OTONOM SİNİR SİSTEMİ

• Merkezi hypothalamus’tur.
• Her iki sistemde de iki nöron (presinaptik ve postsinaptik ya da presinaptik ve postsinaptik) vardır.
• Parasempatik sistemde (kranyosakral sistem) nörotransmitter; asetil kolin’dir (Ach) (kolinerjik).
• Sempatik sistemde: (torakolumbal sistem) presinaptik nöronla postsinaptik nöron arasındaki nörotransmitter
asetilkolin, postsinaptik nöronla hedef organ arasındaki noradrenalin’dir (adrenerjik sistem).
• Sadece ekrin ter bezleri ve iskelet kası kan damarlarında postsinaptik nöronla hedef organ arasındaki nörotransmitter
asetilkolin’dir.

• Glandula suprarenalis, presinaptik sempatik liflerin gittiği tek organdır.

• 1.
nöron
• 2.
nöron
SEMPATİK SİSTEM
• Presinaptik sempatik nöronlar; T -L arası segmentlerde, cornu laterale’de dizili nucleus intermediolateralis’lerdedir.
1 2

• Postsinaptik sempatik nöronlar; paravertebral (ganglion trunci sympathici) ve prevertebral (ganglion coeliacum,
ganglion mesentericum superius, ganglion mesentericum inferius, ganglion aorticorenale) ganglionlardadır.

• Ramus communicans albus; spinal sinirden truncus sympathicus’a geçen presinaptik nöron uzantılarıdır. Sadece
sempatik çıkış segmentlerinde bulunurlar, yani 14 çifttir.

• Ramus communicans griseus; truncus sympathicus’tan spinal sinire geçen postsinaptik nöron uzantılarıdır. Tüm
spinal sinirlere katılarak dağılırlar, yani 31 çifttir.

Ekrin ter bezleri, m. arrector pili, m. dartos, m. dilatator pupillae, m. orbitalis, m. tarsalis ve kan damarlarının musküler
duvarı ile organların düz kaslarını uyarır. Bağırsakların ve pelvik organların sempatik innervasyonu bilateraldir. Avasküler
dokulara (kıkırdak ve tırnak gibi) gitmez. Epifiz bezi ve suprarenal bezin uyarısı sadece sempatiktir.

Truncus sympathicus (sempatik zincir)

• Columna vertebralis’in her iki tarafında, kafa tabanından koksiks ucuna kadar uzanır.
• Her bir truncus sympathicus’da 22-23 tane paravertebral ganglion vardır (başlangıçta 31 tanedir. Bazıları gelişme döneminde
birleşir). Kranyal parçasında paravertebral ganglion yoktur.
• İki taraf sempatik zincir koksiks ucunun önünde ganglion impar denilen bir ara ganglionla birleşir.
• Ganglion cervicale superius; C 1-4 ’e karşılık gelen ilk dört paravertebral ganglionun
birleşmesinden meydana gelir. Baştaki yapılara sempatik uyarıyı götüren postsinaptik liflerin
(n. caroticus internus) nöronları, bu ganglionda lokalizedir.
- N. petrosus profundus; orbita, burun ve damağa giden postsinaptik sempatik sinirdir. N. petrosus major (n. facialis)
ile birleşerek n. canalis pterygoidei’yi (Vidian siniri) oluşturur.
• Ganglion cervicale medium; (C +C ) buradan çıkan dallardan biri a. subclavia’nın önünden, altından ve arkasından
5 6
geçip yukarı doğru çıkarak ganglion cervicothoracicum’la birleşir. Bu halkaya, ansa subclavia adı verilir.
• Ganglion cervicothoracicum (stellatum); (C +C +T )
7 8 1

- Apex pulmonis’lerin arka yüzleri ile komşudur. Pancoast sendromun’da olduğu gibi, apex pulmonis’e oturan tümörlerde
ganglion etkilenir ve Horner sendromu’na neden olur.

Horner sendromu: Genellikle ganglion cervicale superius veya buradan çıkan postsinaptik liflerin lezyonunda baş ve
boyun bölgesinin sempatik innervasyonu bozulur. Bunun sonucunda miyozis (m. dilatator pupilla felci), psödopitoz
(m. tarsalis sup. felci), enoftalmos (m. orbitalis felci) ile yüzde anhidroz (terleme kaybı) ve flaşing (vazodilatasyona
bağlı kızarıklık) görülür.

T5 -T12 ve L1 -L2 medulla spinalis segmentlerinden çıkan presinaptik sinirler splanknik sinirleri oluşturur. Bu sinirler
paravertebral ganglionlarda sinaps yapmadan geçer ve prevertebral ganglionlara ulaşarak burada sinaps yaparlar.
Postsinaptik nöronların yer aldığı prevertebral ganglionlar genellikle 4 adettir. Bunlar:
- Gang. coeliacum (ve gang. aorticorenale)
- Gang. mesentericum superius
- Gang. mesentericum inferius

• N. splanchnicus major; T5 -T9

Diafragma kruslarından geçip, başlıca ganglion coeliacum’da sinaps yapar.
- Bazı dalları adrenal medulla’ya gider. Bu nedenle glandula suprarenalis, presinaptik sempatik liflerin direkt olarak
gittiği tek organdır.
• N. splanchnicus minor; T10-T11
• N. splanchnicus imus; T
12

• Nn. splanchnici lumbales; L1 -L2

Ejakulasyonu sağlayan sinirlerdir.
• Centrum ciliospinale ya da Budge merkezi; baş ve boyundaki yapılara giden sempatik uyarıların kaynaklandığı
ilk üç veya beş torakal segmentte lokalize presinaptik sempatik nöronların bulunduğu merkezdir.
• Kalbin sempatikleri bilateral olarak T -T ’ten gelir. Testis’lerin ve ovaryum’ların sempatikleri T -T ’den gelir.
1 5 10 11

PARASEMPATİK SİSTEM
• Baş, torakal ve abdominopelvik organlar ile dış genital organların erektil dokularına gider.
• Vücut duvarı, ekstremiteler, epifiz bezi ve suprarenal beze gitmez.
• Spinal sinirler içinde postsinaptik parasempatik lif bulunmaz.
• Beyin sapında, presinaptik parasempatik nöronları içeren 4 tane çekirdek vardır.
- Edinger-Westphal (nuc. visceralis, nuc. autonomicus, nuclei accessorii nervi oculomotorii);
mesencephalon’dadır (III).
- Nucleus salivatorius superior (üst bölümüne nuc. lacrimalis denir); pons’tadır (VII).
- Nucleus salivatorius inferior; bulbus’tadır (IX).
- Nucleus posterior (dorsalis) nervi vagi; bulbus’tadır (X).
• Sakral 2-4 segmentlerde de presinaptik parasempatik nöronlar bulunur. Bu nöronların uzantıları, aynı segmentlerden
çıkan sakral spinal sinirlerin ön kökleri ile medulla spinalis’i terk eder. Nn. splanchnici pelvici adındaki bu sinirler,
n. vagus’un innervasyon alanı dışında kalan organların parasempatik uyarısını sağlar. Flexura coli sinistra’dan veya
colon transversum’un sol 1/3’den itibaren kalın bağırsak bölümünün ve pelvik organların (mesane, uterus ve vagina
gibi) düz kasını uyarır. Ayrıca penis ve clitoris’in erektil dokularına gider. Miksiyon, defekasyon ve ereksiyonu
sağlayan sinirlerdir.
• Postsinaptik parasempatik nöronların bulunduğu ganglionlar;
- Ganglion ciliare; hedef organı m. ciliaris ile m. sphincter pupillae’dir.
- Ganglion pterygopalatinum; hedef organları; lakrimal bez, palatin bezler, farinks bezleri ve damak bezleridir.
- Ganglion submandibulare; hedef organı glandula submandibularis ve glandula sublingualis’dir.
- Ganglion oticum; hedef organı glandula parotidea’dır.
- Ganglia terminales (murales); organa yakın ya da duvarında yerleşmişlerdir. N. vagus’un ve sakral 2-4’ten
gelen presinaptik parasempatiklerin sinaps yeridir. Hedef organları, tüm torakal ve abdominopelvik organlardır.
 ---
-· · ,..... ::-::Jb.-,...: ==,.

-
I -- '"'$
..
-
.. ..

---1 --. -\-.

-
..
-
 ....
7 7 7
7

• '\: aT

- :..2= 1 ..
.

"7zllllp

...::. Tu::."'9..
1

7 ...., 1 7

•I TTlmtmz
......"'....' a '
7
lo

.. ... 7 i?EI z •r W' r

...
=