Historia notatki na sprawdzian

WYPRAWY Z PORTUGALII
Bartłomiej Diaz – 1487 przylądek dobrej nadziei
Vasco da Gama - 1497-1498 opłynięcie Ameryki i dotarcie do Indii
WYPRAWY Z HISZPANII
Krzysztof Kolumb – 1492-1493 poszukiwanie zachodniej drogi do Indii, zamiast tego odkrycie wysp
San Salvador, Kuba, Haiti
Ferdynand Magellan – 1519-1522 opłynięcie świata, zgon na Filipinach
1500 – Pedro Cabral – Brazylia
Nazwa Ameryka pochodzi od włoskiego badacza, który porównywał zapiski Kolumba i doszedł do
wniosku, że Kolumb odkrył nowy ląd ---> Amerigo Vespucci, powstało wtedy pojęcie Nowy świat -
które odnosi się właśnie do nowo odkrytego lądu
SKUTKI ODKRYĆ GEOGRAFICZNYCH
Skutki polityczne:
- Powstanie imperiów i nowych zamorskich miast
- Kolonialny podział świata: Traktat w Tordesillas 1494 - świat podzielono na dwie strefy
wpływów XV/XVI w. pomiędzy dwa państwa:
Ziemie przyznane Hiszpani – na zachód od linii granicznej, a ziemie przyznane Portugalii na wschód
od linii granicznej.
Hiszpania (Ameryki Północna, Środkowa i Południowa, a także Filipiny)
Portugalia (Afryka, Azja, Wschodnia Ameryka Południowa - Brazylia)
- Wojny Kolonialne – I i II wojna św.
Ludy Ameryki przed przybyciem tam europejczyków (ludy prekolumbijskie) - chronologicznie –
Inkowie, Aztekowie, Majowie, Toltekowie, kultura Teotihuacan, Olmakowie.
Skutki społeczne
- Ekspansja kolonialna (miała charakter społeczno-gospodarczy) najazd na tereny Afryki i
osiedlanie, sprowadzanie tam europejczyków - wynikało z tego mieszanie się ludności i
powstawanie półras - stopniowo narastały konflikty i wywołały zjawiska ludobójstwa.
- Europeizacja – czyli ‘’cywilizowanie’’ terenów Afryki przez rozwój infrastruktury – budowanie
dróg, szkół, ośrodków i instytucji.
- Chrystianizacja proces wypierania religii etnicznych, osiadłego w Afryce ludu przez religię
chrześcijańską.
- KONKWISTA – konkwistadorzy podbijali regiony Afrykańskie – Hernan Cortes, któy podbił
cywilizację Azteków w Meksyku oraz Francisco Pizzaro, który podbił cywilizację Inków - Andy
Francis Drake – jeden z najsłynniejszych korsarzy, jaki drugi człowiek opłynął ziemię dookoła.
Skutki gospodarcze
- Handel trójkątny (w tym handel niewolnikami z Afryki) targ niewolników- Cartagena
Urbanizacja – proces rozwoju miast
Gdańsk - główny port rzeczypospolitej polskiej
System nakładczy - system organizowania produkcji opierający się na tym, że chłopi pracowali
chałupniczo , wytwarzali proste półfabrykaty, z których później produkowano gotowe wyroby.
Surowców i środków dostarczali im nakładcy.
Manufaktury - zakłady produkcyjne grupujące wielu rzemieślników jednej lub wielu specjalności w
jednym miejscu współpracujących razem dla efektów produkcji.
Dualizm gospodarczy- podział kontynentu na dwie strefy ekonomiczne, któych symboliczną granicą
była rzeka Łaba w Niemczech. XVI w. utworzyły się różnice gospodarcze:
Europa zachodnia - kapitalizm Europa wschodnia - feudalizm
Rolnictwo intensywne Gospodarka folrawrczno-pańszczyźniana
Płodozmian Wielki popyt na zboże spowodował rozwój
Dochód stanowił zakłady produkcyjne – rolnictwa, lokalny handel,
manufaktury Folwarki - duże gospodarstwa – produkcja
Burżuazja - zamożność zboża przeznaczonego na sprzedaż
Robotnicy Pańszczyzna - darmowa praca na rzecz
Ośrodkami życia społecznego stały się miasta właściciela folwarku
Rolnictwo ekstensywne – nie stosowano
sztucznych środków do uprawy
Latyfundia – wielka własność ziemska

Chrześcijaństwo (I w n.e.)
(XIw, 1054r. Wielski rozłam)

Kościół grecko-katolicki Kościół rzymsko-katolicki

prawosławie, liturgia w j. greckim, patriarcha Liturgia w j łacińskim, papież, ośrodkiem Rzym,
bizantyjski, a ośrodkiem konstantynopol W 1517 reformacja
PROTESTANTYZM:
luteranizm kalwinizm anglikanizm
REFORMACJA W EUROPIE – ruch społeczno-religijny XVIw. Doprowadził do podziału
kościoła, po tym jak Marcin Luter wystąpił z kościoła.
Przyczyny reformacji:
-krytykowanie symfonii – sprzedawania stanowisk kościelnych
- a także nepotyzmu – obsadzania kościelnych urzędów krewnymi hierarchów
- a także łamania zasady celibatu - bezżeńśtwa duchownych
Kościół napotkał kryzys – w oczach obywateli duchowni znieważali zasady i schematy
którymi teorytycznie powinni podążać.
Reformacja – XVI w 31 października 1517 niemiecki mnich Marcin Luter ogłosił w
Wittenberdze 95 tez, w których domagał się reform.
Ukształtowało się nowe wyznanie chrześcijańskie, zwanie luteranizmem, w 1530 ogłoszono
Konfesję Augsburską więc nowy kościół nazwano ewangelicko-augsburskim, uznawano tylko
chrzest i eucharystię. 1555 - pokój augsburski
Kalwinizm - Początek jemu dał Jan Kalwin – stworzone przez niego nowe wyznanie nazwano
mianem Kościoła ewangelicko-reformowanego, głównie we Francji. Kalwin głosił zasadę
predestynacji - Bóg z góry wyznacza poszczególnych ludzi do zbawienia lub potępienia.
Także uznawali tylko chrzest i eucharystię. Zniesiono celibat. Kalwin słynął z surowości
obyczajów i nietolerancji, wiernym zakazywał rozrywek i prześladował innych reformatorów.
Anglikanizm – reformacja w Anglii – Henryk VIII - 1534 ogłosił Akt Supremacji Kościoła
anglikańskiego i stworzył kościół narodowy, zlikwidował zakony. Z czasem powstało
wynzanie zwane purytanizmem, jego wyznawcy pragnęli całkowicie zerwać z
pozostałościami katolicyzmu.
Tumulty- zamieszki na tle wyznaniowym
Purytanizm – związane z anglikanizmem
Kalwiniści we francji - hugenoci
1529 Protestanci – utworzyli związek szmalkadzki
Anabaptyści - ich polskie odpowiedniki to bracia polscy lub arianie
1524-1525 Niemcy – wojna chłopska
Pierwsze protestanckie państwo - Prusy Książęce
Kontrreformacja - zachęcanie do powrotu do Kościoła katolickiego, papiestwo podjęło kroki,
by ograniczyć rosnące wpływy nowych wyznań i odzyskać wiernych i wyjść z kryzysu.
1545-1563 obrady soboru trydenckiego.
1559 – cenzura - indeks ksiag zakazanych
Wojna religijna – Niderlandy 1566-1648
Krwawa rzeź w nocy z 23 na 24 sierpnia 1572r. Noc. Bartłomieja - francja
1598 – Edykt nantejski – zakonczyl wojne religijna we francji
1542- odnowienie Świętej inkwizycji – tropienie i karanie naukowców głoszących
przekonania niezgodne z Kościelnymi
Wprowadzono nowy kalendarz - Kalendarz gregoriański - przesunięcie o 10 dni, z inicjatywy
Grzegorza XIII w 1582r.
Zakony także grały dużą rolę w kontrreformacji - najważniejszą rolę odegrał zakon jezuitów,
czyli Towarzystwo Jezusowe, założone w 1534 przez Ignacego Loyolę – jezuici podejmowali
się nawracania innowierców
1588 – powstanie Republiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandów.
Po soborze trydenckim popularność odzyskały pielgrzymki, nastąpił rozwój kultu maryjnego,
organizowano uroczyste procesje, wprowadzono obowiązek przestrzegania postu.
W polsce najpierw popularny stał się luteranizm, a po nim kalwinizm
1633 – proces Galileusza
1600- egzekucja Giordana Bruna za panteizm - utożsamiane boga z naturą i wszechswiatem
Kolegia-szkoły jezuitów
Gezowie- protestanccy powstańcy w Wojnach religijnych na Niderlandach
Gminy-parafie kalwińskie
1616 wpisanie o obrotach sfer niebieskich do indeksu ksiąg zakazanych