Strategia Rozwoju: Gminy Liszki

Strategia
Rozwoju
Gminy Liszki
na lata 2008-2013
STRATEGIA ROZWOJU GMINY LISZKI NA LATA 2008-2013
„Wielu trzyma się uparcie raz obranej drogi,

lecz tylko nieliczni dążą konsekwentnie do swego celu.”
Fryderyk Nietzsche
PROGRESS CONSULTING SP. Z O.O. 2

Spis treści
Wstęp..............................................................................................................................5
1. Aktualna sytuacja Gminy Liszki..................................................................................8
1.1. Przestrzeń i środowisko........................................................................................8
1.1.1. Położenie i charakterystyka sieci osadniczej..................................................8
1.1.2. Uwarunkowania przyrodnicze......................................................................10
1.1.3. Kultura.......................................................................................................15
1.1.4. Turystyka....................................................................................................17
1.1.5. Zidentyfikowane problemy...........................................................................27
1.2. Sfera społeczna..................................................................................................28
1.2.1. Demografia..................................................................................................28
1.2.2. Rynek pracy................................................................................................31
1.2.3. Bezpieczeństwo mieszkańców......................................................................36
1.2.4. Pomoc społeczna.........................................................................................41
1.2.5. Kapitał społeczny........................................................................................45
1.2.5.1. Aktywność mieszkańców......................................................................45
1.2.5.2. Aktywność Gminy.................................................................................49
1.3. Sfera gospodarcza..............................................................................................52
1.3.1. Oferta inwestycyjna Gminy oraz system preferencyjny dla przedsiębiorców..56
Strefy inwestycyjne w Gminie Liszki..................................................................56
Formy wsparcia dla rozwoju przedsiębiorczości na terenie Gminy Liszki............60
1.4. Infrastruktura techniczna...................................................................................62
1.4.1. Infrastruktura komunikacyjna....................................................................62
1.4.2. Infrastruktura wodno - kanalizacyjna..........................................................64
1.4.3. Gospodarka odpadami.................................................................................67
1.4.4. Infrastruktura energetyczno - gazowa..........................................................68
1.4.5. Infrastruktura mieszkaniowa.......................................................................70
1.5. Infrastruktura społeczna....................................................................................72
1.5.1. Infrastruktura edukacyjna..........................................................................72
1.5.3. Infrastruktura kultury.................................................................................74

1.5.4. Infrastruktura ochrony zdrowia i opieki społecznej...................................... 76

1.5.5. Infrastruktura bezpieczeństwa publicznego................................................. 80
1.6. Gospodarka finansowa Gminy Liszki.................................................................. 82
2. Konsultacje społeczne .............................................................................................. 86
3. Analiza SWOT............................................................................................................93
4. Wizja, misja i cele strategiczne Gminy Liszki..............................................................98
4.1. Wizja Gminy Liszki.............................................................................................99
4.2. Misja Gminy Liszki........................................................................................... 100
4.3. Cele strategiczne i operacyjne........................................................................... 101
4.4. Karty zadań......................................................................................................105
5. Wdrażanie Strategii................................................................................................. 107
6. Monitorowanie Strategii...........................................................................................108
Indeks ilustracji.......................................................................................................... 112
Indeks tabel................................................................................................................ 112
Indeks wykresów.........................................................................................................113

Wstęp
„Strategia Rozwoju Gminy Liszki na lata 2008-2013” jest dokumentem leżącym

u podstaw zrównoważonego, zintegrowanego i kontrolowanego rozwoju obszaru Gminy.
Wyznacza ona podstawowe kierunki ekspansji w zakresie polityki przestrzennej,
społecznej, infrastrukturalnej, środowiskowej i gospodarczej.
Prace nad dokumentem zostały zainicjowane przez Władze Gminy. Proces formułowania
rozwoju lokalnego odbywa się zgodnie z art. 9 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 roku
o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. nr 227, poz. 1658 z późn. zm.).
Zgodnie z art. 2 „przez politykę rozwoju rozumie się zespół wzajemnie powiązanych
działań podejmowanych i realizowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego
rozwoju kraju oraz spójności społeczno – gospodarczej i terytorialnej, w skali krajowej,
regionalnej lub lokalnej”.
Powstały dokument ma służyć wytyczeniu jasnej i przejrzystej ścieżki długofalowych,
kompleksowych działań dążących do całościowego, równomiernego rozwoju obszaru
Gminy Liszki. Ścieżka ta uwzględniać powinna zarówno własny potencjał obszaru,
jak i sytuacje zachodzące i mogące zajść w sferach niezależnych od działań Gminy.
Pomimo, iż Gmina Liszki stanowi niezależną jednostkę samorządową, jej działalność

i rozwój uwarunkowane są częściowo kierunkami działalności pobliskiego ośrodka
naukowo – społeczno - gospodarczego jakim jest Kraków. Z jednej strony sfera
gospodarcza Krakowa, z drugiej potrzeby ludności miejskiej podsuwają wiele rozwiązań
co do dalszego, ugruntowanego długoterminowymi potrzebami, obrazu Gminy Liszki.
Jednak wielorakość pomysłów, również tych będących odpowiedzią na potrzeby zgłaszane
przez miejscowych mieszkańców, wymaga głębokiego przeanalizowania i zawężenia tylko
do tych, które wydają się być realne oraz oparte na faktycznym i trwałym potencjale
obszaru. Dlatego też prace nad Strategią polegały na wnikliwym przeanalizowaniu
aktualnej sytuacji Gminy Liszki, zidentyfikowaniu słabych i mocnych stron w stosunku
do pojawiających się w otoczeniu szans i zagrożeń, przeprowadzeniu badań ankietowych
wśród mieszkańców oraz konsultacji z władzami co do możliwości dalszego rozwoju
Gminy Liszki. Następnie zdefiniowano wizję Gminy w przyszłości, która wyznaczyła

kierunki ekspansji, określone poprzez cele strategiczne i operacyjne.
Mieszkańcy Gminy zaangażowani zostali w tworzenie niniejszego dokumentu poprzez

ankiety zamieszczone na stronach internetowych Gminy oraz rozdysponowane
przez instytucje użyteczności publicznej. Mieli oni możliwość wyrażenia swojej opinii
na temat jakości życia w Gminie, oceny jej dotychczasowej działalności oraz perspektyw
dalszego rozwoju. Zebrane wyniki ankiet były istotnym elementem nadania ostatecznego
kształtu kierunkom rozwoju Gminy Liszki.
Struktura Strategii Rozwoju podzielona została na dwie zasadnicze części. Pierwsza

dotyczy analizy obecnej sytuacji Gminy, jej potencjału oraz szans i zagrożeń
wynikających z otoczenia. Ponadto w części tej ujęto wyniki przeprowadzonych
konsultacji społecznych dotyczących jakości życia w Gminie Liszki. Druga część służy
ukierunkowaniu przyszłych działań Gminy na realne osiągnięcia. W tej części
wyznaczona została misja i wizja Gminy, możliwa do wypracowania dzięki realizacji
założonych celów strategicznych i operacyjnych.
Niniejszy dokument zakłada ośmioletni okres realizacji, tj. od 2008 do 2015 roku.
Jego wdrożenie oraz monitoring kolejnych etapów wykonania leży w gestii Władz Gminy
oraz pracowników Urzędu Gminy. Konkretyzacja celów, poprzez wyznaczenie zadań,
umożliwiła określenie ilościowych i jakościowych wskaźników produktu i rezultatu. Na
ich podstawie dokonywana będzie coroczna ocena postępu wdrażania założeń przyjętych
w Strategii.
Ze względu na ograniczone środki finansowe proces dążenia do zakładanego celu może

znacznie rozciągnąć się w czasie. Dlatego też, w planowaniu kierunków rozwoju ważnym
jest zbadanie możliwości uzyskania dofinansowań zewnętrznych, np. ze środków
unijnych. Stąd też dokument Strategii Rozwoju Gminy Liszki na lata 2008-2013 będzie
dokumentem planistycznym regulującym proces skutecznego i efektywnego aplikowania
o środki unijne.
Strategia stanowi punkt wyjścia dla szczegółowych dokumentów, konkretyzujących

działania zgodne z kierunkami założonymi w Strategii. Stanowi podstawę m.in. dla Planu
Rozwoju Lokalnego, Wieloletniego Planu Inwestycyjnego, programów i planów

sektorowych, budżetów oraz innych dokumentów Gminy, o krótszym niż określony w

strategii okres programowania.
Dzięki jasno określonych: misji, wizji, celach strategicznych i operacyjnych, zarówno

włodarze, jak i mieszkańcy Gminy będą świadomi konieczności podjęcia zdecydowanych
kroków, by zakładany przyszły jej obraz stał się rzeczywistością.

1. Aktualna sytuacja Gminy Liszki
1.1. Przestrzeń i środowisko
1.1.1. Położenie i charakterystyka sieci osadniczej
Gmina Liszki jest gminą wiejską, należącą administracyjnie do Powiatu Krakowskiego,

w Województwie Małopolskim.
Ilustracja 1: Położenie Gminy Liszki w Województwie Małopolskim
Źródło: Plan Gospodarki Odpadami Gminy Liszki

Ze względu na bliskość Krakowa nazywana jest gminą podmiejską Poza Krakowem,

jednostkami terytorialnymi graniczącymi z Gminą Liszki są: na wschodzie – Gmina
Czernichów, północy – Krzeszowice i Zabierzów, a od południa – Skawina.
Ilustracja 2: Liszki w Powiecie Krakowskim
Źródło: www.malopolskie.pl
Pod względem geograficznym Gmina Liszki leży w południowej części Jury Krakowsko
Częstochowskiej. Granicę południową i do wysokości miejscowości Liszki wschodnią,
wyznacza bieg Wisły.
Gmina leży na obszarze następujących regionów fizycznogeograficznych: Garb
Tenczyński, Obniżenie Cholerzyńskie, Rów Skawiński1. Położenie to powoduje, że Gmina
charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem krajobrazu.
W skład zajmującej obszar 72 km2 Gminy Liszki wchodzi 14 sołectw. Ponadto

w strukturze osadniczej gminy można wyróżnić dodatkowe jednostki o charakterze
wiejskich osiedli i przysiółków.
W chwili obecnej Gmina Liszki stanowi jeden z atrakcyjniejszych terenów dla osadnictwa
jednorodzinnego w sąsiedztwie Krakowa. Piękno krajobrazu przyciąga głównie
zamożniejszych mieszkańców Krakowa, których obecność przejawia się w zabudowie
1 J. Kondracki, Geografia regionalna Polski, PWN Warszawa 2001

o charakterze rezydencjalnym na niektórych obszarach Gminy.

Wskaźnik gęstości zaludnienia w roku 2006 wyniósł około 218osób/km2.
1.1.2. Uwarunkowania przyrodnicze
Rzeźba terenu i zasoby surowców mineralnych

Stworzona przez naturę rzeźba terenu na obszarze Gminy Liszki została przekształcona
w wyniku działalności rolniczej, budowlanej oraz prowadzonej eksploatacji surowców
skalnych. Niemałe znaczenie miała dla niej również budowa obwodnicy autostradowej
Krakowa, która poprzez rozcięcie doliny Wisły i otaczających wzgórz spowodowała
znaczącą ingerencję w krajobraz. Istotne zmiany krajobrazu wynikały również z budowy
stopnia wodnego Kościuszko, spiętrzenia Wisły oraz wyprostowania jej koryta.
Najbardziej urozmaiconym pod względem rzeźby terenu jest obszar północny. W północno
-zachodniej części gminy widoczne są zwarte kompleksy wzgórz zrębowych, zbudowanych
głównie z wapieni jurajskich. Utwory te często pokryte są lessami i rumoszem
trzeciorzędowym. Przez wiele lat rozwinęły się tutaj zjawiska krasowe tworząc różnorodne
formy krasu powierzchniowego i podziemnego.
Na terenie Gminy Liszki zarejestrowano około 30 jaskiń. Ich powstanie związane jest
z doliną rzeki Sanki oraz doliną rzeki Brzoskwinki. Stosunkowo strome stoki wzgórz
rozciętych dolinami rzecznymi osiągają wysokości względne rzędu 30 metrów.
Środkowa i południowa część gminy to obniżenie Cholerzyńskie. Dominującymi
tu formami rzeźby terenu są faliste i łagodne wzgórza, przeplatające się z obniżeniami.
Południowa i południowo-wschodnia granica Gminy oparta jest o dolinę Wisły.
Przeważają tu terasy akumulacyjne i starorzecza. W kierunku północnym począwszy od
doliny Wisły rozciągają się wapienne wzgórza zrębowe: Piekary, Jeziorzany, Ściejowice,
Rączna2.
Na terenie gminy zidentyfikowano dwa złoża kruszyw naturalnych oraz jedno złoże
wapieni. Ich zasoby są już w znacznej części wyczerpane, a dalsze ich wykorzystywanie
2 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Liszki na lata 2005-2013

nie jest planowane.

W przeszłości duże znaczenie miały na tym terenie piaski rzeczno - peryglacjalne
wydobywane pomiędzy Kryspinowem a Cholerzynem. Wyrobiska po nich zostały zalane i
w chwili obecnej wykorzystywane są jako zalewy rekreacyjne3.
Pokrywa glebowa i użytkowanie gruntów

Na terenie Gminy Liszki występują głównie gleby wytworzone z lessów, w tym: gleby
brunatne właściwe, brunatne wyługowane, pseudobielicowe oraz czarnoziemy.
Ponadto w dolinie Wisły występują wytworzone z aluwiów mady, w dolinie rzeki Sanki
gleby murszowe.
Tabela 1: Typy gleb występujące na terenie Gminy Liszki
Typy gleby
Powierzchnia
brunatne pseudobielicowe mady czarnoziemy
występowania
2210ha 1630ha 1498ha 560ha
Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Liszki na lata 2005 - 2013
W związku z wysoką jakością gleb istnieją tu kompleksy przydatności rolniczej: pszenny

dobry, pszenny bardzo dobry, żytni bardzo dobry oraz zbożowo - pastewny mocny.4
Gleby na terenie gminy nie są zaliczane do skażonych metalami ciężkimi w stopniu
wymagającym rekultywacji.
Grunty rolne stanowią ponad 70% powierzchni Gminy. Największą powierzchnię -

3875ha zajmują grunty orne, natomiast najmniejszą pastwiska – 170ha co stanowi
jedynie 2,36% powierzchni całej Gminy.
Wysoki udział użytków rolnych w całkowitej powierzchni, a także nieznaczna

powierzchnia lasów i gruntów leśnych potwierdzają rolniczy charakter Gminy Liszki.
3 tamże
4 tamże

Wykres 1: Struktura użytkowania gruntów na terenie Gminy Liszki
23,55%
Grunty orne
Sady
53,80% 5,72% Łąki
Pastwiska
2,36% Lasy i grunty leśne
Pozostałe grunty
12,49%
2,08%
Źródło: Główny Urząd Statystyczny, 2005
Grunty pozostałe, to przede wszystkim obszary zajęte przez zabudowę mieszkalną,

zbiorniki wodne (w tym największy – Zalew Kryspinów o pow. około 80ha) oraz nieużytki.
Wykres 2:Struktura użytkowania gruntów zabudowanych na terenie Gminy Liszki
0,24%
8,69%
1,95%
Tereny przemysłowe
Tereny mieszka-
niowe
Inne tereny zabu-
47,03% dowane
Drogi
Tereny rekreacyjno -
wypoczynkowe
37,60% Użytki kopalne
4,49%
Źródło: Opracowanie Progress Consulting Sp. z o.o. wg danych Urzędu Gminy, 2008

Jak wynika z wykresu powyżej, największą część gruntów zabudowanych stanowią

tereny mieszkaniowe – około 47% wszystkich, najmniej zaś tereny przemysłowe – 0,24%,
co po raz kolejny potwierdza, że Gmina jest ośrodkiem o charakterze rolniczym,
a nie przemysłowym.
Klimat
Klimat na obszarze Gminy Liszki determinowany jest przez rzeźbę terenu, stosunki
wodne oraz szatę roślinną. Z tego też względu można powiedzieć, że w zależności
od miejsca w którym przebywamy, jego parametry klimatyczne mogą się różnić i różnią
się.
I tak przykładowo: dna dolin oraz zbocza północne posiadają niższą średnią temperaturę
roczną, a pokrywa śnieżna utrzymuje się przez większą liczbę dni niż w innych miejscach
na terenie gminy.
Na obszarze Gminy Liszki przeważają masy powietrza polarno - morskiego i polarno –
kontynentalnego. Średnia temperatura roku wynosi 80C. Najcieplejszym miesiącem jest
lipiec ze średnią temperaturą 18,50C, a najchłodniejszym luty: -2,80C. Długość okresu
wegetacyjnego liczy 190-210 dni. Średnia roczna suma opadów wynosi 700mm5.
Zasoby wodne
Wody powierzchniowe
System wód powierzchniowych w Gminie Liszki budują: rzeka Sanka wraz z uchodzącymi
do niej potokami Brzoskwinką, Kaszowskim i Czułowskim oraz Wisła, stanowiąca jak już
wcześniej wspomniano południową granicę administracyjną Gminy.
Sieć rzek uzupełniają zbiorniki wodne. Najbardziej znany to zwany potocznie „Zalewem
w Kryspinowie” zbiornik o powierzchni około 80 ha (powierzchnia działek
wraz z brzegiem). Zbiornik ten jest jednym z najczęściej uczęszczanych kąpielisk
podkrakowskich.
Ponadto na terenie Gminy znajdują się inne zbiorniki powstałe w wyrobiskach
poeksploatacyjnych złóż kruszywa. Są to zbiorniki w Ściejowicach i Jeziorzanach.
Wody podziemne
Na terenie Gminy Liszki występują dwa Główne Zbiorniki Wód Podziemnych: GZWP 326 –
5 tamże

Krzeszowice - Pilica oraz GZWP 450 - Dolina Rzeki Wisły (Kraków).

Średnia głębokość występowania wód pierwszego ze zbiorników wynosi 160m. Ze względu
na swój charakter oraz brak izolacji wody zbiornika łatwo ulegają zanieczyszczeniu,
szczególnie ze strony gospodarki rolnej i innych powierzchniowych źródeł zanieczyszczeń.
Wody zbiornika GZWP Doliny Rzeki Wisły występują średnio na głębokości 15-30m.
Ujęcia charakteryzują się niższą jakością wody w stosunku do zbiornika Jurajskiego oraz
wyższymi wydajnościami6.
Rysunek 1: Zasoby kopalne i wody podziemne na terenie Gminy Liszki
Źródło: Plan Zagospodarowania Województwa Małopolskiego
6 Program Ochrony Środowiska Gminy Liszki, 2004

1.1.3. Kultura
Animatorem życia kulturalnego w Gminie Liszki jest Gminna Biblioteka Publiczna,

której siedziba zlokalizowana jest w miejscowości Liszki na terenie Gminy Liszki.
Biblioteka jest samorządową instytucją kultury.
Nadzór nad organizacją i funkcjonowaniem placówki sprawuje Wójt Gminy. Nadzór
merytoryczny nad działalnością Biblioteki pełni Wojewódzka Biblioteka Publiczna
w Krakowie.
Biblioteka służy zaspakajaniu i rozwijaniu potrzeb czytelniczych społeczeństwa
oraz upowszechnianiu wiedzy i rozwojowi kultury (par. 5 Statutu jednostki).
Zgodnie z par. 6 wymienionego dokumentu, Biblioteka realizuje następujące cele
i zadania:
 gromadzenie, przechowywanie i konserwacja zbiorów bibliotecznych,
 udostępnianie zbiorów,
 stałe uzupełnianie zbiorów bibliotecznych,
 poradnictwo fachowe dotyczące posiadanych zbiorów i możliwości korzystania
z nich,
 współpraca z bibliotekami szkolnymi oraz bibliotekami innych sieci,
 popularyzacja książki i czytelnictwa,
 doskonalenie form i metod pracy bibliotecznej.
Gminna Biblioteka Publiczna posiada dwie filie: w Kaszowie i Morawicy.

Zbiory omawianej instytucji kultury liczą 27 146 woluminów, z czego 626 zakupiono
w roku ubiegłym. Księgozbiór placówki powiększa się głównie o pozycje trudnodostępne,
o które czytelnicy często pytają.
Jak wynika z danych statystycznych przedstawionych poniżej liczba czytelników Gminnej
Biblioteki Publicznej z roku na rok wzrasta.

Wykres 3: Ilość wypożyczeń i czytelników Gminnej Biblioteki Publicznej
1400 37500
1300 35000
1200 32500
1100 30000
1000 27500
25000
Liczba czytelników
900
Liczba wypożyczeń
22500
800
20000
700 Czytelnicy
17500
600 Wypożyczenia
15000
500
12500
400
10000
300 7500
200 5000
100 2500
0 0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Źródło: Opracowanie Progress Consulting Sp. z o.o. wg danych Gminnej Biblioteki

Publicznej w Liszkach
W latach 2001 – 2007 wzrost ten wyniósł około 14%. Rosnąca liczba czytelników
przejawia się również w rosnącej liczbie wypożyczeń. W roku 2007 na jednego czytelnika
przypadało około 28 wypożyczeń, podczas gdy sześć lat wcześniej współczynnik ten
wyniósł około 22 wypożyczenia.
Do roku 2001 na terenie Gminy Liszki działał Gminny Ośrodek Kultury,

którego Biblioteka była integralną częścią.
Największą imprezą kulturalną organizowaną w Gminie Liszki jest „Święto Wikliny”.

Wydarzenie od wielu lat jest stałym punktem w jej kalendarzu kulturalnym.
Pomysł na organizację tego typu imprezy wynika z długoletniej tradycji uprawy
i przetwórstwa wikliny w południowym rejonie Gminy (Jeziorany, Rączna, Sieciejowice).
Wyroby wikliniarskie wykonane przez miejscowych rzemieślników można nabyć
w krakowskich sklepach a przede wszystkim na krakowskich targowiskach.
Na terenie Gminy Liszki działają liczne organizacje samorządowe. Głównie są to Ludowe

Kluby Sportowe, które głównie działają w obszarze upowszechniania kultury fizycznej
i sportu:
 Ludowy Klub Sportowy "Lotnik"
 Ludowy Klub Sportowy Wisła Jeziorzany

 Ludowy Klub Sportowy Gwiazda Ściejowice

 Ludowy Klub Sportowy "Strażak" Rączna
 Ludowy Klub Sportowy "Iskra" Czułów
 Uczniowski Klub Sportowy "Siemaszka" w Piekarach -
 Ludowy Klub Sportowy "Liszczanka" Liszki
 Ludowy Klub Sportowy "Kaszowianka" Kaszów
 Ludowy Klub Sportowy Tęcza Piekary.
Poza Klubami sportowymi na terenie Gminy Działają:
 Stowarzyszenie Wspierania Szkół Wiejskich
 Stowarzyszenie Rozstaje u Zbiegu Kultur i Tradycji
 Stowarzyszenie „PERSPEKTYWA”
 Stowarzyszenie „SUKCES”
1.1.4. Turystyka
Gmina Liszki posiada szerokie możliwości rozwoju turystyki. O atrakcyjności gminy

decydują przede wszystkim:
 dwa zbiorniki wodne Zalewu Kryspinów, stopniowo zagospodarowywane
infrastrukturą rekreacyjną, stanowiące najważniejsze tereny wypoczynku
nad wodą ,
 zróżnicowanie krajobrazu poprzez urozmaiconą rzeźbę terenu z licznymi,
malowniczymi wychodniami skał wapiennych;
 liczne walory turystyczne natury historycznej – stanowiska archeologiczne,
ślady po grodziskach i podgrodziach, umocnienia obronne, zabytki sakralne, itp.
Rezerwat Dolina Mnikowska

Rezerwat tworzy malowniczy wąwóz krasowy o powierzchni 20,43 ha, obejmujący 2 km
przełomowy odcinek Doliny Sanki o interesujących pod względem kształtów skałach
zboczowych i zróżnicowanej szacie roślinnej. Ściany wąwozu zbudowane są z wapiennych
skałek, w których występuje kilka jaskiń.
Na zróżnicowaną szatę roślinną rezerwatu składają się zespoły leśne, budowane przez
następujące gatunki drzew: łęg olszowy, grąd, buczyna naskalna oraz bór mieszany.

Florę rezerwatu uzupełniają murawy kserotermiczne, zbiorowiska cieniolubnych

mszaków oraz łąki porastające dno doliny. Jej brzegi zaś porastają buki, dęby i jawory.
Na skałach rosną m.in.: koniczyna długowłosa, oman szorstki, fiołek kosmaty, parzydło
leśne i kozłek trójlistkowy.
W jednym ze skalnych zakoli, zwanym cyrkiem widnieje namalowany na skale w 1863
roku przez Walerego Eliasza Radzikowskiego obraz Matki Boskiej, do którego prowadzą
stacje drogi krzyżowej.
Źródło: www.liszki.gmina.pl
W Dolinie Mnikowskiej występuje 17 gatunków chronionych, w tym między innymi:
buławniki, wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, naparstnica zwyczajna oraz konwalia
majowa.
W Dolinie Mnikowskiej znajduje się około 10 jaskiń i grot, przykładowo: grota "Nad
Potoczkiem", Jaskinia Nad Matką Boską, która zasłynęła z licznych znalezisk

archeologicznych.7
O unikalności fauny świadczyć mogą liczne nietoperze chroniące się w jaskiniach. Ptaki
reprezentowane są przez pustułki, ortolany i słowiki rdzawe.
Rezerwat Zimny Dół

Jest to tak zwany rezerwat przyrody nieożywionej. Powierzchnia 2,2 ha obejmuje
fragment prawego zbocza Doliny Zimny Dół z niezwykle rzadko spotykanymi formami
skalnymi (skalne grzyby, bloki z rozwiniętymi u ich podnóży okapami oraz skalne
przesmyki).
Jedną z podstawowych atrakcji rezerwatu jest poprowadzona w jego zakątkach ścieżka
edukacyjna, która kluczy między olbrzymimi blokami skalnymi rozsianymi gęsto po lesie.
7 www. gminaliszki.pl

Spacerując po rezerwacie, zwiedzający ma możliwość poczucia bliskiego kontaktu

ze skałami w mrocznym skalnym labiryncie.
Wszystkie formy skalne występujące na terenie rezerwatu zostały ukształtowane

w wyniku procesów krasowych i zboczowych.
Parki Krajobrazowe i Obszar Chronionego Krajobrazu

33% obszaru Gminy :Liszki znajduje się w utworzonym w 1981 r. Zespole Jurajskich
Parków Krajobrazowych. Zespół skupia niezwykle atrakcyjny system terenów ochrony
przyrody i turystyki. Na terenie Gminy znajdują się następujące Parki Krajobrazowe:
 Tenczyński Park Krajobrazowy – obejmujący północno-zachodnią część Gminy
 Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy – obejmujący jej południową i wschodnią
część.
Warto nadmienić, iż pozostała część Gminy Liszki (poza Parkami Krajobrazowymi)
wchodzi w skład Obszar Chronionego Krajobrazu.
Zalew Kryspinów
Zalew tworzą dwa małe zbiorniki wodne, które powstały w wyniku zalania kopalni
piasku. Zbiornik zlokalizowany jest w odległości około 12 kilometrów od Krakowa.
Zbiornik wodny wraz z otaczającymi go terenami zielonymi, zajmują łączną powierzchnię
64ha. Ponad połowę obszaru zajmuje zalew, na którym dla zwiększenia bezpieczeństwa
użytkowników wydzielono kąpieliska strzeżone. Pozostały teren to głównie piaszczyste,
rzadziej trawiaste plaże, wypożyczalnia sprzętu wodnego, zjeżdżalnia wodna, boiska do
koszykówki i siatkówki plażowej oraz plac zabaw dla dzieci.
Zalew ze względu na swoją atrakcyjność (I klasa czystości wód,

zorganizowane kąpieliska strzeżone, parking w bezpośrednim
sąsiedztwie, atrakcje dodatkowe) cieszy się dużym
zainteresowaniem ze strony turystów. Należy przy tym nadmienić,
że działalność turystyczna na zalewie osiąga najwyższe wskaźniki
głównie w weekendy. Liczba osób odwiedzających zalew w sezonie
to około 500 000. Szacuje się, że w ciągu jednego upalnego dnia
weekendowego, liczba osób korzystających z uroków tego miejsca
sięga około 30 000.
Zalew Kryspinów odwiedzają głównie mieszkańcy Krakowa,

uciekający w weekendy od zgiełku dużego miasta. Dzięki usytuowaniu wokół obiektu

punktów małej gastronomii, a także restauracji miejsce to stało się celem wyjazdów
rekreacyjnych dla całych rodzin.
Miejsce to nie jest przeznaczone jedynie dla amatorów sportów wodnych. Część osób
odwiedzających to urokliwe miejsce przyjeżdża nad zalew jedynie w celu napawania się
pięknem zbiornika i jego otoczeniem.
Na terenie Gminy Liszki występują również inne zbiorniki wodne, które w tej chwili
niezagospodarowane, w przyszłości mogą stać się miejscami atrakcyjnymi
do wypoczynku.
Przykładem są zlokalizowane w okolicach Ściejowic i Jeziorzan zbiorniki wykorzystywane
obecnie głównie do wędkowania. Częściowo zbiornik ten jest podstawą do wypoczynku
wodnego, jednak ze względu na braki w infrastrukturze towarzyszącej odbywa się on
w sposób niezorganizowany.
Przez teren Gminy Liszki biegną oznakowane szlaki turystyczne:

 czerwony z Okleśnej do Krzeszowic
 niebieski z Mnikowa do Przybysławic.
 szlak wspomnieniowy, upamiętniający Papieża Jana Pawła II.
Szlaki Papieskie- obejmują tereny Jury Krakowsko- Częstochowskiej - wiodą z Salwatora

(Kraków) przez teren Klasztoru Kamedułów w Bielanach, Kryspinów, Cholerzyn,
Morawicę, Mników, Tenczynek, Radwanowice, Rudawę, Bolechowice, Zabierzów, klasztor
Benedyktynów w Tyńcu, Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Borku Fałęckim (Kraków)
do Skawiny.

Ilustracja 3: Przebieg Szlaku Papieskiego przez teren Gminy Liszki
Źródło: Folder Miejsca Ciekawe, Szlak Papieski w Jurze Krakowsko – Częstochowskiej,2004
Aby umożliwić turystom dotarcie do wszystkich ciekawych zakątków, na terenie Gminy

Liszki rozbudowywane są ciągi ścieżek rowerowych. Łączą one atrakcyjne tereny Gminy
z Krakowem, a także gminami sąsiednimi.
Istniejąca trasa rowerowa w Gminie Liszki obejmuje: Kryspinów- Cholerzyn- Mników-
Czułów- Baczyn- Frywałd- Brzoskwinia- Aleksandrowice- Balice (23 km)- ostatnie cztery
wsie należą do gminy Zabierzów. Trasa podzielona jest na cztery etapy o różnej długości:
 Etap I- Kryspinów- Cholerzyn- Mników (7,9 km)
 Etap II- Mników- Czułów- Baczyn- Frywałd (4,9 km)
 Etap III- Frywałd- Brzoskwinia (6,7 km)
 Etap IV- Brzoskwinia- Aleksandrowice- Balice (3,5 km)
Większość z miejscowości Gminy Liszki posiada niepodważalne walory zarówno
krajobrazowe jak i archeologiczne. Do najcenniejszych walorów archeologiczno -
turystycznych zlokalizowanych na terenie Gminy Liszki należą (w poszczególnych
miejscowościach):
Mników:
 Jaskinia Murek na Łopiankach – ślady najstarszego muru na ziemiach polskich,
związanego z okresem schyłkowego paleolitu (8 tys. lat p.n.e.) osłaniającego
wejście do jaskini w bocznej ścianie jaru Doliny Mnikowskiej;

 Zamkowa Góra – pozostałości po rozległym grodzisku usytuowanym na grzbiecie

skalnego wzniesienia nad Doliną Mnikowską.
Morawica:
 Zamczysko – Dawny zamek Toporczyków (Tęczyńskich) z ok. XIII wieku,
przebudowany w 1666 r. na plebanię. W trakcie badań nad ołtarzem Wita Stwosza
wysunięto domniemanie, jakoby przedstawiony tam zamek miał być właśnie
zamkiem morawickim.
 Kaplica wzmiankowana w 1325-7 roku, przekształcona w pierwszej połowie XV
wieku i przebudowana w latach 1743-48 na kościół parafialny wg projektu
Franciszka Placidiego.
Piekary:
 Skała Gołębiec – grodzisko w miejscu zasiedlonym już w neolicie, datowane jest na
okres halsztacki (ok. 500 lat p.n.e.), wczesnolateński (400 lat p.n.e.) oraz XI i XIII
wiek.
Ponadto ciekawymi zespołami i obiektami zabytkowymi z terenu Gminy są:
 Zespół kościoła pod wezwaniem Św. Bartłomieja wzniesiony w obrębie
drewnianego zamku Tenczyńskich w Morawicy z 1743-48 r.;
 Zespół kościoła parafialnego pod wezwaniem Św. Mikołaja w Liszkach – kościół
murowany z 1873 r. z grupy świątyń eklektycznych, utrzymany w stylu
neoromańskim;
 Kapliczki i figury przydrożne, przeważnie z XIX wieku;
Ilustracja 4: Przydrożne kapliczki zlokalizowane na terenie Gminy Liszki

 Zespół pałacowy Suskich w Kryspinowie, w tym budynek pałacu z XVIII/XIX

wieku oraz park dworski*;
 Zespół pałacowy w Piekarach – pałac z 1865 r. i park dworski*;
 Zespół dworsko - folwarczny Kamedułów, później ss. Albertynek w Mnikowie –

dwór z XVI – XVII wieku, przebudowany;
 Zespół dworski w Morawicy z początku XX wieku, reprezentujący styl
architektoniczny w polskiej architekturze dworkowej lat 20.;
 Zespół dworski w Ściejowicach – dwór z 1 poł. XIX wieku, stanowiący
cenny przykład klasycystycznego tzw. „dworku polskiego”;
* Źródło:www.liszki.gmiana.pl

 Tradycyjne budownictwo wiejskie drewniane i murowane, występujące głównie

w Kaszowie, Liszkach, Morawicy, Czułowie i Cholerzynie*.
Ponadto na terenie gminy Liszki występują dwa pomniki przyrody nieożywionej:

 grupa skał w przełomie Wisły w Piekarach – odsłonięcie wapieni górnej kredy
o wysokości 16 m;
 jaskinia kryspinowska położona w dnie dawnego kamieniołomu, obejmująca
korytarze i komory o łącznej długości 250 metrów oraz zbiorniki wodne.
Niezwykle istotne dla rozwoju turystyki na każdym obszarze niezależnie od jego walorów
jest gwarantowane zaplecze turystyczne.
W Gminie Liszki składają się na nie obiekty noclegowe oraz gastronomiczne.
 obiekty noclegowe – wszystkie obiekty określane są mianem całorocznych. W roku
2006 obiekty udzieliły 9 353 noclegów, z czego ponad 57% stanowiły noclegi
turystów zagranicznych.
Jak wynika z danych GUS, liczba osób korzystających z noclegów na terenie Gminy
Liszki rośnie. Zmiana ta w latach 2003 – 2006 wyniosła około 82%. Należy jednak
zaznaczyć, że liczba ta nie jest tożsama z realną liczbą turystów odwiedzających Gminę.
Gmina Liszki i jej główna atrakcja turystyczna jaką jest Zalew Kryspinów są bowiem
przede wszystkim miejscem na weekendowe „wypady” dla mieszkańców Krakowa. Bliskie
sąsiedztwo aglomeracji krakowskiej daje możliwość szybkiego dotarcia nad kąpielisko,
skorzystanie z jego atrakcji, a następnie powrót do domu, co eliminuje potrzebę
wynajęcia pokoju w obiekcie noclegowym.

Wykres 4: Liczba noclegów udzielonych na terenie Gminy Liszki
10 000
9 000
8 000
42,63%
7 000
6 000 42,45%
Noclegi udzielo-
5 000 ne turystom kra-
jowym
46,26% 51,94%
4 000 Noclegi udzie-
lone turystom
3 000 zagranicznym
57,37%
2 000
57,55%
53,74% 48,06%
1 000
0
2003 2004 2005 2006
Źródło: Opracowanie Progress Consulting Sp. z o.o. wg danych GUS
Motel Morawica - położony jest na obrzeżach Teńczyńskiego Parku Krajobrazowego,

w odległości 15 km od centrum Krakowa i 5 km od Portu Lotniczego w Balicach
w miejscowości Morawica.
Sala balowa ROMANTICA – hotel położony jest na obrzeżach Teńczyńskiego Parku

Krajobrazowaego, około 15 km od centrum Krakowa i 5 km od Portu Lotniczego
w Balicach w miejscowości Mników.
Fundacja im. Ks. Siemaszki Centrum Edukacyjne "Radosna Nowina 2000" Zespół
Sportowo- Rekreacyjny - Obiekt zlokalizowany jest w miejscowości Piekary.
Na terenie obiektu znajdują się następujące atrakcje towarzyszące: pełnowymiarowa hala
sportowa, sala treningowa, kryta pływalnia (duży basen rekreacyjny 25mx12,5 m, mały
basen rekreacyjny z atrakcjami 12,5mx5m, zjeżdżalnia, wanna hydromasażu, wanna
hydromasażu solankowo- terapeutyczna, sauna sucha i sauna parowa), boiska
zewnętrzne: boisko do gry w piłkę nożną, boisko do gry w koszykówkę, 2 korty tenisowe,
siłownia, ściana wspinaczkowa.
 Obiekty gastronomiczne
− Krakowiak - sala balowa ROMANTICA
− Swojska - Karczma Rohatyna
− Motel Morawica
− Fundacja im. Ks. Siemaszki Centrum Edukacyjne "Radosna Nowina 2000" Zespół
Sportowo- Rekreacyjny

Jak wynika z danych Urzędu Gminy Liszki, Gmina posiada niezaprzeczalne warunki
do rozwoju turystyki. Przeszkodę dla rozwoju w tym kierunku stanowi brak odpowiedniej
infrastruktury technicznej, która w istotny sposób mogłaby zintensyfikować ruch
turystyczny. Brak jest również odpowiedniego zagospodarowania obiektów w zakresie
organizacji miejsc odpoczynku, parkingów, tras spacerowych i ścieżek rowerowych,
punktów widokowych oraz bazy towarzyszącej, jak małe pensjonaty, gastronomia.
1.1.5. Zidentyfikowane problemy
W wyniku analizy obszaru „przestrzeń i środowisko” Gminy Liszki zidentyfikowano

następujące problemy:
1. słabo rozwinięta sieć szlaków pieszych i tras rowerowych
2. niewykorzystane możliwości turystyczne obszarów Wisły
3. nieuporządkowane obszary wokół zbiorników wodnych
4. wzmożony ruch samochodowy (hałas, zanieczyszczenie, niebezpieczeństwo)
5. rozwijający się transport lotniczy w pobliżu Gminy (hałas, zanieczyszczenie,
obniżenie komfortu życia i obniżenie atrakcyjności turystycznej)
6. negatywny wpływ na środowisko naturalne wynikających z nieuporządkowanej
gospodarki wodno – ściekowej i gospodarki odpadami na terenie Gminy Liszki

1.2. Sfera społeczna
1.2.1. Demografia
Liczba mieszkańców na terenie Gminy Liszki systematycznie, choć nieznacznie się

zwiększa. W ewidencji Urzędu Gminy Liszki na dzień 11.02.2008 zameldowanych było
15 401 osób. W strukturze ludności zauważa się jedynie nieznaczne odchylenia od stanu
równowagi między liczebnością kobiet a mężczyzn. Taki stan rzeczy pozwala
na harmonijny rozwój oraz zachowanie spokoju społecznego.
Wykres 1: Liczba ludności w Gminie Liszki

16 000 15 490 15 594 15 682
15 031 15 216
Ogółem
14 000
Kobiety
12 000
Mężczyźni
10 000
8 000
6 000
4 000
2 000
0
2002 2003 2004 2005 2006
Źródło: Opracowanie Progress Consulting Sp. z o.o. na podstawie danych GUS
Utrzymujący się wzrost liczby ludności w dużej mierze związany jest ze znacznym
dodatnim przyrostem naturalnym. W roku 2006 zgodnie z danymi GUS w Gminie Liszki
wskaźnik przyrostu naturalnego na 1 000 mieszkańców wyniósł 1,8; natomiast
w powiecie krakowskim był on na poziomie -0,1. Fakt ten w połączeniu z wieloletnim
dodatnim wskaźnikiem salda migracji wskazuje, że Gmina Liszki postrzegana jest
jako dogodne miejsce do osiedlania się i zakładania rodziny.

Wykres 2: Przyrost naturalny oraz saldo migracji w Gminie Liszki
175
155 Przyrost naturalny
150 Saldo migracji w ruchu
wewnętrznym
125 Saldo migracji w ruchu
111 zewnętrznym
100
88 82
75
50 42
37
28 27
25 21
8 7
1
0 -2 -6
-15
-25
2002 2003 2004 2005 2006
Struktura ludności w Gminie Liszki jest korzystniejsza niż w całym powiecie

krakowskim. Choć nieznacznie obniżył się udział osób w wieku przedprodukcyjnym, to
poziom 22,68% z roku 2006 i tak jest bardziej sprzyjający rozwojowi niż 21,4% dla całego
powiatu. Obecna proporcja osób w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym
i poprodukcyjnym pozwala na spokojny, zrównoważony rozwój gminy. Niemniej jednak
należy zauważyć, że nieznaczne zmniejszanie się liczby osób w wieku przedprodukcyjnym
wskazuje, że ogólnoświatowy efekt starzenia się społeczeństwa dosięgnął również Gminę
Liszki.

Wykres 3: Struktura ludności w Gminie Liszki

16 000
15 000 w wieku poproduk-
13,02% 13,08% 13,23%
14 000 13,31% 13,16% cyjnym
13 000 w wieku produkcyjnym
12 000 w wieku przedpro-
dukcyjnym
11 000
10 000
9 000
61,03% 61,67% 62,54% 63,48% 64,09%
8 000
7 000
6 000
5 000
4 000
3 000
2 000 25,66% 25,17% 24,44% 23,44% 22,68%
1 000
0
2002 2003 2004 2005 2006
Najwięcej osób zamieszkuje miejscowości Kaszów, Liszki oraz Rączną. Szczegółowo liczbę
ludności w poszczególnych miejscowościach gminy przedstawia poniższa tabela.
Tabela 2: Ludność w poszczególnych miejscowościach gminy Liszki
Miejscowość Kobiety Mężczyźni RAZEM

Baczyn 80 85 165
Budzyń 151 165 316
Cholerzyn 507 477 984
Chrosna 263 223 486
Czułów 574 579 1153
Jeziorzany 427 432 859
Kaszów 1041 977 2018
Kryspinów 725 666 1391
Liszki 962 933 1895
Mników 576 539 1115
Morawica 501 480 981
Piekary 730 735 1465
Rączna 919 839 1758
Ściejowice 413 402 815
Łącznie 7869 7532 15401
Źródło: dane Urzędu Gminy Liszki; stan na dzień 11.02.2008

1.2.2. Rynek pracy
Zgodnie z danymi GUS w roku 2006 na terenie Gminy Liszki pracowało 979 osób
(tj. niespełna 10% osób w wieku produkcyjnym). Większą część z nich, bo aż 53%
stanowili mężczyźni. Informacje GUS nie zawierają danych dotyczących zatrudnienia
w podmiotach gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób, duchownych pełniących
obowiązki duszpasterskie oraz pracujących w gospodarstwach indywidualnych, dlatego
można przypuszczać, że większość mieszkańców gminy znajduje zatrudnienie właśnie
w małych przedsiębiorstwach oraz w gospodarstwach indywidualnych.
Wykres 4: Liczba osób pracujących w Gminie Liszki

1 000 963 979
900 878 879 880
800
700
600
500 Ogółem
Kobiety
400
Mężczyźni
300
200
100
0
2002 2003 2004 2005 2006
Liczba bezrobotnych z roku na rok maleje. Jednak znaczący spadek obserwowany jest
głównie wśród mężczyzn – o prawie 67% w roku 2007 w porównaniu do roku 2003.
Porównując ten sam okres czasu liczba kobiet pozostających bez pracy zmalała jedynie
o 9%. Takie duże różnice sugerują popyt na rynku pracy jedynie na siłę roboczą do tzw.
„męskich zawodów”. W roku 2007 pracę niesubsydiowaną podjęło 209 osób bezrobotnych
głównie na terenie miasta Kraków8.
8 Urząd Pracy Powiatu Krakowskiego

Wykres 5: Liczba osób bezrobotnych w Gminie Liszki
800 747 Ogółem

700 Kobiety
189 621
600 Mężczyźni
554
500 293 424
400 283
353
300 231
558 172
200
328
271
100 193 181
0
2003 2004 2005 2006 2007
oraz Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego
Na dzień 31.12.2007 z terenu Gminy Liszki w Urzędzie Pracy Powiatu Krakowskiego

zarejestrowanych było 353 osoby bezrobotne, w tym 172 kobiety (48,73%). Wśród
pozostających bez pracy najmniejszą grupę stanowią osoby po 54 roku życia.
Związane to jest z korzystaniem przez te osoby z możliwości wcześniejszego przejścia na
emeryturę oraz z emerytur pomostowych. W pozostałych grupach wiekowych nie
obserwuje się znacznych przewag liczebnych.
Wykres 6: Struktura bezrobotnych z Gminy Liszki w/g wieku – stan na dzień 31.12.2007
0,57%
16,43% 6,80%
27,76%
18-24
26,35%
25-34
35-44
45-54
55-59
60-64
22,10%
Źródło: Opracowanie Progress Consulting Sp. z o.o. na podstawie danych

Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego

Najmniejszą grupę stanowią bezrobotni z wykształceniem ogólnokształcącym – jedynie

3,97% ogółu (14 osób). Największą – osoby z wykształceniem podstawowym (32%;
113 osób).
Wykres 7: Struktura bezrobotnych z Gminy Liszki w/g wykształcenia – stan na dzień

31.12.2007
14,16%
32,01%
20,40%
Wyższe
Policealne i
średnie
zawodowe
3,97% Ogólno-
kształcące
Zasadnicze
29,46% zawodowe
Podstawowe
Źródło: Opracowanie Progress Consulting Sp. z o.o. na podstawie danych Urzędu Pracy
Powiatu Krakowskiego
Największe problemy ze znalezieniem zatrudnienia mają osoby dopiero wchodzące na

rynek pracy. Powodem tego jest niechęć pracodawców przed zatrudnianiem osób nie
posiadających doświadczenia zawodowego. Aż 36,83% osób zarejestrowanych jako
bezrobotne nigdzie wcześniej nie pracowało. Problem tej grupy ludzi wynika również
z faktu niedostatecznej ogłady oraz zdolności „sprzedawania” swojej osoby podczas
procesów rekrutacyjnych. Najniższy wskaźnik bezrobocia wykazują osoby z ponad 30-
letnim stażem pracy oraz pracujące do roku czasu.

Wykres 8: Struktura bezrobotnych z Gminy Liszki w/g stażu pracy – stan na dzień
31.12.2007
4,82%
12,75%
36,83%
11,33%
Do 1 roku
1-5
5-10
10-20
20-30
18,13% 5,38% 30 lat i
więcej
10,76%
Bez stażu
Najliczniejszą grupę stanowią osoby poszukujące pracy od 3 do 6 miesięcy – 31,16%

ogółu bezrobotnych. Długotrwale bezrobotni, czyli osoby pozostające bez pracy powyżej
24 miesięcy, stanowią 15,3% wszystkich zarejestrowanych w Urzędzie Pracy Powiatu
Krakowskiego.
Wykres 9: Struktura bezrobotnych z Gminy Liszki w/g czasu pozostawania bez pracy – stan
na dzień 31.12.2007
11,90%
15,30%
19,26% 10,20%
12,18%
31,16%
Do 1m-ca 1-3 m-cy 3-6 m-cy 6-12m-cy

12-24m-cy pow. 24 m-cy

W celu aktywizacji osób bezrobotnych zarejestrowanych w Urzędzie Pracy Powiatu

Krakowskiego prowadzone są działania oraz szkolenia mające na celu powrót na rynek
pracy. W programach finansowanych z Funduszu Pracy i Państwowego Funduszu
Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz pozostałych funduszy w roku 2007 udział
wzięło ogółem 179 osób z Gminy Liszki, w tym9:
• 48 osób w ramach stażu,
• 5 osób w ramach przygotowania zawodowego,
• 5 osób podjęło subsydiowane zatrudnienie w ramach prac interwencyjnych,
• 6 osób podjęło pracę w ramach robót publicznych,
• 23 osoby otrzymały jednorazowe środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej,
• 13 osób zostało zaktywizowanych w ramach prac społecznie użytecznych,
• 7 osób zostało zatrudnionych w ramach umów o refundację kosztów z tytułu
opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne,
• 8 osób zatrudnili pracodawcy w ramach refundacji kosztów wyposażenia
i doposażenia stanowiska pracy dla skierowanych bezrobotnych,
• 64 osoby zostały przeszkolone.
Łączna wartość finansowa w/w form wsparcia to około 700 000PLN.
W instytucjach podległych samorządowi gminnemu zostały zorganizowane programy

aktywizacji zawodowej: staże zawodowe, roboty publiczne, prace społecznie użyteczne
o łącznej wartości finansowej ok.60 000PLN. Dodatkowo osoby zarejestrowane z terenu
Gminy Liszki uczestniczyły w realizowanych przez Urząd Pracy Powiatu Krakowskiego
projektach10:
1. Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL) Działanie 1.2
“Nie przegap szansy 3“, Działanie 1.3 “Kompetencja” i Działanie 1.6 “ Kobieta
Jutra”,
2. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego Działanie 2.3
“Nowa Rola”,
3. Program Regionalny “Konserwator”, “Bezpieczny Wał”,
4. Program “Inwestycje w kwalifikacje deficytowe na rynku pracy”,
5. Program “Praca dla Młodych - Dobry Start”,
9 Urząd Pracy Powiatu Krakowskiego

10 tamże

6. Program “Umiejętność i Kompetencja”,

7. “Junior- program aktywizacji zawodowej absolwentów niepełnosprawnych”.
Oczekujący pomocy mieli możliwość skorzystania również z fachowych porad

świadczonych przez doradców zawodowych. W powiatowych programach doradczych
realizowanych przez Oddział w Krakowie uczestniczyły 264 osoby zamieszkałe na terenie
Gminy Liszki.
W ramach działań zmierzających do promocji zatrudnienia oraz aktywizacji lokalnego

rynku pracy Urząd Pracy Powiatu Krakowskiego kontynuował cykl spotkań
z pracodawcami i organizacjami pracodawców, a także z instytucjami szkoleniowymi,
“młodymi przedsiębiorcami”, ośrodkami pomocy społecznej oraz osobami bezrobotnymi.
Dodatkowo urząd organizował Dni Otwarte Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego, giełdy
i targi pracy, bazary rynku pracy i różne spotkania w ramach promocji zatrudnienia
i aktywizacji rynku pracy11.
Trafność, efektywność oraz zasadność prowadzonych działań i programów

aktywizujących uzasadnia zmniejszająca się liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych
w Urzędzie Pracy Powiatu Krakowskiego.
1.2.3. Bezpieczeństwo mieszkańców
Nad bezpieczeństwem mieszkańców Gminy Liszki czuwają funkcjonariusze policji

w Komisariacie Policji w Zabierzowie. Zdecydowanie zmniejsza się liczba włamań,
natomiast pozostałe kategorie przestępstw po odnotowanym wzroście w 2006 roku,
w roku kolejnym uległy ograniczeniu.
11 tamże

Wykres 10: Stan zagrożeń przestępczych w Gminie Liszki w poszczególnych latach
225 219
200 197
liczba przestępstw
175
155
150
128
125
100 93 91 85
75 68 67
59
51
50 40
25 12
4 4 6
0
2003 2004 2006 2007
lata
Kradzieże Włamania Rozboje i wy- Inne

muszenia
Źródło: Opracowanie Progress Consulting Sp. z o.o. na podstawie danych Komisariatu Policji
w Zabierzowie
W roku 2007 zarejestrowano 302 stwierdzone czyny przestępcze, w tym 6 rozbojów

i wymuszeń rozbójniczych, 1 zgwałcenie, 59 kradzieży mienia, 40 włamań oraz 196
innych przestępstw (pobicia, oszustwa, znęcanie się nad członkami rodziny, kierowanie
pojazdem w stanie nietrzeźwym, itp.)12.
12 Dane Komisariatu Policji w Zabierzowie

Tabela 3: Szczegółowe dane obrazujące stan zagrożeń przestępczych w Gminie Liszki w roku
2007
Kategoria przestępstw
Rozboje i
Sołectwa Zgwałcenia Kradzieże W łamania wymuszenia Inne Razem
Baczyn 1 1
Budzyń 4 2 3 9
Czułów 2 2 1 7 12
Cholerzyn 6 4 20 30
Chrosna 8 8
Jeziorzany 1 17 18
Kaszów 3 5 25 33
Kryspinów 15 8 3 21 47
Liszki 8 3 2 22 35
Mników 1 3 3 16 23
Morawica 6 4 21 31
Piekary 5 5 8 18
Rączna 3 2 22 27
Ściejowice 2 2 6 10
RAZEM 1 59 40 6 196 302
Źródło: Komisariat Policji w Zabierzowie
Stan zagrożenia przestępczością w Gminie Liszki w 2007 roku w porównaniu do roku

2006 zmalał o 57 czynów. Czyny przestępcze zarejestrowane stanowią 38,22% wszystkich
karalnych czynów stwierdzonych w całym rejonie służbowym komisariatu (Gmina Liszki
oraz Gmina Zabierzów). Największe zagrożenie przestępne występowało w sołectwach:
Kryspinów, Liszki oraz Kaszów13.
W szkołach funkcjonujących na terenie Gminy Liszki jest stosunkowo bezpiecznie.

Zdaniem dyrektorów szkół nie występują problemy z narkotykami, przemocą wśród
uczniów, czy kradzieżami. W wielu szkołach garderoba uczniów wisi w niezamykanych
szatniach, co w miejskich szkołach jest nie do pomyślenia14.
Nad bezpieczeństwem przeciwpożarowym czuwa Ochotnicza Straż Pożarna (OSP). Poniżej

przedstawiony został wykaz wyjazdów OSP z terenu Gminy Liszki do akcji.
13 Komisariat Policji w Zabierzowie

14 Gazeta Lisecka, nr 3/31

Tabela 4: Wykaz wyjazdów OSP z terenu Gminy Liszki do akcji

2002 liczba wyjazdów liczba strażaków
teren gminy 94 348
poza terenem 2 7
miejscowe zagrożenia teren gminy 4 13
miejscowe zagrożenia poza terenem gminy 1 4

teren gminy 87 396
poza terenem 3 14

teren gminy 93 224
poza terenem 1 6

teren gminy 142 659
poza terenem 7 17

teren gminy 138 523
poza terenem 15 56
Źródło: Dane Urzędu Gminy Liszki
Liczba wyjazdów OSP na akcje na terenie Gminy Liszki znaczącą wzrosła w roku 2005
(prawie o 100% w porównaniu z rokiem poprzednim). Należy zauważyć, że wraz ze
wzrostem liczby interwencji rośnie liczba zaangażowanych w akcję strażaków. W
stosunku do roku 2002 liczba druhów zwiększyła się o 75% (2006).
OSP oprócz działalności stałej prowadzi również działalność dodatkową15:

 pogadanki w szkołach prowadzone
 uczestniczenie w życiu kulturalnym i religijnym gminy (współorganizowanie
dożynek gminnych, uczestnictwo w szczególnych uroczystościach kościelnych -
poczty sztandarowe na mszach),
 zajęcia profilaktyczne np. przeprowadzenie ewakuacji szkoły, zajęcia w szkołach,
przeprowadzanie pokazów udzielania pierwszej pomocy,
 gminne zawody sportowo-pożarnicze, które odbywają się co rok a zwycięzca z
terenu gminy uczestniczy w zawodach powiatowych.
15 Dane Urzędu Gminy Liszki

Wykres 5: Liczba wyjazdów oraz liczba strażaków OSP w akcjach na terenie Gminy Liszki
800
735
700
632
600
500 Liczba wyjazdów na

terenie gminy
402
400 361 Liczba strażaków w
akcjach na terenie
300 gminy
224
200 181 186
98 88 93
100
0
2002 2003 2004 2005 2006
Źródło: opracowanie Progress Consulting Sp. z o.o. na podstawie danych Urzędu Gminy
Liszki
Nad bezpieczeństwem zdrowotnym mieszkańców czuwa Samodzielny Gminny Zakład

Opieki Zdrowotnej w Liszkach (SGZOZ) oraz Wiejski Ośrodek Zdrowia w Morawicy.
W roku 2007 SGZOZ przeprowadził następujące prozdrowotne akcje16:
• profilaktyka raka szyjki macicy (badanie cytologiczne) – umowa z Narodowym
Funduszem Zdrowia;
• uświadamianie pacjentek odnośnie zakażeń wirusem HIV;
• interpretacja wyników z akcji mammograficznej – pouczenie o raku sutka;
• profilaktyka i nadzór nad pacjentką ciężarną;
• uświadamianie antykoncepcyjne – na życzenie pacjentki.
Na rok 2008 w chwili obecnej przewidziane są następujące działania profilaktyczne17:

• badania profilaktyczne finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia:
○ profilaktyka choroby wieńcowej;
○ profilaktyka antytytoniowa;
• badania profilaktyczne finansowane przez firmy farmaceutyczne:
○ badanie słuchu;
○ badanie wydolności układu oddechowego;
○ badania okulistyczne;
16 Samodzielny Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej w Liszkach

17 tamże

○ badania urologiczne;
○ badanie chorób naczyń.
1.2.4. Pomoc społeczna
Pomoc społeczna umożliwia przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych tym, którzy nie
są w stanie sami ich pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.
Wspiera ich w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia
im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy
społecznej jest także zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym przez podejmowanie
działań zmierzających do usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji
ze środowiskiem18. Organizacją pomocy społecznej na terenie gminy Liszki zajmuje się
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Liszkach. Liczba osób objętych pomocą społeczną
przedstawiona została poniżej.
Wykres 6: Liczba osób oraz rodzin objętych wsparciem Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej w Liszkach
1600 1542
1425
1400 1378
1216 1235
1200
1000
895
liczba
800
677
600
600 524 522
485 487 447
405 365
400 326 325 332
200
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007
lata
Rzeczywista Liczba rodzin Liczba osób w
liczba osób, rodzinach
która otrzymała
decyzję
18 Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

2002 2003 2004 2005 2006 2007

Rzeczywista liczba osób,
która otrzymała decyzję 485 487 524 522 600 677
Liczba rodzin 326 405 365 325 447 332
Liczba osób w rodzinach 1425 1542 1378 1216 1235 895
Źródło: opracowanie Progress Consulting Sp. z o.o. na podstawie danych Gminnego Ośrodka
Pomocy Społecznej w Liszkach
Rzeczywista liczba osób, która otrzymała decyzję o udzieleniu wsparcia od 2002 roku
systematycznie rośnie - w roku 2007 wyniosła 677. Liczba rodzin objętych pomocą
w ostatnim czasie wahała się w przedziale 330-450. W roku 2007 pod opieką Gminnego
Ośrodka Pomocy Społecznej w Liszkach było 332 rodziny z ogólną liczbą osób w nich
89519.
Wykres 7: Wartość udzielonego wsparcia przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej

w Liszkach w poszczególnych latach
355 000
342 044
335 000
wartość udzielonego wsparcia
315 000
295 000
275 000
255 000 252 447
238 277
235 000
222 572
215 000 210 274
197 413
195 000
175 000
2002 2003 2004 2005 2006 2007
lata
Wartość udzielonej pomocy w roku 2007 wyniosła łącznie 252 447PLN, z czego20:
● 24 507PLN stanowiły zasiłki okresowe - 28 rodzin (95 osób);
● 52 245PLN przeznaczono na dożywianie dzieci w szkołach – 170 dzieci;
19 Dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Liszkach

20 tamże

● 9 941PLN kosztowały usługi opiekuńcze dla 4 osób;

● 6 800PLN stanowiły zasiłki celowe związane ze zdarzeniami losowymi – 4 rodziny;
● 2 514PLN na sprawienie pogrzebu – 1 osoba;
● 156 440PLN – stanowiły zasiłki celowe (zakup węgla, potrzeby bieżące, odzież,
obuwie, koszty leczenie i zakupów leków, zaległości w opłatach mieszkaniowych,
zagospodarowanie po opuszczeniu zakładu karnego, sprzęt) oraz zasiłki na zakup
żywności w ramach Programu Rządowego Wieloletniego „Pomoc Państwa
w zakresie dożywiania” (dotacja własna) – 241 rodzin (680 osób);
Ponadto GOPS poniósł odpłatność w wysokości 43 280PLN za 7 osób umieszczonych

w Domu Opieki Społecznej w Batowicach21.
Do głównych powodów przyznania pomocy na terenie Gminy Liszki należy ubóstwo –

30,34% oraz niepełnosprawność – 16,49%.
Wykres 8: Przyczyny korzystania z pomocy społecznej rodzin zamieszkałych na terenie

Gminy Liszki
3,17%
13,72%
30,34%
14,64%
6,86%
16,49%
14,78%
Ubóstwo Potrzeba ochrony Bezrobocie Niepełnosprawność
macierzyństwa
Długotrwała bądź Bezradność w Pozostałe
ciężka choroba sprawach opiek-
wych i prowadzenia
W ostatnich latach zrealizowany został następujący program pomocy dla osób
21 tamże

potrzebujących:
Tabela 5: Program pomocowy zrealizowany w ostatnim czasie
Nazwa programu Jednostka Liczba Zakres wsparcia Okres realizacji

odpowiedzialna uczestników
Program Rządowy GOPS Liczba osób Finansowanie Ustawa z dnia
wieloletni „Pomoc rzeczywiście posiłków w 29.12.2005r (Dz.U
państwa w objętych szkołach – obiady, z dnia 30.12.05r)
zakresie programem w drożdżówki, Dożywianie dzieci
dożywiania” roku 2007-598 soczki – w okresie jest przyznawane
170-dzieci pobierania nauki semestralne w
dożywionych czasie roku
548 osób szkolnego. Zasiłki
otrzymało decyzję celowe
przyznającą przyznawane są
zasiłek celowy na doraźnie
zakup żywności
Źródło: dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Liszkach
W roku 2007 na terenie Gminy Liszki przebywały 4 osoby bezdomne. Za główne powody
bezdomności zalicza się22:
• patologie, w tym związane z: alkoholizmem, przestępczością – opuszczenie zakładu
karnego bez możliwości powrotu do poprzedniego miejsca zamieszkania,
odrzucenia lub braku opieki ze strony najbliższych; rozwodem lub trwałym
rozpadem więzi formalnych lub nieformalnych;
• sytuację prawną, polegają na wymeldowaniu z miejsca zamieszkania, wyburzenia
budynku mieszkalnego;
• brak stałych dochodów, ubóstwo.
Wykres 9: Liczba osób bezdomnych na terenie Gminy Liszki

4
liczba osób bezdomnych
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007
lata
22 tamże

1.2.5. Kapitał społeczny
Największą aktywność społeczną, chęć angażowania się w życie społeczności lokalnej

oraz poszerzanie więzi międzynarodowych jak również nieograniczony zapał do wszelkich
działań wykazują młodzi mieszkańcy gminy. Zapał ten niestety w miarę upływu lat
słabnie. Jednak nie można powiedzieć, że starsi mieszkańcy odcinają się od życia gminy –
chętnie biorą udział w corocznych imprezach okolicznościowych.
1.2.5.1. Aktywność mieszkańców
W Gminie Liszki działają 4 zespoły muzyczne skupiające 20 osób grające muzykę pop.
Występują głównie na weselach, zabawach wiejskich i festynach. Na terenie gminy
zarejestrowane są 4 stowarzyszenia zrzeszające 100 osób, ukierunkowane na promocję
miejscowej tradycji ludowej, rekreację, zdrowy styl życia. W każdej wsi funkcjonuje Koło
Gospodyń, które angażuje się w okazjonalne występy związane z gminnymi, wiejskimi
i kościelnymi uroczystościami (6 Kół skupiających ok. 100 osób). O aktywność fizyczną
dbają Kluby Sportowe: 3 Uczniowskie Kluby Sportowe skupiające ok. 200 uczniów
(UKS Siemaszka Piekary, UKS Orliki Mników, UKS Olimp Kraków - zajęcia na terenie
Gminy Liszki obejmują dzieci i młodzież z terenu Gminy Liszki); oraz 8 Ludowych
Klubów Sportowych skupiających ok. 400 zawodników realizujących zadania
w oparciu o ustawę o sporcie kwalifikowanym. Dodatkowo w szkołach działają
przedmiotowe koła zainteresowań w tym muzyczne, teatralne oraz realizowane są
ogólnopolskie i międzynarodowe programy23.

Program Comenius Socrates – projekt „Łąki Europy”

W 2004 roku Gimnazjum im. św. Jana Kantego
w Liszkach przystąpiło wraz ze szkołami
partnerskimi z Niemiec, Łotwy, Anglii i Rumuni
(nieoficjalny udział w roku szkolnym
2005/2006) do projektu „Łąki Europy”
w ramach programu Comenius Socrates.
Projekt ma charakter proekologiczny, tzn. jego
zadaniem jest uświadomienie znaczenia
środowiska w życiu organizmów na przykładzie
ekosystemu łąki oraz potrzebę jego ochrony.
Uczy on także, że człowiek jest częścią
przyrody i ma wpływ na jej dalszy rozwój.
Ponadto współpraca z uczniami innych
narodowości pomaga w zwalczaniu rasizmu
i ksenofobii, a kontakt z niepełnosprawnymi
to także wspaniała lekcja tolerancji. Dla
nauczycieli udział w projekcie oznacza
możliwość poznania nowych metod nauczania
i nabycia nowych umiejętności. Uczniom
natomiast daje on szansę poznania kultury i obyczajów innego kraju, uczenia się języków
obcych (zwłaszcza angielskiego i niemieckiego) poprzez pracę nad wybranym
zagadnieniem wraz z innymi młodymi ludźmi z różnych krajów, czy też zwiększenie
pewności siebie w porozumiewaniu się w tych językach24.
Multimedi@lna szkoła
Gimnazjum w Liszkach realizuje również projekt w ramach programu "Multimedi@lna
szkoła" finansowany ze środków EFS i MEN wspólnie z Fundacją Rozwoju Kina z siedzibą
w Krakowie. Celem projektu jest poszerzenie horyzontów kulturalnych i społecznych
młodzieży, zdobywanie nowej wiedzy i umiejętności oraz promowanie świadomego
uczestnictwa w kulturze. Projekt daje możliwość stworzenia warunków do edukacji
24 Gimnazjum im. św. Jana Kantego w Liszkach; zdjęcia:www.liszki.gmina.pl

pozaszkolnej, rozwijania pasji i zainteresowań młodych ludzi oraz włączania się młodzieży
w działalność społeczną i publiczną. Ważną częścią jest współpraca z parafiami
i Urzędem Gminy oraz mieszkańcami w celu pozyskiwania informacji, propagowania
historii i tradycji regionalnych poprzez wykorzystanie technik informacyjnych - strona
internetowa, wirtualne muzeum, wystawy fotograficzne, archiwum historii mówionej itp.
Podjęte działania mają zachęcić uczniów do aktywności i podnoszenia umiejętności, jakie
stwarza rozwój nowoczesnych technik multimedialnych25.
Dożynki
Mieszkańcy Gminy Liszki chętnie

uczestniczą w organizowanych co roku
gminnych świętach plonów – tzw.
dożynkach. Takie spotkania i zabawa
jest idealnym pretekstem do
zacieśnienia więzi lokalnej społeczności.
Aktywność wyborcza
W zorganizowanych w roku 2005 wyborach prezydenckich udział wzięło w pierwszej turze
51,22% uprawnionych, natomiast w turze drugiej 55,26%. Ponad 99% wszystkich
oddanych w Gminie Liszki głosów było głosami ważnymi. Frekwencja w gminie była
nieznacznie wyższa od średniej dla całego powiatu krakowskiego jak również od średniej
dla Polski.
Tabela 6: Frekwencja w wyborach prezydenckich w roku 2005

Pierwsza tura Druga tura

Gmina Liszki 51,22% 55,26%
Powiat krakowski 50,73% 54,33%
Polska 49,74% 50,99%
Źródło: na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej
Mieszkańcy swoje głosy mogli oddać w jednym z 10 lokali wyborczych na terenie gminy.
Ilustracja 5: Lokalizacja lokali wyborczych na terenie Gminy Liszki
Źródło: opracowanie Progress Consulting Sp. z o.o. na mapie Urzędu Gminy Liszki
Natomiast przy wyborach do Senatu i Sejmu RP frekwencja wyborcza była nieco niższa
niż średnia dla powiatu krakowskiego, ale nieco wyższa niż dla całego kraju.
Tabela 7: Frekwencja w głosowaniu do Senatu RP i do Sejmu RP w roku 2005
do Senatu RP do Sejmu RP
Gmina Liszki 40,71% 40,72%

Powiat krakowski 40,92% 40,92%
Polska 40,57% 40,57%
Źródło: na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej

W roku 2003 w ogólnokrajowym referendum w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację

traktatu dotyczącego przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej na
terenie Gminy Liszki frekwencja wyniosła 51,34%, z czego 69% opowiedziało się za
przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. W skali całego kraju głosy oddało 58,85%
uprawnionych, z czego 77% wyraziło aprobatę dla członkostwa.
Przeciętny odsetek osób uczestniczących w wyborach, wskazuje na niepełną świadomość

mieszkańców, co do ich wpływu na losy kraju. Niedostrzeganie wagi jednostki
w decyzyjności narodu odbija się niską aktywnością poszczególnych osób w życiu
lokalnej społeczności. W wyborach samorządowych w roku 2006 udział wzięło jedynie
42,15% uprawnionych do głosowania.
1.2.5.2. Aktywność Gminy
W powiecie
Gmina Liszki promuje się w powiecie. Podczas Dni Powiatu Krakowskiego na stoisku
eksponowane są niezwykle smaczne produkty regionalne: kiełbasa lisiecka oraz
„kukiełki”. Jest to również dogodna sposobność do promowania walorów turystyczno-
gospodarczych gminy a pokazy młodzieżowych oraz dziecięcych grup artystycznych
przyciągają uwagę zebranych26.
W dniu 20 grudnia 2007 zawarte zostało porozumienie międzygminne pomiędzy Gminą

Miejską Kraków a Gmina Liszki. Zawarte porozumienie przekazuje Miastu Kraków
wykonywanie zadań publicznych w ramach lokalnego transportu zbiorowego na
następujące linie:209, 226, 229, 239, 249, 258, 259 oraz 26927.
W Gminie
Urząd Gminy Liszki dla swoich mieszkańców w każdym roku organizuje szereg imprez
kulturalno-sportowo-edukacyjnych. Poniżej przedstawiony został kalendarz tych
spotkań.
26 Gazeta Lisiecka, nr 3/31

27 Porozumienie Międzygminne z 20 grudnia 2007; umowa nr W/V/244/ZDIT/6/2007

Tabela 8: Kalendarz imprez kulturalno-sportowo-edukacyjnych organizowanych na terenie

Gminy Liszki
Miesiąc organizacji Nazwa imprezy

grudzień/styczeń Mistrzostwa Gminy w szachach i w tenisie stołowym
styczeń rajd samochodów terenowych i inne imprezy związane
z Wielką Orkiestrą świątecznej pomocy
luty Piłkarski Halowy Turniej Piłki Nożnej
marzec-listopad Rozgrywki piłki nożnej w ramach PZPN
maj Święto Piosenki (organizowane od 23 lat)
czerwiec Święto Wikliny (regionalna impreza związana
z wikliniarstwem, organizowana od 2000r.)
lipiec Puchar Wójta Gminy Liszki –turniej piłkarski organizowany
od 30 lat
lipiec-sierpień imprezy organizowane nad akwenem wodnym
w Kryspinowie oraz imprezy plenerowe, krajoznawcze
organizowane przez stowarzyszenie (np. Dzień Dolinki
Brzoskwinki w Chrosnej, Piknik Rodzinny w Ściejowicach)
sierpień Pożegnanie Lata – turniej piłkarski amatorskich drużyn
dziecięcych i młodzieżowych
sierpień/wrzesień Dożynki Gminne
listopad Zawody pływackie szkół podstawowych i gimnazjów
w Piekarach
Źródło: opracowanie Progress Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Liszki
W każdej z powyższych imprez udział bierze średnio 200-400 uczestników. Mieszkańcy

najchętniej biorą udział w:
 Święcie Wikliny – 400 osób
 Dożynkach – 500 osób
 Pucharze Wójta – 250 osób
 Święcie Piosenki – 500 osób.

W wyniku analizy obszaru „sfera społeczna” Gminy Liszki zidentyfikowano następujące

problemy:
1. niski stopień bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego
2. niedostosowanie oferty punktów przedszkolnych do potrzeb mieszkańców
3. brak jednostki animującej życie kulturalne na terenie Gminy
4. słabo rozwinięty kalendarz imprez kulturalnych
5. niewystarczające rozeznanie na temat potrzeb osób niepełnosprawnych oraz słabo
rozwinięty program wsparcia
6. obniżająca jakość życia nieuporządkowana gospodarka wodno – ściekowa i
gospodarka odpadami na terenie Gminy

1.3. Sfera gospodarcza
Położenie Gminy Liszki w bezpośrednim sąsiedztwie Krakowa, bliskość autostrady A4

przebiegającej wschodnimi i północnymi granicami Gminy wraz z obwodnicą do Krakowa,
oraz droga wojewódzka nr 774 Kryspinów - Zabierzów stanowiąca dojazd do
międzynarodowego portu lotniczego w Balicach stwarzają niepowtarzalne szanse rozwoju
gospodarki w tym regionie. Ponadto ośrodek naukowo - gospodarczy, jakim jest Kraków,
tworzy doskonałą bazę edukacyjną poprzez wysoko wykształcone zaplecze kadrowe. Tym
samym zwiększa się szansa dla tutejszej społeczności na rynku pracy.
Z drugiej jednak strony sąsiedztwo dużej aglomeracji skutkuje wzmożonym odpływem
miejscowej ludności do miasta, gdzie oferowane warunki płacowe oraz możliwość rozwoju
zawodowego są znacznie większe. Pomimo tego, obserwuje się powolny, ale
systematyczny rozwój gospodarczy obszaru Gminy Liszki.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w systemie REGON w latach

2002-2006 zwiększyła się o 10%. Wyłączny wpływ na niniejszą sytuację miał przyrost
liczby przedsiębiorstw sektora prywatnego z 978 w 2002 roku do 1083 podmiotów w roku
2006. Ponad 87% tych podmiotów stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność
gospodarczą.28
Z kolei dane Urzędu Gminy w Liszkach mówią o około 400 zarejestrowanych podmiotach
gospodarczych, na które składają się zarówno duże jak i małe firmy. Podstawową branżą
ich działalności jest branża spożywcza (wyroby wędliniarskie – kiełbasa lisiecka). Wielu
mieszkańców zajmuje się również działalnością wikliniarską związaną z tutejsza tradycją,
jednak osoby te często nie rejestrują się jako podmioty gospodarcze. Wyroby z wikliny
wyrabiają przede wszystkim mieszkańcy miejscowości Rączna i Jeziorzany.
28 Dane GUS za lata 2002-2006

Tabela 11: Struktura podmiotów gospodarczych w Gminie Liszki w latach 2002-2006
Dynamika
W yszczególnienie 2002 2003 2004 2005 2006 2002-2006
(w %)
Podmioty
gospodarki 20 20 20 20 20 100
narodowej ogółem
Państwowe i
Sektor publiczny samorządowe
jednostki prawa 17 17 17 17 17 100
budżetowego
ogółem
Podmioty
gospodarki 978 1 030 1 047 1 066 1 083 110,74
narodowej ogółem
Osoby fizyczne
prowadzące
871 915 918 935 947 108,73
działalność
gospodarczą
Spółki handlowe 20 25 31 30 31 155
Sektor prywatny Spółki handlowe z
udziałem kapitału 7 7 7 6 6 85,71
zagranicznego
Spółdzielnie 3 3 3 3 3 100
Fundacje 1 1 1 1 1 100
Stowarzyszenia i
organizacje 14 19 23 26 27 192,86
społeczne
W Gminie Liszki na 1000 zameldowanych mieszkańców na koniec 2006 roku przypadały

ponad 71 podmioty gospodarcze. Wartość ta niewiele odbiega od średniej dla całego
powiatu gdzie na 1000 mieszkańców przypadało ponad 81 przedsiębiorstw.
Ponad 29% podmiotów zarejestrowanych zostało w sekcji G, tj. handlu hurtowym
i detalicznym; naprawach pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku
osobistego i domowego oraz w sekcji D (ponad 16%), tj. w przetwórstwie przemysłowym.
W sekcji I (transport, gospodarka magazynowa i łączność) oraz w sekcji K (obsługa
nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej)
zarejestrowanych było łącznie około 20% wszystkich podmiotów gospodarczych.29
Wzrost gospodarczy regionu znajduje swoje odzwierciedlenie we wzroście poziomu
zatrudnienia i spadku bezrobocia, które to zagadnienia zostały omówione w rozdziale
dotyczącym sfery społecznej.
29 Dane GUS za rok 2006

Najważniejsi pracodawcy
Na terenie Gminy działa ponad trzydzieści podmiotów gospodarczych, których działalność
stanowi istotny element życia gospodarczego i dalszego jego rozwoju w Gminie Liszki.
Pomimo, iż kilka z nich posiada siedzibę poza terenami Gminy, posiadają oni tutaj
prężnie działające filie. Należą do nich:
➢ Alpina Plus Sp z. o. o. , Kryspinów – Liszki
➢ Alpina Serwice Sp z. o. o Kryspinów – Liszki
➢ AL.- Tech Sp z. o. o, Kraków
➢ Berger Beton, Wrocław
➢ Diamant Polska Sp. z. o. Anion., Piekary – Liszki
➢ Eurocomplex Trucks Sp. z. o. o, Piekary – Liszki
➢ Fundacja Im. Ks. Siemaszki, Basen, Piekary – Liszki
➢ Fundacja Im. Ks. Siemaszki, Mała Elektrownia, Piekary – Liszki
➢ Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” Liszki
➢ H.M.S. Sp. z. o. o., Niepołomice
➢ Interspeed, Ostrowiec Świętokrzyski
➢ Jalex Sp. z. o.o., Kraków
➢ Krak-Pet Sp z. o. o, Morawica
➢ Krakowski Bank Spółdzielczy O/ Liszki
➢ Krakowskie Zakłady Eksploatacji Kruszywa, Kraków
➢ „Nome” Sp z o. o., Kraków (Euroconsult sp. z o.o.)
➢ Ośrodek Rekreacji I Wypoczynku Nad Zalewem, Kraków
➢ PGNiG S.A. Centrala Spółki Departament Rachunkowości, Warszawa
➢ P.P.U.P Poczta Polska Rejonowy Urząd Pocztowy, Kraków
➢ Polski Koncern Naftowy S.A. Regionalne Biuro Finansowo- Księgowe w Katowicach
➢ Polska Telefonia Cyfrowa Sp z o.o., Warszawa
➢ P.P.H. Promerol S.A. Kryspinów
➢ PGE S.A., Warszawa
➢ PTK Centertel, Warszawa
➢ Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie, Inspektorat Kraków
➢ REN-POL Sp. Jawna, Wieliczka
➢ REST URBIS Sp. Jawna, Budziwój
➢ Ruch S. A., Oddział w Krakowie

➢ Signalco Ltd. Sp z. o. o, Kraków

➢ Krakowskie Pogotowie Ratunkowe, Kraków
➢ Świat, Internet S.A., Warszawa
➢ Euro Trade P.H.Z. Golińscy spółka jawna, Kraków
➢ PGPH „U Jędrusia”, Kraków
➢ Piekarnia „Łysa Góra” w Kaszowie
➢ Piekarnia „Zaborowscy” w Kaszowie
➢ Przetwórstwo mięsa, Lach Anna, Kaszów
➢ Przetwórstwo mięsa, Miś, Tyrała s.c., w Rącznej
➢ Przetwórstwo mięsa, M.Kapusta w Ściejowicach
Przedsiębiorstwa te tworzą znaczący udział w tutejszym rynku pracy. Sprzyjanie ich

dalszemu, prężnemu rozwojowi wpłynie korzystnie na jakość życia mieszkańców,
podniesienie konkurencyjności gospodarki zlokalizowanej na terenie Gminy oraz
wzrostowi zainteresowania kolejnych, potencjalnych inwestorów.
Agroturystyka
W dobie popularyzacji wypoczynku na wsi, branża agroturystyczna z roku na rok
wzmacnia swoja pozycję.
Na dzień dzisiejszy nie zarejestrowano żadnych gospodarstw agroturystycznych na
terenie Gminy Liszki. Niemniej jednak potencjał przyrodniczy Gminy, rozwijająca się sieć
atrakcji turystycznych oraz bardzo liczna grupa osób zainteresowanych spędzeniem
wolnego czasu weekendowego i urlopowego na łonie natury i jednocześnie w niedużej
odległości od Krakowa, stanowi szansę dla tutejszych mieszkańców oraz całej gminy.
Gospodarstwa agroturystyczne na terenie lisieckim stanowić mogą równocześnie punkt
wypadowy dla turystów zmierzających do Krakowa jak i miejsce weekendowych
wycieczek mieszkańców pobliskiego miasta. Agroturystyka jest szansą dla osób chcących
odwiedzić Kraków i jego okolice, których jednak nie stać na nocleg w Krakowie.
Dodatkowo tereny położone blisko tak dużego miasta mogą być celem weekendowych
wypadów ludności miejskiej chcącej niewielkim kosztem, choć na chwilę, odetchnąć
od miejskiego zgiełku.
Stąd też ważnym jest wspieranie i zachęcanie mieszkańców do podejmowania podobnych
inicjatyw, co może przyczynić się do zwiększenia napływu turystów do Gminy. Wzrost

zainteresowania przyjezdnych wpłynie na wzrost wykorzystania tutejszych produktów

turystycznych, promocję imprez kulturalnych, zwiększenie wpływów finansowych dla
mieszkańców, a w rezultacie dalszy rozwój bazy turystycznej.
1.3.1. Oferta inwestycyjna Gminy oraz system preferencyjny dla

przedsiębiorców
Strefy inwestycyjne w Gminie Liszki
Ważnym potencjałem rozwoju gospodarczego Gminy Liszką są istniejące tutaj obszary

przeznaczone lub możliwe do przeznaczenia pod inwestycje gospodarcze. Bliskość
Krakowa, lotniska w Balicach, a przede wszystkim otoczenie Gminy z dwóch stron
autostradą A4 wraz z jej węzłami stwarza niepowtarzalne warunki inwestycyjne tego
obszaru.
Do najważniejszych stref komercyjnych na terenie Gminy Liszki należą:
1. Obszar wokół Portu Lotniczego w Balicach
2. Kąty Tynieckie
3. Pozostałe obszary inwestycyjne
Ad. 1. Obszar wokół Portu Lotniczego w Balicach

Tereny wokół lotniska leżą w granicach trzech gmin, tj. Gminy Liszki, Gminy Zabierzów,
Gminy Kraków.
Zamiarem władz lotniska oraz przedstawicieli w/w gmin było utworzenie Wspólnej Strefy
Ekonomicznej, której przedsiębiorstwa stanowiłyby zaplecze dla działalności lotniska.
Dotychczas odbyło się kilka spotkań, których celem było sprecyzowanie obszaru realizacji
inwestycji i nakreślenie wizji rozwoju wspólnego obszaru okołolotniskowego, określenia
roli poszczególnych grup interesariuszy oraz działań koniecznych do podjęcia w celu
przyśpieszenia ekspansji gospodarczej.

Ilustracja 6: Lokalizacja terenów inwestycyjnych wokół Portu Lotniczego w Balicach na

terenie Gminy Liszki.
Źródło: Opracowanie własne Progress Consulting Sp z o.o.

na podstawie danych Urzędu Gminy Liszki
Na terenie Gminy Liszki leży około 80ha gruntów przewidzianych pod rozwój strefy.
Problem stanowi jednak struktura własnościowa tutejszych mocno rozparcelowanych
obszarów. Około 50% z nich stanowią grunty rolne, pozostałe należą do pośredników
gruntów.
Kolejnym problemem stawi brak wystarczającej infrastruktury drogowej (w tym
przemyślanych rozwiązań komunikacyjnych), wodociągowej, kanalizacyjnej. O ile Gmina
nie ma większego wpływu na rozwój liczby i wielkości przedsiębiorstw tutaj działających,
o tyle całość infrastruktury technicznej leży w jej gestii.
Infrastruktura techniczna stanowi często ważny element przewagi konkurencyjnej
w momencie podejmowania przez przedsiębiorców decyzji o lokalizacji inwestycji. Dlatego
też dążeniem Gminy jest sukcesywna rozbudowa kompleksowego uzbrojenia terenu,
także przy współudziale zewnętrznych środków finansowych (Małopolski Regionalny
Program Operacyjny na lata 2007-2013). Planowane inwestycje przewidują między
innymi budowę kanalizacji sanitarnej w Gminie Zabierzów, budowę dróg, wodociągów
i kanalizacji w Gminie Liszki, oraz budowę Trasy Balickiej wraz z infrastrukturą
towarzyszącą, stanowiącą główny korytarz transportowy spełniający rolę tranzytu
z obszaru śródmieścia Krakowa z Portem Lotniczym.

Obszar okołolotniskowy stanowi kluczowy element dla dynamicznego rozwoju

Krakowskiego Obszaru Metropolitarnego, jak i dla całego Województwa Małopolskiego.
Już dziś na tych obszarach prężnie rozwijają swoją działalność przedsiębiorstwa
związane z branżą transportową, logistyczną, usługową. Na terenie gminy Zabierzów
działa około 8 firm. Na terenie Gminy Liszki funkcjonuje firma budowlana, hala
logistyczna, oraz kilka drobnych podmiotów usługowych oraz branży samochodowej.
Określając dalszy rozwój obszarów wokół lotniska należy mieć na uwadze plany związane
z rozbudową lotniska o drugi pas startowy. Wzrost znaczenia Portu Lotniczego
w Balicach w ruchu turystycznym i biznesowym sprawia, że dotychczas eksploatowany
jeden korytarz powietrzny z roku na rok staje się coraz bardziej niewystarczający.
Budowa drugiego pasa, ograniczy z kolei możliwości rozwoju zaplanowanej tu strefy
ekonomicznej. Rozbudowa lotniska wymagać będzie ograniczenia inwestycyjnych
i mieszkalnych terenów gminnych, uszczuplając jednocześnie lisieckie zasoby
przyrodnicze.
Ad.2. Kąty Tynieckie

Obszar od północnej strony odcięty jest od pozostałej części gminy wodami Wisły,
od pozostałych stron granica obszaru pokrywa się z granicą gminy. Obszar dodatkowo
podzielony jest na dwie nierówne części szlakiem autostrady.

Ilustracja 7: Lokalizacja obszarów inwestycyjnych „Kąty Tynieckie”
Źródło: Opracowanie Progress Consulting Sp z o.o.

Mniejsza część zagospodarowana została przez takie firmy jak Renault Trade, zakłady
cukrownicze i kamieniarskie. Drugi większy obszar należy do firmy portugalskiej, która
planuje tutaj utworzenie centrum administracyjno – handlowego Kraków Liszki Green
Park. Na kompleks składać się będą budynki administracyjne, hotel wraz z centrum SPA,
obiekt handlowo – usługowy oraz parkingi. Jednak niezgodności projektu z planem
zagospodarowania przestrzennego sprawiają, iż przewidywany termin zakończenia
realizacji inwestycji w 2012 roku ulec może znacznemu przesunięciu.
Ad.3. Pozostałe obszary inwestycyjne

Dużym potencjałem inwestycyjnym charakteryzuje się obszar wokół zalewu Kryspinów I.
Sam zbiornik charakteryzuje się występowaniem sporych płycizn. Dlatego też stanowi on
cel weekendowych wyjazdów letnich dla całych rodzin. Szacuje się, że w okresie letnim
zalew gości około 60 000 osób w każdy słoneczny weekend. Niestety spora część
otaczających go gruntów nie jest w wystarczający sposób zagospodarowana. Działania
gminy zmierzają do wyłonienia inwestorów, którzy mogliby ulokować tutaj swój kapitał
przyczyniając się jednocześnie do wzrostu atrakcyjności gminy i jej rozwoju.

Kolejnym obszarem skupiającym działalność gospodarczą są tereny w okolicach

przysiółka Piaski, niedaleko miejscowości Mników. Obecnie działa tutaj kilka większych
przedsiębiorstw oraz kilka mniejszych firm głównie branży budowlanej.
Ilustracja 8: Lokalizacja pozostałych terenów inwestycyjnych na terenie Gminy Liszki

Na terenie Gminy zlokalizowanych jest ponadto kilkanaście obszarów przeznaczonych

pod usługi lub usługi i przemysł. Nie tworzą one jednak zwartego, dużego obszaru,
dlatego nie mają tak istotnego znaczenia dla rozwoju Gminy.
Formy wsparcia dla rozwoju przedsiębiorczości na terenie Gminy Liszki
Zgodnie z prawem Gmina może udzielać pomocy publicznej w formie dokapitalizowania,

dotacji wszelkiego rodzaju ulg podatkowych, ulg w spłacie zobowiązań podatkowych.
Inne formy wsparcia (przede wszystkim szkolenia), w szczególności dla osób

bezrobotnych, chcących założyć własną działalność prowadzi Urząd Pracy.
Liceum Ogólnokształcące w Centrum Edukacyjnym „Radosna Nowina 2000” prowadzi

ponadto dodatkowe zajęcia i szkolenia dla uczniów. Ich celem są spotkania z

przedstawicielami Biura Inicjatyw Zawodowych oraz z doradcami zawodowymi. Mają one

pomóc uczniom w podjęciu decyzji co do dalszej ścieżki zawodowej oraz zwiększyć ich
szanse na rynku pracy.30 Ponadto w Gminnym Zespole Ekonomiczno- Administracyjnym
Szkół w ramach lekcji WOS przeznaczonych jest 12 godzin lekcyjnych skierowanych na
problem aktywizacji zawodowej.
W celu zdynamizowania rozwoju gospodarczego gminy władze dokładają wszelkich starań
mających na celu rozwój infrastruktury technicznej, stanowiących podstawę realizacji
inwestycji. Jednak wielkość środków koniecznych do zainwestowania w tego rodzaju
przedsięwzięcia znacznie przerasta możliwości gminy. Stąd też jedynym sensownym
rozwiązaniem tej trudnej sytuacji jest regularne i skuteczne aplikowanie o
dofinansowanie projektów infrastrukturalnych ze środków zewnętrznych.
W sferze gospodarczej do grupy głównych problemów należą:

1. Słaby rozwój gospodarczy obszaru Gminy Liszki
2. Słabo rozwinięta infrastruktura techniczna terenów przeznaczonych pod
inwestycje
3. Brak wystarczających połączeń komunikacyjnych terenów Gminy, jej obszarów
inwestycyjnych z terenami krakowskimi
4. Brak rozwoju branży agroturystycznej pomimo potencjału na obszarze Gminy
5. Niepewność co do dalszych kierunków rozwoju Portu Lotniczego im. Jana Pawła II
w Balicach
6. nieuregulowana własność gruntów o dużym potencjalne dla rozwoju
gospodarczego Gminy
30 Dane Liceum Ogólnokształcącego w Centrum Edukacyjnym „Radosna Nowina 2000”

1.4. Infrastruktura techniczna
1.4.1. Infrastruktura komunikacyjna
Na system komunikacji na terenie Gminy Liszki składają się następujące szlaki

komunikacyjne:
 autostrada A4
 droga wojewódzka nr 780 relacji Kraków – Alwernia – Chełmek – Mysłowice
 droga wojewódzka nr 774 relacji Zabierzów - Kryspinów
 drogi powiatowe
 drogi gminne.
Łącznie przez Gminę Liszki biegnie około 145km dróg31.
Wykres 10: Sieć drogowa na terenie Gminy Liszki
6,73%
7,44% Autostrady
Drogi wojewódzkie
Drogi powiatowe
Drogi gminne
52,45%
33,38%
Źródło: Opracowanie Progress Consulting Sp. z o.o. wg danych Urzędu Gminy Liszki
Stosunkowo wysoki udział autostrad w strukturze sieci drogowej Gminy Liszki wynika
przebiegu autostrady A4 zarówno w jej północnej jak i wschodniej części.
Odcinek północny łączy aglomerację krakowską z Górnym Śląskiem. W związku z faktem,
że na przebiegającym przez teren Gminy Liszki odcinku autostrady A4 nie ma żadnego
31 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Liszki na lata 2007-2013

węzła zjazdowego, a sam przejazd podlega opłacie, ludność Gminy nie wykorzystuje go
w takim stopniu jak odcinek wschodni.
Odcinek wschodni jest częścią obwodnicy, wykorzystywaną przez mieszkańców Krakowa
i okolic do ominięcia korków w centrum miasta, w związku z czym ruch jest na nim
bardzo duży. Na odcinku tym występuje węzeł zjazdowy z autostrady w miejscowości
Piekary.
Główną oś komunikacyjną Gminy Liszki stanowi droga wojewódzka nr 780. Posiada ona
stosunkowo dobrą nawierzchnię toteż często stanowi alternatywę dla połączenia
z Górnym Śląskiem dla płatnej na tym odcinku autostrady A4.
Kolejna z dróg wojewódzkich na terenie Gminy to droga nr 774 będąca jedną
z najkrótszych dróg w województwie małopolskim. Ma ona duże znaczenie lokalne
i regionalne.
W okresie letnim, natężenie ruchu wyraźnie na niej wzrasta, co związane jest z faktem, że
jest główną drogą dojazdową do Zalewu Kryspinów, będącego jednym z najczęściej
odwiedzanych zbiorników wodnych na tym terenie.
Ponadto droga nr 774 jest drogą dojazdową do międzynarodowego portu lotniczego
w Balicach.
Na układ komunikacyjny Gminy składa się również 271,5km dróg wewnętrznych, w tym:
 27,5km o nawierzchni bitumicznej w stanie technicznym określanym częściowo
jako dobry i dostateczny;
 43,0km o nawierzchni tłuczniowej (stan techniczny dostateczny)
 81,0 o nawierzchni gruntowej wzmocnionej żwirem, gruzem lub kruszywem
 120,0km o nawierzchni gruntowej naturalnej.
Głównym problemem komunikacji drogowej na terenie Gminy Liszki jest praktycznie
całkowity brak przepraw mostowych przez Wisłę. Jedynym punktem, w którym można
przekroczyć rzekę jest przeprawa Kopanka – Jeziorzany. Ograniczenia te przekładają się
na trudności w kontaktach z sąsiednią gminą Skawina.
Innym problemem, który dotyka przede wszystkim niezmotoryzowanych mieszkańców

Gminy jest brak chodników wzdłuż niektórych dróg. Ich brak jest szczególnie
niebezpieczny, kiedy dotyczy intensywnie uczęszczanych przez samochody dróg
wojewódzkich.
Łącznie na terenie Gminy znajduje się 11 225 m chodników, z czego:

 3 184m przy drogach wojewódzkich

 7 614m przy drogach powiatowych
 418m przy drogach gminnych.
Gmina Liszki jest dobrze skomunikowana z Krakowem. Przejazd komunikacją

autobusową z przystanku w Liszkach do dworca autobusowego w Krakowie trwa około
30 minut. Czas ten wydłuża się w godzinach szczytu.
Komunikację samochodową pomiędzy Gminą a Krakowem obsługują następujący
przewoźnicy:
 PKS OŚWIĘCIM S.A.
 MAL- BUS
 SUPER BUS
Częstotliwość połączeń, na tym odcinku waha się od 5 – 40 minut. Wynika to

z częściowego pokrywania się czasu odjazdu poszczególnych przewoźników – głównie
prywatnych z PKS-em OŚWIĘCIM.
1.4.2. Infrastruktura wodno - kanalizacyjna
Wodociągi
Na terenie Gminy Liszki istnieje zgodnie z danymi Urzędu Gminy (stan na 31.12.2007)
170,1 km czynnej sieci wodociągowej rozdzielczej. Podłączonych jest do niej 4 033
budynków mieszkalnych oraz zbiorowego zamieszkania, a więc około 90% wszystkich
mieszkań z omawianego obszaru.

Wykres 11: Liczba osób korzystających z sieci wodociągowej w latach 2002-2006
13000
12059 12201
12000 11928
11584
11333
11000
10000
9000
8000
7000
6000
5000
2002 2003 2004 2005 2006
Liczba osób korzystających z sieci wodociągowej na terenie gminy rośnie z roku na rok.
Liczba jej użytkowników w latach 2002 - 2006 wzrosła o około 7,6%.
Największym źródłem zaopatrującym Gminę Liszki w wodę jest Miejskie Przedsiębiorstwo
Wodociągów i Kanalizacji S.A. w Krakowie, dysponujące wodą z powierzchniowego ujęcia
na rzece Sance. Z wód od przedsiębiorstwa korzystają następujące miejscowości Gminy:
Liszki, Budzyń, Cholerzyn, Kaszów, Kryspinów, Mników, Piekary oraz Ściejowice.
Pozostałe miejscowości korzystają z lokalnych ujęć wody:
 ujęcie głębinowe w Rącznej – Rączna, Jeziorzany, Ściejowice i częściowo Kaszów
 ujęcie głębinowe w Morawicy - Morawica
 ujęcie głębinowe w Czułowie – Czułów i częściowo Mników
 ujęcie głębinowe na Brzoskwince w Gminie Zabierzów – Chrosna.
Na terenie Gminy działają trzy stacje uzdatniania wody.
Kanalizacja
Systemem kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy Liszki objętych jest jedynie 25%
mieszkańców Gminy. Niski stopień skanalizowania Gminy uznawany jest za jedną
z największych barier dla zrównoważonego rozwoju Gminy.

Tabela 9: Podstawowe parametry dot. sieci kanalizacji w Gminie Liszki w 2007 roku
Podstawowe parametry Jm W artość

Długość czynne j si e ci k anali zacyjne j Km 53,0
Długość czynne j si e ci k anali zacyjne j
stanowi ące j własność gm i ny Km 53,0
Połącze ni a prowadzące do budynk ów
m i e szk alnych i zbi orowe go
zam i e szk ani a Szt. 1 367
Źródło: Opracowanie Progress Consulting Sp. z o.o. wg danych Urzędu Gminy
Ścieki średnio w ilości 234,8dam3/rok, odprowadzane są do funkcjonującej na terenie

Gminy, (w miejscowości Piekary) biologiczno – mechanicznej oczyszczalni ścieków typu
ECOLO-CHIEF. Średniodobowa przepustowość oczyszczalni to 1000 m3. Do oczyszczalni
podłączone są następujące miejscowości:
 Cholerzyn – 95%;
 Budzyń – w całości;
 Kryspinów – w całości;
 Piekary – w całości;
 Liszki – 95%.
Tabela 10: Ładunki zanieczyszczeń w ściekach po oczyszczeniu
Rodzaj
ładunku 2002 2003 2004 2005 2006
BZT 5 1641 290 115 1247 4103
ChZT 7346 430 1139 9586 11240
zawi e si na 618 263 210 3006 4413
azot ogólny 2363 0 0 0 0
fosfor ogólny 409 0 0 0 0
Oczyszczalnia w Piekarach obsługuje łącznie 4 675 osób, co stanowi około 30%

wszystkich mieszkańców Gminy.
Gmina posiada koncepcję skanalizowania całego swojego obszaru i konsekwentnie ją
realizuje, o czym świadczy rosnąca z roku na rok długość kanalizacji na terenie Gminy
oraz liczba ludności z niej korzystającej.

Wykres 12: Zmiany wynikające z procesu systematycznego kanalizowania Gminy Liszki
12000 12000
11333
11000 11000
10000 10000
9000 9000
8000 8000
7000 7000
2002
6000 6000 2003
5000 5000
4000 4000
3000 3000
2000 2000
1000 1000
24
0 0
długość czynnej ludność korzysta-
sieci kanalizacyjnej jąca z sieci wodocią-
gowej
Źródło: Opracowanie Progress Consulting Sp. z o.o. wg danych GUS i Urzędu Gminy
1.4.3. Gospodarka odpadami
Na terenie Gminy Liszki nie funkcjonuje zorganizowane składowisko odpadów

komunalnych. W planach władz Gminy nie przewiduje się budowy składowiska, głównie
ze względu na rekreacyjny charakter Gminy Liszki oraz bliskość parków krajobrazowych.
W związku z powyższym funkcjonuje nieco inny system zbiórki i segregacji odpadów,
polegający na odbiorze odpadów przez koncesjonowanych odbiorców i następnie
wywożeniu ich na różne składowiska, zlokalizowane poza obszarem Gminy Liszki.
Zgodnie z danymi Urzędu Gminy około 85% mieszkańców objętych jest zorganizowaną
zbiórką odpadów. Pomiędzy odbiorcami odpadów, a właścicielami poszczególnych
budynków, z dniem 31.12.2007 podpisanych było 3386 umów.
Odbiorcy odpadów komunalnych z terenu Gminy Liszki, odnotowują z roku na rok
spadek ilości wywożonych odpadów. Brak jest jednak w Gminie potwierdzonych
informacji o przyczynie tego stanu.
Z ankiety przeprowadzonej na potrzeby niniejszego dokumentu wynika, że mieszkańcy za
negatywny element życia w Gminie Liszki, uważają obecność nielegalnych wysypisk

śmieci (patrz punkt 2 Konsultacje społeczne).

Problemy z uporządkowaniem gospodarki odpadami wynikają również z dużego (głównie
w okresie letnim) ruchu turystycznego.
Na ruch ten wpływają głównie dwa czynniki:
 funkcjonowanie Zalewu Kryspinów (oraz innych mniejszych kąpielisk),
 duże walory krajobrazowe, w tym Dolina Brzoskwini, Dolina Mnikowska, Rezerwat
Zimny Dół
Odwiedzający Gminę Liszki w celach turystycznych, często nie zdają sobie sprawy
z zagrożeń, jakie dla środowiska niosą pozostawione przez nich na poboczach dróg, czy
na parkingach odpady. Korzystając z uroków tego miejsca, przyczyniają się do jego
zanieczyszczania.
Nieuporządkowana gospodarka odpadami na terenie Gminy skłoniła władze Gminy do

opracowania dokumentu strategicznego, który pozwoliłby w przyszłości na zarządzanie
odpadami gminnymi.
Wspomniany powyżej dokument - Program Gospodarki Odpadami - zakłada
doprowadzenie systemu gospodarki odpadami do kształtu, w którym 100% mieszkańców
Gminy będzie miało podpisaną umowę na wywóz odpadów.
1.4.4. Infrastruktura energetyczno - gazowa
Energia
Na system zaopatrzenia Gminy w energię elektryczną składają się dwie linie wysokiego
napięcia:
 2-torowa linia 220kV relacji Siersza – Skawina
 2-torowa linia 110kV relacji Skawina – Prądnik
oraz sieć rozdzielcza średniego napięcia 15kV.
Głównym elementem sieci rozdzielczej są linie napowietrzne 15kV:
 LOT Balice  Czernichów

 Rybna  Skawina
Linie te łączą się w rozdzielni sieciowej RS Cholerzyn.

Od każdej z linii odprowadzane są rozgałęzienia do poszczególnych miejscowości gminy.

Odgałęzienia zaopatrzone są w transformatory 15/0,4 kV, od których prowadzone są linie

rozdzielcze niskiego napięcia, dostarczające energię bezpośrednio do odbiorców.
Stan techniczny sieci wysokiego napięcia (WN) określany jest jako dobry. W przypadku
sieci średniego i niskiego napięcia sytuacja ma się nieco gorzej – stan części tych sieci
uniemożliwia podłączenie do nich nowych użytkowników, a tym samym ogranicza
możliwości rozwojowe Gminy.
System sieci energetycznej na terenie Gminy Liszki wymaga zatem rozbudowy, na
potrzeby dostarczania energii do celów gospodarczych.
Gaz
Podstawową osią systemu zaopatrzenia w gaz na terenie Gminy Liszki jest gazociąg
średnioprężny o średnicy 150 mm relacji Kryspinów – Liszki – Kaszów. Gazociąg ten pełni
rolę dystrybutora, który przesyła pożądane ilości gazu ziemnego do sieci rozdzielczych
zlokalizowanych na terenie poszczególnych miejscowości Gminy.
Gaz do Gminy Liszki doprowadzany jest przez magistralny gazociąg wysokoprężny 6,3
MPa relacji Skawina – Zabierzów, stanowiący element systemu zaopatrzenia w gaz miasta
Krakowa i transportujący gaz ziemny z Pogórza Karpackiego w kierunku Górnego Śląska.
Gazociąg ten jest bezpośrednim źródłem zaopatrzenia w gaz całej Gminy.
Zgodnie z danymi GUS za 2006 rok, długość sieci gazociągowej na terenie gminy wynosi
ogółem około 170,1 km. Długość czynnej sieci przesyłowej to 6 310m, a rozdzielczej 164
630m.
Na terenie Gminy zlokalizowanych jest 3 776 czynnych połączeń do budynków
mieszkalnych, z których korzysta łącznie 3 357 gospodarstw domowych.
Spośród gospodarstw domowych będących odbiorcami gazu, ponad 48% wykorzystuje go
do ogrzewania mieszkań.
Z sieci gazowej w roku 2006 korzystało łącznie 11 650 osób.

1.4.5. Infrastruktura mieszkaniowa
Z analizy zasobów mieszkaniowych Gminy Liszki wynika iż ponad 99% wszystkich

budynków mieszkalnych zlokalizowanych na terenie Gminy należy do osób fizycznych.
Jedynie 39 mieszkań (wg definicji GUS) spośród 4469, nie należy do tej grupy właścicieli.
Sytuacja ta wynika z faktu, iż Liszki są gminą toteż poza pojedynczymi budynkami
administracyjnymi czy też budynkami będącymi własnością zakładów pracy, dominuje
tam zabudowa jednorodzinna.
Wykres 13: Liczba zasobów mieszkaniowych na terenie Gminy Liszki (mieszkania)
4500 4416 4469

4347 4371
4000
3777
3500
3000
2500
2000
1500
2002 2003 2004 2005 2006
Liczba mieszkań na terenie Gminy Liszki systematycznie wzrasta. Od roku 2002 do 2006
wzrosła o 692 mieszkań, czyli o ponad 18%. Przyczyną tak dużej zmiany jest postrzeganie
Gminy jako zaplecza mieszkalnego dla Krakowa. Mieszkańcy metropolii krakowskiej
coraz częściej przenoszą się na jej obrzeża tym samym przyczyniając się do dynamicznego
rozwoju mieszkalnictwa jednorodzinnego na tym terenie.
Średnia powierzchnia mieszkania na terenie Gminy Liszki to 90,99m. Na jedno

mieszkanie przypada średnio około 4 izby.

Wykres 14: Wyposażenie mieszkań w urządzenia techniczno - sanitarne
4200
4002
3900
3649 3668
3600
3319
3300 3188
3000
2700
2400
2100
1800
1500
1200
900
Wodociąg Ustęp Łazienka Centralne Gaz sieciowy
spłukiwany ogrzewanie
Około 90% mieszkań wyposażonych jest w wodociąg, nieznacznie mniej bo około 82%
posiada ustęp spłukiwany i łazienkę. Najmniejszy odsetek - 70% stanowią mieszkania
wyposażone w centralne ogrzewanie. Jest to wynikiem dużego rozproszenia gospodarstw
domowych i wciąż powszechnego ogrzewania izb mieszkalnych węglem czy też drewnem.
Po przeprowadzonej analizie można zatem stwierdzić, że większość mieszkań
wyposażonych jest w podstawową infrastrukturę.
W zakresie wyposażenia Gminy w infrastrukturę techniczną widoczne są nadal istotne

braki. Do głównych problemów zakwalifikowanych do tej płaszczyzny należą:
1. brak odpowiedniej ilości przepraw mostowych
2. słabo rozwinięta infrastruktura towarzysząca dróg, brak chodników przy części
ruchliwych ulic
3. zły stan nawierzchni dróg oraz słabo rozbudowana infrastruktura drogowa
4. niepełne skanalizowanie Gminy
5. niepełne uzbrojenie działek budownictwa mieszkaniowego
6. obecność dzikich wysypisk śmieci

1.5. Infrastruktura społeczna
1.5.1. Infrastruktura edukacyjna
Na terenie Gminy Liszki działa jedna szkoła średnia, 2 gimnazja oraz 10 szkół
podstawowych. Poniżej przedstawiony został szczegółowy ich wykaz:
Tabela 11: Wykaz placówek oświatowych na terenie Gminy Liszki

L.P. Nazwa placówki
1 Szkoła Podstawowa w Rącznej
2 Szkoła Podstawowa w Piekarach
3 Szkoła Podstawowa w Morawicy
4 Szkoła Podstawowa w Liszkach
5 Szkoła Podstawowa w Kryspinowie
6 Szkoła Podstawowa w Jeziorzanach
7 Szkoła Podstawowa w Cholerzynie
8 Szkoła Podstawowa nr 2 w Kaszowie
9 Szkoła Podstawowa nr 1 w Kaszowie
10 Szkoła Podstawowa w Czułówie
1 Gimnazjum w Mnikowie
2 Gimnazjum nr 1 w Liszkach
Liceum Ogólnokształcące w Centrum Edukacyjnym
1 "Radosna Nowina 2000" w Piekarach
Źródło: opracowanie Progress Consulting Sp. z o.o. na podstawie danych
Urzędu Gminy Liszki
Do obsługi finansowo - księgowej placówek oświatowych powołano odrębną jednostkę

Urzędu Gminy pod nazwą Gminny Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół.

Ilustracja 9: Lokalizacja placówek oświatowych na terenie Gminy Liszki
Poziom świadczonych usług szkół średnich jest bardzo wysoki. Istniejące w Piekarach
Liceum Ogólnokształcące w Centrum Edukacyjnym „Radosna Nowina 2000” posiada
znakomite zaplecze dydaktyczne, bogatą ofertę zajęć pozaszkolnych oraz
wykwalifikowaną świecką kadrę nauczycieli i wychowawców (absolwenci krakowskich
uczelni). Dla uczniów zamiejscowych oddany zostało internat – 26-osobowe domki z
pełnym wyposażeniem. Na każdym poziomie wiekowym, nauka odbywa się w pięciu 24
osobowych oddziałach klasowych: humanistyczną, biologiczno-chemiczną,
matematyczno-fizyczną, matematyczno-chemiczną lub matematyczno-geograficzną,
biologiczno-chemiczną z fizyką (klasa przygotowująca do studiów medycznych)32.
Z placówek oświatowych będących w zarządzie gminy jedynie Szkoła Podstawowa

w Cholerzynie, Gimnazjum w Mnikowie oraz Szkoła Podstawowa w Piekarach
wyposażone są w salę gimnastyczną. Uczniowie pozostałych jednostek albo są dowożeni
32 Dane ze strony internetowej szkoły: www.liceum.fund.pl

do istniejących sal albo ćwiczą w salach lekcyjnych.
Szkoły na terenie Gminy Liszki są należycie wyposażone w sprzęt komputerowy –

w każdej placówce znajduje się sala komputerowa. Odpowiednio wyposażone są również
biblioteki szkolne. Ze względu na ograniczone środki finansowe odczuwa się jednak braki
w wyposażeniu dydaktycznym.
Istnieje natomiast pilna potrzeba budowy dwóch palcówek szkolnych, tj. Szkoły
Podstawowej w Liszkach i Szkoły Podstawowej w Morawicy. Uczniowie w Liszkach uczą
się w dwóch budynkach, a w Morawicy w trzech budynkach. Są to obiekty przedwojenne
nienadające się do remontu33.
Na terenie Gminy zorganizowany jest dowóz uczniów do dwóch szkół podstawowych oraz
do obu gimnazjów. Dowóz odbywa się środkami transportu publicznego, gdzie gmina
wykupuje bilety semestralne ulgowe dla uczniów dojeżdżających, w kwocie rocznej około
390 000PLN34.
Coraz większym problemem są natomiast wąskie drogi dojazdowe do szkół i brak

przyszkolnych parkingów35.
1.5.3. Infrastruktura kultury
Na terenie Gminy Liszki jedynym ośrodkiem animujący życie kulturalne, a dokładniej

jeden z jego aspektów jakim jest czytelnictwo, jest Gminna Biblioteka Publiczna
w Liszkach z filiami w Kaszowie oraz Morawicy.

34 tamże

Ilustracja 10: Lokalizacja Gminnej Biblioteki Publicznej w Liszkach wraz z filiami
Liczba czytelników z roku na rok się zwiększa co jest mało spotykanym zjawiskiem
w Polsce i na świecie z racji komputeryzacji oraz wypierania słowa pisanego
ekranizacjami. Zgodnie z danymi GUS w roku 2006 liczba czytelników w Gminie Liszki
osiągnęła wielkość 1 316 osób i w stosunku do roku 2002 odnotowano wzrost o niecałe
11%. Wraz ze wzrostem liczby czytelników zwiększa się również liczba wypożyczeń.
Sukcesywnie uzupełnieniu ulega także wolumin biblioteczny – w roku 2006 sięgnął liczby
27 465.

Wykres 11: Charakterystyka czytelnictwa na terenie Gminy Liszki
26693 26845 27217 27465

27500 26138
25000
22760
22500 21907
19897 20615
20000 18601 Księgozbiór
Czytelnicy w ciągu roku
17500
Wypożyczenia księ-
15000 gozbioru na zewnątrz
12500
10000
7500
5000
2500 1190 1212 1277 1310 1316
0
2002 2003 2004 2005 2006
Obecna biblioteka publiczna znajduje się w Gminnym Ośrodku Kultury (GOK), jednak
zajmowana powierzchnia jest zbyt mała. W budynku GOK znajduje się także
ogólnodostępna pracownia komputerowa. Stan wszystkich budynków jest zadowalający.
1.5.4. Infrastruktura ochrony zdrowia i opieki społecznej
Świadczenia w zakresie ochrony zdrowia świadczy Samodzielny Gminny Zakład Opieki

Zdrowotnej w Liszkach (SGZOZ). SGZOZ jest publicznym zakładem utworzonym przez
Radę Gminy Liszki na podstawie uchwały Nr XII/112/99 z dn.18.11.1999r. Swą
działalność jako jednostka samodzielna rozpoczął 01.01.2002r36.
W skład SGZOZ wchodzą37:

1/ Gminny Ośrodek Zdrowia w Liszkach obejmujący:
a. poradnię ogólną,
b. poradnię dla dzieci,
36 Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Gminy Liszki

37 Tamże

c. poradnię dla kobiet,

d. poradnię stomatologiczną,
e. gabinety zabiegowe: dla dorosłych i dla dzieci
f. pracownię USG
g. rejestrację i sekretariat z księgowością oraz gabinet higieny szkolnej.
2/ Wiejski Ośrodek Zdrowia w Morawicy obejmujący:
a. gabinet internistyczny,
b. gabinet pediatryczny,
c. gabinet zabiegowy,
d. rejestrację.
Ilustracja 11: Lokalizacja Ośrodków Zdrowia oraz aptek na terenie Gminy Liszki
SGZOZ udziela świadczeń zdrowotnych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej dla

ludności ubezpieczonej w Narodowym Funduszu Zdrowia zamieszkałej na terenie Gminy
Liszki. Pacjent ma zapewnioną dostępność do podstawowej opieki lekarskiej w zakładzie

w godz. od 8.00-18.00 oraz opiekę całodobową w tej dziedzinie po godz. 18.00 w dni
powszednie, a w soboty, niedziele i święta oraz inne dni ustawowo wolne od pracy 24
godziny przez Krakowskie Pogotowie Ratunkowe. Badania diagnostyczne i specjalistyczne
realizowane są przez Centrum Medycyny Profilaktycznej Sp. z o.o. w Krakowie
ul. Komorowskiego 1238.
W roku 2006 do ośrodków zdrowia w Liszkach i Morawicy zadeklarowanych było 15 625

pacjentów korzystających z podstawowej opieki medycznej. Lekarze pracujący w obydwu
ośrodkach udzielili ponad 54 tysięcy porad oraz wykonali 11 357 wizyt domowych. Ponad
dwa tysiące pacjentów skierowano na badania radiologiczne, a 1 500 osób na badania
USG. Pacjenci wymagający konsultacji specjalistycznych otrzymywali bez żadnych
ograniczeń skierowania do specjalistycznych poradni. Na badania z zakresu diagnostyki
laboratoryjnej, radiologicznej i mikrobiologicznej SGZOZ miał podpisaną ryczałtową
umowę z Centrum Medycyny Profilaktycznej w Krakowie przy ulicy Komorowskiego 12,
a korzystnie sporządzona umowa nie ograniczała liczby wykonywanych badań. W ramach
podstawowej opieki zdrowotnej SGZOZ świadczy usługi pielęgniarskie z zakresu
medycyny szkolnej. Ponadto gabinety zabiegowe w ubiegłym roku wykonały: 3 349
iniekcji, 3 559 szczepień, wykonywały badania EKG oraz pomiary poziomu cukru w krwi.
SGZOZ ma również podpisane kontrakty na opiekę ginekologiczną w ramach
ambulatoryjnej opieki specjalistycznej oraz usługi ogólnostomatologiczne39. Stan
budynków SGZOZ jest zadowalający.
Na terenie gminy działają 3 apteki oraz 2 punkty apteczne40:

 Prywatna Apteka w Liszkach, Liszki 2;
 Prywatna Apteka w Liszkach, Liszki 427;
 Prywatna Apteka w Liszkach (apteka zielarska), Liszki 101;
 Prywatna Apteka w Kryspinowie, Kryspinów;
 Prywatna Apteka w Morawicy, Morawica 292;
w związku z czym na jedną ogólnodostępną aptekę przypada 5 227 osób41.
Ośrodkiem, który zaspokaja społeczne potrzeby mieszkańców Gminy Liszki jest Gminny
38 Tamże
41 Dane GUS za 2006 rok

Ośrodek Pomocy Społecznej w Liszkach (GOPS). Do zadań realizowanych przez GOPS

należy m.in.42:
 rozpoznawanie potrzeb, przyznawanie i realizacja świadczeń przewidzianych
w ustawie o pomocy społecznej,
 praca socjalna rozumiana jako działalność zawodowa skierowana na wspomaganie
osób i rodzin wymagających pomocy w osiągnięciu przez nich możliwie pełnej
aktywności społecznej,
 analiza i ocena zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy
społecznej,
 pobudzanie społecznej aktywności w zaspakajaniu niezbędnych potrzeb życiowych
osób i rodzin,
 organizowanie różnych form pomocy, udział w rozwijaniu infrastruktury
odpowiadającej zmieniającym się potrzebom społecznym
 prowadzenie ośrodków wsparcia, w tym świetlicy środowiskowej,
 załatwianie innych spraw zastrzeżonych w przepisach dla Ośrodka Pomocy
Społecznej.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej udziela pomocy w formie43:

 zasiłków stałych
 zasiłków stałych i wyrównawczych
 rent socjalnych
 zasiłków okresowych
 zasiłków okresowych gwarantowanych
 macierzyńskich zasiłków okresowych
 zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych
42 Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Gminy Liszki

43 Tamże

1.5.5. Infrastruktura bezpieczeństwa publicznego
Nad bezpieczeństwem mieszkańców Gminy Liszki czuwają funkcjonariusze policji

w Komisariacie Policji w Zabierzowie. Niestety ze względu na brak środków finansowych
wyposażenie jednostki jest niezadowalające. „W zabierzowskim komisariacie
w codziennym patrolowaniu wykorzystywane są tylko dwa samochody, z których jeden
(wysłużony polonez) każdego tygodnia odwiedza mechaników. Będące na wyposażeniu
dwa alkomaty zostały jednocześnie przekazane do legalizacji, a policjanci by sprawdzać
kierowców muszą pożyczać tego typu urządzenia od sąsiednich komisariatów... Podobna
sytuacja wygląda z radarem, który jest zepsuty. Nie znaczy to, że zabierzowski komisariat
jest najgorzej wyposażony, bowiem znajdujący się tam na wyposażeniu samochód
do przewozu psa patrolowego, został wypożyczony do Krzeszowic, oczywiście razem
z psem i przewodnikiem... Takie praktyki są powszechne w policji, musimy sobie radzić
sami byśmy mogli pracować - z zażenowaniem opowiadał niedowierzającym podkomisarz
Krzysztof Czak44”.
Na terenie Gminy Liszki działa 9 jednostek OSP w miejscowościach: Czułów, Jeziorzany,

Kaszów, Kryspinów, Liszki, Mników, Piekary, Piekary, Rączna, Ściejowice.
Dwie jednostki: OSP Mników i OSP Liszki są włączone do Krajowego Systemu Ratowniczo
Gaśniczego (KSRG). Dodatkowo na terenie Gminy Liszki działają 4 młodzieżowe drużyny
pożarnicze (w tym 2 żeńskie).
Na wyposażeniu OSP znajduje się m.in.45:

 18 samochodów pożarniczych, w w tym 10 średnich, 7 lekkich, 1 operacyjny,
 19 pomp, w tym 5 szlamowych do brudnej wody, 1 pływająca,
 7 agregatów prądotwórczych,
 7 pilarek spalinowych,
 3 komplety (6 szt.) aparatów powietrznych,
 inny sprzęt i wyposażenie do prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych.
OSP Liszki i OSP Mników mają na wyposażeniu zestawy do ratownictwa medycznego-

PSP R1. Dodatkowo OSP Mników posiada zestaw do ratownictwa technicznego


HOLMATRO46.
Spośród 9 OSP, pięć jednostek: Jeziorzany, Kaszów, Liszki, Mników, Rączna, posiada
zamontowany w remizie system selektywnego wywoływania, tj. sterowanie włączenia
syreny alarmowej drogą radiową przez dyżurnego z MSK). W każdym samochodzie
znajduje się radiostacja. Wszystkie jednostki OSP są wyposażone także w radiostacje
nasobne. Ponadto jednostki włączone są do KSRG będą alarmowane poprzez działający
od końca ubiegłego roku na terenie powiatu krakowskiego Sms-owy System
47
Automatycznego Powiadamiania i Koordynacji (SSAPiK) .
W płaszczyźnie infrastruktury społecznej zidentyfikowano następujące problemy

i zagrożenia:
1. słabo rozwinięte zaplecze do organizacji imprez kulturalnych
2. zły stan techniczny obiektów publicznych
3. słabo rozwinięta infrastruktura przedszkolna
4. brak oddziałów integracyjnych w szkołach
5. wąskie drogi dojazdowe do szkół i brak przyszkolnych parkingów
6. konieczność rozbudowy zaplecza sportowego oraz zakupu pomocy dydaktycznych
w szkołach podstawowych i gimnazjach
7. konieczność budowy osobnego budynku na potrzeby Gminnej Biblioteki Publicznej
8. złe wyposażenie jednostki policji
46 tamże
47 tamże

1.6. Gospodarka finansowa Gminy Liszki
Ustawa o samorządzie gminnym mówi, iż Gmina Liszki działa w imieniu własnym i na

własną odpowiedzialność. Przestrzegając ustawowych zasad Gmina zaspokaja zbiorowe
potrzeby mieszkańców określone w ustawie oraz wykonuje na swoim terenie inne zadania
publiczne o znaczeniu lokalnym nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.
Ponadto do zadań Gminy należą zadania z zakresu administracji publicznej: zlecone
ustawami, wykonywane na podstawie zawartych porozumień. W zależności od zasobu
finansowego Gminy, może ona realizować odpowiednio szeroki zakres przedsięwzięć
inwestycyjnych, kulturalnych, promocyjnych i organizacyjnych.
Obraz profilu i skuteczności działalności Gminy Liszki daje nie tyle ogólna analiza
zasobów finansowych, co analiza dochodów i ponoszonych wydatków w odniesieniu do
jednego mieszkańca Gminy.
Wykres 15: Dochody i wydatki Gminy Liszki przypadające na jednego mieszkańca

1 800,00
Wydatki na jednego
1 600,00 mieszkańca
Dochody na jednego
mieszkańca
Poziom wydatków i dochodów w PLN
1 400,00
1 200,00
1 000,00
800,00
600,00
400,00
200,00
0,00
2002 2003 2004 2005 2006
Źródło: opracowanie Progress Consulting Sp. z o.o. na podstawie danych GUS 2002 -2006
Wydatki jak i dochody Gminy Liszki przypadające na jednego mieszkańca z roku na rok
systematycznie wzrastają. Pozytywnym zjawiskiem jest fakt, iż od roku 2004 dochody
Gminy przewyższają wydatki. Gmina ma więc możliwość tworzenia rezerw środków

finansowych, które w przyszłości mogą docelowo zostać przeznaczone na większe

inwestycje np. infrastrukturalne.
Dochody własne Gminy Liszki na jednego mieszkańca w ostatnich latach oscylowały
wokół 39-47% dochodów ogółem.
Analizę finansów Gminy z perspektywy pojedynczego mieszkańca dopełnia szczegółowy

przegląd wydatków:
Wykres 16: Analiza szczegółowa wydatków Gminy Liszki ponoszonych na jednego

mieszkańca w poszczególnych branżach działalności Gminy
800
Wydatki na rolnictwo i łowiectwo

Wydatki na transport i łączność
700 Wydatki na gospodarkę komunalną i
ochronę środowiska
Wydatki na gospodarkę mieszkaniową
Wydatki na oświatę i wychowanie
600 Wydatki na kulturę i ochronę dziedzic-
twa narodowego
Wydatki na ochronę zdrowia
Wydatki na pomoc społeczną
Wartość wydatków w PLN
500 Wydatki na kulturę fizyczną i sport

Wydatki na administrację publiczną
400
300
200
100
0
2002 2003 2004 2005 2006
Najwyższe i jednocześnie systematycznie wzrastające wydatki Gminy przypadające

na jednego mieszkańca odnoszą się do oświaty i wychowania. Wydatki ponoszone w tej
sferze działalności na koniec 2006 roku wyniosły ponad 744 zł na jednego mieszkańca.
Kolejną pod względem wysokości ponoszonych wydatków branżą była pomoc społeczna
(ok.272 zł na jednego mieszkańca). Taka struktura podstawowych wydatków Gminy
świadczy o znacznej trosce Władz o życie społeczne.
Pozytywnym zjawiskiem, obserwowanym od kilku lat, jest wzrost wydatków
na gospodarkę komunalną

i ochronę środowiska (ok. 69%) oraz na kulturę fizyczną i sport (68%), transport i
łączność (45%). Jakkolwiek wydatki te są nadal na dosyć niskim poziomie, a stan i
rozwój infrastruktury wodno – kanalizacyjnej oraz drogowej wymagają podjęcia jeszcze
wielu inwestycji.
Struktura dochodów i uzyskanych dotacji z zewnętrznych źródeł finansowania

w Gminie Liszki
Poniższa tabela przedstawia strukturę dochodów na przestrzeni ostatnich siedmiu lat
w Gminie Liszki. Na tej podstawie możliwa jest analiza dochodów gminy oraz aktywność
gminy w pozyskiwaniu funduszy zewnętrznych.
Tabela 12: Struktura dochodów Gminy Liszki w latach 2000-2006
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Dochody budżetów gmin DYNAMIKA
Ogółem zł 15 813 586,00 15 736 942,00 18 870 476,00 20 251 472,00 20 249 721,00 24 627 869,00 26 238 713,06 1,66
Dochody własne budżetów gmin
Razem zł 6 461 529,00 6 346 270,00 7 371 364,00 6 853 711,00 9 425 198,00 11 475 467,00 9 449 813,91 1,46
Podatek rolny zł 482 500,00 445 628,00 449 574,00 604 842,00 629 843,00 672 826,00 516 534,01 1,07
Podatek od nieruchomości zł 1 067 318,00 1 843 420,00 2 103 422,00 1 814 324,00 1 890 068,00 2 307 358,00 2 413 057,89 2,26
Podatek od środków
transportowych zł 73 713,00 105 262,00 138 110,00 174 624,00 204 117,00 204 148,00 219 850,70 2,98
Opłaty lokalne zł 39 120 - - - - - - 0
Wpływy z innych lokalnych
opłat zł - 139 867,00 167 853,00 191 576,00 159 261,00 61 448,00 108 135,00 0,77
Wpływy z opłaty skarbowej zł 648 872,00 80 189,00 63 654,00 66 200,00 55 273,00 48 210,00 69 481,00 0,11
Podatek od czynności
cywilnoprawnych zł - - - - 277 645,00 330 144,00 537 880,60 1,94
Dochody z majątku gminy zł 451 293,00 273 441,00 735 311,00 358 363,00 366 141,00 329 505,00 407 748,03 0,9
Dochody z majątku gminy
wpływy z usług zł 49 440 - - - - - - 0
Wpływy z usług zł - 0 0 0 0 0 354,96
Udziały w podatkach
stanowiących dochody budżetu
państwa razem zł 2 381 345,00 2 206 002,00 2 275 818,00 2 636 051,00 2 691 756,00 3 519 401,00 4 038 292,17 1,7
państwa podatek dochodowy od
osób fizycznych zł 2 365 590 2 195 338 2 211 172 2 576 211 2 623 744 3 473 556 3 964 189 1,68
państwa podatek dochodowy od
osób prawnych zł 15 755,00 10 664,00 64 646,00 59 840,00 68 012,00 45 845,00 74 103,17 4,7
Subwencje ogólne
Razem zł 7 760 254 8 200 567 9 889 025 10 675 254 8 916 720 8 862 892 12 268 985 1,58
Dotacje
Dotacje celowe z budżetu państwa
Ogółem zł 1 402 279,00 1 070 974,00 1 242 678,00 978 994,00 1 687 011,00 2 696 105,00 4 008 387,12 2,86
Dotacje celowe otrzymane na podstawie porozumień między jednostkami samorządu terytorialnego

Dochody Gminy Liszki w ciągu lata 2000-2006 wzrosły o około 66%. Największy w tym
udział miały dochody uzyskane z tytułu subwencji ogółem, dotacji celowych z budżetu
państwa oraz z podatku dochodowego z budżetu państwa od osób fizycznych i od osób
prawnych.
Natomiast największą dynamiką wzrostu środków finansowych charakteryzowały się
środki na dofinansowanie własnych zadań pozyskane z innych źródeł, dotacje celowe
z budżetu państwa, podatek od środków transportowych i podatek od nieruchomości.
Struktura finansowa Gminy Liszki jest odpowiedzią na zgłaszane jak i wynikające

z własnych analiz sytuacji potrzeby Gminy. Dużą szansą dla poprawy sytuacji finansowej
Gminy jest nowy okres programowania funduszy europejskich w Polsce, na lata 2007-
2013. Fundusze te dają szerokie spektrum możliwości co do pozyskania nowych źródeł
finansowania działań realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego jak
i pozostałe jednostki prowadzące wszelaką działalność na obszarze lisieckim. Stały
monitoring możliwości finansowania podejmowanych inwestycji i realizowanych
projektów jest nieodłącznym elementem prawidłowego kierowania Gminą.

2. Konsultacje społeczne
W celu poznania opinii mieszkańców Gminy Liszki na temat jakości życia, nastrojów
społecznych oraz pożądanych kierunków rozwoju przeprowadzono badanie ankietowe.
Anonimowa ankieta została umieszczona na stronie internetowej Urzędu Gminy Liszki
oraz w formie papierowej za pośrednictwem szkół oraz kół zainteresowań została
rozdysponowana wśród mieszkańców. Czynny udział w tworzeniu Strategii Rozwoju
Gminy Liszki wzięły 174 osoby (35 osób za pomocą internetu, 139 w formie papierowej).
W badaniu ankietowym udział wzięli zarówno mężczyźni jak i kobiety – ich struktura
procentowa zbliżona jest do ogólnego podziału ludności ze względu na płeć w Gminie
Liszki. Z możliwości wypowiedzenia się na temat aspektów życia na terenie Gminy
skorzystały głównie osoby między 26 a 70 rokiem życia. Stanowią one podstawę rozwoju
społeczno-gospodarczego. Oba aspekty sprawiają, że wyniki ankiet można traktować
w sposób reprezentatywny.
Wykres 17: Struktura respondentów ze Wykres 18: Struktura respondentów ze względu

względu na płeć na wiek
3,05%
14,63%
43,29%
45,66%
54,34%
39,02%
Poniżej 18 lat 18-25 26-40

41-70 Powyżej 70
Kobieta Męż- lat
czyzna
Źródło: Progress Consulting Sp. z o.o. na podstawie ankiety sporządzonej na potrzeby

niniejszego opracowania

Zdecydowana większość respondentów posiada wykształcenie średnie oraz wyższe,

a ponad 87% z nich jest osobą pracującą.
Wykres 19: Podział respondentów ze względu Wykres 20: Podział respondentów ze względu
na poziom wykształcenia na aktywność zawodową
6,55%2,38%
10,12%
33,14%
40,57%
18,86% 80,95%
Pracujący we Pracujący Uczący się

Wykształ- Podstawowe Gimnazjalne własnym go-
cenie spodarstwie
Ponadgim- Średnie Zawodowe Bezrobotny
nazjalne
Wyższe

Aż 69% biorących udział w badaniu ankietowym mieszka na terenie Gminy Liszki „od
zawsze” a kolejne 20% - dłużej niż 10 lat.
Wykres 21: Podział respondentów ze względu na czas zamieszkania na terenie Gminy Liszki
6,77%
3,76%
20,30%
69,17%
Poniżej 5 lat 5-10 lat Powyżej 10 Od zawsze

lat


Respondenci są ogólnie zadowoleni z życia na terenie Gminy Liszki - ponad 61% z nich
nie planuje w związku z tym przeprowadzki.
Wykres 22: Poziom zadowolenia z życia na terenie Gminy Liszki
1,16%
12,79%
14,53%
61,05% 4,07%
6,40%
TAK TAK, ale NIE NIE, ale Nie wiem Inne
Wariant udzielonej odpowiedzi

TAK Tak, dlatego nie planuję przeprowadzki do innego miejsca zamieszkania
TAK, ale Tak, ale warunki życia i perspektywy rozwoju zawodowego zmuszają mnie do zmian
NIE Nie, w najbliższym czasie planuję się przeprowadzić
NIE, ale Nie, ale nie mam możliwości zmiany miejsca zamieszkania
Nie wiem Nie wiem
Inne Tak, ale warunki życia nie są zadowalające

Biorąc pod uwagę czas zamieszkania oraz poziom zadowolenia można założyć, że warunki
życia na terenie Gminy Liszki są dobre. Jako pozytywne aspekty życia wskazana została
piękna przyroda oraz dogodny dostęp do sieci teleinformatycznych i internetu. Mocną
stroną są również odpowiednie warunki mieszkaniowe, edukacyjne oraz dostępność
i jakość wody.

Wykres 23: Pozytywne aspekty życia w Gminie Liszki
1 Wariant udzielonej odpowiedzi

2 1 Warunki mieszkaniowe
3 2 Bezpieczeństwo mieszkańców
4 3 Bezpieczeństwo na drogach
wariant odpowiedzi
5
4 Opieka i pomoc społeczna
6
5 Przedszkola (dostępność i jakość wychowania)
7 6 Szkolnictwo dla dzieci i młodzieży
7 Możliwość dokształcania dla osób dorosłych
8
9
8 Infrastruktura sanitarna
10
9 Dostępność i jakość wody
10 Infrastruktura drogowa
11
11 Dostęp do sieci telefonicznych, internetu
12
12 Piękna przyroda
13
13 Stan środowiska naturalnego
14
14 Oferta kulturalno-wypoczynkowa
15
15 Dialog między społecznością lokalną
0 20 40 60 80 100 120 140
liczba udzielonych odpowiedzi

Największą bolączką dla mieszkańców Gminy Liszki jest zła jakość oraz niedostateczna
długość dróg. Nieodpowiednia jakość dróg oraz infrastruktury im towarzyszącej
(oświetlenie, pobocza, chodniki) stanowi realne zagrożenie dla bezpieczeństwa oraz
zdrowia mieszkańców. Nie dziwi zatem fakt wskazania konieczności działań
inwestycyjnych związanych z tym aspektem życia w następnym pytaniu ankietowym.

Wykres 24: Negatywne aspekty życia w Gminie Liszki

1
2 1 Zła jakość oraz niedostateczna długość dróg
3 2 Opieka zdrowotna
4 3 Warunki mieszkaniowe
5 4 Brak ekranów wzdłuż autostrady
warianty odpowiedzi
6 5 Brak kanalizacji
7
6 Nieporządek, dzikie wysypiska śmieci
8
9 7 Brak chodników
10 8 Wzmożony ruch na drogach
11 9 Bezpieczeństwo mieszkańców
12 10 Zły stan środowiska naturalnego
13 11 Zła jakość wody
14
12 Uboga oferta kulturalno-wypoczynkowa
15
13 Niedostateczna infrastruktura przedszkolna
0 10 20 30 40 50 60 14 Skomplikowane procedury w Urzędzie Gminy
15 Inne
Jako podstawowe działania Gminy respondenci wskazali podejmowanie przedsięwzięć

inwestycyjnych ogólnie. Wśród nich do najważniejszych uznano inwestycje
w infrastrukturę kanalizacyjną oraz drogową. Ważnym aspektem jest również
organizowanie imprez kulturalno-sportowych. Respondenci nierzadko wskazywali na ich
niedostateczną częstotliwość.
Wykres 25: Najważniejsze działania Gminy w odczuciu jej mieszkańców
1 Wariant udzielonej odpowiedzi

2 1 Imprezy kulturalno-sportowe
2 Inwestycje w drogi
3
3 Inwestycje w wodociągi
warianty odpowiedzi
4
4 Inwestycje w kanalizację
5 5 Inwestycje w chodniki
6 6 Budowa hali sportowej
7 7 Inwestycje w oświetlenie
8 Inwestycje w oświatę
8
9 Budowa sali gimnastycznej
9
10 Inne
10
0 10 20 30 40 50 60 70


Po raz kolejny osoby biorące udział w badaniu ankietowym jako najpilniejsze do realizacji
wskazały konieczność poprawy stanu dróg i chodników (80% respondentów!). Zauważony
został również brak pełnego skanalizowania Gminy oraz niedostateczna infrastruktura
bazy turystyczno-rekreacyjnej.
Wykres 26: Najpilniejsze zadania do realizacji w Gminie Liszki
1
2 1 Pełne skanalizowanie Gminy
warianty odpowiedzi
2 Poprawa stanu dróg i chodników

3 Poprawa zasobów i warunków
4
3 mieszkaniowych
Poprawa bezpieczeństwa
5 4 mieszkańców
Poprawa bazy turystyczno-
6
5 rekreacyjnej
7 6 Rozwój zasobów bazy noclegowej
7 Inne
0 20 40 60 80 100 120 140

Mieszkańcy Gminy Liszki biorący udział w tworzeniu Strategii Rozwoju za pomocą

ankiety wskazali jako pożądany kierunek rozwoju działania związane z rozwojem
przedsiębiorczości. Wariant ten zdecydowanie wygrał z innymi zaproponowanymi. Dużym
poparciem cieszyła się również opcja wykreowania Gminy Liszki jako atrakcyjnego
miejsca do spędzania weekendów oraz wakacji.

Wykres 27: Pożądany kierunek rozwoju Gminy Liszki

1 1 Liszki sypialnią dla Krakowa
2 Liszki bazą noclegową dla turystów
warianty odpowiedzi
2 krajowych i międzynarodowych
3 3 Weekend i wakacje w Liszkach
4
Liszki miejscem rozwoju
4 przedsiębiorczości
5 5 Specjalizacja rolnictwa
Międzyregionalna i transnarodowa
6
6 integracja Gminy Liszki
7 7 Inne
0 20 40 60 80 100 120

Wychodząc na przeciw potrzebom oraz sugestiom mieszkańców Gminy Liszki ich sugestie
oraz propozycje wyrażone za pomocą przeprowadzonego badania ankietowego zostały
uwzględnione podczas określania celi strategicznych oraz operacyjnych dla dalszego
rozwoju jednostki.

3. Analiza SWOT
Analiza SWOT stanowi jeden z najpopularniejszych i najbardziej przejrzystych technik

analitycznych, służących uporządkowaniu zebranych informacji. Jej idea polega na
przyporządkowaniu posiadanych danych odpowiedniej kategorii strategicznej, tj:
S (Strenghts) – Mocne Strony- atuty, przewagi, zalety analizowanego obiektu
W (Weaknesses) – Słabe Strony – słabości, bariery, wady analizowanego obiektu
O (Opportunities) – Szanse – możliwości zmiany na lepsze
T (Threats) – Zagrożenia – ryzyka, niebezpieczeństwa zmiany na gorsze
Dwie ostatnie kategorie stanowią czynniki bezpośrednio wpływające na analizowany
obiekt, jednak są zupełnie niezależne od niego.
W celu zachowania przejrzystości zgromadzone informacje przedstawiono w układzie

tabelarycznym zgodnie z poniższym przykładem:
Czynniki wewnętrzne
Mocne strony Słabe strony
Czynniki zewnętrzne
Szanse Zagrożenia
Ponadto analiza SWOT została podzielona zgodnie z przedstawionymi w poprzednim

rozdziale zakresami tematycznymi, tj.:
 Przestrzeń i środowisko
 Sfera gospodarcza
 Sfera społeczna
 Infrastruktura techniczna
 Infrastruktura społeczna

Przestrzeń i środowisko
Tabela 13: Analiza SWOT dla obszaru Przestrzeń i środowisko
-bliskość Krakowa -słabo rozwinięta sieć szlaków pieszych i tras
-bliskość ważnych szlaków komunikacyjnych rowerowych
(A4, Międzynarodowy Port Lotniczy w Balicach) -niewykorzystywane możliwości turystyczne
-wysoka jakość walorów przyrodniczych obszarów Wisły
-występowanie zbiorników wodnych -nieuporządkowane obszary wokół zbiorników
-różnorodność form ochrony przyrody wodnych
-wyroby regionalne -niski stopień skanalizowania Gminy
-mały stopień zanieczyszczenia środowiska -dzikie wysypiska
-wysoki stopień promocji -mało skuteczna gospodarka odpadami
-znaczny potencjał kulturowy (folklor, ginące -wzmożony ruch samochodowy (hałas,
zawody - wikliniarstwo) zanieczyszczenie, niebezpieczeństwo)
Szanse Zagrożenia
- proekologiczny rozwój gospodarczy -dalsza nieuporządkowana gospodarka
-pozyskanie i właściwe wykorzystanie środków odpadami
strukturalnych z UE -nieuporządkowana gospodarka wodno -
-edukacja ekologiczna mieszkańców ściekowa
-zintensyfikowanie działań promocyjnych na -rozbudowa Międzynarodowego Portu
rzecz Gminy Lotniczego w Balicach
-zaangażowanie dzieci i młodzieży w kreowanie -brak rozwiązań komunikacyjnych
wizerunku Gminy -niekontrolowana rozbudowa miasta Kraków
-wzrost zainteresowania wypoczynkiem na wsi -brak środków finansowych i działań na rzecz
-rozwój zaplecza oraz infrastruktury ochrony środowiska
turystycznej
-rozwój rolnictwa ekologicznego
Sfera gospodarcza
Tabela 14: Analiza SWOT dla obszaru Sfera gospodarcza
-lokalizacja i potencjał terenów inwestycyjnych -nieuregulowana własność gruntów
-bliskość dużego ośrodka gospodarczego – -słabo rozwinięta baza turystyczno –
Krakowa wypoczynkowa wokół zbiorników wodnych
-bliskość ważnych szlaków komunikacyjnych -brak gospodarstw agroturystycznych
-bliskość Międzynarodowego Portu Lotniczego -niewykorzystany potencjał turystyczny
-tradycje wikliniarskie i wyroby regionalne -brak uzbrojenia terenów inwestycyjnych
-systematyczny wzrost liczby podmiotów -brak dróg dojazdowych do działek
gospodarczych inwestycyjnych

Szanse Zagrożenia
-możliwość pozyskania środków pomocowych z -konkurencja Krakowa
UE -pogorszenie koniunktury w Polsce
-rozwój branży agroturystycznej -niestabilna polityka państwa wobec rolnictwa
-dalszy rozwój turystyki -brak rynków zbytu na produkty rolne
-pozyskiwanie inwestorów spoza terenów Gminy -niestabilna polityka finansowa i podatkowa
-uregulowanie własności gruntów -ucieczka wykwalifikowanej, młodej kadry
przeznaczonych pod inwestycje pracowniczej do dużych ośrodków
-intensyfikacja działań promocyjnych Gminy gospodarczych
-utworzenie pakietu preferencyjnego dla -odchodzenie od rolnictwa
przedsiębiorców
-dalszy wzrost zapotrzebowania na zdrową
żywność
-dalszy wzrost znaczenia Międzynarodowego
Portu Lotniczego
-korzystna koniunktura gospodarcza regionu i
kraju
-uproszczenie procedur i przepisów w zakresie
zakładania i prowadzenia działalności
gospodarczej
Sfera społeczna
Tabela 15: Analiza SWOT dla obszaru Sfera społeczna
-zrównoważony rozwój demograficzny na -niski poziom bezpieczeństwa uczestników
terenie Gminy ruchu drogowego
-odpowiednia jakość usług świadczonych przez -niedostosowanie oferty punktów
służby publiczne przedszkolnych do potrzeb mieszkańców
-bliskość dużego ośrodka naukowo – -brak jednostki animującej życie kulturalne na
kulturowego terenie Gminy
-niski poziom bezrobocia -słabo rozwinięty kalendarz imprez
-aktywność jednostek oświatowych w kulturalnych
nawiązywaniu współpracy z krajowymi i -niewystarczające rozeznanie na temat potrzeb
zagranicznymi jednostkami osób niepełnosprawnych oraz słabo rozwinięty
-renomowane liceum prywatne program wsparcia
-niski poziom przestępczości na terenie Gminy -brak wystarczających zabezpieczeń ujęć wody
pitnej
Szanse Zagrożenia
-utworzenie instytucji kultury oraz poszerzenie -zmiana stylu życia i modelu rodziny
kalendarza imprez kulturalnych oraz sportowo -odpływ ludności do dużych ośrodków
– rekreacyjnych gospodarczych oraz za granicę
-realizacja wspólnych programów kulturalnych -rosnące koszty edukacji oraz dojazdów do
z Krakowem naukowo – społecznych
-nawiązanie współpracy z sąsiednimi gminami -malejące środki finansowe na cele oświaty,

-rozwój zaplecza turystyczno – rekreacyjnego kultury i sportu

-promocja ginących zawodów - trudności w pozyskaniu wykwalifikowanej
-nawiązanie partnerstw zagranicznych kadry pedagogicznej (nauczycieli językowych) do
-rozwój rynku pracy na terenie Gminy szkół wiejskich
-rozwój bazy sportowej na terenie Gminy
Infrastruktura techniczna
Tabela 16: Analiza SWOT dla obszaru Infrastruktura techniczna
-rozwinięta komunikacja z Krakowem -zły stan oraz słabo rozbudowana
-dobrze rozwinięta sieć telekomunikacyjna infrastruktura drogowa
-wysoki stopień zwodociągowania Gminy -słabo rozwinięta infrastruktura towarzysząca
-możliwość podłączenia do istniejącej dróg
oczyszczalni ścieków -niewystarczająca liczba przepraw mostowych
-wystarczające zasoby wód pitnych na terenie przez Wisłę
Gminy (GZWP) -niski stopień skanalizowania Gminy
-niedostosowanie infrastruktury energetycznej
do potrzeb
-niepełne uzbrojenie działek budownictwa
mieszkaniowego
-awaryjność sieci wodociągowej
Szanse Zagrożenia
-możliwość pozyskania środków z UE -brak środków na działania inwestycyjne
-zwiększenie dochodów Gminy -mała efektywność w pozyskiwaniu
-rozwój współpracy w ramach Obszaru zewnętrznych źródeł finansowych
Metropolitarnego Krakowa -skomplikowane procedury realizacji inwestycji
-wzrost kosztów materiałów budowlanych
Infrastruktura społeczna
Tabela 17:Analiza SWOT dla obszaru Infrastruktura społeczna
-wystarczająca liczba jednostek świadczących -słabo rozwinięte zaplecze do organizacji imprez
usługi z zakresu ochrony zdrowia, edukacji oraz kulturalnych
bezpieczeństwa -brak wystarczającej infrastruktury sportowej w
-dobrze działające oraz dobrze wyposażone obiektach szkolnych
punkty biblioteczne -zły stan techniczny obiektów publicznych
-dobre wyposażenie placówek oświatowych w -słabo rozwinięta infrastruktura przedszkolna
sprzęt komputerowy oraz księgozbiory -brak oddziałów integracyjnych w szkołach

biblioteczne -zły stan techniczny budynków szkolnych oraz

niedostosowanie ich powierzchni do
rzeczywistego zapotrzebowania
-brak obiektów towarzyszących przy boiskach
sportowych
Szanse Zagrożenia
-współpraca i innymi gminami i powiatem -niewystarczające subwencje ogólne z budżetu
-możliwość pozyskania środków z UE państwa na pokrycie kosztów utrzymania
-pozyskanie sponsorów dla rozwijania gminnych jednostek oświatowych
infrastruktury kulturalnej i sportowo - -wandalizm
rekreacyjnej

4. Wizja, misja i cele strategiczne Gminy Liszki
Zasadniczą częścią planu strategicznego jest określenie dalszych kierunków ekspansji

Gminy na podstawie zidentyfikowanych wcześniej zasobów, słabości oraz szans i
zagrożeń jakie niesie otoczenie. Plan strategiczny dąży do osiągnięcia obrazu Gminy
(WIZJI), do którego to dochodzi się poprzez określoną koncepcje komplementarnych
działań (MISJA). Ta z kolei realizowana jest poprzez regularny i zharmonizowany proces
wypełniania celów strategicznych odpowiadających konkretnym kierunkom rozwoju, a
wypełnianych przez cele operacyjne skupiające konkretne zadania i działania.
Ilustracja 12: Diagram zależności wizji, misji i celów Gminy

4.1. Wizja Gminy Liszki
Deklaracja wizji rozwoju Gminy uwzględnia jej atuty, własne zasoby oraz możliwości
rozwoju. Wizja to przyszły stan, jaki Gmina chce osiągnąć, to obraz tego, czym ma się
ona stać po założonym okresie wdrażania Strategii.
Wizja gminy nadaje kształt kierunkom działań władz, które to realizowane są poprzez
wypełnianie celów operacyjnych i strategicznych.
Wizja Gminy Liszki:
Gmina Liszki ośrodkiem turystyki wypoczynkowej

oraz miejscem efektywnych i nowoczesnych inwestycji,
oferująca europejski standard życia w poszanowaniu
wysokich walorów środowiska naturalnego.
Powyższa wizja stanowi element motywujący władze i mieszkańców Gminy do realizacji

planu strategicznego. Określona wizja będzie również wskaźnikiem oceny, potrzebnym do
ewaluacji postępów z wdrażania celów Strategii, osiąganych również poprzez przyjęte
programy branżowe. Osiągnięcie w przyszłości zobrazowanego dziś wizerunku Gminy
będzie sukcesem i dumą nie tylko dla władz Gminy ale i dla jej mieszkańców oraz
pozostałych grup interesariuszy.

4.2. Misja Gminy Liszki
Misja Gminy to deklaracja intencji władz samorządowych co do kierunków przyszłego

rozwoju Gminy. Informuje ona wszystkie grupy interesariuszy działań Gminy
o wartościach, do których ona dąży oraz o czasie, w jakim wartości te będą osiągnięte.
Misja Gminy określona została o zidentyfikowane własne zasoby, możliwości rozwoju oraz
warunki tworzone przez otoczenie.
Misja Gminy pełni dwie funkcje skierowane do dwóch grup odbiorców:

po pierwsze misja kierowana jest do wewnątrz, tj. do mieszkańców, tutejszych
przedsiębiorców, władz samorządowych w celu ujednolicenia wśród nich tożsamości
gminy
po drugie misja kierowana jest na zewnątrz, tj. do potencjalnych przedsiębiorców,
mieszkańców pobliskiego ośrodka społeczno – gospodarczego, turystów, sąsiednich
gminy, potencjalnych krajowych i zagranicznych partnerów w celu zbudowania
wizerunku Gminy i umocnienia jej przewagi konkurencyjnej.
Ze względu na dwie w/w funkcje misji wyróżniamy jej dwa rodzaje:
MISJA WEWNĘTRZNA GMINY LISZKI
Gmina Liszki wykorzystuje swoją gospodarczą i turystyczną przewagę

konkurencyjną, wynikającą z bliskości ważnego szlaku komunikacyjnego
oraz dużego ośrodka naukowo – gospodarczego
przy jednoczesnym zachowaniu walorów przyrodniczych
i wysokiej jakości życia mieszkańców.

MISJA ZEWNĘTRZNA GMINY LISZKI
Gmina Liszki – efektywny biznes i udany wypoczynek
Misja Gminy Liszki jest jej indywidualnym, generalnym planem do ukształtowania

mocnej pozycji w gronie pozostałych jednostek samorządowych województwa
małopolskiego. Dzięki zidentyfikowanej misji można wyodrębnić podstawowe kierunki
prac władz Gminy, pozwalające tę misję realizować. Cele Gminy, zwane dalej
strategicznymi, a w ich dalszej analizie cele operacyjne i konkretne zadania to nic innego
jak wypełnienie misji oraz osiągnięcie obrazu (wizji) Gminy, takiego, jaki Władze założyły
na samym początku prac nad Strategią.
4.3. Cele strategiczne i operacyjne
Cele strategiczne służą właściwemu ukierunkowaniu podejmowanych przez Gminę zadań

w celu pełnej realizacji założonej misji i wizji. Zgodnie z wyznaczoną misją gminy
wyznaczono następujące cztery obszary działań Gminy:
Gospodarka
Turystyka
Społeczeństwo
Środowisko naturalne
Na tej podstawie sformułowano cztery podstawowe cele strategiczne, a w dalszym biegu
cele operacyjne i zadania.
Poniższe tabele przedstawiają strukturę wyznaczonych do realizacji celów i zadań Gminy
Liszki na najbliższe osiem lat.

Tabela 18: Cele strategiczne i operacyjne planu strategicznego Gminy Liszki
Cel Strategiczny 1: Zrównoważony rozwój gospodarczy Gminy Liszki
Charakterystyka: Rozwój gospodarczy to długofalowy proces przemian. Wpływa on na

wszystkie sfery życia ludności. Zrównoważony i ciągły rozwój
gospodarczy rzutuje na podwyższenie standardu życia, zwiększenie
ogólnej produkcji oraz polepszenie sytuacji socjalnej. Ponadto jego
prawidłowe ukierunkowanie ma istotny, pozytywny wpływ na ochronę
środowiska naturalnego oraz zachowanie walorów przyrodniczych i
kulturalnych regionu.
Tak istotna rola gospodarki w życiu większości gmin wymaga dbałości o

ogólne warunki jej funkcjonowania oraz pozytywne czynniki do jej
dalszej ekspansji. Choć Gmina Liszki nie ma bezpośredniego wpływu na
charakter oraz rozwój gospodarczy, poprzez działania promocyjne,
stworzenie pakietu preferencyjnego oraz odpowiedniego przygotowania
terenów inwestycyjnych przeznaczonych pod inwestycje może skutecznie
sprzyjać jego dynamizacji.
Cel Operacyjny 1.1.: Stworzenie atrakcyjnych terenów inwestycyjnych

Zadania Uzbrojenie terenów inwestycyjnych
Uregulowanie sytuacji prawnej działek przeznaczonych pod inwestycje
Zapewnienie sprawnego połączenia komunikacyjnego z terenami
inwestycyjnymi
Stworzenie pakietu preferencyjnego dla przedsiębiorców
Promocja terenów inwestycyjnych
Cel operacyjny: 1.2.: Rozwój branży agroturystycznej na terenie Gminy Liszki
Zadania Cykl spotkań i szkoleń dla mieszkańców informujący o zasadach
prowadzenia gospodarstwa agroturystycznego oraz możliwości
uzyskania wsparcia finansowego na jego rozwój
Utworzenie darmowej bazy gospodarstw agroturystycznych na stronie
internetowej Gminy (liczba rekordów w bazie)
Cel strategiczny 2: Rozwój turystyki
Charakterystyka: Położenie Gminy na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu, Zespołu

Jurajskich Parków Krajobrazowych, posiadanie rezerwatów przyrody, a
ponadto bliskość międzynarodowego ośrodka kulturalnego stanowią
istotny element przewagi konkurencyjnej regionu. Zlokalizowane tutaj
liczne zbiorniki wodne, obecność rzeki Wisły, wysokie walory
przyrodnicze stanowią spory potencjał do efektywnego rozwoju turystyki

na obszarze Gminy. Działania Gminy jak i jej mieszkańców powinny

zatem dążyć do efektywnego wykorzystania tych atutów poprzez rozwój
zaplecza i infrastruktury turystyczno – usługowej, rozwój branży
hotelarsko- gastronomicznej oraz gospodarstw agroturystycznych.
Gmina Liszki stanowi z jednej strony dobry punkt wypadowy dla

turystów chcących odwiedzić Kraków, z drugiej dla mieszkańców miasta,
chcących spędzić weekend bądź urlop na łonie natury w niewielkiej
odległości od miejsca zamieszkania oraz za niewielkie koszty.
Tworząc odpowiednią bazę turystyczno – rekreacyjną przy
wykorzystaniu istniejących walorów Gminy, może ona stać się w
najbliższym czasie konkurencyjnym turystycznie miejscem regionu
krakowskiego.
Cel operacyjny 2.1.: Poszerzenie oferty turystycznej
Zadania Rozbudowa ścieżek rowerowych oraz ich oznakowanie
Rozbudowa szlaków pieszych oraz ich oznakowanie
Powstanie szlaku kajakowego wraz z zapleczem
Cel operacyjny 2.2.: Rozwój zaplecza turystycznego
Zadania Poprawa zagospodarowania mniejszych zbiorników wodnych (liczba)
Rozwój małej gastronomii i punktów usługowych
Utworzenie punktu informacji turystycznej Gminy Liszki (liczba
punktów)
Cel operacyjny 2.3.: Promocja walorów turystycznych Gminy
Zadania Rozbudowa strony internetowej Gminy o ofertę turystyczną
Nawiązanie współpracy z punktami informacyjnymi w Krakowie
Aktualizacja folderów informacyjnych Gminy Liszki
Cel strategiczny 3: Zapewnienie europejskich warunków życia mieszkańców Gminy Liszki
Charakterystyka Jakość warunków życia mieszkańców determinuje trendy demograficzne

na terenie Gminy. Odpowiednie warunki bytowe, możliwość
atrakcyjnego spędzenia czasu, rozbudowa oferta edukacyjna i
kulturalna oraz jakość rynku pracy są czynnikami zachęcającymi do
osiedlania się na tych terenach. Zadowolone, wykształcone i młode
społeczeństwo stanowi nieoceniony zasób dla rozwoju społeczno –
gospodarczego Gminy. Dlatego też, dbałość o mieszkańców powinna być
jednym z najistotniejszych priorytetów działań strategicznych. Należy
jednak pamiętać, że osiągnięcie pozostałych celów strategicznych, tj.
rozwój gospodarczy, rozwój turystyki oraz wysoka jakość środowiska,
warunkują poziom standardu życia mieszkańców.
Biorąc powyższe pod uwagę działania muszą być kompleksowe i
zintegrowane, by jakość życia stanowiła ugruntowany i trwały atut
Gminy.
Cel operacyjny 3.1.: Poprawa stanu infrastruktury technicznej Gminy
Zadania Całkowite skanalizowanie Gminy

Poprawa stanu oraz rozbudowa sieci wodociągowej

Modernizacja oraz rozbudowa sieci drogowej wraz z infrastrukturą
towarzyszącą
Cel operacyjny 3.2.: Rozwój infrastruktury społecznej
Zadania Modernizacja oraz dostosowanie zakresu świadczonych usług placówek
przedszkolnych do zgłaszanych potrzeb
Wyposażenie placówek edukacyjnych w niezbędną infrastrukturę
sportową
Budowa hali widowiskowo – sportowej na potrzeby mieszkańców jak i
przyjezdnych
Cel strategiczny 4: Zachowanie walorów środowiska naturalnego
Charakterystyka Środowisko naturalne stanowi wyjściowy czynnik kształtowania

gospodarki, życia społecznego i turystyki. Stąd też dbałość o walory
przyrodnicze stanowi nieprzemijający element działań strategicznych
Gminy. Na jakość środowiska wpływają: obecność oraz stan techniczny i
nowoczesność infrastruktury technicznej na terenie Gminy, natężenie
transportu, świadomość ekologiczna mieszkańców i inwestorów, rozwój
przemysłu. Uporządkowanie w/w elementów służy zachowaniu
bioróżnorodności i wysokiej jakości przyrody w regionie.
Stanowiąc podstawę rozwoju turystyki oraz jeden z czynników wysokiego

standardu życia mieszkańców ochrona środowiska jest szeroko
promowanym oraz obecnym w działaniach Gminy ogniwem.
Cel operacyjny 4.1.: Poprawa stanu zasobów naturalnych
Zadania Zintensyfikowanie zadań związanych z rozwojem infrastruktury wodno –
kanalizacyjnej na terenie Gminy
Wprowadzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów
Utworzenie stałych punków odbioru odpadów wtórnych
Monitoring i likwidacja nielegalnych wysypisk śmieci
Likwidacja przydomowych zbiorników bezodpływowych i tzw. zbiorników
gnilnych
Ograniczenie niskiej emisji
Cel operacyjny 4.2.: Zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców
Zadania Cykl proekologicznych spotkań, publikacji i happeningów
Zaangażowanie dzieci i młodzieży w promocję ekologicznego stylu życia
oraz ochrony przyrodniczych walorów Gminy

Cele strategiczne służą właściwemu ukierunkowaniu podejmowanych przez Gminę zadań

w celu pełnej realizacji założonej misji i wizji.
4.4. Karty zadań

Działania podejmowane przez Gminę, a będące wypełnieniem celów niniejszej Strategii,
umieszczane są rok rocznie w Uchwale budżetowej Gminy Liszki oraz Limitach Wydatków
na Wieloletnie Programy Inwestycyjne. Przyjęte Uchwałą nr XXIII (223) 08 Rady Gminy
Liszki z dnia 3 lipca 2008 r w sprawie: zmiany uchwały budżetowej Gminy Liszki na rok
2008 Limity Wydatków na Wieloletni Plan Inwestycyjny w latach 2008 – 2011.
Obejmują one łącznie osiem inwestycji infrastrukturalnych z zakresu infrastruktury
wodno – kanalizacyjnej, drogowej i sportowej Gminy Liszki. Przedsięwzięcia te zostały
uporządkowane zgodnie z celami jakie wypełniają oraz przedstawione w poniżej
zamieszczonych Kartach Zadań.
Tabela 19: Karta Zadań dla inwestycji z zakresu infrastruktury wodno – kanalizacyjnej
Gminy Liszki
Cel strategiczny III
Zapewnienie europejskich warunków życia mieszkańców Gminy Liszki
Cel operacyjny III.1
Poprawa stanu infrastruktury technicznej Gminy
Zadanie
Całkowite skanalizowanie Gminy
Charakterystyka zadania
W 2007 roku z systemu kanalizacji sanitarnej korzystali mieszkańcy jedynie kilku miejscowości gminy Liszki,
tj,: Budzynia, Kryspinowa, Cholerzyna, Liszek i Piekar. Mieszkańcy terenów nieskanalizowanych zmuszeni są
korzystać ze zbiorników bezodpływowych. Często też odprowadzają oni nieczystości do rowów melioracyjnych
i cieków wodnych. W celu zapobiegania podobnym zachowaniom oraz wyeliminowania z użytku
przydomowych, często nieszczelnych zbiorników gmina prowadzi aktywne działania, których ostatecznym
celem jest całkowite skanalizowanie gminy. Realizacja tego typu zadań przyczyni się do podniesienia jakości
życia mieszkańców oraz poprawy stanu środowiska naturalnego. Inwestycja będzie miała jednocześnie
korzystny wpływ na wzrost atrakcyjności inwestycyjnej obszaru oraz rozwijania lokalnej przedsiębiorczości.
Działania realizowane w ramach zadania
Nazwa działania Nakłady w PLN Okres realizacji
Budowa kanalizacji w Liszkach 869 000 2008

Budowa kanalizacji w Kaszowie 17 750 000 2008 - 2011

Budowa kanalizacji w Morawicy i Chrosnej 25 900 000 2008 - 2011
Budowa kanalizacji w Mnikowie 18 097 000 2008-2011
Rozbudowa oczyszczalni ścieków w Piekarach 8 640 000 2009-2010
Jednostka koordynująca wykonanie zadania
Urząd Gminy Liszki – Wydział Inwestycji i Infrastruktury
Wskaźniki weryfikacji
1. Długość powstałej sieci kanalizacji sanitarnej na terenie Gminie Liszki
2. Stopień skanalizowania Gminy
Tabela 20: Karta Zadań dla inwestycji z zakresu infrastruktury drogowej Gminy Liszki
Cel strategiczny III
Zapewnienie europejskich warunków życia mieszkańców Gminy Liszki
Cel operacyjny III.1
Poprawa stanu infrastruktury technicznej Gminy
Zadanie
Modernizacja oraz rozbudowa sieci drogowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą
Gmina Liszki położona jest bezpośrednio przy autostradzie A4 Kraków – Katowice – Wrocław, przez jej teren
przebiega również droga wojewódzka nr 780 – na odcinku Kryspinów – Kaszów co stanowi istotny czynnik
rozwoju gospodarczego Gminy. Tym bardziej istotne jest więc podejmowanie działań, zmierzających do
rozwijania układu drogowego Gminy we współpracy z jednostkami zarządzającymi drogami wojewódzkimi i
krajowymi.. Niewystarczający system komunikacyjny, zły stan dróg i infrastruktury im towarzyszącej
pogarsza warunki komunikacji oraz wizerunek gminy w oczach inwestorów i turystów. Stąd też w kolejnych
latach należy podejmować działania zmierzające do rozwijania i modernizacji istniejącego układu drogowego
w zakresie budowy nowych dróg, ich modernizacji i remontów oraz budowy chodników. Pracom tym powinny
towarzyszyć działania związane z wymianą oświetlenia ulicznego, prawidłowym oznakowaniem jezdni i przejść
dla pieszych.

Współfinansowanie modernizacji drogi wojewódzkiej nr 780 –
2 376 000 2009 - 2011
na odcinku Kryspinów - Kaszów
Współfinansowanie przebudowy odcinka drogi powiatowej
3 300 000 2009 - 2010
Czułów - Kaszów
1. Długość zmodernizowanych i rozbudowanych dróg na terenie Gminy Liszki
2. Długość powstałych chodników i poboczy
3. Liczba nowych punktów oświetleniowych
4. Liczba nowopowstałych przejść dla pieszych i innych zabezpieczeń dla uczestników ruchu
drogowego

Tabela 21: Karta Zadań dla inwestycji z zakresu infrastruktury sportowej Gminy Liszki
Cel strategiczny I
Poprawa jakości życia mieszkańców
Cel operacyjny I.1
Podniesienie jakości i efektywności kształcenia
Zadanie I.1.2
Rozbudowa bazy sportowej oraz wyposażenie placówek edukacyjnych w niezbędną infrastrukturę sportową
Rozwój zaplecza rekreacyjno - sportowego gminy stanowi podstawę propagowania zdrowego i aktywnego trybu
życia mieszkańców. Pomimo bliskiego położenia aglomeracji krakowskiej, której zaplecze sportowo -
rekreacyjne daje wiele możliwości rozwoju i spędzania wolnego czasu, mieszkańcy Gminy Liszki od wielu lat
zgłaszają potrzebę budowy własnego, nowoczesnego ośrodka sportowego. Pozwoli to nie tylko na wzbogacenie
programu nauczania w szkołach o zajęcia sportowe na odpowiednim poziomie komfortu i bezpieczeństwa. Z
nowego obiektu skorzystają również mieszkańcy, którzy w wolnym czasie będą mieli możliwość rozwijania
swojej sprawności ruchowej oraz uczestnictwa w zawodach sportowych przeprowadzanych w atrakcyjnym
obiekcie. Stąd też gmina chcąc zapewnić alternatywne formy spędzania wolnego czasu przy jednoczesnej
popularyzacji zdrowej rywalizacji sportowej oraz promocji osiągnięć sportowych mieszkańców planuje
realizację inwestycji budowy hali przy udziale środków zewnętrznych.
Budowa hali sportowej wraz z widownią przy Gimnazjum w
7 150 000 2008 - 2010
Liszkach
5. Liczba/ powierzchnia nowopowstałej infrastruktury sportowej
6. Wartość zakupionego sprzętu sportowego dla placówek edukacyjnych
5. Wdrażanie Strategii
Proces wdrażania założeń przyjętych w Strategii odbywać się będzie poprzez wypełnianie
skonkretyzowanych jej celów przez pracowników Urzędu Gminy Liszki oraz jednostki
podległe Gminie. Za całościowe wdrożenie planu strategicznego, tj. osiągnięcie założonych
celów realizujących misję i spełniających wizję, odpowiedzialny będzie Wójt Gminy Liszki
oraz jego Zastępca.
Rada Gminy Liszki będzie odpowiedzialna za przyjęcie odpowiednich Uchwał, Budżetów

i Programów wdrażających w życie zapisy Strategii.

Monitoring kolejnych etapów wdrażania Strategii leży w gestii Zastępcy Wójta Gminy
Liszki stojącego na czele Zespołu Kontroli Wewnętrznej. W przypadku stwierdzenia
jakichkolwiek nieprawidłowości, problemów oraz barier we właściwym wypełnianiu
Strategii, dokument podlegać będzie modyfikacji i aktualizacji.
Wykonanie cząstkowych zadań Strategii powierzone zostanie odpowiednim Referatom,
samodzielnym stanowiskom oraz jednostkom organizacyjnym Gminy. Zgodne jest
to z zapisami Regulaminu Organizacyjnego Urzędu Gminy Liszki, gdzie wskazane jest, iż
„do wspólnych zadań referatów i samodzielnych stanowisk należy realizacja
strategicznych planów rozwoju Gminy...” Kierownicy poszczególnych komórek i jednostek
organizacyjnych Gminy będą wzajemnie współdziałać w zakresie realizacji zapisów
Strategii Rozwoju.
Za gromadzenie danych i informacji potrzebnych do przeprowadzenia rzetelnego
monitoringu odpowiedzialne będą powyżej wspomniane Referaty, samodzielne
stanowiska, jednostki oraz powołane przez Wójta Gminy komisje. Analizowana będzie nie
tylko wewnętrzna, zmieniająca się sytuacja Gminy, ale również trendy i tendencje
obserwowane w jej otoczeniu. Badaniu podlegać będą między innymi trendy gospodarcze,
społeczne, uwarunkowania prawne oraz możliwości budżetowe Gminy jak i szanse
uzyskania zewnętrznych źródeł finansowania.
Prawidłowe wdrożenie Strategii przy uwzględnieniu ciągle zmieniającego się otoczenia
regionu jest gwarantem sukcesu i osiągnięcia założonej wizji Gminy.
6. Monitorowanie Strategii
Strategiczne zarządzanie to proces informacyjno – decyzyjny, którego celem jest

rozstrzygnięcie o kluczowych problemach gminy. Aby założone wizja, misja i cele zostały
w odpowiednim okresie czasu osiągnięte, konieczny jest stały monitoring postępu prac
i osiągniętych efektów oraz wynikła z tego ewentualna modyfikacja założonych kierunków
i terminu ich realizacji.

Monitoring powinien stanowić ciągły proces obserwacji założonych wcześniej wskaźników

produktu i rezultatu. Ich zmiany dostarczać będą informacji na temat słuszności
i konieczności podejmowanych działań. Dzięki temu ewentualne rozbieżności i wynikłe
problemy, będą mogły być natychmiast rozwiązane, a sposób działania władz
zmodyfikowany i ukierunkowany na nowo zdefiniowane zagadnienia.
Za monitorowanie Strategii odpowiedzialne są Władze Gminy oraz pracownicy Urzędu

Gminy. W ich gestii leżeć będzie systematyczne zbieranie oraz weryfikacja danych, a dalej
przyporządkowanie ich odpowiednim wskaźnikom, a przez to celom operacyjnym
i strategicznym. Na końcu każdego roku kalendarzowego wdrażania Strategii
przedstawiany będzie raport z realizacji założonych celów oraz dyskutowany będzie dalszy
proces wdrażania planu strategicznego.
W celu zapewnienia możliwości oceny poziomu realizacji celów strategicznych

wyznaczono wskaźniki ich osiągnięcia:
Tabela 22: Wskaźniki monitoringu realizacji celów Strategii Rozwoju
Cel strategiczny 1: Zrównoważony rozwój gospodarczy Gminy Liszki

Cel operacyjny 1.1.: Stworzenie atrakcyjnych terenów inwestycyjnych
Wskaźniki monitoringu
 Powierzchnia terenów inwestycyjnych uzbrojonych w infrastrukturę wodociągową,
kanalizacyjną, gazową, elektryczną, telekomunikacyjną
 Długość wybudowanych i zmodernizowanych dróg dojazdowych do terenów

inwestycyjnych
 Łączny udział uzbrojonych działek inwestycyjnych posiadających dogodny dojazd w

ogólnej liczbie działek inwestycyjnych
 Liczba przedsiębiorstw korzystających z pakietu preferencyjnego
 Powierzchnia wykorzystanych działek inwestycyjnych
 Cel operacyjny: 1.2.: Rozwój branży agroturystycznej na terenie Gminy Liszki

Wskaźniki monitoringu
 Liczba przeprowadzonych spotkań i szkoleń dla mieszkańców

 Liczba nowopowstałych gospodarstw agroturystycznych na terenie Gminy Liszki
 Liczba miejsc noclegowych dostępnych w gospodarstwach agroturystycznych
 Coroczna liczba turystów korzystających z usług gospodarstw agroturystycznych
 Liczba rekordów w bazie gospodarstw agroturystycznych na stronie internetowej Gminy

Cel strategiczny 2: Rozwój turystyki
Cel operacyjny 2.1.: Poszerzenie oferty turystycznej
Wskaźniki
 Długość nowopowstałych ścieżek rowerowych
 Długość nowopowstałych szlaków pieszych
 Liczba informacyjnych tablic turystycznych na terenie Gminy
 Liczba powstałych przystani kajakowych
Cel operacyjny 2.2.: Rozwój zaplecza turystycznego

Wskaźniki
 Liczba zagospodarowanych zbiorników wodnych
 Liczba nowopowstałych punktów małej gastronomii i punktów usługowych
 Liczba utworzonych punktów informacji turystycznej
Cel operacyjny 2.3.: Promocja walorów turystycznych Gminy

Wskaźniki
 Liczba utworzonych zakładek i podstron strony internetowej Gminy Liszki
 Liczba punktów informacji turystycznej w Krakowie współpracujących z Gminą Liszki
 Liczba zaktualizowanych i nowopowstałych folderów informacyjnych Gminy Liszk i
Cel strategiczny 3: Zapewnienie europejskich warunków życia mieszkańców Gminy Liszki

Cel operacyjny 3.1.: Poprawa stanu infrastruktury technicznej Gminy
Wskaźniki
 Długość powstałej sieci kanalizacji sanitarnej na terenie Gminie Liszki
 Stopień skanalizowania Gminy
 Długość powstałej i zmodernizowanej sieci wodociągowej na terenie Gminy Liszki
 Długość zmodernizowanych i rozbudowanych dróg na terenie Gminy Liszki

 Długość powstałych chodników i poboczy
 Liczba nowych punktów oświetleniowych
 Liczba nowopowstałych przejść dla pieszych i innych zabezpieczeń dla uczestników ruchu
drogowego
Cel operacyjny 3.2.: Rozwój infrastruktury społecznej
Wskaźniki
 Liczba nowopowstałych miejsc w przedszkolach
 Powierzchnia zmodernizowanych placówek przedszkolnych
 Liczba zmodernizowanych elementów infrastruktury placówek przedszkolnych
 Liczba/ powierzchnia nowopowstałej infrastruktury sportowej
 Wartość zakupionego sprzętu sportowego dla placówek edukacyjnych

Cel strategiczny 4: Zachowanie walorów środowiska naturalnego
Cel operacyjny 4.1.: Poprawa stanu zasobów naturalnych
Wskaźniki
 Liczba nowych kontenerów przeznaczonych do segregacji śmieci na terenie Gminy
 Liczba utworzonych stałych punktów odbioru odpadów wtórnych
 Liczba zlikwidowanych nielegalnych wysypisk śmieci
 Liczba gospodarstw domowych ograniczających niską emisję

Cel operacyjny 4.2.: Zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców
Wskaźniki
 Liczba proekologicznych spotkań z mieszkańcami Gminy
 Liczba proekologicznych publikacji i artykułów rozpropagowanych na terenie Gminy
 Liczba zorganizowanych proekologicznych happeningów
 Liczba zaangażowanych dzieci i młodzieży w promocję ekologicznego stylu życia oraz

ochrony przyrodniczych walorów Gminy

Indeks ilustracji
Ilustracja 1: Położenie Gminy Liszki w Województwie Małopolskim.................................. 8
Ilustracja 2: Liszki w Powiecie Krakowskim..................................................................... 9
Ilustracja 3: Przebieg Szlaku Papieskiego przez teren Gminy Liszki................................22
Ilustracja 4: Przydrożne kapliczki zlokalizowane na terenie Gminy Liszki.......................23
Ilustracja 5: Lokalizacja lokali wyborczych na terenie Gminy Liszki............................... 48
Ilustracja 6: Lokalizacja terenów inwestycyjnych wokół Portu Lotniczego w Balicach na
terenie Gminy Liszki......................................................................................................57
Ilustracja 7: Lokalizacja obszarów inwestycyjnych „Kąty Tynieckie”............................... 59
Ilustracja 8: Lokalizacja pozostałych terenów inwestycyjnych na terenie Gminy Liszki...60
Ilustracja 9: Lokalizacja placówek oświatowych na terenie Gminy Liszki........................73
Ilustracja 10: Lokalizacja Gminnej Biblioteki Publicznej w Liszkach wraz z filiami......... 75
Ilustracja 11: Lokalizacja Ośrodków Zdrowia oraz aptek na terenie Gminy Liszki...........77
Ilustracja 12: Diagram zależności wizji, misji i celów Gminy.......................................... 98
Indeks tabel
Tabela 1: Typy gleb występujące na terenie Gminy Liszki.............................................. 11
Tabela 2: Ludność w poszczególnych miejscowościach gminy Liszki.............................. 30
Tabela 3: Szczegółowe dane obrazujące stan zagrożeń przestępczych w Gminie Liszki w
roku 2007..................................................................................................................... 38
Tabela 4: Wykaz wyjazdów OSP z terenu Gminy Liszki do akcji..................................... 39
Tabela 5: Program pomocowy zrealizowany w ostatnim czasie....................................... 44
Tabela 6: Frekwencja w wyborach prezydenckich w roku 2005......................................47
Tabela 7: Frekwencja w głosowaniu do Senatu RP i do Sejmu RP w roku 2005.............. 48
Tabela 8: Kalendarz imprez kulturalno-sportowo-edukacyjnych organizowanych na
terenie Gminy Liszki......................................................................................................50
Tabela 9: Podstawowe parametry dot. sieci kanalizacji w Gminie Liszki w 2007 roku ...66
Tabela 10: Ładunki zanieczyszczeń w ściekach po oczyszczeniu.................................... 66
Tabela 11: Wykaz placówek oświatowych na terenie Gminy Liszki................................. 72
Tabela 12: Struktura dochodów Gminy Liszki w latach 2000-2006................................84

Tabela 13: Analiza SWOT dla obszaru Przestrzeń i środowisko...................................... 94

Tabela 14: Analiza SWOT dla obszaru Sfera gospodarcza...............................................94
Tabela 15: Analiza SWOT dla obszaru Sfera społeczna...................................................95
Tabela 16: Analiza SWOT dla obszaru Infrastruktura techniczna...................................96
Tabela 17:Analiza SWOT dla obszaru Infrastruktura społeczna..................................... 96
Tabela 18: Cele strategiczne i operacyjne planu strategicznego Gminy Liszki............... 102
Tabela 19: Karta Zadań dla inwestycji z zakresu infrastruktury wodno – kanalizacyjnej
Gminy Liszki............................................................................................................... 105
Tabela 20: Karta Zadań dla inwestycji z zakresu infrastruktury drogowej Gminy Liszki
................................................................................................................................... 106
Tabela 21: Karta Zadań dla inwestycji z zakresu infrastruktury sportowej Gminy Liszki
................................................................................................................................... 107
Tabela 22: Wskaźniki monitoringu realizacji celów Strategii Rozwoju...........................109
Indeks wykresów
Wykres 1: Struktura użytkowania gruntów na terenie Gminy Liszki ............................. 12
Wykres 2:Struktura użytkowania gruntów zabudowanych na terenie Gminy Liszki....... 12
Wykres 3: Ilość wypożyczeń i czytelników Gminnej Biblioteki Publicznej........................16
Wykres 4: Liczba noclegów udzielonych na terenie Gminy Liszki................................... 26
Wykres 5: Liczba wyjazdów oraz liczba strażaków OSP w akcjach na terenie Gminy Liszki
..................................................................................................................................... 40
Wykres 6: Liczba osób oraz rodzin objętych wsparciem Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej w Liszkach................................................................................................... 41
Wykres 7: Wartość udzielonego wsparcia przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
w Liszkach w poszczególnych latach..............................................................................42
Wykres 8: Przyczyny korzystania z pomocy społecznej rodzin zamieszkałych na terenie
Gminy Liszki................................................................................................................. 43
Wykres 9: Liczba osób bezdomnych na terenie Gminy Liszki......................................... 44
Wykres 10: Sieć drogowa na terenie Gminy Liszki......................................................... 62
Wykres 11: Liczba osób korzystających z sieci wodociągowej w latach 2002-2006..........65
Wykres 12: Zmiany wynikające z procesu systematycznego kanalizowania Gminy Liszki
..................................................................................................................................... 67

Wykres 13: Liczba zasobów mieszkaniowych na terenie Gminy Liszki (mieszkania)........70

Wykres 14: Wyposażenie mieszkań w urządzenia techniczno - sanitarne....................... 71
Wykres 15: Dochody i wydatki Gminy Liszki przypadające na jednego mieszkańca ....... 82
Wykres 16: Analiza szczegółowa wydatków Gminy Liszki ponoszonych na jednego
mieszkańca w poszczególnych branżach działalności Gminy..........................................83
Wykres 17: Struktura respondentów ze względu na płeć................................................86
Wykres 18: Struktura respondentów ze względu na wiek...............................................86
Wykres 19: Podział respondentów ze względu na poziom wykształcenia......................... 87
Wykres 20: Podział respondentów ze względu na aktywność zawodową......................... 87
Wykres 21: Podział respondentów ze względu na czas zamieszkania na terenie Gminy
Liszki............................................................................................................................ 87
Wykres 22: Poziom zadowolenia z życia na terenie Gminy Liszki.................................... 88
Wykres 23: Pozytywne aspekty życia w Gminie Liszki.................................................... 89
Wykres 24: Negatywne aspekty życia w Gminie Liszki....................................................90
Wykres 25: Najważniejsze działania Gminy w odczuciu jej mieszkańców........................90
Wykres 26: Najpilniejsze zadania do realizacji w Gminie Liszki...................................... 91
Wykres 27: Pożądany kierunek rozwoju Gminy Liszki....................................................92

Strategia Rozwoju: Gminy Liszki

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Strategia Rozwoju: Gminy Liszki

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Strategia

„Wielu trzyma się uparcie raz obranej drogi,

PROGRESS CONSULTING SP. Z O.O. 2

PROGRESS CONSULTING SP. Z O.O. 3

1.5.4. Infrastruktura ochrony zdrowia i opieki społecznej...................................... 76

PROGRESS CONSULTING SP. Z O.O. 4

„Strategia Rozwoju Gminy Liszki na lata 2008-2013” jest dokumentem leżącym

Pomimo, iż Gmina Liszki stanowi niezależną jednostkę samorządową, jej działalność

PROGRESS CONSULTING SP. Z O.O. 5

kierunki ekspansji, określone poprzez cele strategiczne i operacyjne.

Mieszkańcy Gminy zaangażowani zostali w tworzenie niniejszego dokumentu poprzez

Struktura Strategii Rozwoju podzielona została na dwie zasadnicze części. Pierwsza

Ze względu na ograniczone środki finansowe proces dążenia do zakładanego celu może

Strategia stanowi punkt wyjścia dla szczegółowych dokumentów, konkretyzujących

PROGRESS CONSULTING SP. Z O.O. 6

sektorowych, budżetów oraz innych dokumentów Gminy, o krótszym niż określony w

Dzięki jasno określonych: misji, wizji, celach strategicznych i operacyjnych, zarówno

PROGRESS CONSULTING SP. Z O.O. 7

1. Aktualna sytuacja Gminy Liszki

1.1. Przestrzeń i środowisko

1.1.1. Położenie i charakterystyka sieci osadniczej

Gmina Liszki jest gminą wiejską, należącą administracyjnie do Powiatu Krakowskiego,

Ilustracja 1: Położenie Gminy Liszki w Województwie Małopolskim

Źródło: Plan Gospodarki Odpadami Gminy Liszki

PROGRESS CONSULTING SP. Z O.O. 8

Ze względu na bliskość Krakowa nazywana jest gminą podmiejską Poza Krakowem,

Ilustracja 2: Liszki w Powiecie Krakowskim

W skład zajmującej obszar 72 km2 Gminy Liszki wchodzi 14 sołectw. Ponadto

PROGRESS CONSULTING SP. Z O.O. 9

o charakterze rezydencjalnym na niektórych obszarach Gminy.

1.1.2. Uwarunkowania przyrodnicze

Rzeźba terenu i zasoby surowców mineralnych

2 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Liszki na lata 2005-2013

PROGRESS CONSULTING SP. Z O.O. 10

nie jest planowane.

Pokrywa glebowa i użytkowanie gruntów

Tabela 1: Typy gleb występujące na terenie Gminy Liszki

W związku z wysoką jakością gleb istnieją tu kompleksy przydatności rolniczej: pszenny

Grunty rolne stanowią ponad 70% powierzchni Gminy. Największą powierzchnię -

Wysoki udział użytków rolnych w całkowitej powierzchni, a także nieznaczna

PROGRESS CONSULTING SP. Z O.O. 11

Wykres 1: Struktura użytkowania gruntów na terenie Gminy Liszki

Źródło: Główny Urząd Statystyczny, 2005

Grunty pozostałe, to przede wszystkim obszary zajęte przez zabudowę mieszkalną,

Wykres 2:Struktura użytkowania gruntów zabudowanych na terenie Gminy Liszki

PROGRESS CONSULTING SP. Z O.O. 12

Jak wynika z wykresu powyżej, największą część gruntów zabudowanych stanowią

PROGRESS CONSULTING SP. Z O.O. 13

Krzeszowice - Pilica oraz GZWP 450 - Dolina Rzeki Wisły (Kraków).

Źródło: Plan Zagospodarowania Województwa Małopolskiego

6 Program Ochrony Środowiska Gminy Liszki, 2004

PROGRESS CONSULTING SP. Z O.O. 14

Animatorem życia kulturalnego w Gminie Liszki jest Gminna Biblioteka Publiczna,

Gminna Biblioteka Publiczna posiada dwie filie: w Kaszowie i Morawicy.

PROGRESS CONSULTING SP. Z O.O. 15

Wykres 3: Ilość wypożyczeń i czytelników Gminnej Biblioteki Publicznej

Źródło: Opracowanie Progress Consulting Sp. z o.o. wg danych Gminnej Biblioteki

Do roku 2001 na terenie Gminy Liszki działał Gminny Ośrodek Kultury,

Największą imprezą kulturalną organizowaną w Gminie Liszki jest „Święto Wikliny”.

Na terenie Gminy Liszki działają liczne organizacje samorządowe. Głównie są to Ludowe

PROGRESS CONSULTING SP. Z O.O. 16

 Ludowy Klub Sportowy Gwiazda Ściejowice

Gmina Liszki posiada szerokie możliwości rozwoju turystyki. O atrakcyjności gminy