1.

Przedstaw poglądy na państwo:

- Jean Bodin: Jean Bodin był francuskim myślicielem politycznym z XVI wieku. Jego najważniejszym
dziełem było "Sześć ksiąg o Rzeczypospolitej" (Six Books of the Commonwealth), gdzie podkreślał
absolutną władzę monarchy jako kluczową dla utrzymania porządku i suwerenności państwa.
Twierdził, że suwerenność nie może być podważana przez żadne inne instytucje czy grupy, włączając
w to Kościół.

- Niccolò Machiavelli: Niccolò Machiavelli był włoskim myślicielem renesansowym. W swoim dziele
"Książę" (Il Principe) argumentował, że władcy powinni stosować wszelkie środki, w tym manipulację
i przemoc, aby utrzymać władzę i bezpieczeństwo państwa. Jego podejście jest często określane jako
realistyczne i pozbawione moralnych ograniczeń.

- Thomas More: Thomas More, angielski myśliciel renesansowy, napisał utopijną powieść "Utopia",
w której przedstawił wizję idealnego państwa, gdzie wspólnota i równość były kluczowymi
wartościami. More krytykował społeczeństwo swojej epoki za korupcję i niesprawiedliwość.

2. Opisz założenia:

- KALWINIZM: Kalwinizm Kalwinizm, nauczany przez Jana Kalwina, zakładał predestynację, czyli
przekonanie, że Bóg wybrał pewne osoby do zbawienia i inne do potępienia jeszcze przed
narodzinami. Kalwini akcentowali również suwerenność Bożą nad państwem i dążyli do utworzenia
społeczeństwa opartego na zasadach moralności i pracy.

Najważniejsze cechy kalwinizmu to:

- Predestynacja: Wiara, że Bóg wybrał pewne osoby do zbawienia i innych do potępienia jeszcze
przed narodzeniem, co oznacza brak wpływu ludzi na własne zbawienie.

- Suwerenność Boża: Przekonanie, że Bóg jest suwerenem nad wszystkim, w tym nad państwem, i że
wszelka władza pochodzi od Niego.

- Moralność i praca: Kalwiniści promowali pracowitość, oszczędność i moralność jako wyraz swojej
religijności.

- Duchowieństwo kapłańskie: Kalwinizm odrzucał hierarchię duchowieństwa i akcentował znaczenie

wiernych w życiu religijnym.

- Wykładnia Biblii: Kalwiniści podkreślali znaczenie interpretacji Biblii jako źródła nauk religijnych.

Kalwinizm miał wpływ na rozwój wielu krajów, w tym Szwajcarii, Holandii, Szkocji i Stanów
Zjednoczonych, i odegrał istotną rolę w kształtowaniu teologii protestanckiej.

- LUTERALIZM: Luteralizm to nurt chrześcijański wywodzący się od Marcina Lutra, który podkreśla
wiarę jako jedyny środek zbawienia, opiera się na Biblii jako głównym źródle nauk religijnych, i
odrzuca zasługę ludzkich uczynków w uzyskaniu zbawienia. Luterański Kościół uznaje dwa
sakramenty, chrzest i Eucharystię, oraz głosi kapłaństwo wszystkich wierzących. Liturgia luterańska
jest oparta na tradycji, a autorytetem jest Marcin Luther.

Główne cechy luteralizmu to:

- Wiara w Sola Scriptura, czyli jedyną rolę Pisma Świętego jako źródła nauki i wiary.

- Sola Fide, przekonanie, że zbawienie jest osiągane wyłącznie przez wiarę w Jezusa Chrystusa, nie zaś
przez uczynki.

- Sola Gratia, nauka, że zbawienie jest darem łaski Bożej, niezasłużonej przez ludzi.

- Kapłaństwo wszystkich wierzących, co oznacza, że wszyscy wierzący mają dostęp do Boga bez
potrzeby pośredników.

- Uznanie dwóch sakramentów: chrztu i Eucharystii.

- Tradycyjna liturgia, która często zachowuje pewne elementy liturgii katolickiej.

- Autorytet Marcina Lutra jako głównego reformatora i autora "95 tez".

Luteralizm odegrał istotną rolę w rozwoju protestantyzmu i pozostaje ważnym nurtem

chrześcijańskim, szczególnie w krajach niemieckojęzycznych.

3. Opisz w jaki sposób Kościół Katolicki walczył z reformacją.

Kościół Katolicki podjął wiele działań w celu zwalczania reformacji i obrony swojej pozycji w XVI
wieku. Oto kilka głównych sposobów, w jakie Kościół Katolicki walczył z reformacją:

- Kontrreformacja: Kościół Katolicki rozpoczął ruch zwany kontrreformacją, który polegał na

wewnętrznych reformach i reakcji na reformacyjne nauki i ruchy. W ramach kontrreformacji
wprowadzono wiele zmian wewnętrznych, takich jak reforma duchowieństwa, bardziej rygorystyczna
egzekucja dyscypliny kościelnej i promowanie duchowości katolickiej.

- Sobór Trydencki: Sobór Trydencki, który obradował w latach 1545-1563, był jednym z
najważniejszych wydarzeń kontrreformacji. Podczas soboru ustanowiono nowe normy i doktryny
katolickie oraz potępiono herezje reformacyjne. Sobór skoncentrował się na definiowaniu nauk
katolickich dotyczących sakramentów, Eucharystii i innych kwestii teologicznych.

- Index Librorum Prohibitorum: Kościół Katolicki utworzył indeks zakazanych książek, który zawierał
listę dzieł uważanych za herezję lub niebezpieczne dla wiary katolickiej. Celował on w kontrolowanie
przepływu informacji i zatrzymywanie rozprzestrzeniania się reformacyjnych idei.

- Inkwizycja: W ramach walki z herezją, Kościół Katolicki kontynuował działalność inkwizycji, która
zajmowała się ściganiem i sądzeniem osób podejrzanych o herezję.

- Prześladowania religijne: W niektórych obszarach Europy katolicka hierarchia i władze świeckie

stosowały prześladowania religijne wobec protestantów, co prowadziło do wojen religijnych i
konfliktów.
- Zakładanie zakonów: Kościół Katolicki zakładał nowe zakony, takie jak Jezuici, którzy byli
zaangażowani w edukację, misje zagraniczne i szerzenie wiary katolickiej.

- Traktaty pokojowe: W miarę trwania wojen religijnych, niektóre traktaty pokojowe, takie jak Pokój
Westfalski w 1648 roku, gwarantowały pewne prawa i swobody religijne protestantom na obszarach
kontrolowanych przez katolików.

Kościół Katolicki podejmował te działania w celu odbudowy i utrzymania swojej pozycji,

przeciwdziałając rozprzestrzenianiu się reformacyjnych idei i zatrzymywaniu masowego
przekształcania się ludności na wyznawców protestantyzmu.

4. Wymień przyczyny i skutki Wielkich Odkryć Geograficznych.

Odkrycia geograficzne były ważnymi wydarzeniami w historii, które miały wiele przyczyn i skutków.
Oto główne z nich:

Przyczyny odkryć geograficznych:

- Szukanie nowych szlaków handlowych: Jedną z głównych przyczyn było poszukiwanie nowych
szlaków handlowych do Azji i Indii, które były źródłem cennych towarów, takich jak przyprawy,
jedwab i przyprawy.

- Rozwój nawigacji: Postęp w dziedzinie nawigacji, takie jak wynalezienie kompasu, pozwolił
żeglarzom na dokładniejsze określanie swojego położenia na morzu, co ułatwiło eksplorację.

- Pragnienie odkrycia nowych terytoriów: Wielu podróżników marzyło o odkryciu nowych lądów i
zdobyciu sławy oraz bogactwa.

- Wspieranie przez monarchów: Władcy europejscy, takie jak Hiszpański Król Ferdynand i Królowa
Izabela, oraz Portugalia finansowali wyprawy odkrywcze w nadziei na zdobycie nowych ziem i
bogactwa.

Skutki odkryć geograficznych:

- Kolonizacja: Odkrycia geograficzne doprowadziły do kolonizacji nowych terytoriów przez

europejskie mocarstwa. Hiszpania i Portugalia były szczególnie aktywne w zakładaniu kolonii w
Ameryce i Azji.

- Wymiana kulturalna: Kontakty między Europą, Afryką, Azją i Ameryką spowodowały wymianę
kulturową i handlową, znaną jako Wielka Wymiana Kulturowa. Przyniosła ona ze sobą nowe rośliny,
zwierzęta, technologie, a także choroby.

- Zmiany gospodarcze: Odkrycia geograficzne wpłynęły na rozwój handlu międzynarodowego i

kapitalizmu, co przyczyniło się do wzrostu gospodarczego w Europie.

- Rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa: Europejscy podróżnicy i misjonarze szerzyli chrześcijaństwo

w nowych terytoriach, co miało wpływ na religijne przemiany na tych obszarach.
- Zagłada kultur tubylczych: Kolonizacja i działalność europejska doprowadziły do upadku wielu
rdzennych kultur i cywilizacji, często poprzez przemoc, wprowadzenie nowych chorób i eksploatację.

- Zmiana mapy świata: Odkrycia geograficzne przyczyniły się do mapowania i lepszego zrozumienia
geografii globu, co wpłynęło na rozwój nauk geograficznych i kartografii.

Odkrycia geograficzne miały ogromny wpływ na historię i rozwój świata, zmieniając krajobraz
kulturowy, ekonomiczny i polityczny. Jednak ich skutki były mieszane, obejmujące zarówno
pozytywne jak i negatywne aspekty.

5. Omów główne założenia renesansu.

Renesans był epoką o wielkim znaczeniu kulturowym, która rozwinęła się w Europie w okresie od
XIV do XVI wieku. Główne założenia renesansu to:

- Humanizm: Humanizm był jednym z kluczowych elementów renesansu. Zakładał on centralne

miejsce człowieka i jego zdolności intelektualnych oraz duchowych. Ludzie renesansu podkreślali
znaczenie edukacji, rozwijania swojego potencjału oraz czerpania inspiracji z kultury antycznej.

- Odrodzenie antyku: Renesans dążył do przywrócenia i ożywienia klasycznego dorobku kultury

grecko-rzymskiej. Wielu uczonych i artystów studiowało starożytne teksty, naukę, filozofię i sztukę,
aby czerpać z nich inspirację i wzbogacić swoje dzieła.

- Sztuka i estetyka: W renesansie rozwijały się nowe style artystyczne, takie jak renesansowa
architektura, malarstwo i rzeźba. Twórcy dążyli do harmonii, proporcji i realizmu w swoich dziełach,
inspirując się klasycznymi wzorcami.

- Nauka i odkrycia: Renesans to okres intensywnego rozwoju nauki. Wynalazki, takie jak druk,
umożliwiły szerzenie wiedzy, a wielcy myśliciele renesansu, tacy jak Leonardo da Vinci, prowadzili
badania w wielu dziedzinach, od anatomii po astronomię.

- Nowe podejście do religii: Renesans przyniósł także reformy religijne, które miały wpływ na
kształtowanie się protestantyzmu. Niektórzy myśliciele, jak Erasmus z Rotterdamu, dążyli do reformy
Kościoła katolickiego, krytykując jego nadużycia.

- Eksploracja i odkrycia geograficzne: Okres renesansu to także czas wielkich odkryć geograficznych,
które poszerzyły wiedzę o świecie i zapoczątkowały erę kolonializmu.

Renesans odegrał kluczową rolę w kształtowaniu się nowoczesnej Europy i przyczynił się do rozwoju
nauki, kultury, sztuki i filozofii. To był okres ożywienia, który wywarł ogromny wpływ na sposób
myślenia i tworzenia w Europie i poza nią.

6. Wymień konflikty religijne w Europie i omów jeden z nich.

 - Wojna Trzydziestoletnia (1618-1648): Konflikt religijny i polityczny między protestantami a
katolikami w Europie Środkowej. Skomplikowany konflikt, który miał wpływ na wiele krajów i
przyniósł ogromne zniszczenia.

- Wojna w Niderlandach (1568-1648): Konflikt między hiszpańskimi katolikami (władcy

Habsburgowie) a protestanckimi Niderlandami. Toczył się w okresie, gdy Niderlandy usiłowały
uniezależnić się od Hiszpanii.

- Noc św. Bartłomieja, znana jako masakra hugenocka, to tragiczne wydarzenie w nocy z 23 na 24
sierpnia 1572 roku w Paryżu. W wyniku rozkazu króla Karola IX i Katarzyny Medycejskiej doszło do
masakry hugenotów (protestantów). Wydarzenie to było częścią konfliktów religijnych i politycznych
we Francji i miało dalekosiężne skutki, w tym pogorszenie stosunków między obiema grupami i
eskalację wojen religijnych.

7. Jaką rolę w walce z reformacją odegrał Sobór Trydencki?

Sobór Trydencki odegrał kluczową rolę w walce Kościoła Katolickiego z reformacją i był jednym z
najważniejszych wydarzeń w historii katolickiej kontrreformacji. Oto kilka głównych aspektów roli
Soboru Trydenckiego w walce z reformacją:

- Potwierdzenie doktryn katolickich: Sobór Trydencki zebrał się w latach 1545-1563 w celu
rozważenia i ujednolicenia doktryn katolickich. W wyniku obrad soboru potwierdzono wiele
tradycyjnych nauk katolickich, takich jak transsubstancjacja (przemienienie chleba i wina w ciało i
krew Chrystusa podczas Eucharystii) oraz znaczenie tradycji i Magisterium Kościoła obok Biblii.

- Potępienie herezji: Sobór Trydencki potępił wiele nauk reformacyjnych, takich jak nauka o
zbawieniu przez wiarę wyłącznie (sola fide) i zbawieniu przez łaskę wyłącznie (sola gratia), które były
głoszone przez reformatorów. Było to wyraźne odrzucenie nauk protestanckich.

- Reforma duchowieństwa: Sobór Trydencki wprowadził reformy wewnętrzne, aby poprawić

moralność i dyscyplinę duchowieństwa katolickiego. Zainicjowano reformy dotyczące edukacji
duchownej i nadzoru nad duchowieństwem.

- Nakreślenie liturgii: Sobór Trydencki określił standardy liturgiczne, w tym obrzędy mszy świętej, co
miało na celu ujednolicenie praktyk religijnych w Kościele Katolickim.

- Działania przeciw herezji: Sobór Trydencki zalecił utworzenie seminariów duchownych, aby
odpowiednio wykształcać kapłanów i katechetów, którzy mogliby zwalczać herezje i szerzyć katolicką
wiarę.

- Wydanie dekretu o Index Librorum Prohibitorum: Sobór Trydencki wzmocnił kontrolę nad
publikacją i dystrybucją książek przez wydanie dekretu o indeksie zakazanych książek, który zawierał
listę dzieł uważanych za heretyckie lub niebezpieczne dla katolickiej wiary.

Sobór Trydencki odegrał kluczową rolę w kontrreformacji, która była odpowiedzią na reformację
protestancką. Jego decyzje i reformy miały na celu umocnienie pozycji i jedności Kościoła Katolickiego
oraz przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu się nauk reformacyjnych.
8. Na czym polegał dualizm w rozwoju gospodarczym Europy?

Dualizm w rozwoju gospodarczym Europy odnosi się do istnienia dwóch równoległych, często
kontrastujących ze sobą, modeli gospodarczych i społecznych w różnych częściach kontynentu w
okresie od XVI do XVIII wieku. Ten fenomen można zrozumieć, analizując dwie główne sfery
gospodarcze i społeczne w Europie tego okresu:

1. Rozwinięte centra miejskie i przemysłowe:

- W miastach i obszarach o silnym rozwoju przemysłowym, takich jak Londyn, Paryż, Amsterdam i
Bruksela, rozwijał się kapitalizm handlowy i przemysłowy.

- W tych regionach rozwijają się manufaktury i fabryki, co prowadzi do wzrostu produkcji

przemysłowej i handlu.

- Wytwórczość i urbanizacja przyczyniają się do wzrostu dochodów, zatrudnienia i innowacji

technologicznych.

2. Zależne obszary wiejskie:

- W wiejskich obszarach na peryferiach miast i krajach, takich jak Polska, Węgry czy Hiszpania,
dominuje tradycyjne rolnictwo i gospodarka feudalna.

- Chłopi pracujący na ziemi często byli poddanymi w feudalnym systemie i mieli niewielkie prawa.

- Niski poziom technologiczny i rolnicza produkcja ograniczały wzrost gospodarczy na tych

obszarach.

Dualizm ten miał istotne konsekwencje społeczne i polityczne w Europie. Oto kilka kluczowych
aspektów:

- Nierówności społeczne: Dualizm przyczynił się do narastających nierówności społecznych między

rozwiniętymi ośrodkami miejskimi a zacofanymi obszarami wiejskimi.

- Konflikty klasowe: Dualizm doprowadził do napięć społecznych i konfliktów między bogatymi i

biednymi, co miało wpływ na wydarzenia historyczne, takie jak rewolucje i bunt chłopski.

- Rozwinięcie kapitalizmu: Rozwinięcie kapitalizmu w miastach skoncentrowało władzę i bogactwo w

rękach kupców i przemysłowców, co miało wpływ na rozwój ekonomii europejskiej.

- Polityka państwowa: Rządy państwowe często różnie reagowały na dualizm, próbując kontrolować i
regulować gospodarkę oraz wprowadzać reformy społeczne.

W rezultacie dualizm w rozwoju gospodarczym Europy kształtował krajobraz społeczny i ekonomiczny

kontynentu, a jego konsekwencje były odczuwalne przez wiele pokoleń.

9. Wymień odkrywców i nowo odkryte przez nich regiony.

- Krzysztof Kolumb: Odkrycie Ameryki (1492).

- Ferdynand Magellan: Pierwsza wyprawa okrążyła ziemię (1519-1522).

 - Vasco da Gama: Odkrycie morskiej drogi do Indii (1498).

- Hernán Cortés: Podbicie Azteków w Meksyku (1519-1521).

10. Wymień i krótko scharakteryzuj kulturę ludów prekolumbijskich.

Kultura ludów prekolumbijskich była różnorodna i obejmowała cywilizacje takie jak Aztekowie,
Majowie, Inkowie i Indianie Północnoamerykańscy. Charakteryzowała się rozwiniętą architekturą,
matematyką, astronomią, sztuką (np. malowidła ścienne i rzeźba), rolnictwem (np. terrasy uprawne),
oraz religią związaną z wierzeniami w bóstwa natury.

Ludy prekolumbijskie to różnorodne cywilizacje i kultury zamieszkujące obszary Ameryki przed

przybyciem Kolumba w 1492 roku. Oto kilka z tych kultur i ich krótka charakteryzacja:

1. Majowie:

- Obszar: Meksyk, Gwatemala, Honduras, Belize, Salwador

- Osiągnięcia: Majowie byli znani z rozbudowanego systemu pisania hieroglificznego, precyzyjnych

kalendarzy, astronomii, matematyki i architektury. Ich miasta, takie jak Tikal i Chichen Itza, były
imponującymi osiągnięciami urbanistycznymi.

2. Aztekowie:

- Obszar: Meksyk (głównie na obszarze dzisiejszego miasta Meksyk)

- Osiągnięcia: Aztekowie stworzyli potężne imperium, znane z rolnictwa (np. uprawa kukurydzy),
architektury (np. miasto Tenochtitlan), i systemu religijnego z kultem wojny i bogów.

3. Inkowie:

- Obszar: Peru, Ekwador, Boliwia, Kolumbia, Chile

- Osiągnięcia: Inkowie byli znani z rozbudowanego systemu terasowego rolnictwa (teras),

doskonałego systemu dróg (jak Droga Królów), systemu cyfrowego zapisu (quipu) i monumentalnej
architektury, w tym Machu Picchu.

4. Kultura Olmeków, starożytnego ludu Meksyku, charakteryzowała się:

- Sztuką i monumentalnymi rzeźbami, w tym słynnymi głowami olmeckimi.

- Systemem pisma i znaków figuratywnych.

- Wierzeniami religijnymi skoncentrowanymi na naturze i duchach.

- Systemem rolniczym opartym na uprawie kukurydzy i hodowli zwierząt.

- Handlem z innymi kulturami Mesoameryki.

- Architekturą obejmującą kompleksy ceremonialne.

Kultury prekolumbijskie były wyjątkowo zróżnicowane pod względem języków, tradycji, wierzeń
religijnych, technologii i stylów życia. Każda z tych cywilizacji pozostawiła bogate dziedzictwo
kulturowe, które jest badane i doceniane przez naukowców i miłośników historii.

11. Podaj cechy charakterystyczne sztuki renesansu i jej przykłady.

Sztuka renesansu to okres ożywienia artystycznego i kulturalnego w Europie od XIV do XVI wieku.
Charakteryzowała się ona szeregiem cech, które wyraźnie różniły ją od sztuki średniowiecznej. Oto
niektóre z głównych cech charakterystycznych sztuki renesansu oraz przykłady:

- Realizm i perspektywa: Artyści renesansowi dążyli do realistycznego oddania postaci ludzkich i

przedmiotów oraz stosowali perspektywę linearową, co nadawało dziełom głębię i trójwymiarowość.
Przykład: "Mona Lisa" Leonarda da Vinci.

- Harmonia i proporcje: Renesansowcy starali się osiągnąć harmonię i proporcje w swoich dziełach,
odwołując się do klasycznych wzorców greckich i rzymskich. Przykład: "David" Michała Anioła.

- Zainteresowanie człowiekiem: Sztuka renesansu kładła duży nacisk na człowieka jako centralny
motyw artystyczny, zarówno w portretach, jak i scenach biblijnych. Przykład: "Urodziny Wenus"
Sandro Botticelliego.

- Nowatorskie techniki malarskie: Renesansowi artyści eksperymentowali z nowymi technikami

malarskimi, takimi jak sfumato (miękki przejście kolorów) i chiaroscuro (kontrast światła i cienia).
Przykład: "Ostatnia Wieczerza" Leonarda da Vinci.

- Inspiracja antykiem: Sztuka renesansu czerpała z kultury i sztuki starożytnej Grecji i Rzymu,
odwołując się do mitologii, architektury i klasycznych form. Przykład: Kaplica Sykstyńska Michała
Anioła.

- Rozwinięte portrety: Renesansowe portrety były realistyczne i oddawały charaktery ludzi, często w
strojach z epoki. Przykład: Portret "Henryka VIII" Hansa Holbeina Młodszego.

- Sztuka sakralna: Sztuka renesansu często miała charakter sakralny, z bogatą symboliką religijną i
biblijnymi tematami. Przykład: "Stworzenie Adama" w Kaplicy Sykstyńskiej Michała Anioła.

- Innowacje w architekturze: Renesans przyniósł rozwój architektury, znanego z budowy katedr,

pałaców i innych monumentalnych budowli. Przykład: Katedra Santa Maria del Fiore we Florencji z
kopułą Brunelleschiego.

Sztuka renesansu odegrała ogromną rolę w kształtowaniu się kultury europejskiej i miała wpływ na
kolejne epoki artystyczne. To okres, w którym artyści starali się połączyć starożytną tradycję z
nowoczesnością, co zaowocowało niezliczonymi arcydziełami.

12. Omów przyczyny powstania i działalności jezuitów.

Jezuici, oficjalnie znani jako Towarzystwo Jezusowe (Societas Iesu w łacinie), zostali założeni przez
hiszpańskiego duchownego św. Ignacego Loyolę i zatwierdzeni przez papieża Pawła III w 1540 roku.
Powstanie i działalność jezuitów miały kilka głównych przyczyn:
- Kontrreformacja: Jezuici powstali w okresie kontrreformacji, czyli reakcji Kościoła Katolickiego na
reformację protestancką. Ich celem było przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu się herezji
protestanckich i odnowa życia religijnego w katolickich krajach.

- Edukacja: Jezuici skoncentrowali się na edukacji i wychowaniu młodzieży. Założyciel, św. Ignacy
Loyola, uważał edukację za narzędzie umacniania wiary katolickiej i zwalczania herezji.

- Misje zagraniczne: Jezuici byli znani z prowadzenia misji zagranicznych, szczególnie w krajach Azji,
Afryki i Ameryki Łacińskiej. Misjonarze jezuiccy starali się szerzyć katolicką wiarę wśród ludów
niechrześcijańskich.

- Liderzy duchowi: Jezuici byli silnie zorganizowani i lojalni wobec papieża. Ich przełożonym był
generał zakonu, który miał szerokie uprawnienia do kierowania działalnością zakonu na całym
świecie.

- Wykształcenie i nauka: Jezuici byli aktywni w dziedzinie nauki i edukacji. Założyli wiele szkół,
kolegiów i uniwersytetów, w tym słynne kolegium w Rzymie, Collegium Romanum, które było
prekursorem Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego.

- Obrona wiary: Jezuici byli silnymi obrońcami katolickiej doktryny i wierzeń. Pisali dzieła
apologetyczne i teologiczne oraz angażowali się w polemiki z naukowcami i myślicielami tamtej
epoki.

Jezuici odegrali ważną rolę w walce z reformacją protestancką i w odnowieniu ducha katolickiego w
Europie i na świecie. Ich wpływ na edukację, kulturę i misje zagraniczne jest trwały i nadal widoczny
w działalności zakonu i jego instytucji na całym świecie.

13. Wyjaśnij:

- Konkwistadorzy: Hiszpańscy zdobywcy i kolonizatorzy, którzy podbili Nowy Świat, w tym Hernán
Cortés i Francisco Pizarro.

- Hugenoci: Francuscy protestanci, którzy byli celem prześladowań w okresie wojen religijnych we
Francji.

- Sekularyzacja: Proces oddzielania władzy kościelnej od władzy świeckiej.

- Akt supremacji: Akt parlamentu angielskiego w 1534 roku, który ustanowił króla Anglii jako
zwierzchnika Kościoła Anglii, odrzucając władzę papieża.

- Pokój Augsburski: Porozumienie z 1555 roku, które zakończyło Wojnę Szmalkaldzką i ustaliło
zasadę "Cuius regio, eius religio" (czyj kraj, tego religia) w Niemczech.

- Związek Szmalkaldzki: Sojusz protestancki w Niemczech w XVI wieku, który wystąpił przeciwko
władzy cesarza i Kościołowi katolickiemu.

- Humanizm: Kierunek filozoficzny i kulturalny promujący naukę, sztukę i ludzkie wartości.

 - Traktat z Tordesillas: Umowa z 1494 roku między Hiszpanią i Portugalią, która podzieliła Nowy
Świat na dwie strefy wpływów kolonialnych.

14. Kim byli:

- Jan Gutenberg: Niemiecki wynalazca druku oraz drukarz pierwszej maszynowo wyprodukowanej
Biblii.

- Erazm z Rotterdamu: Holenderski humanista, autor "Pochwały głupoty" i znawca klasycznej

literatury.

- Hieronim Bosch: Holenderski malarz renesansowy, znany z surrealistycznych i symbolicznych

obrazów.

- Albrecht Dürer: Niemiecki malarz i grafik renesansowy, autor słynnych drzeworytów i rycin.

- Tycjan: Włoski malarz renesansowy, twórca portretów i dzieł religijnych.

- Michał Anioł: Włoski rzeźbiarz, malarz i architekt, znany z dzieł takich jak "David" i fresków w
Kaplicy Sykstyńskiej.

- William Shakespeare: Angielski dramatopisarz, uważany za jednego z najważniejszych twórców

literatury światowej.

- Cervantes: Hiszpański autor, najbardziej znany jako autor "Don Kichota", jednego z
najważniejszych dzieł literatury światowej.