EPOKA OŚWIECENIA

Oświecenie
• Nazwa epoki we wszystkich językach europejskich odwołuje się do światła
lub świateł, rozumianego jako siła rozpraszająca mrok i zabobon. Światło
jest jedną z naczelnych metafor całej epoki.
• Za ramy chronologiczne epoki uznaje się lata 1680 - 1789. Data
początkowa wiązana jest z końcem klasycyzmu francuskiego (we Francji).
Datą końcową jest wybuch rewolucji francuskiej (1789). Okres rewolucji i
czasy napoleońskie uznawane są za epokę przejściową, a Napoleona
określa się czasem jako „ostatniego oświeceniowego despotę”.
• Ludzie oświecenia najbardziej cenili to, co można pojąć rozumem. Ważna
cecha oświecenia to sekularyzacja państw europejskich oraz
sformułowanie praw człowieka. To myśliciele tej epoki określili doktrynę
katolicką oraz nastawienie Kościoła do kultury mianem obskurantyzmu
 Główne idee i założenia
• Naturalizmem – przeciwnym wszelkiej nadprzyrodzoności, przez co ludzie
Oświecenia poprzestawali jedynie na tym co można doświadczyć lub
sprawdzić. Taka postawa sprzyjała między innymi rozwojowi nauk
ekonomicznych i politycznych
• Racjonalizmem – który uznaje tylko to co można udowodnić rozumem,
przez co odrzucano objawienie boże a w miejsce chrześcijaństwa stawiano
religię naturalną i prawo naturalne z deizmem czyli akceptacją Boga nie
troszczącego się o świat
• Optymizmem – przejawiającym się w wierze w naturalną dobroć człowieka
i nieograniczony postęp opierający się na nieograniczonych możliwościach
poznawczych rozumu ludzkiego
• Reformizmem – dotyczącym zmian w życiu społecznym, religijnym,
państwowym i politycznym, rezultatem czego było na przykład powstanie
monarchii oświeconych i józefinizmu.
 Przedstawiciele Oświecenia w Polsce
• Wojciech Bogusławski – najwybitniejsza postać polskiego życia teatralnego
czasów oświecenia
• Franciszek Bohomolec – polski jezuita, nauczyciel, redaktor,
komediopisarz, poeta, publicysta, tłumacz, wydawca – jeden ze
współtwórców polskiego Oświecenia.
• Tadeusz Czacki – działacz oświatowy i gospodarczy, organizator
Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Liceum Krzemienieckiego
• Franciszek Zabłocki – polski komediopisarz i poeta, publicysta
• Adam Naruszewicz - polski jezuita, nadworny historyk, poeta i
dramatopisarz
 Przedstawiciele oświecenia w Europie
• Izaak Newton - sformułował prawo powszechnego ciążenia
• John Lock - zakładał że wiedza człowieka płynie z doświadczenia
• Karol Ludwik Monteskiusz- sformułował zasadę trójpodziału władzy
• Jean Jacques Rousseau- stworzył dzieło: „Umowa społeczna”.
• Karol Linneusz- twórca pierwszej klasyfikacji gatunków roślin i zwierząt
• Anders Celsjusz - zaproponował przyjęcie nowej skali pomiaru
temperatury
• Benjamin Franklin- skonstruował pierwszy piorunochron
• Tzw. Klasycy wiedeńscy - Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart oraz
Ludwig van Beethoven