Συλλογή απομαγνητοφωνημένων ομιλιών

Άρχ.Σάββα Αγιορείτου

18ο Μέρος

Σειρά pdf σε συνέχειες - 2018

Μια δωρεάν διαδυκτιακή συλλογή,απομαγνητοφωνημένων ομιλιών,
του π.Σάββα Αγιορείτη,που έχουν αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα:
(hristospanagia3.blogspot.gr)

Κατεβάστε τις συνέχειες της σειράς,όπως και μελλοντικά pdf με νέες απομαγνητοφωνημένες
ομιλίες που θα αναρτούνται ανα διαστήματα,στην ανωτέρω ηλεκτρονική διεύθηνση,στην
επίσημη ιστοσελίδα,στην στήλη του blog (πάνω-δεξιά).

1
 Για περισσότερες ψυχοφελείς ομιλίες για πλήθος θέματων,καθώς και για μελέτη πλήθους
κειμένων Λόγων και Διδαχών Αγίων Πατέρων,επισκεφτείτε τις παρακάτω
ιστοσελίδες.Καθημερινή Ενημέρωση & Αναρτήσεις.
(Επίσημες Ιστοσελίδες)
[Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Παλαιότερες Αναρτήσεις]
hristospanagia3.blogspot.gr
www.hristospanagia.gr
agiapsychanalysi.blogspot.gr
Η παρούσα συλλογή απομαγνητοφωνημένων ομιλιών,αποτελεί ένα πάρα πολύ μικρό μέρος,απο
το σύνολο ομιλιών του π.Σάββα.Ακούστε τις ομιλίες της παρούσας συλλογής καθώς και τις
συνεχειές τους (ανα θεματική κατηγορία) καθώς και πλήθος άλλων ομιλιών πάνω σε ποικίλα
πνευματικά θέματα,στις παρακάτω ιστοσελίδες με καθημερινή & εβδομαδιαία ενημέρωση:
(Συλλογή ομιλιών - Youtube)
[Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Φόρτωση Περισσοτέρων]
https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/videos
(Playlists Ομιλιών ανα θεματική Κατηγορία - Youtube)
[Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Φόρτωση Περισσοτέρων]
https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/playlists
(Θεματικές Ενότητες Blog – Ετικέτες ανα κατηγορία)
http://hristospanagia3.blogspot.gr/p/blog-page_25.html
Γιά ενημέρωση μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για τις καθημερινές λίστες θεμάτων που
αναρτούνται καθημερινά στην ιστοσελίδα - στείλτε τό e-mail σας στό:kyrios.ihsous@gmail.com

2
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
18ο Μέρος
[Ομιλίες σε νέους (4 ομιλίες), σε παιδιά (4 ομιλίες), και γονείς (2ομιλίες)]

1)Ἡ πνευματική ζωή ὡς βασική προϋπόθεση γιά τήν καλή ἀποκατάσταση [Σελ 4 εώς 15]
2)Ὁ σκοπός τοῦ γάμου [Σελ 16 εώς 42]
3)Ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν κατά τόν Ὅσιο Πορφύριο [Σελ 43 εώς 63]
4)Τό Σύμβολο τοῦ Σταυροῦ καί ἡ Σταυρική Ζωή [Σελ 64 εώς 76]
5)Ἡ συνέπεια στή Χριστιανική ζωή - Ὁ Πατριάρχης Ἀβραάμ (1η Ομιλία) [Σελ 77 εώς 84]
6)Ἡ συνέπεια στή Χριστιανική ζωή - Ὁ Πατριάρχης Ἀβραάμ (2η Ομιλία) [Σελ 85 εώς 91]
7)Ἡ Ἀγάπη οὐκ ἀσχημονεῖ [Σελ 92 εώς 101]
8)Τιμή στούς Γονεῖς,Ἀναίδεια καί Ἐνδυμασία [Σελ 102 εώς 111]
9)Ὁ Ἅγιος Δημήτριος καί ἡ ἁγιότητα [Σελ 112 εώς 115]
10)Ἡ ἁπλότητα τοῦ χωρικοῦ πού ἔδωσε τροφή στόν Χριστό [Σελ 116 εώς 126]

3
 Ἡ πνευματική ζωή ὡς βασική προϋπόθεση
γιά τήν καλή ἀποκατάσταση
(Ομιλία σε Νέους)

Θά ποῦμε σήμερα παιδιά, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, ἕνα θέμα πού ἔχει σχέση μέ τήν
ἀποκατάσταση τοῦ ἀνθρώπου. Ὅταν λένε ἀποκατάσταση οἱ ἄνθρωποι στόν κόσμο
συνήθως ἐννοοῦνε τόν γάμο. Ἀλλά ἡ σωστή ὀπτική τοῦ πράγματος «ἀποκατάσταση»
εἶναι νά ἀποκατασταθεῖ κανείς στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Καί ὁ γάμος καί ὁ
μοναχισμός, πού εἶναι οἱ δυό δρόμοι γιά νά πάει κανείς στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, αὐτό
ἔχουν σάν τελικό στόχο. Δέν ἔχουν μιά ἐφήμερη, ἄς ποῦμε, ἀπόλαυση, μιά ἐφήμερη
καλοπέραση. Εἴτε στόν ἕναν δρόμο πάει κανείς εἴτε στόν ἄλλον, δέν πρέπει νά χάσει
τόν στόχο καί τό τέλος, τό ὁποῖο εἶναι ὁ Χριστός. «Ἐγώ εἶμαι τό Α καί τό Ω, ἡ ἀρχή
καί τό τέλος»1.

Ὁπότε, ἄς δοῦμε σήμερα, μέ ὁδηγό τόν π. Παΐσιο, πῶς πετυχαίνεται αὐτή ἡ καλή
ἀποκατάσταση, πῶς δέν θά χάσουμε τόν στόχο, τόν Χριστό. Ὁ Γέροντας,
προκαταρκτικά νά τό ποῦμε, τόνιζε ὅτι πρέπει κανείς ἀπό νωρίς νά ἀποφασίσει ποιόν
δρόμο θά πάρει. Γιατί, καί ὁ ἕνας δρόμος καί ὁ ἄλλος, εἶναι ἕνας δρόμος σταυρικός,
ὁ ὁποῖος ὁδηγεῖ στήν Ἀνάσταση. Καί ὅσο πιό γρήγορα κανείς πάρει αὐτό τόν δρόμο,
τόσο πιό βέβαιη εἶναι καί ἡ Ἀνάσταση, πιό εὔκολη. Ἔλεγε ὁ Γέροντας πώς, ἰδιαίτερα
μετά τά 30, ὁ ἄνθρωπος δύσκολα ἀποφασίζει, εἴτε νά πάει στόν μοναχισμό εἴτε νά
πάει στόν γάμο, γιατί βάζει πάνω ἀπ’ ὅλα τήν λογική.

Ἄς δοῦμε λοιπόν σήμερα αὐτό τό κεφάλαιο «Ἡ πνευματική ζωή εἶναι βασική

προϋπόθεση γιά τήν καλή ἀποκατάσταση» 2. Θά τό διευρύνουμε λίγο... Ὁ Γέροντας
ἑστιάζει ἴσως πιό πολύ στόν γάμο, ἀλλά ἰσχύουν καί γιά τόν μοναχισμό. Ἄν κανείς
θέλει νά πάει καλά στό μοναστήρι, νά προκόψει πνευματικά, πάλι πρέπει νά κάνει
πνευματική ζωή πρίν πάει στό μοναστήρι. Δέν σημαίνει, ἐπειδή δέν πῆγα ἀκόμα στό
μοναστήρι καί εἶμαι στόν κόσμο, δικαιολογοῦμαι νά ἁμαρτάνω ἤ νά μή ζῶ μέ τόση
προσοχή ὅση θά εἶχα ἄν ἤμουν στό μοναστήρι. Γιά νά πετύχει κανείς στόν
μοναχισμό, θά πρέπει καί πρίν ἀπ’ τόν μοναχισμό νά κάνει καλή ζωή, πνευματική
ζωή. Ἐπίσης, γιά νά πετύχει στόν γάμο, θά πρέπει πρίν ἀπ’ τόν γάμο νά κάνει καλή
ζωή, πνευματική ζωή. Κι ὅσο περισσότερο προκόψει πρίν, τόσο τό μετά θά εἶναι
ἐπιτυχέστερο.

«- Γέροντα, ἡ τάδε πού σᾶς εἶπε ὅτι σκέφτεται τόν Μοναχισμό μοῦ εἶπε ὅτι ἕνας
συμφοιτητής της τήν ρώτησε γιατί δέν πάει στόν κινηματογράφο καί δέν βγαίνει ἔξω
μέ ἀγόρια. Τί ἔπρεπε νά τοῦ ἀπαντήσει;»3.

4
Ὁ Γέροντας τώρα:

«- Ἔπρεπε νά τοῦ πεῖ: «Τέτοια ἐρώτηση οὔτε ὁ ἀδελφός μου μοῦ ἔκανε ποτέ καί μοῦ
τήν κάνεις ἐσύ;»4. Βλέπετε ὁ Γέροντας πόσο ἑστιάζει στό θέμα τῆς ἀδιαντροπιᾶς καί
τῆς αἰδοῦς ἀπ’ τήν ἄλλη μεριά. Ἡ αἰδώς - ντροπή, εἶναι μεγάλη ἀρετή. Δυστυχῶς, οἱ
ἄνθρωποι σήμερα τήν ἔχουν ἀπολέσει καί κηρύττουν ὅτι πρέπει νά ἀπολεσθεῖ.
Διάφοροι ψυχολόγοι, φιλόσοφοι... κηρύττουνε κηρύγματα κατά τῆς αἰδοῦς, κατά τῆς
ντροπῆς, ὅτι εἶναι κάτι πού ἀναστέλλει τόν ἄνθρωπο, ἐνῶ εἶναι κάτι πού τό ἔχει
δώσει ὡς δῶρο ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο γιά νά προφυλάσσεται ἀπό τήν ἁμαρτία.
Ὁπότε, λέει ἐδῶ, ἔπρεπε νά τοῦ πεῖ ἀκριβῶς αὐτό. Σάν νά τοῦ λέει: δέν ντρέπεσαι νά
κάνεις τέτοιες ἐρωτήσεις πού δέν μοῦ κάνει οὔτε ὁ ἀδελφός μου;

Συνεχίζει ἡ ἐρώτηση:
«- Μετά ἀπό λίγες μέρες τήν συνάντησε ἔξω ἀπό τήν Σχολή της -αὐτή δέν τόν εἶχε
δεῖ- καί τήν ἔπιασε ἀπό τόν ὦμο. Ἐκείνη τοῦ εἶπε μόνον ἕνα «γειά σου» καί μπῆκε
ἀμέσως μέσα.
- Ὄχι, δέν ἔκανε καλά! Σ’ αὐτήν τήν περίπτωση ἔπρεπε νά ἀντιδράσει, γιατί, ἔτσι
ὅπως φέρθηκε, μπορεῖ νά τοῦ ἔδωσε τήν ἐντύπωση ὅτι δέχθηκε αὐτήν τήν ἐκδήλωσή
του, ὁπότε ἐκεῖνος θά τό ξανακάνει. Ἡ ἡλικία στήν ὁποία βρίσκεται τώρα εἶναι λίγο
δύσκολη καί δέν τήν ὠφελεῖ νά κάνει συντροφιά μέ ἀγόρια». Προφανῶς ἤτανε
νέα. «Οὔτε χρειάζεται νά μιλήσει μαζί τους, τάχα γιά νά τά βοηθήσει. Καί ἄν
ἀποφασίσει νά δημιουργήσει οἰκογένεια, ὅταν γνωρίσει ἕνα καλό παιδί, πρέπει νά τό
πεῖ στούς γονεῖς της.

Αὐτοί θά ἐξετάσουν ἄν ἔχει τίς προϋποθέσεις νά κάνουν μιά καλή οἰκογένεια. Ἀλλά
τώρα πού δέν ἔχει ἀκόμη ἀποφασίσει ποιά ζωή θά ἀκολουθήσει, δέν τήν βοηθάει νά
μιλάει μέ τά ἀγόρια, γιατί ζαλίζεται χωρίς λόγο καί χάνει τήν γαλήνη της.
Ὅσα παιδιά ἀσχολοῦνται μέ τέτοια εἶναι τά καημένα πολύ ζαλισμένα καί συνέχεια
ταραγμένα· δέν ἔχουν γαλήνη. Τό πρόσωπό τους καί τά μάτια τους εἶναι
ἀγριεμένα»5.

Βλέπετε πόσο εὔστοχα ἀπαντάει ὁ Γέροντας. Ὅταν δέχεσαι μία πρόκληση, πρέπει νά
ξεκαθαρίζεις τά πράγματα. Σήμερα γίνεται πρόκληση καί ἀπό τίς γυναῖκες πρός τούς
ἄντρες, ὄχι μόνο ἀπό τούς ἄντρες πρός τίς γυναῖκες καί κανείς θά πρέπει νά εἶναι
ξεκάθαρος, νά μή δίνει ψεύτικες ἐλπίδες στόν ἄλλον. Αὐτό λέει ἐδῶ, θά ἔπρεπε νά
ἀντιδράσει.

Νά δεῖ κανείς μέσα του πρός τά ποῦ κλίνει ἡ ζυγαριά. Ἄν κλίνει πρός τόν μοναχισμό,
τότε δέν ἔχει ἔννοια νά ἀσχολεῖται μέ τό ἄλλο φύλο. Ἄν δέν ξέρεις ἀκόμα καί εἶσαι
στίς σπουδές σου, πάλι δέν ἔχει ἔννοια νά ἀσχολεῖσαι μέ τό ἄλλο φύλο. Θά δεῖτε, πιό
κάτω λέει ὁ Γέροντας, ὅτι κι ἄν ἀκόμα ἔχεις ἀποφασίσει τόν γάμο, πάρε πρῶτα τό
πτυχίο σου καί μή ζαλίζεσαι μ’ αὐτά. Μετά κάνεις αὐτό πού ἔχεις σκοπό νά κάνεις.
Κάθε πράγμα νά τό κάνουμε στόν καιρό του καί μέ τάξη. Γιατί, ἄν κανείς ἀρχίσει μιά

5
σχέση ἄς ποῦμε στό πρῶτο ἔτος στό Πανεπιστήμιο, μέχρι νά τελειώσει τό
Πανεπιστήμιο, γιά νά παντρευτεῖ - γιατί συνήθως ἔτσι θέλουνε, νά τελειώσουν τό
Πανεπιστήμιο - θά περάσουν 4-5 χρόνια καί ὅλα αὐτά τά χρόνια θά εἶναι σέ πολύ
μεγάλο πειρασμό νά ἁμαρτήσει. Γιατί λοιπόν ν’ ἀρχίσεις νά ἀσχολεῖσαι μέ τέτοια
πράγματα, ἐφόσον ἔχεις βάλει μπροστά σου ἕναν στόχο, ὁ ὁποῖος ἀπαιτεῖ ἀπό σένα
καί χρόνο καί δυνάμεις καί ψυχική ἐνέργεια καί νά δαπανήσεις τίς δυνάμεις σου σέ
πράγματα πού δέν εἶναι ἐκείνης τῆς ὥρας;

«Ἡ ἔλξη τοῦ γυναικείου φύλου ἀπό τόν ἀνδρικό, καί τό ἀντίθετο, ὑπάρχει στή φύση
τοῦ ἀνθρώπου. Ἀλλά νά τῆς πεῖς, ὅτι τώρα δέν εἶναι καιρός γι’ αὐτό. Νά κοιτάξει τίς
σπουδές της. Τά παιδιά πού καλλιεργοῦν αὐτήν τήν ἕλξη ἀπό μικρά, γυρίζουν ἐκεῖ τό
κουμπί πρίν ἔρθει ἡ κατάλληλη ὥρα, καί ὕστερα, ὅταν ἔρθει ἐκείνη ἡ ὥρα, τό κουμπί
εἶναι ἤδη γυρισμένο καί δέν μποροῦν νά χαροῦν, γιατί ἔζησαν αὐτήν τήν χαρά, τότε
πού δέν ἦταν κατάλληλος καιρός.

Ἐνῶ, ὅσα παιδιά προσέχουν, χαίρονται περισσότερο ὅταν ἔρθει ὁ κατάλληλος

καιρός, καί μέχρι τότε ἔχουν πολλή γαλήνη. Βλέπεις, μερικές μητέρες πού ἔχουν
ζήσει ἁγνά πόσο εἰρηνικές εἶναι, παρόλο πού ἔχουν ἕνα σωρό σκοτοῦρες;» 6.
Θά πρέπει κάθε πράγμα νά γίνεται στόν καιρό του. Εἶναι πολύ λάθος αὐτό πού
γίνεται σήμερα στήν κοινωνία, πού ἐξάπτουν τά σαρκικά πάθη ἀπό πολύ νωρίς στούς
ἀνθρώπους. Ἀπό τά πολύ μικρά παιδιά καλλιεργεῖται αὐτό τό πάθος.

«Ἐγώ πάντοτε τονίζω, ὁ νέος πρίν ἀπό τόν γάμο νά προσπαθεῖ νά ζεῖ, ὅσο πιό
πνευματικά μπορεῖ, καί νά διατηρεῖ τήν ἁγνότητά του, ἡ ὁποία τοῦ ἐξασφαλίζει τήν
διπλή ὑγεία. Ἡ πνευματική ζωή εἶναι βασική προϋπόθεση γιά ὁποιαδήποτε ζωή
ἀκολουθήσει κανείς»7. Βλέπετε; Καί στόν μοναχισμό καί στόν γάμο χρειάζεται ἡ
πνευματική ζωή. Τότε πραγματικά χαίρεται κανείς τά νιάτα του, ὅταν ζήσει
πνευματικά, ἁγνά, καθαρά.

«Ὁ κόσμος ἔχει γίνει σάν ἕνα χωράφι μέ σιτάρι πού ἀρχίζει νά σταχυάζει καί
μπαίνουν μέσα γουρούνια καί τό τσαλαπατοῦν. Καί τώρα φαίνονται ἀνακατεμένα
χόρτα, λάσπες, στάχυα, καί ποῦ καί ποῦ, σέ καμιά ἄκρη, ὑπάρχει καί κανένα στάχυ
ὄρθιο»8. Λέει ὁ Γέροντας ὅτι ἔχει προχωρήσει πολύ ἡ ἁμαρτία. Ὄντως! Ὁ κόσμος
εἶναι -σχεδόν ὅλοι- μέσα στό βοῦρκο, μέσα στούς χοίρους, μέσα στή λάσπη.. Σπάνια,
λέει, νά βρεῖς καί κανένα στάχυ νά στέκεται ὄρθιο, καμιά ψυχή, κανέναν ἄνθρωπο
δηλαδή ἁγνό καί καθαρό, ὅπως τόν θέλει ὁ Θεός.

«Ὅσο περισσότερο πνευματική ἐργασία κάνει κανείς στά νεανικά του χρόνια, τόσο
πιό εὔκολα θά εἶναι ὅλα ἀργότερα σέ ὅποια ζωή κι ἄν διαλέξει. Ὅσο καλύτερα
ὁπλισθεῖ καί προετοιμασθεῖ πρίν ἀπό τήν μάχη, τόσο πιό εὔκολα θά εἶναι στόν
πόλεμο, ὅταν θά πέφτουν γύρω του οἱ σφαῖρες ἤ θά βομβαρδίζουν.
Ἕως ὅτου ἔρθει ὁ καιρός νά ἀποφασίσει λ.χ. μιά κοπέλα ἄν θά γίνει μοναχή ἤ μιά
καλή μητέρα, ἀπαραίτητη εἶναι ἡ ἁγνή ζωή. Γι’ αὐτό νά προσπαθήσει, ὅσο μπορεῖ,

6
νά προοδεύει στά μαθήματά της. Ὅταν προσέχει τά μάτια της καί τά αὐτιά της καί
διώχνει τούς ἄσχημους λογισμούς, λιγότερα θά ἔχει νά πετάξει ἀργότερα.
Ἤ ἕνας νέος, ὅταν συναντάει μιά καλή κοπέλα, νά προσπαθεῖ νά βάζει καλό
λογισμό. Νά τήν θεωρεῖ σάν ζωντανή εἰκόνα μιᾶς Ἁγίας. Ἤ, ἄν συναντήσει μιά
παραστρατημένη κοπέλα, νά τήν δεῖ σάν ἀδελφή του καί νά λυπηθεῖ γι’ αὐτήν, ὅπως
θά λυπόταν γιά τό κατάντημα τῆς ἀδελφῆς του, γιατί ὅλοι εἴμαστε παιδιά τοῦ
Ἀδάμ»9.

Βλέπετε πῶς πρέπει νά βλέπουμε τό ἄλλο φύλο; Σάν ἁγίες ἤ σάν τίς ἀδελφές μας,
σάν τή μητέρα μας, σάν τήν Παναγία. Ἔτσι θά ὑπάρχει καί ὁ ἀνάλογος σεβασμός.
«- Σήμερα ὅμως, Γέροντα, στά πανεπιστήμια κ.λπ. ὑπάρχουν πολλοί πειρασμοί γιά
ἕναν νέο»10. Παντοῦ, καί στήν ἐργασία... Ποιά εἶναι ἡ ἀπάντηση τοῦ Γέροντα;
«- Νά συνδεθεῖ μέ πνευματικά παιδιά, γιά νά βοηθιέται καί νά κινεῖται σέ μιά
πνευματική ἀτμόσφαιρα»11. Αὐτό εἶναι πολύ σοφό πού λέει ὁ Γέροντας. Νά ἔχεις
πνευματικούς ἀδελφούς -φυσικά πνευματικό πατέρα- καί νά κάνεις παρέα μ’ αὐτούς.
«Ἄς μήν κάνουμε τά πράγματα δυσκολότερα ἀπό ὅ,τι εἶναι. Γνωρίζω πολλά παιδιά
πού πηγαίνουν στό πανεπιστήμιο καί ζοῦν ἁγνά, μέ τήν μικρή δική τους προσπάθεια
καί μέ τήν μεγάλη βοήθεια τοῦ Θεοῦ»12. Γιατί ὄντως εἶναι μεγάλη ἡ βοήθεια τοῦ
Θεοῦ στόν ἄνθρωπο πού θέλει καί ἀγωνίζεται νά ζήσει ἁγνά καί καθαρά. Ἔλεγε ὁ
Γέροντας μάλιστα, ὅτι στίς μέρες μας θά λογιστεῖ ὡς μαρτύριο ἡ ἁγνότητα καί ἡ
καθαρότητα. Ἀλλά μήν τό θεωροῦμε καί ἀκατόρθωτο! Εἶναι κατορθωτό καί εἶναι
μέσα στά μέτρα μας. Ὁ Ἅγιος Λώτ ζοῦσε μέσα στά Σόδομα καί στά Γόμορρα καί δέν
ἁμάρτησε οὔτε σηκώθηκε νά φύγει. Ἔφυγε μόνο ὅταν τόν ἔβγαλε ὁ Θεός, λίγο πρίν
τήν καταστροφή. Πού σημαίνει, σέ ὅποιο περιβάλλον κι ἄν ζοῦμε, δέν
δικαιολογούμαστε νά ἁμαρτάνουμε, μποροῦμε νά εἴμαστε ἅγιοι. Καί ἀπόδειξη εἶναι
τόσοι ἅγιοι πού ἔζησαν σέ πολύ ἁμαρτωλά περιβάλλοντα, μέσα σέ πολύ ἁμαρτωλές
καταστάσεις καί δέν ἁμάρτησαν.

Μέχρι ἐδῶ μήπως θέλετε κάτι νά ρωτήσετε; Τέλειωσε αὐτό τό μικρό κεφάλαιο καί
θά πᾶμε μετά στό κεφάλαιο πού λέει «Σπουδές καί ἀποκατάσταση».
«- Γέροντα, πολλά παιδιά δυσκολεύονται νά προχωρήσουν στίς σπουδές τους, ὅταν
δέν ἔχουν ἀποφασίσει ποιά ζωή θά ἀκολουθήσουν. Τούς ἀπασχολεῖ συνέχεια αὐτό τό
θέμα καί δέν μποροῦν νά συγκεντρωθοῦν στό διάβασμά τους»13.

Ἀπάντηση τοῦ Γέροντα:

«- Ἐγώ, ὅταν κάποιος νέος ἔχει τέτοια προβλήματα, τοῦ λέω: «Ξέρεις ὅτι σήμερα
ὑπάρχουν κάτι μεγάλα ψυγεῖα; Νά βάλεις, λοιπόν, αὐτό τό θέμα σέ ἕνα τέτοιο
ψυγεῖο, μέχρι νά τελειώσεις τίς σπουδές σου. Δέν σοῦ λέω νά πετάξεις αὐτά πού σέ
ἀπασχολοῦν, ἀλλά νά τά φυλάξεις ἐκεῖ, μέχρι νά τελειώσεις. Ἄν δέν προσέξεις τώρα
τήν μελέτη σου, τίς σπουδές σου, οἱ φίλοι σου θά τακτοποιηθοῦν, θά ἠρεμήσουν, καί

7
μετά θά κάνουν κομποσχοίνι γιά σένα, γιά νά τακτοποιηθεῖς» 14. Δηλαδή θά ἀργήσεις
πάρα πολύ.

«Χρειάζεται πολύ νά προσέξουν, γιατί αὐτό εἶναι τέχνασμα τοῦ ἐχθροῦ, γιά νά τόυς
δημιουργεῖ περισπασμούς»15, τό νά ἀργεῖ καί νά καθυστερεῖ κανείς μ’ αὐτούς τούς
προβληματισμούς «τί θά κάνω;», «θά πάω στόν μοναχισμό;», «θά πάω στόν γάμο;»...
καί περνάει ὁ καιρός. Ἄς κάνεις τίς σπουδές σου καί βάλτο αὐτό τό θέμα στό ψυγεῖο.
Ἀργότερα θά ἔχει ὡριμάσει μέσα σου τό θέμα.

«- Γέροντα, εἶπα σέ κάποια κοπέλα: «Ἄν σκέφτεσαι νά παντρευτεῖς, νά μή

σπουδάσεις»16. Κάποια μοναχή προφανῶς τό λέει. Καί ἀπαντάει ὁ Γέροντας:
«- Καί μέχρι νά παντρευτεῖ, τί θά κάνει; Θά πουλάει καραμέλες; Καλύτερα νά
τελειώσει μιά ἐπιστήμη ἤ νά μάθει μιά τέχνη, γιατί κάτι μπορεῖ νά παρουσιασθεῖ στή
ζωή της καί νά τῆς χρειασθοῦν αὐτά πού θά μάθει» 17. Βλέπετε; Ὁ Γέροντας εἶναι
εὐρύ πνεῦμα. Ναί μέν ἡ γυναίκα δέν πρέπει νά ἐργάζεται κανονικά ὅταν εἶναι
μητέρα, αὐτό εἶναι τό φυσιολογικό, νά εἶναι βασίλισσα στό σπίτι, ἀλλά σοῦ λέει, ἐάν
δέν γίνει μητέρα; Δέν ξέρεις τί μπορεῖ νά γίνει... Μπορεῖ νά ἀναγκαστεῖ νά μείνει
στόν κόσμο, νά ἔχει μία ἐργασία.

«Μοῦ εἶπε κάποτε μιά κοπέλα: «Σκέφτομαι τόν Μοναχισμό, ἀλλά συνέχεια ἀλλάζω
γνώμη». «Τί τάξη πᾶς;», τήν ρωτάω. «Δευτέρα λυκείου, μοῦ λέει, ἀλλά δέν θέλω νά
σπουδάσω». «Δέν θέλεις νά σπουδάσεις; τῆς λέω. Τότε νά πῶ στόν πατέρα σου νά
σοῦ ἀγοράσει κατσίκια, νά σοῦ πάρει καί ἕνα τσομπανόσκυλο νά τά φυλάει, νά σοῦ
δώσει καί μιά φλογέρα νά παίζεις καί νά τά βόσκεις. Σοῦ ἀρέσει αὐτό; Κοίταξε νά
σπουδάσεις ἤ νά μάθεις μιά τέχνη»18. Βλέπετε ὁ Γέροντας τίς ἐνθάρρυνε νά
σπουδάσουν.

«Τότε, Γέροντα, μοῦ λέει, ὥσπου νά ἀποφασίσω ἄν γίνω μοναχή ἤ ἄν παντρευτῶ, νά

μένω στό μοναστήρι ὡς προδόκιμη, ὥστε νά μάθω τήν τέχνη τῆς ταπεινοφροσύνης».
«Αὐτήν τήν τέχνη, τῆς λέω, μπορεῖς νά τήν μάθεις καί στό σπίτι σου, ἄν δέχεσαι μέ
χαρά ὅ,τι σοῦ λένε οἱ δικοί σου.

Θά τελειώσεις πρῶτα τό σχολεῖο, θά δώσεις ἐξετάσεις γιά τό πανεπιστήμιο καί, ὅταν

τελειώσεις, θά δοῦμε τί θά κάνεις». «Πέντε χρόνια ὅμως, Γέροντα, δέν εἶναι πάρα
πολλά γιά νά ἀποφασίσω;». «Πολλά εἶναι, ἀλλά τί νά κάνουμε, ἀφοῦ ἀκόμη δέν ἔχεις
κατασταλάξει κάπου;». «Φταίω ἐγώ γι’ αὐτό, ἐπειδή εἶμαι ἀσταθής;», μέ ρωτάει.
«Ὄχι, ἀλλά ἡ ζυγαριά πρός τό παρόν δέν κλίνει οὔτε πρός τό ἕνα μέρος οὔτε πρός τό
ἄλλο»19. Βλέπετε ὁ Γέροντας δέν σπρώχνει, νά τῆς πεῖ, ἔλα στό μοναστήρι. Ἔτσι
πρέπει νά κάνει ὁ πνευματικός, ὁ καθοδηγητής, γιατί μετά, ὅταν θά ἔρθουν οἱ
δυσκολίες, ὁ λογισμός θά πεῖ στήν κοπέλα ἤ στόν νεαρό μοναχό πού πῆγε στό
μοναστήρι, ὅτι φταίει ὁ Γέροντας πού σέ ἔσπρωξε ἐδῶ πέρα καί ὁρίστε τώρα τί
τραβᾶς... Θά πρέπει μόνος του ὁ ἄνθρωπος, ἐντελῶς ἐλεύθερα, νά ἐκλέξει εἴτε τόν

8
μοναχισμό εἴτε τόν γάμο. Οὔτε γιά τόν γάμο μπορεῖ νά πεῖ ὁ πνευματικός, πήγαινε νά
παντρευτεῖς. Γιατί μετά θά πάει ὁ διάβολος μέ τίς πρῶτες δυσκολίες πού θά
ἀναφανοῦν καί θά πεῖ, βλέπεις ὁ Γέροντας φταίει γιά αὐτά πού τραβᾶς πού σέ
ἔσπρωξε σ’ αὐτή τή ζωή.

Ἐρ. : ......................
Ἀπ. : Ὑπάρχει... κι αὐτό ὑπάρχει, προδόκιμος... ἕνας πού δέν ἔχει ἐνταχθεῖ ἀκόμα
πλήρως ὡς δόκιμος στό μοναστήρι, μιά προκαταρκτική ἄς ποῦμε φάση ζωῆς.
Ὅταν λοιπόν δέν γέρνει ἡ ζυγαριά ἀποφασιστικά πρός τό ἕνα ἤ πρός τό ἄλλο μέρος,
δηλαδή εἴτε πρός τόν μοναχισμό εἴτε πρός τόν γάμο, θά πρέπει νά περιμένουμε.
Ἀλλά περιμένοντας, λέει ὁ Γέροντας, μή χάνεις τόν καιρό σου, σπούδασε, μάθε μιά
τέχνη, πάρε ἕνα χαρτί, ἕνα πτυχίο, γιατί δέν ξέρεις τί θά γίνει μετά. Ὁπότε καλό εἶναι
νά ἔχεις ἕνα ἐφόδιο μαζί σου.

«Σέ τέτοιες περιπτώσεις», ὅταν δέν ἔχει ἀκόμα ξεκαθαρίσει ὁ ἄνθρωπος τί θέλει νά
κάνει στή ζωή του, ποιό δρόμο νά πάρει, τοῦ μοναχισμοῦ ἤ τοῦ γάμου, «νά
τονίζουμε στά παιδιά νά προσέξουν νά μή χάνουν ἄσκοπα τόν χρόνο τους. Νά
ζήσουν ὅσο πιό πνευματικά γίνεται στήν διάρκεια τῶν σπουδῶν τους» 20. Ἡ
καλύτερη βάση γιά ὁτιδήποτε κάνουν μετά, εἴτε πᾶνε στό μοναστήρι εἴτε πᾶνε στόν
γάμο. Ἄν ζήσουν πνευματικά τά χρόνια τῆς νεότητας, ἔχουν τίς προϋποθέσεις νά
πετύχουν καί στό ἕνα καί στό ἄλλο, ὅπου κι ἄν θελήσουν νά πᾶνε.

«Νά ζήσουν», λοιπόν, «ὅσο πιό πνευματικά γίνεται στήν διάρκεια τῶν σπουδῶν
τους, νά πάρουν σύντομα τό πτυχίο τους, πού εἶναι ἀπαραίτητο, καί ὕστερα ἔχει ὁ
Θεός. Στό διάστημα νά βροῦν ἕναν καλό Πνευματικό νά τούς βοηθάει, γιά νά μήν
ἐνθουσιάζονται εὔκολα μέ τήν μιά ζωή ἤ μέ τήν ἄλλη, ἀλλά καί νά μήν ἀπελπίζονται.
Νά κάνουν ὑπομονή νά τελειώσουν τίς σπουδές τους καί τότε θά μποροῦν νά
ἀποφασίσουν, ὥριμα πλέον καί μέ τίς περισσότερες προϋποθέσεις πού θά ἔχουν, γιά
τήν μιά ἤ γιά τήν ἄλλη ζωή, καί νά κάνουν ὅ,τι νομίζουν καλύτερο εἰς δόξαν
Θεοῦ»21. Βλέπετε καί ὁ ρόλος τοῦ Πνευματικοῦ εἶναι πολύ λεπτός. Ἀπό τή μιά
πρέπει νά βοηθήσει τό πνευματικό του παιδί νά μήν ἀπελπιστεῖ, νά μήν
ἀπογοητευτεῖ, καί ἀπό τήν ἄλλη νά τό στηρίξει. Ἀλλά τήν τελική ἀπόφαση νά τήν
πάρει τό ἴδιο τό παιδί. Νά μήν τό σπρώξει κάπου, γιατί σᾶς εἶπα, μετά θά γίνει
πειρασμός, θά τό ἐκμεταλλευτεῖ ὁ πονηρός.

«Ἔτσι πού εἶναι σήμερα ὁ κόσμος, ὅσο ὡριμάζουν, τόσο καλύτερα εἶναι» 22. Τό λέει
ὁ Γέροντας καί γιά τούς ὑποψήφιους μοναχούς καί γιά τούς ὑποψήφιους ἐγγάμους.
Αὐτό βέβαια δέν ἀναιρεῖ τό «μικρός παντρέψου ἤ μικρός καλογερέψου», τό ὁποῖο
εἶναι πολύ σοφό καί ἰσχύει. Ἀλλά θά πρέπει κανείς νά ἔχει καί μία ὡριμότητα, νά μήν
πάει ἐπιπόλαια στόν γάμο ἤ στόν μοναχισμό. Νά ξέρει αὐτό τό βασικό πράγμα ὅτι
πορεύεται πρός τόν σταυρό. Μᾶλλον, ἀνεβαίνει στόν σταυρό του καί ὁ σταυρός εἶναι
ἡ ἐκκοπή τοῦ θελήματος, εἶναι ἡ ὑπακοή, ὁ ὁποῖος ζητιέται καί στούς δύο δρόμους.
Στόν μοναχισμό θά κάνεις ὑπακοή στόν Γέροντα καί σέ ὅλους τούς ἀδελφούς, στόν

9
γάμο θά κάνεις ὑπακοή στή σύζυγό σου καί σέ ὅλους πάλι, ἐκτός ἁμαρτίας. Αὐτός
εἶναι ὁ σταυρός, ὁ ὁποῖος μετά σέ βγάζει στήν ἀνάσταση. Δέν πορευόμαστε σέ μιά
ζωή ἄνεσης καί καλοπέρασης οὔτε στόν γάμο οὔτε στόν μοναχισμό, ἀλλά σέ μιά ζωή
σταυρική. Συσταυρωνόμαστε μέ τόν Χριστό γιά νά συναναστηθοῦμε.
«Ξέρετε τί παρατράγουδα συμβαίνουν; Ἰδίως ὅταν κάποιος ἔχει ἐνθουσιασμό, πρέπει
πολύ νά προσέχει νά μήν παίρνει ἀνώριμες ἀποφάσεις» 23, βιαστικές, ἐπιπόλαιες,
ἀποφάσεις τῆς στιγμῆς ἀπό ἕναν ἐνθουσιασμό τῆς στιγμῆς, ὁ ὁποῖος μετά, ὅταν θά
φύγει, ὁ ἄνθρωπος θά πεῖ τί κάνω τώρα;... καί θά πέσει ἀπ’ τά σύννεφα.
«- Γέροντα, ὑπάρχουν παιδιά πού δέν ἔχουν ὄρεξη νά διαβάσουν τά μαθήματά τους,
γιατί προτιμοῦν τήν πνευματική μελέτη καί τήν προσευχή.
– Ὄχι, νά μήν ἀφήνουν τό διάβασμα. Ἄς διαβάζουν παράλληλα μέ τά μαθήματά
τους κάτι δυνατό ἀπό κάποιο πατερικό βιβλίο, ἄς προσεύχονται λίγο, ἄς κάνουν
καμιά μετάνοια, γιά νά συντηροῦνται λίγο πνευματικά» 24, ἀλλά νά μήν ἀφήνουν τό
διάβασμα.

«Ὅταν ἔχουν πολύ διάβασμα, μποροῦν νά κάνουν διαλείμματα καί νά λένε τήν εὐχή
ἤ νά ψάλλουν», γιά νά ξεκουράζεται λίγο ὁ νοῦς τους. «Γιατί, ἄν θέλουν νά κάνουν
κάτι ἄλλο πού εἶναι γιά ἀργότερα, οὔτε ἐκεῖνο θά μποροῦν νά τό κάνουν σωστά,
ἐπειδή θά σκέφτονται τό διάβασμα, οὔτε στίς σπουδές τους θά προχωροῦν, καί
τελικά δέν θά κάνουν τίποτε»25. Αὐτό πού εἶναι γιά ἀργότερα, οἱ πολλές προσευχές,
οἱ πολλές πνευματικές μελέτες, ἄστο γιά ἀργότερα. Κάνε πρῶτα αὐτό πού εἶναι
μπροστά σου, ἐφόσον τώρα εἶσαι στό πανεπιστήμιο καί σπουδάζεις ἄς ποῦμε,
τέλειωσε αὐτό καί μετά θά κάνεις τίς πολλές προσευχές καί τίς πολλές μελέτες. Μή
βιάζεσαι νά κάνεις πρωθύστερα πράγματα. Κι αὐτό εἶναι σοφό πού λέει ὁ Γέροντας.
Τό ἴδιο γίνεται καί μέ τόν γάμο, ἔτσι; Βιάζονται οἱ ἄνθρωποι καί κάνουν πρωθύστερα
πράγματα. Αὐτά πού πρέπει νά κάνουν μέσα στόν γάμο τά κάνουν πρίν τόν γάμο καί
εἶναι καταστροφικό. Μετά θέλουν νά κάνουν παιδί ἄς ποῦμε καί δέν μποροῦν νά
κάνουν παιδί. Τότε πού δέν ἔπρεπε νά κάνουν, συνέλαβαν καί ἔκαναν καί ἔκτρωση
πολλές φορές... Κάνουν καί φόνους δηλαδή οἱ ἄνθρωποι, ὅταν γίνεται σέ ἡλικία πού
δέν εἶναι ἡλικία γάμου καί γίνεται διπλό ἔγκλημα καί πορνεία καί φόνος.

Ἐρ. : ......................
Ἀπ. : Ὁ Γέροντας ἐννοεῖ νά μήν ἀφήνουν τό κύριο ἔργο τους... Βέβαια πάντα τό
κύριο ἔργο μας εἶναι ὁ Θεός! Ἀλλά τό προκείμενο, τήν μελέτη, καί αὐτή γιά τόν Θεό
τήν κάνουμε. Ἄς κάνουν, λέει, τό κοντινό τους, τό τωρινό, νά τό τελειώσουν αὐτό
καί μετά θά ἔχουν καιρό νά κάνουν πολλές προσευχές καί πολλές μελέτες.
Ὅπως ὅταν εἶχε πάει στό νοσοκομεῖο ὁ Γέροντας Παΐσιος, γιατί εἶχε πάθηση στούς
πνεύμονες καί δίπλα του ἦταν ἕνας ἄλλος μοναχός, ὁ ὁποῖος κι αὐτός εἶχε πάθηση
στούς πνεύμονες, φυματίωση, πολύ βαριά κατάσταση. Ἡ φυματίωση θέλει 8-9 μῆνες
νά παίρνεις θεραπεία γιά νά θεραπευτεῖ καί φέρνει πολλή ἐξάντληση, πρέπει νά τρῶς
καλά καί νά ξεκουράζεσαι. Αὐτός ὁ μοναχός ἔκανε τόν κανόνα του. Σοῦ λέει, ἐγώ
μοναχός εἶμαι, τί, δέν θά κάνω τόν κανόνα μου;.. Καί τοῦ λέει ὁ γερο-Παΐσιος, μήν

10
κάνεις κανόνα, ἐδῶ ἤρθαμε γιά νά φύγουμε... ὄχι γιά νά μείνουμε! Δέν θά περάσουμε
ὅλη μας τή ζωή στό νοσοκομεῖο... νά γίνουμε καλά καί νά φύγουμε. Κάτσε τώρα νά
γίνεις καλά, νά θεραπευτεῖ τό σῶμα σου καί μετά θά κάνεις ὅσους κανόνες θέλεις.
Πολύ καλά τοῦ ἔλεγε. Δηλαδή, νά κάνουμε αὐτό πού εἶναι τό ἄμεσο, τό ἐπεῖγον,
χωρίς φυσικά νά ξεχνᾶμε ὅτι τό κάνουμε γιά τόν Θεό κι αὐτό, καί μετά κάνουμε καί
τά ὑπόλοιπα. Ἄν θέλεις νά κάνεις κάτι πού εἶναι γιά ἀργότερα, θά χάσεις καί τό τώρα
καί τό μετά.

«Ἐνῶ, ἄν διαβάζουν, θά πάρουν γρήγορα τό πτυχίο τους καί μετά θά κάνουν αὐτό
πού θέλουν» θά πᾶνε στό μοναστήρι καί θά εἶναι κύριοι... «Ἐγώ, ὅταν ἤμουν στό
Σανατόριο», τό 1966 εἶχε πάει στό Σανατόριο γιά τούς πνεύμονες, «γιά λίγες μέρες
οὔτε κομποσχοίνια οὔτε μετάνοιες οὔτε νηστεῖες ἔκανα», πού ὁ Γέροντας Παΐσιος
ἦταν πάρα πολύ αὐστηρός στόν ἑαυτό του. Δέν παρέλειπε κανόνες,
τίποτα... «Ἔτρωγα ὅ,τι μοῦ ἔδιναν». Εἴδατε τήν διάκριση τοῦ σοφοῦ ἀνθρώπου; «Νά
βοηθήσω τώρα λίγο τούς γιατρούς, ἔλεγα, γιά νά μέ βοηθήσουν κι ἐκεῖνοι νά γίνω
καλά, καί ὕστερα θά κάνω αὐτό πού θέλω» 26, τήν νηστεία καί ὅλα αὐτά. Ὅταν ἔχεις
ὑγεία, μπορεῖς νά κάνεις νηστεία. Ὅταν εἶσαι ἄρρωστος, τί νηστεία νά κάνεις; Τί
μετάνοιες νά κάνεις, ὅταν δέν μπορεῖς νά σταθεῖς στά πόδια σου;

«Ἔρχονται παιδιά καί μοῦ παραπονοῦνται ὅτι οἱ γονεῖς τους τά ζορίζουν πολύ γιά νά
διαβάσουν. Ἄν τά ζορίσω καί ἐγώ, δέν θά τά βοηθήσω. Γιά νά καταλάβουν ὅτι
πρέπει νά μήν ἀφήνουν τό διαβασμά τους, τούς λέω παραδείγματα ἀπό παιδιά πού
δέν διάβαζαν καί ταλαιπωρήθηκαν, καί ἀπό παιδιά πού πρόκοψαν ἐπειδή
διάβαζαν»27. Ὁ Γέροντας ἔχει διάκριση. Δέν τούς τό λέει ἀμέσως, ὅτι καλά σᾶς λένε
οἱ γονεῖς... Εἶναι πού εἶναι ζορισμένα, νά τούς πεῖ καί ὁ Γέροντας, καλά σᾶς κάνουνε
καί σᾶς λένε ἔτσι. Δέν τά βοηθᾶς. Ἀλλά δέν τούς λέει καί μή διαβάζετε. Τούς τό λέει
μέ πλάγιο τρόπο. Προσέξτε, νά διαβάζετε...

«Νά, θυμᾶμαι μιά περίπτωση: Ἦταν σέ μιά πόλη δύο γειτονόπουλα. Ὁ ἕνας ἦταν
πανέξυπνος. Μέ λίγο διάβασμα ἔπαιρνε συνέχεια ἄριστα, ἀπό τό δημοτικό ὥς τό
γυμνάσιο». Αὐτός ἦταν πανέξυπνος. «Ὁ ἄλλος μέ λιγότερο μυαλό καί μέ πολλή
ἐπιμέλεια τόν ἀκολουθοῦσε». Εἶχε πολλή ἐπιμέλεια, φροντίδα. «Τελικά ὁ πρῶτος,
μόλις τελείωσε τήν πρώτη λυκείου, ἔμπλεξε μέ παρέες, ἄφησε τό σχολεῖο, καί τελικά
ἀναγκάστηκε νά ἐργαστεῖ σέ μιά ἐπιχείρηση ὡς καθαριστής. Παντρεύτηκε κιόλας,
ἀπέκτησε καί δύο παιδιά, καί δύσκολα τά ἔβγαζε πέρα». Ὅλα μαζί... «Ὁ ἄλλος
τελείωσε τήν νομική, πῆγε καί στήν Εὐρώπη γιά ἀνώτατες σπουδές καί πῆρε πτυχίο
γιά ἐπιχειρήσεις.

Μιά μέρα στήν ἐπιχείρηση πού ἐργαζόταν ὁ πρῶτος περίμεναν νέο διευθυντή. Ὅλοι
ἔλεγαν ὅτι ἔχει ἀνώτερη μόρφωση. Καί τελικά ὁ νέος διεθυντής ἦταν ἐκεῖνος ὁ
συμμαθητής του!», ὁ ὁποῖος τόσα χρόνια στό σχολεῖο ἦταν κατώτερος διανοητικά,
δέν ἦταν πολύ ἔξυπνος, ἀλλά ἦταν πολύ ἐπιμελής, διάβαζε. «Μόλις τόν εἶδε, τόν
γνώρισε. Τόν ἔπιασε τέτοια ἀπελπισία, πού ἔκανε δύο-τρεῖς ἀπόπειρες

11
αὐτοκτονίας»28. Φοβερός ἐγωισμός! Ἀντί νά ταπεινωθεῖ, ἔπαθε σόκ ἐγωισμοῦ καί
ἤθελε νά αὐτοκτονήσει. Βλέπετε τί κάνει ὁ διάβολος!

«Κάποιος τοῦ εἶπε νά ἔρθει στό Ἅγιον Ὄρος νά μέ βρεῖ. Ἀφοῦ μοῦ μίλησε γιά τήν
ζωή του, μοῦ λέει πάνω στήν συζήτηση: «Ἀκοῦς ἐκεῖ, νά ἔχω αὐτόν διευθυντή!».
Τοῦ δίνω τότε ἕνα ξεσκόνισμα γερό. «Βρέ, τοῦ λέω, ἐσύ θά γινόσουν ἀνώτερος ἀπό
αὐτόν. Θά περνοοῦσες κι ἐσύ καλά καί τά παιδιά σου καλά καί θά ἔκανες καί
καλοσύνες! Δέν φθάνει πού ἔγινες αἰτία καί ταλαιπωρεῖται ἡ οἰκογένειά σου, τώρα
θέλεις νά αὐτοκτονήσεις, γιά νά τούς δώσεις τήν χαριστική βολή καί νά μείνουν
ὀρφανά τά παιδιά σου; Ἐσένα δέν σέ λυπᾶμαι, γιατί ἀπό τό κεφάλι σου ἔπαθες ὅ,τι
ἔπαθες· τά παιδιά σου λυπᾶμαι. Τό καταλαβαίνεις; Κοίταξε τώρα νά κάνεις ὑπομονή
καί πιστεύω ὅτι μέ τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ καί ὁ νέος διευθυντής θά σοῦ φερθεῖ καλά.
Μπορεῖ νά σέ βάλει καί σέ καλύτερη θέση. Καί ἄν τυχόν δέν ἀναπαυθεῖς, νά βρεῖς
μιά ἄλλη δουλειά. Νά μήν ἀφήσεις τά παιδιά σου στόν δρόμο». Ἔτσι
συμμαζεύτηκε»29. Βλέπετε πόσο πλανάει ὁ διάβολος τόν ἄνθρωπο, ὁ ἐγωισμός
δηλαδή πού εἶναι κρυμμένος ἀπό πίσω! Ἀντί νά ταπεινωθεῖ καί νά πεῖ, ναί, καλά νά
πάθω.. ἄν διάβαζα κι ἐγώ, μέ τό λίγο διάβασμα πού θά ἔκανα, θά προχωροῦσα πιό
πολύ ἀπ’ αὐτόν... ἐκεῖνος μέ πολύ διάβασμα κατάφερε αὐτό πού κατάφερε... Πολύ
κατώτερος ἤτανε διανοητικά κι ὅμως τόν ξεπέρασε στήν πορεία. Εἶναι ὅπως ὁ μύθος
μέ τόν λαγό καί τή χελώνα. Τό ξέρετε... Ἡ χελώνα πήγαινε ἀργά καί σταθερά, ὁ
λαγός λέει ἔχω καιρό.. καί στό τέλος, δέν ἔκανε τίποτα.

«Γι’ αὐτό λέω, ἄν τά παιδά πού σπουδάζουν διαβάσουν καί κουραστοῦν λίγο στήν
διάρκεια τῶν σπουδῶν τους, δέν θά χρωστοῦν μαθήματα, θά τελειώσουν γρήγορα καί
δέν θά ἔχουν ἀργότερα στεναχώριες. Βλέπω πώς ὅσα παιδιά χρωστοῦν μαθήματα
κατά τήν διάρκεια τῶν σπουδῶν τους, ὅταν τελειώσουν καί διορισθοῦν, πάλι
χρωστοῦν στόν ἕναν, στόν ἄλλον, καί ἔχουν ὅλο προβλήματα» 30. Μαθαίνουν νά
χρωστᾶνε! Βλέπετε; Κανείς πρέπει νά προσέχει ὅλη του τή ζωή. Μή λέει, ἀργότερα
θά διορθωθῶ... Τώρα, ἐφόσον βλέπεις ὅτι αὐτό πού κάνεις εἶναι λάθος, διόρθωσέ το.
Γιατί νά μάθεις μιά ζωή τεμπέλικη στό πανεπιστήμιο καί νά μήν εἶσαι ἐπιμελής; Νά
περνᾶς ὅλα τά μαθήματα μέ τήν πρώτη περίοδο ἤ ἄντε νά σοῦ μείνουνε καί ἕνα-δυό
γιά τήν δεύτερη καί νά μήν χρωστᾶς, γιατί μετά μαθαίνεις σ’ ὅλη σου τή ζωή νά
χρωστᾶς καί νά ἔχεις ἀτακτοποίητες ὑποθέσεις.

«- Γέροντα, ἄν ἕνας νέος ἔχει κάποια ἐνδιαφέρουσα γνωριμία κατά τήν διάρκεια τῶν
σπουδῶν του, συμφέρει νά δημιουργήσει οἰκογένεια, ἐνῶ ἀκόμη σπουδάζει;
- Νομίζω, ὅσο καλή καί ἄν εἶναι ἡ γνωριμία, θά εἶναι εἰς βάρος τῶν σπουδῶν του.
Ἀκόμη κι ἄν βρεῖ τήν καλύτερη σύντροφο καί παντρευτεῖ, θά εἶναι μιά ταλαιπωρία
καί γιά τήν γυναίκα του καί γιά τά παιδιά του. Καλύτερα ἄς συγκεντρώσει ὅλες τίς
ψυχικές καί σωματικές του δυνάμεις στή ἐπιστήμη του, γιά νά τελειώσει ξεκούραστα
τίς σπουδές του, καί ὕστερα τακτοποιεῖ αὐτό τό θέμα. Γιατί, ἄν ἔχει τίς δυνάμεις του
σκορπισμένες, θά εἶναι συνέχεια ψυχικά καί σωματικά τσακισμένος» 31.

12
Ὄντως, ὅταν κανείς πάει νά κάνει πολλά, στό τέλος χάνει καί τά λίγα. Βέβαια αὐτό
δέν εἶναι κανόνας. Ὑπάρχουν καί ἐξαιρέσεις, ὑπάρχουν καί παιδιά πού τά
καταφέρνουν. Ἀλλά ὁπωσδήποτε εἶναι μιά ταλαιπωρία καί ἔχει δίκαιο ὁ Γέροντας.
Καλό εἶναι κανείς αὐτό τό θέμα νά τό βάζει στό ψυγεῖο καί ἀργότερα νά ἔρθει κι
αὐτό νά τακτοποιηθεῖ μέ τή σειρά του. Πολλοί, δυστυχῶς, ἀρχίζουνε τήν σχέση,
ὅπως σᾶς εἶπα, ἀπό πολύ νωρίς, ἀπό τό πρῶτο ἔτος ἴσως καί μετά πολύ δύσκολα
συγκρατοῦνται νά μήν ἁμαρτήσουν καί καταστρέφονται ἠθικά. Αὐτό εἶναι ὅ,τι
χειρότερο γιά τήν οἰκογενειακή ζωή πού θά ἀκολουθήσει. Ὅταν κανείς φτάσει στόν
γάμο ἠθικά κατεστραμμένος, δέν παίρνει τήν εὐλογία καί τή χάρη τοῦ Θεοῦ, πού
χρειάζεται γιά νά στερεώσει τόν γάμο του πνευματικά.

Ξέρετε, ἡ ἔννοια τῶν στεφάνων αὐτή εἶναι. Γιατί στεφανώνονται οἱ ἄνθρωποι πού
ἔρχονται εἰς γάμου κονωνία; Διότι ὑποτίθεται ὅτι φτάσανε στόν γάμο νικητές, στό
θέμα τῆς ἁγνότητας, τῆς καθαρότητας, καί δέν τούς παρέσυρε ἡ ἁμαρτία, ἡ ἡδονή.
Γι’ αὐτό τούς στεφανώνει ἡ Ἐκκλησία. Καί ἡ ἁγνότητα πρό τοῦ γάμου εἶναι ἡ
καλύτερη ἐγγύηση τοῦ γάμου. Ὅταν κανείς ἀγωνίζεται μέ συνέπεια καί σωστά πρίν
τόν γάμο, θά συνεχίσει καί μέσα στόν γάμο νά τηρεῖ τίς ἐντολές. Ὅταν κανείς
ξεκινάει τόν γάμο, τή ζωή τήν οἰκογενειακή ἔχοντας καταστρατηγήσει τίς ἐντολές
τοῦ Θεοῦ, μετά τί εὐλογία νά τοῦ δώσει ὁ Θεός; Ἀπ’ τή μιά σέ βρίζω, σέ χτυπάω, σέ
προδίδω κι ἀπ’ τήν ἄλλη σοῦ λέω βοήθησέ με. Αὐτό κάνουμε, ὅταν πᾶμε σέ ἕνα
τέτοιο μυστήριο κατεστραμμένοι πνευματικά, ἠθικά. Πῶς νά μείνει τό Ἅγιο Πνεῦμα
σέ τέτοιους ἀνθρώπους; Ἐπειδή εἶναι ἀμετανόητοι. Θά πεῖς: Δέν παίρνουν χάρη
αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ἀφοῦ πᾶνε στήν Ἐκκλησία; Ἔ... πόση χάρη παίρνει ἕνας πού πάει
καί κοινωνάει ἀνεξομολόγητος καί ἀμετανόητος; Παίρνει χάρη; Τό πιό πιθανό εἶναι
ὅτι παίρνει κατάκριμα. Δηλαδή παίρνει ἕνα ἀκόμα δικαίωμα ὁ πονηρός γιά νά τόν
βασανίσει, νά τόν ταλαιπωρήσει. Τό ἴδιο καί στόν γάμο. Γι’ αὐτό καί στήν πράξη
φανερώνεται αὐτή ἡ ἀπαξίωση τοῦ Θεοῦ. Ὁ τρόπος πού πᾶνε οἱ ἄνθρωποι ἐκεῖ ἄς
ποῦμε, ἀναίσχυντα ντύνονται, φέρονται... πῶς δέν προσεύχονται, πῶς δέν
καταλαβαίνουν τίποτε ἀπ’ ὅ,τι γίνεται ἐκεῖ πέρα.. Αὐτό τί νομίζετε; Εἶναι μιά
ἀπόδειξη ὅτι λείπει ὁ Θεός ἀπό αὐτούς τούς ἀνθρώπους, λείπει ἡ Χάρις καί γι’ αὐτό
στέκονται ἔτσι σάν κούτσουρα αὐτοί πού πᾶνε ἐκεῖ. Καί ὅλο αὐτό εἶναι ἀποτέλεσμα
τῆς μή καλῆς ζωῆς πρίν τόν γάμο, πρίν τό μυστήριο. Δέν εἶναι μιά μαγική τελετή,
ὅπως τό ἔχουμε καταντήσει. Ἤ μιά φολκλορική τελετή... νά βγάλουμε φωτογραφίες,
νά πᾶμε καί στά τείχη... κι αὐτό εἶναι ὁ γάμος! Δέν εἶναι αὐτό.

Ὁ γάμος εἶναι μέγα μυστήριο, πού καλεῖσαι νά εἰκονίσεις τήν Ἁγία Τριάδα. Ὅπως ἡ
Ἁγία Τριάδα εἶναι τρία πρόσωπα καί εἶναι ἕνα, ἕνας Θεός, ἔχουν αὐτή τήν τέλεια
ἑνότητα ἀγάπης, ἔτσι καί οἱ ἄνθρωποι πού ἔρχονται εἰς γάμου κοινωνίαν. Εἶναι δύο,
ἀλλά πρέπει νά εἶναι ἕνας. Ἔτσι καί στόν μοναχισμό. Εἶστε ἐσύ καί ὁ Γέροντας δύο,
ἀλλά πρέπει νά εἶστε ἕνας, πρέπει νά ὑπάρξει αὐτή ἡ πλήρης ταύτιση. Αὐτό πού λέει
ὁ Γέροντας Πορφύριος πολύ ὡραῖα, ὅτι ἐγώ ἀνέπνεα τούς Γεροντάδες μου, ἐγώ
ζοῦσα μέσα στήν ψυχή τους καί αὐτοί μέσα στήν ψυχή μου. Αὐτή ἡ πολλή ἀγάπη, ἡ
ἐν Χριστῷ, εἶναι πού σέ κάνει νά παίρνεις τά χαρίσματα τοῦ Γέροντά σου, νά

13
κοινωνεῖς στά πνευματικά του χαρίσματα, στόν πνευματικό του πλοῦτο. Αὐτό εἶναι
πού λέμε πῆρε τήν εὐχή τοῦ Γέροντά του, πῆρε τά χαρίσματα τοῦ Γέροντά του ὁ
καλός ὑποτακτικός, αὐτός δηλαδή πού ἀπό ἀγάπη εἶναι δίπλα στόν Γέροντά του καί
ταυτίζεται μέ τόν Γέροντά του καί οὐσιαστικά ταυτίζεται μέ τόν Χριστό, γιατί ὁ
Γέροντας εἶναι ὁ ὁρατός Χριστός.

Κατ’ ἀναλογία καί μέσα στήν οἰκογένεια, ὁ ἕνας παίρνει τά χαρίσματα τοῦ ἄλλου,
ὅταν ζοῦνε καί οἱ δύο ἐν Χριστῷ. Γιατί τό Ἅγιο Πνεῦμα δίνει ἄλλα χαρίσματα στόν
ἕναν καί ἄλλα στόν ἄλλον. Ἀλλά μέσα στήν ἕνωση αὐτή, τήν ἐν Χριστῷ, ὁ ἕνας
κοινωνεῖ στά χαρίσματα τοῦ ἄλλου. Καί ἔλεγε ὁ Γέροντας Παΐσιος, ἰδίως αὐτοί πού
παντρεύονται νωρίς, πολλές φορές καί ἐξωτερικά ἔχουνε τίς ἴδιες συμπεριφορές,
ὅπως μιλάει ὁ ἕνας μιλάει καί ὁ ἄλλος. Ὅσοι παντρεύονται μικροί δηλαδή καί
ἑνώνονται ἐν Χριστῷ, ὅπως συμπεριφέρεται ὁ ἕνας συμπεριφέρεται καί ὁ ἄλλος.
Ὑπάρχει μιά τέτοια ταύτιση ὄχι μόνο στίς ψυχές ἀλλά καί στίς συνήθειες τίς
ἐξωτερικές.

Τό ἴδιο καί μέ τόν Γέροντα καί τόν ὑποτακτικό. Ὅταν ὑπάρχει αὐτή ἡ ἕνωση ἡ ἐν
Χριστῷ, παίρνεις καί τίς ἐξωτερικές συνήθειες πολλές φορές καί τόν τρόπο πού
μιλάει ὁ Γέροντας καί ὅλα αὐτά καί ὑπάρχει αὐτή ἡ πλήρης ταύτιση. Καί αὐτό,
ξέρετε, εἶναι ὁ παράδεισος στή γῆ, αὐτή ἡ ἁρμονία, ἡ ταύτιση τῶν θελημάτων. Αὐτό
εἶναι ὁ παράδεισος στή γῆ. Ἐνῶ ἡ κόλαση στή γῆ εἶναι ἀκριβῶς τό ἀντίθετο, ὁ
καθένας νά ἔχει τό δικό του θέλημα. Αὐτό πού ζοῦνε οἱ περισσότερες οἰκογένειες
σήμερα καί ζοῦνε μιά ζωή κολασμένη. Γιατί ὅταν εἶσαι μέσα στά νεῦρα, μέσα στήν
ταραχή, μέσα στήν σύγχυση, μέσα στό ἀλληλοβρύσιμο πού ὑπάρχει στήν οἰκογένεια
καί στήν ἀλληλοαπαξίωση πού ὑπάρχει, τί εἶναι ὅλο αὐτό; Κόλαση δέν εἶναι; Καί
ἀπό ποῦ ξεκινάει; Ξεκινάει ἀπό τό ἴδιον θέλημα. Ὁ καθένας ἔχει τό δικό του θέλημα,
τίς δικές του σκέψεις, τίς δικές του ἀποφάσεις. Δέν ὑπάρχει ταύτιση, γιατί δέν
ὑπάρχει ἐν Χριστῷ ζωή, ὥστε καί οἱ δυό νά ἔχουν τό θέλημα τοῦ Χριστοῦ, ὁπότε νά
ταυτίζονται καί μεταξύ τους μετά, νά ἔχουν τό ἴδιο θέλημα καί μεταξύ τους.
Γι’ αὐτό βλέπετε ὁ Γέροντας πολύ σοφά λέει, θέλεις νά πετύχεις στόν γάμο σου;
Κάνε πνευματική ζωή πρίν τόν γάμο καί θά σοῦ δώσει ὁ Θεός καί μιά γυναίκα πού
κάνει κι αὐτή πνευματική ζωή νά δεῖς πῶς θά ταιριάξετε. Ἀμέσως θά ταιριάξετε. Θά
εἶναι σάν νά γνωρίζεστε χρόνια καί θά ταυτιστεῖτε.

Τό ἴδιο καί στόν μοναχισμό. Μόλις πᾶς σ’ ἕνα μοναστήρι, δέν χρειάζεται νά βάλεις
τήν λογική. Θά ταυτιστεῖς κατευθείαν μέ τόν Γέροντα. Ὅταν ζεῖς πνευματική ζωή, θά
καταλάβεις ὅτι εἶσαι σέ πνευματικό μοναστήρι ἀπό τήν ταύτιση τῶν θελημάτων. Κι
ἄν δέν εἶναι πνευματικό μοναστήρι, πάλι θά τό καταλάβεις ἀμέσως καί θά σηκωθεῖς
νά φύγεις. Δέν θά ὑπάρχει ταύτιση στό θέλημα, θά βρεῖς ἀνθρώπους πού δέν ἔχουν
τό θέλημα τοῦ Χριστοῦ, ὁπότε δέν ταιριάζεις, δέν κολλᾶς.

Τό ἴδιο μετά γίνεται εὔκολη καί ἡ ἐκλογή τῆς συζύγου. Ὅταν ζεῖς πνευματικά, ὁ
ἄνθρωπος πού θά ἔρθει πλησίον σου νά τόν γνωρίσεις, ἀμέσως θά τόν καταλάβεις,

14
γιατί θά ὑπάρχει αὐτή ἡ ταύτιση στά θελήματα. Ὅ,τι θέλεις ἐσύ, θά θέλει καί ὁ
ἄλλος, γιατί καί οἱ δύο θά θέλετε τοῦ Χριστοῦ. Ὁπότε, ὑπάρχει ταύτιση σέ ὅλα. Καί
τό ἀντίθετο. Ἄν δέν εἶναι τοῦ Χριστοῦ ὁ ἄλλος, ἀμέσως θά φανεῖ. Δέν θά ταυτιστεῖ
στά θελήματα μέ τά δικά σου, γιατί δέν θά ταυτίζεται μέ τά θελήματα τοῦ Χριστοῦ.

Ἀρχ. Σάββας Ἀγιορείτης

https://hristospanagia3.blogspot.gr/

1 Ἀποκ. 22,13.
2 Γέροντος Παϊσίου Ἀγιορείτου, Λόγοι Δ΄, Πνευματική Ἀφύπνιση, Ἱ. Ἡσυχ.
«Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος», Σουρωτή Θεσσαλονίκης (στό ἐξῆς: Ἁγίου
Παϊσίου, Πνευματική Ἀφύπνιση).
3 Ἁγίου Παϊσίου, Πνευματική Ἀφύπνιση.
4 Ὅ. π.
5 Ὅ. π.
6 Ὅ. π.
7 Ὅ. π.
8 Ὅ. π.
9 Ὅ. π.
10 Ὅ. π.
11 Ὅ. π.
12 Ὅ. π.
13 Ὅ. π.
14 Ὅ. π.
15 Ὅ. π.
16 Ὅ. π.
17 Ὅ. π.
18 Ὅ. π.
19 Ὅ. π.
20 Ὅ. π.
21 Ὅ. π.
22 Ὅ. π.
23 Ὅ. π.
24 Ὅ. π.
25 Ὅ. π.
26 Ὅ. π.
27 Ὅ. π.
28 Ὅ. π.
29 Ὅ. π.
30 Ὅ. π.
31 Ὅ. π.

15
 Ὁ σκοπός τοῦ γάμου
Εὐχαριστῶ τόν Πανάγιο Τριαδικό Θεό πού μέ ἀξιώνει πάλι νά εἶμαι κοντά σας.
Εὐχαριστῶ τόν Σεβασμιώτατο μητροπολίτη σας, τόν κ. κ. Γεώργιο καί καθηκόντως
καί τόν δικό μου σεβαστό μητροπολίτη, τόν κ.κ. Ίωήλ, καθώς καί ὅλους ἐσᾶς πού
ἤρθατε ἀπόψε, παρόλο τό ψύχος. Τό θέμα σήμερα ἦταν γενικῶς γύρω ἀπό τήν
οἰκογένεια, ἀλλά σκέφτηκα νά ἐπικεντρωθοῦμε καί νά μιλήσουμε γιά τόν σκοπό τοῦ
γάμου ὡς μία ἀφορμή γιά προβληματισμό καί γιά τή συζήτηση πού, ὅπως ἔχει
ἀνακοινωθεῖ, θά ἀκολουθήσει μετά.

Πρέπει βεβαίως νά ποῦμε ὅτι ὁ γάμος εἶναι μυστήριο μέγα. «Ἐγώ δέ λέγω», λέει ὁ
Ἀπόστολος Παῦλος, «εἰς Χριστόν καί εἰς τήν ἐκκλησίαν»1. Δηλαδή ἡ σχέση τοῦ
ἄνδρα καί τῆς γυναίκας μέσα στόν γάμο εἰκονίζει τή σχέση τοῦ Χριστοῦ μέ τήν
Ἐκκλησία. Λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὅτι, ὅπως ὁ Χριστός μας θυσιάστηκε γιά τήν
Ἐκκλησία κατά τόν ἴδιο τρόπο θά πρέπει καί ὁ ἄνδρας νά θυσιάζεται γιά τήν
γυναίκα, τή σύζυγό του.

– Ποιός εἶναι ὁ σκοπός τοῦ γάμου;

Θά πρέπει νά ποῦμε ἐξαρχῆς τόν σκοπό τοῦ γάμου. Εἶναι ἕνα μυστήριο, εἶναι δηλαδή
κάτι πού μᾶς φανερώνει τόν Θεό, γιατί αὐτό εἶναι τό μυστήριο. Τό μυστήριο εἶναι
ἕνας τρόπος γιά νά γίνει μία Θεοφάνεια, ὅπως εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία. Στή Θεία
Λειτουργία φανερώνεται ὁ Θεός καί ὅσοι εἶναι δεκτικοί μετέχουν στόν Θεό,
ἑνώνονται μέ τόν Θεό, θεώνονται. Τό μυστήριο τοῦ βαφτίσματος ἐπίσης εἶναι μία
Θεοφάνεια. Ἔτσι καί τό μυστήριο τοῦ γάμου θά πρέπει νά εἶναι μία Θεοφάνεια, νά
εἶναι μία φανέρωση τοῦ Θεοῦ στόν κόσμο. Γι’ αὐτό καί εἶναι μυστήριο μέγα καί
εἰκονίζει ἀκριβῶς αὐτή τήν ἴδια σχέση καί πρέπει νά φανερώνει, καί τότε εἶναι
πετυχημένος, τή σχέση πού ἔχει ὁ Χριστός μέ τήν Ἐκκλησία.

Ἐφόσον, λοιπόν, ὁ γάμος εἶναι μυστήριο δέν μπορεῖ παρά νά ὑπηρετεῖ τόν σκοπό πού
ὑπηρετοῦν ὅλα τά μυστήρια πού ἔχουμε μέσα στή Ἐκκλησία. Καί ποιός εἶναι ὁ
σκοπός πού ὑπηρετοῦν ὅλα τά μυστήρια; Γιατί κάνουμε τή Θεία Λειτουργία; Γιατί
βαφτιζόμαστε; Γιατί χριόμαστε; Γιατί κάνουμε τό μυστήριο τῆς ἱερᾶς
ἐξομολογήσεως, τό ὁποῖο ἐντάσσεται στό γενικότερο μυστήριο τῆς μετανοίας; Γιατί
κάνουμε τό μυστήριο ἐπί τῶν κεκοιμημένων; Γιατί κι αὐτό εἶναι μυστήριο. Γιατί
κάνουμε τά μνημόσυνα δηλαδή; Γιατί κάνουμε τήν κηδεία; Καί ὅλα τά ἄλλα πού
κάνουμε μέσα στήν Ἐκκλησία. Γιατί τά μυστήρια δέν εἶναι ἑπτά, αὐτό μᾶς ἦρθε ἀπό
τή Δύση. Τά μυστήρια εἶναι πάρα πολλά μέσα στήν Ἐκκλησία. Τά κάνουμε μέ ἕναν
σκοπό. Ποιός εἶναι ὁ σκοπός; Εἶναι ὁ σκοπός γιά τόν ὁποῖο ὑπάρχουμε.

16
– Γιατί ἄραγε ὑπάρχουμε; Τό ἔχουμε σκεφτεῖ;Εἶναι τό βασικότερο ἐρώτημα πού
πρέπει νά ἀπαντήσει ὁ ἄνθρωπος, τό λεγόμενο ὑπαρξιακό ἐρώτημα: Γιατί ὑπάρχω;
Γιατί ζῶ; Εἶμαι ἁπλῶς ἕνα ζῶο, τό ὁποῖο πεθαίνει καί τελείωσε; Ὄχι βέβαια!
Ὑπάρχουμε, γιατί πρέπει νά ὁμοιωθοῦμε μέ τόν Θεό. Δηλαδή ὁ σκοπός, γιά τόν
ὁποῖο ὑπάρχουμε, μᾶς ἔχει δοθεῖ ἀπό τόν Δημιουργό μας, ἀπό τόν Κατασκευαστή
μας. Ἔπλασε ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο κατ᾿ εἰκόνα καί καθ᾿ ὁμοίωσίν Του2. Ἄρα, μέσα
στό πρόγραμμα θά λέγαμε, μέσα στήν ὕπαρξή μας ὑπάρχει ὁ σκοπός γιά τόν ὁποῖο
ὑπάρχουμε τοποθετημένος ἀπό τόν Δημιουργό μας καί ὁ σκοπός δέν εἶναι ἄλλος
παρά νά ὁμοιάσουμε στόν Δημιουργό μας ἤ ἀλλιῶς εἶναι, αὐτό πού λένε οἱ Ἅγιοι
Πατέρες, νά θεωθοῦμε.

Ἑπομένως καί ὁ γάμος δέν πρέπει νά ἔχει ἄλλο σκοπό, ἀλλά τήν θέωση τοῦ
ἀνθρώπου. Αὐτός εἶναι ὁ σκοπός τοῦ γάμου. Νά ὑπηρετήσει δηλαδή τήν ὁμοίωση
τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό. Αὐτός εἶναι ὁ πρῶτος καί κύριος σκοπός.
Βεβαίως, οἱ Ἅγιοι Πατέρες καί οἱ σύγχρονοι Πατέρες καί ὁ π. Ἀθανάσιος ὁ
Μυτιληναῖος, μᾶς μιλᾶνε γιά δύο ἀκόμα σκοπούς, οἱ οποῖοι ὁπωσδήποτε βέβαια
ἐντάσσονται σ’ αὐτόν τόν σκοπό τόν γενικότερο, πού εἴπαμε, τῆς θεώσεως. Ἕνας
δεύτερος σκοπός τοῦ γάμου εἶναι ἡ σωφροσύνη. Λέει κάπου ὁ Ἀπόστολος Παῦλος
«διά δέ τάς πορνείας ἕκαστος τήν ἰδία γυναῖκα ἐχέτω»3. Καθένας νά ἔχει τήν σύζυγό
του, τήν γυναῖκα του, γιά νά μήν ἐξωκοίλουν οἱ ἄνθρωποι στήν πορνεία. Ἕνας τρίτος
σκοπός πού ὑπηρετεῖται ἀπό τόν γάμο εἶναι ἡ παιδοποιΐα.

Αὐτοί θά λέγαμε εἶναι οἱ τρεῖς σκοποί πού ὑπηρετεῖ ὁ κατά Χριστόν γάμος. Δέν εἶναι
σκοπός τοῦ γάμου σέ καμία περίπτωση ἡ ὑποδούλωση στή σάρκα, ἡ ὑποδούλωση
στά σαρκικά πάθη. Αὐτό εἶναι ἐκτροπή. Ἀλλά θά ἔλεγα, ὁ ἄνθρωπος καλεῖται, ὅπως
μᾶς ἔχει διδάξει καί ὁ Χριστός μας καί ὅλοι οἱ Ἅγιοι Πατέρες, νά ζήσει ὅσο γίνεται
μιμούμενος τόν Χριστό. Ὁ Χριστός μας εἶναι τό πρότυπο.

– Πῶς ἔζησε ὁ Χριστός μας; Ἔκανε γάμο;

Ὄχι, ἔζησε ἐν παρθενία καί ἡ τέλεια ζωή, πού θά μποροῦσε κάποιος νά κάνει στή γῆ,
εἶναι αὐτή ἡ ζωή πού ἔκανε ὁ Χριστός, ὡς πρός αὐτόν τόν τομέα δηλαδή, ἀλλά καί
ὡς πρός ὅλους τούς τομεῖς. Νά ζήσει δηλαδή παρθενικά. Αὐτή εἶναι ἡ τέλεια ζωή, ἡ
τέλεια μίμηση τοῦ Χριστοῦ. Πρίν τήν πτώση δέν ὑπῆρχε γάμος. Στόν Παράδεισο ὁ
Ἀδάμ καί ἡ Εὔα δέν γνώριζαν γάμο. Ἦσαν ἁπλοί, ἁγνοί, παρθένοι καί ἡ Εὔα καί ὁ
Ἀδάμ καί «οὐκ ᾐσχύνοντο»4 ὁ ἕνας τόν ἄλλον, γιατί εἶχαν αὐτή τήν ἀκακία καί αὐτή
τήν ἀπάθεια καί δέν ἔβλεπαν πονηρά ὁ ἕνας τόν ἄλλον. Ὅταν ἔπεσαν, ἀμέσως -λέει-
«ἔγνωσαν ὅτι ἦσαν γυμνοί»5. Ἔχασαν τήν ἀπάθεια καί ὁ Θεός τούς ἔδωσε τούς
δερμάτινους χιτῶνες6 γιά νά τούς προφυλάξει ἀπό τήν ἁμαρτία, ἀπό τήν ἀκολασία.
Ἔτσι ἐθέσπισε τόν γάμο. Βέβαια ἔπλασε τούς ἀνθρώπους «ἄρσεν καί θῆλυ»7 καί
τούς ἔδωσε καί τήν ἐντολή «αὐξάνεσθε καί πληθύνεσθε καί κατακυριεύσατε τήν
γῆ»8. Πότε τούς τήν ἔδωσε; Πρίν τήν πτώση. Γιατί; Ἐνῶ εἴπαμε δέν ὑπῆρχε γάμος,
οὔτε ὑπῆρχε αὐτή ἡ σχέση, ὅπως τήν γνωρίζουμε σήμερα, τοῦ ἀνδρογύνου. Γιατί ὁ

17
Θεός προγνώριζε τήν πτώση καί προλέγει καί προετοιμάζει τήν κατάσταση πού θά
ἀκολουθήσει.

Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος καλεῖται τώρα, στά χρόνια τῆς Καινῆς Διαθήκης, νά μιμηθεῖ τόν
Χριστό καί νά ζήσει παρθενικά. Ἀλλά δέν εἶναι δυνατόν, δέν μποροῦν δηλαδή ὅλοι
οἱ ἄνθρωποι… νά ποῦμε δέν θέλουν; Πέστε το καί ἔτσι.. ἀλλά ὑπάρχει καί ἡ
ἀδυναμία λόγω τῆς πτώσης, ἡ ὁποία μπῆκε στόν ἄνθρωπο καί δέν μποροῦν ὅλοι νά
ζήσουν παρθενική ζωή. Ὁπότε, ὁ Θεός ἐθέσπισε τόν γάμο καί μᾶς δίνει τήν δεύτερη
δυνατότητα, τῆς μονογαμικῆς ζωῆς.

Ἑπομένως, ὁ ἄνθρωπος, ἄν θέλει νά ζήσει σωστά σ’ αὐτή τή ζωή, θά πρέπει νά

ἐπιλέξει ἤ τό ἕνα ἤ τό ἄλλο, ἤ τήν παρθενία ἤ τήν μονογαμία. Δέν ἐπιλέγει κανείς τόν
γάμο γιά νά ὑποδουλωθεῖ στή σάρκα, ἀλλά τόν ἐπιλέγει γιά νά ὑπερβεῖ τήν σάρκα.
Δηλαδή ἔχει τήν ἀδυναμία αὐτή, καί ὁ Θεός, ὅπως λέει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ
Θεολόγος, συγγιγνώσκει, παραχωρεῖ δηλαδή στήν ἀδυναμία αὐτή τοῦ ἀνθρώπου καί
στό πάθος αὐτό τοῦ ἀνθρώπου τόν γάμο. Γι’ αὐτό καί ὀνομάζει τόν γάμο «συγγνώμη
πάθους» ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Δέν εἶναι ὑποτίμηση αὐτό, εἶναι ἡ ἀλήθεια.
Ὁ Θεός θά ἤθελε ὅλοι νά ζήσουμε παρθενικά, ἀλλά δέν μποροῦμε. Ὁπότε μᾶς δίνει
μία δεύτερη δυνατότητα, μία συγγνώμη, μία παραχώρηση στήν ἀδυναμία μας καί μᾶς
λέει: δέν μπορεῖτε νά Μέ μιμηθεῖτε σ’ αὐτό; Νά ζήσετε μέσα στόν γάμο ἀλλά μέ
σωφροσύνη, μέ περιορισμό σέ ἕνα πρόσωπο, στόν σύζυγο/στή σύζυγο ἀντιστοίχως.
Αὐτός εἶναι ὁ σκοπός τοῦ γάμου. Δηλαδή μέσα στήν κατάσταση πού μᾶς δίνει ὁ
Χριστός μας, τό εὐλογημένο αὐτό μυστήριο, ὁ ἄνθρωπος σιγά-σιγά νά ἐλευθερωθεῖ
ἀπό αὐτή τήν ὑποδούλωση στή σάρκα, ἀπό αὐτή τήν ἀδυναμία. Γι’ αὐτό καί ἡ
προοπτική τοῦ γάμου εἶναι σύν τῷ χρόνῳ τό ζευγάρι νά ἐλευθερωθεῖ ἀπό αὐτή τήν
σαρκική -ἄς τό ποῦμε- ἐξάρτηση καί νά ζήσουνε σάν ἀδέλφια. Αὐτό βέβαια κατόπιν
συμφωνίας καί τῶν δύο, ὄχι νά τό ἐπιβάλλει ὁ ἕνας πάνω στόν ἄλλον. Γιατί, ὅσο
περνάει ἡ ἡλικία, μειώνονται καί οἱ σαρκικές ὁρμές καί προχωράει κανείς
-ὑποτίθεται, τό περιμένουμε αὐτό- πνευματικά, ἐξαγνίζεται, ἐξαγιάζεται καί ἡ σάρκα
ἀκόμα πνευματοποιεῖται. Ἄν ὅμως ὁ ἄνθρωπος δέν ζεῖ πνευματικά, μπορεῖ νά γίνει
καί τό ἀνάποδο, τό ἀντίθετο, νά σαρκοποιηθεῖ ἡ ψυχή. Θυμηθεῖτε τά πρόσωπα αὐτά
πού εἶχαν γίνει σάρκες, στά χρόνια τοῦ Νῶε. Λέει ἐκεῖ ἡ Ἁγία Γραφή:

– Γιατί ὁ Θεός ἔφερε τόν κατακλυσμό στούς ἀνθρώπους;

«Διά τό εἶναι αὐτούς σάρκας»9.
Ξέρετε, ἀπό τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα γεννήθηκαν δύο παιδιά, ὁ Κάιν καί ὁ Ἄβελ. Ὁ
Κάιν ἀπό φθόνο, ἀπό ζήλεια, ἐφόνευσε τόν Ἄβελ. Στή θέση τοῦ Ἄβελ ἡ Εὔα γέννησε
ἕνα ἄλλο παιδί, τόν Σήθ, ὁ ὁποῖος σημαίνει: ἀντικατάσταση. Αὐτό σημαίνει Σήθ.
Γεννιώνται, λοιπόν, τώρα οἱ ἀπόγονοι τοῦ Σήθ, οἱ ὁποῖοι εἶναι καλοί, εἶναι ἄνθρωποι
τοῦ Θεοῦ, εἶναι εὐλαβεῖς. Γι’ αὐτό καί ἡ Ἁγία Γραφή τούς ὀνομάζει υἱούς τοῦ
Θεοῦ10. Αὐτοί λοιπόν οἱ υἱοί τοῦ Θεοῦ, οἱ ἀπόγονοι τοῦ Σήθ, ζοῦσαν ξεχωριστά ἀπό
τούς ἀπογόνους τοῦ Κάιν, οἱ ὁποῖοι ἦταν κακοί. Εἶναι οἱ υἱοί τῶν ἀνθρώπων, ἔτσι
τούς ὀνομάζει ἡ Ἁγία Γραφή. Καί μιά λεπτομέρεια, ἀπό τούς ἀπογόνους τοῦ Κάιν

18
προῆλθε ἡ τεχνολογία. Οἱ πρῶτοι πού ἔκαναν σιδερένια ἐργαλεῖα καί μουσικά
ὄργανα ἤτανε οἱ ἀπόγονοι τοῦ Κάιν. Σημειῶστε το αὐτό… ὄχι ὅτι ἡ τεχνολογία εἶναι
κακή, ἀλλά ὑπάρχει ἕνας φόβος, νά αὐτονομηθεῖ ὁ ἄνθρωπος ἐμπιστευόμενος στά
μπράτσα του, στά ἔργα τῶν χειρῶν του καί νά πεῖ «δέν τόν χρειάζομαι τόν Θεό, ἔχω
τήν τεχνολογία». Καί σήμερα στήν ἐποχή μας γίνεται αὐτό σέ πολλούς: «Τί Τόν
θέλουμε τόν Θεό; Ὅτι θέλουμε τό ἔχουμε μέσω τῆς τεχνολογίας».. παρένθεση αὐτό.
Γεννιώνται, λοιπόν, δύο γενιές. Ἡ γενιά τοῦ Σήθ, οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, οἱ υἱοί τοῦ
Θεοῦ καί ἡ γενιά τοῦ Κάιν, οἱ υἱοί τῶν ἀνθρώπων. Καί τί λέει ἡ Γραφή; «εἶδαν οἱ
υἱοί τοῦ Θεοῦ τίς θυγατέρες τῶν ἀνθρώπων καί ἐμίγησαν καί ἁμάρτησαν μαζί
τους»11, ἔχασαν τήν ἀρετή τους καί ἔγιναν, σύν τῷ χρόνῳ σάρκες, ὅλη ἡ
ἀνθρωπότητα.

– Τί σημαίνει σάρκες;
Σαρκοποιήθηκε καί ἡ ψυχή τους καί ὑποδουλώθηκε στά σαρκικά πάθη. Καί εἶδε ὁ
Θεός αὐτή τήν κατάσταση καί εἶπε, θά καταστρέψω τή γῆ, γιατί πλέον δέν ἀξίζει νά
ζοῦνε οἱ ἄνθρωποι, ἔγιναν χειρότεροι καί ἀπό τά ζῶα. Ὁ θάνατος θά ἦταν μιά
εὐλογία γιά αὐτούς.
Γιατί, ξέρετε, ὁ θάνατος δέν εἶναι κακό πράγμα. Ὁ θάνατος εἶναι καλός καί γιά τούς
καλούς καί γιά τούς κακούς. Γιά τούς καλούς εἶναι καλό, γιατί πλέον σταματάει ὁ
ἀγώνας, γιατί γιά νά φυλάξεις τήν καλοσύνη καί τήν ἀρετή, θέλει ἀγῶνα. Ἀπό τή
στιγμή πού κοιμᾶται ὁ ἄνθρωπος, ἡσυχάζει, σταθεροποιεῖται στό καλό. Γιά τούς
κακούς ἐπίσης εἶναι καλός ὁ θάνατος. Γιατί; Γιατί σταματᾶνε τό κακό, σταματᾶνε
τήν ἁμαρτία. Γιατί, ὅσο ζοῦνε, τόσο πιό βαθιά πᾶνε στήν κόλαση, τόσο πιό πολύ
δηλαδή θά βασανίζονται στήν αἰωνιότητα, ὁπότε καί γιά αὐτούς εἶναι καλό.
Θά πεῖτε: – Αὐτοί οἱ ἄνθρωποι χάθηκαν; Ὄχι. Ὅταν ὁ Χριστός μας κατέβηκε στόν
Ἅδη γιά τρεῖς ἡμέρες, ὅταν ἐτάφη μέχρι νά ἀναστηθεῖ, εἶχαν τήν δυνατότητα, ἐάν
ἤθελαν, νά σωθοῦνε. Νά μετανοήσουν ἐκεῖ στόν Ἅδη καί νά σωθοῦνε.

Ἔτσι χάθηκαν τότε ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, ἐκτός ἀπό τήν οἰκογένεια τοῦ Νῶε. Οἱ μόνοι
πού εἴχανε κρατηθεῖ σέ κατάσταση εὐαρέσκειας, ἤτανε εὐάρεστοι στόν Θεό, ἦταν
αὐτοί οἱ ὀχτώ ἄνθρωποι. Διά τό εἶναι αὐτούς σάρκας, ἐχάθηκαν. Καί ξεκινάει μετά
μέ τόν Νῶε μιά καινούρια γενιά, ὅπου ὁ Θεός θυμάστε, ὑποσχέθηκε νά μήν
ξανακαταστρέψει μέ κατακλυσμό τήν γῆ. Ἐμεῖς σήμερα θά λέγαμε εἴμαστε οἱ
ἀπόγονοι τοῦ Νῶε. Εἴμαστε ἡ γενιά αὐτή πού βγῆκε ἀπό τόν Νῶε ἀλλά κυρίως καί
προπάντων εἴμαστε οἱ ἀπόγονοι τοῦ Χριστοῦ, γιατί εἴμαστε βαφτισμένοι καί ἔχουμε
τήν σφραγίδα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ζοῦμε μέσα στήν Ἐκκλησία -προσπαθοῦμε
νά ζοῦμε ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι. Εἴμαστε ἄλλου γένους ἄνθρωποι πράγματι, γιατί ἔχουμε
πάλι αὐτή τήν δωρεά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πού χάρισε ὁ Θεός καί στόν Ἀδάμ καί
στήν Εὔα πρίν τήν πτώση καί τήν ἔχασαν μέ τήν πτώση.

19
– Ποιά εἶναι αὐτή ἡ δωρεά πού τούς εἶχε δώσει ὁ Θεός;
Εἶναι αὐτό πού ὀνομάζει ἡ Ἁγία Γραφή «ἐμφύσημα». «Ἐνεφύσησεν στόν Ἀδάμ καί
ἐγένετο εἰς ψυχήν ζῶσαν»12. Αὐτή ἡ ψυχή, ἡ ζωντανή ψυχή, ἔγινε ζωντανή πῶς; Μέ
τό ἐμφύσημα τοῦ Θεοῦ.

– Ποιό εἶναι τό ἐμφύσημα;

Δέν εἶναι ἡ ψυχή, γιατί λέει εἶχε ψυχή, ἀλλά τό ζωντάνεμα τῆς ψυχῆς. Εἶναι ἡ Χάρις
τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Αὐτή τήν Χάρη τήν ἔχασαν μέ τήν
πτώση, γι’ αὐτό καί αἰσθάνθηκαν πώς ἦταν γυμνοί. Αὐτό τό σκέπασμα πού τούς
σκέπαζε ἦταν ἡ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Γι’ αὐτό καί δέν εἶχαν ἀνάγκη ἀπό
ροῦχα. Ἔχασαν αὐτή τήν Χάρη, ὁπότε μετά ἔχουν ἀνάγκη ἀπό ροῦχα. Τούς δίνει ὁ
Θεός τούς δερμάτινους χιτῶνες καί τούς δίνει καί τήν δυνατότητα νά ξαναποκτήσουν
αὐτή τήν Χάρη. Πῶς; Διά τοῦ Χριστοῦ. Ἔρχεται ὁ Χριστός μας καί ἐγκαθιδρύει στή
γῆ τήν Ἐκκλησία Του καί μᾶς δίνει τήν δυνατότητα μέσα ἀπό τό μυστήριο τοῦ
βαπτίσματος καί τοῦ χρίσματος νά ξαναντυθοῦμε αὐτή τήν Χάρη, τήν Χάρη τοῦ
Ἁγίου Πνεύματος καί νά ζήσουμε πλέον σάν τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα μέσα στόν
Παράδεισο. Ὁ νέος Παράδεισος τώρα εἶναι ἡ Ἐκκλησία, εἶναι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ
καί οἱ χριστιανοί ὄντως ἀποτελοῦμε τόν λαό τοῦ Θεοῦ, τόν λαό τῆς Χάριτος, πού
εἶναι διάδοχος τοῦ πρώτου λαοῦ τοῦ Θεοῦ, τῶν Ἑβραίων, ὁ ὁποῖος τελικά
ἀποδείχθηκε ἀνάξιος τοῦ Θεοῦ, γιατί σταύρωσε τόν Χριστό.

Ὁ νέος Ἰσραήλ τῆς Χάριτος εἴμαστε ἐμεῖς, οἱ Ὀρθόδοξοι χριστιανοί. Προσέξτε, αὐτό
δέν εἶναι ὑπερηφάνεια νά τό λέμε. Αὐτό εἶναι ἡ ἀλήθεια. Ὅπως δέν εἶναι
ὑπερηφάνεια νά λές, εἶμαι ἄνδρας… δέν εἶμαι γυναίκα, δέν εἶμαι ζῶο… Ἀλλά
σήμερα ἔχουμε καί αὐτή τήν σχιζοφρένεια… Σοῦ λένε αὐτό πού κάνεις εἶναι
ὑπερηφάνεια, εἶναι ρατσισμός, ἀποκλείεις τούς ἄλλους, τούς ἀβάφτιστους… Ὄχι,
δέν τούς ἀποκλείω, τούς καλῶ κι αὐτούς νά βαφτιστοῦν, νά μποῦνε κι αὐτοί στή
Βασιλεία, γιατί ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι καθολική καί τούς θέλει ὅλους. Ἀλλά δέν
μπορῶ νά πῶ ὅτι καί αὐτοί εἶναι βαφτισμένοι, ὅτι ἔχουν τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου
Πνεύματος, ἀφοῦ δέν τήν ἔχουν. Λέω τήν ἀλήθεια. Αὐτό δέν εἶναι ρατσισμός οὔτε
ὑπερηφάνεια, εἶναι ἡ ἀλήθεια! Πολύ ἁπλά!

Ἔτσι λοιπόν ὁ Χριστός μας, μᾶς δίνει τά μυστήρια μέσα στήν Ἐκκλησία, μᾶς δίνει
τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ἔρχεται καί μᾶς δίνει καί τό μυστήριο τοῦ
γάμου, ὥστε διά τῆς Χάριτος πάλι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού θά δοθεῖ στούς
νεόνυμφους, τί νά κάνουν; Νά προχωρήσουν μαζί πλέον τώρα στή θέωση. Νά
ξεπεράσουν τά πάθη, ὅλα τά πάθη, ἀκόμα καί τό πάθος τό σαρκικό καί νά φτάσουν
στήν ἐν Χριστῷ ἀγάπη. Ὅπως λέει ἕνας σύγχρονος θεολόγος καί γέροντας, ὁ π.
Ἀθανάσιος Μυτιληναῖος, σοφός ἄνθρωπος, ἡ πρώτη ἀγάπη, λέει, ἔχει καί τό σαρκικό
στοιχεῖο. Ὅταν παντρεύονται δύο ἄνθρωποι, ἔρχονται εἰς γάμου κοινωνίαν ὑπάρχει
τό σαρκικό στοιχεῖο. Δέν εἶναι ἡ τέλεια ἀγάπη αὐτή.

20
– Γιατί δέν εἶναι ἡ τέλεια ἀγάπη;
Διότι ὁ ἕνας ζητάει τήν ἀνταπόδοση, τήν ἀνταπόκριση τοῦ ἄλλου, ἐνῶ ἡ τέλεια
ἀγάπη εἶναι πάντα ἀνιδιοτελής. Δηλαδή, δίνεις χωρίς νά ζητᾶς ἀνταπόδοση. Καί
καλοῦνται οἱ σύζυγοι νά φτάσουν σ’ αὐτή τήν ἀγάπη. Νά ξεπεράσουν τήν πρώτη
ἀγάπη, αὐτό πού λέμε ἔρωτα, πού εἶναι πάλι κάτι ἀνθρώπινο, καί νά φτάσουν στήν
θεανθρώπινη ἀγάπη τήν ἀνιδιοτελή, τήν ἐν Χριστῷ ἀγάπη, ὅπου πλέον δέν θά ρωτάει
ὁ ἕνας τόν ἄλλον: – Μ’ ἀγαπᾶς; Ἀλλά θά ρωτάει ὁ καθένας τόν ἑαυτό του: – Ἀγαπῶ
τόν σύζυγό μου; Ἀγαπῶ τήν σύζυγό μου; ἀντιστοίχως ἡ σύζυγος καί ὁ σύζυγος,
χωρίς νά νοιάζεται ἄν ὁ ἄλλος τόν ἀγαπάει πράγματι ἤ ὄχι, ἄν ἀνταποκρίνεται στήν
ἀγάπη. Θά πεῖτε: – Ὑπάρχει περίπτωση νά φτάσουμε σέ τέτοια κατάσταση; Βέβαια!
Ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι. Καί σ’ αὐτό πρέπει νά στοχεύσει καί ὁ κατά Χριστόν γάμος, νά
ὑπερβοῦμε τήν σαρκικότητα καί νά γίνουμε πραγματικά ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ μέ τήν
ἐν Χριστῷ ἀγάπη, ἡ ὁποία, ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος «οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς»13.
Δέν ζητάει τά ἑαυτῆς. Ὁ ἔρωτας καί ἡ φιλία καί ὅλες οἱ ἀνθρώπινες σχέσεις ἄν δεῖτε,
οὐσιαστικά δέν εἶναι σχέσεις ἀγάπης, εἶναι σχέσεις ἀνταποδοτικές, μοιάζουν λίγο καί
μέ ἐμπορική συναλλαγή.

– Μήπως καί ὁ γάμος πολλές φορές δέν εἶναι ἕνα παζάρι; Πόση προίκα ἔχει ἡ νύφη;
Τί προσόντα ἔχει ὁ γαμπρός; Ἔχει ἐπάγγελμα; Ἔχει δουλειά;… Ἀντί νά κοιτάξουμε
τήν ψυχή, τήν ἀρετή, κοιτᾶμε τά χρήματα. Οἱ πεθεροί, οἱ πεθερές κ.λ.π. Τί ἔχω νά
πάρω… Ἐνῶ ἡ σωστή ἐρώτηση εἶναι: Τί θά δώσω; Ὄχι τί ἔχω νά πάρω ἀπό τόν
ἄλλον. Ἡ γυναίκα ζητάει ἕνα στήριγμα στόν ἄνδρα. Ὁ ἄνδρας ζητάει μιά
αὐτοεπιβεβαίωση ἀπό τή γυναίκα. Ἡ σωστή στάση ὅμως εἶναι πάντα νά
προσπαθήσουμε νά δώσουμε χωρίς νά ζητήσουμε ἀνταπόδοση. Ἀκόμα κι ἄν φτάσει
ὁ ἕνας νά μισήσει τόν ἄλλον, ὁ ἄλλος νά συνεχίσει νά τόν ἀγαπάει. Τότε εἶναι
σωστός. Τότε ὑπάρχει ἡ ἀληθινή ἀγάπη.

Σήμερα, βλέπετε, ἔχουμε τήν τραγικότητα τῶν διαζυγίων. Τό διαζύγιο εἶναι ἕνα
φοβερό ἔγκλημα, γιατί μέσω τοῦ μυστηρίου τοῦ γάμου δημιουργεῖται ἕνας
καινούριος ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος λέγεται ἀνδρόγυνο. Δέν εἶναι πλέον ἄνδρας καί
γυναίκα, διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος γίνονται ἀνδρόγυνο.

– Αὐτό τό ἀνδρόγυνο, ὅταν ὑπάρχει -ὅ μή γένοιτο- διαζύγιο, τί γίνεται;

Φονεύεται. Ὁ καινούριος αὐτός ἄνθρωπος φονεύεται. Γι’ αὐτό τό διαζύγιο εἶναι ἕνας
φόνος, εἶναι πολύ μεγάλη ἁμαρτία. Ἐκτός ἄν ὑπάρχει μοιχεία, ὅπως λέει ὁ Κύριος.
Κανένας ἄλλος λόγος δέν δικαιολογεῖ τό διαζύγιο. Πρίν τόν γάμο νά προσέξεις.
Βέβαια νά προσέξεις… ὅταν ὑπάρχει τό διάστημα τῆς μνηστείας. Ἐκεῖ, ἄν δεῖς κάτι
πού δέν σ’ ἀρέσει, πρέπει νά χωρίσεις. Καί μπορεῖς καί πρέπει. Ἀλλά μετά τόν γάμο
δέν μπορεῖς, δέν ἐπιτρέπεται. Γι’ αὐτό δέν θά πρέπει νά γίνεται βιαστικά ἡ ἐκλογή
τοῦ ἤ τῆς συζύγου οὔτε βέβαια καί νά κρατάει πολύ τό διάστημα τῆς μνηστείας.
Στήν ἀκολουθία τοῦ γάμου – γιατί ξέρετε ὅλη ἡ θεολογία τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι
ἀποτυπωμένη στήν ἀκολουθία τοῦ μυστηρίου τοῦ γάμου – θά δοῦμε ὅτι ἀρχίζει μέ
μία στιγμή οἰκογενειακῆς εὐτυχίας, πού περιγράφεται στόν 127ο ψαλμό. Ὁ Ἱερεύς

21
κρατώντας θυμιατό ψάλλει τούς στίχους αὐτοῦ τοῦ Ψαλμοῦ καί ὁ Χορός τῶν ψαλτῶν
πού ἐκπροσωπεῖ τόν λαό μετά ἀπό κάθε στίχο ψάλλει: Δόξα σοι ὁ Θεός ἡμῶν, δόξα
σοι. «Μακάριοι πάντες οἱ φοβούμενοι τόν Κύριον, οἱ πορευόμενοι ἐν ταῖς ὁδοῖς
αὐτοῦ· τούς πόνους τῶν καρπῶν σου φάγεσαι· μακάριος εἶ, καί καλῶς σοι ἔσται· ἡ
γυνή σου ὡς ἄμπελος εὐθηνοῦσα ἐν τοῖς κλίτεσι τῆς οἰκίας σου· οἱ υἱοί σου ὡς
νεόφυτα ἐλαιῶν -σάν νέα φυντάνια ἐλιῶν- κύκλῳ τῆς τραπέζης σου· ἰδού οὕτως
-ἔτσι- εὐλογηθήσεται ἄνθρωπος ὁ φοβούμενος τόν Κύριον». Ἔτσι, λέει, θά
εὐλογηθεῖ ὁ ἄνθρωπος πού φοβᾶται τόν Κύριο. Μακάριοι οἱ φοβούμενοι τόν Κύριον!
Κι ὅταν λέει φοβούμενοι ἐννοεῖ σεβόμενοι. Αὐτοί οἱ ὁποῖοι δηλαδή γνωρίζουν τίς
ἐντολές τοῦ Θεοῦ καί τίς ἐφαρμόζουν. Ἰδού οὕτως εὐλογηθήσεται ἄνθρωπος,
«εὐλογήσαι σε Κύριος ἐκ Σιών, καί ἴδοις τά ἀγαθά ῾Ιερουσαλήμ πάσας τάς ἡμέρας
τῆς ζωῆς σου· καί ἴδοις υἱούς τῶν υἱῶν σου. εἰρήνη ἐπί τόν ᾿Ισραήλ».

Βλέπουμε ἐδῶ, λέει ὁ π. Ἀθανάσιος ὁ Μυτιληναῖος, νά ὑπάρχουν τρεῖς πτυχές.

Ὑπάρχει ὁ Θεός, ὑπάρχει ἡ ἐργασία, ὑπάρχει καί ἡ οἰκογένεια. Δέν πρέπει νά
πηγαίνει ὁ νοῦς μας μόνο στά ὑλικά ἀγαθά. Ὁ ψαλμός βέβαια γράφτηκε περίπου
1.000 χρόνια πρό Χριστοῦ καί οἱ ἄνθρωποι τότε δέν εἶχαν τήν πνευματική ὡριμότητα
νά ἀκούσουν κάτι παραπάνω. Ἐμεῖς, ὅμως, πού ζοῦμε στά χρόνια τῆς Καινῆς
Διαθήκης, θά πρέπει νά σκεφτόμαστε τά πνευματικά ἀγαθά, τήν εἰρήνη, τήν ἠρεμία,
τήν ἀγαλλίαση, τήν χαρά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τά ὁποῖα ἐκχέονται ἄφθονα στούς
ἀνθρώπους πού φοβοῦνται τόν Κύριο καί σ’ αὐτούς οἱ ὁποῖοι ζοῦν κατά Χριστόν
μέσα στήν οἰκογένειά τους. Δηλαδή προσέξτε, ἡ οἰκογένεια εἶναι, ὅπως λέει καί ὁ
ἱερός Χρυσόστομος, μιά μικρή Ἐκκλησία. Γι’ αὐτό καί εὐχόμαστε στούς νεόνυμφους
νά κάνουν τό σπίτι τους μιά κατ’ οἶκον Ἐκκλησία. Αὐτή εἶναι ἡ καλύτερη εὐχή, ὅταν
συγχαίρετε ἕνα νέο ζευγάρι, νά γίνει ἡ οἰκογένειά τους δηλαδή πραγματικά
Ἐκκλησία, γιατί θυμηθεῖτε αὐτό πού λέει ὁ Ἀπόστολος, «τό μυστήριο εἶναι μέγα εἰς
Χριστόν καί εἰς τήν ἐκκλησίαν»14.

Θά πρέπει, λοιπόν, ὁ σύζυγος – ὁ πατέρας – ὁ ἄνδρας νά εἰκονίσει τόν Χριστό καί ἡ

γυναίκα τήν Ἐκκλησία καί νά ἀποτελέσει ἡ οἰκογένεια μιά μικρή Ἐκκλησία ἤ, ἄν
θέλετε νά τό ποῦμε ἴσως καί πιό κατανοητά, ἕνα μικρό μοναστηράκι.

– Πῶς ζοῦνε οἱ ἄνθρωποι στό μοναστήρι;

Τρεῖς εἶναι οἱ βασικές ἀρετές ἑνός μοναχοῦ: ἡ παρθενία, ἡ ἀκτημοσύνη καί ἡ
ὑπακοή. Αὐτές τίς τρεῖς βασικές ἀρετές πρέπει νά ἔχει ἕνας μοναχός. Ἀντιστοίχως οἱ
σύζυγοι ἀντί τήν παρθενία θά πρέπει νά ἔχουν φυσικά τήν σωφροσύνη, τήν
ἁγνότητα. Ναί ἁγνότητα! Ξέρετε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος συμβουλεύοντας τίς
πρεσβυτέρες, τίς χριστιανές γυναῖκες, οἱ ὁποῖες ἔχουν προχωρήσει στήν ἡλικία, ὄχι
ἁπλῶς τίς συζύγους τῶν ἱερέων, γενικότερα τίς πρεσβύτιδες, τίς ἡλικιωμένες
γυναῖκες, τούς λέει νά προσέχετε τίς νεότερες γυναῖκες, νά τίς συμβουλεύετε νά εἶναι
οἰκουροί, δηλαδή νά ἀγαπᾶνε τό σπίτι τους, νά τό φροντίζουν, νά ἀγαπᾶνε τόν
σύζυγό τους, καί ἀκόμα τούς λέει νά εἶναι καί ἁγνές. Μά, θά λέγαμε, μήπως κάνει

22
λάθος;… Ἀφοῦ ἀπευθύνεται σέ ἔγγαμες! Ὄχι, καί στόν γάμο μέσα ζητεῖται ἡ
ἁγνότητα.

Γιατί ἡ ἁγνότητα δέν εἶναι ἕνα σωματικό μέγεθος κυρίως. Προπάντων ἡ ἁγνότητα
εἶναι ἕνα μέγεθος πνευματικό καί θά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά ἔχει ἁγνό τόν νοῦ του,
τήν ψυχή του. Δέν σημαίνει ἐπειδή εἶσαι ἔγγαμος-ἔγγαμη, θά πρέπει ὁ νοῦς σου νά
εἶναι γεμάτος μέ κακές σκέψεις, βλάσφημες, πονηρές, αἰσχρές… ὄχι! Ὁ νοῦς τοῦ
ἀνθρώπου εἴτε εἶναι ἔγγαμος εἴτε εἶναι ἄγαμος θά πρέπει νά εἶναι καθαρός ἀπό κάθε
κακή σκέψη. Δέν δικαιολογεῖται ὁ ἔγγαμος δηλαδή νά ζεῖ, ὅπως ζοῦνε οἱ πολλοί
ἄνθρωποι στόν κόσμο. Μπορεῖ νά ζοῦμε μέσα στόν κόσμο ἀλλά εἴμαστε ἐκτός
κόσμου οἱ χριστιανοί. Τό πολίτευμά μας εἶναι στόν οὐρανό15 καί καλούμαστε νά
μιμηθοῦμε τόν Χριστό σέ ὅλα. Οἱ ὑποχρεώσεις τῶν ἐγγάμων δέν εἶναι διαφορετικές
ἀπό τίς ὑποχρεώσεις τῶν ἀγάμων, τῶν μοναχῶν. Ὑπάρχει μόνο ἕνα διαφορετικό
στοιχεῖο, ἕνα ἐπιπλέον στοιχεῖο, πού εἶναι ὁ σύζυγος/ἡ σύζυγος ἀντιστοίχως.
Ὑπάρχει μία ἐπιπλέον φροντίδα. Θά πρέπει ὁ σύζυγος νά φροντίζει γιά τήν σύζυγο
καί ἄν ἔχει παιδιά καί γιά τά παιδιά. Τό ἴδιο καί ἡ σύζυγος γιά τόν σύζυγο καί τά
παιδιά. Σέ τίποτα ἄλλο δέν διαφέρουν.

Δηλαδή, ὡς πρός τίς ὑποχρεώσεις τους ἀπέναντι στόν Χριστό, ἀπέναντι στίς ἐντολές
τοῦ Θεοῦ δέν ἔχουμε διαφορά, γιατί τό εὐαγγέλιο εἶναι τό ἴδιο. Δέν ὑπάρχει ἕνα
εὐαγγέλιο βαρύ καί σκληρό καί αὐστηρό γιά τούς ἀγάμους, γιά τούς μοναχούς, γιά
τούς ἱερεῖς, γιά τούς ἐπισκόπους καί ἕνα εὐαγγέλιο -συγγνώμη γιά τήν ἔκφραση-
«light», πιό ἐλαφρύ, γιά τούς κοσμικούς. Γιατί τό ἀκοῦμε πολλές φορές αὐτό καί
λένε, πάτερ, ἐσύ καλά μᾶς τά λές.. ἐσύ στό μοναστήρι σου… Ὅπως μοῦ ἔλεγε
κάποτε καί ἕνα παιδί στό σχολεῖο, ὁ π. Σάββας καλά βολεύτηκε στό Ἅγιον Ὄρος,
ἐμεῖς ἐδῶ στόν κόσμο τί θά κάνουμε… Μά κι ἐμεῖς καί ἐσεῖς καί ὅλοι μέσα ἀπό τόν
κόσμο βγήκαμε καί κυκλοφοροῦμε καί ζοῦμε. Αὐτό δέν μᾶς δικαιολογεῖ, ὅμως, νά
ἁμαρτάνουμε ἤ νά παραβαίνουμε τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ.

Μερικοί λένε, ναί, ἐντάξει πάτερ, ἀλλά δέν μποροῦμε νά τίς τηρήσουμε τίς ἐντολές ἤ
δέν μποροῦμε ὅλες τίς ἐντολές. Λάθος! Αὐτό ξέρετε ἀγγίζει τά ὅρια τῆς βλασφημίας
τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Εἶναι σάν νά λέμε δηλαδή, ὅτι ὁ Χριστός μᾶς δίνει κάποιες
ἐντολές πού δέν μποροῦμε νά τίς τηρήσουμε. Γιατί οἱ ἐντολές τοῦ Χριστοῦ εἶναι, δέν
εἶναι δικές μας, δέν τίς ἔφτιαξε κάποιος ἄνθρωπος. Ἄν λέμε, λοιπόν, τώρα ὅτι ὁ
Χριστός μᾶς δίνει ἐντολές πού δέν μποροῦμε νά τίς τηρήσουμε, αὐτό εἶναι
βλασφημία, γιατί εἶναι σάν νά λέμε ὅτι ὁ Χριστός δέν μᾶς ἀγαπάει, μᾶς ἔδωσε
τέτοιες ἐντολές πού δέν μποροῦμε νά τίς τηρήσουμε γιά νά μᾶς πάει στήν κόλαση!
Ἄν εἶναι δυνατόν! Καί μόνο νά τό ποῦμε εἶναι βλασφημία.

Ἑπομένως δέν πρέπει νά τό λέμε αὐτό. Καί αὐτή ἡ ἀντίληψη ὅτι ὅσοι ζοῦνε στόν
κόσμο δέν χρειάζεται νά τά κάνουν ὅλα τέλεια… δέν χρειάζονται τόσα πολλά
πράγματα… νά τηρήσουνε τά βασικά.. κάποιες βασικές ἐντολές καί εἶσαι ἐντάξει…
μήν κοιτᾶς τώρα τί κάνουν οἱ μοναχοί.. Ὄχι, δέν εἶναι ἔτσι. Ὅταν ὁ Χριστός μας

23
ἔστειλε τούς Ἀποστόλους, δέν τούς εἶπε νά διδάσκετε στούς ἀνθρώπους τά βασικά,
κάποιες ἐντολές βασικές καί ἀφῆστε τους μετά, μήν τούς λέτε τά ὑπόλοιπα.

– Τί τούς εἶπε;
«Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη, διδάσκοντες αὐτούς τηρεῖν πάντα ὅσα
ἐνετειλάμην ὑμῖν»16. Νά πᾶτε σέ ὅλα τά ἔθνη, μήν κάνετε διάκριση καί νά τούς
διδάσκετε νά τηροῦν ὅλες τίς ἐντολές πού σᾶς εἶπα. Ὄχι μερικές. Βλέπετε; Καί δέν
λέει στούς Ἀποστόλους νά πᾶνε νά βροῦνε κάποιους πού θέλουν νά γίνουν μοναχοί
καί σέ ἐκείνους νά διδάξουν ὅλες τίς ἐντολές, ἀλλά σέ ὅλο τόν κόσμο νά διδάξουν
ὅλες τίς ἐντολές. Ἑπομένως, αὐτό πού ἔχει κάνει τά πράγματα ἄνω κάτω, ξέρετε, καί
στή ζωή μας, λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, καί σέ ὅλο τόν κόσμο, εἶναι αὐτή ἡ
ἀντίληψη ὅτι χρειάζονται λιγότερα πράγματα οἱ κοσμικοί γιά νά σωθοῦν σέ σχέση μέ
τούς μοναχούς. Ὄχι, δέν χρειάζονται λιγότερα. Τά ἴδια χρειάζονται. Οἱ ἴδιες εἶναι οἱ
ἐντολές, τό ἴδιο εἶναι τό Εὐαγγέλιο καί μάλιστα νά σᾶς πῶ καί κάτι πού λένε οἱ
Πατέρες πολύ σημαντικό, ὅτι χρειάζεται περισσότερη ἄσκηση ἀπό τούς ἀνθρώπους
πού εἶναι στόν κόσμο παρά ἀπό τούς μοναχούς. Γιατί; Εἶναι λογικό. Αὐτοί πού ζοῦνε
στόν κόσμο ἔχουν μεγαλύτερους πειρασμούς, μεγαλύτερες δυσκολίες, μεγαλύτερα
ἐμπόδια στό νά ἐφαρμόσουν τόν νόμο τοῦ Θεοῦ. Ἄρα χρειάζονται περισσότερη
νηστεία, περισσότερη ἐγρήγορση πνευματική, περισσότερη προσευχή, ἐγκράτεια,
περιορισμό τῶν αἰσθήσεων, γιά νά μπορέσουν νά τηρήσουν τίς ἐντολές. Ἕνας πού
ζεῖ σ΄ ἕνα μοναστήρι βλέπει γῆ καί οὐρανό, βλέπει τούς ἀδελφούς του τούς
μοναχούς, τήν ἐκκλησία καί δέν ἔχει πειρασμούς. Ἕνας πού κυκλοφορεῖ μέσα στήν
πόλη κάθε στιγμή δέχεται προκλήσεις μέσω τῶν ὀφθαλμῶν, μέσω τῶν ὤτων, χίλιες
δυό προκλήσεις γιά νά ἁμαρτήσει. Πόση περισσότερη ἐγρήγορση καί
αὐτοσυγκράτηση καί αὐτοκυριαρχία καί περιορισμό τῶν αἰσθήσεων πρέπει νά ἔχει!
Θυμηθεῖτε αὐτό πού λέει ἡ Ἁγία Γραφή «εἰσῆλθε ὁ θάνατος διά τῶν θυρίδων»17. Ἄν
παρακολουθήσετε τόν ἑαυτό σας, νά δεῖτε γιατί πέφτουμε, γιατί ἁμαρτάνουμε, καί
πρέπει νά τό βλέπουμε αὐτό, νά βλέπουμε τά αἴτια, θά δεῖτε ὅτι βασικό αἴτιο
ἁμαρτίας εἶναι ἡ πρόκληση πού ἔρχεται μέσα ἀπ’ τά μάτια. Καί σήμερα μέ τήν
τεχνολογία καί τό διαδίκτυο πάρα πολλές πτώσεις γίνονται μέσω τῶν ὀφθαλμῶν ἤ
μέσω τῶν αὐτιῶν, ὅταν ὁ ἄνθρωπος δέν ἔχει ἐγρήγορση πνευματική καί μετά
ἔρχονται οἱ προκλήσεις μέσα ἀπό τήν μνήμη. Θυμόμαστε, μᾶς τά θυμίζει καί ὁ
πονηρός, ἁμαρτίες παλαιότερες, εἰκόνες, καταστάσεις κ.λ.π.

– Ὅταν λοιπόν ἔχεις ὅλες αὐτές τίς προκλήσεις, δέν πρέπει νά προσέχεις;
Γιατί ὁ θάνατος μπαίνει μέσα ἀπό τίς θυρίδες καί θυρίδες εἶναι οἱ αἰσθήσεις, τά
μάτια, τά αὐτιά κ.λ.π. Ἄν κανείς ἐλέγξει τίς θυρίδες ξέρετε, πολύ πιό δύσκολα θά
ἁμαρτήσει. Καί λέει ὁ ἀββᾶς Ἰσαάκ «γίνεται νίκη δίχα ἀγῶνος». Νικᾶς χωρίς νά
πολεμήσεις, ἄν προσέξεις τίς αἰσθήσεις σου.

Μιλάει, λοιπόν, ἐδῶ ὁ ψαλμός γιά ἀγαθά τῆς γῆς, ἀλλά ἐμεῖς πρέπει νά σκεφτόμαστε
καί τά πνευματικά ἀγαθά, τά ὁποῖα ἐκχέονται πλούσια στό μικρό αὐτό μοναστηράκι
πού λέγεται οἰκογένεια, ὅταν εἶναι ὄντως ἀληθινό μοναστηράκι. Ὅταν ὑπάρχει

24
δηλαδή ἀφενός μέν ἡ σωφροσύνη, πού εἶναι εἴπαμε τό ἀντίστοιχο τῆς παρθενίας τῶν
μοναχῶν καί ὅταν ὑπάρχει ἡ ἀκτημοσύνη μέ τήν ἔννοια τῆς κοινοκτημοσύνης.
Ἀλλοίμονο ἄν καί στήν οἰκογένεια ὑπάρχει τό δικό μου καί τό δικό σου! Κι ὅμως
ὑπάρχει… Πόσες φορές καί ὁ σύζυγος καί ἡ σύζυγος λέει «τά λεφτά μου, τά
χωράφια μου, ἡ προίκα μου, ἡ περιουσία μου.. πόσα σοῦ ’δωσα, πόσα μοῦ ’δωσες…
γιατί δέν μᾶς τά δώσανε ἐκεῖνα τά πεθερικά..», δέν μιλᾶμε μέ τά πεθερικά, γιατί δέν
μᾶς δώσανε αὐτά πού περιμέναμε.. Τότε μιλᾶμε μᾶλλον γιά ἐμποροπανήγυρι παρά
γιά μυστήριο γάμου! Ἔτσι δέν εἶναι; Κι ὅμως γίνονται αὐτά. Γιατί; Γιατί δέν ἔχουμε
καταλάβει ὅτι ἡ οἰκογένεια εἶναι ἕνα μικρό μοναστηράκι, ὅπου δέν ἔχει θέση τό δικό
μου καί τό δικό σου, αὐτό τό ψυχρό ρῆμα, λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, αὐτό εἶναι πού
μᾶς καταστρέφει. Πολύ περισσότερο διαλύει μιά οἰκογένεια, ἄν ὑπάρχει τό δικό μου
καί τό δικό σου.

Πρέπει λοιπόν, ἀντίστοιχο τῆς ἀκτημοσύνης τῶν μοναχῶν, νά ὑπάρχει στήν

οἰκογένεια αὐτό τό ἴδιο πνεῦμα, ἡ κοινοκτημοσύνη τουλάχιστον, νά λένε τά δικά
μας, ὄχι τά δικά μου καί τά δικά σου. Δικά μας! Καί ἀντίστοιχο βέβαια τῆς ὑπακοῆς
τῶν μοναχῶν θά πρέπει νά ὑπάρχει καί ὑπακοή στούς συζύγους. Λέει ὁ Ἀπόστολος
Παῦλος «ἡ γυναίκα νά ὑποτάσσεται στόν ἄνδρα»18.

– Ὁ ἄνδρας δέν πρέπει νά ὑποτάσσεται στήν γυναίκα;

Βεβαίως! Καί ὁ ἄνδρας ὄχι μόνο νά ὑποτάσσεται, νά κάνει ἀκόμα πιό δύσκολα
πράγματα, νά ἀγαπάει! Νά ἀγαπάει τήν γυναίκα του, τήν ὅποια γυναίκα του… ὄχι
τήν καλή του γυναίκα! Μπορεῖ νά μήν εἶναι καλή ἡ γυναίκα του, νά τοῦ γκρινιάζει
κ.λ.π. οἱ γνωστές καταστάσεις. Θά πρέπει νά συνεχίσει νά τήν ἀγαπάει, ἄν θέλει νά
εἶναι σωστός σύζυγος καί ἡ γυναίκα νά ὑπακούει. Ἀλλά καί ὁ ἄνδρας νά ὑπακούει
στήν γυναίκα καί φυσικά θά ὑπακούει ἐφόσον τήν ἀγαπάει.

– Ἄν ἀγαπᾶς κάποιον, δέν θά τοῦ κάνεις τό χατίρι;

Ἀλλίμονο!
– Πῶς θά δείξεις στόν ἄλλον ὅτι τόν ἀγαπᾶς;
Θά σοῦ πεῖ, πᾶμε μιά βόλτα, καί θά πεῖς δέν πάω, εἶμαι κουρασμένος;… Θά κάνεις
τά πάντα γιά νά πᾶς, γιατί ἀγαπᾶς καί δέν θά σκεφτεῖς τήν κούρασή σου. Ὁπότε,
πρέπει νά ὑπάρχει καί ἡ ὑπακοή. Γι’ αὐτό βλέπετε ἡ σωστή οἰκογένεια μοιάζει πάρα
πολύ μέ τό μοναστήρι. Ἀλλωστε θυμηθεῖτε:
– Ποιός εἶναι ὁ σκοπός;
Ὁ σκοπός τοῦ γάμου εἶναι ἡ θέωση. Ὁ σκοπός τοῦ μοναστηριοῦ πάλι εἶναι ἡ θέωση.
Ἴδιος σκοπός.
– Ὁ σκοπός τῆς Ἐκκλησίας ποιός εἶναι;
Ἡ θέωση τῶν ἀνθρώπων πού εἶναι μέλη τῆς Ἐκκλησίας. Γι’ αὐτό εἴπαμε καί ἡ
οἰκογένεια εἶναι μιά μικρή Ἐκκλησία, ἕνα μικρό μοναστηράκι καί ὁ σκοπός εἶναι ὁ
ἴδιος. Δέν ὑπάρχει διαφορά. Γι’ αὐτό, μήν βλέπετε καί τούς μοναχούς σάν κάτι
-συγγνώμη- «ufo«, κάτι ἐξωπραγματικό, κάτι ἐξωγήινο.. ὄχι, δέν διαφέρουν σέ
τίποτε, ἐκτός ἀπό αὐτή τήν σχέση τή συζυγική πού ὑπάρχει σέ σᾶς, ἡ ὁποία εἴπαμε

25
ὑπηρετεῖ κι αὐτή τόν σκοπό τῆς θεώσεως καί τούς δύο ἄλλους σκοπούς, τήν
σωφροσύνη γιά νά μήν ὑπάρχουν οἱ πορνεῖες καί τήν παιδοποιΐα.
Ἀφοῦ διαβάσει ὁ ἱερέας αὐτόν τόν ψαλμό, στή συνέχεια ὑψώνει τό ἱερό Εὐαγγέλιο
καί ἐκφωνεῖ τό «εὐλογημένη ἡ Βασιλεία τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου
Πνεύματος». Σᾶς θυμίζει κάτι αὐτό;

– Πῶς ἀρχίζει ἡ Θεία Λειτουργία;

Μέ τόν ἴδιο τρόπο! Τό μυστήριο τοῦ γάμου ἀρχίζει μέ τόν ἴδιο τρόπο πού ἀρχίζει καί
ἡ Θεία Λειτουργία.
– Ξέρετε γιατί;
Γιατί ὁ γάμος, ὅταν ἡ Ἐκκλησία λειτουργοῦσε σωστά, ἀπόλυτα σωστά, γινόταν μέσα
στή Θεία Λειτουργία, ὅπως καί τά ἄλλα μυστήρια καί ἡ βάφτιση. Ὅλα τά μυστήρια
γινόντουσαν μέσα στήν Θεία Λειτουργία. Γιατί ὁ γάμος καί τό κάθε μυστήριο
-προσέξτε- δέν εἶναι ἕνα γεγονός ἰδιωτικό, ὅπως ἔχει καταντήσει σήμερα. Μοῦ ἔλεγε
κάποιος, πάτερ τί νά κάνουμε, κοινωνικές ὑποχρεώσεις… ἔχω γάμο! Πρέπει νά πάω
στόν γάμο. Ἔχει καταντήσει μιά κοινωνική ὑποχρέωση, γιά νά μήν πῶ ἄλλα
χειρότερα… ὅτι ἔχει γίνει ἕνα σόου καί οὐσιαστικά εἶναι μία βεβήλωση αὐτό πού
γίνεται σήμερα στούς γάμους. Ἕνα κοσμικότατο γεγονός, ὅπου κυριαρχεῖ ἡ
κενοδοξία, ἡ φιλοδοξία, ἡ ἀπρέπεια στήν ἐνδυμασία… Φοβερή βλασφημία αὐτό τό
πράγμα! Φοβερή βλασφημία… ἰδίως τῶν γυναικῶν… φοβερή βλασφημία. Ἔλεγε
ἕνας ἐπίσκοπος, δέν χρειάζεται νά ἔρθουν οἱ Τοῦρκοι νά βεβηλώσουν τίς ἐκκλησίες
μας, τό κάνουμε μόνοι μας μέσα στούς γάμους! Δεῖτε πῶς δέν εἶναι ντυμένες, ὄχι πῶς
εἶναι ντυμένες, οἱ γυναῖκες.

– Καί μόνο αὐτό τί μᾶς φανερώνει;

Ὅτι δέν ξέρουμε τί γίνεται, ποῦ πᾶμε.
– Ποιός εἶναι ὁ σκοπός πού πᾶμε σ’ ἕναν γάμο; Δέν εἶναι νά προσευχηθοῦμε; Ὥστε
τό Ἅγιο Πνεῦμα πού θά ἔρθει νά εὐλογήσει τούς νεόνυμφους καί νά τούς δώσει ὅλα
τά ἀγαθά τοῦ οὐρανοῦ πρῶτα καί τῆς γῆς; Αὐτός δέν εἶναι ὁ σκοπός;
– Πόσοι προσεύχονται σ’ ἕναν γάμο;
Δεῖτε κανένα βίντεο νά καταλάβετε… Ἐλαχιστότατοι προσεύχονται, δυστυχῶς.
– Ποιός καταλαβαίνει τίς εὐχές; Ποιός παρακολουθεῖ τίς εὐχές;
Τραγικά πράγματα.. Γιατί, ἀκριβῶς, δέν ξέρουμε τί σημαίνει γάμος. Ὁ γάμος λοιπόν
ἀρχίζει ὅπως καί ἡ Θεία Λειτουργία καί μᾶς βάζει, προσέξτε, στή Βασιλεία τοῦ
Θεοῦ! Ὅταν λέμε «εὐλογημένη ἡ Βασιλεία», τί σημαίνει εὐλογημένη; Δεδοξασμένη
ἡ Βασιλεία τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Σημαίνει τί;
Μπαίνουμε σέ ἕναν καινούριο χῶρο καί τρόπο, ὅπου πλέον σταματάει ὁ χρόνος.
Μπαίνουμε στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Εἶναι συγκλονιστική αὐτή ἡ στιγμή, ξέρετε. Ὁ
Γέροντας Ἐφραίμ ὁ Κατουνακιώτης, πού λειτουργοῦσε κάθε μέρα, καί κάθε μέρα
ἔβλεπε τό Ἅγιο Πνεῦμα πού κατέβαινε καί μετέβαλλε τόν ἄρτο καί τόν οἶνο σέ Σῶμα
καί Αἷμα Χριστοῦ -κάθε μέρα τό ἔβλεπε αὐτός ὁ Ἅγιος Γέροντας-, ὅταν ἔλεγε αὐτά
τά λόγια «εὐλογημένη ἡ Βασιλεία τοῦ Πατρός..» συγκλονιζόταν! Γιατί ὄντως
μπαίνουμε πλέον στό ἄχρονο τοῦ Θεοῦ, μπαίνουμε στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

26
– Καί πῶς μπαίνουμε;
Προσέξτε κι αὐτό ἔχει σημασία. Ὁ ἱερέας ὑψώνει τό Εὐαγγέλιο καί μετά κάνει τό
σημεῖο τοῦ Σταυροῦ πάνω στήν Ἁγία Τράπεζα. Μπαίνουμε στήν Βασιλεία, στόν
Παράδεισο δηλαδή, διά τοῦ σταυροῦ, διά τῶν δοκιμασιῶν, διά τῶν θλίψεων, διά τῆς
καθάρσεως, ἡ ὁποία θέλει κόπο, θέλει ἄσκηση, διά τῆς σταυρώσεως τῶν παθῶν.

– Βλέπετε πῶς μᾶς διδάσκει ἡ Ἐκκλησία;

Σοῦ λέει θά μπεῖς στήν Ἐκκλησία, θά μπεῖς στόν ἐπίγειο Παράδεισο, πού εἶναι ἡ
Ἐκκλησία, ἀλλά θά μπεῖς διά θλίψεων, διά σταυροῦ. Θά μπεῖς στήν ἀνάσταση, θά
ἀναστηθεῖς, ἀλλά πρῶτα θά σταυρωθεῖς, θά νεκρωθεῖς ἀπό τά πάθη. Θά πρέπει νά
νεκρωθεῖς ὡς πρός τά πάθη, ὡς πρός τόν κόσμο, ὡς πρός τήν ἁμαρτία.
Ἐπαναλαμβάνω λέει τό «εὐλογημένη ἡ Βασιλεία» ὁ ἱερέας, γιατί ὁ γάμος καί ὅλα τά
μυστήρια ἦταν ἐνσωματωμένα στή Θεία Λειτουργία. Καί δέν εἶναι ἰδιωτικές
ὑποθέσεις! Ἀξίζει λίγο νά μείνουμε σ’ αὐτό. Γίνεται ἕνα μνημοσυνο καί σηκώνονται
οἱ ἄνθρωποι καί φεύγουνε, γιατί λένε δέν εἶναι τό δικό μας μνημόσυνο… Ἤ μερικοί
λένε, ἔχουμε μνημόσυνο ἀλλά εἶναι καί ἄλλα δυό μνημόσυνα. Ἔ καί τί πειράζει; Ἤ
θέλουμε τήν δική μας βάφτιση!

– Ξέρετε ὅτι οἱ βαφτίσεις ἦταν κοινές;

Ἔκανε ἡ Ἐκκλησία βαφτίσεις τό Μεγάλο Σάββατο.
– Ἕνας-ἕνας;
Ὅλοι μαζί. Ὑπῆρχε τό βαπτιστήριο. Γιατί; Γιατί τά μυστήρια, προσέξτε, καί ὁ γάμος,
εἶναι μυστήριο τῆς κοινότητας, δέν εἶναι ἰδιωτικό μυστήριο, δέν εἶναι ἰδιωτική
ὑπόθεση. Εἶναι μυστήριο ὅλης τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινότητας καί μᾶς εἰσάγει σ’
αὐτή τήν κοινωνία μέ τόν Χριστό ἀλλά καί μέ τούς ἄλλους. Γι’ αὐτό κανονικά δέν θά
ἔπρεπε νά στέλνουμε προσκλητήρια καί νά ἔχουμε καί ἕνα σωρό παρεξηγήσεις…
ποιόν κάλεσε;… τόν ἄλλον τόν κάλεσε, ἐμένα δέν μέ κάλεσε… καί δέν μιλιοῦνται
μετά γιατί δέν πῆραν προσκλητήριο… Γιατί; Γιατί τά ἔχουμε καταντήσει ὅλα
κοσμικά γεγονότα. Ὅλα τά μυστήρια εἶναι μυστήρια τῆς κοινότητας.

– Ἔχει μνημόσυνο;
Θά μείνεις νά προσευχηθεῖς, ἄς μήν τόν ξέρεις.
– Ἔχει βάφτιση;
Θά μείνεις, ἐφόσον γίνεται αὐτή τήν ὥρα. Ἄς ποῦμε μερικοί τό κάνουνε μετά τή Θεία
Λειτουργία. Εἶναι πολύ καλό αὐτό. Ἄν μπορεῖς νά μείνεις, νά μείνεις. Λοιπόν, ἔτσι
πρέπει νά τό καταλάβουμε, ὅτι ὅλα τά μυστήρια εἶναι γεγονότα πού ἀφοροῦν κι
ἐμένα καί ὅλη τήν ἐκκλησιαστική κοινότητα, ὅλη τήν ἐνορία ἄν θέλετε.
Ἡ κάθε ἐνορία εἶναι μιά τοπική Ἐκκλησία καί κύτταρο τῆς κάθε ἐνορίας εἶναι ἡ
οἰκογένεια. Ὅταν, λοιπόν, λειτουργοῦμε σωστά ὡς ἐκκλησιαστικοί ἄνθρωποι,
νιώθουμε αὐτή τήν ἀλληλοπεριχώρηση, ὅτι ὅλοι εἴμαστε ἕνα, ὁ ἕνας κομμάτι τοῦ
ἄλλου. Ἄν δέν τό ζοῦμε αὐτό, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, δέν ἔχουμε μπεῖ ἀκόμα
στήν Ἐκκλησία. Τό φαντάζεστε αὐτό; Μά θά πεῖς, ἐγώ πάτερ, βαφτίστηκα,
χρίστηκα.. Ναί, ἀλλά ἀκόμα δέν ἔχεις ἐνεργοποιήσει τό βάφτισμά σου καί τό χρίσμα

27
σου, ἀφοῦ δέν νιώθεις ἕνα μέ ὅλους. Δέν ζεῖς τά γεγονότα τοῦ ἄλλου ὡς δικά σου
γεγονότα. Τή χαρά τοῦ ἄλλου ὡς δική σου χαρά. Τή λύπη τοῦ ἄλλου ὡς δική σου
λύπη. Καταλάβατε; Δέν ἔχεις φτάσει, δηλαδή, στήν ἐν Χριστῷ ἀγάπη. Γιατί αὐτός
εἶναι ὁ σκοπός τῆς Ἐκκλησίας, νά γίνουμε ὅλοι ἕνα πνεῦμα καί νά ζοῦμε ὅλοι ὡς
ἕνας ἄνθρωπος. Ὅπως εἶναι ἡ Ἁγία Τριάδα. Πατήρ, Υἱός καί Ἅγιο Πνεῦμα, τρία
πρόσωπα ξεχωριστά, διακριτά, ἕνας Θεός. Ὄχι τρεῖς θεοί. Ἔτσι καί στήν οἰκογένεια,
σύζυγος-ἄνδρας, σύζυγος-γυναίκα καί τά παιδιά, ἐάν δώσει ὁ Θεός, θά πρέπει νά
φτάσουν νά εἶναι ἕνα. Ἄς εἶναι διακριτά – ξεχωριστά πρόσωπα. Θά πρέπει νά γίνουν
ἕνα, σάν νά εἶναι ἕνας ἄνθρωπος καί τό θέλημα τοῦ ἑνός νά εἶναι καί θέλημα τοῦ
ἄλλου. Καί αὐτό βέβαια πρέπει πρῶτα νά ἐπιτευχθεῖ στούς συζύγους.

– Γιατί ξέρετε ποιά εἶναι ἠ ἐπιτυχία στόν γάμο καί ὁ τελικός σκοπός τοῦ γάμου;
Εἶναι αὐτός ὁ σκοπός τῆς Ἐκκλησίας καί ὁ σκοπός τοῦ μοναστηριοῦ καί ὁ σκοπός
τῆς ἐνορίας, εἶναι νά γίνουν ἕνα πνεῦμα.
– Σήμερα, τί γίνεται στόν γάμο;
Δυστυχῶς γίνεται καί πρίν τόν γάμο, πού εἶναι μεγίστη καταστροφή. Οἱ ἄνθρωποι
γίνονται ὄχι ἕνα πνεῦμα ἀλλά μία σάρκα. Αὐτό εἶναι πανεύκολο σήμερα…
πανεύκολο. Ἀλλά μία σάρκα γίνονται καί τά ζῶα.. Μά ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι ζῶο! Ὁ
ἄνθρωπος ἔχει σῶμα ἀλλά ἔχει καί ψυχή, ἔχει καί πνεῦμα καί ἄν εἶναι βαφτισμένος
ἔχει καί τό Ἅγιο Πνεῦμα.

– Ὁ σκοπός τοῦ γάμου εἶναι νά γίνουμε μία σάρκα;

Ὄχι, βέβαια. Αὐτό τό κάνουν καί τά ζῶα πολύ εὔκολα.
Ὑπάρχει τώρα τό δεύτερο στοιχεῖο, ἡ ψυχή.
– Μήπως εἶναι σκοπός τοῦ γάμου νά γίνουμε μιά ψυχή;
Κι αὐτό ἀνθρώπινο εἶναι. Εἶναι κάπως καλύτερο ἀπ’ τό προηγούμενο… νά τά
βροῦμε λίγο ψυχολογικά, νά ταιριάξουν οἱ χαρακτῆρες μας, πού λέμε… ἀλλά δέν
εἶναι αὐτό πού σώζει, νά γίνουμε μιά ψυχή. Ἡ ἐπιτυχία καί ὁ σκοπός τοῦ γάμου εἶναι
νά γίνουμε ἕνα πνεῦμα, νά ἔχουμε τό ἴδιο θέλημα, νά εἰκονίσουμε τήν Ἁγία Τριάδα,
τήν πρώτη Ἐκκλησία. Ἡ πρώτη Ἐκκλησία, ὅπως ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, εἶναι τά
τρία πρόσωπα, ὁ Πατήρ, ὁ Υἱός καί τό Ἅγιο Πνεῦμα, οἱ ὁποῖοι ἐνῶ εἶναι τρεῖς
διαφορετικοί, τρεῖς διαφορετικές ὀντότητες, ἔχουν ταυτή οὐσία, τήν ἴδια οὐσία,
ταυτή ἐνέργεια, ταυτίζονται ὡς πρός τήν ἐνέργεια, ταυτή θέληση, ἔχουν τό ἴδιο
θέλημα. Καί οἱ ἄνθρωποι λοιπόν μέσα στήν Ἐκκλησία καί μέσα στήν μικρή
Ἐκκλησία πού λέγεται οἰκογένεια ἤ μοναστήρι, θά πρέπει νά μοιάσουν στήν Ἁγία
Τριάδα, δηλαδή ν’ ἀποκτήσουν ταυτή οὐσία -τήν ἔχουμε οὕτως ἤ ἄλλως, ἀφοῦ
ἔχουμε ὅλοι τήν κοινή ἀνθρώπινη φύση- ν’ ἀποκτήσουν ταυτή ἐνέργεια καί ταυτή
θέληση.

Ξέρετε τί Παράδεισος εἶναι αὐτό; Αὐτό, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, εἶναι ὁ

Παράδεισος. Δηλαδή νά θέλεις ὅ,τι θέλει καί ὁ ἄλλος.
– Ξέρετε τί χαρά εἶναι πρίν κἄν πεῖ ὁ σύζυγος, θέλω αὐτό, νά τοῦ τό λέει ἡ σύζυγος;

28
Γιατί ἔχουν πλέον ταυτιστεῖ καί ἐπικοινωνοῦν οἱ ψυχές τους. Εἶναι μία ψυχή πλέον,
γιατί εἶναι ἕνα πνεῦμα.

– Ἀλλά πῶς μπορεῖ νά γίνει αὐτό;

Αὐτό γίνεται μόνο ἄν ἔχουν καί οἱ δύο ἐνεργοποιημένο τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Τό ἔχουν
ὡς βαφτισμένοι, ἀλλά τό ἔχουν ἀνενεργό. Γι’ αὐτό ἔχουμε αὐτή τήν τραγική
κατάσταση σήμερα στίς οἰκογένειες, ὅπου σκοτώνεται ὁ ἕνας μέ τόν ἄλλον
καθημερινά. Καί ἔχουν φτάσει νά λένε, πάτερ, ἐάν δέν τσακωθοῦμε δέν θά
ἀγαπηθοῦμε.. Ἄν εἶναι δυνατόν!

– Δηλαδή ὁ τσακωμός εἶναι πού θά σᾶς ἑνώσει;

Ὁ τσακωμός εἶναι ἔκπτωση, εἶναι πτώση, εἶναι ἁμαρτία. Τό Ἅγιο Πνεῦμα θά σᾶς
ἑνώσει. Τό Ἅγιο Πνεῦμα ἔρχεται στό μυστήριο τοῦ γάμου καί ἔρχεται καί κάθε φορά
καί κάθε στιγμή ἀλλά δέν βρίσκει χῶρο στίς ψυχές μας.
– Γιατί δέν βρίσκει χῶρο;
Γιατί ὑπάρχουν τά πάθη, εἴμαστε ἀκάθαρτοι. Θυμηθεῖτε τό περιστέρι πού ἄφησε ὁ
Νῶε ἀπ’ τήν Κιβωτό. Τό περιστέρι, λέει, βγῆκε καί δέν μπόρεσε νά σταθεῖ πουθενά,
γύρισε πίσω. Γιατί τό περιστέρι εἶναι πολύ καθαρό ζῶο, δέν μπορεῖ νά πατήσει σέ
λάσπες, σέ βρωμιές καί σέ πτώματα. Δέν βρῆκε καθαρό μέρος μετά τόν κατακλυσμό.
Ἡ γῆ ἦταν γεμάτη πτώματα καί λάσπες καί γύρισε πίσω. Ἔτσι καί τό Ἅγιο Πνεῦμα,
ἔρχεται στό μυστήριο τοῦ γάμου, ἄν βρεῖ ὅμως ἀκάθαρτη ψυχή, πῶς θά μείνει;
Μπορεῖ νά μείνει; Νά, γιατί ἔχουμε τά διαζύγια. Ὅταν ὁ νέος καί ἡ νέα δέν φυλάξουν
τήν ἁγνότητά τους, τήν ἐγκράτεια, τήν καθαρότητά τους πρίν τόν γάμο δέν τήν
φυλάξουν εἶναι καθαροί; Ὄχι βέβαια. Εἶναι γεμάτοι βρωμιά.

– Μπορεῖ νά ἔρθει τό Ἅγιο Πνεῦμα;

Δέν μπορεῖ. Τί μπορεῖ νά γίνει τώρα, θά μοῦ πεῖτε, γιατί σήμερα ἔχει γίνει καθολικό
φαινόμενο αὐτό τό παραστράτημα. Σχεδόν καθολικό. Ὑπάρχουν καί νέοι καί νέες
ἀκόμα γενναῖοι καί γενναῖες πού φυλᾶνε τήν ἁγνότητά τους καί εἶναι πράγματι
ἀξιέπαινοι.
– Ἄν ὅμως δέν τήν φυλάξεις, ὑπάρχει κανένας τρόπος νά καθαριστεῖς;
Βέβαια ὑπάρχει. Τουλάχιστον νά μετανοήσεις, νά ἐξομολογηθεῖς, ἔτσι ὥστε τήν ὥρα
πού θά ἔρθει τό Ἅγιο Πνεῦμα νά σᾶς ἐπισκιάσει στό μυστήριο τοῦ γάμου, νά βρεῖ
χῶρο μέσα σας νά μείνει, νά σᾶς ἑνώσει καί νά σᾶς κάνει ἕνα πνεῦμα, νά σᾶς δώσει
αὐτή τή δυνατότητα νά συμφωνήσετε, ὄχι μόνο στούς χαρακτῆρες, ἀλλά καί στά
θελήματα καί στά ἐπιμέρους καί στό καθετί, νά ταυτιστεῖτε ἐν Χριστῷ. Γιατί, ὅταν ὁ
κάθε ἕνας ἔχει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο μέσα του καί ὁ ἕνας καί ὁ ἄλλος, προσέξτε,
θέλουν τό ἴδιο πράγμα! Γιατί τό Ἅγιο Πνεῦμα δέν λέει ἄλλα στόν ἕναν καί ἄλλα στόν
ἄλλον. Τά ἴδια λέει σέ ὅλους. Ὅταν λοιπόν καί ἡ γυναίκα καί ὁ ἄνδρας, καί ὁ
σύζυγος καί ἡ σύζυγος, ἔχουν ἑνωθεῖ μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα θέλουν ἀκριβῶς τό ἴδιο
πράγμα.

29
– Μποροῦν ποτέ νά μαλώσουν αὐτοί;
Ποτέ δέν μποροῦν. Ταυτίζονται. Ὁ ἕνας θυσιάζεται γιά τόν ἄλλον καί κόβει τό
θέλημά του γιά τόν ἄλλον. Δέν θυμᾶμαι, ἄν σᾶς εἶπα μιά ἱστορία ἀπό τό Γεροντικό
μέ δυό γεροντάδες, οἱ ὁποῖοι ζοῦσαν πάρα πολλά χρόνια μαζί στό ἴδιο κελί καί δέν
εἶχαν μαλώσει ποτέ. Κάποια στιγμή ὁ ἕνας ἀπό τούς δύο λέει, Γέροντα αὐτή τήν
ἐμπειρία δέν τήν ἔχουμε ζήσει, νά τσακωθοῦμε μιά μέρα, νά δοῦμε πῶς εἶναι! Ὅπως
σήμερα κάποιοι ψάχνουν γιά ἐμπειρίες… Κακῶς, κάκιστα, γιατί δέν εἶναι ὅλες οἱ
ἐμπειρίες σωστές. Καί νά πηδήσεις ἀπ’ τόν πέμπτο ὄροφο ἐμπειρία εἶναι… ἀλλά
μετά τί γίνεται… Λοιπόν… λέει ὁ ἄλλος νά εἶναι εὐλογημένο, γιατί ἤξερε τήν
ὑπακοή, νά κόβει τό θέλημά του. Ἀφοῦ τό εἶπε ὁ ἀδελφός, θά τό κάνουμε. Πῶς θά τό
κάνουμε ὅμως; Ἰδού ἡ ἀπορία! Ἔ, νά κοίταξε, λέει, ἔχουμε μιά κατσαρόλα -πού
βράζανε τά χόρτα- θά πῶ ἐγώ, εἶναι δική μου, θά πεῖς ἐσύ, εἶναι δική μου καί θά
τσακωθοῦμε. Ἐντάξει, λέει ὁ ἄλλος, νά ’ναι εὐλογημένο. Ὁπότε, βάλανε τήν
κατσαρόλα στή μέση καί λέει ὁ ἕνας μέ σοβαρό ὕφος: Γέροντα, αὐτή ἡ κατσαρόλα
εἶναι δική μου. Νά ’ναι εὐλογημένο, λέει, πάρτην! Ὁπότε δέν μπόρεσαν νά
τσακωθοῦνε, γιατί εἴχανε μάθει νά κόβουνε ὁ ἕνας τό θέλημά του στόν ἄλλον. Γιατί
εἶχαν ἐνεργό τό Ἅγιο Πνεῦμα. Δέν μποροῦσε νά πεῖ κάτι ἄλλο, δέν τόν ἄφηνε τό
Ἅγιο Πνεῦμα. Δηλαδή οἱ σύζυγοι, ὅταν ἔχουν ἐνεργό τό Ἅγιο Πνεῦμα, δέν μποροῦν
νά τσακωθοῦνε. Ὄχι δέν πρέπει, δέν μποροῦν. Τό ὅτι τσακώνονται σημαίνει ὅτι δέν
ὑπάρχει ἐνεργό τό Ἅγιο Πνεῦμα, καταλάβατε; Ἔχουν ὁ καθένας τό δικό του πνεῦμα,
νά τό ποῦμε ἁπλά, τό δικό του θέλημα. Ἐνῶ, ὅταν ἔχεις ἐνεργό τό Ἅγιο Πνεῦμα, δέν
ἔχεις δικό σου θέλημα. Τί ἔχεις; Ἔχεις τό θέλημα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Καί ὁ
σύζυγος καί ἡ σύζυγος ἔχουν τό θέλημα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

– Μποροῦν ποτέ αὐτοί νά τσακωθοῦνε;

Ποτέ! Ποτέ! Γι’ αὐτό λέω εἶναι ἔκπτωση, ὅταν τσακώνονται. Καί μετά βέβαια θά
τσακώνονται καί τά παιδιά, γιατί τά παιδιά εἶναι ἀντίγραφα τῶν γονέων καί τά
καημένα ἀπό τή στιγμή πού καταλαβαίνουν τόν κόσμο, τί βλέπουνε; Ἕναν πατέρα
καί μία μητέρα νά βρίζονται, νά σκοτώνονται.. Σοῦ λέει, αὐτή εἶναι ἡ ζωή, ἔτσι
πρέπει νά κάνω κι ἐγώ. Ὁπότε μέ τά ἀδερφάκια του κι αὐτό ἤ μέ τούς γονεῖς ἔχει τήν
ἴδια βίαιη συμπεριφορά καί καλλιεργεῖ κι αὐτό τά ἴδια θελήματα, τό ἴδιο πνεῦμα, πού
δέν εἶναι βέβαια τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἀλλά εἶναι τό πνεῦμα τοῦ πονηροῦ.
Νομίζω νά σταματήσουμε ἐδῶ, γιατί ἀρκετά μίλησα… μονολόγησα μᾶλλον… Ἄν
θέλετε νά συνεχίσουμε μέ ἐρωτήσεις…

Ἁπλῶς νά συνοψίσω, ὅτι ὁ σκοπός τοῦ γάμου σύμφωνα μέ τήν Θεολογία μας εἶναι ἡ
θέωση. Ἡ θέωση τῶν συζύγων καί μέσα ἀπό αὐτή τή θέωση τῶν συζύγων νά
θεωθοῦν καί τά παιδιά, τά ὁποῖα ἐνδεχομένως θά δώσει ὁ Θεός. Μπορεῖ καί νά μή
δώσει… κι αὐτό εὐλογημένο εἶναι. Ἄλλοι σκοποί, δευτερεύοντες ἄν θέλετε, πού ἴσως
ἄλλη φορά τούς ἀναλύσουμε περισσότερο, εἶναι ἡ σωφροσύνη, τό νά μήν ὑπάρχει
πορνεία στή ζωή τῶν ἀνθρώπων καί ἡ παιδοποιΐα. Προσέξτε! Ὁ σκοπός τοῦ γάμου
δέν εἶναι ἡ ἱκανοποίηση τῶν σαρκικῶν παθῶν καί πολύ περισσότερο τῶν
διεστραμμένων καταστάσεων πού σήμερα ἔχουνε κυριαρχήσει καί δυστυχῶς

30
-συγγνώμη πού θά τό πῶ καί αὐτό, ἀλλά πολύ πονάω, γιατί τό ἀκούω συχνά-
ὑπάρχουν καί πνευματικοί χωρίς Ἅγιο Πνεῦμα πού τά ἐγκρίνουν αὐτά καί λένε ἐμεῖς
δέν ἀσχολούμαστε μέ τό τί κάνετε στήν κρεβατοκάμαρα, δέν κοιτᾶμε ἀπ’ τήν
κλειδαρότρυπα… κάντε ὅ,τι θέλετε ἀφοῦ εἶστε παντρεμένοι!

– Ποιός σοῦ τό εἶπε ὅτι ἐπιτρέπεται αὐτό;

Καί γίνεται ὁ γάμος μία νόμιμη πορνεία, ἕνας νόμιμος σοδομισμός.
– Νομίζετε, πώς εἶναι ἄσχετα αὐτά πού ζοῦμε σήμερα στήν πατρίδα μας μέ αὐτά πού
ζοῦνε τά ζευγάρια;
Καθόλου! Εἶναι τά ἀποτελέσματα τῆς ἁμαρτίας. Νά σᾶς πῶ ἕνας σύγχρονος Ἅγιος
γέροντας εἶδε τήν Παναγία. Συγγνώμη, ἄν κάποιοι τό ἔχουν ξανακούσει. Τήν εἶδε
πάρα πολύ λυπημένη. Ὁ π. Ἀναστάσιος Κουδουμιανός στήν Κρήτη. Εἶχε χαρίσματα
κορυφαῖα, σάν τοῦ Ἁγίου Πορφυρίου. Κοιμήθηκε πρίν τρία χρόνια. Καί μάλιστα τήν
ἴδια μέρα μέ τόν Ἅγιο Πορφύριο κοιμήθηκε, 2 Δεκεμβρίου, πού γιορτάσαμε πρίν
λίγες μέρες. Καί τῆς λέει: Παναγία μου, γιατί εἶσαι τόσο λυπημένη; Λέει: Γιά τίς
ἁμαρτίες τῶν ἀνθρώπων, δέν μπορῶ ἄλλο… Λέει, Παναγία μου, ποιές εἶναι αὐτές οἱ
ἁμαρτίες πού σέ κάνουν πιό πολύ νά μᾶς ἀποστρέφεσαι; Λέει, ὅλες εἶναι, ἀλλά
κυρίως τρεῖς. Ἡ πρώτη εἶναι ἡ βλασφημία, ἡ δεύτερη εἶναι οἱ ἐκτρώσεις καί ἡ τρίτη
εἶναι τά παρά φύσιν ἁμαρτήματα, πού ἔχουν κυριαρχήσει ἀνάμεσά σας. Ὁ νοῶν
νοεῖτο… καταλαβαίνετε… Σᾶς λέω κάτι ἀποκαλυπτικό τώρα. Δέν σᾶς λέω κάτι
θεωρητικό. Ξέρουμε θεωρητικά ὅτι ἀπαγορεύονται ὅλα αὐτά, ἀλλά ἔρχονται καί οἱ
Ἅγιοι καί μᾶς τό ἐπιβεβαιώνουν μέ τήν ἐμπειρία τους, μέ μηνύματα ἀπ’ τόν οὐρανό.
Δέν πᾶμε καλά. Ἔχουμε ὄντως γίνει σάρκες, ὅπως τά παιδιά-οἱ ἀπόγονοι τοῦ Κάιν
καί οἱ ἀπόγονοι τοῦ Σήθ, οἱ ὁποῖοι ἐμίγησαν καί ἔγιναν σάρκες. Καί μήν ἀκοῦτε τίς
ἀνοησίες πού λένε κάποιοι, ὅτι τάχατες οἱ ἄγγελοι ἦρθαν σέ σχέση μέ τούς
ἀνθρώπους… αὐτά εἶναι ἀνοησίες. Οἱ ἄγγελοι οὔτε νυμφεύονται οὔτε κάνουν
γάμο19, τό λέει ὁ Κύριος σαφέστατα. Οἱ υἱοί τοῦ Θεοῦ, εἴπαμε, εἶναι οἱ ἀπόγονοι τοῦ
Σήθ καί οἱ υἱοί τῶν ἀνθρώπων οἱ ἀπόγονοι τοῦ Κάιν.

Γι’ αὐτό προσέξτε, ὁ γάμος εἶναι μυστήριο, εἶναι μιά κατάσταση, τοῦ παρόντος
αἰῶνος. Στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ δέν θά ὑπάρχει γάμος. Ναί μέν οἱ σύζυγοι θά πρέπει
νά ἀγωνιστοῦν νά πᾶνε καί οἱ δυό στή Βασιλεία καί θά εἶναι καί οἱ δύο στή
Βασιλεία, ἄν ἀγωνιστοῦν σωστά, ἀλλά δέν θά ὑπάρχουν πλέον σαρκικές σχέσεις. Θά
εἶναι ὅπως ὁ Ἀδάμ καί ἠ Εὔα πρίν τήν πτώση, θά εἶναι ἀδέλφια δηλαδή. Ἀλλοίμονο..
Ὁ γάμος λοιπόν εἶναι μιά πρόσκαιρη κατάσταση τοῦ παρόντος αἰῶνος, τῆς πτώσης,
τῆς μετά τήν πτώση κατάστασης, γιά τήν ἀδυναμία. Εἶναι «συγγνώμη πάθους», μιά
παραχώρηση πού μᾶς κάνει ὁ Θεός, ἡ ὁποία θά καταργηθεῖ. Γι’ αὐτό μίλησα καί γιά
μιά ὑπέρβαση τῆς σαρκικότητας μέσα στόν γάμο σύν τῷ χρόνῳ μέ τήν ἀμοιβαία
συναίνεση. Γι’ αὐτό καί ἡ Ἐκκλησία μας βάζει καί περιόδους ἐγκράτειας στούς
ἐγγάμους. Τό ξέρετε πολύ καλά. Ὅταν εἶναι νηστεῖες, Σαρακοστές, ἐπίσης Τετάρτες,
Παρασκευές, ὅταν ἔχουμε νηστεία ἀπό τροφή, ἔχουμε καί νηστεία ἀντίστοιχη ἀπό τή
σαρκική σχέση.

31
– Γιατί τό κάνει αὐτό ἡ Ἐκκλησία;
Γιά νά μᾶς πεῖ, προσέξτε, μή κολλᾶτε στή σάρκα, μή κολλᾶτε στίς σαρκικές ἡδονές,
ξεπεράστε τες σιγά-σιγά καί ποτέ μήν αὐτονομεῖτε τή σαρκική ἡδονή, πού ὑπάρχει
στή σαρκική σχέση. Μήν κάνεις δηλαδή τή σαρκική σχέση σκοπό, νά στοχεύει στήν
ἡδονή. Ὅταν αὐτονομεῖται ἡ ἡδονή εἶναι ἁμαρτία. Γι’ αὐτό πάντα ἡ σαρκική σχέση
συνδέεται μέ τήν παιδοποιΐα, δέν αὐτονομεῖται. Γι’ αὐτό καί εἶναι μεγίστη ἁμαρτία ἡ
ἀποφυγή τῆς τεκνογονίας. Μεγίστη ἁμαρτία… μέ τά τεχνικά μέσα πού
χρησιμοποιοῦν οἱ ἄνθρωποι γιά προφύλαξη καί ὅλα αὐτά τά γνωστά, πού ξέρετε.
Ἔλεγε μάλιστα κάτι συγκλονιστικό ὁ Ἅγιος Πορφύριος, ὅτι αὐτή ἡ ἀποφυγή τῆς
τεκνογονίας εἶναι ἡ κύρια αἰτία τῶν διαζυγίων. Ξέρετε γιατί; Γιατί, ὅταν ἡ γυναίκα, ἡ
ὁποία εἶναι πλασμένη νά κάνει παιδί, ὁ ὀργανισμός της, ὁ Θεός ἀπό τή φύση της τήν
ἔχει κάνει ἔτσι, φρενάρει αὐτή τήν ὁρμή τῆς φύσεως, τήν ἀναστέλλει, πηγαίνει
ἀντίθετα. Αὐτό λέει, σμπαραλιάζει τό νευρικό της σύστημα, διαλύει τό νευρικό της
σύστημα. Ὁπότε, δέν μπορεῖ νά ἔχει καλές σχέσεις μέ τόν σύζυγο καί σταδιακά
φτάνουν στό διαζύγιο. Ἔχει πολύ δίκαιο ὁ Ἅγιος Πορφύριος. Καί σήμερα πολλοί καί
δυστυχῶς καί πνευματικοί χωρίς Ἅγιο Πνεῦμα λένε, δέν τρέχει τίποτα καί νά
κοινωνᾶτε κιόλας χωρίς φόβο… Ὄχι, εἶναι πολύ μεγάλη ἁμαρτία, γιατί καί αὐτό
οὐσιαστικά εἶναι δυνάμει φόνος. Ἐπειδή σπαταλᾶται ὅ,τι πιό πολύτιμο ὑπάρχει, καί
λέει ὁ π. Ἀθανάσιος, εἶναι σάν τά Ἅγια τῶν Ἁγίων, αὐτό πού λέμε σπόρος, τό
σπέρμα, πού ὑπάρχει στόν ἄνθρωπο σπαταλᾶται. Αὐτό τό δίνει ὁ Θεός γιά νά
δημιουργηθοῦν καινούριοι ἄνθρωποι, νά γίνεις συνδημιουργός μέ τόν Θεό. Κι ἐσύ,
ὅταν αὐτονομεῖς τήν ἡδονή, τό σπαταλᾶς αὐτό, τό ξοδεύεις αὐτό πού εἶναι δυνάμει
ἄνθρωπος. Γι’ αὐτό εἶναι δυνάμει φόνος.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Ἐρ. : Πάτερ, ἐγώ δέν ἔχω καταλάβει κάτι. Ἡ Εὔα ἔκανε τόν Κάιν καί τόν Ἄβελ. Πῶς
γίνεται ἀφοῦ δέν ὑπῆρχαν γυναῖκες;…

Ἀπ. : Ὑπῆρχαν καί γυναῖκες, ἁπλῶς δέν μᾶς ἀναφέρει τά ὀνόματά τους ἡ Ἁγία
Γραφή. Ἔκανε πολλά παιδιά ἡ Εὔα καί ἀγόρια καί κορίτσια. Καί στήν ἀρχή ὑπῆρχε ἡ
εὐλογία ἀπό τόν Θεό νά ἔρθουνε σέ σχέση μεταξύ τους, γιατί δέν ὑπῆρχε ἄλλος
τρόπος. Μετά βέβαια ἀπαγορεύτηκε αὐτό.

Ἐρ. : Ὑπάρχει περίπτωση …. Γιά τό Ἅγιο Πνεῦμα… ὁ ἕνας νά τό ἔχει καί ὁ ἄλλος
νά μήν τό ἔχει;…

Ἀπ. : Ναί, εἶναι πολύ εὐαίσθητο τό Ἅγιο Πνεῦμα, πολύ λεπτό… Βλέπετε τό
περιστέρι πού εἴπαμε – καί φανερώθηκε τό Ἅγιο Πνεῦμα ὡς περιστερά – δέν πάει σέ
βρωμιά καθόλου. Ὁ νοῦς μας, ἡ διάνοιά μας μᾶλλον, μολύνεται πολύ εὔκολα. Ὅταν
ὁ ἄνθρωπος δηλαδή δεχθεῖ κακούς λογισμούς, μολύνεται. Κι ἄν αὐτοί οἱ κακοί
λογισμοί κατέβουν καί στήν καρδιά, τότε βέβαια ὁ ἄνθρωπος βρωμίζεται. Ἄλλο
δηλαδή νά ἔχεις στήν σκέψη σου μιά ἁμαρτία, σάν μιά ἁπλή γνώση, αὐτό δέν εἶναι

32
ἁμαρτία. Ξέρεις δηλαδή ὅτι ὑπάρχει ἡ ἁμαρτία τῆς πορνείας. Τό ξέρουμε
ἐγκεφαλικά. Ὅταν ὅμως αὐτή ἡ σκέψη κατέβει στήν καρδιά καί γίνει ἐπιθυμία, τότε
συλλαμβάνεται ἡ ἁμαρτία, εἶναι ἡ ἀρχή τῆς ἁμαρτίας. Γι’ αὐτό θυμηθεῖτε τί εἶπε ὁ
Κύριος ἀπό τήν καρδιά μολύνεται ὁ ἄνθρωπος, «ἐκ τῆς καρδίας ἐξέρχονται πονηροί
λογισμοί, μοιχεῖες, πορνεῖες… καί ὅλες οἱ ἁμαρτίες, κακίες, ζήλιες, φθόνοι»20.

Ὑπάρχει φυσικά ἡ περίπτωση ὁ ἕνας νά ἔχει ἐνεργό τό Ἅγιο Πνεῦμα, γιατί εἶναι μέ
τήν Ἐκκλησία καί ὁ ἄλλος νά μήν εἶναι… πολύ σύνηθες στήν ἐποχή μας..
Δημιουργοῦνται πολλά προβλήματα. Τώρα, αὐτός πού εἶναι στήν Ἐκκλησία.. νά σᾶς
πῶ ἕνα ἁπλο, ἄν κατακρίνει τόν ἄλλον, ἤδη μολύνεται, μολύνεται στήν καρδιά του.
Ἀρχίζει νά ἔχει κακούς λογισμούς. Ἀντί νά ἀγαπάει λοιπόν, ἀρχίζει μέσα του νά
δημιουργεῖται μιά ἀντιπάθεια, μιά ἀντιπαλότητα, ὁπότε μετά γίνεται τσακωμός.
Ὁπότε τότε καί οἱ δυό δέν εἶναι ἐν Ἁγίω Πνεύματι. Ὄχι μόνο ἐκεῖνος πού εἶναι
ἑδραιωμένος στή θέση του καί λέει ἐγώ δέν πάω στήν ἐκκλησία… ἐσύ πήγαινε καί
γιά μένα – ἄν τό πεῖ κι αὐτό ἤ σέ ἐμποδίζει νά πᾶς. Δηλαδή… δέν πρέπει νά
κατακρίνουμε. Αὐτό πολύ μᾶς λερώνει, πολύ μᾶς μολύνει. Ἄν παρακολουθήσετε τόν
ἑαυτό σας, ὅταν θυμώσετε μέ κάποιον καί κάνετε ἕνα backup, μιά ἀναδρομή, νά
δεῖτε τί λογισμούς εἴχατε πρίν θυμώσετε, θά δεῖτε ὅτι πρίν εἴχατε κατακρίνει αὐτόν
μέ τόν ὁποῖο θυμώσατε, εἴχατε δηλαδή συλλάβει μέσα σας κακές σκέψεις γι’ αὐτόν
καί τίς εἴχατε ἀποδεχθεῖ. Ἄλλο νά ἔρθει μιά κακή σκέψη καί νά τήν ἀποκρούσεις καί
νά πεῖς Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησέ με καί ἄλλο νά τήν ἀποδεχθεῖς καί νά πεῖς, ναί,
ἔτσι εἶναι καί τό κάνει αὐτό γιατί εἶναι τέτοιος, τέτοιος.. τότε μολύνθηκες κι ἐσύ καί
ἀπενεργοποίησες τό Ἅγιο Πνεῦμα καί μετά χρειάζεται ἡ μετάνοια καί ἐνδεχομένως
καί ἡ ἐξομολόγηση… ὁπωσδήποτε…

Ἑπομένως συμβαίνει αὐτό, ὅταν τσακωνόμαστε. Εἴδατε πού λέει καί ὁ λαός πολύ
ἁπλά; Τσακωμός-καβγάς μονός δέν γίνεται, φταῖνε καί οἱ δύο. Ὅταν, ὅμως, ὁ ἕνας
ἔχει τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐνεργό, ὅσο ἐριστικός καί νά εἶναι ὁ ἄλλος, δέν θά μπορέσει νά
γίνει τσακωμός. Σᾶς εἶπα αὐτό τό παράδειγμα μέ τούς δύο γεροντάδες. Ὁ ἕνας ἦταν
ἕτοιμος νά ἁρπαχτεῖ.. ἔστω καί μέ τό ζόρι, ὁ ἄλλος ἀμέσως τοῦ λέει, νά εἶναι
εὐλογημένο, πάρτο… Δηλαδή ἕνας πού ἔχει ἐνεργό τό Ἅγιο Πνεῦμα, δέν μπορεῖ νά
τσακωθεῖ, δέν μπορεῖ νά ἔρθει σέ διαμάχη. Μόνο σέ μιά περίπτωση ἔρχεσαι ἄς ποῦμε
σέ θυμό, ἀλλά αὐτός ὁ θυμός εἶναι ἀναμάρτητος, ὅταν βλασφημεῖται ὁ Θεός ἤ ὅταν
ἀδικεῖται ὁ πλησίον. Τότε δικαιολογεῖσαι νά ὀργισθεῖς, ἀλλά πάλι θά σέ φωτίσει ὁ
Θεός στό πῶς θά τό ἐκδηλώσεις αὐτό. Γι’ αὐτό λέει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ «ὀργίζεσθε,
καί μή ἁμαρτάνετε»21. Ὑπάρχει καί ἀναμάρτητη ὀργή. Ὄχι, ὅμως, ὅταν
ἀδικούμαστε ἐμεῖς. Ὅταν βλασφημεῖται ὁ Θεός, ἀδικεῖται ὁ Θεός ἤ ὁ πλησίον.
Ἑπομένως, προσοχή στούς λογισμούς μας. Ἀπό ἐκεῖ ξεκινάει ὅλο τό κακό.
Τί σημαίνει προσοχή στούς λογισμούς; Ἐγώ κάθε στιγμή θά εἶμαι μέ τό ντουφέκι στό
χέρι νά πυροβολήσω τόν κακό λογισμό;

Ὑπάρχει κάτι πιό εὔκολο, πιό ἁπλό.. νά βάλω καλό λογισμό καί νά δουλεύει ὁ μύλος
αὐτός -πού δέν σταματάει νά δουλεύει- καλούς λογισμούς, λογισμούς ἀγάπης,

33
προσευχῆς γιά τόν ἄλλον. Νά σκέφτεσαι τρόπους πού νά ἀναπαύσεις τόν ἄλλον. Ὄχι
πῶς θά ἀναπαυθεῖς ἐσύ… πῶς θά ξεκουράσεις τόν σύζυγο. Ὄχι, ἐγώ τώρα εἶμαι στό
σπίτι καί εἶμαι ἡ λαντζέρισα καί, ὅταν θά ἔρθει, θά τοῦ δείξω ἐγώ, πού κάθεται στό
καφενεῖο μέ τίς ὧρες καί ἐμένα μ’ ἀφήνει μόνη μου κ.λ.π. Ἄν ἔχεις τέτοιους
λογισμούς, μπορεῖ τήν ὥρα πού θά ἔρθει νά μήν πεῖς τίποτα ἀλλά ἤδη φαίνεται στό
πρόσωπό σου, τό ἐκπέμπει ἡ ψυχή σου. Ὁπότε καί ὁ σύζυγος λέει, πάλι νωρίς
ἦρθα… αὔριο πιό ἀργά! Καταλάβατε; Τό ἐκπέμπουμε. Ὅ,τι ἔχουμε μέσα μας τό
ἐκπέμπουμε.

Ἐρ. : Σήμερα πολλά ζευγάρια δηλώνουν πώς δέν εἶναι ἕτοιμα νά κάνουν παιδιά, νά
ἀποκτήσουν παιδιά.. βρίσκονται σέ γάμο αὐτά τά ζευγάρια. Μήπως τό ἴδιο θά ἔπρεπε
νά ἰσχύει καί γιά μᾶς τούς χριστιανούς; Νά εἴμαστε τουλάχιστον πνευματικά ἕτοιμοι,
ὥστε νά κάνουμε παιδιά; Νά ἀποκτήσουμε τό ἕνα πνεῦμα, αὐτό πού εἴπατε καί μετά
νά εἴμαστε ἕτοιμοι κι ἐμεῖς νά ἀποκτήσουμε παιδιά.

Ἀπ. : Κοιτάξτε, αὐτό εἶναι θέμα μεγάλο καί πολύ σπουδαῖο. Εὐχαριστῶ γιά τήν
ἐρώτηση. Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος, γιά νά μή σᾶς λέω δικά μου λόγια… δέν πρέπει,
λέει, οἱ σύζυγοι νά βάζουν τήν λογική στό θέμα τῆς τεκνογονίας. «Ἔχω χρήματα;
Μπορῶ νά κάνω παιδί. Δέν ἔχω χρήματα; Δέν μπορῶ». Μά τά χρήματα εἶναι πού θά
σέ βοηθήσουν νά μεγαλώσεις τό παιδί; Δέν εἶναι ὁ Θεός;

Καί κάτι ἀκόμα. Ποιός δίνει τά παιδιά; Οἱ σύζυγοι; Ἡ συζυγική πράξη ἤ ὁ Θεός; Δέν
τά δίνει ὁ Θεός; Ἄν θέλει ὁ Θεός δέν μπορεῖ νά σταματήσει τήν γυναίκα, νά μή
δώσει παιδί στήν γυναίκα; Μπορεῖ. Ἔκλεισε λέει τήν μήτρα τῆς Σάρας καί ἡ Σάρα
ἦταν 90 ἐτῶν καί δέν εἶχε παιδί. Ἐν τῷ μεταξύ εἶχε ὑποσχεθεῖ στόν Ἀβραάμ ὅτι «θά
ἔχεις ἀπογόνους σάν τήν ἄμμο τῆς γῆς»22 καί ὁ Ἀβραάμ εἶχε φτάσει 100 ἐτῶν καί
δέν εἶχε παιδί! Κοιτάξτε πῶς ἐνεργεῖ ὁ Θεός! Καί φιλοξενεῖ ὁ Ἀβραάμ τόν Θεό καί
τούς δύο Ἀγγέλους στήν δρῦ Μαμβρῆ καί ἀκούει ὅτι 100 ἐτῶν θά ἀποκτήσει παιδί
καί ἡ Σάρα 90.. τό ἀκούει μέσα ἀπ’ τή σκηνή καί γέλασε. Γιατί γέλασε; Γιατί λέει,
τώρα τί εἶναι αὐτά πού λένε;.. Καί τῆς λέει ὁ Θεός «Γιατί γέλασες;». Λέει «δέν
γέλασα». «Γέλασες»23, λέει. Γιατί καταφρονεῖς τόν Θεό;

Προσέξτε, μήν καταφρονοῦμε τόν Θεό. Ὁ Θεός εἶναι πού δίνει παιδί ἤ δέν δίνει
παιδί. Καί πόσοι καί πόσες δέν μποροῦν νά κάνουν παιδί, γιατί; Γιατί, ὅταν
μποροῦσαν, δέν ἤθελαν. Ἔκαναν ἄλλα πράγματα… Καί πόσοι καί πόσες μέ τίς
προγαμιαῖες σχέσεις, ἰδίως οἱ κοπέλες, δέν μποροῦν νά κάνουν παιδί, γιατί οἱ
προγαμιαῖες σχέσεις φέρνουν καί τίς ἐκτρώσεις. Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος – εἶναι
συγκλονιστικό αὐτό, ἀποκαλυπτικό. Εἶχε πάει κάποτε… ἐν Πνεύματι Ἁγίω(!) ὁ
Ἅγιος αὐτός πήγαινε ὅπου ἤθελε… εἶχε πάει στή Σερβία καί εἶχε σταθεῖ σέ μιά
γέφυρα, μέ τό πνεῦμα του, ὁ κόσμος δέν τόν ἔβλεπε, ἐκεῖ πού περνοῦσαν πολλοί
ἄνθρωποι καί ἔβλεπα, λέει, πολλά νέα παιδιά καί νέες κοπέλες, οἱ ὁποῖες λόγω τῆς
κακῆς ζωῆς πού κάνουν, δέν θά μπορέσουν ποτέ νά κάνουν παιδί. Γιατί μιά ἀπό τίς
συνέπειες τῶν ἐκτρώσεων αὐτή εἶναι, δέν μπορεῖς νά κάνεις παιδί μετά. Ἀφήνω καί

34
τήν ἄλλη τή χειρότερη πού μπορεῖ νά πεθάνει ἡ κοπέλα πάνω στήν ἔκτρωση.
Ἔχουμε πολλά τέτοια περιστατικά. Ἄς μήν τά λένε…

Ἑπομένως, κοιτάξτε, δέν εἶναι νά κάνουμε, ὅταν θέλουμε. Θυμηθεῖτε αὐτό πού σᾶς
εἶπα, πρέπει νά μάθουμε νά κάνουμε αὐτό πού θέλει ὁ Θεός. Στήν Ὀρθοδοξία δέν
μαθαίνουμε νά θέλουμε, μαθαίνουμε νά μήν θέλουμε τό δικό μας θέλημα ἀλλά νά
θέλουμε ὅ,τι θέλει ὁ Θεός. Τότε, ξέρετε, ὅταν τό μάθουμε αὐτό τό μάθημα, δέν
μποροῦμε νά στενοχωρεθοῦμε ποτέ. Ὄχι δέν πρέπει, δέν μποροῦμε. Γιατί, ὅταν
θέλεις ὅ,τι θέλει ὁ Θεός, μετά ὅλα ὅσα σοῦ δίνει ὁ Θεός τά θέλεις. Ἄρα ὅλα εἶναι
καλά, ἄρα δέν ἔχεις νά στενοχωρεθεῖς γιά τίποτα. Δέν ἔχεις παιδί; Ὁ Θεός τό θέλει,
εἶναι εὐλογία. Ὅλα εἶναι εὐλογία. Ὅταν ζοῦμε ἐν Ἁγίω Πνεύματι, δέν μποροῦμε νά
στενοχωρεθοῦμε. Γι’ αὐτό λέει ὁ Ἀπόστολος «θλιβόμενοι ἀλλ᾿ οὐ
στενοχωρούμενοι»24. Ὄχι δέν θά ἔχουμε θλίψεις, θά ἔχουμε. Ἐξωτερικά θά μᾶς
πιέζουν διάφορα πράγματα, καταστάσεις, ἄνθρωποι φθονεροί, κακοί, δαίμονες,
λογισμοί, ἀλλά δέν θά στεναχωρούμαστε γιά τίποτα. Θά δοξάζουμε τόν Θεό γιά ὅλα.
Αὐτή εἶναι ἡ θεραπεία τῆς Ἐκκλησίας καί αὐτό καλοῦνται νά ζήσουν καί οἱ σύζυγοι.
Ὅταν μάθουν, λοιπόν, αὐτή τήν σωστή σχέση μέ τόν Θεό, μετά δέν θά ποῦνε, ἐγώ
τώρα δέν θέλω παιδί, θέλω ἀργότερα. Ἤ ἐγώ τώρα, ὅπως τό εἴπατε ἐσεῖς, δέν εἶμαι
πνευματικά ἕτοιμη.. ἀκόμα… Ὄχι! Δέν εἶναι ἔτσι. Καί ποιός θά τό κρίνει, ἄν εἶσαι
πνευματικά ἕτοιμη; Ὁ πνευματικός θά τό κρίνει. Καί πῶς θά γίνει νά μήν κάνεις
παιδί, ὅταν ἔχεις σχέσεις; Τό ξέρεις ὅτι αὐτό εἶναι ἁμαρτία; Ἐκτός ἐάν -ὑπάρχει αὐτή
ἡ δυνατότητα- συμφωνεῖ καί ὁ σύζυγος, τό ἕτερον ἥμισυ, νά ἔχετε τελεία ἀποχή.
Τότε ναί. Αὐτό εἶναι νόμιμο, μπορεῖς. Ὁ μόνος τρόπος νόμιμος, ἀποδεκτός ἀπό τόν
Θεό γιά ἀποφυγή τῆς τεκνογονίας εἶναι ἡ συζυγική ἀποχή, ἀλλά προσέξτε, ἀπό
συμφώνου. Ὄχι νά τό ἐπιβάλλει ὁ ἕνας στόν ἄλλον. Ἀπό κάποια ἡλικία καί μετά, οἱ
γυναῖκες συνήθως, δέν ἔχουνε διάθεση, ἔτσι δέν εἶναι; Ἀλλά αὐτό εἶναι ἁμαρτία,
ὅταν τό ἐπιβάλλουν στόν σύζυγο, δέν ἐπιτρέπεται. Εἶναι ἁμαρτία. Θά πρέπει νά
συμφωνεῖ καί ὁ σύζυγος. Ἐάν δέν συμφωνεῖ, θά πρέπει, ὅπως λέει καί ὁ Ἀπόστολος
Παῦλος, νά ὑποχωρήσει, γιατί ὁ ἄνδρας ἐξουσιάζει τό σῶμα τῆς γυναίκας καί ἡ
γυναίκα τοῦ ἄνδρα. Ὁπότε πρέπει νά ὑποχωρήσει ἡ γυναίκα καί νά γίνει ἡ σχέση,
αὐτό πού θέλει ὁ σύζυγος. Ἀλλιῶς, ἄν κάνει κάτι ἄλλο ὁ σύζυγος, ἄν -ὅ μή γένοιτο-
πέσει σέ μία μοιχεία, εἶναι συνυπεύθυνη καί ἡ γυναίκα. Ἑπομένως, ὄχι ὅ,τι θέλουμε
καί τί θέλουμε καί πότε τό θέλουμε ἀλλά τί θέλει ὁ Θεός καί μέ βάση αὐτά τά
κριτήρια πού σᾶς εἶπα μπορεῖτε νά προχωρήσετε.

Προσέξτε καί κάτι ἄλλο πού γίνεται κατά κόρον στήν ἐποχή μας. Οἱ ἄνθρωποι
ἔρχονται εἰς γάμου κοινωνία σέ μεγάλη ἡλικία. Αὐτό εἶναι μεγάλο λάθος, πολύ
μεγάλο λάθος. Ξέρετε γιατί; Γιατί κατά κανόνα, νά μήν ποῦμε 100%, κατά 99,99%
προηγεῖται ἡ ἀνηθικότητα, ἔτσι δέν εἶναι; Ὅλοι κάνουν προγαμιαῖες σχέσεις. Καί σ’
αὐτό φταῖνε πολύ καί οἱ γονεῖς, οἱ ὁποῖοι λένε δέν εἶστε ἀκόμη ἕτοιμοι νά
παντρευτεῖτε. Τί θά κάνουν λοιπόν τά παιδιά; Ἀφοῦ ὑπάρχει καί ἡ ὁρμή τῆς φύσεως,
ὑπάρχει ἡ ἀδυναμία. Ἔ, λένε, τότε τί θά κάνουμε; Θά συζήσουμε μέχρι νά
μπορέσουμε. Εἶναι λύση αὐτή; Αὐτό εἶναι καταστροφή, αὐτό εἶναι ἔγκλημα καί αὐτή

35
ἡ κατάσταση, ξέρετε, προετοιμάζει τό διαζύγιο. Καί μετά ἐσύ ὁ πατέρας καί ἐσύ ἡ
μαμά πού ἔλεγες περίμενε ἀκόμα δέν εἶσαι ἕτοιμη, μετά θά φορτώθεῖς τά ἐγγόνια καί
μία κόρη χωρίς σύζυγο, διαζευγμένη καί θά χτυπιέσαι. Γιατί; Τό λέει πολύ ἁπλά ὁ
Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: ἐάν συνηθίσει ὁ ἄνδρας -καί ἡ γυναίκα σήμερα- νά
ζεῖ ἀκατάστατα καί πορνικά πρίν τόν γάμο, τό ἴδιο θά συνεχίσει καί μετά τόν γάμο.
Στέκεται γάμος μετά; Ἄν πρίν τόν γάμο ἔχεις κάνει πόσες σχέσεις μέ πόσους… καί
δέν θυμᾶσαι καί μέ πόσους κ.λ.π. μετά τόν γάμο εἶναι εὔκολο νά κόψεις αὐτή τήν
κακή συνήθεια; Δέν θά μπεῖ τό τρίτο πρόσωπο; Μπορεῖ νά σταθεῖ μετά ὁ γάμος; Νά,
γιατί ἔχουμε τά διαζύγια. Ἄν ἔχεις μάθει νά μήν προσέχεις τά μάτια σου καί γυρνᾶς
ὅλα αὐτά τά κοινωνικά δίκτυα μέ ὅλα αὐτά τά ξετσίπωτα πού δείχνουν ἐκεῖ, δέν
κάνεις μοιχεία; Δέν κάνεις πορνεία ἄν εἶσαι ἄγαμος; Τί εἶπε ὁ Κύριος; «Ἄν δεῖς
πονηρά μιά γυναίκα εἰς τό ἐπιθυμῆσαι, ἤδη ἐμοίχευσες»25. Ὅταν στήνεσαι στό
διαδίκτυο μέ τίς ὧρες καί βλέπεις ὅλα αὐτά τά αἰσχρά, δέν κάνεις μοιχεία;
Κοροϊδευόμαστε; Τί κάνεις τότε; Μετά λέμε, πῶς νά σταθεῖ ὁ γάμος; Φυσικά δέν
μπορεῖ νά σταθεῖ ὁ γάμος. Πῶς νά σταθεῖ; Γιατί αὐτά πού βλέπεις, αὐτά δημιουργοῦν
ἐπιθυμίες, δημιουργοῦν λογισμούς καί θά θέλεις κι ἐσύ νά τά κάνεις πράξη. «Ἐκ τοῦ
ὁρᾶν τίκτεται τό ἐρᾶν». Ἁπλά πράγματα, μαθηματικά. Ὅ,τι βλέπεις, τό ἐπιθυμεῖς.

Μάλιστα ξέρετε, πρόσφατα οἱ ἐπιστήμονες βρήκανε στόν ἐγκέφαλο -ὑπάρχει καί

βιολογική βάση σ’ αὐτό- ὑπάρχουνε κάποια κύτταρα στό πρόσθιο μέρος τοῦ
ἐγκεφάλου μας, τά ὁποῖα τά λένε κύτταρα καθρέφτες. Καί τί κάνουν αὐτά τά
κύτταρα; Τείνουν νά ὠθήσουν τόν ἄνθρωπο νά πράξει αὐτά πού βλέπει. Βλέπεις
κάποιον ἄς ποῦμε νά τρώει ἕνα μῆλο, αὐτά τά κύτταρα ἐνεργοποιοῦνται νά κάνεις
καί ἐσύ τήν κίνηση νά φᾶς ἕνα μῆλο. Ἔτσι μαθαίνουμε, μιμούμαστε οἱ ἄνθρωποι.
Καταλάβατε;

Ὅταν λοιπόν στέκεσαι καί βλέπεις ὅλα αὐτά τά βρώμικα πού κάνουν οἱ ἄλλοι στήν
ὀθόνη, καί βιολογικά ἀκόμα, παρακινεῖσαι νά τά κάνεις κι ἐσύ. Γι’ αὐτό εἶπε ὁ
Κύριος, προσοχή στά μάτια, προσοχή στίς αἰσθήσεις καί φυσικά προσοχή σέ ὅλη τή
ζωή. Ὅταν λοιπόν ὁ ἄνθρωπος δέν κυνηγάει τούς κακούς λογισμούς ἀλλά, ὅπως λέει
ὁ Ἅγιος Πορφύριος, καλλιεργήσει μέσα του τήν ἀδιάλειπτη προσευχή, τόν θεῖο
ἔρωτα, τήν ἀγάπη στόν Θεό, μετά δέν ἀποφεύγονται ὅλα αὐτά; Πολύ εὔκολα! Ὅταν
σκέφτεσαι συνέχεια τόν Χριστό, μπορεῖς νά ἁμαρτήσεις; Δέν μπορεῖς νά ἁμαρτήσεις,
γιατί ἡ ἁμαρτία ξεκινάει ἀπό τήν σκέψη, ἀπό τόν λογισμό. Νά τό πῶ καί σ’ ἕνα πεζό
– ἀνθρώπινο ἐπίπεδο. Ἕνας πού εἶναι ἐρωτευμένος, δέν εἶναι ἀλλοῦ; Ἀλλοῦ εἶναι.
Τοῦ μιλᾶς.. αὐτός σκέφτεται τό ἐρώμενο πρόσωπο. Σοῦ λέει, ἄστον αὐτόν. Ἔτσι δέν
λέμε; Μπορεῖ νά περπατάει στό κέντρο τῆς πόλης, νά ἔχει ἕνα σωρό ἐρεθίσματα.
Ἀκούει τίποτα; Βλέπει τίποτα; Τίποτα! Αὐτός εἶναι στόν κόσμο του, ἔτσι δέν εἶναι;
Ἔτσι εἶναι καί ὁ θεῖος ἔρωτας. Ἄν τό καλλιεργήσουμε αὐτό, ἀγαπήσουμε τόν Χριστό
μας, μετά δέν θά μποροῦμε νά ἁμαρτήσουμε. Γι’ αὐτό ἔλεγε καί ὁ Ἅγιος, ἀφῆστε τά
πάθη, μέ τήν ἔννοια ὄχι μήν τά πολεμᾶτε, ἀλλά μήν ἀσχολεῖστε, καί ἀγαπῆστε τόν
Χριστό μέ ὅλη σας τήν καρδιά, καλλιεργεῖστε τόν θεῖο ἔρωτα καί μετά οὔτε θά

36
ἁμαρτάνετε ἀλλά θά ἀγαπήσετε σωστά καί τόν πλησίον καί τό μέλος τῆς οἰκογενείας
πού πρέπει νά ἀγαπήσετε καί τόν ἑαυτό σας σωστά.

Σήμερα οἱ ἄνθρωποι ἔχουμε γίνει τραγικές ὑπάρξεις, γιατί δῆθεν προσπαθώντας νά

σώσουμε τόν ἑαυτό μας, νά φυλάξουμε τόν ἑαυτό μας καί νά ἀναπαύσουμε τόν
ἑαυτό μας, ἔχουμε γίνει ἄκρως ἐγωιστές, ἄκρως φίλαυτοι.. Ἄκουσα μιά ἔκφραση ἀπό
κάποιο παιδί.. λέει «εἶμαι παρτάκιας». Λέω, πῶς τό εἶπες; Δηλαδή; Λέει κοιτάω τήν
πάρτη μου. Καταλάβατε; Εἶναι ἔκφραση τώρα στά παιδιά. Ὁ καθένας κοιτάει τόν
ἑαυτό του μόνο, τίποτα ἄλλο. Σήμερα οἱ κοινωνιολόγοι τήν γενιά μας τήν ὀνομάζουν
γενιά τῶν τριῶν ἐγώ: ἐγώ – ἐγώ – ἐγώ! Αὐτή εἶναι ἡ μεγαλύτερη τραγικότητα ξέρετε,
γιατί ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι φτιαγμένος νά λειτουργεῖ ἔτσι. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος κλειστεῖ
στόν ἑαυτό του, καταστράφηκε. Εἶναι ὅπως ἡ μαύρη τρύπα. Ἡ μαύρη τρύπα ξέρετε τί
εἶναι. Δέν φαίνεται, ἀλλά ὅ,τι μπαίνει ἐκεῖ μέσα, ἀπορροφᾶται καί χάνεται. Ἔτσι καί
ὁ ἄνθρωπος γίνεται μιά μαύρη τρύπα γιά τόν ἑαυτό του. Ὅταν κλειστεῖ στόν ἑαυτό
του, διαλύεται. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι φτιαγμένος γιά νά κοινωνήσει πρῶτα μέ τόν Θεό
καί μετά μέ τόν ὅποιο πλησίον, μέ τόν κάθε πλησίον καί τότε πραγματώνει τόν
σκοπό τῆς ὕπαρξής του, τήν θέωση. Συγγνώμη ἄν εἶπα πολλά, ἀλλά μοῦ δίνετε
ἀφορμή..

Ἐρ. : Ἀφοῦ ἡ σωτηρία εἶναι προσωπική ὑπόθεση. Εἴμαστε σ’ ἕνα δωμάτιο δύο
ἄτομα. Ὁ ἕνας πασχίζει ἄς ποῦμε συνειδητά καί ὁ ἄλλος εἶναι ἀδιάφορος. Ἡ
Ἐκκλησία δέν δέχεται τό διαζύγιο. Αὐτός πού ἀγωνίζεται, ἔχει νόημα νά μένει; Νά
παλεύει μέ τόν ἀέρα, ὡς πότε καί γιατί;

Ἀπ. : Γιατί, προσέξτε, ἡ σωτηρία εἶναι προσωπική ἀλλά εἶναι ἐκκλησιαστική

ὑπόθεση, ὄχι προσωπική ὑπόθεση. Δηλαδή, ἡ σωτηρία ἡ δική μου εἶναι σωτηρία καί
δική σας καί ὁ χαμός ὁ δικός μου εἶναι χαμός καί δικός σας. Γιατί; Γιατί εἴμαστε
ἀλλήλων μέλη, ὁ ἕνας κομμάτι τοῦ ἄλλου. Ἄν δέν τό ζήσουμε αὐτό, δέν εἴμαστε
μέλη τῆς Ἐκκλησίας. Δέν εἶναι ἀτομική ἡ σωτηρία. Ἡ σωτηρία εἶναι ἡ ἔνταξη στό
σῶμα τοῦ Χριστοῦ καί τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Ἄν δέν ἐνταχθοῦμε
ζωντανά – ὀργανικά στό σῶμα τοῦ Χριστοῦ, δέν μποροῦμε νά σωθοῦμε. Κάντε ὅσες
μετάνοιες θέλετε, ὅσες προσευχές θέλετε, ὅσες νηστεῖες θέλετε. Ἄν δέν ἐνταχθεῖτε
στό σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ἄν δέν νιώσετε ἕνα μέ ὅλους, ἄν δέν κάνετε τόν πόνο τοῦ
ἄλλου δικό σας πόνο, πολύ περισσότερο τόν πόνο τοῦ ἀνθρώπου πού ἔχεις δίπλα
σου… Εἶναι δυνατόν ἕνας σύζυγος νά πεῖ δέν μέ νοιάζει γιά τή σωτηρία τοῦ/τῆς
συζύγου μου; Ξέρετε τί θά πεῖ ὁ σωστός σύζυγος; «Νά πάω ἐγώ στήν κόλαση καί νά
πάει ἡ σύζυγός μου στόν Παράδεισο, Θεέ μου». Ὄχι νά πεῖ μέ ἔσκασε τόσα χρόνια..
προσπαθῶ νά πάει νά ἐξομολογηθεῖ, δέν πάει.. τόν παρατάω καί ἐγώ. Αὐτό δέν εἶναι
ἀγάπη. Ὄχι, θά κάνει τό πᾶν μέχρι τελευταία στιγμή γιά νά τόν σώσει. Καί ἔχουμε
πολλές τέτοιες περιπτώσεις πού σώθηκαν τήν τελευταία στιγμή στήν κυριολεξία.
Μετά ἀπό πολλά χρόνια ὑπομονῆς ἡ χριστιανή σύζυγος τόν κατάφερε νά πάει νά
ἐξομολογηθεῖ καί νά κοινωνήσει. Αὐτό εἶναι ἀγάπη.

37
Ἑπομένως, ἡ σωτηρία δέν εἶναι προσωπική ἀτομική ὑπόθεση, εἶναι ἐκκλησιαστική
ὑπόθεση καί ἀφορᾶ ὅλους μας. Κάθε ἁμαρτία πού κάνουμε, προσέξτε, δέν τήν
κάνουμε μόνο στόν ἑαυτό μας, τήν κάνουμε εἰς Χριστός καί εἰς τήν Ἐκκλησίαν. Γι’
αὐτό καί ἔχει τεράστιες συνέπειες κάθε ἁμαρτία πού κάνουμε. Δέν ἔχει συνέπειες
μόνο σέ μᾶς, ἔχει σ’ ὅλη τήν Ἐκκλησία. Γι’ αὐτό καί ἕνας πού συζεῖ, δέν κάνει ζημιά
μόνο στόν ἑαυτό του καί στό ἄλλο πρόσωπο μέ τό ὁποῖο συζεῖ, κάνει ζημιά σ’ ὅλη
τήν Ἐκκλησία, γιατί σκανδαλίζει ὅλη τήν Ἐκκλησία. Καί ἕνας πού πάει καί τόν
βοηθάει καί τοῦ δίνει τά ἀπαραίτητα, μπορεῖ νά εἶναι μάνα, πατέρας, καί τόν ἐνισχύει
σ’ αὐτή τήν στάση κι αὐτός ἁμαρτάνει, γιατί κάνει ζημιά σ’ ὅλη τήν Ἐκκλησία.
Ἐνισχύει δηλαδή αὐτή τήν ἁμαρτία, τήν στηρίζει. Δέν ἔχεις δικαίωμα, ἄν θέλεις νά
λέγεσαι ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Μά εἶμαι μάνα λέει καί τό πονάω τό παιδί μου. Τόν
Χριστό δέν Τόν πονᾶς; Δέν Τόν ἀγαπᾶς; Ποιός εἶναι πιό πάνω ὁ Χριστός ἤ τό παιδί
σου; Ἄν εἶναι πιό πάνω τό παιδί σου ἀπό τόν Χριστό, δέν εἶσαι χριστιανή, πολύ
ἁπλά. Γιατί τί εἶπε ὁ Χριστός; «Ἄν δέν μισήσετε τόν πατέρα σας, τή μητέρα σας, τόν
ἄνδρα σας, τή γυναίκα σας, τά παιδιά σας..», τό λέει! «Ἀκόμα καί τήν ψυχή σας, δέν
μπορεῖτε νά εἶστε μαθητές Μου»26. Θά μοῦ πεῖτε: Πάτερ, τί μᾶς λές; Λέει τέτοια
πράγματα τό Εὐαγγέλιο; Ναί, τέτοια λέει! Διαβάστε το, νά τό δεῖτε. Τόσο
ἐπαναστατικά πράγματα καί τόσο παράδοξα στίς ἀκοές μας. Αὐτό λέει. Πότε θά τούς
μισήσεις; Ὅταν αὐτοί γίνονται ἐμπόδιο στή σωτηρία. Ὄχι μόνο τή δική σου καί τή
δική τους, ἀλλά καί ὅλης τῆς Ἐκκλησίας. Θά μοῦ πεῖτε: Δύο πού συζοῦν γίνονται
ἐμπόδιο ὅλης τῆς Ἐκκλησίας; Ναί, γίνονται ἐμπόδιο, γιατί σκανδαλίζουν ὅλη τήν
Ἐκκλησία.

Μπορεῖ νά βρεθεῖ καί ἕνας πνευματικός χωρίς Ἅγιο Πνεῦμα καί νά πεῖ, δέν πειράζει
τά παιδιά, ἀφοῦ θά… παντρευτοῦνε, νά κοινωνήσουν κιόλας. Κι αὐτός σκανδαλίζει.
Αὐτός σκανδαλίζει πολύ χειρότερα ἀπό αὐτούς πού συζοῦνε. Γιατί; Γιατί διδάσκει
ὅλη τήν Ἐκκλησία ὅτι δέν τρέχει τίποτα, ὅταν πορνεύουμε. Γιατί κάθε σχέση ἐκτός
γάμου εἶναι πορνεία. «Δέν πειράζει»… Ἄς λένε οἱ Πατέρες ὅτι ἡ πορνεία ἔχει ἕνα
ἐπιτίμιο ἑφτά χρόνια ἀπ’ τή στιγμή πού θά μετανοήσεις. Θά πρέπει νά κάνεις ἑφτά
χρόνια γιά νά κοινωνήσεις. Κι αὐτό τό ἐπιτίμιο βέβαια δέν εἶναι ἐπιτίμιο τιμωρίας,
εἶναι ἐπιτίμιο φάρμακο, γιά νά καταλάβεις τό μέγεθος τῆς ζημιᾶς πού ἔχεις κάνει
στήν ὕπαρξή σου καί τόν χρόνο πού χρειάζεσαι γιά νά ἀποκατασταθεῖ ἡ ὕπαρξή σου.
Εἶναι ἑφτά χρόνια, ἄν μετανοήσεις σωστά. Τώρα… εἶναι στή διάκριση τοῦ
πνευματικοῦ, ἄν δεῖ ἔντονη μετάνοια καί διόρθωση, νά στό μειώσει αὐτό τό ἐπιτίμιο.
Ἀλλά σέ καμιά περίπτωση δέν μπορεῖς νά πεῖς, δέν πειράζει παιδιά, κοινωνῆστε καί
συνεχίστε μετά νά συζεῖτε. Αὐτό δέν εἶναι θεραπεία, αὐτό εἶναι δολοφονία.
Δολοφονία ψυχῶν. Ἑπομένως καί αὐτός σκανδαλίζει. Κάθε ἁμαρτία λοιπόν πού
κάνουμε ἔχει ἐπιπτώσεις γιά ὅλη τήν Ἐκκλησία. Ὅπως καί κάθε ἀρετή καί κάθε νίκη
προσωπική, δέν εἶναι προσωπική, εἶναι νίκη ὅλης τῆς Ἐκκλησίας. Καί ὅταν κανείς
ζεῖ ἐνάρετα, βοηθάει ὅλη τήν Ἐκκλησία νά ἀνέβει. Καί, ὅταν ζεῖ ἁμαρτωλά,
σπρώχνει ὅλη τήν Ἐκκλησία πρός τά κάτω.

38
Πῶς νομίζετε φτάσαμε σήμερα στήν κατάσταση αὐτή στήν Ἑλλάδα; Τυχαῖα; Ὄχι!
Γιατί ἀκριβῶς δέν προσέξαμε. Ὅταν ἄρχισε ἡ ἁμαρτία στήν ἀρχή ἦταν ἕνας-δυό στό
χωριό, στήν πόλη, πού συζοῦσαν. Ἦταν δακτυλοδεικτούμενοι. Μετά εἶπαν οἱ ἄλλοι,
ἔλα βρέ παιδί μου τώρα, δέν πειράζει… παιδιά εἶναι… Μετά οἱ δύο γίνανε τέσσερις,
οἱ τέσσερις ὀχτώ, οἱ ὀχτώ δεκάξι… Σήμερα γίνανε ὅλοι. Ἔτσι διαδίδεται τό κακό.
Γιατί δέν βρέθηκαν κάποιοι νά τούς ἐλέγξουν. Λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: Ποιά εἶναι
ἡ αἰτία πού βαθμιαῖα ἐπικρατεῖ τό κακό; Ἡ αἰτία εἶναι τό ὅτι οἱ χριστιανοί δέν
μιλοῦν, δέν ἐλέγχουν τό κακό, γιά νά σταματήσει τό κακό.

Ὑπάρχει μιά χαριτωμένη ἱστορία. Τήν ἔχει γράψει ἕνας Ρουμάνος. Αὐτός ἦταν
κοσμικός συγγραφέας, Ἰονέσκο λεγότανε. Θεατρικό ἔργο εἶναι: «οἱ ρινόκεροι».
Ἴσως τό ἔχετε ἀκούσει ἤ τό ἔχετε διαβάσει κάποιοι. Ἤτανε ἕνα χωριό, ὅπου οἱ
ἄνθρωποι ζοῦσαν ἁπλά, ἐνάρετα κ.λ.π. Κάποια στιγμή ἕνας ἀπό τούς συγχωριανούς
τους ἐμφανίστηκε στό χωριό μέ ἕνα κέρατο πάνω ἀπ’ τή μύτη του καί ἔμοιαζε μέ
ρινόκερο. Τί εἶχε συμβεῖ; Αὐτός ὁ ἄνθρωπος ἄρχισε νά ζεῖ ἄτακτα, ἁμαρτωλά.
Βέβαια ὅλοι λέγανε, κοίταξε ἕνας ρινόκερος… κοίταξε, πῶς εἶναι ἔτσι;… Μετά
ἐμφανίστηκε καί δεύτερος. Καί τόν δεύτερο τόν δακτυλοδεικτοῦσαν. Μετά καί
τρίτος καί τέταρτος… καί τελικά ὅλοι οἱ ἄνθρωποι στό χωριό ἄρχισαν νά ζοῦν
ἄτακτα καί ὅλοι ἔβγαλαν κέρατο καί ἔμειναν μόνο δύο πού δέν εἶχαν βγάλει κέρατο.
Ὁπότε, ὁ ἕνας ἀπό τούς δύο λέει, πρέπει καί ἐγώ νά κάνω τό ἴδιο. Δέν βλέπεις; Ὅλοι
ἔχουν βγάλει κέρατο. Αὐτό φαίνεται εἶναι τό φυσιολογικό! Τί λές; Τοῦ λέει ὁ ἄλλος,
ἐμεῖς εἴμαστε ἄνθρωποι, δέν εἴμαστε ρινόκεροι. Ἐκεῖνος τρελάθηκε καί πῆγε νά
μοιάσει στούς ἄλλους…

Ἔ, αὐτό ἔχει γίνει στήν ἐποχή μας σήμερα! Ὅλοι σχεδόν ἔχουν ὑποδουλωθεῖ στήν
ἁμαρτία καί ἕνας πού δέν κάνει τήν ἁμαρτία, θεωρεῖται ἀφύσικος! Καί σοῦ λέει, τό
παιδί μήπως θέλει γιατρό;… Γιατί δέν ἔχει κοπέλα;… Ἤ ἡ κοπέλα γιατί δέν ἔχει
ἀγόρι; Γιατί πλέον τό νορμάλ εἶναι αὐτό. Ἡ πορνεία ἔχει γίνει νορμάλ καί ἡ ὅποια
διαστροφή. Ἀλλά ξαναλέω, πῶς φτάσαμε ἐδῶ; Εἶναι, ἀκριβῶς, γιατί δέν
ἀντισταθήκαμε στό κακό καί δέν συλλάβαμε τή διάσταση πού ἔχει τό κακό. Τό κακό
δέν τό κάνεις μόνο στὀν ἑαυτό σου, τό κάνεις σ’ ὅλη τήν Ἐκκλησία. Ἕνας πού
μοιχεύει, ἕνας πού πορνεύει δέν κάνει κακό μόνο στόν ἑαυτό του καί στό ἄλλο
πρόσωπο ἀλλά σέ ὅλη τήν Ἐκκλησία. Θυμηθεῖτε αὐτό πού εἴπαμε, ὁ γάμος εἶναι
μυστήριο μέγα, εἰς Χριστόν καί εἰς τήν Ἐκκλησία. Καί ὅποιος ἁμαρτάνει στόν γάμο,
ἁμαρτάνει στόν Χριστό καί στήν Ἐκκλησία. Καί ὁποιαδήποτε ἄλλη ἁμαρτία κάνεις,
γιατί εἴμαστε κομμάτια τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, δέν ἀνήκουμε στόν ἑαυτό μας.
Αὐτό πού λένε οἱ φεμινίστριες: εἶναι σῶμα μου, τό κάνω ὅ,τι θέλω… Ἀπό ποῦ καί ὡς
ποῦ εἶναι σῶμα σου; Τό παιδί πού ἔχεις στά σπλάχνα σου εἶναι σῶμα σου; Εἶναι
κρέας σου; Δέν ἔχει ψυχή; Δέν εἶναι ἀνεξάρτητη προσωπικότητα; Ποιός θά μιλήσει
γιά τά δικαιώματα τῶν ἐμβρύων; Τώρα μιλᾶνε γιά τά δικαιώματα τῶν ζώων, τῶν
σκυλιῶν, δέν ξέρω τί ἄλλο θά βροῦμε σιγά-σιγά.. Γιά τῶν ἐμβρύων τά δικαιώματα
κανένας δέν μιλάει. Κι ἄν ἕνα παιδάκι σέ νησί ἀρρωστήσει καί στείλουν ἀεροπλάνο
γίνεται πηχυαία εἴδηση στά Μ.Μ.Ε. Ἐντάξει, δέν λέω, νά τό βοηθήσουμε κι αὐτό τό

39
παιδάκι νά μήν πεθάνει. Ξέρετε πόσα παιδιά φονεύονται κάθε μέρα στήν Ἑλλάδα;
Ἔχετε σκεφτεῖ; Ἄν ἔχουμε 600.000 ἐκτρώσεις τόν χρόνο, γιά βάλτε διά 300. 2.000
παιδιά τήν ἡμέρα σκοτώνονται στήν Ἑλλάδα μέ τίς ἐκτρώσεις! Μιλᾶμε γιά μεγίστη
ὑποκρισία δηλαδή! Ἀλλά πῶς φτάσαμε ἐδῶ; Ὅταν, βέβαια, τό κοριτσάκι σου, ἐσύ ἡ
μαμά, τό ξεπουπουλιάζεις πού ἔλεγε καί ὁ Ἅγιος Παΐσιος καί τό βγάζεις ἔτσι ἔξω;…
Γιατί, ἄν δέν φορέσει μίνι -συγγνώμη- πῶς θά παντρευτεῖ; Ἔτσι θά τήν παντρέψεις
τήν κόρη σου; Ἄν τήν κάνεις ξετσίπωτη; Ἔτσι προετοιμάζεις τό διαζύγιο,
προετοιμάζεις τήν καταστροφή της. Συγγνώμη πού τά λέω ἔτσι λίγο ὠμά, ἀλλά
πονάω καί τά λέω.

Ἐρ. : Πάτερ, ὅταν λέμε νά μισήσουμε … τί ἐννοοῦμε;

Ἀπ. : Μισεύω σημαίνει ἀπομακρύνομαι. Ὅταν μιλάει ὁ Χριστός μας γιά μίσος –
φυσικά δέν μποροῦμε νά τά ποῦμε ὅλα.. Μιλάει γιά ἄμισο μίσος, τό λένε καί οἱ Ἅγιοι
Πατέρες. Δηλαδή μίσος χωρίς ἐμπάθεια. Εἶναι ἡ ἀπομάκρυνση ἀπό τόν τρόπο ζωῆς.
Στήν καρδιά μας ὅλους ὀφείλουμε νά τούς ἀγαπᾶμε καί τούς ἐχθρους καί τούς
ἁμαρτωλούς καί τούς μασόνους καί τούς ἀνήθικους, τούς πάντες. Ὀφείλουμε νά τούς
ἀγαπᾶμε, ἄν θέλουμε νά εἴμαστε χριστιανοί. Κι αὐτούς πού δέν μᾶς ἀγαπᾶνε. Ἀλλά
δέν μποροῦμε νά ἔχουμε σχέσεις φιλίας, συναναστροφές μέ ὅλους. Αὐτό μᾶς τό λέει
ξεκάθαρα ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ: «μή συναναμίγνυσθαι πόρνοις»27. Ἐντολή! Τί θά πεῖ
αὐτό; Μήν ἀναμειγνύεστε, λέει, μέ πόρνους. Τό ἔχετε σκεφτεῖ αὐτό τί διαστάσεις
ἔχει στή σύγχρονη ζωή; Ἕνας νέος ἄς ποῦμε πού κάνει παρέα μέ τούς συνομιλήκους
του… μπορεῖ νά κάνει παρέα; Πρέπει νά ἀποκλείσει ὅσους πορνεύουν, ἄν θέλει νά
τηρήσει τόν νόμο τοῦ Θεοῦ. Δέν μπορεῖ νά κάνει παρέα μέ ὅλους. Ἀφοῦ λέει ὁ νόμος
τοῦ Θεοῦ «μή συναναμίγνυσθαι πόρνοις». Σήμερα ὅλοι πορνεύουνε, ἔτσι δέν εἶναι;
Καί ἔχουν τήν κοπέλα τους δίπλα, τό ἀγόρι τους οἱ κοπέλες καί πᾶνε βόλτα ὅλοι μαζί
ἔξω. Μπορεῖς νά τό κάνεις αὐτό, ἄν θέλεις νά εἶσαι χριστιανός; Δέν μπορεῖς. Ἅμα τό
κάνεις, αὐτόματα δέν εἶσαι χριστιανός. Παραβαίνεις μία ἐντολή τοῦ Θεοῦ καί μία
ἐντολή εἶναι ἀρκετή γιά νά σέ βγάλει… δέν χρειάζεται νά παραβεῖς πολλές ἐντολές.
Ἡ μία ἐντολή σέ βγάζει. Τώρα, γιατί τό λέει αὐτό ὁ Χριστός; Γιά νά μήν ἀγαπᾶμε
αὐτούς πού πορνεύουν; Ὄχι, νά τούς ἀγαπᾶς. Ἀλλά, ἄν κάνεις παρέα μ’ αὐτούς, θά
πάρεις τά μικρόβιά τους καί ἀργά ἤ γρήγορα θά πορνεύεις κι ἐσύ, θά κάνεις κι ἐσύ τό
ἴδιο. Γι’ αὐτό τό λέει, γιά νά μήν κάνεις κι ἐσύ τά ἴδια.

Ἑπομένως, θά πεῖς, τό παιδί θά μείνει μόνο του, δέν θά ἔχει φίλους… Νά μείνει μόνο
του! Ἄν θέλει νά εἶναι μέ τόν Χριστό, ἄς μείνει μόνο του. Ἐδῶ εἶναι ἡ γενναιότητα
τοῦ χριστιανοῦ. Ἐδῶ εἶναι ὁ σταυρός. Θυμηθεῖτε τί λέγαμε… δέν μπαίνουμε στή
Βασιλεία χωρίς σταυρό. Νά μήν ἔχεις φίλους, εἶναι ἕνας σταυρός. Βέβαια εἶναι.
Ἀλλά ἐγώ θέλω τόν Χριστό κι ἄς μήν ἔχω φίλους. Οἱ φίλοι θά μέ σώσουνε; Ὄχι, ὁ
Χριστός θά μέ σώσει. Ἔ, ἄς μείνω καί μόνος μου. Φοβᾶσαι νά μείνεις μόνος σου;
Γιατί νά φοβᾶσαι; Ὄχι, δέν φοβᾶμαι καθόλου.

40
Τό ἴδιο καί στήν οἰκογένεια. Ἕνας πολύ εὐλαβής ἄνθρωπος, ἅγιος ἄνθρωπος,
ἔγγαμος, μέ τέσσερα παιδιά, ξέρετε τί μοῦ εἶπε; Πάτερ, λέει, πηγαίναμε στόν ἕναν,
πηγαίναμε στόν ἄλλον, πηγαίναμε στόν ἄλλον, σέ οἰκογένειες ὑποτίθεται
χριστιανικές. Καί τί βλέπαμε; Ὅτι ὅλοι μᾶς ζημίωναν πνευματικά. Καί ποῦ
καταλήξαμε; Στόν κανέναν. Χίλιες φορές κανένας! Βρῆκαν μιά οἰκογένεια στήν
Ἀθήνα.. ἀπ’ τήν Θεσσαλονίκη νά πηγαίνουν στήν Ἀθήνα! Πού δέν ζημιωνόντουσαν
τά παιδιά. Ὅπου πήγαιναν, τά παιδιά βλέπανε ἀρνητικά παραδείγματα καί ὁ
ἄνθρωπος ἦταν εὐσυνείδητος οἰκογενειάρχης. Γιατί σήμερα δυστυχῶς καί τά παιδιά
εἶναι πολύ διεφθαρμένα καί διαφθείρουν τά ἄλλα παιδιά. Γι’ αὐτό λέω στούς γονεῖς
μήν ἀφήνετε τά παιδιά σας. Οὔτε νά πηγαίνουν σέ ξένα σπίτια μόνα τους, πολύ
περισσότερο νά κοιμοῦνται σέ ξένα σπίτια μόνα τους. Εἶναι μέγιστος ὁ κίνδυνος. Γι’
αὐτό δέν μποροῦμε νά συναναστρεφόμαστε μέ ὅλους. Αὐτό εἶναι τό μίσος γιά τό
ὁποῖο μιλάει, γιά νά μᾶς προφυλάξει, γιά νά μή χάσουμε τόν Ἴδιο, νά μήν χάσουμε
τή Βασιλεία, μή χάσουμε τήν Ἐκκλησία, γιατί δέν μπορεῖς νά εἶσαι καί μέ τόν κόσμο
καί μέ τόν Χριστό. Εἶναι σαφέστατο αὐτό. Λέει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ «αὐτός πού θέλει
νά εἶναι φίλος εἶναι τοῦ κόσμου, ἐχθρός τοῦ Θεοῦ καθίσταται»28. Θέλεις νά τά ἔχεις
καλά μέ τόν κόσμο; Νά σοῦ λένε, τί κοινωνικός ἄνθρωπος εἶσαι… μέσα σέ ὅλα
εἶσαι… καί τί ὡραῖο παιδί καί ζωντανό παιδί κ.λ.π. καί ὅλα αὐτά τά κοπλιμέντα πού
κάνουν στούς κοσμικούς ἀνθρώπους; Εἶσαι ἐχθρός τοῦ Θεοῦ. Τελείωσε. Ἐκτός
Χριστοῦ. Δέν μπορεῖς, γιατί «ὁ κόσμος ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται»29. Εἶναι σαφές αὐτό
καί ὅ,τι θέλει ὁ κόσμος εἶναι ἀντίθετο ἀπό αὐτά πού θέλει ὁ Χριστός. Ἄν θέλετε νά
μάθετε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, γυρίστε ἀνάποδα ὅ,τι πρεσβεύει ὁ κόσμος καί θά δεῖτε
ὅτι αὐτή εἶναι ἡ ἀλήθεια. Ὁ κόσμος τί λατρεύει; Τά χρήματα, τήν ὕλη, τά μπράβο, τή
δόξα τῶν ἄλλων ἀνθρώπων καί τίς ἡδονές. Ὅ,τι ἀκριβῶς σοῦ λέει ὁ Χριστός ὅτι
πρέπει νά πολεμήσεις. Οὔτε τά χρήματα πρέπει ν’ ἀγαπᾶς οὔτε τή μάταιη δόξα οὔτε
τίς ἡδονές.

Ἐρ. : Ὑπάρχει ὅμως καί τό ἀντίθετο. Οἱ συναναστροφές μας ἀντί νά μᾶς ἐπηρεάσουν
ἀρνητικά, νά τούς ἐπηρεάσουμε ἐμεῖς θετικά καί νά τούς ἀλλάξουμε ἐμεῖς. Αὐτό δέν
εἶναι καί τό νόημα τῶν πραγμάτων; Νά μπορέσουμε νά μεταδώσουμε τήν ἀγάπη τοῦ
Κυρίου σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους, ἄς εἶναι καί διεστραμμένοι.

Ἀπ. : Ξέρετε πόσες φορές πρέπει νά τό προσπαθήσουμε αὐτό; Δύο φορές. «Μετά
μίαν καί δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ»30. Γιατί τό λέει; Ὄντως πρέπει νά κάνουμε
μιά προσπάθεια, νά μήν τούς ἀφήσουμε ἀμέσως. Ἄν τό κάνεις καί τρίτη, μετά θά
βλαφτεῖς ἐσύ. Εἶναι ὅπως ἕνας ἄρρωστος. Ἔχεις ἕναν ἄρρωστο καί προσπαθεῖς νά
τόν κάνεις καλά. Τοῦ λές πάρε αὐτό τό φάρμακο, ὄχι σοῦ λέει. Τοῦ λές δεύτερη
φορά, ὄχι. Τρίτη φορά θά ἀρχίσεις κι ἐσύ νά παίρνεις τά μικρόβιά του, νά κολλᾶς.
Καί ἀντί νά τόν ἀλλάξεις, θά σέ ἀλλάξει ἐκεῖνος. Θά σοῦ ἀλλάξει τά φῶτα… Ἔτσι
γίνεται.
Γι’ αὐτό δέν εἶναι σωστό ὅπως λένε μερικοί καί μερικές, θά τόν πάρω, θά τήν πάρω
-γιατί τό θέμα μας εἶναι ὁ γάμος- καί θά τόν ἀλλάξω. Πολύ ἀμφίβολο.. Μᾶλλον
ἐκεῖνος θά σέ ἀλλάξει, θά σέ πάει στό κακό.

41
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
http://hristospanagia3.blogspot.gr/
1 Ἐφ. 5, 32.
2 Πρβλ. Γεν. 1, 26.
3 Α΄Κορ. 7, 2.
4 Γεν. 2, 25.
5 Γεν. 3, 7.
6 Πρβλ. Γεν. 3,21.
7 Γεν. 5, 2.
8 Γεν. 1, 28.
9 Γεν. 6, 3.
10 Πρβλ. Γεν. 6, 2.
11 Γεν. 6, 2.
12 Γεν. 2, 7.
13 Α΄Κορ. 13, 5.
14 Ἐφ. 5, 32.
15 Πρβλ. Φιλιπ. 3, 20.
16 Ματθ. 28, 19-20.
17 Ἱερ. 9, 21.
18 Ἐφ. 5, 22.
19 Ματθ. 22, 30.
20 Ματθ. 15, 19.
21 Ψαλμ. 4, 5.
22 Γεν. 13, 16.
23 Γεν. 18, 15.
24 Β΄Κορ. 4, 8.
25 Ματθ. 5, 28.
26 Λουκ. 14, 26.
27 Α΄Κορ. 5, 9.
28 Ἰακ. 4, 4.
29 Α΄ Ἰωάν. 5, 19.
30 Τίτ. 3, 10.

42
 Ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν κατά τόν Ὅσιο Πορφύριο

Πότε ἀρχίζει ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν.

Ὁ Ἅγιος Πορφύριος τόνιζε ὅτι ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν πρέπει νά ἀρχίζει ἀπό τήν
στιγμή τῆς συλλήψεως τους1. Τότε μπαίνουν τά πρῶτα γερά θεμέλια γιά τήν
μελλοντική ὀρθή ἀγωγή. Σ’ αὐτό συμφωνεῖ μέ τόν Ἅγιο Ἰωάννη τό χρυσοῦν στόμα
τῆς Ἐκκλησίας. «Δέν εἶναι δυνατόν νά γίνει κακός», διδάσκει ὁ Ἱερός ὁ
Χρυσόστομος, «αὐτός, πού ἀπό τήν ἀρχή ἀπήλαυσε πολύ ἐπιμέλεια καί φροντίδα»·
αὐτός πού ἔτυχε σωστῆς ἀγωγῆς ἀπό τήν στιγμή τῆς συλλήψεώς του στήν μήτρα τῆς
μητέρας του.

«Τὸ ἔμβρυο», παρατηρεῖ ὁ Ὅσιος Πορφύριος, «ἀκούει κι αἰσθάνεται μέσα στὴν

κοιλιὰ τῆς μητέρας του…Ὅ,τι αἰσθάνεται ἡ μητέρα, λύπη, πόνο, φόβο, ἄγχος κ.λπ.,
τὰ ζεῖ κι αὐτό. Ἂν ἡ μάνα δὲν τὸ θέλει τὸ ἔμβρυο, ἂν δὲν τὸ ἀγαπάει, αὐτὸ τὸ
αἰσθάνεται καὶ δημιουργοῦνται τραύματα στὴν ψυχούλα του, ποὺ τὸ συνοδεύουν σ’
ὅλη του τὴ ζωή. Τὸ ἀντίθετο συμβαίνει μὲ τ’ ἅγια συναισθήματα τῆς μάνας. Ὅταν
ἔχει χαρά, εἰρήνη, ἀγάπη στὸ ἔμβρυο, τὰ μεταδίδει σ’ αὐτὸ μυστικά, ὅπως συμβαίνει
μὲ τὰ γεννημένα παιδιά.

Γι’ αὐτὸ, πρέπει ἡ μητέρα νὰ προσεύχεται πολὺ κατὰ τὴν περίοδο τῆς κυήσεως καὶ ν’
ἀγαπάει τὸ ἔμβρυο, νὰ χαϊδεύει τὴν κοιλιά της, νὰ διαβάζει ψαλμούς, νὰ ψάλλει
τροπάρια, νὰ ζεῖ ζωὴ ἁγία. Αὐτὸ εἶναι δική της ὠφέλεια· ἀλλὰ κάνει θυσίες καὶ γιὰ
χάρη τοῦ ἐμβρύου, γιὰ νὰ γίνει καὶ τὸ παιδὶ πιὸ ἅγιο, ν’ ἀποκτήσει ἀπ’ τὴν ἀρχὴ ἅγιες
καταβολές»2 .

Ὅταν τό παιδί ἀποκτήσει ἀπό τήν κοιλία τῆς μητέρας του τίς καταβολές τῆς
ἁγιότητας, τότε κατά κανόνα θά ἔχει μία καλή πνευματική ἐξέλιξη, πού θά τό
ὁδηγήσει στή σωτηρία.
-Αὐτό εἶναι μία μεγάλη ἀλήθεια. Ἀλλά γιατί;
-Διότι ἡ ἁμαρτία, ἡ ἀποστασία ἀπό τόν Θεό, δέν εἶναι μές τήν φύση μας. Οἱ διάφορες
ἁμαρτωλές προκλήσεις ἀπό τήν κοινωνία, δέν μποροῦν νά νικήσουν μιά σωστή καί
ἐπιμελημένη φροντίδα-ἀγωγή, ὅπως εἶναι αὐτή πού προσφέρουν οἱ Χριστιανοί
γονεῖς· οἱ πραγματικά Χριστιανοί γονεῖς.
Ἡ ἁμαρτία, ὅσο πολλή κι ἄν εἶναι στήν κοινωνία σήμερα 3, ὡστόσο δέν εἶναι τόσο
ἰσχυρή -ὅσο διεστραμμένη καί ἄν εἶναι ἡ κοινωνία-, ὥστε νά μπορέσει νά
ἐξουδετερώσει αὐτήν τήν ἐπιμελημένη ὀρθόδοξη ἀγωγή, πού θά δοθεῖ ἀπό τους
σωστούς χριστιανούς γονεῖς στά παιδιά τους, ἀπό τήν στιγμή τῆς συλλήψεώς τους.

1
2
3

43
«Ὅλη ἡ κακία τῶν παιδιῶν μας» παρατηρεῖ καί ὁ Μέγας Παιδαγωγός, ὁ Ἅγιος
Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, «προέρχεται ἀπὸ τὴν δική μας ἀμέλεια καὶ ἐπειδὴ δὲν τὰ
ὁδηγοῦμε ἀπ’ τὴν ἀρχὴ καὶ ἀπὸ τὴν μικρὴ ἡλικία στὸν δρόμο τῆς εὐσεβείας»4.
Θά πρέπει, ἀπό τήν στιγμή τῆς συλλήψεως, νά ἀρχίσει καί ἡ ἀγωγή. Τό πρῶτο
καθῆκον τῶν γονέων εἶναι αὐτό. Γι’ αὐτὸ καὶ φώναζε ὁ ἅγιος: Πρώτη φροντίδα μας ἡ
οἰκογένεια, τὰ παιδιά.

«Πάντα ἡμῖν δεύτερα ἔστω τῆς προνοίας τῶν παίδων»5.

Ἡ ἀγωγή θά ἔχει ὡς κύριο στόχο νά μάθει στό παιδί τήν εὐσέβεια. Ἄν ἀπό τήν πρώτη
στιγμή ποτιστεῖ ἡ ὕπαρξή του μέ τήν εὐλάβεια καί τήν Πίστη, τότε εἶναι πολύ πιθανό
νά τήν κρατήσει γιά πάντα.

«Δὲν σοῦ λέω», τονίζει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος,«νὰ κρατήσεις τὸ παιδί σου
ἀνύπαντρο καὶ νὰ τὸ στείλεις στὴν ἔρημο ἡ νὰ τὸ ἀναγκάσεις νὰ γίνει μοναχός. Ὄχι
δὲ σοῦ τὸ λέω αὐτό. Βέβαια θὰ τὸ ἤθελα καὶ θὰ εὐχόμουν ὅλοι νὰ δεχθοῦν νὰ γίνουν
μοναχοί. Ἀλλ’ ἐπειδὴ φαίνεται βαρύ, δὲν ἐπιμένω. Ἀνάθρεψε, λοιπόν, ἕναν ἀθλητὴ
τοῦ Χριστοῦ καὶ μάθε τον καὶ σὰν ἄνθρωπος τοῦ κόσμου νὰ εἶναι εὐσεβὴς ἀπὸ
μικρὸς»6.

Ὀφείλουν οἱ γονεῖς ἀπό τήν πρώτη ἡλικία νά βάλουν σωστούς ὅρους ζωῆς στά
παιδιά. «Ἄν λοιπόν ἐξ ἀρχῆς καί ἀπό τήν πρώτη ἡλικία θέσουμε ὅρους ζωῆς καλούς,
ὅπως πρέπει τότε δέν θά χρειασθοῦμε μετά νά καταβάλλουμε κόπους ἀλλά ἡ
συνήθεια θά γίνει γι’ αὐτά νόμος. Ἄς μήν τά ἐπιτρέπουμε νά ὑποκύπτουν στά
ἡδονικά καί νά κάνουν αὐτά πού τά βλάπτουν, οὔτε νά τούς χαριζόμαστε ἐπειδή εἶναι
παιδιά. Πρό πάντων ἄς φροντίζουμε γιά τή διαφύλαξη τῆς σωφροσύνης τους· διότι
αὐτό περισσότερο ἀπ’ ὅλα καταστρέφει τή νεότητα. Γιά τήν ἐπίτευξη αὐτοῦ
ἀπαιτοῦνται πολλοί ἀγῶνες καί πολλή προσοχή. Ἀπό μικρή ἡλικία ἄς τά ὁδηγοῦμε
στό γάμο, ἔτσι ὥστε νά δέχονται τή νύμφη μέ καθαρά καί ἀνέπαφα σώματα. Αὐτοί οἱ
ἔρωτες εἶναι θερμότεροι. Αὐτός πού σωφρονεῖ πρό τοῦ γάμου, πολύ περισσότερο θά
εἶναι σώφρων μετά τό γάμο· ἐνῶ αὐτός πού ἔμαθε νά πορνεύει πρό τοῦ γάμου θά τό
κάνει καί μετά τό γάμο» 7. Ἡ συνήθεια γίνεται δεύτερη φύση, ὅταν
μάλιστα ἀποκτηθεῖ κατὰ τὴ νεαρὴἡλικία. Τὰ παιδιὰ εἶναι μεγάλη
παρακαταθήκη. Ὀφείλουμε νὰ τὰ φροντίζουμε γιὰ νὰ μὴν τὰ κλέψει ὁπονηρὸς
καὶ τὰὁδηγήσει σὲἁμαρτωλὲς καταστάσεις, «νή μήν μᾶς τά ἁρπάξει ὁ πονηρός»8

Παρατηρεῖ δέ καί ὁ σύγχρονος Ἅγιος Λουκᾶς Κριμαίας: «Ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων, δηλ.
ὅταν ἀκόμα εἶναι μικρά (τά παιδιά), πρέπει νὰ ἀρχίζουμε τὴν ἀγωγή, διότι μόνο σὲ
πολὺ μικρὴ ἡλικία τὰ παιδιὰ ἀποδέχονται μὲ εὐκολία νουθεσίες καὶ προτροπές. Ἡ
ψυχὴ τους εἶναι σὰν τὸ κερὶ μαλακὴ ὅπου κάθε δικός σας λόγος ἢ πράξη μένουν, καὶ
4
5
6
7
8

44
τὰ καλὰ καὶ τὰ ἄσχημα παραδείγματα, λόγος ἀγαθὸς ἢ αἰσχρός» 9. Εἰς ἐπίρρωσιν τῶν
λόγων του παραθέτει καί τήν παρατήρησι τοῦ Ἁγίου Τύχωνος τοῦ Ζαντόσκ: «Μικρὸς
βλαστός, ὅπου τὸν γέρνεις τέτοια κλίση θὰ πάρει, ἕνα καινούριο δοχεῖο ἂν θὰ
ἐκπέμπει μυρωδιὰ ἢ κακοσμία ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸ μὲ τί θὰ τὸ γεμίσετε, βάζοντας μέσα
εἴτε ἀρώματα εἴτε ἀκαθαρσίες»10.

Πολλοί λένε ὅτι ἡ κοινωνία διαμορφώνει τά παιδιά καί τά ὁδηγεῖ σχεδόν

ἀναγκαστικά στό κακό.

Ἄς μήν ξεχνᾶμε ὅμως, ὅτι τό παιδί, μέχρι «νά βγεῖ στήν κοινωνία», θά ζήσει 4-5
χρόνια περιορισμένο. Ὅλα αὐτά τά χρόνια θά τά ζήσει κυρίως μόνο μέ τούς γονεῖς
του. Πρέπει, μάλιστα, νά συνυπολογίσουμε σ’ αὐτά καί τούς ἑννέα μῆνες τῆς
κυοφορίας του. Ἄς μήν τό ξεχνᾶμε αὐτό, διότι ἡ χρονική αὐτή περίοδος εἶναι ὁ πιό
καθοριστικός χρόνος γιά τήν μετέπειτα ζωή του. Οἱ ἐννέα μῆνες τῆς ἐνδομήτριας
ζωῆς καί τό πῶς ἔζησε ἡ μητέρα σ’ ἐκείνη τήν χρονική περίοδο ἀσκοῦν μεγάλη
ἐπίδραση στήν ὅλη μετέπειτα ζωή καί στόν χαρακτήρα τοῦ παιδιοῦ.
Ὅταν ὅλα αὐτά τά χρόνια (τά 5 πρῶτα χρόνια), τό παιδί ἔχει πάρει πολλά καί ἰσχυρά
ἀντισώματα ἐναντίον τοῦ κακοῦ, ὅταν ἔχει ἀνατραφεῖ «ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ
Κυρίου»11τότε δέν θά τό ἐπηρεάσει ἡ κοινωνία μέ τήν ὁποία ἀναγκαστικά θά ἔρθει
σέ ἐπαφή. Τό ἀντίθετο· τό ἴδιο θά ἐπηρεάσει θετικά τήν κοινωνία, κι ἄς εἶναι ἀκόμη
μικρό παιδάκι.

Δυστυχῶς ὅμως, οἱ γονεῖς πολλές φορές εἶναι ἀνέτοιμοι, ἀνώριμοι πνευματικά,

ἀτελεῖς ὡς πρός τήν μετάνοια καί τήν ἐν Χριστῷ ζωή, μέ ἀποτέλεσμα νά μήν δίνουν
τή σωστή ἀγωγή, ὅταν τό παιδί εἶναι μικρό. Συνήθως, «ξυπνοῦν» ἀπότομα καί
ἐνδιαφέρονται γιά τήν ψυχή καί τόν χαρακτήρα τῶν παιδιῶν τους, ὅταν ἀρχίζουν τά
μεγάλα προβλήματα τῆς ἐφηβίας. Τότε ὅμως, εἶναι πολύ ἀργά, γιά νά δώσουν τή
σωστή ἀγωγή στά παιδιά. Τότε, τούς μένει νά δείξουν ἀγάπη καί νά κάνουν πολλή
προσευχή, γιά νά διορθώσει ὁ Θεός τά δικά τους λάθη καί νά ἀναπληρώσει τίς
ἐλλείψεις τῆς ἀγωγῆς πού ἐκεῖνοι ἄσκησαν στά παιδιά τους.

Γονεῖς καί παιδιά.

Καίρια, παρατηροῦσε ὁ Γέροντας, εἶναι ἡ ἐπίδραση τῆς ζωῆς τῶν γονέων στήν
διαμόρφωση καί ἀγωγή τῶν παιδιῶν. Ἄν οἱ γονεῖς ζοῦν ἔχοντας ἕνα πνεῦμα,
χωρίς μαλώματα, αὐτό ἀντανακλᾶ στά παιδιά καί τά κάνει νά ἔχουν πνευματική
ὑγεία. Ἔλεγε: «Ἐκεῖνο πού σώζει καί φτιάχνει καλά παιδιά εἶναι ἡ ζωή τῶν
γονέων μέσα στό σπίτι. Οἱ γονεῖς πρέπει νά δοθοῦνε στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Πρέπει
νά γίνουνε ἅγιοι κοντά στά παιδιά μέ τήν πραότητά τους, τήν ὑπομονή τους, τήν
ἀγάπη τους. Νά βάζουνε κάθε μέρα νέα σειρά, νέα διάθεση, ἐνθουσιασμό κι ἀγάπη

9
10
11

45
στά παιδιά. Καί ἡ χαρά πού θά τούς ἔλθει, ἡ ἁγιοσύνη πού θά τούς ἔχει ἐπισκεφθεῖ,
θά ἐξακοντίσει στά παιδιά τήν χάρι» 12.

Ἡ κακή ζωή τῶν γονέων, ἐπισήμαινε, κάνει τά παιδιά μέ τήν παρακίνηση τοῦ
διαβόλου νά παρεκτρέπονται καί ἔτσι νά ταλαιπωροῦν τούς γονεῖς των.Ἡ λύση
ὅλων τῶν προβλημάτων τῶν παιδιῶν εἶναι ὁ ἐξαγιασμός τῶν γονέων. Ἔλεγε ὁ
Γέροντας: «Γιά τήν κακή συμπεριφορά τῶν παιδιῶν φταῖνε γενικά οἱ γονεῖς. Δέν τά
σώζουν οὔτε οἱ συμβουλές, οὔτε ἡ πειθαρχία, οὔτε ἡ αὐστηρότητα. Ἄν δέν
ἁγιάζονται οἱ γονεῖς, ἄν δέν ἀγωνίζονται, κάνουν μεγάλα λάθη καί μεταδίδουν τό
κακό πού ἔχουν μέσα τους. Ἄν οἱ γονεῖς δέν ζοῦν ζωή ἁγία, ἄν δέν μιλοῦν μέ
ἀγάπη, ὁ διάβολος ταλαιπωρεῖ τούς γονεῖς μέ τίς ἀντιδράσεις τῶν παιδιῶν» 13.
Οἱ γονεῖς θά πρέπει νά εἶναι ὁμόψυχοι, σύμφωνοι, καλοί συνεργάτες στήν ὀρθή
ἀγωγή, «τήν ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου» ἀγωγή τῶν παιδιῶν τους. Δέν θά
πρέπει νά ὑπάρχουν διαφωνίες ἤ κοσμικότητες πού δηλητηριάζουν τήν ἐν Χριστῷ
ἀγωγή. Ἐν ὀνόματι τοῦ «νά μήν πιεσθοῦν τά παιδι» πολλές φορές γκρεμίζει ὁ ἕνας
γονιός ὅ,τι μέ πολύ κόπο χτίζει ὁ ἄλλος.

«Ἡ ἀγάπη, ἡ ὁμοψυχία, ἡ καλή συνεννόηση τῶν γονέων» παρατηρεῖ ὁ Ὅσιος

Πορφύριος «εἶναι ὅ,τι πρέπει γιά τά παιδιά. Μεγάλη ἀσφάλεια καί σιγουριά. Τά
φερσίματα τῶν παιδιῶν ἔχουν ἄμεση σχέση μέ τήν κατάσταση τῶν γονέων. Ὅταν τά
παιδιά πληγώνονται ἀπ’ τήν κακή μεταξύ τῶν γονέων τους συμπεριφορά, χάνουν
δυνάμεις καί διάθεση νά προχωρήσουν στήν πρόοδο. Κακοκτίζονται καί τό
οἰκοδόμημα τῆς ψυχῆς τους κινδυνεύει ἀπό στιγμή σέ στιγμή νά γκρεμισθεῖ»14.

Τά παιδιά καί οἱ νέοι ἀπεχθάνονται τήν ὑποκρισία καί τήν ἀσυμφωνία ἔργων καί
λόγων πού πολλές φορές ἐπιδεικνύουν οἱ γονεῖς τους. Ἐπίσης ἐπιζητοῦν ἕναν γνήσιο
χριστιανισμό, βιωμένο ἀπό τούς γονεῖς τους καί ὄχι χλιαρότητα στήν πίστη καί στήν
ἐν Χριστῷ ζωή. Ὅταν λείπει τό ὁλοκληρωτικό δόσιμο στόν Χριστό ἀπό τούς γονεῖς,
αὐτό τά παιδιά τό ἀντιλαμβάνονται καί δέν θέλουν νά ἐνταχθοῦν σ’ ἕναν τέτοιο
ἀστικό χριστιανισμό, πού οὐσιαστικά δέν ἀλλάζει τίποτα στή ζωή τους.

Τό ὀλέθριο «δόγμα» ὅτι «ἐμεῖς εἴμαστε κοσμικοί, δέν εἴμαστε μοναχοί, ὁπότε ὁ
Χριστός ζητάει λιγότερα ἀπό ἐμᾶς γιά τή σωτηρία μας» εἶναι τελείως λανθασμένο
καί «εἶναι αὐτό πού ἔχει φέρει τά ἄνω κάτω στήν οἰκουμένη» σύμφωνα μέ τόν ἱερό
Χρυσόστομο. Οἱ ἐντολές τοῦ Χριστοῦ εἶναι οἱ ἴδιες καί ἰσχύουν τόσο γιά τούς
μοναχούς ὅσο καί γιά τούς λαϊκούς. Ὅποιος δέν τίς τηρεῖ ἀπενεργοποιεῖ τήν
Βαπτισματική Θεία Χάρη καί οὐσιαστικά δέν βιώνει τίποτε ἀπό τόν Χριστό καί τήν
Βασιλεία Του. Τηρεῖ κάποιους ἐξωτερικούς τύπους ὡς ἕνας ὑποκριτής, ἀλλά
προκαλεῖ τήν ἀποστροφή τῶν ἄλλων καί μάλιστα τῶν παιδιῶν του.

12
13
14

46
Στό σπίτι ὅπου δέν βιώνεται ὁ γνήσιος Χριστιανισμός, ἀλλά κάποιο κακέκτυπό του,
δέν ὑπάρχει εἰρήνη, χαρά , ὁμόνοια, πραότητα, ἀγάπη. Ἀπουσιάζει τό Ἅγιο Πνεῦμα.
Οἱ γονεῖς διαπληκτίζονται συχνά, ἀλληλοκατηγοροῦνται, ἀντιπαθοῦν ὁ ἕνας τόν
ἄλλο, ζοῦν ἀνειρήνευτοι, δυστυχισμένα καί μίζερα, χωρίς τόν μεταξύ τους
ἀλληλοσεβασμό καί τήν ἀμοιβαία ἀνιδιοτελή ἀγάπη. Αὐτό ἔχει δυσμενέστατη
ἐπίδραση στά παιδιά.

Ἐπιδρᾶ τραυματικά καί καταστροφικά στή διαμόρφωση τοῦ χαρακτήρα καί τῆς
συμπεριφορᾶς τους.

Ἡ συμπεριφορά τῶν ἀνθρώπων στή διάρκεια τῆς ζωῆς τους, ἔλεγε ὁ

Γέροντας, ἐπηρρεάζεται τά μέγιστα ἀπό τά παιδικά τους βιώματα μέσα στήν
οἰκογένεια. Μάλιστα τόνιζε ὅτι: «Αὐτό φαίνεται καί στίς πιό μικρές ἐκδηλώσεις τῆς
ζωῆς. Ἐπί παραδείγματι, σοῦ συμβαίνει μιά λαιμαργία, νά θέλεις νά τρώεις. Πῆρες,
ἔφαγες, βλέπεις κάτι ἄλλο, τό θέλεις κι ἐκεῖνο, τό θέλεις καί τ΄ ἄλλο. Αἰσθάνεσαι ὅτι
πεινάεις, ὅτι ἅμα δέν φάεις, σέ πιάνει μία λιγούρα, μιά τρεμούλα. Φοβᾶσαι ὅτι θ’
ἀδυνατίσεις. Εἶναι κάτι ψυχολογικό, πού ἔχει ἐξήγηση. Μπορεῖ ἄς ποῦμε, νά μήν
ἐγνώρισες πατέρα, νά μήν ἐγνώρισες μητέρα, νά εἶσαι ὑστερημένος καί
πεινασμένος, φτωχός κι ἀδύνατος. Κι αὐτό ἀπό πνευματικό γεγονός ἐκδηλώνεται
ἀντανακλαστικῶς ὡς ἀδυναμία τοῦ σώματος»15.

Ἡ ἐπίδραση τῆς κατάστασης τῆς οἰκογένειας στήν πνευματική κατάσταση τῶν

παιδιῶν εἶναι τεράστια. Ἔλεγε ὁ Γέροντας ὅτι ἡ ἁγιότητα τῶν γονέων
μεταγγίζεται στά παιδιά. Ἡ προσευχή καί τό μυστικό ἀγκάλιασμα τῶν παιδιῶν
ἀπό τούς γονεῖς διά τῆς ἀγάπης κάνει τά παιδιά ὑγιῆ πνευματικά. Ἔλεγε: «Στήν
οἰκογένεια βρίσκεται μεγάλο μέρος ἀπ΄ τήν εὐθύνη γιά τήν πνευματική κατάσταση
τοῦ ἀνθρώπου. Γιά νά ἀπαλλαγοῦν τά παιδιά ἀπό διάφορα ἐσωτερικά προβλήματα,
δέν εἶναι ἀρκετές οἱ συμβουλές, οἱ ἐξαναγκασμοί, ἡ λογική κι οἱ ἀπειλές. Μᾶλλον
γίνονται χειρότερα. Ἡ διόρθωση γίνεται μέ τόν ἐξαγιασμό τῶν γονέων. Γίνετε ἅγιοι
καί δέν θά ἔχετε κανένα πρόβλημα μέ τά παιδιά σας. Ἡ ἁγιότητα τῶν γονέων
ἀπαλλάσσει τά παιδιά ἀπ’ τά προβλήματα. Τά παιδιά θέλουν κοντά τους
ἀνθρώπους ἁγίους, μέ πολλή ἀγάπη, πού δέν θά τά φοβερίζουν, οὔτε θά
περιορίζονται στή διδασκαλία, ἀλλά θά δίδουν ἅγιο παράδειγμα καί προσευχή. Νά
προσεύχεσθε οἱ γονεῖς σιωπηλά καί μέ τά χέρια ψηλά πρός τόν Χριστό καί ν’
ἀγκαλιάζετε τά παιδιά σας μυστικά» 16.

Ὅταν οἱ γονεῖς εἶναι εἰρηνικοί μέσα τους καί μεταξύ τους, ὅταν ἔχουν ἐγκάτοικο τήν
Εἰρήνη πού εἶναι ὁ Χριστός, τότε καί θά ἀσκήσουν σωστή ἀγωγή στά παιδιά τους.
Ἄν ὅμως εἶναι ταραγμένοι θά ταράζουν καί τά παιδιά τους. Ὅταν θά προσπαθοῦν νά
τά διορθώσουν, δέν θά τό κάνουν μέ σωστό τρόπο καί θά τά πληγώνουν.

15
16

47
Τά παιδαγωγικά μέτρα, σύμφωνα μέ τόν Γέροντα, δέν ἀπορρίπτονται, ἀλλά
πρέπει νά λαμβάνονται μέ πολύ πόνο καί ἀγάπη. Τό μάλωμα πρέπει νά εἶναι
ἀνάλογο μέ τήν ἀταξία. Τό ὑπερβολικό μάλωμα πληγώνει τά παιδιά. Συμβούλευε
ὡς ἑξῆς τούς γονεῖς: «Ὅταν (ἐνν. τά παιδιά) κάνουν ἀταξίες, νά παίρνετε κάποια
παιδαγωγικά μέτρα, ἀλλά νά μήν τά πιέζετε. Κυρίως νά προσεύχεσθε. Πολλές
φορές οἱ γονεῖς, καί κυρίως ἡ μητέρα, πληγώνουν τό παιδί γι’ ἀταξία πού ἔκανε καί
τό μαλώνουν ὑπερβολικά. Τότε αὐτό πληγώνεται. Ἀκόμη κι ἄν δέν τό μαλώσεις
ἐξωτερικά καί μέσα σου τό μαλώσεις κι ἀγανακτήσεις ἤ τό κοιτάξεις ἄγρια, τό παιδί
τό καταλαβαίνει. Νομίζει ὅτι ἡ μητέρα δέν τό ἀγαπάει. Ρωτάει τή μάνα: -Μ’
ἀγαπάεις, μαμά; -Ναί, παιδί μου.

Ἀλλ΄ αὐτό δέν πείθεται. Ἔχει πληγωθεῖ. Ἡ μητέρα τό ἀγαπάει, θά τό χαϊδέψει μετά,
ἀλλ’ αὐτό θά κάνει τό κεφάλι πίσω. Δέν δέχεται τό χάδι, τό νομίζει ὑποκρισία, γιατί
ἔχει πληγωθεῖ»17.

Ὁ ἄνθρωπος, σύμφωνα μέ τόν σοφό Γέροντα, μεταδίδει τήν καλή ἤ κακή

πνευματική του κατάσταση στό περιβάλλον του. Ἡ μητέρα μεταδίδει στό παιδί
της τό ἄγχος της. Ἡ φυσική ἀγάπη κάποτε βλάπτει· μόνο ἡ ἐν Χριστῷ ὠφελεῖ.
Αὐτήν πρέπει πάντοτε νά καλλιεργεῖ ὁ ἄνθρωπος. Νά τί δίδασκε ὁ σοφός
Γέροντας: «Πολλές φορές μέ τήν ἀγωνία μας καί τούς φόβους μας καί τήν ἄσχημη
ψυχική μας κατάσταση, χωρίς νά τό θέλομε καί χωρίς νά τό καταλαβαίνομε, κάνομε
κακό στόν ἄλλον, ἔστω κι ἄν τόν ἀγαπᾶμε πάρα πολύ, ὅπως, παραδείγματος χάριν, ἡ
μάνα τό παιδί της. Ἡ μάνα μεταδίδει στό παιδί ὅλο τό ἄγχος της γιά τή ζωή του,
γιά τήν ὑγεία του, γιά τήν πρόοδό του, ἔστω κι ἄν δέν τοῦ μιλάει, ἔστω κι ἄν δέν
ἐκδηλώνει αὐτό πού ἔχει μέσα της. Αὐτή ἡ ἀγάπη, ἡ φυσική ἀγάπη δηλαδή, μπορεῖ
κάποτε νά βλάψει. Δέν συμβαίνει, ὅμως, τό ἴδιο μέ τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, πού
συνδυάζεται μέ τήν προσευχή καί μέ τήν ἁγιότητα τοῦ βίου. Ἡ ἀγάπη αὐτή κάνει
ἅγιο τόν ἄνθρωπο, τόν εἰρηνεύει, διότι ἀγάπη εἶναι ὁ Θεός»18.

Ἡ ὑπερπροστασία, ἔλεγε, εἶναι ἕνα συνηθισμένο λάθος τῆς ἀγωγῆς. Ὁ ἄνθρωπος

παραμένει ἀνώριμος ὅταν ὑπερπροστατεύεται ἀπό τούς γονεῖς του. Παρατηροῦσε
ὁ Γέροντας: «Ἕνα ἄλλο πάλι πού βλάπτει τά παιδιά, εἶναι ἡ ὑπερπροστασία, δηλαδή
ἡ ὑπερβολική φροντίδα, ἡ ὑπερβολική ἀγωνία καί τό ἄγχος τῶν γονέων… Μητέρες
πού κάθονται πάνω ἀπ’ τά παιδιά τους συνεχῶς καί τά καταπιέζουν, δηλαδή τά
ὑπερπροστατεύουν, ἀπέτυχαν στό ἔργο τους. Ἐνῶ πρέπει ν’ ἀφήνεις τό παιδί μόνο
του νά ἐνδιαφερθεῖ γιά τήν πρόοδό του. Τότε θά πετύχεις. Ὅταν κάθεσαι συνεχῶς
ἀπό πάνω τους, τά παιδιά ἀντιδροῦν. Ἀποκτοῦν νωθρότητα, μαλθακότητα καί
συνήθως ἀποτυγχάνουν στή ζωή. Εἶναι ἕνα εἶδος ὑπερπροστασίας, πού ἀφήνει
ἀνώριμα τά παιδιά»19.

17
18
19

48
Για τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν.
Νά πῶς συμβούλευε τούς γονεῖς γιά τήν διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν:«Δέν πρέπει
νά πολεμᾶτε τά παιδιά σας, ἀλλά τό σατανᾶ πού πολεμᾶ τά παιδιά σας. Νά τούς λέτε
λίγα λόγια καί νά κάνετε πολλή προσευχή. Ἡ προσευχή κάνει θαύματα. Δέν πρέπει ἡ
μητέρα νά ἀρκεῖται στό αἰσθητό χάδι στό παιδί της, ἀλλά νά ἀσκεῖται στό
πνευματικό χάδι τῆς προσευχῆς. Ἡ σωτηρία τοῦ παιδιοῦ σας περνάει μέσα ἀπό τόν
ἐξαγιασμό τό δικό σας. Ὁ ἁγιασμός δέν εἶναι ἀκατόρθωτο πράγμα, εἶναι μάλιστα
εὔκολος, φθάνει ἐσεῖς νά ἀποκτήσετε ταπείνωση καί ἀγάπη. Ἂν θέλεις μπορεῖς νά
ἁγιάσεις καί μέσα στήν Ὁμόνοια»20.

Ἄν τίποτε σχεδόν δέν διορθώνεται στήν κοινωνία ἀπό γενιά σέ γενιά, εἶναι διότι οἱ
γονεῖς δίνουν λανθασμένη ἀγωγή στά παιδιά.
Τούς τρέφουν τήν κενοδοξία ἀπό τήν πρώτη στιγμή, μέ τά καλοπιάσματα καί τούς
ἐπαίνους. Ἔτσι, τό παιδί γίνεται ἕνας ἐγωιστικό καί ἀπροσάρμοστο ἄτομο 21.

Νά πῶς δίδασκε καί συμβούλευε σχετικά ὁ Γέροντας: ««Ἔρχονται ἐδῶ ἑκατοντάδες

γονεῖς καί μέ κλάματα στά μάτια μέ παρακαλοῦν νά βοηθήσω τά παιδιά τους, γιατί
ἄλλα ἔμπλεξαν μέ ναρκωτικά, ἄλλα μέ κακές παρέες, ἄλλα τούς βρίζουν, τούς
ζητοῦν χρήματα, γιά νά τά χρησιμοποιήσουν στίς χαρτοπαιχτικές λέσχες καί στά
ἄλλα τυχερά παιχνίδια, καί ὅταν δέν ἔχουν νά τούς δώσουν, τούς ἀπειλοῦν καί ἀκόμη
καί τούς χτυποῦν! Ἔτσι φτάνουν οἱ γονεῖς νά καταριῶνται καί αὐτά καί τήν ὥρα καί
τήν στιγμή πού τά ἔφεραν στήν ζωή! Ἔχω δεῖ γονεῖς, νά κλαῖνε μέ μαῦρο δάκρυ, γιά
τό κατάντημά των παιδιῶν τους καί νά λένε, χίλιες φορές νά μήν τά εἴχαμε! Γιατί,
τότε θά εἴχαμε ἕνα καημό καί μιά στεναχώρια, πού δέν θά εἴχαμε παιδιά, ἐνῶ, τώρα
μοῦ λένε ἔχουμε χίλιους καημούς καί ἄλλες στεναχώριες γιά τά προβλήματα τά
φοβερά, πού μᾶς δημιουργοῦν καθημερινά καί ντρεπόμεθα νά κυκλοφοροῦμε στόν
κόσμο. Γι’ αὐτό ζητᾶνε νά τούς βοηθήσω μέ τίς προσευχές μου, γιά νά σώσουν τα
παιδιά τους. Ὅμως, ὅταν τούς ρωτῶ ἐσεῖς τί κάνατε, ἤ τί κάνετε τώρα, γιά νά
βοηθήσετε αὐτά τά δυστυχισμένα πλάσματα, μοῦ ἀπαντοῦν, σχεδόν, στερεότυπα, ὅτι
δέν μποροῦσαν νά κάνουν τίποτα, γιατί ξέφυγαν ἀπό τόν ἔλεγχό τους, γιατί ἦταν
ἔφηβοι! Ἔ! Ἑπόμενο ἦταν. Ἀφοῦ ἀφήσατε ὅλα τά παιδικά χρόνια ἀνεκμετάλλευτα
καί περιμένατε νά ἔλθει ἡ ἥβη, γιά νά ἀσχοληθεῖτε μέ τά παιδιά σας, ἀσφαλῶς αὐτά
τα ἀποτελέσματα, θά εἴχατε καί θά πρέπει νά περιμένετε καί χειρότερα. Τό παιδί
εἶναι σάν τό ζυμάρι. Ὅσο πιό μαλακό εἶναι τό ζυμάρι, τόσο πιό εὔκολα πλάθεται,
διαμορφώνεται, διαπαιδαγωγεῖται καί τελειοῦται. Τώρα, πού θυμηθήκατε ἐσεῖς, ὅτι
ἔχετε παιδιά, ἤ μᾶλλον σᾶς τά θύμισαν αὐτά μέ τίς ἀταξίες τους, τίς ἀπαιτήσεις, τίς
παρανομίες τους καί γενικά μέ τήν ἀνήθικη συμπεριφορά τους, τώρα εἶναι ἀργά.
Πέταξε τό πουλάκι. Καί ἄν πετάξει τό πουλί, πού τό εἴχαμε στό κλουβί δύσκολα
πιάνεται, γιά νά μήν πῶ, πώς δέν ξαναπιάνεται! Ἡ διαπαιδαγώγηση τοῦ παιδιοῦ εἶναι
τό Α καί τό Ω τῶν ὑποχρεώσεων, πού ἔχουν οἱ γονεῖς σ’ αὐτήν τήν ἀνθρώπινη
ὕπαρξη, πού μέ τήν θεϊκή συνύπαρξη, φέρνουν στήν ζωή! Γονεῖς, πού ἀπέτυχαν νά

20
21

49
διαπαιδαγωγήσουν τό παιδί τους σωστά, θεωροῦνται ἀποτυχημένοι σέ ὅλα! Σέ ὅλα,
μέ ἀκοῦτε; Γιατί, ἄν ὑποθέσουμε, ὅτι ὑπάρχουν γονεῖς, πού ἀφιέρωσαν ὅλη τους τήν
ζωή νά ἐπεκτείνουν τίς βιομηχανικές τούς ἐγκαταστάσεις καί νά πολλαπλασιάσουν
τα χρήματά τους, μέ ἀποτέλεσμα νά γίνουν μεγιστάνες τοῦ πλούτου, ἐνῶ παράλληλα
δέν ἔκαναν τίποτε γιά τήν χρηστή διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν τους, τότε, σᾶς λέω,
ὅτι ὄχι μόνο δέν προσέφεραν τίποτε στά παιδιά τους, ἀλλά ἠγωνίστηκαν καί
κόπιασαν γιά νά δημιουργήσουν τεμπέληδες, ἀκαμάτες καί ἐγκληματίες! Ναί! Σᾶς τό
βεβαιώνω ἐγώ. Ἐγκληματίες ἔφτιαξαν! Καί ξέρετε γιατί; Γιατί τό χρῆμα, ὅταν βρεθεῖ
σέ χέρια διεφθαρμένων ἀνθρώπων, κάνει κακό καί στούς ἴδιους, πού τό ἔχουν καί
στούς ἄλλους, πού τό στεροῦνται. Γιατί, οἱ πρῶτοι ἐξαγοράζουν τούς τελευταίους
ἀπό ἀνάγκη καί τούς χρησιμοποιοῦν σάν ἄβουλα ὄντα, ὅπου, ὅποτε καί γιά
ὁποιονδήποτε λόγο θέλουν. Πάντως ποτέ γιά καλό! Δέν ἔχετε ἀκούσει πού λένε: «Τό
χρῆμα διαφθείρει συνειδήσεις;». Πιό σωστή κουβέντα γιά τόν ρόλο πού παίζει το
χρῆμα στή συνείδηση τοῦ ἀτόμου καί εἰδικότερα στήν ἐξαγορά τῆς συνειδήσεως τῶν
ἀνθρώπων, ἀπό καταβολῆς κόσμου, ἐγώ τουλάχιστον, δέν ἔχω ἀκούσει. Ποῦ πᾶτε
μακρυά; Ὁ Ἰούδας δέν πρόδωσε τόν Ἰησοῦν μας, γιά τό χρῆμα; Γιά τά τριάκοντα
ἀργύρια; Αὐτό δέν σᾶς φτάνει; Δέν εἶναι ἀρκετό νά σᾶς πείσει γιά τήν καταστρεπτική
δύναμη πού ἔχει το χρῆμα, ὅταν τό χειρίζονται ἄνθρωποι, πού δέν ἔχουν μέσα τους
Θεό; Καί αὐτοί, πού δέν ἀσχολοῦνται μέ τή θεϊκή διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν τους
τί νομίζετε ὅτι φτιάχνουν; Ἰοῦδες φτιάχνουν! Καί ἀλλοίμονό τους! Γιατί
συγκεντρώνουν θησαυρούς ἐδῶ στήν γῆ καί ἀδιαφοροῦν γιά τή Βασιλεία των
Οὐρανῶν. Ἐξάλλου, αὐτά πού συγκεντρώνουν ἐδῶ, οὔτε καί οἱ ἴδιοι θά προλάβουν
νά τά ἀπολαύσουν, ἀλλά οὔτε καί τά κακομαθημένα παιδιά τους θά μπορέσουν νά τά
διατηρήσουν. Καί ξέρετε γιατί; γιατί οἱ μέν γονεῖς ἔχουν προσβληθεῖ ἀπό ἀνίατη
ἀρρώστια, πού λέγεται φιλαργυρία. Καί μέ αὐτή θά πεθάνουν ἀγκαλιά! Ὅλα τα ἄλλα
ἀγαθά, πού ἔδωσε ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο τούς ἀφήνουν ἀδιάφορους. Ἑπομένως θά
πεθάνουν χωρίς νά μπορέσουν νά τά ἀπολαύσουν! Τά δέ παιδιά τους, ἀνίκανα, ὅπως
τά κατάντησαν, δέν θά εἶναι σέ θέση νά τά διατηρήσουν! Γιατί, τό νά διατηρήσει
κανείς τά ἀγαθά, εἶναι δυσκολότερο ἀπό τό νά τά ἀποκτήσει!»22.

Ὁ ἱερός Χρυσόστομος θεωρεῖ αὐτούς τούς γονεῖς πού εἶναι κολλημένοι στόν πλοῦτο
καί τά βιοτικά χειρότερους καί ἀπό τούς παιδοκτόνους. Γράφει:«Ἀπὸ πουθενὰ ἀλλοῦ
δὲν προέρχεται ἡ διαστροφὴ τῶν παιδιῶν παρὰ μόνο ἀπὸ τὸ ὑπερβολικὸ ἐνδιαφέρον
(τῶν γονέων) γιὰ τὰ βιωτικά. Μὲ τὸ νὰ ἀποβλέπουν δηλαδὴ μόνο σὲ ἐκεῖνα καὶ μὲ τὸ
νὰ θέλουν νὰ μὴν ἀσχοληθοῦν μὲ τίποτε ἄλλο, ἀναγκάζονται νὰ ἀμελοῦν μαζὶ μὲ τὴ
δική τους ψυχὴ καὶ τὰ παιδιά. Αὐτοὺς τοὺς πατέρες –καὶ ἂς μὴ νομίσει κανεὶς ὅτι
αὐτὸ ποὺ λέω τώρα εἶναι ἀποτέλεσμα θυμοῦ-θὰ τοὺς χαρακτήριζα χειρότερους καὶ
ἀπὸ τοὺς ἴδιους τους παιδοκτόνους. Διότι ἐκεῖνοι χωρίζουν βέβαια τὸ σῶμα ἀπὸ τὴν
ψυχὴ , αὐτοὶ ὅμως φέροντας καὶ τὸ σῶμα μαζὶ μὲ τὴν ψυχὴ τὴν ρίχνουν στὴ φωτιὰ
τῆς κολάσεως. Καὶ ἐκεῖνο τὸ θάνατο ὁπωσδήποτε θὰ τὸν ὑποστεῖ, ἐπειδὴ ὑπάρχει ὁ
φυσικὸς νόμος , αὐτὸν ὅμως μπορεῖ καὶ νὰ τὸν ἀποφύγει, ἐὰν δὲν τὸ ὁδηγοῦσε ἐκεῖ ἡ
ἀδιαφορία τῶν πατέρων. Ἐπὶ πλέον τὸ θάνατο τοῦ σώματος θὰ τὸν ἐξαφανίσει
22

50
ἐντελῶς ὅταν ἔλθη ἡ ἀνάστασις , τὴν καταστροφὴ ὅμως τῆς ψυχῆς , τίποτε πιὰ δὲ θὰ
μπορέσει νὰ τὴν ἐξουδετερώσει. Διότι δὲν τὴν ἀκολουθεῖ πιὰ ἡ σωτηρία, ἀλλὰ εἶναι
καταδικασμένη νὰ τιμωρῆται αἰώνια.

Ὥστε δίκαια θὰ χαρακτηρίζαμε τοὺς γονεῖς αὐτοὺς χειρότερους ἀπὸ τοὺς

παιδοκτόνους. Διότι δὲν εἶναι τὸ ἴδιο νὰ ἀκονίσει κανεὶς ξίφος καὶ τὸ νὰ ὁπλίσει καὶ
νὰ τὸ τοποθετήσει στὸ λαιμὸ τοῦ παιδιοῦ, ὅσο εἶναι φοβερὸ τὸ νὰ καταστρέψη τὴν
ψυχὴ τοῦ παιδιοῦ καὶ νὰ τὴν ὁδηγήσει στὴν ἀπώλεια. Διότι γιὰ μᾶς δὲν ὑπάρχει πιὸ
πολύτιμο ἀπὸ τὴν ψυχή»23.

Δυστυχῶς ἀσχολοῦνται οἱ γονεῖς μέ τίς ἐπιχειρήσεις τους, τήν καριέρα τους καί
ξεχνοῦν ὅτι ἔχουν παιδιά. Ξεχνοῦν ὅτι ἡ κύρια ἀποστολή τους εἶναι νά τά
μεγαλώσουν διαπαιδαγωγόντας τα ὀρθόδοξα, χριστιανικά.
Ὁ ἱερός Χρυσόστομος πάλι, ἀπευθυνόμενος στούς γονεῖς, λέγει ὅτι, τότε φέρεις
ἐπάξια τόν τίτλο τοῦ πατέρα καί τῆς μητέρας, ὅταν ζήσεις ἐσύ πνευματικά, ἀλλά
συνάμα βοηθήσεις καί τό παιδί σου νά ένεργοποίήσει τήν Βαπτισματική Χάρη, νά
μετανοήσει καί νά σωθεῖ.

Δέν εἶσαι γονιός μόνο ὅταν γεννᾶς, ἀλλά γίνεσαι πραγματικός πατέρας καί μητέρα,
ὅταν ἀναγεννᾶς πνευματικά τό παιδί σου. Τότε «ἀποκαθιστᾶς» πραγματικά τό παιδί
σου, ὄχι ὅταν τό ὁδηγήσεις στό γάμο ἁπλῶς, ἀλλά ὅταν τό βάλεις στόν δρόμο γιά τόν
Παράδεισο: Τό μάθεις νά ἐξομολογεῖται τάκτικά, νά ἐκκλησιάζεται, νά κοινωνεῖ, νά
ἀσκεῖται πνευματικά, νά ἐγκρατεύεται, νά προσεύχεται, νά μελετᾶ τίς Ἅγιες Γραφές
κ.λ.π. Ἄν δέν καταφέρεις νά τό σώσεις, κινδυνεύεις καί σύ νά μήν σωθεῖς 24.

«Ὀνομάζεσαι πατὴρ» παρατηρεῖ καί ὁ ἁγιασμένος σχεδόν σύγχρονος ρουμάνος

Πνευματικός π. Ἀρσένιος Μποκά «τῶν παιδιῶν σου κατὰ σάρκα, νὰ εἶσαι καὶ πατήρ
τους κατὰ πνεῦμα. Ὄχι μόνο νὰ κάνης τὴν ἁπλῆ γέννησι σὰν πατέρας, ἀλλὰ
προπαντὸς νὰ τοὺς δώσης τὴν καλὴ ἀγωγὴ στὸ πνεῦμα τῆς ὀρθοδόξου πίστεως.
Ἔμαθες νὰ γεννᾶς παιδιά; Τώρα νὰ τὰ παιδαγωγήσεις ὅπως πρέπει, γιὰ νὰ φέρης μὲ
ἀξία τὸ ὄνομα τοῦ πατρός.

Ὄχι μόνο ἡ κυοφορία τοῦ παιδιοῦ στὴν κοιλιά σου σὲ κάνει μητέρα, ἀλλὰ ἡ καλὴ
χριστιανικὴ ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν σου. Ὁ πρῶτος λόγος ποὺ θὰ εἰπῆς στὸ παιδί σου νὰ
εἶναι γιὰ τὸν Θεό, στὸν ὁποῖο χαρίζεται καὶ τὸ πρῶτο χαμόγελο τοῦ παιδιοῦ σου.
Ὅταν γεννᾶται ἕνα παιδί, ἡ μητέρα δίνει στὸν κόσμο ἕνα ἄνθρωπο καὶ στὴν συνέχεια
πρέπει δι’ αὐτῆς νὰ δώση ὁ οὐρανὸς ἕνα ἄγγελο. Ἡ καλὴ ψυχικὴ κατάστασις τῶν
παιδιῶν ἐξαρτᾶται κατὰ μέγα μέρος ἀπὸ τὴν ἁγία ἐπίδρασι τὴν ὁποία ἔχει ἡ μητέρα
ἐπάνω τους.

23
24

51
Δῶστε μας τὶς καλύτερες μητέρες (ταπεινὲς καὶ πιστὲς στὸν Θεό) καὶ θὰ σᾶς
δώσουμε τοὺς καλύτερους ἀνθρώπους.
Δὲν ὑπάρχει καμία ἀνώτερη τέχνη ἀπὸ τὴν τέχνη τῆς ἀγωγῆς. Ὅ,τι ἀγωγὴ θὰ δώσουν
οἱ γονεῖς στὰ παιδιά τους, στὴν νηπιακὴ τους ἡλικία, ἀπ’ αὐτὴ συνήθως θὰ ἐξαρτηθῆ,
ἂν θὰ γίνουν εὐάρεστα στὸν Θεό.

Οἱ γονεῖς θὰ τιμωρηθοῦν ὄχι μόνο γιὰ τὶς ἁμαρτίες τους, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὰ παιδιά τους,
τὰ ὁποῖα δὲν τὰ ἀνέθρεψαν μὲ τὸ πνεῦμα τῆς εὐλαβείας καὶ τῆς πίστεως στὸν Χριστό.
Γονεῖς οἱ ὁποῖοι δὲν μεγαλώνουν τὰ παιδιά τους ὅπως πρέπει, δηλαδὴ χριστιανικά, τὰ
γεννοῦν μόνο γιὰ μιὰ παροδικὴ ζωή, σωματική, καὶ τοὺς ἀνοίγουν τὴν πόρτα γιὰ τὸν
αἰώνιο θάνατο, τὴν κόλασι.

Νὰ εἶσαι πρῶτα ἐσὺ ὁ ἴδιος, αὐτὸ ποὺ θέλεις νὰ κάνης στὸν ἄλλον. Ἐὰν θέλης νὰ
διδάξης τὰ παιδιά σου, δίδαξε πρῶτα τὸν ἑαυτό σου ἐν πνεύματι τοῦ Θεοῦ»25.
Ἐρωτᾶ δέ ὁ ἱερός Χρυσόστομος τόν πατέρα πού εἶναι ὑποδουλωμένος στά πάθη του:
«Πῶς θὰ μπορέσεις νὰ διορθώσεις τὸν γιό σου, νὰ δώσεις τὶς πρέπουσες συμβουλὲς
σὲ ἄλλον ποῦ εἶναι ἀμελής, ἀφοῦ σὺ ὁ ἴδιος, ποῦ βρίσκεσαι σὲ προχωρημένα
γηρατειά, κάνεις τέτοιες ἀσχήμιες;
Αὐτὰ τὰ λέω καὶ ἐπικρίνω τοὺς ἡλικιωμένους, ὄχι γιὰ νὰ ἀπαλλάξω ἀπὸ κάθε
κατηγορία καὶ μομφὴ τοὺς νέους, ἀλλὰ μέσῳ τῶν πρώτων νὰ προφυλάξω τοὺς
δεύτερους.

Πῶς λοιπὸν ὁ πατέρας θὰ μάθει στοὺς ἄλλους νὰ συγκρατοῦν αὐτὸ τὸ πάθος τους,
τὴν αὐθάδεια καὶ τὴν ὀργή, ὅταν ὁ ἴδιος δὲν ἔχει μάθει νὰ συγκρατεῖται.
Μᾶλλον ἐμεῖς πρέπει νὰ ἔχουμε παιδαγωγοὺς καὶ ὄχι ἐκεῖνα, δηλαδὴ τὰ παιδιά, ἀφοῦ
τὰ λάθη τους δὲν μποροῦν νὰ εἶναι μεγάλα, ἐνῷ τὰ δικά μας εἶναι πάρα πολὺ μεγάλα.
Ὅλη ἡ κακία τῶν παιδιῶν μᾶς προέρχεται ἀπὸ τὴν δική μας ἀμέλεια καὶ ἐπειδὴ δὲν
τὰ ὁδηγοῦμε ἀπ’ τὴν ἀρχὴ καὶ ἀπὸ τὴν μικρὴ ἡλικία στὸν δρόμο τῆς εὐσεβείας» 26.
Συνήθως οἱ γονεῖς φροντίζουν ὥστε τά παιδιά τους νά μορφωθοῦν μόνο κοσμικά
χωρίς νά φροντίζουν γιά τήν χριστιανική κατήχησή καί ἀγωγή τους
Ὁ σύγχρονος Ἅγιος Λουκᾶς Κριμαίας παρατηρεῖ ὅτι δέν πρέπει νά περιορίζεται ἡ
μόρφωση καὶ ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν «στὴν ἔξωθεν σοφία, στὴν σοφία αὐτοῦ τοῦ
κόσμου» ὅπως γίνεται συνήθως. Θά πρέπει τά παιδιά «νὰ μαθαίνουν ταυτόχρονα τὴν
ἄνωθεν σοφία καὶ τὴν ἀνώτατη ἀλήθεια. Νὰ μαθαίνουν τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ καὶ τὶς
ἐντολὲς τοῦ Χριστοῦ, νὰ μαθαίνουν τὴν εὐλάβεια, πὼς νὰ ἔχουν πάντα τὴν μνήμη
τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν σωστὴ χριστιανικὴ ὁδὸ. Μόνο τότε δὲν θὰ χαθοῦν τὰ παιδιά σας
στὶς ὁδοὺς τῆς ἀνθρώπινης σοφίας, μόνο τότε πάνω ἀπ’ ὅλα θὰ ἔχουν πάντα τὴν
χριστιανικὴ σοφία, τὴν γνώση τοῦ Θεοῦ. Μ’ αὐτὸ τὸν τρόπο λοιπὸν πρέπει νὰ
διαπαιδαγωγοῦμε τὰ παιδιά μας. Θὰ δώσετε λόγο ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ γιὰ τὰ κακὰ
παραδείγματα ποὺ δίνετε στὰ παιδιά σας, γιὰ τοὺς καυγάδες ποὺ γίνονται μπροστὰ
στὰ μάτια τους, γιὰ τὶς φλυαρίες ποὺ ἀκοῦνε νὰ λέτε. Ἂν ἐσεῖς οἱ ἴδιοι τὸ κάνετε

25
26

52
αὐτὸ τότε τὰ παιδιὰ σᾶς τί μποροῦν νὰ μάθουν ἀπό σᾶς;» 27. Τά παραστρατημένα
παιδιά προξενοῦν μεγάλες θλίψεις καί πειρασμούς πρῶτα ἀπ’ ὅλα στούς ἴδιους τούς
γονεῖς τους.

Πολλοί γονεῖς φθάνουν στό σημεῖο νά καταριοῦνται τά παιδιά τους, ἔλεγε ὁ

Γέροντας Πορφύριος καί εὔχονται νά μήν τά εἶχαν, ἐξ’ αἰτίας τῆς κακῆς διαγωγῆς
τους. Αὐτή ὅμως ὀφείλεται στήν κακή διαπαιδαγώγηση ἤ καί στήν τελεία ἀπουσία
διαπαιδαγώσης ἀπό τούς ἀνάξιους αὐτούς γονεῖς28.

Ὁ σεβασμός τῆς ἐλευθερίας τῶν παιδιῶν καί ὁ ρόλος της στήν ἀγωγή

«Νά ἀναθρέφετε τά παιδιά μέ παιδεία καί νουθεσία Κυρίου». Μέ αὐτά τά λόγια

προτρέπει ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος τούς γονεῖς νά δώσουν ἀγωγή στά παιδιά
τους. Συνάμα, τούς καθορίζει καί τό πλαίσιο μέσα στό ὁποῖο θά κινηθοῦν. Ἡ παιδεία
πού θά ἀσκήσουν θά πρέπει νά εἶναι θεοπρεπής, θεοειδής μέ νουθεσίες σύμφωνες μέ
τό θέλημα τοῦ Κυρίου. Ὁπωσδήποτε, μέσα στίς προϋποθέσεις μιᾶς τέτοιας ἀγωγῆς
εἶναι καί ὁ σεβασμός τῆς ἐλευθερίας τῶν παιδιῶν.

Ἡ καλή «ἐν Κυρίῳ» ἀγωγή τῶν παιδιῶν, ὅταν ἀρχίζει ἀπό τήν πρώτη στιγμή (τῆς
συλλήψεως), ἔχει συνήθως τούς ἀναμενόμενους καρπούς. Τά παιδιά ἁγιάζονται καί
γίνονται πολίτες τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Βεβαίως, ὅμως, αὐτό δέν γίνεται μαγικά
οὔτε αὐτόματα οὔτε καί πάντα. Δηλαδή, τό θρησκευτικό ποιόν τῶν γονέων, τό τί
εἶναι οἱ γονεῖς, δέν προσδιορίζει ἀπόλυτα καί τό τί θά γίνουν τά παιδιά.

-Γιατί;
-Διότι ὑπάρχει ὁ παράγοντας πού λέγεται ἐλευθερία τῶν παιδιῶν. Μπορεῖ μέν νά
γίνουν ὅλα αὐτά πού εἴπαμε· νά δοθοῦν σωστές κατευθύνσεις ἀπ΄τούς γονεῖς· νά
εἶναι πραγματικά χριστιανοί οἱ γονεῖς. Μπορεῖ νά εἶναι «ζωντανοί» πνευματικά,
σύμφωνοι μέ τήν Ἐκκλησία καί τούς κανόνες Της κατά πάντα… Παρ’ ὅλα αὐτά
ὅμως τό παιδί ὑπάρχει πιθανότητα νά μήν ἀκολουθήσει τό παράδειγμά τους… διότι
δέν θέλει.
Καί ὁ Θεός τό ἀφήνει, τοῦ ἐπιτρέπει νά μήν θέλει. Δέν ἀναγκάζει ὁ Θεός κανέναν νά
Τόν ἀκολουθήσει.
Ἀκόμα καί σ’ αὐτούς τους μαθητές Του εἶπε: «Μήπως θέλετε καί ἐσεῖς νά φύγετε» 29;
Τούς τό εἶπε σ’ ἐκείνη τήν περίπτωση πού φύγανε ὅλοι οἱ ἄλλοι ἀκροατές Του διότι
δέν ἄντεξαν τό κήρυγμα περί τῆς Θείας Εὐχαριστίας· τούς φάνηκε πολύ σκληρό…
Δέν ἔχει πρόβλημα ὁ Χριστός μέ τό ἄν Τόν ἀκολουθοῦν πολλοί ἤ λίγοι· δέν
ἐπηρεάζεται ἀπό τούς ἀριθμούς καί τά πλήθη. Ὁ Χριστός μᾶς θέλει ὅλους, ἀλλά δέν
ἀναγκάζει κανέναν νά μένει κοντά Του μέ τό ζόρι.
Ἔτσι καί οἱ γονεῖς δέν θά πρέπει νά καταπιέζουν τά παιδιά, ἰδίως στό θέμα τῆς
Πίστεως.
27
28
29

53
Μόνο ὅταν τά παιδιά μιμηθοῦν ἐλεύθερα τό ὑπόδειγμα τῶν γονέων τους, μποροῦν νά
ὠφεληθοῦν ἀπό τήν ἀρετή τους. Αὐτό εἶναι ἕνα πολύ σημαντικό μήνυμα: νά μήν
καταπιέζουμε τά παιδιά!
Τά παιδιά καί οἱ νέοι τό λένε πολλές φορές: «δέν θέλω καταπίεση». Καί εἶναι σωστό.
Γιατί ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὄντως ἄνθρωπος, ὅταν εἶναι ἐλεύθερος. Ἐκεῖνο πού τόν
χαρακτηρίζει εἶναι ἡ ἐλευθερία. Ἡ ἐλευθερία καί ὁ νοῦς, εἶναι αὐτά, πού μᾶς
ξεχωρίζουν ἀπό τά ζῶα, τά ὁποῖα δέν ἔχουν οὔτε ἐλευθερία (αὐτεξούσιο), οὔτε νοῦ.
Ἔχουνε μόνο ἔνστικτο.

Ὁ ἄνθρωπος ἔχει τό αὐτεξούσιο, αὐτό τό μεγάλο δῶρο τοῦ Θεοῦ. Ὅ,τι κάνει πρέπει
νά τό κάνει μέ ἐλευθερία. Ἀλλιῶς μετά ἀντιδράει. Μπορεῖ νά μήν ἀντιδράσει
ἀμέσως, ἀλλά ἄν τώρα κάνει κάτι ἀναγκαστικά, ἀργότερα θά δημιουργηθεῖ μία
ἀντίδραση μέσα του.
Λέει, πολύ χαρακτηριστικά ὁ Ὅσιος πατήρ Πορφύριος, ὅτι αὐτό συμβαίνει μέ τά
παιδιά, πού προέρχονται ἀπό τίς λεγόμενες «χριστιανικές» οἰκογένειες.
Αὐτοί οἱ γονεῖς δέν ἤξεραν πῶς νά ἀναθρέψουν σωστά τά παιδιά, σεβόμενοι τό
αὐτεξούσιο τους, γιαυτό καί τά καταπίεσαν. Ὅταν μεγάλωσαν τά παιδιά αὐτά, τότε
τά πέταξαν ὅλα τά «καλά» διδάγματα τῶν γονέων τους. Σταμάτησαν νά πηγαίνουν
στήν Ἐκκλησία καί νά κάνουν ὅ,τι ἔκαναν ἀπό τά «θρησκευτικά τους καθήκοντα»,
διότι μέχρι τότε τά ἔκαναν ὅλα ἐξωτερικά, χωρίς τήν θέλησή τους, ἐξαναγκασμένα
ἀπό τούς γονεῖς.

«Δὲν εἶναι ἀρκετὸ νὰ εἶναι οἱ γονεῖς εὐσεβεῖς» παρατηρεῖ ὁ Γέροντας

Πορφύριος.«Πρέπει νὰ μὴν καταπιέζουν τὰ παιδιά, γιὰ νὰ τὰ κάνουν καλὰ μὲ τὴ βία.
Εἶναι δυνατὸ νὰ διώξομε τὰ παιδιὰ ἀπ’ τὸν Χριστό, ὅταν ἀκολουθοῦμε τὰ τῆς
θρησκείας μὲ ἐγωισμό. Τὰ παιδιὰ δὲν θέλουν καταπίεση. Μὴν τὰ ἐξαναγκάζετε νὰ
σᾶς ἀκολουθήσουν στὴν ἐκκλησία.
Μπορεῖτε νὰ πεῖτε:
«Ὅποιος θέλει, μπορεῖ νὰ ἔλθει τώρα μαζί μου ἢ ἀργότερα».
Ἀφῆστε νὰ μιλήσει στὶς ψυχὲς τους ὁ Θεός. Ἡ αἰτία ποὺ μερικῶν εὐσεβῶν γονέων τὰ
παιδιά, ὅταν μεγαλώσουν, γίνονται ἀτίθασα κι ἀφήνουν καὶ τὴν Ἐκκλησία κι ὅλα καὶ
τρέχουν ἀλλοῦ νὰ ἱκανοποιηθοῦν εἶναι αὐτὴ ἡ καταπίεση ποὺ τοὺς ἀσκοῦν οἱ
«καλοὶ» γονεῖς.
Οἱ τάχα «εὐσεβεῖς» γονεῖς, ποὺ εἶχαν τὴ φροντίδα νὰ κάνουν τὰ παιδιὰ τους «καλοὺς
χριστιανούς», μ’ αὐτὴ τὴν ἀγάπη τους, τὴν ἀνθρώπινη, τὰ καταπίεσαν κι ἔγινε τὸ
ἀντίθετο. Πιέζονται, δηλαδή, ὅταν εἶναι μικρὰ τὰ παιδιὰ κι ὅταν γίνουν δεκάξι
χρονῶ, δεκαεφτὰ ἢ δεκαοχτώ, φθάνουν στὸ ἀντίθετο ἀποτέλεσμα. Ἀρχίζουν ἀπὸ
ἀντίδραση νὰ πηγαίνουν μὲ παλιοπαρέες καὶ νὰ λένε παλιόλογα.
Ἐνῶ, ὅταν ἀναπτύσσονται μέσα στὴν ἐλευθερία, βλέποντας συγχρόνως τὸ καλὸ
παράδειγμα τῶν μεγάλων, χαιρόμαστε νὰ τὰ βλέπομε. Αὐτὸ εἶναι τὸ μυστικό, νὰ
εἶσαι καλός, νὰ εἶσαι ἅγιος, γιὰ νὰ ἐμπνέεις, νὰ ἀκτινοβολεῖς. Ἡ ζωὴ τῶν παιδιῶν
φαίνεται νὰ ἐπηρεάζεται ἀπ’ τὴν ἀκτινοβολία τῶν γονέων. Ἐπιμένουν οἱ γονεῖς:
«Ἄντε νὰ ἐξομολογηθεῖς, ἄντε νὰ μεταλάβεις, ἄντε νὰ κάνεις ἐκεῖνο….».

54
Τίποτα δὲν γίνεται. Ἐνῶ βλέπει ἐσένανε; Αὐτὸ ποὺ ζεῖς, αὐτὸ καὶ νὰ ἀκτινοβολεῖς» 30.
Ἡ μεγάλη τέχνη τώρα πoιά εἶναι; Νά βοηθήσεις τό παιδί νά πειστεῖ, ὥστε ἐλεύθερα
νά κάνει τό καλό. Αὐτο εἶναι τό ζητούμενο.
Ἡ δυσκολία εἶναι στό «πῶς θά πείσεις τό παιδάκι νά πάει στήν ἐκκλησία». Πῶς θά
τό θελήσει ἀπό μόνο του νά πάει. Ὄχι νά τό καταπιέζουν οἱ γονεῖς λέγοντάς του:
«Ὁπωσδήποτε πρέπει νά πᾶς».

Πρέπει νά τοῦ ἐξηγήσουν τί σημαίνει Ἐκκλησία. Νά τοῦ ποῦν ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι
ἡ ζωή μας, ἡ τροφή μας, τό φαγητό τῆς ψυχῆ μας. Νά τοῦ δώσουν νά πιστεύσει ὅτι ὁ
Χριστός Μας, εἶναι τό πᾶν. Χωρίς Αὐτόν δέν ζοῦμε, δέν ὑπάρχουμε, δέν ἔχουμε
χαρά, δέν ἔχουμε ἐλπίδα, δέν ἔχουμε τίποτε καί δέν μποροῦμε νά κάνουμε τίποτε.
Πρέπει νά καταλάβει ἡ ψυχούλα του ὅτι δέν εἶναι δυνατόν νά ζήσει χωρίς τόν
Χριστό, χωρίς τήν Θεία Χάρη, πού πηγάζει ἀπό τήν Θεία Λειτουργία, ἀπό τή Θεία
Εὐχαριστία.
Αὐτά πρέπει νά τά διδάξει, νά τά ἐμπνεύσει ὁ γονιός στό παιδί· καί ἡ διδαχή βεβαίως
θέλει χρόνο, θέλει καί ζωτικότητα, θέλει καί πνεῦμα, προπαντός θέλει τό Ἅγιο
Πνεῦμα δηλ. τή Θεία Χάρη. Ἡ διδαχή ἀπαιτεῖ νά καταναλώσει ὁ γονιός ἐνέργεια
ψυχική καί σωματική ὥστε νά δώσει στό παιδί νά καταλάβει τί σημαίνει Πίστις καί
Χριστός, θέλει προπάντων πολύ προσευχή καί φυσικά ἀπαιτεῖ πρῶτα ἀπ΄ ὅλα νά τά
ἔχει βιώσει ὁ γονιός αὐτά πού διδάσκει ἔστω σ’ ἕναν βαθμό…

Πρέπει ὁ γονιός νά ἔχει εἰρήνη μέσα του καθώς καί μέ τό «ἕτερον ἥμισυ» γιά νά
ἐπιτελέσει σωστά τό λεπτότατο ἔργο τῆς ἀγωγῆς καί νά μιλήσει γιά τήν χαρά καί τήν
εἰρήνη τοῦ Χριστοῦ στά παιδιά του. Ὅταν ἔχει τήν Εἰρήνη-Χριστό μαζί του τότε
μπορεῖ μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ νά ἐμφυσήσει στό παιδί τήν Πίστη στό Θεό, πού εἶναι ἡ
ὄντως Εἰρήνη καί ἡ ἀληθινή Ἀγάπη.

Ἄν ὁ γονέας ζεῖ ὡς ζωντανό μέλος μέσα στήν Ἐκκλησία, ὅπου τά πάντα εἶναι
εἰρηνικά καί εἰρηνοφόρα, τότε πραγματικά νιώθει ὅτι ἐκπληρώνει τήν ἀληθινή
ἀνάγκη τῆς ὕπαρξής του…Τότε κάθε στιγμή μέ κάθε κύτταρό του ἀναφωνεῖ: «Χωρίς
Χριστό ἡ ζωή δέν ἀντέχεται. Χωρίς Θεία Λειτουργία ἡ ζωή γίνεται πρόγευση τοῦ
αἰώνιου θανάτου. Ὁ Ἐκκλησιασμός, ἡ Θεία Εὐχαριστία, ὁ Θεός εἶναι ἡ μόνη
ἀληθινή ὑπαρξιακή μας ἀνάγκη. Χωρίς αὐτά παύουμε νά ζοῦμε!».

Αὐτήν τήν ὑπαρξιακή ἀναφώνηση πού μπορεῖ νά εἶναι καί χωρίς κάποιο ἐξωτερικό
ἦχο, τό παιδί τήν «ἀκούει» πάρα πολύ καθαρά. Ὅταν τό μύνημα αὐτό τό ἀποδεχθεῖ,
ὅταν καταλάβει ὅλα τά ἀνωτέρω ἀπό τήν μικρή του ἡλικία, ὅταν μετέχει ἐλεύθερα
στό Μυστήριο τοῦ Χριστοῦ, τότε δέν θά τ’ ἀφήσει ποτέ στήν ζωή του. Ποτέ δέν θά
ἀφήσει τήν Ἐκκλησία.
Πολλοί γονεῖς μοῦ λένε:«Πήγαινε τό παιδί μου πάτερ, μέχρι τά δεκαοχτώ, μετά
σταμάτησε. Οὔτε Ἐκκλησία, οὔτε ἐξομολόγηση, οὔτε τίποτα».

30

55
-Γιατί;
Διότι δέν εἶχε πειστεῖ, γιά τό ἀπαραίτητο τοῦ πράγματος. Πήγαινε ἀναγκαστικά, διότι
δέν μποροῦσε νά κάνει διαφορετικά.
Μόνο ὅταν τά παιδιά μιμηθοῦν ἐλεύθερα τό ὑπόδειγμα τῶν γονέων τους, μποροῦν νά
ὠφεληθοῦν ἀπό τήν ἀρετή τους.
Πολλές φορές οἱ γονεῖς θέλουν νά κάνουν τά παιδιά φωτο-αντίγραφά τους. Τά
πιέζουνε νά μιμηθοῦνε τή δική τους συμπεριφορά. Ἀλλά αὐτό δέν εἶναι σωστό. Θά
πρέπει τό παιδί νά βλέπει τήν ἀρετή στό πρόσωπο τοῦ πατέρα καί τῆς μητέρας καί νά
τά ἀντιγράφει ἐλεύθερα. Νά μιμηθεῖ ἐλεύθερα τήν ἀρετή, πού βλέπει καί ὄχι
ἀναγκαστικά.

Ἔλεγε ὁ πατήρ Πορφύριος, ὅπως ἀναφέρθηκε πιό πάνω, γιά τό πῶς θά πρέπει
παρακινήσει ὁ γονιός τά παιδιά γιά νά πᾶνε στήν Ἐκκλησία ὥστε νά μήν τά πιέσει:
Θά πεῖ ὁ πατέρας: «Παιδιά ἐγώ πάω στήν Ἐκκλησία. Ὅποτε θέλετε καί ἐσεῖς ἐλᾶτε».
Βέβαια ἐδῶ θέλει μία διάκριση:
-Σέ ποιά ἡλικία θά τό πεῖ αὐτό ὁ πατέρας;
-Στά μωρά καί στά πολύ μικρά παιδιά βεβαίως, δέν μπορεῖ νά τό πεῖ. Ἐκεῖνα θά τά
πάρει μαζί του.

Ἀπό κάποια ἡλικία καί μετά, στούς ἐφήβους γιά παράδειγμα καί στούς μεγαλύτερους
θά πρέπει νά ὀμιλήσει ἔτσι. Τότε πού ἀρχίζει καί ξυπνάει τό αἴτημα γιά ἐλευθερία καί
αὐτονόμηση, θά πρέπει νά μιλήσουμε μέ τόν τρόπο πού διδάσκει ὁ π. Πορφύριος.
Πρίν ἀπό αὐτή τήν ἡλικία θά πρέπει ὁ γονιός νά «ἐπιβάλλει», πάλι μέ τόν γλυκό
τρόπο καί τήν πειθώ, τόν Ἐκκλησιασμό καί τά τῆς Χριστιανικῆς ζωῆς. Γιατί τό μικρό
παιδάκι εἶναι ἀκόμα σάν τό δεντράκι τό νεοφύτευτο, τό ὁποῖο χρειάζεται ἕνα
στήριγμα, ἀπαιτεῖ καί λίγο δέσιμο, καί λίγο περιορισμό, γιά νά μήν τό σπάσει ὁ
ἀέρας. Μετά ὅμως θά πρέπει νά τό ἐλευθερώσεις, νά τό ἀφήσεις νά προχωρήσει
ἄνετα, ἐλεύθερα, πρός τά πάνω, πρός τόν Θεό.
Ἡ ἀγωγή εἶναι ἀπαραίτητη ἰδίως στά πρῶτα χρόνια τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου. Ἄν δέν
ὑπάρξει σωστή ἀγωγή ὁ ἄνθρωπος δέν θά μπορέσει εὔκολα νά ὁμοιάσει στόν Θεό,
νά θεωθεῖ, νά ἐκπληρώσει τόν προορισμό του.

Ἡ συγγένεια τοῦ αἵματος δέν συνεπάγεται καί ταυτότητα συμπεριφορᾶς . Τό γεγονός

ὅτι ἔχουνε τό ἴδιο αἷμα, τά παιδιά μέ τους γονεῖς, αὐτό δέν σημαίνει ὅτι θά ἔχουν καί
τήν ἴδια συμπεριφορά. Ὑπάρχει ἐκτός ἀπό τό σῶμα καί ὁ παράγοντας ψυχή,
προσωπική βούληση, αὐτεξούσιο, προσωπική ἐλευθερία. Θά πρέπει αὐτή ἡ ψυχή, ὁ
ὅλος ἄνθρωπος νά καλλιεργηθεῖ, νά «παιδαγωγηθεῖ εἰς Χριστόν».
Ἄν ὁ ἄνθρωπος δέν παιδαγωγηθεῖ ἀπό πολύ νωρίς, θά βλαστήσει τήν κακία καί θά
ὑποταχθεῖ στίς κακές ροπές καί κλίσεις, πού κληρονομεῖ λόγῳ τῆς προπατορικῆς καί
τῶν πολλῶν μεταπατορικῶν ἁμαρτιῶν τῶν προγόνων του.
Ἡ ὅλη τέχνη στήν ἀγωγή εἶναι τό πῶς θά κατευθύνει ὁ πατέρας καί ἡ μητέρα τήν
θέληση τοῦ παιδιοῦ στό καλό. Πῶς θά πείσουν τό παιδί νά θελήσει καί νά
ἀναζητήσει τό ἀγαθό ἤ σωστότερα τόν μόνο Ἀγαθό, τόν Κύριο ὥστε νά πραγματώσει

56
τόν ἔμφυτο ἀπό τόν Θεό προορισμό του: τήν ὁμοίωσή του μέ τόν Θεό, τήν θέωσή
του.

Ἡ προσευχή τῶν γονέων

«Τά λόγια χτυπᾶνε στ’ αὐτιά, ἡ προσευχή χτυπάει στήν καρδιά» δίδασκε ὁ ὅσιος
Πορφύριος. Πάνω ἀπ’ ὅλα προσευχή. «Ὅλα ἀπ’ τήν προσευχή, τή σιωπή καί τήν
ἀγάπη γίνονται»31. Τά παιδιά ἐπίσης πρέπει νά μάθουν νά προσεύχονται. « Γιά νά
προσεύχονται τά παιδιά, πρέπει νά ἔχουν αἷμα προσευχομένων γονέων» 32.Πρέπει νὰ
προσευχόμαστε καὶ ὅταν πρέπει μὲ ἀγάπη νὰ μιλᾶμε. Ὄχι νὰ γινόμαστε ἐνοχλητικοί,
ἀλλά, νὰ προσευχόμαστε μυστικὰ καὶ μετὰ νὰ μιλᾶμε καὶ ὁ Θεὸς νὰ μᾶς βεβαιώνει
ἐὰν ἡ ὁμιλία μᾶς εἶναι δεκτὴ στοὺς ἄλλους. Ἐὰν δὲν εἶναι, πάλε, δὲν θὰ μιλᾶμε, θὰ
προσευχόμαστε μυστικὰ μόνο. Διότι καὶ μὲ τὸ νὰ ὁμιλοῦμε γινόμαστε ἐνοχλητικοὶ
καὶ κάνουμε τοὺς ἄλλους νὰ ἀντιδροῦν καὶ καμιὰ φορᾶ ἀγανακτισμένοι. Γι’ αὐτὸ πιὸ
καλὰ εἶναι, νὰ τὰ λέει κανεὶς μυστικὰ στοὺς ἄλλους, στὴν καρδιά τους, παρὰ στ’ αὐτί
τους, μέσῳ τῆς μυστικῆς προσευχῆς. … Ἅμα διαρκῶς τοὺς λὲς θὰ θεωρηθεῖ ὡς ἕνα
εἶδος καταπιέσεως στὶς ψυχὲς τῶν παιδιῶν. Καὶ νὰ τοὺς λὲς κιόλας ἀλλὰ νὰ
προτιμάεις τὴν προσευχή. Νὰ τὰ λὲς στὸ Θεὸ καὶ ὁ Θεὸς θὰ τοὺς τὰ λέει ἀπὸ μέσα
τους. Δηλαδὴ δὲν πρέπει νὰ τὸ λές, νὰ συμβουλεύεις τὸ παιδί σου ἔτσι μὲ φωνὴ ποὺ
νὰ τὴν ἀκούει μέ…, στὸ αὐτί του. Ἀλλά, μπορεῖς νὰ τὸ κάνεις κ αὐτό, ἀλλὰ
προπάντων πρέπει νὰ λὲς γιὰ τὸ παιδί σου στὸ Θεό: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, φώτισε τὰ
παιδάκια μου. Ἐγὼ σὲ σένανε τὰ ἀναθέτω, ἐσύ μου τάδωσες καὶ ἐγὼ εἶμαι ἀδύναμη,
εἶμαι ἀνήμπορη, δὲν μπορῶ νὰ τὰ κατατοπίσω καί, σὲ παρακαλῶ, φώτισέ τα.». Καὶ ὁ
Θεός, θὰ τοὺς μιλάει καὶ τὸ παιδὶ θὰ λέει: «Ὤχ, δὲν ἔπρεπε νὰ στεναχωρήσω τὴ μαμά
μου. Αὐτὸ ποὺ εἶπα φαίνεται τὴν στεναχώρησα». Αὐτὸ βγαίνει ἀπὸ μέσα της, θὰ
βγαίνει ἀπὸ μέσα της μὲ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ εἶναι τὸ τέλειο. Νὰ μιλάει ἡ
μητέρα στὸ Θεὸ καὶ ὁ Θεὸς νὰ μιλάει στὸ παιδί, ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ. Ἂν δὲν γίνει ἔτσι,
πές, πές, πὲς ὅλο ἀπὸ τὸ αὐτί, στὸ τέλος ὅλα τὰ λόγια γίνονται ἕνα εἶδος
καταπιέσεως, ὅλες αὐτὲς οἱ συμβουλὲς καὶ ὅταν τὸ παιδὶ φτάσει σὲ ὁρισμένα χρόνια
ἀρχίσει νὰ ἀντιδρᾶ πλέον. Δηλαδὴ νὰ ἐκδικεῖται τρόπον τινὰ τὸν πατέρα του, τὴν
μητέρα του, ποὺ τὸ καταπίεσαν. Δὲν εἶχαν αὐτοί, δὲν ἦσαν κοντὰ στὸν Θεό, δὲν
μιλοῦσαν μὲ τὸ Θεὸ καὶ φρόντιζαν μὲ ἀγάπη ἀνθρώπινη καὶ ὄχι ἐν Χριστῷ νὰ τὰ
κάνουνε καλά. Ἔπρεπε νὰ εἶναι ἀγάπη ἐν Χριστῷ. Δηλαδὴ νὰ αἰσθανόντουσαν αὐτὴ
τὴν ἀγάπη πρὸς τὸ Χριστὸ καὶ νὰ μιλούσανε στὰ παιδιά. Ἐνῷ ἔτσι εἶναι τὸ τέλειο.
Νὰ μιλάει ἡ ἐν Χριστῷ ἀγάπη, ἀλλὰ καὶ ἡ ἁγιοσύνη τοῦ πατέρα καὶ τῆς μητέρας. Ἡ
ἀκτινοβολία τῆς ἁγιοσύνη τῶν, ὄχι τῆς ἀνθρώπινης προσπάθειας νὰ κάνουνε τὰ
παιδιὰ καλά. Καὶ ὅμως εἶναι πάρα πολὺ σωστὸ καὶ ἀληθινὸ καὶ ἡ αἰτία ποὺ μερικῶν
εὐσεβῶν γονέων τὰ παιδιὰ τῶν γίνονται ἔπειτα ὅταν μεγαλώσουν ἀτίθασα, καὶ
ἀφήνουν καὶ τὶς νηστεῖες καὶ ὅλα, καὶ περιφρονοῦν καὶ τὸ θρησκευτικὸ συναίσθημα
τῆς ὀρθοδοξίας καὶ τρέχουν ἀλλοῦ νὰ ἱκανοποιηθοῦν, ἡ αἰτία εἶναι αὐτὴ ἡ καταπίεση
ποὺ ἔχουν κάνει οἱ καλοὶ γονεῖς τάχα, οἱ εὐσεβεῖς ποὺ εἴχανε τὴν ἀγάπη ἔτσι νὰ

31
32

57
κάνουνε τὰ παιδιὰ τοὺς χριστιανοὺς καὶ ὅμως μὲ αὐτὴ τὴν ἀγάπη τοὺς τὰ καταπίεσαν
καὶ ἔγινε τὸ ἀντίθετο»33.

Παρατηρεῖ ὁ Ἅγιος Λουκᾶς Κριμαίας: «Μητέρα, τὸ πιὸ ἀγαπημένο πρόσωπο γιὰ τὸ

παιδί, πηγὴ στοργῆς καὶ τρυφερότητας, στέκεται προσευχόμενη μπροστὰ στὴν εἰκόνα
τοῦ Χριστοῦ. Τὸ παιδὶ κοιτάζει πότε αὐτὴν καὶ πότε τὴν εἰκόνα καὶ δὲν ἔχει ἀνάγκη
ἀπὸ πολλὲς ἐξηγήσεις γιὰ τὸ τί σημαίνει αὐτό. Νά, αὐτὸ εἶναι τὸ πρῶτο σιωπηλὸ
μάθημα τῆς θεογνωσίας. Αὐτὸ εἶναι τὸ πρῶτο καὶ τὸ πιὸ σημαντικὸ μάθημα τῆς
εὐλάβειας. Τέτοια μαθήματα μπορεῖτε καὶ πρέπει πάντα νὰ δίνετε στὰ παιδιά σας.
Δὲν ὑπάρχει γιὰ τὴν μητέρα καθῆκον μεγαλύτερο καὶ ἔργο ἱερότερο, γιὰ τὸ ὁποῖο
αὐτὴ φέρει εὐθύνη ἐνώπιόν του Θεοῦ, ἀπ’ αὐτὸ τῆς ἀνατροφῆς τῶν παιδιῶν. Στὸν
Θεὸ θὰ δώσετε λόγο ἂν ἀμελήσετε αὐτὸ τὸ ἔργο. Καὶ ἀπὸ τώρα θ’ ἀρχίσουν τὰ
βάσανά σας καὶ θὰ ρίχνετε πικρὰ δάκρυα καὶ θὰ ἀναστενάζετε βλέποντας τὰ παιδιά
σας.

Λοιπόν, «προσέξτε μὴν περιφρονήσετε κανέναν ἀπ’ αὐτοὺς τοὺς μικρούς». (Ματ. 18,
10) Νὰ φροντίζετε τὰ παιδιά σας, νὰ εἶστε γι’ αὐτὰ παράδειγμα τῆς γνήσιας
χριστιανικῆς ζωῆς καὶ ἡ εὐλογία τοῦ Κυρίου στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων θὰ εἶναι σ’
ὅλους ἐσᾶς καὶ στὰ παιδιά σας»34.

Ο ΕΠΑΙΝΟΣ ΚΑΙ Η ΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΟΣΙΟ ΠΟΡΦΥΡΙΟ

Ἡ μή ἀποδοχή τῶν ἐπαίνων.

Σύμφωνα μέ τήν Εὐαγγελική καί Ἁγιοπατερική παράδοσή μας ὁ πνευματικά

ἀγωνιζόμενος καί θεραπευόμενος ἄνθρωπος δέν πρέπει νά ἀποδέχεται τούς ἐπαίνους,
οὔτε τίς κολακεῖες πού τοῦ προσφέρονται. Ἐπίσης δέν πρέπει καί νά τά προσφέρει
στούς ἄλλους ἀφοῦ «πᾶσα δόξα…πρέπει τῷ Θεῷ»35.
Ἔλεγε ὁ μακαριστός Ἅγιος Πορφύριος: «Ποτέ δέν πρέπει νά ἐπαινοῦμε τούς
συνανθρώπους μας καί νά τούς κολακεύομε, ἀλλά νά τούς ὁδηγοῦμε στήν
ταπείνωση καί στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ»36.
Ἐκεῖνο πού κάνει εὐτυχισμένο καί μακάριο ἀληθινά τόν ἄνθρωπο εἶναι ὁ Θεός, ἡ
Θεία Χάρη, τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἀφοῦ ὁ καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι ἡ «ἀγάπη,
χαρά, εἰρήνη…»37. Δέν τόν κάνει εὐτυχισμένο ἡ κολακεία καί ὁ ἔπαινος.
Ἡ ἀποδοχή τοῦ ἐπαίνου «ποιεῖ ἔκλυτον τήν ψυχήν» δηλαδή δημιουργεῖ μία ψυχή
χαλαρή, δεκτική στίς δαιμονικές ἐνέργειες, χωρίς ἀντιστάσεις καί ἀναστολές. Ἐπίσης
τήν κάνει νωθρή στόν πνευματικό ἀγῶνα γιά τά καλά. Ἀντίθετα ὁ ἔλεγχος δημιουργεῖ
μία ψυχή στέρεη καί δυνατή.Γράφει σχετικά ὁ Ἠλίας ὁ Πρεσβύτερος στή
Φιλοκαλία:« Ὁ μέν ψόγος στερράν, ἔκλυτον δέ ὁ ἔπαινος τήν ψυχήν ἀπεργάζεται καί

33
34
35
36
37

58
νωθροτέραν πρός τά καλά»38. Ὁ Ἅγιος Πορφύριος ἐπίσης παρατηρεῖ συμφωνόντας
μέ τούς προγενεστέρους του Ἁγίους Πατέρες ὅτι «Ὁ ἔπαινος κάνει κούφιο τόν
ἄνθρωπο καί διώχνει τή χάρι τοῦ Θεοῦ»39.

Ἡ ἀποδοχή τῶν ἐπαίνων, ἡ κενοδοξία ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο στήν αἰώνια κόλαση.
Σχετικά γράφει ὁ προσωπικός ἰατρὸς τοῦ Ὁσίου Πορφυρίου, Γεώργιος Παπαζάχος,
καθ. καρδιολογίας στὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν: «Ὁ Γέροντας σὰν γιατρός μου δὲν
«ἔβλεπε» μόνο τὶς σωματικές μου ἀσθένειες. Φρόντιζε καὶ γιὰ τὶς πολλὲς
πνευματικὲς ἀτέλειές μου. Προσπάθειά του νὰ βρῶ τὴν ταπείνωση. Ἕνα ἀπόγευμα
μοῦ τηλεφώνησε στὸ ἰατρεῖο, ἀκριβῶς μετὰ τὴν ὑπερβολικὴ ἐκδήλωση ἀγάπης ἑνὸς
ζεύγους ἀσθενῶν μου ποὺ περιποιήθηκα.

Μεταφέρω τὰ λόγια του: «Γιωργάκη, εἶμαι ὁ Γέροντας. Ἐμεῖς οἱ δύο θὰ πᾶμε μαζὶ
στὴν κόλαση. Θὰ ἀκούσουμε: ᾎφρον, ᾆφρον, ταύτη τῇ νυκτὶ τὴν ψυχήν σου
ἀπαιτοῦσιν ἀπό σοῦ… Τὰ ἀγαθά σου ἐν τῇ ζωῇ σου ἀπήλαυσες, ἃ δὲ ἠτοίμασας
τίνι ἔσται;». Τὸν διέκοψα: «Τί ἀπολαύσαμε, Γέροντα, σ’ αὐτὴ τὴ ζωή; Τὸ σαράβαλο
αὐτοκίνητο, τὸ ἄδειο βιβλιάριο ἢ τὸν ἀνύπαρκτο ὕπνο μας;». Ἀπάντησε ἀπότομα:
«Τί εἶναι αὐτὰ πού λές; Δὲ σοῦ λέει ὁ κόσμος: Τί καλὸς γιατρὸς πού εἶσαι; Μᾶς
ἀγαπᾶς, μᾶς φροντίζεις, δὲ μᾶς γδέρνεις. Καὶ σὺ τὰ ἀποδέχεσαι, τὰ χάφτεις. Ἔ! Τὸν
ἔχασες τὸ μισθό σου. Τὸ ἴδιο παθαίνω καὶ ἐγώ. Μοῦ λένε πὼς ἔχω «χαρίσματα», πὼς
μπορῶ νὰ τοὺς ἀκουμπήσω καὶ νὰ κάνω θαύματα, πὼς εἶμαι ἅγιος. Καὶ τὰ χάφτω, ὁ
ἀνόητος καὶ ἀδύναμος. Ἔ! Γι’ αὐτό σοῦ εἶπα ὅτι μαζὶ θὰ πᾶμε στὴν κόλαση!». «Ἂν
εἶναι νὰ πᾶμε μαζί», τοῦ ἀπάντησα, «πᾶμε καὶ στὴν κόλαση!». Κι ἐκεῖνος ἔκλεισε τὸ
τηλέφωνο, λέγοντας: «Ἐγώ σοῦ μιλάω σοβαρὰ καὶ σὺ πάντα ἀστειεύεσαι. Καλὴ
μετάνοια καὶ στοὺς δύο μας»40.

Οἱ προϋποθέσεις γιά τήν λήψη τῆς Θείας Χάρης εἶναι ἡ ταπείνωσι καί ἡ ἀγάπη πρός
τόν Χριστό. Ἡ ὑπερηφάνεια καί ὁ ἐγωισμός πού προξενοῦνται καί τρέφονται μέ τούς
ἐπαίνους ἐμποδίζουν τή Θεία Χάρι, διότι «ὁ Θεός ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται» 41 καί
τελικά ὁδηγοῦν στήν ψυχική ἀπώλεια. Ἔτσι οἱ γονεῖς μέ τούς ἐπαίνους κάνουν
δυστυχισμένα τά παιδιά τους ἀφοῦ τούς στεροῦν τίς προϋποθέσεις γιά τήν λήψη τῆς
Θείας Χάριτος καλλιεργώντας τους τόν ἐγωισμό42.

Ὄχι ἔπαινος μέ σκοπό νά κερδίσουμε τήν ἀγάπη τῶν ἄλλων.

Μερικοί κολακεύουν καί ἐπαινοῦν μέ σκοπό νά κερδίσουν τήν ἀγάπη καί τήν
ἐκτίμησι τῶν ἄλλων. Οὔτε αὐτό εἶναι σωστό. Δίδασκε ὁ θεόσοφος Ὅσιος Γέροντας
Πορφύριος: «Οὔτε νά ἐπιζητοῦμε ἐμεῖς νά μᾶς ἀγαπᾶνε, λέγοντας ἐπαίνους στούς
ἄλλους. Νά μαθαίνομε ν’ ἀγαπᾶμε κι ὄχι νά ζητοῦμε νά μᾶς ἀγαπᾶνε. Ν’ ἀγαπᾶμε

38
39
40
41
42

59
ὅλους καί νά κάνομε θυσίες, ὅσο μποροῦμε μεγάλες, γιά ὅλους τούς ἐν Χριστῷ
ἀδελφούς ἀνιδιοτελῶς, χωρίς νά περιμένομε ἐπαίνους κι ἀγάπη ἀπ’
αὐτούς. Αὐτοί θά κάνουνε γιά μᾶς ὅ,τι ὁ Θεός τούς λέει. Ἄν εἶναι κι ἐκεῖνοι
χριστιανοί, θά δώσουνε δόξα στό Θεό, πού βρεθήκαμε καί τούς βοηθήσαμε ἤ τούς
εἴπαμε ἕναν καλό λόγο»43.

Ἡ ἀγάπη πρέπει νά εἶναι ἐν Χριστῷ, δηλαδή ἀνιδιοτελής καί θά πρέπει νά ὁδηγεῖ τόν
ἄλλο στήν ἀληθινή εὐτυχία, μακαριότητα καί σωτηρία πού εἶναι ὁ ταπεινός Χριστός.
Ὅταν ἡ «ἀγάπη» τρέφει στόν ἄλλο τόν ἐγωισμό καί τήν ὑπερηφάνεια δέν εἶναι ἐν
Χριστῷ, ἀλλά ἀνθρώπινη, ἐμπαθής, ἀνταποδοτική καί ἰδιοτελής. Διά τοῦτο καί δέν
βοηθεῖ ἀλλά καταστρέφει καί αὐτόν πού τήν δέχεται καί αὐτόν πού τήν προσφέρει 44.

Ὁ ἔπαινος καί ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν.

Ποιά εἶναι ἡ ἐπίδραση τοῦ ἐπαίνου στίς ψυχές τῶν παιδιῶν;

Ὁ ἔπαινος κάνει τά παιδιά καί τούς νέους ἐγωιστές, ἀπροσάρμοστουςκαί ἄθεους.
Δίδασκε ὁ θεόσοφος Παιδαγωγός Ἅγιος Πορφύριος: «Ἡ ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ
τονίζει ὅτι, ἅμα ἐπαινεῖς ἕναν ἄνθρωπο, τόν κάνεις ἐγωιστή. Ὁ ἐγωιστής εἶναι ὁ
μπερδεμένος, ὁ ὁδηγούμενος ὑπό τοῦ διαβόλου καί τοῦ κακοῦ πνεύματος.
Ἔτσι, μεγαλώνοντας μέσα στόν ἐγωισμό, ἡ πρώτη του δουλειά εἶναι ν’ ἀρνεῖται
τόν Θεό καί νά εἶναι ἕνας ἐγωιστής ἀπροσάρμοστος μέσα στήν κοινωνία».
Νά γιατί εἶναι ἄρρωστη ἡ κοινωνία μας καί ἄθεα τά παιδιά μας. Ἐπειδή ἀπό τήν
βρεφική τους ἡλικία τούς τρέφουμε τόν ἐγωισμό, τήν ὑπερηφάνεια· αὐτά πού εἶναι
κορυφαία ἀκαθαρσία καί ἁμαρτία στόν ἄνθρωπο.

Γίνονται ἔτσι τά παιδιά εὐάλωτα στίς δαιμονικές ἐνέργειες καί ὑποχείρια τοῦ
πονηροῦ πνεύματος. Ὁ ἔπαινος δημιουργεῖ στό παιδί μία ψεύτικη μεγάλη ἰδέα γιά
τόν ἑαυτό του. Αὐτήν τήν ἰδέα οἱ πατέρες τήν ὀνομάζουν οἴησι πού εἶναι ἡ βαθειά
ρίζα τοῦ ἐγωισμοῦ καί τῆς ὑπερηφάνειας. Ὁ κόσμος τό ὀνομάζει «ὑπερεγώ».
Δίδασκε ὁ Θεόσοφος σύγχρονος Ἅγιος Πορφύριος: «Ὅταν, λοιπόν, ἐμεῖς στό παιδί
μέ τούς ἐπαίνους δημιουργοῦμε αὐτό τό «ὑπερεγώ», τοῦ φουσκώνουμε τόν
ἐγωισμό, τοῦ κάνομε μεγάλο κακό. Τό κάνουμε νά γίνεται πιό ἐπιρρεπές στά
διαβολικά πράγματα»45.

Ἀνοίγουμε μέ τά συνεχῆ «μπράβο» καί «κανακέματα» πρός τά παιδιά, τούς «ἀσκούς

τοῦ Αἰώλου» καί μετά ἀναρωτιόμαστε γιατί ἔφυγαν ἀπό τήν Ἐκκλησία, τό σπίτι, ἤ
γιατί ἔχασαν τήν ὑπακοή, τόν σεβασμό, πού εἶχαν πρός τούς μεγαλυτέρους κ.λ.π.
Ὁ ἔπαινος εἶναι ἕνα ψέμμα γι’ αὐτό καί συνιστᾶ μίμηση τοῦ διαβόλου. Ἡ ἀλήθεια
εἶναι ὅτι ὅ,τι καλό ἔχει τά παιδιά μας εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ καί ὅ,τι καλό ἔκαναν (ἄν
ἔκαναν κάτι καλό) εἶναι ἐνέργεια τῆς Θείας Χάρης καί ὄχι ἀποτέλεσμα τῆς δικῆς
τους ἱκανότητας καί δυνάμεως. Γιαυτό θά πρέπει νά τά παρακινοῦμε σέ ὅλα νά
43
44
45

60
ζητᾶνε τήν Θεία Βοήθεια καί νά ἐμπιστεύονται τήν Θεία Πρόνοια. «Σ΄ ὅλα τά
θέματα νά μάθουν τά παιδιά νά ζητᾶνε τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ» 46συνιστοῦσε ὁ
Ἅγιος Γέροντας.

Ἡ ἐνθάρρυνση τῶν παιδιῶν.

Πῶς ἐνθαρρύνουμε τά παιδιά; «Θέλει προσοχή, ὅταν ἐνθαρρύνετε τά παιδιά»

δίδασκε ὁ σοφός Ἅγιος Παιδαγωγός Πορφύριος. «Στό παιδί δέν πρέπει νά λέτε:
«Ἐσύ θά τά καταφέρεις, ἐσύ εἶσαι σπουδαῖος, εἶσαι νέος, εἶσαι ἀνδρεῖος, εἶσαι
τέλειος!…». Δέν τό ὠφελεῖτε ἔτσι τό παιδί.Μπορεῖτε ὅμως, νά τοῦ πεῖτε νά κάνει
προσευχή. Νά τοῦ πεῖτε: «Παιδί μου, τά χαρίσματα πού ἔχεις, ὁ Θεός σοῦ τά
ἔδωσε. Προσευχήσου νά σοῦ δώσει ὁ Θεός τήν χάρι Του». Τοῦτο δῶ εἶναι τό
τέλειο»47.

Ἄν κάνει κάτι καλό, νά μήν τό ἐπαινοῦμε αὐτονομημένα, ἀλλά νά δοξάζουμε τό Θεό

πού τό βοήθησε. Ἐπίσης νά τό παρακινοῦμε καί ἐκεῖνο νά δοξάσει καί νά
εὐχαριστήσει τόν Θεό, ὁ Ὁποῖος καταδέχθηκε νά ἐνεργήσει μέσα ἀπό αὐτό.

Ἡ ἀπόκρυψη τῆς ἀλήθειας ἀπό τά παιδιά.

Τό νά ἀποκρύπτουμε τήν πραγματικότητα ἀπό τά παιδιά γιά τόν ἑαυτό τους, εἶναι
ἀδικία καί ἀτιμία ἀπό μέρους τῶν μεγαλυτέρων, τῶν γονέων καί ὅσων ἄλλων
ἐμπλέκονται στήν ἀγωγή. «Πρέπει νά πεῖς τήν ἀλήθεια» δίδασκε ὁ Ἅγιος Γέροντας,
«νά τή μάθει ὁ ἄνθρωπος… καί στό παιδί θά πεῖς τήν ἀλήθεια, θά τό μαλώσεις,
γιά νά κατατοπισθεῖ ὅτι αὐτό πού κάνει δέν εἶναι καλό. Τί λέγει ὁ σοφός
Σολομών: «Ὅς φείδεται τῆς βακτηρίας, μισεῖ τόν υἱόν αὐτοῦ, ὁ δέ ἀγαπῶν, ἐπιμελῶς
παιδεύει»48. Ὄχι ὅμως νά τό δέρνεις μέ τή μαγκούρα»49.

Ἡ ἀθεΐα τῶν νέων ἀποτέλεσμα τῶν ἐπαίνων καί τῆς κακῆς ἀγωγῆς.

Ἡ ἀθεΐα, ἡ ἀσέβεια, ἡ θρασύτης, ἡ σκληρότης, ἡ βλασφημία τῶν παιδιῶν εἶναι

καρποί τῆς κακῆς ἀγωγῆς.
«Οἱ γονεῖς» παρατηροῦσε ὁ σοφός καί Ἅγιος Γέροντας «εὐθύνονται πρῶτοι γιά
τήν ἀποτυχία τῶν παιδιῶν στή ζωή καί οἱ δάσκαλοι καί οἱ καθηγητές μετά. Τά
ἐπαινοῦν διαρκῶς. Τούς λένε ἐγωιστικά λόγια. Δέν τά φέρνουν στό Πνεῦμα τοῦ
Θεοῦ, τ’ ἀποξενώνουν ἀπ’ τήν Ἐκκλησία. Ὅταν μεγαλώσουν λίγο τά παιδιά καί
πᾶνε στό σχολεῖο μ’ αὐτό τόν ἐγωισμό, φεύγουν ἀπ’ τή θρησκεία καί τήν
περιφρονοῦν, χάνουν τό σεβασμό πρός τόν Θεό, πρός τούς γονεῖς, πρός ὅλους.
Γίνονται ἀτίθασα καί σκληρά καί ἄπονα, χωρίς νά σέβονται οὔτε τή θρησκεία,
οὔτε τόν Θεό. Βγάλαμε στή ζωή ἐγωιστές καί ὄχι χριστιανούς»50.
46
47
48
49
50

61
Ἡ εὐθύνη τῆς σύγχρονης ψυχολογίας καί παιδαγωγικῆς.

Μεγάλο μερίδιο εὐθύνης φέρνει ἡ σύγχρονη ψευτοεπιστήμη πού διαστρέφει καί δέν
οἰκοδομεῖ τά παιδιά. Δρᾶ μέσῳ τῆς διδασκαλίας τῆς ἄθεης ψυχολογίας καί
παιδαγωγικῆς.

Ὁ διάβολος κρύβεται πίσω ἀπό «ἐπιστημονικούς» ὅρους. «Ὁ διάβολος» δίδασκε ὁ

σοφός Ἅγιος Παιδαγωγός Πορφύριος «κατόρθωσε νά ἐξαφανίσει τόν ἑαυτό του
καί νά κάνει τούς ἀνθρώπους νά χρησιμοποιοῦν ἄλλα ὀνόματα. Οἱ γιατροί, οἱ
ψυχολόγοι λένε συχνά, ὅταν ἕνας ἄνθρωπος πάσχει: «Ἄ, νεύρωση ἔχεις! Ἄ, ἄγχος
ἔχεις!» καί τά τοιαῦτα. Δέν παραδέχονται ὅτι ὁ διάβολος ὑποκινεῖ καί διεγείρει στόν
ἄνθρωπο τόν ἐγωισμό. Κι ὅμως ὁ διάβολος ὑπάρχει, εἶναι τό πνεῦμα τοῦ κακοῦ»51.
Ὁ διάβολος εἶναι ὁ πρῶτος διδάξας τό ψέμμα καί τόν ἔπαινο καί διά τοῦ ἐπαίνου
ἔβγαλε τούς Πρωτόπλαστους ἀπό τόν Παράδεισο ὅπως δίδασκε ὁ Ἅγιος Πορφύριος:
«Οἱ πρῶτοι ἄνθρωποι, ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα, ἦταν ἁπλοί καί ταπεινοί, γι’ αὐτό ζοῦσαν
στόν Παράδεισο. Δέν εἶχαν ἐγωισμό… Μετά…ὁ διάβολος κατόρθωσε μέ τόν
ἔπαινο καί τούς ἐπλάνησε. Γεμίσανε ἐγωισμό»52.

Νά μήν θέλουμε τό «μπράβο».

Τά παιδιά δέν πρέπει νά ἀκοῦνε τό «μπράβο» οὔτε νά τό θέλουν. «Ὁ ἔπαινος κάνει

κούφιο τόν ἄνθρωπο καί διώχνει τή χάρι τοῦ Θεοῦ»53 ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος.
Καί συμπλήρωνε: «Ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἔρχεται μόνο μέ τήν ἁγία ταπείνωση» 54. Καί
συμπέραινε: «Πρέπει νά μάθομε στά παιδιά νά ζοῦν ταπεινά καί ἁπλά καί νά μή
ζητοῦν τόν ἔπαινο καί τό «μπράβο». Νά τά μάθομε ὅτι ὑπάρχει ἡ ταπείνωση, πού
εἶναι ἡ ὑγεία τῆς ζωῆς»55…Καί τῆς ψυχῆς καί τοῦ ὅλου ἀνθρώπου, θά τολμούσαμε
νά συμπληρώσουμε.

Μακάρι τά διδάγματα τοῦ Ἁγίου Παιδαγωγοῦ Γέροντα Πορφύριου νά ἀποτελέσουν

ὁδηγητικά σήματα ἀγωγῆς γιά τούς γονεῖς καί ὅλους ὅσους ἀσχολοῦνται μέ τήν
ἀγωγή τῶν παιδιῶν γιά νά μή θρηνοῦμε καθημερινά τραγικά θύματα ἀνάμεσα στούς
νέους μας56.

ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ Τῼ ΘΕῼ ΔΟΞΑ!

Ἱερομόναχος Σάββας ὁ Ἁγιορείτης

http://www.hristospanagia.gr/

51
52
53
54
55
56

62
Ὁσίου Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβιτου, Βίος καὶ Λόγοι, Περὶ τῆς ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν Ἔκδ. Ι.Μ. Χρυσοπηγῆς, Ζ΄ ἔκδοση, Χανιά, Κρήτη, 2006, σελ.
416
Ὅ. π. σελ. 416-417.
Γιά τήν ὁποία κοινωνία λέμε λανθασμένα, ὅτι αὐτή εἶναι, πού διαστρέφει τά παιδιά, ἐνῶ οἱ κύριοι ὑπεύθυνοι εἶναι οἱ γονεῖς.
«Εἰς τὸ «χήρα καταλεγέσθω μὴ ἐλάττων ἐτῶν ἑξήκοντα…»,PG 51, 330.53.31.
Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Ἑρμηνεία στήν Πρός Ἐφεσίους,Ὁμιλία 21, PG 62, 151.
Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Εἰς τό Κατά Ἰωάννην, Ὁμιλία 30, PG59, 175.
Ἁγ. Ἰωάννου Χρυσοστόμου, PG 62, 546. «Ἄν τοίνυν ἄνωθεν καί ἐκ πρώτης ἡλικίας ὅρους αὐτῇ πήξωμεν καλῶς, οὐ δεηθόμεθα πολλῶν μετά ταῦτα πόνων,
ἀλλ’ ἡ συνήθεια νόμος αὐτοῖς ἔσται λοιπόν. Μηδέν ἐῶμεν αὐτούς τῶν ἡδέων καί βλαβερῶν ποιεῖν, μηδέ ὡς παισί χαριζώμεθα∙ ἐν σωφροσύνῃ μάλιστα
διατηρῶμεν αὐτούς∙ τοῦτο γάρ πάντων πλέον τήν νεότητα λυμαίνεται. Πρός τοῦτο πολλῶν δεῖται τῶν ἀγώνων, πολλῆς τῆς προσοχῆς. Ταχέως αὐτοῖς γυναῖκας
ἄγωμεν, ὥστε καθαρά αὐτῶν καί ἀνέπαφα τά σώματα δέχεσθαι τήν νύμφην∙ οὗτοι οἱ ἔρωτες θερμότεροι. Ὁ πρό τοῦ γάμου σωφρονῶν, πολλῷ μᾶλλον μετά τόν
γάμον∙ ὁ δέ μαθών πορνεύειν πρό τοῦ γάμου, καί μετά τόν γάμον ποιήσει». Παράθεση στό: Μητροπολίτου Ἐδέσσης, Πέλλης καὶ Ἀλμωπίας κ. Ἰωὴλ, Τὸ
ἐνδιαφέρον τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου γιὰ τοὺς νέους, ἔκδ. Ἀποστολικὴ Διακονία, Ἀθῆνα 2007, σέλ. 137-145.
Ὅ. π. «μὴὁ πονηρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ἀφελῆται» Βλ. ὅ.π. στό ἴδιο ἔργο τοῦ Μητροπολίτου Ἐδέσσης, Πέλλης καὶ Ἀλμωπίας κ. Ἰωὴλ.
Ἁγίου Λουκᾶ Κριμαίας, Διδαχὲς, ἐκδ. «Ὀρθόδοξος Κυψέλη» Θεσσαλονίκη, http://www.orthodoxos.com.gr/phpBB3/viewtopic.php?f=22&t=2780#p16790
Ἁγίου Τύχωνος τοῦ Ζαντόσκ, Παράθεση στό: Ἁγίου Λουκᾶ Κριμαίας, Διδαχὲς, ἐκδ. «Ὀρθόδοξος Κυψέλη» Θεσσαλονίκη,
http://www.orthodoxos.com.gr/phpBB3/viewtopic.php?f=22&t=2780#p16790
Ἐφ. 6, 4.
Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Βίος καί Λόγοι, σελ. 416-417.
Ὅ. π. σελ. 417.
Ὅ. π. σελ. 417.
Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Βίος καί Λόγοι, σελ. 419-420.
Ὅ.π. σελ. 420.
Ὅ. π. σελ. 420-421.
Ὅ. π. σελ. 394.
Ὅ. π. σελ. 422-423.
http://www.phys.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/gerontikon/porphyrios_sayings.htm,ἀποσπάσματα ἀπό τό βιβλίο τοῦ Κ. Γιαννιτσιώτη: Κοντά στό
γέρονταΠορφύριο.
Γίνεται ἄτομο καί ὄχι πρόσωπο διότι πρόσωπα γινόμαστε μόνο ὅταν ἀγαπήσουμε ἀνιδιοτελῶς τόν Θεό καί τούς ἄλλους. Αὐτό γίνεται μόνο ὅταν ζήσουμε
σύμφωνα μέ τίς ἐπιταγές τῆς Ὀρθόδοξης Ἱερᾶς Παράδοσής μας (ζώντας σωστά μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία).
Καλλιάτσου Ἀνάργυρου, Ὁ Πατήρ Πορφύριος: Ὁ Διορατικός, Ὁ Προορατικός, Ὁ Ἰαματικός, Στ΄ ἔκδοση, σελ. 136-140.
Ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Πρὸς τοὺς πολεμοῦντας τοῖς ἐπὶ τὸ μονάζειν ἐνάγουσιν, Γ΄ΕΠΕ 27, 456-470.PG 47, 352-356)
Ἀπὸ τὸ βιβλίο: ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥΧρυσοστομικὸς Ἄμβων Γ΄, «Ο ΓΑΜΟΣ, Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
ΤΟΥΣ», Ἔκδοσις: Συνοδία Σπυρίδωνος Ἱερομονάχου, Νέα Σκήτη Ἄγ. Ὅρους,
http://eisdoxantheou-gk.blogspot.com/2011/10/blog-post_10.html
Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου, Ἡ θεραπεία τῆς ψυχῆς κατά τόν Γέροντα Πορφύριο, Β΄ ἔκδοση σελ. 111-116.
Γέροντος Ἀρσενίου Μπόκα, Ρουμάνου πνευματικοῦ, Βίος Λόγοι Νουθεσίες, Θεσσαλονίκη 2004, Ἐκδόσεις: Ὀρθόδοξος
Κυψέλη,arnion.gr, http://orthodoxigynaika.blogspot.gr/2012/10/blog–post_1.html
Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Πῶς θά μπορέσεις νά διορθώσεις τό γιό σου; http://1myblog.pblogs.gr/tags/agogi-neon-gr.html
Ἁγίου Λουκᾶ Κριμαίας, Διδαχὲς, ἐκδ. «Ὀρθόδοξος Κυψέλη» Θεσσαλονίκη, http://www.orthodoxos.com.gr/phpBB3/viewtopic.php?f=22&t=2780#p16790
Πρβλ. Καλλιάτσου Ἀνάργυρου, Ὁ Πατήρ Πορφύριος: Ὁ Διορατικός, Ὁ Προορατικός, Ὁ Ἰαματικός, Στ΄ ἔκδοση, σελ. 137.
Ἰω. 6, 67.
Ἁγίου Πορφυρίου, Βίος καί Λόγοι, ἔκδοση Ζ΄, σελ. 430-431.
Ἁγίου Πορφυρίου, Βίος καί Λόγοι, ἔκδοση Ζ΄, σελ. 428.
Ἁγίου Πορφυρίου, Βίος καί Λόγοι, ἔκδοση Ζ΄, σελ. 441.
Γέροντας Πορφύριος, Ἡ συμπεριφορά τῶν γονέων πρός τά παιδιά (βίντεο), Ἡ ἀπομαγνητοφώνηση ἔγινε ἀπὸ τὸhttp://ahdoni.blogspot.com,
http://ahdoni.blogspot.gr/2010/05/s-s.html.
Ἁγίου Λουκᾶ Κριμαίας, Διδαχὲς, ἐκδ. «Ὀρθόδοξος Κυψέλη» Θεσσαλονίκη, http://www.orthodoxos.com.gr/phpBB3/viewtopic.php?f=22&t=2780#p16790
Βλ. Ἀκολουθίες τοῦ Ἐσπερινοῦ καί τοῦ Ὄρθρου καθώς καί στή Θεία Λειτουργία ὅπου ὁ ἱερέας ἐκφωνεῖ: «Σοί πρέπει πᾶσα δόξα, τιμή καί προσκύνησις τῷ
Πατρί καί τῷ Υἱῷ καί τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι».
Ἁγίου Πορφυρίου, Βίος καί λόγοι, Ζ΄ ἔκδοση, σελ. 440.
Γαλ. 5, 22.
Ἡλία Πρεσβυτέρου καί ἐκδίκου, Ἀνθολόγιον γνωμικόν, Φιλοκαλία, τόμος Β΄, Ἐκδόσεις «Ἀστέρος», Δ΄ ἔκδοση, Ἀθῆναι 1975, σελ. 292 ἀπόφθεγμα λθ΄.
Ἁγίου Πορφυρίου, Βίος καί Λόγοι, ἔκδοση Ζ΄, σελ. 441.
Γεωργίου Παπαζάχου, Ἅγιος Γέροντας Πορφύριος…τοῦ Γεωργίου Παπαζάχου, http://www.hristospanagia.gr/?p=21269#more-21269.
Καθ. Ἐπιστ. Ἰακ. 4, 6.
Βλ. Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου, Ἅγιος Πορφύριος: «Ποτέ δέν πρέπει νά ἐπαινοῦμε τούς συνανθρώπους μας…οὔτε νά ἐπιζητοῦμε ἐμεῖς νά μᾶς
ἀγαπᾶνε»,http://www.hristospanagia.gr/?p=21220#more-21220.
Ἁγίου Πορφυρίου, Βίος καί λόγοι, Ζ΄ ἔκδοση, σελ. 440.
Βλ. Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου, Ἅγιος Πορφύριος: «Ποτέ δέν πρέπει νά ἐπαινοῦμε τούς συνανθρώπους μας…οὔτε νά ἐπιζητοῦμε ἐμεῖς νά μᾶς
ἀγαπᾶνε»,http://www.hristospanagia.gr/?p=21220#more-21220.

Ὅ.π., σελ. 442.

Ὅ.π., σελ. 437.
Ὅ.π., σελ. 437.
Παρ. 13, 24.
Ἁγίου Πορφυρίου, Βίος καί Λόγοι, ἔκδοση Ζ΄, σελ. 439.
Ὅ.π., σελ. 437-438.
Ὅ.π., σελ. 443.
Ὅ.π., σελ. 442.
Ὅ.π., σελ. 441.
Ὅ.π., σελ. 441.
Ὅ.π., σελ. 443-444.
Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου, Γιατί οἱ νέοι φεύγουν ἀπό τήν Ἐκκλησία; Ἀπαντᾶ ὁ Ἅγιος Πορφύριος,http://www.hristospanagia.gr/?p=21168.

63
 Τό Σύμβολο τοῦ Σταυροῦ καί ἡ Σταυρική Ζωή
(Ομιλία σε παιδιά και νέους)

Θά ποῦμε μιά ὡραία ἱστορία γιά τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ μας.
– Ξέρετε, ἄν ὑπῆρχε ὁ Σταυρός πρίν ἔρθει ὁ Χριστός; Τί λέτε, ὑπῆρχε;
– Ὑπῆρχε.
– Ὑπῆρχε σάν σύμβολο. Στήν Παλαιά Διαθήκη, δηλαδή ὅταν ζοῦσαν οἱ Προφῆτες,
ὅταν ζοῦσε ὁ Ἀβραάμ, ὁ Ἰσαάκ, ὁ Ἰακώβ, ὅταν ζοῦσε ὁ Μωϋσῆς, φανερώθηκε καί ὁ
Σταυρός πολλές φορές. Νά σᾶς πῶ μία περίπτωση. Ὅταν ὁ Θεός εἶπε στόν Μωϋσῆ
νά πᾶς στήν Αἴγυπτο νά δεῖς τόν λαό Μου. Ὁ λαός τοῦ Θεοῦ ἤτανε… Ποιός ἤτανε ὁ
λαός τοῦ Θεοῦ; Τό Ἰσραήλ; Οἱ Ἑβραῖοι. Νά δεῖς τόν λαό Μου πού ταλαιπωρεῖται καί
νά τόν βγάλεις ἀπό ἐκεῖ, νά τόν λυτρώσεις, νά τόν ἐλευθερώσεις. Γιατί οἱ Αἰγύπτιοι
τούς ἔχουνε σκλάβους καί τούς βάζουν νά χτίζουν πόλεις καί τούς βασανίζουν πάρα
πολύ. Ὁ Μωϋσῆς στήν ἀρχή λίγο δυσκολεύτηκε ἀλλά τοῦ εἶπε ὁ Θεός, θά πᾶς καί θά
πάρεις βοηθό σου καί τόν ἀδελφό σου, τόν Ἀαρών. Πῆγε λοιπόν, (Ἐκεῖ) ἔγιναν
κάποια ἐπεισόδια μέ τόν Φαραώ, ὁ ὁποῖος δέν ἤθελε νά τούς ἀφήσει νά φύγουν.
Ἔκανε ὁ Θεός δέκα θαύματα, δέκα φοβερές πληγές. Τρόμαξαν οἱ Αἰγύπτιοι, ἰδίως μέ
τήν τελευταία πληγή πού τούς ἔδωσε ὁ Θεός.

– Θυμᾶστε ποιά ἦταν ἡ τελευταία πληγή ἀπό τίς δέκα; Ποιά ἦταν;
Τά πρωτότοκα τά παιδιά τῶν Αἰγυπτίων, ὅλα πέθαναν. Καί τό παιδί τοῦ Φαραώ.
Ὁπότε λέει ὁ Φαραώ, φύγετε! Μετά ὅμως, ὅταν φύγανε, πάλι μετάνιωσε καί τούς
κυνήγησε. Πῆρε τόν στρατό μέ τά ἅρματα. Ὁ ἑβραϊκός λαός εἶχε προχωρήσει, εἶχε
φτάσει μπροστά στήν θάλασσα. Ὑπάρχει μιά μεγάλη θάλασσα ἐκεῖ στήν Αἴγυπτο
πού λέγεται Ἐρυθρά, κόκκινη δηλαδή. Δέν εἶναι κόκκινη, ἀλλά φαίνεται σάν κόκκινη
μερικές φορές ἤ ἀπό τόν βυθό ἤ ἔτσι ἀπό τίς ἀνταύγειες τῶν βουνῶν. Ἔτσι βρέθηκε
τώρα ὁ Μωϋσῆς, μέ ὅλο τόν λαό, νά ἔχει μπροστά του τήν θάλασσα καί πίσω του τό
ἰππικό μέ τά ἅρματα πού ἔρχονταν οἱ Αἰγύπτιοι νά τούς πιάσουν καί νά τούς
σφάξουν ἤ νά τούς πᾶνε πάλι πίσω. Δέν ἤξερε τί νά κάνει. Πῆγε λοιπόν κάπου
παράμερα καί συγκεντρώθηκε πάρα πολύ.Ἔβαλε, λέει ἡ Ἁγία Γραφή, τό κεφάλι του
ἀνάμεσα στά γόνατά του. Ἔκανε, αὐτό πού κάνουνε οἱ ἡσυχαστές, νοερά προσευχή,
πολύ δυνατή μέσα του, χωρίς νά ἀκούγεται τίποτα ἐξωτερικά. Μέ τήν πολύ δυνατή
φωνή τῆς ψυχῆς του. Μιλοῦσε στόν Θεό δυνατά: Τί θά κάνω; Καί ὁ Θεός, πού τόν
ἄκουσε, τοῦ λέει: «Τί βοᾶς» (Ἐξοδ. 14,15), τί φωνάζεις, τί θέλεις; Καί λέει: Κύριε, τί
θά κάνουμε; Οἱ Αἰγύπτιοι πίσω μας, μπροστά ἡ θάλασσα, δεξιά ἀριστερά βουνά, ποῦ
θά πᾶμε; Καί ξέρετε πόσοι ἦταν; Δέν ἦταν λίγοι. Πόσος ἦταν ὁ Ἰσραηλιτικός λαός;
Ἦταν κοντά δύο ἑκατομμύρια, δηλαδή ἡ Θεσσαλονίκη δυό φορές. Καί ὁ Θεός τοῦ
λέει, θά πᾶς θά χτυπήσεις τήν θάλασσα μέ τό ραβδί σου, ἡ θάλασσα θά ἀνοίξει καί
θά περάσετε. Ὁπότε ἔκανε ἔτσι ὁ Μωϋσῆς.

Πῆγε λοιπόν, χτύπησε τήν θάλασσα. Ἄνοιξε ἡ θάλασσα καί ὅλος ὁ λαός πέρασε.
Θαῦμα μεγάλο! Γιατί πῶς;! Ἔτσι ξαφνικά σταματάει ἡ θάλασσα καί ἀνοίγει; Καί νά

64
ξεραθεῖ ὁ βυθός;… Ὁ βυθός θά ἤτανε λάσπη… καί νά περάσουνε ὅλοι χωρίς νά
βραχοῦνε… Καθόλου δέν βράχηκαν.
Ἀπό πίσω ἔφτασαν καί οἱ Αἰγύπτιοι μέ τά ἅρματα. Ἄ, λένε, ὡραῖα(!), νά περάσουμε
κι ἐμεῖς, νά τούς προλάβουμε στήν ἀπέναντι ὄχθη, νά τούς πιάσουμε νά τούς πᾶμε
πίσω. Μόλις φτάσανε περίπου στή μέση, πάλι μέ ἐντολή τοῦ Θεοῦ, ὁ Μωϋσῆς πού
ἦταν στήν ἄλλη μεριά, ἀφοῦ πέρασε καί ὁ τελευταῖος ἑβραῖος, τοῦ λέει χτύπα ἀλλά
δέν θά χτυπήσεις τώρα ἔτσι κάθετα, θά χτυπήσεις ὁριζόντια. Ὁπότε χτυπάει πάλι καί
ἡ θάλασσα ἔκλεισε. Καί ὅλοι, πού ἦταν ἐκεῖ μέσα στόν διάδρομο, σ’ αὐτόν τόν
δρόμο πού εἶχε φτιάξει ὁ Θεός, πνιγήκανε! Καί οἱ Αἰγύπτιοι καί τά ἅρματά τους καί
τά ἄλογά τους καί μάλιστα κάποιοι κάνανε ἀνασκαφές καί τά βρήκανε αὐτά.
Βρήκανε ἅρματα, χρυσά, τέτοια πού εἶχαν οἱ Αἰγύπτιοι, πού ἔμειναν στόν βυθό τῆς
θάλασσας.

Αὐτό τό χτύπημα, πού ἔκανε ὁ Μωϋσῆς, γίνεται Σταυρός. Ἔκανε ἔτσι (κάθετα) καί ἡ
θάλασσα ἄνοιξε, μετά ἔκανε ὁριζόντια καί ἔκλεισε. Βλέπετε;! Λέει ἕνα τροπάριο τῆς
Ἐκκλησίας: «σταυροτύπως ὁ Μωϋσῆς χτύπησε τήν θάλασσα καί ἄνοιξε». Μέ τό
σημεῖο τοῦ σταυροῦ, δηλαδή, ἡ θάλασσα ἄνοιξε καί ἔκλεισε. Ἡ μία ἱστορία εἶναι
αὐτή.

Θά σᾶς πῶ κι ἄλλη ἱστορία, νά δεῖτε πῶς φαίνεται ὁ Σταυρός στήν Παλαιά Διαθήκη.
Οἱ Ἑβραῖοι, ἀφοῦ πέρασαν τήν θάλασσα ἔτσι μέ τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ, μετά πῆραν
ἐντολή ἀπό τόν Θεό νά φτιάξουν τό στρατόπεδό τους. δέν θά ἔμενε ὅπου ἤθελε ὁ
καθένας. Ἦταν χωρισμένοι σέ ὁμάδες καί τούς εἶπε ὁ Θεός ποῦ θά πάει ἡ κάθε
ὁμάδα καί σέ ποιόν ἀκριβῶς τόπο. Ἔτσι, ὅπως τούς εἶπε ὁ Θεός νά καθήσουν, νά
μείνουν, νά φτιάξουν τίς σκηνές τους, ἅμα εἴχαμε ἕνα ἀεροπλάνο καί τούς βλέπαμε
ἀπό πάνω, ξέρετε τί θά βλέπαμε; Ἔτσι ὅπως τούς εἶπε ὁ Θεός νά καθήσουν, θά
βλέπαμε ἕναν τεράστιο σταυρό. Δηλαδή ἤτανε ἔτσι στήν ἔρημο πού
στρατοπεδεύσαν, πού ἔφτιαχναν ἕναν μεγάλο σταυρό. Γιά σκεφτεῖτε, ἄς ποῦμε, ἡ
Θεσσαλονίκη, ἄν μπορούσαμε νά δοῦμε τό σχῆμα της ἀπό πάνω νά εἶναι ἕνας
σταυρός. Ἔτσι ἦταν τό στρατόπεδο τῶν Ἰουδαίων καί ἔτσι προχωροῦσαν μέσα στήν
ἔρημο. Θά πεῖτε: Γιατί; Μά, γιατί ἀκριβῶς ὅλο αὐτό τό ἤθελε ὁ Θεός καί ἤθελε νά
δώσει (τό) μήνυμα στούς ἀνθρώπους ὅτι μέ τόν σταυρό θά πορευτοῦμε καί θά πᾶμε
στήν γῆ τῆς Ἐπαγγελίας.

– Ποιά ἦταν ἡ γῆ τῆς Ἐπαγγελίας, ἡ γῆ τῆς ὑποσχέσεως;

Γιά μᾶς ἡ γῆ τῆς Ἐπαγγελίας ποιά εἶναι; Ὁ Παράδεισος, ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Καί
πᾶμε ἐκεῖ μέ τήν βοήθεια τοῦ σταυροῦ.
Τρίτο (γεγονός). Κάποτε πού προχωροῦσαν μέσα στήν ἔρημο, τούς ἐπιτέθηκαν
κάποιοι φοβεροί ἐχθροί, πού τούς ἔλεγαν Ἀμαληκίτες. Αὐτοί ἦταν ἄγριοι ἄνθρωποι
πού μένανε στήν ἔρημο καί μόλις εἶδαν τόν πολύ κόσμο, λένε, εὐκαιρία νά κάνουμε
πλιάτσικο. Νά τούς ἁρπάξουμε τά λεφτά τους, τά φαγητά τους, τά χρυσαφικά τους,
τά ζῶα τους… καί τούς ἐπιτέθηκαν. Ὁ Μωϋσῆς τί ἔπρεπε νά κάνει; Ἔπρεπε νά κάνει
ἀντίσταση, νά κάνει πόλεμο. Ἦταν ὅμως γέρος, ὁπότε δέν μποροῦσε νά πάρει

65
ἅρματα. Ἀλλά ἔκανε πόλεμο μέ τήν προσευχή. Σήκωσε τά χέρια του ψηλά στόν
οὐρανό καί προσευχόταν. Ὅσο ἦταν ἔτσι τά χέρια του ψηλά, οἱ Ἑβραῖοι νικοῦσαν
τούς Ἀμαληκίτες, τούς ἔδιωχναν. Ἀλλά ἤτανε γέρος… δέν μποροῦσε. Πόση ὥρα νά
κρατήσεις ἔτσι τά χέρια σου; Ἐδῶ κι ἐμεῖς νέοι εἴμαστε… πόσο μπορεῖς νά τό
κρατήσεις; Μισή ὥρα; Μία ὥρα; Κι αὐτός ὁ καημένος κουράστηκε, ὁπότε, ὤπ,
ἔπεσαν τά χέρια του. Μόλις ἔπεσαν τά χέρια του, ἄρχισαν νά νικᾶνε οἱ Ἀμαληκίτες
καί νά διώχνουν τούς Ἑβραίους νά πᾶνε πάλι πίσω. Ὁπότε, ἄντε πάλι σήκωσε λίγο τά
χέρια του ὁ Μωϋσῆς, ἄρχισαν νά νικᾶνε οἱ Ἑβραῖοι. Μετά, ὅμως, κουράστηκε…
Ὁπότε, τί νά κάνει; Λέει στόν ἀδελφό του, τόν Ἀαρών, ἔλα ἀπό τή μιά μεριά ἐσύ καί
ἀπό τήν ἄλλη μεριά ὁ Ὤρ, ἕνας συμπαραστάτης του, νά κρατᾶτε τά χέρια μου νά μήν
κατεβαίνουν. Ὁπότε στάθηκαν ὁ ἕνας ἀπό τή μιά πλευρά ὁ ἄλλος ἀπό τήν ἄλλη,
κρατοῦσαν ψηλά τά χέρια τοῦ προφήτου Μωϋσῆ καί νίκησαν τελειωτικά τούς
Ἀμαληκίτες.

– Τί σᾶς θυμίζει αὐτό τό σχῆμα;

– Σταυρό!
– Πάλι σταυρός! Τό σχῆμα τοῦ σταυροῦ νίκησε τούς Ἀμαληκίτες.
Βλέπετε πῶς ὑπάρχει ὁ Σταυρός στήν Παλαιά Διαθήκη;
Νά σᾶς πῶ κι ἄλλη ἱστορία, πού τήν ἀκούσαμε σήμερα στό κήρυγμα; Ὅπως
περπατοῦσαν στήν ἔρημο οἱ Ἰουδαῖοι βγῆκαν φαρμακερά φίδια πού τούς τσιμποῦσαν
καί πέθαιναν. Ὁπότε ἦταν ὅλοι καταστενοχωρημένοι. Λέγανε, τί θά γίνει; Πῆγε
λοιπόν πάλι ὁ Μωϋσῆς στόν Θεό, προσευχήθηκε καί τοῦ λέει ὁ Θεός, θά πάρεις ἕνα
κοντάρι καί θά φτιάξεις ἕνα χάλκινο φίδι. Ξέρετε τί εἶναι ὁ χαλκός. Ἕνα μέταλλο. Θά
πάρεις χαλκό καί θά τό φτιάξεις νά εἶναι σάν φίδι. Θά τό βάλεις πάνω σ’ αὐτόν τόν
στύλο καί θά τό ὑψώσεις αὐτό τό χάλκινο φίδι στήν μέση τοῦ στρατοπέδου.
Θυμᾶστε; Εἴπαμε τό στρατόπεδο εἶχε σχῆμα σταυροῦ. Στήν μέση τοῦ στρατοπέδου
θά βάλεις τόν στύλο μέ τό χάλκινο φίδι. Ὅποιος τσιμπιέται ἀπό τό φαρμακερό φίδι,
ἄν πηγαίνει καί βλέπει μέ πίστη στό χάλκινο φίδι, δέν θά πεθαίνει. Παρόλο πού
εἴπαμε τά φίδια ἦταν δηλητηριώδη.

– Πέστε μου ἔνα δηλητηριῶδες φίδι.

– Κόμπρα.
Καί ἡ ὀχιά πού εἶναι τό πιό συνηθισμένο. Ἕνα τέτοιο εἶδος ἦταν κι αὐτό τῆς ἐρήμου
πού τούς τσιμποῦσε. Ἄν ὅμως λέει, πηγαίνει μέ πίστη καί βλέπει (πήγαινε κάποιος μέ
πίστη καί ἔβλεπε) τό χάλκινο φίδι, δέν θά πεθαίνει. Ἔτσι οἱ καημένοι οἱ Ἑβραῖοι
πηγαίνανε καί βλέποντας αὐτό τό φίδι δέν πέθαιναν. Ὁπότε πῆραν θάρρος καί
νίκησαν ἔτσι κι αὐτόν τόν πειρασμό.
– Τό χάλκινο φίδι πού ὑψώθηκε στή μέση τοῦ στρατοπέδου τί συμβολίζει;
Τό εἶπε ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός. Συμβολίζει τόν Σταυρό καί τόν Σταυρωμένο Χριστό. Λέει
τό Εὐαγγέλιο: «ὅπως ὁ Μωϋσῆς ὕψωσε τό χάλκινο φίδι, ἔτσι πρέπει νά ὑψωθεῖ καί ὁ
Υἱός τοῦ ἀνθρώπου» (Ἰω. 3,14).

66
– Ποιός εἶναι ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου;
Ὁ Χριστός. Ἔτσι λέει τόν ἑαυτό Του. Δέν λέει ‘ἐγώ’ ἀπό ταπείνωση. Λέει ὁ Υἱός τοῦ
ἀνθρώπου. Δηλαδή θέλει νά πεῖ, ὅτι Ἐγώ εἶμαι ἄνθρωπος. Ὁ Χριστός μας δέν εἶναι
μόνο Θεός, προσέξτε! Ὁ Χριστός μας εἶναι καί ἄνθρωπος, γι’ αὐτό καί ὀνομάζει τόν
ἑαυτό Του Υἱό τοῦ ἀνθρώπου. Γιά νά μᾶς δώσει νά καταλάβουμε ὅτι εἶναι
πραγματικός ἄνθρωπος καί ὅτι κι ἐμεῖς μποροῦμε νά τοῦ μοιάσουμε. Γιατί κι ἐμεῖς
σάν ἄνθρωποι, βλέπουμε Αὐτόν πού εἶναι τέλειος ἄνθρωπος καί προσπαθοῦμε κι
ἐμεῖς νά ζήσουμε, ὅπως ἔζησε ὁ Χριστός. Μήν σκεφτόμαστε ὅτι εἶναι μόνο Θεός,
εἶναι καί ἄνθρωπος. Καί σάν ἄνθρωπος κι αὐτός κουραζόταν, πεινοῦσε, ἵδρωνε,
ἔπρεπε νά κοιμᾶται, νά ξεκουράζεται. Ὅλα τά ἀνθρώπινα τά εἶχε. Ἕνα δέν εἶχε μόνο.

– Τί δέν εἶχε ἀπό τά ἀνθρώπινα;

Πού δέν εἶναι ἀνθρώπινο, φυσιολογικό. Τήν ἁμαρτία. Δέν εἶχε ἁμαρτία ὁ Χριστός
μας ποτέ. Πού κι ἐμᾶς ἡ ἁμαρτία δέν εἶναι φυσικό μας. Μπῆκε ἀπό τόν διάβολο, ἀπό
ἔξω. Λοιπόν, τούς λέγει, ὅπως ὑψώθηκε τό χάλκινο φίδι, ἔτσι πρέπει νά ὑψωθεῖ καί ὁ
Υἱός τοῦ ἀνθρώπου, ἔτσι ὥστε κάθε ἕνας πού πιστεύει στόν Χριστό, νά μήν χάνεται
ἀλλά νά ἔχει ζωή αἰώνιο. Ὅπως οἱ Ἑβραῖοι πού τούς δάγκωναν τά φίδια, ὅταν
βλέπανε στό χάλκινο φίδι, χανόντουσαν; Τί εἴπαμε; Ὄχι. Ἔτσι, λέει ὁ Χριστός,
ὅποιος βλέπει σέ Μένα πού θά ὐψωθῶ, θά σταυρωθῶ δηλαδή -ὁ Χριστός μας
ἀνέβηκε πάνω στόν Σταυρό καί ὑψώθηκε- Μέ βλέπει μέ πίστη, δέν θά χαθεῖ, ἀλλά θά
ἔχει αἰώνια ζωή.

Βλέπουμε λοιπόν ἐδῶ τόν σταυρό; Ποῦ τόν βλέπουμε; Ποιό εἶναι τώρα σύμβολο τοῦ
σταυροῦ; Τό καταλάβατε; Στήν ἱστορία πού εἴπαμε. Τό χάλκινο φίδι. Τό ἴδιο τό φίδι
εἶναι ὁ Χριστός, συμβολίζει τόν Χριστό. Καί ὑψωμένο τό χάλκινο φίδι πάνω στόν
στύλο εἶναι ὁ Χριστός ὑψωμένος πάνω στόν Σταυρό. Νά, βλέπουμε ἐκεῖ τόν
Ἐσταυρωμένο. Βλέπετε; Στό κέντρο τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι ὁ Σταυρός. Ὅλα αὐτά
λοιπόν παιδιά κάτι μᾶς λένε. Τί μᾶς λένε;

– Εἶναι καί ἕνα δίδαγμα ὅτι τά φίδια εἶναι οἱ ἁμαρτίες καί τό χάλκινο φίδι εἶναι ὁ
σταυρός. Ἐμεῖς, ἄν πειραχτοῦμε ἀπό τίς ἁμαρτίες, νά βλέπουμε τόν Χριστό καί νά…
Νά γλιτώσουμε τήν ἀπελπισία, νά γλιτώσουμε τήν ἀπόγνωση, νά γλιτώσουμε αὐτό
τό δηλητήριο πού μᾶς ρίχνει ὁ διάβολος ὅταν κάνουμε μιά ἁμαρτία. Ξέρετε τί μᾶς
ρίχνει; Μᾶς λέει «πώ, πώ, ἔκανες αὐτή τήν ἁμαρτία… δέν ὑπάρχει γιά σένα
διόρθωση, δέν ὑπάρχει σωτηρία… εἶσαι χαμένος, εἶσαι γιά τήν κόλαση… παράτα τα
ὅλα, δέν ἔχει ἔννοια νά πηγαίνεις νά ἐξομολογεῖσαι, νά πηγαίνεις στήν Ἐκκλησία,
εἶσαι ἀδιόρθωτος… ζῆσε ὅπως ζοῦνε ὅλοι οἱ ἄνθρωποι..». Αὐτά ὅλα μᾶς τά βάζει ὁ
διάβολος ἀφοῦ πρῶτα μᾶς τσιμπήσει. Ὅπως τό φίδι τό δηλητηριῶδες μᾶς τσιμπάει
καί βάζει δηλητήριο.

67
– Κι ἅμα μείνει τό δηλητήριο μέσα στόν ἄνθρωπο, τί παθαίνει ὁ ἄνθρωπος;
– Πεθαίνει.
Πεθαίνει. Ὁπότε τί κάνουμε, ὅταν μᾶς τσιμπήσει ἕνα φίδι; Ξέρετε τί κάνουμε;
Πηγαίνουμε στόν γιατρό καί κάνουμε μιά ἔνεση μ’ ἕνα φάρμακο πού τό λένε
ἀντίδοτο. Αὐτό τό ἀντίδοτο, αὐτή ἡ οὐσία μπαίνει μέσα στόν ὀργανισμό καί
ἐξουδετερώνει τό δηλητήριο. Ἑνώνεται μέ τό δηλητήριο καί τό ἐξουδετερώνει καί
δέν μπορεῖ πλέον νά μᾶς κάνει κακό τό δηλητήριο.
– Τό ἀντίδοτο τώρα στόν διάβολο, ποιό εἶναι; Πού μᾶς βάζει μέσα μας τό δηλητήριο.
Εἶναι ὁ Χριστός σταυρωμένος. Ὅταν βλέπουμε τόν Χριστό σταυρωμένο, τί
καταλαβαίνουμε; Ὅτι ὁ Χριστός μᾶς ἀγαπάει τόσο τόσο τόσο πολύ πού ἔφτασε στό
σημεῖο τί νά κάνει ἀπό τήν πολύ του ἀγάπη; Νά πεθάνει.

– Ξέρετε κανέναν ἄλλο νά ἔχει πεθάνει γιά μᾶς;

– Οἱ παπποῦδες μας.
– Πέθαναν γιά μᾶς; Ἐγώ νομίζω δέν πέθαναν γιά μᾶς. Νά σοῦ πῶ ποιοί πέθαναν;
Δηλαδή πέθαναν γιά τόν Χριστό καί γιά μᾶς. Αὐτοί πού δώσανε τή ζωή τους γιά τόν
Χριστό, οἱ μάρτυρες. Αὐτοί πέθαναν , γιατί μιμήθηκαν τόν Χριστό. Καί ὅλοι οἱ
Ἅγιοι. Καί αὐτοί τώρα μᾶς βοηθᾶνε. Ἀλλά κυρίως καί προπάντων, παιδιά, πέθανε ὁ
Χριστός. Κανένας ἄλλος δέν ἔχει πεθάνει γιά μᾶς πραγματικά καί ὁλοκληρωτικά.
Ὅταν λοιπόν βλέπουμε τόν Χριστό μας πάνω στόν Σταυρό, τί θυμόμαστε; Τήν
μεγάλη Του ἀγάπη. Καί λέμε «καλά ἐγώ ἔκανα μιά ἁμαρτία, ἀλλά ὁ Χριστός γιά
κοίταξε πάνω στόν Σταυρό πού ἔχει πεθάνει γιά μένα καί μοῦ λέει, μετανόησε καί
Ἐγώ θά σέ συγχωρέσω». Εἶμαι ἀνόητος νά ἀκούσω τόν διάβολο πού μοῦ λέει: δέν σέ
συγχωράει ὁ Χριστός, παράτα τα ὅλα καί πήγαινε νά ζήσεις κοσμική ζωή; Ὄχι, δέν
εἶμαι ἀνόητος. Ἐγώ θά πάω στόν Χριστό πού εἶναι πάνω στόν Σταυρό καί ἄς μέ
δάγκασε τό νοητό φίδι, πού εἶναι ὁ διάβολος. Ὅπως πήγαιναν οἱ Ἑβραῖοι στό
χάλκινο φίδι δαγκωμένοι καί ἔπαιρναν θεραπεία. Ἔτσι καί ἐγώ, ἔκανα λάθος, ἔκανα
ἁμαρτία, δέν θά ἀπελπιστῶ, δέν θά πῶ τελειώσανε ὅλα, θά πεθάνω… Ὄχι. Ὑπάρχει
ὁ σταυρωμένος Χριστός. Θά πάω ἐκεῖ καί θά πῶ «συγχώρεσέ με Θεέ μου».

– Μᾶς συγχωρεῖ ὁ Θεός; Ἄν κάνουμε καμιά πολύ μεγάλη ἁμαρτία μᾶς συγχωράει; Τί
λέτε; Ἅμα τήν κάνουμε πολλές φορές αὐτή τήν ἁμαρτία, μᾶς συγχωράει; Ἅμα τήν
κάνουμε ἕνα ἑκατομμύριο φορές τήν ἡμέρα καί ἕνα ἑκατομμύριο φορές πᾶμε στόν
Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, θά μᾶς συγχωρέσει;
– Πάντα μᾶς συγχωράει. Πότε δέν μᾶς συγχωράει; Ὑπάρχει μιά περίπτωση;
– Ὅταν βλασφημοῦμε τό ὄνομά Του.
– Τό Ἅγιο Πνεῦμα. Δηλαδή πότε; Τί σημαίνει νά βλασφημοῦμε τό Ἅγιο Πνεῦμα;
– Νά λέμε κάποιες λέξεις οἱ ὁποῖες…
– Δέν εἶναι αὐτό. Ξέρεις ποιό εἶναι; Νά μήν πᾶμε νά ζητήσουμε συγγνώμη. Αὐτό
εἶναι ἡ βλασφημία, εἶναι ἡ ἀμετανοησία. Κατάλαβες; Νά μήν πᾶμε νά ποῦμε «Θέε
μου συγχώρεσέ με». Τότε φυσικά δέν σέ συγχωρεῖ, ἀφοῦ δέν τό ζητᾶς. Ἀλλά, ὅποιος
τό ζητάει, παιδιά, παίρνει συγχώρηση. Ὅλοι παίρνουν συγχώρηση. Ὅλοι, ὅλοι… Δέν
ὑπάρχει περίπτωση νά πεῖς «Θεέ μου, ἀμάρτησα, ἥμαρτον» καί νά σοῦ πεῖ ὁ Θεός

68
δέν σέ συγχωράω. Ἀλλά ξέρετε τί γίνεται; Μερικές φορές κάνουμε μιά πονηριά.
Ξέρετε τί λέμε; Θά πάω, ἀλλά ὄχι ἀκόμα. Θά κάνω πρῶτα μερικές ἀκόμα ἁμαρτίες
καί μετά θά πάω. Αὐτό τί λέτε, εἶναι σωστό; Ἀφοῦ ἔπεσα μιά φορά, νά πέσω ἀκόμα
μερικές φορές καί μετά νά πάω. Εἶναι σωστό; Δέν εἶναι σωστό. Εἶναι πονηρία. Εἶναι
σάν νά θέλουμε νά ἐκμεταλλευτοῦμε τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Τότε τί λέτε θά
συγχωρεθοῦμε; Δέν συγχωρούμαστε. Παιδιά ξέρετε, δέν θά μπορέσουμε νά πᾶμε.
Μᾶς προλαβαίνει ὁ θάνατος γιατί πᾶμε μέ πονηριά καί ὁ Θεός παραχωρεῖ μετά νά
πεθάνουμε ξαφνικά. Γίνεται αὐτό πολλές φορές ξέρετε.

Νά σᾶς πῶ μιά ἱστορία; Ἦταν ἕνα νέο παιδί πού ἔκανε μία πολύ βαριά ἁμαρτία.
Ἔκανε πολλές ἁμαρτίες δηλαδή ἀλλά μιά ἦταν πολύ βαριά, ἀπό αὐτές πού λέμε
σαρκικές ἁμαρτίες. Τόν πιάσανε οἱ φίλοι του, οἱ γονεῖς του, τοῦ λένε τί εἶναι αὐτά
πού κάνεις, θά πᾶς στήν κόλαση… νά πᾶς νά ἐξομολογηθεῖς, νά κάνεις μιά καλή
γενική ἐξομολόγηση. Τόν πίεσαν ἀπό δῶ ἀπό ἐκεῖ…ἄντε λέει νά πάω. Πῆρε ἕνα
χαρτί καί ἔγραφε: ἔκανα αὐτή τήν ἁμαρτία, ἔκλεψα, βλαστήμησα, εἶπα ψέματα, δέν
ἔκανα ὑπακοή στούς γονεῖς μου, θύμωσα, ἔκανα πονηριές, ἔκανα ἀσωτίες,
μεθοῦσα… ὅλες τίς ἁμαρτίες τίς εἶχε κάνει. Τίς ἔγραψε λοιπόν σέ ἔνα χαρτί, τό ἔβαλε
στήν τσέπη του καί ἄρχισε νά πηγαίνει στόν ἐξομολόγο. Στόν δρόμο ὅμως, ὅπως
περπατοῦσε, πέρασε ἀπό ἕνα κακό σπίτι. Ἐκεῖ μέσα ζοῦσαν κακοί ἄνθρωποι καί λέει,
ἄς πάω νά βρῶ τούς φίλους μου, νά κάνω μιά φορά ἀκόμα τήν ἁμαρτία. Ἀφοῦ θά
πάω νά ἐξομολογηθῶ, θά φύγει κι αὐτή ἡ ἁμαρτία πού θά κάνω. Μόλις πῆγε μέσα σ’
αὐτό τό κακό σπίτι γιά νά κάνει τήν ἁμαρτία, μπαίνει καί ἕνας ἄλλος ἀπό τούς
κακούς, τόν εἶδε, θύμωσε, τόν πιάνει καί τόν σκοτώνει! Καί δέν μπόρεσε νά πάει νά
ἐξομολογηθεῖ. Ἔρχονται μερικοί λοιπόν νά τόν πάρουν νά τόν θάψουν. Κοιτάζουν
τίς τσέπες του καί βρίσκουν τό χαρτί. Εἶχε γραμμένες τίς ἁμαρτίες του ἀλλά δέν
μπόρεσε νά πάει νά ἐξομολογηθεῖ!

– Γιατί λέτε; Τί ἔπαθε αὐτός;

– Σκοτώθηκε.
– Ναί, γιατί σκοτώθηκε; Γιατί ἄφησε ὁ Θεός νά σκοτωθεῖ; Πῆγε στόν Θεό μέ
εἰλικρίνεια ἤ μέ πονηριά;
– Μέ πονηριά.
Μέ πονηριά, δέν εἶχε μετανοήσει πραγματικά. Ψέματα ἔκανε πώς μετανοοῦσε.
Ἔλεγε θά κοροϊδέψω καί τόν Θεό… Γιατί, ἄν εἶχε μετανοήσει πραγματικά, θά τήν
ἔκανε τόσο εὔκολα ξανά τήν ἁμαρτία; Δέν θά τήν ἔκανε, θά τήν εἶχε μισήσει.
– Ἀλλά ὁ Θεός εἶναι καί μέσα στόν νοῦ μας. Ὅ,τι σκεφτόμαστε ἐμεῖς, τά ξέρει.
Ὅλα τά ξέρει! Ἤξερε λοιπόν καί τήν πρόθεση αὐτοῦ τοῦ παιδιοῦ καί τήν καρδιά του,
ὅλα τά ἤξερε. Δέν μποροῦμε νά Τόν ξεγελάσουμε τόν Θεό. Γι’ αὐτό παιδιά προσοχή!
Μήν πᾶμε μέ πονηρία. Μή λέμε: ἔκανα τήν ἁμαρτία, νά τήν κάνω μερικές φορές καί
ὅταν πάω στόν παπα-Σάββα θά τήν πῶ καί ἐντάξει. Δέν εἶναι αὐτό μετάνοια.
– Μετάνοια τί σημαίνει;
Ἔπεσα; Σηκώνομαι καί δέν ξαναπέφτω. Ὄχι, σηκώνομαι καί θά ξαναπέσω… καί
πάλι θά ἐξομολογηθῶ καί πάλι θά σηκωθῶ καί πάλι θά πέσω… Δέν εἶναι αὐτό

69
μετάνοια, αὐτό εἶναι πονηρία. Προσοχή λοιπόν, γιατί αὐτοί πού πᾶνε ἔτσι μέ
πονηρία, νά τό θυμάστε αὐτό παιδιά, πεθαίνουν ξαφνικά. Εἴδατε πού λέει ὁ
παππούλης μιά εὐχή «νά μᾶς φυλάει ὁ Θεός ἀπό αἰφνίδιο θάνατο»; Ἀπό ξαφνικό
θάνατο; Δέν εἶναι καλό πράγμα ὁ ξαφνικός θάνατος. Γιατί δέν εἶναι καλό; Γιατί δέν
προλαβαίνεις νά πεῖς ἕνα Κύριε ἐλέησον. Ἔστω ἐκεῖ πού εἶσαι νά πεῖς ἕνα ἥμαρτον.
Πᾶς, ἄς ποῦμε, μέ τό αὐτοκίνητο, πέφτει ὁ ἄλλος πάνω καί σέ σκότωσε κατευθείαν.
Δέν εἶναι καλό πράγμα αὐτό. Γι’ αὐτό λέμε, Θεέ μου, φύλαξέ μας νά μήν ἔχουμε
αἰφνίδιο θάνατο, γιά νά προετοιμαστοῦμε. Ἀλλά πάντα πρέπει νά εἴμαστε ἕτοιμοι.
Νά μήν πηγαίνουμε μέ πονηρία ἀλλά νά πηγαίνουμε μέ καθαρή καρδιά στόν Θεό. Νά
λέμε «Θεέ μου, συγχώρεσέ με, νά μήν ξανακάνω αὐτά τά λάθη. Ἔχω ἀποφασίσει
καλύτερα νά πεθάνω παρά νά ξανακάνω τό ἴδιο λάθος». Αὐτό εἶναι μετάνοια.Ὁπότε
παιδιά προσοχή! Νά μετανοοῦμε, νά ἔχουμε ἐμπιστοσύνη στήν εὐσπλαχνία τοῦ
Θεοῦ, ποτέ νά μήν ἀπελπιζόμαστε, ὅσο κακό δρόμο κι ἄν πάρουμε καί κακές πράξεις
κι ἄν κάνουμε, ἀλλά καί ποτέ νά μήν καταφρονοῦμε τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί τήν
εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ, καί νά λέμε ὁ Θεός εἶναι φιλάνθρωπος καί τά συγχωράει
ὅλα…. Τά συγχωράει ὅλα ἐφόσον μετανοοῦμε, ἐφόσον σταματᾶμε νά τά κάνουμε.
Ὄχι ἐνῶ συνεχίζουμε νά τά κάνουμε. Αὐτό δέν εἶναι μετάνοια. Ὅπως λένε μερικοί,
δυστυχῶς ὑπάρχουν καί πνευματικοί πού τά λένε αὐτά, μεγάλο λάθος αὐτό, αὐτοί
πᾶνε μαζί μέ τά πνευματικοπαίδια τους στήν κόλαση. Πού λένε σταμάτα λίγο τήν
ἁμαρτία, ἔλα νά κοινωνήσεις καί μετά ξανασυνέχισε τήν ἁμαρτία. Αὐτό δέν εἶναι
μετάνοια, αὐτό εἶναι ἐμπαιγμός τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός νά μᾶς φυλάει!
…
– Πρίν πού εἴπατε γιά τό χάλκινο φίδι, πῶς σχηματίζει τόν σταυρό;
Ἡ ὕψωση τοῦ χάλκινου φιδιοῦ ἐπάνω σ’ αὐτό τόν στύλο, ὅλο αὐτό εἶναι ἡ ὕψωση
τοῦ Χριστοῦ μας πάνω στόν Σταυρό. Καταλάβατε; Στό σαρκικό φρόνημα. Νά
νικηθεῖ αὐτή ἡ (ροπή) στήν ἀνάπαυση τήν σωματική, πού, ἄς τό ποῦμε ἔτσι,
κυβερνάει τούς πιό πολλούς ἀνθρώπους. Καί αὐτό εἶναι ἕνας Σταυρός. Εἶναι ἕνας
πόνος δηλαδή, εἶναι ἕνα κάρφωμα τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου, τοῦ σαρκικοῦ ἀνθρώπου,
εἶναι μία νέκρωση τῶν παθῶν. Σταυρός σημαίνει νέκρωση, σημαίνει θάνατος.
Καλούμαστε κι ἐμεῖς νά σταυρώσουμε τό σαρκικό φρόνημα καί ὅλο αὐτό γίνεται μέ
τήν κακοπάθεια καί μέ τήν ταπείνωση. Ἕνας Σταυρός λοιπόν εἶναι αὐτός, οἱ
σωματικές κακοπάθειες πού κάνουμε μέσα στήν Ἐκκλησία γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ.
Καί μαζί μ΄ αὐτό εἶναι συνυφασμένη καί ἡ ταπείνωση. Χωρίς τίς σαρκικές
κακοπάθειες δέν μπορεῖς νά ἔχεις πραγματική ταπείνωση. Ἕνας ἄνθρωπος πού
καλοτρώει, καλοκοιμᾶται, ἔχει ἕνα ὕψηλό φρόνημα. Ἔχει μιά μεγάλη σωματική
εὐρωστία, δύναμη καί αὐτό τοῦ δίνει μιά ὑψηλή ἰδέα στήν ψυχή, ἕνα ὑψηλό
φρόνημα, μιά ὑπερηφάνεια. Ἕνας πάλι πού καλοντύνεται, ἔχει ὡραῖο αὐτοκίνητο,
σπίτι κ.λ.π., ἔχει πάλι ὑπερηφάνεια. Ἐπηρεάζεται ἡ ψυχή ἀπό τό σῶμα καί ἀπό τά
γύρω ἀπό τό σῶμα. Ἕνας ἄλλος λοιπόν Σταυρός εἶναι αὐτός, ὁ Σταυρός τῆς
φτώχειας. Ὁ Χριστός μας θέλει νά εἴμαστε φτωχοί, δέν θέλει νά γίνουμε πλούσιοι καί
νά ἐπιδιώκουμε νά γίνουμε πλούσιοι. Γι’ αὐτό στό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο λέει
«μακάριοι οἱ πτωχοί» (Λουκ. 6,20). Ὄχι τῷ πνεύματι. Αὐτό τό λέει στό κατά
Ματθαῖον. Στό κατά Λουκᾶν λέει μακάριοι οἱ πτωχοί. Ὄχι ὅτι ὅλοι οἱ πτωχοί θά

70
πᾶνε στόν Παράδεισο. Ἀλλά, οἱ πτωχοί πού ζοῦνε μέ ὑπομονή καί σύμφωνα μέ τίς
ἐντολές τοῦ Χριστοῦ. Γιατί τονίζει «οἱ πτωχοί»; Γιατί οἱ πλούσιοι, λέει ὁ Χριστός ,
πολύ δύσκολα θά πᾶνε στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ἔχετε δεῖ τά σκοινιά πού δένουν τά
καράβια, τά παλαμάρια –αὐτή εἶναι ἡ κάμηλος- τά πολύ χοντρά σκοινιά πού δένουν
ἕνα καράβι. Πιό εὔκολα λέει περνάει ἔνα τέτοιο καραβόσκοινο ἀπό τό τρύπημα μιᾶς
βελόνας παρά ὁ πλούσιος στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό μακαρίζονται οἱ πτωχοί.
Ἀλλά αὐτό εἶναι Σταυρός, γιατί εἶναι ἀνάποδο ἀπό αὐτό πού κυριαρχεῖ στόν κόσμο.
Στόν κόσμο ὅλοι θέλουν νά γίνουν πλούσιοι καί θεωροῦν εὐτυχία τόν πλοῦτο. Ὁ
Χριστός σοῦ λέει, ὄχι, εὐτυχία εἶναι ἡ φτώχεια, ὅταν εἶναι μαζί μέ τόν Χριστό
βέβαια. Ὅταν δέν εἶναι μέ τόν Χριστό εἶναι βάσανο. Διπλό βάσανο: καί στερεῖσαι
καί θέλεις νά γίνεις πλούσιος, ὁπότε αἰσθάνεσαι τήν στέρηση πολύ πολύ
περισσότερο. Γι’ αὐτό καί ὁ Χριστός μας, ὅταν μᾶς καλοῦσε νά πᾶμε κοντά Του,
ἔλεγε: «ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν
αὐτοῦ» (Ματθ. 16,24). Καί Σταυρός εἶναι αὐτές οἱ ἀκούσιες καί οἱ ἑκούσιες
κακοπάθειες γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ. Ἑκούσιες κακοπάθειες εἴπαμε εἶναι οἱ νηστεῖες
καί ὅλα αὐτά πού κάνουν στήν Ἐκκλησία, ἡ ἄσκηση μέ ἕναν λόγο, ἡ ταπείνωση, ἡ
φτώχεια.. καί οἱ ἀκούσιες εἶναι ὅ,τι θά σοῦ δώσει ὁ Θεός, μιά ἀρρώστια, μιά
καταστροφή γενικότερη πού ἐπηρεάζει καί ἐσένα, ὅλα αὐτά πού δέν τά ἔχεις ἐσύ
ἐπιδιώξει ἀλλά ἔρχονται ἀπ’ ἔξω. Κι αὐτό εἶναι μέσα στήν ἔννοια τοῦ Σταυροῦ.
Αὐτά, λοιπόν, ὅταν τά ἐγκολπωθεῖ ὁ χριστιανός προοδεύει κατά Θεόν, καθαρίζεται,
ταπεινώνεται καί γεμίζει μέ τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἄν δέν τά κάνεις αὐτά,
δέν ἔχεις τήν ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἄρα δέν μπορεῖς νά κάνεις τίποτα. Γιατί
εἶπε ὁ Χριστός: χωρίς Ἐμένα, καί ἐννοοῦσε χωρίς τήν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος,
δέν μπορεῖτε νά κάνετε τίποτε, ἐννοοῦσε (δηλαδή) πνευματικά καλό, δέν μπορεῖτε νά
σωθεῖτε.

Ἄρα ἡ ἔννοια τοῦ Σταυροῦ παιδιά εἶναι αὐτό: ἡ ἑκούσια καί ἡ ἀκούσια κακοπάθεια
γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ. Ὅποιος δέν σηκώνει αὐτή τήν κακοπάθεια, αὐτό τόν Σταυρό,
δέν εἶναι ὀρθόδοξος, προσέξτε! Σήμερα ἔχει περάσει τό πνεῦμα τῆς καλοπέρασης καί
στούς χριστιανούς. Καί σοῦ λέει: Δέν γίνεται νά περάσουμε καλά καί σ’ αὐτή καί
στήν ἄλλη ζωή; Δέν γίνεται. Ἐδῶ, ἄν θέλεις νά εἶσαι χριστιανός, θά ἔχεις θλίψεις. Τό
εἶπε ὁ Κύριος «εἶναι ἀδύνατο χωρίς θλίψεις νά περάσεις στήν Βασιλεία» (Πράξ.
14,22). Καί οἱ θλίψεις, σᾶς εἶπα, εἶναι καί ἐκούσιες καί ἀκούσιες καί πρέπει καί τίς
μέν καί τίς δέ νά τίς ἀναδεχθεῖς, νά τίς φορτωθεῖς, νά τίς δεχτεῖς δηλαδή στή ζωή
σου, νά τίς ἐγκολπωθεῖς. Νά σᾶς πῶ ἔνα παράδειγμα. Ἄν θέλεις νά ζήσεις
χριστιανικά, θά πρέπει νά ξεκοπεῖς ἀπό τό περιβάλλον, νά ἀπομονωθεῖς. Δέν θά βρεῖς
ἄνθρωπο νά κάνεις παρέα. Σᾶς τό ὑπογράφω… ἰδίως στή σημερινή ἐποχή. Ἄν θέλεις
νά ζεῖς κατά Θεόν, ἔτσι; Ἄν θέλεις νά ζεῖς κοσμικά, θά βρεῖς πολλούς, πού
πορνεύουν, πού ἔχουν σχέση καί τό λένε καί μέ καμάρι μάλιστα, πού θέλουν νά
γίνουν πλούσιοι, μέ τήν χλιδάτη τήν ἐμφάνιση καί τήν ἀνάλογη ζωή, ὅλα αὐτά πού
εἴπαμε. Οἱ ὁποῖοι ὅμως εἶναι πλεονέκτες, εἶναι ὑπερήφανοι, εἶναι πόρνοι κ.λ.π.

71
– Τί λέει ἡ Ἁγία Γραφή γιά αὐτούς; Ἐπιτρέπεται νά τούς κάνουμε παρέα;
Δέν ἐπιτρέπεται. Λέει «μή συναναμίγνυσθαι πόρνοις» (Α΄Κορ. 5,9). Εἶναι ἐντολή
αὐτό. Δέν μπορεῖς δηλαδή νά κάνεις παρέα, ὄχι νά ψωνίζεις –δέν ρωτᾶς τόν
μπακάλη… ἐσύ πᾶς παίρνεις αὐτό πού θέλεις καί φεύγεις- ἀλλά δέν μπορεῖς νά τόν
βάλεις στό τραπέζι σου, νά φᾶς μαζί του, νά πιάσεις φιλία μαζί του.
– Μά τόν ξέρω ἀπό τό νηπιαγωγεῖο, εἶναι φίλος μου.
– Καί ἐπειδή ἦταν φίλος σου;
– Μά εἴμαστε κολλητοί, παρέα εἴμαστε, θά στενοχωρηθοῦν, ἄν ἐγώ ξεκόψω.
– Νά στενοχωρεθοῦνε. Ἐφόσον αὐτοί τώρα πορνεύουν, συζοῦνε, δέν μπορεῖς νά
κάνεις παρέα μαζί τους. Ἄν θέλεις μπορεῖς, ἀλλά μετά δέν θά εἶσαι χριστιανός
ὀρθόδοξος. Γιατί εἶναι ἐντολή τοῦ Θεοῦ, δέν μπορεῖς νά συναναμίγνυσαι, νά
ἀνακατεύεσαι δηλαδή, νά κάνεις σχέσεις κοινωνικές, φιλικές, κουμπαριές κ.λ.π. ὅλα
τά γνωστά τοῦ κόσμου μέ τέτοιους ἀνθρώπους.
Γιά σκεφτεῖτε τώρα πόσοι μένουν, ἄν τούς ἀποκλείσεις ὅλους αὐτούς πού μπορεῖς νά
κάνεις παρέα. Δέν μένει κανένας! Θά πεῖς: Πάτερ, δηλαδή ὁ Χριστός μᾶς λέει νά
ἀπομονωθοῦμε; Ναί! Ἀπό κάποιους καί ἀπό κάποια πράγματα θά ἀπομονωθοῦμε. Θά
πρέπει νά κάνεις ἀποκλεισμό κάποιων ἀνθρώπων, πραγμάτων καί δραστηριοτήτων.
«Δέν θά πάω ἐκεῖ. Δέν μπορῶ νά πάω. Δέν μπορῶ νά κάνω παρέα μέ αὐτόν».
Καταλάβατε; Αὐτό εἶναι ἕνας Σταυρός. Ἀλλά αὐτός ὁ Σταυρός εἶναι πού σέ κάνει
ὀρθόδοξο καί σέ βάζει στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Αὐτός εἶναι ὁ Σταυρός τοῦ
χριστιανοῦ. Ἄν θέλουμε νά ζήσουμε ὀρθόδοξα, χριστιανικά, θά πρέπει ἀπό κάποιους
καί ἀπό κάποια νά ἀπομονωθοῦμε, ἀλλιῶς δέν ζοῦμε σωστά, ζοῦμε ἐκκοσμικευμένα,
ζοῦμε τόν ἀστικό χριστιανισμό. Ἔχετε ἀκούσει τήν ἔκφραση: Ἀστοχριστιανός;
Χριστιανός τοῦ ἄστεως, δηλαδή τῆς πόλης, τοῦ κόσμου, χριστιανισμός
ἐκκοσμικευμένος ἴσον -νά τό ποῦμε μέ μιά λέξη- διαβολεμένος. Δέν εἶναι
χριστιανισμός αὐτός. Τέτοιο χριστιανισμό ἔχει καί ὁ διάβολος. «Περνᾶμε καλά καί
ἐδῶ καί ἐκεῖ». Ἐκεῖ δέν θά περάσεις καλά ὅμως… μετά θάνατον. Κι ἐδῶ ὅμως δέν
περνᾶς καλά, γιατί ὁ διάβολος αὐτούς πού τοῦ ὑποτάσσονται, τούς περιποιεῖται
ἀναλόγως, τούς κάνει μαύρη τή ζωή ὡς μαῦρος πού εἶναι. Κι ἐδῶ εἶσαι
βασανισμένος κι ἐκεῖ θά εἶσαι ἀκόμα πιό βασανισμένος.

Ὁπότε, παιδιά, αὐτή εἶναι ἡ ἔννοια τοῦ Σταυροῦ καί θά πρέπει νά ἀγωνιστοῦμε νά
ζήσουμε Σταυρικά. Βλέπετε ὁ Χριστός μας εἶναι ξεκάθαρος, δέν μᾶς κοροϊδεύει. Δέν
μᾶς λέει «παιδάκια μου ἐλᾶτε κοντά μου καί θά καλοπεράσετε..». Πῶς λέει ὁ ψευτο-
Μωάμεθ; Πιλάφια, γυναῖκες, κ.λ.π. Δέν θά ἔχετε τέτοια πράγματα, λέει. Σᾶς καλῶ σέ
θλίψεις, σᾶς καλῶ σέ αὐταπάρνηση, σέ Σταυρό. Πρέπει νά σταυρωθεῖτε, νά
σταυρώσετε τόν παλαιό ἄνθρωπο «σύν τοῖς παθήμασι καί ταῖς ἐπιθυμίαις» (Γαλ.
5,24), λέει ὁ Ἀπόστολος. Μαζί μέ τά πάθη καί τίς ἐπιθυμίες. Πρέπει νά σταυρωθοῦν
ὅλα αὐτά, νά νεκρωθοῦν οἱ κακές ἐπιθυμίες καί τά πάθη. Ἀλλιῶς κοροϊδευόμαστε.
Καί τόν ἑαυτό μας κοροϊδεύουμε καί νομίζουμε ὅτι κοροϊδεύουμε καί τόν Θεό. Δέν
μποροῦμε νά κοροϊδέψουμε τόν Θεό βέβαια. Ἐμεῖς ἁπλῶς στερούμαστε τήν Χάρη
καί τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ.

72
Ἄρα παιδιά, τώρα πού εἶστε στό ξεκίνημα τῆς ζωῆς σας καί νομίζω θέλετε νά ζήσετε
ὀρθόδοξα, νά βάλετε τόν Σταυρό στή ζωή σας. Κάποτε εἶχα πάει προσκύνημα στόν
Ἅγιο Νεκτάριο καί στά προσωπικά ἀντικείμενα τοῦ Ἁγίου εἶχαν καί ἕνα τετράδιο
πού ἔγραφε μέσα ὁ Ἅγιος καί κοίταξα νά δῶ τί εἶχε γράψει. Ὅλο τό τετράδιο εἶχε
σταυρούς! Σέ διάφορα σχήματα. Ὁ Ἅγιος εἶχε φτιάξει σταυρούς, σταυρούς,
σταυρούς, ὡραιότατους, μέ τόν στυλό, σέ διάφορα σχήματα. Ἀγαποῦσε τόν Σταυρό.
Παιδιά, νά ἀγαπήσουμε τόν Σταυρό. Ὁ Σταυρός μᾶς βγάζει στήν Ἀνάσταση. Νά μή
λυπόμαστε τό σῶμα, νά ἀγαπήσουμε τήν κακοπάθεια. Νά ἀγαπήσουμε τήν νηστεία,
τίς μετάνοιες. Ἔτσι ταπεινώνεται τό σῶμα, ταπεινώνεται ἡ σάρκα, τό σαρκικό
φρόνημα, ταπεινώνεται ἡ ψυχή καί ἔρχεται ἡ Χάρις.

– Σήμερα οἱ ἄνθρωποι τί κάνουνε;

Τρῶνε καλά, κοιμοῦνται καλά καί μετά πᾶνε στά γυμναστήρια γιά νά πέσουν οἱ
δεῖκτες. Νά πέσει ἡ χοληστερίνη, τά τριγλυκερίδια, νά μήν πάθουν σάκχαρα καί
ἐμφράγματα. Ἀνοησία! Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος: Θέλεις νά κάνεις ἄσκηση; Κάνε
μετάνοιες. Γιά κάνε 1000 μετάνοιες νά δεῖς! Οὔτε γυμναστήριο χρειάζεται, οὔτε
τίποτα… καί οἱ δεῖκτες ὅλοι εἶναι τέλειοι, ὅταν κάνεις νηστεία. Ἄν κάνεις μία γενική
ἐξέταση αἵματος μετά ἀπό μία καλή νηστεία καί τέτοια ἄσκηση, νά δεῖτε ὅλα εἶναι
τέλεια! Ἀλλά βλέπετε πῶς μᾶς βάζει ὁ διάβολος νά ζοῦμε μιά σχιζοφρένεια.
Νά ἀγαπήσουμε τόν Σταυρό. Νά ἀγαπήσουμε τό Μαρτύριο, ἔλεγε ἕνας ἄλλος Ἅγιος.
Νά ἀγαπήσουμε τόν κόπο γιά τόν Χριστό. Νά πεθάνουμε ὡς πρός τό φρόνημα τοῦ
κόσμου καί νά ζήσουμε γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ. Νά εἴμαστε ἕτοιμοι νά πεθάνουμε γιά
τόν Χριστό, ἀκόμα καί τήν ζωή μας νά δώσουμε, αὐτό σημαίνει νά σηκώσουμε τόν
Σταυρό μας. Νά εἶσαι ἕτοιμος νά σταυρωθεῖς γιά τόν Χριστό. Ἐδῶ σήμερα δέν
τολμᾶμε νά κάνουμε κάτι πού θά μᾶς ἐκθέσει στούς ἄλλους ὡς χριστιανούς, τόν
σταυρό μας ἄς ποῦμε ἔξω ἀπό μιά Ἐκκλησία. Γιατί, λέει, θά μοῦ ποῦνε λόγια… Ἔ,
καί τί ἔγινε; Ὁ ἄλλος εἶναι διεστραμμένος, ὁμοφυλόφιλος καί βγαίνει μέ τά ταμπλό
(πανό) καί δέν ντρέπεται. Ὁ ἄλλος εἶναι αἱρετικός, Ἰεχωβάς καί μέ τό πού θά κάτσει
δίπλα σου ἀρχίζει καί σοῦ λέει τίς ἀνοησίες τους κι ἐσύ πού ἔχεις τήν ἀλήθεια,
ντρέπεσαι; Δέν εἶναι ἀνοησία; Δέν εἶναι δειλία; Τί εἶναι αὐτό;

Ἐρ. : …………………
Ἀπ. : Οἱ εὐαγγελικῶς ὄντες τί λέγανε; Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέει: «ἔχοντες
διατροφάς καί σκεπάσματα, τούτοις ἀρκεσθησόμεθα» (Α΄Τιμ. 6,8). Νά τό πῶ καί στά
νέα ἑλληνικά; Γιατί, δυστυχῶς, δέν ξέρετε ἀρχαῖα. Ἄν ἔχουμε, καί ἀφοῦ ἔχουμε, νά
φᾶμε καί νά σκεπαστοῦμε, εἶναι ἀρκετό. Αὐτό εἶναι τό μέτρο. Τό περισσότερο, λέει ὁ
Μέγας Βασίλειος, εἶναι τῶν φτωχῶν, τό διπλό, τό τριπλό, τό πενταπλό πού ἔχεις καί
σήπεται μέσα στά μπαοῦλα καί στίς ντουλάπες. Εἶναι τῶν φτωχῶν, πρέπει νά τό
δώσεις. Τό στερεῖς ἀπό κάποιον ἄλλον. Ἤ τό χρυσάφι πού θάβεις στά
χρηματοκιβώτια καί δέν ξέρω ποῦ ἀλλοῦ…
Αὐτό εἶναι τό μέτρο. Τό μέτρο εἶναι ὁ Χριστός. Πῶς ζοῦσε ὁ Χριστός; Πόσα ἀκίνητα
εἶχε ὁ Χριστός; Νά ποῦμε ἕνα ἀκίνητο εἶναι ἀρκετό; Κανένα ἀκίνητο δέν εἶχε!
Κανένα ἀκίνητο. Οὔτε κινητά εἶχε… οὔτε ζῶο εἶχε. Καί τό ζῶο (τό γαϊδουράκι) γιά

73
νά μπεῖ μέσα στά Ἱεροσόλυμα, δανεικό τό πῆρε. Τίποτα δέν εἶχε. Καί πῶς ζοῦσε; Μέ
ἐλεημοσύνες ζοῦσε. Εἶχε κανένα μηνιάτικο μισθό, ΙΚΑ, σύνταξη, ἀσφάλεια ζωῆς..;
Τίποτα! Ἦταν κάποιες εὐλαβεῖς γυναῖκες, οἱ ὁποῖες ἀπό μόνες τους, εἶχαν
εὐεργετηθεῖ, εἶχαν θεραπευτεῖ ἀπό τόν Χριστό καί μέ τίς εἰσφορές τους συντηροῦσαν
καί τόν Κύριο καί τούς Ἀποστόλους. Καί εἶχε καί ἕναν ταμία πού τά ἔκλεβε. Τόν
Ἰούδα. Ὁ Ἰούδας εἶχε τό ταμεῖο καί ἐκλεβε. Καί πάλι δέν τόν ἔβγαλε, νά τοῦ πεῖ
«φύγε, πέντε δεκάρες ἔχουμε καί τίς παίρνεις κι αὐτές..». Ὄχι, τόν ἄφησε. Γιά νά μήν
ἔχει πρόφαση ὁ Ἰούδας ὅτι ξέρεις μοῦ πῆρες τό ταμεῖο, ἄν μοῦ τό ἄφηνες ἐγώ θά τό
ξεπερνοῦσα τό πάθος μου. Τόν ἄφησε… Αὐτό εἶναι τό μέτρο τῆς φτώχειας, ὁ
Κύριος.

Ἐρ. : Ὅταν λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καί «οἱ ἔχοντες ὡς μή κατέχοντες»..;

Ἀπ. : «Καί οἱ ἔχοντες γυναῖκας ὡς μή ἔχοντες» (Α΄Κορ. 7,29). Τό λέει καί γιά τή
συζυγία, σάν νά μήν τίς ἔχεις. Καί ὅ,τι ἔχεις εἶναι σάν νά μήν τό ἔχεις. Κι ἄν ἔχεις
κάτι μέ τήν εὐλογία τοῦ Πνευματικοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας καί αὐτό νά εἶναι σάν νά
μήν τό ἔχεις, δηλαδή ἄν σοῦ τό πάρουν, νά μήν στενοχωρεθεῖς. Ἐφόσον εἶσαι
ἀδύναμος καί δέν μπορεῖς νά κάνεις τό πλῆρες… Δέν μποροῦν ὅλοι νά ἔχουν πλήρη
ἀκτημοσύνη. Τό κάνουν λίγοι αὐτό, οἱ μοναχοί. Οἱ μοναχοί κάνουν τήν πλήρη
ἀκτημοσύνη, αὐτό πού ἔκανε καί ὁ Χριστός. Γι’ αὐτό θυμᾶστε, ὁ πλούσιος νέος πού
πῆγε στόν Χριστό καί τοῦ λέει «τί νά κάνω, γιά νά μπῶ στήν Βασιλεία» καί τοῦ λέει
«τήρησε τίς ἐντολές». Ἔ, τοῦ λέει «Κύριε τίς ἔχω τηρήσει». Δέν ἔλεγε ψέματα, τίς
εἶχε τηρήσει. Ἦταν καλός, πολύ καλός νέος. Τοῦ λέει τότε ὁ Χριστός τό πιό πάνω
σκαλοπάτι. Ἐντάξει, τοῦ λέει, δέν σέ ἀμφισβητῶ. Θέλεις νά γίνεις τέλειος; Πούλησέ
τα ὅλα, γίνε τελείως ἀκτήμων καί ἔλα νά μέ ἀκολουθήσεις, νά γίνεις δέκατος τρίτος
Ἀπόστολος. Δέν μπόρεσε! Ἔβαλε τό κεφάλι κάτω καί ἔφυγε, λέει, λυπημένος. Εἶχε
κτήματα πολλά… Βλέπετε, πῶς τά κτήματα, τά ἀκίνητα, κ.λ.π. δένουν τήν καρδιά
τοῦ ἀνθρώπου. Δέν εἶναι εὔκολο νά ἀπαγγιστρωθεῖς ἀπό αὐτά, ἀπό τήν ἐμπιστοσύνη
σ’ αὐτά. Γι’ αὐτό καί ὁ Χριστός δέν ζητάει ἀπό ὅλους τήν ἀπόλυτη ἀκτημοσύνη,
ἀλλά ἀπό ὅλους ζητάει -προσέξτε- τήν ἐλευθερία τοῦ φρονήματος ὡς πρός τά ὑλικά
πράγματα. Νά εἶσαι ἐλεύθερος. Κι ἄν τά χάσεις νά μή στενοχωρεθεῖς. Νά μήν ἔχεις
τήν πεποίθησή σου σ’ αὐτά. Ἡ πεποίθησή σου νά εἶναι στόν Χριστό εἴτε ἔχεις εἴτε
δέν ἔχεις. Κι ἐσύ πού ἔχεις, νά εἶναι σάν νά μήν ἔχεις.

Μέ αὐτή τήν ἔννοια τό λέει. Ἄν δέν μποροῦμε, λοιπόν, τήν πλήρη ἀκτημοσύνη,
τουλάχιστον νά ἔχουμε αὐτή τήν τροπική ἀκτημοσύνη, μέσα μας δηλαδή, τήν
ἀπελευθέρωση τοῦ φρονήματος, τήν μή προσκόλληση στήν ὕλη καί στά κτήματα.
Βλέπετε πόσοι ἄνθρωποι δέν μιλιοῦνται; Ἀδέλφια καί δέν μιλιοῦνται. Γιατί; Γιατί,
λέει, μοῦ πῆρε ἕνα μέτρο ἀπό τό κτῆμα μου. Τοῦ τό καταπάτησε δηλαδή, τό σύρμα
ἀπό ἐδῶ τό ἔβαλε ἐδῶ… λάθος θά πεῖς. Ἐντάξει. Καί ἐπειδή τό ἔκανε αὐτό, ἔχει νά
τοῦ μιλήσει τριάντα χρόνια. Καταλαβαίνετε; Χωρίζεσαι δηλαδή ἀπό τόν ἀδελφό σου
γιά ἕνα μέτρο γῆς, τό ὁποῖο κι αὐτό, ὅταν πεθάνεις, θά τό ἀφήσεις καί θά τό πάρει ὁ
ἑπόμενος. Πού θά τσακωθεῖ μέ τούς ἑπόμενους… Αὐτή εἶναι ἡ ἀνοησία μας καί

74
χωριζόμαστε, χωρίζουν οἱ καρδιές μας. Γιατί; Γιατί ὑπάρχει τό κοσμικό φρόνημα, ἡ
προσκόλληση στόν πλοῦτο καί κάτι ἄλλο ὑπάρχει. «Νά μήν μᾶς πιάσουν κότσο
(κοροϊδέψουν), νά μή μᾶς ποῦνε ὅτι δέν ξέρουμε νά μιλήσουμε, ὅτι εἴμαστε χαζοί,
ὅτι μᾶς παίρνουν τά πράγματά μας… θά τόν πᾶμε στό δικαστήριο». Ἐπιτρέπεται νά
τόν πᾶς στό δικαστήριο; Ὄχι, λέει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ. Βλέπετε πῶς ἀπό τήν μιά
ἁμαρτία πᾶμε στήν ἄλλη καί στήν ἄλλη… Τό ξέρετε ὅτι οἱ χριστιανοί δέν πρέπει νά
πηγαίνουν στά δικαστήρια; Δέν πρέπει.

Ἄν θέλουμε νά εἴμαστε χριστιανοί λοιπόν παιδιά, πρέπει νά ζήσουμε σταυρικά γιά νά

γυρίσουμε στό θέμα μας. Αὐτό σημαίνει πάρα πολλά πράγματα. Θά σέ ποῦνε χαζό,
θά σέ ποῦνε ἀνόητο, θά σέ ποῦνε κολλημένο, θά σέ ποῦνε φανατικό, θά σέ ποῦνε
ὀπισθοδρομικό, σκοταδιστή, μουτζαχεντίν, ταλιμπάν, δέν ξέρω τί ἄλλο θά σέ
ποῦνε… ὁτιδήποτε. Θά τά ἀκούσεις ὅλα. Δαιμονισμένο θά σέ ποῦνε. Θά σέ ποῦνε
ἀντικοινωνικό, θά σέ ποῦνε ἀντίχριστο, θά σέ ποῦνε ἄνθρωπο πού δέν ἀγάπη! Αὐτό
εἶναι τό πιό ἐκλεπτυσμένο… δέν εἶσαι ἄνθρωπος τῆς ἀγάπης κ.λ.π. Αὐτό εἶναι ἕνας
Σταυρός, ἀλλά ἄν θέλεις νά εἶσαι μέ τόν Χριστό, ἔτσι πρέπει νά εἶσαι. Καί τί εἶπε ὀ
Κύριος; «Μακάριοί ἐστε ὅταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καί διώξωσι καί εἴπωσι πᾶν πονηρόν
ῥῆμα καθ᾿ ὑμῶν» (Ματθ. 5,11). Εἶστε μακάριοι ὅταν ἀκούσετε αὐτά, τίς βρισιές. Μέ
ὁτιδήποτε κακό σᾶς ποῦνε, γίνεστε μακάριοι. Βλέπετε παιδιά; Καί πάλι: «οὐαί ὅταν
καλῶς ὑμᾶς εἴπωσι πάντες οἱ ἄνθρωποι» (Λουκ. 6,26). Ἀλλοίμονό σας, ἐάν σᾶς
ποῦνε καλά λόγια ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, τότε δέν εἶστε καλοί. Γιατί ἄν μᾶς ποῦνε ὅλοι
καλά λόγια δέν εἴμαστε καλοί; Μπορεῖτε νά τό ἐξηγήσετε; Γιατί τό λέει αὐτό ὁ
Χριστός; Γιατί εἴμαστε ὑποκριτές. Γιά νά σοῦ λένε καλά λόγια καί οἱ καλοί καί οἱ
κακοί σημαίνει ὅτι φορᾶς προσωπεῖα, μάσκες. Μέ τούς καλούς εἶσαι καλός. Μέ τούς
κακούς γίνεσαι ὅμοιός τους, ἄρα καλός γι’ αὐτούς. Φαρισαῖος… Καί εἶσαι μέ ὅλους
καλός. Ξέρετε ποιός εἶναι τέτοιος σήμερα; Ὁ πολιτικός. Ναί, οἱ πολιτικοί σήμερα
εἶναι οἱ σύγχρονοι Φαρισαῖοι πού εἶναι καλοί μέ ὅλους. Ὄχι δέν τούς βρίζουμε. Εἶναι
ἡ ἀλήθεια, ἁπλῶς ἀλλάζουνε προσωπεῖα. Ἔχετε δεῖ πῶς πᾶνε στίς χριστιανικές
γιορτές; Τά Χριστούγεννα, τό Πάσχα… Κάθονται μπροστά-μπροστά, κάνουν καί
μεγάλο σταυρό… Τούς βλέπουν ὅλοι. Ἐγώ εἶμαι χριστιανός, ψηφίστε με στίς
ἑπόμενες ἐκλογές… Μετά πού θά βγεῖ ἀπό τόν ναό ξέρετε ποῦ θά πάει; Στόν
μασονικό ναό. Θά ἀνάψει κι ἐκεῖ τό κερί του. Αὐτός εἶναι ὁ Φαρισαῖος. Καί θά τοῦ
ποῦνε: «μεγάλε ἀδελφέ τοῦ τάγματος τῆς Μεγάλης Στοᾶς τῆς Ἑλλάδος, δόξα σέ
σένα, προωθεῖσαι γιά πρωθυπουργός». Καταλάβατε; Αὐτός εἶναι ὁ ἄνθρωπος
σήμερα. Δηλαδή ἀπάνθρωπος. Δέν ἔχει πρόσωπο καί φοράει προσωπεῖα. Αὐτό τό
στυλ τοῦ ἀνθρώπου περνάει σήμερα. Καί λένε «εἶδες τά καταφέρνει μέ ὅλους!».
Παιδιά, αὐτόν τόν ἄνθρωπο ὁ Θεός τόν κάνει ἐμετό, τόν βδελύσσεται ὁ Θεός. Εἶναι ὁ
χλιαρός, ὁ ὑποκριτής. Ἀλλοίμονο, ἄν γίνεις τέτοιος! Αὐτός θά ἀκούσει καλά λόγια
ἀπό ὅλους. Ἀλλά τί λέει ὁ Χριστός; Οὐαί, ἀλλοίμονο σ’ αὐτόν πού ἀκούει καλά
λόγια ἀπό ὅλους. Γι’ αὐτό, ἄν θέλουμε νά εἴμαστε χριστιανοί, κάποιοι νά ξέρετε θά
μᾶς βρίζουνε συνεχῶς. Καί τότε εἴμαστε πραγματικοί χριστιανοί, ὅταν ἀκοῦμε κακά
λόγια. Ἄν δέν ἀκοῦς κακά λόγια καί δέν ἔχεις διωγμό, κάτι δέν πάει καλά μέ τόν
χριστιανισμό σου. Δέν εἶσαι χριστιανός.

75
Ἐρ. : …………………..
Ἀπ. : Ὅταν ὑπάρχει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ, τά κύματα δέν εἶναι κύματα, δηλαδή δέν
εἶναι πρόβλημα γιά τόν χριστιανό. Περπατάει πάνω στά κύματα. Ὄχι ὅτι δέν
ὑπάρχουν κύματα. Θά ὑπάρχουν, ἀλλά , ὅπως ὁ Ἀπόστολος Πέτρος, θά περπατάει
πάνω. Πότε εἶναι προβληματικά τά κύματα; Ὅταν δέν βλέπουμε στόν Χριστό, ἀλλά
στά κύματα. Βλέπουμε δηλαδή στά προβλήματα καί ὄχι σ’ Αὐτόν πού λύνει τά
προβλήματα πού εἶναι ὁ Χριστός. Δέν ἔχουμε πίστη.

Γι’ αὐτό λέει ὀ Κύριος: «θά ἔχετε θλίψεις, ἀλλά θά σᾶς δώσω καί τήν δύναμη νά
ὑπομείνετε, τόν τρόπο τοῦ ὑπενεγκεῖν, νά ὑπομείνετε τίς θλίψεις» (Α΄Κορ. 10,13).
Ὁπότε δέν ἔχουμε νά φοβηθοῦμε τίποτα. Μή μᾶς πιάσει καμιά κατάθλιψη τώρα μέ
αὐτά πού σᾶς εἶπα, ὅτι θά μᾶς καταδιώξουνε, θά μᾶς βρίσουνε… Σίγουρα θά γίνει
αὐτό, ἄν θέλουμε νά εἴμαστε τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά, λέει, θά σᾶς δώσω καί τόν τρόπο νά
τό ὑπομείνετε καί μέσα σ’ αὐτά νά ἔχετε χαρά. Ὅπως εἶχαν οἱ μάρτυρες. Τούς
ἔκοβαν, τούς τηγάνιζαν, τούς βάζανε ἀλάτι στίς πληγές, γιά νά πονᾶνε
περισσότερο… πέθαιναν σιγά-σιγά. Κι αὐτοί ζοῦσαν μέσα στήν ἀγαλλίαση, στήν
χαρά, σάν νά πάσχει –λέγανε τά συναξάρια- ἄλλο σῶμα. Σάν νά μήν λειτουργούσανε
πάνω τους τά βασανιστικά ὄργανα. Πῶς εἶναι ἕνας πού τοῦ ἔχεις κάνει ἀναισθησία
καί τόν κόβει ὁ γιατρός καί δέν αἰσθάνεται τίποτα; Κάπως ἔτσι ἦταν καί οἱ μάρτυρες
ἀλλά χωρίς ἀναισθησία, γιατί ἦταν ὁ νοῦς τους στόν Χριστό καί ὁ Χριστός τούς ἔδινε
τήν δύναμη νά τά ὑπομείνουν ὅλα αὐτά μέ χαρά.

Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

76
 Ἡ συνέπεια στή Χριστιανική ζωή - Ὁ Πατριάρχης Ἀβραάμ
(1η ομιλία - Κατήχηση σε αγόρια)

Θά θυμάστε παιδιά τόν Πατριάρχη Ἀβραάμ, ὁ ὁποῖος εἴχαμε πεῖ ὅτι εἶναι ὁ γενάρχης
τῶν Ἑβραίων, τοῦ ἔθνους αὐτοῦ ἀπό τό ὁποῖο γεννήθηκε ὁ Χριστός μας. Ὁ Ἁβραάμ
ξεκίνησε ἀπό τήν Μεσοποταμία, ἀπό ἐκεῖ πού εἶναι τό σημερινό Ἰράκ καί πῆγε στήν
σημερινή Παλαιστίνη. Ὅταν πῆρε ἐντολή ἀπό τόν Θεό, μετακινήθηκε. Στήν ἀρχή ὁ
Θεός δέν τοῦ εἶπε πού θά πάει. Τοῦ εἶπε, φύγε ἀπό τό σπίτι σου, πάρε καί τήν
περιουσία σου, ὅ,τι μπορεῖς νά πάρεις καί θά πᾶς ἐκεῖ πού θά σοῦ πῶ. Ὁ Ἀβραάμ μέ
αὐτό ἔδειξε ὅτι πιστεύει στόν Θεό. Ἦταν καί μεγάλης ἡλικίας… παρόλα αὐτά εἶπε
θά κάνω ὑπακοή στόν Θεό. Μετακινήθηκε, πῆγε στήν γῆ τῆς ἐπαγγελίας, πῆγε στήν
Παλαιστίνη καί ἐκεῖ ἐγκαταστάθηκε, μετά ἀπό κάποιες μετακινήσεις, κοντά στά
Σόδομα καί τά Γόμορρα μέ τόν ἀνεψιό του, τόν Λώτ. Ἐκεῖ χωρίστηκαν λόγω τοῦ ὅτι
οἱ βοσκοί τους μάλωναν καί θυμάστε πού ὁ Λώτ, ἀφοῦ τοῦ ἔδωσε ἄδεια ὁ Ἀβραάμ
νά διαλέξει αὐτός, διάλεξε γιά τά κοπάδια του τήν πιό εὔφορη γῆ, ἐκεῖ πού ὑπῆρχε
ὅμως καί πολύ ἁμαρτία, τά Σόδομα καί τά Γόμορρα. Ὁ Ἀβραάμ πῆγε πιό ψηλά στήν
περιοχή τῆς Χεβρώνας καί ἔμενε ἐκεῖ.

Ὁ Ἁβραάμ δέν εἶχε παιδί. Ὅταν ἦταν περίπου 99 ἐτῶν, τοῦ ἐμφανίστηκε ὁ Θεός καί
τοῦ λέει «νά ζεῖς σύμφωνα μέ τό θέλημά Μου καί Ἐγώ θά σοῦ δώσω πολλούς
ἀπογόνους καί αὐτή εἶναι ἡ διαθήκη πού θά κάνω μαζί σου. Δέν θά ὀνομάζεσαι
πλέον Ἄβραμ ἀλλά Ἀβραάμ». Τό πρῶτο του ὄνομα δέν ἦταν Ἀβραάμ ἀλλά Ἄβραμ.
Καί ὁ Θεός τοῦ ἀλλάζει τό ὄνομα καί τοῦ λέει θά λέγεσαι Ἀβραάμ, πού θά πεῖ
Πατέρας πλήθους λαῶν. Θά γίνεις Πατέρας πολλῶν λαῶν. Ἡ γυναίκα σου, ἡ Σάρα,
θά ὀνομάζεται στό ἑξῆς Σάρρα, θά τήν εὐλογήσω καί θά σοῦ γεννήσει γιό καί ἀπό
αὐτή θά προέλθουν λαοί καί βασιλιάδες λαῶν. Ὁ Ἀβραάμ ἀναρωτήθηκε πῶς ἤτανε
δυνατόν, αὐτός 99 χρόνων καί ἡ Σάρρα 90 νά ἀποκτήσουν παιδί; Ἀλλά ὁ Θεός τοῦ
ἀπάντησε ὅτι ἡ Σάρρα θά γεννοῦσε γιό πού θά τόν ὀνόμαζε Ἰσαάκ. Καί πράγματι θά
δοῦμε ὅτι αὐτό ἔγινε, γιατί γιά τόν Θεό δέν ὑπάρχει τίποτα ἀδύνατο, ἔτσι δέν εἶναι;
Γι’ αὐτό θά πρέπει κι ἐμεῖς νά μοιάσουμε στόν Ἀβραάμ, στήν πίστη πού εἶχε στόν
Θεό.

Ὁ Ἀβραάμ ἔμενε σέ σκηνή, δέν εἶχε σπίτι οὔτε εἶχε κάποιο χωράφι δικό του. Ζοῦσε
ἔτσι πολύ ταπεινά, πολύ φτωχικά, παρόλο πού εἶχε πολλά κοπάδια, ζῶα, κ.λπ. Ἦταν
πολύ ἁπλός καί ἀγαποῦσε πολύ τόν Θεό καί δέν ἤθελε νά ἔχει τίποτα σ’ αὐτή τήν γῆ,
γιατί ὁ νοῦς του ἦταν συνέχεια στόν Θεό. Ἦταν καί πάρα πολύ φιλόξενος. Πήγαινε
στό σταυροδρόμι καί ὅποιος ξένος περνοῦσε, τοῦ ἔλεγε, σέ παρακαλῶ ἔλα στό σπίτι
μου νά σέ φιλέψω, νά σοῦ κάνω τό τραπέζι. Ἀγαποῦσε πολύ τούς ξένους. Ἔτσι μιά
μέρα ἀξιώθηκε νά φιλοξενήσει καί μία συνοδία, τόν Κύριο μέ δύο ἀκόμα!
Φαινόντουσαν σάν τρεῖς Ἄγγελοι. Εἶναι αὐτό πού ἔχουμε σήμερα σάν εἰκόνα τῆς
Ἁγίας Τριάδος. Βλέπετε πώς ἔτσι εἰκονίζουμε τήν Ἁγία Τριάδα; Εἶναι ὁ Κύριος στή
μέση καί δεξιά καί ἀριστερά εἶναι δύο ἄγγελοι. Ὁ Κύριος εἶναι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, ὁ
Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, τό δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ Χριστός

77
δηλαδή, πού στήν Παλαιά Διαθήκη δέν ἔχει ἀκόμα σῶμα. Εἶναι χωρίς τό ἀνθρώπινο
σῶμα. Εἶναι τό δεύτερο Πρόσωπο πού πῆρε τήν ἀνθρώπινη φύση.
Αὐτοί, λοιπόν, ἐπισκέφτηκαν τόν Ἀβραάμ. Ὁ Ἀβραάμ τούς εἶδε ἀπό τό ἄνοιγμα τῆς
σκηνῆς του, τούς παρακάλεσε νά ἔρθουν καί τούς προϋπάντησε. Καί λέει «Κύριε,
δεῖξε μου τήν εὔνοιά Σου», παρακαλεῖ τόν Κύριο, τό κεντρικό Πρόσωπο, πού εἴπαμε
εἶναι ὁ Χριστός τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, πού οἱ Ἑβραῖοι τόν λένε Γιαχβέ. Στήν
Παλαιά Διαθήκη ὁ Χριστός λέγεται Γιαχβέ, εἶναι ὁ ἄσαρκος Λόγος, ὁ Υἱός καί
Λόγος τοῦ Θεοῦ χωρίς τήν σάρκα, ὁ Χριστός μας δηλαδή.

Τούς λέει λοιπόν λέει «Κύριε, δεῖξε μου τήν εὔνοιά Σου καί μή μέ προσπεράσεις. Θά
σᾶς φέρω νερό νά σᾶς πλύνω τά πόδια καί ἀφοῦ δροσιστεῖτε κάτω ἀπό τό δέντρο καί
φᾶτε ψωμί, τότε φεύγετε» (Γεν. 18,3-5). Τούς καλεῖ νά τούς κάνει τό τραπέζι ὁ
Ἀβραάμ. Μάλιστα ἔσφαξε τό καλύτερο μοσχάρι πού εἶχε καί ζήτησε ἀπό τήν Σάρρα
νά κάνει πίτες καί νά φέρει βούτυρο καί γάλα γιά νά δώσει στούς ξένους. Τούς
πρόσφερε τό γεῦμα καί μετά κάθησε μαζί τους κάτω ἀπό τό δέντρο.
Ὁ Κύριος τότε, τό κεντρικό Πρόσωπο, ὁ Χριστός μας, τοῦ λέει: «Ποῦ εἶναι ἡ
γυναίκα σου;». Ἐκεῖνος τότε ἔδειξε τήν σκηνή. Καί ξαναλέει ὁ Κύριος «Θά
ἀποκτήσετε γιό». Ἡ Σάρρα πού τό ἄκουσε ἀπό μέσα, γέλασε, γιατί πῶς ἦταν δυνατό
δύο γέροντες σάν κι αὐτούς νά ἀποκτήσουν παιδί; Ἀλλά ὁ Κύριος εἶπε στόν Ἀβραάμ
«Γιατί γέλασε ἡ Σάρρα; Δέν ξέρει ὅτι γιά τόν Κύριο δέν εἶναι τίποτε ἀδύνατο;». Γιά
τόν Θεό δηλαδή, πού εἶναι ὁ Κύριος, Αὐτός πού κυριαρχεῖ στά πάντα δέν ὑπάρχει
τίποτα ἀδύνατο. Καί ὁ Θεός εἶναι Ἐκεῖνος πού δίνει ἤ δέν δίνει παιδί παιδί στά
ἀνδρόγυνα.

Ἀπό ἐκεῖ οἱ δύο ἄγγελοι, μέ τόν Ἀβραάμ νά τούς κατευοδώνει, κατευθύνθηκαν στά
Σόδομα καί στά Γόμορρα. Ὁ Κύριος μένει πίσω. Καί ἐπειδή ἦταν φίλος τοῦ Θεοῦ ὁ
Ἀβραάμ, ὁ Κύριος, ὁ Θεός δηλαδή, τοῦ εἶπε καί τό μυστικό Του! Τοῦ εἶπε ὅτι πάω
νά δῶ τί γίνεται στά Σόδομα καί τά Γόμορρα, γιατί ἄκουσα ὅτι ἐκεῖ ὑπάρχει πάρα
πολλή ἁμαρτία καί θέλω νά δῶ ἀπό κοντά.
– Δέν ἤξερε ὁ Θεός τί γινόταν στά Σόδομα καί στά Γόμορρα;
Βέβαια ἤξερε! Ἀλλά θέλει νά μᾶς πεῖ ἡ Ἁγία Γραφή ἐδῶ ὅτι ὁ Θεός μᾶς κάνει
ὑπομονή. Ἐξαντλεῖ ὅλα τά ὅρια πρίν μᾶς δώσει μία παιδαγωγία, μία τιμωρία. Ἔτσι
λοιπόν, λέει καί στόν φίλο Του τόν Ἀβραάμ ὁ Θεός τί σχεδιάζει. Καί ὁ Ἀβραάμ τοῦ
λέει: «Κύριε, θά καταστρέψεις μαζί μέ τούς ἄδικους καί τούς δίκαιους;» (Γεν. 18,23).
Γιατί μέσα στήν πόλη -καί δέν ἦταν μία πόλη, ἦταν πέντε πόλεις- δέν θά ὐπάρχουν
καί μερικοί καλοί; Δέν εἶναι κρίμα νά καταστρέψεις μαζί μέ τού κακούς καί τούς
καλούς; Καί Τόν ρωτάει: «Ἅν ὑπάρχουν Κύριε, ἐκεῖ, στίς πόλεις αὐτές, πενήντα
καλοί ἄνθρωποι θά τίς καταστρέψεις;». Καί τί λέει ὁ Κύριος; «Ὄχι, ἄν βρῶ πενήντα
καλούς ἀνθρώπους, δέν θά τίς καταστρέψω αὐτές τίς πόλεις». Ὁπότε ὁ Ἀβραάμ πῆρε
λίγο θάρρος καί λέει «καί ἄν ἀντί γιά πενήντα, Κύριε, εἶναι σαράντα πέντε, θά τίς
καταστρέψεις;». «Ὅχι», λέει, «καί σαράντα πέντε νά εἶναι πάλι δέν θά τίς
καταστρέψω». Ἀρχίζει τότε καί κατεβάζει τόν ἀριθμό ὁ Ἀβραάμ.

78
Βλέπετε, πῶς εἶναι οἱ Ἅγιοι, ἔ; Οἱ φίλοι τοῦ Θεοῦ! Ἔχουνε θάρρος μέ τόν Θεό! Καί
ἔκανε λίγα «παζάρια». «Ἅν ἦταν σαράντα;». «Καί σαράντα νά ἦταν, δέν θά τίς
καταστρέψω». Τότε λέει «Κύριε, νά τολμήσω ἄλλη μία φορά. Ἄν εἶναι τριάντα;».
«Καί τριάντα», λέει «δέν θά τίς καταστρέψω». «Ἅν εἶναι εἴκοσι;». «Πάλι». «Ἅν εἶναι
δέκα;». «Καί, δέκα», λέει «νά βρῶ, πάλι δέν θά τίς καταστρέψω». Δέν τόλμησε νά
πάει πιό κάτω… Δέν ἦταν οὔτε δέκα καλοί ἄνθρωποι σ’ αὐτές τίς πέντε πόλεις!
Εἶχαν ὅλοι παρασυρθεῖ στήν ἁμαρτία, στήν διαφθορά.

Ὁπότε, οἱ δύο ἄγγελοι πού εἴπαμε ὅτι ἔφυγαν, πῆγαν στά Σόδομα καί τά Γόμορρα καί
ἐκεῖ στήν πύλη τῆς πόλης ἦταν ὁ Λώτ, πού ἦταν κι αὐτός καλός ἄνθρωπος, ὁ μόνος
καλός ἄνθρωπος μέ τήν οἰκογένειά του. Αὐτός λοιπόν, μόλις εἶδε τούς δύο ξένους,
τούς προϋπάντησε, τούς ὑποδέχτηκε καί τούς λέει, ἐλᾶτε στό σπίτι μου νά σᾶς
φιλοξενήσω. Αὐτοί, ἔπειτα ἀπό πίεση, δέχτηκαν. Λίγο πρίν ἔρθει τό βράδυ γιά νά
κοιμηθοῦν, μαζεύτηκαν ὅλοι αὐτοί οἱ διεφθαρμένοι ἄνθρωποι οἱ Σοδομίτες ἔξω ἀπό
τό σπίτι τοῦ Λώτ καί θέλανε νά κάνουν κακό στούς δύο ἀγγέλους, στούς δύο
ἀνθρώπους πού φιλοξενοῦσε ὁ Λώτ, πού στήν πραγματικότητα ἦταν ἄγγελοι. Αὐτοί
ἐν τῶ μεταξύ εἶχαν ἀγριέψει πολύ γιατί ὁ Λώτ δέν τούς ἔκανε τό χατίρι νά τούς
παραδώσει τούς δύο φιλοξενουμένους του. Τότε οἱ ἄγγελοι ἄνοιξαν τήν πόρτα καί
πῆγαν μέσα στό σπίτι τόν Λώτ καί τοῦ λένε «Πάρε τήν οἰκογένειά σου καί φύγε στά
βουνά. Ὁ Κύριος θά καταστρέψει τήν πόλη, γιατί ἡ διαφθορά εἶναι μεγάλη καί οἱ
ἄνθρωποι ἐναντιώθηκαν στόν Κύριο». Τά ἔβαλαν μέ τόν Θεό καί κάνουν τά ἀντίθετα
ἀπό αὐτά πού ζητάει καί λέει νά κάνουμε ὁ Θεός. «Φύγετε, ἀλλά μή γυρίσετε
καθόλου τό κεφάλι πρός τά πίσω γιά νά κοιτάξετε». Οὔτε ἀπό περιέργεια οὔτε γιά
ἄλλον λόγο. Νά μήν κοιτάξετε πίσω. Μετά, ὅταν πῆραν τόν δρόμο γιά τό βουνό, ὁ
Κύριος ἔριξε ἀπό τόν οὐρανό θειάφι καί φωτιά καί κατέστρεψε ἐντελῶς τά Σόδομα
καί τά Γόμορρα καί τίς ἄλλες πόλεις. Συνολικά πέντε πόλεις.

Ἄν πᾶτε σήμερα παιδιά ἐκεῖ, ὑπάρχει τό μέρος. Ἀλλά ξέρετε τί εἶναι τώρα; Εἶναι μιά
μεγάλη λίμνη, πού τή λένε Νεκρά θάλασσα, ἡ ὁποία εἶναι πράγματι νεκρή, δέν ἔχει
τίποτα. Δηλαδή εἶναι μιά θάλασσα πού ἔχει μόνο ἁλάτι, πάρα πολύ ἁλάτι καί δέν ζεῖ
μέσα τίποτα. Πραγματικά νεκρή. Καί ὅλη ἡ περιοχή γύρω ἀπ’ τήν θάλασσα εἶναι
νεκρή, δέν φυτρώνει τίποτα, σάν νά εἶναι καμένη. Εἶναι ὅ,τι ἀπέμεινε ἀπό τά Σόδομα
καί τά Γόμορρα. Ἀραιά καί ποῦ ἄν δεῖς κανένα χορταράκι… κάνει καί τρομερή
ζέστη, μπορεῖ νά ἔχει καί 50ο, πάρα πολλή ζέστη, καίγεται ὁ τόπος. Αὐτό τό μέρος
μᾶς θυμίζει τήν ἁμαρτία καί τήν καταστροφή πού φέρνει ἡ ἁμαρτία. Γιατί ἡ ἁμαρτία
φέρνει τήν καταστροφή καί τόν θάνατο.

Ἀλλά τούς εἶχε πεῖ καί κάτι. Μή γυρίσετε πίσω. Ἡ γυναίκα τοῦ Λώτ, ὅμως, ἀπό
περιέργεια γύρισε πρός τά πίσω. Καί τί ἔγινε; Ἔγινε στήλη ἅλατος.
Τήν ἄλλη μέρα τό πρωί ὁ Ἀβραάμ κοίταξε πρός τά Σόδομα καί τά Γόμορρα καί εἶδε
φωτιά νά βγαίνει ἀπό τή γῆ καί καπνός σάν ἀπό καμίνι. Μόνο ὁ Λώτ σώθηκε ἀπό τόν
Κύριο.

79
Ὁ Ἁβραάμ πίστευε πολύ στόν Θεό, ἀγαποῦσε πολύ τόν Θεό. Ὁ Θεός μία φορά τόν
δοκίμασε. Τοῦ ἔκανε θά λέγαμε ἕνα «τέστ». Τί τοῦ ἔκανε; Τοῦ εἶπε: «Ἀβραάμ, πάρε
τόν ἀγαπημένο σου υἱό, τόν Ἰσαάκ, καί πήγαινε νά τόν θυσιάσεις στό βουνό» (Γεν.
22,2). Εἴπαμε, ὁ Θεός εἶχε ὑποσχεθεῖ στόν Ἀβραάμ ὅτι πάρα πολλοί ἄνθρωποι θά
γεννηθοῦν ἀπό αὐτόν. Καί ἀκόμα δέν τοῦ εἶχε δώσει παιδί! Ὅταν ἔγινε 100 χρονῶν
καί ἡ γυναίκα του, ἡ Σάρα, 90, τούς ἔδωσε ἕνα παιδί, τόν Ἰσαάκ. Μετά ἀπό λίγο τούς
λέει, τώρα νά πᾶτε αὐτό τό παιδί νά τό θυσιάσετε στόν Θεό. Θά ἔλεγε κανείς: «Καλά,
ὁ Θεός μᾶς κοροϊδεύει; Ἀπ’ τή μιά μᾶς λέει ὅτι ἀπό μένα θά βγοῦνε πολλοί
ἄνθρωποι, πλῆθος μεγάλο καί δέν μοῦ δίνει παρά μόνο ἕνα παιδί καί τώρα μοῦ λέει
καί τό ἕνα παιδί νά τό θυσιάσω; Πῶς θά βγοῦνε κι ἄλλοι, ἀφοῦ καί τό ἕνα παιδί πού
ἔχω θά τό θυσιάσω;». Δέν εἶπε ἔτσι ὅμως, ἀλλά «ἀφοῦ τό ζητάει ὁ Θεός, θά κάνω
ὑπακοή».

Τήν ἄλλη μέρα τό πρωί λοιπόν, ἀφοῦ ἔκοψε ξύλα γιά τήν θυσία, ξεκίνησε μέ τόν
Ἰσαάκ καί δυό ὑπηρέτες νά πάει στό βουνό. Ὅταν εἶδε τό μέρος πού τοῦ εἶχε πεῖ ὁ
Κύριος, εἶπε στούς ὑπηρέτες: «καθίστε ἐδῶ μέ τό γαϊδουράκι καί ἐγώ μέ τόν Ἰσαάκ,
θά πᾶμε νά προσκυνήσουμε καί θά ἐπιστρέψουμε». Ἄφησε τούς ὑπηρέτες, γιά νά
μήν δοῦν καί ἐμποδίσουν. Πῆρε ὁ Ἀβραάμ τά ξύλα καί τό μαχαίρι γιά τήν θυσία καί
ἔφυγε μέ τόν Ἰσαάκ. Τά ξύλα τά φορτώθηκε ὁ Ἰσαάκ. Τοῦ λέει: πατέρα τά ξύλα γιά
τήν θυσία τά ἔχουμε, ποῦ εἶναι ὅμως τό πρόβατο; Γιατί ὁ Ἰσαάκ δέν ἤξερε, νόμιζε ὅτι
θά θυσιάσουν ἕνα ζῶο στόν Θεό.

Τότε κάνανε θυσίες στόν Θεό. Θυσιάζανε ζῶα καί μετά τά βάζανε πάνω στήν φωτιά
καί τά καίγανε. Αὐτή τήν θυσία τήν λέγανε ὁλοκαύτωμα. Καί τί τοῦ ἀπαντάει ὁ
Ἀβραάμ; Ὁ Θεός θά φροντίσει γιά τό πρόβατο τῆς θυσίας. Μήν ἀνησυχεῖς! Γιά
σκεφτεῖτε καί τήν θέση τοῦ Ἀβραάμ… Ὁ πατέρας νά ἑτοιμάζει τό παιδί του γιά
θυσία καί αὐτό νά ρωτάει μπαμπά ποῦ εἶναι τό ζῶο καί νά ἀπαντάει, θά φροντίσει ὁ
Θεός… Τί νά τοῦ πεῖ: Ἐσύ εἶσαι πού θά θυσιαστεῖς;..

Ὅταν ἔφτασαν στόν τόπο πού εἶχε ὁρίσει ὁ Θεός, ὁ Ἀβραάμ ἔφτιαξε ἕνα
θυσιαστήριο, μετά τοποθέτησαν τά ξύλα καί πάνω ἔδεσε τόν Ἰσαάκ. Ἔπειτα ἅπλωσε
τό χέρι του καί πῆρε τό μαχαίρι γιά νά σφάξει τό παιδί του. Τότε ἀκούστηκε φωνή
ἀπ’ τόν οὐρανό, ἄγγελος Κυρίου, Ἀβραάμ, μήν ἁπλώσεις τό χέρι, γιατί τώρα γνωρίζω
ὅτι φοβᾶσαι τόν Θεό καί δέν Τοῦ ἀρνήθηκες οὔτε τόν ἀγαπημένο σου υἱό! Δέν Τοῦ
ἀρνήθηκες τίποτε… ἀκόμη καί ὅ,τι πιό πολύτιμο εἶχες, ἤσουν ἕτοιμος νά τό
θυσιάσεις στόν Θεό. Τότε σήκωσε τό βλέμμα του ὁ Ἀβραάμ καί εἶδε ἕνα κριάρι πού
τά κέρατά του εἶχαν πιαστεῖ σέ ἕναν θάμνο. Ἔπιασε λοιπόν τό κριάρι καί τό θυσίασε
ἀντί γιά τόν γιό του τόν Ἰσαάκ. Ἔπειτα γύρισαν στούς δούλους καί ἐπέστρεψαν ὅλοι
μαζί στό σπίτι.

Ἔτσι, παιδιά, ἀπ’ αὐτό τί καταλαβαίνουμε;

– Ὅτι ὁ Ἀβραάμ ἔκανε ὑπακοή στόν Θεό.

80
Ναί καί εἶχε καί πίστη στόν Θεό. Δέν εἶπε: Τί θά γίνει τώρα; Ἕνα παιδί τό ἔχω.. θά
τό σφάξω κι αὐτό… καί μετά τί θά γίνει; Πῶς θά ἐκπληρωθοῦν οἱ ὑποσχέσεις τοῦ
Θεοῦ; Τίποτα ἀπό αὐτά. Ἔτσι λοιπόν, παδιά, καί ἐμεῖς τί δίδαγμα θά κρατήσουμε
ἀπό ὅλα αὐτά;

– Νά ἔχουμε ὑπακοή καί πίστη στόν Θεό.

Αὐτό εἶναι τό βασικό παιδιά. Βλέπετε καί ὁ Ἀβραάμ δέν εἶχε μιά πίστη μόνο στά
λόγια. Γιατί κι ἐμεῖς στά λόγια λέμε ὅτι πιστεύουμε στόν Θεό, ἀλλά εἴμαστε
συνεπεῖς; Ἔχουμε συνέπεια στήν χριστιανική μας πίστη; Στήν χριστιανική μας ζωή;
Ζοῦμε, ὅπως θέλει ὁ Θεός; Τί λέτε; Μήπως κάποια στιγμή στήν πράξη δέν κάνουμε
αὐτά πού λέει ὁ Θεός; εἶμαστε συνεπεῖς ἤ ξεφεύγουμε;

Πολλές φορές δέν πιστεύουμε. Πιστεύουμε στόν λογισμό μας, στή σκέψη μας. Ἐνῶ ὁ
Θεός λέει, ἄς ποῦμε, μήν λές ψέματα, δέν παρασυρόμαστε καμιά φορά καί λέμε
ψέματα; Γιατί λέμε, τώρα ἅμα δέν πῶ ψέματα θά μέ μαλώσουν κ.λ.π. Ἤ ἐνῶ ὁ Θεός
λέει νά σηκωθεῖς πρωί-πρωί νά πᾶς στήν Ἐκκλησία, ἐμεῖς τί κάνουμε; Πηγαίνουμε ἤ
μήπως παρασυρόμαστε καί λέμε νά κοιμηθῶ καί λίγο ἀκόμα; Καί καμιά φορά δέν
πᾶμε καί καθόλου… Μᾶς ζητάει ὁ Θεός μιά μικρή θυσία, ὅπως ζήτησε ἀπό τόν
Ἀβραάμ. Τήν κάνουμε; Δυσκολευόμαστε…
Νά ρωτήσω κάτι παιδιά; Εἶναι εὔκολο νά ἔχουμε πίστη στόν Θεό; Τί λέτε; Ἔχετε
σκεφτεῖ τί σημαίνει πιστεύω στόν Θεό;
Νά ἀναλύσουμε τήν λέξη πίστη. Τί θά πεῖ πίστις; Ἔτσι θεωρητικά πιστεύω ὅτι
ὑπάρχει Θεός ἤ εἶναι καί κάτι παραπάνω; Λέει κάπου ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος «πίστις, ἄνευ
ἔργων, νεκρά ἐστι» (Ἰακ. 2,17). Μιά πίστη πού δέν ἔχει ἔργα εἶναι νεκρή. Τί ἐννοεῖ;
Ὅτι μιά πίστη πού δέν ἔχει ζωή σύμφωνη μ’ αὐτά πού λέει ὁ Χριστός εἶναι μιά νεκρή
πίστη. Ξέρετε κανέναν πού νά ἔχει μιά τέτοια πίστη; Νά σᾶς πῶ ἕναν; Ὁ διάβολος. Ὁ
διάβολος πιστεύει στόν Θεό. Πιστεύει ὅτι ὑπάρχει Θεός. Θεωρητικά τά ξέρει ὅλα, ὅτι
ὁ Θεός εἶναι Τριαδικός, ὅτι εἶναι Πατήρ, Υἱός καί Ἅγιο Πνεῦμα, ὅτι ὑπάρχουν οἱ
ἄγγελοι τά ἀγαθά πνεύματα, ὅτι ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος, ὅτι σταυρώθηκε, ὅτι
ἀναστήθηκε.. Αὑτά τά πιστεύει ὁ διάβολος, γιατί εἶναι ἀληθινά. Ἀλλά δέν ἔχει ζωή
σύμφωνη μ’ αὐτά πού λέει ὁ Χριστός. Ἡ πίστη του εἶναι νεκρή, γι’ αὐτό καί λέγεται
καί πνεῦμα νεκροποιό. Δηλαδή ὁ διάβολος φέρνει νέκρωση καί ὅποιος πάει μέ τόν
διάβολο, νεκρώνεται. Καί ψυχικά νεκρώνεται καί σωματικά.

Ἑπομένως, ὑπάρχει μία ζωντανή πίστη καί μία νεκρή πίστη. Ὅταν λοιπόν ἐμεῖς λέμε
ὅτι θέλουμε νά ὀνομαζόμαστε πιστοί, πρέπει νά ἔχουμε ὑπόψη μας αὐτή τήν πίστη
καί νά ζοῦμε σύμφωνα μ’ αὐτά πού κήρυξε ὁ Θεός γιά νά εἶναι ἡ πίστη μας ζωντανή.
Γι’ αὐτό, ὅταν λέει ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος, ὅτι ἡ πίστη δέν ἔχει ἔργα, ἐννοεῖ ἔργα πίστεως.
Καί ποιά εἶναι τά ἔργα πίστεως; Ἄν τό δοῦμε λίγο ἔτσι συνολικά, θά δοῦμε ὅτι εἶναι
ἡ ἀγάπη, ἡ ἐν Χριστῷ ἀγάπη. Ἡ χριστιανική ἀγάπη ἔχει μέσα ὅλα τά ἔργα. Ἕνας πού
πιστεύει πραγματικά στόν Χριστό, θά ἀγαπάει σωστά. Θά συγχωρεῖ. Θά ἀγαπάει ,
χωρίς νά περιμένει ἀνταπόδοση. Αὐτή εἶναι ἡ ἀληθινή ἀγάπη πού δέν ζητάει καί ἀπό
τόν ἄλλον νά τόν ἀγαπήσει. Ἀγαπάει καί αὐτούς πού δέν τόν ἀγαπᾶνε. Ἀγαπάει χωρίς

81
νά κάνει ἀνταλλαγή, χωρίς νά περιμένει τόν ἄλλον νά τόν ἀγαπήσει πρῶτος. Γιατί
πολλές φορές συμβαίνει αὐτό, περιμένουμε τόν ἄλλον νά κάνει τήν πρώτη κίνηση.
Ἄρα δέν εἶναι εὔκολο πράγμα ἡ πίστις, παιδιά νά ξέρετε. Εἶναι χάρισμα. Δέν εἶναι
μόνο δῶρο Θεοῦ βέβαια, ἐξαρτᾶται καί ἀπό τόν ἄνθρωπο. Ἐάν ὁ ἄνθρωπος δέν
θέλει, ὁ Θεός δέν τόν ἀναγκάζει νά πιστέψει. Πρέπει καί ὁ ἄνθρωπος νά θελήσει νά
πιστέψει, νά κάνει κάτι καί ὁ ἄνθρωπος.

Σήμερα τί λέτε, ὑπάρχει πίστη στόν κόσμο; Πιστεύουν στόν Χριστό οἱ ἄνθρωποι;
Δέν πιστεύουν. Οἱ πιό πολλοί ἄνθρωποι δέν πιστεύουν. Δηλαδή μπορεῖ θεωρητικά νά
πιστεύουν ὅτι ὑπάρχει Θεός, ἀλλά αὐτή ἡ πίστις εἶναι νεκρή. Εἶναι σάν τήν πίστη τοῦ
διαβόλου.

Αὐτή ἡ πίστις σώζει; Τί λέτε;

Δέν σώζει. Αὐτή ἡ πίστη δέν σώζει, ἁπλῶς νά πιστεύεις ὅτι ὑπάρχει Θεός. Σήμερα οἱ
πιό πολλοί ἄνθρωποι λένε ὅτι πιστεύουν καί ἐννοοῦν αὐτό τό πράγμα. Αὐτό δέν ἔχει
καμιά σημασία γιά τήν ζωή μας. Καί ὁ διάβολος τό πιστεύει αὐτό. Αὐτό δέν ὠφελεῖ
σέ τίποτε, ἄν δέν κάνεις κι αὐτά πού λέει ὁ Θεός, τά ἔργα τῆς πίστεως, δηλαδή δέν
μετανοεῖς, δέν ζεῖς κατά Θεόν. Πρέπει νά τό ξεκαθαρίσουμε αὐτό, ὅτι πίστη τελικά
σημαίνει ἐμπιστοσύνη. Πιστεύω στόν Θεό σημαίνει ἐμπιστεύομαι τόν Θεό. Τόν
παίρνω δηλαδή σάν ὁδηγό στή ζωή μου καί αὐτά πού λέει, τίς ἐντολές, τίς παίρνω
σάν ὁδηγίες στή ζωή μου.

Καί ὅταν θέλω νά σκεφτῶ κάτι, νά ἀποφασίσω κάτι, νά προχωρήσω σέ κάτι, ποιό θά
εἶναι τό κριτήριο; Τί λέει ὁ κόσμος; Τί λέει ἡ ἐπιστήμη; Τί λέει ἡ κοινωνία; Τί λένε οἱ
γονεῖς μου; Τί λέω ἐγώ ὁ ἴδιος; Ὄχι, ὅλα εἶναι λανθασμένα. Τό σωστό κριτήριο εἶναι
τί λέει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ κι ἄν αὐτό πού θά κάνω συμφωνεῖ μ’ αὐτό πού λέει ὁ Θεός.
Ὑπάρχουν ἐπαγγέλματα πού εἶναι ἀπαγορευτικά γιά τόν χριστιανό. Ὑπάρχουν
ἐνασχολήσεις, πού μπορεῖ νά τίς κάνει ὁ ἄνθρωπος, ἀλλά δέν τίς θέλει ὁ Θεός. Ἄν τίς
κάνει ὁ ἄνθρωπος, ἀποδεικνύετεαι ἄπιστος, ὅτι δηλαδή στήν πράξη δέν ἐμπιστεύεται
τόν Θεό, ἐμπιστεύεται τήν λογική του, τόν ἑαυτό του κ.λ.π.

Λοιπόν, ἄς κρατήσουμε αὐτό: πίστις χωρίς ἔργα εἶναι νεκρή. Βλέπετε ὁ Ἀβραάμ εἶχε
ζωντανή πίστη καί τό ἀπέδειξε μέ τό ὅτι ἦταν ἕτοιμος νά θυσιάσει τό παιδί του. Θά
τό ἔκανε! Ἄν ὁ Θεός δέν τόν ἐμπόδιζε, θά τό ἔκανε κι αὐτό. Γιατί; Γιατί ἔλεγε: ὁ
Κύριος μοῦ τό ἔδωσε τό παιδί ὁ Κύριος μοῦ τό ζητάει. Δέν μπορεῖ ὁ Θεός νά μοῦ
δώσει παιδί πάλι; Καί ἀπό τίς πέτρες ἀκόμα ὁ Θεός μπορεῖ νά κάνει παιδί! Τέτοια
πίστη πρέπει νά ἔχουμε, ζωντανή.

82
Ἐρ. : ... Δέν ξέρω πῶς τό εἶδε ὁ Πατριάρχης Ἀβραάμ ἀλλά ἄς ποῦμε ἄν ἔχεις μία
φώτιση καί νομίζεις πώς σοῦ τό λέει ὁ Θεός, μήπως αὐτό μποροῦσε νά πεῖ ὅτι εἶναι
στά ὅρια τῆς παραφροσύνης;…

Ἀπ. : Ἦταν βέβαιος, γιατί εἶχε ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ καί μποροῦσε νά ξεχωρίσει τήν
πλάνη ἀπό τό σωστό. Ἐπειδή ἀγαποῦσε τόν Θεό, ἤξερε ὅτι τοῦ μιλάει ὁ Θεός. Ὁ
διάβολος εἶναι ἠθοποιός, εἶναι μίμος, εἶναι ὑποκριτής, ἀλλά δέν τά καταφέρνει νά
μιμηθεῖ ἀπόλυτα τόν Θεό καί νά μᾶς ξεγελάσει. Ξεγελάει αὐτούς πού θέλουν νά
ξεγελαστοῦν, τούς ὑπερήφανους δηλαδή καί ρίχνει στήν πλάνη αὐτούς πού εἶναι
ἐγωιστές. Ἄν ὁ ἄνθρωπος εἶναι ταπεινός, δέν ξεγελιέται. Ὅλες οἱ πλάνες ξεκινᾶνε
ἀπό τήν ὑπερηφάνεια. Δεῖτε καί στήν ζωή τῶν Ἁγίων, τῶν ἀσκητῶν κ.λ.π.
Πλανῶνται αὐτοί οἱ ὁποῖοι ἔχουν μεγάλη ἰδέα γιά τόν ἑαυτό τους. Καί τούς φτιάχνει
ὁ διάβολος ἕνα σκηνικό ὅτι τάχατες βλέπουν τόν Χριστό, βλέπουν τήν Παναγία,
φωτίστηκαν κ.λ.π. καί τούς πλανᾶ. Λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὅτι «ὁ διάβολος
μετασχηματίζεται καί σέ ἄγγελο φωτός» (Β΄Κορ. 11,14). Ἀλλά ἕνας πού εἶναι
ταπεινός, τό καταλαβαίνει. Δέν πέφτει στήν παγίδα τοῦ διαβόλου. Ποιός πλανᾶται;
Αὐτός πού ἔχει τήν ἰδέα ὅτι ἀξίζει νά δεῖ ἄγγελο, νά δεῖ τόν Χριστό! Ἐνῶ ὁ ταπεινός
θά πεῖ: ἐγώ εἶναι δυνατόν νά βλέπω τόν Χριστό τώρα; Ἔχω τέτοια καθαρότητα; Δέν
ἔχω. Ὁπότε ταπεινώνεται, κάνει τόν σταυρό του καί ἐξαφανίζεται τό δαιμονικό
ὅραμα. Ἐνῶ ὁ ὑπερήφανος θά πεῖ: «Ἔ, βέβαια, φυσικά… Σέ ποιόν θά πάει ὁ
Χριστός; Σέ μένα θά ’ρθεῖ» καί πέφτει στήν παγίδα.

Τό ὅτι ὁ Ἀβραάμ ἦταν ταπεινός ἀποδεικνύεται ἀπό πολλά. Ἀποδεικνύεται ἀπό τό

γεγονός πού ὅταν ἦταν νά διαλέξει σέ ποιό μέρος θά πάει, ἐνῶ ἦταν ὁ μεγαλύτερος
στήν ἡλικία, ὁ θεῖος, ἀφήνει τήν ἐκλογή στόν ἀνιψιό, στόν μικρότερο. Τοῦ λέει
«ἀνιψιέ, ἄν ἐσύ πᾶς δεξιά, ἐγώ θά πάω ἀριστερά. Ἄν ἐσύ πᾶς ἀριστερά, ἐγώ δεξιά».
Κάνει ὑπακοή ὁ μεγαλύτερος στόν μικρότερο. Καί ἀπό πολλά ἄλλα…

Λοιπόν, παιδιά, στήν πράξη φαίνεται. Ἄν ἔχουμε σωστή πίστη, θά ἔχουμε καί
συνέπεια στήν ζωή μας. Γιατί ἁμαρτάνουμε; Γιατί δέν ἔχουμε συνέπεια στήν ζωή
μας; Γιατί δέν ἔχουμε σωστή πίστη. Δέν ἐμπιστευόμαστε τόν Χριστό, βάζουμε τήν
λογική μας καί λέμε: ἐντάξει, λέει ὁ Χριστός νά μήν λέμε ψέματα, νά μήν
ἁμαρτάνουμε σαρκικά, ἀλλά νά, ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἔτσι κάνουνε. Μήπως εἶμαι
ἄρρωστος; Μήπως εἶμαι τρελός; Μά ὁ Χριστός λέει αὐτό. Μά, ὅλοι κάνουν τό
ἀντίθετο. Ἐκεῖ φαίνεται ἄν πιστεύουμε. Ἀκόμα κι ἄν ὅλος ὁ κόσμος κάνει τό
ἀντίθετο, ἐσύ πρέπει νά κάνεις αὐτό πού λέει ὁ Χριστός καί ἄς εἶσαι μόνος σου. Ἐκεῖ
κρινόμαστε παιδιά, ἄν εἴμαστε πιστοί ἤ ὄχι. Κρατῆστε το αὐτό, γιατί ἔρχονται καιροί
πού θά μείνουμε σχεδόν μόνοι μας. Καί ὁ Κύριος τό εἶπε ὅτι «θά γίνετε μισητοί ἀπ’
ὅλους» (Ματθ. 24,9). Τό ἀκοῦτε; θά σᾶς μισήσουν, λέει, ὅλοι. «Διά τό ὄνομά μου»,
ἐπειδή θά φέρετε τό ὄνομά Μου καί θά λέτε ὅτι εἶστε χριστιανοί. Ἔρχονται τέτοιοι
καιροί, πού δέν θά τολμᾶς νά πεῖς ὅτι εἶσαι χριστιανός. Θά σέ μισοῦν ἀμέσως, θά σέ
θεωροῦν ἀντικοινωνικό, φανατικό κ.λ.π. Ἄν λές ὅτι μόνο ὁ Θεός σώζει, θά σέ
θεωροῦνε ρατσιστή. Θά σέ θεωροῦν ὅτι εἶσαι ἀπόλυτος, ὅτι κάνεις κοινωνικό

83
ἀποκλεισμό στούς ἄλλους. Μή λές ὅτι ὁ Χριστός μόνο σώζει. Καί οἱ ἄλλοι σώζουν
καί ὁ Μωάμεθ καί ὁ Βούδας… Θά ἔχουμε τέτοια. Καί ἤδη μπαίνουν στή ζωή μας
αὐτά. Γιατί λένε, ἄν πεῖς ὅτι μόνο ὁ Χριστός σώζει, προσβάλλεις τόν μουσουλμάνο
πού λέει ὅτι ὁ Μωάμεθ σώζει. Προσβάλλεις τόν βουδιστή. Ὄχι, ἐμεῖς θά ποῦμε τήν
ἀλήθεια κι ἄς μᾶς μισήσουν. Γιατί, ἄν τό πεῖς αὐτό, ὅτι μόνο ὁ Χριστός σώζει,
φυσικά οἱ μουσουλμάνοι θά σέ μισήσουνε, δέν θά σέ μισήσουνε; Καί οἱ βουδιστές θά
σέ μισήσουνε καί ὅλοι οἱ ἄθεοι γενικά. Καί οἱ χριστιανοί ἀκόμα, οἱ ὁποῖοι δέν εἶναι
πραγματικά χριστιανοί, θά σοῦ ποῦνε δέν πᾶς καλά.. πρέπει νά εἴμαστε ἀνοιχτοί, νά
τούς ἀγαπᾶμε ὅλους… Δέν εἶναι ἀγάπη, ὅμως, νά λές στόν ἄλλον ψέματα ὅτι καί οἱ
ἄλλοι θεοί σώζουν. Δέν ὑπάρχουν ἄλλοι θεοί. Ὄχι, θά σοῦ ποῦνε, ὅλοι στόν ἴδιο Θεό
πιστεύουμε, ἁπλῶς ἔχουν ἄλλα ὀνόματα οἱ θεοί. Ὁ Θεός ἔχει ἄλλα ὀνόματα… στούς
βουδιστές λέγεται ἔτσι… στούς μουσουλμάνους κ.λ.π. Καί ἕνας πού θά λέει ὅτι δέν
εἶναι οἱ ἄλλοι πραγματικοί θεοί, ἀλλά εἶναι δαίμονες, θά γίνει μισητός.

Ἐκεῖ θά φανεῖ, παιδιά, ἄν εἴμαστε πιστοί. Καί στά ἔσχατα χρόνια, ἐπειδή θά ἔχει
ἐλαττωθεῖ πάρα πολύ ἡ πίστις, θά σώζονται αὐτοί οἱ ὁποῖοι θά ὁμολογοῦν Χριστό ὡς
μόνο ἀληθινό Θεό καί φυσικά θά ἔχουν καί τήν ἀνάλογη ζωή. Μόνο αὐτοί θά
σώζονται. Μπορεῖ νά μήν κάνουμε μεγάλες ἀσκήσεις, μεγάλες προσευχές, μεγάλες
νηστεῖες, ὅπως ἔκαναν οἱ παλιοί Ἅγιοι, ἀλλά θά εἶναι οἱ πιό μεγάλοι Ἅγιοι στά
χρόνια τοῦ Ἀντιχρίστου. Καί τώρα, στά χρόνια πού ζοῦμε, συμβαίνουν αὐτά καί
ἔρχονται ὅλο καί πιό ἔντονα αὐτά τά φαινόμενα.

Ἄς κρατήσουμε τήν ζωντανή ὀρθόδοξη πίστη, τήν πίστη πού συνδέεται μέ τά ἔργα
τῆς πίστεως.

Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

84
 Ἡ συνέπεια στή Χριστιανική ζωή - Ὁ Πατριάρχης Ἀβραάμ
(2η ομιλία - Κατήχηση σε κορίτσια)

Θά θυμάστε τόν Ἀβραάμ, πού εἴχαμε πεῖ ὄτι εἶναι ὁ γενάρχης τῶν Ἑβραίων, τοῦ
λαοῦ τοῦ Θεοῦ, ἀπό τόν ὁποῖο λαό προῆλθε ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός κατά
σάρκα, ἀπό τήν Ἁγία Θεοτόκο πού ἦταν Ἑβραία;
Ὁ Ἀβραάμ ξεκίνησε ἀπό τήν Μεσοποταμία καί κατ’ ἐντολή τοῦ Θεοῦ, πού τοῦ εἶπε
«φύγε, ἀπ’ τήν πατρίδα σου καί πήγαινε στόν τόπο πού θά σοῦ πῶ ἐγώ» 57,
μετακινήθηκε καί πῆγε στήν περιοχή τῆς Παλαιστίνης, ἐκεῖ πού εἶναι τό σημερινό
Ἰσραήλ. Ἐκεῖ, λοιπόν, ἐμφανίστηκε ὁ Θεός πάλι στόν Ἀβραάμ σέ ὅραμα καί τοῦ εἶπε
«Ἀβραάμ, θά σέ προστατέψω καί ἡ ἀνταμοιβή σου θά εἶναι πολύ μεγάλη. Κοίτα τά
ἀστέρια τοῦ οὐρανοῦ πού δέν μπορεῖ κανείς νά τά μετρήσει. Ἔτσι ἀναρίθμητοι θά
εἶναι καί οἱ ἀπόγονοί σου. Νά ξέρεις ὅτι θά πᾶνε νά κατοικήσουν σέ ξένη χώρα καί
θά ζήσουν ὑποδουλωμένοι γιά τετρακόσια χρόνια». Ἐννοεῖ τήν Αἴγυπτο. Ἐκεῖ οἱ
Ἑβραῖοι ἔμειναν τετρακόσια χρόνια ὑποδουλωμένοι. «Ἑγώ, ὅμως, θά τιμωρήσω τόν
λαό πού θά τούς ὑποδουλώσει καί θά τούς ἐλευθερώσω». Καί θυμάστε πώς ὁ Φαραώ
τιμωρήθηκε.Οἱ Ἑβραῖοι πέρασαν θαυματουργικά τήν Ἐρυθρά θάλασσα, τούς
κυνήγησαν οἱ Αἰγύπτιοι, μπῆκαν κι αὐτοί μέσα στήν θάλασσα, ἀλλά μετά ἔκλεισε ἡ
θάλασσα καί τούς ἔπνιξε.

Ὅταν ὁ Ἀβραάμ ἦταν 99 χρόνων, ὁ Θεός πάλι τοῦ εἶπε «νά ζεῖς σύμφωνα μέ τό
θέλημά Μου καί Ἐγώ θά σοῦ δώσω πολλούς ἀπογόνους. Αὐτή εἶναι ἡ διαθήκη πού
κάνω μαζί σου». Μέχρι τότε δέν τοῦ εἶχε δώσει παιδί. Δέν εἶχε παιδί μέ τήν Σάρρα
τήν γυναίκα του.
«Δέν θά ὀνομάζεσαι, ὅπως πρῶτα, Ἄβραμ»58. Τό πρῶτο του ὄνομα δέν ἦταν
Ἀβραάμ, ὅπως τό ξέρουμε σήμερα, ἦταν Ἄβραμ. «Ἀλλά ἀπό ἐδῶ καί ἐμπρός θά
λέγεσαι Ἀβραάμ». Ὁ Θεός τοῦ ἄλλαξε τό ὄνομα. Ἀβραάμ θά πεῖ πατέρας πλήθους
ἐθνῶν, πλήθους λαῶν, πολλῶν δηλαδή.
«Ἡ γυναίκα σου ἡ Σάρα δέν θά ὀνομάζεται Σάρα (μέ ἕνα ρ) ἀλλά Σάρρα. Θά τήν
εὐλογήσω νά σοῦ γεννήσει γιό καί ἀπό αὐτή θά προέλθουν λαοί καί βασιλιάδες
λαῶν». Ὁ Ἀβραάμ τότε ἀναρωτήθηκε, πῶς εἶναι δυνατόν ἐκεῖνος 99 χρόνων καί ἡ
Σάρρα 90 νά ἀποκτήσουν παιδί; Καί ὁ Θεός τοῦ εἶπε ὄτι ἡ Σάρρα θά τοῦ γεννοῦσε
γιό καί θά τόν ὀνόμαζε Ἰσαάκ. Ὁ Ἀβραάμ τό πίστεψε. Ἦταν ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ καί
γι’ αὐτό τόν ὀνομάζουμε καί Πατέρα τῆς πίστεως. Γι’ αὐτό προσπαθοῦμε καί νά τόν
μιμηθοῦμε. Καί φαίνεται ὄτι ἦταν ἄνθρωπος τῆς πίστεως, ὄχι γιατί ἁπλῶς πίστευε ὅτι
ὑπάρχει Θεός, ἀλλά διότι ἔκανε αὐτά πού τοῦ ἔλεγε ὁ Θεός. Δέν ὀλιγοπιστοῦσε στίς
ὑποσχέσεις τοῦ Θεοῦ καί ὅπως θά δοῦμε, ὅταν τοῦ ζήτησε ὁ Θεός νά κάνει κάτι, ὁ
Ἀβραάμ ὑπάκουσε.

Ἕνα μεσημέρι, πού καθόταν ὁ Ἀβραάμ στό ἄνοιγμα τῆς σκηνῆς του, τοῦ
παρουσιάστηκε ὁ Κύριος. Ὁ Ἀβραάμ σήκωσε τά μάτια καί εἶδε τρεῖς ἄνδρες νά
57
58

85
στέκονται ἀπέναντί του. Τότε πῆγε νά τούς προϋπαντήσει. Τρεῖς ἄγγελοι οἱ ὁποῖοι
φαινόντουσαν σάν ἄνδρες. Ὁ Κύριος στό κέντρο καί δύο ἄγγελοι δεξιά καί ἀριστερά.
Ὁ Κύριος, δηλαδή ὁ Χριστός, πού στήν Παλαιά Διαθήκη δέν ἔχει ἀκόμα σῶμα, ἀλλά
εἶναι πάλι ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ. Καί λέει ὁ Ἀβραάμ «Κύριε, δεῖξε μου τήν
εὔνοιά Σου καί μή μέ προσπεράσεις»59. Κάτσε δηλαδή νά σέ φιλοξενήσω, μήν πᾶς
πιό πέρα. Θά φέρω νερό νά σᾶς πλύνω τά πόδια καί, ἀφοῦ δροσιστεῖτε κάτω ἀπό τό
δέντρο καί φᾶτε ψωμί, τότε φεύγετε.

Ἀγαποῦσε πολύ ὁ Ἀβραάμ τόν Θεό καί ἐπειδή ἀγαποῦσε τόν Θεό, ἀγαποῦσε πολύ
καί τούς ἀνθρώπους. Ἔτσι εἶναι οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ. Ὅποιος ἀγαπάει τόν Θεό,
ἀγαπάει καί ὅλους αὐτούς πού ἔχει κάνει ὁ Θεός, πού ἔχει πλάσει καί μάλιστα ὄχι
μόνο τούς ἀνθρώπους, ἀλλά καί τά ζῶα καί ὅλη τήν κτίση.
Ζήτησε μάλιστα ὁ Ἀβραάμ νά σφάξουν τό καλύτερο μοσχάρι του καί ἀπό τήν Σάρρα
ζήτησε νά ἑτοιμάσει πίτες καί νά φέρει βούτυρο καί γάλα, γιά νά φιλέψουν τούς
ξένους. Τούς ἔφερε τό γεῦμα καί κάθισε μαζί τους κάτω ἀπό τό δένδρο. Τότε ὁ
Κύριος εἶπε στόν Ἀβραάμ «Ποῦ εἶναι ἡ γυναίκα σου;» καί ἐκεῖνος ἔδειξε τήν σκηνή.
Ἦταν μέσα στήν σκηνή. Καί ὁ Κύριος τοῦ λέει: «Θά ἀποκτήσετε γιό». Τό ἄκουσε ἡ
Σάρρα καί γέλασε. Πῶς ἦταν δυνατόν νά ἀποκτήσουν παιδί δύο γέροντες, ὁ ἕνας
ἦταν 99 καί ἡ μέλλουσα μητέρα 90; Καί ὁ Κύριος εἶπε στόν Ἀβραάμ «Γιατί γέλασε ἡ
Σάρρα; Γιά τόν Κύριο δέν εἶναι τίποτα ἀδύνατο!»60.

Μετά ὁ Ἀβραάμ κατευόδωσε τούς δύο ἄνδρες, οἱ ὁποῖοι φεύγανε γιά τά Σόδομα καί
τά Γόμορρα. Ὁ Κύριος μένει καί συζητάει μέ τόν Ἀβραάμ καί τοῦ ἀποκαλύπτει ὅτι
πάει στά Σόδομα καί τά Γόμορρα. Τόν ρωτάει ὁ Ἀβραάμ «Κύριε, θά καταστρέψεις τά
Σόδομα καί τά Γόμορρα καί μαζί μέ τούς ἄδικους θά καταστρέψεις καί τούς
δίκαιους, τούς καλούς; Ἄν ὑπάρχουν ἐκεῖ πενήντα καλοί ἄνθρωποι θά καταστρέψεις
τά Σόδομα καί τά Γόμορρα καί τίς ἄλλες πόλεις;». Καί τοῦ ἀπαντάει ὁ Κύριος «Ἄν
βρῶ στά Σόδομα πενήντα δίκαιους, θά συγχωρήσω γιά χάρη τους ὅλη τήν πόλη».
Καί δέν ἦταν μόνο μία ἀλλά ἦταν πέντε πόλεις. Ἀλλά, δυστυχῶς, οἱ ἄνθρωποι σ’
αὐτές τίς πόλεις, ἐπειδή δέν πρόσεχαν καί εἶχαν καί πολύ ὑλικό πλοῦτο, εἶχαν πέσει
σέ πολύ μεγάλες ἁμαρτίες, πολύ βαριές ἁμαρτίες. Τότε ὁ Ἀβραάμ παίρνει θάρρος καί
κάνει ἕνα παζάρι μέ τόν Θεό καί τοῦ λέει «Κύριε, ἄν εἶναι σαράντα πέντε;». Λέει
«Καί σαράντα πέντε νά εἶναι οἱ καλοί ἄνθρωποι, δέν θά καταστρέψω αὐτές τίς
πόλεις». «Ἄν εἶναι σαράντα;». «Πάλι, δέν θά τίς καταστρέψω». «Ἄν εἶναι τριάντα;».
Πάλι… Λέει «Κύριε, νά τολμήσω ἀκόμα μία φορά, ἄν εἶναι εἴκοσι οἱ καλοί, θά τά
καταστρέψεις αὐτά τά μέρη;». Λέει «Ὄχι, οὔτε ἄν βρῶ ἔστω εἴκοσι». «Μιά
τελευταία φορά Κύριε», λέει, «ἄν βρεῖς μόνο δέκα;». «Καί δέκα», λέει, «νά βρῶ δέν
θά τά καταστρέψω»61. Δέν τόλμησε νά πάει πιό κάτω ὁ Ἀβραάμ. Δέν ὑπῆρχαν οὔτε
δέκα καλοί ἄνθρωποι σ’ αὐτές τίς πέντε πόλεις! Ἦταν μόνο ὁ Λώτ, ὁ ἀνεψιός τοῦ
Ἀβραάμ, μέ τήν οἰκογένειά του.

59
60
61

86
Πηγαίνουν οἱ ἄγγελοι, πού εἴπαμε ἦταν μαζί μέ τόν Κύριο, στά Σόδομα καί ὁ Λώτ
πού ἦταν στήν πύλη ἐκεῖ τῆς πόλης, τούς ὑποδέχεται, φιλόξενος κι αὐτός ὅπως ὁ
θεῖος του καί τούς παίρνει στό σπίτι του. Τούς φιλοξενεῖ καί τό βράδυ ὅλοι αὐτοί οἱ
Σοδομίτες, νέοι καί γέροι, μαζεύτηκαν ἔξω ἀπό τό σπίτι καί ζητοῦσαν μέ ἄγριο τρόπο
τούς δυό αὐτούς ξένους, γιά νά τούς κάνουν κακό. Ὁ Λώτ ἀρνήθηκε καί αὐτοί καί
αὐτοί ἀγρίεψαν ἀκόμα περισσότερο. Ὁπότε, γιά νά σωθεῖ ὁ Λώτ, οἱ δύο ἄγγελοι
ἀνοίγουν τήν πόρτα καί βάζουν μέσα στό σπίτι τόν Λώτ καί ὅλους αὐτούς τούς
κάνουν τυφλούς. Δέν μποροῦσαν νά περπατήσουν. Τούς τύφλωσε ὁ Θεός. Βλέπετε, ὁ
Θεός εἶναι Παντοδύναμος, τά πάντα μπορεῖ νά κάνει καί, ὅταν θέλει νά προστατεύσει
ἕναν ἄνθρωπο, τόν προστατεύει. Γι’ αὐτό δέν ἔχουμε νά φοβηθοῦμε τίποτε.
Τοῦ λένε, λοιπόν, τοῦ Λώτ «νά φύγεις μαζί μέ τήν οἰκογένειά σου στό βουνό, ὁ
Κύριος θά καταστρέψει τήν πόλη γιατί ἡ διαφθορά εἶναι πολύ μεγάλη καί οἱ
ἄνθρωποι τά ἔβαλαν μέ τόν Θεό. Φύγετε καί μή γυρίσετε πίσω τό κεφάλι σας γιά νά
κοιτάξετε». Στή συνέχεια ὁ Θεός, ἀφοῦ ἔφυγαν, ἔριξε θειάφι καί φωτιά καί
κατέστρεψε αὐτές τίς πέντε πόλεις. Ἡ γυναίκα τοῦ Λώτ, ὅμως, δέν ἔκανε ὑπακοή
στόν Θεό, γύρισε πίσω -ἀπό περιέργεια φαίνεται- καί ἔγινε στήλη ἅλατος. Ὁ Λώτ,
πού ἦταν δίπλα στήν γυναίκα του, δέν γύρισε νά δεῖ τί ἔγινε ἡ γυναίκα του. Ἄν γύριζε
νά δεῖ, θά γινόταν κι αὐτός στήλη ἅλατος, θά παρήκοε τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι
σώθηκε ὁ Λώτ.

Ὁ Ἁβραάμ συνέχισε τήν ζωή του καί μία μέρα ὁ Θεός θέλησε νά δοκιμάσει τήν
πίστη τοῦ Ἀβραάμ, νά δεῖ ἄν πράγματι δηλαδή ὁ Ἀβραάμ ὑπακούει σ’ αὐτά πού τοῦ
λέει ὁ Θεός. Τοῦ λέει λοιπόν: «Ἀβραάμ, πάρε τόν ἀγαπημένο σου γιό καί πήγαινε νά
τόν θυσιάσεις στό βουνό, πού θά σοῦ πῶ»62. Ὁ Ἀβραάμ δέν ὀλιγοπίστησε, δέν ἔβαλε
λογισμούς νά πεῖ, τί λέει τώρα ὁ Θεός; Ἀφοῦ μοῦ ἔχει πεῖ ὅτι ἐγώ θά γίνω πατέρας
πολλῶν λαῶν. Ἕνα παιδί μοῦ ἔδωσε ὡς τώρα καί τώρα μοῦ λέει νά τό θυσιάσω κι
αὐτό στόν Θεό; Πῶς θά γίνει μετά νά γίνω Πατέρας πολλῶν ἐθνῶν;… Δέν ἔβαλε
τέτοιους λογισμούς. Ἀλλά τί ἔκανε; Τήν ἄλλη μέρα ἔκοψε ξύλα καί ξεκίνησε μέ τόν
Ἰσαάκ, τό παιδί του, καί τούς δύο ὑπηρέτες πού εἶχε, γιά τό βουνό. Ὅταν εἶδε τό
μέρος, πού τοῦ εἶχε πεῖ ὁ Κύριος, εἶπε στούς ὑπηρέτες «Καθίστε ἐδῶ μέ τό
γαϊδουράκι καί ἐγώ μέ τόν Ἰσαάκ θά πᾶμε νά προσκυνήσουμε τόν Θεό καί θά
ἐπιστρέψουμε. Φορτώθηκε τά ξύλα ὁ Ἰσαάκ, πῆρε ὁ Ἀβραάμ τό μαχαίρι του καί
ἔφυγαν. Λέει ὁ Ἰσαάκ στόν Ἀβραάμ «Πατέρα τά ξύλα γιά τήν θυσία τά ἔχουμε, ποῦ
εἶναι, ὅμως, τό πρόβατο;». Τότε οἱ ἄνθρωποι ἔκαναν τέτοιες θυσίες στόν Θεό.
Σφάζανε ἕνα ζῶο καί μετά τό βάζανε στήν φωτιά καί τό καίγανε ὡς προσφορά στόν
Θεό. Καί ὁ Ἀβραάμ ἀπαντάει στόν Ἰσαάκ «Ὁ Θεός παιδί μου, θά φροντίσει γιά τό
πρόβατο, θά μᾶς δώσει Ἐκεῖνος»! Ἔφτασαν στόν τόπο. Ὁ Ἀβραάμ ἔβαλε τά ξύλα
καί πάνω ἔδεσε τόν Ἰσαάκ. Ἅπλωσε τό χέρι καί πῆρε τό μαχαίρι γιά νά σφάξει τό
παιδί του, ὅπως τοῦ εἶχε πεῖ ὁ Θεός. Τότε ἀκούστηκε φωνή ἀπό τόν οὐρανό, ἄγγελος
Κυρίου, «Ἀβραάμ μήν ἁπλώσεις τό χέρι σου στό παιδί σου. Τώρα γνώρισα ὅτι ἐσύ
φοβᾶσαι τόν Θεό», δηλαδή σέβεσαι τόν Θεό. Πιστεύεις στόν Θεό καί δέν Τοῦ
ἀρνήθηκες οὔτε τόν ἀγαπημένο σου υἱό. Σήκωσε τότε τό βλέμμα του ὁ Ἀβραάμ καί
62

87
εἶδε ἕνα κριάρι πού τά κέρατά του εἶχαν πιαστεῖ σ’ ἕναν θάμνο. Ἔπιασε τό κριάρι καί
θυσίασε αὐτό ἀντί γιά τόν γιό του τόν Ἰσαάκ. Ἔπειτα γύρισαν στούς δούλους καί
ἐπέστρεψαν στό σπίτι.

Ἔτσι ἀποδείχτηκε ὅτι ὁ Ἀβραάμ σέβεται τόν Θεό, ὁ Ἀβραάμ πιστεύει στόν Θεό καί
δέν δίστασε νά θυσιάσει ἀκόμα καί τόν μονάκριβο γιό του. Καί ξέρετε ὁ Ἰσαάκ εἶναι
προτύπωση τοῦ Χριστοῦ μας. Ὅπως ὁ Ἰσαάκ παραλίγο θά θυσιαζόταν, θυσιάστηκε
οὐσιαστικά, ἔτσι καί ὁ Χριστός μας θυσιάστηκε γιά τήν σωτηρία ὅλου τοῦ κόσμου.
Τώρα ἀπό ὅλα αὐτά πού εἴπαμε, τί δίδαγμα μποροῦμε νά βγάλουμε; Εἴπαμε ὅτι ὁ
Ἀβραάμ ἦταν πραγματικά πιστός, ἦταν πραγματικά ὑπάκουος. Ἐμεῖς τί πρέπει νά
κάνουμε;

- Νά εἴμαστε πιστοί..
Νά εἴμαστε κι ἐμεῖς πιστοί σάν τόν Ἀβραάμ. Δέν μοῦ λέτε, τί σημαίνει νά εἴμαστε
πιστοί; Ἔτσι ἁπλῶς νά λέμε ὅτι ὑπάρχει Θεός; Πῶς φαίνεται, ὅτι εἴμαστε πιστοί;
Ἔτσι ἁπλῶς νά πιστεύουμε ὅτι ὑπάρχει ὁ Θεός; Τί λέτε;
- Νά κάνουμε τίς ἐντολές.
Νά κάνουμε τίς ἐντολές Του, νά τηροῦμε τίς ἐντολές Του, νά ζοῦμε σύμφωνα μέ
αὐτά πού λέει, ὅπως ἔκανε ὁ Ἀβραάμ. Ὅ,τι τοῦ εἶπε ὁ Θεός, τό ἔκανε. Ἐνῶ ἦταν
γέρος, τοῦ εἶπε σήκω, ἄφησε τό σπίτι σου καί πήγαινε ἐκεῖ πού θά σοῦ πῶ καί δέν
τοῦ εἶπε στήν ἀρχή ποῦ νά πάει… στό ἄγνωστο! Ποιός τό κάνει σήμερα; Ὁ Ἀβραάμ,
ὅμως, σκέφτηκε ὅτι τό εἶπε ὀ Θεός. Καί ἀφοῦ τό εἶπε ὁ Θεός, θά φροντίσει ὁ Θεός
καί τά ὑπόλοιπα καί ἄς εἶμαι γέρος, θά μέ φροντίσει. Καί τόν φρόντισε ὁ Θεός. Μετά
τοῦ λέει, θά σοῦ δώσω παιδί. Τό πίστεψε ὁ Ἀβραάμ. Μά ἔγινε 99 χρονῶν καί δέν εἶχε
παιδί. Καί τοῦ λέει ὁ Θεός, τώρα θά κάνεις παιδί. Τό πίστεψε. Μετά τοῦ λέει, αὐτό τό
παιδί πού σοῦ ἔδωσα νά τό θυσιάσεις. Θά τό ἔκανε κι αὐτό ὁ Ἀβραάμ! Καί τελευταία
στιγμή ὁ ἄγγελος Κυρίου τόν σταμάτησε.
Ἔτσι φαίνεται ὅτι εἴμαστε πιστοί, παιδιά, ἔ; Νά κάνουμε πράγματα πού εἶναι πέρα
ἀπό τή λογική, πάνω ἀπό τή λογική, πού δέν εἶναι, θά λέγαμε, σύμφωνα μέ τήν
ἀνθρώπινη λογική. Ὄχι ὅτι εἶναι παράλογα καί τρελά, ἀλλά εἶναι πάνω ἀπό τή
λογική, φτάνουν στήν περιοχή τοῦ Θεοῦ, τοῦ ὑπερφυσικοῦ, τοῦ θαύματος.
Αὐτό λοιπόν νά κρατήσουμε, νά εἴμαστε πιστοί καί ὑπάκουοι στίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ.
Ἐλᾶτε οἱ μικροί νά πάρετε εἰκονίτσα καί νά ποῦμε καί δυό λόγια μέ τούς μεγάλους.
Εἶναι ἡ εἰκόνα τῆς φιλοξενίας τοῦ Ἀβραάμ, πού ἔχει ἐπικρατήσει μ’ αὐτόν τόν τρόπο
νά εἰκονογραφοῦμε τήν Ἁγία Τριάδα.
Σήμερα, παιδιά, τί λέτε, πιστεύουμε στόν Θεό; Τό ἔχετε ἀναρωτηθεῖ; Εἴμαστε ἄραγε
πιστοί;

Ἄς τό ποῦμε λίγο πιό βαθιά. Τί σημαίνει πιστός; Τί σημαίνει πιστεύω στόν Θεό;
- Ἐμπιστεύομαι.
Ἔτσι. Πιστεύω θά πεῖ ἐμπιστεύομαι, δηλαδή Τόν παίρνω ὡς ὁδηγό. Καί δέν λέω: Τί
λέει ἡ ἐπιστήμη; Τί λέει ἡ κοινωνία; Τί λέει ἡ τηλεόραση; Τί λένε οἱ φίλες μου; Τί
λέει ἡ μάνα μου; Τί κάνουν οἱ πολλοί;.. Δέν παίρνω αὐτό ὡς ὁδηγό στήν ζωή μου,

88
ἀλλά τί; Τί λέει ὁ Θεός. Τί λέει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ. Πρίν κάνω κάτι, πρίν πῶ κάτι,
σκέφτομαι αὐτό; Τότε εἶμαι πραγματικά πιστός. Μά θά πεῖτε: Ἄν ὅλοι σήμερα
κάνουν τά ἀντίθετα; Ἤ αὔριο; Καί μένα μέ θεωροῦν τρελή; Τί θά κάνουμε τότε; Θά
πῶ «Χριστέ μου συγχώρεσέ με νά κάνω κι ἐγώ ὅ,τι κάνουν οἱ πολλοί, γιατί ἀλλιῶς
θά μείνω μόνη μου»; Ἤ θά πῶ «Ἄς κάνουν ὅπως νομίζουν, ἐγώ θά κάνω αὐτό πού
λέει ὁ Χριστός»;

- Θά κάνουμε αὐτό πού λέει ὁ Χριστός.

Ἔτσι! Κι ἄς εἴμαστε καί μόνοι μας παιδιά. Νά ἔχουμε συνέπεια στήν πίστη. Βλέπετε
ὁ Ἀβραάμ εἶχε συνέπεια, πίστευε πραγματικά. Σκεφτεῖτε τώρα ἕνας γέρος ἄνθρωπος
νά σηκώνεται νά ἀφήνει τό σπίτι του καί νά μήν ξέρει καί ποῦ θά πάει. Οἱ ἄλλοι πού
θά τό ἔμαθαν, θά τοῦ λέγανε: Τρελός εἶσαι; Ἔτσι δέν θά τοῦ λέγανε; Τρελάθηκες;
Κουβαλᾶς τή γυναίκα σου, τά πράγματά σου, τήν περιουσία σου ὅλη στό ἄγνωστο;
Ποιός Θεός σοῦ ἐμφανίστηκε; Τί εἶναι αὐτά πού λές; Μήπως εἶδες καμιά φαντασία,
κανένα ὄνειρο; Τέτοια θά τοῦ λέγανε τοῦ Ἀβραάμ. Ἐκεῖνος τίποτα, ἀνένδοτος. Μοῦ
μίλησε ὁ Θεός. Ἐγώ θά κάνω αὐτό πού λέει ὁ Θεός.
Ἔτσι λένε καί σήμερα. Τί, τρελός εἶσαι; Ἀκόμα πᾶς στό κατηχητικό; Ἀκόμα πᾶς
στήν Ἐκκλησία… μέ τούς παπάδες;.. Χάζεψες; Ζῆσε τή ζωή σου, ὅπως κάνουν ὅλοι.
Αὐτά δέν λένε συνέχεια; Θά πεῖς: Ὄχι, ἐγώ θά κάνω αὐτά πού λέει ὁ Θεός, θά πάω
ἐκεῖ πού λέει ὁ Θεός καί ἄς μή πάει κανένας ἄλλος, ἐγώ θά πάω, θά κάνω τήν
ὑπακοή μου στόν Θεό. Ἑπομένως πιστεύω στόν Θεό, παιδιά, σημαίνει αὐτό.
Λέει κάπου ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος «πίστις, ἄνευ ἔργων, νεκρά ἐστι» 63. Μιά πίστη πού δέν
ἔχει ἔργα εἶναι νεκρή. Ποιά εἶναι ἡ πίστη πού δέν ἔχει ἔργα; Εἶναι ἡ πίστη ἡ
θεωρητική, ὅτι ἁπλῶς ὑπάρχει Θεός. Ξέρετε κανέναν πού ἔχει τέτοια νεκρή πίστη;
Πού πιστεύει ἁπλῶς ὅτι ὑπάρχει Θεός;
- Ὁ περισσότερος κόσμος.
Ὁ πιό πολύς κόσμος ἔτσι εἶναι. Νά σᾶς πῶ καί ἕναν πού τήν ἔχει σίγουρα αὐτή τήν
νεκρή πίστη; Ὁ διάβολος. Ὁ διάβολος πιστεύει στόν Θεό(!) ἀλλά δέν κάνει τά ἔργα
τῆς πίστεως. Δέν ζεῖ σύμφωνα μ’ αὐτά πού λέει ὁ Θεός. Πιστεύει ὅτι ὑπάρχει Θεός,
πιστεύει στήν Ἁγία Τριάδα, ὅτι ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος… γιατί τά ξέρει, τά ἔχει δεῖ,
ἀλλά δέν κάνει τίποτα ἀπό αὐτά πού λέει ὀ Θεός. Οὔτε ταπεινός εἶναι οὔτε βγάζει
τήν κακία ἀπό μέσα του οὔτε μετανοεῖ οὔτε ζητάει συγγνώμη ἀπό τόν Θεό.
Αὐτή ἡ πίστη, παιδιά, πού ἔχουν οἱ πιό πολλοί ἄνθρωποι σήμερα, εἶναι νεκρή πίστη.
Οἱ πιό πολλοί, ἅμα τούς ρωτήσεις, θά ποῦνε, ναί, ὑπάρχει ὁ Θεός. Τίποτα ἄλλο ὅμως.
Ἐγώ κάνω τήν ζωή μου, ὁ Θεός εἶναι κάπου μακριά πάνω στόν οὐρανό καί τίποτα
περισσότερο. Ὄχι, αὐτή ἡ πίστη εἶναι νεκρή.
Μπορεῖ ἕνας ἄνθρωπος μέ τέτοια πίστη νά σωθεῖ, νά πάει στόν Παράδεισο;
Δέν γίνεται, γιατί ἡ ζωή του δέν μοιάζει μέ τή ζωή τοῦ Χριστοῦ. Σώζεται αὐτός, πού
μοιάζει στόν Χριστό, πού ἑνώνεται μέ τόν Χριστό. Ἄν ἐσύ κάνεις τά ἀντίθετα ἀπό
αὐτά πού λέει ὁ Χριστός, δέν μπορεῖς νά μοιάσεις μέ τόν Χριστό, δέν μπορεῖς νά
ἑνωθεῖς μέ τόν Χριστό. Ὁ Χριστός δέν ἑνώνεται μαζί σου. Δέν μπορεῖ νά ἑνωθεῖ μέ
ἕναν ἄνθρωπο ἀκάθαρτο, μέ ἕναν νοῦ βρώμικο.
63

89
Ἄς κρατήσουμε, λοιπόν, αὐτό σήμερα παιδιά: Συνέπεια στήν πίστη, συνέπεια στά
πιστεύω μας, συνέπεια στήν χριστιανική ζωή. Ξέρετε ὅτι ὑπάρχουν ἅγιες κόρες,
γυναῖκες κ.λ.π. πού ἔδωσαν καί τή ζωή τους ἀκόμα γιά νά φυλαχτοῦν ἁγνές καί
καθαρές καί νά μήν ἀτιμαστοῦν, γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ; Δέν δίστασαν! Σοῦ λέει
καλύτερα νά χάσω τή ζωή μου παρά νά χάσω τήν τιμή μου καί τήν παρθενία μου καί
τήν Χάρη πού ἔχω ἀπό τόν Χριστό. Νά προτιμᾶμε καλύτερα νά πεθάνουμε παρά νά
προδώσουμε τόν Χριστό καί νά παραβοῦμε ἔστω καί μία ἐντολή Του. Νά πεῖς
καλύτερα νά πεθάνω παρά νά μήν τηρήσω αὐτά πού λέει ὁ Χριστός καί νά φανῶ
ἄπιστος στήν πράξη. Στήν θεωρία ἐμφανιζόμαστε ὡς πιστοί, ἀλλά στήν πράξη
εἴμαστε ἄπιστοι πολλές φορές. Καί ἐνῶ λέει ὁ Χριστός, μή λέτε ψέματα, ἐμεῖς λέμε,
ἔ, τώρα, γίνεται νά μήν ποῦμε ψέματα; Πῶς δέν γίνεται; Ἀφοῦ ὁ Χριστός τό λέει.
Ἀλλά βάζουμε τήν ἀνθρώπινη λογική, ὅπως ἔλεγε ἡ Σάρρα καί γέλασε… Γίνεται
τώρα ἐγώ 90 χρονῶν νά κάνω παιδί; Πῶς δέν γίνεται; Ἅμα θέλει ὁ Θεός, μπορεῖς νά
κάνεις.

Ἐρ. : Τότε δέν ὑπῆρχε περίπτωση νά τούς ξεγελάσει ὁ πονηρός;…

Ἀπ. : Ὑπῆρχε. Ἀλλά ὁ Ἀβραάμ, ἐπειδή ἀγαποῦσε τόν Θεό, ἦταν πολύ ταπεινός. Ὁ
διάβολος ξέρετε ποιούς ξεγελάει; Τούς ὑπερήφανους, αὐτούς πού ἔχουν μεγάλη ἰδέα
γιά τόν ἑαυτό τους. Τούς φτιάχνει ἕνα σκηνικό ὅτι τάχατες βλέπουν τόν Θεό,
βλέπουν τούς ἁγίους, βλέπουν τήν Παναγία, ἀλλά αὐτά ὅλα εἶναι φαντάσματα-
φαντασίες, δηλαδή δέν εἶναι πραγματικά. Λέει στήν Ἁγία Γραφή ὅτι
«μετασχηματίζεται ὁ διάβολος καί εἰς ἄγγελο φωτός» 64. Ἐνῶ δέν εἶναι ἄγγελος, εἶναι
διάβολος. Ἕνας πού εἶναι ταπεινός τό καταλαβαίνει. Ἕνας πού εἶναι ὑπερήφανος,
λέει «φυσικά… ποῦ θά ἐμφανιστεῖ ὁ ἄγγελος;… σέ μένα… τόσο καλός πού εἶμαι!».
Καί ἔτσι πέφτει στήν παγίδα τοῦ διαβόλου. Ὁ Ἀβραάμ δέν μποροῦσε νά πέσει, γιατί
ἦταν ταπεινός. Ἄν ὑπερηφανευόταν, θά ἔπεφτε κι αὐτός καί θά ξεγελιόταν ἀπό τόν
διάβολο.

Ἑπομένως κι ἐμεῖς νά προσέχουμε νά εἴμαστε ταπεινοί, παιδιά, γιά νά μή μᾶς

ξεγελάει ὁ διάβολος. Ἕνας ταπεινός μέ τό πού θά δεῖ κάτι, θά κάνει ἀμέσως τόν
σταυρό του. Ἄν εἶναι διάβολος αὐτό καί δέν εἶναι ὁ Χριστός, θά ἐξαφανιστεῖ
ἀμέσως. Δέν μπορεῖ νά ἀντέξει τόν σταυρό τοῦ Χριστοῦ. Κι ἐσεῖς πάντα, ὅταν ἔχετε
μία ἀμφιβολία, νά κάνετε τόν σταυρό σας. Ὁτιδήποτε κι ἄν δεῖτε κι ἄν ἀκούσετε, ἄν
εἶναι ἀπό τόν πονηρό, θά ἐξαφανιστεῖ. Δέν ἔχουμε νά φοβηθοῦμε τίποτα. Ὁ διάβολος
δέν ἔχει καμία δύναμη νά μᾶς πειράξει. Καί μπροστά στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ
διαλύεται. Πότε παίρνει δύναμη ὁ διάβολος; Ὅταν κάνουμε ἁμαρτίες καί δέν
μετανοοῦμε. Τότε παίρνει ἐξουσία πάνω μας, ὅταν ἔχουμε ἀνεξομολόγητες ἁμαρτίες.
Τότε μπορεῖ νά μᾶς πειράξει, ἀλλά πάλι ὁ Θεός τοῦ βάζει κάποια ὅρια. Μέχρι ἐκεῖ
πού κρίνει ὁ Θεός, τόν ἀφήνει νά μᾶς πειράξει. Πάλι γιά νά κερδίσουμε. Ἀκόμα καί
ἀπό τόν πειρασμό νά πάρουμε τό μήνυμα καί νά μετανοήσουμε.

64

90
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
https://hristospanagia3.blogspot.gr/
1 Γεν. 12, 1.
2 Γεν. 17, 5.
3 Γεν. 18, 3.
4 Γεν. 18, 13-14.
5 Γεν. 18, 27-32.
6 Γεν. 22, 2.
7 Ἰακ. 2, 17.
8 Β’Κορ. 11, 14.

91
 Ἡ Ἀγάπη οὐκ ἀσχημονεῖ
(Ομιλία σε νέους)

Θά ἀνοίξουμε τήν πρός Κορινθίους Α΄ ἐπιστολή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου στό

13ο Κεφάλαιο: «ἀδελφοί, ἡ ἀγάπη μακροθυμεῖ, χρηστεύεται, ἡ ἀγάπη οὐ ζηλοῖ, ἡ
ἀγάπη οὐ περπερεύεται, οὐ φυσιοῦται, οὐκ ἀσχημονεῖ, οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς, οὐ
παροξύνεται, οὐ λογίζεται τό κακόν, οὐ χαίρει ἐπί τῇ ἀδικίᾳ, συγχαίρει δέ τῇ
ἀληθείᾳ· πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει».

Ἡ ἀγάπη λέει μακροθυμεῖ, χρηστεύεται, δηλαδή εἶναι πάντοτε χρηστή, εἶναι πάντοτε
καλοσυνάτη. Πάντοτε ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει ἀγάπη εἶναι χρηστός, καλός, εἶναι ἀγαθός
καί εἶναι καί χρήσιμος, πραγματικά χρήσιμος στούς ἄλλους ἀνθρώπους. Ἡ ἀγάπη οὐ
ζηλοῖ. Δέν ζηλεύει ἡ ἀγάπη. Ἡ ἀγάπη οὐ περπερεύεται. Δέν κομπάζει, δέν
ὑπερηφανεύεται, δέν καυχιέται. Οὐ φυσιοῦται. Ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει ἀγάπη δέν ἔχει
φουσκωμένα τά μυαλά του. Φυσίωσις εἶναι αὐτό πού λέμε ἔχει πάρει ἀέρα τό κεφάλι
του, ἔχει ὑπερηφάνεια, ἔχει μεγάλη ἰδέα γιά τόν ἑαυτό του. Ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει
ἀληθινή ἀγάπη δέν ἔχει ὑπερηφάνεια. Οὐκ ἀσχημονεῖ. Ἡ ἀγάπη δέν ἀσχημονεῖ, δέν
κάνει ἄσχημα πράγματα. Οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς. Ἡ ἀληθινή ἀγάπη δέν ζητεῖ τά δικά της.
Δέν ζητάει ὁ ἄνθρωπος πού ἀγαπάει τό δικό του συμφέρον ἀλλά τό συμφέρον τοῦ
ἄλλου. Ἡ ἀγάπη οὐ παροξύνεται. Δέν παροργίζεται ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει ἀγάπη, δέν
φτάνει σέ παροξυσμό, δέν χάνει τόν ἔλεγχο τοῦ ἑαυτοῦ του. Οὐ λογίζεται τό κακόν.
Ἡ ἀγάπη δέν βάζει κακό λογισμό γιά τόν ἄλλον. Οὐ χαίρει ἐπί τῇ ἀδικίᾳ. Δέν
χαίρεται μέ τήν ἀδικία, ἀλλά συγχαίρει, πραγματικά χαίρεται μέ τή χαρά τοῦ ἄλλου
καί λυπᾶται μέ τή λύπη τοῦ ἄλλου. Πάντα στέγει. Στεγάζει τά πάντα. Πάντα πιστεύει,
πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει, αὐτός πού ἔχει ἀληθινή ἀγάπη.«Ἡ ἀγάπη οὐδέποτε
ἐκπίπτει». Ποτέ δέν ξεπέφτει ἡ ἀληθινή ἀγάπη. Μιά ἀγάπη πού στήν πορεία χάνεται,
δέν εἶναι ἀληθινή ἀγάπη. Βλέπουμε ὅλες αὐτές οἱ ἀγάπες πού κυκλοφοροῦν σήμερα
στόν κόσμο, δέν εἶναι ἀληθινές ἀγάπες, γιατί ἀκριβῶς ἐκπίπτουν, ξεπέφτουν. Βλέπεις
ἕνας ἄνθρωπος πού λέει ὅτι λατρεύει -κακῶς τό λέει κι αὐτό τό ρῆμα λατρεύει –
ἀγαπάει ὑπερβολικά τήν γυναίκα του, τήν ἄλλη ὥρα μπορεῖ νά τή χωρίσει ἤ μπορεῖ
καί νά τή σκοτώσει ἀκόμα. Γιατί αὐτό; Γιατί ἡ ἀγάπη ἡ ἀληθινή, παιδιά, εἶναι καρπός
τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, εἶναι στοιχεῖο τοῦ καρποῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Λέει κάπου
ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὅτι «ὁ καρπός τοῦ Πνεύματός ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη,
μακροθυμία» (Γαλ. 5,22) καί ὅλα τά ὑπόλοιπα καλά, τά ὁποῖα ἀπαριθμεῖ ἐκεῖ ὁ
Ἀπόστολος, εἶναι στοιχεῖα τοῦ καρποῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δηλαδή εἶναι προϊόντα,
πηγάζουν ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἕνας δηλαδή πού θέλει νά ἔχει ἀληθινή ἀγάπη, θά
πρέπει νά ἔχει τό Ἅγιο Πνεῦμα μέσα του. Ἀλλά θυμάστε χθές πού εἴπαμε:

– Πῶς μποροῦμε νά ἔχουμε μέσα μας τόν Θεό; Πότε ἔρχεται ὁ Θεός καί μένει μέσα
μας;
Ὅταν Τόν ἀγαπήσουμε. Γιατί λέει «ἐκεῖνος εἶναι πού Μέ ἀγαπάει, πού τηρεῖ τίς
ἐντολές Μου» καί τότε λέει ὁ Κύριος «ὁ Πατήρ Μου θά τόν ἀγαπήσει καί Ἐγώ θά
τόν ἀγαπήσω καί θά ἔρθουμε καί θά μείνουμε μέσα του» (Ἰω. 14,23). Καί τό Ἅγιο

92
Πνεῦμα φυσικά. Ὅπου εἶναι ὁ Πατέρας καί ὁ Υἱός εἶναι καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Καί
ὅταν ἔχουμε τό Ἅγιο Πνεῦμα, τότε ἔχουμε καί τήν ἀληθινή ἀγάπη. Λέγαμε πώς
ὑπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις.
– Γιά νά ἔρθει ὁ Θεός μέσα μας τί χρειάζεται, θυμάστε; Πότε ὁ Θεός δέν μπορεῖ νά
ἔρθει καί νά ἑνωθεῖ μαζί μας;
Ὅταν δέν ὑπάρχει μέσα μας καθαρότητα, ὅταν ὑπάρχει βρωμιά. Λέει ἕνας ἅγιος, ὁ
Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, αὐτό εἶναι ἀδύνατο γιά τόν Θεό. Ποιό; Νά ἑνωθεῖ μέ
ἕναν νοῦ βρώμικο, μέ ἕναν νοῦ ἀκάθαρτο. Καί ὅταν λέει νοῦ, νά τό ποῦμε ἁπλά, γιά
νά τό καταλάβουμε, ἐννοεῖ τήν ψυχή. Ὁ νοῦς εἶναι ἡ σπουδαιότερη δύναμη τῆς
ψυχῆς πού ἔχει ὁ ἄνθρωπος, ἀλλά μποροῦμε νά ποῦμε καί ὅλη ἡ ψυχή. Γιά νά ἑνωθεῖ
ὁ νοῦς μέ τόν Θεό, γιά νά ἔρθει ὁ Θεός νά μπεῖ μέσα στήν ψυχή μας, χρειάζεται
καθαρότητα καί γιά νά γίνει καθαρός ὁ ἄνθρωπος χρειάζεται νά κάνει ἐκεῖνα τά τρία
βήματα, τά τρία α΄. Ποιός τά θυμᾶται τά τρία α΄;

– «Ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι»
(Μαρκ. 8,34).

Δηλαδή ὁ ἄνθρωπος θά πρέπει νά ἀρνηθεῖ τό θέλημά του. Γιατί αὐτό πού κατεξοχήν
βρωμίζει τόν ἄνθρωπο εἶναι τό ὅτι κάνει τά δικά του θελήματα, ὅτι ἔχει δικό του
θέλημα, ὅτι πιστεύει στόν λογισμό του, ἄρα εἶναι ὑπερήφανος. Ἡ πιό μεγάλη
ἀκαθαρσία στόν ἄνθρωπο εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια. Εἶναι, αὐτό πού λέει ἐδῶ ὁ
Ἀπόστολος, ἡ φυσίωση. Φυσίωση… ἔχει φουσκώσει τό μυαλό τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τά
πολλά μπράβο – μπράβο πού ἀκούει ἀπό γονεῖς πολλές φορές, ἀπό συγγενεῖς, ἀπό τό
σχολεῖο καί ἀπό τόν ἑαυτό του! Ἔρχεται ὁ κακός ἑαυτός μας καί μᾶς λέει «μπράβο..
τί καλή πού εἶσαι..». Αὐτοθαυμάζεται, αὐτοϋψώνεται καί γίνεται πολύ βρώμικος ὁ
ἄνθρωπος. Αὐτός ὁ βρώμικος, ὁ ὑπερήφανος ἄνθρωπος, μετά ἀσχημονεῖ, κάνει
ἄσχημα πράγματα. Ὑπάρχουν παιδιά στό σχολεῖο πού παίρνουν τό θρανίο καί τό
σπάζουν ἄς ποῦμε. Εἶναι ὡραῖο πράγμα αὐτό; Γιατί τό σπᾶς τό θρανίο; Χτυπᾶνε τήν
πόρτα…. τήν σπάζουν τήν πόρτα. Παίρνουν ἕνα κουτί μπογιά καί βάφουν καί
λερώνουν τούς τοίχους. Οὐκ ἀσχημονεῖ, λέει, ἡ ἀληθινή ἀγἀπη. Ἕνα παιδί πού
φτάνει καί κάνει αὐτά τά πράγματα σημαίνει πώς δέν ἐκτιμάει, δέν ἀγαπάει οὔτε τόν
Θεό οὔτε τά δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Γιατί ὅλα τά πράγματα, ἀκόμα κι αὐτά πού
φτιάχνει ὁ ἄνθρωπος, ἀπό τόν Θεό εἶναι φτιαγμένα. Ὁ Θεός φωτίζει τόν ἄνθρωπο καί
τά φτιάχνει.

– Γιατί λοιπόν ἐσύ δέν τά σέβεσαι; Γιατί δέν τά ἐκτιμᾶς;

Κι ἄν δέν ἐκτιμᾶς τά πράγματα πόσο μᾶλλον δέν θά ἐκτιμήσεις καί τούς ἀνθρώπους.
Καί τό βλέπουμε αὐτό, ἔ; Πῶς φέρονται οἱ ὑπερήφανοι ἄνθρωποι, μέ τί ἀναίδεια, μέ
τί ἀδιαντροπιά καί στούς μεγαλύτερους. Ἐνῶ τό Πνεῦμα τό Ἅγιο τί λέει; «Τίμα τόν
πατέρα καί τήν μητέρα σου» (Ἐξ. 20,12). Νά τιμᾶς τούς γονεῖς σου, νά τιμᾶς τούς
μεγαλύτερους. Μετά λέει, νά ὑπακούετε στούς Πνευματικούς σας πατέρες, «νά
πείθεσθε καί νά ὑπακούετε» (Ἑβρ. 13,17). Σήμερα βλέπουμε μιά τρομερή
θρασύτητα, ἰδίως στά νέα παιδιά. Νομίζουν ὅτι ὅλα εἶναι δεδομένα, ὅτι εἶναι

93
ὑποχρεωμένοι οἱ ἄλλοι νά τούς τά δίνουν ὅλα, ὅτι οἱ γονεῖς εἶναι ὑποχρεωμένοι νά
δουλεύουνε καί αὐτοί νά ἀπολαμβάνουν. Νά μήν κάνουν τίποτε καί νά βρίζουν
κιόλας τούς γονεῖς ἤ νά κάνουν κριτική «αὐτό δέν μ’ ἀρέσει, αὐτό δέν εἶναι καλό…
γιατί δέν μοῦ φέρνεις τό νερό στό κρεβάτι μου;… γιατί εἶναι τό φαγητό κρύο;..».
Ἀπαιτήσεις, ἀπαιτήσεις, ἀπαιτήσεις. Αὐτός εἶναι ὁ βρώμικος ἄνθρωπος, παιδιά, ὁ
ἄνθρωπος ὁ ὑπερήφανος.

Εἶναι ἀναγκαῖο λοιπόν, νά κάνουμε αὐτά τά τρία βήματα. Ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν, νά

ἀρνηθοῦμε τό θέλημά μας, τό σπουδαιότερο πράγμα, δηλαδή νά ἀρνηθοῦμε
οὐσιαστικά τόν ἐγωισμό μας, αὐτό πού λέει ἐδῶ ὁ Ἀπόστολος τήν φυσίωση. Δέν
μποροῦμε νά ἔχουμε τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, ὁπότε δέν μποροῦμε νά ἔχουμε τήν ἀληθινή
ἀγάπη. Κι ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος, πού δέν ἀγαπάει ἀληθινά, δέν μπορεῖ νά ἑνωθεῖ μέ
τόν Θεό, δέν μπορεῖ νά βρεῖ χαρά. Ὅπως ὅλοι αὐτοί οἱ ἐγωιστές πού ἔχουνε καί τό
ἀνάλογο ὕφος… τό παίζουνε μεγάλοι, σπουδαῖοι καί λένε ‘κοίταξε καλά, ποιός εἶμαι
ἐγώ.., ὅ,τι λέω ἐγώ θά γίνει’ καί ἔρχονται μέ ἀπαιτήσεις, μέ ἀναίδεια, νά ἐπιβάλλουν
τήν γνώμη τους στόν ἄλλο καί βρίζουν καί βλασφημοῦν καί κατακρίνουν τούς
πάντες καί τά πάντα, λές καί εἶναι οἱ κριτές τῆς οἰκουμένης…

Ἀλλά νά μήν ξεχνᾶμε τίς προϋποθέσεις γιά νά φτάσουμε σ’ αὐτή τήν ἀγάπη πού λέει
ὁ Ἀπόστολος, ὅτι χρειάζονται αὐτά τά τρία α΄: Ἀπάρνηση τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ἄρση τοῦ
σταυροῦ μας, δηλαδή νά πάρουμε ἀπόφαση νά σταυρώσουμε τόν κακό ἑαυτό μας, τίς
ἀδυναμίες μας, τά ἐλαττώματά μας, τά πάθη μας, τήν ὑπερηφάνειά μας, τόν ἐγωισμό
μας, τό θέλημά μας. Θέλω, θέλω, θέλω… Πολλές φορές τό λέω, πώς δέν φταῖνε τά
παιδιά, φταῖνε οἱ μεγάλοι πού κάνουν λάθος ἀγωγή. Κάνουν λάθος ἀγωγή οἱ
μεγάλοι στά παιδιά καί τά μαθαίνουν νά θέλουν. Ἐνῶ στήν Ἐκκλησία μαθαίνουμε νά
μή θέλουμε. Νά μή θέλουμε τίποτα δικό μας, ἀλλά νά θέλουμε ὅ,τι θέλει ὁ Χριστός.
Αὐτό πού μᾶς εἶπε ὁ Χριστός μας στό Πάτερ ἡμῶν: γενηθήτω… τί λέει μετά;
– Τό θέλημά Σου.
Τό θέλημά Σου λέει. Δέν λέει τό θέλημά μου. Νά λέμε Πατέρα, νά γίνει τό θέλημά
μου, νά γίνει αὐτό πού θέλω… Ἀλλά τί μᾶς λέει νά λέμε;
– Γενηθήτω τό θέλημά Σου.
Ἔτσι. Νά γίνει τό δικό Σου θέλημα, λέμε στόν Θεό. Πού σημαίνει ὅτι ἐγώ δέν ἔχω
δικό μου θέλημα. Παρακαλάω τόν Θεό στή ζωή μου, σέ ὁτιδήποτε, νά γίνεται τό
θέλημα τοῦ Θεοῦ. Καταλάβατε; Ὄχι νά λέω, Θεέ μου, ἐγώ θέλω.. ἐγώ θέλω.. κοίταξε
μή τυχόν καί δέν μοῦ τό κάνεις… μετά θά τά χαλάσουμε… μετά ἐγώ δέν θά ξανάρθω
στήν Ἐκκλησία… δέν θά ξαναπάω στό κατηχητικό… δέν θά ξανανηστέψω… Καί τά
λένε αὐτά στούς γονεῖς, στούς καλούς γονεῖς, μερικά παιδιά. Τούς ἀπειλοῦν. Ἐγώ δέν
ξαναπάω στήν Ἐκκλησία… δέν ξαναπάω κατηχητικό…
– Εἶναι κατόρθωμα αὐτό πού λές; Ἤ ἀπειλεῖς τή μαμά καί τόν μπαμπά μ’ αὐτά τά
πράγματα;
Αὐτό εἶναι μεγάλη ὑπερηφάνεια, μεγάλος ἐγωισμός, μεγάλη ἰδέα ἔχουμε γιά τόν
ἑαυτό μας. Νομίζουμε ὅτι μποροῦμε νά τά βάλουμε καί μέ τόν Θεό. Θυμάστε οἱ
δαιμονισμένοι πού λέγανε «ἔα, τί ἦρθες νά μᾶς βασανίσεις πρό καιροῦ; (Ματθ. 8,29).

94
Θά λέγαμε, «ἄ, τί ἦρθες ἐδῶ νά μᾶς βασανίσεις…». Ἔτσι μιλάει ὁ διάβολος. Καί
ὅσοι ἔχουν ἀναίδεια, μιμοῦνται τόν διάβολο. Γι’ αὐτό, ὁ Ἅγιος Παΐσιος ἔλεγε, ἡ
ἀναίδεια εἶναι μιά μορφή βλασφημίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὁ ἀναιδής ἄνθρωπος
εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού βλασφημεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα, γι’ αὐτό καί δέν συγχωρεῖται αὐτή
ἡ ἁμαρτία. Γιατί ὁ ἀναιδής ἄνθρωπος, δύσκολα μετανοεῖ. Δέν μετανοεῖ. Αὐτός πού
βλασφημεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα, δέν μετανοεῖ.

Προσοχή λοιπόν παιδιά, νά θυμόμαστε τίς προϋποθέσεις, νά ἀπαρνηθοῦμε τό θέλημά

μας, νά ἄρουμε τόν σταυρό μας, νά ποῦμε: τί θέλει ὁ Χριστός; Νά ἀρχίσω νά τό
κάνω. Αὐτό θά πονέσει λίγο, θά μᾶς δυσκολέψει, θά κουραστοῦμε, θά ματώσουμε.
Γιατί, ὅταν ἀρχίζεις, ἔλεγε ἕνας Γέροντας, νά ξεριζώνεις τά πάθη σου, εἶναι σάν νά
τραβᾶς ἀπό τήν καρδιά σου τά ριζίδια τοῦ κακοῦ πού ὑπάρχει μέσα σου κι αὐτό
δημιουργεῖ πόνο. Πονάει ὁ ἄνθρωπος, ὅταν ξεριζώνει τά πάθη του. Ἀλλά μετά ξέρετε
τί ἐλευθερία νιώθει; Πολύ μεγάλη ἐλευθερία! Καί φτάνει τότε σ’ αὐτά πού λέει ἐδῶ ὁ
Ἀπόστολος Παῦλος, ἀφοῦ ἀπαρνηθεῖ τόν ἑαυτό του καί ἄρει τόν σταυρό του καί
ἀκολουθήσει τόν Χριστό.

Αὐτή ἡ ἄρση τοῦ σταυροῦ ἔχει καί μία ἄλλη διάσταση. Τό εἴπαμε, νά εἴμαστε
ἀποφασισμένοι καί νά πεθάνουμε ἀκόμα, προκειμένου νά μήν ἁμαρτήσουμε,
προκειμένου νά μήν στενοχωρήσουμε τόν Χριστό, προκειμένου νά μήν ἀρνηθοῦμε
τόν Χριστό. Γιατί ἀρνοῦμαι τόν Χριστό δέν σημαίνει μόνο νά ἔρθει ἕνας ἐδῶ μ’ ἕνα
αὐτόματο καί νά μᾶς πεῖ ‘κοιτάξτε, ἄν δέν πατήσετε τίς εἰκόνες, ἐγώ θά σᾶς
σκοτώσω ὅλους’ καί νά ποῦμε, ὄχι δέν τό κάνουμε αὐτό, σκότωσέ μας. Ἐντάξει κι
αὐτό εἶναι ἄρνηση Χριστοῦ νά πατήσεις τίς εἰκόνες, νά βλασφημήσεις τόν Χριστό,
νά πεῖς δέν πιστεύω στόν Χριστό. Ἀλλά ἄρνηση Χριστοῦ, παιδιά, εἶναι καί ἡ
ἀναίδεια. ἌρνησηΧριστοῦ εἶναι καί νά μήν σέβεσαι τούς μεγαλύτερους.
ἌρνησηΧριστοῦ εἶναι καί τό νά μήν σέβεσαι τά πράγματα. Μοῦ λέγανε γιά ἕνα
φροντιστήριο πού εἶχε ἡ Ἐκκλησία ἐδῶ στήν Ἔδεσσα καί τά παιδιά τό κατέστρεψαν.
Πηγαίνανε δωρεάν τά παιδιά στό κοινωνικό αὐτό φροντιστήριο πού τό ἔκανε ἡ
Ἐκκλησία καί κατέστρεψαν τά θρανία.. τό κτίριο ἄχρηστο.. Μά τί εἶναι αὐτό τό
πράγμα; Δέν εἶναι αὐτό ἀναίδεια; Δέν εἶναι αὐτό ἀσχημοσύνη; Τί εἶναι αὐτό;
Σημαίνει πώς δέν ἐκτιμᾶνε τίποτε. Σοῦ προσφέρεται ὁ ἄλλος καί δωρεάν καί ἐσύ νά
τά καταστρέφεις..;

Λοιπόν, ἡ ἀγάπη οὐκ ἀσχημονεῖ. Νά τό θυμάστε αὐτό, δέν ἀσχημονεῖ. Πρέπει νά

στεκόμασε μέ πολύ σεβασμό καί στά πράγματα. Πολύ περισσότερο στά πρόσωπα,
στούς μεγαλύτερους καί στούς συνομηλίκους μας. Βλέπετε πῶς μιλᾶνε μεταξύ τους
τά παιδιά… Δέν λένε ‘βρέ, φίλε’.. Ξέρετε τί λένε… μιά βρώμικη λέξη καί ἀποκαλοῦν
τόν ἄλλον μέ αἰσχρότατα ἐπίθετα καί χαρακτηρισμούς. Δέν σεβόμαστε τόν ἄλλον ὡς
εἰκόνα Θεοῦ.

95
– Μπορεῖς ἔτσι νά πεῖς τόν Χριστό;
Οὔτε βλάκα δέν μπορεῖς νά πεῖς τόν ἄλλον. Ἡ Ἁγία Γραφή τί λέει; «Ἅμα πεῖς τόν
ἄλλον βλάκα, πᾶς στήν κόλαση» (Ματθ. 5,22). Θά πεῖς μέ ἕνα «βλάκα»; Ναί, γιατί ὁ
ἄλλος εἶναι εἰκόνα Θεοῦ. Βλέπετε πῶς φαίνεται, ἄν ἔχουμε ἀγάπη ἤ ὄχι; Ἄν ἔχουμε
ταπείνωση ἤ ὄχι; Γιατί ὅλα αὐτά πᾶνε πακέτο, ὅλα αὐτά πᾶνε μαζί.
«Ἀδελφοί», λοιπόν, «ἡ ἀγάπη μακροθυμεῖ, χρηστεύεται, ἡ ἀγάπη οὐ ζηλοῖ, ἡ ἀγάπη
οὐ περπερεύεται, οὐ φυσιοῦται». Ἀλλά πῶς θά τά καταφέρεις ὅλα αὐτά, ὅταν ἔχεις
θέλημα; Ὅταν δέν ἔχεις πάρει ἀπόφαση νά σταυρώσεις τόν ἑαυτό σου, νά νικήσεις
τά πάθη σου, τήν ὑπερηφάνειά σου, ὅταν δέν ἔχεις πάρει ἀπόφαση νά πεθάνεις
ἀκόμα, γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ; Τί νά πεθάνουμε…; Ἐδῶ δέν θέλουμε νἀ ἀρνηθοῦμε
μιά μικρή μας ξεκούραση καί ἀμέσως μόλις μᾶς δυσκολέψει κάτι, ἀρχίζουμε καί
γκρινιάζουμε καί τά βάζουμε μέ τή μαμά μας, μέ τό μπαμπά μας… Λές κι αὐτοί εἶναι
ὑπηρέτες μας καί μᾶς κάνουν ὅ,τι θέλουμε καί ἐμεῖς σάν μαχαραγιάδες
ἀπολαμβάνουμε.

– Ξέρετε πόσα παιδιά ἀπό 8-9 χρονῶν δουλεύουνε μέ πάρα πολύ σκληρές συνθῆκες;
Ἐμεῖς δέν τό ἔχουμε περάσει αὐτό τά τελευταῖα χρόνια. Παλιά στήν πατρίδα μας δέν
ἦταν ἔτσι. Τά παιδιά ἀπό πολύ μικρά πηγαίνανε καί βοηθοῦσαν τόν πατέρα στό
χωράφι καί ἐκτιμοῦσαν μερικά πράγματα. Ὅ,τι ἔρχεται στό σπίτι, δέν ἔρχεται ἔτσι,
χωρίς κόπο, χωρίς μόχθο. Ὅλα ἔχουν κόπο καί πρέπει μέ πολύ σεβασμό νά τά
ἀντιμετωπίζουμε.

Ἡ ἀγάπη, λοιπόν, χρηστεύεται, ἡ ἀγάπη οὐ φυσιοῦται, οὐκ ἀσχημονεῖ. Δέν

ἀσχημονεῖ ποτέ. «Ὅσα καλά», λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος κάπου ἀλλοῦ, «ὅσα σεμνά,
ὅσα εὔφημα, ὅσα ἁγνά, αὐτά κι ἐσεῖς νά ἐγκολπώνεστε, αὐτά νά υἱοθετεῖτε» (Φιλ.
4,8). Ὅ,τι εἶναι καλό, ὅ,τι εἶναι εὐγενικό, ὅ.τι εἶναι ὡραῖο, αὐτό τό υἱοθετεῖ ὁ
χριστιανός. Ἀλλά ὄχι αὐτά πού λέει ὁ κόσμος, τά κοσμικά καλά καί ὡραῖα, ἀλλά τά
καλά καί ὡραῖα τοῦ Θεοῦ.

Ἡ ἀγάπη οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς. Κι αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό.

Προσέξτε παιδιά, ἡ ἀληθινή ἀγάπη εἶναι ἀνιδιοτελής. Δηλαδή τί; Ὄχι μόνο δέν ἔχει
ἀναίδεια ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει ἀγάπη, δέν ἔχει ἀπαίτηση… καμιά ἀπαίτηση! Ὁ
χριστιανός, νά ξέρετε, δέν ἀπαιτεῖ τίποτε ἀπό κανέναν, δέν ζητάει τίποτα ἀπό
κανέναν. Αὐτός εἶναι ὁ ἀληθινός χριστιανός. Μόνο δίνει. Μόνο δίνει καί προσέξτε τί
λέει ἐδῶ: δίνει χωρίς νά ζητάει ἀνταπόδοση. Αὐτό σημαίνει ἡ ἀγάπη οὐ ζητεῖ τά
ἑαυτῆς. Ἐμεῖς, πολλές φορές, κάποια παιδιά καί κάποιοι μεγάλοι, ὄχι μόνο δέν
δίνουμε ἀλλά καί ἀπαιτοῦμε ἀπό τούς ἄλλους. Τό θεωροῦμε καί δικαίωμα… καί
λένε, τά ἀνθρώπινα δικαιώματα… νά μοῦ ἀναγνωρίσεις τά δικαιώματά μου…

– Ναί, ἀλλά δέν ἔχεις καμιά ὑποχρέωση;

Ἔχεις… καί ὁ χριστιανός, ὅσο περισσότερο γίνεται χριστιανός, ἔλεγε ὁ Γέροντας
Παΐσιος, τόσο περισσότερο καταλαβαίνει ὅτι δέν ἔχει κανένα δικαίωμα καί ἔχει μόνο
ὑποχρεώσεις. Καί ἡ ὑποχρέωση πού ἔχουμε ὅλοι εἶναι ἡ ἀγάπη καί αὐτή τήν

96
ὑποχρέωση δέν μποροῦμε νά τήν ἐξοφλήσουμε ποτέ, εἶναι πάντοτε ἀνεξόφλητη.
Ὀφείλουμε πάντα νά ἀγαπᾶμε καί νά μή ζητᾶμε ἀνταπόδοση στήν ἀγάπη μας.
Βλέπετε, αὐτές οἱ ἀγάπες πού κυκλοφοροῦν στόν κόσμο, ἀκόμα κι αὐτό πού λένε
ἔρωτας, φιλία, ζητάει ἀνταπόδοση. Δέν εἶναι σωστή ἀγάπη. Ρωτάει ἡ σύζυγος τόν
σύζυγο: – Μ’ ἀγαπᾶς; Λάθος ἐρώτηση! Ἡ σωστή ἐρώτηση εἶναι νά ρωτήσει: – Ἐγώ
τόν ἀγαπῶ; Νά μή ζητᾶμε, παιδιά, τήν ἀγάπη τῶν ἄλλων. Αὐτό εἶναι πολύ χαμερπές,
πολύ γύφτικο, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος. Νά ζητᾶς ἐσύ νά ἀγαπήσεις τόν ἄλλον.
Εἴδατε καί ὁ Χριστός μας δέν εἶπε: νά κάνετε ὅ,τι μπορεῖτε νά σᾶς ἀγαπήσουν οἱ
ἄλλοι. Τί λέει; Ἐσεῖς νά ἀγαπᾶτε, νά ἀγαπᾶτε ὁ ἕνας τόν ἄλλον. Μή ζητᾶτε νά σᾶς
ἀγαποῦν.
Σκόπιμα τά λέω ὅλα αὐτά, γιατί, ξέρετε, σήμερα κυκλοφορεῖ πολλή ψυχολογία, ἡ
ὁποία διδάσκει ἀκριβῶς τά ἀνάποδα ἀπό αὐτά πού λέει τό Εὐαγγέλιο.

– Οἱ ψυχολόγοι τί λένε;
Πρέπει νά ἀγαπᾶς τόν ἑαυτό σου, γιά νά εἶσαι καλά. Νά κοιτᾶς τόν ἑαυτό σου. Μά
ἀκριβῶς αὐτό εἶναι ὁ ἐγωισμός, αὐτό εἶναι ὑπερηφάνεια, αὐτό εἶναι ἡ φυσίωση. Αὐτό
σέ πάει στήν ἀναίδεια, αὐτό σέ πάει στίς ἀπαιτήσεις, αὐτό σέ κάνει αὐτοφυλακισμένο
ἄνθρωπο… μόνο μέ τόν ἐγωισμό σου… ἐγώ, ἐγώ, ἐγώ…
– Ξέρετε πῶς λένε οἱ κοινωνιολόγοι τήν σύγχρονη γενιά;
Ἡ γενιά τῶν τριῶν «ἐγώ». Ἐγώ, ἐγώ, ἐγώ… Τίποτα ἄλλο δέν ὑπάρχει γιά τήν
σύγχρονη γενιά, μόνο τό ἐγώ. Ἡ προηγούμενη γενιά ἤτανε ἡ γενιά τοῦ ἑνός «ἐγώ».
Τώρα ἔχουμε ἐξελιχθεῖ… πήγαμε στή γενιά τῶν τριῶν «ἐγώ». Γι’ αὐτό καί εἴμαστε
τόσο ἄρρωστοι, παιδιά. Γιατί, ὅσο ὁ ἄνθρωπος γίνεται ἐγωιστής, δηλαδή ὅσο
κλείνεται στόν ἑαυτό του, τόσο παθαίνει ψυχολογικά. Καί γι’ αὐτό ἡ σύγχρονη
ἀρρώστια, τό λένε οἱ ἐπιστήμονες -ἄν δέν ἔχει γίνει, θά γίνει πολύ γρήγορα- ἡ πιό
σπουδαία αἰτία ἀναπηρίας καί θανάτου, ξέρετε ποιά θά εἶναι στόν κόσμο; Ἡ
κατάθλιψη! Ἔχετε ἀκούσει γιά ἀνθρώπους πού ἔχουν κατάθλιψη; Ὁ ἄλλος ἔχει
κατάθλιψη… νέο παιδί ἔχει κατάθλιψη καί παίρνει χάπια…

– Ἀπό ποῦ πηγάζουν ὅλα αὐτά νομίζετε;

Ἀπό τόν ἐγωισμό, ἀπό τόν πολύ μεγάλο ἐγωισμό. Τό λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος καί
ὅλοι οἱ Ἅγιοι τό λένε. Γιατί ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι φτιαγμένος νά λειτουργεῖ ἔτσι, νά
κλείνεται στό ἐγώ του. Εἶναι φτιαγμένος νά ἀγαπάει καί νά ἀγαπάει ἀνιδιοτελῶς,
δηλαδή χωρίς νά ζητάει ἀνταπόδοση. Ὁ ἐγωιστής ὄχι μόνο δέν ἀγαπάει κανέναν
ἀλλά ἀπαιτεῖ ἀπό τόν ἄλλον νά τόν ἀγαπάει. Καί γκρινιάζει συνέχεια καί λέει «δέν μ’
ἀγαπάει κανένας, εἶμαι μόνος μου» καί ὅλο μυξοκλαίει. Τελείως ἀρρωστημένη
κατάσταση. Κι ὅμως, ἔρχεται ἡ ψυχολογία καί λέει: αὐτό πρέπει νά κάνεις, νά
ἀγαπᾶς τόν ἑαυτό σου. Γι’ αὐτό σᾶς λέω, μήν ἀκοῦτε τήν ψυχολογία, τά λέει ὅλα
ἀνάποδα. Ὅλα ἀνάποδα καί ἀντί νά θεραπεύει, ἀρρωσταίνει τούς ἀνθρώπους.
Ἀπόδειξη εἶναι ὅτι ὅσο πάει ὁ κόσμος καί χειροτερεύει. Ἄν λειτουργοῦσε ἡ
ψυχολογία θεραπευτικά, οἱ ἄνθρωποι θά γινόντουσαν ὑγιέστεροι. Ἔτσι δέν εἶναι;
Ὅλο καί πιό καταθλιμμένοι γίνονται οἱ ἄνθρωποι, γιατί ἀκοῦν δυστυχῶς αὐτές τίς
διδασκαλίες, τίς ὑποτίθεται ἐπιστημονικές. Ἀλλά ἡ ἐπιστήμη δέν λυτρώνει τόν

97
ἄνθρωπο, παιδιά. Νά τό θυμάστε αὐτό… Ἡ πίστη λυτρώνει τόν ἄνθρωπο, ὄχι ἡ
ἐπιστήμη.
– Τήν ἐπιστήμη ξέρετε ποιοί τήν προβάλουνε;
Οἱ μασόνοι. Οἱ μασόνοι ἔχουν κάνει θεό τήν ἐπιστήμη καί τό ἔχουν περάσει καί σέ
μᾶς.
– Ἡ ἐπιστήμη καί ἡ τεχνολογία ξέρετε ἀπό ποιούς ξεκίνησαν;
Ἀπό τόν Κάιν, πού σκότωσε τόν Ἄβελ. Οἱ ἀπόγονοι τοῦ Κάιν φτιάξανε τήν
τεχνολογία καί τήν ἐπιστήμη. Γι’ αὐτό δέν πρέπει νά λατρεύουμε τήν ἐπιστήμη καί
νά θεωροῦμε ὅτι ἡ ἐπιστήμη εἶναι τό πᾶν. Βέβαια κάποια πράγματα μποροῦμε νά τά
χρησιμοποιήσουμε, ἀλλά μέχρι ἐκεῖ. Δέν θά μᾶς λυτρώσει ἡ ἐπιστήμη οὔτε οἱ
γνώσεις, ἀλλά θά μᾶς σώσει ἡ πίστη στόν Χριστό. Ὁ Χριστός εἶναι πού λυτρώνει καί
θεραπεύει.

Ἡ ἀγάπη, λοιπόν, οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς. Αὐτά ὅλα, παιδιά, εἶναι συνταγές ὑγείας.
Θέλεις νά ἔχεις ὑγεία; Πρέπει νά ἔχεις αὐτή τήν ἀγάπη. Μιλάω γιά ψυχική ὑγεία…
καί γιά σωματική ὑγεία. Ἄν δέν ἔχεις αὐτή τήν ἀγάπη εἶσαι ψυχικά ἄρρωστος καί
σοῦ φταῖνε ὅλα καί κρίνεις τούς πάντες καί κατακρίνεις τούς πάντες καί κριτικάρεις
τά πάντα. Ἀκόμα καί ἐδῶ στό μοναστήρι θά ἔρθεις καί θά λές, ἄ, γιατί τό κάνουν
αὐτό ἔτσι;.. ἐγώ δέν συμφωνῶ. Τί θά πεῖ ὑπακοή; Τί θά πεῖ νά πάω νά πάρω εὐχή;
Ὄχι, δέν παίρνω εὐχή ἀπό κανέναν…
– Πηγαίνεις σ’ ἕνα σπίτι γιά νά μείνεις καί δέν θέλεις νά χαιρετίσεις τόν
οἰκοδεσπότη; Ἐπιτρέπεται; Δέν εἶναι ἀναίδεια αὐτό τό πράγμα; Δέν εἶναι
ὑπερηφάνεια;
Ἡ ἀγάπη, οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς. Ἡ ἀγάπη οὐ παροξύνεται. Δέν παροργίζεται. Ἡ ἀγάπη
οὐ λογίζεται τό κακόν, δέν βάζει κακό λογισμό. Προσέξτε κι αὐτό, παιδιά. Ξέρετε,
μερικές φορές, μᾶς πιάνουν λογισμοί ὅτι ὁ ἄλλος τά ἔχει ἐναντίον μας, χωρίς νά μᾶς
πεῖ τίποτα. Ἤ μπορεῖ νά μᾶς πεῖ κάτι καί νά νομίσουμε ἐμεῖς ὅτι τά ἔχει ἐναντίον
μας, ἐνῶ δέν εἶναι ἔτσι. Ἤ νά μᾶς κοιτάξει λίγο περίεργα… ἤ νά μή μᾶς μιλήσει… ἤ
νά πεῖ κάτι ἄσχετο, πού ὁ ἴδιος τό εἶπε μέ ἁπλότητα, καί ἐσύ νομίζεις ὅτι τά ἔχει
ἐναντίον σου.

– Αὑτό παιδιά ξέρετε πῶς λέγεται;

Κατάκριση. Κατακρίνουμε τόν ἄλλον ὅτι εἶναι κακός καί τά ἔχει μαζί μας. Ἄν εἴχαμε
πραγματική ἀγάπη, δέν θά βάζαμε κακό λογισμό. Ἡ ἀγάπη, λέει, οὐ λογίζεται τό
κακό, δέν βάζει κακό λογισμό γιά τόν ἄλλον, ὅτι ὁ ἄλλος τά ἔχει ἐναντίον μας, ὅτι ὁ
ἄλλος δέν μᾶς θέλει, ὅτι ὁ ἄλλος εἶναι ἐχθρός μας. Ὄχι! Οἱ Ἅγιοι μᾶς λένε πώς ὅλους
πρέπει νά τούς θεωροῦμε ἁγίους. Νά τούς βλέπουμε σάν ἁγίους. Ἐπιτέλους, ἀφοῦ ὁ
ἄνθρωπος δέν σοῦ εἶπε ὅτι σέ ἐχθρεύεται, ὅτι σέ μισεῖ, γιατί τόν βάζεις αὐτόν τόν
κακό λογισμό; Ἅμα σοῦ τό πεῖ, βάλε του καί μιά μετάνοια καί πές συγχώρεσέ με.
Καί πάντα νά φροντίζεις νά εἰρηνεύεις μέ ὅλους. Μή βάζεις κακό λογισμό γιά
κανέναν, μήν κατακρίνεις κανέναν, γιά νά ἔχεις αὐτή τήν ἀληθινή ἀγάπη.

98
Ἡ ἀγάπη οὐ χαίρει ἐπί τῇ ἀδικίᾳ, συγχαίρει δέ τῇ ἀληθείᾳ. Ἡ ἀγάπη δέν χαίρεται μέ
τήν ἀδικία οὔτε ἀπέναντι στόν Θεό οὔτε ἀπέναντι στόν πλησίον. Ἀλλά χαίρεται
ἀληθινά μέ τήν χαρά τοῦ ἄλλου.

Καί φτάνουμε σ’ αὐτό πού λέει στό τέλος «ἡ ἀγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει», τό ὁποῖο
εἶναι χαρακτηριστικό τῆς ἀληθινῆς ἀγάπης, παιδιά. Δηλαδή, ἀκόμα κι ἄν ὁ ἄλλος μᾶς
μισήσει, ἐμεῖς δέν παύουμε νά τόν ἀγαπᾶμε. Αὐτό εἶναι πάρα πάρα πολύ σημαντικό.
Ἔχετε ἀκούσει πού καί οἱ οἰκογένειες ἔχουν μεταξύ τους προβλήματα; Ὁ ἄνδρας μέ
τήν γυναῖκα. Λοιπόν..

– Πότε σώζεται ἡ οἰκογένεια καί δέν διαλύεται;

Ὅταν ὑπάρχει αὐτή ἡ ἀγάπη, ἡ ἀγάπη ἡ ἀνιδιοτελής, ἡ ἀγάπη πού δέν ἀσχημονεῖ καί
ἡ ἀγάπη πού ποτέ δέν ἐκπίπτει. Σήμερα ὅλες οἱ οἰκογένειες διαλύονται, ἔτσι δέν
εἶναι; Βλέπετε παντρεύονται καί μετά ἀπό λίγο χωρίζουν. Μία γυναίκα πού ἀγαπάει
τόν ἄνδρα της μέ τήν ἐν Χριστῷ ἀγάπη, θά τόν κάνει ὑπομονή σέ ὅλα. Λέει ὁ
Χριστός μας ὅτι τό διαζύγιο δέν ἐπιτρέπεται ποτέ. Μόνο σέ μιά περίπτωση
ἐπιτρέπεται. Ξέρεται πότε ἐπιτρέπεται;

– Στήν περίπτωση τῆς μοιχείας.

Στήν μοιχεία μόνο. Μόνο τότε ἐπιτρέπεται διαζύγιο, σέ καμιά ἄλλη περίπτωση.
Σήμερα ἔχουν βρεῖ οἱ ἄνθρωποι ἕνα σωρό λόγους διαζυγίου. Λάθος! Ὁ Χριστός εἶπε
μόνο ἕναν λόγο, καί ἀπό τή στιγμή πού κανείς θά χωρίσει, λέει πάλι ὁ Κύριος, δέν
ἐπιτρέπεται μετά νά ξαναπαντρευτεῖ.
Αὐτό πού λέει πώς μπορεῖς νά χωρίσεις, ὅταν ὑπάρξει μοιχεία, τί λέτε εἶναι
ὑποχρωτικό ἤ εἶναι προαιρετικό; Προαιρετικό εἶναι. Καλύτερα εἶναι νά μήν
χωρίσεις. Νά μή χωρίσεις… Ἔνας πού ἀγαπάει μ’ αὐτή τήν ἀγάπη πού δέν ἐκπίπτει,
καί τότε ἀκόμα δέν θά χωρίσει, θά κάνει ὑπομονή καί θά προσπαθήσει νά
ἐπαναφέρει τόν σύζυγο/τήν σύζυγο ἀντίστοιχα πού παρεκτράπηκε καί νά τόν/τήν
σώσει.

Βλέπετε πόσο διαφορετικά εἶναι τά πράγματα στό Εὐαγγέλιο ἀπό αὐτά πού λέει ὁ
κόσμος; Εἶναι ἀκριβῶς τά ἀνάποδα. Ὁ κόσμος θά σοῦ πεῖ: τί.. συνέχεια μέ τόν ἴδιο
ἄνθρωπο θά εἶσαι;… νά ἀλλάξεις τή ζωή σου… Συγγνώμη πού τά λέω ἔτσι, ἀλλά τά
λένε, ἔ; Εἶναι οἱ δαιμονικές διδασκαλίες, ἡ ἀναίδεια. Δηλαδή ὁ ἄλλος τί εἶναι; Τόν
χρησιμοποιεῖς γιά λίγο καί μετά τόν πετᾶς… καί παίρνεις τόν ἑπόμενο. Τόν
χρησιμοποιεῖς γιά λίγο, τόν πετᾶς καί ἐκεῖνον. Βλέπετε; Τελεία ἔλλειψη σεβασμοῦ…
ἀσχημοσύνη, ἀσέβεια, ἀναίδεια.. δαιμονική κατάσταση.

Λοιπόν, παιδιά, προσοχή πολλή, νά μήν ἐπηρεαστοῦμε. Αὐτό εἶναι τό πνεῦμα τοῦ
κόσμου. Δέν θά ἐπηρεαστοῦμε ἀπ’ αὐτό τό πνεῦμα. Ἐμεῖς ἔχουμε τό πνεῦμα τοῦ
Θεοῦ, τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Τό Πνεῦμα τό Ἅγιο εἶναι πνεῦμα ταπείνωσης, εἶναι
πνεῦμα ἀγάπης, εἶναι πνεῦμα σεβασμοῦ, εἶναι πνεῦμα τιμῆς στόν ἄλλον. Λέει ὁ
Ἀπόστολος: «τή τιμή ἀλλήλους προηγούμενοι» (Ρωμ. 12,10), δηλαδή νά

99
προλαμβάνετε ὁ ἕνας τόν ἄλλον στήν τιμή. Νά τιμᾶτε ὁ ἕνας τόν ἄλλον. Ὄχι νά τόν
κολακεύετε ψεύτικα, νά τοῦ δείχνετε τιμή, γιατί εἶναι εἰκόνα Θεοῦ.
Βλέπετε τώρα τό ἀντίθετο πού γίνεται στόν κόσμο. Ὁ ἕνας ὑποτιμάει τόν ἄλλον,
καταπιέζει τόν ἄλλον, βλασφημεῖ τόν ἄλλον, βρίζει τόν ἄλλον. Ἀκόμα καί οἱ φίλοι
μεταξύ του ἀντί νά ποῦνε τό ὄνομα ὁ ἕνας τοῦ ἄλλου, βρίζουν ὁ ἕνας τόν ἄλλον καί
λένε πώς εἶναι φίλοι καί κολλητοί, ἔ; Πόσο ὁ διάβολος ἔχει διαστρέψει τή ζωή μας!

Λοιπόν, ἐγώ δέν ἔχω νά πῶ κάτι ἄλλο. Θέλετε κάτι νά ρωτήσετε ἤ νά συζητήσουμε
πάνω σ’ αὐτά;

Ἐρ. : …………………….
Ἀπ. : Ναί, εἶναι κακή συνήθεια. Ὅπως καί ἄλλοι ἔχουν ἀκόμα πιό κακή συνήθεια,
δυστυχῶς, νά βλασφημοῦν τόν Θεό. Ἀπό συνήθεια… Ἤ νά στέλνουνε στόν διάβολο,
νά λένε τή γνωστή ἔκφραση, πήγαινε στό… Ἀπό συνήθεια, ἀλλά εἶναι κακή
συνήθεια. Δέν εἶναι φιλικότητα αὐτό τό πράγμα, αὐτό εἶναι ἀπαξίωση τοῦ προσώπου
τοῦ ἄλλου. Καί ἄλλα πολλά τέτοια κάνουμε… Μᾶς βάζει ὁ διάβολος καί τά κάνουμε
παιδιά.

Ἔχετε ἀκούσει τήν ἔκφραση πού λέει «φτού, νά μήν βασκαθεῖς» καί σέ φτύνουνε…
σέ σαλιώνουνε.. Ξέρετε τί εἶναι αὐτό; Αὐτό εἶναι προσβολή στήν εἰκόνα τοῦ
Χριστοῦ. Καί σοῦ λέει, ὄχι, γιά καλό τό κάνω γιά νά μήν τήν πιάσει τό μάτι…
Βλέπετε, πῶς ὁ διάβολος μᾶς πλανάει; Φτύνεις τόν ἄλλον; Εἶναι σάν νά φτύνεις μιά
εἰκόνα. Μπορεῖς νά φτύσεις μιά εἰκόνα; Γι’ αὐτό προσοχή, παιδιά, δέν θά
ὑποταχτοῦμε στίς κακές συνήθειες.

Εἶναι, λέει, παράδοση. Μπορεῖ νά εἶναι παράδοση. Εἶναι καλή παράδοση; Ὅλες οἱ
παραδόσεις δέν εἶναι καλές. Κάνουν γλέντι, ἄς ποῦμε, μετά τόν ἑσπερινό. Ἐνῶ εἶναι
νηστεία βγάζουν κρέατα. Λένε, εἶναι παράδοση, θά κάνουμε λαϊκό πανηγύρι πρός
τιμή τοῦ Ἁγίου. Βέβαια τοῦ Ἁγίου! Ποιοῦ Ἁγίου; Γιά τιμή τῆς κοιλιᾶς καί τῆς
ἀνηθικότητας. Τίς κακές παραδόσεις καί τίς κακές συνήθειες δέν πρέπει νά τίς
κρατᾶμε, παιδιά. Οὔτε νά συμμετέχουμε καί νά μπαίνουμε στόν τρόπο ζωῆς τοῦ
κόσμου καί νά ἀκολουθοῦμε τήν μόδα, ὅπως λέγαμε. Τότε εἶσαι σκλάβος.

Ἔτσι θά ἐκφράσεις τήν ἀγάπη σου στόν ἄλλον; Βρίζοντάς τον; Δέν εἶναι
σχιζοφρενικό αὐτό; Ἀλλά ἐκεῖ μᾶς βάζει ὁ διάβολος παιδιά. Μιά ζωή σχιζοφρενική.
Τό καλό τό κάνει κακό καί τό κακό τό παρουσιάζει σάν καλό. Νά τώρα τά παιδιά
αὐτά τήν βρισιά τήν παρουσιάζουν σάν φιλία. Δέν εἶναι σχιζοφρένεια αὐτό; Γι’ αὐτό
καί ξέρετε ὁ ὑπερήφανος ἄνθρωπος εἶναι ὁ πιό βρώμικος ἄνθρωπος, εἶναι ἕνα
σκαλοπάτι πρίν τήν τρέλα. Τό ἑπόμενο σκαλοπάτι εἶναι ἡ τρέλα. Ὅσο ἐπιμένει ὁ
ἄνθρωπος στήν ὑπερηφάνειά του καί δέν ταπεινώνεται καί δέν κόβει τό θέλημά του,
σέ λίγο, εἶναι θέμα χρόνου νά χάσει καί τά μυαλά του. Ναί, ἀλήθεια εἶναι αὐτό. Τό
λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος. Τό προηγούμενο σκαλοπάτι τῆς ὑπερηφάνειας
ξέρετε ποιό εἶναι; Πρίν τήν ὑπερηφάνεια; Ἕνα σκαλοπάτι πιό κάτω, πολύ κοντά,

100
εἶναι ἡ κενοδοξία, ἡ ματαιοδοξία. Στολίζεται ἡ γυναίκα ἔ; Φρού-φρού, ἀρώματα,
κομμώσεις… Κενοδοξία! Νά φανεῖ, νά κάνει ἐντύπωση. Νά τῆς ποῦνε «τί,
ὡραῖο lookἔχεις σήμερα! Μπράβο… εἶσαι καί ἡ πρώτη». Καί νά τό πάρει ἐπάνω της,
νά ἀνεβεῖ. Νά τῆς ἀνεβάσεις λέει… Ἀνοησίες. Κενοδοξία. Φοβερό πάθος. Νά
κάνουμε ἐντύπωση στούς ἄλλους, νά ἀρέσουμε. Μετά ἀπ’ τήν κενοδοξία ἔρχεται ἡ
ὑπερηφάνεια. Ἄρχίζει ἡ γυναίκα/ὁ ἄντρας καί λέει «ἐγώ καί ἄλλος κανένας… πάνω
ἀπό ὅλους..». Καί πάνω ἀπ’ τήν ὑπερηφάνεια τό ἑπόμενο σκαλοπάτι; Ἡ τρέλα. Μετά
πάει στό ψυχιατρεῖο, μετά παίρνει χάπια. Καταλάβατε παιδιά ποῦ μᾶς πάει ὁ
διάβολος; Ἐκεῖ θέλει νά μᾶς πάει.

Λοιπόν, νά εὐχαριστήσουμε τόν Θεό καί νά θυμόμαστε παιδιά: «ἡ ἀγάπη οὐκ

ἀσχημονεῖ». Νά τό θυμάστε αὐτό. Τρεῖς λεξοῦλες: ἡ ἀγάπη οὐκ ἀσχημονεῖ. Ποτέ δέν
κάνει ἄσχημα πράγματα οὔτε λέει οὔτε σκέφτεται. «Ἡ ἀγάπη οὐκ ἀσχημονεῖ».

Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

101
 Τιμή στούς Γονεῖς,Ἀναίδεια καί Ἐνδυμασία
(Ομιλία σε νέους)

Σήμερα τό Ἁγιογραφικό μας θά εἶναι δύο στίχοι ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη. Ὁ πρῶτος
στίχος, πού θά σᾶς διαβάσω, εἶναι ἀπό τήν Ἔξοδο. Ὅπως ξέρετε ἡ Παλαιά Διαθήκη
ἔχει πόσα βιβλία; Ἔχει 49 βιβλία. Καί ἡ Καινή;
– 27.

Ὡραῖα, 27. Ἡ Ἔξοδος ποιό βιβλίο εἶναι κατά σειρά; Ξέρει κανείς; Νά πάρουμε
πρῶτο, δεύτερο, τρίτο… Τό πρῶτο εἶναι ἡ Γένεσις. Τό δεύτερο εἶναι ἡ Ἔξοδος. Καί
λέγεται Ἔξοδος γιατί; Γιατί περιγράφει τήν Ἔξοδο τῶν Ἑβραίων ἀπό τήν Αἴγυπτο
πρός τήν γῆ τῆς ἐπαγγελίας. Ὁ προφήτης Μωϋσῆς πῆρε ἐντολή ἀπό τόν Θεό νά
ἐλευθερώσει τόν λαό ἀπό τήν καταπίεση τῶν Αἰγυπτίων καί τόν ἔβγαλε ἀπό τήν
Αἴγυπτο, ἔκανε ἔξοδο καί περιγράφονται τά γεγονότα. Ἔφτασαν στό ὄρος Σινᾶ καί
ἐκεῖ ὁ προφήτης Μωϋσῆς ἀνέβηκε πάνω στήν κορυφή στό ὄρος Χωρήβ καί πῆρε τίς
πλάκες, τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Σήμερα θά μελετήσουμε μία ἀπό τίς δέκα ἐντολές τοῦ
Θεοῦ, τήν πέμπτη κατά σειρά. Δέν ἦταν μόνο δέκα οἱ ἐντολές, ἦταν πολλές καί
ἰσχύουν καί σήμερα οἱ ἐντολές τοῦ Θεοῦ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Μή νομίσουμε ὅτι
δόθηκαν τότε καί σήμερα δέν ἰσχύουν. Γιά μᾶς τούς χριστιανούς ἰσχούν καί οἱ
ἐντολές τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί μάλιστα συμπληρωμένες.

Ἄς ποῦμε στήν Παλαιά Διαθήκη μιά ἐντολή ἔλεγε «ὀδόντα ἀντί ὀδόντος» (Ἔξ.
21,24). Σοῦ ἔβγαλε κάποιος τό δόντι, νά τοῦ βγάλεις κι ἐσύ τό δόντι. Μήν τόν
σκοτώσεις… μέχρι ἐκεῖ. Γιατί θά πεῖτε τώρα; Εἶναι σωστό αὐτό; Ἐμεῖς ἔχουμε μάθει
νά συγχωροῦμε. Δέν μποροῦσαν νά τό καταλάβουν τότε οἱ ἄνθρωποι. Πνευματικά
δέν ἦταν τόσο δεκτικοί καί δέν μποροῦσαν νά συγχωρέσουν ἕναν πού τούς ἔβγαλε τό
δόντι. Θέλανε ὁπωσδήποτε νά τόν τιμωρήσουν καί τούς εἶπε ὁ Θεός, θά τόν
τιμωρεῖται μέχρι ἐκεῖ, μέχρι νά τοῦ βγάλετε κι ἐσεῖς τό δόντι, μήν τοῦ κάνετε
μεγαλύτερη ζημιά. Ἀλλά ἔρχεται ὁ Χριστός μας στήν Καινή Διαθήκη καί λέει: ὄχι
μόνο δέν θά τοῦ βγάλεις τό δόντι ἀλλά θά τόν συγχωρεῖς. Καί ὄχι μόνο δέν θά
φονεύεις ἀλλά οὔτε θά θυμώνεις. Γιατί ὁ θυμός εἶναι ἡ ἀρχή τοῦ φόνου. Στήν Παλαιά
Διαθήκη ὑπῆρχε ἐντολή «οὐ φονεύσεις», μία ἀπό τίς δέκα ἐντολές.

Ὁ Χριστός λοιπόν λέει καί αὐτό ἰσχύει φυσικά, δέν πρέπει νά φονεύεις, ἀλλά θά
πρέπει νά προσέξεις καί τά αἴτια. Νά μήν φτάνεις νά θυμώνεις, γιατί ὅταν θυμώνεις,
χάνεις τόν ἔλεγχο τοῦ ἑαυτοῦ σου καί μπορεῖ νά κάνεις καί φόνο.

Ἔτσι εἶπε καί γιά τό θέμα τῆς μοιχείας, τῆς πορνείας, τίς σαρκικές ἁμαρτίες. Στήν
Παλαιά Διαθήκη λέει «οὐ μοιχεύσεις», εἶναι ἡ ἕκτη ἐντολή. Ἔρχεται ὁ Χριστός μας
καί λέει, φυσικά κι αὐτό ἰσχύει, ἀλλά σᾶς λέω ἀκόμα καί καθένας πού θά δεῖ πονηρά,
ἕνας ἄντρας μιά γυναίκα, μιά γυναίκα ἕναν ἄντρα κ.λ.π., μέ διάθεση σαρκική, νά
τόν/τήν ἐπιθυμήσει ἀντίστοιχα, ἤδη, λέει, κάνει μοιχεία στήν καρδιά του. Δηλαδή ὁ
Χριστός μας ἦρθε καί συμπλήρωσε τόν νόμο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τίς ἐτνολές, καί

102
μᾶς εἶπε ἕνα σκαλοπάτι πιό πάνω. Νά κόβουμε καί τά αἴτια, νά προσέχουμε νά μήν
ἁμαρτάνουμε καί σ’ ἕνα ἐπίπεδο νωρίτερα. Ἄς ποῦμε, ἕνας πού κάνει μοιχεία, κάνει
μιά βρωμερή πράξη μέ τό σῶμα του. Ἕνας πού δέν προσέχει τά μάτια του, κάνει
φαινομενικά κάτι ἐλαφρύτερο, ἀλλά εἶπε ὁ Χριστός ὅτι κι αὐτό εἶναι ἐξίσου
σημαντικό, διότι κάνεις μέσα στήν καρδιά σου τήν ἁμαρτία, πρίν τήν κάνεις μέ τό
σῶμα.

Ἔτσι, λοιπόν, ἐμεῖς σήμερα θά δοῦμε τήν πέμπτη ἐντολή ἀπό τίς δέκα. Μήπως ξέρει
κανείς ποιά εἶναι ἡ πέμπτη ἐντολή; Νά σᾶς τήν διαβάσω. Εἶναι στό δωδέκατο στίχο
στό εἰκοστό κεφάλαιο. Οἱ δέκα ἐντολές νά ξέρετε εἶναι στό εἰκοστό κεφάλαιο τῆς
Ἐξόδου. «Τίμα τόν πατέρα σου καί τήν μητέρα σου». Τό ἔχετε ἀκούσει αὐτό… ἔχει
καί συνέχεια ὅμως. Προσέξτε να δεῖτε καί τί ὑπόσχεται ὁ Θεός σ’ αὐτούς πού θά
τιμοῦν τόν πατέρα τους καί τήν μητέρα τους. «Ἱνα εὖ σοι γένηται καί ἵνα
μακροχρόνιος γένῃ ἐπί τῆς γῆς τῆς ἀγαθῆς, ἧς Κύριος ὁ Θεός σου δίδωσί σοι».
Διαβάζουμε μετάφραση: «Νά τιμᾶς καί νά σέβεσαι μέ λόγια καί μέ ἔργα ἕως τοῦ
θανάτου των τόν πατέρα σου καί τήν μητέρα σου». Ὄχι μερικοί πού, ὅταν γεράσουν,
τούς πετᾶνε, τούς πᾶνε στό γηροκομεῖο καί λένε «ὁ γέρος, ἡ γριά». Κάποια παιδιά
μιλᾶνε τόσο περιφρονητικά! Δέν εἶναι ὁ γέρος καί ἡ γριά, εἶναι ὁ πατέρας καί ἡ
μητέρα. «Νά τιμᾶς καί νά σέβεσαι», λοιπόν, «μέχρι θανάτου τόν πατέρα σου καί τήν
μητέρα σου, γιά νά εὐτυχεῖς καί νά ζεῖς πολλά χρόνια μέσα στά ἄφθονα ἀγαθά τῆς
γῆς τῆς ἐπαγγελίας, πού σοῦ χαρίζει ὁ Κύριος, ὁ Θεός σου». Ὑπόσχεται ὁ Θεός,
λοιπόν ἀφενός εὐτυχία, ἐμεῖς θά τό λέγαμε σήμερα μακαριότητα, γιατί δέν ὑπάρχει
τύχη καί καλή τύχη, ἀλλά τότε δέν μποροῦσαν νά τό καταλάβουν ἔτσι. Ἀλλιῶς «εὖ
σοι γένηται» θά πεῖ αὐτό, νά σοῦ πᾶνε ὅλα καλά, νά ἔχεις καλή ζωή. Ὅταν τιμᾶς τόν
πατέρα καί τήν μητέρα, παίρνεις τίς εὐχές τους καί αὐτό ἀρέσει πάρα πολύ στόν Θεό,
νά τιμᾶμε τούς γονεῖς μας. Παρόλο πού Πατέρας ὅλων μας εἶναι ὁ Χριστός, ἔτσι δέν
εἶναι; Εἶναι ὁ Θεός – Πατέρας. Καί ὁ Χριστός μας, ὅταν μᾶς δίδαξε νά
προσευχόμαστε τί μᾶς εἶπε νά λέμε; «Πάτερ ἡμῶν». Ὁ κατεξοχήν πατέρας μας εἶναι
ὁ Θεός καί ἡ κατεξοχήν μητέρα μας εἶναι ἡ Ἐκκλησία καί ἡ Παναγία μας, ἀλλά
ἔχουμε καί τούς σαρκικούς γονεῖς πού πρέπει νά τούς τιμοῦμε. Κι ὅταν τό κάνει αὐτό
ὁ ἄνθρωπος, λέει, θά ἔχει πολύ καλή ζωή καί θά γίνει καί μακροχρόνιος.

Ὅσοι θέλετε νά ζήσετε πολλά χρόνια… βλέπετε συνταγή;! Εἶναι ὑπόσχεση τοῦ Θεοῦ
αὐτό. Ἔτσι λέει, γιά νά γίνεις μακροχρόνιος, νά ζήσεις πολλά χρόνια. Τό πόσα
χρόνια θά ζήσουμε δέν ἐξαρτᾶται μόνο ἀπό τό ἄν τρῶμε καλά ἤ ἄν παίρνουμε τά
φάρμακά μας, ὅταν μᾶς δίνουν οἱ γιατροί φάρμακα, ἤ ἄν κοιμόμαστε καλά. Ἔχει καί
πνευματική αἰτία τό πράγμα. Ἅμα τιμᾶς τούς γονεῖς σου, λέει, ἔχεις τίς προϋποθέσεις
νά ζήσεις πολλά χρόνια, γιατί ἔχεις τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Καί, ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἔχει
τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, ζεῖ καλά καί σ’ αὐτή τήν ζωή καί φυσικά καί στήν ἄλλη.

Ὁπότε, τό ἕνα θέμα μας εἶναι αὐτό, παιδιά. Νά σᾶς διαβάσω κάτι πού λέει ὁ Ἅγιος
Παΐσιος. Κοιτάξτε, γιατί σήμερα κοντά στίς ἄλλες ἁμαρτίες πού κάνουμε οἱ
ἄνθρωποι, κάνουμε κι αὐτή τήν ἁμαρτία, δέν τιμᾶμε τούς γονεῖς μας. Καί εἶναι πολύ

103
σημαντικό πράγμα αὐτό, νά τιμᾶμε τούς γονεῖς μας. «Ποῦ ἔχουν φτάσει σήμερα τά
παιδιά! Δέν σηκώνουν οὔτε ἕναν λόγο. Ποῦ νά σηκώσουν ξύλο!». Δηλαδή νά τούς
δώσει ἀπό καμία ὁ μπαμπάς καί ἡ μαμά, ἔ; Νά ξεφύγει λίγο τό χέρι, ὅπως λέμε. «Δέν
ἔχουν σεβασμό. Ἔχουν πολύ ἐγωισμό καί πολλά νεῦρα», τά παιδιά. «Κάνουν
κατάχρηση τῆς ἐλευθερίας. Τό παιδί λέει στούς γονεῖς του: «Θά σᾶς πάω στήν
Ἀστυνομία». Πρόσφατα, παιδί δεκαπέντε χρονῶν πού ἔκανε μία πολύ μεγάλη ἀταξία
καί ὁ πατέρας τοῦ ἔδωσε ἕνα σκαμπίλι, πῆγε καί τοῦ ἔκανε μήνυση καί δίκασαν τόν
πατέρα. Ὁ πατέρας τήν ὥρα τῆς δίκης εἶπε: «Μέ ἀδικεῖτε, γιατί, ἄν δέν ἔδινα τότε τό
σκαμπίλι, θά ἔκλειναν τό παιδί μου στήν φυλακή». Γιατί δέν καταλάβαινε ἀλλιῶς τό
παιδί. Ἤξερε ὁ πατέρας τό παιδί του. Εἶχε ἐξαντλήσει ὅλα τά ἄλλα μέτρα. Μόνο
αὐτό θά ἔπιανε. «Δέν θά πονούσατε ἐσεῖς, ἐγώ θά πονοῦσα». Πιάνει λοιπόν τό παιδί,
τοῦ δίνει δύο σκαμπίλια καί λέει: «Γι’ αὐτά τά σκαμπίλια νά μέ δικάσετε, ὄχι γιά
κεῖνο. Τώρα βάλτε με στήν φυλακή, γιατί στά καλά καθούμενα τό χτύπησα». Τώρα
δέν ἔχω αἰτία, τότε ἔπρεπε νά τό κάνω. Βλέπετε πώς μιλάει ἕνας πατέρας πού
ἀγαπάει; Γιατί ὁ πατέρας καί ἡ μητέρα ἔχουν ἀπό τήν φύση τους ἀγάπη πρός τό
παιδί, ἔχουν τήν φυσική ἀγάπη.

«Θέλω νά πῶ. Ἐκεῖ ἔχουν φθάσει τά παιδιά. Αὐτή ἡ νοοτροπία ὑπάρχει σήμερα.
Παλιά οἱ γονεῖς μᾶς μάλωναν, ἔδιναν καί κανένα σκαμπίλι, ἀλλά δέν μᾶς περνοῦσε
κακός λογισμός», γιατί ὑπῆρχε ἡ ταπείνωση. «Δεχόμασταν καί τό ξύλο σάν τό χάδι,
χωρίς νά ἀντιδράσουμε, χωρίς νά ἐξετάσουμε ἄν φταίγαμε πολύ ἤ λίγο. Πιστεύαμε
ὅτι καί τό ξύλο γιά τό καλό μας ἦταν. Ξέραμε ὅτι οἱ γονεῖς μᾶς ἀγαποῦσαν καί πότε
μᾶς χάιδευαν, πότε μᾶς φιλοῦσαν, πότε μᾶς ἔδιναν σκαμπίλι. Γιατί καί τό σκαμπίλι
καί τό χάδι καί τό φίλημα τῶν γονέων, ὅλα -πῶς νά τό κάνεις;- εἶναι ἀπό ἀγάπη.
Ὅταν οἱ γονεῖς δέρνουν τά παιδιά τους, ὑποφέρει ἡ καρδιά τους. Ὅταν τά παιδιά
τρῶνε τό σκαμπιλάκι, πονάει τό μάγουλο. Ἑπομένως, μεγαλύτερος εἶναι ὁ πόνος τῆς
καρδιᾶς ἀπό τόν πόνο στό μάγουλο. Ἡ μητέρα, ὅ,τι καί ἄν κάνει στά παιδιά της, εἴτε
τά μαλώσει εἴτε τά δείρει εἴτε τά χαϊδέψει, ὅλα ἀπό ἀγάπη τά κάνει καί ὅλα ἀπό τήν
ἴδια μητρική καρδιά βγαίνουν. Ὅταν ὅμως τά παιδιά δέν τό καταλαβαίνουν αὐτό καί
μιλοῦν μέ ἀναίδεια, ἀντιδροῦν καί πεισμώνουν, τότε διώχνουν τήν θεία Χάρη». Θά
ποῦμε καί λίγα λόγια γιά τήν ἀναίδεια, παιδιά, γιατί στό βάθος αὐτή ἡ ἀπρεπής
συμπεριφορά τῶν παιδιῶν ξεκινᾶ ἀπό τήν ἀναίδεια.

– Τί θά πεῖ ἀναίδεια;
Εἶναι τό ἀντίθετο τῆς αἰδοῦς. Στούς ἀρχαίους ἦταν μεγάλη ἀρετή ἡ αἰδώς, ἡ ντροπή
πού λέμε σήμερα. Σήμερα οἰ ψυχολόγοι… Τά ἔχουμε βάλει μέ τούς ψυχολόγους καί
τήν ψυχολογία… Ἀλλά πρέπει νά τά βάλουμε. Δέν τά βάζουμε μέ τούς ἀνθρώπους,
μέ τήν ψυχολογία τά βάζουμε. Σοῦ λένε ‘δέν πρέπει νά ντρέπεσαι’. Κακῶς, κάκιστα!
Πρέπει νά ντρέπεσαι! Γιατί ἡ ντροπή ξέρετε τί εἶναι; Εἶναι σάν ἕνας φράχτης πού σέ
φυλάει… καί ἡ κοπέλα κοκκινίζει, ντρέπεται. Εἶναι καλό πράγμα νά ντρέπεσαι, δέν
εἶναι κακό. Ἀλλά σήμερα μαθαίνουμε τίς κοπέλες νά μή ντρέπονται, νά μήν ἔχουν
συστολή, νά βγάζουν τά ροῦχα τους, νά κυκλοφοροῦν ὅπως νά ’ναι. Καί σοῦ λένε, τί
ἐγώ δέν ἔκανα τίποτα… Καί ὅταν ὁ ἄνθρωπος δέν ντρέπεται, μετά εἶναι ἀνοιχτός σέ

104
ὅλες τίς δαιμονικές ἐνέργειες καί κάνει τό κακό, χωρίς νά ἔχει τύψεις συνειδήσεως.
Ἀπό ἀπρέπεια, λοιπόν, ξεκινᾶ αὐτή ἡ συμπεριφορά στά παιδιά, ἔχει χαθεῖ ἡ αἰδώς.
Καί τότε, ὅταν ὑπάρχει ἀναίδεια, φεύγει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ. Εἶναι φοβερό πράγμα,
καί δέχονται δαιμονικές ἐπιδράσεις οἱ ἄνθρωποι πού εἶναι ἀναιδεῖς.

« – Γέροντα, δέν ὑπάρχουν καί ἀνεπρόκοποι γονεῖς;

– Ναί, ἀλλά ἐκεῖνα τά παιδιά πού ἔχουν τέτοιους γονεῖς τά βοηθάει ὁ Θεός. Δέν εἶναι
ἄδικος ὁ Θεός. Οἱ ἄγριες γκορτσιές εἶναι γεμάτες γκόρτσια». Ξέρετε τί εἶναι ἡ
γκορτσιά; Ἡ ἄγρια ἀχλαδιά. «Ἐκεῖ στόν δρόμο γιά τό Καλύβι μου εἶναι μία ἄγρια
κορομηλιά. Φύλλα δέν φαίνονται, γιατί εἶναι γεμάτη κορόμηλα. Σπάζουν τά
κλωνάρια ἀπό τόν καρπό. Οἱ ἥμερες, πάρ΄ ὅλο πού τίς ραντίζουν, δέν δίνουν
καθόλου καρπό». Δηλαδή, θέλει νά πεῖ, ὅτι καί οἱ γονεῖς νά εἶναι ἄγριοι, νά μήν εἶναι
τῆς προκοπῆς, τό παιδί βοηθιέται πολύ, τοῦ δίνει ὁ Θεός πολύ Χάρη, γιατί τό
δικαιοῦται. Γίνεται πατέρας ὁ Θεός καί φροντίζει ὅσο δέν φροντίζει ὁ σαρκικός
πατέρας.

Ἄς ποῦμε καί λίγα γιά τόν σεβασμό στούς μεγαλύτερους καί τήν ἀναίδεια. Εἶναι ἕνα
πιό γενικό θέμα τώρα αὐτό, παιδιά. Οἱ γονεῖς μας εἶναι φυσικά μεγαλύτεροί μας. Καί
μόνο ἐπειδή εἶναι μεγαλύτεροί μας, πρέπει νά τούς μιλᾶμε καλά. Ἀλλά ἕνας λόγος
πολύ πιό σημαντικός βεβαίως εἶναι γιατί μᾶς ἔφεραν στήν ὕπαρξη ἀπό τήν
ἀνυπαρξία. Θά πεῖς: Ὁ Θεός μᾶς ἔφερε. Βεβαίως. Ἀλλά ἀνθρωπίνως ὁ Θεός
συνεργάστηκε μέ τούς γονεῖς μας. Δέν εἶναι μικρό πράγμα αὐτό, νά συνεργάζεται ὁ
Θεός μέ τόν ἄνθρωπο, γιά νά φέρει στήν ὕπαρξη ἕναν ἄλλον ἄνθρωπο. Γι’ αὐτό καί
τό μυστήριο τοῦ γάμου εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο καί ἡ πράξη τῆς παιδοποιΐας, ὅλη
ἡ διαδικασία αὐτή τιμάει τόν ἄνθρωπο. Καταδέχεται ὁ Θεός νά συνεργαστεῖ μέ τόν
ἄνθρωπο γιά νά δημιουργηθεῖ ἕνας καινούριος ἄνθρωπος, νά ἔρθει μιά νέα ὕπαρξη,
ἕνα μωράκι. Τό μωράκι σκέψου τώρα νά μήν τιμάει οὔτε τόν Θεό οὔτε τόν βιολογικό
του πατέρα καί τήν μητέρα! Πόσο αὐτό λυπεῖ τόν Θεό… Ἀλλά καί γενικότερα θά
πρέπει νά σεβόμαστε τούς μεγαλύτερους. Τό θέλει ὁ Θεός αὐτό.

Ἐρώτηση στόν Γέροντα Παΐσιο:

«– Μερικές φορές, Γέροντα, μιλῶ ἄσχημα στούς μεγαλυτέρους. Καταλαβαίνω ὅτι
σφάλλω καί τό ἐξομολογοῦμαι.
– Ἀφοῦ τό καταλαβαίνεις καί τό ἐξομολογεῖσαι, σιγά-σιγά θά σιχαθεῖς τόν ἑαυτό
σου, μέ τήν καλή ἔννοια, θά ταπεινωθεῖς, καί τότε θά ἔρθει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ καί θά
φύγει αὐτή ἡ κακή συνήθεια».

Προσέξτε, εἶναι κακή συνήθεια, παιδιά, ἡ ἔλλειψη σεβασμοῦ. Μιά θρασύτητα, μιά
ἀναίδεια. Εἶναι λίγο καί ἡ δική μας γενιά, ἀλλά οἱ ἑπόμενες γενιές θά εἶναι ἀκόμα πιό
πολύ. Ἐπειδή θρέψανε οἱ ψυχολόγοι στά παιδιά τόν ἐγωισμό, τήν ὑπερηφάνεια,
βγάλανε γενιές ἀναιδεῖς, γενιές πού δέν σέβονται τίποτα καί κανέναν. Θυμᾶμαι, ὅταν
ἤμουνα στήν ἡλικία σας, δέν εἴχαμε σχολεῖο στό χωριό μας καί ἔπαιρνα τό
λεωφορεῖο νά πάω στήν πόλη. Πηγαινοερχόμουνα μέ τό λεωφορεῖο καί πολλές φορές

105
ἤμασταν ὄρθιοι. Καί θυμᾶμαι μιά φορά πού ἕνα παιδί σηκώθηκε, γιά νά δώσει τήν
θέση του σ’ ἕναν μεγάλο. Τί πιό φυσικό! Καί ξέρετε τί ἄκουσα μέ ἔκπληξη; Κάτσε-
κάτσε, τοῦ λέει, μήν τό κάνεις αὐτό, δέν ἐπιτρέπεται.. Δίδασκε στό παιδί ὁ μεγάλος
νά μήν σέβεται! Τοῦ ἔλεγε νά μήν σηκώνεται, ὅτι εἶναι ὑποτιμητικό νά σηκώνεται!
Αὐτό συνέβη τό 1975-76. Τότε δέν ὑπήρχατε… Σκεφτεῖτε ἄν ὑπῆρχαν τέτοια μυαλά
τότε καί καλλιεργήθηκε αὐτό συστηματικά, τί γενιές ἀνθρώπων βγῆκαν… μέ πόση
ἀναίδεια καί πόση ἔλλειψη σεβασμοῦ στούς μεγαλύτερους.

Λέει, λοιπόν, ὁ Γέροντας: ἄν τό καταλαβαίνεις καί τό ἐξομολογεῖσαι, σιγά-σιγά τό

ξεπερνᾶς, σιχαίνεσαι τόν ἑαυτό σου. Παιδιά, σέ ὅλα ἰσχύει αὐτό, νά ξέρετε. Βλέπετε
μιά ἀδυναμία σας. Ἐντάξει. Μήν ἀπελπίζεστε. Μή λέτε «ἔ, αὐτό εἶναι, τί νά κάνω;,
δέν ἀλλάζω». Ὄχι, θά ἀλλάξεις. Ἕνα πρῶτο πού μπορεῖς νά κάνεις εἶναι νά τό
ἐξομολογεῖσαι, μέχρι νά τό σιχαθεῖς. Καί νά λές: «Ἐπιτέλους δέν θά διορθωθῶ;
Ἐκεῖνος ὁ Πνευματικός πού ἀκούει συνέχεια τό ἴδιο;». Ἀλλά δέν εἶναι ὁ
Πνευματικός, εἶναι ὁ Θεός…

«– Γέροντα, καμιά φορά λέω ἀστεῖα καί πειράζω τίς ἀδελφές ἀπό ἀγάπη, ἀλλά
φοβᾶμαι τήν παρρησία». Αὐτή εἶναι νεαρή μοναχή, μικρή μοναχή. Καί τί τῆς λέει ὁ
Γέροντας;
«– Ἐσύ εἶσαι μικρή· δέν κάνει!», νά πειράζεις τίς μεγαλύτερες. Αὐτή δέν τό ἔκανε
ἀπό διάθεση θρασύτητας. Τό ἔκανε ἀπό μιά ἁπλότητα ἄς ποῦμε. Ἀλλά οὔτε αὐτό
εἶναι καλό, λέει ὁ Γέροντας, νά κάνεις τήν ἔξυπνη στίς μεγαλύτερες καί νά τίς
πειράζεις σάν νά εἶναι συνομήλικές σου.

«Συνήθως σέ μία οἰκογένεια οἱ μεγάλοι πειράζουν καί παίζουν τούς μικρούς καί ὄχι
οἱ μικροί τούς μεγάλους. Ἔτσι χαίρονται καί οἱ μικροί, χαίρονται καί οἱ μεγάλοι. Δέν
ταιριάζει ἕνας μικρός νά πειράζει τόν παππού ἤ τήν γιαγιά. Φαντάζεσαι νά πηγαίνει
τό παιδάκι στά καλά καθούμενα νά γαργαλεύει τόν πατέρα του στόν λαιμό; Ἄλλο,
ὅταν ὁ μεγάλος τσιγκλάει τόν μικρό, καί ὁ μικρός χαίρεται καί κινεῖται μέ μία καλή
ἄνεση. Ἔτσι γίνεται ὁ μεγάλος μικρός καί χαίρονται καί οἱ δύο.

– Γέροντα, ὅταν πῶ τήν γνώμη μου σέ ἕναν μεγαλύτερο γιά κάτι πού μοῦ λέει ὁ
λογισμός ὅτι δέν εἶναι σωστό καί ἀντιδράσει, πρέπει τότε νά συμφωνήσω;
– Ὄχι, νά μή συμφωνεῖς στό κακό. Νά λές τό σωστό, ἀλλά μέ καλό τρόπο. «Μήπως
νά τό κάνουμε ἔτσι; Σάν λογισμό σοῦ τό λέω». Σέ μιά ἄλλη περίπτωση ἔλεγε: «ἔχω
ἕναν χαζό λογισμό, νά τόν πῶ;». Ἔτσι νά μιλᾶς δηλαδή, γιά νά τό δέχεται ὁ ἄλλος.
Ὅταν μιλᾶμε ταπεινά, παιδιά, τό δέχεται ὁ ἄλλος. Ἐνῶ, ὅταν τόν βάζεις στά τρία
μέτρα καί ἀρχίζεις: «Τί εἶναι αὐτά πού κάνεις; Εἶσαι καί ἄνθρωπος τῆς
ἐκκλησίας…», δέν βγαίνει τίποτα. Νά τό πεῖς ταπεινά καί νά βάλεις καί ἕνα
ἐρωτηματικό. Νά βάλεις καί τόν ἑαυτό σου μέσα «μήπως δέν τό κάνουμε καλά;»,
ἄσχετα ἄν ἐσύ δέν τό κάνεις καί τό κάνει μόνο ὁ ἄλλος.
«Ἤ νά λές: «Ἔχω αὐτόν τόν λογισμό». Ὄχι νά λές: αὐτό εἶναι ἔτσι. «Τότε γίνεσαι
μαγνήτης καί ἑλκύεις τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ. Εἶναι μερικοί, πού ἀπό συνήθεια καί ὄχι

106
ἀπό πρόθεση νά ποῦν τήν γνώμη τους, μιλοῦν μέ παρρησία», μέ ἀναίδεια, μέ τουπέ,
μέ ὑπερηφάνεια. “Τάδε ἔφη Μαρία’’, ἄς ποῦμε. ‘’Τάδε έφη Ζαρατούστρα”.., δηλαδή
ἀποφαίνεσαι σάν νά εἶσαι πάνσοφος.

«Πάντως, ὅπως καί νά εἶναι, χρειάζεται σεβασμός στόν μεγαλύτερο. Ἀλλά καί ὁ
μεγάλος τόν θέλει κατά κάποιον τρόπο τόν σεβασμό. Καί ἄν ἔχει καί ἐλαττώματα,
ἔχει ὅμως καί τά καλά του· ἔχει μία πείρα», πού δέν τήν ἔχεις ἐσύ. Ξέρετε παιδιά τί
σπουδαῖο πράγμα εἶναι ἡ πείρα; Πολύ σπουδαῖο, πάρα πολύ σπουδαῖο! Μπορεῖ νά
εἶναι ἀγράμματος ὁ παππούς, ἡ γιαγιά, ἀλλά ἔχει πείρα, ἔχει ζήσει τήν ζωή καί ἔχει
μέσα του πολλές ἐμπειρίες πού ἐσύ δέν τίς ἔχεις. Θυμᾶμαι πάλι, μιά φορά στό
Πανεπιστήμιο, πού πηγαίναμε ἐπισκέψεις στήν κλινική, στήν Ἰατρική Σχολή, ἦταν
μιά ἡλικιωμένη. Ὄχι πολύ ἡλικιωμένη, περίπου ἑξήντα χρονῶν, ἦταν στό κρεβάτι.
Ἐμεῖς ἤμασταν φοιτητές. Καί τί εἶπε ἡ γιαγιά σέ μία ἀπό τίς ὑποψήφιες γιατρίνες;
«Ἐκεῖ πού εἶσαι ἤμουνα καί ἐδῶ πού εἶμαι θά ’ρθεῖς κι ἐσύ». Δηλαδή μήν
κοκορεύεσαι τώρα πού εἶσαι νέα καί ὄμορφη…. Τά χρόνια περνᾶνε πολύ γρήγορα.
Λοιπόν, σεβασμός στούς μεγαλύτερους, σεβασμός στήν ἐμπειρία καί ὄχι
θρασύτητα. «Ἐσύ, ὅταν σέ ρωτοῦν, πές τόν λογισμό σου ταπεινά καί μέ
σεβασμό», ἀφοῦ ἔχεις νά κάνεις μέ μεγαλύτερους. Ἀλλά καί μέ τούς συνομήλικους
καί μέ ὅλους γενικά νά μιλᾶς μέ ταπείνωση, «χωρίς νά πιστεύεις μέσα σου ὅτι εἶναι
ἔτσι ὅπως τό λές ἐσύ, γιατί ὁ ἄλλος μπορεῖ νά ξέρει κάτι ἄλλο πού ἐσύ δέν τό ξέρεις
ἤ δέν τό σκέφθηκες. Ὅταν κανείς εἶναι μικρός, τότε, ἄν λ.χ. ἀκούσει μία συζήτηση
γιά ἕνα θέμα καί σκεφθεῖ κάτι πού νομίζει ὅτι εἶναι πιό σωστό, ἄν πρόκειται γιά
συνομήλικο, πρέπει νά πεῖ: «Μοῦ πέρασε ὁ λογισμός». Ἄν πρόκειται γιά μεγαλύτερο
στήν ἡλικία, πρέπει νά πεῖ: «Μοῦ πέρασε ἕνας βλάσφημος λογισμός». Νά ταπεινωθεῖ
ἀκόμα πιό πολύ στόν μεγαλύτερο. «Καί τό σωστό νά πεῖ κανείς, εἶναι ἀναίδεια, ἄν
δέν ἔχει ἁρμοδιότητα». Σέ ρωτᾶνε; Πῶς χώνεσαι; Εἶναι μερικοί καί μερικές…
συζητᾶνε δύο μεγάλοι καί πᾶνε καί χώνονται. Τά παιδιά, οἱ μικροί. Αὐτό εἶναι
ἀναίδεια. Ἤ ἀπαντᾶνε αὐτοί. Ἐνῶ ρωτᾶνε οἱ μεγάλοι, πετάγονται αὐτοί, κάνουν τούς
ἔξυπνους. Δέν εἶναι σωστό αὐτό, εἶναι ἔλλειψη σεβασμοῦ καί ἀναίδεια.

«– Ὅταν λέτε μεγαλύτερο, ἐννοεῖτε στά χρόνια ἤ στήν πνευματική ζωή;

– Κυρίως στά χρόνια. Γιατί, βλέπεις, καί ἕνας πού εἶναι σέ προχωρημένη πνευματική
κατάσταση, σέβεται ἕναν μεγαλύτερό του». Ὅ,τι καί νά ’ναι, εἶναι σεβαστός γιά τά
χρόνια του, γιά τήν ἡλικία του.
«– Εἶναι φυσιολογικό, Γέροντα, νά σέβεται κανείς περισσότερο ἕναν μικρότερο καί
πιό προοδευμένο πνευματικά ἀπό ἕναν μεγαλύτερο καί λιγότερο προοδευμένο;
– Ὄχι, δέν εἶναι σωστή τοποθέτηση αὐτή. Ὅ,τι καί ἄν εἶναι ὁ μεγάλος, πρέπει νά τόν
σεβασθεῖς γιά τήν ἡλικία. Τόν μεγαλύτερο θά τόν σεβασθεῖς γιά τήν ἡλικία καί τόν
μικρότερο γιά τήν εὐλάβεια. Ὅταν ὑπάρχει σεβασμός, ὁ μικρός σέβεται τόν μεγάλο
καί ὁ μεγάλος τόν μικρό. Μέσα στόν σεβασμό εἶναι ἡ ἀγάπη. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος
λέει: «Τῷ τόν φόρον τόν φόρον, τῷ τήν τιμήν τήν τιμήν» (Ρωμ. 13,7). Σ’ αὐτόν πού
πρέπει νά δίνεις τόν φόρο, νά δίνεις τόν φόρο. Νά μήν κλέβεις. Οὔτε τό δημόσιο…
Αὐτόν πού πρέπει νά τόν τιμήσεις, νά τόν τιμήσεις.

107
«– Ἄν κάνουν παρατήρηση οἱ μικροί στούς μεγάλους, εἶναι κακό;
– Αὐτό εἶναι τό τυπικό τῆς νέας γενιᾶς». Δέν ταιριάζει νά κάνεις παρατήρηση στόν
μεγάλο. «Ἀλλά ἡ Γραφή λέει «ἔλεγξον τόν ἀδελφόν σου» (Ματθ. 18,15), δέν λέει
«ἔλεγξον τόν πατέρα σου». Εἴδατε τί ὡραῖα τό αἰτιολογεῖ ὁ Ἅγιος;! Νά ἐλέγξεις τόν
συνομίληκό σου, ὄχι τόν μεγαλύτερό σου.

«Οἱ σημερινοί νέοι ἔχουν λόγο, ἔχουν τό ἀντάρτικο, δίχως νά τό καταλαβαίνουν. Τήν
θεωροῦν φυσιολογική αὐτήν τήν συμπεριφορά. Μιλοῦν μέ ἀναίδεια καί σοῦ λένε:
«Τό εἶπα ἁπλά». Δέν εἶναι ἁπλότητα ἡ ἀναίδεια. «Ἔχουν ἐπηρεασθεῖ ἀπό αὐτό τό
πνεῦμα τοῦ κόσμου τό ἀλήτικο, πού δέν σέβεται τίποτε. Δέν ὑπάρχει σβεασμός στήν
συμπεριφορά τοῦ μικροῦ πρός τόν μεγάλο καί δέν τό καταλαβαίνουν πόσο κακό
εἶναι αὐτό. Ὅταν ὁ μικρός λέει κατεστημένο τόν σεβασμό στόν μεγάλο, γιά νά ἔχει
δῆθεν προσωπικότητα, τί περιμένεις;». ‘Σπάζουμε τό κατεστημένο’, δηλαδή
καταλύουμε κάθε ἔννοια σεβασμοῦ.
«Χρειάζεται πολλή προσοχή. Τό κοσμικό πνεῦμα, τό σύγχρονο, λέει: «Μήν ἀκοῦτε
τούς γονεῖς, τούς δασκάλους κ.λπ.». Γι’ αὐτό τά μικρότερα παιδιά γίνονται χειρότερα
τώρα. Μεγαλύτερη ζημιά παθαίνουν ἰδίως ἐκεῖνα τά παιδιά πού οἱ γονεῖς τους δέν
καταλαβαίνουν τί κακό τά κάνουν μέ τό νά τά θαυμάζουν καί νά τά θεωροῦν
σπουδαία, ὅταν μιλοῦν μέ ἀναίδεια». Πολύ μεγάλο λάθος νά μιλάει ἀναιδέστατα τό
παιδί καί ὁ μπαμπάς καί ἡ μαμά νά γελάει. Ἄλλο πού δέν θέλει τό παιδί! Δέν
πρόκειται νά διορθωθεῖ ποτέ, ὅλο καί πιό ἀναιδές θά γίνεται.

Λέει ἕνα περιστατικό τώρα: «Εἶχαν ἔρθει στό Καλύβι δυό ξαδελφάκια ὀκτώ-ἐννιά
χρονῶν μέ τόν πατέρα τους. Τά πῆρα τό ἕνα δεξιά, τό ἄλλο ἀριστερά. Ἦταν ἐκεῖ καί
ἕνας γνωστός μου ζωγράφος, πολύ καλό παιδί καί καλλιτέχνης· σέ ἕνα λεπτό, τάκ-
τάκ, τόν ζωγραφίζει τόν ἄλλον. «Διονύση, τοῦ λέω, ζωγράφισε τά παιδιά ἔτσι ὅπως
καθόμαστε μαζί». «Γιά νά δοῦμε, λέει, ἄν τά καταφέρω, γιατί κουνιοῦνται». Ξέρετε ὁ
ζωγράφος πιάνει τά χαρακτηριστικά, κάποιες γραμμές, γιά νά σοῦ ἀποδώσει τό
πρόσωπο. Ἀλλά, ἅμα κουνιέσαι, δέν μπορεῖ νά τά ἐντοπίσει εὔκολα. «Ἔβγαλε μία
κόλλα καί ἄρχισε νά ζωγραφίζει. Πετιέται τό ἕνα καί λέει: «Γιά νά δοῦμε, βρέ βλάκα,
τί θά φτιάξεις!». Ὀκτώ-ἐννιά χρονῶν παιδί σέ ἕναν ἄνθρωπο τριάντα χρονῶν.
Φοβερό! «Καί νά εἶναι κόσμος μπροστά! Ὁ νέος δέν ταράχτηκε καθόλου. «Αὐτά
εἶναι τά σημερινά παιδιά, Πάτερ!», μοῦ λέει καί συνέχισε νά ζωγραφίζει». Ἤξερε τό
τυπικό τῆς ἐποχῆς! «Ἐμένα μοῦ ἀνέβηκε τό αἷμα στό κεφάλι». Ἔτσι ἤτανε ὁ
Ἅγιος…. τό ’λεγε ἡ καρδιά τοῦ Γέροντα… «Καί ὁ πατέρας του σάν νά μή συνέβαινε
τίποτε!». Νά τό λάθος του. Βλέπετε; Νά τό πιάσει ὁ πατέρας τό παιδί νά τό
ταρακουνήσει. Νά τοῦ δώσει καί μιά σφαλιάρα. «Νά λένε ἔτσι σέ ἄνθρωπο τριάντα
χρονῶν καί ὁ ἄνθρωπος νά κάθεται καί νά ζωγραφίζει! Ἀναίδεια, ἀσέβεια καί πόσα
ἄλλα!… Φοβερό! Ἄντε τώρα κάποιο ἀπό αὐτά τά παιδιά νά θελήσει νά γίνει
καλόγερος». Νά τραβήξει τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ δηλαδή. «Πόση δουλειά χρειάζεται,
γιά νά γίνει αὐτό τό παιδί σωστός μοναχός!». Γιατί ἔτσι, ὅπως φέρεται στούς
μεγαλύτερους, ἔτσι θά φερθεῖ καί στόν Γέροντά του. Πόσο μᾶλλον στούς
συνομίληκούς του μοναχούς.

108
«Ὅταν οἱ μανάδες δέν τά προσέχουν, καταστρέφονται τά παιδιά. Ὅλη ἡ βάση εἶναι
οἱ μανάδες. Στήν Ρωσία, ἄν ἄλλαξε κάτι, εἶναι γιατί οἱ μανάδες κρυφά κράτησαν τήν
πίστη, τήν εὐλάβεια καί βοήθησαν τά παιδιά». Ξέρετε, ἡ Ρωσία, ὁ Ρωσικός λαός, εἶχε
ὑποστεῖ συστηματική πλύση ἐγκεφάλου ἀθεΐας. Τά μικρά παιδιά τά παίρνανε οἱ
ἄθεοι κομμουνιστές, καί ὅπως ἐμεῖς πᾶμε στήν Ἐκκλησία, τά πηγαίνανε στά μουσεῖα
ἀθεΐας. Καί τί τούς λέγανε ἐκεῖ; «Βλέπετε; Δέν ὑπάρχει Θεός, τίποτα δέν ὑπάρχει.
Μόνο αὐτά πού βλέπουμε, πού ἀκοῦμε, πού πιάνουμε, αὐτά ὑπάρχουν… τίποτα
ἄλλο». Ἀπό μωρά συστηματική διδασκαλία ἀθεΐας…. Γιά ἑξήντα χρόνια περίπου
κράτησε αὐτό. Κι ὅμως τώρα, ἄν δοῦμε τήν Ρωσία, ἔχει μιά φοβερή πνευματική
ἀναγέννηση. Πᾶνε στίς Ἐκκλησίες καί νέα παιδιά, προσεύχονται, ἐξομολογοῦνται,
κοινωνοῦν, πάρα πολλοί. Καί τό Ἅγιο Ὄρος καί τά Ἱεροσόλυμα ἔχουν γεμίσει
Ρώσους ἐπισκέπτες.

– Πῶς κρατήθηκε ἡ πίστη;

Γιατί ἑξήντα χρόνια εἶναι δύο γενιές. Δέν εἶναι μικρό πράγμα!… νά μήν βαφτίζονται
ἐπίσημα. Βαφτιζόντουσαν κρυφά, δέν τούς ἄφηναν νά βαφτιστοῦν. Νά χάνουν τήν
δουλειά τους, ἅμα τυχόν κάνανε τόν σταυρό τους ἤ λέγανε ὅτι πιστεύουνε… ξύριζαν
τούς ἱερεῖς, ἀποσχημάτιζαν τούς μοναχούς κ.λ.π. Σώθηκε ἡ πίστη ἀκριβῶς γιατί
ὑπῆρχαν οἱ μητέρες, οἱ ὁποῖες κράτησαν τήν πίστη, τήν εὐλάβεια καί βοήθησαν τά
παιδιά. «Εὐτυχῶς πού ὑπάρχει καί λίγο προζύμι ἀπό χριστιανικές οἰκογένειες, ἀλλιῶς
θά ἤμασταν χαμένοι».

«– Ἄν αὐτά τά παιδάκια, Γέροντα, ποῦ μεγαλώνουν ἔτσι, θελήσουν ἀργότερα νά

ἀλλάξουν ἤ νά γίνουν μοναχοί, μποροῦν;
– Ἄν πιστέψουν ὅτι δέν εἶναι καλό αὐτό πού ἔκαναν, θά τά βοηθήσει ὁ Χριστός.
Δηλαδή, ἄν μπεῖ ἡ καλή ἀνησυχία στόν ἄνθρωπο, ἔληξε. Ἀλλά, ὅταν νομίζουν ὅτι
ἔχουν δίκαιο καί λένε γιά τόν ἡγούμενο ἤ τήν ἡγουμένη: «Τί, δικτάτορα ἔχουμε ἐδῶ;
Ποῦ ἀκούσθηκε αὐτό στήν ἐποχή μας;», πῶς νά διορθωθοῦν; Φθάνουν μερικά
καλογέρια σέ σημεῖο νά μοῦ λένε τέτοιες χαζομάρες». Ποῦ εἶναι ἡ ὑπακοή;
«Σιγά-σιγά χάνεται τελείως ὁ σεβασμός. Ἔρχονται στό Καλύβι νέα παιδιά καί τά
περισσότερα κάθονται μέ τό ἕνα πόδι πάνω στό ἄλλο» καί τό σταυροπόδι εἶναι
δεῖγμα ὑπερηφάνειας, νά τό ξέρετε. Τό λέει καί ὁ Μέγας Βασίλειος.

«..Καί οἱ γέροι δέν ἔχουν πού νά καθήσουν. Ἀλλά, ἐνῶ βλέπουν ὅτι τά κούτσουρα
εἶναι πιό πέρα, βαριοῦνται νά πᾶνε δυό βήματα νά τά μεταφέρουν, γιά νά καθήσουν.
Πρέπει ἐγώ νά τά φέρω». Ὁ Γέροντας εἶχε καί κοίλη… γέρος ἄνθρωπος… Σημασία
δέν ἔδιναν… «Καί ἐνῶ μέ βλέπουν πού τά κουβαλάω, δέν ἔρχονται νά τά
πάρουν». Λίγο φιλότιμο δηλαδή δέν ὑπάρχει. «Νερό θέλουν νά πιοῦν καί δέν
πηγαίνουν μόνα τους νά πάρουν. Πρέπει ἐγώ νά τούς φέρω καί δεύτερο κύπελλο.
Ὄχι, ἀλήθεια, μοῦ κάνει ἐντύπωση· κοτζάμ παλληκάρια· ἔρχονται παρέα τριάντα
ἄτομα, μέ βλέπουν νά φέρνω μία κάσα λουκούμια καί ἕνα μπετόνι νερό, νά κουβαλῶ
καί τά κύπελλα, γιά νά τούς βολέψω, νά κουτσαίνω, καί νά μήν κουνιοῦνται καί νά
σηκώνεται νά μέ βοηθήσει ἕνας ταξίαρχος, πού ἔχει μπαρουτοκαπνισθεῖ», δηλαδή

109
ἕνας ἄνθρωπος 50-60 χρονῶν. Καί ὁ νέος, ὁ εἰκοσάρης, ὁ τριαντάρης νά μήν
σηκώνεται. «Νομίζουν ὅτι ὅπως πᾶνε σέ ἕνα ἑστιατόριο ἤ σέ ἕνα ξενοδοχεῖο καί πάει
τό γκαρσόν, ἔτσι καί στό Καλύβι θά ἔρθει τό γκαρσόν».
Νά σᾶς πῶ κάτι γιά νά γελάσετε. Ἦρθαν καί στήν ἔρημο μερικοί τέτοιοι, οἱ ὁποῖοι
εἶχαν πάει σ’ ἕνα καλύβι καί τί εἶπαν ἐκεῖ στούς πατέρες; «Ἐγώ θέλω μονόκλινο!».
Λές καί πῆγαν σέ ξενοδοχεῖο… Κι ἕνας ἄλλος πῆγε ἐκεῖ, πασπάτευε τά κρεβάτια καί
λέει «πώ, πώ, πολύ σκληρά εἶναι τά κρεβάτια, κανένα πιό μαλακό δέν ἔχει;».
Λοιπόν… Καλά, δέν ξέρεις ποῦ βρίσκεσαι… ὅτι βρίσκεσαι στήν ἔρημο.

«Πέντε-ἔξι φορές ἔχω κάνει τό ἑξῆς». Κοιτάξτε ὁ Γέροντας ἦταν παιδαγωγός. «Κάνω
τόν κόπο, φέρνω τό νερό καί τό χύνω μπροστά τους. «Ἐγώ νά σᾶς φέρω τό νερό,
παλληκάρια, τούς λέω, ἀλλά δέν σᾶς βοηθάει αὐτό!». Δηλαδή δέν τούς ἔδινε νά τό
πιοῦνε, τό ἔχυνε, γιά νά τούς φιλοτιμήσει. «Στά ἀστικά αὐτοκίνητα βλέπεις μικρά
παιδιά νά κάθονται καί οἱ γέροι νά στέκονται ὄρθιοι. Νέοι νά κάθονται μέ τό ἕνα
πόδι πάνω στό ἄλλο καί μεγάλοι νά σηκώνωνται, γιά νά δώσουν τήν θέση τους σέ
ἕναν γέρο. Οἱ νέοι δέν τήν δίνουν. «Τήν πλήρωσα, λένε, τήν θέση» καί κάθονται
χωρίς νά ὑπολογίζουν κανέναν. Παλιότερα τί πνεῦμα ὑπῆρχε! Οἱ γυναῖκες κάθονταν
στά σοκάκια δεξιά καί ἀριστερά καί, ὅταν περνοῦσε ὁ παπάς ἤ ἕνας ἡλικιωμένος,
σηκώνονταν καί αὐτό μάθαιναν καί στά παιδιά τους.

Πόσες φορές ἀγανακτῶ! Νά εἶναι ἡλικιωμένοι, σοβαροί ἄνθρωποι καί μέ ἀξιώματα

καί νά βλέπεις κάτι παιδιά μέ μία ἀναίδεια νά διακόπτουν τήν συζήτηση, νά λένε
χαζομάρες καί νά τό θεωροῦν κατόρθωμα. Τά κάνω νόημα νά σταματήσουν, τίποτε.
Πρέπει νά τά κάνεις ρεζίλι, γιά νά σταματήσουν· ἀλλιῶς δέν γίνεται! Σέ κανένα
Πατερικό δέν γράφει νά μιλοῦν ἔτσι οἱ νέοι. Τό Γεροντικό λέει, «εἶπε Γέρων», δέν
λέει «εἶπε νέος». Παλιά οἱ μικροί δέν μιλοῦσαν μπροστά στούς μεγάλους καί
χαίρονταν πού δέν μιλοῦσαν». Ποῦ νά μιλήσεις μπροστά στούς μεγάλους… Τώρα
μιλᾶνε οἱ μεγάλοι καί τούς κόβει ὁ μικρός σάν νά μή συμβαίνει τίποτα. Δέν σέβεται
κἄν… Μπορεῖ νά μιλᾶνε καί μέ τόν ἱερέα ἤ τήν ἡγουμένη… τίποτα! Πάει ὁ μικρός
καί λέει τά δικά του. Σ’ αὐτό βέβαια φταῖνε καί οἱ γονεῖς.

«Οὔτε κάθονταν ἐκεῖ πού κάθονταν οἱ μεγάλοι». Ἐμεῖς θυμᾶμαι στό χωριό, εἴχαμε
ἕνα χαμηλό τραπέζι ἐκεῖ πού τρώγαμε καί τό λέγαμε σοφρά. Καθόμαστε κάτω τά
παιδιά. Οἱ μεγάλοι τρώγανε στό τραπέζι. Καί μᾶς ἄρεσε κιόλας. «Εἶχαν μία συστολή,
μία εὐλάβεια, κοκκίνιζαν ὅταν μιλοῦσαν σέ ἕναν μεγαλύτερο. Καί ἄν μιλοῦσε
κανένα παιδί ἄσχημα στούς γονεῖς του, δέν θά ἔβγαινε στήν ἀγορά ἀπό ντροπή. Καί
στό Ἅγιον Ὅρος, ἄν δέν εἶχε ἄσπρα γένια κανείς, δέν ἔμπαινε στόν χορό νά ψάλλει.
Τώρα βλέπεις καί δόκιμοι μαζεύονται καί προδόκιμοι!… Τέλος πάντων, ἀλλά
τουλάχιστον νά μάθουν νά κινοῦνται μέ σεβασμό καί εὐλάβεια».

Ἄς σταματήσουμε ἐδῶ. Τό δεύτερο χωρίο εἶναι ἀπό τό Δευτερονόμιο ἀπό τό

22οκεφάλαιο ἀπό τόν 5ο στίχο. Σᾶς τό διαβάζω: «Οὐκ ἔσται σκεύη ἀνδρός ἐπί
γυναικί οὐδέ μή ἐνδύσηται ἀνήρ στολήν γυναικείαν, ὅτι βδέλυγμα Κυρίῳ τῷ Θεῷ

110
σού ἐστι πᾶς ποιῶν ταῦτα». Διαβάζω καί τήν μετάφραση: «ἐνδύματα καί πράγματα
πού ἁρμόζουν στόν ἄνδρα δέν θά τά βάλει ἡ γυναίκα». Βλέπετε; Εἶναι ἐντολή τοῦ
Θεοῦ αὐτό. «Καί δέν θά φορέσει ὁ ἄνδρας γυναικεῖα φορέματα, διότι ὁποιοσδήποτε
τά κάνει αὐτά εἶναι σιχαμερός ἐνώπιον Κυρίου τοῦ Θεοῦ σου». Βλέπετε τί λέει;
Βδέλυγμα! Βδέλυγμα θά πεῖ σίχαμα. Μπροστά στόν Θεό γίνεσαι σίχαμα, ἔ; Θά πεῖτε:
– Τόσο σημαντικό εἶναι αὐτό, νά μήν φορᾶμε παντελόνια;
Ναί! Εἶναι ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Νά μή φορᾶς λέει «σκεύη ἀνδρός», αὐτά πού ἁρμόζουν
στόν ἄνδρα. Ὅπως καί ὁ ἄνδρας δέν μπορεῖ νά φοράει φοῦστες ἤ νά πάρει καί μιά
γυναικεία τσάντα… Λέει κάπου ὁ Ἅγιος Παΐσιος, γιά σκέψου νά δεῖς ἕναν τσολιά
στήν Ὁμόνοια καί νά κρατάει μία γυναικεία τσάντα! Γελοῖο πράγμα δέν εἶναι; Ἔ,
τόσο γελοῖο εἶναι καί τό ἀντίθετο, νά φοράει ἡ γυναίκα ἀνδρικά ροῦχα. Δέν εἶναι
σωστό. Δέν ταιριάζει. Ἐγώ πού τό βλέπω ἔτσι… μοῦ φαίνεται σάν ἔκτρωμα αὐτό τό
πράγμα… αὐτά τά ὄντα. Δέν εἶναι γυναίκα αὐτή πιά… χάνει τήν γυναικεία της φύση,
τήν γυναικεία της ὑπόσταση, ὅπως θέλετε πεῖτε το.

Εἶναι ἐντολή Θεοῦ. Κάποτε τόν Ἅγιο Πορφύριο τόν πλησίασε ἕνα ζευγάρι καί τόν
ρώτησαν αὐτό τό πράγμα: – Τό κοριτσάκι μας Γέροντα ἐπιτρέπεται νά φοράει
παντελόνια; Καί τούς εἶπε αὐτό ἀκριβῶς. Τό θέμα αὐτό πού μέ ρωτᾶτε εἶναι λυμένο
στό Δευτερονόμιο, δηλαδή στόν νόμο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, πού εἴπαμε ἰσχύει
μέχρι σήμερα. Ὁ Θεός τό ἀπαγορεύει. Πρέπει νά τό ξέρουμε αὐτό. Εἶμαστε πιστοί
καί πρέπει νά τό τηροῦμε. Γιατί ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ, παιδιά, εἶναι οἱ προδιαγραφές
ζωῆς. Ἅμα δέν τηροῦμε τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, εἶναι σάν νά κάνουμε πράγματα πού
εἶναι ἀντίθετα μέ τίς προδιαγραφές μας.

Τί θά πεῖ προδιαγραφή; Νά, ἄς ποῦμε, αὐτό τό τραπέζι σηκώνει 100 κιλά. Ἄν τοῦ
βάλεις αὐτοῦ τοῦ τραπεζιοῦ δυό τόνους πάνω, θά σπάσει. Δέν εἶναι οἱ προδιαγραφές
του γιά δύο τόνους. Πρέπει νά εἶναι σιδερένιο, γιά νά ἀντέξει δύο τόνους. Ἔτσι καί ὁ
ἄνθρωπος ἔχει κάποιες προδιαγραφές. Μιά προδιαγραφή εἶναι αὐτό πού λέει ἡ
ἐντολή τοῦ Θεοῦ, δέν θά φορᾶς ροῦχα πού εἶναι τοῦ ἄλλου φύλου. Δέν ἐπιτρέπεται.
Ἡ ἄλλη προδιαγραφή εἶναι ὅτι δέν πρέπει νά πορνεύεις. Τό λέει «τό σῶμα οὐ τῇ
πορνεία» (Α΄Κορ. 6,13) καί φυσικά πολύ χειρότερο δέν πρέπει νά μπαίνεις σέ
ὁμοφυλοφιλικές σχέσεις. Εἶναι πολύ πιό βρωμερό νά κάνεις σχέσεις μέ τό ἴδιο φύλο.
Ἀλλά καί ἡ μοιχεία καί ἡ πορνεία. Καί τά ροῦχα, παιδιά, τά unisex ἐκεῖ
παραπέμπουν. Δέν εἶναι ἁπλό πράγμα πού σοῦ λέει νά φορέσεις ἀνδρικά. Αὐτοί πού
τό προωθοῦν εἶναι πολύ πονηροί. Γιατί ἀκριβῶς θέλουν νά προωθηθεῖ ἡ
ὁμοφυλοφιλία, νά πάψει νά φαίνεται ὁ ἄνδρας ἄνδρας καί ἡ γυναίκα γυναίκα καί νά
μπεῖ ὅλη αὐτή ἡ διαστροφή, ἡ φοβερή αὐτή ἁμαρτία. Γι’ αὐτό ὁ Θεός τό ἀπαγορεύει,
γιατί αὐτή εἶναι ἡ πιό σιχαμερή ἁμαρτία. Γι’ αὐτή τήν ἁμαρτία ἔκαψε ὁ Θεός τά
Σόδομα καί τά Γόμορρα, τήν ὁμοφυλοφιλία, ἡ ὁποία ξεκινάει ἀπό τά ροῦχα. Καί οἱ
ὁμοφυλόφιλοι αὐτό κάνουν, ἀλλάζουν ροῦχα. Φοβερά εἶναι, ἄν τά σκεφτοῦμε! Γιατί
λοιπόν νά ὑπηρετήσουμε αὐτούς τούς σκοπούς, οὐσιαστικά τόν διάβολο, πού θέλει
νά κολάσει τούς ἀνθρώπους;
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

111
 Ὁ Ἅγιος Δημήτριος καί ἡ ἁγιότητα
(Ομιλία σε παιδιά)

Κάποιοι εἴσαστε τό πρωί πού εἴπαμε γιά τόν Ἅγιο Δημήτριο. Πότε γιορτάζει ὁ Ἅγιος
Δημήτριος;
– Σήμερα.
Σήμερα. Τί ἦταν ὁ Ἅγιος Δημήτριος;
– Πολιοῦχος τῆς Θεσσαλονίκης.
Πολιοῦχος τί θά πεῖ;
– Προστάτης.
Προστάτης τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης. Ἀλλά γιατί νά εἶναι αὐτός προστάτης καί
νά μήν εἶναι κάποιος ἄλλος;
– Γιατί ἐδῶ μεγάλωσε καί…..
Ναί. Ποιός εἶναι ὁ τίτλος του, ὁ ἐκκλησιαστικός τίτλος; Πῶς τόν λένε;
Μεγαλομάρτυς! Τί θά πεῖ μεγαλομάρτυς; Ξέρετε;
– Ὅτι μαρτύρησε μέ μεγάλα βασανιστήρια, πολλά βασανιστήρια.
Ναί… Δέν πέρασε πολλά βασανιστήρια, ἀλλά εἶχε μιά πολύ σπουδαία ζωή. Ξέρετε,
ἄν ἦταν μικρός ἤ μεγάλος στήν ἡλικία; Πόσο χρονῶν ἤτανε πού ἔδωσε τή ζωή του
γιά τόν Χριστό;
Μικρός ἦταν, νέος. Πολύ νέος. Ἦταν πολύ μορφωμένος, ἱκανός στά στρατιωτικά καί
ὁ Μαξιμιανός, πού ἦταν Αὐτοκράτορας, τοῦ ἔδωσε ἕνα ἀξίωμα. Δηλαδή τόν ἔκανε
διοικητή, στρατηγό. Ἀνθύπατος λεγότανε ἐκείνη τήν ἐποχή αὐτό τό ἀξίωμα. Ἀλλά
δέν ἤξερε ὅτι ἦταν χριστιανός. Πῆγε μιά ἐκστρατεία καί γυρνώντας, κάποιοι πού
θέλανε νά κάνουν ζημιά στόν Ἅγιο Δημήτριο, πῆγαν καί εἶπαν στόν Αὐτοκράτορα,
ξέρεις, αὐτός πού τόν τίμησες, εἶναι χριστιανός καί διδάσκει στά μικρά παιδιά, στούς
νέους καί στούς ἀνθρώπους τῆς Θεσσαλονίκης νά πιστέψουν στόν Χριστό. Καί
πράγματι ὁ Ἅγιος Δημήτριος ἦταν κατηχητής. Σέ μία στοά στήν Θεσσαλονίκη, πού
λεγόταν Χαλκευτική, ἐκεῖ μέσα μάζευε τά παιδάκια καί τούς ἄλλους ἀνθρώπους καί
τούς ἔκανε μάθημα, τούς ἔλεγε γιά τόν Χριστό καί σιγά-σιγά ἡ Θεσσαλονίκη
γινότανε χριστιανική, γιατί τότε ἦταν εἰδωλολατρική πόλη κι αὐτή.

Τόν κάλεσε λοιπόν ὁ Μαξιμιανός καί τοῦ λέει:

– Γιατί δέν ἦρθες νά μέ ὑποδεχτεῖς; Ἐγώ σοῦ ἔκανα τόση τιμή!
– Ἐγώ σέ τιμῶ, τοῦ λέει, ἀλλά δέν μπορῶ νά πῶ ὅτι εἶσαι καί πάνω ἀπό τόν ἀληθινό
Θεό. Πάνω ἀπ΄ ὅλα τιμῶ τόν ἀληθινό Θεό.
– Ποιός εἶναι ὁ ἀληθινός Θεός; τοῦ λέει. Δέν εἶναι ὁ Δίας καί αὐτοί οἱ θεοί πού
ξέρουμε ἐμεῖς;
– Ὄχι, λέει. Ὁ Θεός εἶναι ὁ Χριστός.
Ὁμολόγησε, λοιπόν, τόν Χριστό καί ὁ Αὐτοκράτορας ἤθελε νά τόν σκοτώσει. Ἀλλά
μέχρι νά τοῦ πάρει τή ζωή, τόν ἔβαλε σ’ ἕνα ὑπόγειο, σ’ ἕνα λουτρό βρώμικο, μέσα
σέ ἀκαθαρσίες. Ἐκεῖ τόν φυλάκισε. Μόλις μπῆκε μέσα σ’ ἐκεῖνο τόν μεγάλο
βρώμικο χῶρο, ἕνας μεγάλος σκορπιός πῆγε νά τόν δαγκώσει. Ἦταν μιά τέχνη τοῦ
διαβόλου αὐτή. Ὁ Ἅγιος ὅμως τόν σταύρωσε καί ἐξαφανίστηκε ὁ σκορπιός.

112
Ἐνῶ ἔμενε ἐκεῖ, τόν ἐπισκέφτηκε ἕνας νέος, ὁ Νέστορας, ὁ ὁποῖος πῆρε εὐλογία ἀπό
τόν Ἅγιο νά πάει νά παλέψει μέ τόν Λυαῖο. Τί ἦταν ὁ Λυαῖος; Ἦταν ἕνας βάρβαρος
πού τόν εἶχε μαζί του ὁ Μαξιμιανός. Ἦταν παλαιστής καί σκότωνε πολύ κόσμο,
αὐτούς πού πήγαιναν νά τόν ἀντιμετωπίσουν, νά παλέψουν μαζί του. Καί ὁ
Μαξιμιανός ἔπαιρνε δόξα ἔχοντας τόν Λυαῖο μαζί του.
Καί λέει ὁ Νέστορας δέν εἶναι ὡραῖο πράγμα αὐτό, ἐγώ θά πάω νά τόν νικήσω.
Πράγματι πῆγε στόν Ἅγιο Δημήτριο καί τοῦ λέει βοήθησέ με νά παλέψω μέ τόν
Λυαῖο. Καί ὁ Ἅγιος τοῦ εἶπε νά πάει. Τοῦ εἶπε καί τήν προφητεία «Καί τόν Λυαῖο θά
νικήσεις καί γιά τόν Χριστά θά μαρτυρήσεις».

Πράγματι πῆγε στό στάδιο. Ὅλοι τόν λυπόντουσαν… ἕνα μικρό παιδάκι σχεδόν
ἦταν. Πολύ μικροκαμωμένος ἦταν μπροστά στό θηρίο τόν Λυαῖο. Τοῦ λέγανε -καί ὁ
ἴδιος ὀ Αὐτοκράτορας- «λυπήσου τή ζωή σου, μήν πᾶς». Κι ἐκεῖνος ἔλεγε, ὄχι ἐγώ
θέλω νά πάω. Ὅρμησε λοιπόν ὁ Λυαῖος νά τόν χτυπήσει, νά τόν διαλύσει. Τότε
ἔκανε μιά κίνηση ἐπιδέξια καί τοῦ ξέφυγε καί τοῦ κάρφωσε τό ξίφος του στήν
καρδιά. Πάει ὁ Λυαῖος, τόν σκότωσε. Προηγουμένως βέβαια εἶχε προσευχηθεῖ στόν
Θεό. Καί εἶχε προσευχηθεῖ ἐπικαλούμενος καί τόν Ἅγιο Δημήτριο. Εἶπε «Θεέ τοῦ
Δημητρίου, βοήθει μοι». Παρακάλεσε δηλαδή καί τόν Ἅγιο Δημήτριο, τόν
ἐπικαλέστηκε καί μέ τίς εὐχές τοῦ Ἁγίου νίκησε τόν Λυαῖο.
Τά ἔμαθε αὐτά ὁ Μαξιμιανός καί νόμιζε πώς ἔκανε κάποια μαγεία ὁ Ἅγιος
Δημήτριος καί ἔτσι νίκησε ὁ φίλος του ὁ Νέστορας τόν Λυαῖο. Γι’ αὐτό ἔδωσε
ἐντολή νά σκοτώσουν καί τόν Νέστορα καί τόν Ἅγιο Δημήτριο. Πράγματι πῆγαν καί
τόν τρύπησαν μέ λόγχη στήν πλευρά. Ἡ λόγχη εἶναι σάν τό σπαθί, ἀλλά εἶναι πάνω
σέ κοντάρι. Ὅπως ἔχει στήν εἰκόνα ὁ Ἅγιος Γεώργιος πού χτυπάει τόν δράκο.
– Ἀφοῦ τόν κάνανε μέ τήν λόγχη, ἔτσι κάνανε καί τόν Χριστό…

Ἀκριβῶς. Μέ τόν ἴδιο τρόπο τρύπησαν καί τήν πλευρά τοῦ Χριστοῦ μας. Γι’ αὐτό
μοιάζει τό μαρτύριο τοῦ Ἁγίου Δημητρίου μέ τό μαρτύριο τοῦ Χριστοῦ μας. Ἐπίσης
ἦταν νέος, ὅπως καί ὁ Χριστός μας ἦταν νέος. Ἐπίσης, ἐξαιτίας τοῦ Ἁγίου
Δημητρίου μετά ἡ πόλη τῆς Θεσσαλονίκης ἔγινε χριστιανική. Ὅπως ὁ Χριστός μας
θυσιάστηκε καί μετά μέ τήν θυσία Του ἔκανε ὅλο τόν κόσμο χριστιανούς. Ὅσοι
θέλανε βέβαια πάλι. Ἔτσι καί ἐκεῖ στή Θεσσαλονίκη μετά τόν θάνατο τοῦ Ἁγίου
Δημητρίου πολλοί γίνανε χριστιανοί.

Ὁ Ἅγιος αὐτός ἔκανε πολλά θαύματα καί κάνει, ἀλλά τώρα λιγότερα, γιατί οἱ
ἄνθρωποι δέν ἔχουν πολλή πίστη καί εὐλάβεια στόν Ἅγιο, ὅπως εἶχαν παλιότερα. Κι
ἕνα ἀπό τά μεγάλα θαύματα πού ἔχει κάνει ὁ Ἅγιος εἶναι τό θαῦμα τῆς μυροβλυσίας.
Ξέρετε τί θά πεῖ αὐτό; Ὅτι τό σῶμα του βγάζει μύρο, εὐωδία, ἕνα ὑγρό δηλαδή πού
εὐωδιάζει. Αὐτό δέν εἶναι φυσικό πράγμα, εἶναι δῶρο ἀπό τόν Θεό. Παλιά, αὐτό τό
μύρο ἦταν πάρα πολύ, σάν ποτάμι. Δηλαδή γέμιζαν μπουκάλια, λεκάνες μ’ αὐτό τό
μύρο τοῦ Ἁγίου Δημητρίου καί τό ἔδιναν σ’ ὅλο τόν κόσμο. Τό βάζανε καί σέ κάτι
μικρά μπουκαλάκια καί τό δίνανε εὐλογία. Πῶς παίρνουμε ἐμεῖς τώρα τό ἁγίασμα;
Πᾶμε π.χ. στήν Ἁγία Παρασκευή καί παίρνουμε ἁγίασμα ἀπό τήν Ἁγία Παρασκευή.

113
Ἔτσι ἔπαιρναν τό μύρο ἀπό τόν Ἅγιο Δημήτριο καί οἱ ἄνθρωποι, πολλοί ἀπό αὐτούς
πού εἶχαν πίστη, γινόντουσαν καλά.
Ἐπίσης ἕνας φίλος τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, ὀνόματι Λοῦπος, μέ τό πού ἔγινε τό
μαρτύριο καί πέθανε ὁ Ἅγιος, πῆρε ἀπό τό αἷμα μέ τό μαντήλι τοῦ Ἁγίου καί πῆρε
καί τό δαχτυλίδι τοῦ Ἁγίου καί μ΄ αὐτά ἔκανε πάρα πολλά θαύματα. Μόλις τό ἔμαθε
αὐτό ὁ Μαξιμιανός τόν σκότωσε καί τόν Λοῦπο. Ἔτσι ἔχουμε καί τόν Ἅγιο Λοῦπο
μαζί μέ τόν Ἅγιο Δημήτριο καί τόν Ἅγιο Νέστορα. Ἀκόμα δύο ἁγίους δηλαδή.

Ὁ Ἅγιος αὐτός προστάτεψε καί τήν Κωνσταντινούπολη, ὅταν ἔγινε ἕνας μεγάλος
σεισμός. Γι’ αὐτό σήμερα στήν Ἐκκλησία μας λέμε καί ἕνα τροπάριο γιά τόν σεισμό.
Εἶναι ἐκεῖνος ὁ μεγάλος σεισμός πού ἔγινε στήν Κωνσταντινούπολη στά χρόνια τοῦ
Λέοντα τοῦ Ἰσαύρου. Ἔγινε ἀνήμερα τοῦ Ἁγίου Δημητρίου καί ὁ Ἅγιος προστάτεψε
τήν Κωνσταντινούπολη καί δέν καταστράφηκε, παρόλο πού ἦταν πάρα πολύ δυνατός
σεισμός.
Τώρα θά σᾶς πῶ κάτι. Ξέρετε πῶς ὁ Ἅγιος Δημήτριος ἔγινε Ἅγιος καί ἔφτασε νά
δώσει τήν ζωή του γιά τόν Χριστό; Εἶναι εὔκολο πράγμα αὐτό; Τί λέτε; Ἐμεῖς, ἄς
ποῦμε, ἄν ἔρθουν τώρα ἐδῶ οἱ τζιχαντιστές καί παίρνουν κεφάλια καί σοῦ λένε
«Εἶσαι χριστιανός; Ἄν εἶσαι χριστιανός, θά πεθάνεις». Θά ἀντέξουμε; Ὁ Ἅγιος πῶς
ἄντεξε; Πῶς ἔγινε μάρτυρας; Τί τόν βοήθησε; Τί λέτε;

– Ἡ πίστη πρός τόν Χριστό.

Εἶχε πολλή πίστη, ζωντανή πίστη. Τί θά πεῖ ζωντανή πίστη; Ἁπλῶς νά πιστεύουμε ὅτι
ὑπάρχει ὁ Χριστός; Τό ἔχουμε πεῖ κι ἄλλη φορά. Τί θά πεῖ νά ἔχουμε ζωντανή πίστη,
μεγάλη πίστη; Πῶς φαίνεται ὅτι ἔχουμε μεγάλη πίστη;
– …………………..
Ὅταν δοξολογοῦμε. Ὅταν εἴμαστε ἕτοιμοι. Πῶς ὅμως εἴμαστε ἕτοιμοι; Ὅταν ὅλη
μας ἡ ζωή εἶναι σύμφωνη μ’ αὐτά πού λέει ὁ Χριστός. Νά τηροῦμε αὐτά πού λέει ὁ
Χριστός. Λέει ὁ Χριστός, ἄς ποῦμε, θά κάνουμε ὑπακοή στούς γονεῖς μας. Ἐμεῖς
κάνουμε ὑπακοή ἤ κάνουμε παρακοή; Λέει ὁ Χριστός, θά πρέπει νά μήν κλέβουμε.
Ἐμεῖς κλέβουμε; Ἤ λέει ὁ Χριστός νά μήν λέμε ψέματα, νά μήν λέμε κακές λέξεις.
Τό κάνουμε; Λέει ὁ Χριστός νά προσευχόμαστε συνέχεια. Τό κάνουμε;

Ὁ Ἅγιος τό ἔκανε, προσευχόταν συνέχεια. Κι αὐτή ἡ συνεχής προσευχή τοῦ ἔδωσε

τήν δύναμη μετά νά πεθάνει καί γιά τόν Χριστό. Αὐτή ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή μᾶς
ἑνώνει μέ τόν Χριστό καί μᾶς δίνει τήν δύναμη νά ἀντιστεκόμαστε στούς δαίμονες
καί στά ὄργανα τῶν δαιμόνων. Μετά δέν φοβᾶσαι τόν θάνατο. Γιατί; Ἐπειδή ἀγαπᾶς
τόν Χριστό, λές, καί νά πεθάνω, τί θά γίνει; Θά πάω ποῦ; Στόν Χριστό πού ἀγαπάω!
Αὐτός πού θά μοῦ πάρει τήν ζωή εἶναι καί εὐεργέτης μου! Δέν στενοχωριέμαι νά
πεθάνω. Ὅταν ἔχω ζωντανή, γερή πίστη στόν Χριστό καί τοῦ μιλάω συνέχεια, μετά
θέλω νά εἶμαι μαζί Του συνέχεια, ἔτσι δέν εἶναι; Αὐτή ἡ ζωντανή πίστη, δηλαδή, ἔχει
μέσα της καί τήν ἀδιάλειπτη προσευχή. Νά κάνουμε βέβαια καί τίς ἄλλες ἐντολές
πού λέει ὁ Χριστός, νά ζοῦμε μέ ταπείνωση, μέ μετάνοια, μέ ὑπακοή, μέ
καθαρότητα. Δέν θά βλέπω κακά πράγματα, πονηρά πράγματα οὔτε θά ἀκούω οὔτε

114
θά συζητάω τίποτα γιά αὐτά. Ὅλα αὐτά φανερώνουν ζωντανή πίστη. Ἔτσι λοιπόν
ἔγιναν οἱ Ἅγιοι Ἅγιοι. Καταλάβατε;
Ὁ Ἅγιος Δημήτριος εἶχε μέσα του συνέχεια τόν Χριστό μέ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή
καί τήν ὅλη του ζωή. Ὅλη του ἡ ζωή ἤτανε μιά μαρτυρία γιά τόν Χριστό.
– Αὐτό πού κάνουμε ὅμως μερικές φορές, δέν πρέπει νά τό κάνουμε…. νά πᾶμε ἐκεῖ
μπροστά καί νά τοῦ ποῦμε νά μᾶς σκοτώσει…
Νά πᾶμε μόνοι μας νά τοῦ ποῦμε «σκότωσέ μας», δέν εἶναι σωστό. Ἀλλά ἄν ὅμως
μᾶς πεῖ «ἄν εἶσαι χριστιανός, θά σοῦ πάρω τό κεφάλι», πρέπει νά ποῦμε ὅτι εἴμαστε
χριστιανοί. Δέν θά πᾶμε μόνοι μας νά τοῦ ποῦμε σφάξε μας, γιά νά γίνουμε
μάρτυρες. Αὐτό δέν ἐπιτρέπεται. Ἀλλά, ὅταν μᾶς προκαλέσει, ἐκεῖ πρέπει νά
ὁμολογήσουμε.

Οἱ μεγάλοι τό καταλάβατε; Τό μαρτύριο, παιδιά, νά ξέρετε εἶναι καρπός τῆς ζωῆς.

Ἅμα ἡ ζωή μας εἶναι σωστή, μετά μποροῦμε νά δώσουμε καί τήν ζωή μας γιά τόν
Χριστό. Ἅμα ἡ ζωή μας δέν εἶναι σωστή, μετά θά δειλιάσουμε καί θά χάσουμε τό
στεφάνι τοῦ μαρτυρίου.
Θυμάστε τόν Σαπρίκιο; Πού ἦταν παπάς κιόλας… καί ἐπειδή δέν ἤθελε νά
συγχωρεθεῖ μέ ἕναν διάκο πού εἶχε μαλώσει, τί ἔγινε τελικά; Θυμάστε;
– Ἔφυγε ἡ Χάρη.
Καί τί ἔγινε; Στό τέλος ἀρνήθηκε τόν Χριστό, ἔ; Ἦταν ὁ δήμιος μέ τό χατζάρι πάνω
ἀπ’ τό κεφάλι του καί λέει: «Τί πᾶς νά κάνεις τώρα;». «Θά σέ σφάξω», λέει, «γιατί
εἶσαι χριστιανός». «Ὅχι», λέει, «δέν εἶμαι χριστιανός». Βλέπετε; Ἐπειδή δέν τήρησε
μία ἐντολή τοῦ Χριστοῦ. Τί λέει αὐτή ἡ ἐντολή;
– Νά συγχωρᾶμε.
Νά εἴμαστε ἀγαπημένοι καί νά συγχωρᾶμε. Γιατί πήγαινε ὁ διάκος ὁ καημένος καί
τοῦ ἔλεγε «συγχώρεσέ με» καί ἐκεῖνος τοῦ ἔλεγε «δέν σέ συγχωρῶ» καί μετά ἔχασε
τήν Χάρη, ἔχασε τόν Θεό. Βλέπετε πόσο κακό εἶναι νά μήν συγχωρᾶμε; Ὁ Χριστός
φεύγει ἀπό μᾶς, ἅμα δέν ζητᾶμε συγγνώμη καί δέν συγχωρᾶμε.
Θέλουμε νά μοιάσουμε στόν Ἅγιο Δημήτριο; Πρέπει νά θέλουμε. Καί σέ κάθε ἅγιο.
Ὁ καθένας σας ἔχει ἕναν ἄγιο. Ὁ Πρόδρομος ἔχει τόν Τίμιο Πρόδρομο. Ὁ Νεκτάριος
τόν Ἅγιο Νεκτάριο κ.λ.π. Πρέπει νά μοιάσουμε στόν Ἅγιό μας. Ἡ ζωή μας νά
μοιάζει μέ τήν ζωή του. Τόν βίο τοῦ Ἁγίου σας τόν ἔχετε διαβάσει; Πρέπει νά τόν
ξαναδιαβάσετε… Λοιπόν νά διαβάσουμε τόν βίο τοῦ Ἁγίου μας καί νά μοιάσουμε
στόν Ἅγιό μας. Καί μήν ἀκοῦτε αὐτούς πού λένε «Ἅγιοι θά γίνουμε;». Τό ἔχετε
ἀκούσει; Λένε «ἐμεῖς δέν εἴμαστε ἅγιοι, δέν θά γίνουμε ἅγιοι».

Πρέπει νά γίνουμε ἅγιοι ἤ δέν πρέπει;

– Πρέπει.
Πρέπει νά γίνουμε. Λέει ὁ Χριστός «Ἅγιοι γίνεσθε» (Λευϊτ. 20,26). Πρέπει νά γίνετε
Ἅγιοι. Γιατί σωτηρία αὐτό εἶναι, ἡ ἁγιότητα. Ἀλλιῶς πῶς θά πᾶμε στόν Χριστό ἄν
δέν εἴμαστε Ἅγιοι;

Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

115
 Ἡ ἁπλότητα τοῦ χωρικοῦ πού ἔδωσε τροφή στόν Χριστό
(Ομιλία σε παιδιά)

Θά σᾶς διαβάσω μία πολύ ὡραία ἱστορία πού τήν εἶχε διηγηθεῖ ἕνας Γέροντας
Ρῶσος. Τούς Ρώσους Γέροντες τούς λένε Στάρετς. Αὐτός ἦταν ὁ Στάρετς Ζαχαρίας
καί διηγήθηκε ἕνα ὡραῖο περιστατικό γιά ἕναν νέο, ὁ ὁποῖος ἤτανε πολύ ἁπλός, δέν
ἔλεγε ποτέ ψέματα, δέν εἶχε καθόλου πονηρία καί ἀγαποῦσε πάρα πολύ τήν ἀλήθεια.
Ὅλοι πρέπει νά λέμε πάντα τήν ἀλήθεια.

Αὐτός, λοιπόν, προσπαθοῦσε νά κάνει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Αὐτό πού θά σᾶς
διηγηθῶ εἶναι πραγματικό γεγονός. Ἔγινε στή Ρωσία σέ ἕνα μέρος ὄχι
πολυσύχναστο, σ’ ἕνα μέρος πού ἦταν στήν ὕπαιθρο. Ἐκεῖ λοιπόν, κοντά σ’ ἕνα
χωριό ζοῦσε ἕνας νέος χωρικός, ὀρφανός, τελείως ἀγράμματος ἀλλά πολύ ἐργατικός.
Συνεχῶς, πάντοτε ἐργαζόταν καί δέν πέρασε οὔτε μιά στιγμή μέ ὀκνηρία στή ζωή
του, μέ τεμπελιά. Κι ἐμεῖς δέν πρέπει νά τεμπελιάζουμε… Ἡ ψυχή του ἦταν καθαρή
σάν κρύσταλλο. Σέ κάθε ὑπόθεση, πάντοτε, ἄκουγε τήν συνείδησή του. Ἡ συνείδηση
εἶναι ἡ φωνή τοῦ Θεοῦ πού ἔχουμε μέσα μας κι, ὅταν πᾶμε νά κάνουμε κάτι κακό,
μᾶς λέει «μήν τό κάνεις αὐτό». Ἔτσι λοιπόν, αὐτός ὁ νέος πάντοτε ἄκουγε τήν
συνείδησή του καί δέν ἔλεγε, ἐγώ θά τό κάνω κι ἄς λέει μέσα μου ἡ φωνή τοῦ Θεοῦ
ὅτι δέν πρέπει. Κι ἄν κάποιος δέν ὑπακούει στή συνείδησή του μιά φορά, δυό φορές,
τρεῖς φορές, μετά τί γίνεται; Ξέρετε;Σταματάει ἡ συνείδηση νά τόν ἐλέγχει καί ὁ
ἄνθρωπος πλέον δέν ἔχει ἕνα χαλινάρι γιά νά τόν σταματήσει ἀπό τό κακό. Γι’ αὐτό
δέν πρέπει νά παρακοῦμε τήν συνείδησή μας. Ὅταν ἡ συνείδησή μας μᾶς λέει κάτι,
πρέπει νά τήν ἀκοῦμε.

Αὐτός ὁ ἁπλοϊκός ἄνθρωπος τηροῦσε τίς νηστεῖες καί τρεφόταν μέ τό ἐλάχιστο, πολύ
λίγο. Ἤτανε μεγάλος ἀσκητής, παρόλο πού δέν ἦταν μοναχός καί δέν ἤξερε καί
πολλά πράγματα γιά τόν Θεό καί γιά τήν πίστη. Ἤτανε χαρούμενος, γεμάτος
ἐνθουσιασμό γιά τή ζωή, δέν κατέκρινε ποτέ κανέναν καί θεωροῦσε τόν ἑαυτό του
χειρότερο ἀπό ὅλους. Ἦταν ταπεινός.

Μιά μέρα ἄκουσε ἀπό ἕναν προσκυνητή πώς, γιά νά σωθεῖ κανείς, πρέπει νά
ἀναλάβει τόν σταυρό του καί νά ἀκολουθήσει τόν Χριστό. Αὐτός ὁ ἁπλοϊκός
ἄνθρωπος δέν εἶχε πάει ποτέ σάν μεγάλος στήν ἐκκλησία, ἀφοῦ ἦταν πολύ μακριά ἡ
ἐκκλησία ἀπό τό χωριουδάκι πού ζοῦσε. Εἶχε βαπτισθεῖ σάν μωρό, ἀλλά δέν τό
θυμόταν καθόλου. «Πρέπει νά ἀναλάβεις τόν σταυρό σου καί νά ἀκολουθήσεις τόν
Χριστό». Αὐτά τά λόγια ὁ ἁπλοϊκός μας ἄνθρωπος τά ἐννοοῦσε στήν κυριολεξία καί
σκέφτηκε, γιά νά τό λέει αὐτό ὁ Χριστός, πρέπει νά τό κάνω. Τί ἔκανε λοιπόν;
Παρήγγειλε ἕναν τεράστιο ξύλινο σταυρό καί ἀποφάσισε νά τόν πάρει στόν ὤμο του
καί νά ἀκολουθήσει τόν Χριστό. Ἡ καθαρή ψυχή του ποθοῦσε τόν Θεό, ἡ καρδιά του
διψοῦσε τήν σωτηρία, ἀλλά:

116
– Πῶς νά Τόν ἀκολουθεῖ; Καί ποῦ; Σέ ποιό δρόμο εἶναι ὁ Χριστός; Νά ὁ σταυρός,
τόν ἔχει. Ἀλλά ποῦ νά πάει;
Ὁ ἁπλός αὐτός ἄνθρωπος ἄφησε τά λίγα ὑπάρχοντά του καί τή δουλειά του, σήκωσε
τόν σταυρό του πάνω στούς ὤμους του καί ξεκίνησε. Βάδιζε, ὅπως λέει ἡ παροιμία,
ἀκολουθώντας τή μύτη του. Βάδιζε, βάδιζε γιά πάρα πολλή ὥρα καί ἐπιτέλους
συνάντησε ἕνα ἀνδρικό μοναστήρι σ’ ἕνα πυκνό δάσος. Χτύπησε τήν πόρτα.
– Ποιός εἶσαι ἐσύ; ρώτησε μέ ἀπορία ὁ πορτάρης καί ποῦ πᾶς μ’ αὐτόν τόν σταυρό
σου;
– Νά ἐδῶ εἶμαι, βαστάζοντας τόν σταυρό μου, ἀλλά δέν ξέρω πῶς νά φτάσω στόν
Χριστό. Δέν θά μοῦ δείξεις τόν δρόμο;
– Πώ, πώ, βρήκαμε ἕναν παλαβό, λέει ὁ πορτάρης. Θά πάω νά τά πῶ στόν ἡγούμενο.
Πῆγε ὁ μοναχός καί τά εἶπε στόν ἡγούμενο, ὁ ὁποῖος ἔμεινε κατάπληκτος καί διέταξε
νά τοῦ φέρουν τόν ἁπλοϊκό αὐτόν ἄνθρωπο.
– Μά δέν ἔρχεται… ἐπιμένει νά μήν ἀφήσει τόν σταυρό του καί ἔτσι δέν μπορεῖ νά
μπεῖ στό κελλί σας μέ τόν σταυρό, εἶναι πολύ μεγάλος.
Δέν χωροῦσε νά περάσει. Δέν ἐννοοῦσε νά ξεφορτωθεῖ τόν σταυρό… τόσο ἁπλός
ἤτανε! Λέει, ἀφοῦ εἶπε ὁ Χριστός νά ἔχουμε τόν σταυρό μας, ἐγώ θά τόν ἔχω
πάντα…

Ὁ ἡγούμενος, λοιπόν, πῆγε ὁ ἴδιος στόν ἁπλοϊκό ἄνθρωπο. Κουβέντιασε μαζί του καί
εἶδε ὅτι εἶναι ἕνας ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Ἤθελε νά κάνει τέλεια τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.
– Λοιπόν, ἐάν θέλεις, θά σέ βοηθήσουμε νά φτάσεις στόν Χριστό. Κι ἐμεῖς σ’ Αὐτόν
πηγαίνουμε!, λέει ὁ ἡγούμενος.
– Τότε ποῦ εἶναι οἱ σταυροί σας; ἀπόρησε ὁ ἁπλοϊκός. Ξέρετε ὅτι ὁ Κύριος δέν θά
σᾶς δεχθεῖ χωρίς ἕναν σταυρό…
– Εἶναι μέσα μας. Ἐμεῖς τούς βαστᾶμε μέσα μας τούς σταυρούς μας, εἶπε ὁ
ἡγούμενος.
– Μά πῶς γίνεται αὐτό; ρώτησε μέ ἔκπληξη ὁ ξένος.
– Ἐσύ ὁ ἴδιος θά δεῖς πῶς. Ἀλλά πρός τό παρόν θά σοῦ δώσω τήν εὐχή μου νά
μείνεις ἐδῶ καί θά ἔχεις ἕνα διακόνημα, νά καθαρίζεις μέσα στήν Ἐκκλησία. Πάρε
τόν σταυρό σου καί φέρε τον κάτω ἐκεῖ, στήν Ἐκκλησία.
Στήν Ἐκκλησία μποροῦσε νά πάει φορτωμένος μέ τόν σταυρό, ἦταν μεγάλη καί
χωροῦσε νά μπεῖ μέσα. Ὁ ἁπλοϊκός ἄνθρωπος μπῆκε μέσα στήν Ἐκκλησία μέ πολύ
φόβο καί ἄρχισε νά καθαρίζει. Σήκωσε τό κεφάλι του καί πάγωσε. Ἐκεῖ ψηλά ἐπάνω
του, ἐπάνω ἀπό τό Ἱερό, εἶχε φτιαχτεῖ ἕνας μεγάλος ξύλινος σταυρός καί ἐπάνω του
εἰκονιζόταν, σέ φυσικό μέγεθος, ὁ Ἐσταυρωμένος Κύριος. Ὁ ἁπλοϊκός αὐτός
ἄνθρωπος δέν εἶχε δεῖ ποτέ ἄλλη φορά τέτοιο πράγμα. Τόν κοίταζε καί τόν
ξανακοίταζε. Καρφιά ἦταν βαλμένα μέσα στά χέρια καί στά πόδια, ἀπ’ ὅπου
ἀνέβλυζε αἷμα. Στό στῆθος Του, ἐπίσης, ἦταν αἷμα καί ἕνα μεγάλο τραῦμα. Καί τό
κεφάλι Του ἦταν λουσμένο στό αἷμα, τό δέ πρόσωπό Του πρησμένο καί χτυπημένο.
Ποιός ἦταν; Ποιός ἦταν αὐτός;
– Ἄνθρωπε, ποιός εἶσαι; Καί ἐσύ βάσταξες τόν σταυρό σου καί δέν χωρίσθηκες ἀπό
αὐτόν;

117
Νόμιζε πώς ἦταν κάποιος ἄνθρωπος καί εἶχε φορτωθεῖ κι ἐκεῖνος τόν σταυρό του.
– Ἀλλά πῶς γίνεται νά εἶσαι κρεμασμένος στόν Σταυρό Σου; Ἐγώ τόν κουβαλάω…
Ἐσύ εἶσαι πάνω ἐκεῖ καρφωμένος.
Αἷμα ἔσταξε στήν καρδιά τοῦ ἁπλοϊκοῦ αὐτοῦ ἀνθρώπου. Ἔνοιωσε τόση ἀγάπη καί
οἶκτο γι’ Αὐτόν πού ἔπασχε, πού τοῦ φαινόταν πώς θά ἔδιδε καί τήν ζωή του, ἐάν
μονάχα θά μποροῦσε νά ἐξυπηρετήσει τόν πάσχοντα καί νά τόν βοηθήσει. – Ἀλλά
πῶς μπορεῖς νά κρέμεσαι ἐκεῖ συνέχεια χωρίς τροφή; Ἔλα κάτω, κατέβα ἀπό τόν
σταυρό Σου καί θά σοῦ δώσω ἐγώ νά φᾶς.
Μιλοῦσε στόν Χριστό χωρίς νά ξέρει ὅτι εἶναι ὁ Χριστός. Νόμιζε πώς εἶναι ἕνας
ἁπλός ἄνθρωπος. Ἔλα, τοῦ λέει, κατέβα. Πῶς μένεις ἐκεῖ χωρίς φαγητό;
Γονατιστός, ὁ ἁπλοϊκός ἄνθρωπος ὕψωσε τά χέρια του καί προσευχήθηκε.
Προσευχήθηκε χωρίς νά σταματήσει.

– Κατέβα, ἔλα σέ μένα. Δίδαξόν με πῶς καί ποῦ νά βαστῶ τόν σταυρό μου. Μήπως
πρέπει κι ἐγώ νά σταυρωθῶ ἐπάνω του, ὅπως σταυρώθηκες Ἐσύ;
Ἔτσι προσευχόταν στόν Ἐσταυρωμένο γιά μερικές ἡμέρες καί νύχτες, μέ ὅλη του
τήν καρδιά. Βλέπετε πόσο ἀγαποῦσε τόν Χριστό, ἔ; Καί ἔπεσε κάτω μπροστά Του
καί ἔγινε μούσκεμα ἀπό τά δικά του δάκρυα. Καί ὁ Ἐσταυρωμένος ἀκούγοντας τίς
προσευχές, ὑψωμένες πρός Αὐτόν ἀπό τά βάθη τῆς καρδιᾶς αὐτοῦ τοῦ ἁπλοϊκοῦ
ἀνθρώπου, κατέβηκε ἀπό τόν Σταυρό! Ἔγινε αὐτό τό μεγάλο θαῦμα… καί δίδαξε τόν
ἁπλοϊκό πῶς νά βαστᾶ τόν σταυρό του, γιά νά ἔλθει στήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.
Κανείς δέν μπορεῖ νά σωθεῖ χωρίς τόν σταυρό του.

Ὁ Κύριος ἀπεκάλυψε σ’ αὐτόν τόν ἁπλοϊκό τό μυστήριο τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, ὅτι ὁ
Θεός δηλαδή εἶναι τρία Πρόσωπα, ἀλλά εἶναι ἕνας Θεός. Τοῦ ἀποκάλυψε τό
μυστήριο τῆς ἀγάπης τῆς Ἁγίας Τριάδος, τοῦ Πατρός, τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου
Πνεύματος. «Ἐγώ εἶμαι ὁ Υἱός τοῦ Οὐρανίου Πατρός καί ἔχω λυτρώσει τό
ἀνθρώπινο γένος μέ τόν Σταυρό Μου», τοῦ λέει. «Κανείς δέν θά μπορέσει νά
εἰσέλθει στήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν χωρίς τόν σταυρό του. Κανείς δέν θά δεχθεῖ
τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στήν καρδιά του χωρίς τόν σταυρό τοῦ Γολγοθᾶ καί
χωρίς νά πλέξει γύρω του, σάν τριαντάφυλλα, τά ἔργα τῆς ἀγάπης».

Ὁ ἁπλοϊκός τά ἄκουγε ὅλα καί δέχθηκε τό Ἅγιο Πνεῦμα στήν καρδιά του καί ὁ
Κύριος τοῦ ἀποκάλυψε πώς σέ λίγες μέρες θά ἀναχωρήσει γιά τή Βασιλεία τῶν
Οὐρανῶν. Τοῦ προεῖπε δηλαδή τό τέλος του, νά ἑτοιμαστεῖ, γιατί θά πεθάνει, θά πάει
στόν Παράδεισο. Ὁ ἁπλοϊκός μέ χαρά ἄρχισε νά ἑτοιμάζεται γιά τόν θάνατο,
προσευχόμενος ἀκατάπαυστα καί εὐχαριστώντας τόν Θεό γιά ὅλα. Ἐπίσης
ἀποκάλυψε στόν ἡγούμενο τήν ὥρα τοῦ τέλους του. Τοῦ εἶπε πώς ἦρθε ὁ Χριστός
καί τοῦ ἀποκάλυψε ὅλα αὐτά καί τοῦ εἶπε καί πότε θά πεθάνει, τήν ἡμέρα καί τήν
ὥρα. Ὁ ἡγούμενος ἔχυσε λίγα δάκρυα καί τόν παρεκάλεσε νά πεῖ μερικές προσευχές
στόν Κύριο καί γι’ αὐτόν. Μέ ὅλη του τήν καθαρή καρδιά ὁ ἁπλοϊκός ἄρχισε νά
μεσιτεύει πρός τόν Σωτῆρα γιά τόν ἡγούμενο. Ὁ ἡγούμενος προφανῶς εἶχε χρόνια

118
στό μοναστήρι κι ὅμως δέν εἶχε δεῖ αὐτό τό θαῦμα πού εἶχε δεῖ αὐτός. Τί ἔλεγε τώρα
στόν Χριστό;
– Πάρε κι αὐτόν στήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, ἀπόλυσέ τον ἀπό τήν πρόσκαιρη
τούτη ζωή.
– Ἀλλά, γιατί πρέπει νά πάρω κι αὐτόν; Δέν εἶναι ἀκόμα ἕτοιμος, λέει ὁ Χριστός.
– Ὤ! Πάρε τον, χάριν τῆς ἀγάπης πού μοῦ ἔδειξε, ὅταν μοῦ ἔδωσε διπλή μερίδα ψωμί
καί πού τό μισό ἔφερα σέ Σένα.
Γιατί, ὅταν κατέβηκε ὁ Χριστός ἀπό τόν Σταυρό, ὁ ἁπλοϊκός ἄνθρωπος τοῦ ἔδωσε
καί τό ψωμί του καί τό ἔφαγε ὁ Χριστός. Καί τήν ἑπόμενη φορά ὁ ἡγούμενος τοῦ
ἔφερε διπλή μερίδα, τοῦ λέει μία γιά σένα καί μία γιά τόν Χριστό. Βλέπετε πόσο
ταπεινός εἶναι ὁ Χριστός μας ἔ; Κατέβαινε καί ἔπαιρνε τό ψωμί ἀπό αὐτόν τόν ἁπλό
ἄνθρωπο, γιά νά μήν τόν στενοχωρήσει. Γιά χάρη λοιπόν λέει αὐτῆς τῆς ἀγάπης, πού
ἔδειξε ὁ ἡγούμενος καί μοῦ ἔφερνε διπλή μερίδα, μία γιά Σένα καί μία γιά μένα, πάρε
τον κι αὐτόν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.

– Κάμε ἀγάπη σ’ αὐτόν, χάριν τῆς ἀγάπης πού ἔκαμε σέ μένα. Πάρε τόν στήν
Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Ὤ Κύριε, Θεέ μας, εἶσαι ὁ Σωτῆρας μας, πού σταυρώθηκες
γιά χάρη μας, ἄκουσε τήν προσευχή μου. Μήν τόν στερήσεις τῆς ἀνεκφράστου Σου
Χάριτος καί χαρᾶς.
Ὁ Κύριος ἄκουσε τίς προσευχές τοῦ ἁπλοϊκοῦ καί τοῦ ἀποκάλυψε τήν ὥρα τοῦ
θανάτου τοῦ ἡγουμένου καί ὁ ἁπλοϊκός τοῦ εἶπε τήν ὥρα τοῦ τέλους του. Ὁ
ἡγούμενος ἄρχισε νά ἑτοιμάζεται γιά τήν μετάθεσή του στήν αἰωνιότητα. Στήν
ὁρισμένη ἡμέρα καί ὥρα, ὁ ἁπλοϊκός ἐξεδήμησε πρός τόν Κύριο καί μετά ἀπό δύο
ἑβδομάδες, στήν ὁρισμένη ἡμέρα καί ὥρα, κοιμήθηκε καί ὁ ἡγούμενος.
Βλέπετε; Τί θαυμαστά πράγματα! Αὐτό εἶναι πραγματικό γεγονός καί δείχνει πόσο
ἀρέσει στόν Χριστό μας ἡ ἁπλότητα. ἡ καθαρότητα καί ἡ ἀγάπη. Αὐτός ὁ ἄνθρωπος
ἀγαποῦσε πολύ τόν Χριστό. Λέει: εἶπε ὁ Χριστός νά σηκώνουμε τόν σταυρό μας; Τό
πῆρε κατά γράμμα καί δέν ἄφηνε τόν σταυρό του καί ἔφτασε τόσο πολύ ψηλά, ὅπως
εἴδαμε, πού ἀξιώθηκε νά δεῖ ζωντανό τόν Χριστό, σ’ αὐτή τήν ζωή, νά συνομιλήσει
μαζί Του καί νά τόν πάρει ὁ Χριστός μας στόν Παράδεισο. Καί μαζί μ’ αὐτόν νά
πάρει καί τόν ἡγούμενο. Αὐτό λοιπόν μᾶς δίνει ἕνα μεγάλο δίδαγμα… ἤ πολλά
διδάγματα. Μπορεῖτε νά μοῦ πεῖτε ἕνα δίδαγμα ἀπό ὅλα αὐτά πού εἴπαμε;

– Τί μᾶς διδάσκει αὐτός ὁ ἁπλός ἄνθρωπος; Τί νά θυμόμαστε; Τί νά κρατήσουμε ἀπό

αὐτόν τόν ἄνθρωπο; Τί ἀρέσει στόν Χριστό μας;
– Νά καθόμαστε καλά καί νά μήν κάνουμε ἀταξίες..
Νά εἴμαστε ἁπλοί, ἔ; Νά εἴμαστε καλοί, ὅπως ἤτανε αὐτός καλός.
Νά σᾶς πῶ καί μία ἄλλη ἱστορία, πού εἶναι κι αὐτή ὡραία, γιά νά δεῖτε τί σπουδαῖο
πράγμα εἶναι καί ἡ προσευχή, γιατί, λέμε, πρέπει νά προσευχόμαστε συνέχεια. Μά θά
πεῖτε, εἶναι καί δύσκολο. Εἶναι δύσκολο… ἀλλά ὑπάρχουν καί ἁπλές προσευχές πού
εἶναι εὔκολο νά τίς μάθουμε καί νά τίς λέμε, ὅπως αὐτή πού εἴπαμε προηγουμένως,
τό «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησέ με». Ὑπάρχουν κι ἄλλες, τό «Κύριε ἐλέησον», τό
«Ὑπεραγία Θεοτόκε σῶσον ἡμᾶς»… Ἀκοῦστε λοιπόν..

119
Ἕνας ἄνθρωπος ζοῦσε στή Ρώμη, ἦταν εὐλαβής, πλούσιος καί λεγόταν Ἰωάννης.
Αὐτός πῆγε σ’ ἕνα μοναστήρι, ἀφιέρωσε ὅλα τά ὑπάρχοντά του στόν Θεό καί ἔγινε
μοναχός. Ἀλλά ἦταν ἀγράμματος καί δέν μποροῦσε νά τυπώσει στό μυαλό του καμιά
προσευχή. Δέν μποροῦσε νά μάθει κάποια προσευχή ἀπ’ ἔξω. Μάταια οἱ ὑπόλοιποι
μοναχοί προσπαθοῦσαν νά τοῦ μάθουν γραφή καί ἀνάγνωση. Δέν ἤξερε νά γράφει.
Τοῦ ἑρμήνευαν ψαλμούς καί εὐχές, μά ἐκεῖνος δέν μποροῦσε νά μάθει τίποτα. Δέν
κρατοῦσε τό μυαλό του τίποτα. Ἀλλά κάτι ἔπρεπε νά μάθει γιά νά λέει συνέχεια.

Τότε, ἕνας ἔμπειρος καί ἐνάρετος ἀδελφός, ἀφοῦ τοῦ διάβασε ὅλες τίς εὐχές, μία
πρός μία, τόν ρώτησε ποιά ἀπ΄ ὅλες τοῦ φαινόταν πιό ὡραία, γιά νά τήν μάθει.
Ἐκεῖνος τοῦ εἶπε τό «Χαῖρε Μαρία, Χαῖρε Θεοτόκε Παρθένε». Ἔτσι ἔβαλαν τά
δυνατά τους οἱ μοναχοί καί τοῦ ἔμαθαν αὐτόν τόν χαιρετισμό τοῦ Ἀγγέλου,
«Θεοτόκε Παρθένε, Χαῖρε κεχαριτωμένη Μαρία, ὁ Κύριος μετά σοῦ, εὐλογημένη, σύ
ἐν γυναιξί, καί εὐλογημένος ὁ καρπός τῆς κοιλίας σου ὅτι Σωτῆρα ἔτεκες τῶν ψυχῶν
ἡμῶν». Αὐτή τήν μικρή προσευχή λοιπόν τήν ἔμαθε. Καί τήν ἔμαθε τόσο καλά πού
γέμισε ἡ ψυχή του, τήν ἔλεγε συνέχεια. Ἐκτός ἀπό αὐτό δέν ἔλεγε τίποτα ἄλλο.
Συνέχεια ἐπαναλάμβανε αὐτή τήν προσευχή. Ἀδιάλειπτα προσευχόταν στήν
Παναγία, μέχρι τίς τελευταῖες ὧρες πού ἔβγαινε ἡ ψυχή του. Ὅλη του τήν ζωή ἔλεγε
αὐτή τήν προσευχούλα στήν Παναγία.

Ὅταν κοιμήθηκε, τόν ἐνταφίασαν σέ ἕναν ἰδιαίτερο τόπο, γιατί τό λείψανό του
εὐωδίαζε, μύριζε πάρα πολύ ὡραῖα! Καί μάλιστα ἡ εὐωδία δέν λιγόστεψε ἀπό τήν
ὥρα πού τόν ἐνταφίασαν ἀλλά συνεχῶς αὔξανε. Ἐνῶ ἦταν μέσα στό χῶμα δηλαδή,
εὐωδίαζε πάρα πολύ καί οἱ μοναχοί πού ἦταν ἐκεῖ, αἰσθανόντουσαν ἄρρητη θυμηδία,
εἶχαν πολύ μεγάλη χαρά.
Τήν ἐνάτη μέρα, ὅταν τόν μνημόνευαν, ἔμειναν ὅλοι ἔκπληκτοι βλέποντας τό ἑξῆς
θαῦμα. Στόν τάφο του, φύτρωσε ἔνας ὡραιότατος κρίνος πού σέ κάθε του φύλλο
ἦταν γραμμένη ἡ εὐχή: Χαίρε Κεχαριτωμένη Μαρία καί ἡ εὐωδία του ἦταν τέτοια,
πού δέν ἔμοιαζε μέ κανένα ἐπίγειο ἄνθος.

Τότε, ὁ ἡγούμενος βρῆκε τήν εὐκαιρία καί εἶπε στούς Πατέρες: «Αὐτό τό ἐπέτρεψε ὁ
Θεός, γιά νά γνωρίσουμε τήν ἁγιότητα πού ἔχει αὐτός ὁ μακάριος ἄνθρωπος ἀλλά
μαζί καί τόν πόθο πού ἔτρεφε στήν Κυρία μας», τήν Παναγία! «Ὅμως, ἄς δοῦμε καί
τήν ρίζα αὐτοῦ τοῦ κρίνου γιά νά καταλάβετε πόσο χαριτώνεται, ὅποιος ἀγαπᾶ μ΄
ὅλη του τήν καρδιά τήν Ἀειπάρθενο Μαρία». Ἔσκαψαν τότε μέ προσοχή τόν τάφο
καί βλέπουν ὅτι ὁ κρίνος ἔβγαινε ἀπό τό στόμα τοῦ Ὁσίου! Ἀπό τό στόμα πού
προσευχότανε, ἀπό ἐκεῖ ἔβγαινε ὁ κρίνος. Ὅλοι ἔνιωσαν ἕνα δέος! Τότε ὁ ἡγούμενος
πρόσταξε νά κοιτάξουν πιό βαθιά, γιά νά βροῦν τήν ρίζα αὐτοῦ τοῦ κρίνου. Μέ
ἔκπληξη εἶδαν ὅλοι ὅτι ἡ ρίζα αὐτοῦ τοῦ κρίνου, βρισκόταν, ποῦ; Στήν καρδιά τοῦ
ὁσίου(!), στήν ὁποία ἦταν καί ἱστορισμένη ἡ εἰκόνα τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου! Στήν
καρδιά του εἶχε ζωγραφιστεῖ ἡ εἰκόνα τῆς Παναγίας!
Μετά ἀπό αὐτήν τήν θαυμάσια ἀποκάλυψη ἔκαναν Λιτανεία καί πῆραν τόν ἱερό
ἐκεῖνο κρίνο καί τόν φύλαξαν μαζί μέ τά Ἅγια Λείψανα. Ὅλοι τόν τιμοῦσαν αὐτόν

120
τόν ὅσιο, γιατί τούς θύμιζε τά θαυμάσια πού ἀξιώνονται, ὅσοι σέβονται καί ἀγαποῦν
τήν Μητέρα τοῦ Κυρίου μας, πού ἀδιάλειπτα προσεύχεται στόν Θεό μας, ἀγωνιώντας
γιά τήν σωτηρία μας! Βλέπετε πόση Χάρη ἔχει καί ἡ Παναγία μας! Γι’ αὐτό πρέπει
νά προσευχόμαστε καί στήν Παναγία καί νά τήν παρακαλοῦμε συνεχῶς καί στόν
Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό.
Νά κρατήσουμε, λοιπόν, παιδιά μου, κάτι καί ἀπό αὐτή τήν ἱστορία. Τί νά θυμόμαστε
ἀπό αὐτή τήν ἱστορία μέ τόν κρίνο; Τί λέτε; Τί μᾶς διδάσκει αὐτή ἡ ἱστορία;… Πόση
δύναμη ἔχει ἡ προσευχή! Βλέπετε; γιατί κι αὐτό εἶναι πραγματικό περιστατικό.
– Παππούλη… καί τή μαμά μου τή λένε Μαρία!
Τήν λένε Μαρία, ἀλλά νά μοιάσουμε ὅλοι στήν Παναγία, ὄχι νά ἔχουμε μόνο τό
ὄνομα. Καί μερικούς τούς λένε Μάριο, Παναγιώτη… ὁ καθένας ἔχει κι ἕνα ὄνομα.
– Ξέρετε γιατί τό ἔχουμε τό ὄνομα; Τί μᾶς θυμίζει τό ὄνομά μας;
Μᾶς θυμίζει τόν Ἅγιό μας καί θά πρέπει νά μοιάσουμε στόν Ἅγιό μας. Ὁ
Χαράλαμπος, ἄς ποῦμε, ὅταν ἀκούει τό ὄνομά του, θά πρέπει νά θυμᾶται τήν ζωή
τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους καί νά τοῦ μοιάσει. Γι’ αὐτό, πρέπει ὅλοι νά διαβάσουμε τή
ζωή τοῦ Ἁγίου μας, νά ξέρουμε πῶς ἔζησε ὁ Ἅγιός μας καί νά προσπαθήσουμε νά
τόν μιμηθοῦμε. Καί νά ξέρετε οἱ Ἅγιοι εἴχανε συνεχή προσευχή, πολλή ἀγάπη στόν
Θεό, πολλή ταπείνωση καί πολλή ἄσκηση. Αὐτά εἶναι τά χαρακτηριστικά ὅλων τῶν
ἁγίων, πολλή ἀγάπη, πολλή ταπείνωση καί συνεχή νηστεία, προσευχή καί ἄσκηση.
Ἔτσι θά ἁγιάσουμε κι ἐμεῖς παιδιά.

Νά μοιάσουμε λοιπόν σ’ αὐτούς τούς καλούς ἀνθρώπους. Καί στόν πρῶτο πού
ἀξιώθηκε νά δεῖ τόν Χριστό καί νά πάρει τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ τόσο γρήγορα, ἔ;
Ἐνῶ δέν ἤξερε τίποτα, σέ τόσο μικρό χρονικό διάστημα πῆγε στόν Παράδεισο καί
πῆρε μαζί του καί τόν ἡγούμενο. Καί τόν ἄλλον ἄνθρωπο πού προσευχόταν συνεχῶς
στήν Παναγία. Γι’ αὐτό δέν εἶναι τό ζητούμενο νά ξέρουμε πολλές προσευχές καί
πολλές θεολογίες, ἀλλά νά κάνουμε πολλή προσευχή καί ν’ ἀγαπήσουμε πολύ τόν
Θεό καί τήν Παναγία.
Γιά νά ποῦμε τώρα κάτι πιό βαθύ. Τί λέτε;
– Ἡ ἁπλότητα εἶναι ἀρετή;
Ἤ μήπως εἶναι καί λίγο χαζομάρα, βλακεία…; Αὐτός ὁ ἄνθρωπος διάβασε αὐτό τό
ρητό τοῦ Κυρίου, πού λέει «ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω
ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ, καί ἀκολουθείτω μοι» (Μαρκ. 8,34). Αὐτό
εἶναι στήν ἀρχαία γλώσσα. Οὐσιαστικά αὐτό εἶναι ἡ προϋπόθεση γιά νά γίνει κανείς
μαθητής τοῦ Χριστοῦ. Ὅποιος, λέει ὁ Κύριος, θέλει νά Μέ ἀκολουθήσει, νά γίνει
μαθητής Μου, θά πρέπει νά ἀπαρνηθεῖ τόν ἑαυτό του, εἶναι τό πρῶτο, νά σηκώσει
τόν σταυρό του καί νά Μέ ἀκολουθήσει. Δέν ξέρω, ἄν ἔχετε ἀναρωτηθεῖ ποτέ τί
σημαίνουν αὐτά τά λόγια… γιατί βλέπετε, ὁ Χριστός μας ὅ,τι λέει πρέπει νά τό
κάνουμε.

Αὐτός ὁ ἁπλός ἄνθρωπος δέν ἤξερε Θεολογία, ἀλλά τό πῆρε κατά γράμμα καί
σκέφτηκε, γιά νά λέει ὁ Χριστός πρέπει νά ἔχουμε τόν σταυρό μας καί νά τόν
σηκώνουμε, θά φτιάξω ἕναν σταυρό καί θά τόν σηκώνω! Ὁ Χριστός καί αὐτό ἀκόμα

121
δέν τό παρεξήγησε… νά πεῖ, τί κάνει τώρα αὐτός; Ἐγώ ἄλλο ἐννοοῦσα… Οἱ Ἅγιοι
Πατέρες τό ἔχουνε ἑρμηνεύσει τί σημαίνει νά ἀρνηθεῖς τόν ἑαυτό σου καί νά
σηκώσεις τόν σταυρό σου. Δέν ἐννοεῖ ὁ Χριστός φυσικά νά φτιάξεις ἕναν ξύλινο
σταυρό καί νά τόν κουβαλᾶς στήν πλάτη σου, ὅπως ἔκανε αὐτός ὁ ἁπλός ἄνθρωπος.
Τί ἐννοοῦσε ξέρετε;.. Δέν ξέρει κανένας;
– Τί θά πεῖ τό πρῶτο α΄: ὅποιος θέλει νά Μέ ἀκολουθήσει νά ἀρνηθεῖ τόν ἑαυτό του;
Ποιός θέλει νά μιλήσει; Αὐτά εἶναι πολύ βασικά πράγματα. Εἶναι ἡ προϋπόθεση γιά
νά γίνουμε μαθητές τοῦ Χριστοῦ. Δέν θέλουμε νά γίνουμε μαθητές τοῦ Χριστοῦ; Νά
Τόν ἀκολουθήσουμε, νά σωθοῦμε; Λέει ὁ Χριστός, γιά νά γίνεις μαθητής Μου,
πρέπει νά κάνεις αὐτά τά τρία πράγματα. Ὁ ἁπλοϊκός ἄνθρωπος τό πῆρε κατά
γράμμα, φορτώθηκε τόν σταυρό, σώθηκε. Ἀλλά φυσικά δέν ἐννοεῖ αὐτό ὁ Χριστός…
κάτι ἄλλο ἐννοεῖ, παρόλο πού κι αὐτό τό ἁπλό τό δέχτηκε.

– Ἀπάρνηση τοῦ ἑαυτοῦ μας τί σημαίνει; Νά ἀρνηθῶ τόν ἑαυτό μου;

Νά διαγράψω τό ὄνομά μου, ἄς ποῦμε, ἀπό τήν ταυτότητά μου; Ὅπως κάποιος νέος
πού ἤξερα, πού ἐπειδή θύμωσε, ἔσκισε τήν ταυτότητά του. Αὐτό εἶναι νά ἀρνηθῶ τόν
ἑαυτό μου; Τί σημαίνει;
Τό θέλημα. Γιατί κυρίως ἑαυτός μας, αὐτό πού μᾶς χαρακτηρίζει, τί εἶναι καί μᾶς
ξεχωρίζει ἀπό τά ζῶα ἄς ποῦμε; Καί τά ζῶα ἔχουνε σῶμα καί τά ζῶα ἔχουνε
αἰσθήσεις καί τά ζῶα τρῶνε, κοιμοῦνται, ἀναπνέουν..
– Τί εἶναι αὐτό πού μᾶς ξεχωρίζει ἀπ’ τά ζῶα;
– Ψυχή;
Ἡ ψυχή καί ὅλα τά ἰδιώματα τῆς ψυχῆς, τά ὁποῖα εἶναι ποιά; Βασικά εἶναι δύο. Αὐτό
πού λέμε κατ’ εἰκόνα, ὅτι εἴμαστε κατ’ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Τό κατ’ εἰκόνα Θεοῦ πού
ἔχουμε μόνο οἱ ἄνθρωποι καί δέν τό ἔχουν τά ζῶα εἶναι ἡ λογική καί τό ἄλλο
στοιχεῖο πού ἔχουμε ἡ ἐλευθερία, τό αὐτεξούσιο. Τά ζῶα δέν ἔχουν αὐτεξούσιο,
ἔχουν μόνο ἔνστικτα. Οὔτε λογική φυσικά ἔχουνε. Αὐτό εἶναι πού μᾶς ξεχωρίζει ἀπό
τά ζῶα. Αὐτό σοῦ λέει ὁ Χριστός νά τό ἀρνηθεῖς. Τί σημαίνει τώρα νά τό ἀρνηθεῖς;
Νά τό διαγράψεις; Ὄχι, δέν μπορεῖς, ἀλλά μπορεῖς νά τό δώσεις στόν Χριστό. Τήν
λογική σου, τήν κρίση σου, τήν σκέψη σου, τά θελήματά σου, ὅλη σου τήν ψυχή, νά
τήν καταθέσεις στόν Χριστό καί νά πεῖς: Χριστέ μου, ἐγώ δέν θέλω τίποτα γιά μένα,
τίποτα τό δικό μου, θέλω ὅ,τι θέλεις Ἐσύ. Ἔτσι ἀρνούμαστε τόν ἑαυτό μας,
ἀρνούμαστε τίς ἐπιθυμίες μας, τά θελήματά μας. Κάθε μέρα στό Πάτερ ἡμῶν δέν τό
λέμε; Τί λέμε στόν Θεό; Γεννηθήτω τό θέλημά μου; Τό θέλημά Σου δέν λέμε;
Ἐκφράζουμε ἀκριβῶς αὐτή τήν ἐπιθυμία νά ἀρνηθοῦμε τόν ἑαυτό μας. Κυρίως
ἑαυτός μας εἶναι τό θέλημά μας, παιδιά. Τό θέλημά μας εἶναι, τό αὐτεξούσιο, ἡ
ἐλευθερία.Αὐτό σοῦ λέει ὁ Χριστός νά τό ἀφήσεις σέ Μένα. Αὐτό πού καί ὁ Ἴδιος
ἔκανε στήν ἀγωνιώδη προσευχή Του στήν Γεθσημανή καί εἶπε στόν ἐν οὐρανοῖς
Πατέρα Του «μή τό ἐμόν, ἀλλά τό σόν θέλημα γενέσθω». Ἐνῶ, ὡς ἄνθρωπος, εἶπε
στόν Πατέρα «εἰ δυνατόν παρελθέτω ἀπ᾿ ἐμοῦ τό ποτήριον τοῦτο» (Ματθ. 26,39), ἄν
εἶναι δυνατόν νά φύγει ἀπό Μένα αὐτό τό ποτήρι τό πικρό, τοῦ θανάτου. Ἀλλά στό
τέλος εἶπε «πλήν οὐχ ὡς ἐγώ θέλω, ἀλλ᾿ ὡς σύ». Αὐτή εἶναι ἡ ἄρνηση τοῦ ἑαυτοῦ
μας, παιδιά.

122
Τώρα εἶναι καλοκαίρι. Τό θέλημά σου τί σοῦ λέει; Ἐνῶ ξέρεις ὅτι πρέπει νά κάνεις
προσευχή, νά κάνεις ὑπακοή, νά δώσεις τόν χρόνο σου στόν Θεό κ.λ.π. σοῦ λέει ἄσε
αὐτά καί πήγαινε νά παίξεις, πήγαινε νά γλεντήσεις, πήγαινε νά μιμηθεῖς τί κάνει ὁ
κόσμος, ἄσε αὐτά πού λέει ὁ Χριστός… Ἐδῶ κρινόμαστε παιδιά. Αὐτό σημαίνει
ἀπάρνηση τοῦ ἑαυτοῦ μας: ἀφήνω τά δικά μου θελήματα, τά ἐγωιστικά, τά κοσμικά,
τά φίλαυτα, τήν ραθυμία, τήν τεμπελιά… καί ρίχνομαι στήν ἐργασία γιά τόν Χριστό
ὑπακούοντας στίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ.

– Σήμερα τά παιδιά τί λένε κατεξοχήν;

Βαριέμαι, βαριέμαι, βαριέμαι.. Ἔτσι δέν λένε τά παιδιά; Μπορεῖ νά τό λέτε κι ἐσεῖς.
– Γιατί βαριόμαστε τό ἔχετε σκεφτεῖ; Γιατί βαριοῦνται τά παιδιά; Εἶναι φυσιολογικό
αὐτό, ὑγιές;
Ὄχι, εἶναι ἄρρωστο. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι φτιαγμένος νά ζεῖ, νά κινεῖται, νά χαίρεται, νά
εἶναι γεμάτος ζωή, δραστηριότητα. Δέν εἶναι φτιαγμένος γιά νά βουλιάζει σέ μιά
ἀπραξία ἤ νά κάνει ἔτσι ἀνούσια πράγματα, γιά νά γεμίζει τό κενό του. Γιατί δέν
ἔχουμε αὐτή τήν ζωή, αὐτή τήν δράση τήν οὐσιαστική; Γιατί δέν ἔχουμε, παιδιά, τήν
Χάρη τοῦ Θεοῦ. Δέν ἔχουμε Χάρη. Τήν πήραμε μέν στό βάπτισμα, ἀλλά τήν ἔχουμε
μπαζωμένη, ὅπως ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος. Καί αὐτή ἡ Χάρις εἶναι πού μᾶς δίνει ζωή
ἀληθινή. Εἶναι ὁ Ἴδιος ὁ Θεός αὐτή ἡ Χάρις. Χωρίς τόν Θεό δέν ἔχεις ζωή καί
νιώθεις ἀνίκανος γιά ὁτιδήποτε. Σοῦ δίνει ὁ κόσμος κάτι εὐχάριστο στίς αἰσθήσεις,
τό παίρνεις μιά, τό παίρνεις δυό, τό παίρνεις τρεῖς, μετά κόρος.. τό βαριέσαι. Μετά
θέλεις κάτι ἄλλο. Τό κάνεις καί τό ἄλλο, τό τρῶς κ.λ.π. τό βαριέσαι κι αὐτό. Γιατί ἡ
ψυχή δέν γεμίζει μ’ αὐτά. Ἡ ψυχή εἶναι φτιαγμένη γιά τόν Θεό, ζητάει τόν Θεό,
ζητάει τήν ὄντως Ζωή, που εἶναι ὁ Θεός. Ὅσο λοιπόν ἐμεῖς δέν κάνουμε αὐτή τήν
κίνηση, ν’ ἀρνηθοῦμε ὅλα αὐτά τά μάταια, τά χαζά, τά κοσμικά, πού ἁπλῶς
ἱκανοποιοῦν τίς αἰσθήσεις ἀλλά ἀμέσως μετά σοῦ φέρνουν τήν βαρεμάρα, δέν
μποροῦμε νά ἔχουμε τήν Ζωή, πού δέν βαριέσαι ποτέ!

Γι’ αὐτό ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, ἡ ἀγάπη στόν Θεό δέν ἔχει κόρο. Ξέρετε τί θά πεῖ
κόρος; Κορεσμός, βαρεμάρα.. τό βαριέσαι, τό μπουχτίζεις. Στόν Θεό δέν ὑπάρχει
κόρος. Ἐνῶ στά πράγματα τοῦ κόσμου, στό καλύτερο φαγητό ἤ στό καλύτερο σπόρ,
ὁτιδήποτε, τό βαριέσαι, γιατί δέν εἶναι αὐτό πού θά σοῦ γεμίσει τελικά τήν ψυχή. Καί
τήν κενοδοξία νά τήν ἱκανοποιήσεις, θά δεῖς κάποια στιγμή πώς δουλεύεις στήν
ματαιότητα καί αὐτοί πού σέ χειροκροτοῦνε, πίσω ἀπό τήν πλάτη σου οἱ ἴδιοι σέ
βρίζουνε καί σέ εἰρωνεύονται. Καί λές γιά αὐτά ἀγωνίζομαι; Ἀξίζει; Δέν άξίζει. Ἐνῶ
ὁ Θεός ποτέ δέν σέ ἀπαξιώνει. Καί ἕνα ποτήρι πικρό ὕδωρ, λέει, νά δώσεις, θά
πάρεις μισθό. Κι αὐτός ὁ ἁπλός ἄνθρωπος μέ αὐτή τή μικρή θυσία πού ἔκανε,
συνεπέστατα ὅμως, κέρδισε τόν Παράδεισο. Πολύ γρήγορα πῆγε στήν Βασιλεία τοῦ
Θεοῦ.

123
Γι’ αὐτό, παιδιά, σημασία ἔχει ν’ ἀγαπήσουμε τόν Χριστό. Κι αὐτή ἡ ἀγάπη δέν σοῦ
φέρνει ποτέ βαρεμάρα. Καί τώρα πού ἔχετε διακοπές, εἶναι εὐκαιρία νά δοθεῖτε λίγο,
νά προσπαθήσετε νά ἀγαπήσετε τόν Χριστό. Νά ξυπνήσουμε αὐτή τή ζωή πού
ἔχουμε μέσα μας. Τήν ἔχουμε τήν ζωή, εἶναι τό Βάφτισμα, ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου
Πνεύματος πού πήραμε στό Χρίσμα ἀλλά χρειάζεται λίγο νά προσπαθήσουμε, νά
προσευχηθοῦμε, νά νηστέψουμε, νά διαβάσουμε, νά μελετήσουμε. Νά κόψουμε τό
θέλημά μας, αὐτό εἶναι τό βασικό, καί νά κάνουμε ὑπακοή. Ὁ Πνευματικός μᾶς ἔχει
πεῖ νά κάνουμε κάποιον κανόνα, νά κάνουμε κάθε μέρα κάποιους κόπους. Νά λές τήν
εὐχή, νά κάνεις λίγες μετάνοιες, νά διαβάζεις τό Εὐαγγέλιο… Τά κάνεις αὐτά; Αὐτά
εἶναι τό ἐλάχιστο γιά νά ἔχεις μέσα σου τήν ζωή καί νά μήν βαριέσαι. Νά μή
βαρεθεῖς καί τήν ἴδια σου τή ζωή, ὅπως τά περισσότερα παιδιά σήμερα, πού φτάνουν
στό τέλος νά πηδᾶνε στούς καταρράκτες.

– Ξέρετε πόσα παιδιά πηδᾶνε στούς καταρράκτες καί ἐδῶ στήν Ἔδεσσα καί
σκοτώνονται; Αὐτοκτονοῦν. Αὐτό εἶναι ὑγιές; Ὄχι, ἀρρώστια εἶναι καί δείχνει κάτι,
ὅτι τά παιδιά ἔχουν βαρεθεῖ τή ζωή τους καί τό θεωροῦν καί κατόρθωμα… , γιατί
ἔτσι τούς λέει ὁ διάβολος, ὅτι εἶναι μεγάλο κατόρθωμα αὐτό, νά αὐτοκτονήσεις.
Γιατί ὁ διάβολος εἶναι ἀνθρωποκτόνος, μισεῖ τόν ἄνθρωπο. Καί ὅσο ἐσύ δέν ἀρνεῖσαι
τόν ἑαυτό σου, τόν κακό ἑαυτό σου, τά πάθη σου, τόσο σέ γραπώνει. Σέ κυριεύει, σέ
κυριεύει καί σέ ρίχνει, μέχρι νά σέ σκοτώσει. Κι ἄν δέν τά καταφέρει βιολογικά, σέ
σκοτώνει ψυχικά.

Βλέπετε, ὁ Ἀδάμ στόν Παράδεισο πρῶτα πέθανε πνευματικά-ψυχικά καί μετά ἀπό
ἐννιακόσια χρόνια πέθανε καί σωματικά. Ἄν δέν ἔκανε τήν ἁμαρτία, τήν παρακοή,
δέν θά πέθαινε. Τό ξέρετε; Ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα δέν θά πέθαιναν ποτέ. Εἶχαν τήν
ἀθανασία δυνάμει. Ἄν ἔκαναν τήν ὑπακοή, θά τήν εἶχαν καί ἐνεργεία. Δέν εἶχαν
ὅμως ὑπακοή, δέν θέλησαν ν’ ἀρνηθοῦν τό φίλαυτο θέλημά τους καί νά ποῦνε, θά
κάνω ὑπακοή στόν Θεό. Ὄχι, λένε, νά δοκιμάσουμε αὐτό πού λέει ὁ ὄφις. Ὁ ὄφις τί
τούς ἔταξε; Τούς λέει: τώρα, τί κάνετε ὑπακοή στόν Θεό; Ἀκοῦστε ἐμένα καί θά
περάσετε καλά. Φᾶτε αὐτό τό φροῦτο, δεῖτε τί ὡραῖο πού εἶναι καί θά γίνετε θεοί
κατευθείαν, χωρίς ὑπακοές καί τέτοια πράγματα..

– Ἔγιναν θεοί;
Ὄχι. Τί ἔγιναν; Θνητοί. Πέθαναν.
– Βλέπετε ποῦ πάει ἡ παρακοή;
Στόν θάνατο. Ἐνῶ ὅταν κανείς ἀρνεῖται τό θέλημά του, κάνει ὑπακοή δηλαδή στόν
Θεό, πάει στή ζωή. Γι’ αὐτό οἱ Ἅγιοι Πατέρες εἶπαν: ὑπακοή=ζωή,
παρακοή=θάνατος. Αὐτό εἶναι ἐξίσωση, εἶναι μαθηματικά.
Δέν θέλω νά σᾶς πῶ ἄλλα καί νά σᾶς κουράσω. Κρατῆστε τα αὐτά. Ἔχετε στόν νοῦ
σας: ἡ ὑπακοή στόν Θεό φέρνει ζωή, παιδιά. Ἡ παρακοή στόν Θεό καί ὑπακοή στά
θελήματά μας φέρνει θάνατο καί μιά μορφή θανάτου εἶναι αὐτή ἡ βαρεμάρα πού ἔχει
πέσει σήμερα στούς ἀνθρώπους, πού δέν ἔχουν νόημα ζωῆς. Ἡ ζωή δέν ἔχει ἔννοια
μετά…δέν γεμίζει μέ τίποτα. Καί οἱ φιλόσοφοι σήμερα στήν Εὐρώπη ὡς τό κύριο

124
πρόβλημα τοῦ εὐρωπαίου ἀνθρώπου αὐτό ἐντοπίζουνε, ὅτι ἡ ζωή τους δέν ἔχει
νόημα. Δέν ξέρουν, γιατί ζοῦν οἱ ἄνθρωποι, δέν βρίσκουν περιεχόμενο στή ζωή καί
λένε, γιατί νά ζῶ; Γι’ αὐτό καί ἔφτασαν νά νομιμοποιήσουν καί τήν εὐθανασία.
Ξέρετε τί εἶναι ἡ εὐθανασία. Σοῦ κάνουν μία ἔνεση καί πεθαίνεις. Δέν τήν κάνεις
μόνος σου. Πηγαίνεις στό νοσοκομεῖο καί στήν κάνουν, γιά νά ἔχεις τάχατες
ἀξιοπρεπή θάνατο. Ἐκεῖ τούς πάει ὁ διάβολος, σέ μιά ἔμμεση αὐτοκτονία. Ἔ, σοῦ
λέει, δέν ὑπάρχει τίποτα… ζήσαμε ὅ,τι ζήσαμε, τώρα νά μήν ἔχουμε καί πόνους.. νά
φύγουμε μιά ὥρα ἀρχύτερα…
Βλέπετε; Στήν ἀπελπισία καί στήν αὐτοκτονία ὁδηγεῖ ἡ μή ἀγάπη στόν Θεό.

Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

https://hristospanagia3.blogspot.gr

***************************************************************

Παιδικό Ιστολόγιο
http://childrenistologio2.blogspot.com

***************************************************************
Κατεβάστε τις συνέχειες της σειράς,όπως και μελλοντικά pdf με νέες
απομαγνητοφωνημένες ομιλίες που θα αναρτούνται ανα διαστήματα,στην ανωτέρω
ηλεκτρονική διεύθηνση,στην επίσημη ιστοσελίδα,στην στήλη του blog (πάνω-δεξιά).
(hristospanagia3.blogspot.gr)

***************************************************************

125
 Ομιλίες Ορθόδοξης Κατήχησης - Ορθόδοξες Απαντήσεις
(Ορθόδοξες ψυχοφελείς ομιλίες πάνω σε ποικίλα πνευματικά θέματα)

(Πώς Θα Σωθούμε)
http://www.hristospanagia.gr/?p=61046

(Ροή Ομιλιών-Συχνή Ανανέωση)

https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/videos

(Ομιλίες ανά θεματική κατηγορία)

https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/playlists

Λόγοι & Διδαχές Αγίων Πατέρων - Πατερικά Κείμενα,

Ωφελήματα Ψυχής - Ορθόδοξες Ομιλίες - Ιστορικά Θέματα
http://hristospanagia3.blogspot.gr
http://www.hristospanagia.gr
http://agiapsychanalysi.blogspot.com

Απομαγνητοφωνημένες Ομιλίες - Αρχιμ. π.Σάββα Αγιορείτου

Κατεβάστε δωρεάν τις σειρές ομιλιών - Διαβάστε Online
http://www.hristospanagia.gr/?p=64955
http://www.hristospanagia.gr/?p=60605
http://pubhtml5.com/bookcase/zxzm

Λίστα και Σύνδεσμοι Απομαγνητοφωνημένων Ομιλιών

http://hristospanagia3.blogspot.gr/p/blog-page_27.html

Βιβλία του Αρχιμ. π.Σάββα Αγιορείτου

http://hristospanagiapsavvas.blogspot.com

ΠΩΣ ΘΑ ΣΩΘΟΥΜΕ – HOW SHALL WE BE SAVED

ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΣΑΒΒΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΣΕ ΗΧΗΤΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΚΑΙ

ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΕΣ, ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΩΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ
ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ, ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΓΩΝΙΖΟΜΑΣΤΕ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΚΑΘΑΡΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΘΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ.
ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ: Η ΜΙΑ ΑΓΙΑ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ
ΕΚΚΛΗΣΙΑ, Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ, Η ΚΑΘΑΡΣΗ, Η ΝΟΕΡΑ ΠΡΟΣΕΥΧΗ, Ο ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η
ΘΕΩΣΗ. ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΕΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΪΣΙΟΥ, ΑΓΙΟΥ
ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ Κ.Λ.Π. ΠΩΣ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΕΙΤΑΙ Η ΘΕΙΑ ΧΑΡΗ ΚΑΙ ΠΩΣ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΕΤΑΙ Η
ΚΑΘΑΡΣΗ, Ο ΦΩΤΙΣΜΟΣ, ΚΑΙ Η ΘΕΩΣΗ ΜΑΣ.

IN THIS SMALL DOCUMENT THERE ARE FUNDAMENTAL SPEACHES IN GREEK OF

ARHIMANDRITE SAVVAS AGIOREITIS FOR SALVATION, LORD JESUS CHRIST,
ORTHODOX CHURCH, THEOTOKOS, FILOKALIA, PASSIONS, JESUS PRAYER AND
SPIRITUAL STRUGGLE.

Κατεβάστε δωρεάν την σειρά ομιλιών - Διαβάστε Online

http://www.hristospanagia.gr/?p=61046

126