Osiągnięcia Rzymu

451r pne - przyjęcie prawa 12 tablic / 293r pne – powstanie pierwszego odcinka Via Appia
65r pne - zwycięstwo Pompejusza nad piratami / 80r ne – otwarcie Koloseum

Prawo 12 tablic było pierwszym zbiorem norm, powstało ono w okresie Królewskim. Oznaczało ono przejście z prawa
zwyczajowego niepisanego do prawa stanowionego pisanego. Tekst ten wyryto na 12 tablicach.
W republice prawo uchwalania ustaw miały zgromadzenia oraz pretorzy, wydający edykty.
Po wprowadzeniu przez Oktawiana Augusta cesarstwa, pod koniec 1w senat przejął uprawnienia ustawodawcze a w
ok 130r ne Pretorzy utracili prawo tworzenia edyktów. Prawo to mieli wtedy jedynie Cesarze. Ustanawiane przez
kolejnych władców akty zbierano i tworzono z nich kodeksy. Pełna kodyfikacja prawa rzymskiego była
przeprowadzona w VI w z inicjatywy cesarza bizantyjskiego Justyniana Wielkiego.

Architektura na początku czerpała od wzorców etruskich a potem greckich. Opracowali technikę użycia betonu i
wypalania cegieł. Stosowali łuki i kopuły oraz wnętrza z sklepieniami. Przywrócili ścianę, w której dominowały
kolumny podtrzymujące dach. Charakterystyczne dla nich były amfiteatry, bazyliki i cyrki. //////////Amfiteatr - kształt
elipsy, wykorzystywany do widowisk (walki).
--Najbardziej znane Koloseum (Amfiteatr Flawiuszów). Rozpoczął w 72r budowę cesarz Wespazjan a dokończyli jego
synowie Tytus i Domicjan. Wielokrotnie ja uszkodzono na skutek pożarów czy trzęsień ziemi i wielokrotnie ją
remontowano. W 404r ne Honoriusz zakazał walk gladiatorów. W 523r ne zakazano polowań na dzikie zwierzęta.
Była przekształcona na fortecę, potem kamieniołom.
W 18w papież Benedykt zakazał rozbierania tego miejsca a budowle poświecono pasji Chrystusa. Uważano, że to
miejsce męczeństwa pierwszych chrześcijan, co roku w wielki piątek droga krzyżowa.
--Bazylika - duży budynek publiczny, zawierano tam transakcje handlowe i odbywano rozprawy sąd.
--Cyrki - Podłużne tory wyścigowe otoczone trybunami przeznaczone do wyścigów jeźdźców lub rydwanów.
--Akweduktami dostarczono wodę z rzek lub jezior.
--Panteon - świątynia wszystkich bogów w Rzymie, wzniesiona z inicjatywy Hadriana w 125r ne. (kościół i Mauzoleum
- osobistości szczególne dla Włoch)

Od 5w pne do 5 ne sieć drogowa liczyła 120tyś km. Via appia jest najstarszą rzymską drogą prowadzi z Rzymu do
Kapui w południowej Itali. Nazwa od budowniczego, Appiusza Klaudiusza Ślepego.
Flota pomogła transport np. Zboża z prowincji afrykańskich. W 67-56rpne rozprawiono się z piratami zrobił to
Pompejusz

Uleganie kulturze greckiej – Hellenizacja. Wpływy w Filozofii nauce, religii, obyczajach.

Zaczęło napływać wiele dzieł sztuki greckiej oraz nabywali Grecy.
Historyk Polibiusz przybył jako zakładnik, ale się zaprzyjaźnił z wpływowymi Rzymianami. Opisał zjednoczenie pod
swoim panowaniem niemal całego ówczesnego cywilizowanego świata w dziele ,,Dzieje”. Artyści rzymscy kopiowali
w sztuce wzorce greckie, byli kontynuatorami greckiej sztuki. Ich celem było oddanie indywidualnych rysów danej
postaci. Rzymscy rzeźbiarze - posągi mężczyzn odzianych w togi. Literatura zaczęła rozwijać się w 3w pnę a pierwsze
dzieła to tłumaczenia greckich dzieł na łacinę. Największy rozwój 1w i czasy Augusta. Tworzył wtedy mówca Cyceron.
Pisarstwem zajmował się również Juliusz Cezar (o wojnie galijskiej). Tacyt – historyk (Roczników / Dziejów).
Wergiliusz – epopeja Eneida (wędrówka z troi do Itali, Eneasza). Owidiusz – utwory miłosne.
Horacy – Carpe Diem. Mecenas – osoba wspierająca artystów od Oktawiana Augusta, Gajusza Cilniusza Mecenasa.
Pierwszy kamienny teatr 55r pne Pompejusz. Czołowali tam PlautTerencjusz.Pantonimia – sztuka niema tylko gesty i
inscenizacja.

Narodziny Chrześcijaństwa.
30r ne - śmierć Jezusa Nazaretu
67r ne - śmierć Pawła z Tarsu
303-311 r ne - prześladowania chrześcijan
313r ne – edykt mediolański
325r ne - sobór w Nicei
392r ne – uznanie chrześcijaństwa za religię państwową.

Chrześcijaństwo powstało 1 w ne w Judei, krainie w Izraelu, wówczas częścią cesarstwa Rzymskiego. Jej założycielem
był Jezus z Nazaretu, urodzony w Betlejem za czasów panowania Oktawiana Augusta. Znamy tylko 3 ostatnie lata
jego życia, gdzie przemierzał Galileę i głosił swe nauki. Zapowiadał rychły koniec świata i nadejście Królestwa Bożego.
Dążył do reformy Judaizmu przez dodanie do niego nowych treści religijnych. Nauczał, że miłosierdzie jest
podstawowym obowiązkiem człowieka, a miłością należy dążyć nawet nieprzyjaciół.
Przez odbieganie jego nauczań od tradycji i praw Izraela naraził się na konflikt z żydowskimi kapłanami i
faryzeuszami. W okresie jego działalności wielu żydów oczekiwało nadejścia Mesjasza – zbawcy, który miał ich
wyzwolić spod władzy Rzymian, lecz sam Jezus nie określał się tym mianem mówił o sobie Syn człowieczy.
Został on oskarżony przez wrogich mu żydów o wzywanie do buntu przeciwko Rzymianom. Został on uwięziony a
następnie ukrzyżowany (kara dla politycznych buntowników). Stało się to pomiędzy 26 a 36r naszej ery, kiedy
prefektem był w Judei Poncjusz Piłat. Uczniowie Jezusa wierzyli, że po 3 dniach zmartwychwstał i nadali mu 2 imię
Chrystus – namaszczony, uznając go za Mesjasza. Od tego imienia powstała nazwa wyznawców religii - Chrześcijanie.

Głosicielami nowej wiary byli Apostołowie - 12 najbliższych uczniów + 2 późniejszych który nie zetknęli osobiście się z
Jezusem, byli to Paweł z Tarsu i Barnaba. Paweł z Tarsu namówił jednego z pierwszych uczniów Jezusa Piotra, na
rozpoczęcie nauczania poza społecznością żydowską.
Paweł podczas kilku podroży do Azji Mniejszej i Grecji założył wspólnoty chrześcijańskie w ośrodkach Efez i Korynt. W
Rzymie również - list do Rzymian Pawła w 58r ne.
Na czele gmin stawali biskupi. Wierni spotykali się tajemnie na modlitwach i obrzędach Eucharystii. Na przełomie 2 i
3 wieku naszej ery rozpoczęto działania na rzecz skupienia chrześcijan. Doprowadziło to do powstania kościoła
Katolickiego, czyli powszechnego.

Chrześcijaństwo jest monoteistyczne, więc wyklucza kult innych bogów. Budziło w ten sposób wrogość pogan, bo
niebranie udziału w obrzędach ku czci bogów rzymskich srogo karano. Zamykali się oni we własnych kręgach tracąc
kontakt z resztą społeczeństwa i ściągając na siebie uwagę. Bezpodstawnie zarzucano im czary i mordowanie dzieci.
Wraz z wzrostem wierzących zaczęły się ich prześladowania. Do połowy 3w nie wydano żadnego aktu wymierzonego
w chrześcijan, dlatego były to wtedy tylko inicjatywy lokalne.

• Neron – w 64r ne, gdy wybuchł pożar w Rzymie, który zniszczył znaczną część miasta winę zwalono na
Chrześcijan. Z jego rozkazu władcy mordowali ich i rzucali na pożarci dzikim zwierzętom lub krzyżowano.
• Decjusz – W 3w, gdy cesarstwo było w kryzysie uważano to za skutek gniewu bogów, dlatego w 250r ne
Decjusz zarządził, aby każdy mieszkaniec oddał cześć bogom paląc kadzidło, składając ofiary i spożywając
poświęcone tym bóstwom mięso. Tych, którzy nie chcieli składać ofiar krzyżowano, torturowano i zabijano.
Osoby zmarłe według chrześcijan stawały się męczennikami. Prześladowania ustały rok później po śmierci.
• Walerian – W 257r ne wydał edykty wymierzone w chrześcijan. Zakazał wszelkich form chrześcijaństwa i
nakazał zamknięcie kościołów. Kapłani chrześcijańscy musieli złożyć ofiary bogom rzymskim, a jak nie to ich
zabijano.
• Dioklecjan – 303r ne. Dążył do wzmocnienia państwa i nie tolerował religii niezgodnych z rzymską tradycją.
W edyktach nakazał niszczyć kościoły i pisma oraz karać śmiercią tych, którzy odmawiali składania ofiar
bogom rzymskim.
• Galeriusz – 311r ne przyznał chrześcijanom prawo do wyznawania religii i odbudowy kościołów.
• Konstantyn Wielki – w 313r wydał edykt mediolański zapewniający równo uprawnienie z innymi reiligiami.
• Julian Apostata – 361-363 próbował odrodzić stare religiję.
• Teodozjusz Wielki – w 392r ne wydał ustawę zakazującą wszelkich form kultu pogańskiego.