SİNİR SİSTEMİ

SYSTEMA NERVOSUM
Giriş
Sinir sistemi endokrin sistemle birlikte vücudun haberleşme
(communicatio) ve düzenleme (coordinatio) sistemi olarak çalışır.
İki sistem birlikte vücudun dengede (homeostasis) kalmasını sağlar.
A) Topografik plana göre:
-Merkezi Sinir Sistemi
. Encephalon
. Medulla spinalis
-Periferik Sinir Sistemi
. Sinirler, pleksuslar ve
ganglionlar

B) Etkilediği organ gruplarına

göre:
-Somatik Sinir Sistemi
-Visseral (Otonom) Sinir Sistemi
 Sinir sisteminin yapısı
Sinir sistemi oluşumları sinir dokusundan
oluşur. Sinir dokusu ise neuron (sinir
hücresi) ve neuroglia (destek hücreler)
lardan oluşur.
Neuron: perikaryon (hücre gövdesi),
dendrit, akson
Pseudounipolar, bipolar ve multipolar nöron
Sinaps (nörotransmitter)
Nöronlar fonksiyonlarına göre:
- Motor (somatomotor, visseromotor-
efferent)
- Duysal (sensorial-afferent)
- Ara nöron (internunsial-assosiasyon-
konnektör)
Duysal nöron (Afferent Ara nöron Motor nöron
nöron)

Bipolar nöron Multipolar nöron

Sinir sisteminin
yapısı
Neuroglia: astrosit,
oligodendrosit, mikroglia,
nörolemmosit (Schwann),
ependimal
Substantia grisea
Substantia alba
Nucleus
Ganglion
Fasciculus ve tractus
Nöronlar ve Sinir Liflerinin Fonksiyonel Tipleri
Genel Somatik Afferent (GSA): Deri, iskelet kasları,
eklemler ve bağ dokusu
Genel Visseral Afferent (GVA): İç organlar
Spesial Somatik Afferent (SSA): Görme, işitme ve denge
duyusu
Spesial Visseral Afferent (SVA): Koku ve tad
Genel Somatik Efferent (GSE): İskelet kasları
Genel Visseral Efferent (GVE): Kalp kası, düz kaslar ve dış
salgı bezleri
Spesial Visseral Efferent (SVE): Yutak ve gırtlak kasları,
mimik kasları
MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ (Systema Nervosum
Centrale)
Omurilik (medulla spinalis)
Beyin sapı-conus
medullaris
40-45 cm x 1 cm
Yetişkinde L1-L2
Reflex aktiviteler, motor
ve duysal impulsları
iletmek
Radix anterior (motor)
Radix posterior (duysal)
Ganglion spinale
31 çift spinal sinir 5 grupta
yer alır:
- Pars cervicalis (boyun
bölümü); 8 çift
- Pars thoracica (göğüs
bölümü); 12 çift
- Pars lumbalis (bel bölümü);
5 çift
- Pars sacralis (sakral
bölüm); 5 çift
- Pars coccygea (koksigeal
bölüm); 1 çift
 Meninges:
- Dura mater spinalis
- Arachnoidea mater spinalis
- Pia mater spinalis
 Substantia grisea:
- Cornu anterius (somatomotor
nöronlardan)
- Cornu posterior (duysal
nöronlardan)
- Cornu laterale (T1-L2, S2-S4)
visseromotor (sempatik ve
parasempatik-GVE nöronlardan)
- Substansia grisea içinde spesifik
nöron toplulukları (nuclei)
bulunur.
 Substantia alba:
- Funiculus anterior
- Funiculus posterior
- Funiculus lateralis
Substantia alba:
- Funiculus anterior
. Motor ve duysal lifleri içerir.
- Funiculus posterior
. Tamamı duysal liflerden oluşan
fasc.gracilis ve fasc.cuneatus
yeralır.
- Funiculus lateralis
. İnen ve çıkan yolları içerir.
• Omuriliğin refleks aktiviteler,
motor ve duysal uyarıların
iletilmesi olarak üç temel görevleri
vardır.
 Omurilikteki Temel ileti yolları
 Fasciculus gracilis
 Fasciculus cuneatus
- Epikritik duyu (derin bilinçli duyu-
pozisyon, kinestezi ve diskriminatif
dokunma)
 Spinotalamik yollar
(Tr.spinothalamicus ant. et lat.)
- Protopatik duyu ( ağrı, ısı, kaba ve
hafif dokunma duyusu)
 Spinoserebellar yollar
(Tr.spinocerebellaris ant. et. post.)
- Derin ve bilinçsiz kas ve eklem duyusu
 Kortikospinal (piramidal) yollar
(Tr.corticospinalis lat. et ant.)
- Motor karakterlidir. Felcinde üst motor
nöron tipi lezyon olur.
 Ekstrapiramidal yollar
(tr.rubrospinalis, tr.vestibulospinalis,
tr.tectospinalis, tr.reticulospinalis)
Lobus
parietalis’teki
primer duyu
korteksinde
(SI) sonlanır.

Fasc. gracilis (sakral, lumbal ve alt torakal) ve Fasc. cuneatus (üst torakal ve servikal)
 Ağrı ve ısı duyusuyla ilgili
Dokunma duyusuyla ilgili

 Spinotalamik yollar (Tr.spinothalamicus ant. et lat.)

- Protopatik duyu (ağrı, ısı, kaba ve hafif dokunma duyusu)
 Spinoserebellar yollar (Tr.spinocerebellaris ant. et. post.)
- (derin ve bilinçsiz kas ve eklem duyusu)
- Cerebellumun katkısı somatik muskuler aktivitenin koordinasyonunu, muskuler
tonusun regülasyonunu ve dengenin sağlanmasına yöneliktir.
SYSTEMA NERVOSUM
Doç.Dr. Selman ÇIKMAZ
Giriş
• Yetişkinde 1400-1500 gr olan beyin yaklaşık 100 milyar nöron içerir.
• Yoğun bir metabolizmaya sahip olan beyin sürekli oksijen ve besin
maddelerine gereksinim duyar.
• Bu nedenle vücut ağırlığının %2’si kadar bir kitleye sahip olmasına
karşın kalp atım hacminin %15-20’sini alır.
 TÜMBEYİN (Encephalon)
1. Rhombencephalon
a. Myelencephalon (medulla
oblongata=bulbus) 3b

b. Metencephalon (pons+cerebellum)
2. Mesencephalon 3a
2
3. Prosencephalon (cerebrum)
1b 1b
a. Diencephalon
b. Telencephalon 1a

Encephalon =
cerebrum+cerebellum+truncus encephali
Truncus encephali =
myelencephalon+pons+mesencephalon
 CEREBRUM (beyin yarımküreleri, telencephalon)
Beyin kitlesinin %80’ini
oluşturur.
Fissura longitudinalis cerebri
Hemispherium cerebri
Falx cerebri
Sulcus cerebri
Gyrus cerebri
Corpus callosum
Ventriculus lateralis
Cortex cerebri
Substantia alba
Nuclei basales
 Serebral loblar (Lobi cerebri)
 Facies superolateralis, fac.medialis ve
fac.inferior
 Sulcus centralis (Rolando oluğu)
 Sulcus lateralis (Sylvius oluğu)
 Sulcus parieto-occipitalis
 Lobus frontalis (temel motor alan ve motor
konuşma merkezi)
 Lobus parietalis (temel duyu merkezi)
 Lobus temporalis (temel işitme merkezi)
 Lobus occipitalis (görme merkezi)
 Lobus frontalis
Gyrus precentralis temel motor alandır (Brodmann 4)
Motor konuşma merkezi (ön konuşma merkezi, Broca
merkezi, Brodmann 44, 45. alanları)
Temel motor alanın hasarında karşı beden yarısında
kaslarda güçsüzlük (hemiparezi) veya felç
(hemipleji), motor konuşma merkezi hasarında Broca
afazisi ortaya çıkar.
Lobus frontalis’in ön bölümü (prefrontal korteks)
deneyimlere- öğrenmeye dayalı affektif reaksiyonlar
(töresel davranış, mantıklı düşünme, ileri görüş,
nezaket vb.) ile ilgilidir.
Lobus frontalis
Lobus parietalis
Temel duyu merkezi (Brodmann 3,1,2 alanları)
Vücüdun karşı tarafının genel duyusunun alındığı
yerdir.
Lobulus parietalis sup. ve inf. korteksleri diğer
lobların korteksleri ile bağlantılı, bir assosiasyon
merkezi olarak işlev görür.
Lezyonlarında asterognosi ve neglekt sendromu
(vücudun karşı tarafını tanıyamama) olur.
Dominant hemisferdeki gyrus supramarginalis ve
gyrus angularis konuşma (yazılı+sözlü) merkezleri
(Wernicke merkezi-Brodmann 39,40) içinde
değerlendirilir.
Lobus temporalis
Burada temel işitme merkezi (Brodmann 41
ve 42. alanı) yer alır.
Temporal lobun anterior-inferomedial
bölümleri visseral aktivite, emosyonlar,
davranış ve hafıza fonksiyonları ile ilgili olup
limbik sistemle sıkı bağlantılara sahiptir.
 Lobus occipitalis
Fossa cranii posterirda tentorium cerebelli’nin
üzerinde yer alır.
Görme merkezleri (Brodmann 17,18,19. alanları)
burada yer alır.
Cerebrum’un Beyaz Dokusu
Her bir hemisferin iç bölümü substantia alba
ve burada gömülü bazal çekirdeklerden oluşur.
Substantia alba ise dendritler, myelinli
aksonlar ve nöroglialar’dan oluşur.
Buradaki sinir lifleri üç gruptur:
- Assosiasyon lifleri (aynı hemisferdeki farklı
bölgeleri)
- Kommissural lifler (iki hemisferdeki aynı
bölgeleri)
- Projeksiyonlu lifler (cortex cerebri ile
distaldeki sinir sistemi bölümlerini)
Cerebrum’un Beyaz Dokusu
Capsula interna (crus anterior, genu, crus
posterior)

Corona radiata
Bazal Çekirdekler (Nuclei basales)
Corpus striatum (nuc.caudatus ve nuc.lentiformis)
Nuc.lentiformis=globus pallidus +putamen
Nucleus subthalamicus
Substantia nigra
Tekrarlanan hareketlerin programlanmasını yapar;
bu bilgiler talamus yolu ile kortikal motor alanlara
iletir.
Lezyonlarında istemsiz hareketler (tremor v.b.),
kaslarda sertlik ve paralizi olmaksızın hareket
olanaksızlığı görülür.
Diencephalon (ara beyin)
3b
Serebral hemisferler ile beyin sapı arasında yer alır.
Thalamus, hypothalamus, subthalamus, metathalamus, 3a
epithalamus 2
1b 1b

1a
Diencephalon
Thalamus: tüm duysal impulsların nakledici bir
istasyonudur. Ayrıca cerebellum-cerebral cortex
bağlantısıda buradan geçer.
Hypothalamus: vücut iç ortamının sabitliğinin
sağlanması (homeostasis) dır. Endokrin, immün ve
otonom sistemlerin koordinasyonunda rol oynar.
- Otonom kontrol üzerine
- Isı regülasyonu
- Endokrin Kontrol
- Beslenmenin düzenlenmesi
- Seksüel davranışlar ve üremenin düzenlenmesi
- His ve davranışların kontrolü
- Sıvı alımının kontrolü
- Biyolojik ritmin düzenlenmesi
Diencephalon
Subthalamus: mesencephalon ile diencephalon
geçiş bölgesi
Metathalamus: corpus geniculatum laterale
(görme ile ilgili), corpus geniculatum mediale
(işitme ile ilgili) alandır.
Epithalamus: glandula pinealis ve habenula
kısımlarıdır.
Truncus cerebri (beyin sapı)
İlk iki kranial sinir hariç 10 kranial sinire ait
çekirdekler ile tüm inen-çıkan yollar beyin
sapındadır.
Beyin sapı a.vertebralis ve a.basillaris’in dalları
tarafından beslenir.
Mesencephalon’dan III. ventrikülü IV. ventriküle
bağlayan aquaductus cerebri (Sylvius kanalı) geçer.
Ön kısmında crura cerebri (kortikospinal,
kortikobulber, kortikopontin lifler geçer) yer alır.
Truncus cerebri (a-mesencephalon)
Substantia nigra bazal çekirdekler
kapsamında olup nöronal
dejenerasyonunda Parkinson Hastalığı
ortaya çıkar.
Truncus cerebri (b-pons)
Truncus cerebri (c-medulla oblongata, myelencephalon,
omurilik soğanı, bulbus)
Truncus cerebri (c-medulla oblongata, myelencephalon,
omurilik soğanı,bulbus)
 Vermis
Hemispherium cerebelli
Cerebellum
 Muskuler koordinasyonu sağlayan cerebellum
fossa cranii posterior’da yer alır.
 Hasarında hareketler sarsıntılı ve koordinasyonsuz
gerçekleşir (ataksi).
 Fissura, folia
 Vermis ve hemispherium cerebelli
 Fissura prima, fissura posterolateralis ile üç loba
ayrılır
 Lobus anterior: muskuler tonusun regülasyonu
 Lobus posterior: beceri gerektiren hareketler
 Lobus floculo-nodularis: denge
 Cerebellum
Cerebrum gibi gri ve beyaz cevheri vardır.
Cerebellumun 3 çift ayakçığı vardır.
Pedunculus cerebellaris superir
(cerebellumu mesencephalon’a bağlar
Pedunculus cerebellaris medius (en büyük
ayakçık, pons’un basiller bölümünü
cerebellum’a bağlar, tümüyle afferent
liflerden oluşur)
Pedunculus cerebellaris inferior (medulla
oblongata’yı cerebellum’a bağlar,
çoğunluğu afferent karekterli lifler içerir)
• Apertura mediana (Magendie deliği)
ve Apertura lateralis (Luschka
delikleri) ile BOS subaraknoid boşluğa
geçer.
130 ml
Dura Mater

Dura mater encephali (cranialis)

Dura mater spinalis

Dura Mater
Dura mater encephali (cranialis)
- Lamina externa
- Lamina interna
Dura Mater
Dura mater spinalis

Ligamentum
cocygeum
Spatium epidurale
Dura Mater
 Sinus durae matris

Bunlar beynin ven

kanını toplayıp
venöz sisteme
aktarır.
Arachnoidea mater;
Granulationes arachnoidea
Spatium subarachnoideum
Pia mater
Beynin Arterleri (Aa. cerebri)

 A. carotis interna:
cerebral
hemispherlerin 2/3
önü ve diencephalon
 A. vertebralis:
cerebral
hemispherlerin 1/3
arkası, cerebellum ve
diencephalon
A. Vertebralis
A. vertebralis

a. spinalis posterior’ların oklüzyonu

Arka 1/3

a. spinalis anterior’ların oklüzyonu

Ön 2/3
BEYİN VENLERİ
 Vv. superficiales cerebri
 Vv. profundae cerebri
 Sinus durae matris
Vv. superficiales cerebri
Vv. profundae cerebri
 Systema Nervosum Perifericum (Periferik Sinir Sistemi)
 Beyin ve omurilik dışında kalan kısım
 Somatik, visceral, somotik+visceral
 Dış ortamdan gelen uyarılar ile istemli çalışan
yapıları idare eden sisteme Somatik Sistem
 İç ortamdan gelen uyarılar ile istemsiz çalışan
yapıları idare eden sisteme de Visseral Sistem
denir.
 Duysal sinirler (n.sensorius)
 Motor sinirler (n.motorius, somatomotor veya
visseromotor)
 Motor ve duysal sinir (n.mixtus)

1. Nervi craniales
2. Nervi spinales
3. Otonom sinir sistemi
 1. Karinial Sinirler (nervi craniales)

Beynin değişik yerlerinden çıkan 12 çift

sinirdir.
İlk ikisi ön beyine, diğerleri ise beyin
sapına bağlanır.
III-XII. Kranial sinirlere ait MOTOR ve
DUYSAL çekirdeklerin de beyin sapında
olması burayı çok önemli kılar.
Nöronlar ve Sinir Liflerinin Fonksiyonel Tipleri
Genel Somatik Afferent (GSA): Deri, iskelet kasları,
eklemler ve bağ dokusu
Genel Visseral Afferent (GVA): İç organlar
Spesial Somatik Afferent (SSA): Görme, işitme ve denge
duyusu
Spesial Visseral Afferent (SVA): Koku ve tad
Genel Somatik Efferent (GSE): İskelet kasları
Genel Visseral Efferent (GVE): Kalp kası, düz kaslar ve dış
salgı bezleri
Spesial Visseral Efferent (SVE): Yutak ve gırtlak kasları,
mimik kasları
 Karinial Sinirler (nervi craniales)
1. N.olfactorius (koku)
2. N.opticus (görme)
3. N.oculamotorius (göz oynatıcı)
4. N.trochlearis (göz oynatıcı)
5. N.trigeminus
6. N.abducens (göz oynatıcı)
7. N. facialis (yüz siniri)
8. N.vestibulocochlearis (denge-
işitme)
9. N.glossapharyngeus (dil-yutak)
10. N.vagus (serseri sinir)
11. N.accessorius
12. N.hypoglossus (dilaltı siniri)
Nervus olfactorius (CN I)

Spesifik Visseral Afferent

(SVA) bir duyu olan koku
uyarılarını taşır.
Tümüyle duysal bir sinirdir.
Thalamus’a uğramayan tek
duysal yoldur.
Nervus opticus (CN II)
SSA bir duyu olan görme uyarılarını taşı­yan,
tümüyle duysal bir kranial sinirdir.
Herbir optik sinir, orbita içinde posteromedial
bir yönelti ile ilerledikten sonra canalis
opticus yolu ile kafatası boşluğuna girer.
Optik kiazmada retinanın medial yarımından
gelen lifler çaprazlaşarak, lateral yarımdan
kaynak alan lifler ise çaprazlaşmadan
kesintisiz bir şekilde ilerlerler.
En sonunda lifler oksipital lob korteksinde
Brodman'ın 17.alanındaki (Temel görme
merkezi) nöronlarda sonlanır.
 N.oculomotorius (CN III)
GSE ve GVE lifler taşıyan motor
bir sinirdir.
M. obliquus superior ve m. rectus
lateralis dışındaki ekstra-okuler göz
kasları ile m.sphincter pupillae ve
m.ciliaris'in
m.ciliaris sirküler liflerinini
innerve eder.

N.trochlearis (CN IV)

GSE liflerden oluşan motor bir sinirdir.

N.abducens (CN VI)

GSE liflerden oluşan motor bir sinirdir.
Nervus trigeminus (CN V)
 Kranial sinirlerin en büyüğü (En uzun değil) olan
n.trigeminus, radix sensoria ve radix motoria
olarak adlandırılan iki kök,4 merkezi çekirdek bir
duysal ganglion ile üç büyük periferik dala
(N.ophtalmicus, n.maxillaris ve n.mandibularis)
sahiptir.
 Başın esas duysal siniri olan n.trigeminus, ağrı, ısı
ve dokunma duyularını beyin sapına ulaştırır.
 N.trigeminus’un motor bölümü SVE, duysal
bölümü ise GSA karakterdedir.
 N.ophtalmicus - GSA
 N.maxillaris – GSA
 N.mandibularis – GSA+SVE (çiğneme kasları,
m.tensor tympani, m.tensor veli palatini,
m.digastricus venter anterior, m.mylohyoideus)
 Nervus facialis (CN VII)
 Motor (SVE, GVE) ve duysal (SVA, GVA)
liflerden oluşan karma bir sinir (N.mixtus) 'dir.
 Sulcus bulbopontinus - canalis facialis -
for.stylomastoideum'dan kafatası dışına çıkar.
 Sinir, ışınvari bir dallanma ile gl.parotidea'yı
geçerek mimik kaslara ulaşır (5 dalını verir).
 Yolu boyunca m.stapedius, m.digastricus’un
venter posterior’u ve m.stylohyoideus’a SVE
lifler verir.
 GVE (PS) – gang.pterygopalatinum ve
gang.submandibulare’ye gider.
 N. facialis, dilin 2/3 ön bölümün den tad
duyusu taşır (SVA).
Nervus vestibulocochlearis (CN VIII)
Sadece SSA liflerden oluşmuş, duysal bir sinirdir.
Kafa tasını terk etmeyen tek kranial sinirdir.
Biri denge (N. vestibula­ris), diğeri işitme (N.cochlearis) ile ilgili olan iki ayrı
sinirden meydana gelir.
Nervus glossopharyngeus (CN IX)
Kranial sinirlerin en küçüğü olup karma
(N.mixtus) bir sinirdir.
SVE lifler m.stylopharyngeus'u, GVE lifler
gl.parotidea'yı innerve eder.
Ganglion superius et inferius'taki
nöronların (SVA,GVA,GSA) periferik
uzantıları, dilin 1/3 arka bölümünden tad ve
genel duyu, yutağın üst bölümünden genel
duyu, sinus caroticus ve glomus
caroticum'dan GVA duyu (Baroreseptör ve
kemoreseptör duyuları) alırlar.
 Nervus vagus (CN X)
 Kranial sinirlerin en uzunu ve en geniş dağılıma (Baş-
boyun dışında da dağılıma sahiptir) sahip olanıdır.
 N.vagus. otonom sistemin en kuvvetli parasempatik
siniri olması yanında sempatik sistemin de en önemli
antagonist siniridir.
 Baş- boyun göğüs ve karında birçok yapıyı innerve
eder.
 SVE orijinli lifler, yumuşak damak kaslarını (M.tensor
veli palatini hariç), m.stylopharyngeus hariç yutak
kaslarını ve tüm gırtlak kaslarını innerve eder.
 GVE karakterli lifler, gırtlak ile tüm göğüs ve karın
(Flex.coli sinistra'ya kadar olan sindirim kanalı)
organlarının parasempatik innervasyonunu sağlar.
 N.vagus'un duysal lifleri, motor lifler tarafından
innerve edilen yapılardan SVA,GVA ve GSA duyular
taşır.
Nervus accessorius (CN XI)

Pars vagalis lifleri, sinirden

ayrılarak n.vagus'a katılırlar.
Pars spinalis lifleri
m.sternocleidomastoideus ve
m.trapeziusu innerve ederler.
Nervus hypoglossus (CN XII)

GSE (Motor) karakterli bir sinir olup,

m.palatoglossus hariç ekstrinsik ve
intrinsik tüm dil kaslarını innerve eder.
 2. Nervi spinales (Spinal sinirler)
• Omuriliğin ön boynuzundaki nöronların
aksonları ile spinal gangliondaki nöronların
periferik uzantıları, for.intervertebrale
hizasında birleşerek spinal sinir'i (N.spinalis)
oluştururlar.
• Herbir omurilik segmentinden birer çift
olmak üzere, tüm omurilik boyunca toplam
31 çift spinal sinir çıkar.
• Foramen intervertebrale'den çıkan spinal
sinir, ramus anterior ve ramus posterior
olarak iki dala ayrılır.
• Spinal sinirler ile sempatik zincir
ganglionları arasındaki bağlantı ramus
communicantis’ler ile sağlanır.
 Plexus cervicalis
• İlk dört boyun spinal sinirinin ön dallarının
birleşmesi ile oluşur.
• Boyun pleksusunun dalları deri, kas ve
kranial sinirlerle bağlantı kuran dallar olmak
üzere üç grupta ele alınır.
• Deri dalları: Boyun ön ve yan bölgelerindeki
deri ile ense derisinin dışyan bölümünün
duyusunu alır.
• Deri dalları, n.occipitalis minor, n.auricularis
magnus, n.transversus colli ve
nn.supraclaviculares'lerdir.
• Kas dalları: Prevertebral ve infrahiyoid kaslar
ile diafragmayı innerve ederler (ansa
cervicalis ve n.phrenicus).
 Plexus brachialis (C5-8-T1)
• N.thoracicus longus: M.serratus anterior'u,
• Nn.pectorales: M.pectorales major et minor'u,
• N.musculocutaneus: M.coracobrachialis,
m.brachialis ve m.biceps brachii‘yi inn.eder.
• N.axillaris: M.teres minor ve m.deltoideus’u
innerve eder.
• N.ulnaris: m.flex.carpi ulnaris ile m.flex. digitorum
profundus'un ulnar yarımını, interosseoz, III ve IV.
Iumbrikaller ile hipotenar kasları innerve eder.
• N.medianus: m.flex.carpi ulnaris ile m.flex.
digitorum profundus'un ulnar yarımı hariç
önkolun tüm yüzeyel ve derin ön grup kaslarını
innerve eder (Maymun eli deformitesi).
• N.radialis: kol ve önkolun ekstensor kaslarını
innerve eder (Düşük el).
Plexus lumbalis (L1-
4)

• N.iliohypogastricus: deri innerv.

• N.ilioinguinalis: deri innerv.
• N.cut.femoris lateralis: deri innerv.
• N.genitofemoralis: M.cremaster ve deri
inn.
• N.obturatorius: uyluğun adduktor
kaslarını
• N.femoralis: M.iliopsoas ve diz
ekleminin ekstensor kaslarını
• Truncus lumbosacralis: plexus sacralise
katılır.
Plexus sacralis (L4-5; S1-4)
• N.ischiadicus: İnsan vücudunun en uzun ve
en kalın siniridir. N.tibialis ve n.peroneus
communis dallarıdır. N. ischiadicus,
hamstring kaslar ile bacak ve ayağın tüm
kaslarının motor, bacağın dışyan ve arka,
ayağın tüm bölümlerindeki derinin duysal
innervasyonunu sağlar.
• N.tibialis
• N.peroneus communis: N.peroneus superf.
(M.peroneus longus ve brevis kaslarını) ve
N.peroneus prof. (bacak ön loj kaslarını)
olarak iki dala ayrılır.
• N.pudendus
• N.sacralis
 3. Otonom Sinir Sistemi
• Otonom sinir sistemi (visseral veya vegetatif sinir sistemi) ,vücudumuz­daki
istek dışı çalışan iç organların çalışmalarını düzenleyen bir sistemdir.
• Birbiri ile zıt çalışan, sempatik ve parasempatik olmak üzere iki temel
bölümden oluşur.
• Otonom sinir sistemi bu fonksiyonlarını, her organ için düzenlenmiş bir
çalışma düzeninden ziyade, iç organların ortak yapı planında yer alan, düz
kaslar, kalp kası ve bezler (Glandulae) üzerindeki zıt etkileri ile gerçekleştirir.
• Uyarı iletimi, sempatik sistemde noradrenalin. parasempatik sistemde
asetilkolin ile gerçekleştirilir.
Somatik Motor Sistem ile Visseral Motor
Sistem arasındaki farklılıklar
• Visseral efferent sistemin I.nöronlarının
hücre gövdeleri de somatomotor I.nöronlar
gibi MSS'de bulunmasına karşın, bu
nöronların akson­ları MSS'den çıktıktan sonra
somatomotor sistemin aksine (innerve
edilecek kas ve organa değil) otonom bir
gangliona girerler.
• Uyarı iletimi, sempatik sistemde
noradrenalin, parasempatik sistem de
asetilkolin ile gerçekleştirilir.
• Otonom sistemin sempatik bölümü vücudun
aktif döneminde, parasempatik bölümü ise
vücudun dinlenme döneminde dominant
roldedir.
 PARS SYMPATHETICA:
•Omuriliğin torakal ve lumbal (T1-12, L1-2)
bölümlerindeki çıkış merkezleri olan
nuc.intermediolateralis'lerden orijin aldığı
için TORAKOLUMBAL SİSTEM olarak ta
adlandırılır.
•Truncus sympatheticus dexter/sinister
(paravertebral ganglionlar)
•Sempatik bölüm içinde, paravertebral
ganglionlardan başka, splanknik sinirlerin
sinaps yaptığı, otonom pleksuslar içinde yer
alan prevertebral gangli­onlar da vardır.
 PARS PARASYMPATHETICA:
•Beyin sapı ve sakral med.spinalis'teki
çıkış merkezlerinde bulunan nöronlardan
(I.nöron, preganglioner nöron) orijin aldığı
için KRANİOSAKRAL SİSTEM olarak ta
adlandırılır.
•Parasempatik sistemin kranial alt
bölümü, baş-boyun, göğüs ve birçok
abdominal organın, sakral alt bölümü ise
alt abdominal ve pelvik organların
parasempatik innervasyonunu sağlar.
Gövde duvarları ve ekstremitelerin
parasempatik innervasyonu yoktur.
Otonom Sinir Sistemi