Unite14

HASTA/YARALI
TAŞIMA
A
TEKNİKLERİ

• Hasta/Yaralı Taşımada Genel
İÇİNDEKİLER
Kurallar
• Beden Mekaniği İlkeleri İLK YARDIM VE ACİL
• Hasta/Yaralı Taşıma Teknikleri SAĞLIK HİZMETLERİ
Doç. Dr. GÜLAY İPEK
ÇOBAN
• Bu üniteyi çalıştıktan sonra;
• Hasta/yaralı taşımada genel kuralları
söyleyebilecek,
HEDEFLER
• Beden mekaniği ilkelerini
öğrenebilecek,
• Hasta taşıma tekniklerini
kavrayabilecek,
• Yaralı taşıma tekniklerini
kavrayabilecek,
• Taşımada dikkat edilmesi gereken
önemli noktaları belirleyebileceksiniz.
ÜNİTE
14
© Bu ünitenin tüm yayın hakları Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’ne aittir. Yazılı izin alınmadan
ünitenin tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve
dağıtımı yapılamaz.
Hasta/Yaralı Taşıma Teknikleri

Sürükleme
yöntemi

Araç içindeki
yaralıyı taşıma

ACİL TAŞIMA
Sedye ile taşıma
TEKNİKLERİ

Battaniye ile
taşıma
HASTA YARALI
TAŞIMA
TEKNİKLERİ
Kısa mesafede
süratli taşıma

ACİL OLMAYAN Hasta ve yaralıyı

TAŞIMA oturtma ve ayağa
TEKNİKLERİ kaldırma teknikleri

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2
GİRİŞ
İlk yardımda hastaya acil müdahalenin yapılmasının ardından
hastanın/yaralının güvenli bir yere veya sağlık kurumuna taşınması gerekmektedir.
Taşımada dikkat edilmesi gereken bir çok kural vardır. Hasta ve yaralının
taşınmasında bu kurallar hayati önem taşımaktadır ve ilk yardım bilgisi olan kişiler
tarafından yapılması gerekir. Hasta ve yaralının uygun taşıma yöntemi ile
taşınması ilk yardım ekibinin sorumluluğundadır. Yanlış yöntemle taşıma hastada
geri dönüşü mümkün olmayan olumsuz sonuçlara yol açabilir.
Hasta/yaralı taşıma sırasında farklı durumlarda farklı taşıma yöntemleri
kullanılır. Örneğin pelvis, omurga, bacak kırığı olan bilinci açık hastalar sırt üstü düz
taşınmalıdır. Akciğer ödemi, astım gibi nefes darlığı yaratan durumlarda başka bir
durum söz konusu değilse dik oturur durumda taşınması gerekir. Hangi durumda
hangi yöntemin kullanılacağı hastanın bilinç durumuna, kazanın yerine, hastanın
pozisyonuna, kaç kişi ile taşınacağına, taşıyıcıların olanaklarına göre belirlenir.
Hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın hastanın yaşamına zarar verebilecek
faktörlerin en aza indirilmiş olduğundan emin olunmalıdır. Ayrıca taşıma sırasında
taşıyıcıların pozisyonları da en az hasta/yaralının pozisyonu kadar önem arz
etmektedir. Taşıyıcılar taşıma sırasında beden mekaniği ilkelerine göre hareket
etmelidirler. Hasta/yaralı taşıma sırasında, taşınan yük çok fazla olmasa bile yanlış
tekniklerin kullanılması nedeniyle, taşıyıcıların her zaman kas ve eklemlerini incitme
olasılıkları vardır. Bu nedenlerle beden mekaniği ilkeleri bilinmeli taşıyıcılar taşıma
sırasında hasta/yaralının incinme olasılığı olduğu unutulmamalıdır.
HASTA/YARALI TAŞIMADA GENEL KURALLAR
Hasta/ yaralı taşımada uyulması gereken genel kurallar şunlardır:
 Zorunlu bir durum yoksa hasta ya da yaralı yerinden kımıldatılmamalıdır.
 Taşınacak kişiye olabildiğince yakın mesafede olunmalıdır.
 Hasta/yaralının başı her zaman düz tutulmalıdır.
 Kalkarken ağırlık kalça kaslarına verilmelidir.

Taşıma sırasında bir  Yavaş ve düzgün adımlarla yürünmelidir.
yandan kişiyi rahat  Omuzlar, leğen kemiği ve omurilik aynı hizada tutulmalıdır.
ettirmeye dikkat  Yön değiştirirken ani hareketten kaçınılmalıdır.
edilirken, diğer  Hasta/yaralı mümkün olduğunca az hareket ettirilmeli ve baş‐boyun‐
yandan gövde ekseni esas alınarak en az 6 destek noktasından kavranmalıdır.
yaralanmanın
 Hasta/yaralı taşıması ekip işidir, bu ekip için tüm hareketleri yönlendirecek
niteliğine göre kişiye
zarar vermeyecek bir sorumlu bir kişi olmalıdır.
yöntem bulunmalıdır.  Bütün ilk yardım uygulamalarında olduğu gibi, hasta ya da yaralı taşınması
sırasında ilk yardımcı kendi sağlığını ön planda tutmalı, kendini riske
atmamalıdır.
 Hasta/yaralı beden mekaniği ilkelerine dikkat edilerek ve yerden destek
alınarak taşınmalıdır (Umur, 2012).

Beden Mekaniği İlkeleri
“Beden mekaniği”, geniş bir kavram olup hareket ederken, yük kaldırırken
ve eğilirken; ayakta durma, oturma ve yatma
pozisyonlarındayken ve günlük yaşamın tüm etkinliklerini yerine getirirken
bireyin, kas, iskelet ve sinir sistemlerinin düzenli bir şekilde bir arada çalışması
anlamına gelir. Hasta/yaralı taşıma sırasında, gerekli araç gerecin taşınmasının
yanı sıra, hastanın kaldırılması ya da çevrilmesi gibi işlevlerde de beden mekaniği
sıklıkla kullanılacaktır. Eğilme, kalkma ya da kaldırma hareketleri sırasında ayak
tabanları açılarak, dizler bükülmeli ve bel, sırt, boyun kaslarına ağırlık yüklemeden
bütün kuvvet kalça ve bacaklardaki geniş kaslara verilmelidir. Hasta taşıma
sırasında beden mekaniklerinin bilinmesi gerekir.
Beden mekaniği ilkelerini anlamak için ağırlık merkezinin tanımlanması
gerekir. İnsanda ağırlık merkezi, pelvis içinde lomber omur hizasındadır. Ağırlık
merkezinden taban yüzeyine dikey doğrultuda geçen çizgi ağırlık çizgisidir. İnsanda
yukarıdan aşağıya doğru‐ mastoid kemiği, servikal ve lomber omurlar, patellaların
ortasından ayak bileklerinin önüne doğru inen çizgidir (Şekil 14.1).

Bir hareket daima
yer çekimi

kuvvetinden
etkilenir. Yer
çekimine uygun
olarak hareket
etmek, doğru
hareket etme
yöntemidir.

Şekil 14.1. Ağırlık Merkezi

Hasta/yaralı taşıma sırasında, taşınan yük çok fazla olmasa bile yanlış
tekniklerin kullanılması nedeniyle, taşıyıcıların her zaman kas ve eklemlerini
incitme olasılıkları vardır. Bu nedenlerle beden mekaniği ilkeleri bilinmeli taşıyıcılar
taşıma sırasında hasta/yaralının incinme olasılığı olduğu unutulmamalıdır.
Beden mekaniği ilkeleri şunlardır:
 Bir cismin dengede kalması, bir cismin orta noktasında bulunan ağırlık
merkezi ile ilgilidir.
 Bir cismin taban yüzeyi genişledikçe ağırlık merkezi cismin orta noktasına
yaklaşacağından dengede kalması kolaylaşır.
 Cismin boyu küçüldükçe ağırlık merkezine yaklaştığı için denge artar.
 İşe ne kadar yakın çalışılırsa o kadar kolay hareket edilir.
 Boy uzadıkça denge azalır. Bir cismin yüksekliği arttıkça denge azalır.
 Ağırlık merkezi cismin tabanına yaklaştıkça denge artar.
 Ağırlık merkezini taban yüzeyinin dışına çıkartmamak için cisme yakın
çalışmak gerekir.
 Yer çekimine uygun olarak hareket etme, doğru hareket etme yöntemidir.
 Bir hareket daima yer çekimi kuvvetinden etkilenir.
 Vücut mekaniğini doğru kullanmak için kaldırılacak cismin ağırlık
merkezinin, kaldıran kişinin ağırlık merkezine yakın olması gerekir. Böylece
iki ağırlık merkezi arasındaki uzaklık kısalır ve cisim daha rahat kaldırılır.
 Vücut yüzeyinin küçültülerek, ağırlığın geniş kaslara verilmesi, taban
yüzeyinin genişletilmesi, cismin kaldırılmasını kolaylaştırır.
 Bir cismin hareket ettirilmesinde çekme, itme, yuvarlama hareketleri,
kaldırmaktan daha sağlıklıdır.
 Çekme hareketinde geniş kaslar kullanılır ve sırtın dik olmasına dikkat
edilir.
 Omurga üzerine fazla basınç yüklenmesi sırt ağrılarına neden olur. Bu
yüzden mutlaka sırt dik olmalıdır.
 Bir cismin taşınmasında ya da yüksek bir yerden alınmasında ağırlık her iki
kola eşit olarak bölünmelidir (Sabuncu, Özhan 2008).

Hasta/yaralı
taşımada ilk yardım
Örnek
ekibinin taşımada • Hastayı yataktan sedyeye alırken taşıyıcı hastanın ağırlık merkezi

kullandıkları olan pelvise en yakın noktada olmalıdır.
tekniklerde kendi
pozisyonları kadar
yaralının pozisyonu
da hayati önem
taşımaktadır. Hasta/yaralı taşımada ilk yardım ekibinin taşımada kullandıkları tekniklerde
kendi pozisyonları kadar yaralının pozisyonu da hayati önem taşımaktadır. Aşağıda
bazı durumlarda hasta/yaralıya taşıma sırasında verilmesi gereken pozisyonlar
belirtilmiştir. Bu pozisyonları bireyi sarsmadan dikkatli bir şekilde verilmesi
gerekmektedir (Tablo 14.1).
Tablo 14.1. Hasta/Yaralının Durumuna Göre Hastaya Verilecek Taşıma Pozisyonu
Hasta/yaralının durumu Hastanın Pozisyonu
Pelvis, omurga, bacak kırığı olan Sırtüstü, düz olarak
bilinci açık hastalar
Baygınlık, şok, taşıma sırasında Bacaklar kaldırılmış sırt üstü, düz
suni solunum, kalp masajı yapılacaksa olarak
Gebeliğin son dönemlerinde Sol yatmış durumda
Kafa travması, felç Düz, baş on derece kaldırılmış
durumda
Koma‐bilinci kapalı Yarı yüzüstü güvenli yan pozisyonda
Göğüs ağrısı Göğüs içi kanama Yarı oturur durumda

Kalp krizi
Akciğer ödemi Dik oturur durumda
Astım gibi nefes darlığı yaratan
durumlarda
Kol veya bacakta büyük kanama Sırt üstü yatar durumda kanayan
ekstremite yukarı kaldırılarak

HASTA/YARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
Acil Olmayan Taşıma Teknikleri
Hasta/yaralının oturtulması ve ayağa kaldırılması
 Hasta/yaralıya bilgi verilir, yatak yüksekse indirilir.
 Hasta/yaralının koltuk altından tutularak, onun da hastayı kaldıran kişinin
omuzlarından destek alması sağlanır, yavaşça kaldırılarak oturtulur.
 Baş dönmesi, bulantı olursa bir süre beklenir.
 Hasta/yaralının bacakları yataktan sarkıtılarak terlikleri giydirilir.
Hasta ayağa  Hasta/yaralıyı kaldıran kişi bir kolu ile hastayı koltuk altından, diğeri ile ön
kaldırılırken ve kolundan tutarak, yavaş yavaş ve dikkatle hastayı kaldırır.
oturtulurken beden
 Hasta/yaralıya başını dik tutması, önüne bakmaması ve karşıya bakması
mekaniği ilkelerine
dikkat edilmesi söylenir (Resim 14.1).
gerekir.  Hasta/yaralı yürütülür, yorgunluk belirtileri izlenir ve fazla yormadan
yatağına götürülür.
 Bir süre oturması gerekiyorsa hasta/yaralı koltuğa oturtulur, gerekli vücut
bölümleri desteklenir ve üşümemesi için üzeri örtülür.

Resim 14.1. Hasta/Yaralının Ayağa Kaldırılması ve Oturtulması
Tekerlekli sandalyeye oturtma;
Hasta/yaralı yatağından kaldırılır ve tekerlekli sandalyeye alınır, ancak hasta
kaldırılmadan önce:

 Tekerlekli sandalye yatağın yakınına getirilir.
 Frenleri sabitleştirilerek hareket etmesi önlenir.
 Tekerlekli sandalyenin ayakları dışa doğru açılır, hasta oturtulduktan sonra
ayaklıklar düzeltilir, hastanın ayakları, ayaklıklara yerleştirilir.
 Üşümemesi için üzeri örtülür (Resim 14.2).

Bireysel • Siz de acil olmayan hasta taşıma tekniklerine birkaç örnek
Etkinlik oluşturunuz.

Resim 14.2. Hastanın Tekerlekli Sandalyeye Oturtulması
Hasta/yaralının yatağından bir başka yatağa ya da sedyeye taşınması;
Bu taşıma yöntemi genellikle 2‐3 kişi tarafından gerçekleştirilir. Uyulması
gereken kurallar şunlardır:
 Sedye yatağın ayakucuna dik gelecek şekilde yerleştirilmelidir,
hasta/yaralıyı üç kişi taşımalı, taşıyıcılar boy sırasına göre yatağın
kenarında yüzleri hastaya dönük olarak durmalıdır.
 Hasta/yaralının kolları göğsü üzerinde çaprazlanmalıdır.
 Baş taraftaki kişi bir kolunu hastanın başını destekleyecek şekilde boynu
Hasta/yaralının
yatağından bir altından geçirerek omuz başını kavrar, diğer kolunu belinin altından
başka yatağa ya da geçirilmelidir.
sedyeye taşınması,  Ortada duran kişi bir kolunu, birincinin kolunun yanına, diğerini
iki veya üç kişi ile hasta/yaralının kalçalarının altına yerleştirilmelidir.
gerçekleştirilmelidir.  Üçüncü kişi de ikinci kişinin kolunun yanından ve ayak bileklerinden

hasta/yaralıyı desteklemelidir.
 Üçü birlikte aynı anda hasta/yaralıyı yataktan kaldırarak sedyeye
yerleştirilmelidir (Resim 14.3).

Resim 14.3. Hasta/Yaralının Sedyeye Taşınması
Acil Taşıma Teknikleri
Yaralanmalarda genel bir kural olarak yaralının yeri değiştirilmemeli ve
dokunulmamalıdır. Ancak olağanüstü bir tehlike söz konusuysa taşıdığı her türlü
riske rağmen yaralıyı acil taşıma zorunludur. En kısa sürede yaralılar, güvenli bir
yere taşınmalıdır.
Sürükleme
Acil taşımada; sürükleme yöntemi, araç içindeki yaralıyı taşıma, sedye ile
yönteminde amaç;
yaralının tehlike olan taşıma, battaniye ile taşıma ve kısa mesafede süratli taşıma yöntemleri kullanılır.
yerden acil olarak Sürükleme yöntemi
taşınmasıdır. Tehlike
olmadığı durumlarda Özellikle, çok kilolu kişilerin taşınmasında, dar, basık ve geçiş güçlüğü olan
kullanılmamalıdır. bir yerden çıkarmalarda herhangi bir yaralanmaya neden olmamak için
seçilebilecek bir yöntemdir. Mümkünse battaniye kullanılmalıdır. Sürüklemede dört
yöntem kullanılabilir;
Ayak bileklerinden tutarak sürükleme: Taşıyıcı hasta/yaralıyı ayak
bileklerinden tutarak taşır (Resim 14.4).

Resim 14.4. Ayaklardan Tutarak Sürükleme
Koltuk altından tutarak sürükleme: Taşıyıcı hasta/yaralının vücudunun üst
kısmının ağırlığını omuzları ve kollarının üst kısmı ile destekleyerek taşır (Resim
14.5).

Resim 14.5. Koltuk Altından Tutarak Sürükleme
Battaniye ile sürükleme: Hasta/yaralı battaniyeye yerleştirilerek baş
kısmından tutarak sürüklenir (Resim 14.6).

Resim 14.6. Battaniye ile Sürükleme

Boyna asarak sürükleme: Hasta/yaralının iki eli kravat veya bez parçası ile
bağlanır. İlk yardımcı /hasta/yaralının iki elini boynuna geçirir, dizleri ve elleri
üzerinde emekleyerek yaralıyı çeker (Resim 14.7).

Resim 14.7. Boyna Asarak Sürükleme
Araç içindeki yaralıyı taşıma
Yaralı “Rentek manevrası” kullanılarak taşınır. Kaza geçirmiş yaralı bir kişiyi
eğer bir tehlike söz konusu ise omuriliğine zarar vermeden araçtan çıkarma
tekniğidir. Bu uygulama, solunum durması, yangın ve patlama tehlikesi gibi
olağanüstü durumlarda uygulanır (Resim 14.8).
 Kaza ortamı değerlendirilir: Patlama, yangın tehlikesi belirlenerek çevre
Rentek Manevrası,
güvenliği sağlanır.
kaza geçirmiş ve
yaralı bir kişiyi araç  Hasta/yaralının omuzlarına hafifçe dokunularak ve “İyi misiniz?” diye
içinden omuriliğine sorularak bilinç kontrol edilir.
zarar vermeden  Hasta/yaralının solunumu göğüs hareketleri izlenerek gözlemlenir.
çıkarmada kullanılan  Hastanın/yaralının ayaklarının pedala sıkışmadığından emin olunur,
bir yöntemdir. emniyet kemeri açılır.
 Hasta/yaralıya yan tarafından yaklaşılır ve bir elle kolu, diğer elle de çenesi
kavranarak boynu tespit edilir.
 Baş‐boyun‐gövde hizasını bozmadan araçtan dışarı çekilir.
 Yaralı dışarı alındıktan sonra yavaşça yere veya sedyeye konur.

Resim 14.8. Rentek Manevrası ile Kazazedeyi Araçtan Çıkarma
Sedye ile taşıma

Sedye ile taşımada Sedye ile taşımada genel kurallar şunlardır:
hareketleri
 Hasta/yaralı battaniye ya da çarşaf gibi malzeme ile sarılır.
yönlendiren bir
sorumlu olmalı ve  Düşmesini önlemek için sedyeye bağlanmalıdır.
komut vererek  Başı gidiş yönünde olmalıdır.
taşıma eylemini  Sedye daima yatay konumda olmalıdır.
yönlendirmelidir.  Öndeki ilk yardımcı sağ, arkadaki ilk yardımcı sol ayağı ile yürümeye
başlamalıdır.
 Daima sedye hareketlerini yönlendiren bir sorumlu olmalı ve komut
vermelidir.
 Güçlü olan ilk yardımcı, hasta/yaralının baş kısmında olmalıdır.
Kaşık Tekniği: Bu teknik, yaralıya sadece bir taraftan ulaşılması durumunda
üç kişi tarafından uygulanır. İlk yardımcılar, yaralının tek bir yanında bir dizleri
Sedye üzerine yerde olacak şekilde diz çökerler. Yaralının elleri göğsünde birleştirilir. Birinci ilk
yerleştirme, birden yardımcı; baş ve omuzundan, ikinci ilk yardımcı; sırtının alt kısmı ve uyluğundan,
fazla ilk yardımcı ile üçüncü ilk yardımcı; dizlerinin altından ve bileklerinden kavrar. Daha sonra kendi
yapıldığından ilk
ellerini yaralının vücudunun altından geçirerek kavrarlar. Başını ve omzunu tutan
yardımcıların aynı
anda ve iş birliği ile birinci ilk yardımcının komutu ile tüm ilk yardımcılar aynı anda yaralıyı kaldırarak
hareket etmeleri dizlerinin üzerine koyarlar. Sonra uyumlu bir şekilde ayağa kalkarlar. Aynı anda tek
olabilecek herhangi bir hareketle yaralıyı göğüslerine doğru çevirirler ve aynı anda düzgün bir şekilde
bir başka kazayı sedyeye koyarlar (Resim 14.9).
önler.

Resim 14.9. Kaşık Tekniği İle Sedye Üzerine Yerleştirme
Köprü tekniği: Yaralıya iki taraftan ulaşılması durumunda, dört ilk yardımcı
tarafından yapılır. İlk yardımcılar bacaklarını açıp yaralının üzerine hafifçe
çömelerek yerleşirler. Birinci ilk yardımcı; başı koruyacak şekilde omuz ve
ensesinden, ikinci ilk yardımcı; kalçalarından, üçüncü ilk yardımcı da dizlerinin
altından tutar. Birinci ilk yardımcının komutu ile her üç ilk yardımcı hastayı kaldırır.
Dördüncü ilk yardımcı, sedyeyi arkadaşlarının bacakları arasına iterek yerleştirir ve
yaralı, sedyenin üzerine konulur (Resim 14.10).
• Kaşık tekniği ve köprü tekniği arasındaki farkları
Bireysel
Etkinlik
inceleyiniz.


Omurilik
yaralanmalarında
n şüphe
edildiğinde,
karşılıklı durarak
kaldırma tekniği
kullanılır ve en az
üç ilkyardımcı ile
uygulanır.
Resim 14.10.
Köprü Tekniği İle Sedye Üzerine Yerleştirme
Karşılıklı durarak kaldırma: Omurilik yaralanmalarında ve şüphesinde
kullanılır. Üç ilk yardımcı tarafından uygulanır. İki ilk yardımcı, yaralının göğüs
hizasında karşılıklı diz çöker. Üçüncü ilk yardımcı, yaralının dizleri hizasında diz
çöker. Yaralının kolları göğsünün üzerinde birleştirerek düz yatması sağlanır. Baş
kısımdaki ilk yardımcılar kollarını baş‐boyun eksenini koruyacak şekilde yaralının
sırtına yerleştirirler. Yaralının dizleri hizasındaki üçüncü ilk yardımcı, kollarını
açarak yaralının bacaklarını düz olacak şekilde kavrar. Verilen komutla tüm ilk
yardımcılar, yaralıyı düz olarak kaldırarak sedyeye yerleştirirler (Resim 14.11).

Resim 14. 11.Karşılıklı Durarak Kaldırma
Kütük yuvarlama tekniği: Bu teknik, yaralının ağır olması ve sert sırt tahtası
vb. olması durumunda, dört ilk yardımcı tarafından uygulanır. Hasta/yaralı
battaniye, çarşaf vb. ile sarılarak sedyeye bağlanmalı. Yaralının başı gidiş yönünde
olmalı. Sedye daima yatay konumda olmalıdır (Resim 14.12).


Resim 14.12. Kütük Yuvarlama Tekniği

Neil‐ Robertson sedyesi ile taşıma tekniği: Özel bir tahliye sedyesi olan Neil‐
Robertson sedyesi hasta/yaralıyı yukarı çekme, aşağı indirme, kanal ve tünellerden
çıkarma ve halat ile aşırmada tercihen kullanılır (Resim 14.13). Sedye içine yaralı
yerleştirildikten sonra kayış kemerler ile yaralının başı, vücudu ve bacakları tam
olarak tespit edilir. Bu sedye ile bilinci kapalı yaralılar güvenle taşınır.

Resim 14.13. Neil‐Robertson Sedyesi

Battaniye ile taşıma teknikleri
Tek bir battaniye ile sedye oluşturma;
 Battaniye yere serilir kenarları rulo yapılır.
 Yaralı üzerine yatırılarak kısa mesafede güvenle taşınabilir.
Bir battaniye ve iki kirişle geçici sedye oluşturma;

 Bir battaniye yere serilir.
Hasta/ yaralı
battaniye ile  Battaniyenin 1/3'üne birinci kiriş yerleştirilir ve battaniye bu kirişin üzerine
taşınacaksa katlanır.
battaniyenin sağlam  Katlanan kısmın bittiği yere yakın bir noktaya ikinci kiriş yerleştirilir.
olduğundan emin  Battaniyede kalan kısım bu kirişin üzerini kaplayacak şekilde kirişin üzerine
olunmalıdır. doğru getirilir.
 Hasta/yaralı bu iki kirişin arasında oluşturulan bölgeye yatırılır.
Kısa mesafede süratli taşıma teknikleri
Kucakta taşıma;
 Bilinci açık olan çocuklar ve ağır olmayan yetişkinler için kullanışlı bir
yöntemdir. Bir ilk yardımcı tarafından uygulanır.
 Bir elle yaralı dizlerinin altından tutularak destek alınır.
 Diğer elle gövdenin ağırlığı yüklenerek sırtından kavranır.
Kucakta taşıma
yöntemi yalnızca  Yaralıya kollarını ilk yardımcının boynuna dolaması söylenebilir. Bu
bilinci açık olan yaralının kendini güvende hissetmesini sağlar.
çocuklar ve ağır  Ağırlık dizlere verilerek kalkılır (Resim 14.14).
olmayan yetişkinleri

taşımada
kullanılabilir.
İlk yardımcı,

taşıyamayacağını
düşündüğü bir
yaralıyı kaldırmaya

çalışmamalıdır.

Resim 14.14. Kucakta Taşıma
İlk yardımcının omuzundan destek alma;
 Hafif yaralı ve yürüyebilecek durumdaki hasta/yaralıların taşınmasında
Sırtta taşımada da kullanılır.
kucakta taşıma  Bir ilk yardımcı tarafından uygulanır. Bu yöntem iki kişi ile de uygulanabilir.
yönteminde olduğu
 Yaralının bir kolu ilk yardımcının boynuna dolanarak destek verilir.
gibi bilinci açık ve
taşınabilecek ağırlıkta  İlk yardımcı boşta kalan kolu ile hasta/yaralının belini tutarak yardım eder
olan yaralılar için (Resim 14.15).
kullanılabilir.

Resim 14.15. İlk Yardımcının Omzundan Destek Alma
Sırtta taşıma;
 Bilinçli hastaları taşımada kullanılır. Bir ilk yardımcı tarafından uygulanır.
 İlk yardımcı hasta/yaralıya sırtı dönük olarak çömelir ve bacaklarını kavrar.
 Hasta/yaralının kolları ilk yardımcının göğsünde birleştirilir.
 Ağırlık dizlere verilerek hasta/yaralı kaldırılır (Resim 14.16).


Omuzda taşıma Resim 14.16. Sırtta Taşıma
yöntemi; Omuzda taşıma (İtfaiyeci yöntemi);
yürüyemeyen, bilinci
kapalı olan yaralıyı  Yürüyemeyen ya da bilinci kapalı olan kişiler için kullanılır. Bir ilk yardımcı
taşımada kullanılan tarafından uygulanır.
bir yöntemdir. İlk  İlk yardımcının bir kolu boşta olacağından merdiven ya da bir yerden
yardımcı beden
rahatlıkla destek alınabilir.
mekaniğine uygun
hareket etmelidir.  İlkyardımcı sol kolu ile omzundan tutarak hasta/yaralıyı oturur duruma
getirir.
 Çömelerek sağ kolunu hasta/yaralının bacaklarının arasından geçirir.
 Hasta/yaralının vücudunu sağ omzuna alır.
 Sol el ile hasta/yaralının sağ elini tutar, ağırlığı dizlerine vererek kalkar.
 Hasta/yaralının önde boşta kalan bileği kavranarak hızla olay yerinden
uzaklaştırılır (Resim 14.17).

Resim 14.17. Omuzda Taşıma
İki ilk yardımcı ile ellerin üzerinde taşıma (Altın Beşik Yöntemi)
Hasta/yaralının ciddi bir yaralanması yoksa ve yardım edebiliyorsa iki, üç,
dört elle altın beşik yapılarak taşınır.
 İki elle: İki ilk yardımcının birer eli boşta kalır, bu elleri birbirlerinin omzuna
koyarlar, diğer elleri ile bileklerinden kavrayarak hasta/yaralıyı oturturlar.
 Üç elle: Birinci ilk yardımcı bir eli ile ikinci ilk yardımcının omzunu kavrar,
diğer eli ile ikinci ilk yardımcının el bileğini kavrar. İkinci ilk yardımcı bir el
ile birinci ilk yardımcının bileğini, diğer eli ile de kendi bileğini kavrar.
 Dört elle: İlk yardımcılar bir elleri ile diğer el bileklerini, öbür elleri ile de
birbirlerinin bileklerini kavrarlar (Resim 14.18).

Kollar ve bacaklardan
tutarak veya
sandalye ile taşımada
ilk yardımcıların
pozisyonu oldukça
önemlidir. İlk
yardımcıların ikisinin Resim 14.18. İki İlk Yardımcı ile Ellerin Üzerinde Taşıma
de yönü aynı
olmalıdır.
• Türkiye'de hasta/yaralı taşımada sıklıkla yapılan hatalar
Bireysel
Etkinlik
nelerdir? Bu hataların önlenebilmesi için neler yapılabileceğini
tartışınız.

Kollar ve bacaklardan tutarak taşıma;
 Hasta/yaralı bir yerden kaldırılarak hemen başka bir yere aktarılacaksa
kullanılır. İki ilk yardımcı tarafından uygulanır.
 İlk yardımcılardan biri sırtı hasta/yaralıya dönük olacak şekilde bacakları
arasına çömelir ve elleri ile hasta/yaralının dizleri altından kavrar. İkinci ilk
yardımcı yaralının baş tarafına geçerek kolları ile koltuk altlarından kavrar.
Bu şekilde kaldırarak taşırlar.
Sandalye ile Sandalye ile taşıma
taşımada
hasta/yaralının  Yaralının bilinçli olması gereklidir. Özellikle merdiven inip çıkarken çok
bilinçli olması kullanışlı bir yöntemdir. İki ilk yardımcı tarafından uygulanır.
gerekir.  Bir ilk yardımcı sandalyeyi arka taraftan, oturulacak kısma yakın bir
yerden, diğer ilk yardımcı, sandalyenin ön bacaklarını aşağı kısmından
kavrayarak taşırlar (Resim 14.19).

Resim 14.19. Sandalye İle ‐ Kol Ve Bacaklardan Tutarak Taşıma

• Siz de arkadaşlarınızdan birini yaralı kabul ederek konuda
Bireysel
Etkinlik
belirtilen taşıma teknikleri ile hasta/yaralı taşıma egzersizleri
yapınız.

•Taşıma, bir yerden başka bir yere götürme anlamında kullanılır. Hastanın
kaldırılması ve taşınması, acil tıbbi yardım uygulamalarının bir parçasıdır.
Özellikle omurga travması geçirmiş bir hastanın, uygun şekilde yerinden
kaldırılması ve taşınması hayati önem taşımaktadır.
•Hasta veya yaralı taşımada amaç; hastanın güvenli bir şekilde bulunduğu
ortamdan alınıp en uygun şekilde naklinin sağlanmasıdır. Ayrıca beden
mekaniklerine uygun kaldırma ve taşıma tekniklerini uygulayarak taşımada,
Özet
görevli kişilerin kendilerine zarar vermeden güvenli ve hızlı hasta naklini
sağlamaları gerekir.
•Zorunlu bir durum yoksa hasta ya da yaralı yerinden
kımıldatılmamalıdır.Taşınacak kişiye olabildiğince yakın mesafede
olunmalıdır. Hasta/yaralının başı her zaman düz tutulmalıdır. Kalkarken
ağırlık kalça kaslarına verilmelidir. Yavaş ve düzgün adımlarla yürünmelidir.
Omuzlar, leğen kemiği ve omurilik aynı hizada tutulmalıdır. Yön değiştirirken
ani hareketten kaçınılmalıdır. Hasta/yaralı mümkün olduğunca az hareket
ettirilmeli ve baş‐boyun‐ gövde ekseni esas alınarak en az 6 destek
noktasından kavranmalıdır. Hasta/yaralı taşıması ekip işidir, bu ekip için tüm
hareketleri yönlendirecek sorumlu bir kişi olmalıdır. Bütün ilk yardım
uygulamalarında olduğu gibi, hasta ya da yaralı taşınması sırasında ilk
yardımcı kendi sağlığını ön planda tutmalı, kendini riske atmamalıdır.
•Hasta/yaralı beden mekaniği ilkelerine dikkat edilerek ve yerden destek
alınarak taşınmalıdır.
•Beden mekaniği, hareket ederken, yük kaldırırken ve eğilirken; ayakta
durma, oturma ve yatma pozisyonlarındayken bireyin, kas, iskelet ve sinir
sistemlerinin düzenli bir şekilde bir arada çalışması anlamına gelir.
•Hasta veya yaralının taşınmasında beden mekaniği ilkeleri bilinmelidir.
•Hasta/yaralı taşıma teknikleri acil ve acil olmayan taşımateknikleri olmak
üzere ikiye ayrılır;
•Acil yaralı taşıma teknikleri; sürükleme yöntemi, araç içindeki yaralıyı taşıma,
sedye ile taşıma teknikleri, battaniye ile taşıma ve kısa mesafede süratli
taşıma tekniklerinden oluşur.
•Acil olmayan taşıma teknikleri; hasta/yaralının oturtulması, ayağa
kaldırılması, tekerlekli sandalyeye oturtulması ve sedyeye taşınması
ilkelerini içeren taşıma teknikleridir.
•Yaralanmalarda genel bir kural olarak yaralının yeri değiştirilmemeli ve
dokunulmamalıdır. Ancak olağanüstü bir tehlike söz konusuysa taşıdığı her
türlü riske rağmen yaralıyı acil taşıma zorunludur. En kısa sürede yaralılar,
güvenli bir yere taşınmalıdır. Sürükleme yöntemi; özellikle, çok kilolu
kişilerin taşınmasında, dar, basık ve geçiş güçlüğü olan bir yerden
çıkarmalarda herhangi bir yaralanmaya neden olmamak için seçilebilecek
bir yöntemdir. Mümkünse battaniye kullanılmalıdır. Sürüklemede iki
yöntem kullanılabilir; bunlardan biri ayak bileklerinden tutarak sürükleme,
diğeri koltuk altından tutarak sürükleme, battaniye ile sürükleme ve boyna
asarak sürüklemedir.
•Araç içindeki yaralıyı taşımada yaralı “Rentek manevrası” kullanılarak
taşınır. Kaza geçirmiş yaralı bir kişiyi eğer bir tehlike söz konusu ise
omuriliğine zarar vermeden araçtan çıkarma tekniğidir. Bu uygulama,
solunum durması, yangın ve patlama tehlikesi gibi olağanüstü durumlarda
uygulanır.
•Hasta/yaralı taşımada ilk yardım ekibinin taşımada kullandıkları tekniklerde
yaralının pozisyonu kadar kendi pozisyonları da önem taşımaktadır.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdakilerden hangisi hasta/yaralı taşımada genel kuralların içinde yer
almaz?
a) Baş her zaman düz tutulmalıdır.
b) Kalkarken ağırlık omuz kaslarına verilmelidir.
c) Yavaş ve düzgün adımlarla yürümelidir.
d) Omuzlar, leğen kemiği ve omurilik aynı hizada tutulmalıdır.
e) Yön değiştirirken ani hareketten kaçınılmalıdır.

2. Aşağıdakilerden hangisi beden mekaniği ilkelerinden biri değildir?
a) Cismin boyu büyüdükçe denge artar.
b) Bir cismin taban yüzeyi genişledikçe ağırlık merkezi cismin orta
noktasına yaklaşacağından dengede kalması kolaylaşır.
c) İşe ne kadar yakın çalışılırsa o kadar kolay hareket edilir.
d) Boy uzadıkça denge azalır. Bir cismin yüksekliği arttıkça denge azalır.
e) Ağırlık merkezi cismin tabanına yaklaştıkça denge artar.

3. Aşağıdakilerden hangisi, beden mekaniklerine uygun ağırlık kaldırma
ilkelerinden biridir?
a) Ağırlık, sağ ayağa verilmelidir.
b) Omuzlar ve pelvis aynı hizada olmalıdır.
c) Yön değiştirirken aniden dönülmelidir.
d) Hasta/yaralıya uzak mesafede çalışılmalıdır.
e) En kısa kas grupları kullanılmalıdır.

4. Aşağıdakilerden hangisi, tek kişi ile taşıma yöntemlerinden biridir?
a) Kaşık tekniği
b) Kütük yuvarlama tekniği
c) Köprü tekniği
d) Boyuna askı yaparak taşıma
e) Karşılıklı durarak kaldırma

5. Bilinci kapalı ya da yürüyemeyecek durumda olan hasta, hangi taşıma
yöntemi ile taşınmalıdır?
a) Omuzdan destek verme ile.
b) Dört elle altın beşik ile.
c) İki elle altın beşik ile.
d) Üç elle altın beşik ile.
e) İtfaiyeci yöntemi ile

I. Bilinçli hastaları taşımada kullanılır.
II. İki ilk yardımcı tarafından uygulanır.
III. Ağırlık dizlere verilerek hasta/yaralı kaldırılır.
6. Sırtta taşıma ile ilgili yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
a) Yalnız I
b) Yalnız II
c) I ve II
d) I ve III
e) II ve III

7. Kütük yuvarlama tekniği kaç ilk yardımcı ile uygulanmalıdır?
a) Bir
b) İki
c) Üç
d) Dört
e) Beş

8. Aşağıdakilerden hangisi hastanın yatağından bir başka yatağa ya da
sedyeye taşınmasında uyulması gereken kurallardan biri değildir?
a) Sedye yatağın ayak ucuna paralel gelecek şekilde yerleştirilir,
taşıyıcılar boy sırasına göre yatağın kenarında sırtları hastaya dönük
olarak durur.
b) Hastanın kolları göğsü üzerinde çaprazlanır.
c) Baş taraftaki kişi bir kolunu hastanın başını destekleyecek şekilde
boynu altından geçirerek omuz başını kavrar, diğer kolunu belinin
altından geçirir.
d) Ortada duran kişi bir kolunu, birincinin kolunun yanına, diğerini
hastanın kalçalarının altına yerleştirir.
e) Üçüncü kişi de ikinci kişinin kolunun yanından ve ayak bileklerinden
hastayı destekler.

9. Aşağıdakilerden hangisi kafa travması, felç olan hasta/yaralıyı taşırken
bireye verilmesi gereken pozisyondur?
a) Sırtüstü, düz olarak
b) Düz, baş on derece kaldırılmış durumda
c) Bacaklar kaldırılmış sırtüstü, düz olarak
d) Sol yatmış durumda
e) Yarı yüzüstü güvenli yan pozisyonda

I. Araç içindeki yaralıyı taşıma Rentek manevrası olarak bilinir.
II. Sandalye ile taşımada yaralının bilinçli olması gereklidir.
III. Kaşık tekniği yaralıya sadece bir taraftan ulaşılması durumunda üç kişi
tarafından uygulanır.
10. Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri doğrudur?
a) Yalnız I
b) Yalnız II
c) I ve II
d) II ve III
e) I, II ve III

Cevap Anahtarı
1.b, 2.a, 3.b, 4.d, 5.e, 6.d, 7.d, 8.a, 9.b, 10.e
YARARLANILAN KAYNAKLAR
İnan, H.F., Kurt ,Z., Kubilay, İ. (2011). Temel İlkyardım Uygulamaları Eğitim Kitabı,
Ankara: İlkyardım ve Acil Sağlık Hizmetleri Daire Başkanlığı.
Umur, F. (2012). İlk Yardım, İkinci baskı, İstanbul: Nakış Ofset.
Güleç, M.A., Akkaya, M., Önen, G., Çelik, K. (2008). Temel İlkyardım Uygulamaları
Eğitim Kitabı, Ankara: Sağlık Bakanlığı Ankara İl Sağlık Müdürlüğü Acil ve
Afetlerde Sağlık Hizmetleri Şube Müdürlüğü.
Somyürek, H., İ. , Tabak, R.,S. (2008). Temel İlk Yardım ve Acil Bakım. Ankara:
Palme Yayınları.
Sabunc, N., Özhan, F.Hemşirelik Bakımında Temel İlk eve Uygulamalar. Alter
Yayıncılık. (s:99‐121).
Özbayır, T. (2012). Temel İlk Yardım. Yavuz M, Demir Korkmaz F, Özbayır T. (Eds.)
İzmir: Meta Basım Matbacılık; 161‐184.Süzen, B., İnan, H. (2004). İlk Yardım,
Ankara: Birol Basın Yayın Dağıtım ve Ticaret LTD.ŞTİ.
Eğitimciler İçin Eğitim Kitabı. (2008). Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayın No:722, İlkay
Ofset Matbaacılık.
Hasta taşıma ve kaldırma talimatı el kitabı,
http://www.yozgatdh.gov.tr/uploads/37.pdf (Erişim tarihi: 10.09.2013).
Hasta taşıma ve kaldırma talimatı el kitabı
http://www.gemlikdh.gov.tr/userfiles/file/HKS_Talimatlar/T58.pdf (Erişim
tarihi: 10.09.2013).
İlkYardım,(2013).http://www.ekutuphane.teb.org.tr/pdf/tebakademi/ilkyardim/5.
pdf (Erişim tarihi: 10.09.2013).
Milli Eğitim Bakanlığı, (2012). Hemşirelik, Pozisyonlar.
http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Poz
isyonlar%20(hem%C5%9Firelik, Ankara,(Erişim tarihi: 12.09.2013).
Türkiye Kızılay Derneği,(2013). Adım Adım İlkyardım ve Kurtarma. Ankara: Palme
Yayınları.

Unite14

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Unite14

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

HASTA/YARALI

ekibinin taşımada • Hastayı yataktan sedyeye alırken taşıyıcı hastanın ağırlık merkezi

Göğüs ağrısı Göğüs içi kanama Yarı oturur durumda

You might also like