Jędrzej Kitowicz, Opis obyczajów za czasów panowania Augusta III – streszczenie

Księga I: O wiarach, jakie były w Polsce za Augusta III

 Autor opowiada w rozdziale o wyznaniach, które panował za czasów Augusta III.
 Najważniejszą była religia katolicka, a za nią żydowska, karaimska i luterska, a także kalwinizm.
 Wspomina o represjach, które groziły w tym czasie deistom. 
 Deizm szerzył się w Polsce z powodu przybywających z zagranicy nauczycieli i uczniów. Ich lektury prowadziły do
pogardzenia wiary i zepsucia obyczajów.
 Na szczęście w Polsce dominuje katolicyzm – Kitowicz opisuje przebieg polskich nabożeństw, mszy, rytuałów,
dzieląc je na odpowiednie kategorie.
 Dalej Kitowicz wymienia istniejące w kraju bractwa katolickie.
 Znajdujemy także opis pobożnych zwyczajów takich jak posty, uczestnictwo w pasjach, rezurekcjach i procesjach.

Księga II: O wychowaniu dzieci

 Pisarz przedstawia realia i zwyczaje jakie obowiązywały w zakresie rodzenia i wychowania dzieci.
 Młodym matkom towarzyszyły starsze kobiety, pomagając w codziennych zabiegach pielęgnacyjnych. Używano
kolebek, w których kołysano dzieci do snu.
 Mowa jest tu o nauce jedzenia (karmiono je specjalną papka z chleba, masła i cukru, piwa oraz mąki).
 Dzieci z zamożniejszych rodzin otrzymywały rosołki z kurcząt. Kitowicz opisuje jak w tamtych czasach ubierano
dzieci.
 Kiedy kończyły pięć lat dziewczynki ubierały specjalne sukienki, plotły warkocze, a na nogach nosiły specjalne
pończochy i trzewiki.
 Chłopcy natomiast ubierali żupan i kontusz, a także jedwabny pas i pończochy, a także specjalne skórzane buty.
 Na głowie obowiązkowo musiał znajdować się kapelusz.
 Po skończeniu 12 roku życia, każdy ubierał się wedle panującej mody.
 Ważnym tematem była również edukacja dzieci (szkoły parochialne, niewiast statecznych, uczono także w
domu).
 Następnie Kitowicz wymienia kary, jakie wymierzane były niegrzecznym dzieciom np. klęczenie, plagi czy
niedopuszczenie do posiłku.
 Różne zakony prowadziły edukację młodzieży – najczęściej Jezuici i Pijarzy.
 Uczono gramatyki, syntetyki, teologii, filozofii czy poetyki.
 Studenci byli trenowani różnymi metodami nauczania, a najpopularniejszymi z nich były repetycja i nota lingua
(zakaz mówienia po polsku, a wyłącznie po łacinie).

Księga III: O stanie duchownym

 W tym rozdziale znajdziemy opis podziału stanu duchownego (składał się osób duchownych i świeckich).
Najpopularniejszymi zakonami byli Jezuici i Pijarzy. Znajdziemy tu także wspomnienie o Misjonarzach św.
Wincentego
 a Paulo, a także o Kapucynach i Reformatach. Inne zakony to: Bernardyni, Franciszkanie, Dominikanie (dzielili się
na dyspensatów i obserwantów), Trynitarze, Karmelici Bosi i Trzewiczkowi, Augustyjanie, Kanonici Regularni,
Krzyżacy, Kanoniny de Saxea, Paulini, Maryjanie, Bonifratowie, Kameduli i Kartuzi, Benedyktyni, Cystersi oraz
Bazylianie.

Księga IV: O palestrze

 Następuje wyliczenie urzędów związanych z sądownictwem np. obrońca, rejent, prawnik, sędzia, feriant,
marszałek czy woźny.
 Kitowicz opisuje także poszczególne rodzaje sądów (niższych, szlacheckich, miejskich, kanclerskich,
referendarskich, nuncyjaturskich, marszałkowskich i konsystorskich).
 Księga V: O stanie żołnierskim za Augusta III

 Za czasów Augusta III wojsko liczyło 18 tysięcy żołnierzy, autor przedstawia rodzaje chorągwi oraz elementy
tradycji wojskowej (m.in. nadawanie odznaczeń, wydawanie rozkazów, hierarchia wojskowa).

Księga VI: O stanie dworskim

 Pisarz przedstawia rodzaje dworzan, ich obowiązki oraz obyczaje.
 W rozdziale tym odnajdziemy obrazy uczt i pijatyk, opis rodzajów trunków.
 Obszernie opisuje Kitowicz rodzaje strojów szlacheckich, ich poszczególnych elementów oraz rodzaje broni.
 Dowiadujemy się jak wyglądamy domy i dwory szlacheckie, czym się wówczas poruszano (karety i powozy).
 Szlachta przywiązywała również symboliczny stosunek do biżuterii i innych ozdób.
 Ważnym elementem życia były wówczas gry i zabawy towarzyskie (pliszki, kości, karty czy kręgle).

Księga VI: O obyczajach chłopskich

 Ostatni rozdział Obyczajów nie został dokończony przez Kitowicza.

 Zawiera m.in. opis strojów chłopskich, charakterystycznych dla różnych regionów.