δέν τό ἤθελε

103
αὐτό, λέει: «αὐτό τό γεροντάκι ἐγώ θά τό ξεκάνω, θά τό διώξω ἀπ’ τή ζωή, θά τό
σκοτώσω».

Θέλεις νά γίνεις ἀληθινά ἐλεύθερος; Πρέπει νά βρεῖς τόν Χριστό. Ἄν ὅμως δέν βρεῖς
τόν Χριστό, γίνεσαι δοῦλος. Εἶσαι δοῦλος στόν κόσμο, εἶσαι δοῦλος στά δικά σου
θελήματα, εἶσαι δοῦλος στά πάθη σου.

Ἡ ἀληθινή ἀγάπη, παιδιά, ξεκινάει ἀπό τόν Χριστό. Καί ἡ πρώτη μας ἀγάπη,
θυμηθεῖτε, εἶναι ὁ Χριστός, πρέπει νά εἶναι ὁ Χριστός. Βλέπετε τί λέει ὁ Χριστός;
«Ἀγαπήσεις Κύριον τόν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου, τῆς καρδίας σου, τῆς
διανοίας σου…» (Μαρκ. 12,30).

Ξέρω ὅτι θέλετε κάπου νά δώσετε τήν καρδιά σας. Ἔτσι μᾶς ἔχει κάνει ὁ Θεός,
ὅλους μας. Ἰδίως τούς νέους ἀνθρώπους. Κάπου θέλουν νά δώσουν τήν καρδιά τους.
Προσέξτε νά μήν τήν δώσετε σέ ἄνθρωπο. Στόν Χριστό νά τήν δώσετε τήν καρδιά
σας. Δέν λέω νά μήν παντρευτεῖτε. Ἄν θέλετε νά παντρευτεῖτε, νά παντρευτεῖτε,
ἀλλά τήν καρδιά σας νά τήν δώσετε στόν Χριστό. Ἀλλιῶς θά κάνουμε λάθη καί θά
χτυπᾶμε τό κεφάλι μας μετά, ἄν τήν καρδιά μας τήν δώσουμε σ’ ἕναν ἄνθρωπο. Καί
τόν καλύτερο ἄνθρωπο νά βροῦμε, εἶναι ἄνθρωπος. Ἡ πρώτη ἐντολή εἶναι νά
ἀγαπήσουμε τόν Χριστό.

Καί ὅταν ἀγαπήσεις τόν Χριστό καί δώσεις τήν καρδιά σου στόν Χριστό, μετά ὁ
Χριστός θά σέ βοηθήσει καί θά σέ ὁδηγήσει καί ἄν εἶναι θέλημά Του καί εἶναι γιά τό
καλό σου, θά σοῦ δώσει καί ἕναν ἄνθρωπο. Ἀλλά πάλι θά εἶναι ἄνθρωπος. Πάλι δέν
πρέπει νά τόν βάλεις στήν θέση τοῦ Χριστοῦ ἤ πάνω ἀπό τόν Χριστό -Θεός φυλάξοι-
καί νά τόν λατρεύεις σάν εἴδωλο… ἀλλά κάτω ἀπό τόν Χριστό. Πάνω ἀπό ὅλα εἶναι
ὁ Χριστός καί μετά εἶναι ὁ σύζυγος, μετά εἶναι τά παιδιά, ἄν σοῦ δώσει ὁ Θεός
παιδιά, μετά εἶναι ἡ μητέρα σου, ὁ πατέρας σου, τά ἀδέλφια σου, τά ξαδέλφια σου,
τά ἀνίψια σου, ὁτιδήποτε. Μετά ὅλος ὁ κόσμος καί μετά εἶναι τά σκυλιά σου, τά
γατιά σου, ἔ; Μερικοί ἀγαπᾶνε τά σκυλιά τους καί τά γατιά τους πάνω ἀπό τούς
ἀνθρώπους. Ἤ τά αὐτοκίνητά τους… κι ἄν τούς γρατσουνίσεις τό αὐτοκίνητο μπορεῖ
νά σέ στείλουν στό νοσοκομεῖο. Αὐτό εἶναι διεστραμμένη ἀγάπη. Αὐτό πιά εἶναι
ἀλλοτρίωση, δέν μιλᾶμε γιά αὐτά…

Σᾶς ἔχω πεῖ μιά ἱστορία μέ τόν Ἅγιο Παΐσιο; Κάποτε εἶχε πάει στό κελί του μιά
ὁμάδα παιδιῶν. Ὁ Ἅγιος εἶχε ἐκεῖ δυό μικρά γατάκια, ὅπως ἔχουμε κι ἐμεῖς ἐδῶ. Λέει
ἕνα ἀπό τά παιδιά: Γέροντα νά τό πάρω αὐτό τό γατί; Ἔ, λέει ὀ Γέροντας, πάρ’το.
Νόμιζε νά τό πάρει ἐκείνη τήν ὥρα ἐκεῖ… Ἐκεῖνος, ὅμως, τό πῆρε στήν ἀγκαλιά του
καί τό πῆρε μαζί του. Ἔφυγε ἀπ’ τό μοναστήρι, πῆρε καί τό γατί τοῦ Ἁγίου Παϊσίου!
Πῆγαν σέ ἕνα ἄλλο μεγάλο μοναστήρι, πού εἶναι κοντά, στήν Ἰβήρων, θά τό ἔχετε
ἀκούσει… Πῆγαν ἐκεῖ στό ἀρχονταρίκι, ὅπως πᾶνε ὅλοι οἱ ξένοι, νά τούς
τακτοποιήσει ὁ ἀρχοντάρης, νά τούς δώσει δωμάτιο.. Αὐτός εἶχε τό γατί στήν
ἀγκαλιά του. Τοῦ λέει ὁ ἀρχοντάρης, ὁ μοναχός, σέ παρακαλῶ, τό γατί δέν μπορεῖς

104
νά τό ἔχεις ἐδῶ μέσα, νά τό βγάλεις ἔξω. Ὄχι, λέει αὐτός, δέν γίνεται, τό γατί ἐγώ θά
τό ἔχω μαζί μου. Πῶς, λέει, μέ τό γατί θά πᾶς στό δωμάτιο; Ναί, λέει. Δέν γίνεται,
τοῦ λέει αὐτό, δέν μπορεῖς. Ἔ, πῶς…; Δέν γίνεται, λέει, δέν γίνεται. Καλά, λέει, τότε
θά κοιμηθῶ ἔξω! Καί προτίμησε νά κοιμηθεῖ ἔξω ὅλη τήν νύχτα παρά νά ἀφήσει τό
γατί. Καί ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος, αὐτό δέν εἶναι ἀγάπη, αὐτό εἶναι διαστροφή τῆς
ἀγάπης.

Πρῶτα ἀγαπᾶμε τόν Θεό, μετά ἀγαπᾶμε τούς γονεῖς μας, τήν οἰκογένεια κ.λ.π. μετά
ὅλους τούς ἀνθρώπους καί μετά ἀγαπᾶμε τά ζῶα. Ὄχι πάνω ἀπ’ τούς ἀνθρώπους τά
ζῶα! Γι’ αὐτό προσοχή παιδιά! Νά μή κάνουμε διαστροφή στίς ἀγάπες,
ἀντιστρέψουμε τίς ἀγάπες. Τό παθαίνουν πολλοί ἄνθρωποι αὐτό.

Ἐρ. : Πάτερ, ἄς ποῦμε, κάποιοι ἄνθρωποι δέν ἔχουν παιδιά καί παίρνουν ἕνα ζῶο,
ἕναν σκύλο, καί τό ἀγαπᾶνε πάρα πολύ..

Ἀπ. : Ἄν τό ἀγαπᾶνε πάνω ἀπό τό παιδί τοῦ γείτονα, πάνω ἀπό τά παιδιά ὅλου τοῦ
κόσμου καί ἀπό τά γυφτάκια καί ἀπό ὅλα τά παιδιά, εἶναι κακό. Γιατί τό σκυλί δέν
ἔχει τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ὅπως ὁ ἄνθρωπος. Εἶναι κακό. Ἔχεις κάνει λάθος στήν
ἱεραρχία. Ὑπάρχει μία τάξη, μία ἱεραρχία στήν ἀγάπη. Εἴπαμε, πάνω-πάνω ὁ Θεός,
μετά εἶναι ὁ ἄντρας σου, ἡ γυναίκα σου, ἄν ἔχεις. Μετά εἶναι ὁ πατέρας σου, ἡ μάνα
σου. Προσέξτε το κι αὐτό! Ὅταν παντρεύεσαι, δέν εἶναι ἡ μάνα σου μετά τόν Θεό.
Μετά τόν Θεό εἶναι ὁ ἄντρας σου καί μετά εἶναι ἡ μάνα σου. Γιατί μερικοί -μερικές
εἶναι κολλημένοι καί δέν θέλουν νά χωριστοῦν ἀπ’ τή μάνα τους καί δημιουργοῦνται
ἕνα σωρό προβλήματα. Πάει ἡ μάνα σου, μετά τήν ξεχνᾶς… Ὄχι τήν ξεχνᾶς, τήν
βάζεις πιό κάτω. Κι ἅμα σοῦ πεῖ ὁ ἄντρας σου κάτι ἀντίθετο μ’ αὐτό πού λέει ἡ μάνα
σου, πρέπει νά κάνεις αὐτό πού λέει ὁ ἄντρας σου. Αὐτά θά σᾶς τά λέει καί ὁ
Πνευματικός, ὅταν μεγαλώσετε, ἀλλά σᾶς τά λέω γιά νά τά ξέρετε.

Ἐρ. : Πῶς γίνεται νά φτάσεις σ’ αὐτό τό στάδιο τῆς ἀπληστίας καί νά κάνεις ὅπως
ἐκεῖνος πού κοιμόταν καί ξυπνοῦσε καί σκεφτόταν τά λεφτά του στήν τράπεζα;

Ἀπ. : Ἅμα ἀφεθεῖ ὁ ἄνθρωπος στά πάθη του, παιδιά μου, μετά εἶναι ἄδειος, εἶναι
κενός. Κι αὐτό τό κενό του προσπαθεῖ μέ κάτι νά τό γεμίσει. Ὁ πλούσιος λοιπόν,
ἐπειδή νομίζει ὅτι μέ τά λεφτά θά γεμίσει τό κενό, θέλει ὅλο καί περισσότερα. Τοῦ
λέει καί ὁ λογισμός, ἄν πάρεις περισσότερα, θά γεμίσει τό κενό σου, γιατί θά
ξεπεράσεις τόν ἄλλον πλούσιο. Κάνει κι αὐτός ὁ καημένος τόν ἀγῶνα του νά
ξεπεράσει τόν ἄλλον, νά γίνει πρῶτος στήν Ἑλλάδα. Μετά τοῦ λέει ὁ διάβολος: ἄ,
πρέπει νά γίνεις πρῶτος στά Βαλκάνια.

Ἄν γίνει πρῶτος στά Βαλκάνια, μετά τοῦ λέει ὅτι πρέπει νά γίνει πρῶτος στήν
Εὐρώπη. Μετά τοῦ λέει, πρέπει νά γίνεις πρῶτος στόν κόσμο. Γιατί νά σέ ξεπερνάει
ὁ ἄλλος; Ἔτσι γίνεται ἄπληστος καί μένει ὁ ἄνθρωπος ἄδειος, γιατί ἡ ψυχή εἶναι
πνευματική. Γεμίζει μέ λεφτά; Μέ φαγητά; Μέ τίποτα δέν γεμίζει. Μέ ταξίδια; Δέν

105
γεμίζει μ’ αὐτά ἡ ψυχή. Ἡ ψυχή, γιά νά γεμίσει, θέλει τόν Χριστό. Εἶναι πλασμένη
κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωση τοῦ Χριστοῦ. Δηλαδή τό πρόγραμμα τῆς ψυχῆς εἶναι
νά μοιάσει στόν Χριστό. Ἄν δέν ἀκολουθήσεις αὐτό τό πρόγραμμα πού σοῦ ἔχει
βάλει ὁ Δημιουργός, καταλαβαίνεις ὅτι δέν πᾶς καλά, ὅτι εἶσαι ἄρρωστος καί πέφτει
ὁ ἄνθρωπος σέ μιά μελαγχολία, σέ μιά κατάθλιψη, γιατί καταλαβαίνει ὅτι δέν εἶναι
στόν σωστό δρόμο καί εἶναι μέσα στό σκοτάδι.

Ὁ ἄνθρωπος εἶναι φτιαγμένος γιά τόν Χριστό, γιά τό φῶς. Ὅταν λοιπόν δέν πάει στό
φῶς καί μένει κλεισμένος μέσα στόν ἑαυτό του, στόν ἐγωισμό του, εἶναι μέσα στό
σκοτάδι κι αὐτό τοῦ φέρνει αὐτή ὅλη τήν ψυχολογική ἀνωμαλία. Ὅλα αὐτά τά
ψυχολογικα πού ἔχουνε οἱ ἄνθρωποι σήμερα, εἶναι ἀκριβῶς γιατί πᾶνε ἀντίθετα στό
ἐσωτερικό τους πρόγραμμα, πού εἶναι νά μοιάσεις στόν Χριστό. Μήν τό πάθουμε
λοιπόν αὐτό, παιδιά. Νά τά βάλουμε τά πράγματα στή σωστή σειρά. Πρῶτα εἶναι ἡ
ἀγάπη στόν Θεό. Μέ ὅλη σου τήν καρδιά, λέει, μέ ὅλη σου τήν ψυχή, μέ ὅλη σου τήν
διάνοια. Βλέπετε τί λέει; Μέ ὅλη σου τήν καρδιά. Δηλαδή ὅλη σου τήν καρδιά θά τήν
δώσεις στόν Χριστό, ἄσχετα ἄν θά παντρευτεῖς ἤ δέν θά παντρευτεῖς.

Ὁτιδήποτε καί νά κάνεις, ἡ καρδιά σου πρέπει νά εἶναι στόν Χριστό. Καταλάβατε;
Ὄχι ἕνα κομμάτι, ὁλόκληρη. Ὄχι 99% στόν Χριστό καί 1% κάπου ἀλλοῦ. Ὅλη ἡ
καρδιά σου στόν Χριστό! Γιατί ὁ Χριστός μᾶς θέλει ὁλόκληρους, δέν μᾶς θέλει
σκισμένους, κομματιασμένους. Γιατί αὐτό εἶναι θάνατος, ὅταν κομματιάζεις τήν
καρδιά σου.

Καί νά σᾶς πῶ κάτι; Ὅλοι αὐτοί οἱ νέοι καί οἱ νέες πού κάνουν αὐτές τίς προγαμιαῖες
σχέσεις, κάθε φορά πού πετᾶνε μία σχέση, γιατί δέν κάνουν μόνο μία, κάνουν
δεύτερη, τρίτη… πετᾶνε καί ἕνα κομμάτι ἀπ’ τήν καρδιά τους καί στό τέλος μένουνε
χωρίς καρδιά. Δηλαδή τί σημαίνει χωρίς καρδιά; Δέν ἔχουν δύναμη νά ἀγαπήσουν
κανέναν μετά. Καί λέει ἡ κοπέλα «δέν θέλω νά δῶ κανέναν ἄντρα» καί τό ἀγόρι «δέν
θέλω νά δῶ καμία γυναῖκα». Γιατί δέν ἔχουν πλέον δύναμη νά ἀγαπήσουν, γίνονται
ἀνάπηροι πνευματικά.

Αὐτή ἡ δυστυχία, τό νά μήν μπορεῖς ν’ ἀγαπήσεις, εἶναι ἡ κόλαση. Ὁ κολασμένος

εἶναι αὐτός πού δέν μπορεῖ ν’ ἀγαπήσει. Βλέπετε, πῶς ἡ ἁμαρτία φτάνει τόν ἄνθρωπο
σιγά-σιγά στήν κόλαση, ἀπό αὐτή τήν ζωή. Τόν ἀχρηστεύει τόν ἄνθρωπο. Ὁ Θεός
μᾶς ἔδωσε μιά δύναμη μέσα μας ν’ ἀγαπᾶμε. Αὐτή τήν δύναμη πρέπει νά τή δώσεις
στόν Χριστό καί ὄχι σέ ἀνθρώπους. Καί ἄν τή δώσεις στόν Χριστό, μετά ὁ Θεός θά
σοῦ πεῖ τί ἀκριβῶς πρέπει νά κάνεις γιά νά σωθεῖς.

Τό τέλειο; Νά σᾶς τό πῶ. Μή νομίσετε ὅτι θέλω νά σᾶς κάνω προπαγάνδα, νά σᾶς
κάνω μοναχές. Ὄχι! Εὔχομαι καί προσεύχομαι νά γίνει ὅ,τι θέλει ἡ καθεμιά σας ἀλλά
νά εἶναι ἐν Χριστῶ, εἴτε νά παντρευτεῖτε εἴτε νά γίνετε μοναχές εἴτε ὁτιδήποτε ἄλλο
θέλετε.. νά ἀφιερωθεῖτε. Δέν εἶναι ὑποχρεωτικά ἤ τό ἕνα ἤ τό ἄλλο. Μπορεῖς νά
μείνεις μέσα στόν κόσμο καί νά μήν παντρευτεῖς οὔτε νά γίνεις μοναχή. Δέν εἶναι μία

106
κατάσταση δύο δρόμων. Ἔχει πολλούς δρόμους. Ἀλλά, ὅπου καί νά εἶσαι, νά τηρεῖς
τίς ἐντολές. Τό τέλειο ξέρετε ποιό εἶναι; Λέει ὁ Χριστός: «νά Μέ ἀγαπήσετε μέ ὅλη
σας τήν καρδιά». Τό τέλειο εἶναι νά κάνεις αὐτό πού ἔκανε ὁ Χριστός. Νά μιμηθεῖς
τόν Χριστό σέ ὅλα. Τί ἔκανε ὁ Χριστός; Ἔκανε γάμο ὁ Χριστός; Ὄχι. Ἔζησε
παρθενικά. Ἡ τέλεια ζωή εἶναι ἡ παρθενική ζωή.

Δηλαδή ἡ ζωή τοῦ μοναχισμοῦ, ὅπως εἶναι σήμερα. Ἄν θέλει κανείς νά ζήσει μέ
ἀσφάλεια τήν παρθενική ζωή, θά πρέπει νά γίνει μοναχός-μοναχή. Αὐτό εἶναι τό
τέλειο. Ἀλλά αὐτό δέν τό ἐπιβάλλει ὁ Χριστός. Δέν λέει, πρέπει ὅλοι νά γίνετε ἔτσι,
νά μείνετε ἔτσι. Ἄν θέλετε νά κάνετε οἰκογένεια, λέει ὁ Χριστός, νά εἶναι
εὐλογημένο, θά σᾶς τόν εὐλογήσω τόν γάμο. Ἀλλά ἕναν γάμο, προσέξτε! Μέ ἕνα
πρόσωπο. Ὄχι δεύτερο γάμο.

Ξέρετε, κανονικά δέν ὑπάρχει δεύτερος γάμος. Σήμερα πάρα πολλοί ἄνθρωποι εἶναι
χωρισμένοι καί ξαναπαντρεμένοι. Ξέρετε τί λέει τό Εὐαγγέλιο; Αὐτός πού θά
παντρευτεῖ ἕναν χωρισμένο ἤ μία χωρισμένη, κάνει μοιχεία. Δέν ἐπιτρέπεται
κανονικά αὐτός πού χωρίζει νά ξαναπαντρευτεῖ. Εἶναι ἁμαρτία ὁ δεύτερος γάμος. Θά
πεῖς: Γιατί τό κάνει ἡ Ἐκκλησία; Τό κάνει, γιά νά μήν κάνει ὁ ἄνθρωπος κάτι
χειρότερο καί τοῦ βάζει ἕνα φρένο ἐκεῖ καί τοῦ λέει, ἄντε, νά σοῦ δώσω μιά εὐλογία
νά κάνεις ἀκόμα ἕναν γάμο, νά περιοριστεῖς τουλάχιστον σ’ ἕνα πρόσωπο ἀκόμα.
Γιατί, ἅμα δέν ἔχει καί τήν δέσμευση, μπορεῖ νά πάει καί σέ τρίτο καί σέ πέμπτο καί
σέ δέκατο… νά γίνει τελείως ἀνήθικος.

Ἀλλά, ἄν δεῖτε καί στίς εὐχές πού ἔχει ἡ Ἐκκλησία γιά τόν δεύτερο γάμο, μιλάει γιά
μοιχεία, γιά ἁμαρτία δηλαδή μιλάει. Δέν εἶναι καλό πράγμα δηλαδή ὁ δεύτερος
γάμος. Ἕναν γάμο εὐλόγησε ὁ Θεός μέ ἕνα πρόσωπο ὡς συγκατάβαση στήν
ἀδυναμία μας. Τό τέλειο, εἴπαμε, εἶναι νά μήν κάνεις κανέναν γάμο, νά μείνεις ἔτσι
παρθένος, ὅπως σέ ἔκανε ὁ Θεός. Δέν θέλεις; Λοιπόν… θά κάνεις ἕναν γάμο. Αὐτό
εἶναι τό κατά Θεόν. Καταλάβατε; Ἔτσι μᾶς θέλει ὁ Χριστός. Ὄχι αὐτό πού γίνεται
στίς μέρες μας. Τότε ὁ ἄνθρωπος βρίσκει τήν χαρά του καί ξεπερνάει τήν μελαγχολία
του, ξεπερνάει ὅλα τά πάθη πού ἔχει μέσα του καί βρίσκεται στό φῶς.

Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

107
 Τό κοσμικό φρόνημα
Τί εἶναι καί πῶς θά τό νικήσουμε
(Ομιλία σε Νέους - Ἱ. Μ. Ἁγίας Τριάδος Ἐδέσσης)

Ἀνοῖξτε στήν Α΄ καθολική ἐπιστολή τοῦ Ἰωάννου στό δεύτερο κεφάλαιο. Οἱ

καθολικές ἐπιστολές εἶναι μετά ἀπό τίς δεκατέσσερις ἐπιστολές τοῦ Ἀποστόλου
Παύλου, τῶν ὁποίων τελευταία εἶναι ἡ Πρός Ἑβραίους. Ἑπομένως, μετά τήν Πρός
Ἑβραίους ἀρχίζουν οἱ καθολικές ἐπιστολές. Λέγονται καθολικές γιατί στέλνονται
πρός ὅλους τούς χριστιανούς, ὄχι σέ μία τοπική Ἐκκλησία, στήν Ἐκκλησία τῆς
Ρώμης, στήν Ἐκκλησία τῆς Θεσσαλονίκης, στήν Ἐκκλησία τῆς Ἐφέσου, ἀλλά πρός
ὅλες τίς Ἐκκλησίες, τῆς ἐποχῆς ἐκείνης βέβαια, ἀλλά καί σέ ὅλες τίς Ἐκκλησίες
ἀπανταχοῦ τῆς γῆς, ἀφοῦ αὐτά πού λέγονται ἔχουν διαχρονική ἀξία καί ἰσχύουν γιά
ὅλους τούς χριστιανούς ὅλων τῶν αἰώνων. Μετά τίς ἐπιστολές, λοιπόν, τοῦ
Ἀποστόλου Παύλου ἔχουμε τήν καθολική ἐπιστολή τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου τοῦ
Ἀδελφοθέου, στή συνέχεια ἔχουμε τήν πρώτη καθολική ἐπιστολή τοῦ Πέτρου, τήν
δευτέρα τοῦ Πέτρου καί μετά ἔχουμε τήν πρώτη τοῦ Ἰωάννου, τοῦ Ἁγίου Ίωάννου
τοῦ Εὐαγγελιστοῦ καί Θεολόγου.

Σέ αὐτή λοιπόν, θά δοῦμε στό Β΄ Κεφάλαιο τόν στίχο 15. «Μή ἀγαπᾶτε τόν
κόσμον», ἐννοεῖτε «τεκνία καί πατέρες», ὅπως λέει ἀπό τόν στίχο 12. Ἀπευθύνεται
στά πνευματικά παιδιά τά δικά του ἀλλά καί σέ ὅλους τούς χριστιανούς, ὅπως
εἴπαμε, ἀφοῦ εἶναι καθολική ἐπιστολή. «Μή ἀγαπᾶτε τόν κόσμον μηδέ τά ἐν τῷ
κόσμῳ. ἐάν τις ἀγαπᾷ τόν κόσμον, οὐκ ἔστιν ἡ ἀγάπη τοῦ πατρός ἐν αὐτῷ». Ἐάν
κάποιος ἀγαπάει τόν κόσμο, δέν εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Πατέρα σ’ αὐτόν. Καί στόν στίχο
16: «ὅτι πᾶν τό ἐν τῷ κόσμῳ, ἡ ἐπιθυμία τῆς σαρκός καί ἡ ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν
καί ἡ ἀλαζονεία τοῦ βίου, οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ πατρός, ἀλλ᾿ ἐκ τοῦ κόσμου ἐστί».

Νά διαβάσουμε καί τήν ἑρμηνεία. «Μή ἀγαπᾶτε τόν μάταιο καί μακράν τοῦ Θεοῦ
εὑρισκόμενο κόσμο, μηδέ τάς ἐν τῷ κόσμω απολαύσεις πού ἀποχωρίζουν τόν
ἄνθρωπο ἀπό τόν Θεό. Ἐάν κανείς ἀγαπᾶ τόν κόσμο ἡ ἐν πρός τόν οὐρανοῖς Πατέρα
ἀγάπη δέν ὑπάρχει μέσα του καί δέν ἔχει ἡ καρδία τοῦ ἀνθρώπου αὐτοῦ ἀγάπη πρός
τόν Θεό καί Πατέρα. Διότι καθετί πού ὑπάρχει εἰς τόν μακράν τοῦ Θεοῦ κόσμο,
δηλαδή ἡ ἐπιθυμία τῆς διεφθαρμένης φύσεως καί σαρκός τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ
ἐπιθυμία πού μᾶς προκαλοῦν τά μάτια μας καί ἡ ἀλαζονική ἐπίδειξη στήν ὁποία
σπρώχνουν τά πλούτη, ὅλα αὐτά δέν εἶναι ἀπό τόν Θεό καί Πατέρα, ἀλλά εἶναι ἀπό
τόν μακράν τοῦ Θεοῦ κόσμο».

Ὅπως καταλαβαίνετε, ἐδῶ μᾶς μιλάει γιά τό κοσμικό φρόνημα. Ὅταν λέει κόσμος,
δέν ἐννοεῖ τούς ἀνθρώπους, νά μήν ἀγαπᾶμε τούς ἀνθρώπους. Ἐμεῖς συνήθως στήν
γλώσσα μας ὅταν λέμε π.χ. ἔχει κόσμο στήν Ἐκκλησία, ἐννοοῦμε ὅτι ἔχει πολλούς
ἀνθρώπους. Δέν τό λέει μ’ αὐτή τήν ἔννοια ἡ Ἁγία Γραφή, ἀλλά κόσμος εἶναι τό

108
κοσμικό πνεῦμα. Στή συνέχεια μᾶς λέγει ὅτι, ὅποιος ἀγαπάει τόν κόσμο, δέν ὑπάρχει
ἡ ἀγάπη τοῦ Πατρός ἐν αὐτῷ. Δέν ὑπάρχει δηλαδή σ’ αὐτόν τόν ἄνθρωπο ἡ ἀγάπη
πού ἀρέσει στόν Θεό.

– Ποιά εἶναι ἡ ἀγάπη πού πρέπει νά ἔχει ὁ ἄνθρωπος γιά τόν Θεό;
Ἡ ἀγάπη πού ἀρέσει στόν Θεό εἶναι ἡ ὁλοκληρωτική ἀγάπη, ἐξ ὅλης τῆς καρδίας, ἐξ
ὅλης τῆς ψυχῆς, ἐξ ὅλης τῆς διανοίας, ἐξ ὅλης τῆς δυνάμεως. Θά πρέπει νά εἶναι ὅλα
τά στοιχεῖα τοῦ ἀνθρώπου δοσμένα στόν Θεό. Προσέξτε, ἡ ὁλοκληρωτική ἀγάπη!
Δηλαδή, δέν ἐπιτρέπεται νά ἀγαπάει ὁ ἄνθρωπος καί κάτι ἄλλο ἐκτός ἀπό τόν Θεό.
Αὐτή εἶναι ἡ πρώτη ἐντολή. Μετά λέει: «ὁμοία μέ αὐτή», «ὅμοια ἐντολή μ’ αὐτή
εἶναι ν’ ἀγαπήσεις τόν πλησίον σου, ὅπως τόν ἑαυτό σου» (Μαρκ. 12,31). Ἀλλά,
ὅταν ἀγαπᾶς τόν πλησίον σου, πάλι τόν ἀγαπᾶς, ἐπειδή ἀγαπᾶς τόν Θεό, γιατί ὁ
πλησίον σου εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Θά λέγαμε δηλαδή ὅτι καί ἡ δευτέρα ἐντολή
εἶναι μέρος τῆς πρώτης ἐντολῆς. Ἡ πρώτη ἐντολή περιλαμβάνει μέσα ὅλες τίς ἄλλες
ἐντολές.

– Ἕνας πού ἀγαπάει τόν Θεό, δέν θά ἀγαπάει καί τά παιδιά τοῦ Θεοῦ;
Θά ἀγαπάει καί ὅλους τούς ἀνθρώπους. Ἑπομένως, ἄν κανείς ἀγωνιστεῖ νά τηρήσει
τήν πρώτη ἐντολή, νά ἀγαπήσει τόν Θεό μέ ὅλη του τήν καρδιά, μέ ὅλη του τήν
ψυχή, μέ ὅλη του τήν διάνοια, δηλαδή τήν σκέψη, μέ ὅλη του τήν ἰσχύ, μέ ὅλη του
τήν δύναμη, αὐτός μετά θά ἀγαπάει σωστά καί ὅλους τούς ἀνθρώπους καί φυσικά
δέν θά κάνει ἁμαρτίες. Δέν θά κλέβει. Γιατί, ὅταν κλέβει, ἀδικεῖ τούς ἀνθρώπους.
Ἀφοῦ τούς ἀγαπάει, δέν θά τούς ἀδικεῖ. Δέν θά λέει ψέματα. Γιατί καί τό ψέμα εἶναι
μιά ἀδικία πρός τούς ἀνθρώπους. Δέν θά προσπαθεῖ νά ἁρπάξει τά ἀγαθά τοῦ ἄλλου.
Οὔτε κἄν θά ζηλεύει τά ἀγαθά τοῦ ἄλλου, αὐτό πού λέει «οὐκ ἐπιθυμήσεις ὅσα τῷ
πλησίον σου ἐστί» (Ἐξ. 20,17). Θά τιμάει τούς γονεῖς του, ὅπως λέει ἡ πέμπτη
ἐντολή καί γενικά θά τηρεῖ ὅλες τίς ἐντολές.

Ὅταν λοιπόν κανείς ἀγαπάει τόν κόσμο, λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης, δέν ἀγαπάει σωστά
τόν Θεό. Δέν μπορεῖ δηλαδή νά τόν ἀγαπήσει, ὅπως Ἐκεῖνος θέλει καί ἀναπαύεται.
Ἡ ἀληθινή ἀγάπη πού ἀρέσει στόν Θεό εἶναι εἴπαμε ἡ ὁλοκληρωτική ἀγάπη καί ἡ
ἀγάπη ἡ ὁποία προσφέρεται στόν Θεό χωρίς καμιά ἀπαίτηση, χωρίς καμιά ἐπιθυμία
γιά ἀνταπόδοση. Εἶναι αὐτή, πού τήν λέμε, ἀνιδιοτελής ἀγάπη. Γιατί λέει ὁ Θεός,
θέλω νά ἀγαπᾶτε ὁ ἕνας τόν ἄλλον καί φυσικά νά ἀγαπᾶμε καί τόν Θεό, χωρίς νά
ζητᾶμε κάποια ἀνταπόδοση. Ὅπως Ἐγώ σᾶς ἀγάπησα, λέει ὁ Θεός, ἔτσι καί ἐσεῖς νά
ἀγαπᾶτε ὁ ἕνας τόν ἄλλον.

– Πῶς μᾶς ἀγάπησε ὁ Θεός;

Μᾶς ἀγάπησε ἐνῶ ἐμεῖς εἴμαστε ἁμαρτωλοί, ἐνῶ εἴμαστε ἐχθροί Του, εἴμαστε
ἐνάντια στόν Θεό. Γιατί, ὅταν ἁμαρτάνει κανείς, στέκεται ἀπέναντι ἀπό τόν Θεό,
μισεῖ τόν Θεό, ἀντιπαλεύει μέ τόν Θεό κατά κάποιο τρόπο, τά βάζει μέ τόν Θεό, δέν
τηρεῖ αὐτά πού ἔχει δώσει ὁ Θεός ὡς ὁδηγίες γιά τήν ὕπαρξή του. Κι ἐνῶ εἴμαστε
ἐχθροί καί ἀγνώμονες, δηλαδή δέν εὐχαριστήσαμε καί δέν εὐχαριστούσαμε τόν Θεό

109
μέ τήν ζωή μας, ἔρχεται ὁ Θεός παίρνει τήν ἀνθρώπινη φύση, μᾶς διδάσκει καί στό
τέλος καταδέχεται νά πεθάνει γιά μᾶς! Μᾶς δόθηκε, δηλαδή, χωρίς νά ἔχει πάρει κάτι
ἀπό μᾶς. Καί πάλι δέν μᾶς ζητάει τίποτε γιά τόν ἑαυτό Του ἀλλά μᾶς λέει «τηρῆστε
αὐτά πού σᾶς λέγω γιά σᾶς, γιά τό συμφέρον σας».

Αὐτή εἶναι ἡ σωστή ἀγάπη, ἡ ἀνιδιοτελής, νά δίνεις χωρίς νά ζητᾶς τίποτε, ὅπως
κάνει ὁ Θεός. Καί λέει ὁ Θεός, ὅπως Ἐγώ σᾶς ἀγαπάω, ἔτσι κι ἐσεῖς νά ἀγαπᾶτε ὁ
ἕνας τόν ἄλλον. Φυσικά καί τόν Θεό πρέπει νά Τόν ἀγαπᾶμε ὄχι γιά τά ἀγαθά Του,
γιατί μᾶς δίνει κάποια πράγματα… Ἄν καί θά πρέπει νά ἔχουμε εὐγνωμοσύνη καί νά
Τόν εὐχαριστοῦμε γιά αὐτά, ἀλλά νά Τόν ἀγαπᾶμε γιά Αὐτόν τόν Ἴδιο. Αὐτό εἶναι τό
τέλειο. Ὄχι γιατί μᾶς δίνει αὐτά πού μᾶς δίνει… γιατί μᾶς δίνει οὐσιαστικά τά πάντα!
Ἄν δέν ὑπῆρχε ὁ Θεός, δέν θά εἴχαμε τίποτε, οὔτε κἄν θά μπορούσαμε νά
ὑπάρξουμε.

Γιά σκεφτεῖτε νά ἔλεγε ὁ Θεός: σήμερα δέν θά ἀνατείλει ὁ ἥλιος… αὔριο δέν θά
ἀνατείλει ὁ ἥλιος… γιά ἕναν μήνα δέν θά ἀνατείλει ὁ ἥλιος… Θά νεκρωθοῦν τά
πάντα, ἔτσι δέν εἶναι; Ἄν ἔλεγε ὁ Θεός γιά ἕναν μήνα δέν θά γίνει ἐξάτμιση ἀπ’ τήν
θάλασσα, δέν θά ὑπάρχουν σύννεφα, δέν θά ὑπάρχει ἡ βροχή… γιά ἕναν χρόνο δέν
θά βρέξει… θά ξεραθοῦν τά πάντα. Ὅλα αὐτά λοιπόν πού γίνονται, δέν εἶναι
αὐτονόητα, ὁ Θεός τά κατευθύνει καί θά πρέπει μέ πολύ εὐγνωμοσύνη νά
στεκόμαστε ἀπέναντι στόν Θεό. Τό τέλειο, ὡστόσο, εἶναι νά πηγαίνουμε στόν Θεό
οὔτε γιά αὐτά! Ὄχι γιά αὐτά πού μᾶς δίνει, ἀλλά γιά Αὐτόν τόν Ἴδιο. Γιατί Αὐτός ὁ
Ἴδιος εἶναι ὅλος ἀγάπη, ὅλος καλοσύνη, ὅλος ὡραιότητα… νά πηγαίνουμε γιά Αὐτόν
τόν Ἴδιο καί νά Τόν ἀγαπᾶμε.

Ὅταν, λοιπόν, ἡ ἀγάπη μας, ἡ δύναμη αὐτή πού ἔχουμε μέσα μας, ἡ ἀγαπητική
δύναμη, πηγαίνει σέ ἄλλα πράγματα, ὄχι στόν Θεό, τότε δέν ἔχουμε τήν σωστή
ἀγάπη, αὐτή πού ἔχει καί θέλει νά ἔχουμε ὁ Θεός-Πατέρας. Γι’ αὐτό λέει ἐδῶ ὅτι:
ὅποιος ἀγαπάει τόν κόσμο, δέν ὑπάρχει ἡ ἀγάπη τοῦ Πατρός ἐν αὐτῷ. Δέν ἔχει τήν
σωστή ἀγάπη, αὐτή πού θέλει ὁ Πατέρας νά ἔχουμε καί γιά τόν Θεό καί γιά τούς
ἄλλους. Γιατί συμβαίνει αὐτό; Στόν 16ο στίχο μᾶς ἀπαριθμεῖ τί σημαίνει κόσμος, τά
στοιχεῖα τοῦ κόσμου. Προσέξτε, εἶναι τρία πράγματα. Ὅταν λέμε κόσμος, ξαναλέω,
εἶναι τό κοσμικό πνεῦμα. Μᾶς λέει λοιπόν ποιό εἶναι τό κοσμικό πνεῦμα. Λέμε, ἄς
ποῦμε, δέν πρέπει νά εἴμαστε κοσμικοί.

– Τί θά πεῖ δέν πρέπει νά εἶμαι κοσμικός;

Λέει ἐδῶ: αὐτοί πού εἶναι στόν κόσμο καί υἱοθετοῦν τό πνεῦμα τοῦ κόσμου ἔχουν τά
ἑξῆς τρία στοιχεῖα. Πρῶτον, τήν ἐπιθυμία τῆς σαρκός.

– Τί θά πεῖ ἐπιθυμία τῆς σαρκός;

Νά προσπαθοῦμε νά ἀναπαύουμε τήν σάρκα. Νά κάνουμε τίς ἐπιθυμίες τῆς σάρκας.
Νά ἐπιθυμοῦμε νά περνάει καλά δηλαδή τό σῶμα μας, τό ὑλικό μας στοιχεῖο. Ὁ
ἄνθρωπος ἔχει δύο στοιχεῖα: ἔχει σῶμα, ἔχει καί ψυχή. Τό πνευματικό καί ἀνώτερο

110
στοιχεῖο εἶναι ἡ ψυχή. Αὐτό τό στοιχεῖο θά ἔπρεπε νά κυβερνάει καί ὄχι τό σῶμα.
Ὅταν λοιπόν ὁ ἄνθρωπος ἀντιστρέφει τά πράγματα, εἶναι σάν κάποιον, ἄς ποῦμε,
πού ἔχει ἀντιστρέψει τόν ἀναβάτη καί τό ἄλογο. Τό σῶμα μποροῦμε νά τό
παρομοιάσουμε μέ τό ἄλογο καί ἡ ψυχή, ὁ νοῦς, εἶναι ὁ ἀναβάτης. Ἄν ὅμως ἀντί γιά
τό ἄλογο, πού εἶναι τό σῶμα, κάνεις ἄλογο τήν ψυχή καί κάνεις ἀναβάτη τό ἄλογο,
δέν εἶναι σχιζοφρένεια αὐτό; Εἶναι τρέλα! Νά βάζεις, δηλαδή, νά κυβερνάει τό ἄλογο
καί ἐσύ ὁ ἄνθρωπος νά μπαίνεις ἀπό κάτω… Νά σέ κυβερνάει τό ἄλογο! Αὐτό
σημαίνει νά κάνεις τίς ἐπιθυμίες τῆς σαρκός. Ἀντί νά εἶσαι ἐσύ ὁ ἀναβάτης, γίνεσαι
ἐσύ τό ἄλογο καί τό ἄλογο κάθεται πάνω σου καί σέ κυβερνάει. Πόσο μπορεῖ νά σέ
κυβερνήσει ἕνα ἄλογο…; Ποῦ θά σέ πάει; Στήν καταστροφή. Αὐτό γίνεται, ὅταν ὁ
ἄνθρωπος κυριαρχεῖται ἀπό τήν ἐπιθυμία τῆς σάρκας.

– Τί λέει ἡ σάρκα;
Τώρα πεινάω.. τώρα θέλω νά κοιμηθῶ… τώρα θέλω νά ξαπλώσω… καί μόνο αὐτό
μᾶς νοιάζει, μόνο αὐτό σκεφτόμαστε. Γινόμαστε δοῦλοι, δηλαδή, στή σάρκα. Τώρα
θέλω νά φάω νόστιμο φαγητό… Δέν μ’ ἀρέσει αὐτό τό φαγητό… Γκρινιάζουμε στή
μάνα μας… Σήμερα εἶναι νηστεία. Πάλι νηστεία;… Τά βάζουμε καί μέ τήν
Ἐκκλησία καί μέ τόν Θεό μερικές φορές. Αὐτή εἶναι ἡ ἐπιθυμία τῆς σαρκός, νά
ἱκανοποιοῦμε δηλαδή τά πάθη τῆς σάρκας. Τί θά φᾶμε, τί θά πιοῦμε, πῶς θά
ξεκουραστοῦμε, πῶς δέν θά πονέσουμε, πῶς δέν θά κουραστοῦμε. Καί σοῦ λέει: Ἔ,
τώρα, γιατί νά τρέχεις; Στάσου λίγο. Γιατί νά δουλεύεις; Σταμάτα. Γιατί νά στέκεσαι;
Κάθησε κάτω. Γιατί νά κάθεσαι; Ξάπλωσε. Γιατί νά ξαπλώνεις μόνο; Κοιμήσου. Καί
στό τέλος ὁ ἄνθρωπος μ’ αὐτό τό πνεῦμα ἀχρηστεύεται. Γίνεται ἄχρηστος ὁ
ἄνθρωπος, οὔτε νά ἐργαστεῖ θέλει οὔτε νά κοπιάσει γιά τούς ἄλλους οὔτε
ἐνδιαφέρεται γιά τίποτα, κλείνεται στόν ἑαυτό του καί τόν νοιάζει μόνο ἡ
καλοπέραση τοῦ σώματος: τί θά φᾶμε, τί θά ντυθοῦμε κ.λ.π.

Τό ἕνα στοιχεῖο, λοιπόν, τοῦ κόσμου εἶναι αὐτό. Ἄν δεῖτε οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι
δουλεύουν σ’ αὐτό τό πράγμα. Λένε «νά περάσεις καλά». Τί σημαίνει αὐτό; Γιά τήν
ψυχή σου; Ὄχι! Γιά τό σῶμα σου. Νά περάσεις καλά, δηλαδή νά πᾶς νά δεῖς ὡραῖα
πράγματα, νά φᾶς καλά φαγητά, νά μήν δουλεύεις, νά κάθεσαι, νά ἁράζεις, ὅπως
λένε λαϊκά… καί ἀκόμα χειρότερα μετά, νά ἱκανοποιεῖς καί σαρκικές όρέξεις κ.ἄ.

Τό δεύτερο στοιχεῖο εἶναι «ἡ ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν». Τί λέει πώς εἶναι τό δεύτερο
στοιχεῖο; Νά προσπαθεῖς νά ἱκανοποιήσεις τήν ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν. Τά μάτια
μας, λέει μιά παροιμία ὁ λαός, εἶναι ἀχόρταγα. Τό μάτι δέν χορταίνει μέ τίποτα, εἶναι
ἄπληστο. Ἕνας ἄνθρωπος ἄπληστος εἶναι ἕνας ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος εἶναι φιλάργυρος
ἄς ποῦμε. Ὁ φιλάργυρος εἶναι ἄπληστος. Ὅσα χρυσάφια καί χρήματα νά τοῦ δώσεις,
πάλι δέν χορταίνει. Τό μάτι του εἶναι ἀχόρταγο. Ἕνας ἄνθρωπος πού ἀγαπάει τά
ὑλικά πράγματα καί θέλει νά ἔχει… νά ἔχει… δέν χορταίνει ποτέ, δέν ἱκανοποιεῖται ἡ
ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν του. Αὐτός εἶναι ὁ ἄπληστος ἄνθρωπος. Μπορεῖ νά μήν
εἶναι μόνο ὁ φιλάργυρος. Μπορεῖ νά εἶναι μιά γυναίκα πού θέλει, ἄς ποῦμε,
φορέματα, ροῦχα, καί νά μήν χορταίνει μέ τίποτε. Ὁτιδήποτε ὑλικό, τό ὁποῖο θέλει ὁ

111
ἄνθρωπος νά τό μαζεύει, νά τό αὐξάνει συνέχεια, σημαίνει πώς δίνει σ’ αὐτό τήν
ψυχή του.

Ἡ ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν εἶναι τό δεύτερο στοιχεῖο τοῦ κόσμου. Τό πρῶτο, εἴπαμε,
εἶναι ἡ ἐπιθυμία τῆς σάρκας, ἤ ἀλλιῶς τό λέμε φιληδονία, ν’ ἀγαπᾶς τίς ἡδονές. Τό
δεύτερο εἶναι ἡ ἀπληστία, ἤ ἀλλιῶς φιλαργυρία, ἤ ἀλλιῶς μποροῦμε νά τό ποῦμε
φιλοκτημοσύνη, νά θέλεις νά ἔχεις πολλά κτήματα, πολλά πράγματα. Βλέπετε πῶς
εἶναι καί τά σπίτια μας σήμερα; Γεμάτα πράγματα. Δέν χορταίνει ὁ ἄνθρωπος ὅλο νά
μαζεύει καί νά ἔχει καί νά ἔχει καινούρια… Αὐτή εἶναι ἡ ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν.
Καί τό τρίτο στοιχεῖο «ἡ ἀλαζονεία τοῦ βίου».

– Ποιός εἶναι ὁ ἀλαζόνας;

– Ὁ ἐγωιστής;
Ὁ ἐγωιστής, ὁ ὑπερήφανος. Αὐτός πού λέμε ἔχει πάρει ἀέρα τό μυαλό του.. ἔχει τό
μυαλό πάνω ἀπ’ τό κεφάλι του. Αὐτός εἶναι ὁ ἀλαζόνας, ὁ ὑπερήφανος, ὁ ὁποῖος
θέλει νά κάνει ἐντύπωση, νά ἔχει τήν καλή γνώμη τῶν ἄλλων. Νά τῆς λένε «μπράβο-
μπράβο», «τί κούκλα πού εἶσαι»! Ἀλαζονεία… Καί φτιάχνεται ἡ γυναίκα καί
φτιάχνει τά μαλλιά της καί βάφεται, βάζει σκουλαρίκια, πιάνει τά μαλλιά της ψηλά-
ψηλά… μία τά εἶχε κάνει ἔτσι καί ὅπως τήν ἔβλεπες ἦταν σάν καράβι… Γιατί ὅλα
αὐτά; Γιατί εἶναι ἀλαζόνας, θέλει νά φανεῖ ὅτι εἶναι σπουδαῖος-σπουδαία, νά τήν
προσέξουν, νά τήν κοιτάξουν, νά τῆς ποῦνε «τί ὡραῖο look ἔχεις σήμερα!, τί καλή
πού εἶσαι…», καί αὐτή μέσα της εὐχαριστιέται. Αὐτή εἶναι ἡ ἀλαζονεία τοῦ βίου.
Ἤ θέλει νά ἔχει ὡραῖο σπίτι, πολυτελές, νά ἔχει ἕνα ἀμάξι πάρα πολύ ὡραῖο καί νά
τῆς λένε ὅλοι «πώ, πώ, τί σπουδαία πού εἶσαι»! Αὐτό εἶναι τό τρίτο στοιχεῖο τοῦ
κόσμου. Ὁ κοσμικός ἄνθρωπος εὐχαριστιέται μ’ αὐτά, ὅταν κάνει ἐφέ.

Εἴπαμε λοιπόν τά τρία στοιχεῖα τοῦ κόσμου. Καί λέει ὁ Χριστός: ὅποιος ἐπηρεάζεται
ἀπό αὐτά, ὅποιος ἀγαπάει αὐτά, ἀγαπάει τόν κόσμο, ἀγαπάει τήν καλοπέραση τοῦ
σώματος, ἀγαπάει νά κάνει ἐντύπωση στούς ἄλλους, εἶναι ἀλαζόνας, εἶναι
ὑπερήφανος, θέλει νά εἶναι πάνω ἀπ’ τούς ἄλλους, νά ξεχωρίζει… κι ἅμα δέν
ξεχωρίζει τόν πιάνουν καί οἱ ζήλιες καί οἱ κακίες καί οἱ πονηρίες καί χίλια δυό
πράγματα… καί ἡ ἀπληστία, τό τρίτο στοιχεῖο, ἡ φιλαργυρία, πού δέν χορταίνει μέ
τίποτα καί θέλει συνέχεια νά μαζεύει χρήματα, πράγματα, κτήματα, ροῦχα, ὁτιδήποτε
ἀγαθά, αὐτός ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά ἀγαπήσει τόν Θεό. Δέν μπορεῖ, γιατί ἔχει
δώσει τήν καρδιά του σ’ αὐτά. Αὐτός ὁ ἄνθρωπος εἶναι δοῦλος, δέν εἶναι ἐλεύθερος.
Εἶναι δοῦλος σ’ αὐτά τά τρία Φ: φιλαργυρία, φιληδονία, φιλοδοξία. Ἀλαζονεία ἤ
ἀλλιῶς φιλοδοξία. Μᾶς ἀρέσει ἡ δόξα τοῦ κόσμου, νά μᾶς λένε «μπράβο-μπράβο, τί
ὡραία, πού εἶσαι»!

Ἄν τώρα ἐσύ θέλεις νά κάνεις κάτι πού ἀρέσει στόν Θεό, ἀλλά δέν ἀρέσει στόν
κόσμο, δέν τό κάνεις γιατί ντρέπεσαι τόν κόσμο. Σοῦ λέει ὁ Χριστός, ἄς ποῦμε,
πρέπει νά ντύνεσαι σεμνά, νά φορᾶς γυναικεία ροῦχα καί ὄχι ἀνδρικά, νά μή φορᾶς
παντελόνια, νά μήν προκαλεῖς μέ τό ντύσιμό σου. Ναί, ἀλλά ἄν τό κάνω αὐτό, ὅλοι

112
στό σχολεῖο θά μοῦ λένε πῶς εἶσαι ἔτσι θεούσα;.. πῶς εἶσαι ἔτσι… τοῦ κατηχητικοῦ;
… Διάφορα τέτοια.. Μουσουλμάνα εἶσαι; Τζιχάντ εἶσαι; Μήπως δέν εἶσαι κανονική;
Καί λές: Ἄ, πρέπει νά μοιάσω κι ἐγώ στούς ἄλλους, γιά νά μή μοῦ λένε τέτοια
πράγματα.

– Ἀλλά εἶσαι ἐλεύθερη ἔτσι; Κάνεις αὐτό πού θέλεις;

Ὄχι. Ἐνῶ στό βάθος δέν τό θέλεις, θέλεις νά κάνεις αὐτό πού λέει ὁ Χριστός,
ὑποδουλώνεσαι σ’ αὐτό πού λέει ὁ κόσμος, πού λένε καί κάνουν οἱ πολλοί. Ἄρα δέν
εἶσαι ἐλεύθερη. Μά ἐγώ θέλω νά εἶμαι ἐλεύθερη, ἔτσι δέν εἶναι;

– Ἀξίζει νά ζεῖς μιά ζωή σκλαβωμένη;

Δέν ἀξίζει. Ἀφοῦ ξέρω ὅτι αὐτό εἶναι τό σωστό, ἐγώ θά κάνω αὐτό πού εἶναι τό
σωστό καί σέ ὅποιον ἀρέσω. Ἀλλά ἅμα μέσα μας δέν ἀγαπᾶμε τόν Χριστό, παιδιά,
μετά ἔρχεται ὁ ἔξω ἀπό δῶ καί σοῦ λέει «ἔτσι θά μείνεις μόνη σου.. ποιός θά σέ
στηρίξει;… ἅμα κάνεις αὐτά τά πράγματα θά σέ κοροϊδεύουν ὅλοι καί δέν θά ἔχεις
οὔτε μιά φίλη…». Λοιπόν, ἄν δέν ἔχεις ἀγαπήσει τόν Χριστό, δέν θά μπορέσεις νά
ἀντισταθεῖς σ’ αὐτόν τόν λογισμό, θά πεῖς ναί, πρέπει νά γίνω ὅπως ὅλοι, γιά νά ἔχω
καί κάποιον κοντά μου… Ἔ, ὄχι, δέν χρειάζεται νά ἔχεις κανέναν κοντά σου! Αὐτό
λέει ὁ Χριστός. Τί θά σοῦ κάνει κι αὐτός πού θά ἔχεις κοντά σου; Σέ τί θά σέ
βοηθήσει; Μπορεῖ νά σέ βοηθήσει; Κι αὐτός ἄνθρωπος σάν κι ἐσένα εἶναι. Ἄν ἔχεις
κοντά σου ὅμως τόν Χριστό πού εἶναι Παντοδύναμος; Δέν εἶναι αὐτό τό ἔξυπνο, τό
σωστό, τό συμφέρον; Ποιός μπορεῖ νά σέ βοηθήσει; Μόνο ὁ Χριστός μπορεῖ νά σέ
βοηθήσει σέ μιά δύσκολη περίσταση.

Πέστε τώρα πώς ἔρχεται ἐδῶ ἕνας ἐχθρός καί μᾶς κάνει πόλεμο καί μᾶς βομβαρδίζει
καί ἀρχίζουν νά πέφτουν οἱ βόμβες καί τό κτίριο ἀρχίζει νά βουλιάζει… Ποιός νά
μᾶς βοηθήσει; Κανένας ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά μᾶς βοηθήσει. Μόνο ὁ Θεός μπορεῖ
νά μᾶς βοηθήσει. Ὁ Θεός μπορεῖ νά κρατήσει καί τό κτίριο καί νά διώχνει καί τίς
βόμβες καί νά μή σκάει καμία βόμβα. Ἔχουν γίνει τέτοια θαύματα. Τό ξέρετε; Καί οἱ
Ἅγιοι ἐπίσης βοηθᾶνε. Μποροῦν νά πιάνουν τίς βόμβες καί νά τίς πετᾶνε, νά μή
σκᾶνε. Εἶχε γίνει τώρα τελευταῖα ἕνα τέτοιο θαῦμα στά Ἱεροσόλυμα, στό Φρέαρ τοῦ
Ἰακώβ. Μᾶς τό ἔλεγε ὁ Γέροντας πού εἶναι τώρα ἐκεῖ, ὁ ὁποῖος εἶχε προηγούμενο
ἕναν ἅγιο, τόν Ἅγιο Φιλούμενο. Τόν ἔχετε ἀκούσει; Τόν Ἅγιο Φιλούμενο πού τόν
ἔσφαξαν οἱ Ἑβραῖοι τό 1979. Ὅταν βομβάρδιζαν τό μοναστήρι, πρίν λίγα χρόνια, ὁ
Ἅγιος Φιλούμενος ἐμφανίστηκε -ἐνῶ εἶχε πεθάνει- καί ἔπαιρνε τίς βόμβες καί τίς
πέταγε στόν ἀέρα, χωρίς νά σκᾶνε! Δέν συμφέρει νά ἔχεις ἕναν τέτοιο φίλο καί νά
ἔχεις κοντά σου ἕναν τέτοιο Ἅγιο; Παρά νά ἔχεις πέντε, δέκα, πενήντα, διακόσιες
φιλενάδες, πού ὅταν ἔρθουν οἱ βόμβες καί σέ βομβαρδίζουν, δέν μποροῦν νά σοῦ
κάνουν τίποτα. Θά πᾶτε ὅλοι μαζί στό χῶμα.

Ἄν ἔχεις φίλο τόν Θεό;! Αὐτό εἶναι τό ἀληθινά συμφέρον. Δέν πρέπει νά
ἐπηρεαζόμαστε ἀπό τό τί κάνουν οἱ πολλοί – οἱ πολλές, γιατί δέν μποροῦν νά μᾶς
στηρίξουν αὐτοί. Ἐκεῖνος πού μπορεῖ νά μᾶς στηρίξει, νά μᾶς βοηθήσει ἀληθινά καί

113
νά μᾶς σώσει εἶναι ὁ Χριστός. Γι’ αὐτό, αὐτός πού ἐπενδύει στόν κόσμο, πού τόν
νοιάζει τί θά πεῖ ὁ κόσμος εἶναι ἀνόητος σέ τελική ἀνάλυση, γιατί νομίζει ὅτι θά τόν
στηρίξει ὁ κόσμος. Ἀλλά κανένας δέν μπορεῖ νά σέ στηρίξει. Μόνο ὁ Χριστός μπορεῖ
νά σέ στηρίξει. Αὐτός πού κάνει αὐτό πού θέλει ὁ Χριστός εἶναι ὁ πιό ἔξυπνος
ἄνθρωπος, γιατί σέ κάθε στιγμή ἔχει δίπλα του βοηθό Παντοδύναμο, τόν Θεό καί
ξέρει ὅτι κι ὅταν θά φύγει ἀπό αὐτόν τόν κόσμο θά πάει κοντά στόν Χριστό. Ἀλλά
καί ὅσο ζεῖ σ’ αὐτόν τόν κόσμο θά ἔχει μαζί του τόν Χριστό καί ὅπου εἶναι ὁ Χριστός
ἐκεῖ εἶναι ἡ χαρά, εἶναι τό φῶς, εἶναι ἡ ἀλήθεια, εἶναι ἡ ζωή. Ὅπου λείπει ὁ Χριστός,
λείπει τό φῶς, ἄρα εἶναι σκοτάδι. Λείπει ἡ χαρά, ἄρα εἶναι λύπη, κατάθλιψη. Ὅπου
εἶναι ὁ Χριστός εἶναι εἰρήνη, ὅπου λείπει ὁ Χριστός, ὑπάρχει ἄγχος, ταραχή, ἀγωνία.
Νά γιατί πρέπει νά εἴμαστε μέ τόν Χριστό καί νά κοιτᾶμε νά ἀγαπήσουμε τόν Χριστό
καί ὄχι τόν κόσμο.

Αὐτά λοιπόν, παιδιά μου, εἶναι τά τρία στοιχεῖα τοῦ κόσμου καί πρέπει -προσέξτε-
αὐτά τά τρία στοιχεῖα, ὄχι μόνο νά μήν τά ἀγαπήσουμε, ἀλλά καί νά τά μισήσουμε,
νά τά ἀποστραφοῦμε. Δέν πρέπει νά ἀγαπᾶμε τόν κόσμο. Νά μισήσουμε καί τό
πνεῦμα αὐτό πού λέει τί θά πεῖ ὁ κόσμος ἅμα κάνεις αὐτό..; Δέν μέ ἐνδιαφέρει, θά
πεῖς. Δέν μέ νοιάζει τί θά πεῖ ὁ κόσμος. Τί λέει ὁ Χριστός, αὐτό μέ νοιάζει. – Μά θά
κάνεις ἐπανάσταση; Θά πᾶς κόντρα στό ρεῦμα; – Ναί, θά πάω κόντρα στό ρεῦμα. –
Μά, θά εἶσαι μόνος σου. – Δέν εἶμαι μόνος μου. Ξέρετε πόσοι ἄλλοι εἶναι μαζί μας;
Εἶναι ὁ Χριστός, εἶναι ἡ Παναγία, εἶναι οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι, εἶναι ὅλοι οἱ ἄγγελοι καί
οἱ ἀρχάγγελοι πού εἶναι τρισεκατομμύρια, εἶναι ὅλοι οἱ ἅγιοι πού εἶναι
δισεκατομμύρια… Μόνοι μας εἴμαστε; Καθόλου μόνοι μας. Εἶναι καί ὅλοι οἱ καλοί
ἄνθρωποι πού ζοῦνε τώρα στή γῆ. Μή νομίζετε ὅτι καί τώρα δέν ἔχει ἁγίους στή γῆ.
Ἔχει! Ὅπως ἦταν ὁ Ἅγιος Παΐσιος, ὁ Ἅγιος Πορφύριος… ἔχει καί τώρα ζωντανούς
ἁγίους πού κάνουν θαύματα. Δέν εἴμαστε μόνοι μας.

Ἀντίθετα, μόνος σου εἶσαι, ὅταν ἀγαπᾶς τόν κόσμο. Γιατί αὐτοί πού λένε ὅτι εἶναι
φίλοι μας, οἱ κοσμικοί φίλοι μας, δέν εἶναι φίλοι μας. Δέν μποροῦν νά μᾶς
ἀγαπήσουν, γιατί δέν ἔχουν ἀποβάλλει ἀπό μέσα τους τήν ἀγάπη στόν ἑαυτό τους.
Καί ἐπειδή ἀγαπᾶνε τόν ἑαυτό τους εἶναι ἐγωιστές. Ἔχουν τό κοσμικό φρόνημα πού
λέει ν΄ ἀγαπᾶς τόν ἑαυτό σου καί πάνω ἀπό ὅλα νά κάνεις αὐτό πού ἀρέσει σέ
σένα… δηλαδή στό σῶμα σου, στή σάρκα σου. Αὐτός μετά δέν μπορεῖ ν’ ἀγαπήσει
κανέναν ἄνθρωπο. Ὁπότε κι ὅταν λένε ὅτι μᾶς ἀγαπᾶνε, ψέματα μᾶς λένε.

Τώρα πού μεγαλώνετε, μπορεῖ νά πεῖ καί σέ σᾶς κάποιος «ξέρεις, σ’ ἀγαπάω»!
Ψέματα λέει. Ἄν δέν εἶναι ἀληθινά ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, μετανοημένος, νά
ἐξομολογεῖται καί νά κοινωνεῖ, νά μισεῖ τόν κόσμο καί τά στοιχεῖα αὐτά τοῦ κόσμου,
δέν μπορεῖ ν’ ἀγαπήσει κανέναν ἄνθρωπο. Τόν ἑαυτό του ἀγαπάει καί σένα σοῦ λέει
ὅτι σ’ ἀγαπάει, γιά νά σέ ἐκμεταλλευτεῖ, νά σέ στίψει σάν λεμονόκουπα, μετά νά σέ
πετάξει καί νά πάει νά βρεῖ ἄλλο θύμα. Ἔτσι λειτουργεῖ ὁ κόσμος. Γι’ αὐτό δέν
πρέπει, παιδιά μου, νά πέφτουμε θύματα ἐπιτηδείων, πού λένε λόγια κολακευτικά
«κούκλα μου, τί ὄμορφη πού εἶσαι…» καί τέτοιες ἀνοησίες, γιά νά σέ καταφέρουν νά

114
σέ παρασύρουν στήν ἁμαρτία καί μετά νά σέ παρατήσουνε. Λένε ψέματα…
προσέξτε!

Λέει: Ὅποιος ἀγαπάει τόν κόσμο, ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ δέν ὑπάρχει μέσα του. Δέν
ἀγαπάει δηλαδή σωστά οὔτε τόν Θεό οὔτε τόν πλησίον. Κανέναν ἄνθρωπο δέν
ἀγαπάει. Ἄν θέλεις νά βρεῖς ἄνθρωπο πού πραγματικά νά σ’ ἀγαπήσει καί νά λέει
ἀλήθεια ὅταν λέει πώς σ’ ἀγαπάει, θά πρέπει νά ψάξεις νά βρεῖς ἄνθρωπο πού νά
εἶναι πραγματικά τοῦ Θεοῦ, πού ζεῖ δηλαδή σύμφωνα μέ τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ καί
τηρεῖ αὐτά πού λέει ὁ Χριστός. Ὄχι μόνο ἐξομολογεῖται καί κοινωνάει ἀλλά καί
νηστεύει καί προσεύχεται καί κάνει μετάνοιες, δηλαδή κάνει ζωή ἀσκητική, ὅπως
κάνουμε ἐδῶ στό μοναστήρι, ὅπως πρέπει νά κάνουν ὅλοι οἱ χριστιανοί. Μή νομίζετε
ὅτι οἱ μοναχές πού βλέπετε ἐδῶ εἶναι κάτι σάν ufo, πού μᾶς ἦρθε ἀπό τό
ὑπερπέραν… Ὄχι, οἱ μοναχές καί οἱ μοναχοί μᾶς δείχνουν πῶς πρέπει νά ζοῦμε ὅλοι
οἱ χριστιανοί, εἶναι ὁ τρόπος ζωῆς πού μᾶς δίδαξε ὁ Χριστός. Ὅλοι οἱ χριστιανοί,
ξέρετε, ἀμέσως μετά τόν Χριστό, στά πρῶτα χρόνια, οἱ πρῶτοι χριστιανοί ζοῦσαν
ὅπως ζοῦνε σήμερα οἱ μοναχοί. Ἔτσι ζοῦσαν τότε ὅλοι οἱ χριστιανοί καί οἱ
παντρεμένοι καί οἱ ἀνύπαντροι. Δέν ὑπάρχει διαφορά. Ὅλοι πρέπει νά ζοῦμε σάν
μοναχοί. Ἁπλῶς αὐτοί πού ζοῦνε ἔξω ἀπό τό μοναστήρι μποροῦν νά ἔχουν καί
οἰκογένεια. Μποροῦν νά εἶναι καί παντρεμένοι. Δέν εἶναι ὑποχρεωτικό. Ἀλλά αὐτό
δέν σημαίνει ὅτι δέν πρέπει νά τηρήσουμε ὅλες τίς ἐντολές. Πρέπει νά τηρήσουμε
ὅλες τίς ἐντολές εἴτε εἴμαστε μέσα στόν γάμο εἴτε εἴμαστε στό μοναστήρι.

Ἑπομένως, παιδιά, τό εἴπαμε σήμερα αὐτό τό μάθημα γιά νά πάψουμε νά ἀγαπᾶμε

τόν κόσμο καί ὅλα αὐτά τά στοιχεῖα τοῦ κόσμου, τήν καλοπέραση, τήν κενοδοξία, τό
τί θά πεῖ ὁ κόσμος καί τά ἀγαθά τοῦ κόσμου, τήν πολυτέλεια, τά λοῦσα πού λέμε,
ὅλα αὐτά τά μάταια πράγματα, τά ὁποῖα δέν ἔχουν καμιά ἀξία.

– Καί ξέρετε γιατί δέν ἔχουν καμιά ἀξία;

Γιατί δέν ὑπάρχουν μετά τόν θάνατο.

– Ὅταν πεθάνει μία γυναίκα παίρνει μαζί της τά χρυσαφικά της…;

Τίποτα δέν παίρνει!

– Μήπως παίρνει μαζί της τά μπράβο-μπράβο πού ἄκουσε; Τούς ἐπαίνους καί τίς
κολακεῖες;
Τίποτα δέν παίρνει!

– Μήπως παίρνει μαζί της τό σῶμα της πού τό περιποιότανε..;

Οὔτε αὐτό.. Αὐτό λιώνει καί τό τρῶνε τά σκουλήκια. Ἄρα ὅλα αὐτά πού λέει ἐδῶ ὁ
κόσμος καί τά ἀγαπᾶνε οἱ πολλοί ἄνθρωποι τοῦ κόσμου, δέν ἔχουν καμία ἀξία.
– Ποιό ἔχει πραγματική ἀξία;
Αὐτό πού μπορεῖς καί μετά θάνατον νά τό πάρεις μαζί σου.

115
– Ὑπάρχει κάτι; Τί εἶναι αὐτό πού παίρνουμε μαζί μας;
– Τίς ἀρετές.

Παίρνουμε μαζί μας τίς ἀρετές. Παίρνουμε μαζί μας τόν Χριστό. Ἀλλά γιά νά Τόν
πάρεις, πρέπει νά Τόν ἔχεις ἀπό ἐδῶ, νά Τόν ἔχεις βρεῖ. Νά ἔχεις κάνει μαζί Του
προσωπική σχέση ἀγάπης, ἐν Χριστῷ ἀγάπης. Νά Τόν ἔχεις ἀγαπήσει. Ὁ Χριστός
ὅλους μᾶς ἀγαπάει ἀλλά δέν μᾶς ἀναγκάζει νά Τόν ἀγαπήσουμε. Θέλει νά Τόν
ἀγαπήσουμε γιά τό δικό μας καλό. Κι ὅταν Τόν ἀγαπήσουμε, Τόν ἔχουμε μαζί μας
καί ἐδῶ καί μετά θάνατον. Ὁπότε ὁ θάνατος δέν εἶναι τίποτα. Ἀφοῦ εἶσαι μέ τόν
Χριστό, τί νά φοβηθεῖς; Εἶναι σάν νά πᾶς στό διπλανό δωμάτιο. Κι ἐδῶ μέ τόν
Χριστό καί δίπλα μέ τόν Χριστό. Δέν ἔχεις κανένα πρόβλημα. Ἔτσι ζεῖς μιά ζωή
παραδεισένια καί ἐδῶ καί μετά θάνατον. Μετά θάνατον ἀκόμα καλύτερα… Καί θά
περιμένεις, ὅπως ὅλοι οἱ ἅγιοι τήν Δευτέρα Παρουσία, νά εἶσαι μαζί μέ τόν Χριστό
γιά πάντα στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Δέν εἶναι ὡραῖα παιδιά ἔτσι;!

Αὐτό μᾶς λέει τό Εὐαγγέλιο. Ὁπότε, μᾶς λέει, -προσέξτε παιδιά- μήν ἀγαπᾶτε τόν
κόσμο καί τά τοῦ κόσμου, γιατί ὅποιος τά ἀγαπάει αὐτά, λέει, δέν εἶναι ἀπό τόν
Πατέρα, δέν εἶναι ἀπό τόν Θεό. Εἶναι κι αὐτός μετά ἀπ’ τόν κόσμο, εἶναι κοσμικός,
εἶναι δοῦλος δηλαδή τοῦ κόσμου. Καί ἕνας δοῦλος βασανίζεται, δέν μπορεῖ νά κάνει
αὐτό πού θέλει. Ἐνῶ ὁ Χριστός μας μᾶς εἶπε νά εἴμαστε ἐλεύθεροι καί μᾶς εἶπε πῶς
θά γίνουμε ἐλεύθεροι. Λέει κάπου ὁ Ἀπόστολος «οὗ τό Πνεῦμα Κυρίου, ἐλευθερία»
(Β΄Κορ. 3,17). Ἐκεῖ πού εἶναι τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἐκεῖ εἶναι ἡ
ἀληθινή ἐλευθερία. Ὅποιος ἔχει τό Ἅγιο Πνεῦμα, αὐτός εἶναι ἀληθινά ἐλεύθερος.
Ἀλλά ἄν ἔχεις τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, δέν μπορεῖς νά ἔχεις καί τό πνεῦμα τοῦ κόσμου
μαζί. Ἤ τό ἕνα θά ἔχεις ἤ τό ἄλλο. Δέν μπορεῖς νά ἔχεις λίγο τό πνεῦμα τοῦ κόσμου
καί λίγο τό Πνεῦμα τό Ἅγιο…

Δέν γίνεται νά βγάζει ἡ βρύση καί βρώμικο καί καθαρό νερό. Ἄν βγάζει λίγο
βρώμικο, ὅλο εἶναι βρώμικο, δέν πίνεται. Ἔτσι λοιπόν καί ἡ ψυχή μας, δέν μπορεῖ νά
ἔχει καί λίγο βρωμιά καί λίγο καθαρότητα, καί λίγο κόσμο καί λίγο Θεό. Ἄν ἔχεις
λίγο κόσμο, εἶσαι ὅλος κόσμος, εἶσαι ὅλος βρώμικος. Καταλάβατε; Γι’ αὐτό ὁ
Χριστός εἶναι ἀπόλυτος καί σοῦ λέει «πρέπει νά εἶσαι μέ ὅλη σου τήν καρδιά σέ
Μένα, μέ ὅλη σου τήν ψυχή, μέ ὅλη σου τή διάνοια, τή σκέψη, ὅλες σου οἱ σκέψεις
νά εἶναι γιά Μένα, ὅλες οἱ καρδιακές ἐπιθυμίες σου νά εἶναι γιά Μένα… ὅλα γιά
Μένα». Ὄχι γιατί ὁ Ἴδιος ἔχει ἀνάγκη ἀπό μᾶς καί εἶναι ἐγωιστής. Θεός φυλάξοι!

Αὐτό εἶναι βλασφημία. Ἀλλά γιά μᾶς τό λέει, γιατί ὁ Θεός μᾶς θέλει νά εἴμαστε
ὁλόκληροι καί νά μήν εἴμαστε, ὅπως λένε, διχασμένες προσωπικότητες. Τό ἔχετε
ἀκούσει; Δηλαδή μισός-μισός. Δηλαδή σκισμένος στή μέση, νά μήν εἶσαι ἀκέραιος.
Ἕνας σκισμένος στή μέση εἶναι πεθαμένος. Πάρε ἕναν ἄνθρωπο νά τόν κόψεις στή
μέση, τόν σκότωσες! Ἔτσι εἶναι ἡ διχασμένη προσωπικότητα. Νά εἶσαι καί λίγο
κοσμικός καί λίγο χριστιανός. Δέν γίνεται! Γιατί σήμερα περνάει αὐτή ἡ ἰδέα, ἡ
κοπέλα νά εἶναι μοντέρνα. Νά ντύνεται μοντέρνα, νά πηγαίνει στούς χορούς καί σ’

116
ὅλα αὐτά… νά πάει καί στήν Ἐκκλησία καί αὐτή εἶναι σπουδαία καί καλή! Ἀλλά δέν
γίνεται ἔτσι… Αὐτή δέν εἶναι χριστιανή, εἶναι κοσμική. Λίγο ἁμαρτία καί λίγο
Χριστός ἴσον ἁμαρτία. Ὁ Χριστός δέν θέλει νά κάνουμε καμία ἁμαρτία. Ὄχι μόνο νά
μήν κάνουμε ἁμαρτίες, ἀλλά καί νά ἀσκοῦμε καί ὅλες τίς ἀρετές.

Λοιπόν, ἐγώ σταματάω ἐδῶ, γιά νά πεῖτε κι ἐσεῖς. Μήπως ἔχετε κάποια ἀπορία,
μήπως δέν καταλάβατε κάτι νά συζητήσουμε.. Τό πολύ βασικό, παιδιά μου, εἶναι
αὐτό, νά μήν ἐπηρεαζόμαστε. Γιατί σήμερα ξέρετε μᾶς κάνουν πλύση ἐγκεφάλου.
Ὅλοι ἔχουν πέσει πάνω στά νέα παιδιά, καί σέ σᾶς ἰδίως τά μικρά παιδιά, καί σᾶς
κάνουν πλύση ἐγκεφάλου χωρίς νά τό καταλαβαίνετε, μέσα ἀπ’ τήν τηλεόραση, μέσα
ἀπ’ τό διαδίκτυο, τώρα καί μέσα ἀπό τά μαθήματα στό σχολεῖο. Καί τί κάνουν
οὐσιαστικά; Μᾶς προβάλλουν αὐτό τό πνεῦμα τοῦ κόσμου. Καί σοῦ λένε, μήν
ἀκοῦτε αὐτά πού λένε οἱ παπάδες, αὐτά εἶναι παρωχημένα, εἶναι πεπαλαιωμένα
πράγματα.. ἐδῶ ἔχουμε μοντέρνα πράγματα, ἐπιστημονικά, σπουδαῖα, καινούρια,
φρέσκα.. Καί τί εἶναι αὐτά πού σοῦ σερβίρουνε; Κοπριά, βρωμιά καί δυσωδία, τά
προϊόντα τοῦ διαβόλου. Καί κάνουν τούς ἀνθρώπους δυστυχισμένους. Ἄν ὅλα αὐτά
πού μᾶς λένε ἦταν πράγματι καλά, ὁ κόσμος θά εἶχε ὑγεία, θά εἶχε χαρά.

– Ξέρετε ποιά εἶναι ἡ πρώτη αἰτία θανάτου καί ἀναπηρίας στόν κόσμο;
Ἡ κατάθλιψη! Τά ψυχολογικά νοσήματα καί κυρίως ἡ κατάθλιψη. Οἱ πιό πολλοί
σήμερα ἔτσι ζοῦνε, ὅπως λέει ὁ κόσμος, ἔτσι δέν εἶναι; Βρήκανε τήν χαρά, τήν
εὐτυχία; Ὄχι, κατάθλιψη βρῆκαν. Ἀρρώστια βρῆκαν, θάνατο βρῆκαν. Ἄρα, σημαίνει
ὅτι ὅλα αὐτά τά κηρύγματα πού μᾶς λένε μέσα ἀπό τήν τηλεόραση καί τό ἴντερνετ,
εἶναι κηρύγματα δαιμονικά, εἶναι κηρύγματα πού ἀρρωσταίνουν τόν ἄνθρωπο.
Πρέπει νά τό καταλάβουμε αὐτό καί νά βροῦμε ἕνα σύνθημα. Βρῆκα στό διαδίκτυο
ἕνα σύνθημα καί μοῦ ἄρεσε: ‘death to the world’! Τό ἔχετε δεῖ; Ξέρετε τί θά πεῖ,
ξέρετε ἀγγλικά. Θάνατος στόν κόσμο. Δέν ἐννοεῖ νά θανατώσουμε τούς ἀνθρώπους,
ἔ; Ἀλλά τό κοσμικό φρόνημα.. Ὡραῖο σύνθημα δέν εἶναι; Χριστιανοί τό ἔχουνε
γράψει. Μήν νομίζετε ὅτι τό βρῆκα σέ κανέναν ἀναρχικό! Νά πεθάνει τό κοσμικό
πνεῦμα μέσα μας, νά μή μᾶς νοιάζει τί θά πεῖ ὁ ἄλλος. Θά μᾶς κοροϊδέψει.. Σιγά…

– Ἐγώ σέ κοροϊδεύω πού φορᾶς παντελόνι καί εἶσαι σάν ἀγόρι;

Ἐγώ ἔπρεπε νά σέ κοροϊδεύω κανονικά, πού εἶσαι σάν καραγκιόζης. Κάποτε ἕνα
κοριτσάκι πῆγε νά χαιρετίσει τόν Ἅγιο Παΐσιο καί τό λέγανε… πῶς τό λέγανε,
θυμᾶσαι; Εἰρήνη… καί φόραγε παντελόνι. Καί λέει ὁ Ἅγιος Παΐσιος: – Πῶς σἐ λένε;
– Εἰρήνη, λέει τό κοριτσάκι. – Εἰρῆνο..; τοῦ λέει. – Ὄχι, λέει, Εἰρήνη! – Εἰρῆνο..; –
Ὄχι, Εἰρήνη. Τρίτη φορά! Καταλάβατε γιατί τοῦ τό εἶπε ἔτσι; Γιατί φόραγε
παντελόνι. Ἄραγε δέν πρέπει νά σέ λένε Εἰρήνη, πρέπει νά σέ λένε Εἰρῆνο.. ἀγόρι
δηλαδή, ἀγορίστικο ὄνομα. Εἶχε δίκαιο ὁ Ἅγιος Παΐσιος. Μέ τρόπο τῆς ἔδωσε νά
καταλάβει ὅτι δέν ἔκανε καλά πού φοροῦσε παντελόνι.

Ὁπότε, παιδιά, αὐτό νά ἔχουμε κι ἐμεῖς: death to the world. Νά πεθάνει ὁ κόσμος
μέσα μας καί αὐτά πού τραβᾶνε τόν κόσμο, τά πολλά λεφτά καί οἱ σαρκικές ἡδονές.

117
Αὐτά κάνουν σκλάβο τόν ἄνθρωπο, τόν κολλᾶνε στό χῶμα, τόν κολλᾶνε στή γῆ. Ὁ
ἄνθρωπος εἶναι φτιαγμένος γιά νά ζήσει μέ τόν Θεό στόν οὐρανό. Ὁ νοῦς του νά
εἶναι στόν οὐρανό, ἡ καρδιά του νά εἶναι στόν Χριστό. Ἄν τόν νοιάζει μόνο τί θά
ἀπολαύσει στίς αἰσθήσεις του, τί θά φορέσει, τί θά ντυθεῖ, τί θά μαζέψει, πόσα
χρήματα θά κάνει, νά γίνει πλούσιος κ.λ.π. κολλάει στό χῶμα. Καί τό χῶμα καί ἡ γῆ
ὅλα αὐτά εἶναι προσωρινά, δέν θά τά πάρει μαζί του. Δέν ἔχουν καμιά ἀξία.

Γίνεται αὐτή ἡ ἀντιστροφή μετά, πού λέγαμε, ὁ ἀναβάτης γίνεται ἄλογο, γίνεται
ὑποζύγιο καί τό ὑποζύγιο γίνεται άναβάτης. Καί βλέπεις ἕνα ἔκτρωμα! Ἕναν
ἄνθρωπο πού δέν εἶναι ἄνθρωπος, εἶναι μόνο ὁρμές, μόνο ἔνστικτα, γίνεται ὅλος
ζωώδης. Καί σοῦ λέει ὁ ἄλλος: «δέν σκέφτομαι τίποτα… ἔτσι μοῦ ἦρθε καί τό
ἔκανα». Γιά στάσου! Δέν ἔχεις νοῦ; Ἔτσι σοῦ ἦρθε καί τό εἶπες; Σοῦ ἦρθε καί τόν
χτύπησες τόν ἄλλον.. ζῶο εἶσαι; Μόνο ἔνστικτα ἔχεις; Δέν ἔχεις νοῦ; Δέν ἔχεις
λογική; Δέν ἔχει. Ἅμα ὁ ἄνθρωπος ὑποδουλωθεῖ στό σῶμα καί στή σάρκα, γίνεται
σάν τά ζῶα καί κάνει ἀντανακλαστικές κινήσεις, ἔχει συμπεριφορές παρορμητικές,
ὅπως τοῦ ἔρθει… Μά ὁ ἄνθρωπος ἔχει αὐτεξούσιο, ἔχει βούληση, ἔχει τήν
δυνατότητα νά κυριαρχήσει στόν ἑαυτό του καί νά πεῖ στό κακό «ὄχι, δέν θά τό
κάνω».

Ὅλα μπορῶ νά τά κάνω, ἔτσι δέν εἶναι; Ἀλλά δέν συμφέρει νά τά κάνουμε ὅλα!
Ἐπειδή μᾶς ἦρθε μιά ἐπιθυμία, ἀμέσως νά τήν ἱκανοποιήσουμε! Ἀλλά γιά νά
μπορέσεις νά ἀντισταθεῖς στό κακό, πρέπει νά κάνεις ἄσκηση, ν’ ἀντισταθεῖς σ’ αὐτό
τό πνεῦμα τῆς καλοπέρασης, τί θά φᾶμε, τί θά πιοῦμε, πῶς θά μαζέψουμε πιό
πολλά… Νά περιοριστεῖς στά ἀπολύτως ἀναγκαῖα. Γι’ αὐτό ἡ Ἐκκλησία μᾶς λέει νά
κάνετε νηστεία, μήν ἔχετε τόν νοῦ σας στό φαγητό καί στήν ἀπόλαυση τοῦ φαγητοῦ,
γιατί δέν εἶναι τίποτα αὐτό, δέν πρέπει νά κολλήσεις σ’ αὐτή τήν ἡδονή. Πρέπει νά
ζητήσεις τίς πνευματικές ἡδονές, τόν Θεό! Πιό μεγάλη ἀπόλαυση ἀπό τήν προσευχή,
ἀπό τήν κοινωνία μέ τόν Θεό δέν ὑπάρχει. Ἀλλά γιά νά τό ζήσεις αὐτό, πρέπει νά
ξεκοπεῖς ἀπό τίς ἀπολαύσεις τίς ὑλικές.

Ἐρ. : Γέροντα, ἕνας σύγχρονος Ἅγιος εἶχε πεῖ ὅτι, ὅποιος ἁγιάσει στίς μέρες μας, ἔτσι
ὅπως εἶναι ὁ κόσμος σήμερα, θά εἶναι ἀνώτερος ἀπό τούς ἄλλους ἁγίους.

Ἀπ. : Εἶναι ἀλήθεια. Καί ὅσο περνᾶνε τά χρόνια καί πᾶμε στά ἔσχατα, ἰσχύει ἀκόμα
περισσότερο αὐτό καί οἱ μεγαλύτεροι ἅγιοι θά εἶναι οἱ Ἅγιοι τῶν ἐσχάτων ἐσχάτων,
τῶν χρόνων τοῦ Ἀντιχρίστου, ὅταν θά ἔχει πλέον ἡ ἁμαρτία κυριαρχήσει πλήρως
στόν κόσμο. Καί τώρα ἔχει σχεδόν κυριαρχήσει, ἔτσι δέν εἶναι; Καί ἡ διαστροφή καί
ὅλα αὐτά τά αἰσχρά πάθη πού ἔχουν κυριαρχήσει σήμερα στούς ἀνθρώπους, πού καί
μόνο νά τά λέει κανείς ντρέπεται, τά ὁποῖα τά παρουσιάζουν ὡς φυσιολογικά.

Ἐπειδή ἀκριβῶς δέν θά ὑπάρχουν πολλοί ἄνθρωποι πού θά ἀγωνίζονται καί θά

πιστεύουν στόν Χριστό, γιά αὐτό οἱ Ἅγιοι πού θά βγοῦνε τότε, θά εἶναι οἱ πιό
μεγάλοι ἅγιοι. Δέν θά μᾶς ζητήσει ὁ Θεός τίς μεγάλες ἀσκήσεις καί τίς μεγάλες

118
νηστεῖες πού κάνανε οἱ πρῶτοι ἅγιοι, ἀλλά θά μᾶς ζητήσει νά φυλάξουμε τήν πίστη
μας. Προσέξτε αὐτό δέν σημαίνει νά λέμε ἁπλῶς ὅτι εἴμαστε ὀρθόδοξοι καί λέμε
σωστά τό Πιστεύω. Νά ζοῦμε καί σωστά. Θά μᾶς ζητήσει νά ζήσουμε σωστά.
Μπορεῖ νά μή μποροῦμε νά κάνουμε τίς νηστεῖες πού ἔκανε ὁ Μέγας Ἀντώνιος, πού
ἔτρωγε ἕνα παξιμάδι κάθε τρεῖς μέρες… δέν μποροῦμε σήμερα νά τά κάνουμε
εὔκολα αὐτά… Ἄν τό βάλουμε κάτω, τά κάνουμε κι αὐτά!

Ἐκεῖνο, ὅμως, πού θά μᾶς πεῖ ὁ Χριστός εἶναι: Γιατί νά γίνεις δοῦλος στή γνώμη τῶν
ἄλλων; Στόν κυρίαρχο τρόπο ζωῆς; Στή μόδα δηλαδή; Βλέπετε παιδιά; Νά ποῦ
καταλήγουμε… στή μόδα.

Πόσο μᾶς ἐπηρεάζει ἡ μόδα; «Εἶναι στή μόδα αὐτό τό ροῦχο ἤ δέν εἶναι;», λέει. Τί
εἶναι ἡ μόδα; Δέν εἶναι αὐτή ἡ σκλαβιά στό τί θά πεῖ ὁ κόσμος καί τί κάνει ὁ κόσμος;
Αὐτό ἀκριβῶς εἶναι ἡ μόδα. Εἶναι ἀντίχριστο πράγμα ἡ μόδα καί δέν πρέπει ὁ
χριστιανός νά τήν ἀκολουθεῖ. «Τί κάνουν οἱ πολλοί; Νά κάνω καί ἐγώ…». Μά δέν
εἶσαι ἐλεύθερος; Τί εἶσαι; Ζῶο εἶσαι; Ἀγέλη; Πρόβατο εἶσαι καί κάνεις ὅ,τι κάνει ὅλο
τό κοπάδι; Ὄχι, ἐγώ θέλω νά εἶμαι ἐλεύθερος, νά εἶμαι ἀνεξάρτητος, ἄσχετα ἀπό τό
τί κάνουν οἱ πολλοί, τί σχεδιάζουν οἱ σχεδιαστές μόδας καί τί λανσάρουνε, νά μήν τά
ἀκολουθῶ σάν πειθήνιο ὄργανό τους. Ὄχι! Θέλω νά εἶμαι ἐλεύθερος. Καί ἀληθινά
ἐλεύθερος, παιδιά, εἶναι αὐτός πού ἔχει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, πού ἔχει μέσα του
δηλαδή τόν Χριστό ἐγκάτοικο. Κατευθύνεται ἀπό τόν Χριστό καί βασιλεύει ὁ
Χριστός μέσα του.

Ἐρ. : Πῶς θά ξεκολλήσουμε ἀπό τά ὑλικά πράγματα;

Ἀπ. : Μέ αὐτά πού μᾶς λέει ἡ Ἐκκλησία. Μᾶς λέει ἡ Ἐκκλησία θά κάνουμε νηστεία.
Ξέρετε ἡ νηστεία τί φάρμακο εἶναι; Μᾶς μαθαίνει νά μήν κοιτᾶμε τά νόστιμα, νά μήν
κοιτᾶμε νά γεμίσουμε τήν κοιλιά, νά μήν μᾶς πειράζει νά εἶναι καί λίγο ἄδεια ἡ
κοιλιά μας. Μᾶς μαθαίνει ἡ νηστεία νά πολεμήσουμε αὐτό τό πρῶτο στοιχεῖο τοῦ
κόσμου, πού μᾶς λέει ἐδῶ, τήν ἐπιθυμία τῆς σάρκας. Κι ἕνας πού νηστεύει, πού
ἐγκρατεύεται, φυσικά μετά θά ἐγκρατευτεῖ καί στά σαρκικά πάθη, στά ὁποῖα βλέπετε
σήμερα οἱ νέοι πόσο εὔκολα πέφτουνε.

Πόσο εὔκολα πέφτουνε στήν ἀνηθικότητα; Γιατί δέν μποροῦν νά κρατήσουνε τήν
κοιλιά. Ἀπό τήν δουλεία στό στομάχι πᾶμε στή δουλεία στά σαρκικά πάθη. Αὐτά
εἶναι συνδεδεμένα. Ἐνῶ, ὅταν ἕνας ἄνθρωπος κάνει νηστεία, μετά μπορεῖ νά
συγκρατήσει καί τήν σάρκα του. Λένε: – Ὑπάρχει σήμερα ἁγνός νέος-νέα; Δέν
γίνεται σήμερα… Πῶς δέν γίνεται; Ὑπάρχουν πολλοί νέοι καί πολλές νέες ἁγνοί καί
καθαροί, ἀλλά χρειάζεται νά προσέχεις καί τό τί θά φᾶς καί τό πῶς θά κοιμηθεῖς, νά
μήν κοιμᾶσαι πολύ… νά μήν ἀφήνεσαι σ’ αὐτές τίς ἀπολαύσεις τοῦ σώματος, γιατί
μετά ξυπνᾶνε ὅλα τά σαρκικά πάθη.

119
Ἕνας τρόπος εἶναι αὐτός, νά κάνεις τήν ἄσκηση πού λέει ἡ Ἐκκλησία, τήν νηστεία,
τήν ἐγκράτεια. Ἕνας ἄλλος τρόπος εἶναι νά χρησιμοποιοῦμε τά μέσα πού μᾶς λέει ἡ
Ἐκκλησία. Ἕνα μέσο εἶναι ὁ ἐκκλησιασμός. Ἐδῶ, βλέπετε, κάθε μέρα ἔχουμε Θεία
Λειτουργία. Κανονικά, ξέρετε, ὁ χριστιανός ἔτσι πρέπει νά ζεῖ, κάθε μέρα νά
πηγαίνει στή Θεία Λειτουργία. Καί μάλιστα λένε οἱ Ἅγιοι, ὅλοι οἱ χριστιανοί πρέπει
πρωί καί ἀπόγευμα νά πηγαίνουν στήν Ἐκκλησία. Ὑπάρχει μία διάταξη ἀπό τούς
ἁγίους Ἀποστόλους σ’ ἕνα βιβλίο πού λέγεται Διαταγές τῶν Ἀποστόλων.

Ἐκεῖ λέει ὅτι κάθε χριστιανός τουλάχιστον δυό φορές τήν ἡμέρα πρέπει νά πηγαίνει
στήν Ἐκκλησία, τό πρωί καί τό ἀπόγευμα. Σήμερα βλέπετε καί οἱ χριστιανοί ἔχουν
ἐκκοσμικευτεῖ, ἄν πᾶνε μόνο καμιά φορά τήν ἑβδομάδα καί ὅσο γίνεται λιγότερη
ὥρα. Δέν εἶναι χριστιανισμός αὐτό. Γιατί; Θά πεῖς: ἔχει ἀνάγκη ὁ Χριστός νά πᾶμε νά
μᾶς δεῖ; Ὄχι, ἐμεῖς ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό τήν προσευχή, ἀπό τήν παραμονή μας στήν
Ἐκκλησία καί προπάντων ἀπό τήν Θεία Λειτουργία.

Ἕνας ἄλλος τρόπος γιά νά ξεπεράσουμε αὐτά εἶναι, αὐτό πού σᾶς εἶπα, νά
χρησιμοποιοῦμε τά μέσα πού μᾶς δίνει ἡ Ἐκκλησία, τά ἅγια Μυστήρια. Νά μάθουμε
τόν ἀσκητικό τρόπο ζωῆς, ὅπως μᾶς τόν δίδαξαν οἱ Ἅγιοι Πατέρες. Νά κάνουμε
ὑπακοή στόν Πνευματικό μας. Μᾶς εἶπε κάτι; Νά τό κάνουμε. Καί σιγά-σιγά μετά
μαθαίνουμε νά μισοῦμε τόν κόσμο, νά νεκρωθεῖ ὁ κόσμος μέσα μας, νά μή μᾶς
ἑλκύει τό κοσμικό «μεγαλεῖο», πού δέν εἶναι μεγαλεῖο, μιά ἀνοησία εἶναι. Βλέπετε
πόσο εὔκολα αὐτά τά κοσμικά πράγματα χάνονται, καταστρέφονται.

Κάποτε, πρίν λίγο καιρό οἱ Ἀμερικάνοι εἶχαν φτιάξει ἕνα διαστημικό λεωφορεῖο.
Ἐσεῖς δέν ὑπήρχατε ἀκόμα στή ζωή τότε. Ἐγώ τό θυμᾶμαι, ἤμουνα φοιτητής. Ἕνα
διαστημικό λεωφορεῖο, δηλαδή πού θά ταξίδευες στό διάστημα, ὅπως μπαίνουμε
τώρα στό ἀεροπλάνο. Δέν θά πήγαινες ὅπως πάει τό ἀεροπλάνο, θά πήγαινες πάνω
στό διάστημα. Καί ξέρετε πῶς τό εἶχαν ὀνομάσει; Τσάλλεντζερ
(Challenger). Challenger τί θά πεῖ; Challeng = προκαλῶ! Ὁ Challenger εἶναι ὁ
προκαλῶν, αὐτός πού προκαλεῖ. Καί τί ὑπονοοῦσαν; Προκαλοῦμε τόν Θεό! «Ἐμεῖς
εἴμαστε τώρα ἀνώτεροι ἀπό τόν Θεό… ἀφοῦ φτιάξαμε τέτοιο πράγμα»! Καί θά
κάνανε τήν δοκιμή τοῦ Challenger, τοῦ πρώτου διαστημικοῦ λεωφορείου. Καί ξέρετε
τί ἔγινε; Μέ τό πού ἄρχισε καί σηκωνόταν νά φύγει στό διάστημα, ἔπαθε ἔκρηξη καί
διαλύθηκε. Πάει ὁ Challenger!

Καί ὅλες οἱ ἐφημερίδες τήν ἄλλη μέρα γράφανε: ὀρίστε ἡ δύναμή μας καί ἡ σοφία
μας! Πᾶς νά προκαλέσεις τόν Θεό; Τά βάζεις μέ τόν Θεό; Ὀρίστε! Πλήρης ἀποτυχία!
Δέν μποροῦμε νά τά βάλουμε μέ τόν Θεό καί νά τό παίζουμε ἐμεῖς πιό σοφοί καί πιό
σπουδαῖοι ἀπ’ τόν Θεό. Ἡ ἀλαζονεία τοῦ βίου! Τό ἄλλο στοιχεῖο τοῦ κόσμου πού
ἀναφέρει ἐδῶ. Μάταια πράγματα! Προσπαθοῦν οἱ ἄνθρωποι νά ἐντυπωσιάσουν μέ τά
λεφτά τους, μέ τά αὐτοκίνητά τους, μέ τά σπίτια τους καί ἔρχεται ἕνας σεισμός καί
πέφτει τό σπίτι καί γίνεται ἴσωμα.. Ἔρχεται μία ἀρρώστια καί αὐτός πού ἔλεγε «τί
σπουδαῖος εἶμαι ἐγώ!», ἀπό κεῖ πού ἦταν 150 κιλά μέ ἕναν καρκίνο γίνεται 30! Εἶχα

120
δεῖ ἕναν τέτοιο ἄνθρωπο! Ἤθελε νά ἐξομολογηθεῖ. Λέω λοιπόν, νά πάω νά τόν δῶ…
Ἦταν στό κρεβάτι. Ἦταν περίπου 30 κιλά. «Πάτερ, δέν μπορῶ νά μιλήσω». Τόσο
ἀδύναμος ἦταν. «Ἤμουνα 150 κιλά καί κοίταξε τώρα πόσος ἔγινα!». Ὁπότε, τί
ἔκανε; Μιά μέρα πού μποροῦσε νά μιλήσει εἶχε μαγνητοφωνήσει τήν ἐξομολόγησή
του καί μοῦ λέει «πάτερ, ἔλα δῶ», βγάζει τό μαγνητόφωνο, πατάει καί μοῦ λέει
«ἄκου, γιατί ἐγώ τώρα δέν ἔχω δύναμη νά ἐξομολογηθῶ». Φαντάζεστε; Ἕνας
ἄνθρωπος πού ἦταν θηρίο, 150 κιλά, πού ἔπιανε τήν πέτρα καί τήν ἔστιβε!

Αὐτή εἶναι ἡ ματαιότητα τοῦ κόσμου! Τί εἶναι ὅλα αὐτά; Νομίζεις ὅτι εἶσαι
παντοδύναμος. Τίποτα δέν εἶσαι! Ἔρχεται ἕνα μικρόβιο, ἔρχεται ἕνας καρκίνος καί
σέ διαλύει… Καί μετά ὁ θάνατος. Ὁπότε, νά σκεφτεῖς καί νά πεῖς: Τί εἶναι αὐτό πού
ἔχει ἀξία; Αὐτό πού μπορῶ νά πάρω μαζί μου μετά τόν θάνατο καί ὄχι αὐτό πού
θεωρεῖ ὁ κόσμος σπουδαῖο. Γιατί ὅλα αὐτά πού σοῦ λέει ὁ κόσμος ν’ ἀγαπήσεις, τά
ὑλικά πράγματα καί τά μπράβο τοῦ κόσμου εἶναι πολύ-πολύ προσωρινά. Νά σᾶς πῶ
καί κάτι ἀκόμα γιά τά μπράβο τοῦ κόσμου; Καί ἐσεῖς θά τό ἔχετε παρατηρήσει.
Αὐτοί οἱ ἴδιοι πού σέ κολακεύουνε καί σοῦ λένε ‘τί ὡραῖο look πού ἔχεις καί τί
ὄμορφη πού εἶσαι’, μόλις στρίψεις στή γωνία, οἱ ἴδιοι θά σέ κοροϊδέψουν. Σέ
κοροϊδεύουν… καί λένε ‘τί χαζή!’. Ἔτσι εἶναι.

Ἄρα δέν ἀξίζει νά προσέχεις αὐτά. Ὅλα αὐτά εἶναι μιά κοροϊδία, μιά ἀνοησία, ἕνα
ψέμα. Ἐνῶ, ἄν προσέξεις αὐτά πού λέει ὁ Χριστός;! Ὁ Χριστός ποτέ δέν λέει
ψέματα. Ὁ Χριστός ποτέ δέν ἀδικεῖ. Ὅ,τι μᾶς ἔχει ὑποσχεθεῖ, μᾶς τό δίνει. Σοῦ λέει:
ἅμα εἶσαι μαζί Μου, θά φᾶς ὅλα τά καλά τῆς γῆς. Ὅλα τά καλά θά ἔχεις καί ἐδῶ στή
ζωή αὐτή δέν θά σοῦ λείψουν τά ἀπαραίτητα.. Δέν θά ἔχεις τσιγάρα καί οὐίσκια καί
σαχλαμάρες… ἀλλά τά ἀναγκαῖα θά τά ἔχεις, αὐτά πού χρειάζεται γιά νά ζήσεις.

Θά πᾶς καί στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί θά περάσεις αἰώνια μέσα στή χαρά καί τήν
μακαριότητα. Ἄν δέν θέλεις νά Μέ ἀκούσεις καί δέν τηρήσεις αὐτά πού λέω καί
τηρήσεις αὐτά πού λέει ὁ κόσμος…; Θά τήν πάθεις, ὅπως τήν πάθανε πάρα πολλοί.

Ζήσανε μέσα στή ματαιότητα καί τελικά μέσα στήν κατάθλιψη, στή δυστυχία, στήν
ἀρρώστια καί στόν θάνατο, τόν πνευματικό θάνατο, τόν φοβερό θάνατο, πού εἶναι ὁ
χωρισμός τῆς ψυχῆς μας ἀπό τόν Θεό, ἀπό τή χάρη τοῦ Θεοῦ.

Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

121
 Τά νέα βιβλία τῶν Θρησκευτικῶν
Φάκελοι Δημοτικοῦ καί Γυμνασίου
Ὁμιλία του π.Σάββα στίς 2-12-2017 (Ὁμιλία στό Πνευματικό Κέντρο Σκύδρας)
καί Ἐρωτήσεις Ὁμιλίας στίς 3-12-2017

Α ΜΕΡΟΣ
(Ὁμιλία στό Πνευματικό Κέντρο Σκύδρας στις 2-12-2017 )
Εὐχαριστῶ πρῶτα τόν Πανάγιο Τριαδικό Θεό πού μοῦ δίνει τήν εὐλογία νά βρεθῶ
ἀνάμεσά σας καί νά ἀσχοληθοῦμε μέ αὐτό τό τόσο φλέγον θέμα τῶν Θρησκευτικῶν.
Εὐχαριστῶ καί τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας πού μοῦ ἔδωσε τήν εὐλογία νά
ἔρθω ἐδῶ καί παρακαλῶ τούς σεβαστούς Πατέρες νά εὔχονται, γιά νά ἔχουμε ὅλοι
πνευματική ὠφέλεια. Εὐχαριστῶ καί τούς ἐκπροσώπους τῶν τοπικῶν Ἀρχῶν, τούς
κυρίους Ἀντιδημάρχους καί ὅποιους ἄλλους συνετέλεσαν σ’ αὐτή τήν ἐκδήλωση.

Ἤθελα ν’ ἀρχίσω μέ μία ἐπιστολή πού ἔστειλε ἡ Ἱερά Κοινότης τοῦ Ἁγίου Ὄρους
σχετικά μέ τό θέμα τῶν Θρησκευτικῶν. Ἐπισημαίνει τά ἑξῆς: «Οἱ Ὀρθόδοξοι
μαθητές θά διδάσκονται ἕνα πανθρησκειακό μάθημα, τό ὁποῖο ἐντέχνως θά
ἐνσταλάζει στίς ψυχές τους τήν ἰδέα ὅτι ὅλες οἱ θρησκεῖες εἶναι λίγο-πολύ τό ἴδιο καί
ἐν τέλει θά τούς ὁδηγεῖ στόν ἀγνωστικισμό καί τήν ἀθεΐα».

Ἐπιτρέψτε μου λίγο νά σχολιάσω. Ὅταν λέμε πανθρησκειακό μάθημα καί

Πανθρησκεία ἐννοοῦμε τήν σχεδιαζόμενη «Νέα Θρησκεία», ἡ ὁποία ἔχει σχεδιαστεῖ
ἀπό τούς Παγκοσμιοποιητές, ἀπό τήν Νέα Τάξη Πραγμάτων. Ἀπό πίσω βέβαια
κρύβεται ἡ Θεοσοφία τοῦ 19ου αἰῶνα μέ τήν Μπλαβάτσκυ καί ὁ Μασονισμός. Αὐτά
εἶναι πέρα ἀπό κάθε ἀμφιβολία. Ὑπάρχουν στοιχεῖα ἀτράνταχτα γι’ αὐτά. Ἄν δεῖ
κανείς τίς διακηρύξεις τῆς Θεοσοφίας, ταιριάζουν ἀπόλυτα μέ αὐτά πού πρεσβεύουν
οἱ Πανθρησκειαστές – ἄς τούς ποῦμε ἔτσι, κατ’ ἀντιστοιχία τῶν Οἰκουμενιστῶν.

Τί σημαίνει Πανθρησκεία καί τί σημαίνει Οἰκουμενισμός θά τό ἀναλύσουμε, μέ τή

Χάρη τοῦ Θεοῦ. Νά ποῦμε τώρα ἁπλά, ὅτι εἶναι τό ἀνακάτεμα ὅλων τῶν θρησκειῶν.
Αὐτό τό φαινόμενο λέγεται συγκρητισμός, ἀπό τό σύν καί Κρῆτες. Οἱ Κρῆτες
παρόλο πού ἦταν μέ διαφορετικές ἀπόψεις καί ἰδέες, ὅταν ἀντιμετώπιζαν ἕναν
κίνδυνο, ἑνωνόντουσαν – ἀνακατευόντουσαν. Ἀπό ἐκεῖ βγῆκε αὐτή ἡ λέξη
συγκρητισμός. Στό θρησκευτικό ἐπίπεδο σημαίνει τό ἀνακάτεμα τῶν διαφόρων
θρησκειῶν.Τί ὑπηρετεῖ τώρα αὐτό; Ὑπηρετεῖ στήν Παγκοσμιοποίηση, ἡ ὁποία εἶναι
σχεδιασμένη – φυσικά σήμερα ἀπό τήν ἄρχουσα παγκόσμια δύναμη, ἀπό τήν
Ἀμερική – σέ τρία ἐπίπεδα: στό πολιτικό ἐπίπεδο, στό οἰκονομικό ἐπίπεδο καί στό
θρησκευτικό ἐπίπεδο.

122
Ποιός εἶναι ὁ τελικός στόχος; Νά γίνουν οἱ ἄνθρωποι εὐκολοκυβέρνητοι, νά φθάσουν
νά γίνουν ἕνα -αὐτό εἶναι ἡ παγκοσμιοποίηση- κάτω ἀπό ἕναν ἀρχηγό, ἀπό ἕναν καί
μόνο ἀρχηγό. Καταλαβαίνετε ἐσεῖς πού εἶστε Χριστιανοί, καί ὅλοι εἴμαστε καί
ἀγωνιζόμαστε, ποῦ παραπέμπει αὐτό. Στόν Ἀντίχριστο, ἔτσι; Αὐτός θά εἶναι ὁ
παγκόσμιος δικτάτορας λίγο πρίν τήν ἔλευση τοῦ Κυρίου μας. Ὁπότε, ὅλη αὐτή ἡ
κίνηση τῆς Παγκοσμιοποίησης προειδοποιεῖ, προετοιμάζει δηλαδή τήν ὁδό, γιά τήν
ἔλευση τοῦ Ἀντιχρίστου.

Στό οἰκονομικό ἐπίπεδο ὑπάρχουν αὐτές οἱ συσσωματώσεις, πού ὅλοι

γνωρίζετε,Οἰκονομική Εὐρωπαϊκή Ἕνωση, G8, G20, διάφορες τέτοιες παγκόσμιες
συσσωματώσεις, οἰκονομικές καί πολιτικές. Δέν θά ἀσχοληθοῦμε μ’ αὐτό. Τό θέμα
μας εἶναι στό θρησκευτικό ἐπίπεδο ἡ Παγκοσμιοποίηση, πού ἔχει δύο βασικούς
στόχους. Ὁ πρῶτος στόχος εἶναι ἡ ἕνωση τῶν χριστιανικῶν ὁμολογιῶν, τῶν
Ὀρθοδόξων δηλαδή, τῶν Παπικῶν, τῶν Προτεσταντῶν, τῶν Μονοφυσιτῶν καί τῶν
ἄλλων χριστιανῶν καί σέ δεύτερο ἐπίπεδο, ὁ δεύτερος στόχος εἶναι ἡ ἕνωση τῶν
μονοθεϊστικῶν θρησκειῶν, δηλαδή τοῦ Μουσουλμανισμοῦ, τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ καί τοῦ
Χριστιανισμοῦ. Τελικά καί ὅλων τῶν θρησκειῶν μέ ἀπώτερο σκοπό νά δημιουργηθεῖ
ἕνα κράμα μέσα στό «μπλέντερ» αὐτό ὅλο τῆς Παγκοσμιοποίησης, ὅπου θά
ἀπαξιωθοῦν τελικά ὅλες οἱ θρησκεῖες καί θά ἔρθει ὁ Ἀντίχριστος, ὁ ὁποῖος, ὅπως
λέει ἡ Ἁγία Γραφή, «θά καταργήσει πᾶν σέβασμα», δηλαδή κάθε Θεό, «καί θά
ἀπαιτήσει ὁ ἴδιος τήν προσκύνησή του ὡς θεό καί θά σταθεῖ εἰς τόν ναό ὡς θεός»
(Β΄Θεσ. 2,4).

Ἑπομένως, γι’ αὐτό ἀσχολούμαστε μ’ αὐτό τό θέμα, γιατί τά Θρησκευτικά, τά νέα

βιβλία, οἱ Φάκελοι, ὅπως λέγονται, τῶν Θρησκευτικῶν, εἶναι κάπως γραμμένα καί
στημένα… τό Πρόγραμμα τό ὁποῖο ὑπάρχει, τό ἐκπαιδευτικό Πρόγραμμα πού
συντάχτηκε ἀπό τό Ἰνστιτοῦτο αὐτό, τό ὁποῖο καθορίζει τήν διδακτέα ὕλη.. Παλιά τό
λέγανε Παιδαγωγικό Ἰνστιτοῦτο. Καί νά κάνω μιά παρένθεση σ’ αὐτό, οἱ ἴδιοι εἶχαν
ὁμολογήσει καί ὁ π. Γεώργιος Μεταλληνός τό εἶχε καταθέσει, ὅτι εἶναι μασόνοι,
αὐτοί οἱ ὁποῖοι ἦταν τότε στό Παιδαγωγικό Ἰνστιτοῦτο. Γιά νά καταλάβετε λίγο τίς
διασυνδέσεις τά λέμε αὐτά.

Οἱ Ὀρθόδοξοι, λοιπόν, μαθητές θά διδάσκονται ἕνα τέτοιο μάθημα. Δέν θά περάσω

στά ἐπί μέρους, γιατί θά τά ποῦνε οἱ ἄλλοι σεβαστοί ὁμιλητές, δηλαδή τό τί γίνεται
στά βιβλία ἀναλυτικά. Ἀλλά κανείς λίγο νά τά φυλλομετρήσει καί λίγο νά εἶναι
ὑποψιασμένος, θά δεῖ ὅτι ὑπάρχει αὐτό τό διάχυτο Πανθρησκειακό πνεῦμα. Πολύ
σωστά καί ὁ Σεβασμιώτατος Ναυπάκτου εἶπε ὅτι τό μάθημα δέν εἶναι
θρησκειολογικό. Ἐσφαλμένα τό λένε θρησκειολογικό, εἶναι διαθρησκειακό, ἔτσι
ὅπως ἔχει διαμορφωθεῖ ἡ ὕλη καί εἶναι οὐσιαστικά ἐκθεμελιωτικό, ὅπως λέει, καί
ἔτσι εἶναι ἡ ἀλήθεια, τῶν πάντων. Καταλύονται τά πάντα. Γιατί τά ἑφτάχρονα καί τά
δεκάχρονα δέν ἔχουν τήν στοιχειώδη διάκριση τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ καί δέχονται
ἕναν καταιγισμό πληροφοριῶν ἀσύντακτων καί ἕνα συνονθύλευμα ἀπό εἰκόνες καί
κείμενα, τά ὁποῖα, τίποτα ἄλλο δέν δημιουργοῦν, παρά ἕνα μπέρδεμα καί μία

123
ἀπαξίωση τελικά, ὄχι μόνο τῆς Ὀρθοδοξίας ἀλλά ὅλων τῶν θρησκειῶν. Αὐτός εἶναι
καί ὁ τελικός σκοπός καί τῆς Πανθρησκείας, οἱ ἄνθρωποι τελικά νά ἀπαρνηθοῦν
κάθε πίστη γιά νά δεχτοῦν τόν Ἀντίχριστο.
Ὅπως τό λέει ἐδῶ τό κείμενο, περνάει ἡ ἰδέα μέσα ἀπό τά βιβλία ὅτι ὅλες οἱ
θρησκεῖες εἶναι λίγο-πολύ τό ἴδιο καί ἡ διάχυτη ἰδέα πού προωθεῖται ἀπό τούς
Οἰκουμενιστές καί ἀπό τούς Πανθρησκειαστές -ἄς τούς ποῦμε ἔτσι- εἶναι ὅτι ὁ
Χριστός εἶναι σέ μᾶς, ὁ ἴδιος Θεός μέ ἄλλο ὄνομα εἶναι στούς Μουσουλμάνους,
λέγεται Ἀλλάχ, ὁ ἴδιος Θεός εἶναι στούς Ἰουδαίους, λέγεται Γιαχβέ κ.λ.π. καί
ἑπομένως, μήν τσακώνεστε καί -προσέξτε- μή λέτε ὅτι μόνο ὁ Χριστός σώζει. Αὐτό
εἶναι κομβικό σημεῖο καί πρέπει νά τό ξεκαθαρίσουμε, ὅτι ὁ Ἀντίχριστος καί τά
ὄργανά του δέν θά μᾶς ζητήσουν νά ἀφήσουμε τόν Χριστό, ἀλλά τήν
ἀποκλειστικότητα τοῦ Χριστοῦ. Θά μᾶς ποῦνε, ἐντάξει, κρατῆστε τα… ἀλλά μή λέτε
ὅτι μόνο ὁ Χριστός εἶναι Θεός καί οἱ ἄλλοι εἶναι θεοί… καί μή λέτε ὅτι μόνο ὁ
Χριστός εἶναι Σωτήρας. Ἐνῶ ὁ Χριστός μᾶς εἶπε ξεκάθαρα ὅτι «ἐγώ εἰμι ἡ ὁδός, ἡ
ἀλήθεια, ἡ ζωή» (Ἰω. 14,6). Ὄχι ἁπλῶς μία ὁδός, μία ἀλήθεια.. καί ὑπάρχουν κι
ἄλλες ἀλήθειες καί ἄλλοι τρόποι. Ὅπως λένε οἱ Οἰκουμενιστές ὅτι «ὑπάρχουν κι
ἄλλοι τρόποι γιά νά βροῦμε τόν Θεό καί ὅλες οἱ θρησκεῖες τελικά ὁδηγοῦν στόν ἴδιο
Θεό». Αὐτή εἶναι ἡ διάχυτη ἰδέα πού κυριαρχεῖ καί στόν Οἰκουμενισμό καί στήν
Πανθρησκεία.

«Μάλιστα», συνεχίζει τό κείμενο τοῦ Ἁγίου Ὄρους, «ἡ ἀνωτέρω ὑποχρέωσις», νά

διδάσκονται αὐτά τά βιβλία καί τό ὑλικό αὐτῶν τῶν φακέλων, «ἰσχύει μόνο γιά τούς
Ὀρθόδοξους μαθητές, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἡ πλειοψηφία στήν πατρίδα μας. Ἐνῶ οἱ
μειοψηφοῦντες, οἱ Παπικοί, οἱ Ἑβραῖοι, ἔχουν τό δικαίωμα νά διδάσκονται τό δικό
τους τό ὁμολογιακό μάθημα σύμφωνα μέ τήν πίστη τους».

«Κατόπιν αὐτῶν», λένε οἱ Ἁγιορεῖτες Πατέρες, «πῶς εἶναι δυνατόν νά μή σταθοῦμε

στό πλευρό τῶν γονέων, οἱ ὁποῖοι συναισθανόμενοι τόν κίνδυνο γιά τήν μόλυνση τῆς
ψυχῆς τῶν τέκνων τους ἀναγκάζονται νά ἐπιστρέψουν ὡς ἀπαράδεκτους τούς
Φακέλους Μαθήματος Θρησκευτικῶν». Αὐτό εἶναι τό κείμενο τοῦ Ἁγίου Ὄρους.
Ὑπάρχουν πάρα πολλά κείμενα καί ἀπό Ἱερές Μητροπόλεις. Δέν σᾶς τά διαβάζω. Τά
ἴδια πράγματα περίπου λένε.

Ὑπάρχει ὁ δογματικός μινιμαλισμός. Τί θά πεῖ αὐτό; Εἶναι διάχυτη καί αὐτή ἡ ἰδέα
στόν Οἰκουμενισμό καί στήν Πανθρησκεία «ἀφῆστε τά δόγματα… μή συζητᾶτε γιά
τό δόγμα… τό δόγμα εἶναι κάτι πού χωρίζει… νά μιλᾶμε γιά ἀγάπη καί ἡ ἀγάπη εἶναι
πού ἑνώνει…». Βλέπετε; Ὅλο αὐτό ἀκούγεται πάρα πολύ ὡραῖα. Εἶναι τό σύγχρονο
δόλωμα ἡ ἀγάπη γιά πάρα πολλούς, οἱ ὁποῖοι ἀπεργάζονται τήν ἀλλοτρίωσή μας.
Οὐσιαστικά, ὅμως, δέν εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, εἶναι μιά ἐπιθετική ἀγαπολογία
κι, ἄν κάποιος ἀντισταθεῖ, δέχεται ἀμέσως τόν χαρακτηρισμό τοῦ φανατικοῦ, τοῦ
ταλιμπάν, τοῦ κολλημένου κ.λ.π… τά γνωστά.

124
Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος λέγει τό ἑξῆς: «Οὐδέν ὄφελος βίου καθαροῦ,
δογμάτων διεφθαρμένων». Κανένα ὄφελος δέν ἔχει μία ζωή καθαρή, σωστή, ὅταν τά
δόγματα, ἡ πίστις δηλαδή εἶναι διεφθαρμένη. Καί αὐτό ἀκριβῶς διαφθείρεται σήμερα
στά σχολεῖα συστηματικά. Πλέον συστηματικά μέ τούς Φακέλους αὐτούς διδάσκεται
στά παιδιά μας, ὄχι ἁπλῶς ἡ αἵρεση οὔτε ἁπλῶς ὅλες οἱ αἱρέσεις καί ὅλες οἱ
θρησκεῖες τῶν ἐθνῶν πού εἶναι δαιμόνια, ὅπως λέει ἡ Ἁγία Γραφή, ἀλλά ἕνα
ἀνακάτεμα ὅλων αὐτῶν ἀσύντακτο, πού οὐσιαστικά βλάπτει τούς πάντες καί δέν
φέρνει κάτι ἄλλο, παρά μόνο τήν σύγχυση καί τό μπέρδεμα, καί τελικά, ὅπως λέει τό
κείμενο ἐδῶ, ὁδηγεῖ στόν ἀγνωστικισμό καί στήν ἀθεΐα. Αὐτό εἶναι τό τελικό
ζητούμενο. Ἐκεῖ θέλει νά μᾶς πάει ἡ Παγκοσμιοποίηση καί τά ὄργανά της.

Ἑπομένως, τό διακινδυνευόμενο εἶναι ἡ πίστη. Γι’ αὐτό γίνεται αὐτή ἡ σύναξη

ἀπόψε. Ἡ πίστις τῶν παιδιῶν μας. Γιατί, τελικά, τά παιδιά μέ αὐτά τά Θρησκευτικά
θά καταλήξουν ἄθεα καί ὁπωσδήποτε θά πρέπει νά ἀντιδράσουμε.

Πίσω ἀπό ὅλα αὐτά εἴπαμε ὅτι κρύβεται ὁ Οἰκουμενισμός. Νά ποῦμε λίγα γιά τήν
ἱστορία… Στήν Ἑλλάδα ὁ Οἰκουμενισμός ξεκίνησε στίς ἀρχές τοῦ 20ου αἰῶνα καί
ξεκίνησε ἀρχικά ἀπό τούς Προτεστάντες καί μετά, δυστυχῶς, καί τό Οἰκουμενικό
Πατριαρχεῖο μέ μία ἐγκύκλιο, τό 1920, μπῆκε μέσα σ’ αὐτό τό «παιχνίδι» -ἄς τό
ποῦμε- τῆς υἱοθέτησης τοῦ Οἰκουμενισμοῦ. Οὐσιαστικά σ’ αὐτή τήν «Παναίρεση»,
ὅπως τήν χαρακτήρισε ὁ Ἅγιος Ἰουστίνος Πόποβιτς, γίνεται αὐτό τό ἀνακάτεμα καί ἡ
ἐξίσωση τοῦ Χριστοῦ καί τῆς ἀλήθειας μέ τό ψέμα.

Μέ ἀπολυταρχικό τρόπο – σᾶς διαβάζω κείμενα, δέν λέω παραπομπές, ὅποιος θέλει
μπορεῖ νά μοῦ τίς ζητήσει – καί τή δύναμη τῆς ἐξουσίας ἐπιβλήθηκε ἕνα
θρησκευτικό μάθημα ἀπαράδεκτο ἀπό κάθε ἄποψη. Ἕνα μάθημα πού ὁδηγεῖ τούς
μικρούς μαθητές στή σύγχυση, στόν μηδενισμό καί στήν ἀθεΐα. Οὐσιαστικά ἕνα
μάθημα κατηχητικό τῆς Πανθρησκείας καί ἀντι-κατηχητικό τῆς Ὀρθοδοξίας.

Τά προηγούμενα μαθήματα, τά προηγούμενα Προγράμματα, δέν ἦταν ὁμολογιακά,

ὅπως ψευδῶς λένε οἱ παράγοντες τῆς Κυβέρνησης. Ἦταν πάλι, ὅπως λέει ὁ
Σεβασμιώτατος Ναυπάκτου, γνωσιολογικοῦ περιεχομένου καί εἶχαν θρησκειολογική
ἀναφορά. Κατηχητικό καί ὁμολογιακό ἦταν τό μάθημα, ὅταν γινόταν σωστά στίς
ἐνορίες, στά κατηχητικά τῆς Ἐκκλησίας. Ἑπομένως εἶναι παραπληροφόρηση, γιά νά
μήν ποῦμε ψέμα, αὐτό πού ἐπικαλοῦνται ὅτι πλέον φύγαμε ἀπό τό ὁμολογιακό
μάθημα καί ἐρχόμαστε καί γινόμαστε Εὐρωπαῖοι καί διδάσκουμε ἕνα μάθημα μή
ὁμολογιακό καί πᾶμε στό λεγόμενο «οὐδετερόθρησκο σχολεῖο».

Ἐπίσης, τό νέο Πρόγραμμα ἐμφανίζεται ὡς προοδευτικό μέ τίς γελοῖες ποσοστώσεις

στή διδασκαλία τῶν θρησκειῶν, 60% Ὀρθόδοξη, 30% Ἰσλαμική, 10% Βουδιστική
καί ἄλλων θρησκειῶν. Αὐτά θά διδάσκονται τά δικά μας παιδιά! Τί ἐνδιαφέρει τόν
Ὀρθόδοξο μαθητή νά μάθει γιά τό Ἰσλάμ καί γιά τόν Βουδισμό καί μάλιστα σέ
τέτοια μεγάλα ποσοστά… Θά μοῦ πεῖτε, σάν ἁπλή γνώση. Ναί, ἀλλά ὅταν μπορεῖ νά

125
τήν ἀξιολογήσει, ὄχι τό ἑφτάχρονο, τό δεκάχρονο καί τό δεκατετράχρονο ἀκόμα.
Θυμᾶμαι παλιά πού κάναμε τήν θρησκειολογία στίς τελευταῖες τάξεις τοῦ σχολείου
μας.
«Αὐτή ἡ ποσοστιαία διδασκαλία ἀποτελεῖ πρόοδο καί ἐκσυγχρονισμό», ἔτσι λένε…
Καί ἀφοῦ ἀποτελεῖ πρόοδο καί ἐκσυγχρονισμό, γιατί δέν ἐφαρμόζεται καί στούς
Μουσουλμάνους, στούς Ἑβραίους καί στούς Ρωμαιοκαθολικούς; Ἐφαρμόζεται μόνο
στά παιδιά τῶν Ὀρθοδόξων. Ἀπό ’δῶ φαίνεται ἡ ἐπιδίωξη τῶν κυβερνώντωννά
ἀποορθοδοξοποιήσουν τή νέα γενιά, νά τήν «ξεβαφτίσουν» καί νά ἑτοιμάσουν
πολίτες, οἱ ὁποῖοι θά εἶναι χωρίς πίστη, χωρίς θρησκεία καί χωρίς βούληση τελικά,
ὁπότε θά εἶναι εὔχρηστοι στό σύστημα, θά εἶναι χρήσιμοι εἴλωτες, χρήσιμοι δοῦλοι.

Τό ὅλο Πρόγραμμα δέν εἶναι νέο, εἶναι παλιό. Ἀπό τό 2011 πού δημοσιεύτηκε αὐτό
τό Πρόγραμμα, καταγγέλθηκε ὅτι δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά εἰσαγωγή τοῦ
βρετανικοῦ «religious literacy» στήν Ἑλλάδα, τό ὁποῖο καί δέχθηκε ἐντονότατες
ἀρνητικές κριτικές, ὅταν τό εἶδαν οἱ Ὀρθόδοξοι Θεολόγοι καί ἡ πιλοτική του
ἐφαρμογή ἀπέτυχε. Ἡ αἰτία τά ἀπίστευτα σφάλματά τους, οἱ ἐπικίνδυνοι
πειραματισμοί τους πού ζημιώνουν ὅλους τούς μαθητές ὁποιασδήποτε θρησκείας.

Μέ τά παρόντα βιβλία οἱ μαθητές δέν μαθαίνουν σχεδόν τίποτε ἀπό τήν ὀρθόδοξη
χριστιανική πίστη. Πληθώρα ὑλικοῦ γιά ἄλλες θρησκεῖες καί δόγματα, τά ὁποῖα
ἐπιφέρουν γνωσιολογική σύγχυση στούς μαθητές. Τά ἑφτάχρονα καί τά δεκάχρονα
δέν ἔχουν τήν στοιχειώδη κρίση νά ξεχωρίσουν ποιό εἶναι τό καλό καί ποιό εἶναι τό
κακό. Τό μικρό παιδί ἁπλῶς μιμεῖται, ἀντιγράφει.

Πρέπει νά ποῦμε καί νά παραδεχτοῦμε ὅτι οὐσιαστικά δέν ἔγινε διάλογος μέ τήν
Ἐκκλησία. Καί νά πῶ καί κάτι… ὅτι ἡ Ἱερά Σύνοδος δέν δέχτηκε τήν καινούρια ὕλη
τῶν Θρησκευτικῶν. Ἡ ὁμόφωνη ἀπόφασή τους ἤτανε κατά. Μετά ὅμως, δυστυχῶς, ἡ
ἐπιτροπή, ἐνίων ἐκ τῶν Ἱεραρχῶν, ἔκανε αὐτή -νά τολμήσω νά τό πῶ ἔτσι- τήν
«προδοσία». Καί σήμερα μᾶς λένε -καί δικαίως- γιατί φωνάζετε; ἀφοῦ ἡ ἴδια ἡ Ἱερά
Σύνοδος δέχτηκε αὐτά τά βιβλία. Δέν τά δέχτηκε ἡ Ἱερά Σύνοδος. Αὐτή εἶναι ἡ
ἀλήθεια.

Λέει ὁ Ἅγιος Ἰουστίνος ὁ Πόποβιτς γιά τόν Οἰκουμενισμό. Τί εἶναι ὁ Οἰκουμενισμός;

Πού εἰσάγεται μέσα ἀπό αὐτά τά βιβλία… «εἶναι κοινό ὄνομα διά τούς
ψευδοχριστιανισμούς, διά τίς ψευδοεκκλησίες τῆς Δυτικῆς Εὐρώπης. Μέσα του
βρίσκεται ἡ καρδιά ὅλων τῶν εὐρωπαϊκῶν οὐμανισμῶν, μέ ἐπικεφαλῆς τόν Παπισμό.
Ὅλοι δέ αὐτοί οἱ ψευτοχριστιανισμοί, ὅλες οἱ ψευτοεκκλησίες, δέν εἶναι τίποτε ἄλλο
παρά μία αἵρεση δίπλα σέ μιά ἄλλη αἵρεση». Αὐτό δέν φαίνεται στά βιβλία τῶν
Θρησκευτικῶν. Ἐκεῖ παρουσιάζονται ὅτι ὅλοι εἶναι σωστοί. Καί οἱ Παπικοί εἶναι
σωστοί καί οἱ Προτεστάντες εἶναι σωστοί καί οἱ ἄλλες θρησκεῖες εἶναι σωστές. Ὅταν
δείχνουν θέματα, λόγου χάρη, περί προσευχῆς, δέν ἔχουν κἄν ἔτσι… τήν ἱστορική
διάταξη.

126
Παρουσιάζουν θέματα καί λένε: ἐδῶ προσεύχεται ὁ Χριστιανός, ἐδῶ προσεύχεται ὁ
Παπικός, ἐδῶ ὁ Μουσουλμάνος, ἐδῶ ὁ Ἑβραῖος. Καί τό παιδί τί μαθαίνει; Ὅτι ὅλοι
προσεύχονται. Ποῦ προσεύχονται; Φυσικά στόν Θεό! Ἄρα τό ἴδιο πράγμα εἶναι…
Καί μάλιστα, προσέξτε, τό μάθημα εἶναι βιωματικό, δέν εἶναι ἁπλῶς γνωσιολογικό.
Στίς ὁδηγίες πού δίνονται στούς δασκάλους, ὑπάρχουν αὐτές οἱ κατευθύνσεις, τά
παιδιά νά κάνουν λατρευτικές πράξεις πού κάνουν οἱ Μουσουλμάνοι, νά προσκυνοῦν
κ.λ.π. ὥστε πλέον νά μπερδεύεται τελείως τό παιδί.

Ὅλοι οἱ σύγχρονοι Ἅγιοί μας ἔχουν καταδικάσει τόν Οἰκουμενισμό καί τήν
Πανθρησκεία. Ὁ σήμερα ἑορταζόμενος Ἅγιος Πορφύριος ἔλεγε: «μία θρησκεία μόνο
εἶναι, ἡ Ὀρθόδοξος χριστιανική Θρησκεία. Καί τό πνεῦμα αὐτό τό ὀρθόδοξον εἶναι
τό ἀληθές. Τά ἄλλα πνεύματα εἶναι πνεύματα πλάνης καί οἱ διδασκαλίες τους εἶναι
μπερδεμένες. Μόνη ἀληθινή Ἐκκλησία εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη». Ξεκάθαρα πράγματα.
Καί, δυστυχῶς, καί τόν Ἅγιο Πορφύριο τόν παρουσιάζουν κάποιοι ὡς Οἰκουμενιστή.
Καί τό καταγγέλω, γιατί εἶναι γνωστό καί ὑπάρχει καί στό διαδίκτυο, μία εἰκόνα πού
δείχνει τήν Παναγία νά κρατάει στό ἕνα χέρι τήν Ἁγιά Σοφιά καί στό ἄλλο τόν Ἅγιο
Πέτρο τῆς Ρώμης. Κάνανε καί τήν Παναγία Οἰκουμενίστρια δηλαδή…

Ἄν εἶναι δυνατόν! Καί αὐτό νά λέγεται ὅτι ἔγινε μέ ἔμπνευση καί ὁδηγία τοῦ Ἁγίου
Πορφυρίου. Εἶναι πράγματα ἀπαράδεκτα ὅλα αὐτά. Ὁ Ἅγιος τό λέει ξεκάθαρα: μόνο
ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἑνώνει. Γιατί μᾶς προβάλλουν κι αὐτό τό ἰδανικό τῆς
εἰρήνης καί ὅτι πρέπει ὅλοι νά μποῦμε στήν Πανθρησκεία, γιά νά εἰρηνεύσει ὁ
κόσμος. Ὄχι, δέν θά εἰρηνεύσει ἔτσι ὁ κόσμος. Ὁ κόσμος θά εἰρηνεύσει, ὅταν ὅλοι
μποῦμε στήν Ὀρθοδοξία καί ἀποκτήσουμε τό πνεῦμα τῆς εἰρήνης πού εἶναι τό Ἅγιο
Πνεῦμα.

«Παραδέχομαι ὅλες τίς θρησκεῖες;», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «ὄχι, δέν τίς
παραδέχομαι!». Καί ὁ Ἅγιος Παΐσιος, ὀ ἀγαπητός μας, ἔλεγε: «ὁ διάβολος ἔχει τρία
πλοκάμια». Προσέξτε! «Γιά τούς φτωχούς τόν κομμουνισμό, γιά τούς πιστούς τόν
οἰκουμενισμό καί γιά τούς πλούσιους τή μασονία». Ξεκάθαρα πράγματα.

Φορέας τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, θά πρέπει νά τό γνωρίζετε αὐτό, εἶναι τό λεγόμενο

Παγκόσμιο Συμβούλιο τῶν Ἐκκλησιῶν. Προτεσταντικό κατασκεύασμα στό ὁποῖο
δυστυχῶς συμμετέχουμε κι ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι καί μάλιστα τό καυχόμαστε μερικοί
«ἐπί ἴσοις ὅροις». Δηλαδή τό ψέμα μέ τήν ἀλήθεια. Καί αὐτός πού ἔχει τήν ἀλήθεια
καυχᾶται ὅτι εἶναι ἰσότιμος μ’ αὐτούς πού ἔχουν τό ψέμα! Γιατί ἡ αἵρεση, ὅπως εἶναι
ὁ Παπισμός, καί ὅλες οἱ λεγόμενες «χριστιανικές ὁμολογίες», εἶναι φορέας τοῦ
ψεύδους. Δυστυχῶς καί στήν «Σύνοδο» αὐτή τῆς Κρήτης ἀναγνωρίστηκαν ὅλοι
αὐτοί οἰ αἱρετικοί ὡς «ἑτεροδοξες ἐκκλησίες». Ἔτσι ὀνομάστηκαν. Πράγμα τό ὁποῖο
εἶναι βέβαια σχῆμα ὀξύμωρο καί σχιζοφρενικό. Εἶναι σάν νά λέει κανείς «ὑγιής
ἄρρωστος». Ἤ ἄρρωστος θά εἶναι ὁ ἄνθρωπος ἤ ὑγιής! Ἤ -συγγνώμη- «παρθένος
ἔγκυος». Δέν μπορεῖ! Δέν γίνεται… Δέν μπορεῖ νά εἶσαι καί ἑτερόδοξος, νά εἶσαι καί

127
Ἐκκλησία. Ἕτερη δόξα γιά τόν Θεό, ἄλλη δόξα γιά τόν Θεό εἶναι μόνο ἡ αἵρεση.
Δέν μπορεῖ ὁ Θεός νά εἶναι κάτι καί νά εἶναι καί κάτι ἀντίθετο, κάτι διαφορετικό.

Ἑπομένως, φυσικά καί δέν τά δεχόμαστε ὅλα, γιατί, ὅπως λέει καί ἡ Σύνοδος τῶν
Πατριαρχῶν, τῶν τεσσάρων Πατριαρχῶν τῆς Ἀνατολῆς τοῦ 1848: «Παρ᾽ ἡμῖν οὔτε
πατριάρχαι οὔτε σύνοδοι ἐδυνήθησαν ποτέ εἰσαγαγεῖν νέα, διότι ὁ ὑπερασπιστής τῆς
θρησκείας ἐστιν αὐτό τό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, ἤτοι αὐτός ὁ λαός». Καί τελικά ὁ
λαός εἶναι αὐτός, ὁ πιστός λαός, ὄχι ὁ χύδην ὄχλος, πού ἐπισφραγίζει καί
κατακυρώνει μία Σύνοδο, ἄν εἶναι ὄντως Σύνοδος ἀληθινή ἤ εἶναι ψευδοσύνοδος,
ληστρική σύνοδος κ.λ.π.

Τελικά ὁ Οἰκουμενισμός, ὅπως ἔλεγε καί ὁ π. Ἀθανάσιος Μυτιληναῖος, εἶναι

πρόδρομος τοῦ Ἀντιχρίστου καί μάλιστα, ἔλεγε, εἶναι ὁ τελευταῖος πρόδρομος τοῦ
Ἀντιχρίστου. Δηλαδή πλησιάζουμε πρός τό τέλος. «Οἰκουμενισμός καί Κοινή
Ἀγορά», ἔλεγε καί ὁ Ἅγιος Παΐσιος, «ἕνα Κράτος μεγάλο, μιά θρησκεία στά μέτρα
τους. Αὐτά εἶναι σχέδια διαβόλων». Ξεκάθαρα πράγματα… «Οἱ Σιωνιστές
ἑτοιμάζουν κάποιον γιά Μεσσία». Πρίν λίγα χρόνια πού ἤμουνα στούς Ἁγίους
Τόπους, ἐκεῖ στόν λόφο Σιών, εἶχα δεῖ μιά τέτοια ἀφίσα ἑβραϊκή, κοντά στόν τάφο
τοῦ Δαβίδ. Ἀνακοίνωση, πού ἔλεγε: ἐλάτε, θά γίνει ὁμιλία γιά τόν «Μεσσία» πού
ἔρχεται. Ἀκόμα περιμένουν τόν «Μεσσία».

Καί βέβαια θά ἔρθει αὐτός πού περιμένουν, ἀλλά δέν θά εἶναι ὁ Μεσσίας, θά εἶναι τό
ἀντίτυπο, τό κακέκτυπο τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ἀντίχριστος. «Γι’ αὐτούς», γιά τούς
Σιωνιστές, λέει ὁ Ἅγιος Παΐσιος, «ὁ Μεσσίας εἶναι βασιλιάς, δηλαδή θά κυβερνήσει
ἐδῶ στή γῆ». Θά εἶναι πολιτικό πρόσωπο. «Οἱ Ἰεχωβάδες καί αὐτοί ἀποβλέπουν σέ
ἕναν βασιλιά ἐπίγειο. Θά παρουσιάσουν οἱ Σιωνιστές ἕναν, καί οἱ Ἰεχωβάδες θά τόν
δεχθοῦν. Θά ποὺν «αὐτός εἶναι». Θά γίνει μεγάλη σύγχυση. Μέσα στήν σύγχυση
αὐτή ὅλοι θά ζητοῦν ἕναν Μεσσία, γιά νά τούς σώσει. Καί τότε θά παρουσιάσουν
κάποιον πού θά πεῖ: «Ἐγώ εἶμαι ὁ Ἰμάμης, ἐγώ εἶμαι ὁ πέμπτος Βούδας, ἐγώ εἶμαι ὁ
Χριστός πού περιμένουν οἱ Χριστιανοί, ἐγώ εἶμαι αὐτός πού περιμένουν οἱ
Ἰεχωβάδες, ἐγώ εἶμαι ὁ Μεσσίας τῶν Ἑβραίων». Πέντε «ἐγώ» θά ἔχει!…», ὁ
Ἀντίχριστος. Αὐτά εἶναι λόγια τοῦ Ἁγίου Παϊσίου.

Καί θά πεῖτε: – Γιατί δέν σταματάει τό κακό; Τό ἐξηγεῖ πάλι ὁ Ἅγιος Παΐσιος πολύ
ὄμορφα. «Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση αὐτό πού μοῦ εἶπε ἕνας ἐπίσκοπος ἀπό τό
Πατριαρχεῖο. Τοῦ εἶχα πεῖ: «Μά τί κατάσταση εἶναι αὐτή; Ἀπό τήν μιά ὁ
Οἰκουμενισμός, ἀπό τήν ἄλλη ὁ Σιωνισμός, ὁ σατανισμός!.. Σέ λίγο θά προσκυνοῦμε
τόν διάβολο μέ τά δυό κέρατα ἀντί γιά τόν δικέφαλο ἀετό». Κάνει ὡραῖο
λογοπαίγνιο. «Σήμερα», τοῦ ἀπαντάει τώρα ὁ ἐπίσκοπος, «δύσκολα βρίσκεις
ἐπισκόπους σάν τόν ἐπίσκοπο Καισαρείας Παΐσιο τόν Β’». Ὁ Παΐσιος ὁ Β’ τί ἔκανε;
Πήγαινε στόν Σουλτάνο γιά τά αἰτήματά του μέ ἕνα σχοινί δεμένο στήν μέση,
ἀποφασισμένος δηλαδή νά τόν κρεμάσουν οἱ Τοῦρκοι. Σάν νά ἔλεγε στόν Σουλτάνο:
«Μήν ψάχνεις σχοινί καί χασομερᾶς˙ ἅμα θέλεις νά μέ κρεμάσεις, ἕτοιμο τό ἔχω τό

128
σχοινί»…». Πού σημαίνει τί; Ἄν μᾶς κυβερνοῦν τά πάθη μας, ἄν μᾶς νοιάζει ἡ
καρέκλα μας, μετά φυσικά δέν μποροῦμε νά ἀντιδράσουμε, ἀλλά ὑποκύπτουμε σ’
ὅλο αὐτό τό ἀντίχριστο σύστημα.
Σταματῶ ἐδῶ, γιατί τελείωσε ὁ χρόνος. Ἄν θέλετε κάτι, ἴσως μετά στίς ἐρωτήσεις..
Ἕνα πράγμα νά εὐχηθῶ μόνο, αὐτό πού ἔλεγε καί ὁ π. Ἀθανάσιος Μυτιληναῖος,
«Κράτει ὅ ἔχεις» (Ἀποκ. 3,11). Νά προσέξουμε, ἀδελφοί μου, νά κρατήσουμε τήν
πίστη μας καί νά ἐμπνεύσουμε καί στά παιδιά μας τήν πίστη τήν ὀρθόδοξη, ἡ ὁποία,
ὄχι ἁπλῶς κινδυνεύει, ἀλλά βάλλεται συστηματικά πλέον μέσα ἀπό τό σχολεῖο, μέσα
ἀπό τά Θρησκευτικά, τά νέα Θρησκευτικά καί ὄχι μόνο. Καί ὁ πιό ἀποτελεσματικός
τρόπος βέβαια εἶναι ἡ μετάνοιά μας, ἡ ἐκκοπή τῶν παθῶν μας, ἡ ἀντίσταση στόν
διάβολο μέ τήν ὀρθή ζωή καί τήν ὀρθή πίστη τήν δική μας καί αὐτό μετά θά
ἀκτινοβολήσει καί στά παιδιά μας.

………………………………….

Νά σᾶς πῶ κάτι πού μοῦ εἶπε μιά μητέρα. Πῆγε στό σχολεῖο καί εἶπε τήν ἀντίθεσή
της καί τῆς λέει ἡ δασκάλα/ἡ καθηγήτρια: – Εἶναι κακό νά μάθουν τά παιδιά καί τίς
ἄλλες θρησκεῖες; Καί τώρα ρωτάω ἐσᾶς. Συγχωρέστε με. Ἐσεῖς ξέρετε, ἄν εἶναι κακό
ἤ καλό;

– Κακό εἶναι…
– Γιατί εἶναι κακό; Ξέρετε;
– ………………..
– Θά σᾶς πῶ γιατί εἶναι κακό. Τό ἀπαγορεύουν οἱ Ἱεροί Κανόνες. Δέν ἐπιτρέπεται ὁ
χριστιανός νά διαβάζει βιβλία τῶν αἱρετικῶν. Τελεία καί παύλα. Ἄν διαβάσεις βιβλία
αἱρετικῶν, θά πρέπει νά εἶσαι θεολόγος, νά ξέρεις πάρα πολύ καλά τήν πίστη σου καί
θά τό κάνεις, γιά νά τούς ἀντικρούσεις, ὅπως τό ἔκανε ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ
Παλαμᾶς. Οἱ ἁπλοί ἄνθρωποι, πού καλά-καλά -συγχωρέστε με- δέν γνωρίζουμε τήν
πίστη μας καί σφάλλουμε σ’ αὐτό… πῶς μποροῦμε νά κρίνουμε, ἄν αὐτά πού
λέγονται στά παιδιά μας εἶναι ὀρθόδοξα, ὅταν στή ζωή μας δέν εἶναι κέντρο ὁ
Χριστός;

Αὐτό πού εἶπε ἐκεῖ… γιά νά ἀφουγκραστοῦν τά παιδιά οἱ μητέρες… κι αὐτό δέν θά
ἔχει τόσο κέρδος, ἄν ἡ μητέρα δέν ἔχει ἀφουγκραστεῖ πρῶτα τόν Χριστό.
Νά σᾶς πῶ κάτι ἀκόμα -συγχωρέστε με- ἔχετε ξεκαθαρίσει μέσα σας αὐτό πού λέει ὁ
Χριστός ὅτι ἐγώ εἶμαι ἡ μόνη ἀλήθεια; Ἡ μόνη ἀλήθεια! Ἡ μόνη ὁδός! Δέν ὑπάρχει
ἄλλος Θεός, ἄλλη ὁδός. Ἄν δέν τό ἔχει ξεκαθαρίσει μέσα του ὁ γονιός αὐτό, ἄν δέν
ξέρει ὁ γονιός ποιός εἶναι ὁ Θεός μας… Πόσοι ἀπό τούς Ἕλληνες τούς Ὀρθοδόξους
ξέρουν ὅτι ὁ Θεός μας εἶναι Τριαδικός καί τί θά πεῖ Τριαδικός Θεός;

Τό ξέρετε… Εἶναι τρία Πρόσωπα καί εἶναι ἕνας Θεός. Τί σημαίνει αὐτό… Δηλαδή,
θέλω νά πῶ, ὅτι πρῶτα πρέπει ἐμεῖς νά γίνουμε μαθητές καί νά μάθουμε τήν πίστη
μας, οἱ γονεῖς. Θά σᾶς πῶ καί κάτι πού ἔλεγε ὁ π. Ἀθανάσιος ὁ Μυτιληναῖος:

129
προσέξτε τά παιδιά σας… γιατί μήν περιμένετε ἀπό κανέναν. Συγχωρέστε με
Πατέρες, θά τό πῶ, κι ἀπό μᾶς μήν περιμένετε… γιατί ἡ προδοσία ἔρχεται κι ἀπό
μᾶς. Τό εἶπαν καί οἱ ἄλλοι ὁμιλητές, τό εἶπα κι ἐγώ, δέν ξέρω ἄν τό καταλάβατε, ἡ
προδοσία ἦρθε ἀπό μέσα. Καί ἔχουν δίκαιο αὐτοί πού λένε «τώρα… ἀφοῦ ἡ Σύνοδος
συμφώνησε». Ἡ Σύνοδος δέν συμφώνησε, κάποιοι ὅμως μέσα ἀπό τήν Σύνοδο
πρόδωσαν. Καταλάβατε; Καί δέν τό πιάσαμε… Δηλαδή, θέλω νά πῶ, τελικά ἐσεῖς θά
σώσετε τά παιδιά σας. Καί ἐγώ λέω στούς γονεῖς πού ἐξομολογῶ, θά κάνετε στά
παιδιά σας κατήχηση ὀρθόδοξη. Ἀλλά πῶς νά τήν κάνεις, ἅμα δέν ξέρεις; Ἅμα δέν
ξέρεις τήν πίστη σου, τί θά πεῖς στό παιδί σου;

Σᾶς εἶπα αὐτό πού εἶπε αὐτή ἡ ἔξυπνη: Εἶναι κακό νά μαθαίνουν τίς ἄλλες πίστεις;
Λοιπόν, ἀκοῦστε τόν τρόπο δράσης τοῦ διαβόλου. Τό ἔλεγε ὁ π. Ἀθανάσιος
Μυτιληναῖος. Τέσσερα βήματα ἔχει ὁ διάβολος γιά νά μᾶς πλανήσει κι αὐτά
φαίνονται ξεκάθαρα στήν πτώση, πῶς ἔπεσε ἡ Εὔα καί μετά καί ὁ Ἀδάμ. Τό πρῶτο
βῆμα πού κάνει ὁ διάβολος εἶναι ἡ συνύπαρξη. Πάει καί κάθεται δίπλα σου. Ἡ Εὔα
πῆγε δίπλα μέ τόν ὄφη. Συνύπαρξη! Τί μᾶς κάνουν τώρα; Συνύπαρξη… σοῦ λέει,
μήν τσακώνεστε… νά συνυπάρχετε… μέ τούς λαθρομετανάστες, τούς μετανάστες,
τούς ἄλλων θρησκειῶν.. δίπλα-δίπλα… εἶναι κακό αὐτό; Εἶναι κακό! Εἶναι τό πρῶτο
βῆμα. Γιατί νά κάτσεις δίπλα;

Ὑπάρχει δεύτερο βῆμα. Μετά τήν συνύπαρξη ὁ διάλογος. Θά πιάσει ὁ διάβολος

κουβέντα. Νά οἱ διάλογοι πού κάνουμε 100 χρόνια μέ τούς αἱρετικούς. Τό ξέρετε…
Πρέπει νά τό ξέρετε… Ἔχουμε ἀρχίσει συζητήσεις μέ τούς Παπικούς, μέ τούς
Προτεστάντες καί μέ τίς ἄλλες θρησκεῖες γιά περίπου, μέ τούς πιό παλιούς, 80 – 100
χρόνια. Τό κέρδος; Ἔχουμε χάσει τούς ὀρθοδόξους. Ξέρετε πόσοι καθηγητές τῆς
Θεολογικῆς Σχολῆς σήμερα εἶναι Ὀρθόδοξοι; Μιλάω γιά τήν Θεσσαλονίκη πού ξέρω
καί τέλειωσα. Νά σᾶς πῶ; Κανένας! Ὅλοι εἶναι Οἰκουμενιστές. Ἀπό αὐτούς τώρα
πού θά βγοῦνε, πόσοι φοιτητές θά εἶναι ὀρθόδοξοι; Ξέρετε; Καί πόσοι θά ποῦνε στά
παιδιά ὀρθόδοξα πράγματα; 0,001%, αὐτοί πού ἔχουνε πάρει τήν ὀρθόδοξη παιδεία
ἀπό τό σπίτι τους. Ὁπότε τί περιμένετε ἀγωγή στά παιδιά ἀπό τά σχολεῖα;

Τί περιμένετε; Συγγνώμη πού εἶμαι λίγο ὠμός. Αὐτή εἶναι ἡ ἀλήθεια καί δέν εἶναι
δικά μου λόγια, τά ἔλεγε ὁ π. Ἀθανάσιος ὁ Μυτιληναῖος, ὁ σοφός αὐτός ἄνθρωπος,
πρίν ἀπό περίπου 30 χρόνια. Τά ἔλεγε ἀπό τότε στούς γονεῖς, πάρτε τήν εὐθύνη στά
χέρια σας, μάθετε τήν πίστη μας καί διδάξτε την στά παιδιά. Δέν θά τήν διδάξει
κανένας στά παιδιά.

Συγχωρέστε με Πατέρες… καί τά κατηχητικά μας πολλές φορές δέν κάνουν

κατήχηση. Κάνουν πίνγκ πόνγκ, ζωγραφική, ἁγιογραφία, φροντιστήρια… Δέν λέω
ὅτι εἶναι κακά αὐτά. Καλά εἶναι κι αὐτά, ἀλλά τό ζητούμενο ποιό εἶναι τελικά. Τά
παιδιά μαθαίνουν τό ὀρθόδοξο μάθημα; Ὅπου γίνεται σωστά, μαθαίνουν. Ἀλλά,
δυστυχῶς, ὑπάρχει αὐτή ἡ ἐκκοσμίκευση καί μέσα σέ μᾶς. Πολύ περισσότερο στό
σχολεῖο… ὄχι ἐκκοσμίκευση ἁπλῶς, ἐκεῖ ἔχουμε ἀντί-κατήχηση. Ἔχουμε τήν

130
διαμόρφωση τοῦ νέου τύπου ἀνθρώπου, πού εἶναι χωρίς Χριστό καί ἄρα, ὅπως ἔλεγε
ὁ Ἅγιος Ἰουστίνος, εἶναι ὑπάνθρωπος, μέχρι νά καταντήσει ἀπάνθρωπος.
Μέ πῆρε μία Διευθύντρια Σχολείου, Γυμνασίου. Μοῦ λέει, πάτερ, τά παιδιά μας εἶναι
ἄγρια… νά ἔρθεις λίγο νά τά ἠρεμήσεις. Θά παίξω τόν ρόλο τοῦ θηριοδαμαστή…
δέν ξέρω ἄν εἶναι ἐδῶ καί μέ ἀκούει.. Ναί! Ἐκεῖ πᾶμε.. σέ λίγο τά παιδιά θά παίρνουν
τά καλάσνικοφ καί θά θερίζουν. Ἤδη ἔχει γίνει στήν Ἀμερική. Μή μᾶς παραξενέψει
αὐτό. Τό βλέπουμε στή μουσική. Ἡ μουσική ὅσο πάει καί γίνεται πιό ἄγρια. Ὁ Ἅγιος
Πορφύριος, πού γιορτάζουμε σήμερα, νά ἔχουμε τήν εὐχή του, ξέρετε τί ἔλεγε;
Ξαναγυρνᾶμε στόν πρωτογονισμό, στόν ἄνθρωπο τῶν σπηλαίων.

Ἐκεῖ ξαναγυρνᾶμε, κι αὐτό κατεξοχήν φαίνεται στή μουσική μας, πού γίνεται ὅλο
καί πιό ἄγρια. Καί τά παιδιά μας τί βλέπουν σήμερα; Βία -συγγνώμη- καί σέξ. Αὐτό
δέν εἶναι; Αὐτά εἶναι τά ἰδανικά, αὐτά προβάλλονται στό ἴντερνετ. Καί φωνάζω
πολλές φορές καί λέω στούς γονεῖς τό στοιχειῶδες: – Γιατί δίνεις στό παιδάκι σου,
τοῦ δημοτικοῦ, τό κινητό μέ τό ἴντερνετ; Γιά νά τά μάθει ὅλα καί νά τά κάνει ὅλα;
Στοιχειῶδες μυαλό δέν ἔχουμε οἱ γονεῖς;

Λοιπόν… πάρτε τήν εὐθύνη πάνω σας. Μήν περιμένετε κατήχηση ἀπό κανέναν.
Οὔτε ἀπό σχολεῖα οὔτε ἀπό μᾶς ἀκόμα -συγχωρέστε με Πατέρες, τό ξαναλέω.
Ψάχνουμε νά βροῦμε, ὄχι στούς διδασκάλους πού τούς βρίσκεις πολύ σπάνια…
ὑπάρχουν.. δέν τούς ἀπαξιώνω ὅλους, ὑπάρχουν, ἀλλά εἶναι πάρα πάρα πολύ λίγοι,
τώρα ψάχνουμε καί γιά σωστούς κληρικούς καί γιά σωστούς ἐπισκόπους. Ὁ
μακαριστός ὁ π. Ἀθανάσιος πάλι, θά τόν μνημονεύσουμε σήμερα ἀρκετά… ξέρετε τί
ἔλεγε πρίν 30 χρόνια;! Ἀπό τούς 8.000 κληρικούς πού ἔχουμε, εἴμαστε βέβαιοι ὅτι οἱ
1.000 δέν πιστεύουν τίποτα. Σήμερα, φοβᾶμαι ἄν ὑπάρχουν 1.000 πού πιστεύουν…
Θά εἶναι ζητούμενο. Καταλάβατε; Συγχωρέστε με, ἀλλά λέω τήν ἀλήθεια ὅπως εἶναι,
γιά νά ξυπνήσουμε καί νά δημιουργηθεῖ τουλάχιστον ἀπό μᾶς μιά μαγιά.

– Νά πῶ κάτι πάτερ; Ἄν ἐσεῖς δέν ἐνδιαφερθήκατε νά πάρετε τήν πρωτοβουλία νά

πεῖτε στό Κράτος νά μήν πάρουνε αὐτά τά βιβλία τά παιδιά, ποιός θά ἐνδιαφερθεῖ;
Ἐμεῖς θά ἐνδιαφερθοῦμε.. μεμονωμένα;
– Ἐνδιαφερόμαστε κι ἐμεῖς.
– Γιατί ἐγώ νομίζω ὅτι στήν πολιτική ἔχουμε τούς Βουλευτές νά μᾶς ἐξουσιάζουν ἄς
ποῦμε γιά τήν πολιτική. Πάνω στά θέματα τῆς θρησκείας οἱ ἀντιπρόσωποί μας εἶστε
ἐσεῖς. Δέν ἔπρεπε ἐσεῖς νά μιλήσετε κι ἐμεῖς νά ἀκολουθήσουμε ἀπό πίσω;

– Νά πού μιλᾶμε! Τώρα αὐτό κάνω.. μιλάω.

– Ναί ἀλλά …. βλέπω ὅτι ἀπέχουν ἀπό δῶ… δέν μπορεῖτε νά πάρετε ὅλο τό βάρος…
– Ναί, ξέρετε γιατί; Γιατί ὁ λαός ἔχει διαφθαρεῖ. Καί κατά τόν λαό, τί λέει ἡ
παροιμία; Καί οἱ ἄρχοντες. Καί οἱ ἄρχοντες εἶναι καί οἱ παπάδες. Καί ὁ παπάς εἶναι
ἄρχοντας. Ἐπειδή ἔχει διαφθαρεῖ ἡ βάση, ὁ λαός… ἔχει χάσει τήν πίστη του ὁ
λαός… κακά τά ψέματα… καί τό ἔλεγε ὁ π. Ἀθανάσιος πρίν χρόνια… Ἔχουμε γίνει
εἰδωλολάτρες οἱ Ἕλληνες. Συγχωρέστε με, εἰδωλολάτρες ἔχουμε γίνει. Γιατί ὅλα

131
αὐτά πού ἔχουμε τώρα… καί στήν ἐξουσία ἐκεῖ πάνω, ἐμεῖς τούς βγάλαμε, ἔτσι δέν
εἶναι; Ἀνθρώπους πού δηλώνουν ἐπίσημα ἄθεοι. Δέν κάνω πολιτικολογία,
συγχωρέστε με, καί οἱ ἄρχοντες. Δέν ἐπιτίθεμαι…

Ἀλλά ξέρετε τί σημαίνει ἀθεΐα; Ἀθεΐα εἶναι παρακάτω καί ἀπό τόν διάβολο.
Ὁ διάβολος δέν εἶναι ἄθεος. Ὁ διάβολος πιστεύει. Τό ξέρετε; Δηλαδή ὁ ἄθεος πάει
ἕνα σκαλοπάτι πιό κάτω. Τό λέει ἡ Ἁγία Γραφή: «τά δαιμόνια πιστεύουν καί
φρίσσουν» (Ἰακ. 2,19). Φρίττουνε δηλαδή μπροστά στόν Θεό. Ἀλλά ὁ διάβολος
φυσικά δέν κάνει ὑπακοή, γι’ αὐτό εἶναι διάβολος. Ἕνας λοιπόν πού δηλώνει ἄθεος,
πάει ἀκόμα πιό κάτω. Κι ὅμως οἱ Ἕλληνες, οἱ Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες πάλαι ποτέ,
αὐτούς ἔχουμε τώρα.. ξέρετε γιατί; Γιατί ἔχουμε γίνει εἰδωλολάτρες. Γιατί;

Γιατί πιάνουν τόν βουλευτή καί τοῦ λένε, θά μοῦ τό διορίσεις τό παιδί; Ἐγώ θά σέ
ψηφίσω. Ἔτσι δέν εἶναι; Δέν πάει νά εἶσαι ἄθεος… δέν πάει νά ἔβγαλες τούς
πνευματικούς ἀπ’ τά σχολεῖα… δέν πάει νά βάζεις τήν Πανθρησκεία -μήπως ξέρω
καί τί εἶναι αὐτό;- ἤ τόν Οἰκουμενισμό -μήπως ξέρω τί εἶναι αὐτό;… Σιγά νά μήν
ἀσχολοῦμαι ἐγώ μ’ αὐτά.. Θά ἔχω νά φάω αὔριο; Αὐτό μέ νοιάζει. Αὐτό πού εἶπε καί
ἡ κυρία καί ἔφυγε. Μά, αὐτό μᾶς νοιάζει; Ἔχουμε γίνει εἰδωλολάτρες, μόνο ἡ σάρκα
δηλαδή, τό στομάχι, τίποτα ἄλλο. Καταλάβατε;

Ἄν δέν ξυπνήσουμε, δηλαδή ἄν δέν μετανοήσουμε, δέν θά γίνει τίποτα. Ἔτσι μέ

νόμους δέν διορθώνεται ἡ κατάσταση. Ἔχουμε νόμους… ἔχουμε. Καί οἱ Εὐρωπαῖοι
μᾶς ἔχουν κοροϊδέψει χίλιες φορές μέ τούς νόμους καί θά συνεχίσουν νά μᾶς
κοροϊδεύουν… πού δέν τούς τηροῦν οὔτε καί οἱ ἴδιοι οὔτε καί οἱ δικοί μας τούς
τηροῦν. Ἀλλά δέν θά διορθωθεῖ ἡ κατάσταση μέ νόμους, θά διορθωθεῖ ἄν διορθωθεῖ
ὁ καθένας μας. Ἄν ὁ καθένας μας μετανοήσει καί γίνει ἅγιος, θά βοηθήσει καί τά
παιδιά του καί ὅλο τό ἔθνος καί τήν οἰκουμένη. Καί τότε δέν θά ἔχουμε
Οἰκουμενισμό, θά ἔχουμε Οἰκουμενικότητα, τήν Ὀρθόδοξη Οἰκουμενικότητα.

132
 Β ΜΕΡΟΣ - Ὁμιλία στίς 03-12-2017
Σχετικό απόσπασμα, απο την ομιλία με τίτλο
«Πῶς γινόμαστε ἀληθινά πρόσωπα μέσα στήν Ἐκκλησία»
που πραγματοποιήθηκε στις 3-12-2017 στην Ἱ. Μ. Ἁγίας Τριάδος Ἐδέσσης

Ἐρωταποκρίσεις

Ἐρ. : Εὐλογεῖτε πατέρα Σάββα. Θά μπορούσαμε νά ποῦμε ἀπό αὐτά πού ἀκούσαμε
ὅτι ἡ φιλαυτία εἶναι αὐτή πού μᾶς ἀπομακρύνει ἀπό τό σῶμα τοῦ Κυρίου καί ἡ
αὐτονόμησή μας στό νά μή γίνουμε σῶμα Κυρίου;

Ἀπ. : Ἡ φιλαυτία εἶναι τό κατεξοχήν πάθος, εἶπαν οἱ Πατέρες. Προσέξτε τί εἶναι ἡ

φιλαυτία καί εὐχαριστῶ γιά τήν ἐρώτηση. Εἶναι, λένε οἱ Πατέρες, ἡ ἄλογη ἀγάπη
πρός τό σῶμα. Ἄλογη, χωρίς λογική δηλαδή, ἡ παράλογη, ἡ χωρίς λόγο. Βλέπετε,
πόσοι ἄνθρωποι εἶναι κατά φαντασίαν ἀσθενεῖς. Τρέμουν μήπως κρυώσουν, μήπως
εἶναι ἤδη ἄρρωστοι κ.λ.π. καί τρέχουν καί ψάχνουν τούς γιατρούς. Ἀλλά ὄχι μόνο
αὐτό.

Ἡ φιλαυτία ὑποβόσκει σέ ὅλους μας. Ὅλοι νομίζουμε πώς ἄν εἶναι ἀναπαυμένο τό

σῶμα, ξεκούραστο καί καλοθρεμμένο, θά εἴμαστε εὐτυχεῖς. Κι αὐτό εἶναι βέβαια μιά
ἀπάτη, γιατί ἡ χαρά ξεκινάει ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, δέν ξεκινάει ἀπό τό σῶμα καί ἀπό
τήν καλή κατάσταση τοῦ σώματος. Εἶναι τό κορυφαῖο πάθος ἀπό τό ὁποῖο γεννιόνται
τά τρία ἄλλα πάθη πού εἴπαμε, τά ὁποῖα οὐσιαστικά συνιστοῦν αὐτό πού λέγεται
κόσμος. Ἡ φιληδονία, ἡ φιλαργυρία καί ἡ φιλοδοξία εἶναι τά κύρια χαρακτηριστικά
τῶν κοσμικῶν ἀνθρώπων καί εἶναι καί οἱ κυβερνῆτες τους. Κάθε ἄνθρωπος μακριά
ἀπό τόν Χριστό κυβερνιέται ἀπό αὐτούς, ψέματα λέει ὅτι εἶναι ἐλεύθερος.

Ὁ διάβολος σοῦ λέει «μήν πᾶς στήν Ἐκκλησία, γιά νά εἶσαι ἐλεύθερος νά κάνεις ὅ,τι
θέλεις». Δέν κάνεις ὅ,τι θέλεις. Ἔχεις κυβερνῆτες. Ἔχεις αὐτά τά τρία κορυφαῖα
πάθη. Ὑπακούεις στήν κοιλία σου, στίς ἡδονές καί στήν ἐπιθυμία γιά ἡδονές, στήν
ἐπιθυμία γιά χρήματα, γιά ὕλη καί στήν ἐπιθυμία γιά δόξα, τί θά πεῖ ὁ κόσμος. Αὐτό
δέν εἶναι σκλαβιά; Δέν εἶσαι ἐλεύθερος νά κάνεις ὅ,τι θέλεις. Βλέπει κανείς τά
καημένα τά παιδιά τά νέα, ἄς ποῦμε, πού ὅλα ντύνονται καρμπόν. Γιατί; Δέν τολμοῦν
νά ντυθοῦν διαφορετικά, γιατί θά τούς πεῖ κάτι ὁ ἄλλος καί θά τούς ἀπαξιώσει.

Εἶναι δοῦλοι στήν κενοδοξία, στήν ἀνθρωπαρέσκεια. Ἤ δέν ἔχουν διαφορετική

συμπεριφορά καί ὑπακούουν τί θά πεῖ λ.χ. ἡ ὁμάδα, ἡ παρέα. Λέει, δέν μπορῶ, ἀφοῦ
ἠ παρέα μου θά πάει ἐκεῖ, θά πάω κι ἐγώ. Μά πῶς θά πᾶς, δέν εἶσαι ἐλεύθερος; Δέν
εἶναι ἐλεύθερος. Ἐνῶ, ἄν εἶχε ζήσει ἐν Χριστῷ, ἐκκλησιαστικά, θά μποροῦσε
κάλλιστα νά πεῖ, δέν ἔρχομαι. Γιατί; Γιατί δέν θέλω. Ὅπως ἐσύ θέλεις αὐτό, ἐγώ δέν
τό θέλω. Ὅπως ἐγώ σέβομαι τό δικό σου θέλω κι ἐσύ νά σεβαστεῖς τό δικό μου.

133
Ἀλλά δέν ἔχουν τό θάρρος νά τό ποῦνε, γιατί ἡ ἐλπίδα τους εἶναι αὐτοί, ἡ καταξίωσή
τους εἶναι ὁ καλός λόγος πού θά ἀκούσουν ἀπ’ τόν ἄλλον. Ἐνῶ ὁ ἐν Χριστῷ
ἄνθρωπος εἶναι γεμάτος μέ τή Χάρη τοῦ Χριστοῦ, ἔχει αὐτή τήν πληρότητα τοῦ
Ἁγίου Πνεύματος καί δέν ψάχνει γιά μιά ἀνθρώπινη ψευτοεπιβεβαίωση, τί θά πεῖ ὁ
κόσμος κι ἄν θά πεῖ καλά λόγια ἤ δέν πεῖ καλά.

Ὁ κοσμικός, ἄν δέν ἀκούσει καλά λόγια, ἀρρωσταίνει. Ἐξαρτᾶται, δηλαδή, ἀπό τά

χείλη τῶν ἄλλων ἡ εὐτυχία μας. Εἶναι τραγικό. Ἀλλά βλέπετε, πόσο
ταλαιπωρούμαστε καί πόσο ξεγελιόμαστε ἀπό τόν διάβολο. Ὅταν ἀποβληθεῖ ἡ
φιλαυτία καί γενικῶς μέσα στήν ἐκκλησία, ζώντας ἀσκητικά καί μυστηριακά, τότε
πραγματικά γίνεται ὁ ἄνθρωπος πρόσωπο, ἐλεύθερος, ἀληθινά ἐλεύθερος.

Ἐρ. : Θέλω νά πῶ κάτι πού μέ ἀπασχολεῖ. Ὅταν δύο ἄνθρωποι… ἐπειδή καί ὁ Θεός
εἶναι ἀγάπη, καί ὅπως εἴπατε κι ἐσεῖς καί ξέρουμε, ὅταν δύο ἄνθρωποι κι αὐτοί εἶναι
μέσα στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ παντρευτοῦνε στήν Ἐκκλησία καί μετά ἀπό κάποιο
διάστημα ὁ Θεούλης παίρνει τή μία ψυχούλα ἀπό τά δύο μέλη τῆς Ἐκκλησίας, τόν
ἄντρα ἤ τήν γυναῖκα, τότε τί γίνεται; Ἡ μία ψυχούλα, εἰδικά ὅταν πάει στόν
Παράδεισο καί ὑπάρχει ἀγάπη καί ἀπό τή μιά μεριά καί ἀπό τήν ἄλλη…

Ἀπ. : Μέσα στήν Ἐκκλησία δέν ὑπάρχει χωρισμός. Ὁ Ἅγιος Πορφύριος τί ἔλεγε; Δέν
ὑπάρχουν ἀποστάσεις. Καί ὅταν θά φύγω, θά εἶναι καλύτερα, ἔλεγε, πιό πολύ θά
ἐπικοινωνοῦμε, γιατί δέν θά ἔχω σῶμα. Δέν εἶναι μακριά ἡ ἄλλη ψυχή, δίπλα εἶναι..

Ἐρ. : Ὑπάρχει ἐπικοινωνία… Ἀλλά τί πρέπει νά γίνεται μετά; Ὡς πρός τό μυστήριο

τοῦ γάμου. Τί γίνεται μέ τό μυστήριο τοῦ γάμου; Τί πρέπει νά κάνει;

Ἀπ. : Ὁ γάμος εἶναι ἕνα σχῆμα τοῦ παρόντος αἰῶνος, τοῦ ἀπατεῶνος. Στή Βασιλεία
τοῦ Θεοῦ δέν θά ὑπάρχει γάμος. Στόν Παράδεισο δέν θά ὑπάρχει γάμος, θά
καταργηθεῖ. Ὅπως θά καταργηθεῖ καί ἡ κοιλία. Δέν θά ἔχουμε ἀνάγκη νά τρῶμε
τότε, ἔτσι; Αὐτά εἶναι σχήματα τοῦ παρόντος αἰῶνος, προσωρινά. Ὅπως ὅταν
πλαστήκαμε. Δέν ὑπῆρχε γάμος στούς Πρωτόπλαστους, ζούσανε μέ παρθενία.
Ἡ φυσική κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ παρθενία. Στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ θά
ἐπανέλθουμε στή φυσική κατάσταση καί ἀκόμα ὑψηλότερα, στήν κατάσταση πού θά
ἔφταναν οἱ Πρωτόπλαστοι, ἄν ἔκαναν ὑπακοή. Θά γυρίσουμε στήν παρθενία ὅλοι.
Γι’ αὐτό καί ὁ γάμος τελικά, κοιτάξτε, εἶναι ἕνας τρόπος γιά νά ὑπερβαθεῖ τό
σαρκικό φρόνημα. Δέν εἶναι ἕνας τρόπος γιά νά ἱκανοποιηθεῖ ἀχαλίνωτα ἡ
σαρκικότητα τοῦ ἀνθρώπου, ὅπως ἔχει καταντήσει σήμερα στούς κοσμικούς
ἀνθρώπους, πού παίρνουν μέχρι καί χάπια, γιά νά μποροῦν ὅσο γίνεται περισσότερο
καί σέ μεγαλύτερη ἡλικία νά ἔχουν σχέσεις…

Μέσα στόν γάμο φυσικά δέν εἶναι ἁμαρτία αὐτό. Ἀλλά πρέπει καί μέσα στόν γάμο
νά ὑπάρχει μία ἐξέλιξη πνευματική καί σιγά-σιγά νά ὑπερβαθεῖ τό σαρκικό στοιχεῖο
καί ἡ ἀγάπη ἀπό σαρκική ἤ συναισθηματική, νά γίνει πνευματική, νά γίνει ἐν

134
Χριστῷ, ὅπου πλέον δέν θά ὑπάρχει ἀνάγκη σαρκικῆς μίξης. Θά ὑπάρχει αὐτή ἡ
παρθενία ἤ τά προστάδια, ἄν θέλετε, τῆς παρθενίας. Θά γλυκοχαράζει ἡ αὐγή, ἄς
ποῦμε, γιά τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ὅπου ἐκεῖ πλέον δέν θά ὑπάρχει γάμος καί φυσικά
θά πᾶνε αὐτοί πού δέν θά ἔχουν ἐπιθυμία σαρκικῆς μίξης.

Ἡ ἕνωση τώρα πού λέτε, δέν θά εἶναι μία ἕνωση ἁπλῶς, ὅπως εἶναι στόν γάμο, γιατί,
νά σᾶς πῶ καί κάτι, ἡ ἕνωση στόν γάμο δέν εἶναι ἡ τέλεια ἀγάπη. Μέσα στόν γάμο
ζητιέται καί ἡ ἀνταπόκριση τοῦ ἄλλου. Ἡ τέλεια ἀγάπη εἶναι νά μή ζητᾶς καμιά
ἀνταπόκριστη ἀπό τόν ἄλλον. Νά δίνεις, χωρίς νά ζητᾶς τίποτε. Ἀλλά βλέπετε, λέει,
δέν μ’ ἀγαπάει, χωρίζω. Ἐπειδή δέν παίρνει τήν ἀνταπόκριση. Ὁ ἄλλος ὅμως πού ἐν
Χριστῷ ἀγαπάει δέν χωρίζει καί λέει, ἄς μή μέ ἀγαπάει ἐγώ θά τήν ἀγαπάω. Ἀκόμα
κι ἄν τόν προδώσει ἤ ἀντίστοιχα ὁ σύζυγος τήν σύζυγο, ἐκεῖνος παραμένει, δέν
παίρνει διαζύγιο. Γιατί ὁ Χριστός δέν ἐπιβάλλει διαζύγιο, λέει «δύνασαι», ὅταν
ὑπάρξει μοιχεία. Μόνο τότε. Θέλω νά πῶ, κι αὐτή ἡ ἕνωση τοῦ γάμου δέν εἶναι
τέλεια ἀλλά μπορεῖ νά γίνει σιγά-σιγά ἐν Χριστῷ ἀγάπη κι αὐτή τήν ἐν Χριστῷ
ἀγάπη μετά δέν θά τήν ἔχεις μόνο μέ τήν σύζυγο, θά τήν ἔχεις μέ ὅλους. Αὐτό εἶναι
τό μεγαλεῖο στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Καταλάβατε; Ὁπότε, ἡ ἕνωση παραμένει καί ὄχι
μόνο μέ τήν σύζυγο ἀλλά μετά γίνεται μέ ὅλους καί εἶναι τέλεια. Εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ
ἕνωση.

Ἐρ. : Κανονικά ἕνας ἄνθρωπος ἀπό τή στιγμή πού θά χάσει τόν σύντροφό του, μέ τόν
ὁποῖο ἑνώθηκε μέ τό μυστήριο τοῦ γάμου καί ἦταν μέσα στήν Ἐκκλησία τοῦ
Χριστοῦ, τί θά πρέπει νά κάνει, τό σωστό; Κατά τήν δική μου τήν ταπεινή ἄποψη,
τήν ἁμαρτωλή, νομίζω θά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά μείνει πιστός στό μυστήριο τοῦ
γάμου.

Ἀπ. : Ἐννοεῖται, ἐννοεῖται. Βέβαια. Αὐτό ἐννοεῖται. Ἔχετε Πνευματικό φαντάζομαι

καί θά σᾶς τά λέει αὐτά. «Εἶσαι δεμένος μέ γυναίκα;», λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος,
«μή ζητᾶς λύσιν· λέλυσαι ἀπό γυναικός; μή ζήτει γυναῖκα» (Α΄ Κορ. 7,27). Ἄν αὐτό
ἰσχύει γιά τό διαζύγιο, πόσο μᾶλλον ἰσχύει γιά τή χηρεία, ὅταν δηλαδή κοιμήθηκε ὁ
σύζυγος ἤ ἡ σύζυγος. Ἀλλά πάλι κι ἐκεῖ γίνεται μία οἰκονομία, ὅταν ὁ ἄνθρωπος δέν
ἀντέχει, ἔχει πολύ σαρκικό φρόνημα… προκειμένου νά κάνει ἄλλα χειρότερα, μπορεῖ
νά τοῦ δώσει ἡ Ἐκκλησία μία εὐλογία νά κάνει δεύτερο γάμο. Ἀλλά τό τέλειο εἶναι
αὐτό πού λέτε, ἀφοῦ ὁ Θεός τοῦ τό ἔδωσε, νά παραμείνει ἔτσι καί νά ἀγωνιστεῖ μέ
τήν ἐν Χριστῷ σωφροσύνη καί ἁγνότητα μέχρι τέλους, προπαρασκευαζόμενος γιά
τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, γιατί ὁ «κόσμος παράγεται» (Α΄Ἰω. 2,17), φεύγει, τά χρόνια
περνᾶνε πολύ γρήγορα. Πολύ γρήγορα θά φύγει ἡ ζωή μας.

Λέει, νά φτιάξεις τή ζωή σου. Καί μετά; Νά τήν ξαναφτιάξεις. Μετά; Ξαναφτιάξτη…
Μετά; Πόσες φορές νά τήν φτιάξεις τέλος πάντων; Μετά θά ἔρθει ὁ θάνατος, θά σέ
βρεῖ ξαφνικά κι ἀκόμα δέν θά τήν ἔχεις φτιάξει τήν ζωή σου. Εἶναι μιά ἀνοησία ὅλο
αὐτό, μᾶς ξεγελάει ὁ διάβολος, χάνουμε τόν χρόνο μας, ἐνῶ εἶναι πολυτιμότατος καί

135
πρέπει νά τόν ἀξιοποιήσουμε στή μετάνοια καί στό νά φτάσουμε στήν κατά Χριστόν
ἀπάθεια καί ἀγάπη.

Μάλιστα, νά σᾶς πῶ καί κάτι πού ἔλεγε ὁ π. Ἀθανάσιος ὁ Μυτιληναῖος, εἰδικά στά
χρόνια μας, εἶναι καλύτερα, λέει, ὁ ἄνθρωπος νά μήν κάνει οἰκογένεια… καί μή μέ
παρεξηγήσετε λέει γι’ αὐτό. Ὄχι ὅτι εἴμαστε κατά τῆς οἰκογένειας, ἀλλά εἶναι τόσο
δύσκολες οἱ συνθῆκες σήμερα, πού πολύ δύσκολα θά φτιαχτεῖ μιά σωστή οἰκογένεια.
Ἀκόμα καί γιά παιδιά, ἔλεγε, εἶναι δύσκολο.

Καί εὐτυχισμένοι οἱ ἄνθρωποι πού δέν ἔχουν παιδιά. Καί ἔχει δίκαιο ὁ ἄνθρωπος,
γιατί σήμερα μπορεῖ καί οἱ γονεῖς νά εἶναι ἄψογοι καί χριστιανοί ὅπως πρέπει καί τά
παιδιά νά μήν ἀκολουθήσουν, γιατί ἔχουν τόσες ἀρνητικές, ἐξωτερικές διαβολικές
ἐπιρροές.. τό ἴντερνετ, οἱ συμμαθητές, τό σχολεῖο, τά πάντα, ὅλα εἶναι ἀρνητικά. Δέν
εἶναι ἐποχή πού νά συμφέρει νά κάνει κανείς γάμο καί νά κάνει παιδιά. Αὐτό ἔλεγε ὁ
π. Ἀθανάσιος, δέν εἶναι δικά μου λόγια. Πάλι σᾶς λέω, δέν εἶμαι κατά, ἀλλά σᾶς λέω
τήν δυσκολία τοῦ πράγματος καί μιλᾶμε γιά αὐτόν πού θέλει νά σωθεῖ, ὄχι γιά αὐτόν
πού θέλει νά κάνει μία συμβατική καί σωστή ζωή, ὅπως τήν θεωρεῖ ὁ κόσμος.

Ἐρ. : ……………………….

Ἀπ. : Πῶς δέν θά συναντηθοῦνε! Βέβαια. Μέσα στόν Παράδεισο θά γνωριζόμαστε.

Ἐρ. : Εἶναι ὄμορφο σάν περιστατικό αὐτό.. νομίζω βοηθάει κάποιους πού ἔχουν
χάσει τόν σύντροφό τους. Ζούσανε κάποιοι πάρα πολλά χρόνια μαζί καί εἶχαν τήν
συνήθεια κάθε βράδυ νά ζητοῦν συγγνώμη ὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλον, γιά νά μποροῦν νά
κοινωνήσυν. Ὁπότε, ὅταν κοιμήθηκε ἡ σύζυγος, ὁ σύζυγος ἔκανε τό ἴδιο πού ἔκανε
κάθε βράδυ. Πῆγε στό φέρετρο, ἔσκυψε καί τῆς ζήτησε «συγγνώμη, αὔριο θά πάω νά
κοινωνήσω», γιατί τήν αἰσθανότανε ζωντανή. Οἱ χριστιανοί πιστεύουμε πώς
κοιμήθηκε ὁ σύντροφος, δέν πέθανε.

Ἀπ. : Μά, ὁ θάνατος δέν κόβει τήν ἕνωση καί τήν κοινωνία. Ὁ θάνατος, ὅπως ἔλεγε ὁ
Ἅγιος Πορφύριος, εἶναι σάν νά ἀνοίγεις τήν πόρτα καί νά πηγαίνεις στό διπλανό
δωμάτιο. Πάλι μαζί εἴμαστε ἐφόσον εἴμαστε ἐν Χριστῷ, ἐν Ἁγίῷ Πνεύματι. Τό κακό
εἶναι, ὅταν δέν εἴμαστε ἑνωμένοι ἐν Χριστῷ. Τότε εἶναι τό πρόβλημα. Τότε οὔτε ἐδῶ
εἴμαστε μαζί. Μπορεῖ σωματικά νά εἶναι μαζί ἀλλά δέν ὑπάρχει ἡ πραγματική ἕνωση.

Ἐρ. : Ὅταν ὁ συνάνθρωπός μας, πού εἴμαστε κοντά, σέ μιά γειτονιά, ἔχει κάποια
πάθη πού σοῦ δημιουργοῦν ἀντιπάθεια, πῶς μποροῦμε νά πολεμήσουμε τήν
ἀντιπάθεια πρός τό πρόσωπο καί ὄχι πρός τά πάθη; Βγαίνει αὐτόματα.. Ὁ ἐγωισμός,
ἡ πονηρία, σοῦ βγάζει μία ἀπέχθεια, πῶς μποροῦμε νά τό πολεμήσουμε αὐτό, γιά νά
μήν ἀντιπαθήσουμε τό πρόσωπο;

136
Ἀπ. : Οἱ Πατέρες μᾶς λένε νά κάνουμε μιά προσευχή. «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησέ
τον/ἐλέησέ την καί ἐλέησε κι ἐμένα μέ τίς εὐχές του/της. Δηλαδή βάζεις πρῶτα τόν
ἄλλον στήν προσευχή σου, νά ἐλεήσει πρῶτα ὁ Θεός τόν ἄλλον καί μέ τίς δικές του
εὐχές, ὅταν θά ἐλεηθεῖ ἐκεῖνος καί θά ἔχει παρρησία στόν Θεό, νά ἐλεήσει ὁ Θεός κι
ἐσένα. Αὐτό ἀρέσει πάρα πολύ στόν Θεό, γιατί εἶναι μία μεγάλη θυσία. Βάζεις σέ
προτεραιότητα τόν ἄλλον καί ζητᾶς τό συμφέρον τοῦ ἄλλου πού σέ ἔχει ἀδικήσει, σ’
ἔχει βλάψει, σέ ἀντιπαθεῖ κ.λ.π. Ὑπερβαίνεις αὐτό, σύμφωνα μέ τό εὐαγγελικό πού
λέει νά ἀγαπᾶμε καί τούς ἐχθρούς μας καί ζητᾶς νά ἁγιαστεῖ ὁ ἄλλος καί μέ τίς δικές
του εὐχές νά ἁγιαστεῖς κι ἐσύ.

Ἔχει μία ὡραία ἱστορία στό Γεροντικό μέ κάποιον, ὁ ὁποῖος συστηματικά ἔκλεβε,
ἀδικοῦσε ἕναν γέροντα. Ὁ γέροντας ἔκανε πώς δέν καταλάβαινε. Ἐκεῖνος ἦταν
ὑποκριτής μέγας καί ὄχι μόνο ἔκλεβε καί ἀδικοῦσε ἀλλά συκοφαντοῦσε κιόλας.
Ἔλεγε τά μύρια ὅσα γιά τόν γέροντα καί, ὅταν τόν ἔβλεπε, τόν ἀγκάλιαζε, τόν
φιλοῦσε… γέροντά μου, τήν εὐχή σου… ἔτσι τελείως ὑποκριτικά ὅλα.. Ὁ γέροντας,
ἐνῶ ἤξερε τά πάντα, τά μάθαινε, δέν τόν ἤλεγχε, δέν τοῦ ἔλεγε, δέν ντρέπεσαι
ὑποκριτή, φύγε ἀπό δῶ. Μάλιστα κάποτε αὐτός μετανόησε, μετά ἀπό χρόνια καί
πῆγε νά ζητήσει συγγνώμη ἀπό αὐτόν τόν γέροντα.

Καί τί τοῦ εἶπε ὁ γέροντας; Λέει, ἀδελφέ μου, ἐγώ ποτέ δέν ἔβαλα κακό λογισμό γιά
σένα, παρόλο πού μάθαινα ὅ,τι ἔλεγες γιά μένα καί μάλιστα, νά σοῦ πῶ καί κάτι,
κάποια φορά πού εἶχα ἀρρωστήσει πολύ στό μάτι μου, ἔκανα προσευχή στόν Θεό καί
εἶπα, μέ τίς εὐχές τοῦ ἀδελφοῦ μου, τίς δικές σου δηλαδή, κάνε με καλά καί ὁ Θεός
μέ ἔκανε καλά! Βλέπετε, πόσο μπορεῖς νά κερδίσεις ἀπό ἕναν τέτοιο ἄνθρωπο; Νά
πάρεις καί τήν θεραπεία σου! Γιατί αὐτό ἀγαπάει πολύ ὁ Θεός, νά συγχωροῦμε, νά
χωροῦμε μαζί, νά προχωρᾶμε μαζί.

Ἐρ. : Συγγνώμη Γέροντα, ἤθελα νά ρωτήσω κάτι σάν γονεῖς πού εἴμαστε καί τά
παιδιά μας, ὅπως εἴπατε κι ἐσεῖς, ἔχουν πιό κοσμικό φρόνημα ἀπό μᾶς. Τά παιδιά
στήν ἡλικία τοῦ φοιτητή. Ποιά θά πρέπει νά εἶναι ἡ στάση μας; Νά τά
συμβουλεύουμε διά τοῦ λόγου, πού πολλές φορές δυσανασχετοῦν, δέν θέλουν ν’
ἀκούσουν κ.λ.π. ἤ μέ τό παράδειγμά μας; Τί μᾶς συμβουλεύετε;

Ἀπ. : Θά σᾶς πῶ τί ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος. Λέει «τά λόγια χτυπᾶνε στά αὐτιά, ἡ
προσευχή στήν καρδιά». Νά χτυπᾶτε στήν καρδιά. Στόχο τό κέντρο… μέ τήν
προσευχή. Πολλή προσευχή. Τά λόγια εἶναι μέχρι τήν ἡλικία 6-7. Μετά τά 7-8 δέν
πιάνουν πολύ τά λόγια. Προσευχή πολλή, ἁγία ζωή ἀπό σᾶς καί δάκρυα πολλά.

Ἐρ. : ……………………..

Ἀπ. : Πάλι μέ τή δική μας τή ζωή καί μέ τήν προσευχή μας. Μέ τήν ἁγιότητά μας καί
μέ τήν προσευχή μας. Νά ἀκτινοβολήσουμε αὐτή τήν Χάρη καί νά δοῦνε τά παιδιά
μας σέ μᾶς, ὄχι νά τούς δείξουμε μέ λόγια, ἀλλά νά δοῦν στήν πράξη σέ μᾶς τόν

137
Χριστό. Νά δοῦνε τί μπορεῖ νά γίνουν, ἄν κι αὐτά ἀκολουθήσουν τόν Χριστό. Ἐνῶ
σέ περιμένουνε νά βρίσεις, νά θυμώσεις, νά χτυπήσεις, νά τσιρίξεις κ.λ.π. ἐσύ νά
χαμογελᾶς, νά ἀνταποδίδεις καλό στό κακό, νά μήν ἀγχώνεσαι ποτέ, νά εἶσαι πάντα
χαρούμενη, πάντα εἰρηνική, πάντα ἀγαπητική… Αὐτό προβληματίζει τόν ἄλλον καί
κάποια στιγμή θά σοῦ πεῖ: Μάνα, πῶς τά καταφέρνεις νά εἶσαι ἔτσι; Θέλω κι ἐγώ. Κι
ἐκεῖ μπορεῖς νά τοῦ πεῖς δυό λόγια γιά τόν Χριστό. Καταλάβατε; Ἀλλά πρέπει νά δεῖ
σέ σένα τόν Χριστό.

Δυστυχῶς, οἱ γονεῖς τί κάνουν; Λένε λόγια ἀλλά στήν πράξη τά ἀκυρώνουν μέ τή

ζωή τους. Δέν τηροῦν οἱ ἴδιοι αὐτά πού λένε. Ὁπότε τό παιδί λέει, τί, ἀφοῦ εἶσαι
ὑποκρίτρια.. Αὐτά πού λές, ἐσύ ἡ ἴδια δέν τά κάνεις… σκοτώνεσαι κάθε μέρα μέ τόν
πατέρα, τί μοῦ λές ἐμένα γιά ἀγάπη καί γιά εἰρήνη.. γιά ἐσωτερική πίστη στόν Θεό,
ἐμπιστοσύνη; Ἀφοῦ ἐσύ δέν τά ζεῖς… Κι ἔχουν δίκαιο. Περιμένουν νά δοῦν τόν
Χριστό δηλαδή σέ μᾶς. Αὐτή εἶναι ἡ καλύτερη ἱεραποστολή, ὅπως εἴπαμε καί
προηγουμένως. Ἡ μεγαλύτερη ἱεραποστολή εἶναι νά ἁγιαστοῦμε καί αὐτό μιλάει
στούς ἄλλους. Πάει ἕνας ἅγιος στούς ἄγριους, ἄς ποῦμε, καί δέν λέει τίποτα. Ὅταν
ὅμως εἶναι ἅγιος, μόνο πού κάθεται ἔτσι ἀνάμεσά τους, μόνο πού ἔχει αὐτή τήν
ἠρεμία στό πρόσωπό του, τήν ταπείνωση πού ἔχει, τήν εὐταξία πού ἔχει στά μέλη
του, ὅλα αὐτά διδάσκουν. Θά πλησιάσουν οἱ ἄλλοι κοντά του καί ἔτσι ἀρχίζει ἡ
ἱεραποστολή.

Βλέπετε καί ὁ ἴδιος ὁ Θεός πῶς μᾶς διδάσκει; Βγαίνει κάθε μέρα 8-9 καί κάνει
κήρυγμα ἄς ποῦμε;.. Ὄχι. Δέν μιλάει; Μιλάει. Πῶς μιλάει; Μέ τήν ἀγάπη Του.
Συνέχεια μᾶς ἐκχέει ἄπειρη ἀγάπη μέσα ἀπ’ τήν Δημιουργία. Συνεχῶς. Τό βλέπουμε;
Ὅσοι ἔχουν μάτια, τό βλέπουν. Εἶναι αὐτονόητο πού κάθε μέρα βγαίνει ὁ ἥλιος; Πού
ἔχουμε ὅλη αὐτή τήν ἐναλλαγή, τίς ἐποχές, ὅλα αὐτά τά θαυμαστά; Ἡ γῆ νά αὐξάνει
κάθε χρόνο τά χόρτα, τούς καρπούς, ὅλα αὐτά. Δέν εἶναι καθόλου αὐτονόητο. Ὅμως,
δέν τό βλέπουν ὅλοι. Σοῦ λέει ἡ φύση… Τί θά πεῖ ἡ φύση; Ὀρίστε, φτιάξε ἐσύ κάτι
κι ἄστο νά δεῖς τί θά γίνει. Μετά ἀπό λίγο δέν θά ὑπάρχει, θά καταστραφεῖ. Πῶς ὅλο
αὐτό τό σύμπαν λειτουργεῖ τόσες χιλιάδες χρόνια καί συντηρεῖται;

Κάποιος τό συντηρεῖ, ἔτσι; Ἁπλή λογική. Αὐτή ἡ ἀγάπη λοιπόν εἶναι τό κήρυγμα τοῦ
Θεοῦ καί σοῦ λέει «νά ἐδῶ εἶμαι, ὑπάρχω καί σ’ ἀγαπῶ». Ἔ, ἔτσι κι ἐμεῖς νά εἴμαστε
γιά τούς ἄλλους. Εἴμαστε ἐδῶ, ὑπάρχουμε, προσευχόμαστε γιά σᾶς, τά παιδιά μας,
σᾶς ἀγαποῦμε καί σᾶς περιμένουμε.

Βλέπετε, αὐτή εἶναι ἡ ἀρχοντιά τοῦ Θεοῦ, ἀφήνει ἐλεύθερο τόν ἄνθρωπο. Ἐμεῖς
πολλές φορές τά παιδιά μας τά καταπιέζουμε καί βιαζόμαστε. Γιά σκέψου κι ἐσύ,
στήν ἡλικία του τί ἔκανες; Πῶς ζοῦσες; Ποῦ ἤσουνα; Στά 15 σου; Στά 20 σου; Πού
θέλεις τώρα τό παιδί σου νά τό ζουλήξεις, νά τό βάλεις ἐκεῖ πού θέλεις ἐσύ; Ἤ ἐκεῖ
πού θέλει ὁ Θεός, πές το κι ἔτσι, ἐντάξει. Ἀλλά δέν μπορεῖς νά τόν ἀναγκάσεις τόν
ἄλλον. Πρέπει νά σέβεσαι τήν ἐλευθερία του, ὅπως κάνει καί ὁ Θεός. Δέν πρέπει νά

138
φτάνουμε ποτέ νά παροργίζουμε τά παιδιά μας, εἶναι ἐντολή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου
«μή παροργίζετε τά τέκνα ὑμῶν (Ἐφ. 6,4).

Ἐρ. : Πρόσφατα ἄκουσα μία ὁμιλία τοῦ π. Ἀθανάσιου Μυτιληναίου πού ἔλεγε γιά τά
διαζύγια, πού εἶναι ἐπίκαιρο στό σήμερα. Κι ἐγώ εἶχα τήν ἐντύπωση ὅτι ἐπιτρέπεται
νά χωρίσουνε καί νά ἔλθουν σέ δεύτερο γάμο κάποιοι, ἄν ὑπάρξει μοιχεία. Ἀλλά
ἀνέφερε ὁ π. Ἀθανάσιος Μυτιληναῖος ὅτι στήν Παλαιά Διαθήκη εἶπε ὁ ἴδιος ὁ
Κύριος ἡ μοιχεία ἐπιτρέπεται καί νά κάνει κανείς δεύτερο γάμο λόγω τῆς
σκληροκαρδίας σας καί μόνο. Δηλαδή εἶναι μία κακή οἰκονομία πού κάνει ἡ
Ἐκκλησία. Συγγνώμη τώρα, ἐπειδή τό ἀναφέρατε πρίν.. Εὐχαριστῶ.

Ἀπ. : Ναί, γιατί ζοῦμε ἀκόμα πολύ στήν Παλαιά Διαθήκη. Μοῦ ἔλεγε κάποιος, πάτερ,
ἐμένα μοῦ ταιριάζει ἡ Παλαιά Διαθήκη. Δέν ἔχει φτάσει στήν Καινή ἀκόμα. Τοῦ
ταιριάζει νά ἐκδικεῖται. Καί ἐδῶ βλέπετε τό πολύ ἀνόητο πού κάνουν κάποιοι καί
καταστροφικό. Φοβερό! «Μοίχευσε ἡ γυναίκα; Θά μοιχεύσω κι ἐγώ..». Σιγά τό
κατόρθωμα! Γιά νά τήν ἐκδικηθῶ, λέει. Αὐτή εἶναι ἡ μεγίστη ἀνοησία. Ἐπειδή
αὐτοκτόνησε ἡ ἄλλη πνευματικά, νά αὐτοκτονήσεις κι ἐσύ. Γιά ποιό λόγο;

Ἀλλά βλέπετε πῶς λειτουργοῦμε! Ὄχι μόνο στήν Παλαιά Διαθήκη… διαβολικά
λειτουργοῦμε πολλές φορές. Καί ἡ Ἐκκλησία ἐπειδή εἶναι μάνα, τί νά κάνει;
Προσπαθεῖ νά μᾶς συμμαζέψει καί ἔχει βάλει 8-9 λόγους διαζυγίου ἄς ποῦμε. Ἀλλά
τό Εὐαγγέλιο λέει μόνο ἕναν. Διαβάστε τό Εὐαγγέλιο, μόνο γιά λόγο μοιχείας
ἐπιτρέπεται, λέει, νά χωρίσεις.

Ἐρ. : ……………………..

Ἀπ. : Ἔ φυσικά, ὁ θάνατος, ὁ ὁποῖος μπορεῖ νά εἶναι ἤ πνευματικός ἤ βιολογικός,

τότε ὑπάρχει χωρισμός.Ἤ ἐπιτρέπει καί δεύτερο γάμο καί τρίτο ἀκόμα, ἔ; Ἐνῶ ὁ
Χριστός τί λέει; Ἄν «ἀπολελυμένην γαμήσει, μοιχᾶται» (Ματθ. 5,32), μή σᾶς
σκανδαλίζει ἡ λέξη, τό λέει τό Εὐαγγέλιο. Κάνει μοιχεία! Καταλάβατε; Θά πεῖτε
τώρα, ὁ π. Σάββας πολύ αὐστηρός εἶναι… Μά δέν τά λέω ἐγώ, ὁ Χριστός τά λέει.

Ἀλλά λέει ἡ μάνα μας ἡ Ἐκκλησία, τώρα τί νά τόν κάνεις; Νά τόν ἔχεις νά πορνεύει
ἀπό δῶ κι ἀπό κεῖ; Ἄντε δῶσε μία εὐλογία, ἀλλά πές του ὅτι κάνει πορνεία. Στόν
δεύτερο γάμο, ἄν δεῖτε τίς εὐχές, δέν λέει στεφάνωμα. Στεφάνωμα σημαίνει ὅτι εἶσαι
νικητής καί σοῦ δίνει στεφάνια. Δέν παίρνεις στεφάνια… παίρνεις μία εὐχή, γιά νά
μή ζεῖς τελείως ἀκατάστατα. Αύτή εἶναι ἡ μάνα μας ἡ Ἐκκλησία καί γι’ αὐτό ἔχουμε
αὐτή τήν κατάσταση σήμερα.

Ἐρ. : Εὐλογεῖτε. Χθές εἴχαμε τήν τιμή νά βρεθοῦμε στή συζήτηση πού ἔγινε περί τῆς
παιδείας, μ’ αὐτά πού γίνονται τώρα μέ τά βιβλία, τά μαθήματα, τήν Πανθρησκεία
κ.λ.π. καί σήμερα εἶχα τήν εὐκαιρία νά βρεθῶ ἐδῶ στήν ὁμιλία, δόξα τῷ Θεῷ. Ἀλλά
καί τίς δύο μέρες βρέθηκα σ’ ἕνα κόσμο πιό διαφορετικό, δηλαδή σήμερα μιλήσαμε

139
γιά τόν ἐγκέφαλο, γιά τήν ψυχή, γιά τήν ἐπικοινωνία τοῦ ἐγκεφάλου μας μέ τό σῶμα,
τό ὁποῖο τό παρομοιάζουμε λίγο μέ τήν ἐπικοινωνία μας μέ τόν Χριστό κ.λ.π. Ἄν
σκεφτοῦμε ὅτι στόν θαλάσσιο κόσμο ὑπάρχει ἕνα θαλάσσιο ρεῦμα στό ὁποῖο μπορεῖς
νά ταξιδέψεις ἀπό τόν ἕναν ἀτλαντικό στόν ἄλλον, τά θαλάσσια βέβαια πλάσματα
πού ἔχει φτιάξει ὁ Θεός, καί σ’ αὐτόν τόν δρόμο γιά τά πλάσματα ὑπάρχει ἡ ἁρμονία,
δέν ὑπάρχει ἐπιθετικότητα καί ὁ προορισμός εἶναι νά φτάσουνε τέλος πάντων κάπου,
πού ἄν τό παρομοιάσουμε μέ τόν δρόμο τοῦ Χριστοῦ, ἴδιος εἶναι, γιατί ὁ δρόμος γιά
τόν Χριστό ἔχει τήν ἀγάπη, τήν ἁρμονία κ.λ.π. κι ἄν φύγουμε ἀπό τόν δρόμο ἔχουμε
τίς ἁμαρτίες καί ὅλα αὐτά. Πιστεύω πώς ἔχουμε μεγάλη εὐθύνη καί πρέπει, πάνω ἀπ’
ὅλα, νά δώσουμε ἐμεῖς οἱ γονεῖς τήν ἐκπαίδευση στά παιδιά μας πῶς νά
ἀντιμετωπίσουνε αὐτή τήν δύσκολη ἐποχή πού ζοῦνε πού εἶναι μία ἐποχή
εἰδωλολατρίας, μία ἐποχή ἀθεΐας, μασονίας καί ὅλα τά σχετικά. Καί πάλι ὁ Θεός ἔχει
πλάσει τά πλάσματα ἔτσι, ὥστε ἡ μάνα πού γεννάει τά μωρά, π.χ. ἡ λύκαινα πού θά
γεννήσει τά μωράκια, τό πρῶτο πού θά τούς μάθει εἶναι νά κυνηγοῦν, γιά νά
μπορέσουν νά ἐπιβιώσουν. Ἐμᾶς τό κυνήγι μας εἶναι ὁ Χριστός, νά μάθουμε τά
παιδιά μας νά κυνηγᾶνε τόν Χριστό, πῶς θά βρεθοῦν στόν δρόμο τοῦ Χριστοῦ. Ἐμεῖς
τά ἔχουμε μάθει πῶς θά ντυθοῦνε καλά, πῶς θά βγοῦνε ἔξω, πῶς θά πᾶνε ἀπό δῶ καί
ἀπό κεῖ καί γι’ αὐτό ἔχουμε φτάσει στήν ἐποχή αὐτή πού ζοῦμε καί νομίζω πώς
εἴμαστε τυχεροί πού φτάνουμε πάλι σ’ αὐτό τό σημεῖο μέ τήν κρίση πού κάποιοι
ἄνθρωποι χωρίς πλέον λεφτά, γυρίσανε πίσω καί ἀναθερωρήσανε τή ζωή τους. Ἁπλά
θά πρέπει νά κινηθοῦμε κι ἐμεῖς σάν ἄνθρωποι καί νά βροῦμε σύγχρονα μέσα
καταπολέμησης αὐτῆς τῆς κατάστασης πού βιώνουμε καί δέν ξέρω πῶς θά ἀκουστεῖ,
ἁπλά σάν γνώμη, συζητήσαμε χθές μέ ἕναν Πατέρα ἐδῶ στήν Ἔδεσσα, νά κάνουμε
ἕνα cd, τό ὁποῖο θά ἔχει αὐτά πού εἰπώθηκαν χθές ἀπό τούς πολύ καλούς ὁμιλητές
καί νά τό μοιράσουμε κατά πρόσωπο στά σχολεῖα, στούς γονεῖς καί νά τούς
παρακαλέσουμε πολύ θερμά νά κάνουν τήν κόπο, δέν ξέρω πόση ὥρα θά εἶναι τό cd,
νά τό ἀκούσουν, νά τό δοῦνε καί νά ἐνημερωθοῦνε περί τό τί γίνεται. Δηλαδή, ἔχει
σχέση καί μέ τό σημερινό θέμα, ἐγώ δέν θέλω σάν πατέρας τό σχολεῖο νά μήν ἔχει
κοινωνία μέ τόν Θεό ἤ ἡ οἰκογένειά μου ἤ τά παιδιά μου νά μήν ἔχουν κοινωνία μέ
τόν Θεό ἤ αὔριο μεθαύριο τά ἐγγόνια, ἄν μέ ἀξιώσει ὁ Θεός, νά τά δῶ νά μήν ἔχουν
κοινωνία μέ τόν Θεό. Ὅπως καί ἐγώ παλεύω, δόξα τῷ Θεῷ, νά ἔρθω στόν δρόμο τοῦ
Κυρίου καί νά ἔχω κοινωνία μαζί Του καί νά βρεθῶ στόν Παράδεισο, ἄν μέ ἀξιώσει
κάποτε, ἔτσι νομίζω πρέπει νά κάνουμε ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἕναν ἀγῶνα, νά βροῦμε
λύσεις δηλαδή καί σύγχρονα μέσα, μέ ἀγάπη, καταπολέμησης ὅλων αὐτῶν πού
συμβαίνουνε.

Ἀπ. : Νά κάνουμε -ἐγώ δέν ἔχω ἀντίρρηση- ὅ,τι μποροῦμε γιά νά κατηχηθεῖ ὁ λαός
μας. Ὁ λαός μας εἶναι τελείως ἀκατήχητος, τελείως – τελείως. Μακάρι κι ἐσεῖς, ὁ
καθένας σας νά ἐργαστεῖ. Ἡ μεγαλύτερη ἱεραποστολή, σᾶς εἶπα, εἶναι νά
μετανοήσουμε ὁ καθένας μας προσωπικά, νά ἁγιαστοῦμε, νά ἠρεμήσουμε, νά φύγει ἡ
ἀγριότητα τῶν παθῶν πού ὑπάρχει μέσα μας κι αὐτό μετά θά μιλήσει καί στά παιδιά,
θά μιλήσει καί στούς ἄλλους γονεῖς, θά γίνει κι αὐτή ἡ κίνηση πού εἴπατε μέ τά cd,
μέ ὅλα αὐτά. Ὅλα αὐτά τά ἐξωτερικά βοηθᾶνε, ἀλλά προπάντων, ξαναλέω, πρέπει νά

140
τούς δείξουμε τήν μετάνοια. Γιατί αὐτός πού θά πάρει τό cd, ἐάν ἔχει φιλαυτία,
ἀφήνω πού μπορεῖ νά μήν τό ἀκούσει, νά τό πετάξει… ἀλλά κι ἄν τό ἀκούσει, θά
σοῦ πεῖ, δέν γίνονται αὐτά τά πράγματα… Δηλαδή, δέν μᾶς ἀφήνει ἡ τεμπελιά μας, ἡ
ραθυμία μας, νά λειτουργήσουμε γιά τό καλό τῶν ἄλλων, ἀκόμα καί γιά τό καλό τῶν
παιδιῶν μας. Γιατί ὁ ἄνθρωπος πού εἶναι ὑποταγμένος στά πάθη του, ξέρετε, πολλές
φορές οὔτε τή φυσική ἀγάπη δέν ἔχει, πολύ περισσότερο δέν τόν νοιάζει ἡ
πνευματική του προκοπή. Ἀπόδειξη; Πόσοι ἀπό τούς γονεῖς μάθανε ὅτι μέ νόμο
ἀπαγορεύτηκε ἡ εἰσοδος τῶν πνευματικῶν στά σχολεῖα τό 2006; Πόσοι τό ξέρουνε;
Δέν τό ξέρουνε. Καί τά παιδιά ἔχουν ἀγριέψει, τό εἶπα καί χθές στήν ὁμιλία. Ἔτσι
εἶναι καί ὅλο καί περισσότερο θά ἀγριεύουν. Καί ὄχι μόνο. Καί θά αὐτοκτονοῦν.
Ἔχουμε παιδιά στά σχολεῖα πού δέν ἔχουν ποῦ νά ἀκουμπήσουν τήν ψυχή τους, εἶναι
ἕτοιμα γιά αὐτοκτονία. Σέ ποιόν νά πᾶνε; Στόν ψυχολόγο;…

Ἐρ. : ……………………..

Ἀπ. : Ἤδη γίνεται καί θά δοῦμε καί χειρότερα. Εἶναι ἐπιτακτική ἀνάγκη γιά
μετάνοια. Αὐτό νά τονίζετε καί στούς ἄλλους. Ἄν ἀλλάξει ὁ καθένας μας, θά ἀλλάξει
καί τό σχολεῖο. Γιατί; Νά σᾶς πῶ κάτι πολύ ἁπλό, τό εἶπα καί χθές στήν ὁμιλία. Οἱ
καθηγητές πού διδάσκουν τά Θρησκευτικά στά σχολεῖα, νομίζετε πώς ξέρουν τί
διδάσκουν; Διδάσκουν ὀρθόδοξα; Ναί, τό λέω ὠμά. Ἀπό τούς καθηγητές τους στό
Πανεπιστήμιο, ἐγώ πού ξέρω τουλάχιστον τί γίνεται στή Θεολογική Σχολή
Θεσσαλονίκης, οὔτε ἕνας δέν εἶναι ὀρθόδοξος. Εἶναι ὅλοι Οἰκουμενιστές. Αὐτοί τί
μαθητές θά βγάλουν; Τί καθηγητές θεολογίας θά βγάλουν; Ὁπότε καί τό σχολεῖο, γιά
νά διορθωθεῖ, θά πρέπει νά διορθωθοῦν οἱ καθηγητές. Καταλάβατε; Γιά νά
διορθωθοῦν οἱ καθηγητές, πρέπει νά περάσει αὐτό τό μήνυμα τῆς μετάνοιας.

Ἀπό τούς φοιτητές τῆς Θεολογίας, κάποτε ἕνας καθηγητής μας ἔκανε στατιστική..
Πόσοι εἶχαν πάει τήν Κυριακή στήν Ἐκκλησία; Εἶχε ἐξετάσει 60. Ξέρετε πόσοι
εἴχανε πάει; Φοιτητές Θεολογίας! Πού αὔριο θά διδάσκουν τά παιδιά Θρησκευτικά.
Δύο!.. Καί ἀπό τούς δύο ὁ ἕνας εἶχε πάει μετά τό Εὐαγγέλιο! Δέν εἶχε ἀκούσει κἄν τό
Εὐαγγέλιο, δέν ἤξερε τί Εὐαγγέλιο εἶχε. Καταλάβατε τί καθηγητές ἔχουμε στά
σχολεῖα; Δέν εἶναι τά βιβλία μόνο τό πρόβλημα. Ἐντάξει, τότε πέστε ὅτι ἦταν
καλύτερα τά βιβλία. Δέν ὠφελεῖ αὐτό. Τί θά διδάξει αὐτός ὁ ἄνθρωπος στά παιδιά; Τί
πνεῦμα θά ἐμπνεύσει; Τίποτα… ἕνα κοσμικό πνεῦμα.

Ἑπομένως, τό ζητούμενο, ἡ μεγάλη ἀλλαγή, θά γίνει πρῶτα σέ μᾶς, μέσα μας. Ἄν

ἐμεῖς ἀλλάξουμε, θά ἀλλάξει σιγά-σιγά καί ἡ κατάσταση ὅλη. Γι’ αὐτό βλέπετε καί ὁ
Χριστός μας δέν ἔκανε ἀλλαγή στά συστήματα. Στό κοινωνικό σύστημα, στό
πολιτειακό σύστημα, νά παρέμβει στήν παιδεία τῆς ἐποχῆς. Δέν ὑπῆρχε τότε παιδεία;
Ὑπῆρχε. Εἶπε τίποτα; Τουλάχιστον στό Εὐαγγέλιο δέν διαβάζουμε τίποτα. Νά
παρέμβει στούς Ρωμαίους Αὐτοκράτορες, στούς Ὑπουργούς Παιδείας τῆς ἐποχῆς
ἐκείνης… κάτι θά ὑπῆρχε καί τότε, μιά ὀργάνωση. Τίποτα. Τί εἶπε; «Μετανοεῖτε».
Ἐσύ, ἐγώ, προσωπικά.. ἀλλάξτε κι αὐτό θά φέρει τήν ἀλλαγή σιγά-σιγά καί στήν

141
κοινωνία καί στό σχολεῖο καί σέ ὅλα τά συστήματα. Ἄν δέν ἀλλάξουμε προσωπικά,
ὅσο τέλειο κι ἄν εἶναι τό σύστημα, τό σχολεῖο, τά βιβλία, ὁτιδήποτε.. τά κτίρια κ.λ.π.
ὁ ἄλλος πού δέν ἔχει ἀλλάξει καί εἶναι κακός, θά βρεῖ τρόπο νά ὑπερβεῖ τό σύστημα,
νά τό παραβεῖ. Στήν σοσιαλιστική Ρωσία, τήν κομμουνιστική Ρωσία πού οἱ
ἰθύνοντες, οἱ ἄρχοντες, λέγανε γιά κοινοκτημοσύνη, γιά ἴση κατανομή τοῦ πλούτου
κ.λ.π. οἱ ἴδιοι πού τά λέγανε αὐτά ξέρατε τί βίλες εἶχαν;! Οἱ ἴδιοι… τό ὑπερέβαιναν
τό σύστημα καί κορόιδευαν τόν λαό. Οἱ ἴδιοι ζούσανε σάν Κροίσοι ἄς ποῦμε, μέ
πάρα πολύ πλοῦτο καί ὁ λαός παρέμενε ὅπως ἦταν, στή μιζέρια του. Κάτι θέλετε νά
πεῖτε…

Ἐρ. : Εὐχαριστῶ Γέροντα. Δέν ἤθελα νά ἀναφερθῶ σ’ αὐτό τό θέμα, γιατί εἶναι ἕνα
τεράστιο θέμα καί θέλει μακρόχρονη συζήτηση. Εἶμαι Θεολόγος σέ Γυμνάσιο στήν
Ἰτέα Φωκίδας. Εἶχα τήν τύχη νά πάρω πτυχίο ἀπό τόν π. Θεόδωρο Ζήση. Αὐτή τή
στιγμή οἱ Θεολόγοι περνᾶμε πολύ δύσκολα στά σχολεῖα. Εἶμαι 29 χρόνια ἐνεργός
καθηγήτρια καί αὐτή τή στιγμή ἔχω παιδιά μαθητῶν μου. Εἰλικρινά σᾶς μιλάω,
παρακαλῶ τούς γονεῖς νά γίνουν κι αὐτοί βοηθοί καί συνεργοί μου καί νά κατηχοῦν
καί οἱ ἴδιοι μαζί μου τά παιδιά τους, γιατί πλέον τά καινούρια βιβλία τά
ἀποπροσανατολίζουν παρά ἔχουν σκοπό νά τά φέρουν στόν δρόμο τοῦ Θεοῦ καί τῆς
Ἐκκλησίας. Ὅταν ἐμεῖς σάν Θεολόγοι καλούμαστε νά διδάξουμε στά παιδιά τή
σχετικοκρατία, τόν σχετικισμό, ὅτι ὅλες οἱ ἰδεολογίες πού ὑπάρχουν εἶναι σχετικές,
ἄρα λοιπόν ὅλες τίς δεχόμαστε, γιατί ὁ καθένας εἶναι ἐλεύθερος νά πιστεύει ὅ,τι
θέλει, μετά τί νά ἀκούσουν τά παιδιά καί τί νά υἱοθετήσουν; Καταλαβαίνετε; Αὐτό
εἶναι ἕνα δεῖγμα ἀπό αὐτά πού συμβαίνουν.. δέν μπορῶ νά σᾶς πῶ, εἶναι πολλές οἱ
ἐμπειρίες μας καί πραγματικά κάθε μέρα θέλουμε πολλή προσευχή, γιά νά τά
βγάλουμε πέρα καί νά ποῦμε ὅτι τελείωσε καί ἡ σημερινή ἡμέρα, βόηθα Θεέ μου, νά
βγάλουμε πέρα καί τήν αὐριανή.

Ἀπ. : Μάλιστα… Εὐχαριστοῦμε. Ζοῦμε στήν ἐποχή τῆς μετανεωτερικότητας, ὅπως

τήν λένε, δηλαδή ἔχει καταργηθεῖ κάθε αὐθεντία καί σοῦ λέει, δέν ὑπάρχουν
ἀπόλυτες ἀλήθειες, ὅλα εἶναι σχετικά. Πλέον δέν μιλᾶμε γιά Χριστό. Ἡ νέα θρησκεία
πού ἔρχεται, ξέρετε γιά τί θά μιλάει; Τό λέει ὁ π. Κυριακός Τσουρός, γιά «χριστική
κατάσταση». Τί εἶναι ὁ Χριστός; Εἶναι κάτι τό ἀφηρημένο, κάτι καλό… ὅπως εἶναι
καί οἱ ἄλλοι ἀβατάρ, οἱ ἄλλοι σπουδαῖοι, μύστες. Αὐτό τώρα τό περνᾶμε στά σχολεῖα
ἐπίσημα καί θά διδάσκουμε ἐπίσημα τήν Πανθρησκεία. Ἀλλά ὅλα αὐτά ξεκινᾶνε ἀπό
πίσω… ξεκινᾶνε ἀπό τίς Θεολογικές Σχολές, ξεκινᾶνε ἀπό τήν ἀλλοτρίωση τοῦ λαοῦ
μας. Γιατί δέν τό πιάνουμε ὁ λαός;

Γιατί ἀκριβῶς δέν ἔχουμε κατηχηθεῖ ἐμεῖς οἱ ἴδιοι. Καί ἐγώ τό λέω στούς γονεῖς, νά
κάνετε κατήχηση στά παιδιά σας. Ἀλλά τί κατήχηση θά κάνετε; Θά εἶναι ὀρθόδοξη
κατήχηση; Ἄν ἐσεῖς οἱ ἴδιοι δέν ἔχετε ξεκαθαρίσει μέσα σας, π.χ. ὅτι ὁ Παπισμός
εἶναι αἵρεση. Πόσοι τό ἔχουν ξεκαθαρίσει ἀπό τούς Ἕλληνες; Ἤ ὅτι οἱ
Προτεστάντες εἶναι αἵρεση; Σοῦ λέει, γιατί εἶναι αἵρεση; Κι αὐτοί γιά τόν Χριστό
μιλᾶνε, γιά τόν Χριστό λένε. Ἄντε νά βρεῖς ἄκρη… Πλήρες σκοτάδι καί ἄγνοια. Ἐγώ

142
σᾶς λέω γιά τούς Θεολόγους. Πάρα πολλοί δέν ἔχουν ξεκαθαρίσει μέσα τους ὅτι ὁ
Παπισμός εἶναι αἵρεση, νομίζουν ὅτι εἶναι ἐκκλησία καί μιλᾶνε γιά ρωμαιοκαθολική
ἐκκλησία. Ἔτσι φτάσαμε καί στή «Σύνοδο» τῆς Κρήτης καί σέ ὅλες αὐτές τίς
σχιζοφρενικές διατυπώσεις… «ἑτερόδοξες ἐκκλησίες». Πού εἶναι σχιζοφρένεια αὐτό
τό πράγμα, ἔ; Ὑγιής ἄρρωστος! Αὐτό θά πεῖ ἑτερόδοξη ἐκκλησία. Ἑτερόδοξος =
αἱρετικός. «Ἔχουμε τήν κανονική Ἐκκλησία καί ἔχουμε καί αἱρετικές ἐκκλησίες.
Καί ἡ μέν καί οἱ δέ σώζουν…». Ὅλη αὐτή ἡ σχιζοφρένεια, λοιπόν, τώρα
διοχετεύεται στά παιδιά μας.

Ἀλλά πάλι, ξαναλέω, ἡ διόρθωση θά ἔρθει ἀπό μᾶς, ἀπό τόν καθένα μας. Γι’ αὐτό
ἐνδιαφερθεῖτε νά ἀλλάξετε μέσα σας, διαβάστε Ἁγίους Πατέρες, διαβάστε Ἅγιο
Νικόδημο Ἁγιορείτη, διαβάστε Ἅγιο Σιλουανό, διαβάστε Φιλοκαλία, διαβάστε
Εὐεργετινό.. πού τά κάνουμε κι ἐδῶ. Ἐπίτηδες τά κάνουμε. Βλέπετε, προσπαθῶ νά
μή λέω δικά μου λόγια. Γιατί ἐκεῖνο πού μᾶς ζητάει ἡ ἐποχή, καί ὁ καθένας μας
ζητάει, εἶναι τό γνήσιο, τό ἀνόθευτο, πού εἶναι τό Ἁγιοπνευματικό, τό ἁγιοπατερικό.
Ἄν ἀκολουθήσουμε τούς Ἁγίους Πατέρες, σωθήκαμε.

Ἡ σύγχρονη θεολογία εἶναι οἱ λεγόμενοι μεταπατερικοί καί αὐτοί ἔχουν φτιάξει αὐτά
τά βιβλία… μήν κρυβόμαστε. Καί πίσω ἀπό αὐτούς εἶναι ἡ μασονία, νά τά λέμε τά
πράγματα μέ τόν ὄνομά τους. Οἱ ἴδιοι, τοῦ Παιδαγωγικοῦ Ἰνστιτούτου, πρίν χρόνια
εἴχανε πεῖ ὅτι εἴμαστε μασόνοι. Τό Παιδαγωγικό Ἰνστιτοῦτο εἶναι αὐτοί πού
φτιάχνουν τά βιβλία, τώρα τό λένε κάπως ἀλλιῶς, Ἰστιτοῦτο Ἐκπαιδευτικῆς
Πολιτικῆς.. κάπως ἔτσι. Οἱ ἴδιοι τό εἴχανε πεῖ ὅτι εἴμαστε μασόνοι. Ξέρετε τί
σημαίνει μασονία; Εἶναι ἡ συνέχεια τοῦ ἀρχαίου γνωστικισμοῦ. Εἰδωλολατρία εἶναι
ἡ μασονία. Καί ὁ ΜΑΤΣ, ὁ Μέγας Αρχιτέκτων Του Σύμπαντος δέν εἶναι ἄλλος ἀπό
τόν Μπαφομέτ, ἀπό τόν διάβολο. Λοιπόν… αὐτοί ἔφτιαξαν τά βιβλία αὐτά καί αὐτοί
ἔχουνε τέτοια δόγματα, ὅτι ὅλες οἱ θρησκεῖες εἶναι ἴσες, ὅλες οἱ θρησκεῖες εἶναι τό
ἴδιο, μή μιλᾶτε γιά ἀποκλειστικότητα σωτηρίας, μή λέτε ὅτι ὁ Χριστός μόνο σώζει…
ἐντάξει κρατῆστε τόν Χριστό σας, ἀλλά μή λέτε ὅτι εἶναι μόνο Αὐτός… ἀλλά καί
ἄλλοι.

Αὐτά τά λένε οἱ μασόνοι καί ὁ τελικός σκοπός, τό λένε οἱ ἴδιοι, εἶναι νά καθαιρεθεῖ ἡ
Ὀρθοδοξία. Ὅλα αὐτά ἐκεῖ στοχεύουν, γιατί μόνο ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ἡ ἀλήθεια.
Τούς ἄλλους τούς ἔχει ὁ διάβολος στό χέρι καί τούς Παπικούς καί τούς
Προτεστάντες.. δέν τόν νοιάζει γι’ αὐτούς, δικοί του εἶναι. Τόν νοιάζει νά σβήσει ἡ
Ὀρθοδοξία, ὁπότε, σοῦ λέει, τί θά τήν κάνω; Θά τήν βάλω σέ ἕνα «μπλέντερ» καί θά
ἀνακατέψω ὅλες τίς θρησκεῖες. Αὐτή εἶναι ἡ Πανθρησκεία. Ὁπότε ἐκεῖ μέσα χάθηκε
ἡ Ὀρθοδοξία. Πῶς βάζεις διάφορα φροῦτα μέσα σ’ ἕνα μπλέντερ; Μετά δέν φαίνεται
τί εἶναι τό καθένα, χάνεται. Ἔτσι θέλουν νά κάνουν καί τήν Ὀρθοδοξία μας. Φυσικά
δέν θά τούς γίνει ἡ χάρη. Μπορεῖ οἱ μεγάλοι νά ἔχουν ὑποκύψει… Καί ἔχουν
ὑποκύψει, σᾶς τό λέω, ἔχουν γίνει οἰκουμενιστές οἱ μεγάλοι μας στήν Ἐκκλησία,
γιατί δέν τούς ἀφήνουν νά φτάσουν ἐκεῖ ἐάν δέν δηλώσουν ὑποταγή στή μασονία καί
στόν οἰκουμενισμό, οἱ πολύ-πολύ μεγάλοι ἐκκλησιαστικά. Ἀλλά ἡ βάση εἶναι πού

143
κρατάει καί ἡ βάση εἶναι ὁ λαός. Καί ἡ πίστη τελικά κρίνεται ἀπό τόν λαό. Καί ὅλες
οἱ Σύνοδοι κρίνονται ἀπό τόν λαό. Ἄς ὑπογράφουν ὅ,τι θέλουν, ἄν ὁ λαός πεῖ ὄχι, καί
θά πεῖ ὄχι, γιατί ὁ λαός ἔχει τούς Ἁγίους του, τούς ὀρθοδόξους του, ἡ πίστη θά
διαφυλαχτεῖ ἐκεῖ στόν ἁπλό παπά, στόν ἁπλό ἐπίσκοπο, στόν ἁπλό ὀρθόδοξο λαϊκό.
Καί δέν ἔχουμε νά φοβηθοῦμε τίποτα, μόνο νά φοβηθοῦμε τόν ἑαυτό μας, μήν
προδώσουμε ἐμεῖς τόν Χριστό.

Γι’ αὐτό, ξαναλέω, μετάνοια νά λέτε καί στούς ἄλλους κι ἐσεῖς στό σχολεῖο, ταπεινά
αὐτό σᾶς λέω, καί στά παιδιά νά μιλᾶμε γιά μετάνοια καί μετά, ὅπως μᾶς φωτίσει
ὅλους μας ὁ Θεός. Σκόπιμα ἀπαξιώνεται τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν. Μέ ὅλη
αὐτή τήν μεθόδευση ἡ στόχευση ἡ τελική εἶναι αὐτή, τό παιδί νά κάνει τό μάθημα
τῶν Θρησκευτικῶν, τήν ὥρα τοῦ παιδιοῦ, ἁπλῶς νά διασκεδάζουν. Γιατί ὁ σκοπός
τοῦ Ἀντιχρίστου εἶναι τελικά νά καταργήσει κάθε σέβασμα, ὅπως λέει στήν Ἁγία
Γραφή. Θά καταργηθοῦνε ὅλες οἱ θρησκεῖες, ὅταν θά ἔρθει ὁ Ἀντίχριστος καί θά
ἐμφανιστεῖ καί θά καθίσει αὐτός ὡς θεός καί θά ἀπαιτήσει τήν προσκύνησή μας. Τό
λέει σαφῶς στήν Ἀποκάλυψη. Καί ὅλο αὐτό εἶναι ἡ προειδοποίσηση. Ἑτοιμάζεται ὁ
δρόμος γιά τόν Ἀντίχριστο μέ τήν Πανθρησκεία καί μέ τά νέα Θρησκευτικά καί μέ
τόν Οἰκουμενισμό καί τήν μεταπατερική θεολογία.

Ἐρ. : ……………………..

Ἀπ. : Ναί, φοβᾶται τήν Ὀρθόδοξη ζωή, φοβᾶται καί τόν ἕναν! Γι’ αὐτό μή
δειλιάζουμε πού εἴμαστε λίγοι… φαινόμαστε λίγοι. Δέν εἴμαστε λίγοι, εἴμαστε πάρα
πολλοί, γιατί εἶναι καί οἱ Ἅγιοι μαζί καί τά τρισεκατομμύρια τῶν Ἀγγέλων…

Ὁ διάβολος φοβᾶται καί τόν ἕναν πού ἀντιδρᾶ. Ὁπότε νά μή φοβόμαστε, νά

ἀντιδροῦμε, νά φωνάζουμε, μέσα στήν Ἐκκλησία χωρίς νά φεύγουμε καί νά λέμε τήν
ἀλήθεια. Ἡ ἀλήθεια ἔχει δύναμη ἀπό μόνη της.

Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

144
 ***************************************************************
Κατεβάστε τις συνέχειες της σειράς,όπως και μελλοντικά pdf με νέες
απομαγνητοφωνημένες ομιλίες που θα αναρτούνται ανα διαστήματα,στην ανωτέρω
ηλεκτρονική διεύθηνση,στην επίσημη ιστοσελίδα,στην στήλη του blog (πάνω-δεξιά).
(hristospanagia3.blogspot.gr)

***************************************************************

Λίστα και Σύνδεσμοι

Απομαγνητοφωνημένων ομιλιών
http://hristospanagia3.blogspot.gr/p/blog-page_27.html

***************************************************************

Πώς θα Σωθούμε - (Σειρά ηχητικών ομιλιών)

Κατεβάστε την σειρά ομιλιών σε pdf από εδώ:
http://www.hristospanagia.gr/?p=61046

***************************************************************

Βιβλιογραφία π.Σάββα Αγιορείτη

http://hristospanagiapsavvas.blogspot.gr/

***************************************************************

145