1-LOKOMOTOR

Anamnezde önce acik uclu sorular sonra kapali uclu sorular yonetilmeli

Kirmizi bayraklar

Travma

Yas 55>

Kanser oykusu

Ates gece terlemesi

Surekli gece agrisi

Kilo kaybi

Enfeksyon yeni

Immunosupresyin

Eyer tarzinda anestezi

Mesane disfonksiyonu

Norolojik defisit

Infakamtyar bel agrisi

Yansiyan agrilar

Pankreas agrisinin sag omuza yayilmasi

Apandisit agrisinin gobege yayilmasi

Kalp kasi agrsinin sol kola yayilmasj

Lomber disk hernisine bagli oksurme ikinma one egilmekle artar

Vaskuler kladikasyo durup dinlenmekle azalir

Norolojik kladikasyo one egilmekle azalir

Sabahlari 30 dk > eklem hareket ettirmede zorluk hissi sabah tutuklugu olarak adlandirilir ve enf
dusunudurur

Sabahlari yada hareketsizlikten sonra olan 10 dk kisa surede scilan hareket zorlugu inaktivite sertligi
denir dejeneratif sureci dusundurur

Transduksiyon- uyarilarin elektriksek impludlara donusturulmesi

Transmissyon- bu impludlarin A delta ve C lifleri ile ust merkezlere iletilmesi

Modulasyon- medulla spinalis duzeyinde gec kal artirici azaltici etmi

Prersepsiyon - agrinin kortekste hissedilmesi

Miyelinli A delta lifleri- hizli keskin agri , deriye igne batmasi bicakla kesilmesi akut yaniklar

Miyelinsiz C lifleri- yavas kronik agri doku yikimi ile birliktedir

Akut agri- keskin sert agridir somatik ve visseral uyarilar sonucu olusur. Hastalik degil bir belirtidir
doku hasari ile baskar yara iyilesmesi ile azalieb

Kronik - devamli kunt uyarani olmayabilir, kanser, enflamatuar durumlar.

3-6 aylik bir sure gereklidir

1- Nosiseptif agri

2-Noropatik

3- Mikst agri

4-psikojenik

Nosiseptif agri

Noral olmayan dokudan kaynaklanir

Sinir dokusu saglamdir . Akuttur

Somatik ( artir bursit tendinit) visseral MI pankreatit olabilir

Analjezik olaclara uyi yanit verir doku iyikesmesi ile ortadan kalkarbm

Yaralanma kirik akut enf

Noropatik agri

Sinir sistemi lezyonu ve hastaligindan kaynaklanir

Periferik ss ve santrak ss kaynakli olabilir

Analjezik ilaclara yanit dusuktur

Antidepresan ankilonvulsan ilaclar gibi adjuvan ilaclara daha iyi cevao verir

Agri sinirdeki patalojiye baglidir

Agri o anda doku harabiyeri olusturan patalojiye devam etmemesine ragmen vardir

Duyusal bozuklugun olsugun bolgelerde alginaig

Korniktir

Prevelansi %7-10

Notipatik agrilar- periferde

Diyabet noropatisi

Trigeminal nevralji

Tuzak noropatileri

Karpal tunel sendromu,

tarsal,

kubital,

meralgia parestetika

Noropatik agrilar santralde

Inme sonrasi

Spinal kordt yaralanmasi

MS

Noropatik agri - ayakta yanma karincalanma batmanelektrik carpar gibi donma seklinde

Karpal tunek sendromu- median sinir sikismasi ilk 3 parmakta agri uyusma en sik noropatidir

Tarsal tunel- posterior tibial sinir ayaagin plantar yuzunde uyusma

Kubitak tunel- ulnar sinir 4.5 parmkata uyusma

Meralgia parestetika- lateral kutaniz femoral sinir, ust bacakta anteriorda irite his

Noropatik agriya eslik eden baslica semptomlar

Hiperaljezi- yanitin artmasi

Allodini- normalde agrili olmayan bir uyarana agri hissedilmesi

Hiperestezi- duyarliligin artmasi

Hipoestezi-duyarliligin azalmasi

Dizestezi-anormal bir duyu

Parastezi- hos olmayan bir duyu

Hiperpati- tekrarlanan uyaranlara karsi esigin duserek cevabin artmasi

Mikst tip agri

Kok agrisi radikuler agri

Post mastektomi agrisi

Post torakotomi agrisi

Fantom agri

Komplkes bolgesel agri sendromu

Komples bolgesel agri sendormu diger notopatik agri sendromlarindan farkli olarak otonom
disfonksiyona bagli

Sudmotir asiri terleme ve kurluk

Vazomotir renk ve isi degisiklikleri

Trofik cikt ve tirnak degisiklieri de gorulenilir

Psikolojik agri

Hastanin psişik ve psikososyak sorunlarininagri seklinde ifade etmezidir

Ilgi cekmeye calisir

Kas agrilari- kadinlarda daha fazka gorulur

En yaygin nedenler-

Viral enfeksyonlar travma assiri kullanma

Kas agrilari cogunlukla benintir

Agrinin medikal tedavisu

Non opiod analjezikler ( NSAI parasetamol)

Opiod analjezikler

Adjuvanlar

2-BEL AGRISI

Dunyada en sik gorulen kas iskelet sistem hastaligidir

Ozurlulukle yasanan yillar acisindan birinci sirada

Akut bek agrisi 4<

Kronik 3> ay

Bel agrisi risk faktorleri

Yas cins 55 yasa dogru artar kadinlarda daha sik

Antropometrik ozellikler boy kilo vucut yapisi

Postural faktorler skolyoz kifoz lordoz bacak boyu

Obezite , meslek agirlik kaldirma vibrasyona matuziyet monoton meslek

Psikososyal depresyon anksiyete

Sigara alkol

Interverebral disk aksiyek yuklenmenin %80 ini tasie

Yuk en cok L5-S1 ** ve L4-L5

Inspeksiyon palpasyon EHA norolojik muay ozel testker

INSPEKSIYON;

Antaljik yurumr - hastanun agrili alt ekstremite uzerine yuk aktariminin azalttigi yurus seklidir

Agrili ekstemitede basma fazk kisalir salinim fazu uzar

Plantar fleksorker S1 S2

Dorsifleksorler L4-L5

Comelme kalkma kuafriceps L3-L4 kas gucu degerlendirilir

Akut agrida lordoz duzlesir

Abdominal kas zayifliginda ise lordoz artar

Bacak boyu kisaliklarina kisa tarafta krista iliaka daha alt seviyede aksi yone bakan skolyoz olur

Akut agrida paravertebral kaslar belirginlesir

Palpasyonda -

Paraspinal kaslardaki hassasiyet tetik noktalar

Spinoz cikintilar valleix nokatalari periferik nabizlar palpe edilir

Spinoz cikintilar arasinda basamaklasma spondilolistezis

Spinoz cikintinin hissedilmemesi cukur - spina bifida laminektomi

Valleix nokalari- siyatun sinirin yuzeyyelestigi noktalardur sinirij basisi durumunda hassastirlar

El parmak zemin mesafesi kadinda 0 cm

Erkekte 10 cm

Modifiye schober testi lomber bolgeye yapilir

Ekstansiyon - 20-35 derce normalde

Ekstansiyon agrili kisitli ise faset eklem patalojis olabilir

Lateral fleksiyon 30-35

Rotasyon 3-18

Bacak boyu olcumu onemli

Cap olcumu atrofi hakkinda bilgi verir

Comelme L3,4

Topuk yurusu L4-5

Parmak yirusu S1

Kas gucu degerlendirilmesi 0-5

TABLO

L4- agri uyluk ve bacagin onune yayilan agri

Uyuda bacagin onu ve basparmaktadir

Patella refleksi azalir veya alinmaz

Kas gucu kaybi dorsifleksordedi

L5- agri uyluk ve bacagin laterile yayilir

Uyudma bacagin laterali ve 3 orta oarmaktadir

Reflkes degisiklik yoktur

Kas gucu kaybi ayak bilegi ve parmak dosifleksordedir

S1- agri uyluk ve bacagin arkasindadir

Uyudma bacagun arkasi ve 5. Parmaktadir

Asil refleksi azalir veya kaybolur

Kas gucu kaybi plantar fleksordedir

Ozel testler;

Duz bacak kaldirma testi , femoral sinir germe testi, miligram testi , modifiye schober testi, faber
fader testi geanslen testi valsalva manezrasi

Duz bacak siyatik siniri germek icin

Lazeque testu siyarus siniri meydana getidem koklerjn basisinda pozitiftir

Miligram testi cift bacak kaldirma testi- posterior yapilar uzerineki baskiyi artirmsk amaciyla faset
sendormu , spondilolistezis

Radyolojik degerlendirme-

X- ray en ucuzunen kolayi yumudam dokuyu gostermez

Bt- mekanodejeneratif bek agrisinda terich ediljr

Myelografi- intradural anatomi ve kok morfolojisini degerlendirir

Myelo bt- spondilotik diskojenik bek agrisinda tani verdirir

Mrg- kemik ve yumusak doku kaynakli agrida esit ustun tabi daglar

Bel agrisi nedenleri -

Kas iskelet sistemi , dejeneratif , travmatik, konjenitak gelisimsek inflamatiar infeksiyoz metabolik
neoplastik visserojenik vaskuler psikojenik postoperatif ve multp bel operasyonu

Inflamatuar bek agrilari-

Spondiloartropatiler -

ankilozan spondilit

Reiter hast

Psoriatik artir

Enteropatik artir

RA

Bel agrisi nedenleri

Mekanik** %95

Mekanik olmayan

Yansiyan

Mekanik bel agrisi bel agrisnin en sik nedenidir

Fiziksel akv ile artar istirahat ole azalir

Assiri kullanim yaraanma deformitye bagli ortaya cikar

Agrinin siddeti gun icinde gittikce attar

Mekanikte sabah tutuklugu yok gece agrisi yok

Psodoradikuler bel agrisi

Faset hast

Sakroiliak eklem

Noromuskuler tendinoz yapilarim gerilmesk incinmesi durumda mg

Sinir kokunde belirgin basi yoktur

Kalcaya on arka baldirs diz altina yansiyan agri vardir

Mezodermak yapilarin ayni embriyojik yapilardan koken almasi ile aciklanir

Faset sendromu

Ekstansiyonda agri vardir

L4-5

Sinovit, kikirdak dejeneransi, eklem araligi daralir kapsul ve baglar gevser instabilite ve sublukasyon

Hiperekstansiyon ve rotasyonlar agrili ve kisitlidir

Alt ekstemitede norolojik bulgu yok

Agri tek taraflidir

Sakroiliak eklem- onemli bir amartisor goreve sahiptir

Tirakolomber bilesje sendormu Magnei sendormu

Torokolomber bileske segmentkerinin disfonksiyonu sonucu ortaya cikan kliniktir

T11-12 T12-L1 en sik

Bel kasik veya kalca bolgesinde agri hissedilir

Lomber strain(kas) Sprain(ligament)

Lumbosakral bolgenin mekanik strese maruz kalmasi sonucu olusur

Mekanik bel agrisnin %60-70 ini olsururur

Multifodus ucgenindr agri olur

Lomber disk hernisi- dejenere diskin lomber spinal sinir kokunu sikistirmasiyka ortaya cikan bek ve
bacak agrisiyla karakterizze

Basi yaptigi yere gire semptom verir

Bel bacak agrisi**

Agri one egilmekle artar (fleksiyondayken)**

Oksurmek ikinmakla agri attar

Idrar gaita sorunlari

Seksuel sorunlar

Bacaklarda his kayiplari

Fleksiyonda agri artar**ç

En sik sag ve sol posterolatersl fitiklasmadir

L4-5 L5-S1 seviyekerinde gorulur

Buyuk orta hat disk hernileri kauda ekina sendromuna yol acar

Kauda equina sendromu- ani gelisen uriner retansiyon veya inkontinans

Anal sfinter laksitesi

Eryer tarzina duyu kusuru

Ilerlyenen bilateral kas gucu kaybi

Mutlaka cerrahi**

Lomber spondiloz

Yasin ilerlemesiyke birlikte disklerde sivi kaybi olur disk dejenere olur şok absorbsn ozelligi ortadan
kalkar

Omurlara binen yuku karsilayabilmeknicin osteofitker gelisir

Disk araligi daraldigi icin fasetkere binen yuk artar ve faset artrozj mg

Esas simayet bel bolgesindeki agridir

Agri uykuk veya kalcaya yayilabilit

Hareket ile artarkenn istirahat ile azalir

Bel hareketkeri kisitkanir

Spinal stenoz

Bek agrisj yaoar yurume ile bacaklarda gucsuzluk yorgunluk ve agri hissi

Fleksiyonla rahatkama- NOROJENIK kaldikasyo

Spinal stenozda norojenik kladikasyo vardir **Ç

Nirojenik ve vaskuler kladikasyo farklari tablo

Spondilolizis

Istmusun (pars interkarks ) lineer kirigina denir

Extansiyona agri vardir **

Iskop kopegine benzetilmjs derste

Genc cocuklar, atlatler bel agrisindan yakiniyorsa akla gelmeli**

Spondilolisteziss

Bir ustekki vertebranin bir altakki vertebra uzerinden sagital planda one kaymasi

Ekstansiyon kisitli hale gelir

Agri bele lokalizedir

Merdiven basamagi belirtisi vardir**

6 tipi var en sik 2 tipi

Displastik ve istmik tir

Miyofasyin kokenlk bel agrilari

Bek agrilarinin cok buyuk bir bolumunun nedenidir

Oykude major minor travmalar vardir

Norolojik kayip olmaz

.Inflamatuar bel agrilari

Sinsi baslamgic

Genc erkek

1saatij uzerinde sabah tutuklugu

Bel hareketlerinde kisitlilik

Enfeksiyoz bel agrilari

Ciddi bek agrisi

Gece belirgin agri

Kilo kaybi

Ates halsizlik gece terlmesi

Primer hastalik bulgulari

Malingnitelerde bel agrisi

Enfeksyiyoz ile ayni

Geniturouner sistemden yansiyan bel agrisi

Tas enfeksyon

Sik idarara cikma idrar yaparken yanma

Bel hareketlerinden etkilenmez

Norolojik kayip yok

Bel agrilarinda tedavi- farmokolojik fizik girisimsel egzerszi cerrahi

Cerrahi tedavi ne zaman gerekli

Kayda equina sendeomu

Alt ekstemitekerde hizla ilerleyen norolokik defisit

Tedaviye ragmen iyilesmeyen ve bel agrisi nedeniyke gunluk yasam aktivitekeri en az %50 oraninda
kisitlanan hastalar

3-INFLAMATUAR BEL AĞRISI

Insalarin %80 i hayatlari biyunca en az bi kez bel agrisi yasamistir

Akut bel agrisi

En sik gorulen ti mekaniktir be Akuttur

6 haftadan kisa sureli

Dinlenmekle azalan aktivite ile artan

Ilk uc ay icinde iyikesir tekarralama sik

bek agrilarinin sadece %10 u kroniklesir 3 aydan uzun sureli

Ankilozan slondilit inflamatuar bel agrisiyla baslar

Spondiloartritker:

Ankilozan sp

Psoriyatik artir

Reaktif artir

Juvenik sp

Akut anterior uveit

Ukseratif kolit crhon hastaligiyka iliskilj art

Farkliasmamis spa

Spondiloartirtker

Omurgayi tutan ortak klinik radyolojik genetik ozellikleri olan

Sistemik kronik romatizmal bir grup hastalikttir

Bulgular

Entezit,

Inflamatuar barsak hast

Sedef

Uveit

Daktilit

Deformite

Spondiloartitker devam-

3.dekatta baslar

Aksiyel agirlikli spa- ankilozan spondilit

Periferik agirlikli spa- reaktif,psoriatrik,ibh,belirlenemeyen spa

Spondiloartritkerin ortal ozellikleri

Inflamatuar bek agrisi , esh crp yuksekligi

Uveit, entezit, sakroiliak eklemde inf(erken donemde olur**) NSAII iyi yanit vermeleri**

Genetik HLA-B27 pozitivligi**

Enfeksyonlar, sporiyazis ,crhon hast

Aksiyel spa icin kriterler

>3 ay bel agrisi ve semptom baslangic yasi <45 yas hastalarda

1-Goruntulemede SAKROILIT + 1> fazla sPa bukgusu

Veyaa

2-HLA B27 pozitivligi+ 2> spa bulgusu**

Tani koydurur

Spa bulgulari tekrardan;

Inflamatuar bel agrisi

Artit

Entezit(topuk)

Uveit

Daktilit

Psoriasis

Chrin hastaligi |ulseratif kolit

NSAII ye iyi yanit vermeleri

Ailede spa oykusu

HLA B27 poz

Artmis CRP

•••Spa nin Iskelet sistemi bulgulari

1-Kornik bek agrisi en sik semptom**

3 aydan uzun

45<

Nsaii lere iyi yanit

2-Inf bek agrisi

sinsi baskar <40 yas egzersiz ile duzelir istirhat ike artar gece agrisi olur kalkmamla duzelir**

Sabah turujlugu 30 dk uzerinde

3-periferik artit - alt ekst buyuj eklemler siklikla oligoartikuker tutulum

4- entezit - spa icin karakteristik en sik klinik bulgu topuk sisligi**

5-daktilit (sosis parmak dolma parmak)

Spa icin karakteristik

•••Soa nin iskelet sistem disi bulgular

1-ANTERIOR ÜVEIT- Spa seyrunde en sik eklem disi bulgudur. Bazen spa nin ilk bulgusu

Gozde kizarijlik tekntarafki skut baslar agri fotofobi

Hastalrin yarisunda

2-Psoriazis/Psoriatrik artit- Sesef hastaligidir beyaz lezyonlar . Tirnakla da degisiklikeler olur

3- IBH- crhon ve ulseratif kolit olabilir

Spa da postur de etkilenir omurga tutulumu askiyel isteket tutulur postur ehilir kisitlanir

HLA B27- AS li hastalarin %90 iinda pozitif

Tek basina hla b27 poz tanisal degil

Hla b27 poz kisilerin sadece %5 inde as gelisir

Aike oykusu onemlidir

Rafyolojidr - direk grafi ve mrg yapilir

Grafide Bambu kamisi goruntu olur***(geri dondurulemez bir bulgu)

Sakoiliak*** gorunrulemek coknonemli

3lu ray belirtisi de onemli

Kemil iligi odemi**

Sklerozan paryakan koseker

Sindesmofitker

Koptukesen sindesmofitker

Ankilozan spondilit icin modifiye kritlerler

1- klinik kriterler

3> fazla surede egzersizke duzelen istirhat ile dinmeyen bek agrisi varligi

Lomber omurga hareketlerinin kisitlanmasi

Gogus ekspansiyonunda daralma**

2-radyolojik(olmazsa olmaz)

Sakroillit evee 2> cift tarafli veyaz evre 3-4 tek tarafli

Hastalarin sevki icin onaylanmks onerileri

***Kronik bel agrisi olan** ve **bel agrisi 45 yasindsn once baskayan** hastalar icin eger
asagidakilerdrn en az biri varsa sevk edilmeli

Inf bel agrisi

Hla b27 poz

Sakroilit

Peroferik bulgular(artir entesit daktilit)

Ekstra artikuel bulgilsr

Soa icin aile oykusu

Nsaii iyi yanit

Cro yusekligi

Tedavi- fizik tedavi ve rhabilitasyon postur ve solnumhm germe egzeristi inflamasyonj ve agriyi
baskilamaj

Egitim egzeriz analjezikler cerrahi

4-ULKEMIZDE SIK GORULEN ROMATIZMAL H

tekrarlayan oral aft

Genital ulser

Goz tutulumu

Cilt lezyonlari

Norolojik tutulum

Damar tutulumu

Goastrointestinal tutulum ile seyreden

KRONIK SISTEMIK MULTISISTEMIK bir VASKULITTIR

Turkiye hastaligin en sik goruldugu ulke

Hatalik tanisi genellikle 30 yaslarinda konur

Kadin erkek esit

Hastalik ataklar halinde seyreder

Genc erkekler dikkat daha kotu prognoz

Yas ile birlikte klinik aktivitede azalma**

Tani klinik olarak konur

Tani-

Tekrarlayan oral aft yilda en az 3 kez olmazma olmaz bunhn yaninda asadakilerden 2 si

Tekrarlayan genital ulser skar

Goz bulgulari

Deri kezyonlari

Pozitiv oaterji testi

Oral aft olmazma olmaz ve genellikle ilk bulgu

Dudaklarin deri ile kapli bolgeleri tutulmamakta

Herpesten farki bu

Genital ulserler skar birakarak iyikesirler*** iz birakir behcet

Sikattirz birakaram iyikesir

Cilt lezyonlarindan eritema nodozum paodofoikulit akneiform yapar

Pozitiv paterji testi Behcetun karakteristik ve tanidal bilgusu

48 saat sonra papul pustul varsa pozitiv

Eritem varsa negativ

Goz tutulumj onemli oranda korluk sebebi

Behcette eklemler vaskuler tytulum kalo mes gis tutulabilir

Artir bazen hastaligin ilk bulgusu

En sik monoartikuler tutulum deformite yapmaz**

Yuzeyel tromboflebit

Dvt

Vena kava inf lar tutabilir

Heoatik ven trombozu sonucu- Budd chariri sendr

Arterysk okluzyon/anevrizma gelisebilir

Anevrizmakar

Pulmoner arter anevrizmasj PAA

Periferik arter anevrizamsi

PAA ilk bulgusu hemoptizi

Hemoptizisi olan her Behcette paa akla gelmeli

Periferik art anevrizmasi- hastalar pulsatil kotle ile basvuranilir

Mss tutulumu norobehcet - parankim tutulumu daha sik ve serebral venoz sinuz trombozu

Behcetin tanisi klinik bulgara dayanir altin standart doktordur

Soesifik kan tetkiti yok

Aktivite beliryeici mevcut degildir**

Ozgur antikoru yok

Behcette yas ve cnsiyet prognoz acisindan onemli**

Baslica mortalite nedenleri:

mss tutulumu ozellikle parankim

Pulmoner arter anevrizmasidir

Ted- sempromlarin gidierilmezj inf erken donemde onlenmesi kalici organ hasari giderilmesi

Ailevi akdeniz atesi FMF

Periyodu ates sendromlarinin en sik olani

OTOINFLAMATIARDIR

(Otoimmun degildir)

Ataklar seklindedir yani tedavi vermesede gecer terat gelir

Akut faz yanitinsadece ataklarda yukselir

Otoantikoru yok

Primer anormallik: dogal bagisiklik

T lenfosit aktivasyonu yok

Tr da sik gorulur

MEFV mutasyonu vardir bu geni tasiyan hereks hasta olucak diye bisi yok ama gende etkili

Cevresek faktorler de

MEFV inflamasyonda onemli rolleri olan Pyrin proteini kodlar

Kalitim OR

Mutasyon olmadan da olabilir

Atajlarla seyirli***

Semptomlar hastalarin %60 o ilk 10 yasta

%90 inda ilk 20 yasta ortaya cikar

40 yasindan sonra nadir bulgu

Tanida en buyuj ara anamnezz

Tanida TEL HASHOMER kriterleri kullanilir

Major kriterleri- serozitin eslik ettigi tekrarlayan atesli epizotlaf

Hastaliga bagli olmayan Amiloid a tipi smiloidoz

Kolsisin tedavisine iyi yanit

Mi or kriterler - tekrarakyan ates

Erezipel eritem

Birinci dercee akrabalarda aaa oykusu

Genelde hastalarda atagi tetikleyen bir neden var

Soguk aclik ayakta kalma agir fiziksel aktivite psikolojik stres menstrurasyin

***Ates**peritonit**plorit** artirt **erezipeloid eritem*** cok onemli

Gorulur

Ates ve peritonit turklerde en cok gorulur

Peritonit- hasta karin agrisi ile basvurdugunds daha once bezner sekilde karin agrisi olup olmadigi
sorulur

Renkli artit yapar (RA beyaz artit)

Erezipel benzeri eritem*** fmf de onemli

Atak sirasinda akut faz yaniti yukselir

Altin standart doktir

Fmf dusundurmeyen bulgular

⁃ ataklar sirasin akut faz degerlerinin yukselmemesi

⁃ Kolsisin yaniti olmamasi

⁃ Ataklarin 6 saaten kisa veya 1 haftadan uzun surmesi

⁃ Endemik bolgeden gelmeme

Yani ataklar 6 saaten uzun surer ama 1 haftadan kisa

Fmf tedavisinde omur boyu hastaya KOLSISIN tedavisi verilir

Kolsisin fmf de skut ataklarin ve sekonder amiloidozun onelenmesinde standart tedavidir

Kolsisin asla 2.5 mg uzerine cikmayin ve ataklarfa doz arttirmayin

Hamileleik ve laktasyon donemlerinde kullanilir

Ilac etkilesimleri olumcul klabilir - rabdomiyoliz dikkat

Fmf nin komplikasyonlaRI

En onemlisi AMILOIDOZ

TR da sekinder amiloidozun en sik nedenidir

Kolsisin almayan hastalarin yarisinda glrulur

Kolsisini duzenlei alan hastalarin %1 inide gelisjr

Amiloidoz icin risk faktorleri

Kolsisini duzenli almamak

Tanida gecikme

Kemigin gelisimk ve mineralizasyon anomali

Kemik matriksi %35 osteotten ve %65 mineral komponentler olusur

Woven jenik immanur kemiktir olgunlasmamis

Lamellwr kemik maturdur olgundur

Kemik fonksiyon- mekanik destek kan yapimi mineral dengesi organlarin korunmasi ve kaslar
tarafindan olusturulan guclerim aktarimi

Kenikte tip 1 kollojen var

Havers kanali ostiumun icinde bulunur

Kemigin hucrelero

Osteoblastlar- matriks yapimi sekillenmesi mineriliasyonu

Osteositler- mineral seviye konytolu mekanik guc

Osteoklastlar- kemik resorbsyonu

Uzun kemikler- endokondral oss

Yassi kemikler- intramembranoz ossifikasyon

5-KEMİĞİN GELİŞİM ANOLAİLERİ

1-Disostoz- mezenkimin gocu be yogunlasmaa problemlerinden kaynaklanir

2-Displazi- tum iskeletin gelisiminj ve sekillenmesini kontrol eden mutasyonlar preneoplastik bir sirek
ile isliki degildir

3-Akondroplazi- buyume plaginin yani fizisin en sik gorulen hastaligidir

Cuceligin major nedeni

Otozomal dominant

FGFR3 nokta mutasyonu

Buyuke plaginda kondrosit proliferasyonunda baskilanma

Vucut bolumleri oranrili cucelol degildir orantisizdir

Kisa proksimal ekstemiteker

Normal govde

4-Tenatoforik displazi

Cuceligin en skm lethal fotmu olumcul formu

FGFR3 gen mutasyonu

Yasamla bagdahmaz hayatin ilk gunlerinde olurler

Çan seklinde karin

Kucuk gogus boslufu- dogumdan sonra ilk aylarfa olum sebebi

Cikik alin makrosefali

5-Osteogenezis imperfekta(kirilgan kemik h)

Cam kemik hastaligi

Bag dokusunun en sik kalitimsal bozuklugu

Tip1 kollajen sentezunde defeket

Gozlerde mavi sklers

Kulaklarda fonksiyon kaybi

Dislerde sekil boz

Ekmeklerde deformasgon

Kemiklerde kirilmaya egilim

a1-2 genkerde defekt

Spontan kiriklar basit travmalarda bilr

6-Ostepetrozis

Osteoklastlarda fonksiyon bozukluguna bagli azalmis kemik rezorpsiyonu

Osteoklast sayilari az normal veya cok olabilir

Kemiklerde simetrik sertlesme

Kemikler mermer gibi ancak kirilmaya egilimli

Kemiklerde meduller kanal dar veya yok

Kemiklerin uclari sogan gibi sis

Erlenmayer deformitesi**

Tekrarlayan osteomiyelitler

Otozomal resesif tipi- maling davranir

Otozomal dominant tipi- bening

Kraniyal sinir problemleri- optik atrofi sagirlik fasiyak paralizi

HepatoSplenomegali

Bu cocuklarda extrahematopoez olur ve boule hayatlarinj devam ettirler

Kemigin metabolik bozukluklari

Osteopeni osteoporoz

Rasirizm ve osteomalazi

Hiperparatioidizm

Osteopeni ve osteoporoz

Benzer ikisi once osteopeniylr baslar sonra osteoporoza devam eder iksi de kemik kutlesinde
azalmadir jemigin mineral yogunlugunda azalma

Osteopeni- kemik kutlesinde azalma

Osteoporoz- kirik riskinde artis olusturacak kadar ciddi osteopeni

Kemiklerde artmis gozenekli gorunum

Vertebra ve femur boynunda daha belirgin

Trabekullerde incelme havers kanalinda genisleme

En sik osteoproz tipleri SENIL ve POSTMENOPOZAL tiplerdir

Lokalize tip- kullanmamaya baglidir

Fiziksel aktivitenin azalmasi, getetik yatkinlik , bezlenme bozuklari bu saydigin seyler tek basina
kemik kutlesinde azalmaya yol acanililer

Rasitizm ve osteomalazi

Vitamin D yetmezligi veya vit d metabolizmasinda bozukluk

Kemik matriksinde mineraliazsyon boujlugu

Rasitizm cocuklarda

Ostm- yetiskinlerde

Kemikte defirmite agri kas zayifligi

Hiperparatiroidzm

HPT bagli gelisen lezyonlar

1-Osteositis fibrosa cystica-diger bir adiyka Von Reklinghousennhastaligi

2-Brown tumoor

Otonom paratiroid - primer hiperparatiroidizmi

Renal hastalik- sekinder hiperparatioridzmj ortaya cikarir

Paget hastaligi - osteoitis Deformans

Kemik yapim ve yikimj artmjs

Yogun osteobalst ve osteokalast aktivite

Kemiklerde sekil boz sayiflama agri

Korteks kalin yumusak kirilmaya egilim

** paget hastaliginda Sekonder Osteosarkom riski artar

Monostotik ve Poliostotik olabilir

%85 poliostotiktir femur pelvis gertebra be kranyumda

%80 inde proksimal Femur tutulumu

Osteonekroz - Avaskuker nektoz

Steroid uygulamalari , promer vaskuler hastaliklar, vaskuler kompresyon, tromboenbolik hastaliklklar

sonucu mg

Osteomiyelit-

Stafilokokud aureus en sikk**

Yd - h influenza ve B steptokoklar

Orak hc anemide- Salmonella

7-EKLEM HASTALIKLARI

Eklem hasarlanmask en sik sebebi mekanik dejenerasyonlardir

Eklem hastaliklari-

1-Osteoartrit- KIRECLENME

INFLAMATUAR DEGILDIR

En sik eklem hastaligidir

Eklem kimirdaginin dejenerasyonu ile olur****

Primer- orta ve ileri yaslarda

Sekonder- tramvaya bagli

Bulgular:

DIF- heberdan

PIF- bouchard

Ostefit

Eklem faresi

Subkondral skleroz

Subkontrak kisr

Eklem aralaginda asimetrik daralma

Sabah sertligi

Hareketle artan agri

Hareket kisitligi

Krepitasyin

Kikirdak erezyon kemikte kalinlasma

Kimirdakta fibrilasyon bulgusu

Sik tutulan eklemler- kadinlarda diz elleer

Erkeklerde kalca eklemi

2- Romatoid artrit

Otoimmun sebeepli

Ilerleyici sakatlayicidir** kalici ankiloz yapar**

Tutulum- el ve ayaklarin kucuk eklemleri diz omuz el bilegi ayak bilegi gibi

SIMETRIK tutulum olur

DIF TUTULMAZ

PANNUS vardir

Romatoid noduller var

Eklem kimirdaginda erezyon

3-4 dekatta Kadinlarda sik

RA en cok tutulan omurga bolgesi C1-C2 dir

Kemiklesmks anliloz

Kugh boynu deformitesi

Naslica eklemler tutulur

HLA-DR4-1 gentik yatkiinlik

Ekstra artikuler tutulum ihtimali de var cilt kalp akc

Esas lezyon sinovyafa non supuratif iltihap ile seyreden proliferasyondur

Juvenil Romatoid artit-Still hastaligi

16 yasindan once kadinkarda daha cok

Siklikla buyuk eklemlerde minumun 6 hafta suren artir

ANA pozitif

Romatoid faktor negativv

En sik tutulan eklemler diz el bilegi dirsek syak bilegi

Gut arditiri

Hiperurisemi ile urik asidin dokularda birikimi

Primer ve sekonder gut var

Primer gut - orta yasli erkeklerde kadin hastalrin cogu postmenopozal , urik asit yretiminin artmasi
ve atiliminin szalmasi sonucu olur

Sekonder gut- losemk , kemoterapi hastalarinda purim katabolizmasi artisi sonucu urik asit artar

Gut 4 evre olabilir

1-Asemptomatik hiperurisemi

2-Akut gut artriti

3-Interkritikal Gut

4-kronik tofuslu gut- ilk atajtan 12 yil sonra

Plazma urati 7 mg/dl astiginda =gut

Urat kristkerrinin birikimi sonucu tofus olusur

Basparmakta sislik

Psodogut- kondrokalsinozis

Kalsiyum pirofosfat kristallerinin birikimi

Herediter tipinde - transmembran porosoffat transport kanal proteinlerini kodlyan genlerde

mutasyon- erken klinik

Buyuk eklemler tutulur

Spondiloartropatiler - RFnegativdirler

-Ankilozan spondilit

-Reiter sendromu

-Reaktif artropati

-Psoriatrik artropati

-iltihabi barsak hast ile iliskili sap

Sapler ligamentoz tutunma alanlarinda baslayan, ossifikasyon ve ankiloza sebep olan, sakroilitak
eklem tutulumu*** yapan RFneg HLA B27 ile sik birliktelik gosterir

Hemofilik artropati

Hemofili hastalarinda eklem icinde tekrarlayan kanamalar olur

Hastalarda kronik destruktif artir vardir

Supuratif artit

2yas altinda h influenza

Buyuj cocujlarda ve yetiskinlerde s.aureus

Orak hc anemide salmonella

Lyme artiri

Etken Borrelia burgdoferi

Kene isirikladiyla bulasir

Kronik artit ensefalit olur

Kronik papiller sinovit yapar

Tumor ve tm benzeri lezyonlar

1-Ganglion kisti ve Sinovyal kist(baker kisti)

2-Tenosinovyak dev hc tm

⁃ pigmentte villonoduker sinovit

⁃ Tendin kilifinin Dev hc tm

Tendin kilifin dev hc tumoru- elin en sik yumusak doku tm

Pigmentte villonuler sinovit- genellikle tek eklemde %80 diz tutulumu hemosiderin birikimj

Kondrosarkom ileri yasta eklem kilirdagindan kaynaklanir nadirdir malingtur

8-SINIR TRAVMALARI

Akson kalınsa daha hızlı

Miyelin varsa daha hızlı

Mıyelinsiz daha yavas

1-Endonöryum

2-Perinöryum

3-Epinöryum

Miyelin kaplı sinirler- Ravniyer bogumlari ile kaplidir arada ciplak alanlar var inplus iletimi bu
alanlarda atkayarak saltotori seklinde olur

Periferik sinif hasar cesitleri:

Iskemk, kompresyon,traksiyon,laseraston,termal hasa neticiesinde yaralanabilir

Oludan yaralanma mariz kalinan etkenin derecesine suresine bagli olarak gecici ve kalici olabilir

Patalojik surec 3 e ayrilir

1-Wallerian dejenerasyon

2-Aksom dej( akson gunde 1mm ilerler)

3-Demiyelinizasyon( remyeliniazsyon 3sirada yer alir ve yaklasik 12 haftada tamamlankd)

Ilk okce shwan hc de hasar gorulur

Siniflamalqr-

Seddon ve Sunderland siniflama

Seddon siniflamasi-3 ayrilir

Noropraksi- geriye donuslufur**** duyu e kas gucunde sadece zayiflama olur basiya bagli olarak
olusabilir** segmental demiyelinazsyon olur, iyikesme olur

Aksonotomezis- izole akson kaybidir miyelin kilifi korunmistur iyikesir ama zaman alir

Norotomezis- sinir tamamen kesilmistir**

Sinirin butunlugunun tamamen bozulmasidir

Kesilen segmentin distaline implus iletilmez cerrahi girisim gerekir kendinkendine iyilesmez

SUNDERLAND siniflama 6 ya ayirlir

1- aksonun korundugu segmental demyeinaz

2-aksin hasarlanmkistir cevre bag dokusu korunmustur

3-akson hasarlanmks kismi endonoryum hasari mevcut

4- akson hasarlanmks komplet skar blogu mevcut

5- sinir tamamen kesilmis

Endonoryum - bir grup aksonu cevreler

Perinoryum- bir grup fasikulu cevreler

Epinoryum- butun sinifleri cevreler

9-DERI KANSERLERI

En sik gorulen deri kanserleri

1- Bazal hc karsinom 2-Skuamkz hc kar

3-Maling melanom

Deri kanseri olusumda rol alan faktorler:

1-ultraviyole isiklar- dna hasari yaparak deri kanserine nedenn olurlar

2-solaryum

3- ozon tabakasinin incemesi(Uv gecisi artar)

Risk altinda olan insanlar-

Acik tenliler, asiri cillenme, dogal sari sac, dogal kizil sac, acik renk goz rengi, cok sayida nevusu
olanlar 100>, ailesinde deri kanderi oykusyu, guneste cok fazla vakit gecirenker ciftci insaat calisani,
cocukken gunes yanigi gecirenler, konjenital dev melanositi nevisu olanlar 20>cm, immunosupresif
kisiler transplantasyon, hiv , kemo terapi alanlar , kronik ulseri olablar, yanik skarinolanlar risk
altinadir

Deri kanserindeki belirtiler-

Uzun sure iyilesmeyen yaralar, iyikesmeyen yarabun zaman zaman kanamasi, deri de kabariklik veya
sertlik olusmasi

Var olan nevuskerin degismes

Bazal hc karsinom- en sik gorulen deri kanseridir en az tehlikeli olanidir metaztazi cok nadir

Bazal hc den koken alir siklikla gunes giren alanlarda

Skuamoz hc karsinom- 2.sikimta tehlikeli metaztaz yapabilir skuamoz (yassi) hc kaynaklanir. Deri
veya mukoa kaynaklidir

Kanamali uzeri kritlu lezyonlar .

Gunes giren alanlrda sik, el dorsimu si, SKALP**(kafadaki kabuk tarzi bisiler)

Yanik skari veya kronik ulser zemininde gelisebilir****

Maling melanom- en tehlikelisi %5 oranda gorulur

Var olan menositik nevuslerden veya saglam deriden kaynaklanir

Ne zaman suphe edelim- ABCDE

A- Asimetri varsa

B- sinir duzensizligi varsa

C- renk degisikli

D- capim 6> mm buyuk olmasi

E- zamanla degismesi

Maling melanom palmar ve plantra alanlardaki melanositik lezyonaoara dikat

Maling melanom tirnaktabda gelisebilir ****

Tani- klinik muayene , dermatositik inceleme ve biyopsi

Tedavi- cerrahi olarak tm cikartilir cereahiye uygun olmayana kt rt verilir

Deri kanseri riskini azaltmak icin-

1- gunesten korunmak(gunes kenarli sapka uzun kollu kiyafet uv korumalri deniz kiyafetleri, gunes
kremi)

2- kendi kendine ben muayenesi

3- yeni cikan veya var olan benlerin duzenli dermatoloji muayenesi

Iyikesmeyen yara yeni olusan kabariklik ve degisen melanostik lezyonlarfa mutkaka deri kanseri akla
gelmeli

Gunes kremi en az 30 faktor olmali disari cikmadan en az 30 dk once surulmelj

Gun boyu korumazkar 2-3 saate bir yenile

Sadece yazin degil gunes olan butun mevsimkerde kullanilmalk

10-KONNEKTUF BAG DOKU HAST

Diffuz bag dokusu hastaliklarinin ortak ozellikleri:

Inflamasyon on plandadir

Kronik karakter

Sistemik tutulum

Otoimmuniye otoantikorlar

Kompkes patogenez (kalitsal ve cevresek faktorler)

Immunosupresif tefaviye yanit

Morbiditeve mortalitede artis

Bag dokusu hastaliklari;

Romatoid artit

Juvebik RA

SLE

Sistemik skleroz(skleroderma)

Sjogren sendru

Cakisma overlap sendromu

Inflamatuar kas hasaliklari( polimiyozut dermatomiyozit , inkluzyon cisimli miyozit)

Sistemik lupus etitromatozus SLE

etiyolojisj bilinmez konik multisistemik otoimmun bit hastaliktir. Alevlenme ve remisyin donemleri,
immun komplkes birikimi immun aracili doku hasaru

Kadinlarda cok daha fazla gprulur****

Hastalarin %65 in15-55 yasinda

Sle gelisiminde etkili faktorler-

Gunes isigi uv

Ilaclar, ebstenbar , appptoz, genetik, cinsiyet hormonlari,

Otoantikarlari-tani degeri olanlar

Ana , andi dsDna, antu nukleozom, anti Sm-SNRNR bunlar pozitivdir***

Ana tarama testidir

Sle de ana pozitiftir***

Sle de deri ve mukoza-1)MALAR dokuntu 2)alopesi, 3)diskoid deri lezyonlari iz birakabilir***

Yuz burun cevresinde kirmizi Sle eritemli

4)Makul eritemler spesifitit

5)Lupus pannikulit (agrili noduller),

6)subakut deri lupusu eritemli plaklar psoradis benzeri,

7)mukoza ulserleri, 8)livedo retukularis,

9)petesj purpura uritiker, tirnak yatagindaniskemi

Kas iskelet sisteminde-

Artralji***, erozif olmayan artir, JACCOUND artropatisi, osteoproroz osteonekroz miyozit fibromiyalji

Kvs- perikardit en sik olabilir, Libmsn sacks endokarditi***

Kalo kapak lezyonlari, reynaud,

Akciger tutulumj- Plorit(eksuda) pnomoni alveolar hemarjo pulmoner ht

Bobrek tutulumj: kotu prognoz gostergesidir porgnozh beliler.

Hematolojik bulgular- ANEMI, Lokopeni,lenfopeni, trombositopeni

Noropsikiatrik tutulum- epilepsi, kognitif bozukluk, deliryum, psikoz, serebrovaskuler hast

Lab bulgulari-

Sedimentasyon yuksekligi, hipergammaglobulinemi,

Ana neg ise lupus dusunulemez****

Kriterler foto

SJOGREN SENDORMU

Ekzokrin salgi bezlerini etkiler, yavas seyirli oto immun hastaliktir

Kadinlarda cok daha fazla gorulur

Primer ve sekonder sjogren vardir

%30 u sekonder dir en sik RA ve SLE ile birliketik

Fonksiyonel epitelyim lenfosit infiltrasyonu ekzokrin bez hipofonksoyonh ekzokrinopati

Mukozal kuruluk , kserofgalmia (keratokonjuktivitis sikka) , kserostomia , kserotrakea, vajinal kuruluk

cilt kurulugu

Goz kurulugu icin schirmer testi yapilir

Sistemik bulgular-

Artir /artralji %60***

Raynud fenomeni, pirpura vaskulit, akc tutuulumu

SISTEMIK SKLEROZ

Deri ve ic organlari tutan nedeni bilinmeyen sistemik bir bag dokusu hastaligidir

Deri ve organlarfa hucrr disi matriks birikimi (kollajen )birikimi olur

Ozgul antikorlari vardir

Damar fonksiyon ve yapi bozukluklari**

Reynaud fenomeni**- en edken belirtisidir soguk vr stresli ortamda parmaklar kulaklar burun ve dilde
gorulen renk degisikligidir

Primer reynnaud ve sekonder vardir

Primer(hastalik) - altta yatan hastalik yok kriterler:

⁃ simetrik epizodik ataklar

⁃ Ana negativ

⁃ Esh norml, tirnak yatagi kappilerlerdr anormallik olmamasi

⁃ Periferik vaskuler hastaligin kanitlarinij olmamasi

⁃ Doku gangreni olmamasi

⁃ Kisaca hersey normal primerde

Sekonder (sendrom)

⁃ Erkek cinsiyet, baslamgid >30,

⁃ Ana pozitiv esh artar

⁃ Tirnak yatagi anotmallikleri

⁃ Doku iskemisi

1- primer reynaud fenomeni(Raynaud hastaligi)

2-Sekinder;

-sistemiknromatizmal hastalikalr , meslek hastalijlsri , ikag kimyasak

Sinirli ve yaygin tutulum var

Sinirlida bas bolgesinde kollarda dirsege kadar bacaklarda dizin alti yayginda ise tum vucut

••Sistemik sklerozda deri tutulumu- erken dinemde deride odem artrajli tutuklukn

Skleroderma - agiz acikliginda azalma

Telenjiektazu

Cilt alti kalsifikasyin

••Organ tutulumu; kilo kaybi halsizlik agiz goz kurulugu , lokomotor sistem tutulu** sabah tutuklugu
poliartralji poliartrit tendin krepitasyonu

••Gis tutulumu-

Agizda - mikrostpmi, agiz hijyenj bozulur

Ozofagus- yutma guclugu, regurjitasyon

Inve br kalin barsaklar da tutulur

••akc tutulumu pulomner ht

••kalp

•• bobrek-

••Kc - primer biliyer siroz

Sistemik skleroz ve pulmoner artteryak ht

Pah gelisimi gozden kacabilir eko ile yillik tarama**

Sistemik sklerozda lab**-

Anem, hipergammaglobulinemi, ana poz,

Ss icin kriterler

Her iki elde parmaklar ve MKF eklemlerim proksimalimde deri kalinlsmasi(yeterli kriter)

Parmak ucu lezyonlari ( pitting skar )

Telenjiaktazi

Anormal turnak yatagi kapiileri

Reynaud fenomi

Pah

Sistemik skleroz ile islikili antikorler- anti senromer ak, anti scl70, anti rna polimeraz

Inflamatuar miyopatiler

Immun aracikli kas hasarlanmasi ile giden , proksimal iskelet kaslarinin inflamasyonuna bagli bir grup
hastalıktır

Biopside mononukleer infiltrat bulunur

Proksimal kas gruplarinda gucsuzluk yutma guclugu

Gottrok papulleri

Heliyotrop raş

Şal bulgusu V bulgusu

Makinist el

Kalsinozsis kutis

11-YUMUŞAK DOKU TM

Kapoksi sarkomi- herpes s tip 8 ile iliskilj

Yumusak doku tm cogu alt ekstemitede

Lipom- en sik gorulen yag doku tm sirt omuz boyunda

Liposarkom-

Bah dkousu tm:

Noduler fasits-bening

Fibromatozis- tm benzeri infiktratif kitle kollojenden zengun hc den fakir

1-Yuzeyel:

Palmar yerlesimli- dupuytren kontrakturu

Penil- peyronie H

2-Derin- desmoit

Fibrom- fibroz dokunun benimg tm overlerlerde sik

Fibrosarkom- fibroz dokunun maling tm igsi ve balik kilcigi hcler

Miksofibrosarkom,Miksoma ev dusuk dereceli fibromiksoid sarkom- miksoma iyi huylu en sik

gorulen eriskin kalp tm dur**

Fibrohistositik tm-

Fibroz histositom- bening dermis ve supkutan dokuda iyi sinirli hareketli noduller

DermotoFibrosarkoma- cilt ve cilt altinda gridaplanan hcler vardir

Duz kas tm-

Leomiyom- kadin genitalde ogsi hclerden olusur, iyi diferansiye iyi huyludur

Leomiyosarkom- yetiskinlerde sik kadinlarda en sik deri retroperitonda ve yumusak dokuda

Aktin ve desmon pozitif*****

Pleomorfizim ve sik mitoz**

Cizgili kas-

Rabdomiyom

Rabdomiyosarkom- cocukluk ve ergenlik doneminjn en sik gorulen maling yumusak doku tm.

4 tane mikroskopik tipi var***

⁃ embriyonal

⁃ Bottupid

⁃ Alveolar

⁃ Pleomorfik

Yumudam dokuda maling tm dedigimiz zaman siklikla cocuklarda aklimiza rabdomiyosarkom

gelmeli

Aktin neggg***

Desmin pozz***

Bottrupid tip uzum salkimina benzer

Damar tm-

Hemanjiom

Glomanjiom- tirnak yataginda agrili tumoral lezyon

Hemanjioendotelyoma- intermediate maling potasniyeli bir tm . Ozellikle aepiteloid

hemangioendotelyona metaztaz potansiyepi olan bir tm. Atipik damar yapilari

Anjiosarkom- agresiv davranis akciger metazstazi

Kapoksi- sporadik yaslilarda , epidemik aidsli hastalarda olur ve Etiyolojidr hiv be hsv tip8 onemli

Periferik sinir tm

•Norofibroma- tip 1 norofirmatozis daha sik von recklinhousen hast ile birlikte cocuk yaş

Genetik olmayanlar erişkin yaşta

Genetikle ilişkisi olablar maling transfotmasyon

•Schwannoma- periferik sinirler kranial sinirler veya spinal sinir koklerine bagli duzgun sinifli bening
sinir kilifi tm. 8. Kafa ciffti akustik norinom antoni a antoni b verocay cisimleri

Hasta kulak çınlamasıyla gelebilir

•Maling periferik sinir kılıfı tümorü

Histogenezi belli okmayan tm

•Sinovyam sarkomu- BIFAZIK ** özellikte en sık akç kemik vr lenf bezi metaztaz lrnfatik vr hematojen
metaztaz da yapar

•Epiteloid sarkom- proksimal tip daha agresif seyirli

•Alveolar soft- cocuk adelosanda kgörilrn nadir bir tm kasıkta olut

•Andiferansiye pleomorfik sarkom- agresif

12-Kemik tm ve benzeri Olgu

Osteosarkom hc tipine ve patere gore

•Konvansiyinel- en sik , siklikla metafizden

-kondroblastik-kikirdak

-osteoblastik- kemik

•Telenjiektatik

•Kucuk hc tip

•Fibroblastik tip

Lokalizasyina gore-

Santral osteosarkom- en sik prognozu kotu metafizde. 20 dekatta

⁃ iyi diferandiye santral os

Parodteal os- diafizer yerleim iyi diferansiye disa buuyur kemik yapan en iyi huylu. 3-4-5 dekatta

Periosteal os- diafizer yerlesim 3-4/5 dekat

Multisentrik os - disa buyur kikirdaktan olusur

Os- kemikte agrili buyuyen kitle, ilk bulgu patalojik fraktur, periost reaksyoncu (codman ucgeni)

Dantelsi maling osteoidler osteosarkomda karakteristik

13-OMURGA TRAVMALARI

Aksiyel iskelet kranium onurga sakrum koksalar

7 servikal omur

12 toraksl omur

5 lomber omur

Omurga travmalarinin en sik nedeni Trafik kazalaridir sonra yuksekten dusme

Yuksek enerjili travkatkda birden fazka sistem yaralanir

Politravma birden cok orhan sisteminde yaralanmanin oldugu hayati tehtit eden bir durumdur

Omurga kirikli hastalarin %50 si politravmatize hastadir

Omurga kirikli hastanin tedavisi olay yerinde baslamalidir

Cocuklarda omuzlarin alti desteklenmelidir

Hastanin govdesi bir butun halinde hareket ettirilmeli ve bir spinal tahtsya sabitlenmelidir

En az 4 kisi*** bu islemi yapmali

Omurga travmali hastanin muayenesi- hasta ciplak muayene edilmeli

Norolojik musyenede motor duyu ve refleksler bakilir

Radyolojik muayene- tum vertebral kolonun 2 yonlu grafileri***

Agiz acik odontoid grafi

Yuzucu pozisyonu transaksiller grafi

Servikal kiriklar-

Ust sevikal bolge C1-2

Alt dervikal bolge C3-C7

Ust servikal bolge kiriklari 3 ayrilir

1- Atlas kiriklari- arkus kiriklari , Jefferson kirigi

2-Aksik k- tip 1-2-3 Odontoid kirigi

3-Hangman k- Aksisin travmatik spondilolistezisi

Atlas kiriklari tum servikal kiriklarim %10 nu olusturur Jefferson kirigi atkasin burst kirigidir

Odontoid kiriklar- tum servikal omurga kiriklarinin %15 ini olusturur tip 2 nin progonizy kotudur

Hangman kirigi- asilarak idam edilem mahmukmalrda gorulmustur C2 nin travmatik spondiloliztezisi

Torakal ve lomber omurga yaralanmalari- en sik T10-L2 arasi torakolomber kavdakta olur

En guncel siniflama Magerl siniflamasi

14-KEMIK TUMORLERI

Tumorler merkezden perifere dogru buyutler

Tm kendinh cebreleyen bag dokuyu sikistirir ve kapsul olusturur

Kapsul ve saglam doku arasinda kalan alana reaktif zon denilir

Iskelet sis en sik maling tm -Metaztazlardir

Iskelet sis en sik Primer maling tm- Osteosarkomdur

Metastatik tmler primer tmlerden daha siktir

Bening tmler maling tmlerden daha siktir

Tm benzeri olusumlar daha da siktur

Agri, sislik,hareket kisitligi, deformite

Agri bir numarali semptomfur

Agri Maling kemik tm en onemli belirtidir

Osteid osteomada devamli bit agri vardir

Sislik- yumusak doku tmlerinde onemlidir

Deformite maling kemik tmlerinde siktir

Lab on planda degilsir non spesifiktir

Tani- direk radyografi* , bt, Mrg, anjiografi,kemik sintigarfisi Pet, biopsi en son

Bening -

Iyi sinirli

Etrafi sklerotik

Reaktif osteogenez

Korteks kotunmus

Periost reaksyonu yok

Maling

Sinirlari duzensiz

Etrafi sklerotik degik

Immun reaktif osteogenez (digan gunes manzarasi)

Korteks yikimi

Periost reaksyonu(Codman ucgeni)

Dogan gunes manzarasi ve codman ucgeni osteosarkomda gorulur

Bt- mineralize dokuyu daha ayrintili gosterir

Mrg-!yumusak dokuda onemli

Anjiografi- tmlerin damarlarka olan iliskininortaya koyar

Sintigrafi Pet- tumoral aktiviteyi ortaya koyar sicak soguk lezyonlar skipt lezyonlar metaztaz
arastirmafa satellit uydu lezyonlari gosterir

Biopsi- ince igne asp, trokar, insizyone, frozen

En sik Jamshidi biopsi kullanilir

ERISKINDE TRAVMA

Kirik tanim- distan veya icten gelen zorlanmalarla kemik dokusunda olan ayrilmaua veya kemigin
anatomik butunlugunun ve devamliligin bozulmasina kirik denir.

**** Travma sonrasi ekstremitede yumusam dokularla beraber kemik veya eklem butungunun
bozukmasina kirik denir**

Kiriktanen cok yumusak dokular etkilenir

Cikik- eklemi olusturan kemiklerin normal iliskiler disinda yer degistirmesinr eklem yuzeylerinin
birbirinden ayrilmasina cikik Luksasyon denir.

Catlak da bir kiriktir

Tani icin direkt gragi yeterli

Kiriga ozgu belirti bulgular-

1.Krepitasyon***

2.Anormal hareket***

3.Deformite sek boz**

Bunlardan biri varsa kesin kirik***

Travnaya ait genel belirti bulgular

Agri hassasiyet fonks azligi sisklik hematom odem

Kiriklarim %90 i kendi kendine iyilebilir

Non invazif- bandsj sargi alci

Yari invazif- kirigi distan tespit etme

Invazif- cilt acilir kirik el ile duzeltilir kirigi kendi gozumuzle goruruzt

Tipik kalca cikigi goruntusu ice donuk fleksiyonda kisalik vardir kalca en zor cikan eklemdir

Yuksek enerjili- yuksekten dusme trafik kazasi

Dusuk ederbili- yururken dusme

Cikik omuz belirtisi- apolet isareti

15-COCUK DEFORMITELERI

Maffuci sendormu- Hemanjiomlsr vardir**ç multiple diffuz kondromlar*** ç, vaskuler tmdur.

Artrogipozis multipleks kongrnita: Ciddi fonksiyinel kusur yaratur . bir verya birden fazla eklemde
kontrajtur ve kaslarda fibrozis

Trifaringeal nasparmak: sadece kozmetik sorun yaratir** basparmakta 3 falanksin olmasidir genetik
faktoeler %90 etkilidir

Talitomid- fekomeli yapar ilac kullanil sonrasi olmustur dunya boylece kimyasak teratojenlerin
onemini anlamistir kollar kisa

Ekstremite reduksiyon defektleri- ekstremitenin kismen uada tamamen yoklugu

Amelia- ekremitelerin hic olmamasi

Hemimelia- ekrremitenin distal kismin olmamasi yani ekstremite yarisinin olmamasi en buyuj nedeni
amniyotik bant olusmasi

Acheiria- elin yada ayagin tumuykr yoklugu amniyotik bant sendormu distaller yok

Polidaktili- elde yada ayakta sayica cok parmak olmasi sindaktili ile birliktelik sik

Oligodaktili- elde ayakta bestannaz sayida parmak olmasi

Sindaktili- parmaklarin yapisik olmasi genetik gecis paterni net tanimlanmistir

Ektrodsktili -yarik el - elde yada ayakta 3.-2-3-4 isinkarin yoklugu siklikla sagirlik eslik eder

Talipes equinovarius- en sik gorulen dogudtan deformitelerdendjr %50 si bilsteral erkeeklerde daha
sik ayak ice donuktur. Cevresek ve genetim faktorler rol alir. Intrauterin tani konur ve alciyka tedavi
edilebilir

Dr. Ignor ponseti ortopedik cerrahide cigit acan isimdir

Gelisimsel kalca displazisi - kalcanin dogudtan sut cocuklugu yada daha ileri yasta olusan anatomik
anomalidir

Kalca dogumdan cikik olabilir (teratolojik)

Sublukse olanilir zeminde displazi ve eklem uyumu bozkujlugu varidr

Abduksiyon kisitligi vardir dizler farkli hizadadir asimetriktir**

Tanisi-ULTRASON

kundaklama sonucu GKD gelisebilir bu yuzden kundaklama yanlis bir yontemdir

GKD erken donemde tani alirsa alci yapilit erken donemde tani konulmaz kapali acik Reduksiyon
alcilsnma cok ec tani alirsa cerrahi ile tedavi edilir.

Etiyolojide-

Pozitif aile oykusu(poligenetik katilim)

Kiz cocuj

Ilk cocuj

Makat gelis

Oligohidrosmnios

Bag dokusu hastaligi

16-OMUZ AĞRILARI

1.Glenohumeral eklem

2.Skapulotorasik eklem

3.Akromioklavikuler eklem

4.Strenoklavikuler

Akromiyoklavikulerde odteoartik en sik meydaana gelir

Glenohumeral eklem primer OA beklenmeyrn tek eklemdir***

Tuberkuljm majus ve minuss arasindaki oluktan biseps kasinin uzun basinin tendonu gecer biceps
tendinit

Rotator mandet kaslari- bunlar omuza external rotasyon yaptirirlar

Supraspinatis - omuza abd yaptirir

Infraspinatus

Terrs minor

Subscapularis - omuza ic rotasyon yaptiri

Sikismaya meyilli yumusak doku-

Supraspinatus kas tendonu

Subakromiyak bursa

Biceps kas tendonu

Adheziv kapsul - omuzun eklem yapilarini cevreleyen kapsuldir klinikte onemlidir

Omuz agrisi nedenleri internal- OA, septik artit, inflamatuar artit

Eklem hastaliklari problemleri- adezif kalsulit glenohumeral instibilite

Extrernaknnedenler- kalsifiyr tendinit , bisipital tendinit , ACE( akromiyoklavikuler artit) ,

sternoklavikuler artir.

1- Subakromiyak sikisma sendomu SSS

Rotator manset tendonlarinin ve subakromiyal bursnin korakoakromiyal ark altinda sikismasidir

Bir tendinit ve burist tanlsudur

3 evresi var

1evre odem hemoraji 20 li yaslarin basinda olur teniz yuzme boyacilin gibi lkolun mas ustunde
tutulan akv de olur

2evre 25-40 yas arasi tendinit ve fibrozis

3evre kemik ve tendon lezyonlari 40 yas uzerinde yaslilikta

Tani- anamnez ve fizik muayene***

Presyon palpasyon agrili ark testi

Neer ve hawkins kennedy testi

Subakromiyak enjeksiyon testi

Goruntuleme - direk grafi , MRI, ultrason, tanisal artoskopi

Ultrason- tam kat yirtiklatfa kesin sonuc

2.Kalsifik Tendinit

Rotator manson tendonlarinin ektopik kalsifikasyonu ile olusur en sik supraspinatus tendonda olur.

Olukca agrilir kalsiyum birikimi olurr ve kristal olusur**

3 evresi var

Asemptomatik alevlenme remisyin

3.Adhezif kapsulit

Omur periattiri ,donuk omuz, duplau periartiri

Eklem kapsulunun kalinlasmasindaralmask kontrajturu**

Eklem kapsulundr once inflamasyon sonra vaskuluritr artisi ve fibroszi ile sonlanir

Kapsuldr su ve gag icerigi azalir esnekligini kaybeder

Kadinlarda daha sik

Etiyolojisi;

Uzamis immobilizasyon , diyabet ile iliskisi onemlidir

4 evresi vardir

1 agri fazi inflamasyon

2 donma evresi

3 donuk faz

4 cozulme fazi

Senelsiz eski haline donebilir

Adhezf kapsuldr tani

Anamnez ve fm

Direk grafi anlamsiz***ç

Mri ve US

Subakromiyal enjeksyon testi

Artogragi

17-OSTEOARTIT

OA mekaniktir inflamatuar degildir

OA ti tamamen engelleyemeyiz cunku yasla zaten kaslardaki kuvvet azakir ve ekleme daha cok yuk
biner ama daha gec ortaya cikmasini saglayabikiruz

Kaslar ne kadar gucluysr ekleme de okadar az yuk biner ve dejerrnasyon olmaz

Kaslarin guclu olmasi Oa gen koruyan bir faktordur

OA oynayan eklemlerim sinovyal eklemlerim hataligidir

Sistemik tutulum yapmaz

Ileri yadlarda en buyuk sakatlik nedenidir

Kornik ilerler

Oa olusumu

Kasa yillardir yuk biner ve kas okadar guclu degilse yavas yavas yillar sokra yaslilikla vrya
kullanilmamaya bagli atrofi olur ve kasa binen yuku kas tasiyamaz ve is kikirdaga kalir

Kikirdaha binen binen yuk kikirsgi dejenere eder kikirdak dokulur

Sinovyal membran bu dokulmus oln parcalari temizlemek ister ve bir inflamatuar yanit baskayir bu
inf surec kikirdaginyorst ve zamanla kikirdak dejenerasyona ugrar ve noyleliklr OA gelisir

Oa li hadta muhakmak kilo vermeli

Glenohumeral eklemde primer oa gelismez

OA=Osteoartroz=Dejeneratif eklem hast=kireclenme ayni hepsi

Gonartriz= Diz OA

Koksartriz= kalca oa

Spondiloz=Spondiloartroz =omurga os

Rizartroz= El 1.Karpometakaroal eklem OA

Primer oa- ilerleyen yasa bagli olur

Sekonder- baslaran farkli bir neden

Jeneralize- en az 3 eklem

Genclerde sekonder neden bagli olabilir mesela 20 li yaslarda

Yaslilarda ise primer nedendir

OA-Ileri yaslarda en sik eklem agrisi nedenidir

Tanim- eklem agrisi eklem sertligi hareket kisitliliginbe lokal enflamatuar bulgulsr ile karakterize
oynar sinovyal eklemlerim dejeneratif hastaligidir

Sistemik tutulum yoktur

Akut slevlenme olabilir korniktir onemli derecede fonks kaybi ve sakatliga yol acabilir

Oa kikirdagin disfonksiyonu ilr baskar

Kimirdak difuzyonlanbeslenir tamir yetenegi iyi degldir

Kikirdagin hucresi kondrosittir ve hucre disinmatriksten tip 2 kollojen sentezler

Kimirdak doku sok absorbe ozelligini kayneder subkondral kemikte osteonlastik aktivite artar
subkondral skeloroz subkondtrak kist osteofit olusur

Kalsuldr fibrozis yapisikliklar kadlarda atrofi ve deformiteler mg

Etiyolojisi sadece yaslanmayka aciklanamaz muktifsktorlerdir

Primer OA risk fak

Ileri yas

Cinsiyet endokrin faktorler Kadinlarda**

Obezite artmis mekanik yuk metabolik

Genetik faktorler -tip2kollojen defekti

Hipermobil eklemler

Ekleme tekrarlayan yujklenme stres mikrotravma

Mesleki travmatik spor aktivite

Ailesel yatkinlik heberdan tip oa

Major eklem travmasi

Kas zayifligi anatomi kusurlari

Kadinlarda hangi OA ler siktir

Diz ,omurga, el parmak, temporomandinuler(cene)

PRIMER OA goruler eklemler

1-Diz gonartroz

2-Interfaringral( DIF-Heberdrn nodulu,

PIF-Bouchard nodulu) ****

3-Kalca koksartroz

4-Omurga lomber spondiloz

5- El basparmak rizartroz karpemetakarpal

6- Ayak bas parmak Metatarsofaringeal

7-Omuz - Akromiyokalvikuler omartroz

8- TME eklem

Sekonder oa nedenleri-

Konjenital veya gelisimsel ( Parthes hastaligi konj kalca cikigi, epifiz kaynmasi gibi

Metabolik , endokrin , travma

OA semptomlar-

Eklemde yapisal degisiklik

Eklem agrisi baslamgicta mekanik tipte harejet ve kullanmakla artan infksmatuar donemde istirahtte
de var

Eklem sertligi . Inaktivasyon sonrasi tipik

Sabah tutuklugu 30 dk dan kisa***

Eklem hareketkeri sirasinda krepitasyon

Eklemde instabiliteyr bagli guvensizlik(propriosepsiyon)

Hareket ve fonksiyon kaybi

Inspeksiyon -eklemde sislik degirmite kaslarfa atrofi saptanabilir

palpasyon -isi artisi saptanabilir

eha -

notlojiknmuayene- periferik eklem OA inde norolojik musyene normaldir

Osteoartitte sistemik tutulum yoktur

Direk grafide neler gorulur:

Osteofit

Eklem araaliginda darakma asimetrik

Sunkondral kemik sklerozu

Yumusak doku degisiklikleri kapsuler kalinlasma

Subkondrak fragmantasyon

Opusen osteofitler

Onurga oa de norlojik muayene bozulabilir

Lab- rutij lab normaldir sedim az yuksektir

Oa te sinovyal sivi berrak beyaz hucre sayisi 500 den az hafif enflamatuar**ç

18-BOYUN VE KOL AGRISI NEDENLERI

Occiput ve C7 arasinda

7 omurga 37 eklem spinal kord ve vaskuler yapilar icerir

Boyun agrisi nedenleri

•Biomekanik nedenler

Aksiyak boyun agrisi

Sevikal spondiloz

Radikulopati

Servikal miyelopati

Kotu postur

Romatolojik nedenler-

RA, Spa, dish

Metabolik nedenler

Paget, osteoporoz, osteomalazi, gut, psodogut

Yumusak doku kaynakli hast

Fibromiyalji, MAS, polimyalji, tendinitler

Travma kaynakli

Servikal strain sprain

Whiplash

Kirik

Dislokasyon

Boyun agrisinin koken aldigi anatomik yapilar:

Santral sinir sistemi, spinal kord,temporomandibular eklem,akromiyoklavikuler eklem, kalp, akc

apeksi, aourta

Agriya duyarli yapilar- deri dura disk ligaman sinir koklerjnkaskar vertebra viderak eklem yuzeyleri ve
kapsulleri

DTR artmasi- 1. Motor bulgusu

DTR azalmasi-2.Motor bulgusu

Diresegin ekstansiyonu C7

Testler ve manevralar

Spurling manevrasi- C7 verterba radikulopatisinde ****Ç

Manuel traksiyin manevrasi - disk hernisi boyun kompresyonu

Boyun kompresyon testi

Omuz depresyonh ve abduksiyon testi

Lhermitte bulgusu-omurgada baski stresi degelernedirme icin

Valsalva testu - omurgada baski stresi degelernedirme icin

Romberg- dengetesyi

Ligaman stres testi - kas kigaman testu

Torasik cikis sendeomu

-Adson manevrasi

Gorüntuleme yontneleri

Mrg- servikal disk hernisi*ç

Spinal stenoz

Servikal XR-

Bt-

Usg , doopler

Singitrafi

Faset eklem agrisi- boyun arka taraf

Tek tarafli cogunlunkla

Lokal hassasiyet

Ekstansiyon ve rotasyonla artan agri

Oksurme ikinmayla artmaz

Goruntulenme yardimci degil

Servikal spondiloz-

Servikal omurganin dejenerasyonu

Yas ve kullanma/kullanmamaya bagli

Belirgin olmayan tutukluk

Hareket kisitligi ve agri

Servikal miyelopati-

Dejeneratif

Yaslilarda en sik spinal disfonksiyon sebebi

Nontravmatik spastik paraparezi kuafriparezinin en sik nedeni

Servikal disk herniasyonu

Pll kalsifikasyonu

Romatoid artit

Tumor apse

Desrtuktif spa

Sinsi baslar

Hastanin yuruyusu degisik adimlamasi degisir

Eha kisitligi , Dtr artisi(1noronda hasar)

+ Babinski

Karin cildi refleksi kaybolmasi

Eklem pozisyon hissinde ve vibrasyon duyusunda azalma

Anormal yurume

En sik semptom ust ekstremite kaslarinda gucsuzluk**

Iki tarafli duyu kaybi

En erken ve en siddetli etkilenen kaslar el ve triceps kadlari

Alt ekstemite sorinlarinda gucsuzlukten ziyadr spastisite

Mesane ve anal sfinter sorunlari

Romatoid artir-

Ust servikal bolge tutulumj

ozellikle C1-C2 Atlantiaksiyrl sublukssssyon***

Ellerde agrisiz duyu kaybi

Ankilozan spondilit- minor travmalarda bile kirik riski omurgayi en cok seven hastalik

Servikal tutulum daha gec donemde

Boyun hareketlerindr kisitlilii

Paget hastaligi

Onemli bir spinal stenoz nedeni patalojik kirik yapar yapim yikim artar

MAS- boyun cevresi bolgelerim en sik agri sebeplerinden biri

Kotu postur hava degisimj ani hareket

Whiplash yaralanmasi

Akselerasyon - deselerasyon yaralanmasi

Trafik kazalarinda en sik

Yansiyan agrilar

Kalp, mide, safra kesesj , akc

Torasik cikis sendromu

Kol agrisinin onemli sebeplerinden biri

Tipleri: onemli bil**

Sklalenius anterior sendormu

Servikal kosta finroz bant

Kostaklavikiler sendrom

Hiperabduksiyon sendromu -kok basisi yapar

Omuz ve kol agrisi yapar

En cok C8-T1 kok basisi

19-ERISKINDE TRAVMA, kiriklar komplikasyonlar

Acik kirijlarda iyilesme olumsuz etkilenir

Acik kiriklar ice kanar

Femur 1 litrfe kanayabilir

Travma- 45 yas alti en sik olum nedeni**

Olumlerin yarisi olau yerinde olur

%30 u hastaneye gelir

%20 si gunler haftakar sonra olur

Travma olumleri

1.Faz prehospital donem - kaza yerinde dk icinde tum travma olumlerinin yarisi veya fazlasi

Ciddi kafa travmasi buyuk damar yaralanma spinal kord yaralanmasi

2. Faz dakikalar saatler icinde altin saatler hedefimkz bu faz burada temel belirleyiciler vardir
hizli transport acil mudahale uygun travmatik resusitasyin hizli tespit gibi

3. Faz gec donem gunler haftalar yogun bakim donemi sepsis yada multi organ
yetmezliginden olmek

Multi travma coklu travma- hirden fazla buyuk organ sistemini yada bir organ sistemi ile en az 2
buyuk kemigin travmasi

Kirik muayene bulgulari-

Deformite sislik agri fonks kaybi krepitasyon norovaskuler yaralanma

Tespit yapilirkrn yarali bolge sabit tutulmali temkz bir bezle kapatilmali

Tespit edilecek bolge omce yumusak malzeme ile kaplanmalidir

Yarali bolge nasil bulunduyda oyle tespit edilmelidir duzeltilmeye calisilmamalidir***

Tespit kirik cikik ustundekk ve altindaki eklemleri de icerecek sekildr yapilmalidir

Transvers oblik spinal basit kiriklar

Cok parvalk ve segmental kompleks kiriklar

Kelebek tarzi kirik da vardir

Kemik skar olusmadan yenilenir***

Reduksiyon - kirigi normal anatomik sekle dondurmek

Fiksasyon eksternal tespit alci atel breys

Kirik iyilesmezi kirigin olustugu andan baslar**

Kirik uclari duzenli kemik dokusu ile bitlesine kadar devam eder

Yeniden sekillenme 6 aya kadar normal

Kiruk iyilesmesinde 3 donem

Inflamasyon donemi : 1-4 gun

Tamir donemi: 2-40 gun

Yeniden sekillenme

Kirik iyilesmesinde lokal kaftorler : travmanin siddeti kan dolasimin bozulmasi yumusak doku hasari
miktari kirik tipi kirik yeri iatrojeniknhastaya bagli faktorler ilac kullanimi enfeksyon

Hastaya bagli faktoler: yas osteoporoz beslenme (malnutrisyon) sistemik hormonlar hastaliklar dm
gibi nikotin ** patolojiknkirik

Ilac kullanimi NSAI steroidler falan olumsuz etkiler

Emfeksyon direk kaynamama nedeni degil

Iyikesmeyi arttirici- kemik greftleri kemik tranporftu DBM-BMP buyume faktorleri otolog kemik iligi
elektromanyetik alan ultrason , ESWR terapi, dusuk diz radyasyon etkili iyomize radyasyon degil

Komplikasyonlar

Kirik bolgesinde-

Kaynamada gecikme kaynamama(pdodoartroz)

Kusurlu kaynama(angulasyon-sinostoz-exuberan kallus)

Buyume gelisme kusuru

Avaskuler nekroz

Osteomiyelit

Reflkes sempatik distrofi

Cevre yumusak doku

Kas ve cilt yaralanmalari

Damar

Tendon yaralanmasi

Periferik sinir yar

Kemiklerin cevreledikleri organ yarakanmasi

Kiriga yakin bolgeler

Eklem sertligi

Posttravmafik osteoartit

Myositis ossifikans

Refleks sempatik distorfi

20-Egzersize giris

Koroner kalp ht osteoporz obezite ve kilo kontrolu yapar

Morfolojik degisikliklere yol acmayan ve performans artisi hedefine yonelik hareket sureclerinin
sistematik olsrak tekrarlanmasidir

Kardivaskuler kapasite artar

Hdl yukselir**

Aerobik kapasiteyi arttirir

Insulin duyarliligini arttirr

Uyku kalitesini duzeltir

Anksiyeteyi azaltir

Kalp atim hizini basta yukseltir uzun vadede konyrollu bradikardi yapar

Atim volumunu olumlu etkiler

Dinlenim kalp hizi normalde 60-80 dir

Atletlerde 38-40

Hareket kisitligi ile nabiz artmis

Egzersizde sistolik basinc artar diyostolikte anlamli degisiklik olmsz

Porgramlanmis egzersiz ile sistolik kan basinci 10-30 duser

Tedavi edici egzersizde hedef organizmanin yuklenmeye olan uyumu

Tedavi edici egzersizler tipleri

Hareket kisitligi saglamaya yonelik

Kas kuvvetini artiran

Dayanikliligi arttiran

Denge ve kordinasyon

Propioseptif noromuskuler fasilitasyin

Eha distalden proksimale dogru yapilir

Norolojik hastalarda klasik iyilesme paterni porksimalden distale

Eha kontra endikasyonlsri aktif ve pasigte

Tendin ligaman kas yirtigi erken donem

Iyikesmemis kirik

Tebdin ligaman sinirnkas kapsuk cildin cerrahi onarimindan hemen sonra

Derin ven trombozunda

Aktif egzersiz icin

Kardiovaskuler instabilite

MI hemen sonrssi

Siddetli agri varligi

Kas kuvveti- kas kasilma ile ortaya cikam kuvvet

Dayaniklilik- kasin dusuk yogunlukta tekrarlanan egzersizi uzun sure devam ettirebilme yetenegi

Izometrik- eklem hareketi olmaksizin kas kasilmasinin oldugu statiknegzersiz fiziksel olarak bir is
yapilmamis kasnicinde gerilim ve kuvvet olusmasi. Dirence karsi yapilsiginda kas kuvvetinde ve
dayabikliliginda artis

Izotonik- kas uzarken veya kisalirken direnx uygulanaraj yapilan egzersiz kas gucu artar kas hilertrofi
olur az tekrarli ve yuksek dirence karsi yapilam egzersizdei enflamasyon doneminde yapilmaz***

Kas boyu kisalirken konsantrik egz uzarken egzantrik egzersiz

Izokinetik- kas kasilma hizinin mekanik bir cihazla kontrol edildigi egzersiz

Dayaniklilik arttiran egzersizler kasin aerobik kapasitesini 2-4 hafta icimde arttirirkar

Zayif ve atrofiye ugramks kaslar kuvvetlendirme gezersizlerle normal hale getirilmeden dayaniklilik
egzersizleri baslanmamalidir

Anerobik egzersiz- aktivitenin ilk 1-2 dk gerekli olan glikolitik sistem baskilayan egzersizler

1-2 dk aralarka yapilabildigi kadar cok maksimim kuvvet ile yapilam yuksek direncli kisa sureli egz.

Aerobik egz- aerobik kapasiteyi artirmak icin oksidatif kekanizmasi zorlanmalidir . Uzun sureli
egzersizlerde kasin aerobik kapasitesi duser . Bu tipte egzersiz iztonikyir. Bisikler kol ergometresi
gibi

Buyuj kas gruplarinin calistirilmasi onemlidir

21-KALCA AGRILARI

Kalca omuza gore daha sabittir

Femur basi ve asetabulumdan olusur

Top cukur sferoit tarzda bir eklemdir

Koksa valga > 140

Koksa vara 125<

Normsk 126-139

Anteversiyin acisi-femur biynu govdesinden gecen duzlem ile kondillerden gece. Duzlen arasindaki
aci normali 10-15 derece

3 onemli kalca eklemi bagi

Ilufemoral

Iskiofemoral

Pubofemoral

Bursalar:

Trokanterik bursa- cok gorulur

Iskiogluteal b- oturmakla agri soforlerde olur

Ilikpektineal b

Kalca ing hastaliklar-

Gecici toksik sinovit- 10 yasin altinda erkeklerde sik nedeni belli degil ahri ve hareket kisitligi lab ve
rad normal

Kalca dejenetraof hadtaliklari(kalca osteoartrir)KOKSARTROZ:

Erkiskinde en sik kalca ahrisi nedeni dejeneratiftir temek yakinma yururken agri

Antaljik yuruyus vardir(basma fazk kisalir)

Kisa sureli sabah tutuklugu

Eha kisitlanabilir

Kisitliligin ilk belirgin oldugu hareket internal rotasyondur***

Agri glutal bolgedr kasiklarda ve uylugun ic yuzunde dize ulasacak sekildedir

Eklem araliginda daralma skeloroz ksteofit subkondtrak kemik kisti vardir

Ra te osteofit yoktur**

Koksartoz eklem araligi ASIMETRIK daralik

Daralma diffuzdur

Femoro-Asetabuler Impingmnet

Cam inpigment- femur basi yuvarlakligini yapisal olarak yitirilmistir

Pincer impingment- asetabulum derin ve normalden arkaya donuktur.

Kalca eklemi infeksiyonlari- etiyolojide mevcut inf veya travma olababilit akut baskar antaljik yuruyus

Kalca hacmi arttirmak icin FABER pzisyondadur

Toksemiye yok acanilir acil tedavi gerekli

Kalcanin metabolik hastaliklari

Osteoporoz-genc orta yas erkek 3.trimestir kadinlarsa klasik kalca agrisi derin sizlama ozellikle
rotasyonda agri lab rad normal MRI da. Kemik iligi odemi vardir

Osteomalazi

Renal osteodistrofi

Paget hastaligi

Kalca Frakturler

Siklikla peritrokanterik bolgede yaslida en onemli olum sebeplerindendir

Labrum yirtiklari MRI en sepesifik tami yontemidirm

Femur basi avaskuler nekrozu- MRI ile erken donemde tani Trabejuler yapi sekil boz kemik
osteoprotik hak alir gec donemde OA gelisir

Trokanterik bursit-

Merdiven cikma yurume comelme ile agri artta yan olaram uzerine yatma ile agri artar

Iliopsoas bursit

Travma ve sert zemine oturma sonucu olusur

Protruzyo asetabuli

Asetabulum medial duvarinin incelmesi ve kaybolmasi ile ortaya cikan tablo

Meralgia parestetika

Lateral femoral sinifin inguinal bolgede sikismasi sonucu olusur

Sisman gebe dar giyinen kisilerde ve diyabetiklerde gorulur

Uygulugun dis yuzunde yanma uyudma hissedilir