MAMAYMANTA YACHAKURQANI QIUYARINI KIIKIN TAKIYLLATAQ.

Qillqaq: Abel Claros Jaldin

Qillqaq: Abigail Mamani Cadima

Kunan willachkayki sumaq mikhunasmanta

Limun abija misk`iykuqmanta pacha
Niyman musuq yanpatapi kanchu
Qayna mazana rantisqay kama
Kikillampuni imapis
Ñuqata tapuwanki chayqa, mamaymata yacharqani.
Munachkani Wisk'ayukuytaña
Waqaykunallata mañasniypi rikuni
Qumir qhurasta mikhukuna Tukuyma chayasqa, mana chayasqa
Takiykunata uyarispa mañana maqaykuchu.
Zanahoriaqa jallp`a ukhupi puqun
Sandillaqa, wisan ukhupi mikunanqa
Yiyakunayki tiyan nisqayta, amaña mikhuychu misk`ikunata

69
80

MAMAY CHANIYUQ
Qillqaq: Deysi Lourdes Marcani Molle
Mamitay mamitay
ama waqaychu, ama phutikuychu,
ñuqa kaypi kachkani,
wawakuna, waynuchus, tatakuna
ama phutichiychu warmikunata,
paykuna chaniyuq kanku.
Jatariy, jatariy t’ika
amaña phutikuychu,
chay ch’askañawiyki
K’ancharichun.
70
79
PHATMA KIRPUMANTA
qillqaq: edith quintana Mamani
Kunan ñuqa yachayta munani
Mayqin phatma kirpumanta kanku
Tapuwaqtinku
Ñuqa kutichisaq.
Kapuwan makikuna t`uqpinaypaq
Kapuwan juk uma muyitu
Kapuwan chakikuna purinaypaq
Kapuwan rikra kallpanaypaq
Kapuwan juk simisitu parlanaypaq
Pichus t`uqpiyta munan
Maqayta munaqtin mana ninaypaq
Kaykuna phatma kirpuy kanku
Yanapawanku kuyukuyta
79
WARMI KAYQA QAMPAQ AMAÑA MAQAYCHU MAMAYTA
Qillqaq: Fabiola Lara Ureña Qillqay: Fabiola Ramos Ferrufino

Warmiqa sumaq jayway,

Ama maqaychu mamitata
Diyusninchik ruwasqan. Ama toreaychu
Chayqa uj maqanakujina
Warmitaqa wakin qharikuna karayninwan,
Chaywanqa anchata manchiquni
Warmiq sunqunta wañuchinku.

Ruway imatapis qawarispa

Kunanqa wajinataj qanki
Warmiqa ch’askajina k’acharin,
Munanakuynayki tiyan
Laqhapitaq sumapta k’ancharinki. Chanta ama taqayñachu.

Qam kawsay kanki, kawsaytataq qunki,

Warmi kanki, sunquykiwantaq munakunki.

78 71
 QHAWANA CHAY T`IKASTA
CHI´TAY URAPI Qillqaq: Jefferson Zerna Soto

Qhillqaq: Fernando Paniagua Reque

Chi´tay urapi Takiykuna masikunas

Martin tarirqa, kay kawsaykuy takiyta

Juchuy jukuchata, makiyta jap`iykunachis

Juchuy jukucha karqa tusuyta qallariyku.

Chay chitay urapi,

Masikunaman
martin tarirqa,
tusuyta qhawana
juchuy jukuchata
t`ikajina
mana k`irichina.

72 77
 TAKIYKUNA KAYPAYUQ WARMI
Qillqaq: Erika Rivera Vidaurre
Qillqaq: Leidy Romero

Kaypayuq warmis
Kaypayuq mamas
kaypayuq kawsaykuna
Ama yakikuychu, llayninta puriy

Mamasninchiq manaña maqasqas tarikunankupas tukuyninchiq kaypayuq Kapsa

Takinachiq, intirunchiq qunakunachik jinamantaq Qam kikin kanqi
Ama wakman paraychu
taripanapaq mana champaykunata. Ñawisniyki k’ancharinan tiyan
Chay warmisryku intiru takinachiq, imaqtinchuq tuta phunchay
waqanku, janaqpachaman sayanampaq q´aparinachik Chay k’anchayta
champakunaqa nama kusachu, kuskachus ruwasunchayqa Mana wakman parachiychu
tukukunqa ama saykunachu. kaypayuq warmi
Qan kanki

76 73
YANKUNASTA PURIYKACHANI MUNASQA WAWITAY
Qillqaq: Palmira Serna Garcia Qillqaq: Erika Vasquez Guevara
Purispa rini ñawpaqman qhipaman
Yankunasta mana riqsispa wawakuna waqanku sapa p´unchaw, sapa paqarin chay ila puriypi.

Mana yachaspa karuta ripuni

Pichus parlawaqtin mana uyarinichu Ima pasan
Mana kanchu yupaychay

Makisniyta kuyuchini pataman, uraman Wawaq sunqunta qhawariy

Paña maki, lluq`i maki

Manaña munanchu nanachiyta
Pichus jap´in nanachin chayqa
Jap´iy allin kasqanta tatay
Ripunay kachkan
Wawaq sunqunta Qhawariy
Mana munanchu nanachiyta
Qhawakuna ukhunchikta purispa
Karutapis, qayllatapis
Mana wawakunata maqanachu
Makisniyta uqharini pataman uraman
Chay wawakunata munakunachis.
Simiywantaq parlani
Mana yachanki chayqa nisqayki
¡!Sayay violenciawan ¡

74 75
 MAMITA ÑUQA JARK´AKUSAYKI KAWSAYTA YACHANA
Qillqaq: Morelia Terrazas Mendez
Qillqaq: Winer G. Vásquez Céspedes

Ñuqa qhawani ñawisitusniywan mamayta ch´uqrisqaykita

uyarini ninriywan mamayta qhaparisqaykita
mikhuni simisituywan mamitay llankasqanmanta
muskinitaq sinqaywan chay misk´ikunata ruwasqanta mamay
Kawsay, kawsay, kawsana,
Mana raymichu,

Atiyman makisniywan mamayta jark´akuyta Tapuykunatajina.

atiyman k'askachiyta mamayta makisniywan

chakisitusniywan riyman
wayllukuyman mamitayta.

81
88
 QHISPIRIKUNA WARMI KAY ANCHA CHUQRU
Qillqaq: Roxana Fernandez Luna Qillqaq: Dayanna Darlin Llave Mamani

Sapa punchay ch’inllamanta suwanku Diusninchuk!

Warmikunaqa mañarikunku qhispichayninta Niway imaptintaq?
Imaqtintaq manchayniq ancha sara kawsay ancha chuqru kawsakuy yupaychasqa
Mañarikuyku qhispichayta paqtachayta ima imaqtin ancha chuqru kawsay
imaqtin kay nanayta muchuyta kawsaykuna
imaqtin kay saqra runakuna allinta kawsanku
Qam Kanki juk anqil k´anchay kawsaymanta imaqtin ancha chuqru warmi kay
Mañakuyku qhispichiyta imaqtin ancha chuqru warmi kay
Chaypaqri pachaqta qhispirinapaq, kusirikunapaq ima
Anqilmanta, mañakuspa qhispirikunata

82
87
 MUNASQATAY
Qillqaq: Cristian Vela Ovando
Tukuy tususunchik kay ritmuta
Kay wayllukuypi
tukuy makismanta jap´ikunachik
Chantaqa tusuyta qallarinachik
Wayllukuyqa tratakun yuchaymanta
Ajina kanan kashan
Warmikunata sumaqtaq qhawarina
Paykunaqa wallukuy ninta quriwanchis
86
ÑAWI LLAKISQA
Qillqaq: Rocio Lopez Rodriguez
llakisqa ñawisniykita rikurqani
Uyayki pakan sapayki kasqaykita
ancha nanasqa Kawsayniykipi kanki
Sunquyki p´akisqa manaña jayt´arakunchu
Asiyniyki ancha t´ukuy, rikurikun ayphu sut´i kawsayniyki
Uk qhari wañuchisqan mana llakikuyniyuq
Uyitayki ancha k´acha sumaq misk'i
Makisniykipi wañuy llakiy pakakun
Manchikuy purqakunapi , sunquykita ancha llik'inku
Kunanqa lliphirinku k´ancharinku ima, mañakunku nanay
tukukunanta
Warmis chinkapunku lakha killa nanaypi
Maqanakunachik kacharisqa kanapaq sumaq kawsanapaq
Warmi amaña pakaychu kusiyniykita llulla kayniykipi
wañuyman Pusasunki mana nimayman lluqsiyniyku
Sumaq kusa qara lliphiypi, t’ikaskuna chanta Wallqakunas
Maqanakunapi kay Sumaq ruwaykunas riqsirichikun
83
 ÑUQA ATINI ÑAWISITUSNIY
Qillqaq: Rosalinda Claros Parra
Qillqaq: Viviana Espejo Gutierrez

kunan purikusaq
ichapis tariyman
Chay wawita kani, pujllayta munani
juk jatun masita
puqllakunayta qichuyta munanku
waqaychanawampaq chay wawita kani jayñiy
ñawisituyqa k’anchanan kachan

kunan mask`amusaq Kay ñawisituyta

mana chawkaymanchu
juk warmita munakuwananpaq
pichus nanachiwayta munan
kunan llasajina kani ñuqa nini sumaq kaypayuq kani
kusichinawananpaq
Mana umachanichu
imaqtinchus kanku saqra runa
kunan mudakusaq chay wawita kani
ñuqata ukllanawanku tiyan
kay purisqayta
suyasaq tukukunanta
mana wañusaqchu
waq p`unchay wiñarisaq
phawariyta atirisaq….

84 85