GRUPA 1

Skąd pochodzi nazwa renesans?

Francuski wyraz „renesans” znaczy „odrodzenie”, a więc
ponowne narodziny W szerszym znaczeniu „renesans” oznacza
odrodzenie się grecko-rzymskiej kultury antycznej. Termin ten
został wprowadzony w XVI wieku przez włoskiego artystę –
Giorgia Vasariego.
Ramy czasowe renesansu
Początek renesansu, jako kolejnej epoki po średniowieczu a
przed barokiem, datuje się na wiek XIV/XV, za daty
rozpoczynające epokę uważa się rok 1453 – zdobycie
Konstantynopola przez Turków, 1492 – odkrycie Ameryki przez
Krzysztofa Kolumba oraz rok 1450 – wynalezienie druku przez
Jana Gutenberga. Nie ma jednej daty, która wyznaczałaby
początek renesansu, gdyż jak mówi Jerzy Ziomek, wybitny
badacz tego okresu: „Nie uda nam się odnaleźć daty, którą
można by uznać za początek renesansu”. Koniec tej epoki
przypada na schyłek XVI wieku.
Filozofia renesansu
Epikureizm – wyznawcy tej filozofii głosili, że celem życia jest
dążenie do przyjemności i szczęścia, lecz wszystko z rozwagą i
umiarem. Według zasad epikureizmu człowiek powinien
korzystać z życia, cieszyć się każdym dniem, ale żyć rozumnie i
cnotliwe.
Stoicyzm – według tej filozofii człowiek powinien żyć zgodnie z
naturą i prawami wszechświata; nie powinien ulegać
namiętnościom, zawsze wybierać cnotę – nigdy rozkosz. Stoicy
apelowali do ludzi o nauczenie się przyjmowania zmienności
losu z pokorą w sercu.
 GRUPA 2
Światopogląd epoki
Humanizm – łac. homo – „człowiek”, humanus – „ludzki”,
humanitas – „człowieczeństwo”. To prąd myślowy stawiający w
centrum zainteresowań człowieka. Podstawą humanizmu
stały się słowa Terencjusza: „Człowiekiem jestem i nic co
ludzkie, nie jest mi obce”. W myśl humanizmu człowiek jest
ważny, posiada wartość. Humaniści epoki renesansu
sformułowali zupełnie inne niż w średniowieczu poglądy na
człowieka, które dały mu możliwość wszechstronnego
rozwoju, poczucie swobody i radości życia, ograniczanego
przez średniowieczne konwencje i ideały. Z humanizmem łączy
się bezpośrednio antropocentryzm, który sytuuje człowieka w
centrum wszechświata – inaczej niż popularny w
średniowieczu teocentryzm.

Reformacja – ruch społeczno-religijny zapoczątkowany przez

Marcina Lutra na początku XVI wieku. Jak sama nazwa
wskazuje zwolennicy tego ruchu domagali się
przeprowadzenia reform w kościele. Marcin Luter postulował
m.in. o zniesienie odpustów i celibatu czy przetłumaczenie
Biblii na języki narodowe. W wyniku reformacji pozycja
kościoła znacznie się osłabiła, doszło do wielu wojen
religijnych, podziałów między ludzi, nastąpiło natomiast
umocnienie władzy świeckiej. W wyniku reformacji powstały
inne nurty wyznaniowe, takie jak luteranizm, kalwinizm,
anglikanizm czy arianie.
 GRUPA 3
Sztuka renesansu
Architektura
Architekturę epoki renesansu wyróżniały duże okna, półokrągłe
łuki, złocone lub miedziane kopuły, ozdobne krużganki, attyki,
podcienia, szerokie budowle, dobrze osadzone w linii poziomej,
kolumny nawiązujące do epoki starożytnej – kapitele w typowo
greckim stylu.
Styl renesansowy w architekturze wyróżniał się przede wszystkim
harmonią, proporcjonalnością, nawiązywaniem do antycznych
wzorów oraz umiarkowaniem w stosowaniu linii i kształtu.
Malarstwo i rzeźba
Sztuka renesansowa zerwała z założeniami średniowiecza
(ascetycznymi kształtami ciała) i wyeksponowała piękno ludzkiego
ciała. Renesans obnażył przed widzem idealne kształty, urodę ciała
człowieka i uczynił z nich tematy przewodnie swych dzieł. Ponadto
sztuka renesansowa wiele czerpała z antyku – artyści
wykorzystywali motywy biblijne i mitologiczne w swych dziełach,
wykorzystywano elementy przyrody, wprowadzono sceny z życia
codziennego. W sztuce renesansowej pojawiły się także postacie
osób świeckich (autoportret). W renesansie nastąpiła laicyzacja
sztuki, ponieważ coraz większą przewagę zyskała tematyka
świecka.
Artyści renesansowi i ich dzieła:
– Leonardo da Vinci – Gioconda lub Mona Lisa, Dama z łasiczką,
Ostatnia wieczerza;
– Rafael Santi – Madonna Sykstyńska, Madonna ze szczygłem –
malarz madonn (MB), Szkoła ateńska;
– Michał Anioł – Pieta, Dawid, Mojżesz, freski;
– Sandro Botticelli – Narodziny Wenus;
– Pieter Bruegel – Upadek Ikara, Ślepcy.
 GRUPA 4
Literatura renesansu
Wybrane gatunki literatury renesansu
Fraszka – wł. frasca – „gałązka”, „drobiazg”. Jest to krótki utwór
wierszowany, liryczny, przeważnie o żartobliwej treści, natomiast treści
poważne poruszają zwykle tematykę życia codziennego.
Pieśń – dłuższy utwór liryczny, wierszowany, posiadający stroficzną budowę,
wyróżniający się melodyjnością, wyrażający myśli i uczucia samego autora
oraz zawierający refleksje na różnorodne tematy. Twórcą pieśni był Horacy.
Hymn – utwór liryczny o patetycznym charakterze; zawiera pochwałę
bóstwa, człowieka lub jakichś zjawisk czy idei.
Tren – inaczej płacz, żal, lament; krótki utwór wierszowany, liryczny, wyraża
ból i smutek po stracie bliskiej osoby, ale także pochwałę zalet zmarłego.
Tren jako gatunek pochodzi z poezji funeralnej (żałobnej).

Wybitni przedstawiciele literatury

– Jan Kochanowski – najwybitniejszy poeta polskiego odrodzenia. Był
niezwykłym poetą, dlatego w literaturze polskiej zyskał miano „ojca poezji
polskiej”. Jan Kochanowski stworzył filozofie złotego środka na wzór
Horacego – łączył w pieśniach dwie postawy: stoicyzmu i epikureizmu, czyli
optymizmu, umiejętności cieszenia się każdym dniem w myśl popularnego
hasła carpe diem – „chwytaj dzień” oraz stoicyzmu – czyli umiejętności
przyjmowania dobra i zła z jednakowym spokojem w sercu. Jan
Kochanowski jest twórcą nowego systemu wersyfikacyjnego – sylabicznego
(sylabizm). Czarnoleski poeta miał świadomość, że był pierwszym twórcą
poezji narodowej i wprowadził ją na wyżyny europejskie.
Jego najważniejsze utwory to: „Pieśń o zabiciu Jana Tarnowskiego”, poemat
„Zuzanna”, przekład „Psałterz Dawidów”, „Satyr” albo „Dziki Mąż”, „Zgoda”,
„Szachy”, pierwszy dramat „Odprawa posłów greckich”, zbiorowe wydanie
Fraszek; ponadto napisał 49 pieśni i zebrał je w dwóch księgach: „Księgi
Pierwsze” i „Księgi Wtóre”. Jest autorem cyklu „Trenów”, w skład którego
wchodzi dziewiętnaście utworów.
 RENESANS
Renesans (inaczej: odrodzenie) to epoka literacka
znajdująca się na osi czasu między średniowieczem a
barokiem.

Ma ona kilka dat początkowych:

1453 – zdobycie Konstantynopola przez Turków,
1492 – odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba,
1450 – wynalezienie druku przez Jana Gutenberga
Z kolei koniec tej epoki przypada na schyłek XVI wieku.

Twórcy epoki renesansu chętnie korzystali z dobytku

starożytnych. W tym czasie, popularne były dwa antyczne
nurty filozoficzne: stoicyzm i epikureizm.

Zupełnie nowym nurtem światopoglądowym był

humanizm, jego hasło przewodnie to: “Człowiekiem
jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce”. W centrum
zainteresowań tego nurtu znalazł się człowiek i jego
zainteresowania. Humanizm miał dać człowiekowi
możliwość rozwoju, poczucie swobody i radości życia.
Sztukę renesansową (nawiązującą do epoki starożytnej)
cechowała go przede wszystkim harmonia i
proporcjonalność. Eksponowano piękno ludzkiego ciała.
Artyści, w swoich dziełach, chętnie wykorzystywali motywy
biblijne i mitologiczne. Najważniejsi twórcy tej epoki to:
Leonardo da Vinci (autor: “Mona Lisy” i “Damy z
Łasiczką”);
Rafael Santi (namalował “Szkołę ateńską”);
Michał Anioł (autor fresków w kaplicy sykstyńskiej i
“Piety”);
Sandro Botticelli (“Narodziny Wenus“);
Pieter Bruegel (“Upadek Ikara”).

Literatura polska tego okresu obejmuje przede wszystkim

twórczość Jana Kochanowskiego nazywanego “ojcem
poezji polskiej“. Tworzył on głównie trzy gatunki literackie:

FRASZKI (krótkie utwory liryczne o często żartobliwej

tematyce, czasami poruszają trudne tematy dotyczące
życia codziennego);
PIEŚNI ( to dłuższe utwory wyróżniające się
melodyjnością);
HYMNY (ich celem jest pochwała jakiejś idei lub
bóstwa);
TRENY (to gatunek należący do liryki funeralnej, wyraża
ból i smutek po stracie bliskiej osoby).
 RENESANS
Renesans (inaczej: _____________) to epoka literacka
znajdująca się na osi czasu między _________________ a
_____________ .

Ma ona kilka dat początkowych:

1453 – ______________________________________________,
1492 – ______________________________________________,
1450 – ______________________________________________.
Z kolei koniec tej epoki przypada na schyłek _____ wieku.

Twórcy epoki renesansu chętnie korzystali z dobytku

________________. W tym czasie, popularne były dwa
antyczne nurty filozoficzne: _____________ i _____________.

Zupełnie nowym nurtem światopoglądowym był

_____________, jego hasło przewodnie to: “_____________
_______________________________________”. W centrum
zainteresowań tego nurtu znalazł się _____________ i jego
_____________. Humanizm miał dać człowiekowi możliwość
_____________, poczucie _____________ i ___________________ .
 Sztukę renesansową (nawiązującą do __________________)
cechowała przede wszystkim _____________ i
_________________. Eksponowano piękno ____________________.
Artyści, w swoich dziełach, chętnie wykorzystywali motywy
____________ i _____________. Najważniejsi twórcy tej epoki to:
_________________ (autor: “Mona Lisy” i “Damy z Łasiczką”);
_________________ (namalował “Szkołę ateńską”);
_________________ (autor fresków w kaplicy sykstyńskiej i
“Piety”);
Sandro Botticelli (“______________________“);
Pieter Bruegel (“_____________________”).

Literatura polska tego okresu obejmuje przede wszystkim

twórczość ____________________ nazywanego
“______________________________“. Tworzył on głównie trzy
gatunki literackie:

_____________ (krótkie utwory liryczne o często

_____________ tematyce, czasami poruszają trudne tematy
dotyczące _____________________);
_____________( to dłuższe utwory wyróżniające się
_________________);
_____________ (ich celem jest pochwała jakiejś _____________
lub _____________;
_____________ (to gatunek należący do liryki _____________,
wyraża ból i smutek po stracie bliskiej osoby).