MULTİPL SCLEROSİS

 İnflamatuar, progressive bir hast.

 Demiyelinization (myelin, oligodendrosit, axon hasarı)
 Demiyelinizan plak = OPTİC TRACTUS, CEREBELLUM, TRUNCUS ENCEPHALİ (Beyin sapı),
CORPUS CALLOSUM, MS, substantia alba
 BELİRTİLER = Optic sinir etkilenimi, Cerebellar disfonk. (denge prob.), Mesane – Barsak prob.,
Duyu – tractus pyramidalis boz.
 VİT. D EKSİKLİĞİ !!!!
 BAŞLANGIÇ BELİRTİLERİ = RETROBULBER NEVRİT, ANİ GÖRME KAYIPLARI, DİPLOPİ,
UNİLATERALE FASCİALE PALSY, UNİLATERALE TRİGEMİNAL NEVRALJİ, TREMOR, NEDENSİZ
DÜŞME, GELİP GEÇİCİ UYUŞMA, KARINCALANMA
 KLİNİK TYPE = RELAPS / PROGRESYON / REMİSYON
BENİNG TYPE = İNF (AZ) / PLAK (FAZLA) / CEREBRUM ETKİLENİMİ = MS YOK GİBİ
RELAPSİNG REMİTTİNG = İNF (AZ) / PLAK (FAZLA) / CEREBRUM + CEREBELLUM ETKİLENİMİ =
ATAK SONRASI BELLİ ORANDA İYİLEŞME
PROGRESSİVE RELAPSİNG = İNF (ÇOK) / PLAK (AZ) / CEREBRUM + CEREBELLUM + MS
ETKİLENİMİ = DEVAMLI ATAK (✓), REMİSYON (X)
PRİMER PROGRESSİVE = İNF (ÇOK) / PLAK (AZ) / MS = Sinsi ilerleme, ATAK (X), geçici küçük
iyileşme
SECONDER PROGRESSİVE = İNF (ÇOK) / PLAK (AZ) / CEREBRUM + CEREBELLUM + MS
ETKİLENİMİ = Neurodegeneration + Yavaş ve sürekli progression ile hast. Şiddeti (↑↑↑)
MARBURG = İleri özürlülük ve ÖLÜM
Tutulum bölgesi, cerebral yapılardan (ince beceri), cerebellar yapılardan (denge), aşağı
indikçe durum kötüye gider. = Beyin sapı CARDİAC VE RESPİRATUAR MERKEZ
İNF. İLE BAŞLAR SONRA YERİNİ NEURODEGENERATİON’A BIRAKIR !!!!
 DEĞERLENDİRME FORMU = EXPENDED DİSABİLİTY STATUS SCALE

EDSS 1 = TEŞHİS EDSS 0,5 – 5,5 = ERKEN (MİN DİSABİLİTY)

EDSS 2 = BİR FONKSİYONEL SİST. MİN ÖZÜRLÜLÜK EDSS 6-7 = ORTA
EDSS 3,5 = TAM AMBULATİON EDSS 7-10 = İLERİ (ŞİDDETLİ)
EDSS 5 = DESTEKSİZ YÜRÜME + TS
EDSS 6,5 = YARDIMCI CİHAZ EDSS 8,5 = YATAĞA BAĞIMLI
EDSS 7 = TS’YE BAĞIMLI EDSS 10 = ÖLÜM

 SEMPTOMLAR =
YORGUNLUK !!!! SPASTİSİTE !!!! CEREBELLAR DİSFONK. !!!! SICAĞA HASSASİYET !!!!
MESANE BARSAK BOZ. !!!!!
Ağrı, dizartri, disfaji, güçsüzlük, cognitive boz, solunum prob. GYA, ambulation ve mobilite ve
duyusal boz.
 MOTOR SEMPTOMLAR = Güçsüzlük, SPASTİSİTE (AE’de sık! GASTROCNEMİUS, QUADRİCEPS
FEMORİS, GLUTEUS MEDİUS, ADDUCTOR, HAMSTRİNG)
Hypotonus = ÜE’de sık! Cerebellum ve MS etkileniminde
NOT = Tractus vestibularis etkilenimi olursa spastisite ÜE kaslarına da yayılabilir.
 TREMOR = En çok ÜE’de, baş, boyun, gövde, vocal cord, AE
 POSTÜRAL VE İNTENSİYONEL TREMOR (✓) AMA STATİC TREMOR = PARKİNSON !!!!
 ATAKSİ (Duyusal, cerebellar, vestibulare)
 DERİN TENDON REFLEX (↑↑↑) = Spastic kaslarda, PATOLOJİK REFLEX = BABİNSKİ, ACHİLLE
KLONUS’u
 ↓CRANİAL SİNİR TUTULUMU

N. OPTİCUS = GÖRME KAYBI N. TRİGEMİNUS = TRİGEMİNAL NEVRALJİ

N. OCULOMOTORİUS = PİTOZİS N. FACİALİS = FACİAL PALSY
N. ABDUCENS = STRABİSMUS, DİPLOPİ N. VESTİBULARİS = VERTİGO
N. GLOSSOPHRANGEUS + N. VAGUS = DİSFAJİ

 DENGE VE COORDİNATİON =
PROPRİOCEPTİON KAYBI (Pozisyon ve vibrasyon duyusu kaybı)
TABAN ALTI DUYUSU kaybı, vücut parçalarını hissedememe, DİSCRİMİNATİON boz.
 L’HERMİTTE BELİRTİSİ = Pasif boyun flexion’u / extansion’u = Kol ve ayaklara doğru yayılan
ELEKTRİK ÇARPMASI TARZINDA DUYSAL SEMPTOM = CERVİCALE SPİNAL DORSAL KOLON
DEMİYELİNİZASYONU
 ROMBERG (+) – gece karanlık ortamlara dikkat
 Neurojenic detrussor kasının aşırı aktivitesi = CORE STABİLİZATİON EXERCİSE
 PSİKOLOJİK SEMPTOMLAR !!!! (Depression)
 SICAK İNTOLERANSI = Sinir iletim hızı, prognozu kötü hale getirir. Uyarılar hızlı gelir, birikir
ama geçişi yavaş !!!
 YORGUNLUK = Sıcaklık kaynaklı, (gün içi ısı değişimi – vücut ısısı) – kas güç kaybı
Primer yorgunluk = Demiyelinizasyon + Axonal yıkım (Sinir iletim etkilenimi)
Seconder yorgunluk = Özür kaynaklı gelişen hareketsizlik (Cardiovasculare endurans (↓↓↓),
ısı intoleransı, uyku boz., medikal durum (ilaç,…)
 UTOFF FENOMENİ = GÖRME KESKİNLİĞİ GEÇİCİ OLARAK (↓↓↓↓)
 SF 36 YAŞAM KALİTESİ, GYA (BARTHEL, FİM), MOBİLİTE (AMBULATİON, TRANSFER, YATAK
MOBİLİTESİ, DÜŞME, HAR. KORKUSU), YORGUNLUK (LİKERT)
 CORTİCOSTEROİD = Acute = Yorgunluk, halsizlik, hipertansion, taşikardi,
Chronic = Osteoporosis

FTR REHAB.
EDSS 1 = BAŞLANGIÇ DÖNEM EDSS 1,5 – 5,5 = ERKEN DÖNEM
Egzersiz ve MS hakkında bilgilendirme dönemi Bağımsız yürür, mesafe kısalmış
Egz. alışkanlığı + Aerobic exercise Kas kuvvetini (↑), Tonus regülation’u,
Denge – Coordination, Aerobic capasity
(↑), Postüral boz.’ları düzeltme
EDSS 6-7 = ORTA DÖNEM EDSS 7-10 = İLERİ DÖNEM
Koruma, Yatak içi mobilizasyon, İmmobilizasyona
Gövde ve proximale kasları kuvvetlendirme, bağlı komplikasyonları önleme
distal kasların kuvvetini koruma Yutma prob, aspirasyon riski (↓↓), ÜE
Spastisitenin inhibition’u fonksiyonelliğini geliştirme, spastisite,
Pulmoner rehab. hijyen prob. (↓↓), uygun transfer
yöntemleri, TS egz, Pulmoner rehab.
 Hijyen = Bridge exercise
 TEDAVİDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN PRENSİPLER = ATAK DÖNEMİ FTR (X), YORGUNLUK
FAKTÖRÜNE DİKKAT (REZİSTİF VE AĞIR PROGRESSİF (X)) PLİOMETRİC EXERCİSE,
OSTEOPOROTİK KIRIKLARA NEDEN OLABİLİR !!!!!
 İNKONTİNANS = KEGEL EXERCİSE
 FONKSİYONEL KAS EĞİTİMİ = ÖNCE PROXİMALE, SONRA DİSTALE, TONUS REGÜLATİON’U,
SPASTİSİTE durumunda ELASTİK BANT (X)
 ORTA DÜZEYDE AEROBİC EXERCİSE = MAX. KALP HIZININ (%40’ı) = Myokin salınımı, BDNF ve
Serotonin ↑↑↑
 İki nedenden dolayı exercise yapamazlar. = Utoff fenomeni /// Fiziksel aktivite sonucu
yorgunluk
 ORTEZLER=
 ÜE; parmaklar ABD, extansion’a yakın semiflexion, el bileğinde extansion, ön kolda neutral
pozisyon (splint)
 AE; ayağı dorsiflexion’da tutup, dizi destekleme, spastisiteyi inhibe etme (AFO)
 Elektroterapi ile kas kuvvetlendirme yapılmaz !!! (Senkronize kasılma, fizyolojik kasılma
değil, yorgunluk yapar.)