ARTHROPLASTYLER

TOTAL DİZ PROTEZİ

Eklem yüzlerinin modifiye edilerek diz eklemi fonksiyonlarının geliştirilmesi. Osteotomi ile
psödoartroz oluşturarak diz eklemine hareket kazandırmaya çalışmışlar. Ferguson, diz eklemi
yüzeylerini tamamen rezekte ederek ilk rezeksiyon artroplastisini yapmıştır. Modern anlamda
policentric diz protezini geliştiren Gunston, Dizde hareketin tek bir aks üzerinde değil, sürekli
değişen rotasyon merkezleri üzerinde, femurun tibia platosunda posteriora kayması ve
yuvarlanması ile gerçekleştiğini ortaya koymuştur. (FEMORAL ROLLBACK)

Diz protezi kinematiği

Artroplastinin uzun dönemdeki başarısı alt ekstremitenin normal, longitudinal ve rotasyonel

diziliminin sağlanması ve bu yolla dizin transvers eksenini yere paralel hale getirerek eklemi,
çaprazlayan kuvvetlerin normal dağılımın sağlanması prensibine dayanır.

Normal alt ekstremite dizilimini sağlamak amaçlı tibial komponentli mekanik aksa dik konurken
femoral komponent 5- 7 derece valgusta yerleştirilmelidir malaligment ve maloryantasyon aseptik
gevşemeden 1. derecede sorumludur.

İdeal bir protez dizin normale yakın hareket açıklığına izin vermeli eklem kinematiği değiştirmemeli ve
anatomik bütünlüğü sağlamalıdır. Normal eklem fonksiyonu için diz kinematiğinin sağlanması yanında
eklem stabilitesinin sağlanması şarttır.

Bağ fonksiyonlarını tamamen üstlenecek bir protez kullanılması gerekiyorsa menteşe tipi(hinged)
protez kullanılmalıdır.Menteşe tipi protezlerde fleksiyon ve ekstansiyon dışında makaslama ve varus
valgus streslerin yarattığı yüklenmeler,Yumuşak dokulara iletilmeden direkt olarak protezin üzerinde
n protez kemik kemik birleşme noktasına aktarılır.Protez tasarımı ne kadar kısıtlayıcı ysa kemik protez
yüzeylerdeki yüklenmede,o kadar fazla olacaktır.Temas noktasındaki bu aşırı yüklenme, erken gevşe
me ve beraberinde enfeksiyon gibi problemler ile sonuçlanmaktadır.

TOTAL DİZ PROTEZLERİNİN SINIFLANDIRILMASI: UNİ-Bİ-TRİ COMPARTMANTALE (TRİ KISITLAYICI/

KISITLAYI OLMAYAN/ YARI KISITLAYICI) –constrained-

UNİCOMPARTMANTAL: Femur ve tibianın sadece medial ve lateral kompartmanının karşılık gelen

yüzlerinin değiştirilmesi amacıyla uygulanır. Patellafemoral eklemi, karşı kompartman ve çapraz
bağları koruması avantajlıdır. -kısıtlayıcı olmayan tip- minimal kemik rezeksiyonu yapıldığından ve
çapraz bağlar korunduğundan tricompartmental diz protezi ile revizyonu mümkündür ileri derecede
deformiteli, instabil ve fleksiyon kontraktürü olan Dizlerde uygulanmamalıdır.

BİCOMPARTMANTAL: Kondiler tip yüzey değiştirme protezlerinin öncüsü, medial ve lateral

kompartmanlar değiştirilirken patellafemoral eklem değiştirilmez. sıklıkla mekanik yetmezlik
geliştiğinden dolayı kullanım alanı bulamamıştır

TRİCOMPARTMANTAL: Günümüzde kullanılan protezler Patella femoral eklem dahil olmak üzere
dizin tüm bölümleri değiştirilmektedir. Total kondiler diz protezi Bu grubun öncüsüdür.
kısıtlayıcı yarı kısıtlayıcı ve kısıtlayıcı olmayan olarak üç tipi vardır.
Endikasyonları romatoid artrit osteoartrit post travmatik artrit patella femoral osteoartrit
osteotomi sonrası

Contraendikasyonları aktif enfeksiyon ekstansör mekanizma yetersizliği genu rekurvatum ve

arthrodese

Genel komplikasyonlar genellikle yaşlı grupta yer aldığından aterosklerotik kalp hastalığı
hipertansiyon diabetus mellitus kronik obstrüktif akciğer hastalığı

Lokal komplikasyonlar yara yerine bağlı komplikasyonlar vasküler komplikasyonlar sinir lezyonları
protez çevresinde görülen kırıklar heterotopik ossifikasyon ekstansör mekanizma komplikasyonları
enfeksiyon gevşeme eklem instabilitesi ve dislokasyon hareket kısıtlılığı ve nedeni açıklanamayan ağrı

Operasyon sonrası gelişebilecek komplikasyonları azaltmak ağrı kuadriseps zayıflığı kas atrofisi gibi
bozuklukların yarattığı fonksiyonel kısıtlılıkları en aza indirmek mobilite ve günlük yaşam
aktivitelerine düzeltmek hedeflenir.

Nöromüsküler elektrik stimülasyonu kullanımı alt ekstremite büyük kas gruplarını progresif rezistif
egzersiz eğitimi ilkeleri ile kullanmayı hedefler progresif akuatik egzersiz veya eksantrik
güçlendirmeleri uygulanması ek yarar sağlayabilir.

Rehabilitasyon sürecinde fazlara göre Rehabilitasyon hedefleri

Faz1 (1-10): Aktif kuadriseps kontraksiyonu güvenli ve bağımsız ambulasyon pasif 0 derece diz
ekstansiyonu 90 derece diz fleksiyonu

Faz 2 (2-6 hf):Eklem hareket açıklığını artırmak kas gücü ve enduransı artırmak şişlik ve enflamasyonu
ortadan kaldırmak fonksiyonel aktiviteleri geri dönüşü sağlamak genel sağlık durumunu iyileştirmek

Faz3(7-12 hf): Eklem hareket açıklığını 0 ile 115 derece arasında çekmek kas gücü ve enduransı
arttırmak Bacağın eksantrik ve konsantrik kontrolünü sağlama kardiyovasküler fitness fonksiyonel
aktivite performans

Faz 4(14-26): Seçilmiş hastalarda eski yaptıkları spora dönüş kas gücü ve enduransı artırmak normal
yaşama dönüş

Cerrahi sonrası

1-2 gün ayak pompa egzersizleri izometrik kuadriseps egzersizleri pasif diz ekstansiyonu düz bacak
kaldırma kısmi tam ağırlıkta ambulasyon soğuk uygulama

4-10 gün pasif diz ekstansiyonunda germe aktif yardımlı kuadriseps egzersizleri bacak ve kalça
kaslarına izometrik izotonik egzersiz 0 90 derece diz ekstansiyonu

2-6 hafta öne ve yana merdiven çıkma öne hamle

7-12 hafta progresif yürüme programı fonksiyonel aktivitelere dönüş hamle çömelme merdiven
çıkma eksantrik konsantrik diz kontrolünü sağlamak

14-26 hafta kuadriseps izometrik, düz bacak kaldırma kalça abduksiyonu addüksiyonu çömelme
lateral merdiven çıkma 0-90 derece diz ekstansiyonu bisiklet germe fleksiyonda 105 derece
ekstansiyonda 0 derece yüzme bisiklet tenis
Sementli fiksasyon cerrahi sonrası 1 günden itibaren Walker ile tam yük aktarma baston en geç 6.
haftada bırakılabilir

Biyolojik fiksasyon 6 haftaya kadar kısmı yük 6. haftadan sonra koltuk değneği ile tolere edebildiği
kadar yük vererek ambulasyon sağlamı

TOTAL KALÇA PROTEZİ REHABİLİTASYONU

Endikasyonları: • Romatoid artrit • Juvenil romatoid artrit • Osteoartrit • Ankilozan spondilit •

Asetabulum fraktürü • Avasküler nekroz • Doğumsal kalça çıkığı • Travmatik dislokasyon

Teknik: Total Kalça Replasmanı

• Femoral Boyun Rezeksiyonu /Asetabulumun Oyulması ve Asetabular Kompenentin Yerleştirilmesi/

Femoral Kompenentin Oyulması ve Femoral Kompenentin Yerleştirilmesi/ Femoral Başın Çakılması
ve Final İmplant

İmplant Seçimi

• Sementli: • Yaşlı (>65) • Düşük beklentisi olan • Daha iyi erken fiksasyon

• Sementsiz: • Daha genç • Daha aktif • İlk 6 hafta koruyarak ağırlık verme • Daha iyi uzun dönem
fiksasyon

REHABİLİTASYONUN EVRELERİ

1. Preoperatif Rehabilitasyon 2. Postoperatif rehabilitasyon

TKP Preoperatif- Postoperatif Değerlendirme

• Postür Analizi • Eklem Hareketi • Ekstremite uzunluk • Çevre ölçümü • Ağrı • GYA • Solunum
• Kısalık testleri – Kalça fleksörleri – İliotibial band – Hamstring • Kas kuvveti – G. Maksimus – G.
Medius – Q. Femoris – Sırt, karın, üst ekstremite

Preoperatif Rehabilitasyonun Amaçları

• Postop rehabilitasyon programını kolaylaştırma • Taburculuk süresini kısaltma • GYA’ne daha hızlı
dönüş • Hızlı iyileşme

Preoperatif Tedavi Programı

Postoperatif Rehabilitasyonun Amaçları

• Hastayı eğitmek • İmmobilizasyonun olumsuz etkilerini önlemek • Hastanede yatış süresini

kısaltmak • Patolojik yürüme paternini düzeltmek • Dislokasyonu önlemek • Solunum kapasitesini
artırmak • Günlük yaşam aktivitelerinde(GYA) hastayı bağımsız hale getirmek • Düzgün postürü
korumak veya sağlamak • Merdiven aktivitelerini öğretmek • Ağrıyı gidermek • Kalça,diz, üst
ekstremite ve karın kaslarını maksimum kuvvetlendirmek • Kısa kasları germek • Düşmeyi
engellenmek • Denge ve koordinasyon arttırmak
Yetersiz Egzersiz Kas gücünde azalma Eklem kapsülü, kas, ligaman kısalır(Kontraktür) 
Motivasyon kaybı, bitkinlik

Rehabilitasyon Programları; operasyonun tekniğine, cerrahın ve fizyoterapistin tercihine ve hastanın

uyumuna göre farklılıklar gösterir.

Postoperatif 1. Gün: 1. Antiembolik çorap 2. Yatak kenarına oturma 3. Walker yardımı ile birkaç
adımla ambulasyon 4. TENS 5.Solunum egzersizleri 6. Ayak bileği pompalama egzersizleri

Sementli TKP • Yürüteç veya çift koltuk değneği ile tolere edilebilen ağırlık, Sementsiz TKP •
Yürüteç ile ağırlık vermeden/ parmak ucuna dokunarak yürüme

Hastanın Pozisyonlanması : • Kalçayı hafif abduksiyon, • Nötral rotasyonda tutan ara yastığı •
Kalçanın eksternal rotasyonunu önleyen lateral destekleyiciler kullanılır.

Postoperatif 2. Gün: 1. Diğer bacağa ve kollara aktif egzersizler verilir 2. Aktif asistif düz bacak
kaldırma 3. Oturur pozisyonda diz ekstansiyonu, Yan Yatış Pozisyonu

Postoperatif 3-5 Gün: 1. Aktif asistif egzersizlerden aktif egzersizlere geçilir 2. Yürüme mesafesi ↑ 3.
Transfer eğitimi 4. Ayakta kalça abduksiyonu 5. Ayakta kalça ekstansiyonu 6. Yüz üstü diz fleksiyonu
7. Merdiven inip çıkma- Çıkarken sağlam İnerken ameliyatlı bacak-

Postoperatif 1 Hafta: 1. Yan yatış pozisyonunda kalça abduktörleri çalıştırılır. 2. Kısalık varsa kalça
fleksörleri ve ekstansörleri gerilir 3. Mini squat

Postoperatif 7-14 Gün: 1. Yüz üstü kalça kasları güçlendirilir. 2. Adduktörleri kuvvetlendirme 3. Sırt
ekstansörlerini güçlendirme egzersizleri 4. Yüksek seleli statik bisiklet

Egzersizin sayısı ve sıklığı hastadan hastaya değişmekle birlikte; günde 2 kez ile başlayıp giderek ↑

6 hafta dikkat!!!

• Posterior İnsizyon – 90º üstü kalça fleksiyonu – Orta çizgiyi aşan kalça adduksiyonu – İnternal
rotasyon yapılmamalı

• Anterior insizyon Yukarıdakilere ilave olarak: – Aşırı kalça ekstansiyonu – Zorlayıcı abduksiyon –
Eksternal rotasyon yapılmamalı

Ambulasyon

Sementli TKP -6 ay
baston

-8

sonra 6. aya kadar karşı ele alınan baston ile ambulasyon

Rehabilitasyonla Önlenebicek Komplikasyonlar: Kontraktür, DVT, Heterotopik Ossifikasyon. Bası

Yarası, Pnömoni, Dislokasyon, Patolojik Yürüyüş

Yapılmaması Gerekenler: 1. İlk birkaç hafta * 90° ↑ fleksiyon * 45° ↑ abduksiyon 2. Nötrali aşan
kalça rotasyonu 3. Alçak ve fazla yumuşak koltuklara oturma, 4. Yere çömelme 5. Bacak bacak
üzerine atma 6. Ağırlık taşıma 7. Aşırı gövde fleksiyonu
Açık Kinetik Egzersizleri:

• Kuvvet ve dayanıklılık↑ • Mobilite ve denge ↑ * Gün aşırı * 4-6 sn * 5-8 tekrarlı

Postoperatif 1-2 ay:

• KKZE ( Kapalı Kinetik Zincir Egzersizleri) Mini squat Leg press Basamak çıkma makinası Statik bisiklet
Lastik kullanarak terminal diz ekstansiyonu

• AKZE ( Açık Kinetik Zincir Egzersizleri) Yarım kilo ağırlıkla başlanarak ↑

Egzersiz uygulamalarından sonra ağrıyı, ödemi ve ısı artışını azaltmak için 15-20 dk buz uygulaması ve
bacağın elevasyonu tavsiye edilir.

Postoperatif 3. ay: 1. Aerobik Egzersizler 2. Denge egzersizleri 3. Progresif Rezistif Egzersizler

1. Aerobik Egzersizler: Kardiyopulmoner dayanıklılığı↑ • Şiddeti düşük • Ritmik • Geniş kas

gruplarını kapsar Yürüme, koşma, bisiklet ve yüzme
2. Denge Egzersizleri: • Koordinasyonu ↑ egzersizler • Düşmeyi önlemeye yarayan egzersizler:
*Tek ayak üzerinde durma *Düz çizgi üzerinde yürüme *Denge tahtası
3.  Proprioseptif eğitim: –Bilateral&unilateral –Gözler açık&kapalı –Her bir aktivite süresi 6-9
dk-2-3kez/hf –Balance master/tiltboard/rollerboard

6. haftada araba kullanılabilir. 3 ay sonunda hafif sportif aktivitelere başlanır. Darbe içeren futbol gibi
sporlar tavsiye edilmez. Tenis gibi sportif aktivitelere 6 aydan önce izin verilmez.