ZYGMUNT I STARY (1506-1548)

Zapoczątkował złoty wiek, ugruntował wysoką pozycję polski, sojusz z habsburgami,

1519-1521 zwycięstwo polski nad zakonem krzyżackim, po rozejmie podpisano traktat krakowski-sekularyzacja Prus-hołd P

UKŁAD W WIEDNIU 1515

Postanowienia: Maksymilian I przestanie popierać głównych wrogów Polski. Zawarcie małżeństw pomiędzy
przedstawicielami dynastii. (Jagiellonami a Habsburgami) - cel: poprawienie relacji
HOŁD PRUSKI 1525 (KRAKÓW)
Albrecht Hohenzollern przechodzi na luteranizm, następuje zeświedczenie zakonu, zostaje lennikiem Polski. (prusy
książęce-lenno polski, prusy królewskie-wcielone do polski)
POLITYKA MORSKA ZYGMUNTA II AUGUSTA – unia realna między Polską i Litwą
Flota kaperska - pilnowała Gdańska i Moskwy (kaprowie-licencjonowani piraci)
1568 – komisja morska, kontrola portu (Jan Kostka)
WOJNY O INFLANTY 1557-1570
Rywalizacja RP, Danii, Szwecji i Księstwa Moskiewskiego porty w Inflantach (Ryga, Dorport)
DEMOKRACJA SZLACHECKA (ZŁOTA WOLNOŚĆ SZLACHECKA-przywileje)
(1374)-obniżenie podatku, król nie może nałożyć podatku na szlachtę bez jej zgody, wykup szlachty z niewoli
(1430 i 1433)-nietykalność szlachty, więzienie szlachcica tylko po wyroku sądu
(1454)-zakaz zwoływania przez króla pospolitego ruszenia, nowych praw, nakładania podatków
(1505)-zmiana praw za zgodą szlachty, zakaz wprowadzania ceł prywatnych
SEJM WALNY (w Piotrkowie Trybunalskim)
3 stany sejmujące, 2 warstwy społeczne

-Król (zwołuje sejm walny)

-izba Senat (biskupi, magnaci)

-izba poselska (szlachta)

Wiece – sejmiki ziemskie (posłowie z instrukcjami jadą do króla)

KRÓLEWSZCZYZNA - dobra królewskie, zagarnięte i bezprawnie użytkowane przez magnatów

RUCH EGZEKUCYJNY 1505-1562 (w Piotrkowie Trybunalskim) do lat 60

Ruch średniej szlachty na rzecz egzekucji dóbr i urzędów magnackich
Odebrano ziemię części magnatom, nie wprowadzono kościoła narodowego
REFORMACJA W RP

Nie przyjmują kościołów narodowych oficjalnie. Rody, które przyjmują kalwinizm: Górków (wielkopolska), Oleśnickie
(Małopolska), Radziwiłłowie (Litwa)

Ośrodki reformacji: Gdańsk-pisma Lutra, Królewiec-biblia królewiecka, Nieśwież-biblia nieświeska, Raków-Akademia

Rakowska

KONTRREFORMACJA
Zakładali seminaria, systematyczne głoszenie kazań, walka ideologiczna z protestantami (Juzeici założyli pierwsze kolegium
i Akademię Wileńską)
UNIA BRZESKA
Przyczyny: powstanie patriarchatu Skutki: powstanie unitów, rozłam w religijności wschodnich rubieży RP
KONFEDERACJA SZLACHECKA 1573
Zapewnienie innowiercom równouprawnienia oraz opieki przez władze RP
UNIA LUBELSKA 1569 (wnosiła unię realną)
(Królestwo Polskie + Wielkie Księstwo Litewskie = Rzeczpospolita Obojga Narodów)
Wspólne: władca, sejm, moneta, polityka zagranяiczna
Różne: wojsko, urzędy centralne, skarby państwowe
WŁADCY ELEKCYJNI 1573
Henryk III Walezy
Stefan Batory i Anna Jagiellonka
Zygmund III Waza
ARTYKUŁY HENRYKOWSKIE

-król uznaje przewagę przywilejów szlacheckich i sejmu walnego nad władzą królewską

-król zwołuje co 2 lata na okres 6 tygodni sejm walny

-król bez zgody sejmu nie może zwołać pospolitego ruszenia, podnieść podatków

-król przestrzega wolności religijnej, osobistej i majątkowej

PACTA CONVENTA – osobiste zobowiązania króla (Henryka III Walezego)

-handel bezcłowy między polską a Francją

-opłacenie pobytów synów szlacheckich we Francji

-obrona granicy

PRZEDSTAWICIELE RENESANSU W POLSCE

Mikołaj Kopernik, Mikołaj Rej, Jan Kochanowski, Andrzej Frycz Modrzewski

Prusy królewskie (Gdańsk, Elbląg, Toruń)