SUQTA KAQ T’AQAY

QHUYA UNQUYMANTA MANAQA TISI UNQUYMANTA

PARLARISPA

Imataq qhuya unquy / Ima kay. (concepto)

Qhuya unquyqa uq unquy surk’amanta, kaytaq

runata unquchin, chantapis Qhuya unquyta uq
ch’iñi khuru juchayuq unqunapaq, kaytataq mana
ñawillawan rikuyta atikunchu. Kay ch’iñi khuruqa
wayrapi kasqanrayku manchayta runata chinpan.

Musuq simikuna

Atiy Qhasku Wayra

Chinpay Surk’a Ch’iñi khuru

K’askay Juchayuq

Unquy (nombre, vervo) Chantapis

Unqusqa(adj) Chayrayku
Kasqanrayku
 Nanapakuykuna / Nanaykuna (síntomas)

Qhuya unquypi kay nanaykuna rikukun:

1. Ch’ujuyqa kinsa junk’ajuna kuraqña

kaqtinqa janpiqman rina tiyan.

2. Qhuya unquypi Nanay qhaskupi

rikukun.

3. Qhuya unquypi runaqa tulluyantaq

llawcchhuyantaq

4. Qhuya unquywan kantinqa chiri chiri

jap’in.

5. Runaqa qhuya unquywan kaspa ch’isispi

junp’in.

6. Runaqa qhuya unquywan kaspa mana samayta atinchu.

7. Runaqa qhuya unquywan kaspa k’ajan.

8. Runaqa llawarwan ch’ujuqtin uskhayta janpina wasiman rinan tiyan

sinchi unqusqaña kasqanrayku.

Musuq simikuna

Ch’ujuy C’huju

Sayk’uy Chiri chiri Sayk’usqa

Tulluyay Qhasku Tullu

Llawchhuyay llawar Llawchhu

Nanay Nanay
K’ajay Junk’ajuna

Junp’iy

Samay

Mana mikhuyta munanchu

Juchayuqkuna/ T’iqsi / Tiksi (causas)

Qhuya unquyta Micobacterium

tuberculsis sutiyuq unquchin, kaytataq
mana ñawillawan rikuyta atikunchu.
Kay ch’iñi khurutaq wayrapi tarikun
chayraykutaq runamanta runa chinpan.
Chantapis qhuya unquywanña kasaspa
thani runaman thuqayniqta chinpachin.

Kay millay unquywanqa runaman mana

sumaqta mikhusqanrayku

Chinpallanmantaq, waq juchapis kay

unquyta unqunapaqqa sinchi wirayay.

Musuq simikuna

Ch’iñi khuru Chinpay Runamanta runa

Sut’u Wayra -niqta

Ch’uju Unqusqaña Thani runa

Llawchhu Unquysiri Chinpachikuy ayllu ukhupi

Waq juchapis

Mana sumaqta mikhusqarayku

Sinchi wirayasqa Wirayay

 Imaynapi kay unquywan kaspa yachasunman(diagnostico)

Imaynata kay unquywan kasqanchista yachasunmanri

Kay unquywan runa kasqanta

chantapis janpiq nanayninmanjina
yachan. Chayrayku qhawana
wasiman unqusqata baciloscopia
ruwachikunanpaq kachan,
chaywanqa janpiq chantapis
unqusqa sut’inta imamantapunitaq
unqusqa kasqanta yachanqa
chayrayku sinchi atiyniyuq
Baciloscopia nisqata ruwachikuy.

Imataq Baciloscopia Nisqa. RUWAYCHIS

la baciloscopia es una prueba

bioquímica que se utiliza para
detectar la presecia de bacilos en
una muestra. Se aplica
principalmente del bacilo de koch
agente de la tuberculosis en una
muestra de esputo en este caso el
procedimiento se llama baciloscopia

Baciloscopia nisqa bioquimicamanta nisqa

Musuq simikuna

Nanaykunamanjina Según los síntomas

Surk’a Qhaway

Qhawana wasiman riy Chhikitamanta qhaway

Baciloscopia(thuqaymanta) Thuqay

Imaynatataq kay unquymanta janpikusunman(Tratamiento)

Runaqa kay unquywanqa janpiq

kamachisqanta junt’ananpuni tiyan
chantapis janpita mana qunqaspa
uqyananpuni tiyan. Mana wiqsa
nananpaqtaq janpikunataqa
mikhusparaqpuni uqyana tiyan,

Janpiqa mana tukuypaqchu kikin kayqa

runamanjina, Nisunman, machurunapaq
waq janpi, sipaspaqwan maqt’qpawan
janpiqa waqjinallataq, ch’itapaqpis waq.

Musuq simikuna

Suqta killamanta jisq’un killakama Qhawakuy

Runamanjina Junt’ay

Mana sinchita llank’ananchu tiyan Puñuy

Sumaqta mikkhunan tiyan

Q’umirkuna, rurukuna, aycha

Challwa, riwu, suya, frijol,

Yuraq t’anta, kafi, wirakuna, misk’una,

Sapa ch’uspa simita jark’ana

Sumanta mikhuna tiyan

Mana unquyta chinpachikunapaq
(Prevención)

Wawata paqariqtinkama BCG wakunata qhuya

unquymanta jark’anapaq, t’uqsichina tiyan,
Runaqa sapa ch’ujuspa siminta jark’akuna tiyan, manaqa simi jark’anata
churakunan tiyan mana thani runaman unquyninta chinpachinanpaq.

Unqusqaqata payllapaq chuwan, wasun, wishllan kanan tiyan, chantapis sumanta

mayllana tiyan waq chiqamantaq churana tiyan.

Unqusqaqa janpiqman qhawachikuq yachananpaq imayna kasqanta rinanpuni

tiyan tiyan ajinamanta mana ayllunman unquyninta chinpachinqachu.

Chantapis wasita wayrayachina tiyan intiq k’anchaynin ch’iñi khuruta

wañuchinanpaq.Chantaqa unqusqaqa, llawar masin, ayllun ukhupi kay
unquymanta jark’akunankupaq sumaqtapuni mikhunanku tiyan.

Musuq simikuna

BCG wakuna watukuy ayllu ukhupi

Chuwa, wishlla ,wasu janpiqman riy, watuy

Ayllu Jark’ay

Simita jark’akuy Manaqa

Chinpay Waq chiqaman

Makita mayllakuy Intiq K’anchaynin

Wasi wayrayachiy Llawar masi

Sumaqta mikhuy

Samariy

Unanchaykuna (Recomendaciones) RUWAYCHIS

Alimentarse bien

Mantener a la persona infectada en un lugar ventilado iluminado y

limpio
Dormir bien

Lavarse bien las manos

Qhuyanunquymanta parlapayanaku( Diálogo) RUWAYCHIS